Book Title: Purva Bharatni Jain Tirth Bhumio
Author(s): Jayantvijay
Publisher: Yashovijay Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004878/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. zrI. jayaMtavijayajI smAraka graMthAvalI graM-2 pUrva bhAratanI jaina tIrthabhUmio [ sacitra] :lekhaka: zAMtamUrti munirAja zrI. jayaMtavijayajI gALa rAjA jAma kara bhI mahApaura ana AnA 2, kolA saM. 2007] dharma saM. 29 [sane 1951 : prakAzaka: zrI ya zo vi ja ya jaina graMtha mA LA bhAvanagara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI bhAyacaMdra amaracaMda vakAla bI. e., elaela, bI. matrIH zrIyazovijaya jaina graMthamALA gAMdhIceAka, bhAvanagara (saurASTra ) kiMmata : e rUpiyA mudraka : gAvi dalAla jagazIbhAI zAha, mudrA la ya amadAvAda. zA 3 dA pAnakAra nAkA : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nonton tiirth-stutiH| khyAto'STApadaparvato gajapada sammetazailAbhidhaH, zrImAn raivatakaH prasiddhamahimA zatruJjayo mnnddpH| vaibhAraH kanakAcalo'buMdagiriH zrIcitrakUTAdayastatra zrIRSabhAdayo jinavarAH kurvantu vo maGgalam // voivu Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tonnnnnnonanox guru-stutiH| E [A. ma. zrI. vijayadharmasUrIzvarastutiH] dharmo vijJavareNyasevitapado dharma bhaje bhAvataH, dharmeNAvadhutaH kubodhanicayo dharmAya me syaanntiH| dharmAJcintitakAryapUrtirakhilA dharmasya tejo mahat, dharme zAsanarAga-dhairyasuguNAH zrIdharma! dharma dish||1|| --anekAntI muniH| 1 Muv::Vevarsrvk Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravizArada, jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI maMgaLavijayajI muhArAja nyAyavizArada, nyAyatIrtha janma-vi. sa. 1933 : dIkSA 1956 : pravata ka pada 1970 hu pAdhyAyapade 19 68 : sva ga gamana 1998 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ma 5 chuM bhAIe samarpaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe jyAM jainadharmanuM navasarjana karyuM te - pUrva dezanI puNyabhUmimAM ahiMsA ane anekAntane saMdeza phelAvI jainadharmane pracAra karavAmAM ane sarAkabhAIone uddhAra karavAmAM pitAnuM pAchaluM jIvana samarpaNa karanAra, sva. vijayadharmasUrIzvarajI ma. nA vidvAna ziSyaratna, nyAyavizArada, nyAyatIrtha, upAdhyAya zrI. maMgaLavijayajI mahArAjanI puNya smRtine pUrva bhAratanI jaina tIrthabhUmio" - A graMtharUpI aMjali- sAdara samarpaNa karI kRtArtha thaIe chIe. bhASyaratna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsaMgika parama pUjya, zAMtamUrti, sva. mu. zrI. jayaMtavijayajI mahArAjanuM pUrva dezanI jaina tIrthabhUmione atisaMkSipta paricaya ApatuM ane yAtrIone bhomiyAnI garaja sAratuM A pustaka pragaTa karatAM amane AnaMda thAya che. mULe, bhAIzrI bhikhunI vinaMtIthI jaina bAlagraMthAvalInI bIjI zreNuM mATe "sametazikhara" nAmaka nAnI pustikA taiyAra karatI veLAe, pU. mu. zrI. jayaMtavijayajIe e pustikAmAM ApI zakAya te karatAM ghaNuM vadhAre sAmagrI sametazikhara ane pUrvadezanI jaina tIrthabhUmio aMge ekatrita karI hatI, A badhI sAmagrI teozrIe mukhyatve pitAnI che te pradezanA vihAra daramyAna karelI noMdhanA AdhAre tema ja te aMgenuM keTaluMka sAhitya vAMcIne bhegI karI hatI. paNa A badhAne upaga 24 pAnAM jeTalI nAnI pustikAmAM zI rIte samAI zake? eTale teoe enuM juduM pustaka prakAzita karavAnuM vicAreluM ane e mATe teoe bIjI paNa keTalIka upayogI mAhitIo bhegI karI lIdhI hatI. paNa e badhI sAmagrI pharIthI vyavasthita rIte lakhAI ne pustaka rUpe pragaTa thAya te pahelAM ja pU. mahArAjazrIne svargavAsa thayo ane A kArya adhUruM rahyuM. chevaTe gaye varSe mahArAjazrInA ziSyaratna pU. mu. zrI. vizAlavijyajI mahArAjanI sucanA mujaba, A badhI sAmagrI uparathI A pustakanI mudraNane egya nakala paMDita zrI. aMbAlAla premacaMda zAha-vyAkaraNatIrtha_emanI pAse taiyAra karAvavAmAM AvI. Ama karatI veLA te te tIrthabhUmine lagatI keTalIka vizeSa mAhitIno emAM umero karIne A pustakamAM te te tIrthabhUmine lagatI mukhya mukhya hakIkate ApI devAno prayAsa karavAmAM Avyo che. Ama karavA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatAM, saMbhava che ke saratacUka ke mAhitIpheranA kAraNe A pustakamAM keI kAI sthaLe hakIkatadoSa ke skhalanA rahI javA pAmyAM hAya AvI skhalanA jeena jovAmAM Ave te tenI amane jANa karavAnI kRpA kare, jethI pustakanA punarmudraNa samaye te dUra karI zakAya. A pustakamAM mukhya 4ra ane khIjAM 16 maLIne kula 55 jeTalAM gAma-nagarAnA paricaya ApyA che. tIrthayAtrAne! krama ane kAMthI kayA sTezane UtarI tI dhAmamAM javAya enI mAhitI paNa ApavAmAM AvI che. viccheda bhUminI vigata pazu jeTalI prApta thaI zakI teTalI AmAM sagrahI che. matalaba ke, tItha yAtrI A pustaka upayegI hakIkto sAthe harSabhera vAMcI jAya evI daSTithI A pustaka lakhAyuM che. pU. mu. zrI. vizAlavijayajI mahArAjanA sadupadeza ane dhrAMgadhrAnivAsI zrIyuta caturabhAI kalyANajInI preraNAthI A pustakanuM kha dhrAMgadhrAnivAsI ( hAla muMbaimAM rahetA ) zeTha zrI. puruSottamadAsa sUracade ApyuM che te badalu ame temane AbhAra mAnIe chIe, ane bhaviSyamAM pazu teo A graMthamALAnA jJAnapracAranA kAryamAM A rIte ja sahAya ApatA raheze evI umeda rAkhIe chIe. pU. jayaMtavijayajI mahArAjanA svargavAsathI A graMthamALAne bhAre kheATa AvI paDI che. eka rIte kahIe teA A graMthamALAnA pustaka-prakAzananA kAryamAM DhIlAza AvI gaI che. mahArAjazrI pote uttama kATinA graMthe! taiyAra karatA hatA eTalu ja nahIM, e graMthaine prakAzita karavA mATenI Arthika sahAya paNa temanA asarakAraka cAritranA baLe maLI rahetI hatI. ane e rIte graMthamALAnuM pustakaprakAzananuM kArya naciMta rIte cAlyA karatuM hatuM. atyAre ame A kArya mAM vAraMvAra muzkelIne anubhava karIe chIe. Ama chatAM mahArAjazrInA ziSyaratnA pU. mu. zrI. vizAlavijayajI tathA mu. zrI. yAna vijayajI 'A graMthamALA pratye khUba Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khUba lAgaNuM dharAve che ane jayAre jyAre zakya hoya tyAre tyAra graMthamALAne sahAya apAvavAmAM preraNA karyA kare che. A mATe e banne munivare pratye ame amArI AbhAranI lAgaNI vyakta karIe chIe. pU. jayaMtavijyajI mahArAjanAM bIjAM paNa keTalAMka uttama pustaka, Arthika sagavaDanA abhAve, prakAzita thavAM bAkI che. jema jema Arthika sahAya maLatI raheze tema tema e pustake ame prakAzita karatA rahIzuM. vidyA prema mahAnubhAvo amArI A jarUriyAta tarapha lakSya Ape evI amArI prArthanA che. - ame te IcchIe ke-A graMthamALAne sarva munivare pitAnI mAne-amAruM dhyeya jaina sAhitya ane saMskRtinuM gaurava vadhAre evA graMtho prakAzita karavAnuM che. ane e saMbaMdhe ame sahu keIna sahakAranI yAcanA karIe chIe. A pustakane vadhu AkarSaka ane upayogI banAvavA mATe judI judI tIrthabhUmionAM 18 jeTalAM citro ApavAmAM AvyAM che. A citrono bleke pUrA pADavA mATe ame "jaina" patranA saMcAlakone AbhAra mAnIe chIe. ATalA prAsaMgika nivedana sAthe ame A pustaka jaina saMghanA karakamaLamAM sAdara karIe chIe. -prakAzake Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSarAimaNibhadro vijayatetarAm // anukramaNikA prakAzakIya nivedana 16. kalakattAH dhrAMgadhrAnivAsI zeTha zrI. 17. balucara: puruSottamadAsa suracaMda kaTalAH verA (jIvanacaritra) mahimApuraH teja:puMja tIrthadarzanaH 1 narasiMhapurA 1. AgarAH murzidAbAda 2. mathurA: 18. ajImagaMja: 3. zaurIpura; 19. bhAgalapura: 4. kAMpilyapuraH 20. nAthanagara 5. kAnapura: 21. capApurI: 6. allAhAbAdaH 22. maMdAragiri 7. kauzAMbI: 23. mithilA 8. gayAH 24. lakhIsarAI ane bhUla 9. bhaddilapuraH jaMkazana 10. IsarI (pArasanAtha hila) 36 25. kSatriyakuMDa 11. madhuvana lakavADa 12. sametazikharaH vaizAlIH 13. barADaH 26. kAkaMdI: 14. giraDIhaH 27. guNAyAH 5. barakAna: 49 me 28. pAvApurI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAranAtha: 29. kuMDalapura (nAlaMdA) : 91 30. rAjagRhIH 34. ayodhyAH vipulagiri 35. aSTApadaH ratnagiri 95 sulatAnagaMja: udayagiri 36. phaijAbAda suvarNagiri 37. ratnapurI vaibhAragiri 38. zrAvastI magadhaH 39. lakhanauH 31. bihAra 103 40. ahicchatrA: 32. paTaNAH 104 41. hastinApuraH 33. kAzI-banArasada 109 42. dilhIH caMdrapurI 115 pariziSTa-paheluM siMhapurI 115 | pariziSTa-bIju 116. 118 12.0 122 123 123 124 132 135 140 has 145. agatyano sudhAro azuddha saM. 1538 saM. 1639 laThThAnuM jaina maMdira laTTAnuM maMdira naya maya zrI pArzvanAtha zrI naminAtha 25 173 174 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 38 57. pada citra sUci gAma gA. naM. citraparicaya 1. kAnapuraH (5) mInAkArI jinAlaya 2. madhuvanaH (11) jinAlaya 3. sametazikhara (12) zrI pArzvanAtha jinAlaya 4. 4 (12) pahADanuM dazya: 5. , (12) jalamaMdira 6. balucaka (17) trizikharI maMdiraH che. mahimApuraH (17) kasoTInuM maMdira 8. ajimagaMja: (18) jinAlaya 9. kalakattAH (16) kAcanA maMdiranI sAme AveluM jinAlayaH 10. , (16) rAyabadrIdAsanuM prasiddha kAcanuM mInAkArI maMdira 11. caMpApurI (21) jinAlaya 12. kSatriyakuMDaH (25) bha. mahAvIrasvAmInA janmasthaLanuM maMdira: 13. pAvApurI (28) jinAlaya (28) jaLamaMdira 15. , (28) dharmazALAmaMdira 16. kuMDalapuraH (29) jinAlayaH 17. guNAyAH (27) jaLamaMdira 18. bihArazarIpha (31) jinAlaya 19. ratnapurI (31) >> 50 195 84 14. 4 84 103 23 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntasUti, munirAja zrI jayaMtavijayajI mahArAja Jain E Farivele personal use only www.raindlalary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhrAMgadhrAnivAsI zeTha zrI puruSottamadAsa sUracaMda vorA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhrAMgadhrAnivAsI zeTha zrI. puruSAttamadAsa sUracaMda veArA [ TUMka paricaya ] sAmAnya sthitinA kuTuMkhamAM janmavA chatAM, pAtAnI hoMziyArI ane mAhAzIthI ApamaLe AgaLa vadhIne zrImata tarIkenI khyAti prApta karanAra zeTha zrI. puruSottamadAsabhAI mULe dhrAMgadhrAnA vattanI che, ane atyAre muMbaImAM potAnA vepAra-dhaMdhA calAve che. temanA pitAzrInuM nAma suracaMdabhAI veArA, ane mAtAnuM nAma zrI. ujamakhAI. jJAtie tee dazA zrImALI zvetAMbara mUrti pUjaka jaina. temanA janma vi. sa. 1936nA phAgaNu ziMde 15nA rAja thayeleA. teoe pAtAnA dhaMdhAnI zarUAta pAkhamAMthI karelI ane atyAre janarala manTa ane kamizana ejanTa tarIke temanI peDhIe muMbaImAM khUba nAmanA meLavI che. h jiMdagInI zarUAtathI ja jema temaNe vepAra-dhaMdhA tarapha dhyAna ApyuM hatuM tema dhArmika kAryo ane lakSmIne sadupayoga karavA tarapha paNa teo pahelethI ja rasa letA AvyA che, ane jyAre jyAre prasaMga sAMpaDayo che tyAre tyAre dhArmika ke sevAnAM kAryomAM potAnI lakSmInA sadupayoga karavAnu tee cUkayA nathI. A rIte lakSmInuM upArjana karavuM ane tenuM dAna karavu e anne kArya te sAthe sAthe ja karatA rahyA che. paMjAbanA vasavATa daramyAna temaNe lagabhaga pacAsa hajAra rUpiyA dhArmika kAryoMmAM dAna tarIke ApyA hatA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha zrI. puruSottamadAsanA jIvanamAM eka bInA khAsa dhyAna dere evI ane ApaNuM bIjA lakSmIvaMtae dAkhala levA jevI e che ke, teo hamezAM jaina samAja, keLavaNInAM temaja bIjAM kSetramAM AgaLa vadhatuM rahe evI bhAvanA sevatA rahyA che ane e rIte te te kSetramAM pitAnA dhanane emaNe savyaya karyo che ane haju paNa karI rahyA che. atyAre jaina samAjane bIjA samAjonI harenamAM rAkhavA mATe AvA prayatna karavAnI khUba jarUra che, ane tethI AvI dIrgha dRSTi rAkhavA mATe zeTha zrI. puruSottamadAsabhAIne dhanyavAda ghaTe che. teoe pacIsa hajAra rUpiyA kharacIne pitAnA vatana dhrAMgadhrAmAM, pitAnA mAtuzrI ujamabAIne nAme, jaina zrAvikAupAzrayanuM makAna baMdhAvI ApyuM che. dhrAMgadhrAmAM (derAsaramAM) snAnagRhanI agavaDa hatI te paNa temaNe eka hajAra rUpiyAnA kharce dUra karI dIdhI hatI. muMbaInI zrI. jIvadayA maMDaLInA ane zrI mahAvIra jaina vidyAlaya jevI keLavaNInI saMsthAnA teo peTrana che, ane vidyAlaya sArI rIte pragati sAdhe te mATe khUba rasa laI rahyA che. kAMdIvalI (muMbaI)mAM pitAnA baMgalAmAM temaNe Adarza jena gRhamaMdiranI sthApanA karI pitAnI prabhubhaktine mUrtarUpa ApyuM che. jarUriyAtavALA vidyArthIone skolarazipa ApavAmAM ane bIjAone gupta madada ApavAmAM zeThazrIne bhAre rasa che. teo pitAnA nAmanI jAherAtathI hamezAM aLagA rahIne sAdAI, dhArmikavRtti ane nirabhimAnapaNe pitAne je kaMI karavA jevuM lAge te kAryamAM udAratApUrvaka dhanane upayoga kare che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vizeSa noMdhavA jevI vAta tA e che ke Aje 71 varSanI uMmare paNa teonA utsAha ane khaMta navAI upajAve ane preraNA Ape evAM che. teonA hAthe tAjetaramAM--A ja varSomAM thayela be satkAryAM temanA pratye harakAI ne mAna upajAve evAM che. te e satkAryAM te A~~ pahelu : thADAka mahinA pahelAM, dhrAMgadhrAmAM teoe eka lAkha rUpiyA jeTalI meATI rakamanuM dAna ApIne zeTha puruSAttamadAsa sUracaMda vArA jaina mArDiganI * sthApanA karI che. A meDiMgamAM kaI paNa saMpradAyanA bhedabhAva sivAya jaina mAtrane rAkhavAnI nIti apanAvavAmAM AvI che e mInA zeThazrInI dIrghadRSTi, udAratA ane samayajJatAnA purAvArUpa che. jaina samAjamAM jaineAnA badhAya krikAomAM saMpa sthApavAnI jarUra saMbaMdhI je vAta ane vicAraNA ApaNe tyAM cAle che tene zeThazrIe peAtAnA hAthe sAcI karI tAvI che. A beDiMganA makAnanuM udghATana saurASTra ekamanA rAjapramukha zrI. dhrAMgadhrAnarezane hAthe karAvavAmAM AvyuM hatuM. ane e prasaMge dhrAMgadhrAnA saMgha taraphathI zeThazrIne mAnapatra arpaNu karIne temanI sevAnI kadara karavAmAM AvI hatI. khIjuM lAMkhA samaya sudhI yAda rahI jAya tevuM zeThazrInuM kAryo te temaNe khajAveluM jUnAgaDha mukAme gata vaizAkha mAsamAM bharAyela ApaNI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka kenpharansanA 18mA adhivezananA svAgatapramukha tarIkenu kAya . kAnpharansanu jUnAgaDhamAM meLavavA dhAreluM 18muM adhivezana mULe to gayA phAgaNa mAsamAM maLavAnuM hatuM. paNa emAM bhAre bhaMgANa paDyu, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 tyArapachI e vaNaselA kArya ne hAtha dharavuM, paheAMcI vaLavuM ane ene sAMgopAMga--saphaLatApUrvaka pAra pADavuM e bhAre muzkela ane javAkhadArIvALuM kArya hatuM. AvI sthiti heAvA chatAM e kArya ne pAra pADavAnuM ane saurASTranA jeneAnA gauravanuM jatana karavAnu khIDuM zeTha zrI. puruSAttamadAsabhAI e uThAvyuM e khInA emanA pratye bhAre sanmAna ane Adara utpanna kare evI che. 71 varSa nI vRddha ummare A kArya ne pahoMcI vaLavAmAM ane konpharansanA pracAra karavAmAM temaNe je mahenata ane jahemata uThAvI che te cirasmaraNIya banI raheze. aneka zaMkA kuzaMkAnA vAtAvaraNa vacce paNu konpharansanA jUnAgaDhanA adhivezanane saphaLa anAvavAno yaza jemanA phALe jAya che temAM kensanA svAgatapramukha tarIkenuM sukAna sAcavanAra zeTha zrI. puruSAttamadAsa suracaMda veArAnuM nAma mokhare tarI Ave che. A kAya temanA jIvananI yazakalagI rUpa banI gayuM che. zeThazrInA ATalA paricaya ApI zakAya teTalI mAhitI amane pUrI pADavA mATe ame zeThazrInAM badhAM sevAkAryoMmAM hamezAM preraNA ApanAra zrIyuta mANekalAla nAnajIbhAI nA AbhAra mAnIe chIe. peAtAnI ummaranA vicAra karyAM vagara, hamezAM dharma, samAja ane keLavaNI jevAM sevAkAryoMmAM peAtAnI zakti ane lakSmInA sadupayoga karanAra zeTha zrI. puruSottamabhAI taMdurastIbharyuM dIrgha AyuSya bhAgave ane peAtAnA jIvanane vizeSa ujjavaLa banAve ema icchIe chIe. -prakAzaka Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhAratanI jaina tIrthabhUmio [ saMkSipta paricaya 1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejapuMja tIrthadarzana [ praveza] kudaratanI lIlA ane mAnavacAritryane addabhuta kamaLa je sthaLamAM saMvAda sAdhI zake e sthaLanuM AkarSaNa mAnavajIvananI zuddhinuM dhAma thaI paDe che. ApaNA prAcIna maharSioe "AtmAne tAre e tIrtha" evI vyutpatti karIne nadI ane parvatano mahimA gAya che. hiMduoe nadIone je mahatva ApyuM che te mahattava jenee parvatane ApyuM che. moTe bhAge giribhUmi upara jaina tIrthonA pAyA paDayA che. "vAritAmamitta4i tIrtha pravare - arihatAe je bhUmine pavitra karI hoya te bhUmi tIrtha kahe vAya che. jenadharmanA moTA bhAganA tIrthaMkara pUrva dizAmAM jagyA che te vicAryA che. e bhUmimAM ekAMta evI parvatanI guphAo ke jaMgalamAM potAnI jIvanasAdhanA karI che ne potAnA upadezathI te te nagaranI janatAne oziMgaNa banAvI che. "jo mU idhArita '-saMtapuruSe tapa vaDe bhUmine utAra karatA. matalaba ke, teo e pradezamAM rahIne tapa ane jJAnathI tyAnuM vAtAvaraNa bharI detA ne emanA dharmadha sAMbhaLavA lokonAM TeLAM reja baroja UmaTaye jatAM. e niSkAma mahAtmAonA dharmabaMdhathI leko raMgAI jatAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie jIvanapalaTa karI kAyAnuM ka9yANa karavA emanA Adezane mAthe caDAvatA. AthI ja kahevAya che ke e kALe jainadharmane vijayavAvaTe pUrvadezamAM pharakatuM hatuM. magadhi o nara khara huI e A jainetarIya tiraskAra magadhanA pradezamAM jaina saMskAranI bahulatAnuM sacoTa pramANa puruM pADe che. sametazikhara ane tenI AsapAsanI nagarIomAM vIze tIrthakaronAM moTA bhAganAM kalyANaka sthaLo AvelAM che tethI e bhUmi Aja sudhI tIrthane mahimA dhAraNa karI rahI che. keTalAye yAtrIo AvI tIrthabhUmimAM AvI jIvanazuddhi karI jatA ne pitAne anubhava ciraMjIva banAvI rAkhavA tenAM varNana AlekhatA. A rIte aneka yAtrI-kavioe tIrthako ne tIrthamALAo lakhI e udezanI paraMparAne Aja sudhI jALavI rAkhI che. A varNanagraMthe Aje ItihAsanI mahAmUlI vigato pUrI pADatA ApaNu gauravane nidhi banI rahyA che. e varNanamAMthI kayA tIrtho kyAM hatAM, kevI dazAmAM hatAM, keTalAM jinamaMdira hatAM, temAM keTalI matio hatI, tene baMdhAvanAra ne tenI pratiSThA karanAra keNuM puNyapurUSa hatA vagere mAhitI sAMpaDe che. ne ApaNuM tIrthonA vikAsane ItihAsa pUro pADe che. e varNanamAM Alekhela aSTApada jevAM tIrthone Aje patto nathI, jyAre zrAvasti, mithilA, kezAbI, bhajilapura, purimatAla, ahichatrA, takSazilA, vItamayapattana, kAMgarA, badrI pArzvanAtha, udayagiri, jagannAthapurI ke dvArakA jevAM tIrtho viccheda pAmyAM che ke bIjA dharmavALAoe hAtha karI lIdho che enI jANa AjanI paristhiti joIne thAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejapuMja tIrthadarzana e sthaLanA prAcIna ane arvAcIna ItihAsanuM Adhunika zilIe varNana AlekhavAne A prayAsa che. AmAM tIrtha na hoya evAM mAge AvatAM zaheranuM paNa kamavAra varNana che ane jena yAtrALune upayogI thaI paDe e draSTie mAhitI ApI che. eka kALe tIrthayAtrA karanAra mATe tapasvI ne vIra gaNata. lekamAM e satkAranuM bhojana banate, kemake e samayanI yAtrAmAM durgama ane bihAmaNuM jaMgale ene pagapALA vIMdhavAM paDatAM, cora, DAku ne hiMsaka prANIone ene sAmane kara pote bhUkha, tRSA, veThavI paDatI; sagAM ne vahAlAne vIsAravA paDatAM tyAre enI bhAvanAnAM bhUla aMkAtAM. Aje e bhaktinI kalpanA karIe teya romAMca khaDAM thaI jAya. AjanA vijJAne tIrthayAtrA sugama banAvI che tethI AjanI yAtrAnuM vAstavika phaLa jeIe teTaluM upajatuM nathI. chatAMya tIrthayAtrAmAM bhakti ane saMyama jaLavAya te yAtrAnuM puNya maLe ja. zAstromAM kahyuM che ke, "mana parva manuSkALa Apa rAjya-bhokSada' ApaNe e udezane saphaLa banAvavA prayatnazIla banavuM joIe. e tejasavI tIrthonAM darzana karavAM e paNa jIvanane aNamele lahAvo che. A varNanamAM pUrvadezanI yAtrA mATe relave rastA ane TezananI mAhitI ApI che. ApaNuM yAtrA AgarA zaherathI zarU thAya che. cAloApaNe sau tyAM jaIe ane tyAMthI yAtrA laMbAvIe. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, AgarA AgarA aitihAsika zahera che. mogala bAdazAhoe ene pATanagaranI mahattA ApI ne akabara, jahAMgIra temaja zAhajahAMe ene kaLAlakamIthI zaNagArI samRddha karI che. te ja A AgarA zahera enA bhUMsAtA svarUpamAM najare paDe che. e samayanI jAhojalAlI ane zilpasauMdaryanuM garavuM darzana karAvatuM A zahera yamunAnA kinAre zobhI rahyuM che. AgarAno pracaMDa kile mAtra jue te akabara, jahAMgIra ane zAhajahAM--e bAdazAhI tripuTInI bhAvanAnuM darzana sAkAra thatuM lAge. jANe aneka kaDavA--mIThA prasaMgo ghelI pIne A pracaMDa killo enA virATa svarUpe dekhA de che. A sivAya ahI aneka imArato mogala bAdazAhae UbhI karI che. ItamaddolA kabara, akabaranI kabara vageremAM kaLAmaya sthApatyane aMbAra bharI dIdhuM najare paDe che. AgarAnuM sarvotkRSTa AkarSaNa te tAjamahAla. enI racanAmAM saMsAranI vAsanAkathA vaNAyelI che. e jovAlAyaka bhale hoya paNa emAMthI ApaNe sAtvika preraNAnI AzA na ja rAkhI zakIe. e mATe te akabara jevA bAdazAhanI dhArmika jijJAsA tarapha daSTi nAkhavI joIe. e prasaMga che ke phatehapurasikomAM ane hatA paraMtu e prasaMga pachI ja AgarAnI bhUmimAM jainadharma gaurava meLavyuM ne bAdazAhe e mATe keTalIye chUTachATe ApI. e prasaMga TUMkamAM joI laIe: Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgarA eka divasa bAdazAha akabara phatehapuranA pitAnA mahelamAM beThA beThA rAjamArga paranI carcAnuM nirIkSaNa karI rahyo hato. tyAM ja enI najare eka meTa varaghoDe nIkaLate jevA. temAM madhyamAM rahelI eka pAlakhImAM eka strI suMdara vastrAbhUSaNa sajIne beThelI hatI, tenA hAthamAM phaLa, phUla ne zrIphaLane eka thALa hatA. A joIne bAdazAhe pitAnA paricArakene pUchayuM : "A kahyuM che ane kyAM jaI rahI che?" paricArakoe khulAse ApeH "hajUra! A eka zrImaMta jaina zrAvikA che. teNe cha mahinAnA upavAsanuM kaThaNa tapa karyuM che. jenA upavAsamAM mAtra divase garama pANI ja levAya che. ane ke phaLa-phUlAdi kaMI ja nahi. Aje jenone ke parva divasa che tethI A bAI jaina maMdiramAM dazana mATe jaI rahI che." A sAMbhaLIne bAdazAhane khUba Azcarya thayuM. te cha mahinAnA upavAsanI hakIkata mAnI zakayo nahi. teNe e tapasvI zrAvikA caMpAbAIne potAnI pAse bolAvI dhyAnapUrvaka nirIkSaNa karyuM. enI nirdoSa vANuM, tejasavI AkRti ne bhaktipraphula vadana joI e vAtanI ene pratIti thaI chatAM temAM kaMI daMbha te nathI enI tapAsa mATe pitAnA mANasane chUpI rIte mUkI dIdhA. jyAre A bAI potAnA satyanI agniparIkSAmAMthI pasAra thaI tyAre bAdazAhe svayaM tenI pAse jaI bhaktipUrvaka praNAma karI bolyA: "mAtA! tu AvuM kaThaNa tapa kema ne kevI rIte kare che?" tapasvInIe kahyuM: "rAjana ! A tapa kevaLa Atmazuddhi mATe karuM chuM ne e paNa sAkSAta dharmamati zrI hIravijayasUrijI jevA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA.. tIrthabhUmie dharmaguruonI kupA mAtranuM phaLa che." bAdazAhe e tapasvinInI kSamA mAgI vidAya lIdhI. paraMtu tatvarasika satyapremI bAdazAhane tyArathI zrIhoravijayasUrijIne maLavAnI utkaMThA jAgI. teNe e AcAryazrInI mAhitI meLavI, te vakhatanA gujarAtanA subedAra zAhabuddIna ahamadakhAne eka pharamAna lakhIne be karmacArIone gujarAta tarapha ravAnA karyA. surijI e vakhate gaMdhAramAM hatA. bAdazAhanuM pharamAna maLatAM zrIharavijayasUrijIe pitAnA zikhe sAthe saM. 1938mAM gaMdhArathI nIkaLI gAma ne nagaranuM pagapALA paryaTana karatAM karatAM saM. 1939 mAM phatehapurakriI pahoMcyA. pitAnA vidvAna ziSyo sAthe surijI zAhI mahelamAM padhAryA ne bAdazAhane jainadharmanAM tattavo ne tapa-tyAganA ucca siddhAMtane paricaya karAvyo. bAdazAha khUba prasanna thayA. e prasannatAnA upalakSamAM sUrijIe bIjuM kaMI na mAgatAM paryuSaNa ne evA bIjA tahevAramAM amArI paha bajAvavAnuM pharamAna mAgI lIdhuM ne keTalAMce tIrthonA paravAnA mAgI lIdhA. paropakArI A mahAtmAnI mAgaNIthI bAdazAha khUba prabhAvita thayA. sUrijIne temanA vidarabAramAM sthAna maLyuM. teNe sUrijIne "jagadaguru"nI padavIthI navAjyA. AdazAha akabaranA putra-pautra bAdazAha jahAMgIra ane zAhajahAMe paNa sUrijInA ziSya-praziSya sAthe evo saMbaMdha jALavI rAkhe. atyAre te ahIM jenI vastI ochI che paNa e Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgA sUrIzvara ane samrATanA subhaga milana pachI jenee lagabhaga 12 jeTalAM jaina maMdironI racanA karI dIdhI che. keTalAMka maMdira te zrIhIravijayasUrijInA samakSa taiyAra thayelAM ne tenI pratiSThA temaNe pote karAvI hatI. (1) rozana mahAbalAmAM AvelA zrI ciMtAmaNi pAzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA saM. 153mAM zrIhIravijayasUrijIe karI hatI ane zrAvaka mAnasiMhe tenI pAchaLa khUba dravya kharacyuM hatuM. saM. 1750 mAM zrI saubhAgyavijayajIe racelI tIrthamALAmAM A hakIktane ulekha maLe che. adhika pratApI Agare sohe, - zrIciMtAmaNi janamana meheM; saMvata solarse ogaNacAlIsAI, zrIguru hIravijai suragisai. 6 kIdhI pratiSThA pAsajI sAra, kharce sAha mAnasiMgha udAra te ciMtAmaNi pAsajI svAmI, vadhA Agara ANaMda pArI." 7 (2) zrIcaumukhajInuM maMdira saMdhavI caMdrapAle baMdhAvyuM hatuM. (3) zrIharAnaMda mukAme zrI sImaMdharasvAmIjInuM maMdira, (4) tagA bajAramAM AveluM zrIbhIDabhaMjana pArtha nAthanuM maMdira, (5) mitAkaTarAmAM AveluM zrIvAsupUjya bhagavAnanuM maMdira. A pAMca maMdira saM. 1750 pahelAM banI cUkyAM hatAM. te pachI (1) zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM, (7) zrIgeDIpArzvanAthanuM, (8) zrI caMdraprabhunuM, 9) zrIsuvidhi Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie nAtha bhagavAnanuM, (10) zrI neminAtha bhagavAnanuM (11) zrI vAsupUjya prabhunuM, (12) zrI mahAvIrasvAmI bhagavAnanuM--ema kule 12 jenamaMdira vidyamAna che. rezana mahollAmAM zrIhIravijyasUri mahArAjanA vakhata jUne jaina upAzraya che, jena dharmazALA ne zrIvIravijayajI jenapustakAlaya che. jelanagaMjamAM gurudeva zAavizArada jenAcArya zrIvijayadharmasUrijI mahArAjanA upadezathI zeTha lakhamIcaMda de baMdhAvela supArzvanAtha jinAlaya ane dharmazALAnI sAthe zrIvijyadharmalAmI jJAnamaMdira che. A jJAnamaMdiramAM pustakone sArA saMgraha che. hastalikhita prAcIna pathIe paNa temAM ghaNuM saMgrahAyelI che. zahera bahAra zahAgaMjamAM tapagacchIya dAdA zrIhIravijayasUrijInI dAdAvADI che. te "zeThajIkA maMdira nA nAme oLakhAya che. tyAM eka jinAlaya ane dharmazALA paNa che. AgarA jema aitihAsika draSTie AkarSaka che tema kArIgarImAM paNa AgaLa paDatuM che, Arasa ane mATInI kArIgarInI vastuo ahIM bane che. 2. mathurA AgarAthI pazcima dizAmAM 3ra mAIla dUra "mathurA" AveluM che. have te ahIM avAya che. - mathurAnI prasiddhi ati prAcIna nagarImAM che. enuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurA 1. aitihAsika dRSTie khUba mahattva che. uttara bhAratanA dhArmika ane sAMskRtika vikAsamAM mathurAnA phALA viziSTa che. ahIMnA avazeSAmAM bhAratIya zramaNa saMskRti ane vaidika saskRtinA saMgama thayelA jovAya che. A sthaLe bhAratIya saMskRti sAthe videzI sa'skRti athaDArka hatI; enI paNa itihAsa sAkSo pUre che. ahInA prAcIna avazeSa! jyAM sudhI maLI AvyA nahAtAM tyAM sudhI A nagarI vaidika saMskRtinuM tIrthadhAma manAtI hatI; paraMtu zeAdhakheALanA pariNAmAe mathurAmAM ghaDAyelA ItihAsanA akADA jeDI ApyA che tyArathI bhAratanA ane videzanA vidvAnone peAtAnI mAnyatAmAM dharamULathI parivartana karavuM paDyu che. bhAratIya vidvAna rA. kha. rAdhAkRSNa kahe che ke, "mAre zuddha hRdayathI kahevuM paDe che ke, A mathurA jainA mATe pahelA na khare, auddho mATe bIjA na mare ane vaiSNavA mATe trIjA nakhare che. matalaba ke, ahIMnA kaMkAlI TIlAthI je prAcIna zilAlekhA ane mUrti A vagere je kai vastu nIkaLI che te badhAmAM prAcIna vastu jainAnI maLI che, te pachI moddhonI, ane e samaya pachInI vaiSNavAnI che. " vinse'Ta smitha kahe che ke, "kani dhahAmane je vastuo ahIMthI maLI AvI che, temAMnA bhAga brAhmaNadhamanI sazastra smRtine bAda karatAM badhI jainAnI ja maLI AvI che, " A hakIkata jaina anuzrutine samarthana Ape che, anu. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pU. bhA. hai. tIrthabhUmie zruti pramANe jaineAnA sAtamA tIrthaMkara zrIsupArzvanAthanA samayathI ja A nagarInI mahattA aMkAya che ane tyArathI tI bhUmi tarIke enI prasiddhi paNa che. ugrasena rAjAnI ahI rAjadhAnI hatI. temanI putrI rAjimatInI A janmabhUmi hatI. e pachI zrIpArzvanAtha bhagavAna ane mahAvIrasvAmInA samayathI A nagarI jaina saMskRtinuM pradhAna kendra banI gaI ane aMtima kevaLI zrIja khUsvAmInA nirvANuthI A bhUminI pavitratA upara mahAra lAgI gaI. ** e kALe mathurAnA vaibhava ane zAlA anerI hatI. vividhatIrtha pakAra zrIjinaprabhasUri kahe che ke, " mathurA khAra yAjana lAMkhI ane nava yAjana pahALI hatI. enI AsapAsanA kATa-killAne yamunAnAM pANI dheAtAM hatAM. dhavala gRhA, devAlayA, jinAlA, vAva, kUvA, puSkaraNI ane hATInA tA ahIM pAra nahAtA. " mATI tIrthabhUmimAM mathurAnI gaNanA thatI. eka kALe jainAnI jAheAjalAlI ahI khUba hatI. e samaye jainame peAtAnA DaMkA vAgatA karyAM hatA. e ja kAraNa che ke, mathurA mATenuM A ANu khauddha ane brAhmaNAne AchA mahattvanuM nahAtuM lAgyuM. A bhadrabAhuvAmInA samayamAM durbhikSanA kAraNe jaitAnI zrutaparaparA chinnabhinna thaI gaI hatI. tevI ja sthiti AcArya skaMdilanA samayamAM paNa evAM ja kAraNeAthI thaI. e samaye AcArya kali ja A pradezamAM eka viziSTa zrutadhara gaNAtA hatA. zikSanA samaya vItatAM ja AcAya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurA kaMdilanA pramukhapaNA heThaLa mathurAmAM jena vetAMbara saMgha ekaThA thayA ane Agane vyavasthita karavAmAM lAgI gaye. paM. zrIkalayANavijayajInA kathana mujaba vIranirvANa saM. 827 thI 840 (vi. saM. 357 thI 370) vaccenA koI varSamAM je vAcanA thaI te "mAghurIvAcanA" athavA "skAdilIvAcanAnA nAmathI prasiddhi pAmI. bhagavAna mahAvIrasvAmI pachI tera varSe A ba5bhadisUrie A tIrthane uddhAra karAvyo ane chevaTe maMtrI karmacale mathurAnA jinamaMdirone jIrNoddhAra karyo hate. oragajhebanA samayamAM A tIrtha nAza pAmyuM, maMdiro ne mUrtio jamInadosta thaI gayAM ne kALanA jhaMjhAvAte enA upara dhULa pheravI dIdhI. A dezamAM itihAsa saMzAdhananuM kAma zarU thayuM tyAre keTalAka saMzodhakonuM mathurA upara dhyAna kheMcAyuM kaMkAlI TIlA nAme oLakhAtA eka TekarAne temaNe bedI kADho tyAre jenAnA tIrtha tarIkenA dAvAnAM pramANe temanA hAthe ja pragaTa thayAM, A khedakAmamAMthI aneka mUtio, pabAsaNa, AyAgapaTe, garbhapahAranAM zilAMti citro vageree jenadharmanA itihAsa upara ghero prakAza pADayo che. eTaluM ja nahi jenA kavetAMbarIya prathAmAM ullekhAyela, gaNa, kuLa ne zAkhAnAM nAme jevAM ne tevAM temAM kerAyelAM maLI AvyAM che. digaMbara ane tAMbara paMthabhedanA purAvAonI emAMthI sAbitI sAMpaDe che. e sivAya jenI kaLA ane sthApatyanA vikAsanA pramANe emAMthI ja jaDI Ave che. A badhI, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pU. bhA. ja. tIrthabhUmi vigate carcavAno ahIM avakAza nathI. A avaze lakhanaunA kesarabAgamAM ane sthAnIya myujhiyamamAM mUkavAmAM AvyA che ane e vize jena-jainetara vidvAnoe A che prakAza pADyo che. eno zAstrIya abhyAsa thAya ane te vastu ene sAMgopAMga ukela Ave e have jarUrI che. hajI keTalIye mUtio ane avazeSe para bauddhonI chApa lAgelI che te dara thavI ghaTe che. hAlamAM ahIM zvetAMbara jainenAM 8-10 ghara che. digaMbaronI saMkhyA vadhu che. ahIM ghIyAmaMDImAM prAcIna vetAMbara jaina maMdira che. te nAnuM hatuM ne jINuM thayuM hatuM. ene navesarathI jIrNoddhAra karAvI munirAja zrIdarzanavijayajI (tripuTI) nA hAthe saM. 1988mAM enI punaH pratiSThA karavAmAM AvI che. ahIM 84 Agamo lakhAyAM enA smaraNarUpe rAzInA maMdira" tarIke oLakhAtuM eka maMdira che. tenI mULa vedI upara zrIjabUsvAmInI pAdukA che. tenI pratiSThA zrIhIravijayasUrijInA praziSya zrIvivekaharSagaNie karI e saMbaMdhI tenA upara lekha hatuM. paraMtu maMdirane pitAnuM karI levAnI sAMpradAyika draSTie enA upara hAtha pheravyo che. e lekhane taddana ghasI nAkhavAmAM AvyuM che. ahIM digaMbara maMdire ne dharmazALA che. mathurAmAM vetAMbara jainane utaravAnuM mokaLAzabharyuM khAsa sthAna nathI. AthI ahIM maMdira pAse vetAMbara dharmazALA thavAnI jarUra che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zerapura mathurA pAse gokuLa-vRMdAvana vagere vaiSNava dhAme che. vRMdAvanamAM vetAMbara jainanuM ghara eka che. ahIM suvarNanA laThThAnuM jaina maMdira darzanIya che. je udAra mahAzaye A maMdira baMdhAvyuM tenA kuTuMbIe Aje vaiSNavadharmanA bhakato banyA che. jaina sAdhuonI avarajavara vinA AvAM aneka kSetromAMthI jainadharmanuM nAmanizAna ghasAtuM cAlyuM che e ochI kamanasIba bInA na gaNAya. 3. zArIpura mathurAthI relve raste AgarA pAchA AvIne, tyAMthI kaMDalA jaMkazana thaI zIkAhAbAda jaMkazane avAya che. tyAMthI 13 mAIla dUra ane navI relave lAInanA bADA sTezanathI 5 mAIla dUra vAyavya khUNAmAM baTezvara" nAmanuM moTuM gAma che. yamunAnA dakSiNa kAMThA upara A gAma vaseluM che. AgarA jillAnA bharAvara prAMtamAM AnI gaNanA thAya che. vaTezvaranAM prAcIna nAma eriyapura, zaurIpura, ripura ane sUryapura vagere maLI Ave che. baTezvara nAma kAMte bhadAvaranareze sthApelA bhadrezvara zaMkaranA maMdira uparathI bhadrezvara vasyuM tyAra pachI baDezvara-vaTemAra nAma jAheramAM AvyuM hoya athavA ahIM vaDanA vRkSanAM aneka jhaMDa hovAthI vaTezvara-aTezvara nAma paDyuM hoya. jo ke vi. saM. 1981mAM ahIM camunAnuM pUra pharI vaLavAthI enA jaLapralayamAM ahIMnA vaDone bahudhA nAza thaI gayo che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie ItihAsanA ulekha mujaba ahIM nAsIruddIna gorInA samayathI agnivaMzI bhaderiyAnuM mULa gaNAya che. vaTezvaranI cAre bAjue patharAyelAM purANAM khaMDero ane prAcIna TekarAo enI kALajUnI bhavya jAherajalAlInI sAkSI pUre che. sara kaniMghakAmanI mAnyatA pramANe A bhagnAvazeSonI bhUmi upara jena temaja Ahira prajAe 400 varSothI vasavATa karyuM hatuM ane tenuM nAma baTezvara pADavAmAM AvyuM hatuM.' prAcIna jaina graMtha, purANa, tripiTake tathA prAcavidyAnA graMthamAM zaurIpura mATe ghaNe UhApoha karela jevA maLe che. megesthinise karelA bhAratabhramaNa vRttAMta "eriyanamAM zorIpurano Calisoboraca kAlIsoberekA nAme ullekha karatAM jaNAvyuM che ke, "A gAma yamunAnA jamaNA kAMThe manuSyathI bharacaka, suMdara ane samRddhizALI vepArI nagara che. bhAratamAM aneka sthaLenI zodhakhoLane mAga khule thaye tyAre sara elekajhAMDara kaniMghahAma ahIM AvyA hatA. temaNe ahIM 17 jaina maMdira joyAM hatAM, jemAM moTAM hatAM. temaNe ahIMthI aneka purANa mUtio, zilAlekho, tAmasikkA, prastarakhaMDa ane keTalAye bhagnAvazeSane saMgraha karyo hate ane sane 1870 mAM kAlaIle baTezvaramAM rahIne aneka prAcIna cIne ekaThI karI, badhI vastuo gArDaemAM bharIne AgarA 1. " Arkiyolejikala sarve -riporTa-oyuma 4 9. 2. "yala eziyATika sosAyaTI janala, . 1 pRSTha 314, tathA megesthinisanI yAtrA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaurIpura 17 mokalI hatI temAM saM. 1084 ke 1094 nA lekhavALI rASabhadevanI pratimA temaja bhIMta paranA jaina lekho ane jinamUrtie ItihAsanI daSTie dhyAna kheMce tevAM che. jaina anukRti pramANe zaurIpura jenenuM prAcIna tIrthadhAma che. lagabhaga chaThThA sAtamA saikAmAM racAyelA "vasudevahiMDa' nAmanA kathAgUMthamAM zaurIpuranI sthApanA ItihAsa A pramANe maLe che: "harivaMzamAM sArI ane vIra nAmanA be bhAIo hatA, jemAM sarIe seriyapura" ane vIre savIra vasAvyuM. serIne putra aMdhakavRSNui hatuM. tene bhadrA rANathI samudravijaya vagere daza putro thayA ane kuMtI temaja mAdrI nAmanI be kanyAo thaI. vIrane putra bhejavRNi thaye. tene putra ugrasena thaye ane ugrasenane baMdhu, subaMdhu temaja kaMsa vagere cha putro thayA hatA." hemacaMdrAcArya "triSaSTizalAkApuruSacarita mAM paNa zaurIe zaurIpura vasAvyAno ullekha karyo che ane vizeSamAM e paNa jaNAvyuM che ke, samudravijaya zaurIpuramAM ane kesa mathurAmAM rAjya karatA hatA. zrIkRSNa kaMsane mArIne mathurAmAM rAjya jamAvyuM paraMtu magadhanA rAjavI jarAsaMdhanA bhayathI zrIkRSNa ane samudravijaya Adi yAdave pazcimamAM saurASTranI dvArikA nagarImAM AvIne vasyA. jenenA prAcIna AgamagraMthe pikI "samavAyAMga, uttazazcayana, Avazyakaniyukti, kalpasUtra ItyAdi graMthamAM zaurIpurane gauravabharyo ullekha che. yAdavakulatilaka zrIneminAtha bhagavAne A bhUmine pitAnA janmathI pavitra tIra Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmi banAvI hatI. A kAraNathI tIrthabhUmi tarIke zaurIpuranI khyAti Aje paNa jenenA hRdayamAM vaselI che. prAcIna kALamAM A sthaLe jainadharmanA anuyAyIonI saMkhyA vipula pramANamAM hatI paraMtu zuMgarAja puSyamitranI dharmAnyatA ane te pachI zaMkarAcAryanA dhArmika AkramaNethI jainadharmanA upAsako potAnI tIrthabhUmi cheDI daI rAjapUtAnA, gujarAta, saurASTra ane dakSiNamAM jaIne vasyA. Ama hovA chatAMye prabhAvazALI jainAcAryoe kaSTanI paravA karyA vinA e prAtamAM vicArIne tIrthanI rakSA mATe upadezane dhadha satata varasAvyA karyo. evA prabhAvazALI AcAryomAMthI zrIbapabhadrisUri, udyotanasUri, pradyumnasUri, vimalacaMdrasUri vagerenA ujajavaLa nAma ItihAsanI suvarNAkSarImAM nedhAyelAM maLe che. te pachInA samayane zaurIpurane ItihAsa aMdhArAmAM che. chevaTe sattaramI zatAbdimAM saMghavI sehila, je "hIrasaubhAgyamahAkAvyanA racanAra zrIsiMhavimalagaNinA pitAmaha thatA hatA, temaNe zaurIpurano saMgha kADhayo hate. temAM aneka sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAo hatAM. temaNe zrIneminAtha bhagavAnanI navI mUrti banAvI hatI paraMtu keI kAraNavaza enI aMjanazalAkA te samaye thaI zakI nahotI. Akhare samrATa akabaranA pratibaMdhaka zrIhIravijayasUri saM. 1640 mAM zaurIpuranI yAtrAthe saMgha sAthe padhAryA tyAre temaNe saM. rohile taiyAra karAvI rAkhelI pratimAnI aMjanazalAkA karI pratiSThita krarI ane bhagavAna neminAthanI caraNapAdukAne paNa temaNe padharAvI hatI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaurIpura 19 saM. 1262 mAM zrIhIravijayasUrinA ziSya upAdhyAya kalyANavijayaziSya zrI jayavijayajI pUrvadezanI yAtrA karavA jatAM AgarAthI saM. bAbu arajIne sAthe laIne zaurIpura gayA hatA tyAre zaurIpuramAM sAta vetAMbara maMdire hatAM- evI nedha kare che. e pachI saM. 1967 mAM zrIvivekaharSagaNi zaurIpura padhAryA hatA ane keTalIye mUrtionI pratiSThA karI hatI, jemAMnI keTalIka mUtie AgarA, mathurA, kalakattA ane saradhanA vagere sthaLomAM Aje paNa pUjAya che. saM. 1671 mAM zrIsahajasAgaragaNi, paM.vijayasAgara, paM. hetusAgaragaNi vagere saMgha sAthe AgarAthI zaurIpuranI yAtrAe padhAryA hatA. e ja samayamAM zrI kalyANasAgarajIe paNa yAtrA karI hatI. saM. 1668 mAM zrIjinacaMdrasUri, saM. 1747 mAM zrI- saubhAgyavijayajI, saM. 1757 mAM upA. meghavijayajI tathA saM. 1805 mAM kuzalavijayagaNi vageree zaurIpuranI yAtrA karI hatI, enI tIrthamALAo ane atihAsika kAvya sAkSI pUre che. matalaba ke, zrI hIravijyasUrijIe A tIrthanI pharIthI pratiSThA karI yAtrAne mArga khule karyo eTaluM ja nahi tyAM rahetA rajapUtene paNa temaNe pratibaMdha karyo hato jethI yAtrALuone sagavaDa maLatI hatI. 3, "prAcIna tIrthamALA saMgraha' pRSTha 20 (zrIyazavijaya jaina graMthamALA bhAvanagarathI prakAzita) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pachI ahIMnAM pU. bhA. hai. tIrthabhUmie maMdiranA uddhAra thaye jaNAtA nathI. ahI hAla eka pahADI para pAMca jaina maMdirA che, jemAMnAM cAra tA khAlI che ane ekamAM zrIneminAtha bhagavAnanAM pagalAM che. 20 e samaya pachI jyAre madanasiMha nAmanA rAjAe camunAnA kinAre ghATa ane zivAlaya madhAvyuM tyAre gAmanuM nAma kharezvara-baTezvara ApyuM. gAmanI vacce temaNe jaina maMdira paNa baMdhAvyu hatu. A ma"kriz yatima Mdira 'nA nAmathI prasiddha che; kemake tenI vyavasthA yatijInA hastaka hatI, e gAdI upara thayelA kRtiomAM cati RSabhadAsanA ziSya dhannAmalajI zvetAMmara cati mahAtmA hatA. maMdiranA kaMpAuMDanI sAme baMdhAvelA cAtarA paN yatijInA nAme ja oLakhAya che. e tijInI gAdIe AvelA ziSya, tyAM rahetA digaMbara jeneAnA prabhAvamAM AvI gayA ane maMdiranI vyavasthAne mahAmu zrIneminAtha bhagavAnanI mUrtine badale tyAM ajitanAtha bhagavAnanI digaMbarI mUrti sthApana karavAmAM AvI. sarakArI gejheTiyaranA nakazAmAM zrIneminAtha bhagavAnanuM nAma ullekhAyuM che ane prAcIna ItihAsanAM aneka pramANA sAvA chatAM digaMbara ane zvetAMbara vacce tI mAlikIne agA thayuM. temAM Aja sudhI digabarI phAvI zakayA nathI. Aje paNa mULa maMdira zvetAMbara jaina saMghanA kabajAmAM che. zvetAMbara, diga Mbara vaccenA jhagaDAnA hamaNAM thADA divasa agAu ja phaisalA thaI gayA che. enA cUkAdA zvetAMkharAnA lAbhamAM AnyA che, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaurIpura sa. 1960 mAM gvAliyaranivAsI zeTha nathamala jIlecchAe ahIM" AvI AlIzAna maMdirane jIrNoddhAra karAvavAnuM zarU karyuM" ane AgarAnA jaina sathe tenA kArabhAra sabhAkhyA. saM. 1981 mAM chagRhAranuM kArya pUruM thatAM mArA gurubhAI munirAja zrIvidyAvijayajI sAthe ame enI pratiSThA karAvI che. kalakattAvALA zeTha hanumAnisaMhaiM lakSmIca'dajIe eka navI dharmazALA baMdhAvelI che. temAM jaina yAtrALu mATe khadhI sagavaDa rahe che. 4. kapilgapura zaurIpurathI pAchA zIkAhAbAda jazane AvIne tyAMthI kUtukAbAdanI gADImAM besI krUkAmAda ja kazanathI 19 mAIla dUra ( kAyamagaja ' sTezane utarAya che. tyAMthI pAkI saDake eka mAIla dUra - kAyamagaja' nAmanuM moTuM gAma che. A gAma vepAkSu pIThuM gaNAya che. ahIMnA eka zrImaMta gRhasthe adhAveluM vizALa pustakAlaya khAsa jovAlAyaka che, jemAM duniyAbharanAM pustakAnA mADhA saMgraha karelA che. kAyamagajathI 5 mAIla dUra 'kapilapura 'nAmanuM gAma che. jainA Ane ja 'kAMpiyapurI ? ke 'kaMpalAjI' kahe che, jyAre A taraphanA leAkeA A gAmane 'kapalanA lADakA' e nAmathI oLakhAve che. ' ahI sAmAnya vastI che. thADAM jhuMpaDAM vaTAvyA bAda gAmanA pAchalA bhAgamAM AvelI eka UMcI TekarI upara Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pU. bhA. je. tIrthabhUmi jainettu tIrtha AveluM che. temA tIrthaMkara zrovimalanAtha bhagavananAM cyavana, janma, dIkSA ane kevaLajJAna ema cAra kalyANakA thavAthI A bhUmi tIrtha dhAma kharelI che. eka vizALa kaMpAuMDamAM kAyukta nAnI dharmazALA che. tenA madhya bhAgamAM kATayukta zikharabaMdhI nAnuM chatAM ramaNIya madira AveluM che. mULanAyaka zrIvimaLanAtha bhagavAnanI DAbI mAjIe zrImallinAtha ane jamaNI bAjue zrIzAMtinAtha temaja mahAvIra bhagavAna virAje che. vacalI vedikA upara cAra joDI pagalAM che. madiranA keTanA cAre khUNe cAra kairIAmAM zrIvimalanAtha bhagavAnanAM cAre kalyANakAnI yAda ApatI caraNapAdukAonI sthApanA karelI che. kaMpAuMDanA pAchalA bhAgamAM jUnAM khaDiyA vIkharAyelAM paDacAM che. te eka samaye thyA kAMpilyapura dakSiNa pAMcAlanI rAjadhAnInuM nagara hatuM; enI yAda Ape che. zrIjinaprabhasUrie 'vividhatItha kapa'mAM ullekhyA mujaba codamA sakAmAM paNa ahI zrIvimalanAtha bhagavAnanu manahara maMdira hatuM. bhagavAnanAM pAMca kalyANakI ahI thayelAM hAvAthI 8 paMcakalyANaka' nAmanuM nagara vaseluM hatuM, temaja A kalyANakAnA mahAtsava je sthaLa upara thayA hatA te sthaLa bhagavAnanA suvaranA lAMchana uparathI ' suvara kSetra'nAme prasiddhi pAmeluM hatuM. jaina graMthAmAM tenI prAcInatAnAM vividha varSonA AlekhAyelAM maLe che. dazamA hariSeNu cakravatI ane khAramA brahmadatta cakravatI nI rAjadhAnInuM A nagara hatuM. draupadInuM piyera ahI hatuM. puSpamitra nAmanA cAtheA nitaMtra aTThI ja thayA hatA, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMyipura 23 jene khaMDa athavA khaDarakSAnA nAme oLakhAtA zrAvake pratieSIne pAchA ThekANe lAvyeA hatA. sajaya mAA, gAgali kumAra, dvimukha rAjA ane zrImahAvIra bhagavAnanA mukhya deza zrAvakAmAMnA kuMDakAlika gAthApati zrAvaka, jenI bhagavAna mahAvIre paNa prazaMsA karI hatI--vagere mahApuruSe ahIMnA ja rahevAsI hatA. bhagavAna mahAvIrasvAmIe peAtAnA caraNakramaLathI A bhUmine pavitra karI hatI. e samayanI A samRddhizALI nagarI Aje ujjaDa anelI che. kALanA sapATA vArApharatI sonA mAthe vIMjhatA rahe ja che. 5. kAnapura kaeNpilapurathI pAchA kAyamagaja sTezane AvIne rave raste kAnapura avAya che. kAnapura kalyANaka bhUmi nathI paNa gaMgA nadInA kinAre vaselu' sAhAmaNuM nagara che. zaheranAM AlIzAna makAnA, lAMbIpAnI saDakeA ane sAMkaDI galIene pasAra karatAM madhya bhAgamAM AvelA mahezarI maheoNllAmAM mAnu ghanAthaprasAdajIe madhAveluM zrIdharmanAtha bhagavAnanuM mInAkArI maMdira jhaLahaLatu najare paDe che. kAca ane monAkArI raMgaberaMgI kaLAnA A ajoDa namUnA darzanIya che. AmAMnI kamAnA, chata ane thAMbhalA maneAhera rIte gAThavAyelA jovAya che. dIvAlAmAM tItha - sthaLe, ceAganAM mAsanA ane nArakInAM duHkhAnI AbehUba Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pU. bhA. je. tIrthabhUmi AlekhanA jainonA purANA kathAnuyAMganA citAra AMkha sAme khaDA kare che. A joIne hRdaya pulakita anI jAya che. kharekhara, A maMdira kalakattAnA rAyakhaDrIdAsanA anupama jaina mardinI yAda apAve che. madiranI lagAlaga eka nAnA paNa ramaNIya magIcA che. emAM kAcathI maDhelAM prAcIna kaLAnAM dazyonu sagrahasthAna che. zilAlekhA, dakSya ane kaLAnA vividha namUnAo joIne ApaNA prAcIna gauravanA khyAla Ave che. vastuta: AvAM saMgrahAlayAnI ceAjanA pratyeka tIdhAmamAM karAya te enA mahimA vadhu dIpI UThe. jainasaMghane peAtAnI prAcIna kArakIrdinuM bhAna AvAM tIrthasthaLAmAM thAya ane evI udAtta bhAvanAnI paraparA jaLavAI rahe e icchAgya che. A maMdiranI sAme eka jaina dharmazALA che, temAM jaina yAtrALuo mATe badhI sagavaDa hAya che. kAnapuramAM vepAra arthe AvelA mAravADI, gujarAtI, kacchI vagere jaina bhAIonI vastI che. zaheramAM pAkI bAMdhaNInI nahera vagere jovAlAyaka keTalAMka sthaLA che. vepAranuM mATuM mathaka che. ahIMnI garama kApaDanI milA ane cAmaDAnA kArakhAnAMonI kArIgarIvALI cIjo vakhaNAya che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. allAhAkhAda (prayAga ) kAnapurathI relve raste alAhAbAda avAya che. akabara bAdazAhe yamunAnA kinAre I. sa. 1575mAM killA khacAvI A zaherane AmAda karyuM tyArathI A zahera * < ' alAhAmAda ' nAmathI oLakhAya che. enuM prAcIna nAma prayAga. ' pro cAH-pUnA atra kRtiprathAnaH / rAmAyaNu' ane ' mahAbhArata 'mAM A nagaranuM maneAhara varNana kareluM che. pAMDavAne bhasmasAta karavA mATe naya nAmanA catura zilpIe lAkSAgRhanI racanA ahIM ja UbhI karI hatI. bhAradvAja muninA Azrama paNa ahIM ja hatA. ahI gaMgA, yamunA ane sarasvatI nAmanI traNa nadIonA saMgama thAya che, ene 'triveNIsaMgama ' kahe che. saMgamanu ' sthaLa nizcita nathI hatuM. mahAkavi kAlidAse 'raghuva'za 'mAM A triveNInuMrAcaka varNana ApyuM che, triveNImAM snAna karavAthI puNya thAya che: evI hiMduonI mAnyatA che, tethI rAja hujArA leAkAnI bhIDa ahI jAmelI rahe che. ghaNAM hiMduonuM tIrthaM dhAma hAvAthI ahIM hiMduma Mdire che. mauddhakALamAM ahIM bauddhonI saskRti phelAI hatI, enI khAtarI ApatA azAkastaMbha Aje paNa killAmAM mAjIda che. I. sa. pUrve 240 mAM mahArAjA azoke A sta Mbha upara AjJApatra kArAvyuM hatuM. tenI pAse ja I. sa. nI khIja zatAbdinA mahArAjA vikramAditya samudraguptanA paNa lekha che sattaramI sadInA bAdazAha jahAMgIranA rAjyAbhiSekanA zilA lekha pazu ahI jovAya che kemake muslimakALamAM musala Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmi mAnanI dhArmika pravRttinuM A mukhya sthaLa banI rahyuM hatuM ane A badhA dharmonA saMskAre pahelAM jenenI saMskRtie ahIM pitAne aDDo jamAvyuM hatuM, enI prAcIna varNane zAkha pUre che. A rIte zramaNa, vaidika ane muritama saMskRtinA saMgamanI yAda ApavA mATe ja jANe kudarate A bhUmimAM triveNIsaMgamanI racanA karI haze! evI kalpanA saheje thaI Ave che. alabatta, ahIM hAlamAM digaMbara jenAM maMdira, dharma, zALA ane temanI vastI sivAyavetAMbara jainenuM eke maMdira, dharmazALA ke vastI nathI chatAM jene nAM prAcIna sutra graMthamAM prayAganI hakIkta maLI Ave che e mujaba AjanuM prayAga prAcIna kALamAM ayodhyA nagarIne "purimatAla" nAmane pADe kahevAtuM hatuM. prayAganA killAmAM Aje paNa UbhuM raheluM vaDanuM jhADa che, tenI nIce zrI AdIzvara bhagavAnane kevaLajJAna thayuM hatuM. tIrthamALAonA kathana mujaba A vaDale "akSayavaTa"nAme prasiddha che. tenI nIce zrI AdIzvara bhagavAnanAM pagalAM hatAM paraMtu saM. 1948 mAM rAya kalyANa nAmanA zava vaNike e pagalAM utthApIne tyAM zivaliMganI sthApanA karI dIdhI te pachI auraMgajhebe e zivaliMgane nAza karyo. vaDalAnI pAse kilAnA eka bhAgamAM bIjI hiMdu mUrti sAthe eka-be jaina tIrthakaronI mUrtio paNa hayAta 1. punitA zrIrAdinAtha "vividhatIrthakalpa'mAM "caturazIti mahAtIrthaMka9pa." 2. "prAcIna tIthamALA saMgraha' pRSTha Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ allAhAbAda (prayAga ) 27 che. prayAgamAM zrIzItalanAtha prabhu birAjamAna che evI noMdha.. vividhatIrtha kahapakAra kare che. puSpacUlA nAmanI sAdhvIne ane aNuiM kAputra AcAryane ahIM kevaLajJAna thayuM hatuM. aNuiM kAputranuM ahI nirvANu thatAM emanuM zarIra zULImAM parAvAyu hatu ane veAe temaja vAkAe mahAtsava karI A sthaLanuM mahAtmya vadhArI dIdhuM hatuM : ' evI hakIkata zrIjinaprabhasUri pAtAnA vividhatIrthaMkalpa " mAM noMdhe che, je prAcIna atihAsika para parAnA khyAla Ape che. " 7. kauzAMbI allAhAbAdathI naiRtya khUNAmAM 38 mAIla ane allAhAkhAda sTezanathI I. AI. relve raste 23 mAila dUra bharavArI sTezane uttarAya che. tyAMthI 20 mAIla dUra kauzAMkhInuM prAcIna sthaLa che. Aje tAyamunAnA kAMThe e bhAgamAM vaheMcAyelAM mausama InAma ane kausama khIrAja nAmanAM gAmaDAM AvelAM AvelAM che, ane tenI AsapAsanA jaMgalamAM ane pahADa upara paDelAM khaDiyA ja prAcIna kauzAMbInI vastu bhUmi manAya che. A bhUmine Aje ' kosakhapAlI ' kahe che, cInI yAtrI phAhiyAne paNa A ja gAmAne prAcIna kozAMkhI hAvAnu jaNAvyuM che. pAse AvelA pakSeAsAnA kille ane najIkamAM AvelI yamunA nadInA paNa teNe ullekha karyo che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie kauzAMbImAM Aje te kaI zrAvakanI vastI ke maMdira nathI. mAtra kSetrasparzanA eTale A tIrthanA prAcIna gauravanuM e sthaLa upara UbhA rahIne smaraNa karavAnuM rahe che. chaThThA tIrthakara zrI padmaprabha bhagavAnanAM cAra kalyANakAna A bhUmi manAya che. A bhUmi upara keTakeTalAM nATaka bhajavAI gayAM haze enI zI khabara paraMtu prAcIna jenAmAM A nagarImAM banI gayelA eka romAMcaka prasaMganI noMdha maLe che? bhagavAna mahAvIranA samayanI A vAta che. kozAMbI vAsadezanI rAjadhAnInuM nagara hatuM. enI zobhA pAra vinAnI hatI. tyAM zatAnIka nAme rAjA hatA. te ceTakanI lAvaNyavatI kanyA mRgAvatIne para hato. enA anekhA sauMdaryanI vAta ujajonInA rAjA caMprata je zatAnIkane sAddha thata hato, tenA kAne athaDAI tyAre keI paNa bhege ene hAtha karavAnI vAsanA ene jAgI. kemake A samaya strI-ratnanI sAThamArIne hate. - mRgAvatI zIlavatI ane catura hatI. caMDapradyota sAme thavAnI zatAnIkanI zakti nahatI tethI mRgAvatIe caturAIthI caMDapradyotane mUrkha banAvavAno vicAra karyo. mRgAvatInA kahevAthI caMDapradyote ujajainIne kile paDAvI nAkhI. e ja sAmagrIthI kauzAMbIne pharate koTa baMdhAvI Ape. Akhare caMDapradyotane kauzAMbI upara caDAI karavI paDI. te daramiyAna zatAnIka maraNuM pAmyA ane tenA putra udayanane ujajenI laI javAmAM AvyuM, paraMtu mRgAvatIne meLavavAnI tenI AzA phaLI nahi. mRgAvatIe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA laI AtmakalayANa karyuM. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kezAbI paraMtu A varane badale levAne udayane nizcaya karyo hate. udayana e samaye gaMdharvavidyAmAM ajoDa manAte. caMDapradyotanI putrI vAsavadattAne saMgItamAM kuzaLa banAvavAnuM kAma udayanane seMpavAmAM AveluM hatuM. je takanI rAha joIne udayana beTho hato e maLI jatAM udayana vAsavadattAne ujajenImAMthI khullI rIte kauzAMbI upADI gaye tyAre ja caMDapradyota ThaMDe thaIne beTho. A ghaTanA sivAya A bhUmi upara keTalAye pavitra prasaMge banI gayA che e jANavA jevA che. bhagavAna mahAvIrane pAMca mahinA ane pacIsa divasanA pAraNAmAM caMdanabALAe aDadanA bAkulA A sthaLe ja vaherAvyA hatA. sAdhvI caMdanabALA ane uparyukata mRgAvatI sAdhvIne A bhUmimAM ja kevaLajJAna uparyuM hatuM. zreNika mahArAjAne samyakatvanI prApti karAvanAra anAthI muni ahIMnA ja hatA. "zrIpAlarAsamAM je dhavala zeThanuM varNana Ave che te A nagarInA ja rahevAsI hatA. zatapathabrAhaNa" ane "rAmAyaNamAM paNa kauzAMbI ulalekha che e mujaba prasiddha vaiyAkaraNa vararuci jene kAtyAyana paNa kahe che tene janma A bhUmimAM ja thayo hato. ratnAvalI nATikA sau prathama vatsapaTTana-kauzAMbImAM ja bhajavAI hatI. triSaSTizalAkApuruSacaritamAM zrI hemacaMdrAcArya kahe che ke, ujajenIthI kauzAMbI 100 cAjana dUra che. zrIjinaprabhasUri caudamA sikAmAM jyAre kauzAMbInI yAtrAe AvyA. 1. e graMthanuM parva daza, saga 11, zloka 258. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie tyAre kozAbInI sthiti kevI hatI tenuM varNana pitAnA vividhatIrthaka5mAM Ape che. ahIM e prAcIna killo (uparyuMkata caMDapradyote baMdhAvI Apelo) vidyamAna che. A nagarI yamunAnA kinArA upara ja vaselI che. ahIM kesuDAMnI gIca jhADI che ane bagIcAo paNa ghaNA che. A nagarI pAse jyAM dhanavRSTi thayelI te "vasuhAra' nAmanuM gAma paNa che. bhagavAna mahAvIrasavAmInA abhigrahanA pAraNAnA (jeTha sudi 10 nA) divase ahIMnA lokomAM dharmakriyA vizeSa pramANamAM thAya che. ahIMnA maMdiromAM manohara jinamUrtio che. zrIpadmaprabha bhagavAnanA maMdiramAM bhagavAnane pAraNu karAvatA prasaMganI caMdanabALAnI Abehuba mUti paNa virAjamAna che. tapAgacchIya hemavimalasUrinA praziSya zrIhaMsalema muni saM. 155mAM racelI "tIrthamALA'mAM kauzAMbInuM varNana karatAM kahe che ke ahIMnA maMdiramAM 64 jinamUtio che. paM. sahajasAgaranA ziSya vijayasAgare saM. 1961 pachI racelI "tIrthamALA'mAM kauzAMbI mATe kahe che ke, ahIM 2 jinAlaya che ane killo paNa mojuda che ? upAdhyAya zrIkalyANavijayajInA ziSya jayavijayagaNi kosAMbInI yAtrAe jatAM mArgamAM AvatAM gAmanI dUrI nedhatAM kothaLInuM varNana saM. 1664mAM racelI "tIrthamALA" mAM karatAM kahe che ke, zrI neminAtha bhagavAnanI janmabhUmi zaurIpurathI 115 kesa para AvelA sAhajAdApuramAM jinamaMdira 2. "prAcIna tIrthamALA saMgraha pRSTha: 14. 3. ejanaH pRSTha: 2, 3. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thA jaizAMbI che, tyAMthI 3 kAsa para ugAmamAM zrImahAvI2 bhagavAnanuM jinAlaya che. tyAMthI 5 kesa para kauzAMbI vaselI che. kauzamImAM be jinamaMdire che. zrI padmaprabha jinezvaranI janmabhUmikA upara caraNapAdukAo che, bAkulA vihAra ane dhanA-zAli. bhadranuM sarovara paNa che e ja rIte lAbhavijayajInA ziSya paM. saubhAgya vijayajIe saM. 1747 mAM racelI "tIrthamALA'mAM kahe che ke, ame AgathI nIkaLyA ane nadI pAra tapAgacchIya piSiALamAM rahyA. tyAMthI pIrojAbAda ane tyAMthI dakSiNamAM 1 kesa dUra caMdAvADImAM rahelA sphaTikanA caMdraprabha bhagavAnane namIne pharI pIrAjAbAda AvyA. tyAMthI 6 kesa dUra sakurAbAda thaIne anukrame koraTA, kaDA, mANekapura, dArAnagara thaIne sAhijAdApara AvyA. ahIM eka pASALa hatI paraMtu koI mumatIe lAMca laI tenI masjida karAvI dIdhI che. sAhijAdAputhI 3 gAu para mauA gAma che, jemAM 2 prAcIna jinAlaya hatAM paraMtu atyAre mAtra sthAna ja che. tyAMthI 9 kesa dUra kauzAMbI che. ahIM eka jINuM jinAlaya che. temAM aneka pratimAo che." matalaba ke, lagabhaga aDhAramA sakAnA uttarArdha sudhI ahIM jinamaMdira astitvamAM hatuM paraMtu Aje te verAna bhUmi upara hADapiMjara jevAM vikharAyelAM khaMDicerA sivAya kahyuM jovA maLatuM nathI. A bhUmine keTalAka ratnapurI kahe che. enuM kAraNa e 4. ejana; pRSTha : 23, 24. 5. ejana ; pRSTha : 75. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmie che ke Aje paNa jyAre ahIM dhedhamAra varasAda paDe che tyAre dhAvAyelI A bhUmimAMthI keTalIye amUlya prAcIna vastuo jaDI Ave che. ahIMthI keTalAye sikkA maLI AvyA che. tenA upara vatsa-vAcharaDAnuM cihna kerAyeluM hoya che. A cihnamAM vatsadezane vAstavika saMketa rahe che. 8. gayA gayA meTuM zahera che. ahIM vetAMbara jainenI vastI, maMdira ke dharmazALA vagere kaMI ja nathI paraMtu digaMbara jenenI vastI che. sTezanathI 5 mAIla dUra 2 digaMbara jaina dharmazALAo che temAM be digaMbara jaina maMdira che. gayAsuranA nAma uparathI AnuM nAma "gayA" paDayuM che. "gayAmAhAomAM enuM adbhuta varNana kareluM che. ahIM hiMduo phanga nadIne kAMThe pitRonuM zrAddha karavA Ave che, tethI hiMduonuM A moTuM tIrthasthaLa che. phalga nadImAM pANI nathI hotuM. kahevAya che ke sItAnA zApathI e bheMyamAM ja rahe che. eTale retImAM bedIe tyAre pANI hAtha lAge. ahIM yAtrALuonI bhIDa hamezAM jAmelI rahe che ane gayAvaLA paMDAo temanI vacce manamAnI dakSiNA paDAvavA pharatA jovAya che. nadInA kinAre gadAdharanuM suMdara maMdira AveluM che. zaheramAM paNa hiMdumaMdire aneka che. saM. 1750mAM zrI saubhAgyavijayajI nAmanA yAtrI pitAnI "tIrthamALA'mAM gayAnuM varNana A rIte kare che? Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA sAga sAha mithyAmatA bharyuM, rAjadhAMNI che gayA gAMma ammeta pitara avagatiyA je have...2, piDa bhare bhAlA tama noMma re. nadInI ratamAM re, ese mastaka mUDita mUDha 2, ra, Dha ENu DhAMma dazaratha nIkaLye sItA che. nepiDa jinapratimA cAra cApasyuM re, mATA tiSNu mithyAtvI mAMma re; ghaNuM rahyAM mithyAtvanA thAMnake re, ta rahe jainInAM manaDAMma re. tiyAMthI khAdhagayA kAsa traNa che 2, pratimA bauddha tathA nahi" pAra re; jina mudrAthI viparIta jANo 2, kaMThe jamAInA AkAra 2." 2 phalgu nAma H ra. gayA jema hiMduenuM tI dhAma che tema sAta mAIla kura bauddhonu paNa tIrtha sthaLa che. e sthaLane moDho ASigayA ' nAme oLakhe che. junA vakhatamAM A sthaLane uruvelA kahetA. mAjathI aDhI hajAra varSo pUrve buddha bhagavAne ahIMnA ki azvattha vRkSa taLe chellI sAdhanA karI hatI. A sthaLe 1. - prAcIna tIrthamALA samaha' pRSThaH 89 tI. 33 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 pU. bhA. je. tIthabhUmi buddha bhagavAnane dhyAna samAdhinA anubhava letAM tattvatrAdhanA navA mAga hAtha lAgyA hatA. upazama, prajJA, sodha ane nirvANu apAvanAra madhyama mArga te emanI zeAdha hatI. A mA A aSTAMgika mArga tarIke prasiddhi pAmyA. A sthaLe Aje mATAM vRkSeAtha vIMTAyelu vizALa maMdi Ubhu che. emAMnI kArIgarI bhavya dIse che. maMdiramAM buddha bhagavAnanI saumya mUrti birAjamAna che. A maMdiranI pAse je sthaLe yuddha bhagavAna AMTA mAratAM vicAra karatA hatA te cakramabhUmi' paNa che. najIkamAM kamaLAthI chavAyelu taLAva che ane bauddha sAdhuonuM nivAsa sthaLa paNa che. Aje A mauddha maMdira eka marhutanA kabajAmAM che. ' 9. bhaddalapura gayAthI 16 kAza dUra 'phlipura tItha AveluM che. gayA zaherathI ja uMTaragaMja thaIne pahADanI taLeTImAM haeNTavariyA nAmanuM gAma Ave che. tyAMthI 4-5 mAIla dUra dvArA (datArA) nAmanu gAma che. te ane tenI pAse ja kAlavA nAmanA pahADa che--e badhuM eka kALe phlipura hatuM ema manAya che. > eka samaye phlipura mATuM nagara hatuM. zrIzItaLanAya bhagavAnanA janmathI A bhUmi pavitra thayelI che. temanAM dIkSA ane kevaLajJAna kalyANukA paNa A sthaLe ja thayAM hAvAthI A tIrthasthaLa banI gayeluM che. bhagavAna mahAvIra - svAmI A sthaLe padhAryA hatA ane caturmAsa vItAvyuM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhalipura 5 hatuM. atyAre te A tIrtha viccheda thayuM che, tethI mAtra kSetrasparthanA karavAnI rahe che. ahIM zrAvakanI kaI vastI nathI. Aje kelavA pahADanA caDAva upara vividha prakAranI vanaspati ane gIca jhADI vacce AvelA eka medAnamAM AkAzacana" nAmanuM taLAva ApaNuM najara AgaLa nAnakaDA mAnasarovaranuM dazya khaDuM kare che. taLAvanI pAse eka pAtALapaNa kuMDa che ane tenI pAse ja eka zvetAMbara jaina maMdira khAlI UbhuM che. temAM mUrti vagere kaMI ja nathI. aDhAramA saikAnA tIrthayAtrI 5. saubhAgyavijayajI A sthaLe AvyA tyAre ahIM jaina maMdira hatuM. temAM sAta phaNAvALI pArzvanAthanI manohara mUrti virAjamAna hatI. eka guphAmAM ekalamala pratimA hatI ane nirmaLa pANIthI bharelA sarovaramAM asaMkhya kamaLa khIlelAM hatAM.1 noMdha: keTalAka yAtrALuo gayAthI navAdA sTezane pahoMce che ane navAdAnI AsapAsanI paMcatIthI; jemAM guNayA, pAvApurI, rAjagRhI, kuMDalapura ane bihAra zarIphane samAveza thAya che, tenI yAtrA kare che. sauthI pahelAM bihAra sTezanathI 3 keza para kaMDalapura javAya che. tyAMthI 4 koza para rAjagRhI AveDhI che. tyAMthI 5 koza dUra pAvApurI, tyAMthI 6 keza dara guNayA ane tyAMthI 1 koza para navAdA sTezane pAchA AvI zake che. A paMcatIrthInuM varNana AgaLa ApavAmAM AveluM che. - 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha." pRSTha : 08 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. isarI ("pArasanAtha hila sTezana) gayA jaMkazanathI I. AI. relave raste IsarI javAya che. A sTezananuM nAma "pArasanAtha hala" che, jene "IsarI paNa kahe che. ahIM raTezananI najIka zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI (kArakhAnu) che. pahADanI badhI dekharekha ane vyavasthAnuM kAya A peDhI kare che. ahIM vizALa jaina dharmazALA che, temAM ja eka jinAlaya che. yAtrALuone sarva prakAranI sagavaDa maLI rahe che. ahIMthI madhuvana meTara raste 14 mAIla thAya che. baLada gADIo paNa maLe che. madhuvana javA mATe A rastethI pasAra thatAM baMne bAjue patharAyelI aphATa naisargika zebhAne vargIya AnaMda anubhavAya che. sugaMdhI vAyune vIMjhatAM vRkSo thAka ane lAnine uDAva ke che ane jotajotAmAM tIrtha. baminA pavitra vAtAvaraNathI gUMjatI taLeTInI chAyAmAM AvI javAya che. 11. madhuvana sametazikharanI taLeTImAM vaseluM "madhuvana" eka nAnuM gAmaDuM che. chatAM parvatane bhArate vAtsalyabhAva e zIlI rahyuM hoya evuM enuM anupama kudaratI kalAvidhAna najare caDe che. cAre bAjue chavAyelI gIca jhADI vacce Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhuvana 37 jhulatuM A gAmaDuM' dhruvamadirAnI hAramALAthI ramaNIya manI rahyuM che. yAtrALuo mATe harakAra zeThANIe ane mAjI dhanapatasihajIe khaMdhAvelI e vizALa zvetAMbara jaina dharmazALAo madhyamAM AvelI che. emAM ekIsAthe hajArA cAtrALuo UtarI zake evI sagavaDa che. najIkamAM pahADa tarapha UMcA bhAga para diga Mbara teApa'thIonI ane gAma taraphanA nIcANa bhAga upara digabara vIsapathIenI dharmazALAo che. smA traNe kAThIe eka hAramAM AvelI hAvAthI anukrame majalI kAThI, upalI kAThI ane nIcalI kAThInA nAme oLakhAya che. zvetAMbara jaina dharmazALAmAM pesatAM daravAjAnI bahAra vaDalAonI sadhana chAyAmAM eka moTA vRkSa heThaLa tIrtha rakSaka bhemiyAnu` maMdira AveluM che. enI pahADa jevI mATI AkRti che. temAM zAsanadevatA yakSanI mUrti che. e tI - bhUminI rakSA kare che. ane yAtrALuonAM sakaTa hatI jAgatI caita, kahevAya che. ' zvetAMbara dhama zALAnA pUrva taraphanA daravAjAthI pesatAM ahIMnA kArAkhAnAnI peDhI che. A peDhI sametazikhara tI, madhuvana kAThI, kharAkaDa tIrtha ane giraDIhanI zvetAMbara kAThInA vahIvaTa sabhALe che. madhuvananI dhama zALAmAM nAnAmATA e bagIcAo AvelA che. A dharmazALAmAM judA judA pAkA kAyukta kapA uMDamAM zvetAMbara jainAnA 11 jinAlayeA lagAlaga AvelAM che. 1-3 mULanAyaka zrIpAnAtha bhagavAnanAM traNuM, 4 vIza Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmie tIrthakara bhagavaMtenI caraNapAdukAonuM, 5 zrI zubha gaNadharanuM, 6 nIce geDI pArzvanAtha ane upara zrIsaMbhavanAthanuM, 7 jagatageDe baMdhAveluM zrIzAmaLiyA pArzvanAthanuM, 8 nIce zrI pArzvanAtha ane upara zrI supArzvanAthanuM, 9 zrIjarUpajI navalakhAe baMdhAveluM zrIcaMdraprabha jinezvaranuM, 10 zrIsupArzvanAthanuM temaja 11 nIce zrI pArzvanAtha ane upara zrI caMdraprabha jinezvaranAM maMdiro che. dharmazALAnI pAchalI bAjue DAbe hAthe dAdAjInI chatrI che ane thoDe kura jinapagalAMnI derI che. AmAM sAta madire mukhya che ane bAkInAM tenI AjubAjumAM AvelAM che. 12 muM maMdira gAma bahAra "rAjA deDhInA nAme oLakhAya che. A maMdiramAM mU nA. zrIsudharmavAmI birAje che ane 13 muM maMdira upara jaNAveluM miyAjInuM yakSamaMdira che. A rIte ahIM zvetAMbara jeneAnAM 13 maMdire che. digaMbara vIsapaMthI ane terApaMthInAM be maMdira paNa jovAlAyaka che. ahIM pisTa ophisa che tenuM nAma "pArasanAtha" che. 12. sametazikhara A parvata saghana vanarAjithI vIMTAyela che. ahIMnI zAMta ane nirjana bhUmimAM paMkhIonAM ahalAdI kalarava yAtrIone sahAnubhUti Ape che ane jyAre sAgaramAMthI uddhavelAM vAdaLAM potAnI rumajhuma cAlathI A tIrthane bheTatAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikhara varasI paDe che tyAre te kavinI hadaya-umie UchaLI jAya ane saMgItanA sUra cheDI de evuM vAtAvaraNa prakRtidevI ahIM saraje che. kharekhara, A parvatane jotAM ja kudaratanI kIDAsthalInuM UbharAtuM bhavya darzana lAdhe che. ahIMnI bhUmimAM meTI maTI haraDe, dhaLI musaLI, vatsanAga, varAdhanAM pAMdaDAM, AmaLAM ane bhIlAmAM puSkaLa pramANamAM pAke che. Aje jenuM jJAna rahyuM nathI evI camakArika auSadhione A bhUmi bhaMDAra che ema kahIe te cAle. vastuta: ahIM ratnagarbhA vasuMdharAnA anubhavanuM rahasya ApoApa samajAI jAya che. koIke kekANe guphAo che. moTAM moTAM vRkSanI saghana chAyA vistarelI che. ThaMDA pANInAM jharaNu khalakhala karatAM vahI jAya che. puSponI sugaMdhathI sabhara zItaLa vAyu ahIMnA vAtAvaraNane mAdaka banAvI mUke che. cAnA bagIcA, bhIlanAM chUTAMchavAyAM jhupaDAM vagere jotAM A girirAjanuM atimanahara dazya jANe koI manahara pradezamAM AvI paDyA hAIe evA bhAnathI pitAnI jAtane paNa bhUlAvI de che. A girirAjanI UMcAI samudranI sapATIthI 4488 phiTanI che. zItavijayajI "tIrthamALAmAM nedhe che ke, A pahADa sAta keza UMco ane pAMca keza pahoLo che. A parvatazreNiomAM pahelAM hAthInAM jhuMDa vasatAM hatAM ema kahevAya che. Aje te geMDA, sAbara, rIMcha, vAgha vagere prANIo avAranavAra jovAmAM Ave che paraMtu Aja sudhI kaI paNa yAtrIne herAna karyA hoya evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI. nA girirAja patAnane hara para Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie A taraphanA pradezamAM rahenArA rAjapUta ane bhIla vagere A pArasanAtha prabhune mahAdeva-moTA deva tarIke mAne che ane bhAvathI yAtrA kare che. ahIM piSa dazamIe mATe meLo bharAya che ane temAM jaina-jainetara hajAre mANase Ave che. ahIMnI yAtrA Aso mahinAthI phAgaNa sudI pUnama sudhInI gaNAya che. te pachI bhIlAmAnI puSkaLatAne lIdhe pANa bagaDI jAya che ane meleriyAne upadrava rahe che, tethI yAtrIo bAkInA kALamAM ahIM AvatA nathI. aneka tIrthakara gaNadhara ane munivare ahIM nivAraNa pAmyA che tethI tenI pavitratA sahunA haiye vaselI che. ekAda vAra paNa A tIrthanI yAtrA karavI e mAnavajIvanane amUlakha lahA manAya che. A tIrthanI yAtrA karanArA keTalAye kavioe Ane mahimA judI judI rIte gAya che. paM. zrIvijayasAgarajI A sametazikhara tIrthane zatruMjayathI paNa vadhAre mahattA Ape che. paM. zrIvijayasAgarajI ane paM. zrI jayavijayajIe tIrthanI yAtrA karatAM potAnI "tIrthamALA"mAM sametazikharanI AsapAsanA manuSyo ane A bhUminI rasALatAnuM je varNana karyuM che te e vakhatanI sthitinuM bhAna karAve che. A kavioe karelA varNanane sAra A pramANe che ahIMnA loke lageTiyA che, mAthuM ughADuM rAkhe che, mAthe vALanAM guMcaLAM vadhAre che. strIo kAMcaLIo paheratI 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha' bhA. 1 saMkSiptasArapRSTha : 29-30, Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikhara nathI. kAMcaLI nAmathI tyAM gALa mAnavAmAM Ave che. strIo kadarUpI-bhatI jevI lAge che. mAthuM DhakelI keI strIne teo jue che tyAre temane bahu Azcarya thAya che. tyAMnA bhIle hAthamAM dhanuSya ane bANa laIne phare che." A pachI AgaLa jatAM A kavioe A rasALa bhUminuM vAbhAvika varNana karI te dezamAM thatAM phaLa, phUla ane auSadhAdi, paMkhIo, pazuo, jharaNuo vagerenuM manohara varNana karyuM che. sametazikharanI yAtrAe janArAone te samayamAM paNa rAjAnI sammati meLavavI paDatI hatI, evuM A tIrthamALAo uparathI jaNAya che. baMgALamAM AvelA jhariyA gAmamAM raghunAthasiMha rAjA rAjya kare che. tenA dIvAnanuM nAma somadAsa che. sametazikharanI yAtrAe jatAM je kaI yAtrI ahIM Ave che, tenI pAsethI aDadho rUpiyA laIne tene AgaLa javA de che. vacamAM dalAle paNa pharyA kare che. teo kahe che ke, "zrI pArzvanAthanA pALelA ame rakhavALa chIe, tame saMgha laIne AvyA che mATe je kaMI lAvyA che te amane Ape." AgaLa jatAM A kavi jaNAve che ke, katarAsanA rAjA kRSNasiMha paNa dANa le che. vaLI, sametazikharanI taLeTImAM radhunAthapurA gAma che. ahIM yAtrALuo eka vizALa vaDanI nIce Utare che. ahIMthI be gAu sapATa jamIna para cAlayA pachI pahADane caDAva Ave che, ema paNa kavie jaNAvyuM che. A pachI kavi AkhI eka DhALamAM A manahara rasALa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie pahADanuM varNana karI A pahADamAM thatI vanaspatio, vAgha, siMha vagere kevAM kevAM jAnavare A jaMgalamAM rahe che te paNa jaNAve che. jenazAstromAM Ane "sametazikhara' kahe che. tevI mAM tIrthakara zrI pArzvanAtha prabhu ahIM nirvANa pAmyA tethI A "pArasanAtha pahADa" tarIke paNa oLakhAya che. rAjadaphataramAM paNa AnuM "pArasanAtha hIla" nAma naMdhAyeluM che. A girirAja upara vIza tIrthakarazamAMthI pahelA zrI AdinAtha, bAramAM zrIvAsupUjya, bAvIsamA zrI neminAtha ane covIsamA zrI mahAvIrasvAmI sivAyanA vIza tIrthakaro nivANa pAmyA che ane girirAjanI judI judI derIo upara emanI nirvANabhUminuM smaraNa karAvatI pagalAMnI derIo che. savAre traNa-cAra vAgye yAtrALuo pahADa upara caDavAnI taiyArI kare che ane sAMje cAra thI cha vAgyA sudhImAM pAchA madhuvana Ave che. keI yAtrI upara rahI zakatuM nathI. miyAjInA maMdirathI sametazikhara pahADa upara caDavAne rasta zarU thAya che. pahADa upara caDavA mATe sAMkaDI paNa suMdara saDaka bAMdhelI che. lAlavaNa mATIthI kapaDAM paNa raMgAI jAya che. cha mAIla upara caDyA pachI judI judI TekarIe. upara jatAM cha mAIla thAya che ane UtaratAM cha mAIlaema maLIne kula 18 mAIlano paMtha kApavAno hoya che. ghaTAdAra vRkSonI zItaLa chAyA, sugaMdhI pavana ane barapha jevA pANIne lIdhe mANasane thAka paNa bhulAI jAya che so. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikhara khaDe page yAtrA kare che ane azakata mANasa DALIthI yAtrA kare che. vAMkAcUkA caDAvanA be mAIla para cAnA bagIcA najare paDe che. tyAMthI eka mAIla upara jatAM gaMdharvanALu Ave che. A nALAmAM bAre mAsa zItaLa ne mIThuM pANI vahyA kare che. A pANa pAcaka manAya che. ahIM nAnI sarakhI jaina dharmazALA che. yAtrIo pAchA phare tyAre ahIM vetAMbara jema keThI taraphathI yAtrIone bhAtu apAya che. pIvA mATe ThaMDA-UnA pANInI sagavaDa hoya che. ahIMthI adhe mAIla upara jatAM sItAnALu Ave che. A nALAnuM pANuM paNa bAre mAsa vahetuM rahe che ane mIThuM hoya che. ahIMthI aDhI mAIla upara jatAM kula 28 TUMkonI yAtrA karAya che. temAM pahelI zrIgautamasvAmInI derI Ave che. AmAM covIza tIrthakara bhagavAnanAM pagalAM che. bIjI zrI kuMthunAthanI, trIjI zrIcaMdrAnananI, cothI zrIneminAthanI, pAMcamI zrIaranAthanI, chaThThI zrImahianAthanI, sAtamI zrI zreyAMsanAthanI, AThamI zrIsuvidhinAthanI, navamI zrIpaprabhunI, dazamI zrI munisuvratasvAmInI, agiyAramI zrIcaMdraprabhunI, bAramI zrI AdinAthanI, teramI zIzItaLanAthanI, caudamI zrI anaMtanAthanI, paMdaramI zrIsaMbhavanAthanI, seLamI zrIvAsupUjyasvAmInI, sattaramI zrIabhinaMdana prabhunI derIo-ke che. zrIvAsupUjyasvAmInI derI pAsethI "jaLamaMdira javAya che. A aDhAramI TUMka te mULanAyaka zrI pArzvanAtha Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pU. zA. jai. tIthabhUmi bhagavAnanuM maMdira gaNAya che. AkhA pahADa upara A maMdira meTuM ane kATathI yukta che. mUrti e pazu ahIM ja che. bAkI badhI derImAM mAtra pagalAM che. A maMdira jagatazeTha zrIkhuzAlaca'OM khoMdhAveluM che. tene ghuramaTanu maMdira' paNa kahe che. * A maMdiramAM mU. nA. zAmaLAjInI smRti jotAM haiyuM bhAvathI bharAI jAya che. tenA upara sa. 1828nA pratiSThA lekha che. mu. nA. nI ane paDakhe zyAma temaja mATI zveta mUrtio che. ArasanI chatrI nIce AAlatI sahA zrIpArzvanAthanI atiramaNIya mUrti che. maMdira pAse nAnakaDA kuMDa che. hAthe bharIne DAla laI e chatAM enAM amRtanIra chalakAtAM ja rahe. parvatamAMthI kudaratI rIte ja nahI khAvatuM jharaNuM AmAM paDe che ane tenu pANI bAre mAsa akhUTa bharAyeluM rahe che. pahADa upara pANInI sagavaDa ahIM ja che. nAhavA mATe ThaMDA tathA unA pANInI saMgavaDa rAkhelI che. najIkamAM eka nAnI zvetAMbara jaina dharmazALA che. kArakhAnAnA pujArIA, cAkIdArA vagere AmAM rahe che. yAtrALuo ahI vizrAMti laI zake che. egaNIsamI TUMka zrIzula gaNadharanI che. A derI cha thaI javAtho ahIthI pagalAM utthApana karIne jaLa'krimAM mUkelAM che. vIsamI zrIdharma nAthanI, ekavIsamI zrIsumatinAthanI, bAvIsamI zrIzAMtinAthanI, tevIzamI zrImahAvIrasvAmInI, cAvIsamI zrIsupArzvanAthanI, pacIsamI zrIvimaLa- Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sametazikhara nAthanI, chavvIsamI zrI ajitanAthanI, sattAvIsamI zrIneminAthanI ane aThThAvIsamI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI TUke che. chelI TUMka jaLamaMdirathI deDha mAIla dUra che. A ke 80 pagathiyAM caDyA pachI daravAje Ave che. Ane "meghAuMbara TUMka' kahe che. zrI pArzvanAtha bhagavAnanI nirvANabhUmi te A sthaLa manAya che. girirAja upara zrI caMdraprabhunI TUMka ane A mevAkaMbara TUMka sAmasAme pUrva-pazcimamAM UMcAmAM UMcAM zikhare upara AvelI che. temAM meghADaMbara TUMkanuM zikhara sauthI UMcuM che. jANe vAdaLathI sadA vAta karatI hoya ane darathI yAtrIone AmaMtrI rahI hoya evI e dekhAya che. ahIM UbhA rahIne badhI derIonAM darzana thAya che. - ahIMthI nIce UtaratAM sarakArI ThAka-baMgale Ave che. A sthaLe be mArge phaMTAya che. eka rasto madhuvana jAya che ane bIje raste nImIyA ghATanA DAkabaMgalA pAse thaIne sIdhe IsarI tampha jAya che. A rIte ekadAra ke lemiyA vinA jaI zakAtuM nathI. madhuvananA raste sItAnALA ane gaMdharvanALA pAse thaIne pAchA AvAya che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 kharAkaDa madhuvanathI girIha jatAM 8 mAIla upara barAkaDa nAmanuM gAma Ave che. brAkara ke barADa nAmanI nadInA kinAre e vaseluM che. asalanI " juvAlukA Aja haze evI AjanI mAnyatA che. bhagavAna mahAvIre bAra varSanI akhaMDa ghora tapazcaryA pachI je sthaLe pitAnAM zuddhipujanAM teja pAtharI dIdhAM, e tejane jANe potAmAM zamAvI detI juvAlukA nadI, game tevA mAnavonAM saMcita karmone joI nAkhe evI manAya. e puNyasaritA ane jaMka gAma kALanI kaThoratAthI zaramAIne pRthvImAM samAI gayAM hoya ema Aje tene patto meLavaye muzkela banI gayA che. samAdhAna khAtara lekoe ahIMnI barAkaDa nadIne RjuvAlukA mAnI lIdhI hoya ema lAge che. yAtrIonI "tIrthamALAo" paNa A sthaLa mATe ekamata nathI. paM. vijayasAgara nAmanA cAtrI A sthaLane sametazikharathI 12 keza upara batAve che soLamA sikAnA yAtrI A sthaLane sametazikharathI 20 keza dUra hovAnuM jaNAvatAM vadhumAM nedhe che ke, "lekanA kathanathI ema jaNAya che. paM. jayavijaye sametazikharathI bhIyagAma keTaluM dUra che te batAvyuM nathI paraMtu sametazikharathI jamaNI bAjue hevAnuM kahyuM che. paM. saubhAgyavijayajI kahe che - 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha : pR. 8. 2. ejana 4 pR. 20. 3. ejana : pR. 71 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arAphaDa 47 "girithI dUra dakSiNa diza, dekhiI jhuvAlukA re nAMma; dAmAdara TinI hamaNAM vaDe, vIrajina kevaLa DhAMma" 4 . sametazikharathI pUrva dakSiNa dizAmAM dAmAdara nadI Aje paNa jovAya che. paraMtu RjuvAlukA athavA uttuvAlukAnA kyAMi patto maLatA nathI. hA, sametazikharathI agnikhUNAmAM Azare 50 mAIla dUra 'AjI' nAmanI mATI nadI avazya che. A nadIne eka kAMThe lagabhaga be mAIla dUra " jamAma nAmanu' prAcIna gAma che. ahIM eka jUnA kille paNa che. arAkaDha nadIne sagama AjImAM thAya che. eTale AjI te ja RtuvAlukA mAnavAmAM Ave te vAta judI che. paraMtu ahI eka vAta avazya vicAraNIya che ke 'Acha' nAme prasiddha eka mATI nadInu" nAma ' sthAnAMgasUtra'mAM jyAM gagAnI pAMca sahAyaka moTI nadIAne batAvI che temAM gaNAvavAmAM AvyuM che, tethI AjI te RttuvAlukAnA apabhraMza mAnaze| ThIka nathI. vaLI, AjI athavA dAmeAra nadIthI pAvA--madhyamA, jyAM bhagavAna mahAvIrasvAmInu bIjI' samavasaraNa thayuM hatu, te lagabhaga 140 mAIla dUra paDI jAya che jyAre zAstromAM bhagavAnanA kevaLajJAnanA sthAnathI madhyamA 12 yAjana dUra batAvavAmAM AvI che. AvazyakacUrNi" anusAra bhagavAna kevaLI thayA pahelAM capAthI jaziya, miDiya, chammANI thaIne madhyamA gayA hatA ane madhyamAthI phrIne jalIyagAma gayA hatA, tyAM temane kevaLajJAna thayuM. A vihAravaNuM nathI jaNAya che ke '* jalIyagAma ? 4. ' zramaNa bhagavAna mahAvIra'* pR. 357-58 " Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 pU. bhA. je tIrthabhUmie ane "juvAlukA nA " makhyamAnA rastAmAM caMpAnI pAse ja kyAMI hevAM joIe, jyAMthI cAlIne bhagavAna eka rAtamAM ja madhyamA pahoMcyA hatA. A hakIkate bAra janane meLa paNa baMdha bese che, evuM paM. kayANavijayanuM mAnavuM che. barAka gAmanI najIkamAM nadInA kinAre eka nAjuka jaina dharmazALA che ane eka jinAlaya che temAM bhagavAnanA kevaLajJAna kalayANukanI sthApanA rUpe caraNapAdukAo padharAveDhI che. A maMdirane jIrNoddhAra saM. 1930mAM bAbu dhanapatasiMha jIe karAvyAno zilAlekha che. A lekha na hovAthI sita thaI zakatuM nathI ke A sthAna kevaLajJAnavALuM sthaLa che. 14. giraDIha arAkatathI pAkI saDake 10 mAIla dUra giraDIha nAmanuM gAma che. sTezananI najIka 2. ba. dhanapatasiMhajIe baMdhAveluM manohara jinamaMdira che. A maMdiramAM ArasanI chatrImAM vizajamAna nAgaphaLAvALA ane svastikanA lAMchanayukta sU nA. zrIsupArzvanAtha bhagavAna che. eka vizALa jaina dharmazALA che. zikharajInI yAtrAe janA jatAM ke vaLatAM ahIM Ave che. yAtrALu mATe sarva prakAranI sagavaDa rahe che, kArakhAnuM che temAM sunima, pUjArI ane nekare vagere rahe che. ahIMthI zikharajI javA mATe moTara ane baLada gADIo vagere vAhane maLI zake che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arAna giraDIha bahu moTuM nAma nathI paNa kelasA ane abarakhanI khAne lIdhe vepAranuM meTuM mathaka banI rahyuM che. abarakha sapheda, lAla ane kALI jAtanuM hoya che. daLamAM ane laMbAImAM moTAM hoya te abarakha kimatI gaNAya che. ene sApha karavA mATe ahIM moTAM kArakhAnAM jovAlAyaka che. 15. baradvAna giraDIhathI have raste "madhupura" jaMkazane gADI badalIne kalakattAnA mA baradhAna" nAmanuM sTezana Ave che. dAdara nadInA kinAre vaseluM A baradhAna moTuM zahera che. barahAna vardhamAnane apabhraMza che. ahIM jenenI vastI, jaina maMdira ke dharmazALAmAMthI kazuM nathI. paM. saubhAgyavijayajI "vardhamAna" ne ulalekha karatAM kahe che? "zUlapAMNa jakSa ThAMma jasa kahetA asthigrAma he; aba vardhamAna vikhyAtA, jANe e kevalI vAta che." 1 jyAM zUlapANi yakSanA caityamAM bhagavAna mahAvIra varSa-cAturmAsya gALI upasarga karanAra e pakSane zAMta karyo hato te asthigrAma Aje vardhamAnanA nAme oLakhAya che. paraMta kavi pite ja A vardhamAnane ja asthigrAma mAnavAmAM zaMkAzIla banatAM kevaligama jaNAvI chUTI paDe che. 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha' pU. 84 tI4 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmi varatutaH "Avazyaka sUtra anusAra asthigrAma videha janapadamAM hatuM. tenI samIpe vegavatI nadI vahetI hatI, bhagavAna marAka saMnivezathI ahIM AvyA hatA ane tyAMthI pAchA merAka thaIne vicAlA tarapha padhAryA hatA. eTale Aje te e tIrthabhUmine vikeda thayo che ema mAnavuM rahyuM. vardhamAna asalanuM asthigrAma heya e purA maLatA nathI. 16. kalakattA maraddhAna sTezanathI relave dvArA hAvaDA sTezane utarAya che. jemane baradhAna sTezane UtaravuM hoya teo madhupura jaMkazana thaIne sIdhA kalakattA jaI zake che. kalakattA hiMdanuM moTuM ane prAcIna nagara che. eka samaye hiMdanuM A pATanagara hatuM. Aje e pazcima baMgALanuM pATanagara che. hugalInA kinAre vaseluM hovAthI enI baMdaramAM gaNanA che ane vepAra-udyoganuM moTuM mathaka che. TrAma, moTara, DAgADIe ane manuSyonI avarajavarathI Akhuye zahera pravRttinI pAMkhe caDeluM najare paDe che. moTI imArato, bajAre, kArakhAnAM, dazanIya sthaLo vagerenuM racanAvaividhya AMkhane AMjI de che. ahIMnAM darzanIya sthaLomAM ajAyabaghara, jIvatA prANaenuM saMgrahasthAna, vikaTeriyA memeriyama, myujhiyama mArkeTa, nIkala gArDana, rANu rAsamAnIne bagIce, pharDa viliyama (kila), TaMkazALa, yunivarasITI ane vividha bajAre che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakatA para jena yAtriI mATe cAraka sthaLo UtaravA mATe anukULa che. baDAbajAra zAmabAI lena naM. 3mAM phUlacaMda mukimanI jaina dharmazALA, kenIMga sTrITa naM. 96mAM tapagaccha jaina upAzraya, apara sarakyulara roDa para dhanasukhalAla jeThamala jaina dharmazALA ane naM. 44 upara dAdAvADI vagere jene dharmazALAo che. A nagaranAM jaina maMdiranA darzanArthe jenetaro uparAMta videzIo paNa Ave che. jene mATe te A pavitra maMdira sadA vaMdanIya che. (1) tulApaTTImAM be mALanuM zikharabaMdhI vizALa ane bhavya jinAlaya che. temAM nIce mUDa nA zrI AdIzvara bhagavAna ArasanI chabImAM birAjamAna che. upara sphaTikanAM traNa mie ane nAnA gokhalAomAM bIjA biMba che. e sivAya aSTApadanI derI, vIza sthAnakane paTa vagere che. mInAkArI racanA ane bAMdhaNathI A maMdira manohara lAge che. A maMdiranI vyavasthA dareka ga7vALA bhAIo maLIne kare che. (2) baratalA sTrITanA cheDe naM. 48 vALA makAnamAM zrIsUnI bAbunuM zrIkesariyA bhagavAnanuM ghara-derAsara che. (3) kenIMga sTrITa naM. 96 upara tapagaccha upAzrayamAM trIje mALe nAnuM chatAM ramaNIya navIna maMdira hamaNuM banyuM che. temAM zrI mahAvIrasvAmI, zrI AdinAtha bhagavAna ane zrI zAMtinAtha bhagavAnanI darzanIya prAcIna mUrtio birAjamAna che. bIje mALe upAzraya che, temAM graMthane sAre saMgraha che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie uparAMta zaheramAM keTalAMka gharaderAsare che temAM (pa) herisana roDa upara AvelA mukima nivAsanA ceAthe mALe bAbu rAyabadrIdAse baMdhAveluM nAnuM paNa mInAkArIthI atiramaNIya lAgatuM maMdira che. (6) dharmatalAmAM InDiyana mIrara sTrITa naM. 9nA kumAra holamAM upara eka ArasanI ghumaTIvALuM suMdara jinAlaya che. mULa nA. zrI AdinAtha bhagavAna che ane sphaTikanI bahu ramaNIya mUrtio che. ahIM bAbu puraNacaMdajI nAharanI sAhitya upAsanAnA pratIka samuM vizALa pustakAlaya che. jUnA lekhe, tADapatrIo, citrapaTe, jUnA sikkAo, purAtana citrakaLAnA namUnA, khaMDita prAcIna mUrtio, prAcIna zAstro vagere vipula saMkhyAmAM saMgrahelAM che, je purAtatvanA abhyAsIone hiMdanA ItihAsanI saMkalanAmAM madadagAra thAya evAM che. emanA pustakAlayamAM Aje durlabha evA mudrita graMtha saMgrahAyelA maLe che. kharekhara, jene gaurava laI zake evI nAharanI A vidyAsaMpatti darzanIya che. (7) harisana roDanA nAkA upara zrIjIvaNadAsa pratApacaMdanuM ghara-derAsara trIje mALe che temAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanI dhAtunI mUrti che. (8) bAMsatallA sTrITamAM bAbu hIrAlAla pannAlAlanA makAnamAM zrIkezariyAjI bhagavAnanI dhAtupratimAvALuM gharaderAsara che. ane (2) bAbu lAlacaMda motIcaMdanuM paNuM ghara derAsara che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakattA 53 tulApaTTImAM AvelA zrI zAMtinAtha bhagavAnanA maMdirathI Azare 2-3 mAIla dara zyAma bajAra apara sarakayulara roDa upara (10-12) "mukima jena Tepala gArDana nAme oLakhAtA sthaLamAM bhavya ane suMdara traNa maMdiro AvelAM che, jemAM mULa nA. zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM eka maMdira che. ekamAM dAdAvADa che temAMnA dAdAjInA maMdiramAM zrIdhUlibhadra ane dAdAjInI caraNapAdukAo che. tenI sAme taLAva che ane bAjumAM zrImahAvIrasvAmI bhagavAnanuM paMcAcatI maMdira che. tenI lagolaga vizALa jaina dharmazALA paNa che. zrI mahAvIrasvAmInA maMdiranI bahAranI dharmazALA vaTAvIne sAme ja rAya badrIdAsa mukie baMdhAveluM zrIzItalanAtha bhagavAnanuM raLiyAmaNuM maMdira Ave che. mAtA khuzAlakuMvarInI preraNAthI rAyabahAdura bIdAsajIe A maMdirano pAyo nAkhe te samaye AvuM suMdara kaLAmaya maMdira baMdhAvavA jeTalI temanI saMpatti nahotI paraMtu pAye nAkhyA pachI emanI bhAvanAne bhAgyane sAtha A ane AvuM adabhuta kArIgarIvALuM maMdira UbhuM thayuM. AgarAnA bheMyarAmAMthI devage prAbhAvika mUrti paNa hAtha lAgI ane saM. 1923mAM e mUrtinI A maMdiramAM pratiSThA karavAmAM AvI. maMdiranI sAme rAya badrIdAsajInI mUrti bhaktibhAvathI hAtha joDIne beThelI che. tenI pAchaLa nAnuM taLAva che. bAjumAM gurumaMdira ane potAne rahevAne baMgalo che. game te pravAsIe A maMdiranI mulAkAte Ave che ne mukta kaThe prazaMsA kare che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIbhUmie A maMdiranI adaranI mInAkArI racanAsthApatya, ArasanA vizALa cAka, pUtaLiyA, krazamadhI taLAva, lIloyI vADI ane vIjaLInA prakAzamAM tA aneA tejaamAra joIne duniyAnA kaLAmAM jJAe tene 'Beauty of Bengal'-- * baMgALanuM sauMdaya ' nA vizeSathI navAjyuM che. maMdirane pahelI najare enArane kaika devimAna nIce UtarI AvyuM hAya evA bhAsa thaI Ave. A maMdiranI gaNanA enA prakAramAM mAkharAnI che. zraddhAbharyuM samapaNa kevuM hAya tenA A maMdira namUnA che. zeTha adrIdAsanI bhAvanA AmAM sAkAra banelI nihALI zakAya che. > zrIcuta cakradhara nAmanA eka vidvAne A maMdiranI mahattA darzAvatA hiMdI bhASAmAM lekha lakhyA che tenA sArabhAga ahI utAryo che; e ja A maMdiranA varNana mATe pUratA che :-- " maMdiranuM gaganacuMbI zikhara bahu ja dUrathI najare paDe che. maMdiranuM kSetraphaLa te bahu nathI tepaNu enuM sthApatya ane citrakaLAkozala atyaMta prazaMsanIya che. 14 maMdiranI sajAvaTa paNa prekSakane maMtramugdha kare che. maMdiramAM parovelA kAcanA nAnA TukaDA jANe hIrA, maNi, mANeka hAya evI bhrAMti upAdhe che. nAnA AkAravALA A maMdiramAM kaLA jANe khIcAkhIca bharI che. jyAre vIjaLImattInA prakAza ke sUryanAM kiraNA e kAca upara paDe che tyAre jANe asa Mkhya pradIpe| eka sAthe prajjavaLatA hAya evA dekhAva lAge che. " maMdiranA cAkamAM paNa adbhuta zilpakaLAnuM cAtu bharyu che. ThekaThekANe UbhI karelI apsarAonA lacakatA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakatA aMgamaroDa cittAkarSaka che. prekSakanI jyAM ekavAra paNa daSTi paDe che, tyAM ja te cuMTI rahe che, bIje jovAnuM mana thatuM nathI. sIDI pAsenA be hAthI paNa rAvata jevA lAge che. A maMdirane amarAvatI mAnI ahIM bhUlathI te nahIM AvI caDayA hoya? "ArasanAM anekavidha pUtaLAM maMdiranI manoraMjakatAmAM Umere kare che. maMdiranI sAmenA taLAvathI maMdiranI zobhA cAra gaNuM vadhI jAya che. sAMje jyAre vIjaLInI dIpamALAthI maMdira jhalahaLI UThe che tyAre enuM je pratibiMba pANImAM paDe che te uparathI jANe bIjuM ja maMdira pANamAM khaDuM thatuM hoya ema lAge che ane jyAre e ja pANI hiloLe caDe che tyAre pANInI sapATI upara maMdira taratuM hoya evI manahara bhramaNa janme che ! gusakALa pachI zilpakaLA UtaratI jatI hovAnuM kahevAya che paNa A maMdira jatAM guptakALa pachI zilpakaLAe amuka darajaje unnati kyanuM anumAna kADhavuM paDe che. " A maMdiranI pAse ja kapUracaMdajI bheLA bAbunuM caMdraprabhunuM vizALa ane manahara maMdira che. jenenI rathayAtrAne varaghoDe nAnA-moTA gAmamAM nIkaLe che. "jena varagheDe eTale kalAsuMdaratA ane dhArmikatAnuM jANe nagaraghumatuM pradarzana" evuM kavivara nAnAlAlanuM kathana ahIM Abehuba najare paDe che. kalakattAne jena vaDe e samagra jainazAsananA gauravanuM anupama pratIka che. jANe saravanuM jhADa cAlatuM hoya tema sauthI mokhare Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be- vArA nizAnA vAhano jenA 26 pU. bhA. je. tIrthabhUmie Idridhvaja Dolate mahAlate Ave. te pachI jenA alabelA kumAra sAbelA banIne bIjA vAhanomAM ke gheDAne nacAvatA Ave. gAjatA nizAna ThaMkA, phaskatI vajAo ane vAgatAM eNDa-vAjiMtronI pAchaLa sAjana-mahAjananI AgalI haroLamAM dharmatejasvI munio pitAnuM brahmateja pAtharatA cAlatA hoya, te pachI nagarazeTha ane mahAjanamaMDaLI pitAnA dhArmika prabhAvathI saune AMjI nAkhatA cAlyA Ave ane e pachI dUdhadhArAe dhovAtA mAthe bhagavAnane senA-cAMdI maDhayo ratha hoya che. te pachI sAdavamaMDaLa ane temanI sAthe ja zrAvikAone saMgha senA-rUpAnA kaLaze dhArIne jarIyAna sALuomAM utsAhabhera prabhunAM gIta gAtA gAte jAya che. AvA varaghoDAne jevA zerI-zerIethI nagarajano UlaTe emAM navAI kharI? kalakattAmAM kArtika pUrNimAe nIkaLatA A varaghoDAnI bhavyatAnuM varNana karatAM pAra na Ave. e te AMkhe nihALIne ja anubhavAya. A divase AkhuM zahera jANe utsava UjavatuM hoya e AnaMda-pramoda dekhAya che. UMcA iMdradhvajane pasAra thavA mATe mArgamAM AvatA tAra-TeliphenanAM deraDAM choDAvavAmAM Ave ane vAhana-vahevAra baMdha karAya e saskArI paravAne tyAMnA jenene maLe che. vetAMbara, digaMbara vagere maLIne lagabhaga bethI traNa mAIlanA vistAramAM A varaghoDe patharAcelo hoya che. A varaghoDo tulApaTTInA baDA maMdirathI caDe che ane Akho divasa nagaranA mukhya mukhya bhAgomAM pharIne sAMje Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalakattA hAthI bagAna-zyAma bajAramAM AvelI dAdAvADImAM Utare che. ane tyAMthI kArtika vada 2 nA divase ravAnA thaI bAkInA bhAgamAM pharate pharato baDA maMdire Ave che. AkhA hiMdustAnamAM A varaghoDAe nAmanA meLavI che. 17. bAhucara kalakattAthI I. bI. relavenA "sAladA' sTezanathI revedvArA "jIyAga ja' sTezane utarAya che. A sTezanathI bAhucara' nAmanuM moTuM gAma gaMgA nadInA kinAre vaseluM che. ahIM jainAnAM pacAzeka ghara che. moTA moTA jAgIradAra mahArAjA jevA pUra damAmathI ahIM rahe che. prasiha jAgIradAra rA. ba. zeTha dhanapatasiMhajI ahIM rahetA hatA. Aje emanA vaMzajo rahe che. - A jAgIradAranI lakSamIne sArthaka karI batAvatAM jenAM pAMca manohara vizALa maMdira ahIM zobhI rahyAM che. te paikI (1) zrI saMbhavanAtha bhagavAnanuM maMdira nadI kinAre AveluM che. tenI pAse (2) zrIaranAtha bhagavAnanuM maMdira che. tyAMthI AgaLa jatAM (3) zrIvimaLanAtha bhagavAnanuM maMdira Ave che, jemAM upara caumukhajInI pratimAo che. (4) zrIdhanapati bAbunuM ghara-derAsara che, jemAM zrI AdIzvara bhagavAna birAjamAna che. gAmanI bahAra kIrtibAgamAM (5) zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM ramaNIya dezasara che. emAM kAcane gabhArA nAme kaTInI pratimA che. kahe che ke, A pratimA jagaDuzeThanA koTInA maMdiramAMthI lAvIne ahIM padha. rAvavAmAM AvI che. ahIM dAdAvADInuM sthAna paNa che. jenA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na pU. bhA. jai. tIrthabhUmie yAtrALuo mATe gAmamAM traNa-cAra dharmazALAe che. mAjI TAkAmAM sAdharmika vAtsalyanI zakti apUrva hAya che. ahI kAMsAnA vAsaNe! ane rezamI vaNATanuM kAma khUba suMdara thAya che. A cIjo paradezamAM paNa jAya che. gaMgA nadInA pUramAM hemAI gayelAM keTalAMye makAnAnAM avazeSa verivakhera dazAmAM jevA maLe che, gaMgA nadInA sAme kAMThe ajImagaMja che. tyAM hADI dvArA jAya che. gAlA : bAlucarathI 3 mAIla dUra suziDhAkhAdattu kaDhageALA nAmanuM mATu parU che. A vistAra khu lakSmIpatisidghanA kabajAmAM che. e mAIlanA vistAravALA temanA ramaNIya udyAnamAM zrImahetAbakuMvaraJAnI preraNAthI temanA putra khAjI zrIlakSmIpatisihajIe zrIAdinAtha bhagavAnanuM bhavya jinAlaya aMdhAveluM che. traNa zikharavALuM A maMdira devizvamAna jevuM dIpI rahyu che. AmAM rahelI sphaTikanI pratimA, nIlamanI pAdukAe tathA paMca parameSThimAM suvA tumba vagere maneAhara ane prabhAvazALI dekhAya che. dhamazraddhAnA AvA anupama namUnA game tevAnAM hRdayane bhaktirasabhInAM banAvI mUke che. bagIcAmAM eka chatro che. temAM zrIjinadattasUri ane zrInikuzaLasUrinI pAdukAo birAjamAna che. udyAnanA pravezadvAramAM azva sAthenAM vizALakAya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhucara bAvalAM, vAvaDI, taLAva ane latAmaMDapathI zaNagArelA vaividhyabharI racanAvALA udyAnamAM bAbu zeThanA rAjazAhI ThAThathI bhabhakatA bhavya maMgalAo unnatapaNe UbhA che. chatAM pahelAM je ubharAtI zobhA hatI te Aje jovA maLatI nathI. jANe pathAre karI paDelI cetanA vinAnI vezana zAMti anubhavAya che. mahimApuraH kaTalAthI aDadhe mAIla dUra "mahimApura" nAmanuM parUM che. zrInihAla nAmanA jena yatie lagabhaga aDhAramA. saikAnA uttarArdhamAM racelI baMgAla dezakI gajhalamAM mahimApuranuM varNana A rIte karyuM che - mahimApura mahAabAda, jihAM jinadharamakA varasAda, jihAM jagatazeThajI seTha, Avai khalaka kAkI bheTa, dIje dAna jAke dvAra, jAcika kare che jekAra." | lakSamIdevInA lADakavAyA kuberapati jagata zeTha emanA samayamAM aizvaryanA adhikArathI baMgAlanA netAja bAdazAha gaNAtA. emanA nAma. sarvatra hAka vAgatI. rAjAo, paradezIo, sodAgaro ane yAcakenI emane tyAM hamezAM bhIDa jAmelI rahetI. emanA guNAnuvAdathI ahIMnuM vAtAvaraNa gUMjatuM rahetuM. gaMgAnA kinAre temaNe rahevAnI moTI havelIo UbhI karI hatI. enI pAse ja AkhuMye jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM. kimatI ane kaThaNa evA kaTInA paththaramAM nakazInI nAjukatAne aMbAra saune herata pamADe e bharI lIdhe Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 pU. bhA. jai. tIrthabhUmie hato. A deza ke paradezamAM kasoTInuM AvuM kaLAmaya maMdira baMdhAvavAnI kalapanAsamRddhithI jANe kudarata sAme bAtha bhIDI rahyuM hoya evuM A maMdira ajoDa gaNatuM. kahevAya che ke, AvA anupama maMdiramAM hIrA, pannA ane nIlamanI bhagavAnanI pratimAe zobhatI hatI. paraMtu jANe kudaratane sahevAyuM na hoya tethI gaMgAnA pracaMDa pUranI saMhAralIlAmAM A badhI svargIya sAmagrI bharakhAI gaI. bhaktirasane A karuNa aMjAma vilApamAM palaTAI gayo. chatAM bacI rahelAM avazeSemAMe enI bhUtakAlIna ramaNIyatA temaja baMdhAvanAranI saMskArabhAvanA ane dharmazraddhA kevI udAtta haze ene jhAMkhI thayA vinA rahetI nathI. egya hAthamAM varelI lakSamI mATe koI paNa mAnavInuM hadaya dhanyavAda pokArI UThe che. AvA karuNa aMta pachI jANe kaMI ja banyuM na hoya ema pAchaLathI temaNe bIjA bhavya prAsAdo baMdhAvyA te Aje UbhA che. emAM emanA vaMzajo vase che. tenI pAse eka jainamaMdira baMdhAveluM che, jemAM e prAcIna maMdiranI mUtio ane bIjI keTalIka sAmagrIne upayoga kare jevAya che. pahelAMnI e bhavyatA Aje te A bhUmine bhAre mArI rahI hoya ema zaramAtI jovAya che. narasiMhapurA: mahimApurathI cheka AgaLa cAlatAM "narasiMhapurA nAmanuM gAma Ave che. ahIM rAjAne mahela darzanIya che. keTalAMka hiMdu maMdiro ane dharmazALAo paNa che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM mArA maMdira hatuM. mAucara muzidAbAdaH narasiMhapurAthI be mAIla dUra sIdhI saDake murzidAbAda zahera AveluM che. rastAnI baMne bAjue vRkSanI bharAvadAra ghaTAo enI ronakamAM vadhAro kare che. bAjumAM vahetI. gaMgAnI zItaLatAthI bhAre vAyu DhoLAyA kare che. enA kinAre kinAre be mAIlanI laMbAImAM patharAyelA navAbonA bhavya mahele, ImArate, ane bAga-bagIcAo zobhI rahyA che. temAM je "hajAra daravAjAvALe mahela' nAme oLakhAya che temAM navAbanuM nivAsasthAna che. navAbanI ghoDAra, ImAmavADo ane bajAra jovAlAyaka che. kAsamabajAramAM eka jainamaMdira hatuM paraMtu ahIM jenI vastI bilakula na rahevAyAM te maMdirane vadhAvI levAmAM AvyuM hoya ema kahevAya che. Aje te cAre tarapha hADapiMjara jevAM paDelAM keTalAMka khaMDiyere potAnI pUrvakAlIna AbAdInuM smaraNa karatAMkarAvatAM vilApabhayuM karuNa gIta saMbhaLAvI rahyAM hoya ema lAge che. lagabhaga aDhAramA saikAnI zarUAtamAM muzidakulIkhAne A zahera vasAvyuM ane baMgAla prAMtanI rAjadhAnInuM mukhya zahera banAvyuM. leke Ane "makSudAbAda" nAme paNa oLakhe che. mudikulIkhAna pachI tene jamAI zujAkhAna jene ItihAsamAM zujA-ud-daulA kahevAmAM Ave che teNe ahIM I. sa. 1726 thI 1739 sudhI rAjya karyuM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. ja. tIrthabhUmie aDhAramA saikAnA nihAla nAmanA jainayatie racelI "baMgAladezakI gajhalamAM murzidAbAdanI tatkAlIna AbAdInuM suMdara rekhAcitra doreluM maLe che ane temAM tyAMnA navAba zujAkhAnanI rAjanItinI khUba prazaMsA paNa karI che. kavi kahe che: "navAbanA rAjyamAM loko khUba sukhI hatA. dukhiyAne e visAme hate. hiMdu ke musalamAna badhI prajA enAthI saMtuSTa hatI. eTaluM ja nahi navAbanA AyuSya, parivAra ane samRddhinI AbAdI vadhatI rahe evA dilanA AzI. vadathI prajA ene navAjatI eka muslima navAbanA viSayamAM eka hiMdu kavinuM AvuM audAryabharyuM kathana pramANika havA vize bhAgye ja zaMkA rahe. ahIM moTI moTI havelIe banelI che. maMdire, majido ane dharmazALAone pAra nathI ane keTalAye kaTalA, kATa ane TaMkazALa vagere che. ahIMnA bajAramAM dezadezAvaranA zAha-sodAgaranI ThaTha jAmelI rahetI. duniyAnI hareka cIja ahIMnA bajAromAM ThalavAtI. jagataseTha mANekacaMdajInuM vizrAmadhAma paNa bhavya ane ramaNIya che. temAM maMdira, mahela ane taLAva banelA che. rAva ke raMka saune mATe A sthaLa darzanIya che. jagatazeThanI sAthe ahIMnA navAbone ghaniSTa saMbaMdha hato ane temanI saMpatti ane buddhinA sahakArathI ja pitAnI navAbInI samRddhi teo vadhArI zakayA hatA. e samaye ahIM keTalAye keTiqjenI ubharAtI lakSamInI che uDADatI hoya tevI dhajAo pharakI rahI hatI. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajImagaja 63 paraMtu zujAkhAnanA mRtyu sAthe ja A nakabhayo zaheranA patananA paDaghA vAgavA mAMDayA. aMgreja sodAgare je vyApAranA bahAne murzidAbAdamAM paDayApAtharyA rahetA hatA. temaNe potAnI kuTilanItinA dAva pheMkavA mAMDayA. zujAkhAna pachI tene putra sarAjakhAna gAdIe beThA. aMgrejonI bhAgalA" paddhatine bhega banelA teNe potAnA bApanA ghaniSTa saMbaMdhIo sAthe anyAyI vartana rAkhavA mAMDyuM. jagatazeTha jevA kAryadakSa daulatamaMda sAthe paNa teNe saMbaMdha agADI mUkayo. lekenI sahAnubhUti paNa ghaTavA mAMDI. pariName eka varSamAM te mAryo gaye. tenI gAdIe alivada khAna nAmane subedAra, je zujAkhAnane priya mitra hate. te sirAja-uda-daulA nAma dhAraNa karI gAdIe beTho. e samaya sudhImAM aMgreja mutsaddI kalAIvanI kuTilatAnI jALa dezabharamAM phelAI cUkI hatI. emAMthI navAba chaTakI zake tema nahotuM. pariNAme baMgALane pitAnuM vAtaMtrya sadA mATe gumAvavuM paDyuM. gulAmInI kaThaNa beDIomAM e jakaDAI gayuM. agAu eka varSamAM ke 18. ajImagaMja bhAgIrathIne jalapravAha bAlucAra ane ajImagaMjane judA pADato vahI jAya che. sAmasAme kAMThe baMne pradeze AvelA hovAthI haDI dvArA eka bIjA sthaLe jaI zakAya che. ajImagaMja moTuM zahera che. sTezana paNa che. sTezananI najIka rA. ba. buddhisiMhajI dudheDiyAnI mATI dharma Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmie zALA che. te sivAya bIjI eka dharmazALA paNa jenonI che. baMnemAM jaina yAtrALuone badhI sagavaDa maLe che. murzidAbAdanA patana pachI tyAMne kaLAvaibhava ahIM neve svarUpe UbharAvA lAgyA ane tyArathI moTA moTA suprasiddha lakhapati jene ahIM vasavA mAMDayA. rA. ba. dhanapati siMhajI, . ba. buddhisiMhajI dUdheDiyA, rAjA visiMhajI dUdheDiyA, rA. ba. sItApacaMdajI nAharanA vaMzajo ane navalakhAvALA mahAdhanADhayonA azvayathI Aje A zaheranI zebhA. vaividhyabharI banI gaI che. A jAgIradAra bAbuonA AlIzAna prAsAda ane bAgabagIcAo joIne keka vaibhavI bhUmimAM AvI paDyA hoIe e bhAsa thAya che ane A lakhapationI dharmazraddhA to temaNe racavelAM daza jene maMdiromAM bharI dIdhelI kaLAlakSamIne jotAM kalpanAmAM AvI jAya che. ajImagaMjanA bajAramAM jatAM (1) zrI neminAtha bhaga vAnanuM maMdira che. temAM sphaTikanI dazeka smRtio che. (2) zrIbuddhisiMhajIe baMdhAveluM zrIciMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che. (3) zrIsumatinAtha bhagavAnanuM maMdira, zrI sItApacaMdajI nAhara baMdhAveluM che. (4) zrI padmaprabha jinezvaranuM maMdira,(5) zrIdheDiyAe baMdhAveluM dhAtu-biMbanuM ghara-derAsara, (6) zrIharakhacaMdajI gucchAe baMdhAveluM zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira che. temAM sphaTikanAM biMbe 15, tArAmaMDaLanAM 3, nIlamanAM 3, gemIda pIrAjA vagerenAM pa, kasoTInAM 3 biMba adabhuta prabhAvazALI ane darzanIya che. (7) bAbu adhinapatisiMhajIe baMdhAveluM zrIsaMbhavanAtha bhagavAnanuM maMdira Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajImagaja pa vizALa ane ramaNIya che. traNe mALamAM manAhara mi gAThavAyelAM che. cAre dizAmAM pratimAe virAje che. AmAM sphaTikanAM 25 bi, nIlamanuM 1 ane rajatanAM lagabhaga 25 miA che. vaLI, aSTApada ane sametazikhara pahADanI racanA che, dIvAla para lekhe ane dAdAjInI chatrI paNu che. ahI snAnAgAranI suMdara sagavaDa karelI che. (8) dharmAM zALAnA pAchaLanA bhAgamAM zrIzAMtinAtha bhagavAnanuM maMdira che. (9) zrIgADIpAzvanAtha bhagavAnanuM ghara-derAsara ane (10) zahera bahAra rAmamAga nAmanA bagIcAmAM zrIzAmaLiyAjInu maMdira che. hamaNuAM ja AnA jIrNoddhAra thayA che. pAchaLa kuMDa che ane bagIcAmAM vacce dAdAjInI chatrI che, jemAM sphaTikanAM cAra joDI pagalAM kAcamAM maDhelAM che. sAmenA eka eraDAmAM parANAdAkhala esADelI zrIpArzvanAtha bhagavAnanI maneAhara pratimA virAjamAna che. mAtruni LakumArasihajI navalakhAe pAtAnI hakumatanA pradezamAM kheAkAma karAvatAM je prAcIna kaLAkArIgarInI vastuo jaDI AvelI tenuM saMgrahasthAna peAtAnA khagIcAmAM Ubhu kareluM che te daCnIya che. dilhI ane AgarA cheADhayA pachI pUrva dezamAM zvetAMkhara mUrtipUjaka jainAnI vadhAremAM vadhAre vastI kalakattA ane ajImagaja-mAlucaramAM che, machamagajamAM jainonAM Azare 200 gharI che, ahIMnA jainAnI sAdharmika bhakti prazasanIya che. eTalu ja nahi, RddhisaMpanna hAvA chatAM sAdhamI bhAI AgaLa jyAre khaDe page UbhA rahe che tyAre bhalabhala;nA ga ogaLI jAya ane kharekhara, dhaDo levA preraNA kare che. tIH pa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. bhAgalapura achamagajathI je raste nalahaTI jaMkazane gADI badalIne bhAgalapura jaMkazane utazaya che. bhAgalapura jillAnuM A mukhya ane moTuM zahera gaMgA nadInA kinAre vaseluM che. sTezana najIka bAbu dhanapatisiMhajIe bagIcAyukta sarva prakAranI sagavaDavALI vizALa jaina dharmazALA baMdhAvelI che. A dharmazALAnA AgaLanA bhAgamAM e ja bAbujIe baMdhAveluM zrIvAsupUjya bhagavAnanuM zikharabaMdhI jinAlaya che. mU. nA. vAsupUjya bhagavAnanI DAbI bAjunA khUNAmAM zrImalinAtha bhagavAna ane jamaNu bAjue zrI neminAtha bhagavAnanI mUrtio birAje che. temaja kaTInA zyAmavaNa paththaramAM karelI uparyukata bhagavAnanI prAcIna caraNapAdukAo ahIM virAjamAna karelI che. A pAdukAmAM A pramANe lekha che. saMva vAghanAjI gurjalAvarIcau pahelAM A baMne bhagavAnanAM kalyANakanI sthApanAnI A baMne pAdukAo mithilA nagarImAM hatI paraMtu e tIrthaviccheda thavAthI tyAMthI lAvIne ahIM padharAvelI che. maMdiranI bahAra eka chatrImAM zrIsthUlabhadrasvAmInAM pagalAM che. - sujAgaMja vagere vibhAga maLIne bhAgalapura zaherane vistAra vadhe che. A dezamAM cekhA ane rezamanI meTI pedAza che. e padAthanuM A moTuM pIThuM gaNAya che. ahIMnAM rezamI aoTiyAM, chAyale ane zetrajIe vakhaNAya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca pApurI 67 jamaNA hAthe rahelI saDaka uMThe caMpAnALA sudhI jAya che. tyAM sudhI javA mATe vAhana maLI zake che. 20. nAyanagara bhAgalapuranI jaina dharmazALAthI pAkI saDake eka mAIla dUra jatAM 'nAthanagara' nAmanuM gAma Ave che. nAthanagara sTezana hAvAthI relve raste pazu avAya che. sTezananI najIkamAM ahIMnA kATridhvaja mATA jAgIradAra Akhu sukharAjarAyajIe baMdhAveluM zrIvAsupUjya bhagavAnanuM bhavya jinAlaya meDA upara che. temAM kAcanuM mInAkArI kAma chUTuM chavAyuM' kareluM hAvAthI ramaNIya lAge che. A maMdiranA nIcenA mALamAM upAzraya che. pAse ja mAtrujIne rahevAnI havelI (kAThI) ane bagIcA che. 21. caMpApurI pAsenI jaina dhamazALAthI pAkI nAthanagara thaIne jaIe te 6 bhAgalapura sTezana saDake traNa mAIla dUra ane Azare cAra mAIla dUra caMpApurI ' nAmanu jainAna mahAtIrtha AveluM che. TheTha sudhI rastAnI ane Ajue vanaji ane chUTI-chatrAcI vastI pathAyelI che. A sthaLa hAlamAM caMpAnALA' nAme oLakhAya che. eka vakhatanI A sattAsa'panna nagarI Aje teA nAnA gAmaDAnI dayAmaNI hAlatamAM UbhI che. ' Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 pU. bhA. je. tIrthabhUmie magadha dezanI rAjadhAnI banavAnuM saubhAgya je nagarIne prApta thayuM hatuM te kyAM ane hAlanuM A gAmaDuM kayAM ? kharekhara, jema maharie eka gharanAM vasatA aneka manuSyanA badale ekane joIne uddagAra kADhelA yaMtrane parivAra de ratiSThatyA tevI rIte kALanA bharatI-oTanuM caka ahIM pharI vaLeluM pratyakSa anubhavAya che. A gAmaDAne jotAMveMta ItihAsanI aneka ghaTanAo AMkha sAme nAcavA mAMDe che. ItihAsa kahe che ke, rAjagRha jevI samRddha nagarImAM pitAnA mRtyu pachI rahevAnuM tyAre kuNikane asahya thaI paDyuM ane jUnI caMpAne zatAnIka rAjAe teDI nAkhI tyAre kaNike gaMgAnA kinAre navI caMpAnagarI vasAvI ane moTI moTI aTTAlikAo, karasamA koTipatio, vicakSaNa paMDito ane mahAtmA puruSanA mahimAthI gAjatI karI mUkI. A nagarImAM ja zrIvAsupUjya bhagavAnanAM pAMca kalyANake thayAM hatAM. pAMca kalyANake eka ja sthaLe banyAM hoya evAM sthaLa bahu ochAM hoya che ane tethI A nagarIne tIrtha tarIke mahimA vadhI jAya che. bhagavAna mahAvIre A nagarInI bhUmine pitAnA caraNa kamaLathI keTalIye vakhata punita banAvI hatI. gautamasvAmInA ziSya sAla ane mahAsAla jevA mahAtmAonuM kaivalyadhAma A nagarImAM ja hatuM. bhagavAna mahAvIranA kuberasamA bhakta zrAvaka kAmadevanuM nivAsasthAna ahIM ja hatuM. sudarzana zeTha, mahArAjA zrIpAla, kumAranaMdI suvarNakAra, ane prabhAtammaraNayA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thadanabALAnI A janmabhUmi hatI. caudapUva zarthabhavasarijIne pitAnA putra manaka muni mATe "dazavaikAlikasUtranI racanA karavAnuM pavitra vAtAvaraNa A bhUmimAM ja prApta thayuM hatuM. A bhUmine mahimA te ethIye AgaLa vadhIne kahe che? eka kALe jyAM satya ane ziyaLane prabhAva dhArI asara karI zakate enA purAvArUpe rudana zeTha, jemane zaLIe caDhAvavAnuM pharamAna thayuM hatuM chatAM temanI saccAInA prabhAve e kALamukhI zaLInA sthaLe puSpa vadhAvAne jhIlatuM siMhAsana racAyuM ane satI subhadrA, jeNe ziyaLanA prabhAvathI caMpAnA daravAjA ughADyA hatA-evI udabAdhaka ghaTanAo A bhUmimAM ja banI gayelI, jene Aja sudhInA kavioe potAnI vANImAM gUthI daI amara banAvI rAkhI che. zrI sobhAgyavijayajI kahe che - haNa nagarI sudarzana sArare, rahA pratimAkAusagga dvAra abhaya dAsI levAya che, rANIne vaeN mana lAya re. na cA brAcArI citta re, rAkhI jagamAhikita re, zaLI siMhAsana thAya re, rAjAdika praName pAya re. thaI subhadrA nArI re, ughADayAM caMpAbAra re, cAlaNi kAha nIra re, INa caMpAnagarI dhIre re." vividhatIrthakalapakAra kahe che: "subhadrA satIe caMpAnAM traNa dvAra ughADyAM ane cothe daravAje "mArA jevI koI bIjI pavitra strI haze te ughADaze " ema kahIne baMdha rahevA dIdhe. te daravAje ghaNA kALa sudhI baMdha ja rahyo. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 pU. bhA. je tIrthabhUmi, anukrame vi. saM. 1360 gayA pachI lakSaNAvatIne hammIra sulatAna samasaddIna zaMkarapuranA kilA mATe upayogI pASANa levA mATe nIkaLelA te caMpAnagarInA baMdha daravAjAne teDIne tenA paththaze ane baMne kamADA laI gayo." cInI yAtrI huenasiMga neMdhe che ke, "caMpAdezane vistAra 4000 "lI" thI vadhAre ane tenI rAjadhAnIne 40 "lI" thI vadhAre che ane A nagarI gaMgA nadInA dakSiNa bhAgamAM che." jAyasavAla kahe che ke, "samudragupta AgaLa jatAM samudra paryakta kudaratI rIte mArga mokaLo thaI jAya e udde zathI caMpA prAMta sAthe samataTane joDI dIdho hate, orisA ane kaliMgamAM sahelAIthI jaI zakAya, e baMnene kArobAra sArI rIte cAlI zake ane bRhada bhAratavarSa sAthe samudra mAge vyApAra vadhI zake te mATe A mAge anivArya hate." matalaba ke, bhagavAna mahAvIranA samaye A caMpAnagarI eka samRddhizALI nagarI hatI. te pachI judA judA rAjavIonA adhikAramAM AvatAM tenI sImAo vadhatI-dhaTatI. Aje te e nAnakaDA gAmaDAnI dayanIya sthitimAM mukAyelI jevAya che tyAre kALanA vicitra krIDAvilAsanI kalpanA thaI Ave che. caudamA saikAmAM racAyelA "vi vadhatIrthakalapa" mAM zrIjinaprabhasUri kahe che ke, "karaNa rAjAe dAna ApavA mATe "zaMgAracaturikA" jevAM sthaLo baMdhAvyAM hatAM te Aje paNa jevAya che." eTale caudamA saikA pahelAMthI A nagarInI dazA patanazIla hatI? ema mAnI zakAya. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca pApurI 71. bhAgalapura, nAthanagara ane caMpApurI eka bIjA sAthe sakaLAyelAM che. prAcIna kALamAM A badhA vibhAga A nagarImAM ja samAyelA haze. ahIMnA vizALa medAnamAM kATathI gherAyelAM zrIvAsupUjya bhagavAnanAM e zikharakha zrI jinaprAsAdA Aje UbhA che. temAM eka maMdira navuM khaMdhAveluM che jyAre bIjI prAcIna madira jANe A nagarInI kALajUnI AtmakathA sabhaLAvavA UbhuM haiAya evuM jachuAya che. bhoMyarAmAM paNa prAcIna mUrti A ane zilAlekhA che. maMdinI bAjImAM zrIvAsupUjya bhagavAnanAM pAMca kalyANukAnI sthApanArUpe caraNapAdu mUkelI che. eka maMdiranI upara caumukhajI che ane ka pAuMDamAM mATe khagIcA che. A ma'hiranI najIkamAM vetAMbara jainAnI traNa dharmozALAo che temAM badhI sagavaDa rahe che. . bhAgalapura ane caMpApurI vacce 'caMpAnALu ' nAmanu nALu che, je zrIvAsupUjya bhagavAnanAM vana ane janma kalyANukAnu sthaLa hAvAnuM kahevAya che, caMpApurInA bahAranA udyAnamAM temanAM dIkSA ane kevaLajJAna kalyANakA thayAM hatAM ane temanu mAkSa kalyANaka pAsenA 'maMdAragiri upara thayuM hatuM. capAnALAnI pAse gagA nadInA kinArA upara karaNa rAjAnA prAcIna killA khaDicerarUpe UbhuM che. tenI pAse e jinamaMdira che. najIkamAM prabhunAM be kalyANakIne sUcavatA e mATA stha MbhA UbhA che, tene leAkA 'mANekasta'za' kahe che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. maMdAgiAra bhAgalapura jaMkzanathI khI. ema. brAMca relve raste lagabhaga 25 mAIla dUra 'maMdArahila' nAmanu sTezana che. gAmanuM nAma khAMsI che. < sTezanathI e mAIla dUra sAmAnya caDAvavALA maMdAragiri' nAmanA pahADa che. tenI upara zrIvAsupUjya bhagavAnanu mAkSa kalyANaka thayeluM che. caMpApurInA vistAra ahIM sudhI gaNAya che. A giri upara vAsupUjya bhagavAnanAM e jinAlaye UbhAM che ane nirvAMga kalyANakanI sthApanA rUpe caraNapAdu mAe vagere virAjamAna kareluM che. A giri upara satra kALagherI chagu tAnA ochAyA UtarelA jovAya che. -- aDhAramA saikAnA yAtrI zrIsobhAgyavijayajI kahe che: "caMpAthI dakSiNu sAra hai, giri macchudA nAma madAra re; kAza seAla kahe te DhAMmi re, tihAM mukti vAsupUjyasvAmI re. pratimA pagalAM mahivAya re, paNi yAtrA thADA jAya re; ehavI vAMNI vikhyAta re, kahe` leAka te dezI vAta 2. te tIrathabhUmi nihAra re. " A kathana uparathI jaNAya che ke aDhAramI zatAbdI sudhI A zvetAMbara jainettu tI hetu, yAtrIe AchA jatA tethI ja e tIrthanI yAtrA karavAnI preraNA kare che paraMtu hAlamAM A pahADa Tvigakhara jainAe kharIdI lIdhAnuM saMbhaLAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. mithilA bihAra mArisAmAM AvelA mujarapura jillAmAMnA -darabha'gA jaMkazanathI vAyavyakhUNAmAM 42 mAIla dUra sItA* maDhI' nAmanuM gAma che. enuM ja prAcIna nAma ' mithilA' keTalAka jaNAve che. sItAmaDhI gAma lakhkhAI (lavazuddhaha) nadInA kinAre vaseluM che. vaLI, keTalAka vidvAnA sItAmaDhonI pAse 'suhilA' nAmaka sthAnane mithilAnA apabhraMza mAne che. vaizAlIthI mithilA uttara pUrvamAM 48 mAIla para hatI. codamA saikAmAM thayelA zrIjinaprabhasUri peAtAnA ' vividhatI 95 'mAM mithilAnuM varNana A rIte Ape che: bharata kSetranA pUrva dezamAM videha nAmanA deza che, jene hAla ( caudamA saikAmAM) tIraheta' deza kahevAmAM Ave che. ahIMnA pratyeka ghara AgaLa suMdara phaLeAthI lacI paDatAM keLanAM jhADA che; jyAM dUdhathI banelI khIranuM DhAkA leAjana kare che, mIThA pANInA kUvA, vAva, taLAvA ane nadIAthI A deza bharapura che. mA dezanA leke saMskRta bhASAnA vizADhA hAya che ane vividha zAstro samajavAmAM nipuN hAya che. 4 ' " " e dezamAM samRddhizALI 'mithilA' nAme nagarI che, jene hAla (caudamA saikAmAM) 'jagaI' nAme leAkA oLakhe che. tenI pAse janaka rALanA bhAI kanakanuM nivAsasthaLa che, je gAma 'kanakapura' nAme prasiddha che. ' mithilAmAM zrImallinAtha bhagavAna ane zrIpA nAtha bhagavAnanAM cAra kalyANukaprasaMge manyA hatA. mahAvIra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 pU. bhA, je. tIrthabhUmie bhagavAnanA AThamAM gaNadhara pitanI A janmabhUmi hatI. mahAvIra bhagavAnanA caraNakamaLathI punita khanelI khANugaMgA gaMDakI nadI sAthe maLIne A nagarIne pavitra karI rahI che. myA nagarImAM bhagavAna mahAvIre cha cAturmAsa vItAvyAM hatAM janakarAjAnI putrI sItAnu A janma sthaLa che. e sthaLe * mahuvA vaDileTapI' nAmanuM mATuM vaTavRkSa UbhuM che; jyAM rAma sItAnuM pANigrahaNa karyuM hatuM. e sthaLa sAkullA kuMDa' nAme ALakhAya che. vaLI, pAtALa li'gAdi aneka tIrthAM che. " ahIM zrImallinAtha caityanI aMdara vairAcA devI. ane kubera yakSa temaja zrIneminAthanA caityamAM gAMdhArI devI ane lakuTi yakSa ArAdhaka DhAkAnAM vijJo hure che." 6 A varNana uparathI jaNAya che ke sa. 1360 nI AsapAsa ahIM zrITvinAtha bhagavAna temaja zrIpArzvanAtha bhagavAnanAM e caitya hatAM ane te vakhate A nagarI ' jagaI nAme prasiddha hatI. Aje uparyukta sItAmaDhauthI pazcimamAM lagabhaga cha mAIla dUra ' jagadIzapura'nAmanuM gAma che. sa'bhava che ke jene jinaprabhasUri ' jagai ' kahe che te ja A ' jagadIzapura' hAya. jo A kalpanA sAcI hAya tA atyAranuM jagadIzapura e ja caudamA saikAnI mithilA kahI zakAya paraMtu atyAre A sthaLa pakI kAMI jaina maMdira, jaina dharma zALA ke tenI vastImAMthI karyuM nathI. tethI A tIrtha viccheda thayuM che. phakta kSetraspa`nA thAya che. uparyu kta maMdiranA sthaLe Aje zivaliMga pUjAya che. mithilAnA nAma uparathI prAcIna jaina zramaNenI eka zAkhA paNa prasiddha hatI je maithiliyA ' nAme kahevAtI hatI. ( , Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithilA mithilAnA kalyANakAnI sthApanAnI caraNapAdukAo hAlamAM bhAgalapuranA jaina maMdiramAM padharAvavAmAM AvI che. A pheraphAra kayAre thayA te jANavAmAM AvatuM nathI. rAya agnidAse A tIrthanI puna: sthApanA mATe kharIdelI jamIna mAtra vidyamAna che. 75. sItAmaDhauthI 30 mAIla ane janakapura rADa sTezanathI 24 mAIla dUra 'janakapura' nAmanuM gAma che. tene leAkA prAcIna mithilA mAne che. sItAnuM janma sthaLa A hetuM evI DhAkAnI mAnyatA che. 24. lakhIsarAi ane kayUla ja kazane bhAgalapurathI relve dvArA lakhIsarAI thaI ne kayUla jakazane uttarAya che. ahIM sTezana najIka dharmazALA che. lakhIsarAI ane kayUlanI vacce eka mATI nadI vahe che. tenA upara eka vizALa pUla mAMdhelA che. lakhIsarAInA sTezananI najIkamAM paNa traNa pAkI dharmazALAo che. lakhIsarAI ane kayUlathI gADA mArge kSatriyakuMDa ane kAdI tIrthanI yAtrArthe javAya che. 25. kSatriyakuMDa lakhIsarAI ane cUlathI naiRtyamAM 18 mAIla, sIkaMdarAthI dakSiNamAM 2 mAIla, navAdAthI pUrvamAM 34 mAIla ane jammuthI pazcimamAM 14 mAIla dUra nadI kAMThe lachavADa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A9$ nAme gAma che. tyAMthI dakSiNamAM 3 mAila dUra kuDaghATa nAmanA pahADa che. pU. bhA. 4. tIthabhUmie . lachavADhathI deghaDAnI eka, kITTuzAnI e, sakasakInI eka-ema cAra pahADIe ane khIjI cakanAnI traNa pahADIe ema kula sAta pahADIe meLaMgyA pachI kuMDalADhanI pahADI Ave che. kuDaghATanA uparanA medAnamAM zrImahAvIrasvAmI bhagavAnanuM maMdira che. Ane ApaNe kSatriyakuMDa eTale lagavAna mahAvIrasvAmInuM janma sthaLa mAnIe chIe. kuDaghATa pahADanI najIka 'kSatrIkuMDa' nAmanuM gAmaDuM che paraMtu pahADI pradezamAM javA-AvavAnI vikaTatAne lIdhe lachavADamAM kSatriyakuMDanI taLeTI ane peDhI rAkhI che. lakhIsarAIthI lachavADe sudhI lagabhaga pAkI saDaka bAMdhelI che. lachavADamAM vizALa jaina dharmazALA ane temAM zrImahAvIra bhaga vAnanuM maMdira ane kArakhAnu vagere che. yAtrALuone hareka prakAranI sagavaDa maLe che, bhagavAna mahAvIranuM A maMdira vizALa che. temAMnI vividha prakAranI nakazIthI e kaLAmaya lAge che. cAkanA cAre khUNe rahelI cAra derIomAM caraNapAdukA sthApelI che. lavADanI dharmazALAmAM mukAma karIne kSatriyakuMDanI cAtrA karavA javAya che. lachavADathI kuDezvArTa sudhInA mArga gIca jhADI hAvAne lIdhe bhayAnaka bhAse che, chatAM sRSTisodaya thI bharapUra che. mArgamAM AvatI ekanI eka nadIne sAta vAra ALaMgavI paDe che. nadInuM pANI mIThuM ane pAcaka che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriyakuMDa kuDaghATanI taLeTImAM be nAjIka madirA UbhAM che. temAM mahAvIra bhagavAnanI zyAmavaNI pratimA virAjamAna che. ahIMthI pahADanA caDAva zarU thAya che. caDhANanA mArga bhalabhalA sazakatanAM hAza gagaDAvI nAkhe evA vikaTa ane RNu che; chatAM AMjI nAkhatuM kudaratI sauMdarya, zItaLa vAyunI laherI, ane yAtrAnA utsAhI vAtAvaraNu AgaLa e kAma visAtamAM lekhAtuM nathI. yy * lagabhaga eka mAilanA caDAva pUrA karyA pachI zrImahAvIra bhagavAnanuM maMdira Ave che. aneka prakAranI auSadhionA bhaMDArasamI vanarAjathI vIMTAyelu eka vana che; je jJAtavanakhaMDa udyAna ' nAme zAstramAM prasiddha che. A vanamAM bhagavAna mahAvIra dIkSA lIdhI hatI. bhagavAnanAM vyavana, janma ane dIkSAH ema traNa kalyANaka maheAtsA ahIM ja ujavAyA hatA. bhagavAnanA 8 AmalakIkrIDA' prasaMganI sAkSI ApatAM khalInAM ghaNAM ADe UbhelAM jovAya che. vaLI, eka moTA makAnanuM khaMDiyera paDelu che tene tAkA " siddhArtha rAjAnuM bhavana kahe che. ' ahIthI 4 mAIla dUra brAhmaNakuMDa nAmanuM gAma che, jyAM RSabhadatta ane devAnaMdA mAtAne bhagavAne dIkSA ApI hatI, temaja kSatrIkuMDamAM bhagavAna mahAvIre peAtAnI putrI priyadarzInA ane jamAI jamAlIne dIkSA ApI hatI. vaLI, kuMDaghATa pahADInI nIce kumAriyo ( kuramAra-kAza! ) nAmanuM" gAma che tyAM bhagavAnane gAvALiyAnA pahelA upasarga thayA hatA. zeAdhakheALanA pariNAme vidvAnoe mujaphpharapura jillAmAM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 pU. bhA. jai. tI bhUmie ' AveluM 'asADapaTTI ' e ja 'vaizAlI' che ane tenI pAse asuDa' nAme gAma che e ja kSatriyakuMDa che. temaja khasApaTTIthI huM. mAila dUra 'brAhmaNugrAma' che; evuM nakkI karyuM che. e zeASakhALanI vigata upara ApaNe dRSTipAta karI laI e. ' vazAlI : kSatriyakuMDa khasADanA vasAvazeSAne prAcIna vaizAlI hAvAnA saketa karanAra saMzAdhakAmAM seMTa mArTina ane janarala kanidhahAma sauthI mAkhare che. te pachI sane 1903-4mAM DaoN. plAya ane sane 1913-14mAM DaoN. spUnaranI dekharekha taLe khasADanuM kheAdakAma thayuM. saMzAdhananA pariNAmAthI jAhera thayelA niyAnA AdhAre zrIvijyendrasUri jevA vidyAnAe bhagavAna mahAvIranA janmasthaLa ane pavitra prasaMgo upara prakAza pADatI 'vaizAlI nAmanI pustikA pragaTa karI ane e tIrthanI puna: sthApanA mATe prayatna karatAM peleTa ne lekhA paNa lakhyA che. ene TUMkamAM ahI joI laIe. teo kahe enA A sAra che: ' lavADanI najIka bhagavAna mahAvIrano janmabhUmi mAnavAmAM keTalAye bhogeAlika ane atihAsika doSA upasthita thAya che. lavADanA pradeza hAla muMgera jillAmAM che. mahAbhArata kAra A dezane * mAgiri nAmathI ullekhyA che, je pAchaLathI aMgadezamAM bheLavI daivAyA hatA. arthAt videha dezathI A sthaLa bhinna che. vaLI, A sthaLamAM pahADI che jyAre prAcIna graMthAmAM kSatriyakuMDa sAthe pahADanuM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriya thaI varNana maLatuM nathI. e sivAya zAstramAM vaizAlI ane kSatriyakuMDa pAse gaMDakI vahe che evuM varNana che jyAre A sthaLe eka vahetuM nALuM che te gaMDakI nadI nathI. prAcIna varNana anusAra kSatriyakuMDa vaizAlInI pAse che tyAre A pradeza dUra che. prAcIna sAhityamAM kSatriyakuMDa videha dezamAM hovAno ullekha che ane videha deza gaMgAnI uttare che jyAre A pradeza gaMgAnI dakSiNe che. jene mAnyatA anusAra te gaNataMtrane adhipati rAjA ceTaka hatuM, je bhagavAnane mA thatuM hatuM. rAjA ceTakane AdhIna nava mali ane nava lichavi gaNarAjAe hatA. e lokamAM pahelAM jabare meLa hatuM. temanI AvI saMyukta zaktinA kAraNe pADozI rAja enA upara AkramaNa karI zakatAM hatAM paraMtu aMte A rAjya sAmrAjyavAdI kuNika (ajAtazatru)nI leupadaSTine zikAra banyuM ane bAra varSa sudhI baMne pakSamAM pUnakhAra saMgrAma khelAye. ane A gaNarAjya sAmrAjyavAdI sattAne bhoga banyuM ane gaNuMrAjya sadA mATe aMdhakAramAM vilIna thaI gayuM. A ItihAsaprasiddha vaizAlInI pAse kSatriyakuMDa nAme sthAna hatuM je AjakAla vAsukaMDa" nAme oLakhAya che. AcArAMgasUtra anusAra ahIM jJAtukSatriyAnuM nivAsa sthAna hatuM. A kSatriyakuMDamAM ja bhagavAne janma lIdhA hatA. A jAtimAM utpanna thavAnA kAraNe bhagavAna nAtaputra yA jJAtRputra tarIke paNa oLakhAtA hatA. A kSatriyakuMDamAM snAtakSatriye rahetA hatA tethI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmie bauddhagraMthamAM Ane jJAtikA, nAtikA athavA nAtikAnA nAme ulalekha karyo che. kayAM kyAMI Ane nAdikA paNa kahevAmAM Avela che. mahAparinimbAsuramAM mahAtmA buddhanA aMtima vihAra sthaLanI parigaNanA karavAmAM AvI che, tadanusAra mahAtmA buddhanA rAjagRhathI kuzInArAnA vihAramAM koTigrAma ane vaizAlI vacce "nAdikA che, je vaizAlIthI barAbara pahele paDAva che ane "mahApariniANunA cInI anuvAda anusAra Ane vaizAlIthI 7 "DI" eTale 2 mAIla dUra hovAnuM kahevAmAM AvyuM che. AthI ja kSatriyakuMDa vaizAlInI najIka hatuM ema sapramANa baMdhabese che ane aitihAsika daSTie paNa nirdoSa Thare che. basADhamAM khedakAma karatAM I. sa. pUrvenI keTalIka vastuo maLI AvI che. khAsa karIne keTalIka mahAre, jena mUrtio bola mUtio vagere maLI AvyAM che. azokastaMbha je basADa pAse AvelA bakhA gAmamAMthI maLI AvyA che, tene paNa AmAM samAveza thAya che. saMzodhakoe nakkI karelA A "kSatriyakuMDa pradeza mATe hajI zAstrIya zodha karavAnI bAkI rahe ja che. zAstrIya AdhArone sAme rAkhI lachavADanA pradezane cakAsI javAmAM Ave te ja sAco kSatriyakuMDane patto lAgI zake, evI mArI mAnyatA che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. kAkaMdI lachavADathI IzAna khUNAmAM 12 mAIla dUra gADA zarate kAkaMDI" nAmanuM nAnuM gAma che. gAmanI eka bAjue zAMta ane zItaLa vAtAvaraNa jamAvI beTheluM taLAva che, tenA kinAre vizALa jagAne gherI vaLeluM kATathI surakSita zrIpAzva nAtha bhagavAnanuM maMdira UbhuM che. A maMdira soLamA saikAmAM aMdhAyeluM che. koTane pharatI nAnI evI dharmazALA che. kAkaMdImAM zrIsuvidhinAtha bhagavAnanAM cAra kalyANake thayelAM hovAthI temanI caraNapAdukAonI sthApanA ahIM karelI che. Aje jene kAkaMdI kahevAmAM Ave che te to dhanA agAranI kAkaMdInA nAme oLakhAya che. A dhanA te zAlibhadranA banevI nA zeTha nahi paraMtu bIjA ja hovA joIe. jene zAstromAM kAkaMdInA nAme je ghaTanAo varNavelI che te to uttara bhAratavarSamAM kyAMka hatI. bhagavAna mahAvIranA vihAra varNanathI jaNAya che ke, kAkadI uttara bhAratavarSamAM prAcIna prasiddha nagarI hatI. bhagavAna mahAvIranA samaye tyAM jinazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tenI bahAra sahasAmravana nAme udAna hatuM. bhagavAna mahAvIra ahIM anekavAra padhAryA hatA. bhadrA sArthavAhInA putra dhanya ane sunakSatre ahIM bhagavAna mahAvIra pAse zramaNudharmanI dIkSA aMgIkAra karI hatI. bha0 mahAvIranA ziSya kSemaka ane tidhara gRhasthAzramamAM ahIMnA rahevAsI hatA. 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha' 4 pRSTha 8 tIpha Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie A hakIkatane dhyAnamAM laI ne vidvAnA nUrakhAna sTezanathI 2 mAIla dUra ane gArakhapurathI dakSiNa-pUrve 30 mAIla upara diga'khara jaino je sthaLane kiSkiMdhA athavA 'bhukhudA ' tItha mAne che te ja prAcIna sAka'dI hAya ema jaNAve che. AjanI A kADhI tA asaTTanI DhADhInA samAna nAmathI sthApanA-tItha banI gayeDhI hAya ema lAge che. ( kSatrIkuMDa-kAkI temaja caMpApurI ane samatazikharajInA vahIvaTa mAlucarasTeTanA jamInadAra zrImAn mahArAja bahAdurasiMhajI dudhaDa( jIyAgaMja )vALA kare che. 27. guNAyA lakhIsarAIthI sAutha bihAra brAMcanA relve mArge ' navAdA ' sTezane utarAya che. tyAMthI 2 mAIla dUra bihAranI saDake kha'ne bAjue UbhelAM ghaTAdAra vRkSAnI hAramAlAne pasAra karatAM ' jaMgalamAM maMgala ' nA khyAla ApatuM 'zuzuAcA' nAmanu' tItha jovAya che tI'nI dakSiNa dizAmAM ghADha Amravana jhUlI rahyuM che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM 'guNuzIlavana" nAme ALakhAtu rAjagRha nagaranuM A prasiddha udyAna hatu. bha. mahAvIra jyAre jyAre zajagRhe padhAratA hatA tyAre A udyAnanA caityamAM rahetA. bha. mahAvIranA hAthe seMkaDA DhAkAe A sthaLe zramaNadhama ane zrAvakadharmanI dIkSA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAyA aMgIkAra karI hatI. mahAvIra bhagavAnanA agiyAra gaNadharoe guNazIlaka cityamAM anazanapUrvaka nirvANa prApta karyuM hatuM. A sthaLa uttara-pazcima dizAmAM hatuM. e ja guNazIlavAna Aje "guNAyAjI" nAme oLakhAya che. e puNyasamRtionI yAda ApatuM, eka sohAmaNA sarovaranI vacce nAjuka bAMdhaNInI suMdara AkRtithI ApatuM jinamaMdira UbhuM che. maMdiramAM javA mATe kaTheDAbaMdhI pAja (pala) bAMdhe che. A sathaLa atyAre rAjagRhathI dakSiNa-pUrvamAM che. asalanA cityanuM keI nizAna atyAre hayAta nathI. maMdiramAM mU0 nA zrI mahAvIra bhagavAnanI mUrti che. tenI AjubAjumAM bha. mahAvIra ane gautama gaNadharanI pAdukAo virAjamAna che. baMne upara anukrame saM. 1986 ane saM. 1688 nA lekhe che. maMdiranI bahAra cAre khUNAmAM chatrIo UbhI che. anipUNAnI chatrImAM 20 tIrthakarenI zyAmavaNa pAdukAo, vAyavya khUNAnI chatrImAM zrI neminAtha bhagavAnanI pAdukA, netrAtyAnI chatrImAM zrISabhadeva bhagavAnanI ane izAnakhUNAnI chAtrImAM zrIvAsupUjaya bhagavAnanI pAdukAo birAje che. ahIM nAnI paNa sArI dharmazALA che. digaMbarAe hamaNAM ja navuM maMdira baMdhAvyuM che. ahIMthI rAjagRhI pahADanA rAte 12 mAIla dUra che. rAjagRhI mATI nagarI hatI tyAre tenA sImADA ahIM sudhI laMbAyA hatA. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. pAvApurI guNAyAthI 12 mAIla ane bihArathI agnikhUNAmAM 7 mAIla dUra AvelI "purI" athavA "pAvApurInA nAme je sthaLa Aje paNa jenenA pavitra tIrthadhAma tarIke prasiddha che te "pAvA bhagavAna mahAvIranI nirvANabhUmi che, emAM saMdeha nathI. jena zAstromAM A sthaLane "madhyamA-pAvA" nAme oLakhAveluM che. kemake e kALe pAvA nAme traNa nagarIo mejuda hatI. eka gerakhapura jillAmAM kuzInArAnI pAse jyAM Aje paDonAnI pAse "papahera" nAmaka gAma che, te pAvA nAme prasiddha hatuM. bIjI pAvA hajArIbAganI AsapAsanA pradezamAM-je bhaMgI athavA bhAge dezanA nAme prasiddha Arya dezomAMne eka hatetenI rAjadhAnI hatI. trIjI pAvA uparyukta rAjagRhanI samIpe hatI, je bhagavAna mahAvIranA nivANathI punita banI hatI. trIjI pAvAthI pahelI pAvA vAyavya khUNAmAM ane bIjI agnikhUNAmAM hatI. A baMnenI vacce lagabhaga samAna aMtare A trIjI pAvA hevAthI te "madhyamA-pAvAnA nAme prasiddha hatI. boddha graMthamAM pahelI pAvAne ulekha kyAMIthI maLI AvatA nathI. A kAraNe ja AjanA saMzodhaka vidvAne mAtra be pAvAonuM nirUpaNa kare che. jena ane bauddha sAhityane samanvaya karatAM pAvA nAmanI traNa nagarIonI sAbitI maLe che. jaina zAstromAM trIjI pAvAnuM "apApApurI" evuM nAma Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvApurI 85 paNa maLe che paraMtu ahIM zrIvIra prabhunuM nirvANa thatAM tenuM nAma pAvApurI paDyuM. bhagavAna mahAvIranA samaye ahIM hastipAla nAmane rAjA rAjya karate hate. pahelAM A nagarI vizALa hatI. - jyAre mahAvIra bhagavAnanI upadezadhArA ahIM vahetI haze tyAre A nagarInI vizALatA ane mAnava maherAmaNanI bharatI kevIka haze enI kalpanA khAtara bhagavAnanI ahIM banelI keTalIka jIvanaghaTanA tarapha dhyAna derIe; ane ahIMnA zAMtiprada AhulAdaka vAtAvaraNanuM rahasya samajIe. bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna thayA pachI teo jyAre apApA nagarImAM AvyA te ja samaye e nagarInA semila, nAmanA dhanADha5 brAhmaNe yajJano AraMbha karyo hato. te yajJakarmamAM kuzaLa ane samagra vidyAmAM pAraMgata evA agiyAra vidvAna brAhmaNe ne pitAnA ziSya parivAra sAthe AmaMcyA hatA. yAnI AsapAsa vIMTAyelI mAnava-medanIe jyAre bhagavAnanA AvyAnA samAcAra jANyA ke tarata yajJa choDI daIne bhagavAnanA darzane e medanI UlaTI paDI. A je A agiyAra vidvAnene thayuM ke AvuM mAyAvI AkarSaNa jamAvI beThelo e karyo puruSa che? e jevA ane tene pitAnI pAMDityapratibhAthI ajI devAnA saMka95thI sau pahelAM IdrabhUti nAmane vidvAna bhagavAna pAse AvyA. AvatAveMta prathama daSTie bhagavAnanI tejasvI, zAMta ane jJAnagaMbhIra mukhamudrA joI tenI kuMphADA mAratI pAMDityaprajAnI phaNA ApoApa saMkocAI gaI ane jyAre bhagavAne tenuM nAma Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. jai. tIthI dina ane tenA hadayamAM zalyanI mAphaka khUyA karatI zaMkAnuM pUchayA vinA ja samAdhAna karyuM tyAre tene pitAne pAMDitya garva akaLAvavA lAgyA. tene prayatna jANe sUrya sAme dhULa pheMkavA je tene bhAsavA lAgyo. Ama bIjAne AMjavA jatAM pote ja aMjAI gayA jevI tenI sthiti thaI gaI. - e pachI te A vAta tenA be bhAI nAme agnibhUti ane vAyutinA kAne vAyuvege pahoMcI tyAre teo temaja vyava, sudharmA, maMDika-mauryaputra, akaMpita, acalabhrAtA, metArya ane prabhAsa ema eka pachI eka agiyAre vidvAne pitapotAnA ziSya parivAra sAthe bhagavAna pAse AvyA ane potapotAnI zaMkAonuM samAdhAna e rIte thatAM temane pAMDitya ane pratiSThAne ghaTATo5 ApoApa UtarI gayo. agiyAre brAhmaNe pitAnI 4400nI zikhAmaMDalI sAthe e sthaLe bhagavAnanA ziSya banyA ane gaNadhara kahevAyA. A gaNadhara bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI triveNI savarUpa tripadIne jhIlI laI dvAdazAMgInI racanA ahIM karI, jene bacI rahele bhAga Aje paNa ApaNA sAhityano akSayanidhi banI rahyo che. bIjA tabakkAmAM bhagavAne jenadharmanAM Asana lekahaiyAmAM sadA acala banyAM rahe e khAtara sAmAjika racanAnA eka bhAga tarIke zramaNudharmanI mAphaka gRhasathadharmane paNa dezanAjhare vaheto karyo ane sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA-e caturvidha saMghanI sthApanA karI. chelale chellAM bhagavAne jyAre pitAnuM maraNa pAme Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThyapa 87 AveluM jANyuM tyAre ko maraNathI hatAza na thAya e khAtara saLa praharanI dazanAmAM uttarAdhyayana sUtranAM adhyayane bhagavAne ahIM ja uccAya. A adhyayana dvArA lekone motane bhaya jItI levA, eTaluM ja nahi, marIne paNa jIvavAne maMtra zIkhI levAne prabodha karyo. e pachI hastipAla rAjAnI rajajugazALAmAM A jhaLahaLatI jyoti bujhAI gaI ane nirvANanI parama zAMti prApta karI. e divase ekaThA thayelA malika ane licchavi vaMzanA rAjAoe bhagavAnanI jJAtinA abhAvamAM nivaNane utsava ujavavA dravya udyota pragaTAvyo, tyArathI "divALI parva astitvamAM AvyuM. Aje paNa A parva mAnavamAtra vividha bhAvanAthI Ujave che paNa tenuM kharuM rahasya A hakIkatane AbhArI che. A rIte bhagavAnanI ArAdhanA sAdhanAno ahIMnA vAtAvaraNamAM ciraMtana guMjate paDaghe Aje paNa saMbhaLAyA kare che. e prAcIna kALanI pAvApurI Aje te pAvA ane purI e nAmanAM be gAmaDAMomAM vibhakta thayelI che, je gAmaDAM eka mAIlanA aMtare eka bIjAthI chUTA paDI gayelAM che. ApaNuM tIrthadhAma purImAM AveluM che. gAmanI madhya bhAgamAM vetAMbara jenenuM vizALa maMdira ane be dharmazALAo che. A maMdirane "gAma maMdira kahevAmAM Ave che. maMdiranA madhya bhAgamAM bhagavAna mahAvIranI suMdara prAcIna pratimA birAjamAna che. tenI Asa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ea pU. bhA. hai. tIthabhUmi L pAsa zrIRSabhadeva, zrIcaMdraprabhu, zrIsuvidhinAtha ane zrInesanAtha bhagavAnanI mUrti che. mU. nA. nI jamaNI mAjue zrImahAvIra bhagavAnanI prAcIna pAdukA sthApana karelI che. A pAdukAo atyAre jIjju hAlatamAM che. kahevAya che ke bhagavAnanA nirvANa pachI thoDA samayamAM A pAdukA anAvavAmAM AvI hatI, navI pAdukA prabhunI sanmukha padharAvavAmAM AvI che. DAbI bAjue agiyAra gaNudharAnI pAdukAo ane AgamAddhAraka dehi~gaNi kSamAzramaNunI manAhara mUrti che. gabhArAnI cAre mAjInA khUNAomAM cAra DharIe che, temAM zrIvIraprabhu, zrIsthUlibhadra, mahAsatI caMdanamAlA, tathA dAdAjInI caraNapAdukAo birAjamAna che. A maMdira sAhAmaNu ane AkarSaka che. gAma maMdirathI pUrvadizAmAM aDadhA mAIlanA a Mtare eka khetaramAM eka stUpa UbheA che. kahevAya che ke pahelAM ahI samavasaraNa maMdira hatuM. bhagavAna mahAvIre pAtAnI chellI dezanA A sthaLe ApI hatI. ahIM je pAdukAo sthApana karelI hatI te jalamaMdiranI najIkamAM dharmazALAnI pAchaLa AvelA samavasarajI maMdiramAM padharAvavAmAM AAvI che. gAma madirathI sIdhe raste je sthAne bhagavAnanA OMnA agnisaMskAra karavAmAM Avye te sthaLe temanI citA zAMta thaI jatAM e punita rAkha janatAe upADace rAkhI ane tyAMnI mATIne paNa TAkA khAtarI khAtarIne upADI jatAM tyAM eka mATA khADA anI gayA. e sthaLe Aje jaLamaMdira che. A jaLamaMdira 84 vIghA jeTalI jamIna kelI che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ QtA uga che. te sAMja pAvApurI madhya bhAgamAM ghaNuM UMDANa che. bAre mAsa pANI bharyuM rahe che. sarovaramAM sApa, mAchalAM, deDakAM, kAcabA vagere jaLacara prANIo puSkaLa pramANamAM rahe che. kahevAya che ke eka bIjAne kadI herAna karatAM nathI. asaMkhya kamaLothI chavAyelA A manahara sarovaranI vacce bhagavAna mahAvIra svAmInuM maMdira zobhI rahyuM che. rastA uparathI maMdiramAM javA mATe lAMbo kaheDAvALA suMdara pUla bAMdhe che. tenA mukhya daravAjA uparanI eka meDImAM cAghaDiyAM bese che, jyAM sAMja-savAra nobata gagaDayA kare che. bhagavAnanA moTA bhAI rAjA naMdivane A sthaLe maMdira baMdhAvyuM ema kahevAya che ane keTalAye uddhArA thayA pachI Aje A svarUpe dRSTigocara thAya che. A maMdi2mAM mULanAyakanA sthAne bha. mahAvIranI caraNapAdukAo sthApanA karelI che. tenI baMne bAjue zrIgautamasvAmI ane zrIsudharmAsvAmInI caraNapAdukAo che. maMdiranI bhamatImAM gaNadhara, soLa mahAsatIo, caMdanabALA ane dAdAjInI mUrtio birAjamAna che. jaLamaMdiranI pAse rastA upara mahetAbakuMvarIe baMdhAveluM eka moTuM zikharabaMdhI jinAlaya che. temAM mUTha nA zrI mahAvIra svAmInI mUrti birAjamAna che. uparanA mALamAM caumukhajI che. A derAsaranI bAjumAM bAbu buddhisiMhajI dheDiyAe baMdhAvelI dharmazALA che. tyAMthI thAya cheTe eka galImAM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmi samavasaraNanI racanAvALuM pAkI bAMdhaNInuM maMdira-chatrI che. A chatrI vizALa jagA upara baMdhAyelI hovAthI ramaNIya lAge che. chatrInA madhyabhAgamAM zrI mahAvIra svAmInI caraNapAdukA goThavAyelI che. A caraNapAdukAo uparyukta svapamAMthI lAvIne ahIM padharAvavAmAM AvI che. A chatrInI najIkamAM bAbu sItApacaMdajI nAhare baMdhAvelI vizALa dharmazALA che. tenI sAmI bAjue kAlu Abue baMdhAvelI dharmazALA ane bagIce Avelo che. tenI pAse jaLamaMdiramAM javAne meDIbaMdha daravAje Ave che. A daravAjA pAse ja beThIbAMdhaNanI eka dharmazALA paNa che. jaLamaMdirathI thoDe cheTe jaLamaMdiranA kinArA upara ja thoDAM varSo pahelAM digaMbarIoe eka vizALa dharmazALA ane temAM eka zikharabadhI jinAlaya baMdhAvyuM che. zrIvIra bhagavAnanA nivaNadivase-gujarAtI Aso vadi amAvAsyAnA divase A tIrthamAM moTe meLe bharAya che. dUra dUrathI hajAre yAtrIo ekaThA thAya che ane nirvANautsava Ujave che. kAtika sudi 1nA divase bhagavAnanI rathayAtrA nIkaLe che. purI gAma vetAMbara jainenA tAbAmAM che. e uparAMta bIjAM paNa be-traNa gAme jenenI hakumata heThaLa che. ahIM saMghanI pelI che, je ahIMnAM badhAM zvetAMbarI maMdiranI sArasaMbhALa rAkhe che ane gAmane vahIvaTa kare che. bI. bI. ela. jemAM pAvApurI sTezana paNa thayuM che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. kuMDalapura-vaDagAma [nAlaMdA] pAvApurIthI pagaraste 8 mAIla dUra "kuMDalapura avAya che. pAvApurIthI pAke raste AvatAM 12 mAIla thAya. che. temAM chellA be mAIlane rasto kADhe che. pAvApurI TezanathI 15 mAIla dUra baDagAma (gambara gAma) che, jene ApaNe kuMDalapura-nAlaMdA nAme oLakhIe chIe. prAcIna kALamAM nAlaMdA rAjagRhanuM upanagara hatuM, aneka dhanADhayo vasatA hatA, ane aneka kArakhAnAothI A parUM pravRttimaya hatuM. bhagavAna mahAvIre ahIM cAturmAsa gALyAM hatAM ane aneka bhAvakane dharmamArgamAM joyA hatA. zaizALakane bhagavAna mahAvIrano meLApa ahIM ja thayo hato. bhagavAnanA gaNadhara paikI traNa gaNadhara Iti gautama, agnibhUti ane vAyubhUti nAmanA traNa bhAIone janma ahIM ja thaye hate. bhagavAna buddha ahIM keTaluMke rahyA hatA. temanA mukhya. ziSya sAripuranAM janma ane nirvANa A sthaLe thayAM hatAM. vividha tIrthaka5" uparathI jaNAya che ke "ahIM pahelAM kalyANaka panI pAse zrIgautamasvAmInuM sthAna hatuM. tIrthamALAonA kathana mujaba e sthAna "yAtrASANu" (yAtrA sthAna)nA nAme lekamAM prasiddha hatuM. eka kavi kahe che ke ahIM gautamasvAmIne kevaLajJAna thayuM hatuM tethI te sthaLa yAtrASANunA nAmathI prasiddha thayuM hatuM. paM. haMsasema nAmanA yAtrI potAnA samayamAM (saM. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. jaina tIrthabhUmio 1565 mAM) ahIM seLa maMdira hovAne ulekha kare che. ' te pachI paM. jayavijaya saM. 164 mAM ahIM AvyA tyAre 17 maMdira ane temAM 17 pratimAo hovAnuM kahe che. te pachI zrIvijayasAgara nAmanA yAtrI, ahIM 2 maMdiro hatAM ema kahe che, jyAre saubhAgyavijayajI saM. 175mAM ahIM 1 maMdira ane bIjAM pratimA vinAnAM maMdire dazAmAM che ema kahe che. A hakIkta uparathI jaNAya che ke aDhAramA sikAnI zarUAtamAM ahIM kALajhapATe e lAge jethI 17 maMdi2mAMthI mAtra eka ja bacI rahyuM. atyAre gAmanA cheDe eka jaina dharmazALA che. temAM ja eka moTuM jinAlaya UbhuM che. mU.nA. zrI RSabhadeva bhagavAnanI zyAmavarNa prAcIna pratimA temAM birAje che. mUnA.nI bane bAjue maLIne 9 prAcIna mUrtio che. vaLI, DAbI bAjue cekInI chatrImAM 2 nAnI mUrtio birAje che. maMdiranA raMgamaMDapanI sAme bahAra javAnA rastA pAse ja naMdIzvara dvIpanI racanA karelI che ane tenI pAse keTalIka mUtio mUkelI che. dharmazALAmAM kuvAnI najIka eka suMdara nAnI chatrI zobhI rahI che. temAM dAdAjInAM pagalAM che. 1. "prAcIna tIrthamALA saMgraha' pR. 17. 2. ejana 5, 30. 3. ejana 5, 30. 4. ejana 5, 91. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI nAlaMdA vizvavidyAlaya eka tarapha bauhonI bhUtakAlIna kIrtinuM karuNa gIta saMbhaLAvatAM avazeSa jevAya che. te sAtama-AThamI zatAbdImAM pUrNa jAhojalAlI jogavatA nAlaMdA vizvavidyAlayanA nAmathI khyAti pAmelA vidyApIThanAM prAcIna khaMDiyera che. sarakArI purAtatva saMzodhanakhAtA taraphathI hamaNuM khodakAma thayuM tyAre A saMskAradhAmanAM khaMDiyerene patto lAgyuM che. purAtatvanA abhyAsIone A sthaLa darzanIya che. atyAra sudhImAM ahIM je khedakAma thayuM che te karatAMye bhUminA vadhu stara bedI kADhavAmAM Ave te bauddho pahelAnI prAcIna jaina sAmagrI hAtha lAge ema che. 30. rAjagRhI. nAlaMdA sTezanathI relve raste 8 mAIla dUra rAjagira nAmanA chellA sTezane utarAya che. A gAmanA nAkA upara be moTI jaina dharmazALAo sAmasAme AvelI che, dharmazALAmAM kArakhAnAnI peDhI che ane yAtrALuone hareka prakAranI sagavaDa maLe che. A baMne dharmazALAnI vacce paDatA raste gAma tarapha jatAM keTayukta eka vizALa kaMpAuMDamAM zikharabaMdhI e bhavya maMdira AvelAM che, A be maMdiro paikI eka mU0 nA zrI munisuvratasvAmI bhagavAnanuM che. mULanAyakanI mUrtinuM zila5 kula5Aka tIrthanA jinabiMbanuM samaraNa karAve che, A mUrti upara saM.1110ne Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmie lekha hevAnuM kahevAya che. maMdiramAM be bAjue be gabhArA che. ekamAM zrI pArzvanAtha bhagavAna ane bIjAmAM zrISabhadeva bhagavAnanI mUtio birAjamAna che. e sivAya bIjA jinabibe paNa che. bIjuM zIpArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che. mULanAyaka bhagavAnanI zebhanIya zyAmala mUrti che. temanI bAjumAM zrI zAMtinAtha bhagavAna che ane tenA upara saM. 1110 ne lekha che. A maMdiramAM dhanA-zAlibhadranI veta UbhI kRtio che ane bIjI prAcIna zilpakaLAnI vividha AkRtio najare caDe che. ahIM pAMca pahADe che te eka bIjAthI saMkaLAyelA che. dharmazALAthI vipulagirinI yAtrAe jatAM digaMbara maMdira, digaMbara dharmazALA ane DAkabaMgale Ave che. digaMbara koThIthI jamaNA hAthe nAhara bAbunuM zAMtibhavana che. tenA bagIcAmAM buddhadevanAM pAMca stUpa, mUti temaja vipulAcala saMbaMdhI kALA paththara upara karele lekha dIvAlamAM jaDela che. 1. vipulagiri dharmazALAthI 1 mAIla dUra vipulagirinI taLeTI che tyAM garama pANInA pAMca kuMDa AvelA che. taLeTIthI vipulagiri pahADIne raste vAMkocUko ane vacce ADAavaLA paDelA paththarone lIdhe kaThaNa lAge che. ahIM prAcIna samayanI nAnI derIo che. eka maMdira che jemAM aImuttA muninI UbhI mUrti che ane jamaNI bAjue AdIzvara bhagavAnanAM pagalAM che, je bhAragirinA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI pa paDI gayelA maMdiramAMthI ahIM lAvavAmAM AvyAM che. DAmI AjIe kamalapatra upara padharAvelI zrImahAvIrasvAmInI pAkA che. 2. ratnagiri : vipulagiri pahADInA joDANamAM ja niri nAmanI pahADI che. tenA upara uttarAbhimukha zrIzAMtinAtha bhagavAnanuM madira che. vaccenA stUpa upara zrIzAMtinAtha, zrIpArzvanAtha, zrIvAsupujya ane zrIneminAtha bhagavAnanI caumukhI pratimA birAjamAna che. 3. udayagiri : A TekarI upara javAnA mArge rAjiMgarathI gayA sudhI javAnA dhArI saDaka mArga Ave che. A TekarI para caDAva sIdhe hAvAthI kaThaNu che. ahIM pUrvAbhimukha killAmAM AveluM madira pazcimAbhimukha che. temAM mU. nA zrIzAmaLiyA pArzva - nAthanI suMdara mUrti kNunA kaLAmaya vaLAMkathI anelA chatra nIce virAjamAna che. mU. nA0 nI jamaNI bAjue zrIpAzva nAtha bhagavAna ane DAkhI khAjIe zrImunisuvratasvAmInI pAdukAo che. maMdiranA cAre khUNe cAra devakulikAo che, temAM zrIpArzvanAtha, zrIAdinAtha, zrIneminAtha temaja zrIpadmaprabha jinezvaranI pAdukAo goThavelI che. ahI' paDI gayelAM derAsarAnAM khaDiyA jovAya che. A pahADa uparathI guDDAyAnuM maMdira joI zakAya che. pahADathI nIce UtarI AvatAM yAtrikAne bhAta apAya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 pU. bhA. je tIthabhUmie survaNagiriH A TekarI upara caDatAM eka jUnI vaMDImAM zilAlekha che. A sthaLa jarAsaMdha rAjAnA akhADA tarIke oLakhAya che. AgaLa jatAM kuMDa Ave che tenI sAmethI ja caDAva zarU thAya che. mArgamAM paDelI moTI zilAo upara thaIne maMdira pAse avAya che. ahIM zrISabhadeva bhagavAnanuM nAnuM maMdira pUrvAbhimukha che. derAsaranAM jUnAM khaMDiyera paDelAM che. vaibhAragiri A pahADano caDhAva saraLa che. pahADanA pAchalA bhAgamAM zreNika rAjAne bhaMDAra ane rohiNiyA cAranI guphAnAM sthaLo che. A sthAne pAsethI paNa upara caDI zakAya e mArga che paraMtu raste viSama hovAthI lAMbA chatAM sIdhA mArge javuM vadhAre salAhabharyuM che. pahADa upara (1) zrI mahAvIrasvAmInAM pagalAMvALuM derAsara che. cAre tarapha cAra derIomAM zrI pArzvanAtha, zrIkuMthunAtha, zrIsupArzvanAtha ane zrI padmaprabha prabhunI pratimAo birAjamAna che. (2) zrI munisuvratasvAmInI pratimAvALA maMdiramAM dhanA-zAlibhadranI mUrtio che. A mUrtio pAsenA paDI gayelA maMdiramAMthI lAvIne ahIM padharAvavAmAM AvI che. (3) zrI zAMtinAtha bhagavAna ane zrI neminAtha bhagavAnanAM pagalAMvALuM maMdira che. (4) zrIjagatazeThe baMdhAveluM maMdira DAbI bAjue che ane jamaNI bAjue purANuM maMdi2nA khaMDiyera jevAya che. pahADanI cheka upara jatAM zrIgautama Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagRhI havAmInuM maMdira Ave che, jemAM agiyAra gaNadhara bhagavAnanI pAdukAo emanI A nirvANabhUminuM smaraNa karAve che. ahIMthI pAvApurI ane guNayAnAM jaLamaMdira vagerenuM dazya dUra dUra kSitijamAM AbhaspazI ekAkAra banI jatuM nevAya che. rAjagRhI ane bIjI pahADIonuM dazya, nIce taratAM unA ane ThaMDA pANInA kuMDe tAjagI prere che. cAre tarapha phelAyelI nirjana zAMtimAM jhADa, pAna, kuMDa ane maMdiranuM darzana sahAnubhUti preratuM AhlAdaka bane che. game tevAne paNa ahIMnuM mukta vAtAvaraNa AdhyAtmika bhAvanuM siMcana kare ja che. pahADanI najIkamAM zAlibhadranI nimolya kuI vIra pASALa, gaDhamAM zreNika mahArAjAne mahela ane naMda maNicAranI vAva vagere sthaLe joIne e samayanI A nagarInI bhavyatA kevI haze ene khyAla prAcIna varNane uparathI thaI Ave che. ahIM "nAyadhamakahA" nAmanA jaina Agama graMthamAM naMda maNiyAra nAmanA zreSThIe vaibhAragiri upara eka vizALa puSkaraNa baMdhAvI hatI tenuM manahara varNana kareluM che, te joIe: vaibhAra parvatanI pAse samacorasa, sarakhA kAMThAvALI, aneka jAtanAM puSpathI sugaMdhita, ane punI gaMdhathI chakelA bhamarA tathA sArasa vagere aneka jalacara paMkhIonA avAjethI guMjAyamAna evI moTI puSkaraNa baMdhAvI. "tenI cAre dizAmAM teNe ghaTAdAra vRkSonI gADha chAyAvALA ane sugaMdhita puSpavALI latAothI bahekatA tI.7 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie cAra vanakhaMDe tiyAra karAvyA. " tyAra bAda pUrvanA vanakhaMDamAM teNe aneka staMbhethI suzobhita ane atyaMta manohara evI eka moTI citrasabhA baMdhAvI temAM prekSakone prasanna kare tevAM aneka prakAranAM lAkaDAnAM ramakaDAM, pustanI banAvaTo, vividha jAtanAM citro, mATInI aneka prakAranI sajAvaTe, judI judI jAtanAM gUMthaNa kAma, tathA vIMTIne, bharIne ane samUha karIne taiyAra karelA A vyavasthita rIte goThavavAmAM AvyA hatA. te pratyekanI samaja ApanArA nipuNa kArIgara, temaja vividha prakAranAM gAyana vAdana karanArA gAyake, tathA kuzaLa naTe ne tyAM pagAra ApIne rokavAmAM AvyAM hatA. zramathI kaMTALIne nagara bahAra vihAra karavA AvanAra loko te sabhAmAM niraMtara bichAvI rakhAtAM Asana upara besIne prasannatApUrvaka te dekhA jotA, saMgIta sAMbhaLatA ane nATakane rasa laI pitAne zrama dUra karatA. dakSiNanA vanakhaMDamAM aneka jala2AthI bhita, vizALa, bhavya, UMcI tathA sahelAIthI svaccha thaI zake tevI eka pAkazALA taiyAra karAvI hatI. temAM khAna, pAna, khAdima ane svAdima e cAre prakAranI vipula bhejanasAmagrI taiyAra karavA pAkazAstramAM pravINa rasoIyAone rokelA hatA. te raseIyAo tyAM AvanArA zramaNo, brAhmaNa, atithie, paNa loko ane mANasane te janasAmagrI chUTe hAthe ApatA. tyAM AvanAra kaI bhUkhyuM na jAya tevI naMda maNiyAranI khAsa AjJA hatI. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI pazcimanA vanakhaMDamAMthI cArekorathI vipula prakAza ane svaccha havA AvI zake tevuM eka moTuM auSadhAlaya baMdhAvyuM hatuM. tyAM aneka vaidyo, vaidyaputra rAganI parIkSA karanArA anubhavI ane tarkathI rogane samajanAza catura mANasone rokavAmAM AvyA hatA. teo tyAM AvanAra sarva gIo, glAna, dubala ane aneka vyAdhithI pIDAyelA lekanI nidAnapUrvaka cikitsA karatA hatA. cikitsA uparAMta rAgIonA upacAra ane khAnapAnanI paNa tyAM saMbhALabharI vyavasthA hatI. "uttaranA vanakhaMDamAM naMda zeTha eka moTI AlaMkArika samA banAvarAvI hatI. tyAM AvanArA lekene savaccha karanArA aneka AlaMkArika puruSe (hajAma) rAkhavAmAM AvyA hatA. keTalAya zramaNa, anAtha, ne, regIe ane dule te sabhAne lAbha laI svaccha thatA. "rAjagRhamAM AvatA ke rahetA aneka musAphare, kAyadiyAe, kAvaDiyAo, ane kArIgare, ghAsa, pAMdaDAM ane lAkaDAMnA bhArA laI janArA aneka anAtha ane sanAtha leka te naMdA puSkaraNImAM nAhavA, pANI pIvA ane pANI laI javA vAraMvAra AvatA tathA keTalAka to tyAM AvIne mAtra jalakrIDA karatA. puSkaraNakAMThe UbhA karelA keLanA maMDapamAM, latA ke jemAM ane pakSIonA avAjathI kalakalita aneka prakAranI pupanI pathArIomAM sAye vihAre nIkaLelA rAjaguhavAsIo ArAma karatA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pU. bhA. je. tIrthabhUmie "e puSkaraNane lIdhe AkhA rAjagRhamAM ane tenI cAre bAju naMda maNiyAra khUba prasiddha thayA. jyAM jaIne sAMbhaLo tyAM loko tene ja guNa gAtA ane kahetAH "dhanya che naMda maNiyArane! saphaLa che ene manuSyajanma! ane dhanya che tenAM mAtapitAne!" 1 A dRSTAMtakathAmAM AlekhAyeluM puSkaraNanuM varNana AjanAM AlIzAna "seniTeriyama" ne paNa jhAMkhuM pADe evuM che. vastutaH vAstukaLA ane sukha sagavaDanI samagra sAmagrI AjanA yAMtrika yuga karatAce aDhI hajAra varSa pahelAM kevI caDhiyAtI hatI tene khyAla A varNanathI saheje AvI jAya che. bhagadha: bhagavAna mahAvIranA samayamAM magadha prasiddha deza hato. Arya dezomAM magadhanI gaNanA pahelI che ane bhagavAna mahAvIranA pracArakSetromAM A deza mukhya hatuM. temaNe A dezamAM aneka cAturmAse vItAvyAM hatAM. AjanA samagra paTaNu ane gayA jile temaja hajArIbAganA keTalAka bhAgane prAcIna magadhamAM samAveza thato hate. | vedamAM A dezane "kIkaTa' nAme ullekha karela che. atharvavedamAM tenuM "magadha" nAma Ape che. brAhmaNa dharmanA graMthamAM magadhadezane "trAtya deza paNa kahyo che ne magadhamAM tIrthayAtrAnA kAraNa sivAya praveza karavA temAM niSedha kare che. tyAM vadhu vakhata rahenArane prAyazcitta karavAnuM paNa pharamAveluM 1. bhagavAna mahAvIranI dharmakathAopaM. becaradAsa, pR.98-100 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhI 11 che. khasA vaSa pahelAMnA eka jaina yAtrAe temanI AnyatA viSe noMdhyuM che ke-- "kAzIvAsI kAga sUi suta lai, madha sue nara khara huI e." ---kAgaDA paNa kAzImAM mare te mANasa madhamAM mare to gadheDA thAya; taraphanA lAkAmAM pracalita che. mukita pAme paraMtu evI mAnyatA A A hakIkata patAvI Ape che ke magadhamAM jaina ane mauddha dharmInA khUba pracAra hatA tethI brAhmaNadhamI leAkAne emAMthI cAvI levA mATe AvA kaDaka Adeza karavAmAM AvyA hatA. A magadha dezanuM pATanagara ' rAjagRha ' hatuM. AjakAla rAjagRha 'rAjagira" nAme oLakhAya che, jenI pAse mAhAgiri parvatamALAnA pAMca pahADa che. ahIM zrImunisuvratasvAmInA janma thayA hatA. te pachInA ItihAsa "dhakAramAM che pazu jyAre jarAsadha magadhanA rAjavI thayA tyArathI magadhanI mahimA gAjatA thayeA. bhagavAna mahAvIranA samaye khi'bisAra-zreNika nAme pratApI rAjA tyAM rAjya karatA hatA. * Azyaka niyukti 'nI ava`imAM lakhyuM che ke, pahelAM A 'kSitiprAMteSData' nAme nagara hatu. tene kSINavAstuka thayeluM jANInetizatru rAjAe te ThekANe canakapura' sthApyuM. kALe karIne te paNa kSINa thatAM 'RSabhapura' sthapAyuM. te pachI tene 'kuzAgrapura' evuM nAma apAyuM. te Akhu maLI gayA pachI zreNikanA pitA prasenajita rAjAe tyAM 'rAjagRha' vasAvyuM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 pU. bhA. je tIrthabhUmi zreNikanA rAjatvakALamAM rAjagRhInI bahAra aneka ulAne hatAM. temAM bhagavAna mahAvIra ane buddhe keTalAMye cAturmAsa pasAra karyA hatAM ane tethI ja baMne dharmanA zrAmAM tene vAraMvAra ulekha karela jevAya che. bhagavatIsUtranA bIjA zatakanA pAMcamA udezakamAM rAjagRhInA UnA pANInA jharA viSe ullekha che. tenuM nAma mahAtapataraprabha" ApeluM che, te hada pAMcase dhanuSya lAMbu hatuM. cInI pravAsI phAhiyAne ane huenatsAMge UnA pANInA karAo joyAnI hakIkata neMdhI che. bauddha graMthomAM A jharAne "tapada" nAme oLakhAvyo che. eka kALe A nagarIne gherA 48 gAumAM hate. zAlibhadra ane dhannA jevA anargata saMpatti dharAvatA aneka dhanADhayo ahIM vasatA hatA. keTakeTalAye jenA prAsAdathI A nagarI zobhAyamAna hatI. duniyAnI koI paNa cIja ahIMnI kutrikApaNamAMthI maLI zakatI hatI. ahIM kayavanA zeTha, puzya zrAvaka, meghakumAra, jaMbUka kumAra, naMdiSeNa, hiya ane sulasA jevA puNyAtmAoe janma dhArIne AtmakalyANa karyuM hatuM. vicakSaNa maMtrI abhayakumAre ahIM dIkSA lIdhI hatI ane prasanna rAjarSi jevAnI A kevalyabhUmi banI hatI. dhannA kAkaMdI jevA aneka mahAtmAoe ahIM anazanathI nirvANa meLavyuM hatuM. pAMce pahADa upara saM. 1700mAM badhAM maLIne 150 jinamaMdira ane temAM kula 303 jinabibe hatAM ema * prAcIna tIrthamALAo uparathI jaNAya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bihAra 17 paNa Aje to e nagarI eka nAnA gAmaDAMmAM AvelAM gADAM jhuMpaDAmAM ja samAI jAya che. chatAMye avaze uparathI tenI bhavyatAnA varNananuM smaraNa thaI Ave che. 31, bihAra rAjagiranA relave sTezanathI relave dvArA ravAnA thaI bihAra zarIpha sTezane utarAya che. sTezana upara eka dharmazALA che. sTezanathI 1 mAIla dUra methiyAna mahollAmAM eka vizALa jaina dharmazALA che. dharmazALAmAM pesatAM cheDe dUra jamaNe hAtha tarapha mU nA. zrImahAvIra bhagavAnanuM darzanIya maMdira che ne mALa upara mU, nA. zrI zAMtinAtha bhagavAna che. ahIM eka prAcIna paMDita zilAlekha che, temane Deka bhAga vaMcAya che. zaheramAM bajAra najIka eka galImAM be jaina maMdira che. te paikI ekamAM mU. nA. zrIcaMdraprabha bhagavAna ane bIjAmAM zrI ajitanAtha bhagavAna birAjamAna che. zuM cAkhaMDI mahollAmAM zrI RSabhadeva bhagavAnanuM maMdira vizALa ane UMcI bAMdhaNInuM che. cAre taraphanI oraDImAM zrIcaMdraprabhu, zrI pArzvanAthanI phaNAvALI suMdara zyAmala mUrti ane pAdukAo birAjamAna che. tenI pAse upAzraya che. ahIMthI thoDuMka AgaLa cAlatAM vananA bhAgamAM eka bagIcAmAM dAdAjInI rahI che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 pU bhA. je. tIrthabhUmie bihArane zAstromAM taMgiyA nagarI kahevAmAM Ave che. atyAre paNa bihArathI 4 mAIla dUra tugI nAmanuM gAmaDuM che. ceTaka rAjAnI vaizAlI nagarI Ane kahevAmAM Ave che paraMtu zodhakheLanA pramANethI nakakI thayuM che ke, guphapharapura jillAmAM AveluM besADapaTTI e ja vaizAlI nagarI che. - bhagavAne ahIM sthapaNAnuM agiyAramuM cAturmAsa karyuM hatuM. - udatapurIne prasiddha boddha vihAra ane vidyApITha ahIM hatAM. atyAre A zaheramAM jUnI DhabanI bAMdhaNI dekhAI Ave che. bajAra moTuM che. moTe bhAge musalamAnonI vastI che. 32. paTaNA bihAra zarIpha bI. bI. ela relve dvArA ravAnA thaI atiyApura jaMkazane gADI badalI I. AI. relave dvArA paTaNa sTezane utArAya che. A nagaranuM prAcIna nAma pATalIputra. jaina graMthamAM A nagaranI utpatti ane ahIM banelI aneka jaina ghaTanAonI haka kata saMgrahAyelI che. eTaluM ja nahi, bha. mahAvIra pachI magadhanI A rAjadhAnInI gAdIe AvelA rAjavaMzamAM jenadharmanI avicchinna paraMparA cAlI AvI tene rasika ItihAsa e pUrA pADe che ane jainadharmanA prabhAva tema ja vistAranI kalapanAnuM ane brAhmaNoe pravezavAne paNa niSedha kare Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa 105 evA A vAtya pradezanuM Abehuba citra ApaNI samakSa derAI jAya che. ApaNe tenA upara UDatI najara nAkhI laI jainadharmanA A keMdranI mahattA mApIe. jaina graMthe A nagaranI utpatti vize kahe che: rAjagRhamAM rahetA kaNikane pitAnA pitA zrekinA maraNa pachI e nagaramAM rahevAnuM na rucyuM tethI teNe caMpApurI vasAvI magadhanI rAjadhAnI tyAM pheravI nAkhI; tema kaNikanA maraNa pachI tenA putra udAyIne caMpApurImAM mana na lAgyuM. teNe pATalIputra nAme navuM nagara vasAvyuM. A hakIkatane "vAyupurANa" paNa Teke Ape che. te jaNAve che ke, udAyIe pitAnA rAjakALanA cothA varSe kusumapura (pATalIputra) vasAvyuM. eTale vi. saM. pUrve 444 mAM te gAdIe AvyuM hatuM, AthI vi. saM. pU. 440 nI AsapAsa teNe pATalIputra vasAvyuM hoya. kathA kahe che ke, udAyIe jyAre pitAnA maMtrIne sthaLanI zodha mATe mokalyo tyAre rAjasevake pharatA pharatA gaMgAne kinAre AvyA ane tyAM khUba ghaTAdAra pATalAvRkSane jeruM. e vRkSanI DALe pape beTho hato. tenA meMmAM gaMgAnuM pANI UchaLIne ApoApa paDatuM hatuM. A joIne naiminikoe sUcavyuM ke jema papaiyAnA moMmAM svataH kANuM paDe che tema ahIM je nagara vasAvyuM hoya te samRddhi paNa svataH kheMcAI Ave. A phaLAdezane anulakSI udAyI rAjAe pATalA vRkSa uparathI pATalIpura ke pATalIputra nagaranI sthApanA karI. ahIM kasamAM puSkaLa pramANamAM thatAM hovAthI kusumapura ke pupapura evA nAme paNa e saMdhAtuM hatuM. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmi jotajotAmAM magadhanI rAjadhAnIne chAje evI A nagarInI vaividhyabharI racanA karavAmAM AvI. varNanakAre kahe che ke, gaMgA ane zeNa nadInA saMgama upara dakSiNa-pUrva kinAre pAghaDIpane A nagara vasyuM hatuM. enI laMbAI che kAsa ane paheLAI be kesanI hatI. zaherane pharate vizALa keTa hatuM, tene chase buraja ane cosaTha daravAjA hatA. keTane paDakhe bIjI gaMgA jevI jabarI khAI hatI. te cAraso hAtha pahoLI ane trIza hAtha UMDI hatI ne nadI tIre phaLaphUlathI lacI paDelAM moTAM moTAM udyAne hatAM. vividha tIrthakalapakAra kahe che ke ahIM ana saMpatti dharAvatA karoDapatio vasatA hatA. udAyI rAjAe potAnI hastizALA, azALA, ratha zALA, prAsAda, dAnazALAo ane bajArAthI A nagarane manohara ane samRddhivaMtu banAvI mUkyuM hatuM. ekalI samRddhithI kaI paNa nagaranI nAmanA thatI nathI. enI bhUmimAMthI saMskArane pamarATa phelAya nahIM tyAM sudhI koInuM AkarSaNa paNa e karI zakatuM nathI. AthI nAgarikoe A nagaranI bhUmi upara pavitra ane tejasvI mahAtmAone pAdasaMcAra karAvyuM, enI hakIkata anukRtiomAM AlekhA celI maLe che. aneka jaina maMdira ane pauSadhazALAthI A nagarI dhArmika saMskAranuM kendra banI hatI. ahIM jena AgamenI pahelavahelI vAcanA thaI hatI. A0 saMbhUtivijayasUrie AgamanuM saMkalana karyuM emAM A bhadrabAhu svAmI ane yUlibhadra jevA jJAnI maharSioe sAtha Apyo hato. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Agamana zakIe thavAnA samAcAyonI paTaNa 107 vikramanI pahelI zatAbdInI AsapAsa-pAMcaso graMthonA kartA vAcaka zrIumAsvAti mahArAje A pATalIputramAM rahI jaina Agama sAhityanuM dahana karIne jena tanuM nirUpaNa saMskRta bhASAmAM sUtrazalIe gUMthavAnI pahela karI. e "tatvArthasUtra" nAmane graMtha Aje paNa jenenA samagra saMpradAya mATe pramANabhUta banI rahyo che. enA upara aneka AcAryonI TIkAo racAyelI che. sAce ja "tavAthIdhigama sUtra" jena tatvajJAnane pavitra khajAno che. te pachI Aya vajA svAmI (vi. saM. 26 thI 8) vihAra karatA karatA pATalIputra AvyA. emaNe jena AcArene audAryabhAve lekaspazI banAvavAno prayatna karyo. A ja nagaramAM mahAdhanADhaya dhana zeThanI putrI rukimaNIe temanA upara mugdha banIne karaDa sonAmahora sAthe lagnagAMThathI pitAnI jAtane temanA ca samapI devAnI AjIjI karI hatI paraMtu daDha saMyamI Arya vAsvAmIe tene pratibodha pamADI A sthaLe dIkSita karI sAvIsaMghamAM joDI hatI. Aya vIsvAmInA ziSya AyarakSite pATalIputramAM rahIne vidyAbhyAsa karyo hato ane e jJAnasaMpattinI lahANuM emaNe ujajonInA nAgarikAmAM chUTe hAthe karI hatI. e pachI vi. saM. 210 lagabhagamAM pAdaliptasUri nAmanA samartha vidyAcArya pATalIputranA rAjavI muDanI sabhAmAM gayA hatA ane e rAjAne dhamadha ApIne jevo raMga lagADyo hato. Ama jenA prabhAvathI gAjatI A nagarImAMthI jenI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je tIrthabhUmi saMkhyA kyAre ane zA kAraNathI ghaTavA mAMDI te jANavA kazuM sAdhana nathI paNa A nagarI upara kALanA oLAe dekhA dIdhA ne enAM teja osaravA mAMDyAM e aitihAsika bInA che. megesthinisa jeNe paTaNAne 24 mAIlanA gherAvAmAM patharAyeluM joyuM hatuM te ja nagara hyuenasaMganA vakhatamAM 11 mAIlamAM saMkaLAyeluM durbaLa dekhAtuM hatuM. Aje senabhadrA ane sarayU ahIM gaMgAne maLe che. saMgama upara ja paTaNAnuM sthAna che. AjanuM paTaNA enI purANI bhUmi upara nathI. kahevAya che ke, A nadIonAM pracaMDa majA e prAcIna samRddhine bharakhI lIdhI che. AjanA paTaNAmAM zrAvakAnI vasatI najIvI che. zaherane madhyabhAga je ceka kahevAya che temAM khAMDenI galImAM eka jaina dharmazALA che. tenI pAse ja ekI sAthe joDAyelAM be jaina maMdiro che. baMnemAM mULanAyaka zrI pArzvanAtha bhagavAna che. zaheramAM paNa eka bIjI jaina dharmazALA che. paTaNA zaheranI pazcime gulabajAra sTezananI sAme tulasImaMDI che. tyAM zrIsthUlibhadrasUrinI eka derI che, jemAM temanI carazupAdukAo pratiSThita che. tenI najIkamAM sudarzana zeThane lie caDAvatAM temanA prabhAvathI enuM siMhAsana banI gayeluM te sthaLa upara eka DerImAM mAtra caraNapAdukAo thApelI che. zrIdhUlibhadranI pAdukA pAse Amravana che ane tenI sAme eka taLAva che. pahelAM A taLAva khUba moTuM haze ema jaNAya che. Aje te tene ghaNekhare bhAga sUkAI gayela che. A taLAvamAM kamaLa puSkaLa pramANamAM thAya che, je enA kusumapura nAmanI sArthakatAnuM samaraNa karAve che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 kAzI-banArasa zaheranA maMdirathI dUra 1 mAIla upara zrIhIravijayasUri dAdAne bagIco che. temAM eka suMdara dharmazALA che. trazuo varSa pahelAM ahIM zrIhIravijayasUrijIno stupa ane caraNapAdukAo hatI evI noMdha "tIrthamALA kare che. Aje emAMnuM kazuM jaNAtuM nathI. gulabajAra bAga sTezananI najIkamAM digaMbara jaina dharmazALA ane tenI madhyamAM vizALa digaMbara jaina maMdira che. paTaNa-bakhtiyArapura thaIne bADha sTezane UtarI pAMDa rAka marI javAya che. bhagavAna mahAvIra svAmInA vihArakSetromAMnuM je merAka saMniveza kahevAya che te sthaLa A haze evuM keTalAkonuM mAnavuM che. ahIMthI mukAmA jaMkazana thaIne sItAmaDhI javAya che, jenuM prAcIna nAma mithilA hatuM. 33. kAzI-banArasa paTaNu sTezanathI ravAnA thaIne maMgalasarAI jaMkazane gADa badalI Adha rahilakhaMDa relave dvArA kAzI jene rAjaghATa paNa kahe che te sTezane utarAya che. bhAratavarSanI bhUgoLa upara keTalAMce sAmrAja UgyAM ne AthamyAM, keTalIye nagarIoe pitAnI yuvAnI mANI ane vRddhAvasthAmAM jarjarita thaI gaI ke nAza pAmI. e saunI sAkha pUratI A kAzInagarI amarapurInA nAme kema gavAI che tene marma Aja sudhInI hayAtI dvArA khullo thAya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 pU. bhA. je tIrthabhUmi upAya che yeSAM kApi gatinAsti teSAM vaaraannsiigtiH| jemane kAMI sagati thavAnI AzA nathI temanI vArANasImAM sadagati thAya che. "kAzInA maraNa"nI kahevata A ja rahasyane AbhArI che. vara ane asI nAmanI nadIone ahIM gaMgAmAM saMgama thAya che tethI zAstragraMthamAM A nagarInuM asala nAma "vArANasI" neMdhAyeluM maLe che. pAchaLathI tene apabhraMza thatAM vaNArasa-banArasa evA nAme paNa te oLakhAya che. - kAzI Aje hiMdudharmanuM moTuM tIrthasthaLa che. kAzIvizvanAthanuM prakhyAta maMdira temanuM yAtrAsthaLa che. "vividha tIrthakalpa'kAra kahe che ke, vizvanAtha maMdiramAM zrIcaMdraprabhasvAmInI mUrti che. tenI pAse eka masijada che tene vize kahevAya che ke te agAu eka zivAlaya hatuM. paraMtu sthApatyanI daSTie jenArane emAMnI jenazelI najare paDyA vinA rahetI nathI. A sivAya ahIM seMkaDo zivAlayo che. gaMgA nadInA kinAre TheTha rAjaghATathI laIne asIghATa sudhI lagabhaga be mAIlamAM judA judA nAnA-meTA ghATe baMdhAyelA che. ahIM gaMgAmAM nahAvAnuM puraya manAya che ane dUra dUrathI yAtrALuo e mATe ahIM AvIne potAnA jIvananI kRtArthatA anubhave che. dharmabhAvanAne yAMtrika ane vyApArI svarUpa ApanArA paMDyAo yAtrALuo pAsethI manamAnI dalAlI paDAvatA najare caDe che. bhAratanI prAcIna vidyAnI paraMparAne sAcavI zakhanArA samartha paMDite ahIM ja maLI Ave che. AthI darzana, Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzI-banArasa 111 vyAkaraNa, tiSa, Ayurveda vagere vidyAnuM A pITha che ane vidyAne AjIvikAnuM sAdhana nahi banAvanAra paMDita Aje paNuM e ja prAcIna praNAlie vidyArthIone vidyAdAna Ape che. bhAratanA vizvavidyAlayamAM hiMdu vizvavidyAlayanuM sthAna mokhare che. kAzInI vizALa bhUmi upara patharAyelA A vizvavidyAlayamAM arvAcIna ane prAcIna vidyAonI badhI zAkhAenuM tulanAtmaka vidyA dhyayana karAvavAmAM Ave che, enI sthApanAthI mAMDIne Aja sudhInI sthiti vastunA vikAsakramane ItihAsa rajU kare che. e jANIne ApaNe mumUvuM cetanAmAM navA prANano saMcAra thaI Ave che. A vizvavidyAlayamAM jaina sAhityanA abhyAsane mATe paNa pUratI sagavaDa che. A nagarIne jaina dharma sAthe saMbaMdha bahu purANa che. e saMbaMdha prAgRtihAsika kALane gaNAya. kathAo jaNAve che ke pahelAM A nagarI devavArANasI, rAjavArANasI, madanavArANasI ane vijayavArANasI-ema cAra vibhAgamAM vaheMcAyelI hatI. sAtamAM bhagavAna zrIsupArzvanAtha ane trevIsamA prabhu zrI pArzvanAthanI A janmabhUmi che. zrI pArzva nAtha bhagavAnanA pitA azvasena rAjAnI ahIM rAjadhAnI hatI. bhagavAna pArzvanAthe ahIM ja dIkSA laIne kevaLajJAnanI siddhi prApta karI hatI. temanuM nivaNa sametazikhara upara thayuM e uparathI mAnI zakAya ke kAzIthI laIne sametazikhara sudhI temanuM vihArakSetra hatuM ane e pradeza bhagavAna Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pU. bhA. je tIrthabhUmie pArzvanAthanA upadezathI prabhAvita thayA hatA. bhagavAna buddhane A pradezamAM jyAM jyAM nigrathAnA paricaya thayA hatA, jenI noMdha temanA piTaka graMthAmAMthI maLI Ave che te bhagavAna pArzvanAthanA ja ziSyA hatA. jaina thAmAM temane pArsthApatyika nAme oLakhAvyA che. bhagavAna supArzvanAtha ane bhagagAna pArzvanAthanI sthApanA anukrame hIMnA zailapuranA maMdiramAM ane bandenI ghATa paranA maMdiramAM atyArasudhI jaLavAyelI che. alabatta, emAM samaye samaye navanavA uddhArA thatA ja rahyA che. jainakathA sujama bhagavAna pArzvanAthe ajJAna tapasyA karatA mahe jogInA tApaNAmAMthI khaLatA nAgane khacAnyA hatA te sthaLaH A nagarInA gagAkAMThe ja hatuM. ahiM sAdhano A abhUtapUrva prAcIna ghaTanAnuM kAI smAraka ApaNA kamanasIbe rahevA pAmyuM nathI. bhagavAna mahAvIra paNu bhagavAna pArzvanAthanA 5the e ja mahAna dharmanA puraskartA hatA. emanA samayamAM A nagarI mahalakI jAtinA rAjAnI rAjadhAnI hatI. mahArAjA zreNikane trA gAma paherAmaNImAM maLyuM hatuM. evA ullekha Agamagra thAmAMthI maLI Ave che. e pachI jainAnA A dhArmika kendranI mahattA kayAre ghaTavA mAMDI e jANI zakAtuM nathI. Aje A nagaramAM lagabhaga 12 jaina maMdiro UbhAM che. mATe lAge keTaka teA bIje trIje mALe che ane Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzI-banArasa 113 bahArathI sAdA ghara jevAM lAgatAM makAnAmAM hAvAthI tenI mAhitI pUjArI dvArA ja meLavI zakAya che. cAka majArathI lagabhaga 1 mAIla dUra AvelA bhelupuranI dharmAMzALAmAM UtarI zakAya che. aDadhA bhAga zvetAMmA ane aDadhe bhAga digaMbarAnA majAmAM che. dhama zALAnI vacce ja rahelA zvetAMbara jaina maMdiramAM UMcI beThaka upara AvelI manAhara chatrImAM mULanAyaka zrIpArzvanAtha bhagavAna birAje che ne bIjI paNa pratimA che. A sthaLa bhagavAna pArzva. nAthanAM cAra kalyANukAnI sthApanArUpa che. sAthe agIcA ane dAdAjInI derI paNa che. dharmazALAnI mAjumAM be diga khara jaina maMdiro che. najIkanA bhajjainI ghATathI nAvamAM mesone rAmaghATathI badhAM maMdarAnAM dana karavAnuM anukULa paDe che. nAvamAM jatAM kinArA paranAM diga Mbara syAdvAda vidyAlaya, kAzIrAjanA mahela, traNa akhADA, hanumAna, harizcaMdra, kedAra, nArada nAmanA ghATA, pezvAnuM makAna, cesaThThIghATa, udepuraghATa, darabhaMgAghATa, ahalyAkhAI hAskaranuM ghaDiyALavALuM makAna, dazAzvamedhaghATa, biralA menzana, lAlamaMdira, najIkamAM maNikarNikAghATa, gvAliyaradhATa vagere jotAM khetAM rAmaghATa utarAya che. keTalAka ghATA ane makAnA gaMgAe bharakhI lIdhelA jovAya che. thADAM pathiyAM caDatAM nAgapura athavA nAghATa AgaLa (1) zrIzAMtinAtha jinanuM maMdira Ave che. tenI najIkamAM (2) zrIkezariyAjInu maMdira che, jemAM TikanAM biba ane pAkA che. (3) yajJezvara ghATa pAse zrazAmaLiyA pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che. upale mALe pILA tI.Ta Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie varNanA caumukhajI vacce vRkSane AkAra le karela che. bAjumAM dhAtunI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA temaja dAdAjInAM pagalAM vagere che. tenI najIkamAM (4) zrI AdIzvara bhagavAnanuM maMdira Ave che. (5) sutAlAghATa para zrIgoDIpArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che ne temAM dhAtunAM be moTAM bibe birAje che. (7) rAmaghATa para zrociMtAmaNi pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira sattara zikharavALuM ane cAMdInI chatrIvALuM che. nIce mU0 nA zrIzAmaLiyA pArzvanAtha che ane upara zrI supArzvanAtha bhagavAna che. A sivAya bIjA jinabiMba, vIzInA paTTa, gautamasvAmInI mUrti, suMdara derAsara vagere vividha dekhAva ane thAMbhalAmAMnuM zilpakAma manahara che. A maMdirane vahIvaTa eka yatijInA hastaka che. teo pAsenA upAzrayamAM rahe che. (8) naMdasAra mahAlalAmAM AvelA aMgrejI keDInA nAme oLakhAtA makAnamAM gurudeva zrIvijaya. dharmasUrIzvarajIe sthApelI zrIyazovijaya jene saMskRta pAThazALA hatI, tenA pAMcame mALe zrI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti birAje che ne tyAM ja zrIyazovijayajI upAdhyAyanI mUrti paNa padharAvelI che. (9) ThaTherI bajAranA ghara derAsaramAM zrI AdIzvara bhagavAnanI dhAtunI pratimA che. (10) bhadainIlupurathI thoDe AgaLa jatAM jamaNA hAtha vaccharAja ghATanA mathALe gaMgAnI sapATIthI lagabhaga 250 phITa UMce ramya maMdira zuM che, tenI AgaLa vizALa ceka che, temAM ArasanI chatrImAM zrI supArzvanAtha bhagavAnanAM kalyANukenuM smaraNa ApatI sthApanA karelI che. pagalAM ane jinabiMbo virAje che. suvarNa kaLazothI suzobhita zikhara manahara dekhAya che. A sthaLanuM vAtAvaraNa game tenuM mana harI le evuM che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kAzI-banArasa caMdrapurI: (11) kAzIthI 14 mAIla dUra caMdrapurI nAmanuM gAma che. ahIMnA loko A gAmane caMdroTI ke caMdrAvatInA nAme oLakhe che. gaMgAnA taTa para UMcI bhUmikAe A gAma vaseluM che. A nAnakaDA gAmanI vacce prathama digaMbara jaina maMdira Ave che ane tyAMthI thoDuM AgaLa cAlatAM eka cAra vIghA jevaDA vizALa cogAnamAM kilothI gherAyeluM nAnuM chatAM manahara devAlaya che. temAM mU0 nA zrIcaMdraprabhu ane tenI najIkamAM caraNapAdukAnI derI hatI paraMtu agAu gaMgAmAM pUra AvavAthI A maMdira khaMDiyera jevuM banI gayuM che. A maMdiravALA TIlAne rAjAne TIlA kahe che. zrIcaMdraprabha jinezvaranAM cAra kalyANakenuM sUcaka A sthaLa ramaNIya che. tethI amadAvAdanI ANaMdajI kalyANajInI peDhIe tenA jIrNoddhAranuM kAma hAtha dharyuM che. A sthaLathI ja dUra eka moTI jaina zvetAMbara dharmazALA che ane maMdiranI sAmI bAjumAM digaMbarI jema dharmazALA che. gAmamAM jenuM eke ghara nathI. ahIM AsapAsamAM ghaNAM khaMDicerA ane TIlA-TekarAo paDelA che. enuM khodakAma karavAmAM Ave te purAtattavanI keTalIye vastuo hAtha lAge tema che. ahIMthI 1-2 mAIla dUra kAdIpura sTezana che. siMhapuraH (12) caMdrapurIthI pAchA pharatAM lagabhaga 9 mAila para siMhapurI nAmanuM jena tIrdha jaMgalamAM AveluM che. ahIMthI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pU. bhA. je. tIrthabhUmi eka mAIla dUra hirApura ke hIrAvanapura nAmanuM gAma che. siMhapurImAM agiyAramA zrIzreyAMsaprabhunAM cAra kalyANa ke thayAM hatAM. relave saDaka sAmenA kaMpAuMDamAM eka tarapha nAnI zvetAMbara jaina dharmazALA che ane bIjI tarapha koTavALuM mU. nA. zrIzreyAMsaprabhunuM devAlaya che. tenI sAme samavasaraNanA AkAranuM maMdira che, je bhagavAnanA kevaLajJAnanuM maraNa karAve che. keTanA cAre khUNe upara-nIce gaLAkAra derIe anelI che, jemAM caraNapAdukAo ane bhagavAnanA jIvanaprasaMge citAra rajU karyo che. anipUNanA bhAgamAM adhiSThAyaka devanI derI che. naiRtyapUNAnI derImAM zreyAMsanAtha bhagavAnanI mAtA cauda svapna nihALe che tene dekhAva Ape che. vAyavya khUNAnI derImAM janmakalyANakanI sthApanA che ane IzAna khUNAmAM dIkSA kalyANakanI sthApanA karelI che. temAM ArasanA banAvelA azokavRkSa nIce bhagavAna hakSA laI rahyAne dekhAva Ape che ane nIcenI eka chatrImAM yavana kalyANakanI sthApanA batAvI che. vaLI, eka chatrImAM meru parvata upara janmAbhiSeka karAvatuM dazya che. jyAre bIjI chatrImAM caraNapAdukAo che. eka chatrImAM kuzalAjInI mUrtinI sthApanA karelI che. AMbAvADiyuM ne bagIcAnA manahara ekAMta sthaLamAM A maMdiranI racanA AlAdaka ane zAMti preraka banI rahe che. sAranAtha : siMhapurIthI aDadho mAIla dUra eTale pATe oLaMgI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzI-banArasa -11 sAranAtha mahAdevanI DerI vaTAvI AgaLa jaIne te bauddhone eka jIpa UbhelA dekhAya che. A tapa 90 phITa UMce ane 300 phITanA gherAvAvALe che. ahIMnI bhUminuM bedakAma karatAM keTalIka bauddha mUrtio ane sthaLa maLI AvyAM che. sAranAtha eTale bhagavAna buddhanA dharmacakraprarvatananuM sthAna. zatAbdIothI A sthaLa bhUgarbhamAM bhaLI gayeluM paraMtu purAtatva saMzodhakoe tene zodhI kADhyuM tyArathI bohonuM e tIrthadhAma banyuM che. bauddha sAhityamAM Ano Isipattana (aSIpattana) nAme ulekha Ave che. AmAM mRgadAva vana hatuM. jethI zatAbdImAM bhArata pravAsI sahiyAne A sthaLane ullekha karyo che. e rAtrIe ahIM cAra moTA stUpa ane be vihAre joyA hatA. lagabhaga chaThThI zatAbdImAM hUNAnA nAyaka mihirakule ahIM AkramaNa kareluM ema mAnavAmAM Ave che. lagabhaga sAtamI zatAbdImAM ahIM AvelA yAtrI enatsAMge 30 boddha vihAro yA hatA, jemAM theravAdanA anuyAyI 1500 bhikSuo rahetA hatA. A uparAMta 100 hiMdumaMdiro hatAM. ahIMthI maLI AvelAM purAtAtvika sAdhane uparathI jaNAya che ke, agiyAramA saikAnA pUrvArdhamAM mahammada gijhanavIe sAranAtha jItI lIdhuM. te pachI kanojanA rAjA vidacaMdranI rANu kumAradevI, je bauddha hatI te ahIM dhamacakajinavihAra baMdhAvyuM hatuM, paraMtu thoDAka samayamAM eTale I. sa. 1194mAM zahAbuddIna gherInA senApati Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pU. bhA. je. tIrtha bhUmie tabudIne sAranAthamAMnAM boddha devaLA ane mUrti enA nAza karI nAkhyA chatAM e vizALa rUpe vagere acI rahyA. Aje ahIM eka bhavya AMdhaNIvALA vihAra adhAvavAmAM AnyA che jene mUlagadhakuTI 'vihAra kahe che. e vihAramAM praveza karatAM mATI ghaTa najare paDe che. temAM sonerI raMganI buddha bhagavAnanI mUrti birAje che. dIvAla para buddha bhagavAnanA jIvanaprasaMgAnuM citramaya Alekhana che. cADAM varSo thayAM ahIM eka moDha maTe sthApita karele che. temAM moddhadananI pAThazALA zarU karelI che. ahInA khodakAmamAMthI maLI AvelI cInnenu sagrahasthAna ane eka pustakAlaya pazu che, 34. ayeAdhyA kAzI-banArasathI mAdha-rAhilakha relve dvArA mAila dUra aAdhyA sTezane utarAya che. ghAgharA ne sarayUnA kAMThe vaselI ayedhyAnuM nAma zamAyaNanA vAcakAthI ajANyuM nathI pazu rAmanA samaya pahelAM keTalAMye varSo agAu A nagarInA saMbadha jainA sAthe nItA hatA. zAstromAM A nagarIne kAzalA, vinItA, sAketa, ikSvAkubhUmi, uttara kAzalA, rAmapurI, adhyA, apeAdhyA vagere nAmAthI ALakhAvelI jovAya che. A ikSvAkubhUmi sAthe RSabhadevanI kathA joDAyelI che. e samaye jyAre strIpuruSanAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayodhyA sue sAthe ja janmatAM, eka bIjAne paraNatAM ane nivaNanI anaMta zAMti paNa sAthe ja anubhavatAM. duHkha ke saMtApa AjanA jevAM nahatAM tyAre bhagavAna haSabhadeve A bhUmimAM janma lIdhe. temaNe pitAnA anubhavajJAnathI lokone saMsArayAtrAnI rIta zIkhavI, lipi, zi95 ane vidyAnI aneka vidyAzAkhAo vikasAvI vistArI. Ama jJAna ane saMrakArane so pahelo prakAza A bhUmimAMthI sarvatra pasa. e bhUminI pavitratA ane mahattAnuM vivecana karavuM e te hAyakaMganane ArasI batAvavA jevuM che. paraMtu ItihAsakALamAMye A bhUmimAM hiMduo ane nI kathAo tANAvANAnI mAphaka saMkaLAyelI che, eTale ene ukela kADha mukela che. Aje te A nagarI hiMdutIrthanuM gaurava pAmI rahI che. ahIM ghaNuM hiMdamaMdira ne kuDe jevAya che. nadIkinAre te maMdironI hAramALA ja UbhI karelI che. hanumAnagAdI, kanakabhavana, ratnasiMhAsana, sItAjInI seI vagere sthaLo darzanIya che paraMtu A sthaLane joIne tyAgabhAvanA kruratI nathI. tapa ane tyAganI bhAvanA tIrthakarenAM caritramAMthI maLI Ave che tevI ja preraNA temanA UbhA karelAM smArakemAMthI paNa kuryA kare che. A bhUmi RSabhadeva bhagavAnanAM traNa ane zrI ajitanAtha, zrIabhinaMdana, zrI sumatinAtha ane zrIanantanAtha tIrthakarAnAM cAra cAra kalayANakAthI pavitrita thayelI che. sTezanathI bajAra tarapha jatAM lagabhaga 1 mAila dUra AvelA kaTaza mahollAmAM ghogharA nadInA kinAre jenonuM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 pU. bhA. je. tIrthabhUmie tIrthadhAma AveluM che. koTanI madhyamAM zrI ajitanAtha bhagavAnanuM devAlaya navA svAMgamAM zikhara ane bhUmigrahathI zobhI rahyuM che. sAme samavasaraNanA AkAranI derImAM zrIcaMdraprabhu ane zrI ajitanAthaprabhu birAje che. khUNA paranI derIomAMthI pAdukA ane biMbo lAvIne ahIM temaja mULa maMdiramAM padharAvyAM che. zyAmavarNa sAta pAdukAomAM-cAra-cAra, pAMca-pAMca je pagalAM AlekhyAM che, je pAMce bhagavAnanAM maLIne 19 kalyANakanuM smaraNa karAve che. ahIM cAra devIenI suMdara mUrtio che. bhecarAmAM pabAsana ane dAdAjInI pAdukA che. maMdirano jIrNoddhAra thayuM che. pAse vetAMbara dharmazALA che. ahIM digaMbara maMdira ane digaMbara dharmazALA vagere che. jenI khAsa vastI nathI. 35. aSTApada aSTApada tIrtha kyAM AvyuM tene Aje patto nathI. paNa ApaNA zAstromAM A tIrthane mahimA pUba gavAya che. "vividhatIrthaka95mAM A tIrtha vize mAhitI ApI che. tene TUMkamAM joI laIe: adhyA nagarIthI bAra ejana dUra kailAsanA bIjA nAmathI oLakhate aSTApada parvata Avela che temAM A tIrtha che. e parvata ATha jana UMco ane sapheda zilAothI dhavalagiri tarIke paNa prasiddha che. kavi kahe che ke, ayodhyAnA sImADe vRkSa upara caDIne joIe tyAre vaccha AkAzamAM dhavala zikharanuM darzana thAya che. e AkhAye pradeza jhADI, jharaNAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTApada 121 ane sarovarothI bharacaka che. paMkhIo sivAya koI mAnava prANune tyAM saMcAra thato jovAmAM AvatuM nathI. enI najIkamAM mAnasarovara che. jaina kathA pramANe rASabhadeva bhagavAna ane temanA bAhubalI vagere 99 putra-e rIte 108 manuSyoe eka ja samaye e parvatamAM nivANa prApta karyuM. enuM smaraNa jALavavA tyAM traNa stUpanI racanA e samaye thaI hatI. bharata cakravatIe siMhaniSadyA nAmane prAsAda A sthAne baMdhAvyA hatA. A maMdira vizALa, bhavya ane ramaNIya hatuM. kahe che ke, A maMdiranI rakSA mATe sagara cakravatInA sATha hajAra putrAe aSTApadanI AsapAsa khAI bedIne gaMgAne pravAha temAM vALe. e khAI evaDI maTI banI ke sAdhAraNa manuSya tyAM jaI zakate nahi ane tethI dhIre dhIre e tIrtha sahune agamya banyuM. aSTApada tIrtha upara bharata cakravartI vagere aneka munirAje nirvANa pAmyA che ane tethI e tIrthane mahimA pUba vadhelo che. bhagavAna mahAvIra svAmIe A tIrthanI mahattA gAtAM parSadAmAM jAhera karyuM ke je mANasa labdhivaDe A tIrthanI yAtrA kare che e ja bhave mokSe jAya. ATalA varNana uparathI ja A aSTApada tIrthanI mahattA jANI zakAya che. Aje te A tIrthanA varNana sivAya e tIrthane jevA jANavAnuM koI sAdhana nathI. paraMtu jANe e tIrthanuM darzana karAvI samAdhAna ApavuM hoya ema ke jenAcArya eka tIrthanI racanA karavI jenuM nAma aSTApadAvatAra rAkhyuM che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pU. bhA. je tIrthabhUmie A aSTApadAvatAra tIrtha caMpApurIthI 12aa mAIla pazcime sulatAnagaMja nAmanA zahera pAse che. agAue cADanAme jANItuM hatuM ane jyAM gaMgA nadIne vizALa paTa patharAyela che tenI vacce UMDANu jagAmAM eka suMdara nAnI pahADI upara nAjuka jinamaMdiranI racanA karavAmAM AvI che. nadIne khAI ane pahADIne aSTApadanuM AbehUba rUpa ApI sajAvelI A racanA aSTApada-avatArane sArthaka banAvatI hatI. temAM bhagavAna rASabhadevanI mUrti hatI paNa Aje to e maMdiramAM mahAdevanI mUrti padharAvelI che. tyAM nAvamAM besIne jaI zakAya che. A jaina maMdira kayAre ziva maMdira banyuM tene ItihAsa jANavA maLatuM nathI paNa 18 mA saikAnA jena yAtrI zrI saubhAgyavijayajIe A sthaLanuM jaina tIrtharUpe varNana ApeluM che ? "gaMgAjInA madhya bhAge re, eka DuMgarI dIse udAra re, tihAM devI eka pavitta re, pratimA jina prathamanI nita 2 kahe aSTApadanI rIta re, gaMgA madhya thaI e pavitta che." eTale A tIrtha aDhAramA saikA sudhI barAbara jenenA kabajAmAM jaLavAyeluM hatuM. A rIte aSTApada tIrtha te viccheda pAmyuM hatuM paNa ApaNe bekALajIthI aSTApadAvatAra paNa ApaNA hAthamAMthI cAlyuM gayuM e ochI kamanasIba bInA nathI. A aSTApadAvatAranuM citra lakhanaunI dAdAvADImAM che ane e ja citra baMgAlI suprasiddha "pravAsI" mAsikanA mukha pRSTha upara eka vakhata aMkita thayuM hatuM. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. pherabAda ayodhyAthI 4 mAIla dUra phejAbAda nAme jillAnuM moTuM ne mukhya zahera che. zaheranA madhya bhAgamAM nAnuM paNa suMdara vetAMbara jaina maMdira bAbu metIcaMdajI nakhate baMdhAveluM che. temAM mULanAyaka zrI zAMtinAtha bhagavAnanI mUrti birAje che. - jinAlayanI pAse ja eka jagAmAM nAnI vetAMbara jaina, dharmazALA AvelI che. ahIMnuM myujhiyama khAsa jovAlAyaka che. temAM ghaNuM jaina mUrtio che. ahIMthI zrAvastI nagarI 69 mAIla dUra che. tenA khAdakAmamAMthI je mUrtio vagere maLI AvI te A myujhiyamamAM mUkelI che. zrAvastInA eka jaina maMdiranI parikraravALI mUrti A myujhiyamamAM jovAya che. ahIM jenI vastI nathI. 37. ratnapurI kejAbAdathI pAMca kisa ane sehAvala sTezanathI 11 mAIla dUra ratnapurI nAmanuM jaina tIrtha AveluM che. AjakAla A gAmane naurAI (rUnAI) nAme leke oLakhe che.. gAmane vaTAvI detAM eka pAMceka vIghAnA gherAvAmAM kilAvALuM suMdara sthAna najare paDe che. te ja paMdaramA tIrthaMkara zrIdharmanAtha bhagavAnanAM cAra kalyANakAnuM smaraNa ApatuM dhAma che. AsapAsa gIca jhADI ane AMbAvADiyAthI A sthaLanI ramaNIyatA kudarate vadhArI dIdhI che. prathama dharmazALA Ave. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 pU. bhA. je. tIrthabhUmio che ne emAMthI eka bArI vATe maMdiranA cogAnamAM javAya che. vacce samavasaraNanA traNa gaDhanI mAphaka traNa pagathAra para A maMdira nAjukatAne aMbAra dharI UbhuM che. temAM kevalajJAna kalyANakanI pAdukA padharAvelI che. tenI sAme jinamaMdira che. temAM pArzvanAtha bhagavAnanI zayAmavaNI pratimA che ane tenI AsapAsa bha. dharmanAtha, ane bha. aranAtha vagerenI prAcIna bhavya mUrtio thApana karelI che. maMdiranI madhya vedikAmAM kevaLajJAna kalyANakanI sthApanA che. te dakSiNa dvAra sAme ArasanI suMdara chatrIvALuM devAlaya che jemAM RSabhadeva bhagavAnanI mUrti piNA be hAtha jevaDI birAje che. e sivAya bIjI sAta prAcIna mUrtio che. cAre khUNAmAM cAra derIo che. temAM agnikhUNAnI derImAM zrIdharmanAtha bhagavAna ane mahAvIra svAmInAM pagalAM che. nitya khUNAnI derImAM zrIdharmanAtha bhagavAnanAM cyavana kalyANa kanI sthApanA che. vAyavya khUNAnI derImAM temanA janma kalayANukanI sthApanA che. maMdira ghaNuM prAcIna che. hamaNuM ja teno jIrNoddhAra thaye che. 38. zrAvastI suzrAvakAcyA zrAvastI vidyate bhuvi vishrutaa| nagarI yatpura- svarginagarI na garIyasI // jaina zrAvakothI bharacaka je zrAvastI nagarI AgaLa alakApurI paNa kaMI lekhAmAM nahatI evA aizvarcamAM rAcatI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvastI 125 nagarInuM varNana prAcIna jaina ane bauddha graMthamAMthI jANavA maLe che, tenI AjanI verAna dazAnIye je videzI saMzodhakee zeAdha na karI hatI te ene patto lAgaye muzkela hate. Aje A nagarInAM khaMDiyere ayodhyAnI uttare ane balarAmapura sTezanathI 12 mAIlanA aMtare AvelA "saheTamaTakA kilA" nAme oLakhAtA sthaLamAM rASTI nadInA dakSiNa kAMThe vikharAyelAM paDayAM che. vidvAnoe A sathaLamAM prAcIna zrAvastI hovAnuM sAbita karyuM che. A rASTI nadI te prAcInakALamAM oLakhAtI IrAvatI ke acirAvatI nadI ja che ema mAnavAmAM Ave che. A sthaLanI dakSiNa dizAmAM phejAbAda, uttaramAM nepAlanuM rAjya, pUrvamAM goMDA ane pazcimamAM baharAyama gAma AvelAM che. kahevAya che ke "sotamaheta" e sudatta nAmanA mahAzreSThI nA prasiddha vizeSaNa uparathI pADavAmAM AvyuM che. loke zrAvatInAM khaMDiyerane "maheTha" ane jetavananAM khaMDiyerane "saheta" evA nAmathI oLakhe che. caudama saikAmAM racAyelA "vividhatIrthakalayamAM zrIjinaprabhasUrie paNa zrAvastIne mahiTha" evuM nAma ApeluM che. - De. phegale sane 107-8mAM purAtatva vibhAganA vivaraNamAM jaNAvyuM che ke vartamAna "mahaTa vistAra 17250 phITanA gherAvAmAM che, je zrAvastInI purANI sImAne ethI vadhArIne sUcita karatuM nathI. ahIM sarakAra taraphathI che. hae khedakAma karAvatAM nAmanA "mahA vizeSaNa uparathI leke zrAva Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra6 pU. lA. je. tIrthabhUmie temane TemarIDa nAmanA daravAjAnI pAse, jyAM maheTanA kilo pazcima bhAgamAM Avela che tenI najIka eka jaina maMdiranAM khaMDiyera hAtha lAgyAM che. temaNe e maMdirane jenenA saMbhanAthanA maMdirane nAme oLakhAvyuM che paraMtu kharI rIte enuM nAma saMbhavanAthanuM maMdira che. A maMdira laMbacorasa cagAnamAM AveluM che. tene keTalAka bhAga le che. ghummaTa AkAranuM zikhara Aje paDelI hAlatamAM che. te maMdiramAM javA mATe pahALAM pagathiyAMnI hAra goLAkAre che. tenI laMbAI 23 pheTa che jyAre pahoLAI 22 phITa 4 iMcanI che. A maMdiranI bhIMtanA uttara-pazcima ane dakSiNapazcimamAM be laMbacorasa oraDAono patto lAgyo che. keTalAMka zilpakAma akhaMDa maLI AvyAM che. A maMdiranI agiyAra mutie maLI AvI che, te paikI be mUrtio I. sa. pUrvenA samayanI che ane bIjImAMthI pAMca mUtio jenA upara saM. 1112, 1124, 1125, 1133 ane 1182 nA eTale bAramI zatAbdInA lekhe maLI Ave che. I. sa. pUrvenA samayanI zrI RSabhadeva bhagavAnanI mUti zilpakaLAnI daSTie dhyAna kheMce evI che. A mUti verA pILA paththaramAM karAyelI che. A mUrti parikara sahita pAsanamAM dhyAnamudrAe beThelI che. mUrtinA mastakanA vALa sIdhI lITI jevA hAravALA che. baMne bAjunA khabhA upara mAthAnA vALane gurachA laTake che. kAna meTA AkAramAM che. mUrtinA padmAsananA bhAgamAM baMne bAjue be sihA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 zrAvatI ane vacce dharmacaka kotareluM che. parikaramAM DAbI bAjue bhaktipUrvaka namaskAra karatI eka devInI AkRti che jayAre jamaNI bAjue hAthamAM vAjiMtra dhAraNa karelA devanI AkRti che. e sivAya mUrtinI baMne bAjue capadAro vArjina laIne UbhelA che. Asanane bAkIne bhAga cAra hoLamAM nAnA AkAre dhyAnamudrAmAM sthita tevIsa tIrthaMkaranI mUrti vALe ketare che. trIjI haroLamAM AgaLa kamaLamAM goThavelA e hAthIo che ane tenA upara babbe mANase beThelA hAya evI AkRtie karelI che. A hAthI madhyamAM AvelI AkRtionA mathALe sthita che. bIjI mUrti je I. sa. pUrvenI che, te paNa zilpakaLAnI daSTie namUnArUpa che. A badhI mUrtio hAla lakhano myujhiyamamAM rAkhavAmAM AvelI che. ahIMthI maLI AvelA bIjA zilAlekha uparathI che. kaniMghahAma jaNAve che ke, zrAvastInuM pAchaLathI "maMdikApurI nAma paNa hatuM. I. sa. 900 mAM moradhvajanmayUradhvaja, I. sa. 925 mAM haMsavaja, I. sa. 950 mAM makaradhvaja, I. sa. 75 mAM sudhAnavaja, I. sa. 1000 mAM suharIdhvaja nAmanA rAjAo ahIM rAja karI gayA hatA. Do. beneTe A 1. jarnala opha dhI reyala eziyATika sosAyaTI, sane 1908. 2. De. kanihAmaH ArkiolojIkala sarve opha iDiyA velyuma. 11. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 pU. bhA. je. tIrthabhUmie rAjavaMzane jaina hovAnuM jaNAvyuM che. A rAjAomAM che je suharI dhvaja, kharuM nAma suhilavaja che, te mahammada gajanavIne samakAlIna hatA ane sabAra masAune zatru hato. rAjA suhiladhvaja zrAvastInA jena rAjAomAM chello hatuM. teNe geMDAthI pUrva ane dakSiNa dizAthI 12 mAIlanA aMtare AvelA "narAvagaMja' AgaLa thayelI moTI laDAImAM sAlAragaMjane hAra ApI mArI nAkhyA hatA. supilabrajanA 40 varSanA rAjakALa pachI ahIMnA jena rAjavaMzane ucheda thaye. , te pachI rAThoDavaMzanA zrIcaMdra nAmanA rAjAe e thaLamAM ghusI AvelA thArU lokone hAMkI kADhayA ane I. sa. 187ramAM rAjya hastagata karyuM. rAjA caMdrane putra suhiladala hatA, jeNe musalamAnene harAvyA hatA. kahevAya che ke, A suhiladala jenadharma pALatA hatA, ane tenA vaMzajo hovAnuM gaurava letA keTalAka mANase Aje paNa sImalA talpha vase che. suhiladala pachI kanojanA somavaMzI rAjA caMdradeve sahetamaheta jItI lIdhuM hatuM. e pachI A nagaranI paDatI thavA mAMDI haze ema jaNAya che. bhagavAna mahAvIra ane buddhanA samaye A nagarInI samRddhi anupama hatI. e samaye uttara bhAratamAM kesala, magadha, vatsa, vRcha ane avaMtI-A pAMca mahAzaktizALI ' 3. vI. sI. beneTa neTa kanekaTeDa vItha sahetamaheta Iyina enTIkaverI . 2. pR. 12, 13. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatI 129 sAmrAjyamAM enI gaNanA hatI. zrAvastI nagarI kezalAdezanI rAjadhAnI hatI. A nagarInA viSayamAM bauddha ane jaina graMthamAMthI ghaNI hakIkate maLI Ave che. vidyAne e vAkyathI ja enI ramaNIyatA pragaTa thAya che eTaluM ja nahi "akathAkAra te kahe che ke "manuSyanA je kaMI upaga-pariga che, te badhA ahIM che (savaM asthi), tethI A nagarI sAvatthI (zrAvastI) nAme kahevAya che, enI janasaMkhyA sAta kATi hatI." matalaba ke, A eka vizALanagarI hatI. A nagarI acIvatI nadInA kinAre hatI ane sAketa (adhyA) thI 6 rojana dUra hatI. "patyavatthanA kathana mujaba himAlaya parvata ahIMthI jovAmAM AvatuM hatuM. A nagarImAM buddha bhagavAna vizeSataH rahyA hatA tethI bauddha graMthanA varNana anusAra zrAvastIne prAcIna vistAra, temAM varNavelA cAra daravAjA, rAjakArAma, anAthapiMDakanuM ghara, vizAkhAnuM ghara, rAjamahela, kacerI, mahAvathI, gaMDammarUkha, paMcachidraka geha, brAhmaNavATaka, saDake, dANu levAnI cokIo temaja jetavana ane temAM AvelAM buddhavihAra, jene tIthikArAma vagere sthaLo kyAM hovAM joIe enuM zrIrAhula sAMkRtyAyane pitAnA purAtatva nibaMdhAvalI" nAmanA graMthamAM etihAsika daSTie vizada varNana kareluM che. A kIkata zrAvastInI zreSTha samRddhi ane kudaratI ramyatA e samayamAM kevI hatI enuM pramANa Ape che. bhagavAna buddha mahARddhizALI zreSThI anAthapiMDakanA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 pU. bhA. jai. tIthabhUmi AmaMtraNathI zrAvastI padhAryA hatA ane rAjakumAra jetanA udyAnane buddha bhagavAnanA ArAma banAvavA mATe anAthipaMDaka kharIda karI lIdhA hatA tyAM rahyA hatA. jetavata pAse ja bha. mahAvIranA tIrthikArAma hatA. e khaMdhAtAM bha. buddhe enA virAdha karyo hatA. prAcIna jainagraMthothI mAlUma paDe che ke, jene ca'gnikApurI kahetA te ja A zrAvastI nagarI hatI. mahIM trIjA sabhanAtha bhagavAne janma lIdhe hatA. temanAM dIkSA ane kevaLajJAna paNa A bhUmimAM thatAM A nagarI punita anI gaI hatI. kapila kevalI ahIMthI ja svayaM buddha thaIne mekSe gayA hatA. bhagavAna mahAvIrasvAmIe ahI eka karatAM vadhAre vakhata padhArIne A bhUmine pavitra manAvI hatI ane leAkAe temanu sanmAna karyuM hatuM. bhagavAna pArzvanAthanA gaNudhara kaizIkumAra ane bha. mahAvIranA gaNadhara gotamasvAmInA meLApa A sthaLe thayA hatA. bha. mahAvIranA bhANeja ane jamAI nAme jamAlI ahInA vatanI hatA. teNe A nagarInA tiduka udyAnamAM rahIne bha. mahAvIrathI viruddha prarUpaNA karI hatI ane tethI ja jainazAstromAM paDelA ni tarIke te ullekhAyeA che. A badhI hakIkatane dhyAnamAM letAM jaNAya che ke, eka kALe zrAvastImAM jainadharmonA vAvaTA jaLahaLatA hatA. buddha bhagavAne paNa A sthaLane peAtAnA prabhAvamAM AMjI dIdhu hatuM. A nagarInI paDatI kayArathI thavA mAMDI enA cAkkasa samaya jANI zakAyA nathI paraMtu I. sa. nI pAMcamI zatAbdI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvastI pahelAM enuM patana thaI cUkahyuM hatuM ema cInI pravAsIonI noMdha uparathI jANI zakAya che. pAMcamI zatAbdInA bhAratapravAsI cInI yAtrI phAhiyAne A nagarIne nAzakAraka sthitimAM joI hatI. phAhiyAna kahe che ene sAra e che ke, ahIM buddhavihAra ane jainamaMdira hatAM. ahIM sAdhuonA saMgha rahetA hatA. dharmazALAo ane yationA Azrama paNa hatA. sAtamI zatAbdInA bIjA cInI yAtrI huenasiMge A vagarane verAna hAlatamAM joyuM hatuM. A sthaLane te jetavana monesTrI" tarIke pitAnA vivaraNamAM dhei che. paraMtu uparyukta maLI AvelA zilAlekhethI anumAna karI zakAya che ke te pachI zrAvastIne punaruddhAra thaye haze. ane jaina rAjavIonA kALamAM jeno abhyadaya thavA mAMDyo haze. caudamI zatAbdInA "vividhatIrthakalpakAre emanA samayamAM A nagarInI sthiti kevI hatI tenuM varNana karyuM che tene sAra A che: "prAcInakALanI zrAvastI Aje mahi"nA nAme oLakhAya che. Aje paNa gIca jhADIvALuM ane mUrtio, devakulikAo temaja vizALa killAthI gherAyeluM maMdira zobhI rahyuM che. tenI pAse ja maTI zAkhAo ane pAMdakAMonI ghaTAthI gheghura lAla varNanuM azokavRkSa UbhuM che. A maMdiranA daravAjA mANibhadra yakSanA prabhAvathI sUrya AthamatAM baMdha thatA ane savAramAM sUryanA UgavA sAthe svayaM UghaDI jatA. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthaM bhUmie " pararaMtu kalikALanA prabhAvathI eka samaye bAdazAha allAuddIna khilajInA mazrvika haeNnvasa nAmanA amaladAre baheDAIcca-vRddha Aditya (mAyA haze) nagarathI AvIne uparyuM kata maMdiranA gaDhanI dIvAlA, tenA daravAjA ane keTalIka pratimAe teADI nAkhI." ra zrIsaubhAgyavijayajIe sa. 1950mAM racelI 'tImALA mAM karyuM cheH " jI hai| sAthIne mahe, jI hA havaNAM tihAMnA lAka; jIruM nAMme kAnA gAmaDA, jI hA vana garbhara che ceka. "" A uparathI zrAvastI nagarI e atyAranu kAnA ( kAnA) nAmanu gAmaDuM che. paraMtu vastuta: uparyukta * sahitamaheta" thI akAnA pAMca mAila dUra che. aDhAramA saikAnA yAtrI pa. vijayasAgara kahe cheH kAsa trIza, 8 rRkhuM. dariyAbAdathI, DhAI krizi sAvathI sa'bhArIi, zuMbhana janma jagIsa. " zrAvastI ayAyyAthI trIsa mAIlanA aMtare che. E Ama vivadha varNanA uparathI zrAvastinI caDatI paDatI jIvana LAnA khyAla AvI jAya che. Aje tA satra prasarelI niSThura zAMti ghurakriyAM karIne ApaNI sAme hasI rahI che. 39. lakhanA jIbAda sADhAvalathI relve dvArA lakhano utarAya che. avadha dezanI pATanagarInuM A zahera gAmatI nadInA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 lakhane kinAre vaseluM che. navAbI samayanI keTalIye ImAratAthI A zahera jhaLakI rahyuM che. keTalIye ImArata enI prAcIna zilpasamRddhino khyAla ApI rahI che. e kALamAM keTalAye jene maMdire jamInadosta banyAM haze ane keTalAMka te e sthaLe lagabhaga baso traNaso varSomAM pAchAM navA svarUpe sarajAyAM hoya evI ahIMnA maMdiranI hakIkate sAMpaDe che. ahIM cuDIvALI galI, phUlavALI galI, zahAdatagaMja, senITeLA, siMdhILA vagere mahallAmAM maLIne kula 12 jinamaMdira che, ane sTezanathI eka mAIla cheTe AvelI dAdAvADImAM jena yAtrALuone utaravA mATe eka dharmazALA ane 6 maMdira che. A rIte kula 18 jinamaMdiro che, te pikI 14 maMdiro te zikharabaMdhI ane bhavya bAMdhaNIvALA che, jyAre 4 maMdiro ghara-derAsara rUpe che. keTalAMka derAsaramAM phaTika rana ane pakharAjanI pratimAo ahIMnA jhaverI (joharInI bhaktibhAvanAnAM mUrtimaMta pratIka banI rahI che. keTalAMka maMdiramAM suMdara citrakAma paNa kareluM jovAya che. ahIM kasarakhAgamAM AveluM ajayabaghara khAsa AkarSaka ane darzanIya che. AmAM prAcIna vastuone bahu mATe saMgraha karelo che. A prAcIna sAmagrIne ukelavAmAM keTalAye purAtattvoe bhAre zrama uThAvyA che. De. kuharara, De. bulahara, che. smItha jevA videzI vidvAnee A sAmagrIne ThIka paricaya karAvyuM che, chatAM keTalIka sAmagrI upara hajIye bauddha paricAyaka lebala lAgelAM che, jenuM sukSama nirIkSaNya karatAM e vastuo jene sthApatyanI jaNAI Ave che. je ApaNu jene mATe ane purAtattavo mATe ochI zaramajanaka Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pU. bhA. je tIrthabhUmie vastu na gaNAya. A ajJAna AjanA vikasita adhyayana hLamAM te dUra thavuM ghaTe. vastutaH A badhI sAmagrIne paricaya, bauha ane vaidika mUrtividhAna zAstranA adhyayanazIla sthApatyakaLAnA prakhara vidvAna dvArA AlekhA joIe. Ama chatAM jene sthApatyanI lagabhaga 700 vastuo A myujhiyamamAM saMgrahAyelI paDI che. A avaze moTe bhAge mathurAnA kaMkAlI TIlA, unnAva vagere sthaLomAMthI maLI. AvelI sAmagrIne saMgraha che. jemAM I. sa. pahelAMnI keTalIka prAcIna bhavya pratimAo, vividha AyAga paTe, maMdiranAM tAraNe, khaMDita mUrtie, bhagavAna mahAvIradevanAM garbhApaharaNa ane AmalakIkrIDAnAM zIrNa citro vagere jevAmAM Ave che. vaLI, ati prAcIna evI kuzAna ane haviSNakAlIna lekhAMkita pratimAo paNa che, jemAMnI meTa bhAge te khaMDita che. AyAgapaTTanA 25 jeTalA TukaDAo AmAM saMgrahAyelA che. eka suMdara AyAgapaTTa, jenA upara prAcIna lipimAM lekha kerAyelo che temAM jaNAvyuM che ke, "jene pitA siMha nAme vaNika che ane mAtAnuM nAma kauzikI che, evA siMhanaMdike A mUrti paTTa arihaMtanI pUjA mATe banAvyo che." vagere etihAsika vastuo AmAMthI ghaNI jANavA maLe che. A sivAya, maMdiranA zikhare, zikhara uparanA bhAga, tero, zilAcitro, uMbarA, pIThikA, siMhadvAra sta vagere jaIne jenenI sthApatya kalAnA prAcIna avAcIna kALanA vikAsa-hAsanuM bhAna thaI Ave che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. ahicchatrA prAcIna kALamAM ahicchatrA nAmanAM eka karatAM vadhAre sthaLe hatA evuM zodhakheLa karanArA vidvAnoe nakakI karyuM che. "vividhatIrthakalpa'mAM jaNAvyA pramANe kuru-jAMgala dezamAM ahicchatrapura che jene jodhapura rAjyanA uttara vibhAgamAM AveluM hAlanuM "nAgora hovAnuM paM. gaurIzaMkara ojhAinuM matavya che. e sivAya siMdhamAM paNa eka ahicchatrapura che. paraMtu atyAre rAhilakhaMDanA barelI jillAmAM AveluM jAmanagara e ja prAcInakALanuM paMcAlanuM "ahicchatra" nagara che, evuM vidvAnoe TharAvyuM che. A ahiccha nagarInI uttaramAM nainItAla, pUrvamAM pIlI bhIMta, dakSiNamAM zAhajahAnapura ane pazcimamAM zamanagara rAjya AveluM che. A purAtana nagara barelI jillAmAM eonalA' nAmanuM gAma che, tyAMthI uttaramAM 8 mAIla ra rAmanagara zahera che, tyAMthI dakSiNamAM 3 mAIlanA verAvAmAM keTalAMka khaMDiye paDayAM che. A khaMDiyeravALI jagA prAcIna ahicchatrA tarIke purAtattvavettAoe oLakhI kADhI che. prAcIna graMthomAM AnuM ahitra ke adhikSetra nAma ulalAkhAyeluM jovAya che. jenAnA prAcIna sUtragraMthe-jJAtA 1. nAgarI pracAriNI patrikA bhA. 2, pR. 329, 2. epIgrAphikA IDikA . 3. pR. 253. 3. vI. smithaH a hisTrI opha IliyA. A. 3. pR. 337. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pU. bhA. je. tIrthabhUmie dharmakathA, " Avazyaka niyukta' vagere graMthAmAM ahicchatrA vize varNana che. ahicchatrAnA atha nAgA athavA nAganA phaNAnI chatrI evA thAya che. vividhatI kalpa 'kAre A sAka nAmanA mA~ khullu karatAM kahyu che : " zrIpArzvanAtha bhagavAna chadmasthapaNAmAM vihAra karatA sakhavaI ( za MkhAvaTI ) nagarImAM padhAryAM ane tyAM kAusagga dhyAne UbhA rahyA tyAre kamaTha nAmanA asure upasarga karavA avicchinna dhArAthI varSA karI. bhagavAnane nAsikA sudhI pANI pahoMcyuM tyAre dharaNendra nAgarAje AvIne peAtAnI phA upara bhagavAnane UpADI lIdhA. tyArathI A nagarInuM nAma 8 ahicchatrA' paDyuM, " 'mahAbhArata" mAM ahicchatrAnA ullekha che. temAM jaNAvyA mujaba jUnA pAMcAla dezanA be bhAga thatAM gaMgAnA dakSiNa kAMThA upara carma vatI nadI sudhInA pradeza, jenuM mukhya zahera 'kapilya' hatuM te padane maLye ane ahicchatra 'Treza tathA tenI rAjadhAnI ' ahicchatrApurI ' droNAcAryane maLyAM, 1 mahAbhAratanI jema prAcIna brAhmaNa sAhityamAM temaja auddha sAhityamAM paNa ahicchatrAne goravasa ullekha karavAmAM AvyA che. A uparathI I. sa. pUrve 400 varSa thI te I. sa. 600-700 varSa sudhI ahicchatrA nagarI khUma AmAda hatI; ema jaNAya che. A dezanA vatanIo ( Ahicchatra' kahevAtA. aDInA vatanIenI raheNIkaraNI pavitra hatI ema 'kAmasUtra' kAra 1. mahAbhArata. A, a. 140. zloka 69 ane 72 thI 06/ 7 6 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA 9 khAvyuM che mIe jene ahicchatrA vAtsAyane ulekhyuM che. je kyAre "gAhAsarasaImAM ahi cchatranI strIo madyapAna karatI hovAnI neMdha lIdhI che. e game tema hoya paraMtu ahicchatra nagarI viziSTa nagarIomAMnI eka hatI, eTaluM puravAra thAya che. I. sa. nI bIjI zatAbdInA pUrvArdhamAM prakhyAta khagoLavettA TelemIe jene Adisadra (aDasaDara) nAme oLakhAvyuM che te ja A prAcIna nagarI ahicchatrA che. ahIMthI eka brAhmIlipine lekha maLI Avyo che, temAM ahicchatrAnuM grIka zabdamAM "aDIsaDara" nAma ApyuM che. 3 sAtamA saikAnA cInI yAtrI huenasiMga kahe che: ahIM eka nAgahada hatuM ane buddha lAgalAvaTa sAta divasa sudhI pitAnA dharmane upadeza karyo hato. ahIM bAra mIThA hatA ane temAM hajAro saMnyAsIo rahetA hatA. e uparAMta brAhmaNanA 9 devAla hatAM ane 300 brAhmaNe mahAdevanI pUjA karatA hatA. enI cAre kora eka kilo hatuM ane tene gherA 3 kezane hate." ahIMnA A purAtana killAne "AdikeTa" kahe che. " zrI hemacaMdrAcArya A ahicchatra dezane uvekha kare che ane tenuM bIjuM nAma "pratyagraMtha" jaNAve che. 2. vezyAbhireva na saMsRjyante AhicchatrikA:, saMsRSTA api mukhakama tAsAM pariharanti // 3. kanidhahAmaH espaSTa jogrAphI epha ikiyAH pR. 75. 4. bIlsaH buddhisTa rekarDasa Apha dhI vesTarna vasaH 1,200. 5. meka krInala ezyanTa IyiA: pU. 133-34. 5. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie caudamA saikAmAM thayelA zrIjinaprabhasUri "vividhatIrtha. kalpa "mAM potAnA samayamAM A nagarImAM zuM zuM vidyamAna hatuM tenI nedha kare che: "ahIM zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM mULa cetya, tenI pAsenA siddhikSetramAM AveluM dharaNendrapadmavAtI yukta zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM bIjuM maMdira,kilAnI pAse zrI aMbAjInI mUrti, mIThA pANInA sAta kuDe, mahAprabhAvavALI uttarA vAvaDI, dhanvantarI ku, brADa, nagarIne pharate killo,siddharasa kupikAo, aneka prakAranI oSadhionA bhaMDArasamAM vana-upavana vagere vidyamAna hatuM." A hevAla uparathI jaNAI Ave che ke A nagarImAM bahu prAcInakALathI jenene prabhAva hate. ahIMthI keTalIka purAtAtvika sAmagrI jaDI AvI che e paNa A vAtanuM samarthana kare che: ahIMnA purAtana TIlAnuM khedakAma karatAM pUrvadizAmAMthI eka jaina stupa maLI Avyo che. e jagAe prAcIna samayane eka staMbha paNa che. tenA upara A pramANe lakhelA akSare vaMcAya che. : AcArya iMdranaMdi ziSya mahAdaripAcamatirAya koTTAri .....vagere zilApaTTa upara navagrahanuM aMkana che. De. kuharare A sUpane bauddhone jaNAvyuM hatuM paraMtu mi. hAle A stupane jene puravAra karI batAvyo che, je sAmAnya hakIkata thaI che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahicchatrA A stUpa I. sa. pUrve AThamI zatAbdIne hevAnuM kahevAmAM Ave che. A sivAya bIjI purAtana sAmagrImAM mUrtio ane sikkA maLI AvyA che, je I. sa. pUrve 200 thI I. sa. 100 sudhInA samayanA che. temAMthI zuMgavaMzI rAjAo-agnimitra, sUryamitra, bhAnumitra, viSNumitra, bhASa, gvamitra, jayamitra, imitra, phaNunImitra ane bahaspatimitra vagere vagere rAjakartAo thaI gayAnI hakIkata sAMpaDe che. trIjI zatAbdInA madhya bhAgamAM gaMgavaMzI jena rAjA nAme viSNupa ahIM rAja karatA hatA. te pachI I. sa. 330 mAM bauddha rAjA azruta thoDAM varSo rAjakata hatuM. te pachI moradhvaja (mayuradhvaja-rasaMbhavataH maurya) rAjA thayA. kahevAya che ke A rAjAo jenadharma pALatA hatA. kuzAna kALanI mUtio ane padmAsane maLI AvyAM che, temAMnI eka jaina mUrtine DAbI bAjune keTalAka bhAga khaMDita thayela che. A mUrti pabAsana sahita dhyAna mudrAe beThelI che. pazvAsananI baMne bAjue ekeka siMha UbhelA che. vacamAM dharmacaka ane tenI AjubAjumAM keTalAMka strIpuruSa vaMdana karatA UbhA che. padmAsana upara brAhI lipimAM nIce mujabanA akSare utkIrNa che : saM. 12 nA 4 mAsa 11 divase itizayapUrvamakoTigana bAmabhADAsiyAno kulAto ane uccanAgarIzAkhAto jenisya Aryapusilasaya - saM. 12 nA varasAdanA mahinAmAM agiyAra divase Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 pU. bhA. jai. tIrthabhUmie kATiyagaNu khama bhADAsiya kula ane uccanAgarI zAkhAmAM Aya pusilasaya vagere A mUrtine digabarIya matAvI che paraMtu keTigaNu ane ane uccAnAgarI zAkhA e tA prAcIna zvetAMbarIya sUtra graMthAmAM ja khAsa karIne ullekhAyela maLI Ave che. bIjI eka jaita mUrtinA pagAsaNavALA bhAga maLI AvyA che temaja bIjA e paththara lekhAvALA maLyA che te athA brAhmI lipinA che. temAM padmAsanavALA zilAlekha sa 74 nI sAlanA kuzAna rAjakALanA che. > purAtana killAthI uttara dizAmAM 1200 phUTanA aMtare AvelA 'kaTArikSetra ' mAMthI jaina maMdira ane jaina mUrti A maLI AvI che. vaLI, pazcima taraphanA eka bhAgamAM TekarInuM kheAdakAma karAvatAM DaeN. kuhararate eka jaina maMdiranA sabhAmaMDapa maLI AvyeA che, tenA upara I. sa. 96 thI 1para sudhInA lekho kAtarelA che. mA~diramAMthI jaina maLI AvyA A nagara AkhAda ahIMnA Alamapura nAmanA koTanA temaja khauddha mUrti jaDI AvI che. A uparAMta maujA keTalAka zilAlekha che te uparathI I. sa. 1004 sudhI teA hatuM ema purAtattvonuM mAnavuM che. Qing 41. hastinApura hastinApura saMyukata prAMtanA meraTha jillAmAM AveluM che. meraTha zaheramAM zvetAMbara jainAnAM 80-90 dharI hovAnuM * A varNana AcAya zrIvijayendrasUrijIe lakhelI hastinApura' nAmanI pustikAnA AdhAre tAravyuM che. . Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinApura 141. kahevAya che ane digaMbara jainenAM lagabhaga 100 ghare che. meraTha sadara machalI bajAra naM. 159, 160 upara zrI sumati. nAtha bhagavAnanuM eka vetAMbara maMdira che. jyAre digaMbarenAM ahIM cAra maMdire darzanIya che. bajAramAM mahezvaranuM maMdira, sUrajakuMDa mahela vagere sthaLe jovAlAyaka che. meSThathI hastinApura 22 mAIla dUra che. meraTha zaheranA chIpItaLAvathI hastinApura javA mATe moTara ane ghoDAgADIo maLe che. meraThathI 16 mAIla mavAnA sudhI pAkI saDake moTara jAya che ane mavAnAthI kAcI saDake 6 mAIla dUra hastinApura gADAmAM javAya che. ahIM AvatAM nikAvyanI kRtio vahetI thAya che ane lalakAravA mAMDe che: " he dilhIthI pUrava dize, che che mAraga keza zyAlIsA jI hA haWiNuura raLiyAmaNe, hA dekhaNa tAsa jagIsa, jI hA zAMti kuMthu aranAthajI, jI he avatariyA icchuM ThAMNa ja he pAMca pAMDava IhiAM thayA, jI he paMca cakravatI jaNa." ahIM zrI zItalanAtha bhagavAnanuM tAMbarIya jenA bhavya maMdira che. maMdiranI cAre bAjue gherAyelI jenA dharmazALA che ane bIjI dharmazALA bahAranA bhAgamAM che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. bhA. je. tIrthabhUmie maMdiranI pAse eka TekarI che, te tAMbarAnA hastaka che. vaLI, A maMdiranI pAse ja bArase vidyA bhUmipaTTI pAMDavAmAM che te paNa vetAMbara maMdiranA kabajAmAM che. eka nasiyAjI che, jemAM zrISabhadeva, zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha, zrIaranAtha temaja zrImallinAtha bhagavAnanI caraNapAdukAo virAjamAna che. vaizAkha sudi 3 nA roja zrIzreyAMsakumAre zrI rASabhadeva bhagavAnane A sthaLe IznarasanuM pAraNuM karAvyuM hatuM. vastutaH varasItapanuM pAraNuM siddhAcalamAM karAya che tene badale A tIrthamAM karAya te jaina parvanuM aucitya ane tIrthamAhAsya jaLavAya evuM amAruM mAnavuM che. A tIrthane jIrNoddhAra keTalIye vAra thayo che. chellA jIrNoddhAra kalakattAnivAsI zeTha pratApacaMda pArasAna joharIe karAvI zrIjinakalyANusUrijInA hAthe pratiSThA karAvI hatI. nasiyAjIno jIrNoddhAra pATaNanivAsI zeTha bhegIlAla laheracaMda uttamacaMde karAvyuM hatuM. A tIrthanA vahIvaTa mATe eka samiti nimAI che ane dilhIvALA zeTha bAbumala joharI A samitine vAraMvAra sahAyatA karatA rahe che. ahIM digaMbara jenenuM eka moTuM maMdira che. lagabhaga 200 varSa pahelAM A baMdhAyeluM che. tenI sAthe eka moTI dharmazALA paNa che. kArtika pUrNimAnA divase gaDhamukatezvaranA gaMgAsnAnanA avasara para digaMbarAne eka meTe maLe ahIM prati varSa bharAya che. temAM ghaNuM yAtrALuo Ave che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinApura 1 vaLI, mAgazara vadi pratipadAnA divase sonAnA rathanI rathayAtrA paNa nIkaLe che. najIkamAM eka TekarI che, je "viTIlA' nAme prasiddha che, tenA upara nAnuM "paMkezvara"nAmanuM zivamaMdira che. A sivAya draupadIkuMDa, bArakuMDa ane raghunAthajIne mahela vagere darzanIya sthAne che. ahIM je khedakAma karI zodhakheLa karavAmAM Ave to A bhUmino ItihAsa prakAzamAM Ave ane mathurAnI mAphaka jaina anukRtio sAcI Thare evI keTalIye purAtAtvika sAmagrI maLI AvavAno saMbhava che. jaina anukRtinA AdhAre hastinApura eka kALe jedharmanuM kendra hatuM. ahIM aneka mahApuruSe thaI gayA che, ajitazAMti'mAM rAkhavAnA mAthAmAM hastinApuranuM smaraNIya Alekhana jene prajAnA hRdayapaTamAM Aje paNa ghuMTAyeluM paDyuM che. zrIhaSabhadevanA se putromAMthI ekavIsamA putra kuru hatA. A kuru rAjAnA nAmathI kurudeza prasiddhimAM AvyA. enI rAjadhAnI gajapura athavA hastinApura hatI. "vividha tIrthakalpa'nA kathana mujaba kurunA putra haritae hastinApuranI sthApanA karI hatI. prAcIna graMthomAM AnAM haWiNakara, haWiNapura, hasthiura, hathiNapura, gayaura, gajapura, gayanagara, gajAheya, gajasAheba, gajanagara, gajapura, hastinApura, hastinApura, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pU. bhA. je. tIrthabhUmie hastinApura, nAgAlaeNya, nAgasAhaMca, nAgapura Adi nAma prasiddha che. hasti, gaja. ane nAga-bahAM hAthIvAcI nAmo uparathI hastinApuranAM nAme kalpAyAM che. "vasudevahiMDI "mAM "kurujanapadamAM hastinApura nagara che, tene rAjA vizvasena che"--e ulalekha maLe che. A vizvasena rAjA soLamAM zAMtinAtha tIrthakaranA pitA hatA. hastinApura bhAgIrathInA tIre hovAno ullekha vasudevahiMDI" ane "vividhatIrthaka5mAM Ave che. paraMtu AjakAla maMgAnuM vaheNa badalAI gayuM che. Aje keTalAMka jharaNuothI banelI "bUDhI gaMgAe hastinApuranI najIka eka dvIpa je AkAra banAvI dIdhuM che. A bUDhIgaMgAne saMgama, tenAthI 7mAIla vara AvelA gaDhamukatezvaranI pAsenI vartamAna gaMgAmAM thAya che. kahevAya che ke, A gaDhamukatezvara prAcIna samayamAM hastinApurano eka mahele hato. Aje gaMgAe hastinApurane keTaleya bhAga pitAmAM zamAvI dIdhuM che. zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha ane zrIaranAtha bhagavAnanI A janmabhUmi che. ahIM temanAM cAra kalyANaka thayAM che. zrI RSabhadeva bhagavAnane varasItapanuM pAraNuM zrozreyAMsamAre ahIM je sthaLe karAvyuM hatuM tyAM mANikyamaya stara oi karavAmAM AvyA hatA. Aje paNa dAnanI je prathA cAlu rahelI che te A zreyAMsakumArathI AraMbha karAI che ema kahevAya che. zrImallinAtha bhagavAna vihAra karatA A bhUmimAM padhAryA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinApura hatA. cethA cakavatI sanamAra, AThamA cakavatI muzma ane mahApakSI A nagarImAM ja thayA hatA. viSNukumAra nAmanA maharSie namuci maMtrIne A sthaLe zikSA karI hatI, sAta karoDa enAmahAranA dhaNa gaMgadatta zeTha ane bIjA kArtika zeThe vairAgya pAmI A bhUmimAM saMyamane mArga svIkAryo hate. caudamA saikAmAM thayelA zrIjinaprabhasUrie A nagarInI yAtrA karI tyAre ahIM zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha, zrIaranAtha ane zrImatilanAtha bhagavAnanAM cAra maMdira ane aMbikAdevInuM eka devaLa hatuM, jenI dIvAlane gaMgA nadInA taraMga pAIne hamezAM pavitra banAvI rAkhe che, e ullekha karyo che. "mahAbhAratakALanA pAMDa ane parazurAma ahIM ja thayA hatA. e samaye hastinApura eka vizALa nagara hatuM emAM zaka nathI. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. dilhI - prAcIna kALathI bhAratanA pATanagara tarIke dilhI zahera prasiddha che. pAMDavenA samayamAM A nagara iMdraprastha nAme oLakhAtuM hatuM. tyArapachI ahIM keTalAye rAjAo AvyA ne gayA. e saunI sAkSI ApatuM A nagara mogalanA jamAnAmAM je rIte vasyuM che e svarUpamAM Aje jovAya che. - dilhInA rAjavIoe jenAcAryone saMparka sAdhyuM hatuM e bahu prasiddha vAta che. e samaye ahIM jainonI vastI bharapura hatI. zrIjinacaMdrasUri, zrIjinamANijyasUri jevA samartha sUripaMga ahIM padhAryA hatA, evA ullekha maLI Ave che. mogalanA jamAnAmAM te upA. zrI zAMticaMdrajI, bhAnacaMdrajI, siddhicaMdrajI jinacaMdrasUri, jinasiMhasUri vageree ahIM jainadharmanI mahattA ane khyAti vadhArI hatI. e prAcIna kALe ahIM aneka jaina maMdira hatAM. kahevAya che ke keTalAMka masjidamAM parivartana pAmyAM ane keTalAMka bhUgarbhamAM bhaLI gayAM. Aje ahIM cAra jena maMdire hayAta che. (1) navagharAmAM zrIsumatinAtha bhagavAnanuM maMdira meTuM che. A maMdiramAM suMdara citrakAma kareluM che. sphaTikanI pratimA paNa temAM virAjamAna che. A sivAya (2) zrIsaMbhavanAtha bhagavAnanuM, (3) zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM ane (4) zrI ciMtAmaNi pArzvanAthabhagavAnanA maMdire darzanIya che. lAlA hajArImalane tyAM be gharaderAsare che. ahIM be dAdAvADIo paNa che. traNa jaina dharmazALA ane zrAvakanAM lagabhaga 100 ghara vidyamAna che. ahIM jovAlAyaka aneka sthaLa che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa : paheluM ratnapurIH saM. 1998 mAM jyAre pUjyapAda gurudeva zrIvijayadharma sUrIzvarajI mahArAja ratnapurImAM padhAryA e samaye ahIM meLo bharAye hate. mAMsAhArI leke A sthaLe mAMsa mATI vagere vecatA hatA, ane paMkhIo enA TukaDA lAvIne derAsara upara nAkhatA hatA. e samaye pUjya gurudeve tyAMnA adhikArIne maLIne mAMsAhArIonI dukAne dUra karAvavA prayatna karyo hate. A rIte gurudeve ahIM thatI AzAtatAne sadAkALa mATe rekAvI dIdhI. kalakattA: pUjya gurudeva zrIvijayadharmasUrIzvarajIe kalakattA nagaramAM pAMca gRhasthane dIkSA ApI potAnA ziSya banAvyA hatA. gurudevanA prayatnathI "kalakattA saMskRta esesIezana" taraphathI levAtI parIkSAomAM jaina graMtha dvArA vidyArthIone parIkSA ApavAnI sagavaDa karAvI hatI. e adhyayanakamamAMthI prasAra thayelA keTalAye vidyAthIo Aje vyAkaraNatIrtha ane nyAyatIrtha nI padavI pAmelA jovAya che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 pariziSTa : bIjuM pUrva bhAratanI kalyANakabhUmi sthaLanuM nAma kenI pAse Avela che. jyA tIrthakaranAM keTalAM kalyANakA noMdha bhelupura | banArasa-parAmAM zrI pArzvanAtha 4, avana, janma, | dIkSA, kaivalya. bhanI banArasa-gaMgA kAMThe zrI supArzvanAtha-4, e. . dI. ke. siMhapurI | banArasa pAse (sAranAtha najIka) | zrI zreyAMsanAtha-4, e ja. dI. ke. sAranAthamA sUpa ane buddha maMdira che. caMdrAvatI | banArasa pAse-gaMgA kAMThe zrIcaMdraprabhu , . ja. dI, ke. ayodhyA | kaTarA mahelle zrI RSabhadeva-3, a. ja. dI. [vinItAnagarI)| zrI ajitanAtha-4, a.ja.dI.ke. zrIabhinaMdana-4, a.ja, dI. ke. zrI sumatinAtha-4,a.ja. dI. ke. ( zrI anaMtanAtha-4, a. ja. dIke. tIrthabhaktio Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nedha pariziSTaH bIjuM sthaLanuM nAma. kenI pAse Avela che. kiyA tIrthakaranAM keTalAMkalyANaka. ratnapurI | sehAvala sTezanathI 2 mAIla | zrIdharmanAtha-4, a. ja. dI. ke. dUra-jille phaijhAbAda kapilA | kAyamagaMja zrIvimalanAthakiMpilapura) |[B. B mITara geja ] . ja. dI. ke. zaurIpurI | zakehAbAda [ E. I. Ry. 3 thI | zrImanAtha 2, e. ja. 14 mAIla dUra yamunAkinAre hastinApurI meraTha ja. [N. W. Ry.] nA zrI zAMtinAtha-5, e. ja. dI. ke. rayA nagaranA daravAjAthI moTara zrI kuMthunAtha-4, a. ja dI; ke. raste 16 mAIla mavAnA thaI zrIaranAtha-4, e. je. bI. . tyAMthI 6 mAIla dUra gADArate javAya che. rAjagRhI | B B L. Ry. mAM sTezana che. | zrImunisuvratasvAmI-4, | vipulAcala parvata para | ca. ja. dI. ke. kAnaMdI lakhIsarAI sTezanathI jammuI | zrI. suvidhinAtha-4, mAge pagaraste 12 mAIla lakhI- | ca. ja. dI ke. " sarAIthI 18 mAIla dUra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaLanuM nAma kenI pAse Avela che. kyA tIrthakaranA keTalAMkalyANaka | neMdha - - - - - kSitriyakuMDa | lavADa pAse thaIne 3 mAIla | zrI mahAvIra svAmI -3, 3. ja. dI. | dUra kuDeghATa para juvAlukA gIraDI sTezanathI madhuvana jatAM ! zrImahAvIrasvAmI-1, ke. viccheda bhUmi | nadIkinAre sametazikhara, pArasanAtha hIla madhavanathI ? | zrI ajita saMbhava, abhinaMdana, mAIlanA girimAge sumati, padmaprabhu, supArzva, caMdraprabha, suvidhi, zItala, zreyAMsa, vimala, anaMta, dharma, zAMti,kaMthuM, ara, malli, munisuvrata, nami, pArzvanAtha kula-20 mekSa kalyANaka caMpApurI | bhAgalapura sTezanathI 4 mAIla | zrIvAsupUjya svAmI-5, zrIvAsupUjya svAmIdUra caMpAnALA | . . DI. ke. mo. nuM mekSakalyANaka caMpApurI thI 25 mAIla dUra maMdAragiri kahevAya che. - - - - tIrthabhUmie Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaLanuM nAma kenI pAse Avela che. kiyA tIrthakaranAM keTalAM kalyANaka. pariziSTa bIjuM pAvApurI | bihAranI cha mAIla dUra [BBL. | zrI mahAvIrasvAmI-1, Ry. pAvApurI sTezana paNa che. | mokSakalyANaka. aSTApada himAlayanA zikhamAM badrI- | zrI RSabhadeva-1 viccheda bhUmi. pArzvanAtha tathA kedAra pArzvanAtha | mekSa kalyANaka mAnasarovara vagere bhUmio. sAvasthA | balarAmapura [B.& N.W.Ry | zrIsaMbhavanAtha-3, e. ja, dI. | [avasti] | sTezanathI 12 mAIla dUra "saheTa maTakA killA'nA sthaLe. prayAga ] allAhAbAda pAse killAmAM | zrISabhadeva-1, ke. viccheda bhUmi. [purimatAlI| akSayavaDa nIce. bhajilapura | gayAthI 16 mAIla dUra haMTaragaMja | zrI zItalanAtha-4, vicacheda bhUmi, thaIne haTavariyA gAma che, ] . ja. da. ke. tyAMthI 4-5 mAIla dUra daMtArA gAma pAse kelavAnI pahADI. mithilA | darabhaMgA jaMkazanathI 4ra mAIla | zrImallinAtha-4, a. ja. dI. ke. viccheda bhUmi. | dara sItAmaDhI zrInaminAtha-4, . ja. dI. ke. | Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyA tIrthakaranA keTalA kalyANaka. noMdha zrIpaprabha-4, ca. ja. dI. ke. viccheda bhUmi. sthaLanuM nAma kenI pAse Avela che. kauzAMbI | alAhAbAdathI [E... Ry.] bhaTavArI sTezanathI 20 mAIla dUra kesama InAma, kesama khIrAja nAme sthaLe. tArIja- 95 pUrva bhAratanI vidyamAna bhUmio 22 , viccheda bhUmio 3 saurASTramAM 2445120 tIrthabhUmie Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [LEchAMchaolege%eolooMelso]=olleologs@oleevol==[L Ple StA99 SeTI dauASldI rUddha 390 393 39 San! Ellssle={LE - tIrthabhUmi-darzana [E] triotra LEK) C ACC' S (c) 2000 CBCKS DISSOCT Iccho cho sthaLa Ut kAnapura (5): kAcanuM mInAkArI jinAlaya, jenI anokhI bAMdhaNI ane kArIgarI Adhunika samayamAM bhAta pADI rahI che. pRSTha 23 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ae ] madhuvana ( 11 ): pAtatapAvana samatAzakhara pahADanI taLeTImAM AveluM jinamaMdira pR. 36 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 3 ] sametazikhara (12): pahADanI UMcAmAM UMcI TekarI paranuM A maMdira bhagavAna pArzvanAthanI nirvANabhUminuM smaraNa karAvI rahyuM che, pR. 38 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] sametazikhara (12): prakRtie ghaDelA sauMdaryane nIrakhIne jANe UtarI AvyAM hoya evAM devavimAna jevAM maMdiro potAnA anupama sauMdaryathI yAtrIne AkarSI rahyAM che. pR. 38 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , jana SAra . . ** riti live $ papa zato t . che papa ke . ' ' che ja te che, te kAraNa te ja e ja [ pa ] - sametazikhara (12): pahADanA hadayasamA jaLamaMdira" tarIke vikhyAta A mAdaramA su dara jinamUrtio birAjamAna che. maMdiranI pAse Avela jalakuMDa yAtrIne be ghaDI visAmo Ape evuM prazAMta sthaLa che. pR. 38 nI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kaDI [ 3 ] pAucara (17): lakSmInI sArthakatA karI jANanArA dhanapAtanA bhAvanAnA pratIka samuM A maMdira traNa zikharothI zobhI rahyuM che. pR. 57 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . " [ 7 ]. mahimApura (17) : kasoTInuM maMdira : kImatI kasoTInI mUrtio te banatI, paNa AkhAye maMdirane kasoTInuM baMdhAvavAnI anokhI kalpanA jagatazeThe A maMdiranA nirmANathI mUrta karI che. Aje mUrti vinAnuM khAlI maMdira ekalavAyuM UbhuM che. pR. 59 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] ajimagaja ( 18 ) : A pradezamAM jainonI vastIvALA ekamAtra A nagarama dhanakuberee pAtAnI bhaktine anurUpa dazeka jinamadiza baMdhAvyAM che. temAMnu A eka maMdira dharmabhAva prasArI rahyuM che, pR. 6 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 ] kalakattA (16 ) : rAya badadAsanA maMdiranI sAme AveluM A maMdira pitAnI UMcI bAMdhaNIthI game tevA pravAsInuM hRdaya bhAvamaya banAvI rahyuM che. pR. 50 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diiii karI ? CALCUTTA TEMPLE GARDEN. kalakattA (16): rAya badrIdAsanA bagIcAmAM 2 gauravabharyuM birUda maLyuM che ane je ogaNIsamI sa For Private & PiiN maMdiranI AsapAsano bagIe Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V. mInAkArI bhavya maMdira, jene baMgALanA sauMdaryanuM nupama kaLAnA pratinidhi tarIke khyAti pAmyuM che. pR. 50 saundaryamAM vizeSa umero kare che. ] Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fii che : kAra TORRE [ 11 ]. caMpApurI (21): ajAtazatru pUNike caMpA vasAvI tyAre tyAM aneka devamaMdire dIpI rahyAM hatAM. e samayanA gauravanI nizAnI ApatuM A ekamAtra maMdira - aneka jarNoddhAra pAmI A svarUpe jovAya che. pra. 67 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - -- - kSatriyakuMDa (25) : bhagavAna mahAvIrasvAmInA janmakalyANanI yAda ApatuM maMdira, pR. 75, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] pAvApurI (28): bhagavAna mahAvIrasvAmInI nirvANabhUmimAMnA maMdiromAMnuM A eke che. pR. 84 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 14] pAvApurI (28) : bhagavAna mahAvIrasvAmInI nirvANabhUmimAM AveluM, aMtima saMskAranuM smAraka-jaLa ane kamaLathI zobhatuM jaLamaMdira. pR. 84 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ld 0 [ 15 ] pAvApurI (28) : aneka zikharothI zobhI raheluM bhagavAna mahAvIrasvAmInI aMtima dezanAdi ghaTanAnA smArakasamuM dharmazALAmAM AveluM maMdira, pR. 84 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja karI rahI [ 16 ] kaMDalapura (29): gaNadhara gautamasvAmInI janmabhUmimAMnuM atyAre bacI raheluM ekamAtra jinamaMdira, maMdiranuM uttuMga zikhara tenI bhavyatAnI sAkha pUre che. pR. 91 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja A je . " che. A ji . che, chekAraNa che [ 17 ] guNAyA (27): bhagavAna mahAvIrasvAmIe je bhUmine potAnAM caraNakamalathI pavitra | banAvI hatI e sthaLe A jalamaMdira zobhI rahyuM che. pR. 82 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paUnri . . $ hato. [ 18 ] bihArazarIpha (31 ): jenA viSe itihAsavidomAM ugra vivAda che e vizAlA nagarI prAcIna paraMparA mujaba je sthaLane batAvI rahI che, tyAMnuM A jinamaMdira jANe pitAnI gauravathI kahI rahyuM che. pR. 103 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koine taka pas di de : : : : . phi jIDa, che ? katA karI che. huM ka . tea . kI spoon - " . 1 Sii $ = = . : S [ 18 ] ratnapurI (37): zrI dharmanAtha bhagavAnane jyAM janma thayo e prAcIna nagarI Aje te nAnA gAmaDA jevI che, chatAMye A maMdirathI jaMgalamAM maMgala varatAI rahyuM che. pR. 23