Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 08 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 08 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 490
________________

प्रमेयचन्द्रिकाटीका श०९ उ०३३ सू०८ जमालिवक्तव्यनिरूपणम्
४७९
सदृशदृशमित्यर्थः केवलिकम् - के वलिप्तम्, केवलंवा अद्वितीयम् यथा आवश्यके सूत्रे यावत् सर्वदुःखानामन्तं कुर्वन्ति । तथा च तत्पाठ: -' पडिपुन्न नेयायं संसुद्धं सल्लगत्तणं सिद्धिमग्गे मुत्तिमग्गे निज्जाणमग्गे निव्वाणमग्गे अवित हे अविसंधि सञ्चदुक्खपीयमग्गे, इत्थट्टिया जीवा सिज्यंति बुज्झति मुच्चति परिनिव्वायंति कखाणमंत करेंति ' इति । तत्र प्रतिपूर्णम् - सूत्रतोऽक्षरमात्रादि मूनतया, अर्थतोऽध्याहाराऽऽकाङ्क्षादिभिश्व रहितम्, सर्वप्रमाणोपेतम्, मोक्षप्राककृत्स्नगुणसंयुतं वा 'नेयाउयं नैयायिकम् - न्यायेन चरति, न्यायमनु गच्छति, न्यायमनतिक्रान्तं, न्याये भवं वा नैयायिकं मोक्षगमकमित्यर्थः । 'संसृद्धं' गया है, अथवा यह अद्वितीय है, जैसा आवश्यक सूत्रमें कहा गया है, उसके अनुसार इसमें स्थित जीव यावत् समस्त दुःखोंका अन्त कर देते हैं - इस विषय में आवश्यक सूत्र कथित पाठ इस प्रकार से है" पडिपुन्नं नेयाज्यं समुद्ध, सल्लगत्तणं, सिद्धिमग्गे, मुक्तिमग्गे, निज्जाणमग्गे, निव्वाणमग्गे, अवित, अविसन्धि, सम्यदुक्खष्पहीणमग्गे इत्थट्टिया जीवा सिज्झनि, बुज्झति, मुच्चति, परिनिव्वायंति, सबदुक्खाणमंत करेति ' यह निर्ग्रन्थ प्रवचन प्रतिपूर्ण है- सूत्र की अपेक्षासेअक्षर मात्रा आदिकी न्यूनतासे तथा अर्थकी अपेक्षासे- अध्याहार एवं आकाङ्क्षा आदि दोषों से यह रहित है - अर्थात् सर्व प्रमाणोपेत है, अथवा मोक्ष की प्राप्ति करानेवाले जितने भी गुण हैं उन सब गुणोंसे यह युक्त है - " नैयायिक " युक्तिसे जो सत्य साबित होता है, युक्ति के આવેલું છે, તે કારણે નિગ્ર ́થ પ્રવચનને અદ્વીતિય કહ્યું છે. આ વિષયને અનુ લક્ષીને આવશ્યક સૂત્રમાં આપવામાં આવેલું “ સમસ્ત દુ:ખાને અન્ત કરી नाचे छे, ” આ કથન પર્યન્તનું કથન ગ્રહણ કરવું. આવશ્યક સૂત્રમાં નિગ્રંથ પ્રવચન વિષે આ પ્રમાણે કહ્યું છે—
64
पडिपुन्नं नेयाज्यं संसुद्धं, सल्लगत्तणं, सिद्धिमग्गे, मुत्तिमग्गे, निज्जाणमग्गे, निव्वाणमग्गे, अत्रित, अविसंधि, सन्दुक्खवहीणमग्गे इत्थट्टिया जीवा सिज्झति बुज्झति मुच्चति, परिनिव्वायति सव्त्रदुकखाणमंत करेति "
આ નિગ્રં′ પ્રવચન પ્રતિપૂર્ણ છે. એટલે કે સૂત્રની અપેક્ષાએ-અક્ષર માત્રા આદિની ન્યૂનતા અદિ દોષથી રહિત છે અને અની અપેક્ષાએ અધ્યાહાર અને આકાંક્ષા આદિ દાષાથી રહિત છે. એટલે કે તે સપ્રમાણેા પેત છે અથવા મેાક્ષની પ્રાપ્તિ કરાવનારા જેટલા ગુણે છે એટલા ગુણૈાથી તે યુક્ત છે. “ નૈયાયિક ” યુક્તિયેથી જે સત્ય સાબિત થાય છે, યુક્તિને અનુરૂપ જે ચાલે છે, ચુક્તિનું જેના દ્વારા ઉલ્લંધન કરાતું નથી, અથવા જે ન્યાયયુક્ત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૮


Page Navigation
1 ... 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685