Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavividhasAhityazAstramAlA (7) zAntinAtha critrm| (naiSadhIyasamasyApUrtiH)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavividhasAhityazAstramAlA (7) . mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracitaM naiSadhIyasamasyApUrtirUpaM zAntinAthacaritram / BR rAjadhanyapuranivAsizreSThivaryatrikamacandratanUjena kalikAtAvizvavidyAlaye saMskRtaprAkRtAdhyApakaparIkSakeNa nyAya vyAkaraNatIrthopAdhikena paNDitaharagovindadAsena pariSkRtya saMzodhitam / vIrasaMvat 2444 / mUlyameko rUpyakaH /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jaina Vividha sahitya Shastramala (9) SHANTINATHA-CHARITRA (Naisha dhiya-Samasya purti). OF MAHOPADHYAYA SHREE MECHA VIJAYJI. EDITED BY Pandit HARGOVIND DAS T. SHETH, NYAYA-VYAKARANTIRTH, CALCUTTA UNIVERSITY LECTURER IN SANSKRIT. 1918. Price one Rupee.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Printed by MUNSHI GAURI SHANKAR LAL at the Chandraprabha Press, BENARES CITY and Published by V. G. JOSHI, the Manager JAIN YIVIDHA SAHITYA SHASTRAMALA PFFICE, BENARES CITY.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapraziSya* munizrIkarpUra vijayajI mahArAja OG zrIjaina-vividha-sAhitya-zAstramAlAke paripoSaka / 7 Geo. P. W., Benares,
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA / zrasya zAntinAthacaritranAmno granthasya praNetArasta eva mahopAdhyAyazrI meghavijayagaNyaH yeSAM sattA samaya-tattadgranthavinirmANAdikaM vRttAntaM taireva viracitasya, etasyAmeva ca jainavividhasAhityazAstra mAlAyAM tRtIyAGkarUpeNa prAkAzyamupanItasya saptasaMdhAna mahAkAvyAbhidhAnasya granthasya prastAvanAyAmahaM nyarUpayam iti punaratra tadullekha makkRtvA prastuta granthaviSayameva kiJcid vaktumucitamutpazyAmi / 1 " asmin granthe mahAkavizrIharSapraNItasya suprasiddhasya naiSadhIyamahAkAvyasya samasyApUrttidvArA bhagavataH zrI zAntinAthasya janmataH prabhRti nirvANAvasAnaM caritraM sulalitatayA vyAvarNitam / ata eva pratisarga prAntabhAge "iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyAm"" - ityAdi vadatA granthakartrA'sya "naiSadhIya samasyA" ityapyabhidhAnaM vyadhAyi / meghadUtAdisamasyASAmiva cAtra na kevala statratyo 'ntyastadanyo vaika eva pAdaH pratizlokaM gRhItaH, kintu tatratyapratyekazlokasya caturo'pi pAdAnanukramamAdAyA'tra pratizlokamekaikapAdo 1 kevalamatra naiSadhIyASTAviMzasya lokasya caturthapAdasya pUrttirnopalabhyate, tatra granthakArasya tadapraNayanaM vA, vizeSato lekhakasya pramAdena tatyAgaM vA vihAya kimanyat kAraNamabhidhAtuM zakyate ? |
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] yathAsthAnaM vinivezitaH, kvApi kvApi caika eva pAdo dvitrirvA''vartya bhinnAbhinnArthabhaGgIkeSu zlokeSUpanirvaddhaH / evaM ca saMpUrNasya prathamasargasya pAdapUrttimadhikRtya SaTsu sargeSu vibhajya granthamena samAptimanayad granthakAraH / pratizlokamiha samasyArUpeNopAttasya naiSadhIyapAdasya bhedenopalakSaNAya ladhvakSareSu mudraNaM vihitam / yadyapi samasyApAdAnAmeSAmatratyAnAM nirNaya sAgarIya naiSadhIyapustakasthAnAM ca parasparaM kacitpAThabhedo'pi dRzyate, yathA naiSadhIye "digaGganAGgAvaraNaM raNAGgaNe' ( zlo0 12 ), zratra ca "dizAM gaNasyAvaraNaM raNAGgaNe" (sa0 1, zlo0 48 ); evaM naiSadhIye "kutaH paraM - ( zlo0 24 ) atra tu " zrataH paraM ' - (sa0 1, zlo0 66 ) ityAdi, tathApyatratyAnAM keSAJcid bhinnapAThAnAmullekhastatra naiSadhIyapustake kvaciTTIkAyAM kutracicca TippaNyAM pAThAntararUpeNa kRto locanagocarIbhavati, yathA "na zAradaH pArvaNazarvarIzvaraH " (sa0 1, zlo 1 kvacicca pAdasthAnasyApi vyatyayena nibandho'tra vilokyate; yathA, naiSadhIyasya ( lo0 61 ) dvitIyapAdo'tra (sa0 2 lo0 119 ) tRtIya - pAdarUpeNa, naiSadhIyasya (jhI0 101) tRtIyapAdo'tra (sa0 4, zlo0 35 ) prathamapAdAtmanA, naiSadhIyasya ( lo0 109 ) dvitIya: pAdo'tra ( sa0 4, lo0 66) tRtIyapAdasvarUpeNa nibaddhaH / 2 dRzyantAM pRSThAni 29, 40, 153 / 3 kvacitsamasyApAdarahito'pi loko vilokyate, yathA sa0 2, lo0 103 | 8 naiSadhoyapustake "na zAradaH pArvika zarvarIzvaraH" (lo0 20) iti pArvaNazabdasya sthAne pArvika zabdo'pi, TIkAyAM tu so'pi nirdiSTaH /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 3 ] = 1 ); "viziSya sA bhImanarendranandinI ( sa02, 7) "niSevituM dezamiyeSa naiSadhaMH" (sa0 2, 66 ) " puropakaNThaM sa vanaM kilekSitAM / sa02, 66 ) ityAdi / etena samasyApUrtI gRhItAnAM bhinnapAThAnAmapi saMvAdaH, granthakArasamaye'dhikataraH pracAro'pi ca suzakAbhighAto bhavati / yastu "smarastri" - ( nai0 zlo0 45 ) ityasya sthAne "smaraMstri - ( sa0 2, zlo0 56 ) iti, "trapAsari - ( nai0 zlo0 48 ) ityasya sthAne "trapAH sari - ( sa0 2, zlo0 67 ) ityAdAvanusvAravisargayoratirekaH; yazca "nalaH " ( nai0 zlo0 47 ) ityasya sthAne "nara:" ( sa0 2, zlo0 64 ) ityAdau lakArarakArayorabhedaH; yat punaH "zambara" - ( nai0 zlo0 53 ) ityasya sthAne "saMvara" - ( sa0 2, zlo0 87 ) ityAdau ca bavayoraikyamatra dRzyate, tat sarvamapi " samaka zleSacitreSu bavayorDalayorna bhit / nAnusvAravisargau ca citrabhaGgAya sammatau // " ( vA0 a0 ) itivacanAd na manAgapi doSAvahaM bhavatIti prAyaH prAtItikametat sAhityArNavAvagAhinAM sahRdayAnAm | 1 naiSadhIya pustake lo033) "nandinI" -sthAne 'nandanA' iti, fecurri nandinI ' ityapi / 2 naiSadhIyapustake ( lo0 55 ) "naiSadhaH" ityasya sthAne "nirjanam" iti pAThaH, TippaNyAM tu so'pi / 3 naiSadhIyapustake "puropakaNThopavanaM kile kSitA" (lo056 iti pAThaH; TipparayAM tvatratyo'pi / 8
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ .[4] asya granthasyAdarzapustakamekaM prAyaH zuddhaM zAstravizAradajainA. cAryazrIvijayadharmasUrINAmavApamiti kRtajJo'smi teSAm / pustakasyAsya prAntabhAge "samasyAsya zAstrasya sannaiSadhasya kRtA nUtanA pAThakaH pAThakAyaiH / supAtraNabhRcchAtraratnAbhidhena samuttAritA satpratiH sundarIyam // " iti lekhakanAmagarbha zlokamimamantareNa nAnyaH kazcillekhanasama- . yAdyullekho vartate, tathApi jIrNatvAdinA tasyAH prAcInatvaM yAvadgranthakArasamasamayabhAvitvaM vibhaavyte| . atra ca pustake samupalabdhamitastato vyastatayollikhitaM TippanakaM yathAsthAnaM vinivezya kvacizcApekSitasthaleSu tatrAnupalandhamapi svata upanibadhya ca yathAzaktyasya saMzodhanakarmaNi vihi. taprayatno'pi yatra kacana matimAnyataHpramAdato vA skhalito'bha. vam, tatra kRpAparItacetasaH sahRdayAn kSamA yAcamAno viramAmi hrgovindH|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAyazrImeghavinayagaNivinirmita naiSadhIyamahAkAvyasamasyArUpaM zrIzAntinAthacaritram / 82 zriyAmabhivyaktamano'nuraktatA vizAlasAlatritayazriyA sphuTA / tayA babhAse sa jagattrayAMvibhu balatpratApAvalikIrtimaNDalaH // 1 // nipIya yasya kSitirakSiNaH kathAH surAH surAjyAdisukhaM bahirmukham / prapedire'ntaHsthiratanmayAzayAH sadA sadAnandabhRtaH prazaMsayA // 2 // 1 zriyAm abhivyaktaM-zuddhaM mana ujjvalaM, zriyAM dhavalatvaM pavitratvAt, tatra anurAgaH praNayaH, sa rktH| evaM ca sitapItayoraikyAt pItatvamapi sUcitam , vapratraye rUpya-rai-ratnamaye varNatrayaM syAdeva / 'zriyAM' iti bahutvaM jine sarvajJatvena sarvazrIhAmanurAgasUcakam / 'prAm' iti mantrapadasUcakam /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritreyathA zrutasyeha nipItatatkathA___ stathA''driyante na budhAH sudhAmapi / sudhAbhujAM janma na tanmanaHpriyaM bhaved bhave yatra na tatkathAprathA // 3 // yadIyapAdAmbujabhaktinirbharAt prabhAvatastulyatayA prabhAvataH / nalaH sitacchatritakIrtimaNDala: kSamApatiH prApa yazaHprazasyatAm // 4 // dvidhApi dharmAnugatirmahIpati dRDhavidheH zaizava eSa sevadhiH / krameNa cakrI vijaye dizAM jinaH __ sa rAzirAsInmahasAM mahojjvalaH // 5 // rasaiH kathA yasya sudhAvadhIriNI . kRtA sakRt kRntati duSkRtaM nRNAm / 1 sUryasya / 2 "dharmo yamopamApuNyasvabhAvAcAradhanvasu / _ satsaGge'hatyahiMsAdau nyAyopaniSadorapi // " 3 avadhiH avadhijJAnam / 4 mhai| utsavaiH, ujjvalA, "ujvalastu vikAsini zRGgAre vizade dIpte" he| .
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / himAdrijAtA laharI nabhakhataH kSamAtale tApamivAgatA svataH // 6 // amuSya saMsevanayA nayAzrayAd nalaH sa bhUjAnirabhUd guNAdbhutaH / rayAt samuttIrya durodarAdarAd durApadaM candra iva hoditAm // 7 // savarNanIyastata eva lakSaNai vicakSaNaiH saMprati saMnidhAnataH / suvarNadaNDaika sitAtapatrita prabhAvakItyorjanacittacitritaH // 8 // rasAddazAsyo'pyadasIyasevane satH prabhurbhAsvara kAntibhAskaraH / babhUva bhUvallabhadevajitvara jvalatpratApAvalikIrttimaNDalaH ||9|| pavitramatrAtanute jagad yuge bhidhA vidhAnairbahudhA smRtA vibhoH / 1 grahaNajA tAm / 2 adyApi loke smaragrIyaH /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre ariSTazAnternalinIzapezaladyuteH satejo'nubhavena saMgateH // 10 // bahuzrutAnAM vadanAdanAzravaiH zrutA rasakSAlanayeva catkathA | dadAti soccaiHzravaso niyojanAjjane'nimeSAdvibudhakriyAM zucim // 11 // samAdhurIkA na kaTuH zrutAvapi nizAmanAda yA''ntarakazmalApahA / kathaM na sA madviramAvilAmapi na zodhayennAthakathA yathAsthitA ? // 12 // yayA''khyayA bhavyanRNAM zucIkRtaM smRtermano bhAvanayA jagadguroH / iyaM vizeSAt pratibhAM kathaM na me svasevinImeva pavitrayiSyati ? // 13 // adhItibodhAcaraNapracAraNaiH 1 anyatra zrAzrave 'lagnamanobhiH sAvadhAnairityarthaH / 2 uccaiHzravAH=azvaH, utkarNatA ca / 3 vibudhAH = devAH, paNDitAzca / 4 " nizamanaM nizAmanaM nirIkSaNazravaNayoH" ityane0 /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| . zrutAmbudhi nagabhIranIravAn / prabhurvihAreNa caturdigantare vimohapakaM kurute sma dUrataH // 14 // nayevadhItyAcaraNAnayena sa dazAzcatasraH praNayannupAdhibhiH / rasAdhikatvAd dviguNatvamAdadhe caturdazAsaMstata eva tatprabhAH // 15 // sa naiSadhIbhAvamupetya bhUbhujAM - brajasya reme hRdi tadguNaspRzi / caturdazatvaM kRtavAn kutaH svayaM nijAtmanA'nantavibodhanedhikaH // 16 // prabhAmayIM svIyapurI tathA'tanot 1 saptanayeSu SaDdarzanarUpeSu dvAdazatvaM rasAdhikatve 14 / 2 niSadhA hi nagarI kauzaladezAzritA, kauzalo hi dezaH sarveSu mukhyaH, ayodhyAzritatvAt, tena naiSadhIbhAvaM zrIRSabhadevabhAvamityarthaH / "niSadhastu kaThine parvatezvare dezatadrAjayozcApi " itynekaarthH| 3 kaumAre rAjye cakribhAve tIrthakaratve ca pratyeka paJcavizatisahasravarSabhogAcaturdazateti /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre purA jino'tsvapi pUrvacakrabhRt / jano na yasyAmitigIradaH padaM na vedmi vidyAsu caturdazakhayam // 17 // amuSya vidyA rasanAgranartakI bhaviSyatItyeva vimarzapUrvakam / vidhiH pure tAnudapAdi sajjanAn prabodhazuddhAmbudhijAtamajanAn // 18 // purandarasyApi purA purA sakhI trayIva nItAGgaguNena vistaram / sahitA'pyAhnivRttisodayA purI svazAkhA bahula dvijAzrayA // 19 // caturdazatvaM dadhatI zubhAM zramaistathaiva varNaiH kakubho janAgamaiH / agAhatASTAdazatAmapIpsayA 1 padaM = sthalamadhikAraM vA / 2 sasaMhitA = vedapAThaH, pakSe lokAnAM parasparaM sAMgatyaM ca / 3 zrahnikam = adhikAravizeSaH, vRttiH =pratidinamAjIvikA tathA sodayA= udayavatI / 4 zAkhA = vedazAkhA vRkSazAkhA ca / 5 dvijAH = pakSiNaH, viprAzca / 6 caturbhiH / 7 SaDUbhiH /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| pRthagdezAzAjanaraGgasaMgamaiH // 20 // anekavastupacayairnRpastutaiH svavAstavaiH prAjJajanasya saMstavaiH / purI surINAM ramaNIyatAM yayau __ navayadvIpapRthagjayazriyAm // 21 // digIzavRndAMzavibhUtirIzitA ___ janasya sarvasya suzikSayA pitA / pitAmahastaiccaturAnanazriyA prazAsti yAM zAntivibhoH pitA purIm // vivecane vA vacane'Jcane'thavA ___ dizAM sa kAmaprasarAvarodhinIm / pravRttimAdhAya dhiyA nayAzrayAM svabodhizodhiprabhutAM dadhe'dhipaH // 23 // pratiprabhAtAdhyayanainavaiH stavai jinendrapUjAjanane mahotsavaiH / 1 SaTsthAne dazadizAM gaNanAt AzramAH 4 varNAH 4 evaM 18 / 2 tacchabdena zikSA tatra nipuNaM mukham , pakSe vidhiH| 3 vishvsenH|
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritrababhAra zAstrANi dRzaM dvayAdhikA___ matulyakuMlyAcaraNaiH purIjanaH // 24 // tridhA prabhAsaM-gatamasti hastinA puraM purandhrIjanavizvaraJjanam / dRzaM dadhe godhikRtAmihAvasan nijatrinetrAvataratvabodhikAm // 25 // padaizcaturbhiH sukRte sthirIkRte pure vizaGko'pi na ko'pi tAmayAt / savidrumAbhe bhavane vanepi vA divAnizaM devanataH sabhAvanaH // 26 // janena yUnA viSayaprayojane 1 kulyaM-kulocitAcAraH, pakSe kulyA nadI, tadAcaraNaiH zA. strANAM pAvitryaM sarasatvaM ca nadyAcaraNakathanAt "tIrthaM zAstra gurau yajJe puNyakSetrAvatArayoH" ityane / 2 tridhA-prabhAsaM tIrtha gataM prApta, vistAraNa, prabhA alakA tayA saMgataM maitrI yasya; prabhA-tejaH tena saMgataM sahitam / 3 dRzaM dRSTiM samyaktvaM vA / 4 gavi-svarge devaiH prazaMsitAM parIkSitAM. pakSe godhau-bhAle kRtAM= sthApitAm / 5 viziSTadrumAH, pravAlaratnaM vaa| 6 devejine nataH, krIDAto vA; sabhAvanA sabhAyA avanaH rakSakaH, bhAvanayA sa. hitazca; bhAvanaiH bhavanapatibhiH sahito vaa|
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / kRte'munA ke na tapaH prapedire ? | prapannamAsannavane sabhAvane sanernRpAnnAmayatA yatAtmanA // 27 // pinAkivannAkivinAyakArcita stapovane tapyati yoginAM gaNaH / bhuvaM yadekAMhikaniSThayA spRza nnupAdizannUrdhvadizaH pravezanam // 28 // tadIyevodayamatra dhArmikaM vimRzya manye bahumanyunA jvalan / phalena hInAM svata eva pitsayA dadhAvadharmo'pi kRzastapakhitAm // 29 // yasya yatrAsu baloddhataM rajaH prajAvraje dhvAntabhiye bhaviSyati / itIva vedhA vidadhe maNImayA JjanAlayAMstatra nRpasya pazyataH // 30 // 1 prapA=jaladAnasthAnaM taiH indirA = lakSmIryatra / 2 " tapakhinI punarmAsI kaTurohiNikApi ca " ityanekArthaH, "tapasvI tApase dAne" ityapi / 3 zrasya = lokasya, yogigaNasya rAjJo vA / 4 " yAtrotsave gatau vRttau " ityanekArthaH /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. . zAntinAthacaritrepuro'pyamuSyA nRpateH prayANa __ sphuratpratApAnaladhUmamaJjima / rajazvaladvAjikhurAhataM dviSAM purastadAkhyAtumiva sthitaM mukhe // 31 // pure'rthibhizcArthijanAya ditsubhi radApi nIraM kramavRddhavIcibhiH / tadeva gatvA patitaM sudhAmbudhau / vidhau grahAnantarazaucakarmaNe // 32 // yazaH svarUpAdadasIyanAgara pradAnajanyaM kRtavizramaM divi / jagadmamAt tatkamacArajaM rajo dadhAti paGkIbhavadatAM vidhau // 33 // sphuradhanunikhanataddhanAzuga- . pravarSaNairbhUmipateyazastaruH / sapallavazcitramidaM na kintu tad 1 arthibhiH dhnibhiH| 2 "hareH padordevadhunIyate'dhunA" iti vA paatthaantrm|
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| ripustadopallavalakSavAnabhUt // 34 // aharnizaM dAturanantarodaka pragalbhavRSTivyayitasya saGgare nRNAM manastApavibhAvasorabhUt sa dhUmabhUmI kRpaNAnane sthiraH // 35 // adaHpuraH mApabahupratApajai divAkaraH prAdurabhUt kraakraiH| nijasya tejaHzikhinaH paraHzatAH pare rucibhraMzamihAbhilebhire // 36 // dviSanmanAkAnanadAhasAhasI pratApavahniH prasasAra bhUpateH / tadIya'yevAtra viziSya bhUtale vitenuraGgAramivA'yazaH pare // 37 // analpadagdhAripurAnalojjvalaiH pratAparocinicayairbhuvaH ptiH| 1ApadAM lavA-lezAH teSAM lkssH| 2 "saGgaro'GgIkRte yuddhe kriyAkAre vissaapdoH| saGgaraM tu phale zamyAH" ityane / 3 zikhinaH bhyH| -
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre rarAja rAjanyasamAjamadhyagaH sa vizvasenaH kharasena tatpure // 38 // dvidhA kSamApasya cirasya tApato nijapratApairvalayaM jvaladbhuvaH / svataH parityajya gatAH kacidane vanecarAbhAH kSitipA dvidhA'rayaH ||39|| ss vizvasenasya vinazyadApadaH padaM surAjyasya surAsurArcitam / pradakSiNIkRtya jayAyai - sRSTayA yazaH zriyA'lambhi yato jagattrayam // 40 // ka kauzikasya prabhutAsurAdbhiyA 'nimeSabhAjo'kSisahasrasaMgame / ato'tra rAjA'nupamastriviSTape rarAja nIrAjanayAsarAjaghaH // 41 // 12 1 kSamA = bhUH, pakSe titikSA / 2 kSitiM bhuvaM kSayaM ca pAnti rakSanti / 3 zrAyaH = lAbhaH / 4 nitarAM rAjanaye zrAste iti nIrAjanayAsaH, sa cAsau rAjaghazca yadvA, nirgato rAjanayo'tra tam zrasyati kSipati sa tathA /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| . . 13 nivAritAstena mahItale'khile -- 'pyanItayo nItikareNa bhUbhujA / kuto bhavettadviSaye'pyadRSTava dbhayaM nu dRSTaM pariziSTamapyataH // 42 // dvidhA kSamAyAH pratipAyinA jane __ nirItibhAvaM gmite'tivRssttyH| jahurna tAH khinnavapurjalacchalAd bhayadrutadiDnRpasaMgamaM zramAt // 43 // vinAzanaM nAzanameva kevalaM kuzAsanaM vo na punaH kuzAsanam / na tatyajurnUnamananyavizramA amI zramAstasya nRpasya vidviSaH // 44 // hRdi bhramA no bhuvi vibhramAH zravaH puTe'paTutve na tthaa-dhvni-grhaaH| babhUvuranyattimireNa sAJjanAH 1 dRSTaM kha-paracakrajaM bhayaM kutastasya deze bhavet ? adRSTaM vahnikhoyAderbhayam / 2 ku-bhuumiH| 3 dhvanigrahA:-zabdagrahaNAni ka paTutve na syuH, pakSe adhvani-mArge nigrahAH bandhA jaataa| -
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAyacaritrepratIpabhUpAlamRgIdRzaM dRzaH // 45 // sitAMzuvarNairvayati sma tadguNai yazo'mbaraM tvambarabhAgavAsase / tadIyajADyakSataye mahIzituH pratApavahni vidhinA vidhiya'dhAt // 46 // nRpeNa deze dhRtasUtrasaMcayai mahAsivemnaH sahakRtvarI bahum / khadosturIyaM capalA sitAMzuka prabhAvizeSa janayAMbabhUva tam // 47 // vipakSapakSasya patadbhiraMzukaiH pelAyitau kevalagAtrapAlanAt / dizAM gaNasyA''varaNaM raNAGgaNe babhUva bhUvallabharAgazAlinaH // 4 // zazAka kartuM nRpaketuvAyubhi struTadbhirevAhitasUtrajAlakaiH / itastato no caraNAd raNAntarAd 1 capalA iyaM turI, yadvA turIyaM-caturtha yugam / 2 palAyi: jimnAzastatra / 3 vanaparvatAdi durga yaavtpshytH|
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| 15 yazaHpaTaM tadbhaTacAturI turI // 49 // . pratIpabhUpairiva kiM tato bhiyA viruddhatAnyaviSayaya'Sedhyata / tadartavo'nyonyaguNAnuguNyataH sukhAya bhUbhRdviSaye babhUvire // 50 // mithaH surairapyasurairbhayAturai viruddhadharmairapi bhettRtojjhitaa| maNIgaNacchAyamihAtape'pyedo virocate caikapade divi dyuteH // 51 // balAnuSakto'pyabalAnurAgavAn kRtaanukmpo'nnukmpshaasnH| amitrAjanmitrajidojasA sa ya llasatprabhAvo'pyalasatprabhAvavAn // 52 // kSitIzvaro'pyakSitibhRrddhane jane 1 yazaHpaTaM kartuM no zazAka iti smnvyH| 2 viSayaH= shbdruuprsaadikaiH| 3 tadA RtavaH / 4 alasa iva AcarantI alasantI kvipi zatari IdRzI sthirA prabhA kAntistasyA avanaM rakSaNaM avaH tadvAn, yadvA ''nalasatprabhAvavAn ' iti pAThe analAH abhiH / 5 dhane tathA jane na kSayabhRt-ghane bane pUrNa ityrthH|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ , zAntinAthacaritre'anena mukto'pi janena saMhitaH / amuktazUro'pi sa muktadhIradhI vicAradRk cAradRgapyavartata // 53 // tadojasastayazasaH sthitAvimau jagatkRtA''gRhya niyojitau harI / surAsurezau tadasArabhAvataH samIranunnau divi vA gatau bhuvi // 54 // vidhiH pare bhUmibhRtaH kRtA mayA vRtheti citte kurute yadA tadA / tadIyasArAzritavizvasenayA nayena nityaM triyate sa bhUpatiH // 55 // yadA'ruNastApayate'tidAruNa stalaM bhuvastatra vidhiH smRtAvadhiH / tanoti bhAnoH pariveSakaitavAd nibandhanaM tanmehasA'hasA'vazI // 56 // bhRzaM yazaHspardhitayA tathA''khyayA .... muktaM dvidhA pANiyantrAbhyAm / 2 tasya rAstejasA /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| pydhikrudhaa''kRssttbhruupruupykH| rurutsurucchRGkhalayA karotyayaM tadA vidhiH kuNDalanaM vidhorapi // 57 // ayaM daridro bhaviteti vaidhasIM kriyAM parAmRzya viziSya jaaptH| vidheH prasattyA svavadAnyatAkate nRpaH sadA'rthI bhavitetyalIlikhat // 58 // karAt kare'rthaM nidadhannRporthitA lipiM lalATe'rthijanasya jAgratIm / vadet sudhIryo'pyavadhIrya tanmati dRDhIcakAra svamataM svatantradhIH // 59 // alIkavRttestadalIkavRttitAM nRporthinAmakSarasaMtatestataH / mRSA na cakre'lpitakalpapAdapaH 1 prAkRSTA bharUpAnakSatrarUpA rUpyakA yena / 2 arthitArUpA yA lipistA lalATe jAgratI yaH sudhIH kathayet tasya matimavagaNayya; kazcid vakti-vaidhasI lipirllaatte'| tadazuddham , kareNa kare dravyaM dIyate, kara eva vidhilekha iti bhAvaH /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre sa dhAtudhAryArthaviparyayAdiva // 60 // bhavenna saMsArapadaM mamAzraye kadApi saMsAravatAM vidUrataH / kRtaH kSitIzeti dhanIvanIpakaH 18 praNIya dAridryadaridratAM naraH ||61|| vibhajya merurna yadarthisAt kRto mayA rayAd digvijayAntarAyakRt / itIva vijJAya vidhau mahodadhau nimajjayAmAsa girigiriM divaH // 62 // kalaGkitaH prAgapi setuketunA na sindhurutsargajalavyayairmaruH / 1 'arthaNi yAcJAyAM' atra yAcJArthaH, pakSe zrarthaH = dravyaM, dhAtudhAryo'rthaH yAcJA, tadviparyaye zrayAcakaH / dhAtunA rUpyakAdinA dhAryaH karaNIyaH zrarthasya yAcJArUpasya viparyayaH, vyApAre'rthaviparyayaH / yadvA 'zrayaM daridro bhavitA' ityatra 'na bhavitA' iti viparyayaH, bhUdhAtostRci naJtatpuruSaH / 2 zaM= sukhaM sArasya=dhanasya padaM sthAnaM dUre na bhavet / 3 yadvA nala iva nalaH, luptopamA, nalarAjasya pUrva bhAvAt / 4 giriH =nRpaH "giriH pUjye'kSiruji kanduke zaile girIyake gIrNAvapi" ityanekArthaH /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| kRto nivAsAya mahIspRzAmato vyazoSayat taM vaDavAbhinA nRpaH // 63 // na cauryacaryApahRtAbhidhAnataH purANavRttau na daridramudraNA / amAni tattena nijAyazoyugaM bhruvordvayasya vyapadezalezataH // 64 // yazaHpratApAnugapuSpadantayo rmayojitenApahRtaM na dustamaH / tadeva mene nRpatiH svaduryazI dviphAlabaddha | cikurAH ziraH sthitam // 65 // ajasramabhyAsamupeyuSA sama kalatraratnena mudA'cirAhayA / 19 yathecchayA'sau viSayopabhogata virAya rAjyaM vidadhe bhujaujasA // 66 // niyoginI nyasya dhuraM bhuvaH prabhu mudaiva devaH kavinA budhena ca / 1 dustamaH= rAhurUpam /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritayathAgamaM bhAvanayA nayAnayaM pupoSa sarvatra pavitracetasA // 67 // nirantaraM snigdhatarAntarAtmanA tayA ramaNyA'nubhavana sukhaM rateH / dadhau paTIyAn samayaM nayannayaM rasena keli kalahaMsavad madhau // 6 // dadad dhanaM sveSTamayaM mahAzayaH svayaM kalAkelirasAlayIbhavan / striyA cakArAparapadmayA samaM dinezvarazrIrudayaM dine dine // 6 // adhovidhAnAt kamalapravAlayoH phaNAgaNaiH svairmRdulairbhuvaM vahan / ahasyatelAMpatinA subhoginA mazeSazeSaH khaluH saiSa zeSarAi // 70 // prasAdamApAdya suvarNavAsasAM 1 jayAt / 2 komalaphaNAbhibhUbhAravahanAdayaM bhogIndro ma, 'kintu sakalabhoginAM zeSaH anucara ityayaM rAkSA ahasyata / 3 pRthviiptinaa| 4azeSasya samagrasya zeSaH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / zirassu dAnAdakhilakSamAbhujAm / nataiH punastairvasudhAM prasAdhayan svayaM sa reme viSayeSu tanmayaH // 71 // satISu satyArthayazasvatI svataH zacIva rUpAdacirA guNAGgaNam / puredamUrdhva bhaviteti vedhasA kalatraratnaM vidadhe'sya tuSTaye // 72 // satISu ratnaM tadazeSalakSaNevicakSaNaiH saMstutamasti yatpadoH ! purA maNIvezma surIziro'stvataH padaM kimasyAGkitamUrdhvarekhayA // 73 // jegajjayantena ca kozamakSayaM samaM dadhAnena biDaujasA saimA / alambhi zobhA bhuvi bhUbhujA sute 21 1 yatpadoH padaM = sthAnaM maNIvezma, 'cakAra' adhyAhArAt / surINAM ziraH zrastu, ata evAsya padasyAGkitaM zobhA bhUSA UrdhvarekhayA ' asti' iti zeSaH / aGkanam = aGkitam ekArtham / 2 jagad = vizvaM tathA kozam akSayaM dadhAnena / kathaM, jayantena putreNa samam / 3 tulyA /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritra'site'vatIrNe'zvadine nabhasyaje // 7 // jagajjayaM tena ca kozamakSayaM . praNeSyatA svamagasindhurAdinA / maNIgaNAntena suro'tra sUcitocirAcirAkukSimapi prapannavAn // (pAThAntaram ) trayodazA'he'pyasite'tha zukraje praNItavAn zaizavazeSavAnayam / sa labdhajanmA sakale kule'tule 'pyariSTazAnti bhuvi zAntisaMjJayA // 75 // kRtAbhiSeko'pi suraiH surAcale praNItavAn zaizavazeSavAnayam / bhuje bhuvo bhArasahasya bhUbhujaH / krameNa vizrAmasukhe gatazramaH // (pAThAntaram ) - 1 bhAdrapadAsitasaptamyAm avtiirnnH| 2 jyeSThAsitatrayodazyAM jaatH| 3 ariSTazAntiM praNItavAn / 4 upayuktataraM zaizavaM zaizavazeSa atibAlyavAn "zeSaH sIriNyupayuktatare'pi ca" ityanekArthaH / kAvyAntare zaizavazeSam anyakayauvanam / ...
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 prathamaH sargaH / prapadya vidyA anadhItavAnapi dadhat kulInAH sakalAH kalAH prabhuH / sakhA ratIzasya RturyathA vanaM viveza pitrorhadayAbjamAtmajaH // 76 // vibhoH svabhAvena vibhAvibhAvasau prasRtvare dustamaso vijitvare / vipakSapakSastvarayA yayau vanaM vapustathA''liGgadathAsya yauvanam // 77 // adhAri padmeSu, tadaMhiNA ghRNA tataH zriyAH sthAnaparizramo'pyataH / svayaM tadIyazriyameva bibhratA nyavAri vAristhitijADyamapyadaH // 78 // zriyA karagrAhavidherivAzrayet nya 1 zrataH kAraNAt, zriyAH sthAnena yaH parizramaH khedaH, vAri=niSiddhaH | 2svayaM svasmin, vAristhitijADhyaM=vArimadhye sthityA jaDatvaM vA=athavA'rimadhye sthitAvapi jaDatvaM syAt, api adaH nyavAri, bhagavazcaraNe vAristhitijAjyaM nAbhUt / 3 zriyA = lakSmyA saha karagrAhavidheriva, zrIrapi kare gRhItA; kareNa rAjabhAgadheyena gRhItA vA /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre__ kva tacchayacchAyalavo'pi pallave ? / vanecare rAjavadhUjano yato __ hyasUryadarzI na padaM paraM bhajet // 79 // kare'nurAgAdiva neturetu kiM jaDesthirA zrIH khalu padmasaMgamam / tadasyidAsye'pi gato'dhikAritA - na tajanAlIkabhRdabja eva sH||8|| mahIyasA'sau vidhinA''dhinA kRtaH prabhormukhAmbhoruhasAmyadhitsayA / zaratprayatne'pi tadAkRtau prabhu na. zAradaH pArvaNazarvarIzvaraH // 8 // 1 tasya-bhagavataH zayasya-karasya cchAyAH, chAyAvAhulye klIbatvamekavacanaM ca,zayacchAyaM tasya lavaH pallave kAzrayet , yataH pallave vanecare rAjakaragRhItastriyAH padaM sthAnaM na syAditi bhAvaH / 2 tasya prbhoH| 3 tatraiva paGke jAtaM yannAlIkaM visaprasUnaM puSNAtIdRzaH samprasiddhaH abjaH padmaH; yaH teSu teSu janeSu alIkam-asatyaM puSNAti sa kathamadhikArI syAt ? naivetyarthaH / 4 zarad-varSa yAvat prayatnena kRtaH mahatA AdhinA tathApi tadAkRtau na prbhuH=smrthH|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAbhi khagAmi // 2 // Neta prathamaH srgH| kimasya lomnAM kapaTena koTibhi___rdidhApi 'gauNe gaNanAM vyadhAd vidhiH| paire tvasaMkhyeyadazaiva tajine bhavedaisaMkhyeyadazA svabhAvataH // 8 // nabhastale kiM phalake khagArciSAM vidhina lekhAbhirajIgaNad guNAn / guMNetarAbhAvaparA virojire . grahacchalAd bindava eva kevalam // 3 // jinasya na vinavapurna khinnatA pareSviti pratyayanAya nirmalAH / na romakUpaughamiSAjjagatkRtA __ jalArdritAste'vayavAH kRtAstataH // 84 // mukhe'sya nAlIkavimA pratiSThitA 1 gauNe-guNabhare apradhAne sAmAnye bhisstthe| 2 pare mukhye guNabhare saMkhyA na / 3 svabhAvataH jine saMkhyaM yuddhaM tadyogyA dazA na / 4 guNetara: doSaH / 5 jalena ArdritA na kRtAH, khede sati malAzrayAt / 6 nAlIka-kamalaM, pakSe satyabhA, namsarazanakAreNa smaasH|
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 . zAntinAthacaritre. _____ zeyadvaye vA caraNadvaye'pi ca / dhruveNa lonAmiva mUlakaitavAt kRtAzca kiM dUSaNazUnyabindavaH // 85 // amuSya doAmaridurgaluNTane __ camUcarainopazamAH smaashritaaH| prabhAvabhAragrahaNe yazograhe suvarNacandrAtibhAsure pure // 86 // bhujadvayI bhAgavatI babhau yayA dhruvaM gRhItArgaladIrghapInatA / nyaSedhi tasmina viSaye bhayAgamaH prajAsu durnItigRhe samAgamaH // 87 // puraM ripUNAM ca kuraGgasaMgataM kRtaM bhaTairbhAgavataistrasajanam / uraHzriyA tatra ca gopurasphura 1 pakSe prAzayadvaye-nizcayavyavahArarUpe, caraNadvaye aNumahAvatarUpe / 2 prabhAvaH tejo'sya grahaNa, yadvA, prabhau-ripau, abhaM= adIpti yat prAraM-arisamUhastadgrahaNe /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM - prathamaH sargaH / .. 339 kapATatAdhAyi vibhorasaMgatam // 88 // prajAsu vAtsalyadhare'pi zalyavad dviSAM sapatrAkRtikArake jine / pratApavahnistaduraHsthito'dahat kapATadurdharSatiraHprasAritA // 89 // svakelileza smita ninditendunaH punarnu candreNa mukhasya sauhRdam / samiddhRtArArucihetunA'rhata svataH sa bhAle'rdhavapuH zazI sthitaH // 90 // vidhau zriyAdvadanasya mitratAM nijAMzaddaktarjitapadmasaMpadaH / vicArya tadyogabalAt kuzezayaM tadAlimAlAjaTilaM vane sthiram // 91 // nizInduraI dadane'sti sauhRda - stathA divAbjaM na sadA saMsaMgatam / 1 asagataM = riputvaM yathA syAttathA / 2 "kRtaH svabhAlena samo'rdhataH zazI" iti vA vAThaH / 3 'asti' ityavyayaM sadbhAve / 4 saMgataM = sauhRdaM = mitratA |
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zAntinAthacaritre atadddvayIjitvara sundarAntare na sAmyadhIH kApi satAM tataH pare // 92 // na cArhato'nuttaravAsinaH surA vidhAtumaGguSThamapi kSamAH kramAt / asaMzayastena manaHzayo'sti me na tanmukhasya pratimA carAcare // 93 // saroruhaM tasya dRzaiva tarjitaM jale nimajjad bahulajjayA jayAt / tataH sphuratpadmapadaM tadaJcitaM vRtaM na jainAnanasaMzrayazriyA // 94 // jaDakharUpA jeDajAtajanmanA jitAH smitenaiva vidhorapi zriyaH / nijAnanena zrutizAlinA'munA manAgUna sAmyaM dvijarAja rAjate // 95 // mukhe sudhAMzau ca vare saroruhe kalAtulA syAd dvijarAjayogataH / 1 prazastam / 2 'jaDajAtajanmanA' iti karaNatRtIyA / 3 dvijarAjAH = dantAH, pakSe sudhAMzurdvijarAja eva, tRtIyapakSe dvijarAjaH kalahaMsaH /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / ataH paraM bhavyamaho mahIyasI suvRttabodhodayapallavaprabhA // 96 // divA vibodhAdyadivA'nizodayAt traye'pyayaM syAd vyatirekatAzrayaH / tato'nvayAdyA vyatirekataH svatastadAnanasyopamitau daridratA // 97 // ayuktamuktaM yadivA turAturAzayA''zayA pUrvavipazcitAmataH / samudrasArasya dhiyAstra yena sA tadAnanasyopamitau daridratA // ( pAThAntaram ) 29 1 suSThu vRttabodhAnAM caraNajJAnAnAM udayo yebhya IdRzAH pallavAH = padalezAsteSAM prabhA= buddhiH, suSThu vRttaH =vartulaH, bodha: = prakAzastena udaye pallavavat prabhA candrapakSe, evaM saroruhe'pi pallavAnAM prabhA / 2 mukhapakSe anizam udayaH anizodayaH tasmAt / 3 bhedakAraNam / 4 turA=saMbhramastena zraturo ya A zayastadAzA=abhilASastayA / 5 mudo rasastasya zrAraH = prAptiste - na sahitasya 1 samudrasAraM dhanaM putratvAt 2 mudrA saMkocastasya sAraH=gamanaM yasmAt tena yutasya 3 /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritra dRzaH prakAzAt sarasasvabhAvataH prepanna satsaurabhatastrayI sadRk / tato na kAcid viduSAM prabhAjuSAM tadAnanasyopamitau daridratA // 30. ( punaH pAThAntaram ) svabAlabhArasya taduttamAGgajai vidhitsataH sAmyamasamyagAzayAt / parAGmukhatvAd dhavalIbhavanmukha kriyAM camaryAdizati pAvazAt // 98 // svabalabhArasya taduttamAGgajaiH 1 dRzaH prakAzAdivizeSaNatrayeNa mukhaM candraH padmaM ca tulyam ; mukhe dRSTe dRzaH=samyaktvasya 1 candre dRSTe dRzaH = netrasya 2 kamale netrasya svarUpaprakaTanAt 3 / mukhe nagharasavyAkhyAtaH, candre sajalasvabhAvAt, padme sarasaH = taDAgasya / 2 "kamale mukhe ca saurabhaM saugandhyaM spaSTam / candrapakSe'mAvAsyAM sUryasya kAntizcandreNa prapannA, iti sUrasya iyaM saurI, sA cAsau bhAca saurabhA, prapannA satI saurabhA yena tadbhAvastathA / 3 rAjA svazizuvargasya tathA pauralokasya uttamA ye putrAH taiH samaM ramaNe krodhavAraNaM cakre nAgarANAM pakSaM puSyan, na tu svazizupakSaM cakre / nAgarANAM pakSa iti nAgarataH " vyAzraye tasuH " ( si0 he0 7 / 2 / 81 ) iti sUtreNa, "devA arjunato'bhavan " itivat / budhyata iti budh= jJAnaM buddhirvA na vidyate budhU yatra tasmAt kopavizeSaNam bAlavargasya vA /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prathamaH srgH| 31 samaM parikrIDayatorbudhaH krudhH| prazAntikRnnAgarataH svasAkSikaM dadhau sa rAjyaM ruciraM ciraM nayaiH // 99 // upAdizannItibharaM sphuTaM bheTaiH samaM camaryeva tulAbhilASiNaH / nRpe prazAnte pitari svayaM jina zvakAra rAjyaM katicitsamAHkramAt // 10 // athAprayatnoditacakraratnabhR nnRpAdhirohe'tra hayazvalaniti / anAgase zaMsati bAlacApalaM paraM parAkRtya dizAM jayI bhava // 10 // zriyo'balA nAma calAcalA imA bhramAna tAH sthairyabhRtaH kcinmtaaH| itIva vAhaH kimivAha bhUbhRte punaH punaH pucchavilolanacchalAt // 102 // 1 bhaTaH samaM tulAbhilASiNo vaizyasya sphuTaM nItibharamupAdizan / 2 camarAH santyasya camarI nRpaH / 3 nItipravartanAya / /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 . zAntinAthacaritramahIbhRtastasya ca manmathazriyA vibhUSitasya svapurAd vinirgame / mRgekSaNAnAM svagavAkSapakSataH kaTAkSalakSAH prakaTIbabhUvire // 103 // dRzo'nimeSeNa paidAspRzA padA . nijasya cittasya ca taM prtiicchyaa| vilAsinInAM hRdaye ratiH svataH sphuTIbabhUvAdbhutarUpasaMpadA // 104 // purassarAgA iva tatpurassarA ramAH samA digvalayAt samAgaman / dvidhA nRpe tatra jagattrayIbhuvAM manoramAGge virSamAyudhAzraye // 115 // ana~GgabhAvAdanimeSadarzanA 1 animeSeNa-nimeSAbhAvena / 2 padaM sthAnaM na spRzati padAspRk tena, padA-pAdena / 3 jagattrayajAtArthAnAM ramA zriyaH / 4 viSamAyudhAH, smaro'pi / 5 anaGgavadaliptabhAvAdanaGgaM vyoma siddho vA " anaGgaM khe citte'naGgastu manmathe" ityanekArthaH / anaGgabhAve sarvatomukhyabhAve "aGgaM mntrikgaatryoH| upasarjana. bhUte syAdabhyupAyapratIkayoH" itynekaarthH| ..
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| 33 dayaM kalAkalimayAzayaM bhajan / dvidhA'pyatastatsamaye rasAzraye natadhruvAM manmathavibhramo'bhavat // 106 // nimIlanabhraMzajuSA dRzA bhRzaM surIgaNe pazyati sNgtaanggnaa| pRthak samAlakSyata tatkSaNe calaiH kaTAkSamokSaratizoNitAJcalaiH // 107 // ananyasAdhAraNarUpasaMpadaM nipIya taM yastridazIbhirjitaH / mano'nurAgaH sa phalegrahIbhavan bhuvi-sthiti cAturadhuryadIdharat // 108 // purAvatArAdidine surAGganA vaterurarhatparamotsave nave / amUstamabhyAsabharaM vivRNvate... 'nimeSabhAve'pi na tAH zramaM gatAH // 109 // 1 manmathasya vibhramo yasmAd yasmin vAsaH, ayaM jinaH strINAM mnmthvibhrmo'bhuut| 2 bhuvi-pRthivyAM cAturadhuri-cAturyamukhye, pase muvisa-kharge, Aturadhuri duHkhdhuri|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zAntinAthacaritre vazI jino'pi svavazIbhavedayaM calekSaNatvAditidhIrivorvazI / nininda citte svasurAvatAratAM nimeSaniHsvairadhunApi locanaiH // 110 // adastadAkarNi phalADhyajIvitaM dvayaM zruteH sAMpratamIkSitairdRzoH / viyuktitastapyati tattvagindriyaM ninindurevaM bhujagAGganA nijam // 111 // purAntarasthAyimRgekSaNAstadA dRzordvayaM nastadavIkSi cAphalam / zrutiprazaMsAM nu zazaMsurAzayAt zayAlubhAve'pi hitA lizAlini // 192 // nizamya devaM vanapAvanodyataM pramodate dvaidhaphalaspRzA dRzA / iti sma cakSuHzravasAM priyA'nale smarasvarUpe hRdaye'dhidIpite // 113 // 1 hitAH = hitakArikA yA zrAlayaH = saMkhyaH tAbhiH zobhamAne / - 2 darzana-zravaNarUpe |
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH srgH| vilokayantIbhigjanabhAvanA purassaraM sarvapade smaropamam / na vismaratvaM samanIyata kacid __ manasvinIbhidRDharAgicetasA // 11 // prasRtvare reNubhare vadhUgaNo __ balAdamunnetranimIlaneSvapi / nyavezayacetasi mA spRzana rajo Ggajo'yamenaM nidhivatpriyAzayAt // 1155 // labheta cetaH kila vaikriyakriyAM priyAM varaM syAt samaye'yamAzayaH / alambhi mAbhiramuSya darzane punaH punaH saMgamane'pyasaMzayaH // 116 // bhaved bhavasyAnubhavaH surAtmaka stadA varaM tattuSavana mAnuSam / yato mahIzasya yazasyadarzane 1'mA spRzan' iti shtrntm| ayaM aGgajA kAmaH enaM rajaHmA spRzana iti, anyo'pyanajaH cittAnottAryate masparza shkyaa|
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritre___ na vinalezo'pi nimeSanirmitaH // 117 // na kA nizi svapnagataM dadarza taM vazA rasAt taddhRvabhAvanAvazAt / na kA punaH saMgamanonmanastayA prapaJcasaMcArikayA sakhIkRtA ? // 118 // ziro dhunAnA madhunA'dhunA'zanA jagAda gotraskhalite ca kA na tam / upAyanaM kA na cakAra kAryadhI radhIratAbhRcca puraH suraprabhoH? // 119 // manobalAt kA hyabalApi nAmilad rahAsthitA'harnizatadazaMvadA / * tadAtmatAdhyAtadhavA rate ca kA priyA'bhavad nAsanakarmaNA priye ? // 120 // zrute'tha dRSTe'pi puro'GganAM yadA smarastatApAtizayena nisskRpH| 1 devAne daukanaM devaprasatyApyayaM milati ced varamityAzayaH / 2 etaddhyAna ratau nAnAsanakaraNena iSTA bharnAbhUt / /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaH sargaH / tadA tadAsaktadhiyA ca kA dha zvakAra vA na svamanobhavodbhavam ? // 121 // zriyA'sya yogyA'hamiti svamIkSituM madArpaNAd darpaNadhAriNI kare / atAdRzAGgAptidRzA kRzAzayA zayAlutAyAmapi nidrayA jahe // 122 // svayaM vilepAya ca yakSakardamaH kare tamAlokya surUpayA dhRtaH / 8. sa durdamAnanyajadAhasAhasA duvAha duHkhAdiva havyavAhatAm // 123 // manobhavanmAnavazena mAnavInavIbhavantyA'pyatadarhatAdhiyA | vihAya bhaimImapadarpayA kayA hatAzayA'vAGmukhatA'bhyanAyi no 1 // 124 // kRte'pyupAye zatazo'pazokayA yadA babhUve na kadAcidekayA / 1 dhikkAraM na cakAra, kAmamupAlabhata / 2 hatA=bhagnA AzAmano'bhilASo yasyAstayA / 3 sodyamayA /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM zAntinAzacaritratadA gRhItavyatirekazaGkayA ne darpaNaH zvAsamalImasaH kRtaH // 12 // gacchAdhIzvarahIrahIravijayA nAye nikAye dhiyAM bhRtyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH . zrImattapAkhye gnne| ziSyaH prAjJamaNeH kRpAdivijaya syAzAsyamAnAgraNIzcake vAcakanAmameghavijayaH zasyAM samasyAmimAm // 126 // iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyoM mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNi pUritAyAM prathamaH sargaH saMpUrNaH // zrIH / / . 1 naiSadhIyacarite prathamasarge 31 zlokaH / 2 prAzAsyamAnAH shissyaaH|
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai atha dvitIyaH srgH| yathohyamAnaH khalu bhogabhojinA ___ rathena viSNuH prabhaviSNutejasA / tathAdhirAjaH sa rarAja rAjabhiH samaM vrajana rAjapathe yathecchayA // 1 // dizo'pi tUryadhvaninAbhigarjayan prasahya vaigecanijasya pattanam / yiyAsuragresaravAjirAjibhi jagAma cakrAnugamA'dhvanAdhipaH // 2 // athAjagAmAbhimukhaH svasImani _ nRpo'pi bhImaH kila kuNDinezitA / vidarbhajAyA maidanastathA mano rathaM prajAyAH saha rAjabhirvidana // 3 // 1 kiMbhUto'dhirAjaH prabhaviSNutejasA uhyamAnaH, kiM0 bhogaiH rasAdibhirbhujyate sma tena / 2 mArgeNa / 3 madayati harSayati madanaH / /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre gajAzvazRGgariNayA satoraNaM puraM samantAdasamaM vibhUSaNaiH / asau samaukhyaM laghunA mahIbhRtAnailAvaruddhaM vayasaiva vezitaH // 4 // sadabhRtpratyayitaM purA tadA''di-vRddhikRttaddhitavat-susaMgatam / paidaM svamISalleghunA'pyasau mahAnalAvaruddhaM vayasaiva vezitaH // 40 ( pAThAntaram ) nRpe'nurUpe nijarUpasaMpadAM jine prayANAbhimukhe dizAM jaye / / 66 vA 1 dhArAyantre nalairyAptaM, mahotsave tadadhikArAt ; narAvaruddhaM naraH kRSNe'rjune'pi vA " iti kozaH / rukmiNIvara se kRSNena ruddham / 2 pakSe zraGgasaMjJAkAripratyayo jAto'sminniti pratyayitam / tadAdi taddinAdArabhya vRddhikRt taddhitapakSe AdivRddhikRt / 3 hitavanto mitrajanAstaiH susaMgataM = militam / 4 padaM =sthAnam / 5 laghunA vayalA, pakSe laghunA pratyayenAraNAdinA / 6 mahAn yaH nalaH= parvatAdinA viSamasthAnaM tena veSTitaM, IdRzaM na ityapi "nalo rAzi kapau naDe pitRdeve nalaM tu syAt padme' ityanekArthaH / lAvaH=chedaH, ruddhaM=rodhastAbhyAM varjitaM lopapratyayabAdharahitaM vA / zralAvarNena vyAptaM padam / 7 pakSe yuvApatyapratyayena /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| purassarIbhUya purandaraH svayaM __ jayaM cakArAsya pare parAjayam // 5 // narezavargaH svayameva DhaukanaM _ dideza tasmin bahuzaH zrutiM gate / svavikramAdadbhutacakracakramAt puraH puro'bhyayuSi tatpade pade // 6 // anekazaH kSamApakanIranIkinI patiH paraprItimatIrudUDhavAn / viziSya sA bhImanarendranandinI priyA'sya jajJe rativad manobhuvaH // 7 // sahasranetrasya zavIva sonnata stanI himAMzoriva rohiNI priyA / tathA dadhe paJcamacakriNo'rhato. manobhavAkavazaMvadaM manaH // 8 // upAsanAmatya pituH sma rajyate 1 pare-zatrau / 2 dadhe-pupoSa, dhArayati sma vA / 3 tIrthakarapakSe amanobhavaMprakAmam akaSAyam , aAzA-jJAnaM tasyaikam advitIyaM vazaMvadaM sthiraM, tato vizeSaNasamAsaH / 4 vizvasenAd devAt kramAgatomupAsanA parezituH etya rajyate sma /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zAntinAthacaritra kramAgatAMmaSTamakRt parezituH / sa mAgadhaM devamanusmaran vazI vazIcakArAkhilapUrva maNDalam ||9|| prabhAsametyA'pyamunA vyadhIyata dine dina so'vasareSu bandinAm / mukhAda nizAnte varadAmadhAni ta~ - hizoravazyaM khalu vaizyakarmaNe ||10|| taTaM dadhAno nikaTaM sa saindhavaM dhavaH kSiteH sAdhanayA dhanArjanaH / paThatsu teSu pratibhUpatInalaM jigAya dezeSu purassareSvataH ||11|| upatyakAsthAyinRpAliruddhatA kRtAdhisenAniraNA praNAzabhAk / vane gatApIzahayAgamaM bhayAd vinidraromA'jani zRNvatI nalam ||12|| 1 sA= upAsanA | 2 zrute / 3 tayordvayordizordakSiNA pazcimayoH / 4 vazyakAryAya / 5 kRtaH senAnyAm adhi raNaH = saMgrAmo yayA sA / 6 vane nalaM - tRNavizeSaM, girernalaM nAlaM vA gatA =: [=zrAzritetyarthaH H / +
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / kathAprasaGgeSu mithaH sakhImukhAcikIrSurasyaiva punaH prasannatAm / natA satApA janatApi nIvRtAmupAyanasthApanayA sthitA sthale || 13 || 'dhane jane vA kRtarodhane bhaTai stRNe'pi tanvyA nalanAmani zrute / ghane'pi ca sthAtumadhIrayA rayAt tayA tadAdezadazA'pyadhIyata // 14 // parAkramAccakrabhRtaH parA kramAd bhaTAlirAsannatarA dvidhApi yA / drutaM vidhUyA'nyadabhUyatA'nayA nagasyA kApyudare derAdareH // 15 // mahAhavaH kApi bhaTaiH kRtAhavaH samApatat trasyati tatra zAtrave / girau sthitaM tatprajayA jayAhate mudA tadAkarNana sajja karNayA // 16 // 43 1 mittrarUpA janatA tasyA mukhAt / 2 naredazat=bhayAt / 3 kRtaparasparAhnAnaH / 4 jayaM vinA /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinApacaritra smarAta pairAsonimeSalocanAd varaM tamizrAdhani labdhavAnayam / zakAdikamlecchajanaiH kRtAzrayaM sunirbhayaM sAdhayati sma tattrayam // 17 // pathastamizrAntaramIyuSaH pate ! bibhemi tadbhinnamudAhoti sA | vadantyabhIH strImaNimaNDalatviSA___'yanaM samuyotya kRtaiva cakriNA // 18 // saridvaye vAkinA''dyapadyayA balaM samuttArayatA nRpAjJayA / janena yUnaH stuvatA tadAspade sukhaH kRto'dhvA hi gatAgatodyatAm // 19 // tato'vatIryAdbhutacakrabAndhavo vinirgato'bdAdiva cakrabAndhavaH / 1 smarAt-smaraNAt / 2 parAsoH parA:=prakRSTA asavaH= prANA arthAd balaM yasya / 3 animeSalocanAd devAt / 4 tami. zrAyA guhAyA mArge / 5 khaNDatrayam / 6 tasmAd mArgArahaM vimemi / 7 ayana-mArgam / prakAzya /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| sphuradrucimlecchajanaprasAdhane nidarzanaM naiSadhamabhyaSecayat // 20 // nalasya pRSTA niSadhAgatA guNAn nRpeNa durgsthriporvinigrhe| carairnizamyA'sya pare zaraNyatAM prapedire'raNyadazAvimocanAt // 21 // vidhAya veSAntaramasya vikramAd miSeNa dutahijabandicAraNAH / yazaH paThantaH paradezamaiyaru garutmataH sarpagaNA ivArayaH // 22 // kRtAjayaH kepi parAjayaM yayu mayaM prapadyAdrimayunirAmayam / nigIya tatkIrtikathAmathAnayA ahurmuhuste mumuhurbhayAdapi // 23 // 1 nitarAM darzanaM yasya sadA cakripArzvasthamityarthaH / 2 niSa. dhAnagarI kauzaladeze, tasyA IzaM zrIRSabhadevavaMzajaM nRpam / 3 nRpeNa naiSadhena niSadhAnagarotaH sArthe evAgatAH sevakAH nalasya-parvatAdinala thAnasya guNAn pRSTAH 'kathamatra pravezanirgamau syAtAm ? iti; tazvaraiH zrutvA pare zaraNyatAM prpedire|
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zAntinAthacaribhayena bhame'pi haye rathe pathe sthite vicakre'vanipe nipAtite / rasena senApatinArisenayA __ cirAya tasthe vimanAyamAnayA // 24 // camUpatirbhUpatirAjasaMnidheH prasAdhayana mlecchapurANi tddhnaiH| / dhanaM lalau, tatprajayA'pamAnayA cirAya tasthe vimanAyamAnayA // (pAThAntaram) priyaM priyAM ca trijagajjayizriyau narau svarUpeNa shciipurndrau| dadarza cakrI, nabhaso'vatIrya to kRtAJjalI bhUmibhujaM praNematuH // 25 // vininyatustAvRSabhAdrimIzvaraM likhAdhilIlAgRhabhitti kAvapi / . 1 kAvapi strIpuMsau IzvaraM cakriNaM, RSabhakUTaM ninyatuH; ca-punaH, taM-cakriNam iti UcatuH; itIti kiM, he kSitIza ! svanAma adhibhitti likha / 2'kAvapi' iti cakriNA nopala. kSitau zacIndrau /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| khanAma saMsAdhitabhAratakSitiH kSitIza ! vAcetyucitaM tamUcatuH // 26 // sa vizvasenAtmajazAnticakribhRt samAjagAmAtra jayena bhArate / iti sma sA kAruvareNa lekhitaM jinezanAmAbhinanAma devatA // 27 // kRtArhadarcAvidhinAdhinAyakaH sthito'STame spaSTatayA'STamaGgalaH / hereH sma tatrAbhyudayanmahomahA 'nalasya ca svasya ca sakhyamIkSate // 28 // manorathena vapatIkRtaM nalaM vnaadridurgsthitmaarurutsukH| samutsukaH paJcamacakrabhRt punaH khagAcale'bhyAgamanecchayAJcalat // 29 // purazcalacArucamUpatezcamU 1 hare: indrasya / 2 abhyudayattejasA vhnH| 3 manasA asvapatiH svapatiH kRtaH svapatIkRtastaM nala-sthAnavizeSam ; na 'vidyate khaH prAtmA patiryasya sa asvptiH|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zAntinAcacaritra nizi ka sA na svapatI sma pshyti| nalasthitAripratirodhanAd vana grahe'varodhapratibandhanakriyAm // 30 // paraiH kRtA yA naladurgatAkRti dhanairjanaiH saiva ca durgatAkRtiH / adRSTamapyarthamadRSTavaibhavA davApya senApatinA vyadhIyata // 31 // nalodayasyApyanalodayAdabhU dabhUtapUrvA sthitirAptatejasA / bhavedavastheyamaho ! kSitau na yAM __ karoti suptirjanadarzanAtithim // 32 // nimIlitAdakSiyugAcca nidrayA nalAt praNaSTArivadhUjanena saH / avIkSito'pi kSitizAyinekSitaH smarAdivocaiH karavAlacAlakaH // 33 // 1 nidrayA nimIlitAd netrayugAdavIkSitaH / 2 smaraNaM smara:=dhyAnaM tataH / 3 pakSe kareNa vAlA: kezAsteSAM cAlakA kandAt kcgrhttprH|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| parAsutAtAvapi nAyake'bhavad hRdo'pi bAhyandriyamaunamudritAt / savibhramA cakriNi vairiNo vadhUH smare'tivismeradazApyathAdabhutA // 34 // chalatskha latpAda-pa-yo-gato vane nalAdapi prApta bhayo bhayojjhitaH / adarzi saMgopya kadApyavIkSitaH pramIlayA bA-dhanalIlayA nijaH // 35 // abhUt suraGgekSaNatA ripustriyo ..1 mRttvpraaptau| 2 smare jAgrahazA / 3 chalan skhalana sa cAsau pAdeSu-paryantaparvateSu payase gtH| nalaH svasthAnam , analo vA tataH prAptabhayaH / zravIkSita-vimRSTaH / yadvA avIM kSiNoti avIkSit-prajApAlastasmAt tasya vaa| pramIlayA nidrayA / saMgopya kadApi nijaH pradarzi 'nijaiH' iti zeSaH / nijaH puruSaH sagotraiH svapne dRSTaH, yadvA adhanatve na dRSTa iti bhAvaH / bAdhanalIlayA-duHkhalIlayA; adhanalIlayA daridrabhAvena rAjJaH senayA lIlayA baddho vA daridraH kRtH| kIdRzaH nijaH, chalena skhalatpAdaM yathA syAttathA payase jalAya jale vA gataH / bhayA dIptyA ujjhitaH tyaktaH / 4 "suruGgA' ityuNAdau, tathApyatra zleSabalAt 'suraGgA' iti lokoktiH| surakSA bhUmyantara* mArgastadarzanatA, pakSe raGgadarzanam /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zAntinAthacaritradviSazca siMhAsanabhUH kssmaabhRtH| samIhitA yaiva bhuvazcirodayI rahasyamasyAH sa mahanmahIpatiH // 36 // aho ! ahobhirmahimA himAgame prapadyate dyotibhiranvahaM yathA / tathA mahobhirgarimA'rimAraNAd __ raNAdavApyasya samaM svasenayA // 37 // gRhonmukhIM bhUridinairyiyAsatI mabhiprapede prati tAM smarArditAm / nRpo'nukampAM calanetigauravAt / tato gireH prApadupatyakA sakAm // 3 // khagAcale'pyAvirabhUcalAcalA prajA prajArakSaNavArttayArtibhRt / tapatrtupUrtAvapi medasA bharAd .. na lebhire sthUlanarA hi ke vyathAm ? // 39 // 3 1 siMhAsanaM bhUguhA / 2 kSamAbhRtaH parvatasya rAjJo vaa| guNena pIDitaHm / 4 tyAmeva tyakAm , tyazabdasya
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dvitIyaH srgH| darAdarAdA''zritakandarAntarA nirantarAyasthitayA tayA nge| dinAni hInAni samAnya mAnyamA vibhAvarIbhirbibharAMvabhUvire // 40 // svkaantikiirtivjmauktiksrj| __ svato guNaM yojayatA'zugAnugamA / jinena ko-daiNDakaraNa sAnugaM nRpaM samuddizya guNo na yojitH1||41|| khagAdrirAjaM samareSvatAndrataM zrayantamantarghaTanAguNazriyam / parAkramaH paJcamacakriNaH kramA nivArya cakre kramasevanonmukham // 42 // . 1 amAninI-mAnarahitA yA pramAyAH amAvasyA vibhAvoM rAtrayastAbhiH samAni-tulyAni dinAni tayA-prajayA bibharAbabhUvire / 2 AzugaH= bAsaH, vAyurvA / 3 jinena kA gugaH saM. dhi-vigrahAdirna yojitaH sAnugaM parvataGgasthaM nRpamuddizya / 4 daNDaH kare yasya tena / 5 sAnugaM-pranugaiH sevaH sahitaM yathA syAt tathA / 6 kramasevanaM pAdasevA, yadivA cakriNo'nantarA saMtatiparamparA (kramaH ) /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 . zAntinAyacaritravirAjirAjanyajanasya dhoraNe- raNeraNe dAruNarUpasapaMdaH / kadAcidasyA yuvadhairyalopinaM __ jayaM nizamyAjani rAjanigrahaH // 43 // nRpaH prasanno hi dhanAya sAdhana stadanyathA'yaM nidhanAya bAdhanaiH / khagAdrirAjo'sya nidezadezane nailopilokAdazRNod guNotkaram // 4 // tameva labdhvAvasaraM tataH smara__ svarUpabhUpAya khagAcalezvaraH / nijAGganApUrvamapUrvavastubhiH kRtAdhikopAya-namanmude'bhavat // 45 // varairamuSyAbharaNairmaNImayaiH zarIrazobhAjayajAtamatsaraH / ___ 1 khagAdvirAjaH asya cakriNa ibi guNotkaramazRNot / 2 mAjJAyAm / 3 nalopI IdRzo yo lokaH pratyayitastasmAt / napratirUpakeNa 'na' ityanenAvyayasamAsaH / 4 bhUpAya kRtAdhikopAya naman , pakSe kRtaM yadadhikam upAyanaM tena madayati hRSyati yaH sa kRtAdhikopAyanamat, kvipirUpam /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / tadA paraH ko'pi yuyutsathA'patai balasya nAzAya sasauptikAzayA // 46 // zarAzari vyaktagadAgadi krudhA ''yudhA'nudhAvadbhaTakoTidAruNaH / amoghazaktyA nijavaiva mUrtayA / raNo'bhavad bhUribhayAya bhUbhujAm // 47 // anIkinInAmadhipairanekazaH sa yudhyamAno'pi niruddhamAnasaH / svasenayA ko'pi vimuktamArgaNa stayA vinirjetumiyeSa naiSadham // 48 // akAri yena zravaNAtithirmuNaH kSaNaM parikSiptasahasramArgaNaH / vibhidya senApatinA zarairuraH puraHpradoSe sa ymaatithiikRtH||49|| manaHprasattyA vijayaH zrutau dhRtaH - kSamAbhujA bhiimnRpaatmjaalyH| 1 bhImanAmA yA nRpAtmajo-rAjaputraH sa eva prAlayaH sthAnaM yasya saH, vijayavizeSaNam /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritrepradAya tasmai gajavAjirAjitAM __ yathecchayA dezabhuvaM pairAjitAm // 50 // tataH prayANAdavatIrNakandarA prapAtadezasya nRpasya tatparam / taduccadhairyavyayasaMhiteSuNA riNA raNo'bhUdariNA'sRjA'ruNaH // 51 // krameNa senApatinA'rhadAjJayA balena jigye surasindhuniSkuTam / vazIkRtastatra vasaJjano'GginA smareNa ca svAtmazarAsanAzrayaH // 52 // amuSya dhIrasya jayAya sAhasI vazIkRtazcakramucA sa ckrinnaa| tataH prayANe gajavAjirAjibhiH 1 paraiH ajitAm / 2 ariNA-vairiNA saha raNaH, ariNAcakraNa, asUjA-rudhireNa aruNa rktH| 3 aGginA-mUrtibhRtA kandarpaNa tena janaH vshiikRtH| 4 svaM-dhanam , AtmA nijaH tasya zarA-mAsanAni teSAmAzrayaH aaadhaarH| pakSe dhanArpakaH dehena zarANAM jalAnAm AsanAni vahannityarthaH "zaraM jale zaraH punardadhisare kANDatejanayorapi" itynekaarthH| .....
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / samaM samAdAya samA vibhUtikAH // 53 // belAvana dveSibalaM dadhad dhvaniM 55 tadA khalu jyAM vizikhaiH sanAthayan / purassarIbhUya camUpatiH svayaM rurodha tatprANadabANasaMcayaiH || 54|| puraH sphurana ko'pi surazramUM sRjan bhayAturAM bhairavapheravArakhaiH / nimajjayAmAsa yazAMsi saMzaya yuyutsurasyA vividhAyudhaiH krudhA // 55 // tadA tadAvezavinAzanAzayA purandaraH sundaradhIrudAyudhaH / yazAMsi te'sya jayodayAdanu smarastrilokI vijayArjitAnyapi // 56 // anena bhaimIM ghaTayiSyatastathA'bhyamitrabhAvAdanugAM balasya ca / 1 samAH=sakalAH, vibhUtikAH - vibhUtIH / 2 sainyamArge / 3 'prANapANiH saha senayA'rudhat' iti vA pAThaH / 4 prANAn dhanti = khaNDayanti prANadA bANAsteSAM saMcayaiH / .
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 zAntijJApacaritre abhUd vilambaH surasindhusaikate kRtASTamasyApi jinasya cakriNaH // 57 // prasannayA svaHsaritA tanUbhRtA vidheravandhyacchatayA vyalAsi tat / vimudrapadmAnanayA savibhramaprakAzavaddarzanayA'pyayaud nRpaH // 58 // marAlagatyAM-vilasattaraGgayA na gaGgayA nirmitacakrasaGgayA / abhedi tattAdRganaGgamArgaNai 3 mano'sya nArIvapuSA'pi ca prabhoH // 59 // kRtaM manobhUvazavartti kAntayA sarojakozasta nahaMsaka spRzA / balaM tayA tat samabhedi mArgaNaiyasya pauSpairapi dhairyakaJcukam // 60 // 1 'zrayaut iti kriyA. 'yu mizraNAmizraNayoH' / 2 zrAvilA =rAgeNa kaluSA sattA= sadbhAvo yasya IdRzo raGgaH = cittAbhiprAyo yasyAstayA, pakSe vibhiH=pakSibhirlasantastaraGgA yasyAM sA tayA / 3 asya=prabhormanaH strIrUpadhAriNyA gaGgayA na abhedi / 4 asya balasya arthAd bhaTasya |
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / kimanyadadyApi yadastratApitA zivo vazIndraH zivayA vazIkRtaH / ... smareNa lakSIkaraNe'pi lakSazo 'pyalakSadhI pyata lakSyatAM prabhuH // 61 // hariryadAsIjaladhIhitAzrayaH pitAmaho vArijamAzrayatyaho ! / anaGgajaM tApamupetya, so'pyabhU jinezvo'naGgaja eva sAGgaje // 2 // sadaGgasaGgaM kulazailazAlinI sitAM nijAjJAM dadhataM svruuptH| smaraM tanucchAyatayA tamAtmanaH paraM prabhu kramituM manobhavaH // 6 // prasAdhitesmin bharate mahIbhujA jano'pi nAnAviSayAn prapannavAn / sadAratAsaktaruciH saritaTaM 1 nisskpttmtiH| 2 na lakSatAM-vedhyatAm prApyata / 3 jaladhau IhitA-vAJchita Azrayo ysy| 4 anaGgajanmaputra dhandhya ityarthaH / 5 saanggje-sputre| .
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritrazazAka zaGke na sa lavituM naraH // 6 // urobhuvA kumbhayugena jRmbhitaM manobhuvo durgadhiyA jighRkSataH / camUpateH sA'ramatodbhave nizo 'pyatIraMbhAvena matiH satIrate // 65 // kramAt prayANe'sya purassarAH purAM navopahAreNa vayaskRtana kim / adhIzvarAH svAnugatAM gatAH svayaM prasAdya bhejuH sakalAstamudbalam // 66 // jayAdahaMpUrvikayA svavAhinI sasAhasotsAhatayA'vagAhinI / trapAH saridurgamapi pratIrya sA svataH parAvRttya dadau svadaurjane // 67 // khadurgabhaGge bhavane'vanene vane vilame jaDatA hasattrapA / 1 campate naiSadhasya satIrate matiH aramata 2 apaartyaa| 3 svataH dhanAt = dhanaM gRhItvA prapA dadau daurjane durjanasamUhe /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / bhayAd ripUNAM nRpateH sphuranmaho nelasya tanvI hRdayaM viveza yat // 68 // apahnuvAnasya janAya yannijAH prajAH kacicchailavanAdiSu dviSaH / mRgekSaNAnAmabhavaccalA dazA mRgekSaNAnAmiva bhUmibhRdbhayAt // 69 // ajanyatazcaJcalayA dadhad riporadhIratAmasya kRtaM mano bhuvA / phUla anAdhipatyaM dizatImamuM svataH svataH sa tatyAja sairAjarAjatAm // 70 // dhave bhuvo vA vidhave vadhUjane dviSAM viyogAdasukhaM yadunmukham / abodhi tajjAgaraduHkhasAkSiNI 1 ripUNAM hRdayaM jaDatA' viveza nRpaterbhayAt / 2" analo'nile vasudeve vasau vahnau " ityanekArthaH / 3 tanvIva tanvI luptopamA / 4 bhuvA = bhUmyA asya =cakriNaH ripormanaH adhIratAM dadhat kRtam / kiM0 bhuvA, zrajanyataH = yuddhAt caJcalayA / am muSaM sa ripuH svata eva tatyAja / 5 rAjarAjatA = aizvayaM tena sahitAM bhuvaM tatyajetyarthaH /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritrataDAgabhAgastharathAGgapakSiNI // 7 // samucchalabAjirajobhiraJjasA __ nabhastale sNtmsaakule-ripoH| purazcalacakrarucA-suhRt kRtA nizA ca zayyA ca zazAGkakomalA // 72 // naeNpapratApAmbujabAndhavodaye suhRdvadhUnAmiva vardhane shriyaaH| 1 ckrvaakii| 2 aripoH mittrasya nizA suhRt-priyA kRtA purazcalaJcakrarucA shshisundraa| ripoH dviSaH cakrarucA asuhRt-prANaharI nizA kRtA; zayyA zazAnAm aGkaH-cihna yasyAmIzI komalA ca "komalaM mRdule toye / 3 sainyaM cakraM vaa| 4 anasu-aprANaM hRd yessaamiiddnipuunnaam| suSTu haratIti suhRt-caurH| nRpeti0 cakriNaH pratApasUryodaye sati mitrastrINAM bhogAdinA nizA priyA'bhavat / pratApasUryasya nityatvAt caurastroNAM na priyA'bhavat, rAtrau cauryAdhikArAt cauryapravRtte. rabhAvAt / yadvA, akAraprazleSAd asuhRdvadhUnAM rAtriH priyA nAzanAvasaratvAt / suhanmRgIhazAM-mitrastrINAM rAtrina priyA, pratApasUryasyAstaprApaNazaGkayA iva / vardhanaM chedanaM vRddhirvA / dhanaprAptau strINAmantaHpurarUpatvena nizAyAM kAryakaraNAdinA priyatvam asUryapazyatvAt / pakSe dhanacchedane vane'pi yathecchaMbhramAbhAvAd nizA priyA niralaMkAravasanatvana na syAt / zayAnAM jIvAnAm aGkaH cihna tena sundarA ca na khbhuumeH|
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / priyA'bhavat sA naH suhanmRgIdRzAM nizA ca zayyA ca zazAGkakomalA // smaropatapto'pi bhRzaM na sa prabhuH 61 prabhornidezena vinA kadAcana / mUpatirbhImabhuvA kaniSThayA vazIkRtastAM pariNetumuccadhIH // 73 // nRpasya tadbhAvavido nidezato vidarbharAjaM tanayAmayAcata / rasena senApatirapyudRDhavAn nigUDhabhAvAmapi tAM tadantare // 74 // kRpANataH kecana ke'pi cakrataH pare'pi tanmArgaNavedhamArgataH / tyajantyasUn zarma ca mAnino varaM bhuvi sma sainyasya samIpamAgate // 75 // ayAcitaireva nayAJcitairjayAdupAyanairAgamanAdupAyeMnam / 1. pariNetuM na prabhuH =na samarthaH / - 2 camUpatiH naiSadhaH / 3 mArgaNAH = bANAH / 4 mArgam /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinApariprekRtaH prasannA sa yato mahAzayA styajanti na tvekamayAcitavratam / / 76 / / mRSA viSAdAbhinayAdayaM kvacid nRpAya nUnaM namate svatejasA / tadIyadurNItinivAraNecchayA __ raNecchayA svakudhamapyupAdizat // 7 // yadA prayANAntaritApi bhImajA ___ jugopa niHzvAsatati viye gajAm / miSeNa kenApyavagamya tajanAd ninAya tAM kvApyavalambya sNnidhim||78|| navApyathAsana nidhayaH striyo'nugA bhuvA nigUDhA api saadhnaatprbhoH| / vilepanasyAdhikacandrabhAgatA rpaNAtsitAsyA iva mudrayAntike // 79 // kvacicca dAnAvasare vimudraNAd 1navApi navasaMkhyA nidhaya Asan / 2 bhUmyantare / 3 vilepanamatra mudraNAya kRtaM tatra karpUrAdhikakSepAt / 4 sitAsyA prasatyA ujjvalAnanAH, "SiJ bandhe' nibaddhAsthA vaa|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dvitIyaH srgH| bibheda zaGkhasya nidheH sa dhairyakam / mukhe tathA bhImabhuvo'dhicandratA vibhAvanAccAphlalApa pANDutAm // 8 // zazAka nihnotumaye na tatpriyA priyAzayaM sAma yadA sa cAzrayan / tadIyakopasya jihIrSucetasA tadA cakArAnunayaM neyaM vidana // 8 // purasthitAM tAmanunIya sAzaya mayaM babhASa yadalIkavIkSitAm / kSitIzvaraH kiM kSitimIkSase'dhunA. mayi priye vipriyamAdadhAsi kim ? // 2 // tataH priyAmityanunIya sattvataH samAdhimAdhAya nijAtmanAtmani / samAja evAlapitAsu vaiNikaiH praNItavINAsu rarAja rAjabhiH // 3 // 1 adhikasvarNabhUSaNAdiprakaTanAt "candro'mbukAmyayoH svaNe sudhAMzo karpUre kampilye me vake'pi ca' ityanekArthaH / 2 "pAzcAtaH strISu mArdavam" iti nItim / -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre sadharmadhIH karma sazarmanarmaNe pravartayan sadvyavahAradhAraNaH / na vItarAgaH sa vinizvayAt punamumUrccha yatpaJcamamUrcchanAkhapi // 84 // avApa sApatrapatAM sa bhUpatigurutvamanyatra nayAya zikSayan / prazasya muddizya dayAdamakramaM puraH purazvAtmavibodhanakSamam // 85 // dedhAra yo vA caraNe'tikauzalaM jitendriyANAM dhuri kIrttitasthitiH / dhArayovAca raNe'tikauzailaM sa mArgaMNIye viSayaM zraryan svayam // 86 // puraH prayANe nyarudhad na ko'pyamuM yiyAsuma khalu hastinApuram / 64 1 anyatra = loke sAvatrapatAM zikSayan / 2 yo raNe iti kauzala dadhAra / 3 da=dAnaM tatra dhArayA = jalasya nirantaratayA uvAca / 4 raNe zabde zrute / 5 ayodhyAmatikrAntam / 6 mArgaNIye=yAcakasaMbandhini, 'raNe' ityasya vizeSaNam / 7 viSayaM dezam | zrayan = bhajan /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH // / asaMvare'saMvaravairivikrame vinA zramaM bhaGgamupeyuSi kramAt // 87 // asAdhayat sAdhanamapyabAdhayA sa bhArataM prApya jayAdanAratam / pratApa bhAnAvudayAdrisAnuni krameNa satra sphuTatAmupeyuSi // 88 // alaM nalaM roDumihAbhavannamI bhrama janto ripavossya kAnane / kvacid vimRSTaM viSamasthale'cale jale'tidurge svata eva durgatAH // 89 // nayaM vininyuH pracalannRNAM balaM guNA vivekepramukhA na cApalam / tataH sukhAyAjani tannivezanaM 1 puraH prayANe kIddaze, asaMvare= "setau pAlyAlisaMvarAH iti koSAt seturahite / " zambaraM jale citre bauddhavratabhede zambaro dAnavAntare matsyaiNagiribhedeSu " / asaMvaraH = prabalaH vairivikramaH | 2 "vinA zramaM nazyati tasya tejasA" iti vA pAThaH / 3 parvatAdau sthAnavizeSam / 4 svataH = dhanAt, durgatAH=daridrAH / 5 balaM guNA nayaM=nItiM ninyuH, na punazcApalaM capalatvaM nimyuH / 5 77
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritrasvasImni deze'pi ca tatpravezanam // 10 // nayapravAdI pratiyAnamAnadan paTuH padavyAM paTahastathArhataH / smaraH sarantyAmaniruddhameva yad viruddhatAM vArayati sma saMgatau // 9 // nRpe prajAyAM sakRparnayAvyayA danItikRd bhItimupaiti durjanaH / ravicchavi! kimulUkamUkatAM sRjatyayaM sarganisarga IdRzaH // 12 // anaGgacihnaM sa vinA zazAka no pravaktumanyat tadananyamAnasaH / yathA bhave bhAvi tathaiva bhAvanA puraH sphured dhAturihAture hRdi // 13 // 1 smaryate iti smaraH lokaiH smrnnyogyH| 2sarantyAMka calantyAM padavyAM-ekapadImArgavizeSe / 3 aniruddha-capalaM naraM viruddhatAM vArayati sma / 4 anaGgA iha siddhAsteSAM cihaMzAnaM vinaa| 5 yathAbhAvi-anAgataM vastu bhave-saMsAre, tathaiva bhAvanA dhAturmanasi puraH sphuret|
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / alaM virakto'pi na rAjyadhUrbharAd yadAsituM saMsadi yatnavAnapi / niyoginosposya sa yogino'Ggino vinoda hetUna vidadhe saMdaH sadaH // 94 // tataH samutthAya vane tapasvinA yazasvinA'nena samaM samAsitum / kSaNaM tadArAmavihArakaitavA * dabhAji rAjApi tadIyamaNDalam ||15|| tadantare danturite nabho'ntare zaraizvaladbhiH karavAlacAlanaiH / nidezalAbhAya narezapezalaM niSevituM dezamiyeSa naiSadhaH // 96 // atha zriyA bhatsitamatsyalAJchanaH kvacit paropahRtamaNDalazruteH / sa yAnahetuM paTahaM sphuTaM dRzApyavIvadad yodhavibodhanonmanAH // 97 // 1 muktvA / 2 sadasi sIdantIti sadaH sadaH tAn / 3 rAzabdaH tatra tRtIyA /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritrekhatantramAmantraNayA'pyamImilat ___ samaM vayasyaiH svarahasyavedibhiH / calAcalaM bhUpabalaM krudhA jvalad - mahojjvalaM svAmividhervidhitsayA // 98 // kSitIzitA sainyapategirA guruH svatejase vA'garuvad ripUna dahan / puropakaNThaM savanaM kilekSitA nyavezayad vastrakuTIH paTIyasIH // 19 // svayaM samAroDhumanA nigUDhadhI sturaGgamaM nissamamaSTamaGgalam / rayAdupAnetumahetuyogato dideza yAnAya nidezakAriNaH // 10 // amI tatastasya vibhUSitaM sitaM yazobhirIzasya dizobhitaH sthitaiH / atucchapucche taduraHkhure punaH suparNakIyaiva ca mUrtayA zritam // 10 // upAdadustasya turaGgapuGgavaM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / jave'pi mAne'pi ca pauruSAdhikam / dharAM samutsRjya nabho yiyAsayA nijakramairAkramamANamuccakaiH // 102 // hayaM sapakSairubhayAMza saMgatairnarezavastrAJcalarUpazAlibhiH / dvidhA vipakSaM kila jetumudyataM pare'pi matvA'vasaraM paraM puraH // 103 // udItapakSairiva sAdini sthite tadaMzukasyobhayapArzvato'calaiH / upAharannazvamajasracaJcalai raimI vihaGgaiH saha yAtumutsukam // 104 // dizAM jayAyodhurasAdhane mayi navaM dhanaM sAdhu na bandhanaM punaH / itIva roSAdatizAyipauruSAt khurAJcalaiH kSobhitamandurodaram // 105 // athAntareNA'vaTugAminA'dhvanA 1 vInAM pakSaM vairiNaM vA gamanaspardhayA, yadvA vipakSaMAruDaM batukAntyA / 2 aJcalaiH =prAntaiH | 3 amI-sevakAH / 69
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAcaritra''zayena hepAravamAptumudyatam / ahaMkRtiH zuddhamatena saMgatA __ hitAya lokairiti maunamAgatam // 10 // yathA mukhe pRSThapade tathA sthiti__ nizIthinInAthamahaHsahodaraiH / karairitIvAzritamujjvalairalaM nigAlabhAgepyurasA samaiH samaH // 107 // mahodayaM svAmini kAmitaM jayA dupAdizadbhiH pritstthordhvgaiH| nigAlagAd devamaNerivotthitaiH khagairmayUkhairiva sevitaM punaH // 10 // prabhAvabhArairbhavitA sa bhUmibhuk samAruhana mA savitA sahasraruk / sadAvadAtairiti ma rAjibhi virAjitaM kezarakezarazmibhiH // 109 // ajasrabhUmItaTakuTTanodgatai rajobajeIrata eva gtvraiH|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / virodhabhAvAd malinaistanutviSA viSAdayogAdiva nAzritaM kacit // 110 // bhuvaH svamAturvirahAsa haiH punarupAsyamAnaM caraNeSu reNubhiH / patadbhiretatsahanaM cikIrSubhiH padapraNAme hi satAM prasannatA // 111 // suvarNaparyANamaNImayaNDajai vicitrarUpaiH parito'nuveSTitam / syaprakarSAdhyayanArthamAgatai stadIyatArkSyAbhidhaya'dhibhUdhiyA // 112 // sapakSabhAvAt prasare sarekhatAM didRkSubhirmaGkSu rajaHkaNacchalAt / padaprasaktaiH satataM samanvitaM janasya cetobhirivANimAGkitaiH // 113 // calAcalaprothatayA mahIbhuje nibodhayantaM ca sugandhibodhane / 1 .11 kRtrima pakSicitrarUpaiH / 2 adhibhUH = khAmI tAryaH taddu ddhayA /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAcacaritacatuSpadebhyaH praNaye'pi cAdhika - svamazvavarge puruSe sukhAvaham // 114 // raveravekSyAzvagaNe gaterbhidaH khavegadaryAniva vaktumudyatam / tadIyazikSAvidhaye viyatkRta kramaM sisRhuM tvadasIyamAndyataH // 115 // ka sUrasUtAnujadhIH ka me prabhA ghunAthajasyetyabhidhAtumutsukam / alaM girA veda kilA'yamAzayaM mahAzayazceti vimRzya mauninam // 116 // vijetumuccaiHzravasaM hayaM hare bhayAdivocaidhruvamullasatpadam / 1praNaye rahe, ca-punaHsugandhizAne svam aAtmAnam adhika rAze zApayantam / 2pratyahaM bhinnabhinnagatibhedAn / 3amISAM ravihayAnAm idam adasIyaM mAnya-mUrkhatvaM gatimandatAM vA / 4 gruddH| 5 'azvAH sUryAdutpannAH' iti kavisamayaH / 6 uccaiHzravasaM vijetumiva ullasatpadam uccairlasantau pado kramau yasya tam / hareH indrasya mama sagotriNaH hayasya gatI manaH mA vyarA. itIditi hetormonamAsthitam / maunamiha saMgharaM nivartanaM zanaizcaratvamAzritam iti bhayAd dhruvam /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH sargaH / ' na vaimanasyaM ghaTate sagotriNaH svayaM hayasyeti ca maunamAsthitam // 117 // mahArathasyAdhvani cakravartinaH bhu paraH prayANazravaNAdaduduvat / amaMsta tatrAzaraNaH zaraNyatAmairaNyayogasya nizAM vizAM dizA // 118 // hayaM tamAruhya jayaM purasthitaM sa manyamAnaH laivamAnamAnasaH / parAnapekSodvahanAd yazaH sitaM pramodakAmodadhiyA'vizad vanam // 119 // camUcarANAmaticArukhelanaiH parasparapreraNavAdisAdinAm / radAvadAtAMzumiSAdanIdRzAM babhau vibhustat pivatAM yazo'ntare // 120 // 1 zatruH / 2 araNyavAsasya tathA nizAM = rAtrINAM zaraNyatAM bubudhe vizAM= narANAM dizA = mArgeNa / 3 pravamAnaM vistIryamANaM mAnasaM = mano yasya saH / 4 zrAmodo = harSaH parimalo vA / 5 amIdRzAM dviSAM yazaH pivatAM sAdinAmantare vibhurbabhau /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritIdadarza taM sAdigaNaM samIraNe vidhAkRtaspardhanavardhanaM prbhuH| prasRtvarairvAjibalaizca satvarai___ hasantamantabalamavatAM raveH // 121 // sitatviSazcaJcalatAmupeyuSa sturaGgaraGgannivahasya cAsyataH / zramAt pataphenamiSAdareryazo nipAtanaM mardanahetu so'smarat // 122 // viSUnato vairiyazo'dhunA'dhunAd miSeNa pucchasya ca kesarasya ca / tadA tadAzvasya padAt padAntara spRzaH samAzvasya janAnayaM zramAt // 123 // prabhoryazo'pi prasasAra sarvataH kSamAtalaM vA''pya nabhastalaM punH| 1 Azvasya pucchasya ca-punaH kesarasya vidhUnataH kampita. sya miSeNa vairiyazo'dhunAt-cakampe, antrnnigrthH| kiM kRtvA, padAt-sthAnAt padAntarasthAn janAn samAzvasya / ayN-ckrii| 2 prApya prApya /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 dvitIyaH sargaH // sphuTaM calaccAmarayugmacihnanai 'bhUva rUpaM tadakhaNDapiNDitam // 124 // vinodasiddhyai sa nunoda sodaraM garutmataH svaM purato'zvamAzugam / sitAtapatrodbhavadaMzumaNDalai ranidduvAnaM nijavAjirAjatAm // 125 // api dvijihvAbhyavahAra pauruSe bra dhikkArakare garutmati / haye'dhirUDhazca vasundharAdhavaH parAjayAyaiva sa - dA - navadviSaH // 126 // sphuTIkRtA zrIramunendradhanvano 15 mukhAnuSaktAyatavalguvalgayA / hayena tat kiM na sa cakrabhRjinaH sahasranetrAkRtimAn bhavedaho ! // 127 // 1 " svarUpamAdezi tadIyameva kim " iti vA / 2 tasya yazasaH saMpUrNapiNDitam, pratisthAnamakhaNDatAyogAt / 3 ruSAM iva = krodheneva / 4 sadA sarvadA anavAH = jIrNAH, navA vA; sa cakrI; dAnavadviSaH = kRSNasya parAjayAya =bhaGgAya |
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritrajino manobhUviSayaM svarUpato yamazvamAruhya jigAya vismayAt / upeyivAMsaM pratimallatA raya smaye jayAttaM manasaH smarena kaH ? // 12 // vibhurdadhau kAMcana kAJcanatviSaM ___ svakIyatanvA'dbhutatejasA punaH / tadA prabhAM vAhanamasya tAM raya smaye jitasya prasabhaM garutmataH // 129 // gacchAdhIzvarahIrahAravijayA . nAye nikAye dhiyAM bhRtyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH zrImattapAkhye gaNe / ziSyaH prAjJamaNeH kRpAdivijaya 1 jinena manobhUviSayo jitaH, tarhi manasaH jayAt taM hayaM ko na smaret ? manasi bhavatIti manobhUH IDazo viSayaH gocarastaM jigAya vazIcakra-yAvAn manogocarastaM sarva jigAyetyarthaH / 2 naiSadhIyasya prathamasargasya 63 zlokaH /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaH srgH| - syAzAsyamAnApraNIzcakre vAcakanAmameghavijayaH zasyAM samasyAmimAm // 130 // iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyAM mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNi pUritAyAM dvitIyaH sargaH saMpUrNaH // zrIH // 1bhAzAsyanta ityaashaasymaanaashinyaaH|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ || atha tRtIyaH sargaH sa sindhujaM zItamahaH sahodaraM jayan yazobhirvijayaujasAM bharaiH / puraHprayANaM prati hastinApuraM cakAra kAruNyadhiyA'ruNIbhavan // 1 // nRpAdhi parito manoharaM harantamuccaiHzravasaH zriyaM hayam / sakaNTakaistaiH subhaTaiH sphuTIbhavadvanAghanacchAyamamaMsta hastinam ||2|| ripUragANAM viSaye viSacchide harantamuccaiHzravasaH zriyaM hayam / saM-vai-nate-yaM tanumantamantarA 1 sindhujaM samudrajam - airAvaNaM zItamahasaH = candrasya bhrAtaraM yazobhirjayan / vijayatejasA zrahaH sahodaraM = sUryam / kathaMbhU0 pura:prayANaM zItaM zAntatayA zanaiH zanairiti / 2 " nRpAdhirohAt sumanomanoharaM " iti vA / 3 saH cakrI vai=nizcitaM nate= namrIbhUte iyama = azvaM prasAdena pratipAdayan = dadat yayau = cacAla / kiM0 hayaM tanumantaM=mUrta ayaM = zubhabhAgyam | ' prasAdAt' iti " gamyayapaH - (si0 he0 2 / 2 / 74) iti paJcamI, prasAdaM prapadya /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| nRpe prasAdAt pratipAdayan yayau // jayena dIptaH sa nijAGgajanmanA punarjayanyA surasenayAnvitaH / / jitAkhilakSmAbhRdanalpalocana zriyA tadaindrayA ruruce virocanaH // 3 // sahasradevaiH kRtasevayeva yo___'zvaratnamAsId bahuratnabhUSaNaiH / paTUkRtArAtrikamuccazAsana stamAruroha kSitipAkazAsanaH // 4 // nijA mayUkhA iva tIkSNadIdhiti saritsavAhA iva pAthasAM nidhim / virejire rAjasamAjarAjayo __ jayorjitAt teM sRtasaMgatA gatAH // 5 // nirIkSya keciccaturAH purAdhipAH sphuTAravindAGkitapANipaGkajam / svato'pi vizvaMbharameva mAnase smRtiM dadhAnAzcaraNau prapedire // 6 // 1taM-bhagavantaM gatAprAptAH dhRtamitvabhAvAH /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ maalikaapathe calantaM yadi vA sthitaM rathe tatheti tasyaiva manoratheritAH / tamazvavArA javanAzvayAyinaM vane jane vA pradhane niSevire // 7 // sthite prabhau sthairya dhiyazcalAzaye nRpe'calAyAH prabhavazvalAcalAH / paraM zayAne'pyazayAlavo'dbhutAt prakAzarUpA manujezamanvayuH // 8 // calannalaMkRtya mahArayaM hayaM / sa zakravacakradharo dharAdharAn / prakampayazeSavizeSabhItaye tayeha jajJe gajavAjisenayA // 9 // kareNa reNoH svazirasyaho dhRtAt khavAhavAhocitavezapezalaH / jagAda sAdI gajapAlabAlakaM * karotyayaM tatsamalaM parAlakam // 10 // 1 ayaM tava karI reNoH svazirasi dhRtAt parAlakam anyabeNiM samalaM kurute malayuktaM tanuta iti citram /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / kadApyayaM paTTagaje rajan kvacit svavAhavAhocitavezapezalaH / sukhAsane vA naravAhane sthito taM yayau cittanilIna kauzalaH // mRgAkSilakSaiH samavekSyayaM calana balAdatucchocchaladadhvareNubhiH / pramodanispandatarAkSipakSmAbhi 81 ( pAThAntaram ) rniruddha mAnekSaNamapyatikSaNAt // 11 // sa vandyamAno'pyanavadyadhIrnRpaiH kRpANapANiH kRpaNairnijaujasA / padaM dadhAno na madaM manAgayaM vyaloki lokairnagarAlayairna leH // 12 // kSaNAdathaiSa kSaNadApatiprabhaH prabhAnusaMdhAnakaraH svamaNDalaiH / 1 utsavAt / 2 yaiH paurairna pUrva laH indraH vyaloki taiH ayaM laH = indraH vyaloki 'ayamevAsti indraH nAsmAt paraH kospIndraH' ityAzayaH / 6
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritreanItyadharmAdiSu hAnikRd yayau naraiH paraM gItayazAH sakinaraiH // 13 // itastato diDnagaraprabhaJjanAt prabhaJjanAdhyeyajavena vAjinA / janAn vimucyaiva gataM kacinizi dviSA viSAdena viSA'danecchayA // 14 // mahIbhRtA''tithyakRtA pravezitaH kRtArthatAmAtmani jAnatA kacit / sahaiva tAbhirjanadRSTivRSTibhiH puraM punAti sma sa cakrabhRjinaH // 15 // sa tatra citreNa dinAni kAnicid vyatItya nItyA'nudinaM navotsavaiH / sapauralAjoparivarSaharSitaM bahiH puro'bhUt puruhUtapauruSaH // 16 // tataH pratIccha-praharetibhASiNI dvidhA vibhakteva purassarA camUH / 1 kiNnrshitainraiH| 2 dviSA vairiNA kacid gatam /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / nRpasya tasyobhayapakSavistRtA jagajighRkSoriva dordvayI babhau // 17 // bale nRpasyAnugatAgragAmuke parasparollAsitazalyapallave / payodhivele iva durdhare nadatrirekhacakrAzvagaje virejatuH // 18 // prabhoralaM darzayituM nijaM balaM balotkaTAstatra bhaTA naTA iva / mRSA mRdhaM sAdibale kutUhalAd nibadhya vadhyasya riporbhiye'bhavan // 19 // jalasya durge nalasya saMbhave khalasya kAlAya yudhe bale cale / nivezya tadvAripadArthamAnane nalasya nAsIragate viteratuH ||20|| * 1 nalasya =sthAnavizeSasya zranane mukhe jalasya durge sati tasya jaladurgasya vArakaM niSedhakaM padArthaM naupramukhaM nivezya bale dve viteratuH / zranalasya saMbhave vahnisaMsarge tasya vahnervArakaM padArtha jalavAhAdikaM nivezya bale dve viteratuH =taraNaM cakratuH /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zAntinAthacaritreprayAtumasmAkamiyaM kiyatpadaM bhavet trilokIti yazo'sya piNDitam / mRgAtArAgaNatArakaitavAd nabhasyasaMkhyeyamapIha saMkhyajam // 21 // pavitritA zvetapayojamUrtibhi dharA tadambhodhirapi sthalAyatAm / akhaNDaDiNDIrabharacchalAd yazaH samUDhamityUDhAdhiyeva bhUbhujaH // 22 // kimarkajAyAH samalaM jalaM bhaved himAdrirUpe'sya yazobhare sthire / itIva vAhairnijavegadarpitai stadaGgajairgAGgapadAt tadAzritam // 23 // yazaHsvarUpaisturagairdizAM gaNe prasatvaraiH zvetataraiH puraHkharaiH / svagAtRsaMsthAnadhiyA sudurdharaiH 1 asNkhyeym-agnnym| saMkhyajam-yuddhajaM yshH| 2 samUDhaM-samUhabhAvena sthitam / 3 pAhaiH himaadrijaatkssudrjlprvaahaiH| 4 padAt-miSAt / 5 tat-yamunAjalam / 6 khgaayknrnivaasdhiyaa|
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadvA-- tRtIyaH sargaH / payodhirodhakSamamuddhataM rajaH // 24 // hareryadakrAmi padaikakena khaM tribhidharetyeva catuSpadIphalam / babhUva pUrvaM dvipadastato'dhikA gatiharINAmucitA catuSpadaiH // 25 // hareryadakrAmi padaikakena khaM - tribhirdharetyevamabhUt trivikramaH / tato harINAmapi rodasakrimA___ catuSkramatvaM caturabdhilaGghanAt // dizAM na sozo'stu na yatra saMgatiH padaizcaturbhiH kramaNe'pi tasya naH / parAGmukhIbhUya dizo'parAM diza__ miti vrajanto bhisasaJjire hayAH // 26 // divAkarAzvIyajigISayodgatai 1 viSNoddhicaraNabhAjo'pi bahuzaktikatvAzcaturbhujatvavat catuSpadIphalaM jAtam / tatsamaye'pi darzadinAcatuSpadakaraNam / 2 tasya dizo'zasya kramaNe dizo'vakAzAbhAvAt praavRttaaH|
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre rhayaizcaturdigvijayairnRpAzrayaiH / trapA harINAmiti namratAnanaiH prapadyate vAruNadigraverhayaiH // 27 // gataM pApAtratayA digantare mahodayaM naH samavekSya pAkSikaiH / dinezvarAzvairiti cakrisaptibhinyavarti tairardhanabhaH kRtakramaiH // 28 // camUcarAstasya nRpasya sAdino 2 vinodino'pyasya dinodaye jayam / vidhAya sarvatra vicitravAdino nivedayAmAsuratho rathoddhatAH // 29 // alaMkRtAH kecana rAjavAjino jinoktiSu zrAddhatayeva saindhavAH / zanaizcarantazca raNe'tikauzalAd vRtAsyayantrA api nirvRtiM dadhuH // 30 // 1 nAsmAkaM sarvadigjayaH, kintu dayAstadigdvayameva / 2 nRpAzrayaiH hayaiH kRtvA trapA / 3 zrAddhapakSe mukhavastrikAdi, azvapakSe mukhayantraNam /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| ninasunA bhUmibhujApi bhaktaye .. pade pade bhuuryupdaaprdaayinaa| vihAradezaM tamavApya maNDalI | nivezya cakrIzamakAryatAnugaiH // 31 // sthitasya tasyAM purato nijAGgajA . mataGgajAzcAkarajA mhaadhvjaaH| upAyanAnyebhiramuSya bhUmipA akArayan bhUrituraGgamAnapi // 32 // dviSadbhirevAsya vilacitA dizaH pureSu dagdheSvayazonivezanAt / prabhaJjanairdevayazorathAyitaM prabhaJjanairipurAM dhurAM balAt // 33 // yatheSTadAnAmbubhirambudhiH saro yazobhirevAbdhirakAri goSpadam / vyadhAyi pUrNA vasatirbhuvastale . . 1bhUyuMpadA-svarNaDhokanam / 2 maNDalyAm / 3 aGgajAH putrikAH / 4 mataGgajA ibhAH mahAdhvajAH / 5 ebhirvastubhiH upAyanAni bhUmipA prakArayan /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre___ ripusthale vA'pyamunA hyamAtamA // 34 // suvarNadhArAmavalokya mArgaNe kRpANadhArAM samare samArgaNe / itIva dhArAmavIrya maNDalI ___ kRtA ghanazcApadharaistanUhiyA // 35 // bhujaMgamavakragatau nRpAd bhiyA dhRtaM talaM zUnyapadaM vilAsibhiH / vihaMgamaiH sA sakalA tatazcala kriyAzriyA'maNDi turaGgamaiH sthalI // 36 // acIkaraccAruhayena yA bhramIH zramI manAg neti camUcaraH param / nyavedi yat tAbhiralAbhi teriNA - nareza ! dezabhramireva naashryH||37|| 1 zramAtamA darzarAtriH, amAtA-agaNitA mA lakSmIrvA / 2 dhanurdharANAM maNDalaM sthaanvishessH| 3 cApaM-dhanuH, pakSe apAM samUhaH prApam / 4 bileSu bhAsate bilAsinastaiH, pakSe vibhiH pakSibhirlasanta iti / 5 camUcaraH bhramIryA na acIkarat , paraM tAbhirbhamIbhiH iti nyavedayat ; itIti kim , nareza ! tava ariNA bhramirava alAbhi /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . tRtIyaH srgH| ayaM samAruhya hayaM prabhAmayaM ___ nijAtapatrasya talasthale'nalaH / dideza nIrAjanakarmaNe janAna mahaujasA''viSkaraNAya tejasaH // 30 // prabhoH prabhAvarddhividho samAdadhau __ sahAyatA yA marutAM patirbhuvi / bhairut kimadyApi na tAH suzikSate sanA'pyanAlasyadhiyA'nale suhRt // 39 // prabhUtadUtairapi yaH kRtAhavo 'pyanAzravo'bhUt puruhRtavikramaH / tadatyayaH pratyayataH kRto'munA _ vitatya vAtyAmayacakracaMkramAn // 40 // viveza gatvA sa vilAsakAnanaM 1 analaH mahaujasA / agne khatejasaH prakaTIkaraNAya nIrAjanakarma kAryata iti / 2sahAyatA mitrabhAvA yAzcakAra indraH bhuvi-pRthivyAm / 3 marut-vAyu gAdhIzaprasaGgena anale vahnau suhRd bhUtvA prabhAvaddhi samAdhatte-vAyuranalamitvaM bhUtvA'ripuradAhAdinA sAhAyyaM sushiksste| 4 kRtaamntrnnH| 5 zrAzravo -vacane sthitaH, anAzravAna AzAkRt / 6 saMmukhagamanAt /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre vihArayuktaM munirAjirAjitam / tadantike pAtakakarmaNo'ntike na ke cidAnandavidastadAna ke ? // 41 // sa sAttvikastAttvikavargasaMgata stataH kSaNAt kSoNipatirdhRtIcchayA / cakAra carcA zramaNAzrame'zramaH svasaMpado vaizramaNaH svasaMpadAm // 42 // tataH samutthAya mahAzayaH zayaM nivezayan vajrabhRdarpite zaye / prabAlarAgacchuritaM suSupsayA yayau vanaM yauvanabhRt kRtAvanam // 43 // vayoninAdairjayavAdamAdadhat pravAlavAlavyajanaiH samIrayat / nizamya samyag vanameSa pipriye harirghanacchAyamivArNasAM nidhim // 44 // 1 teSAM paTahe / 2 " carcA syAccarmamudrAyAM cintAsthAsakayorapi " ityanekArthaH, kathaM 'mayA eSA saMpallabdhA, kiM dattvA, tapastaptam ?' ityAdikA / 3 svaM=dhanam / kiM
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / vanAntaparyantamupetya saspRhaM saMmetya tacchAsanamanyabhUdhanaiH / paTAlayAH zizriyire ghaTAlayAn puro dadhAnai bahugandhasindhurAn // 45 // pare'pyathAsannacarAzcarAcarAH krameNa tasminnavatIrNadRkpathe / vizazramustacchibire vilambini bhairAvatArAkhaduSTramAlini // 46 // mataGgajaM vaoNrinivAraNaM dvidhA vrajantamantaH zibiraM didRkSatAm / nyavati dRSTiprakaraiH puraukasA masaiAndrabhAvAdhvayuSAmupeyuSAm // 47 // pravizya tannagare sasAdhanaidhanairupAdAya yatheSTavAstavam / sphuTaM didIpe kaTakaM bhaTairjanai 1 1 prApya / 2 zrAjJAm / 3 bharasya zravatAraNe zrAravanto ye - uSTAstaiH zobhite / 4 vArinivAraNaM = setuM prati vrajantam, pakSe zrarinivAraNam / 5 palAyanAt /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritraranuvrajadvandhusamAjabandhubhiH // 48 // tataH prasUne ca phale ca maJjule nivezya dezye vanapAlapuGgave / nRnAthasabhyebhyapaTAzrayAntaraM vinIyamAne'tra carairmudo'bhavan // 49 // kRtaprasAdo dhanamAlinA'vadat sa sanmukhasthAGgulinA janAdhipaH / nivedite puSpaphalAdivastuni sunizcalaM tiSTha sutuSTacetasA // 50 // videzajaiH puSpaphalAdi sAdaraM ___ manaHprasAdAya vidAyalipsayA / nivedyamAnaM vanapAlapANinA prapadya bhUpairmumude pade pade // 51 // vivekilokaiH kRtakelikarmabhi vilokya lokaMpRNatAguNe stute / mahAjanazvArusabhAjanAzrito vyalokayat kAnanakAmanIyakam // 52 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| phalAni puSpANi ca pallave kare samaM samAdAya jane parasparam / - prasarpati prItimanA mahAmanA ___ amanyatAsmin samaye khadhanyatAm // 53 // na yA'janiSTA'pyenayA'janiSTayA ghayotipAtodgatavAtavepite / purA jane nItirayaM purA dhRtA vayo'tipAtodgatavAtapite // 54 // nRNAM kriyA'smin zibire purIpriyA kryaadikaa'bhuuddhikaapynekshH| sthitaiH samAdAya maharSivArdhakA nugairjanaivastu visiSmiye tataH // 55 // yadatra tantre viSayAntarAgate khasajane tthymkaarssuruttmaaH| 1 zrAtmano dhanyatAm / 2 anayA purA iyaM nItidhRtA / kayA, ajaniSTayA paramezvarakRtasaMtoSeNa yA nItiH purA nA'ja. niSTa na jaze / kasmin, vayoti0 vRddhe; tathA vayaHavasthA tasyA atipAtaH atizayastena udUtaM naSTaM vAtavepitaM yasmAt tasmina yUni, yaddhA, aprazleSAt avayotipAdodtavAtavepite /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zAntinAthacaritrephalaiH prasUnairbahumAnamAdarAd vane tadAtithyamAzikSi zAkhibhiH // 56 // vinidrapatrAligatAlikaitavAd brajairutApIyata somajaM nRNAm / tadapyabhUdunmadasaMpade'pade 'pyaho mahAvibhramakAraNaM dhiyAm // 5 // caturdiganteSu jayAt sasAdhanaM mRgAGka cuDAmaNivarjanArjitam / dhanaM vireje zibire cayIkRtaM surAcalaspardhanayA'nayAzritam // 50 // prabhorbhayAd vairikadambakaM bakaM dhiyA gurukRtya vilakSamAnane / dadhAnamAzAsu cariSNu duryazaH 1 vikasvarapatrazreNipUrNA yA aliH surA tasyAH kapaTAt "aliH surAmadhulihoH' ityanekArthaH, candrahAsamadyabhramAt somaja-dugdhaM pItam / 2 somAjAtaM vizeSeNa bhramakAraNaM syAt "zItakarazcarastapasvI ca'' iti jyotirvidH| mRgaH aGke yasya mRgAGkaHpaJcamacakrI jinaHtaMcUDAmaNau varayatIti kvipi mRgAGkacUDAmaNivar sa cAso jinaH senAnyAdistena arjitam /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| payodhirodhaH khalu saMnidhau dadhau // 59 // . vane carana sAnucaraH payoruhAM parAgabhAgairiva pUjito'mbare / jinezvaraH paJcamacakripaJcamaH ___ sa kautukI tatra dadarza ketakam // 60 // viyogabhAjAM hRdi kaNTakaiH kaTuH paTuH smarAyodhanasAdhane bhttH| tvadIyapattraM madanena digjaye / nidhIyate tArkikavAdinA''ditaH // 61 // alaM dalaM tvaM yugapajagajaye _ nidhIyase karNizaraH smareNa yat / tataH kRtaM tat karapattradAruNaM viyoginAM hRddalanAt sanAnvitam // 2 // yadA haniSyatyamunA smarazcaran prapadya vairaM kimiti smaran haraH / tato durAkarSatayA tadantakRd 1 "paJcamo rucire pakSe' ityanekArthaH / 2 yathA tArkikavA. dI AditaH patraM nidadhAti / 3 'dalam' iti sava nAma anvitaMtra yathArthamityarthaH / 4 tasya smarasya antakRt /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritrenyavArayat ketaka ! cetasA tvakAm // 3 // dadhAsi patraM karapatrakaitavAt samAdevatve'pi janArdanocitama / kRtAlipAnaM tata eka sevanAd vigIyase manmathadehadAhinA // 64 // tvadagrasUcyA sacivena kAmino__ manoyugaM yojayate manobhavaH / bhavettadAzleSavizeSaNe nayAd na zItabhItirnavavAsasIva sA // 65 // tvayi prapanne taruNasya yoSitAM manobhavaH sIvyati duryazaHpaTau / prasahya saMketapade'pi ketanaM tvameva tatketakavAniketanam // 66 // kare'dhikuryAt tava pattrameva yo dhRtiH sapatrA-kRtimeti tasya yat / 1 dhRtiH dhairya duHkham eti kampate calatIti yAvat / yadvA dhratiH dhairya sapatrA-sapanA savAhanA kRti prayatnam udyamaM prA. moti-calanAyodyataM bhavatItyarthaH / viyogakArisaMbandhe-viziSTa yogavatAM saGge'pi, aparasya moho-mUrchA, apagataH ramAyAH= ladamyAH Uho-vimarzaH, yadvA, pare-paramAtmani mohaM kRtati vA /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatIyaH srgH| sphuTaM ca patraiH karapatramUrtibhi viyogiyoge-paramohakRt tvakam // 6 // phalaM na sukhAdu dalaM sadhUlikaM ___ tavAsti vApallava eva cAdaraH / vinA phalaM ketaka ! kena pazuvad viyogihRddAruNi dAruNAyase ? // 68 // , dhanurmadhusvinnakaro'pi bhImajA priyaM parAgairanurAgamunnayan / mano hinastyeva hi nastirobhavana manobhavaH svAzrayabhit kRzAnuvat // 69 // munermano'vomanakAmanAzane ___ paraM parAgaistava dhUlihastayan / smaraH smaran vizvajayaM zarairvyadhAd vyathAnvitaM dhig munighAtapAtakam // 7 // ratiprasaktaM tadasaktamAzaye'pyasaMzayaM naH sakalaM balaM balAt / 1 Apallava patra aadrH| 2 avAmanaH sjH|
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre prasUnadhanvA zarasAt karoti mAM vimucya rucyopazamasya cetasi // 71 // udIrya vIryAdativipriyaM vaze nidhitsatA zAntarasAkhyamAnasam / prapadya velAM saMmiterhRtArate riti krudhA'kuzyata tena kaitakam // 72 // vidarbhasubhrU stana tuGgatAptaye tapasyato'drIn nRpatirvyatitrajan / tataH prayANAt tadupatyakAzraye jahAra tuGgatvamadaM paTAlayaiH // 73 // pratisthalaM tatra gajAn samunmilaiTAnivApazyadalaM tapasyataH / svakumbhayostatkucazobhayA'bhayaM tathaiva dhitsUn zirasA namasyataH // 74 // vibhurvanAtikramaNe sa cakrabhRt kvacid ghaTAn vaikSeta saMtapasyataH / 1' mA ' iti mAM vimucya = tyaktvA cetasyupazamasya rucyA / 2 samitiH = yuddham, pakSe yatisamitiH | 3 vAzabda ivArthe /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / phalAni dhUmasya dhyAnadhomukhAn kucopamAptyai pathi dADimAgame // 75 // kepAlinaH kvApi kapAlipAlitAsanasthitAnaikSya tadAkRtestulAm / adIvarada vIratayA phalAnvite sa dADime dohadadhUpini drume // 76 // viyoginI maikSata dADimImasau tapastapantIM bahulAtape tepe / samudgirantIM karuNA'ruNAsravaM pade tadAsevibhirIhitaM rasam // 77 // vanecarIM kAmapi tadbhaTairdhRtAM priyasmRteH spaSTamudItakaNTakAm / y trasanmRgAkSImacirAdamocaya latAmivAyaM girijAM rajonvitAm // 78 // zizUnapi svAn samamocayad nRpaM kRpAprapArUpamupetya satyagIH / 1 kapAlinaH = saMnyAsivizeSAn aikSya = dRSTvA teSAmAkRtestulAM tulyatAM dADimadume'dIdharat / 2 tapaRtau /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinApaparitraphalastanasthAnavidIrNarAgiha nidarzanAt sA sRjatI tadAziSam // 79 // abhikrame bhImasutAM viyojitAM zriyA'tha sasmAra surAGganAjitam / nRpazcalana vIkSya latAM phalAntarAd vizacchukAsyasmarakiMzukAzugAma // 8 // smarArdhacandreSunibhe kazIyasAM samApatatpAnthanRNAM kadambake / prabhuH palAze tulanAmadIdRzad galajjaradastritapatrasaMkare // 8 // viyuktatApattradhanarvinAzane sphuTaM palAze'dhvajuSAM palAzanAt / 1 "abhikramo raNe yAnamabhItasya ripUn prati " / 2 yuja-samasaMkhyatAM muktvA pravRttirviyuk tAdRzI tatA vistIrNA Apat tasyAstrAyante IdRgdha vinAzane sati palAze pattatrayAt , viyuktatA-pakSiyogaH, patrANi ca, tato dvandvaH, tadrUpadhanaiH; pakSe viyuktaM-virahaH tasya tApaM trAyate; yadvA, viraharUpA Apat tAMtrAyante IdRgdhanavinA azane bhojane satyapi adhvajuSAM-mArgasevinAm /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatIyaH srgH| mukhe'pi mAlinyadazA hyamanyatA. ___'munocitA pAtakacintayA'dhvani // 2 // sa kiMzukaH kiMzukavaktratulyatAM gharedvipattrIbhavanAditi smaran / savRntamAlokata khaNDamanvitaM vizaGkamudyatsumanaH suvarNaruk // 83 // *, kacit punaH zAlmalizAlamAlini ziloccaye rAjapathAvarodhini / dadarza bhUpaH sumanonibandhanaM viyogihRtkhaNDini kAlakhaNDa jam // 44 // nabolatAgandhavahena cumbitA jinezapAdA yuvarAjatAbhRtA / samIyuSA svAgabhuvA praNemuSA gajAzvavRndena samaM samaGgalam // 85 // priyA tadIyA jananI nRpeNa sA karambitAGgI makarandasIkaraiH / 1 bAlyAvasthAyA gandho lezastaM vahati na-yUnatyarthaH, namnatirUpaNa 'ma' ityanyayena smaasH|
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritresamAliliGge zucivAsare rasaM prakAzayantI girijeva tApamuk // 86 // lateva tanvI vibhuviprayogataH pratApamevAdizatI navodayam / dRzA nRpeNa smitazobhikuDmalA bhRzA'kRzArUDharatiyapIyata // 8 // adambhasaMrambhavimuktamAnasA na sA priyaM prApya na vipriye priyaa| nRpeNa sarvA pramadA madAlasA darAdarAbhyAM darakampinI pape // 88|| vicinvatIH pAnthapataGgahiMsanai vinA zubhAnyabhragatAH prkaashikaaH| nizi vyadhuH svAlayasaMmukhotsuka prayANayogAdapi dIpikA bhaTAH / / 89 // ghaTA gajAnAM madasaMkaTaiH kaTai___ rapuNyakarmANyalikajjalacchalAta / nidarzayantI bahudhAgamodita
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| prabhaJjanAnmamavapuH sarasyabhUt // 10 // saheta na kApi sa hemapuSpakaH kalaGkapata madhupojjhitastataH / vyalokayaccampakakorakAvalI nRpaH pathi kvApi suvarNabhAsvarAH // 11 // aharpaterdarpabharAt prasarpati prabhAbhare bhUmibhujAM mahodaye / dadarza tArAH patanonmukhAH prage saM-saMvarArebalidIpikA iva // 12 // amanyatAsau kusumeSu saMbhavaM jino'parAgaH sa parAgamAzrayan / dizAM jayAlohitacandanejyayA kRtAM ruciM padmanivAsipadmayA // 13 // kvacit saro'ntarjalakelikamaNi . 1 aharpatermahodaye sati darpabharAd bhUmibhujAM rAkSAM prabhAbhare prasarpati sati; yadvA, aharpateH prabhAbhare bhUmibhRtAM-parvatAnAM mahodaye prasarpati sati / 2 saMvarAra-kandarpasya; pakSe sarva vastu saMvRNvan sasaMvaraH sarvatyAgI ariH zatruH, tadA 'sa' iti padmadhyAhAryam / rAtribhAge dIpAna kRtvA anazyat / /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zAntinAthacaritra___ parAgamandhakaraNa viyoginAm / tadapyabhUd rAjJi suvarNavarNita tatviSAM nUnamanUnavRddhaye // 9 // venecareNApi vanetra patriNi ___phalADhyapuSpaistadaghAni tjnH| mareNa mukteSu purA purAraye zareSu lebhe viphalA kriyA yataH // 15 // vane caracArucamUcarAzuga sthale babhau puSparajovrajaH kvacit / hRdi jvalatkAmamahAnalASi stadaiGgabhasmeva zareSu saMgatam // 9 // pikAd vane zRNvati bhRGgahuGkRtaiH sphuTa bhaTAnAM vacanAnuvAdibhiH / jayAravodghoSaNameva cakriNo jano'najanyastadamanyatAdhvagaH // 17 // 1 dhanecareNa smareNa sainikaH phalAvyapuSpaiH praghAni, kevaleSu zareSu muktaSu kriyA viphalA lebhe / phalamatra zastrAgrarUpam anekArthakoze ca prasiddham / 2 kaamaagnerbhsmev| 3 majanyena-utpAteva rhitH|
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / svasainikAnAM nRpatiH svamAnase dazAmudaJcatkaruNo viyoginAm / nidhAya cAjJApayadAgamaM punarnijAvarodhasya parasparecchayA // 98 // nRpAjJayA''mantritakAminIjane purastathAnvAgamane manasvinAm / anAsthA sunakara prasAriNIM striyaM zrameNAnuninAya kazcana // 99 // calan nRpAdezanivezapezalaH puraH svasenAnvayato nRpo guNaiH / svagehamApyApi viyoginIM priyAM dadarza dUnaH sthalapadminIM nelaH // 100 // rasAlasAlaH samadRzyatA'munA svadezajanmA vasudhAtapatritaH / sRjan dalaistoraNadhoraNIM calaiH phalaiH punaryuJchanakarma zarmaNe // 101 // | 105 1 sthalapadminIya sthala padminI, luptopamA / 2 guNaiH kRtvA naraH =arjunaH kRSNo vA yadvA, nala iSa nalaH iyamapi luptopamaiva /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zAntinAthacaritre jagarja garjeSu maNirmadotkaTaH sphuradvirephAravaroSahuMkRtiH / spRzaMzca sattAvayavairbhuvaM jayai dizAM gajAnAmiva sauGgajazriyAm // 102 // samucchrite cAmratarau samIpage dhvaje mahendrasya calocaketanaiH / samIra lAlamukulairviyogine hitaH svalokAya sukhAkarod nRpaH // 103 // viyatyudIyAya jinezacakriNaH sadAnuyAnAdiva cakrakaitavAt / anItiniSThAya nu cakrabAndhavo janAya ditsanniva tarjanIbhiyam // 104 // dine dine tvaM tanurodhi re'dhikaM maNe ! karasparzano mameti saH / nijAtapatrAya jagattrayIvibhu 1 garjeSu=gajeSu maNiH=ratnamityarthaH / 2 dikkariNAM vijayaiH / 3 aGgalakSmyA sahitAnAm / 4 svadezalokena bahukAlaM viyoginA IhitaH = vAnchitaH / 5 sUryaH /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH sargaH / 193 nRNAM vipetrAya dadau prebhAbharam // 105 // kRpANaratnaM kRpaNe kRpAdhanaM punaH punarmUrccha ca tApamRccha ca / dviSe miSeNa svakarAkarasya yaditIva nityaM samupAdizatprabhoH // 106 // dhRtaM padaM vArdhakiratnayatnato mRSAkaroda bhUrikRtopabhogadam / itIva pAnthaM zapataH pikAn dvijAn ka yAsi hitvA vanitA nitAntamuk // 107 // yatheSTadAnena viziSTaziSTadhIH svasainyajanye zibire pApade / 1 vipadastrAyata iti vipattraM tasmai / 2 svoparidhararona chatrAya prabhAdAnaM, svaprabhAyA AdhikyAt / 3 kRpANaratnaM kRpaNe=dIne kRpAdhanaM = kRpAmayam ; dviSe = ripave tvaM mUrccha tApaM vA Rccha = prAmuhi, ityupAdidezeva / 4 kiM0 padaM bhUriNA svarNena kRtA ye upabhogAsteSAM dAyakam / 5 'he pAntha ! tvaM vanitAnitAntamuk kva yAsi ?' iti pAnthaM zapataH pikAn vA dvijAn = gamanavArakadaivazAMzca vArdhakikRtaM padaM sthAnaM mRSA'karot ; kimartha vAraNaM kriyate, sthAnalobhAdeva na yAsyatIti bhAvaH / 6 saH = rAjA zibire prapAyAH sthAne pathikAna kayApi rItyA dainyataH sakhedaM yathA syAttathA lohitekSaNAn na aikSiSTa /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zAntinAthacaritre kayApi rItyA pathikAnna dainyataH sakhedamaikSiSTa sa lohitekSaNAn // 108 // alisrajA kuDmalamucca zekharaM nirIkSya mene munA'pi cakriNA / mespi dAnAtizayaH phalodaya zriye punaH kiM puruSe sacetasi 1 // 109 // alisrajA kuDmalamuccazekharaM zriyA jayaccarma maNiM nRNAM maNiH / dadhAra dhArAdharadhAraNe raNe kSamaM guru dvAdazayojana pramam // vanaM ghanacchAyamihAgrato'grahId nipIya cAmpeyamadhIrayA dhiyA / maNiH purodhA avarodhasaGgataM svakAntakAntAgamanAt smaraM gataH // 110 // akhaNDadaNDaM mahasA'bhipiNDitaM suvarNavarNAMzuka ketumaNDitam / 1 dhArAdharo = meghaH kRpANazca; kRpANasya dhAraNaM yasmin raNe; athavA raNe meghasya dhAraNe samartha carmamakhiM dadhAra /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH srgH| sa dhUmaketuM vipade viyoginA. ___ majIgaNad nAzayituM gaNaM dviSAm // 111 // hRdaH payodheH sa gabhIratAbhRtaH samucchalatsvacchamahAmahomaNim / svatejasAM bIjamiva dhurti naya dudItamAtaGkitavAnazaGkata // 112 // gailatparAgaM bhramibhaGgibhiH pata ghRtAlidUrIkaraNe'bjamAvahan / sa kAkiNIratnasayatnapANinA rarAja rAjanyajayI kRpANinA // 113 // nRpeNa cakre hyavanIvanI puraM prasaktabhRGgAvalinAgakesaram / 1.hRdayasamudrAt uditaM-utthitam / 2 prAtaGkitaM marajacanitaM asyAstIti nityayoge matup "prAtako ruji zaGkAyAM saMtApe marujadhvanI" ityanekArthaH / 3 sa-rAjA rarAja / kiM kurvan , kA kiNIratne sayatno yaH pANistena kamalaM dadhat / kiM0 abjam , galatparAgam ; pUrva patantaH pazcAd dhRtA ye alayo bhRGgAstatpa. raakrnne| 4 nRpeNa avanyA bhUmau yA dhanI-vanarAjI sA puraM cakre / prasaktati0 prasaktAni bhRGgAvalinAgakesarANi yatra tat / bhRGgAdayaH oSadhivizeSAH /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zAntinAthacaritre vyadhAyi tasminnabhiSecanAnnRpaimahotsava dvAdazavArSiko'nvaham // 114 // jane vadhUnAM lasadaJjane dRzi paraspareNAbhinaye tadutsave / sa bhAranArAcanigharSaNaskhala tkRtAraNairAbharaNairamanyata // 115 // na vItarAgasya ratau navA'ratA vanAmanasyaM mana eva tajjanaH / avItarAgasya tu vItarAgatA jvalatkaNaM zANamiva vyalokayat // 116 // kRpAlayaM pAlayato'rhadIzituvAmanaM vA mainanena tanmanaH / 66 " 1 zrAmanasyaM = pragADhaM duHkham / 2 yAnamaGkuzavAraNam / nivAdinAM pAdakarma yataM vItaM tu taddvayam ( zra0 ci0 4, 267) / 3 " vItaM phalguhayadvipam ( zra0 ci0 4, 314 ) tatra rAgabhAvarUpa eva jvalan = dIpyamAnaH kaNo aMzo yatra tat / vItA rAgabhAvarUpA jvalatkaNA yasmAd vA / "karaNo dhAnyAMzalezayoH" "zArAH kaSe mAnabhede" ityanekArthaH / 4 avAmanaM= paTutaram, vAntirahitaM vA / 5 jJAnena / ""
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtIyaH srgH| 111 jagatparaM paurajano jagadbhuji___ balatkaNaM zANamiva vyalokaryat // gacchAdhIzvarahIrahIravijayA ____nAye nikAye dhiyAM bhRtyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH / . zrImattapAkhye gaNe / ziSyaH prAjJamaNeH kRpAdivijaya syAzAsyamAnAgraNIzcakre vAcakanAmameghavijayaH zasyAM samasyAmimAm // 117 // iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAvAM mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNi paritAyAM tRtIyaH sargaH saMpUrNaH // zrIH // - - 1 jagat pAlayataH / 2 magato bhuji janaM tatra jvalantaH kaNA yasmin , bahubhojane bahupAka eva varamiti / 3 paurajanaH mahanmanaH sANaM sazabdamiva dadarza, punaH puna janAdezAt / 4 naiSadhIya062 shlokH|
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha caturthaH sargaH // tadaGgamuddizya sugandhipAtukA __ mahauSadhiprAsarasA rasAdhikAH / apaH prapadyAmbunigheradhairyatA____'janiSTa mRSTA'nyapayonidherbhiyA // 1 // kRte'bhiSeke nRparUpabhAdRzaH zilImukhAlIH kusumAd guNaspRzaH / striyaH samuddizya manobhavo'mucat samaM rasAvezavazAM dazAM gatAH // 2 // kutUhale'smina janarAjisaMkule milaccalAkSIjanalakSavIkSaNAt / khacApadurnirgatamArgaNabhramAd na kasya hAsyAya bhaTA vilakSitAH ? // 3 // surAGganAH svAmiguNAGganATane 1 cakriNo'bhiSeke apa: pAnIyAni prapadya-prAzritya samudrasya adhairyatA ajaniSTa mRSTaH payonidhiranyo'bhUditi bhiyA /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| svarAgabhAgAt kRtshuurpuurnne| nijapriyAM maunaruciM ratiM smaran smaraH svanantIravalokya lajjitaH // 4 // marullalatpallavakaNTakaiH kSataM vaneSu pAtraM na punarjaneSu tat / jine dineze'bhyudite'varodhanaM vadhUjaneSveva na pUrjane manAk // 5 // jine'bhiSikte'nupadaM tadaJcane __ samuccaraccandanasArasaurabham / vanaM babhUvA''gatagguNaprama sahasradezezakRtairmahotsavaiH // 6 // vizuddhamuktAbharaNAd guNAnvitaM 1 "ratau maunam" iti nItizAstram / 2 "pAtraM tu kUlayormadhye parNe nRpatimantriNi / yogyabhojanayoryajJabhANDe nATyAnukatari" ityanekArthaH / 3 pAtram / 4 pUjAyAm / 5 ekzabdena dvayaM, guNAnayA, evaM dvAtriMzatsahasrarAjabhiH / 6 padapakSe vibhiH pakSibhiH zuddhaM-zodhitam ; pakSe muktA-tyaktA prAbhA yatra IzAd raNAtsaMgrAmAt / 7 guNa maurvI tadanvitam /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritrasadonnataM kAmamalInatAzrayam / sa vAranArIkucasaMcitopamaM __zamena mene prabhutApadaM prabhuH // 7 // yataH priyA sA-nu-bhati-kriyocitA dhRtA'munA pItarasAnugAminI / puro nidhAyeti jano'tra cakriNaM ___ dadarza mAlUraphalaM pacelimam // 8 // yuvadvayIcittanimajjanocitaM sthalaM babhUvotsavataH saraHsamam / samucchalattuGgataraGgavIcibhi marutprayuktAmbukaNAbhamauktikaiH // 9 // jinezabhItasmarapANitaH pata 1 unnataM-sAhaMkAram / 2 kucau malInatAzrayau, cUcuke zyAmatvAt ; pakSe kAmaH smaraH, lobho vA tasya malInatAzrayaM; yadvA, kAmampratyartham , alInatAzrayaM vApi na lInam cazcalamiti yAvat / 3 yasmAt maaluurphlaat| 4 sA'numatizaile priyA kriyA krIDAdiH amunA rAzA dhRtA; pakSe nu-vitarke, sAmprasiddhA ucitA matikriyA buddhikArya rAjJAM vardhana-vidAbadAnAdi dhRtA; tRtIyapakSe priyA bhaimI anumatikriyayA sahitA'nugAminI sArthe dhRtA / 5 mAlUraH shriiphlH| .
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH 1 sprasUnazUnyetaragarbhagahva m | vanaM taduccairbhavanaM sabhAvanaM dizo dazAmodabharairapUpuSat // 10 // hareNa vaire kavinA vyanIyata sisRkSayA tadvijayaiSiNA'GgajaH / smareSudhIkRtya dhiyA'sayAdhayAH padau prabhorAzraya tajjayazriyaH // 11 // purIva pUrvApaNaratnabimbitaM pratIcyabhAgasthitamarjunAnvitam / vaNigmaNirvIkSya hRtArthazaGkayA , 195 sa pATalAyAH stavakaM prakampitaH // 12 // munidrumaH korakitaH sitadyutistadutsave'bhyAgatakAminImukhaiH / 1 he smara ! tvaM prabhoH pAdau iSudhIkRtya = iSavaH=bANAH adhikArAt prasUnAni te dhIyante 'sminniti iSudhistaM kRtvA Azraya= sevakha = kusumAJjalidhAraNAdinA pUjayetyarthaH, iti kavinA zraGgajaH vyanIyata= zikSA prApitaH, sisRkSayA=jagato nirmANecchayA / kiM0 kavinA tasya smarasya vijayaiSiNA / kiMvi0 jayazriyaH, abhayam A=samantAd dhayantIti zrabhayAdhayAH / 1
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntimAyacaritra sphuradribhUSAGgamayUkhasaMmukhai bane'pi mene sumanobhiranvaham // 13 // upAyanaiH zyAmamaNIgirirjana bane'munA'manyata siMhikAsutaH / vilokya kAntAmiha rAjamaNDalI svamArgabhedAnugamAt sacetasA // 1 // babhau tadA rAtripade'pyahaH sukR nmaho dvidhApyAhavanairhavirbhujAm / tamizrapakSaM truTikUTabhakSitaM tameva dhUmabhramato'pi dUrayat // 15 // naraH kSaNe kutracideva putrikA kadambakaM vibhramabhAvitAmbakam / dadarza lokaH svayameva narttane kalAkalApaM kila vaidhaivaM vaman // 16 // 1 paNDitena / 2 nAzakapaTena bhakSitam / 3 tameva tamizrapakSa =tamobharaM pakSazabdena balam anekArthe / 4 " vidhuzcandre'cyute dhIrullatAyAM viTape'pi ca" ityanekArthaH, tato vaidhavaM-acyutasaMbandhinam /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| 197 atha pravRtte sa mahe mahAzayaH paNAGganAstA nararUpadhAriNaH / purapraveze naTayan yayau svayaM __ kalAkalApaM kila vaidhavaM vaman / puro haThAt kSiptatuSArapANDura___cchadAvRtaM gopuramasya cakriNaH / pravezayoge'pyarucat satoraNaM raNaddhipAzvena samaM samantataH // 17 // avAkiraMstaM sudRzo'tha mauktikai zchadAvRtervIrudhi baddhavibhramAH / pade pade poragirA 'jaya prabho' 'pyudIrayantyaH pramadAt tadAziSaH // 10 // catuSpathe jagmuSi rAjarAjibhi vibhAvibhAzvoditareNavo nRNAm / milannimIlaM sasRjurvilokitA na cakSurakSubdhasamakSavIkSaNAt // 19 // 1 smnttHcturdinu|
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre purandareNApi samIyuSA suraiH pratiSThitAstuSTipareNa vRSTibhiH / svaketanaizchAdayatA praNemuSA nabhavatastaM kusumeSu kelayaH // 20 // 118 gatA yadutsaGgatale vizAlatAM - tanUjapautrAnujaputratatsutAH / alaMkRtAzcebhakRtAdhirohaNAH purassarA rejuradaH prasattaye // 21 // namanti nUnaM vinayena medinIM drumAH zirobhiH phalagauraveNa tAm / nRpo'pyato'ntaHpuramApya so nato 'cirAt savitrImacirAM cirAgataH ||22|| salAjarAjannavamauktikauktikA ziSAM prasArairavarodhasaMgatAm / kathaM na dhAtrI matimAtranAmitaiH sa nAbhyanandad vibhavaiH sanA'mitaiH 1 // 23 // sabhAjanAdhInanilInacetasaH
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| sabhAjanAn vIkSya vishesststridhaa| yathArhamAnena samaM visarjanaH sa vandamAnAnabhinandati sma tAn // 24 // nRpAya tasmai himitaM vanAnilai__ stape'pi dhArAdharayantravezmani / yayAvahorAtrakadambakaM sukhaM __ svarAjadhAnyAM satatodayonmukham // 25 // asaurabhe'pyatra sasaurabhIbhavat __ sudhIkRtaM puSparasairaharmahaH / asau sasaukhyaM samaye su~cerapi vibhAsamAno manasA'pyamanyata // 26 // tapAtyaye nandini tadinaM ghanai ghanAghanaiH zyAmalite nabhasyapi / vinirmitaM ketakareNubhiH sitaM 1 visarjanaH dAnaiH / 2 sukhayatIti pacAdyac / 3 surabhiH =vasantaH tasya bhAvaH saurabhaM tadabhAve'pi / 4 zuce prASADhasya, pakSe zuce sUryAdapivibhAsamAnaH vibhayA asamAnA=atulyaH /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre svatejasA vA'nubabhUva sasmitam ||27|| yatheSTakAryasya sa sarjanAjane sanirbharaM nirbhayasaMkathe paMthe / sadaiva rAjA priyogine'Ggine viyogine'datta na kaumudImudaH // 28 // 120 ayogabhAjo'pi nRpasya pazyatA yatheSTadAnaM svajanena mantraNe / kRte'phalakAmanayA ratnavat svaisiddhide svAmini nAdbhutAya tat // 29 // kvacijjalakrIDanake'pi bhUbhuja stadeva sAkSAdamRtAMzumAnanam / nirIkSya yuktAmbujazaGkayA raMjA upeyuSI rAjamagalamaNDalI ||30|| kacittathA'sau matizAlimAlayo 1 ' vA ' upamAne / 2 pathazabdo'kArAnto'pi bRhadvRttau / 3 viziSTayogine kaumudImudo na zradatta iti kAkUktiH; yadvA, viruddhayogine kaumudImudaH na zradatta, nItikaratvAt / 4 icchayA / 5 svasya = dhanasya siddhide, vAn zrathavA svasya zrAtmanaH mokSade | 6 amRtAMzu jAgrajjyotiH / 7 arajAH-nirmalA /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| pavINitastatkaNanaipuNe guNe / pikena roSAruNacakSuSA muhuH kRtApyavajJA viphalA yathA'bhavat // 31 // didRkSayA candramaso vane'rhatA nyaSedhyatezena pikasvaro'munA / yato mRgAGkatvasuhRdvidhau ripuH __kuhUrutAyata candravairiNI // 32 // azokamaryAnvitanAmatAzayA ___ vakAnane taM nidadhe sa tanmaye / anukrameNAbhyucite hyanu mAt ___sa kevale bodhabale yato'nugaH // 33 // purArirUpe'sya purArirUpiNo . gatAzaraNyaM gRhazocino'dhvagAn / cakAra cakrI viSayaiH pratiSThitA 1 paripATyA / 2 "kramaH kalpA~hizaktiSu paripATyAm" ityanekArthaH,kramAt-kalpAt-prAcArAt anu-pazcAt / 3 pUrvamasya diksAdhane arirUpiNastAn zaraNyaM gatAn sevakIbhUtAn viSayaH dezaiH, bhogairvA pratiSThitAMzcakAra /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zAntinAthacaritra__ nazalyavAtsalyamatirmahatyaho ! // 34 // amanyatAvantamivaiSa pallavaiH __ kharAgayuktaiH surasAlamaGginaH / hitaM girantaM trijagadguruM jano jinaM vimuktaH prabhuzobhayA bhayAt // 35 // khataH prazAntaM zatazo mRgIdRzAM __ nizAntamAptaM dvividhaM kSamAdhanam / kharUpaniSThaM vazamAtaniSTa na pratISTakAmajvaladastrajAlakam // 36 // vilAsavApItaTavIcivAdanA. danAvizanmAnasamenamenasi / rasena lIlAsu manakhinIjana zkAra nodbhUtavikArakAraNam // 37 // mano manobhUvazavarti nA'bhavat 1 jinaM surasAlaM kalpataru jano'manyata pallavairvAkyaH prA. NinaH avantam / 2 bhayAd vimuktaH / 3 svayaM saMbuddhatvAd na gurupadezataH prazAntaM-kAmAd nivRttam / nizAntaM gRhaM rAtrisImAnaM vA / kSamAdhanaM-rAjAnaM zaminaM vA / 4 kAmazastrajAlakaM vazaM na prataniSTa /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caturthaH srgH| 123 pikAligIteH zikhilAsyalAghavAt / saroruhAmodavinodato'pyaho mahodayArthe'sya nilInatAvazAt // 30 // yathA''laye tAlavizAlayantraja dhvanizca gAndharvavizeSanartanAt / vane'pi tauryatrikamArarAdha taM tathAmRdaGgoditaveNuvAdanAt // 39 // alInacetA viSayopabhogavAn n-diinvRttyaatigbhiirdhiirdhiiH| arIramat sArasanAnvitAlibhiH kva bhogamApnoti na maigyabhAg janaH ? // 40 // tadarthamadhyApya janena tadvane paiTUkRtA vA bhavane'pi mA~gadhAH / tamabhyanandannavabhAvabhAvanaiH 1 viSayaH zabdAdirdezo vA / 2 sA rasanA kaTimekhalA tatsahitA pAlyA striyAH sakhyaH tAbhiH, pakSe sArasanaM kavacavizeSastayuktAnAM zreNIbhiH / "pAlI sakhyAvalIsetvamarSeSu vizadAzaye" itynekaarthH| 3 paNDitAH kRtaaH| 4 bndinH|
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 zAntinAthacaritrasvakAvyabhAvyanvayaraJjinaM jinam // 41 // vanecaraiH sArdhamupAttakiMzukAH zukA vimuktAH paTavastamastuvan / tathA yazobhirvizadIkRtAzaya ryathA prazasyAH sakRpairnRpairapi // 42 // vibhoH svazIlazrutizAlitAlibhiH samaM nivRttAH suratebhisArikAH / kharAmRtenopajaguzca sArikA gRhe gRhe taccaritasya kArikAH // 43 // surAnuvRttyA'psaraso rasormibhi__ staraGgitAGgyaH prabhuvRttanatane / vibhAvayanti sma suvismayaM hare stathaiva tatpauruSagAyanIkRtAH // 44 // itISTagandhADhyamaTannasau vanaM. vadhUtamAdhUtamanAH svayauvanam / trivargasaMsarganisargasAdhudhIH 1 vibhoH zIlazrutyA zAlitAH zobhitA yA prAlayastAbhiH samam / 2 kArikAH zlokavizeSAH /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 caturthaH srgH| __ 125 pupoSa nirdoSatayaiva devenaiH // 45 // nidhIyamAno hRdaye surIjanaiH pikopagIto'pi zukaiH stuto'pi ca / didRkSitaH kuNDalikAminImano rathairathaiSa prabhurApa viSNutAm // 46 // sudhAbhujAmapyatizAyizAsanAd niSevito'yaM vasudhAbhujAM gaNaiH / avindatA''modabharaM bahizcaraM / paraM tamadhyAtmabharaM dadhau ciram // 17 // priyatvamAsthAya ca bhImabhUmano vinodAsadhai viSayeSvarajyata / dhiyA'munA'mAni sukhaM bhave'bhava dvidarbhasubhrUviraheNa nAntaram // 18 // kareNa mInaM nijaketanaM dadhata smaraH svarUpopamayA tamAzrayat / tato riraMsuH suhRdA yathecchayA 1 devanaH ramaNaiH / 2 na bhavan vidarbhasubhUviraho yasya tena /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zAntinAthacaritre vane didIpe sa madhurmadhuvrataiH // 49 // pavitrito'sAvRSikulyayA layAd drumAlavAlAmbunivezazaGkayA / susaurabhAsAnu-gato'tha tApase dvidhApi saMtApanatApamAdadhau // 50 // madhuvratajyAjuSi puSpakArmuke nidhIyamAne'tha khage yugeSuNA / / vyarki sarvartuvane ghane madhu sahAyamAdhAya kRtA hatirnRNAm // 51 // khage dvidhA rAgiNi padminIgaNe sphuTe karasparzanajAGgajajvare / svalokasAmrAjyamamaMsta nirbhayaM sa mitramatrAnusaranniva smaraH // 52 // latAbalAlAsyakalAgurustaruH / 1 suSThu sUrasya bhAsA anugataH, pakSe suSTu vasantabhAvena AsAnu-zikharaM maryAdIkRtya gataH praaptH| 2 dvidhApi-antaH kAmarUpaM, bahiH sUryatAparUpaM ca / 3 mittaM sUrya vA satejasaM anusaran khayamapi tathA bhavan / 4 taruH raNAdU na zamI abhavat /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / 127 zamI raNAd na hyabhavat samIraNAt / sa kiGkito'pi kirAtajAtavad bhiye'dhvagAnAM sapalAzavAsanaH // 53 // rajo dadhAnAmapi mallivallikAM prasUnagandhotkarapazyatoharaH / jahau na dUre madhupo'ndhasA''darAdaho'limatte samaye naeN cetanA // 54 // sphuTArttavAGkA ghRtakAmadhIrgajaM prabhinnagaNDaM tadacaNDagarjitam / asevatAmuM madhugandhavAriNi sc madenoccakare kareNukA // 55 // dvidhA balaM prApya ca saurabhasthiteranUnasUna spRgasevyatAGgibhiH / saridvarAtyaktaniSadvarAmbhasi praNItalIlAplavano vanAnilaH // 56 // 1 samIraNAt = vAyoH / 2 kiGkirAtaH = koraNTakaH palAzavAsanAyuktaH bhiye'bhUt / palAzaM=patraM rAkSasazca / 3 andhasA= bhojanena zrAdarAt / 4 na vivekaH /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zAntinAthacaritre atha khamAdAya bhayena manthanAt taDAgabhAgavyapadezalezataH / puropakaNThe zaraNAgataM prabhuH kadAcidambhodhimiha vyalokayat // 57 // jaDAtmakatvAdupabhogyatAcyutaM ciratnaratnAdhikamutthitaM cirAt / dadhat tvadhaH svaM vibhavaM sa cakriNA'pyupAlalambhe kRpaNakriyAzriyA // 58 // vadAnyalokena kRtAH prapAtrapAM kathaM na dhatse rasabhRta samIkSya tAH / nilIya tasminnivasannapAMnidhi bhavAnatastvAM makarAkarA'stu dhik // 59 // itIva manye bhagavadgavIrasAt - sitopadezAM sa sudhAM sudhArayan / viziSya puSyan vasudhAM rasAgamai rvane taDAgo dadRze'vanIbhujA // 60 // payonilInA'mukAmukAvalI
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / balIyasAM rAjiramuSya dantinAm / pipAsurAkrAntipadAd divA divA purasya sAmyaM saraso'dhinA'vadat // 61 // jalAntasadbhinnamadAndhasindhura radAnanaM toragapucchasacchavIn / nirIkSya mene nagarIM nu bhoginAM samApatantIM jinasevayA janaH ||62 || jineziturdarzanalAlasA'lasA bhujaGgakanyA hasitonmukhazriyaH / jalArdharuddhasya taTAntabhUbhidaH padAt payojanmavanasya rejire ||63 || vazIkRte tatsarasApsarojane SvatAramA prativimbitoDubhiH / saroruhe saurabhacaurabandhanaM mRNAlajAlasya miSAd babhAra yaH // 64 // taTAntavizrAntaturaGgamacchaTA 1 divA = svargeNa | & 12la
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritra__staTAka eSa pratibimbitairdadhau / amandanandIsaraso jigISayA calAcalottuGgataraGgasaMgamaiH // 65 // pinAkinAkiprabhurAjarAjibhiH samaM taTasthe kSitipe pttaalye| sphuTAnubimbodayacumbanena yaH ___ sphuTIcakArApsarasAM prabhoH sabhAm // 66 // jalAntarunmajjadanekakAminI___ mano'nuSaGgAt taralairivAmalaiH / babhau calahIcikazAntazAntanai hayAnubimbairavilambameva sH||67|| tamekamuccaiHzravasaM biDaujase . prakAzayantaM mathite'pi cAzaye / jigAya vArSi turagAnubimbitaiH sahasramuccaiHzravasAmiva zrayan // 6 // sitAmbujAnAM nivahasya yazchalAtU 1 apsarasA prabhoH indrasya sabhAm /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / payonidheH pAragataM yazobharam / nyavedayat pAragatasya kiMnaraiH pragIyamAnaM lesadaGgamAnasaiH // 69 // saroruhAM tatra ca khaNDamaNDanaM babhAvalizyAmalitodarazriyAm / svainAthadarzikSitikAminImukhaM vikasvarendIvaracArunetrabhRt // 70 // saMkarNikaM tatra laladvadhUmukhaM sapatralekhaM kRtapadmasauhRdam i tamaH samacchAyakalaGkasaMkulaM 131 nirIkSya cakre svamaharnizaM zazI // 71 // abhAt sabhA sA rasabhA surAnanA nRpasya nIre pratibimbitAzritA / yayA taDAgo'vajayArthamaurjijata kulaM sudhAMzorbahulaM vahanniva // 72 // 1 lasantI zraGgamAnase dve api yeSAM taiH / 2 svasvAmidarzinyAH kSitiramaNyAH | 3 karNAbharaNam / 4 svam = zrAtmAnam /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zAntinAthacaritre rethAGgabhAjA karmalAnuSaGgiNA sarastadAlokya se -sAra-saM- gatam / kSaNAd gaNAgAhananIrasaM gataM dadhe mano'ntarbhavanIrasaMgatam // 73 // aMkAri dharmeNa jagajjayo mayA zilI - mukhastomasakhena zArGgiNA / se cAparAgaH svata eva mAM bhajan parAgasaH kiM na vibhAgamAnayet ? // 74 // prabodhayatyeSa taDAgabAndhavaH 1 cakriNA / 2 sAraM = zreSThaM saMgataM = militaM tena sahitam' sArasyayuktaM vA, sArasaiH sahitaM gataM = prAptam / 3 kSaNena lokAnAmavagAhanena nIrasaM= rasAbhAvaM = nIrasatvaM gataM prAptam / 4 dharmeNa =dhanuSA / mayA kiMbhUtena, zilImukhastomasakhena=bANasahAyenetyarthaH, zArGgiNA = zArGga= dhanuH taddhArakena / kiM0 jagajjayaH, zilI=zilA asmin parvata iva luptopamA mahAn duSkaraH gururvetyarthaH / dharmapakSe mukhe prArambhe stomo = yajJaH = pUjA sakhA= mitraM yasya tena / dharmeNa kiM0 zilI = jalaukAH, tatpramukhANAM yaH stomaH=samUhastasya sakhA iva sakhA yaH sa zilImukhastomasakhaH dvIndriyAdirakSaka ityarthaH tena / 5 saH = dharmastu zraparAga eva, pakSe cAparAgaH = dhamUrAgaH / 6 vigatA bhA yatra tad = vibhaM=narakaM tasya agaM vRkSaM zAlmaliM na nayet, kAkuH /
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH sargaH / kRtAdhikozAJjalIpadmapANibhiH / sarojinastimbakadambada kaitavAt zriyazcalatvaM nigadanniveha naH // 75 // jagacciraM jIvayatA rasArpaNaivirogatA haMsavilAsabhAvitA / sarojinastimbakadambakaitavAt kRtA'munA me svarasAnuSaGgiNA // prabhA - sitaM vA samayajJamujjvalaM vibhAvaye'muM kalahaMsazikSitam / prayogakartrA vidhunA pade pade 133 1 vInAM = pakSiNAM rAgatA, pakSe viraktatA, haMsAnAM vilAsabhAvitvaM, pakSe haMso = jIvastadbhAvitvam=adhyAtmavicAraH / 2 prabhA= buddhiH tathA sitam = ujjvalam / 3 samaH samagraH yajJaH=pUjAvidhiryasmAt tatra pUrvaM jalayAtraiva / 4 kalAH = ma dhurAH haMsAH = yogivizeSAstebhyaH zikSitam / 5 prayogakartrA = sUtrakArakeNa vidhunA = candranAmnA; yadvA prayogaH: prapaJcaH saMsArasya tatkartrA = viSNunA'nuyAtaH, yadvA vidhunA = kRSNapaNDitena / =
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre____'mRNAla ! zeSAhibhuvA'nvayAyi yaH // 76 // iti svacitte sa vibhAvya bhavyadhIH prabhurmumukSurbhavato yayau vanam / janena cakreNa ca bhUtalaspRzA___'mRNAlazeSAhibhuvA'nvayAyi yH|| gacchAdhIzvarahIrahIravijayA nAye nikAye dhiyAM bhRtyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH zrImattapAkhye gnne| ziSyaH prAjJamaNeH kRpAdivijaya syAzAsyamAnAgraNIzcake vAcakanAmameghavijayaH 1 mRNA=hiMsA pAlaM mithyA tadrahitasya kasyApyAmantraNaM cakriNA kRtam / 2 zeSAhibhUryasya tena viSNunA, pakSe zeSavaMzyena vidhunA=candreNa rAmacandraNa, yadvA, zeSAhibhuvA= pataJjalinA ityarthaH / 3 anuyAtaH tattulyaH sevitaH / 4 yaH =taDAgaH / 5 amRNAlo-mahAjanaH, zeSaHkSatriyAdiH, ahibhU-vaprAdhikArI tena, "ahiH sa vRtre vagai syAt" itya. nekaarthH| 6 nai0 zlo0 111 /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH srgH| zasyAM samasyAmimAm // 77 // tasmin vismayakRtkAvye turyaH sargo'bhavattarAm / prApnotu ziSTAcaraNAt pratiSThAmapyanuttarAm // 7 // iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyAM mahopAdhyAyazrImegha vijayagANa pUritAyAM caturthaH sargaH saMpUrNaH // zrIH / /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ " artha paJcamaH sargaH // taraGgiNIraGkajuSaH khavallabhA resA rasAnAmavazA vazAstyajan / acIkaraccakradharaH pradezanaM __ yatheSTamAhUya sa tuSTapUrjanam // 1 // pravardhamAnAH samitikriyAmbudhau ___ taraGgalekhA bibharAMbabhUva yH| sa mArgaNAnAM samabhIyuSAM gaNaM prapadya sadyobhimukhIbhavena kim ? // 2 // dinAH kSapA vaipsitadAnataH prapA nRpAjJayA ditsukaraizcarairbabhuH / darodgataiH kaukanadaughakorakaiH saritpradezA iva saMgatadvijAH // 3 // sa dAnadezaH sthiracakrabhRdrasaH 1 rsaa-bhuuH| 2 samitiH= yuddham, yaticaryA ca / 3 prapA. ruupaaH| 4 dvijAviprAH pakSiNazca / 5 sthirazcakriNo raso ya smin /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| 137 sadA naMdezaH sthiracakrabhRdrasaH / dhRtapravAlAGkarasaMcayazca yad dhRtapravAlAGkurasaMcayazcayaH // 4 // mahIyasaH paGkajamaNDalasya yazchelena lokAzanayAnajanmanaH / samaM sicA saMcayanaizca rAjataiH suparvaNAM saMgamamAdizad bhRzam // 5 // vrajasya cendoma'ganAbhijanmana zchalena gaurasya ca mecakasya ca / amAni devAsuramantrabhAsuraM manasvinA'nyonyasuhRtkriyAturam // 6 // . 1 nadezaH samudraH / 2 sthirAzcakrAH jIvavizeSAstaibhRtA rasA-bhUryatra / 3 pravAlAni-vidrumAH pallavA vA, aGkarAH= kAzmIrajanmAdIni / 4 dhRtAH pravAlAnAM pallavAnAm aGkarANAM jalAnAM saMcayAH saMgrahA yatra dAnadeze / 5 cIyata iti cayaH rAziH puSTa ityarthaH, IdRzo dAnadezaH / "pravAlo vidrume vINAdaNDe'bhinavapallave" ityanekArthaH; "aGkaroromNi salile rudhire'bhinavodgame" itypi| 6 paGkAjAtaM yad maNDalaM vRndaM tasya / 7 lokAnAm azanaM bhojanaM yAnaM gamanaM tAbhyAM janyasyAmarAjataiH= rUpyamayaH |suprvnnaa mahotsavAnAM devAnAM vA / 10 krpuursy|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zAntinAyacaritregrahIturugrAhayituH karasthitaM ___ kuzodakaM tat suhitAya cobhayoH / nalena mene salile'nilInayoH ___ svapAvanaM jIvanabhAvanaM punaH // 7 // navaM sarazcodabhavanmahotsave __ythessttsRssttaanyjlimRssttvaaribhiH| parAjito'bhUllavaNAbdhirapyata__ stviSaM vimuJcan vidhukAlakUTayoH // 8 // calIkRtA yatra taraGgariGgaNai jinendradIkSAsamayotsavAmbudhau / hayA dadhuH svAplavanaimahormitAM - brajA gajAnAmapi saMdhaicAritAm // 9 // mitho rathAnAmapi sAdinAM dhvajai rabAlazavAlalatAparamparAH / malImasai reNugaNaiH sakhIkRtAH 1 nareNa / 2 vidhostviDmokSaH mRSTavAriprAptyA toSAt, mama spardhAkara utthita iti kaalkuutttviddmokssH| 3 saMghacArI matsyaH /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH srgH| . 130 payonidherdharmanidhevratotsave // 10 // bale baladeSipurassare cale __ hayA dhvajAH zoNarucaH prsRtvraaH| dhruvaM dadhurvADavahavyavADava__sthiti trilokIjanasaGgamANave // 11 // vratI babhUva prabhurApya zukrajAM ___ caturdazI tAM bahulAM ca locakRt / kaceSu matveva kaSAyapAvaka sthitiprarohattamabhUmadhUmatAm // 12 // prakAmamAdityamavApya kaNTakai stapasyato'bhUt tanurarhataH kettH| paTuH samAdho vimanA manAg na sA rasAlasA vA niyamAd yamAdapi // 13 // surArcane candanacandralepanaiH karambitAmodabharaM vivRNvatI / 1 baladveSI-indraH / 2 "kaTvakArye matsare ca dUSaNe ca kaTU rse| tikte priyaGgo surbhau"| 3 candraH krpuurH| 4aa. modena vizvapUraNI yogamAhAtmyAt sarvArthasAdhanoM /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritratanurnanu prauDhisamAdhisAdhana rjinasya vizvabharatAmivA'nvazAt // 14 // kvacit tanUtsarjanamudrayA vibho ranatimUrtirvarivarti sA sma yA / dhRtasphuTazrIgRhavigrahA divA nizaM mRNAlAbhabhujAvalambinI // 15 // yathA'ntikasthAmarabhaktivRSTibhi rjine dhRtadhyAnadhane tva'dharmaNe / navaM sarastatkSaNamapyabhUcchriyA . sarojinI yatprabhavApsarAyitA // 16 // yadambupUrapratibimbitAyati gaNo grahANAM purato'rhataH prabhoH / taraMstaraGgeSu bhavArNavAntaraM svamAha tIrNaM naTanetipATavAt // 17 // vane sthitAvasya ca cAmarakriyAM mruttrnggaistrlstttdrumH| sadAtapatrAyitapallavocaya
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 paJcamaH srgH| __ zcakAra satkArapadaM divaukasAm // 18 // na dhIratA tAdRgiha kSamAdhare dadhau jino yAmudadhau gabhIratA / nimajjya menAkamahIbhRtaH sataH ___ parIkSaNAd vAmbunidhezcalattayA // 19 // vipakSatAM yo gata eva yogataH kimasya zambhorna na pakSatA'kSatA / purApi pArApatapakSiNo bhaye tatAna pakSAn dhuvataH sapakSatAm // 20 // payodhilakSmImuSi kelipalvale . jine'pyanaikAntikatA kRtA jnaiH| taTe'pi sAdhAraNayA dhiyA zrite kvacinna lebhe vyabhicAracAritA // 21 // kadApi devo'kRta haMsamaMzaMto 1 pakSA-parivArastena virahito vipkssH| 2 'nu' vita asya pakSatA-prAnukUlyaM sarvatra akSatApUrNA na, kAkuH, sarvasya hitAvahatvAt / 3 tattulyatulAniSAdanAt / 4 pakSa-sapakSa vipatavRttiranaikAntika eva, syAdvAdAd vA'naikAntikaH sa jinaH na aikAntikaH syAditi bhAvaH / 5 svjiivprdeshaiH|
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zAntinAthacaritre riraMmuhaMsIkalanAdasAdaram / suvarNavarNa jinavarNane kRte biDaujasA kSobhAyatuM mano'rhataH // 22 // puraH kirantaM vikaraM vasUtkaraM samauktikaM mauktikayuktamaikSata / sa tatra citraM vicarantamantike ___ manAgapi kSubdhamanA hi nA'bhavat // 23 // tapasyatastasya vivandiSAmiSAt __ svarAgataH snigdhamanAstvarAgataH / sa devadevasya niSevaNAparaM ___ hiraNmayaM haMsamabodhi naiSedhaH // 24 // priyAsu bAlAsu ratakSamAsu ca lalantametaM caraNAnurAgiNam / visiSmiye vIkSya nRpo viruddhatA nivAritA dvandvabale'rhatetyasau // 25 // - 1 samam-anukUlaM mRSTam auktikaM vAkyaM yasya sa tam / 2naiSadhaH-pUrva cakritve camUpatiH / 3 priyAlalanaM caraNAnurAgitvaM ceti viruddhatA nivAritA /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 paJcamaH srgH| sitacchadaM taM caraNAnurAgiNaM dvipatritaM pallavitaM ca bibhratam / vibhormano'ntaH smarameva bhAvituM sureNa cakre bahadhA''yudhAdaraH // 26 // kRtAbhiyogaH sa tu yogasaMgame prayogadakSeNa tapodipena yat / smarArjitaM rAgamahIruhAGkuraM. babhaJja mUlAdanukUlayA dhiyA // 27 // vimohalIlAM mithunAlipAlitAM pradarzayan haMsamahAmanA mnH| zazAka noccAlayituM virAgavAn miSeNa caJcozcaraNadvayasya ca // 28 // mahImahendrastamavekSya sa kSaNaM suraM prazAntaM bhudhopsrgtH| jagAma puryAM prabhucaryayA mudaM tUdA dadhAnaH smRtisAvadhAnadhIH // 29 // avarNayat taccaritaM vicintayan 1 nikssaaymtyaa|
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 . zAntinAthacaritre- ' . zakuntamekAntamanovinodanam / sa naiSadhazcAnudinaM sudhIrato sudhIratAM vIkSya vibhozcamatkRtaH // 30 // prabhostapaHsaMtapanAd vazIbhava ahau na pAca hyusadAM janaH sadA / priyAviyogAd vidhuro'pi nirbhara svamApupUSuH paricaryayA''yayA // 31 // prakRSTaSaSThASTamapAkSikAdibhi rvane syogaasndhrmsevnaiH| nirIkSya devaM dhruvameva devatA ___ kutUhalAkrAntamanA manAgabhUt // 32 // avazyabhavyeSvanavagrahagrahA nRNAM matiH kAmati ytkrmaanugaa| samUlamunmUlayituM tadAntaraM pracakrame cakramayaM dviSAM kramAt // 33 // paTuH puraskRtya purAkRtAkRti 1 yasya-AntaradviTcakrasya kramAnugA nRNAM matiH kAmati calati /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 145 paJcamaH sargaH / yayA dizA dhAvati vedhasaH spRhA / bhavasya vazyastadavazyapazyadhIH pravartate'nartitayA tayA''turaH // 34 // tapovidhau mandarasundarAzayaH sthiraH prabhuH syAna kadApi caJcalaH / tRNena vAtyeva tayA'nugamyate bhiyatareNaiva nu kAtarakriyA // 35 // vRte samAdhervidhinA''tmabodhane dhane'parasmin na munemanoruciH / anAtmalInasya malInatA''dRtA janasya cittena bhRzA'vazAtmanA // 36 // athAvalambya kSaNamekapAdikAM dharallayaM dhIratayakatAlayam / tithau navamyAM zucipoSapakSaje sa zizriye kevalabodhamujjvalam // 37 // tadutsave ko'pi janaH suro navA 1 karmakartuH paramendrasya aatmnH|
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zAntinAthacaritretadA nidadrAvupapalvalaM khagaH / sugandhipRSTeranu divyanATaka pravarttanetrApsarasApsanarttane // 38 // samaM tadoccainamane samaM punaH - prapaJcane saMvaraNe tthaa''sne| sa tiryagAvarjitakandharaH ziraH praNAmakRd devagaNo naTan babhau // 39 // sa haMsadevo'pi vibhorguNAvalI nibaddhabuddhiH samupetya nRtyakRt / viziSTabhaktIbahudhA sthito'ntare vidhAya pakSeNa rataklamAlasaH // 40 // sanAlamAtmAnananirjitaprabhaM prayujyamAnaM tridazaiH saroruham / dhRtAtapattratrayarUpamAvabhau prabhuprabhAvAd bahukAJcanAJcitam // 41 // 1rataM-nATakaramaNaM tasya klamaH khedH| 2 zrAtmanA-svarUpeNa Ananasya nirjitA prabhA yena tat / 3 "kAJcanaM heni kinalke" itynekaarthH|
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH sargaH / upAttalakSmi prabhuvaktrapANinA hriyA''nataM kAJcanamambujanma kim / tamucchritacchatramiSeNa daNDabhRd niSevate smAhata muktasaMpadA ||42 // aharnizaM sevanayA vibhordvidhA sacAmaraM cAmaramAna se priyam / abuddha taM vidrumadaNDamaNDitaM pavitrahastaM zucimeva paNDitaH // 43 // cakAra kazcid varaNatrayIM na kiM surazca siMhAsanamarhataH puraH / paro mahendradhvajamAptabhaktaye sepItamambhaH prabhucAmaraM ca kim // 44 // kRtAvarohasya hayAdupAnahau vineyuSastatra baladviSastadA / 140 1 paviH = vajraM trAyata iti pavitraH = indrastasya hastam = indrahastaM paNDitaH zuciM = pavitram ajAnAt; kiM0karaM dvidhA sacAmaram / 2 pItavarNa sahitam, ambhaHprabhoH :-varuNasya cAmaramiva / 3indrasya /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 . zAntinAthacaritraniyogatastAH sumanaHparamparAH __ parAgapUrNA vavRSurvikasvarAH // 15 // suvarNapadmodaracAracArutAM tataH pade rejaturasya vibhrtii| nivezakalyANapadaM susaMpadaM suvarNasevAmiva dhartumutsuke // 46 // mahotsave'sminnasuraiH suraiH samaM tathaiva maitrI janasaMnidherabhUt / tayoH pravAlairvanayostathAmbujai ravApi modaH sumanastayA yathA // 17 // rujAvirodhetikalikriyA mRte bhiyA'bhavad niviSayArhataH zriyA / rasena sene api sakhyamIyatuH niyoDukAme kimu baddhavarmaNI // 4 // 1 ekaM vanam udyAnam , dvitIyaM vanaM-pAnIyam anayoyo. rapi pravAlaiH pallavaiH, tathA ambujaiH, modaH harSa avaapi| 2 roga-vaira-iti-klezAnAM kriyetyrthH| 3 nirgataH viSayaH prasAro yasyAH saa|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. paJcamaH srgH| 148 vidhAya mUrti kapaTena vAmanI zanaizcaran yo tripadImadIdharat / prasRtvarAM tAM puruSottamaH parA___ manekape'dhatta gaNezapezale // 49 // trivikramoriSTabalaM pinaSTi yaH svayaM bailidhvaMsiviDambinImayam / tanUM na dhartA kimanUnatejasA saMcakrapANizca kRpANinAM prabhuH // 50 // purA vrate tIvratayaiva kevalAt tapaHkalA'zrAntanitAntazAntadhIH / upetapArzvazcaraNena mauninA mRSA cakAraiSa tRSAM vRSArcitaH // 51 // yato'tidUrAdapi tApyate vapu dRzo zollAsidazApi nApyate / tamahataH saMnidhinAptasauhRdaM , - 1 kapaTena-vinayarUpeNa vAmanI namrAm / 2 triSu-sAnAdiSu vikramAbalaM yasya sH| 3 balidhvaMsinaH kRSNasya viDambinI jitvarIm / 4 cakraNa sahitaH pANiryasya sH|5 tRSAM-lobham /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritranRpaH pataGga samadhatta pANinA // 52 // tadAttamAtmAnamavetya saMbhramAd / __ mdaadinaa'nrthkRtaa''tvaakytH| jarAjanusRtyumumukSuNA nRNAM gaNena dIkSA jagRhe'gRhepsunA // 53 // pataGgavat kazcana samapaJjarAt __ punaH punaH prAyasadutplavAya saH / svakarmasaMlInatayA malInadhI guhe vratAnyeva babhAra bhAramuk // 54 // prabhogirA'ntaHpratibuddhamAnasaH khago mRgo vA'pyagajo mtnggjH| gato cirutyoDDeyane nirAzatAM prapadya sadyaH praNaman yayau vanam // 55 // 1 nRpaH bhUcaro rAjApi pataGga-sUrya pANinA maitrIvazAt adhatta / 2 madAdinA zrAttaM - gRhItam / 3 virutya zabdaM vidhAya pakSiNo mukhyatvAd uDDayanaM virutaM ca, lakSaNayA svasvazabdita. gatyAdi / 4 mRge uDuyanaM = utplutya gamanam , gaje uDayanaM = zIghra gamanamAtram ; nirAzatAM = nirlobhatAM prapadya = svIkRtya uDyane praNaman vanaM yayau ityarthaH /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcanaH srgH| 151 vayogaNaH suvratabhAga nizAzanaM nirasya maavaantkbndhne'pyho| na tatpradattaM phalamAditA''nana / - karau nirodbhurdazati sma kevalam // 56 // sasaMbhramotpAtapatatkulAkulaM vimocitAtmA kathamapyataH svtH| kulAyamAsthAya jinopadezataH smaran vrataM prAsukabhuktibhAgabhUt // 57 // mRgaH zRgAlAdiraraNyajaH paraH __ saraH prapadyotkatayA'nukampratAm / vicArayan nirbharamapyapAdapA macittamAvAhagataM svatantradhIH // 58 // pure vane vA samavAsRte prabhau sarassurainirmitamambubhirbhUtam / tamUrmilolaiH patagAgrahAd nRpaM svazabditairvAnyamivAbhyamantrayat // 59 // 1nivArya / 2 svakUjanaiH pakSiNAmAgrahAdiva nRpaM - naramu. khyam abhyamantrayat = AjuhAva /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zAntinAthacaritrejalaM hi sAGga kila gAGgamaGginA. mapuNyayogAd na hi puNyamiSyate / sarastadambhograhadambhasaMbhavaM nyavArayad vAriruhaiH karairiva // 6 // patattriNA tad rucireNa vaJcitaM na rAjahaMsena padAnurAgiNA / na lakSaNaiH zrIkamalAkaraiH paraiH ' saro'rucaccAru vibhoH padazriyA // 6 // kRte vihAre vibhunA tataH samaM zriyaH prayAntyA pravihAya palvalam / adhAyi cakreNa tu haMsakaprabhA 1 saraH khayaM tasyA gaGgAyA ambhograhaNaM puNyamiti kapaTanATakaM nyavArayat, apuNyaM gAGgaM vAri na grAhyamiti bhAvaH / 2 bhagavadvihAre cakraM vyoni calati, tatrAyaM bhAvaH; zriyaH nUpurametat palvalaM vihAya gacchantyAH ; athavA, cakreNa nama:sarasyAH ghanapuSkarodayaH adhAyi = AkAzarUpe taTAke kamala. midaM jAtam / "puSkareM dvIpatIrthAhikhagarAgauSadhAntare / ... tUryAsye'siphale kANDe zuNDAne khe jle'mbuje||" haMsakaM =napuraM, pakSe sUryasya prbhaa| atra jalArdratAvazAd napure na zabdaH, prabhA tu bhavatyeva /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH sargaH / 153 . nabhaHsarasyA ghanapuSkarodayaH // 62 // suraiH kRtA''jAnupadaM maNIcakaiH sugndhibhivRssttirihaalimaalyaa| calatpadAmbhoruhanUpuropamA samAdadhe smeradRzAM vizAM pathi // 33 // saritpacAre'pi sitecchadAstadA __ khebhAvanAlIkaruco vrativraje / nirIkSya sArUpyadhiyA zanaizcarA cukUja kUle kalahaMsamaNDalI // 6 // jinAnurAgAd chusadA'nuyAyinA __ svahaMsarUpAvalibhiH samaM pathi / kacit taTinyA nijajAtidarzanA___ cukUja kUle kalahaMsamaNDalI // prabhoH prabhAvAdavirodhabodhanAt sahaiva siMhena mRgI vane'carat / 1 sitacchadAn = munIn dRSTvA haMsAliH cukUja / 2 svabhAvena na alIkarucaH = munayaH, pakSe nAlIkaM kamalam / 3 sAhazyamatyA /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre biDAlabAlena samaM riraMsayA cukUja kUle kalahaMsamaNDalI // navI seyogyA vasudheyamIdRzaH prabhovihAre tridazairapi stutA / rasAn na kAMskAnU samasUta nUtanAn svataH svamApUrya ca tUryaniHsvanaiH // 65 // digaisse pUrvApyaparAmadho bhava tvamaGga ! yasyAH patirujjhitasthitiH / jaDeSu nAthaH kRtavAruNIrucimemezitendrastu zatakraturjine // 66 // zUnyaM nabhastadvasanena zUnyadhI rna kiM hi naH kauzika eva yatpatiH / iti prahAya kSitimAzritA nabhaH prabho samastA vibudhA jaMyatyabhuH // 67 // ajanyabhAve'jani nAtibhaktibhAg 1 navA = navInA / 2 yogyaiH saha sayogyA / 3 jayati prabhau sarve vibudhAH = devAH nabho vihAya bhUmiM zritAH abhuH = rejuH / 4 yo jine bhaktibhAg na ajani : na jAtaH / kiM0 jine, zrajanya - bhAve = utpAte sati jagattraye'pi zAntikare | taddinAt khagAH = pakSiNaH surAsurA vA tam zrAcukrazuH / 154
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamaH sargaH / jagatraye zAntikare jine'pi yaH / naraH suro voSasi taddinAdiva khagAstamAcukruzurAravaiH khalu // 68 // bhave'smadIye'jani yatra na prabhuH premA svabhAvena jinendra sevane / pratiprabhAtaM dvijarUpamAgatAH khagAstamA cukruzurAvaiH khalu // 69 // gacchAdhIzvara hIrahIravijayAnAye nikAye dhiyAM preSyaH zrIvijayaprabhAkhyasuguroH zrImatpAkhye gaNe / ziSyaH prAjJamaNeH kRpAdivijayasyAzAsyamAnAgraNI - zcakre vAcakanAmameghavijayaH zasyAM samasyAmimAm // 70 // 155 1 prabhuH = samarthA / 2 prabhA buddhiH / 3 khagAH - midhyAdRzo devA vidyAdharA vA / 4 naiSadhIyaca0 prathame sarve zlo0 128 /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zAntinAthacaritre tasmin vismayakRtkAvye paJcamaH paJcamAJcitaH / sargaH sajjanasaMsargAt zreyo'dhyayanatatparaiH // 71 // iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyAM mahopAdhyAyazrI meghavijayagaNipUritAyAM paJcamaH sargaH samAptaH // zrIH // 1 paJcamaiH = caturaiH aJcitaH = prazastaH "paJcamo rucire dakSe" ityanekArthaH /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ # atha SaSTaH sargaH // na jAtarUpacchadajAtarUpatA na kaGkaNAdyAbharaNairalaMkRtiH / mumukSuNA kApi vidhIyatAM dhiyA svajAtarUpaikasicA bhavaDucA // 1 // vedana svarAgAdapi vaibhavasthiti rdvijasya dRSTeyamiti stuvan muhuH / vinizvikAyaiSa hi vai bhavasthitiM nijAM jarAjanmakRtAdhisaMsthitAm // 2 // mukhe'pi nAlIkarucirmahAtmanAM na saMzayo vA na pairAzanAzayaH / avAdi tenAtha samAnasaukasA 1 svasmin jAtaM rUpaM tadeva ekaM siga yasya tena; bhavantI ruk kAntiryasya sa tena / 2 yaH kazcid rAgAt = snehAd dvijasya = RSeH vaibhavasthitiM vadan; yadvA, iyaM vaibhavasthitirdRSTA iti stuvan vai= nizcitaM nijAM bhavasthitiM vinizcikAya / 3 parAzanaM = hiMsA / 4 samAnA = sajJAnA tulyA vA ye saukasaH = zragAriNasteSAmupAzrayantI yA saMsat = sabhA tasyAm arhatA ityavAdi /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zAntinAthacaritre___mupAzrayasaMsadi cAhatetyaho // 3 // tadasti nAbhyastamiha yusadalaM chalaM jayanmantrakalaM ca caJcalam / tanUbhRtA yena yamoapa jIyate janAdhinAthaH karapeJjaraspRzA // 4 // dhigastu tRSNAtaralaM bhavanmanaH __ samucchaladvAjibalaM vilokya yat / paraM parArthAca paramparArthataH __samunmiSadbhUrimiSeSu he janAH ! // 5 // karoSi kiM durjanatAM dhanAnvitAn samIkSya pakSAnmama hemajanmanaH / bhRzaM sakhAyo vivadanta ityataH parigrahe nAgrahayAlutA hitA // 6 // 1 janAnAm Adhe manaHpIDAyA nAtha: svAmI / 2 yamasya karapajaravAsinA / 3 paraH = utkRSTaH yo'rthaH tataH= zivasAdhanAt paraM dUre / 4 paramparayA=krameNa arthataH dhanAt, bhUrimiSeSu samunmiSat = jaagruukm| 5 mitraM prati anyamitrotiriyam / 6 hemasamutpattita ityarthaH /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ - SaSThaH srgH| mitAyuSA tRD janitA janAjanai na bAdhikA syAnnamaso navAdhikA / tavArNavasyeva tuSArazIkaraiH pravRddhaveleva tuSArarociSA // 7 // sadA''dinAthArca nikAdinA dinA. game semetA sa dhanaM jno'rjnaiH| mRSA kaSAyAnapi mA kRthA vRthA __bhavedamIbhiH kamalodayaH kiyAn ? // 8 // na kevalaM prANivadho vadho mama prasaktibhAjaikavapuSmatIhitaH / tadAzrayAnyAGgijighAMsayAzayaH kRtaH kSayAyeva sa nArakAzraye // 9 // 1 he jana ! tava mitAyuSA kartRbhUtena aJjanaH pApairjanitA tRD na bAdhikA bhavet= niSedhikA na syAt / 2 AkAzAt / 3 nviinaa| 4 candraNa / 5 kiM0 janaH prAtaH pUjAdinAdhanaM smetaapraaptaa| 6 amIbhiH kaSAyaiH kiyAn kamalodayaH lakSmIlAmaH syaat| 7 ekajIve vadhaH kevalaM prANivadho na, kintu tadAzrayA anye'GginasteSAM jighAMsayA kRta prAzaya abhiprAyaH nArake kSayAyaiva bhavet / mamo mamatvaM, mamazabdo'dantaH, amama-nirmamA. divat tatra prasaktibhAjA-rAgiNA; IhitA vitrkitH|
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zAntinAthacaritre imAM nu zikSAM kathayantamIzvaraM tvadIkSaNAd vizvasitAntarAtmanaH / karotu rakSA patato bhavAmbudhAvitIha cakrAyudhabhUpatirjagau // 10 // tataH prapannatratamenamenasA viyuktamAyuGkta gaNezituH pade / vigarhitaM dharmadhanairnibarhaNaM vadantamevaM sakalebhya saMsadi // 11 // pare'pi cAkSatrimitA gaNezvarA babhUvurAptAH sadRzaM dRzaM bhRzam / gaNe'nugAnAmavigAnadhIbalAd viziSya vizvAsajuSAM dviSAmapi // 12 // pade pade santi bhaTA raNodbhaTAH prazAmayante zaminaH sma tAnapi / diyuktaSaSTyA hi sahasrasaMkhyayA 1 zranugAnAM tathA dviSAM gaNe sadRzaM dRzamAptAH akSatrimi tAH=SaTtriMzad gaNadharAH / *62 sahasrAH zaminaH = yatayaH /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 SaSThaH srgH| dvidhApi zAntikramalInacetasaH // 13 // sadA tadApiTaleSu zUkatA ''nateSu hiMsArasa eSa pUryate / kvacit kSamAyAM na manAk, tadunmanAH sa nArakAneva niSevatAM na kim ? // 14 // pramANamAryAsvapi bhUrasairmitai___ rabhUt sahasrairyada'dIrNayA giraa| dhigIdRzaM te nRpate ! kuvikrama prajezamUce mRgayA'zuciM zuciH // 14 // avikriyaM vaikriyalabdhizAlinAM prabhuryato'pyaGgasahasramAlinAm / dayAM dideza sthalanIracAriNi 1 zAntiH zamo jinazca / 2 tasya bhagavataH AryAsamUheSu dayAbhAve mAnateSu satsu kSamAyAM bhUmyAm eSa hiMsArasaH kvacidapi manAg na pUryate, itihetoH hiMsArase unmanAH sa-janaH nArakAneva na kiM niSevatAm ? nateSu-pratIbhUteSu "AsaktaH pravaNaH prahvaH" 'Nam prahvIbhAve' dhAtuH / 12 yAsAm AryANAM girAvANyA prajApi zAnamApya IzaM-rAjAnamUce, 'he nRpate ! te tava kuvikramaM dhik|
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre_kRpAzraye yA kRpaNe patatriNi // 16 // phalena mUlena ca vAribhUruhA tathA pareSAmanukampayAnvitA / chacatuHzatADhayAtrisahasravAdina zcatuHsahasrA manaso'vabodhinaH // 17 // zatatrayIyuktacatuHsahasrikA munerivetthaM mamayasya-vRttayaH / abhuH prabhoH kevalabodhazAlino dizAM prakAzAdahimAMzumAlinaH // 10 // jagattrayaM daNDitamAtmasAt kRtaM *vimoharAjA rajatA rjoble| . tvayA'dya tasminnapi daNDadhAriNA kRtA trilokI prabhutAdbhutA kare // 19 // * 3400 vAdino munyH| 1manaHparyayajJAninaH / 2 vRttInAM vizeSaNatvAt strIliGgam / 3 ekavacanaM jaatau| 4 'ma' zambhuH-tIrthakaraH tatpradhAnasya-tadAjJAnucArimuneH kevalinaH; mama mamatvaM yasyati-kSipati iti zapratyaye mamayasyA, iti vRtti. vizeSaNaM vaa|
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| * praNUyamAnastrisahasrayoginAM gaNo'vadhijJAnavatAM surairiti / vibhUSitA'dyApi ca yena saMsmara kathaM na patyA dharaNI hRNIyate // 20 // itIdRzaistaM viracayya vAGmayai gaNezvaraiH pUrvagaNaM pttuukRtH| mumukSuvargo'STazatImitaH sthita stapobhara yaH svayamahatArataH // 21 // trilakSayuktA navatiH sahasrakAH sa~citravailakSyakRpaM nRpaM khagaH / kSamAM gato vA'NuyatiH pratiSThita zvakAra vAcA paramArhataM bahum // 22 // - 1 yena gaNena, vibhUSitA dharaNI adyApi na haNIyate / kiM0 yena, patyA svaaminaa|2 saMsmaratkathaM saM-samyakprakAreNa smarantI kathA yatra tat, kriyAvizeSaNam / 3 pUrvagaNaM viracayya paTuH paNDitaH kRtaH pttuukRtH| 4 lakSyata iti lakSaH-aGkaH gaNanA, vigataH aGko yatra tad vilakSaM tasya bhAvaH vailakSyam, citraM nAnA taJca tad vailakSyaM ca tena sahitA kRpA yasmin , tam / 5 kazcid vidyAdharaH AkAzacArI bhUcArI vA zrAvakaH / 6 shraavkH| .
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zAntinAthacaritreupAsikAnAM nivahastrilakSabhRt ___ punaH sahasratrinavatyadhiSThitaH / dayAsamudre sa laMdAzaye'tithI babhUva ratnAkara eva kevalaH // 23 // prabhurvijahe bhuvi yatra kevalI balIyaso mohagirIn vibhedayan / rasaiH prasanne janamAnase sakhI___ cakAra kAruNyarasApagA giraH // 24 // madekaputrA jananI jagaturA pitA sanatpUrvakumAratAviSam / puro gatau svasya nisayA''gato vimocya mohAt sa hi tAvabUbudhat // 25 // pravartinI bAlyata eva suvratAH navaprasUtiraiTA tpsvinii,| 1 zrAvikANAm / 2 tadAzaye nRpaashye| 3 ahameva ekaH putro yasyAH sA / 4 navanaM nava-jinastavaH tasya prasUtiryasyAH sA; anavaprasUtirvA na vidyate navA prasUtiryasyAH sA / 5 varam aTatIti varaTA, pRSodarAditvAt , "varaTA haMsayoSiti gandhotyAm" ityanekArthe, sitacchadatvAd varaTAyA upmaa|
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhaSThaH sargaH / 165 sthirA sudRgmAnasanIrajAlaye zuciH sapakSA caraNAnurAgiNI // 26 // munergRhasthasya ca vArhadAgamaH phalAni datte tridivaM zivaM dhruvam / gatistayoreSa, janastamardayan / rasena hIno bhavitA dhanAtapAt // 27 // aharnizaM sAMtapanakriyAvidhau pravRttibhAra jainaruciM vinA janaH / adhaH patet duHkhamamuSya bibhrata maho vidhe ! tvAM karuNA ruNaddhi na // 28 // muhUrttamAtraM bhavanindayA dayA dareNa saMsAdhya dhiyAhataM matam / zubhaM labhante bhavino vinodataH kSaNena muktyambujalocanAyujaH // 29 // striyaH zriyo vA virahAsahA mahA sakhAH sakhAyaH zravadazravo mama / 1tayo-munigRha-sthayoH gatiH eSa AgamaH / 2tam-bhAgamam, ardayan troTayana bhindana / /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritreiti priyAlInamalInamAnasA __na sAtabhAjo'tra paratra dehinH||30|| kuzAsanenApi kuzAsanena ye naye'nuraktA bhuvipryogtH| nivRttimeSyanti paraM duruttara___ starasvibhirmohamahodadhistu taiH // 31 // nijasya vapratritayAgraniSThayA __ jano'tra nirvANikayA hRte zive / iti stute smAtimudaiSa zoSita. stvayaiva mAtaH ! sutazokasAgaraH // 32 // madarthasaMdezamRNAlamantharaH kadA'bhyupetA pathiko'tha bAndhavaH / itIha pRSTo garuDopi yakSarAda tadA''cacakSe'sya hitaM sasAkSikaH // 33 // 1 ye kuzAsanena kupravacanena naye mArge zAstre vA rAgiNaste kadAcid nivRttiM vairAgyam eSyanti, paraM tairmohArNavo duruttrH| 2 nirvANI devI / 3 jano nirvANIm iti stute sma / 4 mama kAraNamAzritya mRNA=hiMsA kasyApi duHkhadAnaM, tathA, Alamasatya tatra mantharaH alasaH hiMsAto'satyatazca nivRtta ityarthaH / 5prcchksy|
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / mayA nu pRSTo bhagavadvivandiSuH priyaH kiyadUra iti khayodite / vilambate'sAviti sA parAGmukhI _sakhI sakhIM tAM nijagAda nA'darAt // 43 // kecit prabhAtaprabhayA bhayAdRte - pramAdyato nIlamaNitviSA nizi / vilokayantyA rudato'tha pakSiNaH striyAH kSaNo'bhUddhRtalakSalakSaNaH // 35 // na yAvatA bhAgavatI lasannayA zrutAsti gaustAvadabhISTatA pare / calAzu tasyAH zravaNe vicakSaNaH *priye ! sa kIdRg bhavitA tava kSaNaH ? // 36 // kathaM vidhAtarmayi pANipaGkajAd *vidherjinasyAzanapuNyamudbhavet / 1 tvayA anyayA, tvazabdo'nyArthaH / 2 cakravAkAdIn nIlamaNitviSA bhramAd nizi rudataH pazyantyAH, bhayaM vinA prabhAtaMprabhayApi rudataH, 'adyApi na rAtrirgatA, kadA jinadarzanaM kariSye' ityAzayaH / 3 kazcit patirjinaM vivandiSuH priyAM pratyAha, he priye ! zIghraM cala / 4 vidheH shuddhkriyaatH|
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zAntinAthacaritreitIva saurASTrikabhavyacintanaiH __ sthitaH prabhuH zrIvimalAcalopari // 37 // sthitikriyA mAsacatuSTaye prabho ! ___tava priyA zaityamRdutvazilpinaH / Rtorjanasyeva suraiH samaM bhava tviti pracakre saphalAmasau giram // 38 // tavAzrayAdeva ca zAntirapyabhUd bhiyAM pradeze jina ! tanavAlike / viyokSyase'vallabhayeti nirgatA kSarAlirItyA'tra kadApyaTATyate // 39 // gurutvabhAvAt zucizAstrasaMbhavAt surArcitatvAdatipuNyabhUbhavAt / adIdipat tIrthakRdityasau vibho lipirlalATaMtapaniSThurAkSarA // 40 // - 1 he prabho! mAsacatuSTaye tava sthitirjanasya priyA; kiM0 tava, zaityaM mRdutvaM ca tasya zilpinaH kArakasya, zaityaM kAmako. dhopazamAt, mRdutvaM mAnopazamAt , janasya iti giraM vANI saphalAM cakre / 2 avallabhayA anissttyaa| 3'maTa gatau', 'gatyarthAH prAptyarthAH', praapyte|
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| ayi svayUyairazanikSatopama samaM viSehe'pyupasargakAraNam / surainarairvA pazubhiH sahAsuraiH kRtaM tvamISAM vikRtaM na mAnasam // 41 // bhuvaM punAnasya taveti nirgala___ nmamA'dya vRttAntamimaM batoditA / tanoti saMsad divi gAyanaiH prabho ! purandarasyApi puro mahodayam / / 42 // prabhorvihAre magadhe'pi mAgadhaiH pravarNyamAne vividhairmahotsavaiH / mukhAni lolAkSi ! dizAmasaMzayaM priyo'vadatpazya vibhUSaNairitaH // 43 // khasindhucApapramayonnatAvita stanUM priye ! pazya mahojjvalAM dizAm / mukhAnyamuSyAH kiraNaizca tAmasAd dazApi zUnyAni vilokayiSyasi // 44 // 1 he nirgatanmama tyajanmamatva /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zAntinAthacaritramamaiva zokena vidIrNavakSasA manaH kimAkasmikamadya nodyatam / nivedituM sarvavide tadAspade biDaujasA'gAmi bhuvastale'JjasA // 45 // mayA'dya muktiH pratipatsyate zriyA laiyA vicitrAGgi ! vipatsyate yadi / niSevaNAd me na kadApi mAmataH ___ sametazailaM calituM tu mA bhaja // 46 // vihAya sarvAmatha tIrthakRcchriyaM . vibhuryayau tadgirizRGgamunnatam / tadA'smi daivena hato'pi hA hataH sureziteti pralapannupAgamat // 47 // trayodazAhe kila zukrajesite jinaH prapannAnazanaH zivaM yayau / 1 zokena na udyatam / 2 tvayA anyayA, tvazabdo'nyArthaH / vicitrANi aGgAni tIrthaMkarazarIrANi sAdhanAni yasyAstatsaM. bodhane he vicitrAGgi! tvayA anyayA bhavatyA me niSevaNAt kadApi zriyA na vipatsyate ataH mAM mA bhj|
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH sargaH / agurvineyA navazatya prabhu - sphuTaM yataste'zizavaH parIsavaH // 48 // tavApi hA hA virahAta kSudhAkulAH kulAzrayA anyatapasvino'dhunA / tvayIza ! bhukte tvanubhuJjatAmiti gaNIndramAzAsta hariH prazastadhIH // 49 // vidhAya kalyANakakarma sotsavaM kulAyakUleSu viluTya teSu te / khagA iva stUpataTeSu ca kramAd divaM yayustyaktazucaH sureshvraaH||50|| tato vijadurgaNinaH sasaMyatA upAsakairbhUpatibhiH kRtArcanAH / cireNa labdhA bahubhirmanorathai- .. rupAdizantaH prabhuzAntizAsanam // 51 // 1 prabhoH pazcAt anuprabhu, atra " vibhakti-" (si0 he. 3 / 1136) ityaadinaa'vyyiibhaavH| 2 azizavaH taruNA vRddhA vaa| 3 pare siddhA jJAnarUpA vA asavaH prANA yeSAM te / 4 viraho'tra bhojanAdeH, adhikArAt / 5 kuleSu-gRheSu prAyaH dhvajAdistatpradhAnaM kUlaM taTaM yeSu IdRzAni stUpataTAni stUpabhUmayaH; "kUlaM taTe sainyapRSThe taDAgastUpayorapi" ityanekArthaH /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAthacaritre prabhorvimukteH padamAzritAH surA apUpuranIpsitamaMdvisevinAm / kadApi sAkSAdbhavanAt kadAcana gatAH kSaNenA'sphuTitekSaNA mamam // 52 // sutAH kamAhUya cirAya cuGkRtai rivANDajAH pakSabalaM tathAgamam / ihAzrayantAmiti zikSayA kramAd yayurvineyA gaNinAM gaNezatAm // 53 // vidhau vidheyA matayo vidheyakA 172 vidhAya kamprANi mukhAni kaM prati / vRthA nirIkSadhvamitastataH kimu Rte na bodhAt saMvidheH zivAzrayaH // 54 // gurorniSevA zrutadAnapUjanA janAH / kurudhvaM svagurUditAdhvanA / 1 kssnnen utsavena, aprakaTam IkSaNaM darzanaM yeSAM te, mamaM = mamatvaM gatAH=prAptAH / 2 kam=AtmAnam AhUya=prasAdya=abhyasya=pratyakSIkRtya / 3 aNDajAnAM pakSe zragamaM vRkSam | 4 vidhiH kriyA tatsahitaM bodhaM zAnaM vinA na muktiH /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH / kathAsu ziSyadhvamiti pramIlya sa paramparAmArgamacAlayad gaNI // 55 // phalegrahiH zAntijinoditAgamaH krameNa zAkhAbalaH sphuratpadaH / pramodajanyAt zravaNena vizrutaH zrutasya sekAd bubudhe nRpAzruNaH // 56 // dAnamadAdamadAd damadAnte-dInadayAlutayA'vanipAlaH / zasyatame parisaMsmRtazAnteH namni ca visphurite zrutiyogye // 57 // zaivapadasya padavyavabuddhA durNayavarNitireva niSiddhA / rUpamadarzi dhRto'si yadarthaM cetasi tat tvamihAsi sa kartA // 58 // 1 jinoditAgamaH nRpANAM pravaranarANAM pramodAjAtAd azruNaH nRpAzruNaH sekAt = secanAd bubudhe - prabuddhaH - vikakharo jajJe; zranyo'pyAgamaH = taruH jalase kADhU vikasvaraH syAt / 2 padAni sthaviravAcanAcAryAdIni pakSe padaM = mUlam / 3 padavI = mArgaH / 4 cetasi=citte dhRtaH, tat tasmAt tvam iha kartA IzvaraH / " 103
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 174 zAntinAthacaritredevanRdevagaNaH stutimevaM tasya cakAra gaNezavarasya / mAnasato'pi ca mA kSaNamAtraM gaccha yathecchamathetyabhidhAya // 59 // AnandajAzrubhiranusriyamANamArgAn ___ vyaktAn padAni nidadhad bahuvarNasaMdhaiH / cakre hyanekapamukhaH sa gaNe gaNezo___'pyaGgAzritatripadikAgaMtabhUrilakSmyAH // 6 // lokAnanekavacanAmRtalutaduHkha- prAkzokanirgamitanetrapayaHpravAhAn / kurvan sa sarvavidanUktirasAt tado| reje sitadyutirivAptagaNAdhirAjaH // 61 // pUrvaM rathAGgabhRti paJcamakepi pazcAd rAgeNa vA bhagavati smitapadminIze / 1 sevyamAnaH mArgo jainAgamo yaiste IdRzAn vyaktAn=paNDi. tAn cakre / 2 anekAn pAti-rakSati dayopadezAd IdRzaM mukhaM yasya sH| 3 tripadI-gajAbharaNam , utpAdavyayadhruvarUpA vaa| 4 gatA praaptaa|
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThaH srgH| . cakre sa cakranibhacaMkramaNacchalena __ svasminprabhAkararuciM shucimnnddlsthH||62|| sarvatra sArvagaNazAsanasArvabhauma paTTasthitasya gaNino'nudinArcanAsu / siddhirbhaved bhavijanasya puraHsthitasya nIrAjanAM janayatAM nijabAndhavAnAm // 63 // zrIharSaH kavirAjarAjimukuTAlaMkArahIraH sutaM zrIhIraH suSuve jitendriyacayaM mAmalladevI ca ym| 1zrIharSaH pUrvanAmni hIraharSanAmataH padaikadeze padasamudAyopacArAt, 'datto devadattaH' iti nyAyAt / kavirAjarAjimukuTAlaMkArahIraH= kaH agnibrahmA vA virAjo-garuDaH, yakSarAjaH, viziSTarAjovA, eSu rAjate zobhate kavirAjarAji-khaNaM, agne. hiraNyaretastvAt , brahmaNo hiraNyagarbhatvAt, virAje garuDe svarNakAyatvAt , dhanade varNAdhikAratvAt ; kanakapradhAnamukuTAlaMkArapUjyaH / zrIhIraH hIravijayasUriH, yaM jitendriyacayaM munivarga, suSuve-prasUte sma janayAmAsa utpAdayAmAsa / ca-punaH mA lakSmIH padmA tadpA yA malladevI samarthanAmnaH devI strI suSuve prAsUta; bhrAtRtrayarUpamunivargasya samarthasAdhuputratvAt saubhAgyadevIkukSiratnatvAt / etAvatA zrIhIrasUriNA aizvarye mahAvratitve sthApitaM dIkSitamiti bhAvaH / sutaM putraM, pakSe sutamiva, luptopamA, ziSye putravadAcArAt / tadukto yazcintAmaNimantraH, madhyamapadalopAta, tasya cintanaM smaraNaM yasya, tasya phalamiva phalaM
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zAntinAthacaritretaJcintAmaNimantracintanaphale zRGgArabhaGgyA mahA kAvye cAruNinaiSadhIyacarite sargo yamAdirgataH / / iti zrInaiSadhIyamahAkAvyasamasyAyAM mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNi pUritAyAM SaSThaH sargaH saMpUrNaH / / zrIH / / tasmin / "pRGga cihnaviSANayoH krIDAmbuyantre zikhare prabhutvo. skarSabhAnuSa" bhaGgiH punarbhaktivIcyoH" ityanekArthaH; zRGgeSa-zikhareSu prAro-gatiH prAptatA yasya sa meghaH, "girau varSati mAdhavaH" itivacanAt ;zRGgArasya-meghasya bhaGgyA taraGgeNa caarunnirmye| naiSadhakAvyAjAtaM naiSadhIyaM tasyeva caritaM-AcAra: samasyArUpo yatra tasmin ; sargaH, yamAH ahiMsAdayaH paJca mahAvratAni saiva saMkhyA Adiryasya saH SaSThaH sargaH saMpUrNaH abhavat /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH / jayati jagati jAgrajjJAnayogAda yugAdau jinavaranavarazmirmArudevAdidevaH / tadanu dinapakAntiH zAntirarhana sa cakrI jinapatirapi pArzvaH zAzvata zrIrvivasvAn // 1 // tadanu danujapUjyastIrthakud vIranAmA nirupamamahimADhyaH sarvavitsArvabhaumaH / tadanu gaNadharAlI pUrvadigbhAnumAlI vijayapadamapUrvaM hIrapUrvaM dadhAnaH // 2 // kanakavijayazarmA'syAntiSatprauDhadharmA zucitaravarazIlaH zIlanAmA tadIyaH / kamalavijayadhIraH siddhisaMsiddhivIra stadanuja iha reje vAcaka zrIzarIraH // 3 // cAritrazabdAd vijayAbhidhAnastrI sagarbhA dhRtazIladharmA
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 prazastiH / eSAM vineyAH kavayaH kRpAdyAH padyAsvarUpAH samayAmbarAzau // 4 // tatpAdAmbujabhRGgameghavijayaH / / . prAptasphuradAcakakhyAtiH zrIvijayaprabhAkhyabhagavat sUrestapAgacchapAt / nunno'yaM nijamerupUrvavijaya prAjJAdiziSyairimAM cakre nirmalanaiSadhIyavacanaiH zrIzAnticakristutim // 5 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ asyAM zAstramAlAyAmadyAvadhi mudritA grnthaaH| (1) surandarIcariaM-nodhanezvarasUriviracitaH prAkRta bhASAtmakaH saralaH rasadhAvarSakazcAyaM granyaH / mUlyaM ru. prA. pA. sAdhAraNapatrAtmakasya 200 uccapatrAtmakasya -300 (2) haribhadrasUricaritram-(saMskRtaM ) mUlyaM 40 (3) saptasaMdhAnamahAkAvyam-(,) .. (4) supAsanAhacariaM-saMskRtacchAyAsahitam / prathamo bhAgaH / pustakAkArasya mUlyaM / 200 patrAkArasya mUlyaM . 2 80 (4) First Principles of Jaina Philosophy ( second Edition ) A succint summary of Jaina Metaphysics, and Logic, By H. L. Jha veri. Price o 10 O (6) supAsanAhacariyaM-saMskRtacchAyAsahitam / dvitIyo bhAgaH / pustakAkAramya vyaM 200 patrAkArasya mUlyaM -28 mudrymaannau| (1) supAsanAha variaM-tRtIyo bhAgaH / (2) rayaNasehara kahA-saMskRta chaayaashitaa| patrAdipreSaNasthAnamjanaSidhasAhityazAstramAlAkAryAlaya, banArasa sittii|