Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDita zrI rUpavijayajIkRta pRthvIcIta ane ghuNasAgara athavA raja bhavanI sneha sA 8 saMkSipta ane saMpAdana 8 smitA pinAkIna zAha 8 USKIS 8 zeThazrI jamanAbAI bhagubhAI rIlIjIyasA TrusTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra : saMpAdaka : pU. AcAryadeva zrIvijaya yazobhadra, sUrizvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. munizrI ratnaprabhavijayajI ma.sA. : saMkSipta : " rimatA pinAkIna zAha 17, nizAMta baMgalojha vibhAga-1, bilezvara mahAdeva sAme, sITI golDa sinemAnI galI, zyAmala cAra rastA, seTelAITa, amadAvAda - 380005 phona naM. : 26768090, 40025914 mobAIla naM. : 9898380013 : prakAzaka : zeThazrI. jamanAbhAI bhagubhAI rIlIjIyasa TrasTa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha... gaI sAla me mahinAmAM mArI nAnakaDI pustikA "upamiti bhavaprapaMcA kathAno TUMkasAra" pragaTa thaI ane jainadharmano svAdhyAya zarU thayo tema kahI zakAya. kAraNa ke tyAra bAda "paryuSaNaparva mahAtmya" pustikA pragaTa thaI. Agama sAhityano abhyAsa karI pAMcamo Agama graMtha "bhagavatItra'nA pahelA zatakano zodha nibaMdha taiyAra karyo. zrI guNavaMtabhAI baravALIyAnA saMcAlana heThaLa te nimitte sonagaDha khAte jaina samAroha (phebruArI, 2016)mAM hAjarI ApavAnuM paNa thayuM. "upamiti bhavaprapaMcAkathAno TUMkasAra"nI eka nakala kacchamAM rahetA parama AdaraNIya sva.zrI mAvajI sAvalAne moklelI temane jevI maLI tevo temano phona Avelo ke A kAma ghaNuM sAruM thayuM che. to mAre "pRthvIcaMdra - guNasAgarano ekavIsa bhavano snehasaMbaMdha"nuM meLavI tenuM saMkSipta pustika taiyAra karavI. kAraNa ke te pustaka para ghaNuM ochuM lakhAyeluM che. te samaye huM cAra mahinA mATe amerikA javAnI taiyArI karatI hatI. meM temane kahyuM hatuM huM pAchI AvIne A kAma jarUrathI karIza. huM pAchI AvI tyAre Agamano zodha niMbadha taiyAra karavAmAM paDI hatI. e kAma patyA pachI navembaramAM meM mAvajIbhAIne phona karyo tyAre teo hospiTalamAM hatA ane thoDA divasomAM temaNe ciravidAya lIdhI. (15 navembara, 2015). sadbhAgye sAMpaDelo temano saMparka ane temanA jevA vidvAna ane premavatsala vyakti mane kAma cIMdhIne tene joyA vagara ja cAlI gayA te vAtano vasavaso haMmezA mArA manamAM raheze. meM nakkI karyuM ke temaNe cIMdheluM A kAma to mAre karavuM ja. A pustaka bajAramAM prApya nathI paraMtu jJAna bhaMDAramAMthI maLI rahe che. paMDitazrI rUpavijayajI racita
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustaka meM jJAnabhaMDAramAMthI meLavIne tenuM saMkSipta karyuM che. pustaka vizenI mAhitI mULa pustakamAM je che te ja laI lIdhI eTale vadhAre kazuM lakhatI nathI. parama AdaraNIya sva. zrI mAvajI sAvalAnuM RNa cUkavI zakAya tema nathI. temanI anumodanAthI A kArya pAra paDyuM che. A pustaka khaMtathI maMDIne pUruM karyuM ane sonagaDha jaina samArohanA pramukha DaoN. zrI dhanavaMta zAhane joI javA mATe laI gaI hatI. temanA jevI guNAnurAgI vyakti bIjI hoI zake nahi teTalI hada sudhI temanAthI prabhAvita thaI hatI. teo tyAre ja mAMdA hatA chatAM temaNe kaheluM ke muMbaI mokalI Apajo huM jarUrathI joI laIza. paNa huM temane muMbaI mokaluM te pahelAM teo avasAna pAmyA. jaina sAhityanA vAMcana-lekhana tathA rajUAta mATe vadhu ne vadhu vyaktio AgaLa Ave te mATe darekane suMdara mArgadarzana ApatA hatA. prakhara vidvAna hovA chatAM khUba ja saraLa vyaktitva dharAvatA hatA. Agama jevA gUDha viSaya para huM abhyAsa karIne zodhanibaMdha taiyAra karI zakI tenA mATe umadA vyaktitva dharAvatA prakhara jJAnI zrI guNavaMtabhAI baravALiyAno AbhAra mAnuM chuM. temanA mArgadarzanathI ghaNo lAbha thayo che. "pRthvIcaMdra-guNasAgara"nA saMkSipta lakhANane pustaka svarUpa ApavAmAM sahayoga ApanAra mAnanIya zrI bhadrabAhujI (zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI) ane zrImatI kumudabena pAlakhIvALA (rITA. prinsipAla, prakAza hAyara sekanDarI skUla)no hRdayathI AbhAra mAnuM chuM. zAstra viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to mana-vacana-kAyAthI micchAmI dukkaDama ! smitA pinAkIna zAha mo. 9898380053 tA. 25-4-2016
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa... parama AdaraNIya mahAna vibhUtione sva. mAvajI sAvalA (kaccha) ane sva. DaoN. dhanavaMta zAha (muMbaI)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa pustaka paMDitazrI rUpavijayajI kRta pRthvIcaMdra ane guNasAgara athavA ekavIsabhavano sneha-saMbaMdha : lekhaka : maNIlAla nyAlacaMda zAha : prakAzaka : mahetA nAgaradAsa prAgajIbhAI che. dozIvADAnI poLa - amadAvAda vIra saMvata - 2467 vikrama saMvata : 197
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa pustaka AbhAra darzana... zrI rUpavijayajI gaNivara paMDitazrI padmavijayajI amadAvAdanA rahIza hatA. saM. 1792mAM temano janma thayo hato. saM. 1805mAM dIkSA lIdhI hatI. saM. 1810mAM vijya dharmasUrijIe rAdhanapuramAM temane paMDitapada ApyuM hatuM. te 1862 mAM svarge gayA hatA. emanA ziSya zrImAna rUpavijayajI gaNivara hatA. emanA jIvana saMbaMdhI koI khAsa hakIkata jANavA maLatI nathI. chatAM teo vidvAnone mAnavA yogya, kriyApAtra, tapasvI temaja jaina zAsananA AbhUSaNarUpa manAya che. emanI aneka kRtio - pUjAo vagere maLe che. teo zrI A pustaka pRthvIcaMdra guNasAgara kAvyanA raciyatA che. pUrvAcArye racelu A kAvya, teno uddhAra karI Adhunika alpabuddhivALA jIvone upayogI thAya tevI saraLa gadya tathA padya bhASAmAM banAvI saMvata 1882nI sAlamA temaNe amadAvAdamAM pUrNa karyuM hatuM. lekhaka maNIlAla nyAlacaMda zAha
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa pustaka nivedana Adhunika paMDita zrIrUpavijaya mahArAje raceluM A kathAnaka khUba prAcIna che chatAMya AjanA samayane anukULa thAya tevI rIte paMDitazrIe AlekheluM che. je khacita patthara samAna lejAvALAne paNa hacamacAvanAruM che. game tevA hiMsaka ke pApInA hRdayamAM paNa eka vakhata to jarUra arerATI jagAvanAruM che. zaMkharAjA ane kalAvatI rANInA bhavathI A caritra kartAe zarU karyuM che. te pachI uttarottara ekavIsamAM bhavamAM pRthvIcaMdra ane guNasAgarane gRhasthapaNAmAM ja kevaLajJAna prApta thAya che. tyAM sudhI bhavobhava emanuM cAritrArAdhana emanA mananA ucca vicAro ane bhAvanAo krame karI zuddha thatI jAya che ane saMsAramAM rahyA chatAM paNa emanI manodazA evI to nirlepapaNe varte che ke jethI rAjyasukha bhogavavA chatAM temAM Asakti thatI nathI balka samaya AvatA tRNanI mAphaka tene tyajI de che. ane ekavIsamAM bhavamAM emanI bhAvanA chellI parAkASTAe pahoMcI jAya che ke jenAthI temane kaivalyadazA pragaTe che. A caritranI aMdara vairAgyathI bharelI rasathI paripUrNatAvALI aneka avAMtara kathAo Ave che. je vAMcanAranA hRdayamAM vairAgya bhAvanAne janmAve che ane muktino sAco mArga batAve che. paMDita zrI rUpavijayajIe A graMtha racIne samAja upara khUba khUba upakAra karelo che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa pustaka prastAvanA..... zrI haribhAI dharamacaMda zAha B.A, madhuvana jaine zAstramAM batAvela cAra anuyoga paikI eka kathAnuyoga che. mukhya to dravyAnuyoga che. upAdAnanI yogyatA nA hoya to dravyAnuyogano viSaya jaladI samajI zakAya tevo nathI. kathAnuyoga dvArA kramazaH upAdAnanI yogyatA Ave che. kathAnuyogane lagatAM pustako mAnavane kaniSTa jIvanamAMthI savicAra ane daDhasaMkalpa dvArA unnata banAve che. zAstrIya bhASAmAM kahIe to azubhamAMthI zubhamAM ane zubhamAMthI zuddha sudhI dorI jAya che. tethI maharSioe kathAnuyoganAM pustako racI mAnavajAta upara mahAna upakAra karyo che. mahattvanI vastu jIva kayA kAraNe nIce paTakAya che. ane kayA kAraNe ane kevA kevA nimittothI unnata bane che tenI sacoTa samajUtI ApavAmAM rahelI che. rojanA prasaMgomAMthI tatvajJAna samajAvavuM e kathAnuyogano Azaya che. kathAnuyoganA graMthomAM keTalIkavAra zRMgAra rasavALAM pAtro Ave che. te pAtro zRMgArarasane poSavA mATe mUkavAmAM AvatA nathI paraMtu vAsanAnuM vyartha pariNAma ane patana samajAvavA mATe mUkAya che. AtmA jema anAdi che, tema kALa paNa anAdi che. maharSioe kALane be bhAgamAM vaheMcyo che. eka utsarpiNI kALa ane bIjo avasarpiNIkALa. dareka kALamAM cha cha ArA hoya che atyAra sudhImAM AvI anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI vahI gaI. hAlamAM avasarpiNIno pAMcamo Aro cAle che. A graMthanA caritra nAyakonI upasthiti gaI avasarpiNIkALanA pAMcamAM ArAmAM thayelI che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha mULa saMskRta gadya bhASAmAM lakhAyelo che. tenA raciyatA paMDita pravara pUjaya zrI rUpavijayajIe 11 sargamAM Alekhana karyuM che. paMDita pravarazrI kaI sadImAM thayA che te hakIkta upalabdha thaI nathI. graMthano gujarAtI anuvAda bALabodha lipimAM paMDitazrI lambivijayajIe karela che, ane A graMtha saMvata 1948nI sAlamAM chapAyela che. tyAra pachI AvRtti chapAyAnI mAhitI maLatI nathI. prastuta graMthanA caritra nAyakonA bhavanI zarUAta zaMkharAjA ane kalAvatI rANInA bhavathI thAya che. A baMne ekavIsamAM bhave kevaLajJAna pAmI, mokSe jAya che. ekavIsa bhava kayA kayA paryAyamAM thayA tenI vAta A pustakamAM che. 11 bhava manuSya paryAyanA che ane dasa bhava deva paryAyanA che. manuSyanA 11 bhavamAM temano paraspara saMbaMdha nIce mujaba che. pati-patni mitro bhAIo pitAputra cha bhava be bhava be bhava 1 bhava deva paryAyamAM mAtra eka ja bhava deva-devI tarIke ane bAkInA bhavo mitra saMbaMdhanA che. A graMthanI sArabhUta tAravaNI nIce pramANe che. zaMkharAjA ane kalAvatI rANInA manuSya paryAyanA je 11 bhavo thAya che te bhAvomAM moTA bhAge saMyamamArga ane bAravrata AdarelA che. jema zrIpAla rAjA ane mayaNAsuMdarI samakita pAmyA bAda navamA bhave mokSe jaze. nava bhavamAM naraka ke tiryaMca javAnA nathI ane manuSya ane devalokanA uttarottara vadhu sukhane pAmavAnA che. te ja rIte zrIpRthvIcaMdra ane guNasAgara samakti pAmyA pachI 21 bhava sudhI naraka ke tiryaMcamAM gayA nathI ane uttarottara vadhu sukha pAmI 21mA bhavamAM mokSe gayA che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ chellA bhavamAM zaMkharAjAno jIva pRthvIcaMdra rAjakumAra tarIke ane rANI kalAvatIno jIva zreSThiputra guNasAgara tarIke janme che. baMne mitro che baMnene janmathI jAtismaraNa jJAna thayeluM che. baMnee saMsAra sAthe saMbaMdha joDyo che. pRthvIcaMdra e soLa rAjakumArIo sAthe ane guNasAgare ATha zreSThi putrIo sAthe pANigrahaNa karyA che. chatAM ghAtikarmo nAmazeSa thavAthI ekAeka tIvra vairAgya bhAvanAnI vRddhi thatAM gRhastha paryAyamAM baMnene sAthe kevaLajJAna thAya che, e baMnenA svabhAvanI viziSTatA che. sAthe sAthe baMne mahApuruSonI dharmapatnIo tathA temanA mAtA-pitAne saMsAranI asAratA samajAtAM vairAgyabhAvanI vRddhithI te ja corImAM kevaLajJAna thAya che. A pramANe graMthano TUMkasAra che. harIlAla DI. zAha saMvata 2034 Aso vada : 13 I.sa. tA. 29-10-78
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa pustaka anukramaNikA.... pAnA naMbara naMbara pariccheda |bhava viSaya naMbara paricchedaH 1 |bhava pahelo zaMkharAjA ane kalAvatI rANI bhava bIjo divabhavamAM saudharmaka devadevI. pariccheda 2 bhava trIjo |kamalasena rAjA ane guNasenA rANI. | 35 " bhava cotho pAMcamA devaloke mitradeva thayA. pariccheda 3 bhava pAMcamo divasiMha rAjA ane kanaka suMdarI rANI 64 bhava chaThTho mahA zukra devaloke mitradeva thayA. paricchedaH 4)bhava sAtamo divaratha rAjA ane ratnAvalI rANI | 92 " bhava Amo Anatadevaloke mitro thayA. pariccheda 5 bhava navamo pUrNacaMdrarAjA ane puSpasuMdarI rANI 120 bhava dasamo AraNa devaloke mitradeva thayA pariccheda 6 bhava agiyArazurasena rAjA ane muktAvalI rANI 146 bhava bAra prathama raiveyake mitra deva thayA pariccheda 7 bhava tera padyottara rAjA ane harivega vidyAdharendra |155 bhava cauda madhyama raiveyeke mitra deva thayA. paricchedaH 8 bhava paMdara girisuMdara rAjA ane ratnasAgara yuvarAbhAI thayA bhava soLa navamA saivayeke mitra deva thayA.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariccheda 9 bhava sattara nakSudara rAjA ane jaya suMdara yuvarAja 178 bhava aDhAra vijaya vimAne deva thayA. pariccheda-10 bhava ogaNIsakusumAyudha rAjA ane kusumaketu 10 pitAputra thayA bhava vIsa sarvArtha siddhi mahAvimAnamAM deva pariccheda 11bhava ekavIsa pRthvIcaMdra rAjA ane guNasAgara zreSThI 205 thayA. '
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra parika zaMkha ane kalAvatI averevaveramanma ravavarra stutino bhAvArtha saMpUrNa darzana, jJAna ane Atma AnaMdathI bharelA, sarvajJa, vizvane pAvana karanArA, ane zrI zaMkhezvarapuranA bhUSaNarUpa purUSAdAnIya evA zrI pArzvanAthane namaskAra karuM chuM. kathAnI zarUAta pArzvanAtha bhagavAnanI stutithI thAya che. dakSiNArdha bhAratanA madhyakhaMDamAM zrImaMgala nAme dezamAM zaMkhapura nagara AveluM che. temAM yuvarAja zaMkhakumArano rAjayabhiSeka thayA pachI thoDo samaya pasAra thaI gayo che. rAjA zaMkharAja guNavAna, kAMtivAna, baLavAna hovA chatAM temanAmAM ahaMkAra nathI. navIna yauvana ane navIna abhyadayavALo hovA chatAM paramANuothI parAmukha che. zaMkharAja mahArAjAnA darabAramAM pratihArI rAjanI jaya bolI be hAtha joDI zaMkharAjA samakSa Ubho rahe che. rAjAne dvArapALa kahe che, gajazreSThIno putra dattakumAra Apane maLavA Avyo che." rAjA tene aMdara AvavAnI anumati Ape che. kathA ahIMthI AgaLa vadhe che. rAjAnI anumati pAmI khuza thaIne darazeTha rAjAnI sabhAmAM Ave che. darazeTha Aje bahu ja khuza che. kAraNa ke potAnA rAjAnuM hita karavAnI niSThAmAM ja tenuM hRdaya otaprota che. atyaMta khuzIthI rAjAne kahe che. "ApanI amara kIrti ane yazogAna paradezamAM paNa gavAya che. kAraNa ke huM paradeza gayo hato ane gaIkAle ghaNA divase Avyo chuM." rAjA pUche che ke zA mATe paradeza gayo hato? darazeTha javAba Ape che ke kamAvA mATe gayo hato. rAjA vaLI pUche che, "tAre vaLI dhananI zI jarUrI hatI ? tArA ghera dhananI kyAM khAmI che? tyAre darazeTha kahe che paradeza kamAvA mATe javuM e vyavahArika pharaja che. gharamAM puSkaLa dhana hovA chatAM bahAra kamAvA javAnA aneka phAyadA che." E: 2016-2017 Dharam Bookt Shrre Pruthvichand
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kumAra kahe che, "ame paNa devazAlapura tarapha jaIe chIe. eTale ' ApaNe sAthe jaIzuM. tame jarA svastha thAo pachI ApaNe AgaLa vadhIe." sAthe paNa pAchaLathI AvI pahoMce che. dattakumAra yuvAnane zItalajala ane modaka vagere ApI bhojana karAve che. tene sukhAsanamAM besADI vAto karatAM karatAM AgaLa vadhe che. vAgha, siMha ane varUnI garjanAo saMbhaLAya evA bhayaMkara jagaMlane pasAra kare che. bIje divase jaMgalamAM aneka hAthI thoDA ane ratha para savAra subhaTone jue che. kumArane lAge che, A badhA temane lUMTavA athavA yuddha karavA AvyA lAge che. | najIka AvIne subhaTomAMno eka ghoDesavAra kumAra pAse AvIne kahe che gabharAzo nahi te loko to azvathI harAyelA eka ghoDesavArane zodhavA nIkaLelA che. ane kahetA kahetA tenI najara sukhAsanamAM beThelA yuvAna tarapha paDe che ane ekadama AnaMdamAM AvI jAya che. ane "jayasena kumArano jaya thAo" evI ghoSaNA kare che. je tamAma subhaTo jhIlI le che. pAchaLathI vijayarAjA Ave che eTale jayasena sukhAsana parathI Ubho thaIne pitAne vaMdana kare che. A banAvathI datta tAjuba thaI jAya che. te daramiyAna jayasenakumAra potAnI ApavItI TUMkamAM kahIne datta tarapha AMgaLI cIMdhIne rAjAne kahe che, "pitAzrI A paropakArIe mArI sAravAra karIne mane bacAvyo che." jayasenakumAranI vANI sAMbhaLI vijayarAja dattakumAra pAse AvIne kahe che, "kumAra tuM paNa AjathI mAro bIjo dIkaro che. tAro upakAra jevo tevo nathI." ema kahIne dattakumArane laIne potAnA parivAra sAthe rAjamahelamAM pAchA pharyA. tyArathI datakumAra ane jayasenakumAra sAthe khAtA, pItA ane rahetA hatA. baMne vacce gADha mitratA baMdhAI gaI. jayasenakumArane kalAvatI nAmanI atyaMta svarUpavAna bahena hatI ane sakalakaLAne jANatI hatI. yuvAna vayamAM pravezatA rAjAne tenI ciMtA thaI. tenA vivAha mATe rAjAe aneka ThekANe tapAsa karI chatAM paNa temanuM hRdaya mAnatuM nathI. pachI dattakumArane kahe che, "datta A tArI bahenanA vivAha tuM ja kara."
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra dattakumAra rAjAnI AjJA mAthe caDAve che ane potAnI dharma bahenanA yogya sthAne vivAha karavAnuM vacana Ape che. pachI te kalAvatInA svarUpa pramANe citrapaTa taiyAra kare che. te laIne zaMkharAjAnA darabAramAM Ave che, ane zaMkharAjAne upara pramANe vAta kare che. dattanI vAta sAMbhaLIne rAjAne Azcarya thAya che ane tenI najara citrapaTa uparathI khasatI nathI. te bolI paDe che, "vAha! zuM adbhuta svarUpa che, jANe sAkSAt devI !" dara kahe che, "deva, ApanA jevA puruSottama pAmIne te jarUra devI thaze." "A kevI rIte zakya bane ?" zaMkharAjA adhIrA thaIne pUche che. tyAre dattakumAra kahe che, "deva, zA mATe zakya nathI ? potAnA guNavAna ane parAkramI svAmIne choDIne A kanyA ratna bIjA kone ApavI? Apa ja tene yogya cho, deva !" dattanI vANI sAMbhaLI rAjAne saMtoSa thayo. dattanI vANIno paramArtha samajanArA zaMkharAjAnA pradhAno ghaNAM hatAM. temAMthI matisAgaramaMtrIe rAjAne kahyuM, "he kRpAnAtha ! A dattakumAra to amArAthI paNa ghaNA AgaLa che. ame to ahIM rahIne svAmInuM kArya karyA karIe chIe jyAre datakumAra to paradezamAM jaIne svAmInuM kArya kare che." sumati maMtrI bolyA, "je bIjAnuM ahita karIne potAno svArtha sAthe te adhama che, je pArakAnuM ane potAnuM baMnenA hita sAdhe te madhyama che. paNa uttama jana to e che je potAnA svArthano bhoga ApIne anya jananuM bhalu kare che. A datakumAra evo uttama jana che." AvI rIte judA judA rAjamaMtrIo potAnA aneka madhura vacanothI rAjAnA utsAhane vadhAratA hatA tema ja dattane hAtha dharelu kAma pAra pADavA uttejana ApatA hatA.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra AjanA vArtAlApamAM samaya kyAM patI gayo tenI paNa samaja paDI nahi. pachI pratihArIe samayanuM nivedana karavAthI rAjAe sabhA visarjana karI. e citrapaTanA dhyAnamAM rAjAne sabhA visarjana thayA pachI paNa kyAMya cena paDyuM nahi. zaMkharAjAe snAna karyuM, sevApUjA karI, bhojana karyuM paNa enuM citta hatuM kalAvatInA sauMdaryamAM ! ane pelI divya manohara chabImAM. rAjAne rAtre niMdrA paNa AvatI nathI. 2 kalAvatI ja ! dattakumAre kalAvatInuM citrapaTa rAjAne batAvyA pachI be divasanA vhANA vahI gayA. zaMkharAjAne cena paDatuM nathI. khAna, pAna ke vidvAnonI goSTimAM paNa rAjAne AnaMda Avato nathI. tenA hRdayano gama bhUlAvavA mATe ane manane bIjI dizAmAM vALavA mATe aneka prayatno thatA hatA chatAM rAjA e citrapaTanI bALAne bhUlI zakatA nathI. bALAnA darzana mATe AkuLavyAkuLa thaI jAya che. paNa ema kaMI utAvaLe AMbA pAke? prAtaHkALe rAjA rAjasabhAmAM beTho hato, maMtrIo aneka prakAranI vinoda vANIthI rAjAne prasanna karavAno prayatna karI rahyA hatA. te daramiyAnA rAjAnA carapuruSomAMno eka puruSa rAjasabhAmAM dhasI Avyo tenA dhabakArA vadhelA hatA. zvAsozvAsa paNa parANe laI zakato hato. rAjAne namaskAra karIne bolyo, "he rAjana ! koIka rAjA sakaLa sainyane laIne ApaNA nagara tarapha dhasI Ave che. zAstrAsathI sajja tenA aneka ghoDesavAro ApaNI raiyatane raMjADatA na jANe ke zuM karavA mAMge che? Apane je yogya lAge te nirNaya lo. cara puruSanI vAta sAMbhaLI rAjA ane maMtrIo ajAyabI pAmI gayA. temane thayuM ke koInI paNa sAthe temane veravirodha nathI pachI kayo duzmana atyAre sutelA siMhane jagADIne pote maravA taiyAra thayo che? zaMkharAje cara puruSane vidAya karyo. raNabherI vagaDAvI rAjasabhA visarjana karI. raNabherI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra -tAMbAnA nAdathI AkhuM ya zaMkhapura khaLabhaLI gayuM. nagaranI bahAra kempamAM lazkara paNa taiyAra thaI gayuM. ane rAjAnA hukamanI rAha jovA mAMDyA. nagarajano paNa vyAkuLa thaI gayA ke zuM thayuM haze ? rAjAe zastrothI sajja thaI ane zatru tarapha kUca karavAnI senApatine AjJA ApI tyAM ja dattakumAra AvI pahocyAM rAjAne praNAma karI A khaLabhaLATa prayojana pUchyuM. rAjA navAI pAmIne kumArane pUche che, "zatrunuM daLa ApaNI nagarImAM ghUsyuM (peThuM) che ane tuM kaMI jANato nathI?" dattakumAra hasI paDe che ane kahe che ke teo zatru nathI ane laDavA paNa AvatA nathI. paraMtuM citrapaTa vALI kanyAnA bhAI jayasena padhAryA che. datakumAranI vAta sAMbhaLI ane rAjA ThaMDA paDe che. ane dattakumArane bheTa Ape che. rAjAnA maMtrIo paNa dattakumAranI gaMbhIratA ane buddhimattAnA vakhANa kare che. rAjAne kahe che, "dattakumAre kanyAnA pitAne ApanA guNo saMbhaLAvyA haze eTale temaNe kanyAne bhAI sAthe svayaMvara mATe ApanI pAse mokalI hoya tevuM lAge che." kumAra paNa maMtrIonI buddhinA vakhANa kare che badhA ja ekabIjAnA guNane jonArA ja hatA. maMtrIone jayasenakumAranuM svAgata karavAnI vyavasthA karavAnuM kahI rAjA rAjamahelamAM pAchA pharyA. temanA AnaMdano pAra nathI. jene maLavA mATe pote Atura hatA ane be-be divasathI potAne cena nahotuM paDatuM te aNadhAryuM sAme AvI javAthI temano AnaMda avarNanIya hato. ISTa vastunI prApti mATe mAMnavI AkAzapAtALa eka karI nAkhe che. aneka dhamapachADA karavA chatAMya bhAgyahIna mAnavIne iSTa vastunI prApti thatI nathI. kAraNake temAM puNyanI khAmI hoya che. manovAMchita phaLa meLavavAnuM sAmarthya mAtra puNyamAM ja che. ane e puNya dharma karavAthI maLI zake che. zrAvaka dharma AcaranArA bhavya AtmAonA bhAgyamAM koI khAmI hotI nathI. sukha meLavavA mATe AtmAo bhautika padArtho meLavavAmAM jeTalo prayatna kare che tenAthI arthe prayatna paNa jo dharmanI ArAdhanA mATe kare to temanA viSama kAryo paNa saraLatAthI siddha thaI zake.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAnI AjJA pramANe rAjamaMtrIo dattakumArane laIne jayasena rAjakumAranA svAgata mATe gayA. ane maMgalavAjiMtronA madhura svarothI guMjatA harSa bharyA AvakArathI temanuM svAgata karyuM. jayasenakumAra ane kalAvatIne nagarInI rAjavATikAmAM utAro Apyo ane subhaTo tathA anya adhikArIone AsapAsa utaravAnI sagavaDa karI. mahemAnonA AnaMda-vinoda mATe aneka prakAranA manoraMjana thayA. e AnaMdamAM Akho divasa pasAra thaI gayo. 8 bIje divase mahAmahotsavapUrvaka rAjamaMtrIo jayasena kumArane hAthI upara besADIne nagaramAM teDI lAvyA. nagaranI bhavyatAne nihALato jayasenakumAra rAjasabhAmAM Avyo. zaMkharAjAne vaMdana karI temanI samakSa bheTaluM mUkyuM. zaMkharAjA siMhAsana parathI ubhA thayA ane jayasenakumArane bheTyA banne paraspara maLyA. jayasenakumArane potAnI sAthe siMhAsana para besADyA ane temanI sAthe AvelA emanA maMtrIo subhaTo vagerene yogya sthAne besADyA. satkAra vidhi pUrNa thaI eTale jayasenakumArano maMtrI Ubho thayo ane zaMkharAjAne be hAtha joDI temanI nagarImAM padhAravAnuM prayojana kahyuM. maMtrInI vANI sAMbhaLIne zaMkharAjA prasanna thayA ane namratAthI jayasenakumAranA pitAne AdhAra ApI temanI icchAne mAna ApI rAjakanyA kalAvatI sAthe lagna karavAnI saMmati ApI. rAja jyotiSIone bolAvI lagnano zubha divasa nakkI thayo. e divase dhAmadhUmathI zaMkharAjA ane rAjabALA kalAvatInAM lagna thaI gayA. vijayarAje je je ghoDA, ratha, vaso, jara jhaverAta dAsa dAsIo vagere kanyAdAna mATe ApyuM hatuM. tenAthI paNa adhika kalAvatIne ApI dIdhuM. zaMkharAjAnA AgrahathI thoDA divasa rokAIne jayasenakumAra potAnA nagare cAlyA gayA. puNyavaMta AtmAone jagatamAM zuM zuM nathI maLatuM ? duHsAdhya vastuo paNa puNya hoya to saraLatAthI maLI zake che. mATe puNya bAMdhavA mATe je je kAraNo hoya tenI ArAdhanA dareka AtmAe karavI joIe ane puNyanuM bhAthuM bAMdhavuM joIe.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra sauMdaryanA jAdu ja rAjarANI kalAvatI ati saundaryavAna che. potAnA sauMdarya vize sabhAna che. arisAbhuvanamAM potAnA sauMdaryane nihALatA nihALatA vicAre che ke A adbhuta rUpathI ja bhayaMkara siMhone vaza karAnAra puruSo pote vaza thaI jAya che. aneka jAdu karatAM jagatamAM rUpa-sauMdaryanA jAdu adbhuta che. jo strIomAM AvuM AkarSaka saundarya nA hota to te kadI samartha puruSo para potAno prabhAva pADI zakta nahi. manamAM potAnA sauMdaryanA vakhANa karatI kalAvatI arisAbhuvanamAM potAnA vALa oLatA zaMkharAjAno vicAra kare che ke e ahIM Ave to? ane kharekhara zaMkharAjA AvI caDe che. zaramanI mArI kalAvatI saMtAI jAya che. A rIte temano premAlApa ane krIDA cAle che. baMne pati-patnI mahAna hatA. adbhuta vyaktitva dharAvanAra hatA. zaMkharAjA bahAdura ane vIrono vIra hato. kalAvatI satIomAM paNa zreSTha hatI. baMnemAM aneka guNo hatA. uttarottara bhAvikALamAM paNa banne unnatta padavIne prApta karanAra ucca AtmAo hatA. paNa atyAre to ekabIjAnA rAgamAM ramamANa hatA. jevA karmodaya tevI ja pravRtti ! premane AdhIna thayelA mAnavonI mAphaka zaMkharAja, kalAvatInA snehamAM vazamAM thaI gayA hatA. vividha sukhane bhogavatA rAjA, rAjakAryamAM dhyAna ochuM ApatA thaI gayA. priyAthI dUra thavuM temane gamatuM nahIM. priyA sAthe ja khAtA, pitA ane premAlApa karatA. bIje kyAMya javAnuM temaNe choDI , dIdhuM hatuM. kalAvatI sivAya badhuM ja rAjA mATe tuccha hatuM. AvA anupama bhogone bhogavatI kalAvatInI nagaranI nArIo paNa IrSyA karavA mAMDI. keTalIka samaju nArIo kalAvatInA saubhAgyanI prazaMsA karI to keTalIka tenA jevuM saubhAgya potAne maLe te mATe dharma karavA mATe tatpara banI..
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra pratidivasa vividha sukho bhogavatAM temano keTalo samaya pasAra thaI gayo tenI e daMpatine khabara paNa paDI nahI. duHkhamAM alpa samaya paNa dIrghakAla jevo lAge che jyAre sukhamAM dIrghakALa paNa alpa thaI jAya che. manuSyane durlabha evA bhogo bhogavatA kalAvatIe eka suMdara bhAgyavAna garbhane dhAraNa karyo. tenI pratItirUpe lAvatIne eka rAtre suMdara svapna AvyuM. svapnamAM teNe rAtrInA chellA praharamAM kSIrodadhi jaLathI bharelo suvarNa kaLaza joyo. e manohara kaLazanA gaLAmAM puSpamALAo guMthelI hatI. suMdara citravicitra kamaLathI e kaLazanuM mukha DhaMkAyeluM hatuM. evA e kaLazane jotA savAranA maMgalamaya nAdothI te niMdrAmAMthI jAgRta thaI. jAgIne atyaMta harSa pAmI zaMkharAjAne potAnA svapnanI vAta karI. ane patine svapnanA phaLa vize pUchyuM. zaMkharAjAe atyaMta vahAla ane khuzI sAthe kahyuM, "rAjayapurAne dhAraNa karavAmAM samartha evo parAkramI putra thaze ane ApaNA manoratha phaLaze." kalAvatI zAstranI rIta pramANe garbhane poSavA mAMDI. garbhane poSaNa maLe tevuM bhojana karatI hatI ane auSadha paNa letI hatI. sAthe jaDIbaDIo bAMdhI hatI ane garbhanA rakSaNa mATe ISTadevanI ArAdhanA paNa karatI hatI. A rIte nava mAsa pUrA thayA eTale prathama prasuti pitRgRhe thAya tevo rivAja hato. eTale vijayarAje rAjasevakone mokalyA. te rAjasevako dattanA ghera AvI gayA. bIje divase rAjasabhAmAM javuM tevo nirNaya levAyo. paraMtu kalAvatIne khabara paDI eTale taraja te dattanA makAnamAM doDatI AvI. kuTuMbanA samAcAra pUchaDyA ane bhAIe mokaleluM bheTazuM laIne rAjabhavanamAM pAchI pharI. : raMgamAM bhaMga : rAtano samaya hato. rAjamahela aneka pacaraMgI dIpakothI jhagamagI rahyo hato. zaMkhapuranA nAnAmoTA rastA temaja aneka dhanADhayonA tathA rAjyAdhikArIonA AvAsomAM dIpako prakAzI rahyA hatA ane temanI samRddhine sUcavatI pacaraMgI patAkAo havAmAM laherAI rahI hatI. rAjamahelanA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra eka suMdara khaMDamAM paTTarANI kalAvatI potAnI sakhIo sAthe AnaMdathI vAto karatA karatA samaya pasAra karI rahI hatI. eka - be divasamAM pitRgRhe javAnuM hovAthI mAtApitA tema ja bhAIne maLavAnA AnaMdamAM tenuM haiyuM bhAvavibhora banI gayuM hatuM. teNe atyaMta AnaMda sAthe potAnI eka sakhIne potAnA nAjuka hAtho para paherelA bAjubaMdha batAvyA ane kahyuM, "mArA prANathI paNa adhika priya A AbhUSaNa mokalanArane huM kyAre maLIza? "adhIrA nA thAo. thoDA ja samayamAM tame temane maLavAnA cho. priyajanono meLApa paNa bhAgya vagara thoDo thAya che? tame to moTA bhAgyavALA cho." sakhInA komaLa zabdo sAMbhaLI kalAvatI AnaMda pAmI ane kahyuM, "hA sakhI , tArI vAta sAcI che. A bAjubaMdha jouM chuM tyAre e pote ja mArI pratyakSa ubho hoya evuM mane lAge che ane khuzI thAya che. mArA upara keTalo sneha rAkhe che. jagatamAM Avo sneha kyAMya haze ?" nirdoSapaNe kalAvatI ane sakhIno thato A vArtAlApa akasmAte AvI caDelA rAjae guptapaNe sAMbhaLI lIdho. rAjAnuM mana tophAne caDyuM. eNe vicAra karyo ke A bAjubaMdha koNe mokalyo haze? konA snehanI vAta kalAvatI karI rahI che? AvuM sInuM hRdaya hoya? patinA premanI koI kiMmata nahi? pote enA para keTalo ovArI jAya che jyAre A to bIjAnA pratye snehamAM ghelI thaI che. je strI potAnA patine chetare e strI kahevAya ke rAkSasI? devI ke dAnavI? rAjAnA zaMkAzIla manamAM aneka kALA vAdaLo gherAI gayA. kSaNa pahelA potAnI prANapriya priyA atyAre tenA mATe rAkSasI thaI gaI. rAjAnA manamAM vahemanuM vamaLa eTaluM badhu goLa goLa pharavA mAMDyuM ke zaMkAnI tapAsa karavA jeTalI dhIraja paNa tenAmAM rahI nahI. rAjAe AvazemAM kalAvatIne duSTA mAnI teno pheMsalo karI nAMkhavAno nirNaya karI nAkhyo. "A pApaNI to mArI nagarI lajavaze have tene eka divasa paNa rAjamahelamAM rakhAya nahI. tene tenA karma yogya avazya zikSA to thavI ja joIe." AkuLavyAkuLa rAjAne atyAre koNa salAha ApI zake ?
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra hRdayamAM kaMIka nizcaya karI zaMkharAjA gupacupa pAcho phare che. potAnA zayanagRhamAM AvIne ADo paDyo. mana zAMta karavA aneka prayatna kare che. paNa mana zAMta thatuM nathI. ughavA prayatna kare che paNa uMgha AvatI nathI. chevaTe savAra thavAnI paNa rAha joto nathI ane zayanagRhamAM AvI paheregIrane bUma mAre che. paheregIra Ave che eTale tene bhaTTane bolAvI lAvavAnI AjJA Ape che. paheregIra jAya che pachI pAchuM tenuM mana cakarAve caDhe che, "A duSTAne mArI naMkhAvuM? ke pachI jaMgalamAM jaMgalI jAnavaronA khorAka mATe choDI dauM? mAre have zaMkhapuramAM to A rANI joIe ja nahi." AvA vicAromAM magna rAjAne, bhaTTa sAme AvIne Ubho rahe cho paNa khyAla Avato nathI. bhaTTane joIne potAnA vicAromAMthI bahAra nIkaLI bhaTTane hukama ApavA mAMDe che. rAjA bhaTTane kahe che, "jo prAta:kALe sUryodaya thatAM kalAvatIne rathamAM besADI bhayaMkara jagalamAM laI jaI choDI mUka. jo emA jarApaNa gaphalata thaze to tane kuTuMba sahita marAvI nAkhIza." rAjaAjJA sAMbhaLI bhaTTa manamAM aneka vicAro karato potAnA ghera jAya che ane prAtaHkALa thatAM vahelo vahelo nityakramathI paravArI ratha taiyAra karI kalAvatInA mahela AgaLa Ave che. be hAtha joDI, mastaka namAvI bhaTTa paTTarANIne kahe che, "mahArAja upavanamAM padhAryA che. Aje Akho divasa tyAM AnaMdamAM gALavAno hovAthI mane Apane teDavA mokalyo che. Apa rathamAM beso eTalI ja vAra che." kalAvatI manamAM khuza thAya che ane vicAre che rAjAne mArA vagara jarAya rahI zakAtuM nathI. tethI udyAnamAM paNa bolAve che. AvA apUrva prema meLavavA badala potAne bhAgyazALI mAnatI rANI taiyAra thaI mahelanA pagathiyA UtarI ane rathamAM beThI. ratha to zaMkhapurane choDI jaMgalanA mArge doDavA mAMDyo. bAhya udyAno paNa pasAra thaI gayA. pachI kalAvatIne jamaNuM netra pharakavA mAMDyuM ane zarIra becena banI gayuM. madhyAhana thaI gayo paNa ratha to AgaLane AgaLa ja jato hato. kalAvatI ati dhIrajavAna hovA chatAM dhIraja rAkhI zakI nahi ane bhaTTa para gussAthI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra lAlacoLa banIne tene pUchavA mAMDI, sAcI vAta zuM che? have bhaTTa bhara jaMgalamAM AvI pahoMcyo hato. sUrya paNa jANe nArAja thaI potAno prakAza saMkelI levAnI taiyArImAM hato. sAMja paDavA AvI hatI. tene have A mahAsatI kyAMka potAne zrApa ApI bese to? ema vicArI rANIne kahe che, "mane mApha karo, mAro koI aparAdha nathI. rAjAno hukama mArI nA marajI hovA chatAM A pApI peTane lIdhe mAnya rAkhavo paDyo che. temano hukama che ke Apane jaMgalamAM tyajI devA. mane kSamA karo." Aje vidhAtA kema veraNa thaI haze tema gussAmAM vicAratA kalAvatI rathamAMthI nIce utarI paDe che. bhaTTa devanA bharose bhara jaMgalamAM kalAvatIne tyajIne nagara tarapha cAlyo jAya che. rathamAMthI UtarIne kalAvatI eka vRkSanI nIce bese che. aphATa mUMjhavaNathI te mUchita thaI jAya che. vananA maMdamaMda laherAtA pavanathI kalAvatI thoDIvAre bhAnamAM Ave che ane dhIme dhIme beThI thAya che. tenI najara sAme ubhelI rAkSasI jevI caMDAlaNa para paDe che. tenA hAthamAM kApavAnuM hathiyAra che. tene joIne DaranI mArI kalAvatI mUjI jAya che. jema tema hiMmata bhegI karI tene pUche che ke te koNa che? aTTahAsya karatI e manuSya rAkSasI kahe che, "rAjA tArA para rahyo che. temaNe tArA bAju baMdhavALA baMne hAtha kApIne laI javAno hukama karyo che." ane kalAvatInA AbhUSaNa yukta baMne hAtha chedI nAkhyA ane te laIne rAjAne arpaNa karavA nagara tarapha cAlI gaI. na jANyuM jAnakInAthe kAle savAre zuM thavAnuM che ? ' * zIla prabhAva : ekalI aTulI paDelI rAjarANI lAvatI caMDAlaNIe tenA hAtha chedI nAkhyA pachI kalpAMta kare che, mAtA, pitA ane bhAIne yAda kare che vicAra kare che ke tenA kayA pApa udayamAM AvyA haze? patie jarA sarakho paNa vizvAsa nA karyo? potAne jaMgalamAM pazuonA khorAka mATe choDI dIdhI?
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra tapAsa paNa nA karI? jyAre potAnI nirdoSatA vize jANaze tyAre temane keTalo pazcAtApa thaze. vicAratA vicAratA bebhAna thaI gaI. vidhAtAe bhavAMtaranuM karaja bharapAI karyuM hatuM. bebhAna thayelI kalAvatI vanamAM maMdamaMda vAtA pavanathI bhAnamAM AvI. pharI pAchI vilApa karavA mAMDI. tenI tejasvI ane vizALa AMkho bhayabhIta hatI. AvA bhaMyakara jaMgalamAM dharma sivAya tenI rakSA karavAvALuM koI hatuM nahI. duHkhanI mArI kalAvatI vicAre che pote karelA karmo potAne ja bhogavavA paDe che. parabhavamAM evuM koI adhama kArya thaI gayuM haze. jenuM A phaLa maLyuM che. prANathI paNa pyArA patie paNa tarachoDI dIdhI. AbhUSaNayukta suMdara be hAtha paNa chedAI gayA. vidhinA lekha mithyA thatA nathI. pUrA divasa jatA hovAthI prasutino samaya paNa pAkato ja hato te A AphatanA samayamAM prasavavedanA upaDI. atyAre samaya rUThelo che eTale eka duHkha patyuM nathI ane bIjuM AvI paDyuM. ema svIkArIne vedanAthI ghasaDAtI ghasaDAtI kalAvatI najIkamAM ghughavATa karatI zyAmasarUpA siMdhu nadInA kinArA najIka AvI jyAM nAnA nAnA jhADavAonA jutha hatA. e juthamAM aMdara praveza karatAM kalAvatIne vedanA thaI paNa sahana karyA vagara chUTako na hato. enI saMbhALa rAkhanAra koI tenI pAse hatuM nahI. pANI mAMgatA dUdha hAjara thAya ane dAsIonuM vRMda paDyo bola jhIlavA taiyAra hoya tevI kalAvatI pAse koI khabara pUchanAra paNa hatuM nahI kudarata rUThe tyAre game te mAnavInI dazA bagADI nAkhe che. keTaloka samaya A vedanAmaya sthitimAM rahyA pachI jANe mRtyu Avaze evI kAramI pIDA bogavI kalAvatIe eka suMdara bALakane janma Apyo. caMdra jevuM manohara bALakanuM mukha joI te pahelA mAtA khuza thaI paNa pAchI viSAdamAM DUbI gaI. jaMgalamAM janmanAra bALakanuM bhAgya kevuM haze ? ene levA mATe hAtha paNa nathI, koI dAsI paNa nathI ane vadhAmaNI ApanAra paNa koI nathI. pote jyAre ekalI hatI tyAre jIvananI ene koI paravA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra nahotI. A bhayaMkara jaMgalamAM mRtyu Ave to paNa te taiyAra hatI. kAraNake dharmIjanone mRtyuno bhaya jarAya hoto nathI. jJAnIo jIvana mRtyumAM samadaSTivALA thaI jAya che. 15 bALakano janma thayA pachI kalAvatInA jIvanamAM parivartana thayuM. tenI ciMtAmAM vadhAro thayo. bALakanA mohathI enA jIvanamAM mamatvabhAva jAgyo. bALakane vAtsalyathI nIrakhI tene dIrgha AyuSya ane moTA bhAgyanA AzIrvAda ApatI rahI. paNa e AnaMda jhAjhu Takyo nahI. e capaLa bALaka mAtAnI godamAM ramato hato ane acAnaka meghanI ghora garjanAthI bhaya pAmyo (camakyo) ane godamAMthI nIce siMdhunA jaLapradeza tarapha gagaDavA mAMDyo. lAvatI bebAkaLI thaI gaI. potAne hAtha paNa nahotA ke jhaTa daIne uMcakI le. enuM haiyuM citkAra karI uThyuM ke e nadImAtA potAnuM ratna enAmAM samAvI leze ke zuM ? A pRthvI para aneka pApIo vase che chatAM atyAre bhAgya A raMka abaLA pAchaLa kema paDyuM che ? maratA ne kema mAre che ? emane ema vicAratI bALaka pAchaLa ghasaDAtI ghasaDAtI javA mAMDI. chevaTe hAtha nahI hovAthI bALakane be paga vacce rAkhI rokI lIdho paNa have e ne levo kevI rIte ? have jo bALaka pagamAM khasI jAya to sIdho ja UMDA jaLamAM garaka thaI jAya. konI madada mAgavI ? chevaTe rUdana karatAM karatAM nadImAtAne prArthanA karavA mAMDI. "he devI tamane huM namana karuM chuM. dIna-anAtha evI mane Apa madada karo. mArA bALakanuM rakSaNa karo. jo zIla jayavaMtu hoya, zAsanadevo paNa jo zIlane mAnatA hoya, zIlatarapha temano bhaktibhAva hoya, mAruM ziyaLa kalaMkarahita hoya to he mAtA mArA bALakanuM rakSaNa karo." kalAvatInA AkraMda ane zIlanA prabhAvathI siMdhudevInuM siMhAsana kaMpAyamAna thayu ane devI tatkALa kalAvatI AgaLa hAjara thaI. enA kapAyelA hAthanA badale navIna bAhulatA paNa AbhuSaNayukta pragaTa thaI, satI kalAvatI potAnA hAtha ane devIne joI khuza thaI. ane devInI stuti karavA mAMDI. devIe prasanna thaIne kahyuM.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra dUra eka "satI ! duHkhamAM dhIraja rAkhaje. bhavAMtaranuM tAru mahAna pApakarma have nAmazeSa thaI gayuM che. sau sAruM thaze. hajI tAre A putra sahita ghaNo kALa rAjasamRddhi bhogavavAnI che." eTaluM kahI devI adRzya thaI gaI. potAnA baMne komaLa hAtho vaDe bALakane teDI lAvatI nadInA kAMThe vRkSa nIce AvIne beThI. aneka vicAro tenA manamAM AvavA mAMDyA. tene thAya che jo teNe pahelA zramaNIdharma svIkAryo hota to AvI ApadA nA Avata. jeo zIladharmathI suzobhita che, temaja jinezvaranA Agamono abhyAsa karavAmAM ja je potAno samaya vyatita kare che tevA zramaNazramaNIne teNe hRdayapUrvaka vaMdana karyA. A gojhArI rAtano aMta Avyo ane prAtaHkALano sUryodaya thayo. vAtAvaraNa ramaNIya banI gayuM. kudaratanuM sauMdarya jovAmAM kalAvatI potAnuM du:kha vIsarI gaI. prAtaHkALe sUryodaya thatAM siMdhunadInA jaLamAM snAna karavA AvatA eka tApasanI najara kalAvatI para paDe che. tApasa vicAre che, "A koNa haze ? vanadevI ke vidyAdharI ? potAnA bALakane laIne krIDA karavA Avela nAgakanyA ke nRtyAMganA ?" koI divasa nahIne Aje strIne joIne tApasa cakita thaI gayo. dhIme dhIme kalAvatI pAse Avyo. ane pUchyuM. bahena, A bhayaMkara jaMgalamAM tame bhUlA paDyA cho ? tame gabharAzo nahI. mane dhIrajathI kaho, "tApasa puruSanI madhuravANI sAMbhaLIne pahelA to zaMkAzIla baneluM tenuM mana zAMta paDyuM. teNe kahyuM, duHkha ane durbhAgyanA yoge ahIM AvI pahoMcelI eka anAtha strI che. tApasa kahe che temano Azrama najIkamAM che, "kulaguru tamAruM svAgata karaze ane dharmopadeza Apaze. tenAthI tamAruM duHkha dUra thaze ane kulaguru mArga paNa batAvaze." kalAvatI bALakane laIne tApasa sAthe tapovanamAM jAya che. ane kulagurune vaMdana kare che. kulaguru tene ahIM AvavAnuM kAraNa pUche che. sAMbhaLIne kalAvatI raDavA mAMDe che. kulaguru tene vizeSa nA pUchatA AzvAsana Ape
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gurasAgaranuM sarala - caritra an che. saMsAramAM sukhaduHkha to pApa ane puNyarUpa vRkSanA phaLa che. te phaLa dareka jaNe kAlAMtare bhogavavA paDe che. potAnI karelI burAI agara bhalAInA phaLa bhogavatA harSa ke zoka karavo joIe nahi. kalAvatIne joIne kahe che ke kulina ane moTA bhAgyazALI lAge che mATe sArU ja thaze. dhIraja rAkhI thoDo samaya sukhethI AzramamAM rahI bALakanuM pAlana karavAnuM kahe che. kulagurunI vANI sAMbhaLI kalAvatIne sArA bhAgyanI AzA jAgI. ane tApasIonA samudAyamAM yathAzakti dharma AcarI tapasvInIo sAthe rahI bALakanuM pAlana karatA potAno samaya vyatIta karavA mAMDI. pazcAtApa : (vicAra karyA vagara koIpaNa kArya karavuM nahI, pAchaLathI pastAvo thAya che. lAMbo vicAra karIne kareluM kArya vijaya apAve che.). prAtaHkALe zaMkharAja manamAM aneka vicAra karato siMhAsana para beTho hato enA manamAM jAtajAtanA vicAra AvatA hatA. potAnA kAryanA pariNAmanI utsuktAthI rAha joto hato. jANe dukAma karanArane sajA karI pote moTo InsApha karyo hoya ! zAMta citte saMtoSathI koInA AgamananI rAha joto hato. teTalAmAM ja pelI caMDAlaNI mahArAjanI AjJA meLavIne tyAM hAjara thaI. caMDAlaNIe rAjAne namana karI bAjubaMdhavALA e komaLa nAjUka hAtha zaMkharAjA samakSa raju kya. e bAhulatAne joIne rAjA manamAM vicArI rahyo ke suMdara bAhulatAne pote keTalo prema karato hato. potAnI pAse vipula sattA ane rAjayanI samRddhi hovA chatAM AphrikanA AbhUSaNa paheravAnuM e kuTila sIne mana thayuM. sIonI kuTilatAno tAga brahmA paNa pAmI zakatA nathI. rAjAne UMDA vicAramAM paDelA ane mukha para jAtajAtanA bhAva jotA caMDAlaNI bhaya pAmI gaI ane kopAyamAna rAjA kyAMka potAne ja mArI nAkhaze evA bhayathI tyAMthI nAsI ja gaI.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra eka dhyAne jotA acAnaka rAjAnI najara jayasenanA nAma upara paDI. nAma vAMcIne enA manamAM vijaLIno AMcako lAgyo. jayasena to kalAnA bhAInuM nAma che. zuM kalAvatInA piyarathI koI AvyuM che ? evA vicArothI enA hRdayamAM aneka ulkApAto macI gayA. zarIra kaMpavA lAgyuM ane tatkALa gajazeThane bolAvyA. zeTha AvyA tyAre pUchyuM, "devazAlapurathI koI AvyuM che ?" tyAre zeThe kahyuM, "hA mahArAja !" devIne teDavA rAjAe rAjasevako mokalyA che te mArA ghera rahyA che. paNa rANIne pUrNa garbha mAsa thayA jANI teDI javAno A avasara nathI tevuM jANI tamane maLyA nathI. rAjAe tarata ja sevakone bolAvyA ane pUchyuM, "rAjAe devI mATe kAMI mokalAvyuM che ?'' temaNe javAba Apyo, "hA rAjana ApanA mATe tathA devI mATe vasro ane AbhUSaNo mokalyA che. paraMtu keTalAka ame devI gata divase mAtApitAnA kuzaLa samAcAra jANavA AvyA tyAre temane ApI dIdhA hatA. jayasena kumAre kImatI hIrAmANeka jaDelA bAjubaMdha karAvyA hatA te paNa laI gayA che." 18 rAjasevakonI vANI sAMbhaLI rAjAne mUrchA AvI gaI. siMhAsana upa2thI jamIna upara paDI gayA. rAjamahelamAM hAhAkAra thaI gayo. rAjarANIo, maMtrIzvaro vagere badhA mahelamAM bhegA thaI gayA. aneka zIta upacAra karIne maMtrI rAjAne bhAnamAM lAvyA. bhAnamAM AvatAnI sAthe ja rAjA pharI vilApa karavA mAMDyA. maMtrIoe rAjAne pUchyu ke vAta zuM che ? tyAre rAjAe kahyuM, "maMtrIvara tamane zuM kahuM ? Aja sudhI nAmathI zaMkha hato. paNa te nAma Aje sArthaka karyuM che . loko paNa mAro tiraskAra karaze. buddhivagarano, vicAra vagarano mUrkha zaMkhabhArathI che evuM kaheze. meM pApIe nirdoSa ane niSkalaMka garbhavatI kalAvatIne mithyA kalaMkanI zaMkAe marAvI nAkhI, caMDAlathI paNa hIna kRtya mArA hAthe thayuM che." pachI suvarNa thALa uparathI TuvAla khaseDI lIdho. kapAyelA be hAtha joIne hAjara rahelA tamAma stabdha thaI gayA. ekabIjAnA moDhA jovA mAMDyA. nagaramAM vAta vAyu vege prasarI gaI. rANI varga paNa vilApa karavA mAMDyo. hAhAkAra thaI gayo.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra zuM bolavuM te koIne samaja paDI nahi. bIjI bAju rAjA vilApa karato hato. tenA pazcAtApano pAra na hato. teNe maMtrIne kahyuM, "nirdoSa ane pavitra priyAne marAvI nAkhI have mAre prAyazcita karavuM che. tame nagara bahAra lAkaDA ekaThA karAvI citA taiyAra karAvo. temAM huM agnisnAna karIza." AvI vAta sAMbhaLI loko hAlI gayA. rANIo rUdana karavA mAMDI, maMtrIzvaro, moTA rAja puruSo ane nagaranA mahAjano rAjAne vinavavA mAMDyA eka pApa to thaI gayuM have bIjuM pApa zuM kAma karo cho ? maMtrIonI aneka prakAranI AjIjI chatAM zaMkharAja ghoDA para savAra thaI nagara bahAra baLI maravA cAlavA mAMDyo. pazcAtApathI dhagadhagatA haiyA para koIpaNa ThaMDu pANI reDI zakyuM nahIM. 19 koInI vinaMtI ke zikhAmaNanI rAjA para asara thaI nahI eTale chellA upAya tarIke gajazeThe vinaMti karI ke ahIM najIkamAM jInezvara bhagavAnanuM derAsara che tyAM prathama darzana karavA. parabhavanuM bhAtu baMdhAze ema vicArI rAjA jinezvara bhagavAnanA darzana karavA taiyAra thayA. darzana karI najIkamAM rahetA jJAnI munizvara pAse gayA ane temane vaMdana karyA. jJAnI gurue rAjAnI muzkelI sAMbhaLI upadeza Apyo, "janma, jarA ane mRtyuthI bharapura A saMsAra roga, zoka, Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharelo che. temAM devatA, nArakI, manuSya ane tiryaMca A cAre gatimAM bhramaNa karatA jIvo anaMta duHkho bhogave che. krodha e AtmAno adhogati tarapha laI janAro bhayaMkara durguNa che. tArI jema krodhane vaza thayelA prANIo ghaNA anartha kare che. evo bhayaMkara krodha karavAvALo padmarAjA kaMI ochA anarthane pAmyo nathI." rAjA pUche che. A padmarAjA koNa che ? baLI maravA taiyAra thayelA rAjAne vilaMba karAvavA gajazeTha jinadarzana ane guruvaMdananA prasaMgo UbhA karyA bhAgyodaye baMne lAbha rAjAne maLyA ane temAMya pAchI padmarAjAnuM kathAnaka sAMbhaLavAnI jijJAsA paNa jAgRta thaI. pApanA udayamAM paNa mahAna mANasonuM puNya paNa kAma karI jAya che, ane rAjA padmarAjAnuM kathAnaka sAMbhaLavA taiyAra thayo.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * 5gharaja : pUrve papura nagaramAM lakSmIne priya, nyAyaparAyaNa padmanAme rAjA hato. eka divasa rAjavATikAmAM pharavA gayelA rAjAe varUNazeThanI adbhuta lAvaNyavatI kanyA jaI. aMtaHpuramAM aneka rANIo hovA chatAM padharAja e kanyAnA sauMdarya para mohI paDyo ane mAgaNI karI paraNI gayo. paraNIne rAjakAInA lIdhe kaho ke kanyAnA durbhAgye kaho. rAjA kanyAne bhUlI gayo. aneka varSonA vahANA vahI gayA pachI rAjAe pharIthI e mArge jatAM e kanyA prauDha yuvatIne joI. suMdara vastra ane AbhUSaNa rahita mAtrA sAdA vastromAM hovA chatAM paNa rAjAne AkarSaNa thayuM. rAjAe maMtrIne pUchyuM, "A kanyA koNa che?" maMtrIe javAba Apyo, "Ape paraNIne tyajI dIdhelI varUNa zeThanI kanyA ane ApanI dharmapatnI che." rAjAne pazcAtApa thayo che ke AvI kulIna strIne paraNIne pote tyajI dIdhI che te sAruM thayuM nathI. rAjAe te strIne potAnA aMtaHpuramAM teDAvI. rAjakAjamAMthI paravArI rAtre rAja navI patnInA mahele gayo. navoDhA patnInI mAphI mAgI ane potAno aparAdha mApha karavA kahyuM. rANIe namratAthI kahyuM, "mahArAja, Apano doSa nathI mArA durbhAgyano doSa che. parabhavamAM evA pApa kya haze ke jethI ApanA darzanano lAbha maLyo nahI." rAjA manamAM khuza thayo ane rANInI zaramane mukAvI ane teNe zaramane mUkIne aneka kAmalAnI kuzaLatAo pragaTa karI. pUrve karelA pApane lIdhe jagatamAM koI vakhata guNamAM paNa doSa dekhAya e niyamAnusAra rAjAnA manamAM zaMkA thaI. "bhogavilAsa bhogavyA vagara A rasI kAma kalAmAM ATalI kuzaLa kevI rIte hoI zake? nakkI A nArI bhogavilAsa bhogavavA vALI che. zaMkAnA lIdhe rAjA tarata ja tene mArI nAkhavAno vicAra kare che. ene thAya che ke jaMgalamAM rakhaDatI mUkI devAthI ApoApa maraNane zaraNa thaI jaze."
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra maMtrIne bolAvIne rAjAe tarata ja potAnI hakIkata kahI e rANIne hiMsaka prANIonA zikAra mATe jaMgalamAM choDI devAno hukama karyo. samayane jANanArA maMtrIe rAjAne kaMIpaNa zikhAmaNa ApyA vagara hukama mAthe lIdho. paNa rANIne jaMgalamAM choDavAnA badale potAnA mahelanA bhoMyarAmAM chupAvI dIdhI ane tene dharapata ApI. have A buddhizALI maMtrI rAjAnA mahelamAM pAcho Avyo. rAjA khuzamijAjamAM maMtrIo ane sabhAsado vArtAlApa karI rahyo hato. rAjAnI zaMkA dUra thAya tevI ramUja bharI kathA kahevAno vicAra karIne rAjAne kahe che, "mahArAja ApaNA nagaramAM eka AzcaryakArI banAva banyo che." ema kahI kathAnI zarUAta kare che. "ApaNA nagaramAM dhanya nAme eka zreSThI hato. tene zrImatI nAmanI patnI ane dhana, dhana, dharma ane soma nAmanA cAra putro hatA. cAre putrone paraNAvIne zeThe potAnA dhaMdhAmAM pAraMgata karyA. eka divasa dhanya zeTha bImAra thayA. bImArIe bhayaMkara rUpa lIdhuM ane zeThano maraNakAla najIka Avyo. sagAsaMbaMdhI bhegA thayA. temanA AgrahathI zeThe putrone zikhamANa ApI. cAre. bhAIo saMpIne rahejo. nAnAmoTAnI maryAdA sAcavIne rahezo to kleza thavAno saMbhava raheze nahI. chatAM paNa jo chUTA paDavAno vAro Ave to cAreya dizAmAM kaLaza dATelA che te anukrame laI lejo." te pachI dhanya zeTha mRtyu pAmyA. thoDo samaya to cAre bhAI saMpIne rahyA paNa pachI strIonI khaTapaTanA lIdhe chUTA paDavAno vAro Avyo cAre khUNethI temaNe kaLaza kADhI lIdhA. dhananA kaLazamAMthI dhULa nIkaLI. dhanadanA kaLazamAMthI hADakA, dharmanA kaLazamAMthI zAhI ane somanA kaLazamAMthI sonAmahoro nIkaLI. A banAvathI moTA traNa jhaMkhavANA paDI gayA ane soma to rAjIrAjI thaI gayo. sagAvahAlA badhAne khUba navAI lAgI. zeThe AvuM kema karyuM haze? badhA vAdavivAda karavA mAMDyA soma potAnA bhAgamAMthI koIne ApavA rAjI hato nahI eTale A vivAdano aMta koI lAvI zakyuM nahIM. rAjA adhavacce maMtrIne pUchI beTho, "nAnA bhAIe kazuM ApyuM nahIM teno InsApha kema koIe karyo nahI ?"
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra cha mAsa sudhI temaNe rAjakcerI nA AMTA mAryA paNa nyAya maLyo nahi. chevaTe nirAza thaIne cAre bhAI paraMdeza gayA. mArgamAM koI eka gAmamAM jaI caDyA. gAmanA core (cakalu) beThelA vRddha pazupAle temane joyA. te paMDita hato. teNe cArene paradezI jANI pUchaparacha karI ke e loko kyAMthI AvyA che ane kyAM jAya che ? vRddha pazupAlane cAre bhAIoe page lAgIne badhI ja hakIkata kahI. vAta sAMbhaLI pazupAle kahyuM tamArA pitA vidvAna lAge che. temaNe tamAruM hIta ja joyuM che. "kevI rIte ? he pUjya amane samajAvo ane vivAda nivAro." cAre musApharIthI kaMTALelA bhAIo bolI uThyA. pazupAle samajAvyuM. "tamArA pitA vicakSaNa hovAthI je putrane je yogya che te ApyuM che. moTAnA kaLazamAM dhULa nIMkaLI che matalaba jamIna, khetIvADI, badhu tene ApeluM che. bIjAnA kLazamAM hADakA nIkaLyA che matalaba e ke tene gAya, bheMsa, baLada, ghoDA vagere ApeluM che. trIjAnA kaLazamAMthI zAhI nIkaLI matalaba dukAnano vyavasAya, khAtAM, patarAM, dastAvejo, rAjasevA vagere jeno nibhAva lakhavA upara ja cAle che te badhuM tene soMpyuM che. ane cotho je hajI nAno che tene koI dhaMdhAmAM kazI khabara nA hovAthI sonAmahoro eTale rokaDa rakama ApI che. A satya insApha che. chatAM jene ochuM vadhAre lAge te tene maLelI milakatanI kiMmata kADhIne sarakhAvI jue eTale tarata khabara paDI jaze. paNa DAhyA thaIne laDhazo nahI." 22 pazupAlanI vANI sAMbhaLI cAre bhAIo rAjI thayA. temane page lAgyA. temaNe khUba khUba AbhAra mAnyo. nAnA bhAIne je viDaMbanA karI hatI tenI mAphI mAMgI ane haLImaLIne ghera AvyA. ane ujavaNI paNa karI. maMtrInI vArtA sAMbhaLIne badhA AnaMdamAM AvI gayA. rAjA paNa pazupAlanI hoMziyArIthI cakita thayo. teNe vicAryuM ke jema pazupAle hoMziyArI vAparI tema priyA paNa zAstrajJa hovAthI kAmazAstranI nipUrNatAne lIdhe kAmakalA jANatI haze ane pote ene hiMsaka pazuono zikAra banAvI dIdhI. padmarAjA pazcAtApa karavA mAMDyo. zokamAM magna rAjAe kAmazAstra jANanArI nirdoSa
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ane pavitra strI ratnane marAvI nAkhI eTale potAne baLI maravA mATe citA taiyAra karavAnuM kahyuM. maMtrI rAjAno hRdayapalaTo pArakhI gayo ane khAnagImAM kahyuM, "svAmI! dhIraja dharo. ApanI priyA hajI hayAta che." maMtrIe rAtAnA samaye gupta sthAnethI rAjapatnIne rAjA samakSa rajU karI rAjA maMtrIne bheTI paDyo. maMtrIne nyAla karI potAnI priyA sAthe sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyo. kathA pUrI karIne jJAnImunie zaMkharAjAne kahyuM, "e pagharAjAnI jema tuM paNa sIno tyAga karIne have mRtyune bheTavA taiyAra thayo che ? dharmIjanoe bIjAnA nAzanI jema potAno nAza nA karavo. jagatamAM ApaghAta samAna pApa bIjuM ekeya nathI. enA karatA sarva duHkhano nAza karanAra ane sugama evo ati dharma kema nA Acaravo ?" munino upadeza sAMbhaLavA chatAMya rAjAnA manano vicAra badalAto nathI ane muni sAMtvanA Ape che, "rAjanuM mohanA lIdhe hajI mRtyune zA mATe icche che? jIvato nara bhadrA pAme e kathana vicAra, dhIraja dharavAthI vadhu sAruM thaze. dharmanA prabhAvathI tAruM sAruM thaze. kAraNa ke nirAzAmAM amara AzA chupAI che. have tuM eka bhUla para bIjI bhUla karanAra kapilanuM AkhyAna sAMbhaLa pachI tuM anartha nahI kare." ja kapila brAhANa 4 pUrvakALamAM gaMgAnadInA kinAre divasamAM traNavAra snAna karanAro kapila nAme brAhmaNa raheto hato. zauca kriyAmAM tatpara evA e brAhmaNa apavitra thavAnA DarathI gherathI bahAra paNa kavacita ja nIkaLato hato. koI mANasano sparza thAya, kUtarA bilADA aDI jAya toya nAhI nAkhato. kapilanA manamAM zauca saMbaMdhI aneka vicAro AvyA karatA ke bAre mahinA daramiyAna pazuoe viSTA ane mUtra karelA hoya ane varasAda Ave eTale badhuya pANI nadI - taLAvamAM bhegu thAya. e nadI ke taLAvamAM snAna karanAro kevI rIte pavitra gaNAya. potAno dharma barAbara pALato nathI ema dubhAyA karatA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kapilane eka khalAsIe kahyuM ke samudra vacce zeraDIthI bharapUra eka abhayadvIpa che. manuSyanA ane prANIo rahita e dvIpamAM barAbara zauca dharma pALI zakAze. kapile abhayadvIpa javAnI taiyArI karI. saMgAsaMbaMdhI ane aneka snehIjanoe aneka rIte samajAvavA chatAM darekanA snehano tyAga karIne kapila vahANamAM besI abhayadvIpa cAlyo. nAvike paNa kapilane tyAM utArI cAlI gayo. ekalI kapila vAvaDIo traNavAra snAna karato ane zeraDInuM bhojana karato. keTalAka divasa jatAM roja zeraDI khAtAkhAtA hoTha phATI javA mAMDyA kAraNake zeraDI dAMtathI cholavI paDatI hatI. enA manamAM vicAra Avyo ke 24 A sRSTi racanAra brahmA kevA akkala vagaranA che. nAnA moTA vRkSonA phaLo banAvyA che tema zeraDInuM phaLa banAvyuM hota to keTaluM sAruM thAta. jo ke A dvIpanA mahimAthI ahIM phaLa AvatA paNa hoya tema vicAra karIne pharato pharato zeraDInA phaLa zodhavA mAMDyo. koI vahANa bhAMgavAthI tyAM AvI caDelA koIka vaNikanI sUryanI garamIthI sukAI gayelI viSTAne joI kapila zeraDInA phaLanI bhramaNAmAM khAvA mAMDyo. be svAda lAgavA chatA AMkho baMdha karI potAnI paNa sUkAyelI viSNune phaLa samajI khAvA mAMDyo. zaucamAM paNa pavitratA mAnanAro pApanI gartAmA gabaDI paDyo. brahmAnI bhUla zodhatA pote jANe vyAjabI karato hoya tema karavA mAMDyo. eka divasa pelo vaNika acAnaka kapilane maLI gayo. ghaNA divase dvIpamAM mANasa jovAthI kapila khuza thayo ane pUchyuM, "bhAI majAmAM cho ne ? tame zarIrano nibhAva kevI rIte karo cho ?" pelo vaNIke jaNAvyuM ke zeraDI khAIne. kapila pUche che zeraDInA phaLa tame khAtA nathI ? kevA vaLI phaLa ? vaNIkane Azcarya thAya che. pote mAnelA phaLa vaNIkane batAvavAthI vaNikane khUba du:kha thAya che ke A bicAro kapila ajJAnathI viSTAne phaLa mAnI beTho che. vazika kapilane kahe che, "kapila tuM bhIMta bhUlyo chuM. tuM evA pApamArge caDI gayo che te samajaze nahi. tAro zaucadharma sAcavavA tuM azucinuM bhakSaNa karavAnI hade pahoMcI gayo chuM nAnA bALakane paNa khabara
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra che ke zeraDInA phaLa nathI hotA paNa e vAta para azraddhA karIne tuM viSTAnuM bhakSaNa karI tAro AtmA apavitra karI rahyo chuM." vaNikanA vacana sAMbhaLI kapilanuM mithyAbhimAna utarI gayuM ane haiyAphATa rUdana karavA mADyo. potAnA kRtyanI niMdA karavA mAMDyo, "he vidhAtA ! te kayA bhavanuM vera vALyuM? traNavAra snAna karanAro huM nara zreSTha brAhmaNa chuM. te mArI AvI dazA karI ? sagA saMbaMdhIne choDIne zauca dharma pALavA ekAMtamAM Avyo ane te mArI AvI dazA karI ?" kapilane vilApa karato jANI vaNika bolyo, "mitra, je thayuM te thayuM. tArA hAthe bhUla karIne have devane doSa kema Ape che ? pote aparAdha karI niraaparAdhI devane doSa devo te kyAMno nyAya? hajI tArA zaucadharmane mAne che? bAhya zaucathI (snAna) pApa-rahita thavAtuM hoya to mAchalA ane deDakA to ghaNuM nahAya e sIdhA molamAM ja javA joIe. AtmAne vaLagelA pApane kADhavA mATe mananI zaucatA (zuddhatA), vacananI zaucatA (satyavacana) kAyAnI zaucatA (brahmacaryA) joIe. bAhya snAna to ahaMkAra ane rAga vadhAre che." kapilane have samajAya che ke pote khoTo hato paNa prazna kare che ke have pote pavitra kevI rIte thAya? vaNika samajAve che ke ataMraMga krodhAdika zatruone jItavA to mananI zuddhatA joIe, pavitra vicAro joIe. ArtadhyAna ane raudradhyAna dUra karavA dharmadhyAnamAM joDAvuM joIe. zAstramAM kahyuM che ke kUvAnA pANIthI snAna karavuM adhama che, nadInA vahetA pANImAM snAna karavuM madhyama che, vAva ane taLAvamAM snAna karavAnI zAstrakAro sAphanA pADe che. paraMtu vasathI gaLelA evA pavitra jaLathI potAnA ghera snAna karavuM uttama che. kapila, vaNikano AbhAra mAne che ane kahe che pahelethI vAta samajI hota pote mahApApamAMthI bacI jAta. vaNika kahe che, "je thaI gayuM te thaI gayuM. pavitra kone kahevAya te samaja. pRthvInI aMdara raheluM pANI pavitra kahevAya, pativratA strI pavitra kahevAya, prajAnuM kalyANa karanAro rAjA pavitra kahevAya, je brahmacArI che te sadAya pavitra kahevAya. kSamA, zubhavicAra ane
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra nirbaLamana pavitra che. pavitra-apavitrane samaja. cAla have ApaNe dezamAM jaIe tyAM jJAnIno samAgama meLavI tArA pApanuM prAyazcita meLavI zuddha thA." kapila ane vaNika svadeza AvyA potapotAnA kuTuMbIjanone maLyA. kapila enA mithyAkadAgrahano tyAga karI paMDitoe ApeluM prAyazcita karI zuddha thayo ane sAmAnya dharma yathAzakti AcaravA mAMDyo. 26 gurue kapilanI kathA pUrI karI rAjAne kahyuM, "he rAjA ! kapila azucinA sparza mAtrathI bhaya pAmanAro, azucinuM bhakSaNa karavA lAgyo. tuM paNa duHkhanA bhayathI AtmaghAta karIza to moTA duHkhanA bhArane pAmIza. duHkha zA mATe Ave che ? pUrve karelA ghora pApathI ja duHkha Ave che AtmaghAta moTuM pApa kaheluM che. mATe mRtyuno vicAra choDI ane dharmanI ArAdhanA kara. thoDI dhIraja rAkhI eka divasa pachI saMpUrNa aMgopAMgavALI putra sahita tArI patnIne tuM maLIza ane ghaNo samaya rAja karyA pachI putrane gAdI soMpI tArI patnI sAthe dIkSA laIza." gurunI vANI sAMbhaLI rAjA svastha thayo. ane rANI maLe tyAM sudhI tyAM ja rahevAnuM nakkI karyuM. :: meLApa :: naMdanavanamAM gurunA upadezathI svastha thaIne zaMkharAjane niMdrA AvI gaI. duHkhamAM paNa mahAna puruSonuM puNya jAgRta hoya che. niMdrAmAM rAjA eka svapna jue che jemAM phaLavALI latA kalpavRkSane lAgelI che te koI chede che ane bhUmi para paDI jAya che. ane vaLI pAchI phaLavALI thaI kalpavRkSane lAgI jAya che. A maMgalamaya svapna joIne rAjA jAge che. prAtaHkALa thavAnI taiyArI hoya che. A svapnanI vAta rAjA gurune kare che. guru svapnano artha samajAve che. "rAjan ! tame je paTTANIno tyAga karyo tene chedAyelI kalpalatA samajavI. e latA phaLavALI thaI eTale putravALI thaI ane pAchI joDAI gaI eTale Aje tamane paTTarANI maLavI joIe. prAtaHkALa thavAnI taiyArI hoya ane AveluM svapna te ja divase phaLa Ape che."
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjA khuza thayo ane gurune vaMdana karI khuza thato potAnA naMdanavanamAM pAcho pharyo. vicAra karIne rAjAe darazeThane bolAvavAnI AjJA karI. dattazeThanI mAphI mAgI ane rAjAe kahyuM potAnAthI pApakarma thaI gayuM che e pApane bhUlI darazeTha bhaTTane laIne tenI bahena levA jAya ane mAna sahita tene teDI lAve. "jevI ApanI AjJA" tema kahI datta prAta:kALamAM ja bhaTTa temaja bIjA thoDA loko sAthe bhaTTanA batAvela mArge jaMgalamAM javA nIkaLyo. bhaTTe bhayaMkara jaMgalamAM lAvatIne choDI hatI tyAM AvI pahoMcyA ane tapAsa karavA mAMDyA. tyAM kASTa vINatA tApasI para dattanI najara paDI. dattane manamAM khuzI thaI ane tApasI pAse jaIne eka tApasane rANI kalAvatI vize pUchA karI. A eja tApasa hato ke je dararoja ahI Avato hato. ane kalAvatIne AzramamAM teDI gayo hato. ne ghoDesavArone joIne ciMtAmAM paDyo. tApasanA caherA para ciMtAnI rekhAo joIne datte praznano javAba ApavA dabANa karyuM. eTale tApasa pUche che, "hajI rAjAno kopa dUra thayo nathI. e abaLAne vagaDAmAM ekAkI rajhaLatI mUkIne hAtha kapAvI nAkhyA. have zuM karavA dhAre che?" tApasane kahyuM ke tenI vAta to satya che. paNa have bAjI palaTAI gaI che. jo Aje sAMja sudhImAM rAjA kalAvatIne nahI jue to agnisnAna karaze. kaMIka asamaMjasamAM tApasa AzramamAM kulaguru pAse teDI gayo ane sarva hakIkata kahI. dattanI vAta sAMbhaLI kulagurue tApasIo sAthe rahetI kalAvatIne bolAvI. kalAvatI dattane jotAM ja raDI paDI. dattane paNa raDavuM AvI gayuM. pachI dhIraja dharI datte kalAvatIne samajAvavA mAMDI, "bahena, A koI pUrve karela duSTakarmanuM pariNAma hatuM. rAjA to mAtra nimitta banyA. mATe zoka karIza nahI. jagatamAM jIvone je sukha ke duHkha prApta thAya che emAM bIjAo to phakta nimitta mAtra che bAkI kharuM kAraNa zubhAzubha karma vipAka ja che. saMsAramAM evA karma vipAkathI ja zagumitra thAya che ane mitra duminanI garaja sAre che. atyAre rAjA paNa viyoga bhogavI rahyA che ane tamArA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra karatA anaMtagaNo pazcAtApa kare che temaja agnimAM baLI maravAnI taiyArI karI rahyA che. emane jIvatA rAkhavA hoya to rathamAM besI jAo ane rAjAne bacAvI lo." na dattanI vANI sAMbhaLIne kalAvatI bebAkaLI thaI gaI. rAjAno doSa bhUlI jaIne temane maLavA mATe utsuka banI kAraNa ke pativratA strIo patinuM hita karanArI ja hoya che. kulagura, tapAsa ane tapasvIone namaskAra karI temanI rajA laI potAnA putrane sAthe laIne zaMkhapura tarapha cAlI. badhA ja zIghagatie mArga kApavA mAMDyA. sAMja paDe sUrya saMdhyAnA sonerI raMgamAM DUbI gayo hato. vAdaLanI chAyA prakAzane AvarI rahI hatI ane rAjAnI utsukatA vadhI rahI hatI. AturatAthI pratIkSA karato rAjA vicArato hato ke jJAnInA vacana kadI mithyA thAya? vicAramAM caDelA rAjAnI vicArazreNI ekAeka aTakI gaI ane kalAvatIno stha naMdanavanamAM Avato joyo. date AvIne praNAma karyA, AnaMdanI vadhAmaNI ApI, rAjAnA haiyAmAM harSa samAto na hato. naMdanavana atyAra sudhI smazAna jevuM zUnyakAra hatuM te kalAvatInA AgamanathI naMdanavana samu ramaNIya banI gayuM. aneka parAraMgI dIpikAono prakAza aMdhakArano nAza karato jhagajhagI rahyo. maMgalamaya vAjIMtro nAdathI mahotsava racAI gayo. rAta paDI ane maMda maMda DagalA bharato rAjA kalAvatI pAse Avyo. paNa roSe bharAyelI kalAvatIe rAjA sAme joyuM nahi. rAjA mAphI mAMge che ke tenA jevI satI strIne duHkha ApyuM te badala rANI tene mApha kare. rANIe rAjAne kahyuM, "emAM tamAro doSa nathI mArA karmano ja doSa haze." Ama baMnenuM mana zAMta thayA pachI rANI pUche che aparAdha zuM hato? rANIno prazna sAMbhaLI rAjA jhaMkhavANo paDI jAya che. zuM javAba Ape? paNa mAphI mAMgIne tamAma hakIkata rANIne kahI saMbhaLAve che. rANI paNa jaMgalamAM gayA pachInI badhI vAta hAtha kevI rIte pAchA maLyA te sahita badhu kahe che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra - rAjA kahe che, "tArA zIlanA prabhAvathI tArI Aphata dUra thaI, tArI nAmanA thaI paNa mAru avicArI kRtya paNa amara thaI gayuM. loko tArA guNagAna gAze ane mArI niMdA karaze. mArA A kRtyanuM prAyazcita kyAranuM ya thaI gayuM hota paraMtu najIkamAM rahelA jJAnI mahArAje upadeza ApI mane dharmamAM sthira karyo. punaHmilananI bhaviSyavANI karI mAro saMzaya dUra karyo." rAjanI vAta sAMbhaLI kalAvatI jJAnI gurumahArAjanA darzana karavAnI IcchA vyakta kare che. baMne jaNA vijogamAMthI punaHmilananA sukhamAM rAtrI pasAra kare che ane A sukhada ghaTanAne potAnA bALakanuM puNya mAne che. prAtaHkALa thatA nityakramamAMthI paravArI parivAra sahita rAjA ane rANI gurumahArAjane vaMdana karavA jAya che. guru mahArAjane vaMdana karI rAjA, rANI, maMtrI, sAmaMta temaja bIjA rAjyAdhikArI puruSo anya mahAjanavarga, prajavarga tema ja strI varga yathAsthAne bese che. mahArAja zIla dharmanuM mahAbhya samajAve che. "zIla e prANIonuM apUrva dhana che Apatti, dukha, durbhAgya vagereno nAza kare che. hiMsaka prANI, agni, jaLa, bhUta, palitanA bhayane nAza karI ane sukha saMpadA prApta karAve che. mokSanuM sukha paNa apAve che. kalAvatInA zIlanA prabhAvathI kapAyelA hAtha pAchA maLyA ane duHkha dUra thayA. zIlaguNa naranArIomAM sAmyatvano guNa Ave to saghaLA duHkha TaLe che. samyakatva azubha karmonA kSayathI utpanna thAya che. samyakatva no guNa utpAdana thavo durlabha che. saMsAramAM puNyanA prabhAvathI divya bhogo maLI zake che. aneka prakAranI vidyA prApta thaI zake che. paraMtu samyakatvanA prabhAvathI devaguru ane dharmatattva jANavAnI IcchA jAge che." jinezvara bhagavAne dharma be prakArano kaho che - sAdhudharma ane zrAvakadharma. paMcamahAvratanuM pAlana karavuM ane rAtrI bhojanano tyAga karavo temaja pAMca samiti ane traNa gumi pALavI e sAdhuno dharma che. ane samyaka mULa bAra vratanuM pAlana karavuM e zrAvaka dharma che e ja rIte devatattva, gurutattva
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ane dharmatattvane jANanAra athavA to e traNa tattvo para zraddhA rAkhanAra samyakatvI kahevAya che. jJAna, darzana ane cAritrarUpI mokSamArga paNa samyakatva kahevAya, jinadharmanuM mULa paNa samyakatva che. ciMtAmaNI ratna, kAmadhenuM ane kalpavRkSathI paNa vadhAre prabhAvavALA samyaktva ratnanI jinezvaro paNa mukta kaMThe prazaMsA kare che. mATe samyakatvapUrvaka zrAvakadharma pALo. ane te bhavyajano ! tamArA AtmAne bhavasAgarathI tAro." - jJAnI gurunI vANI sAMbhaLI sarva parSadA prasanna thaI. mithyAtvanI gAMTha jenI bhedAI gaI che tevo rAjA mithyAtvathI mukta thayo ane samyaktApUrvaka zrAvakadharma aMgIkAra karavAnI IcchA guru samakSa vyakta karI. gurue rAjAne samyaktanuM mULa zrAvaka dharma ucarAvyo. rANI kalAvatI e paNa zrAvikA dharma aMgIkAra karyo. temane dharmamAM sthira karI guru anyatra vihAra karI gayA. rAjArANI potAnA sthAnake naMdanavanamAM AvyA. ja zaMkharAja ja A kSaNabhaMgura jagatamAM prANI kSaNamAM harSaghelA thAya che, to kSaNamAM zokasAgaramAM DUbI jAya che. zaMkhapura nagaramAM evuM ja thayuM hatuM. eka tarapha rAjA mRtyu mATe taiyAra thaI gayo hato. bIjI bAju kalAvatI jaMgalamAM taraphaDatI hatI. ane rANInA zIlanA prabhAva heThaLa ekAeka badhA saMjogo palaTAI gayA. kSaNamAM zaMkhapura nagaranI zobhA apUrva banI gaI. rAjamArgo bIjA dhorI rastAo dhvajApatAkAothI suzobhita thaI gayA. moTA moTA daravAjAo para moTA moTA toraNo baMdhAI gayA. strI, puruSa, bALaka, vRddha, amIra ke garIba potapotAnI zakti pramANe navIna vastrAbhUSaNa aMgIkAra karI mahotsavamAM jaI rahyA hatA. zaMkharAja ane zIlamahAbhya pAmIne akSata aMgopAMgavALI kalAvatI ane temano bALaka aMbADI para ArUDha thaIne nagaramAM AvyA. apUrva mahotsavapUrvaka praveza karIne rAjAe dInaduHkhIyAne
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala * caritra vasa ane dravyanA dAnathI nyAla karI dIdhA. baMdIvAnone mukta karyA. bAra divasa paryata nagaramAM mahotsava karyo. A rIte putrano janmotsava karIne bAla rAjakumAranuM nAma pUrNa kalaza rAkhyuM. - sukhaduHkhanA anubhavathI rIDho thayela rAjAe nyAyapUrvaka rAja karavA mAMDyuM ane zrAvakadharmanI ArAdhanA karatA bAra vratanuM paNa pAlana karavA mAMDyA. rAjArANIe guruno yoga meLavIne brahmacaryanuM vrata aMgIkAra karI lIdhuM. potAnA rAjyazAsanakAlamAM aneka navA jinamaMdiro baMdhAvyA ane jIrNa caityono uddhAra karAvyo. guru mahArAja sAdhu sAdhvIjanone namana, stavana, vaMdana, khAna, pAna, svAdima, zaiyA, zAsa, vasa, pAtra Adi dharmopakaraNa vahorAvI temanI bhakti karI. dIna, duHkhI ane garIba zrAvakono uddhAra karyo. je A rIte zrAvakadharmanuM pAlana karatA ghaNo kALa vyatIta karyo. - rAjaputra pUrNakalazanuM snehapUrvaka pAlana karI tene zastra ane zAstrano abhyAsa karAvyo. rAjakAryamAM nipUNa thaI pUrNa kalaza yuvarAja pada zobhAvavA mAMDyo. rAjA zaMkharAjane rAjya bhogavatA bhogavatA anukrame prauDhAvasthA AvI. rAjAnA manamAM vairAgyanI bhAvanA vadhavA mAMDI. eka rAtre vairAgyapaNAnI bhAvanAmAM cothA praharamAM AMkha ughaDI gaI ane saMsArano tyAga karI zivasukha ApanAra saMyamalakSmImAM ja A bhavanI sArthakatA dekhAI. savAra paDe che ane rAjA rANIne vAta kare che. vAta sAMbhaLI rANI kalAvatI paNa khuza thAya che. maMtrIone bolAvI temanI saMmati meLavI zubha muharta pUrNakalazano rAjayAbhiSeka kare che ane rAjyanI saMpUrNa javAbadArI tene soMpe che. te samaye naMdanavanamAM amita teja gururAjanI ziSyonA parivAra sAthe padharAmaNI thAya che. mahA AMDabarapUrvaka parivAra sahita saMyamanI bhAvanAvALo rAjA gurune vaMdana karavA jAya che. gurunI dezanA sAMbhaLI aMtamAM rAjA prazna kare che, "bhagavan! kalAvatIe pUrva bhavamAM evuM kevuM karma karyuM haze ke te niraparAdhI hovA chatAM meM tenA baMne hAtha kapAvI nAkhyA? rAjAnA praznanA javAbamAM guru eka kathA kahe che. ', ' . * *
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gurasAgaranuM sarala - caritra pUrve mahAvidehakSetramAM naravikrama nAme rAjA hato. tenI paTTarANI lIlAvatInI kukhesulocanA nAmanI putrI thaI. anukrame te bALA thavAnAvasthAmAM AvI. eka divasa rAjasabhAmAM eka paradezI Avyo. ane rAjAne popaTa bheTa tarIke Apyo. popaTanA guNonuM varNana karyuM popaTe paNa zloko bolI rAjAne khuza karyo. rAjAe te puruSane ghaNuM dhana ApIne vidAya karyo. rAjA naravikrame e popaTa potAnI priya rAjakumArI sulocanAne Apyo. popaTanI caturAIthI khuza thatI sulocanAe eka sonAnuM piMjara taiyAra karAvyuM. ane drAkSa, dADama vagere svAdiSTa phaLo khavaDAvavA mAMDI ane dUdha-sAkara yukta pANI ApatI. e popaTa rAjabALAne prANathI paNa priya thaI paDyo. eka divasa potAnI sakhIo sAthe popaTane laIne kusumAkara nAmanA vanamAM AvI. e vanamAM jinezvara bhagavAnanuM caitya joIne bahu ja khuza thaI temAM praveza karIne rAjabALAe sImaMdhara svAmInI ati AnaMdapUrvaka stuti karI. pelA popaTa paNa jinabiMbane joIne vicAravA mAMDyo. "meM AvuM ja kyAMka joyuM che." " khUba ekAgratApUrvaka vicAra karatA popaTane jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhavane pratyakSa jonAra popaTane zuM dekhAyuM? pAchaLanA bhavamAM aneka zAsone bhaNAvIne tema ja bhaNAvavAmAM sAvadhAna paMDitono ziromaNI evo sAdhu hato. paraMtu pustako ane upAdhi saMgraha karavAmAM lIna rahIne saMyamanI zuddha kriyAmAM pAcho paDyo. e bhavamAM koIka bhavanI virAdhanAnA lIdhe ane koIkavAra mAyA AcaravAthI A bhavamAM popaTa thayo. pUrva bhavamAM zAnI hovAthI A bhavamAM popaTanI yonimAM paNa tene jJAna thayuM. popaTane potAnA para dhikkAra thAya che ke jJAnarUpI dIpaka potAnA hAthamAM pragaTa rahelo chatAM mohamAM aMdha banIne paMDita hovA chatA saMyamarUpI dhana hArI gayo. chatAM Aje tiryaMca bhavamAM paNa jinezvara bhagavAnanuM darzana thayuM. hajI puya jAgRta che ema vicArIne bhagavAnanuM moTuM joyA vagara bhojana grahaNa karaze nahi tevo niyama le che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra sulocanA jinezvara bhagavAnanI stuti karI popaTanuM pAMjaruM laI potAnA sthAne cAlI gaI. bIje divase teNe popaTane svAdiSTa phaLa khAvA pAMjarAmAMthI bahAra kADhI taiyAra karyo tevo ja te namo arihaMtANa bolatA AkAzamAM UDI gayo. jinezvaranA vaMdana karavA udyAnamAM cAlI gayo. bhaktipUrvaka namIne udyAnamAM ja phaLa AhAra karato mukta paMkhIne jema AnaMdamAM ramavA mAMDyo. parAdhInapaNAmAMthI mukta thayelA paMkhIno AnaMda kaMIka judo ja hato. * 33 popaTanA UDI javAnA lIdhe rAjabALA vilApa karavA mAMDI. tenI zAMti mATe rAjAe buddhimAna subhaTone mokalIne udyAnathI pakaDI maMgAvyo. ane rAjabALAne Apyo. rAjabALAe popaTane pakaDI krodhamAM tenI baMne pAMkho kApI (chedI) nAkhI ane krodhamAM bolI, "mane chetarIne nAsI javAnuM phaLa have bhogava. havethI tu kyAMya jaI zakIza nahIM. samajyo ? ane kArAgAranI mAphaka popaTane piMjarAmAM pAcho pUrI dIdho. popaTane paNa piMjarAmAM potAnI parAdhInatA vize dhikkAra thayo. ane duHkhI thayo chatAM pazcAtApa karavA mAMDyo, "arere, bhavAMtaramAM svAdhIna hovA chatAM pramAdamAM paMcamahAvrata duSita karyuM tenuM A phaLa che. AnAthI paNa adhika duHkha AgAmI bhavomAM mAre sahana karavA paDaze. vaLI A bhavamAM to have bhagavAnanA darzana thaI zakaze nahI. paNa have mAre zokano tyAga karavo paDaze. zokathI aneka prakAre karma baMdhana thAya che. jinadarzana have thaze nahI tethI mArA mATe have anazana ThIka raheze.' Ama vicArIe dhairyavAna ane jJAnI popaTe anazana aMgIkAra karyuM. ane paMca parameSThi maMtranuM smaraNa karavA mAMDyo. navakAranA dhyAnamAM pAMca divasa rahIne tenA prabhAve saudharmakalpamAM mahAna deva thayo. sulocanA paNa popaTanA duHkhe duHkhI thaI tenI pAchaLa anazana karI mRtyu pAmI. e devanI devIpaNe utpanna thaI. tyAM bane viSayasukha bhogavatA samaya pasAra karavA mAMDyA. e devabhavanuM AyuSyapUrNa thatA devalokamAMthI AvIne pRthvI para tuM zaMkharAja thayo ane devI kalAvatI rANI thaI. parabhavamAM pAMkho tArI chedI nAkhI hatI tenuM vera vALavA A bhavamAM te enA hAtha chedI nAkhyA."
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra gurunA mukhathI potAnA parabhava saMbaMdhI vRtAMta jANI vairAgyane adhika zobhAvatA rAjArANIe dIkSAnI prArthanA karI. guru mahArAje anumati ApI ane zubha muharte dIkSA grahaNa karI ane guru sAthe vihAra karI gayA. temaNe sArI rIte zrutano abhyAsa karyo. krodhano tyAga karyo kSamAguNane dhAraNa karIne pariSaha sahana karavA mAMDyA. upasarganA samaye paNa udvega karatA nahI ane sAdhupaNAmAM apramatta rahetA parabhavanI saMyama virAdhanAne yAda karatAM te A bhavamAM sAvadhAnapUrvaka cAritranI ArAdhanA karavA mAMDyA. dIrghakAla paryaMta cAritranI ArAdhanA karIne zaMkharAja maharSie anazana aMgIkAra karyuM. zubhakaraNIne anumodatA paMcaparameSTinA dhyAnamAM kALadharma pAmI saudharma devalokamAM pAMca palyopamanA AyuSyavALA deva tarIke janma lIdho. kalAvatI sAdhvI paNa te ja rIte saudharma devalokamAM zaMkhadevanI devI thaI. tyAM rahelA zAzvata jinaprAsAdo ne vize pUjA karatA devabhava saphaLa karavA mAMDyA. mana thAya tyAre naMdIvanadvIpa jAya, mana thAya tyAre merUparvata jAya ane mana cAhe tyAre aSTApade jaIne jinezvarane vAMde. evI rIte pAMca palyopama sudhI e devadevIe potAno kALa pasAra karyo. je cAritranI ArAdhanA karavAthI mokSanuM anupama sukha maLavAnuM che tyAM AvA acAnaka maLelA paudgalika sukhanI vAta ja zuM ? 34
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra THE TREE. pariccheda kamalasena ane guNasenA A sama 35 a svarganA TukaDA samu potanapuranagara, UMcA minArAo temaja killAnA burajo tathA moTA AlIzAna ane bhavya prAsAdonA lIdhe svaccha ane pracaMDanagara tarIke prasiddha hatuM. potanapuranA mahArAja zaMtrujya temanI paTTarANI vasaMtasenA sAthe rAjya karatA hatA. devatAo paNa IrSyA kare tevA rAjArANInA sukhamAM eka rAjakumAranI UNapa hatI. jagatamAM jeo pUrNa bhAgya laIne janmelA che temanA manoratho saphaLa thAya ja che. paTTarANI vasaMtasenAne yathAsamaye garbha rahyo. saudharma devalokamAM devabhavanA sukha bhogavIne zaMkharAjAno jIva tyAMthI cyavIne vaMsaMtasenAnA garbhamAM utpanna thayo. zubha garbhanA prabhAvathI jIvadayA, sAdharmika vAtsalya, dIna, duHkhI ane anAthone chUTe hAthe dAna vagere kAryo mATe rAjAne bhAva utpanna thayA ane badhA rAjAe pUrA karyA. eka divasa paTTarANIe sukhethI niMdrA letI hatI tyAre svapnamAM kamalathI bhareluM sarovara joyu. yathAsamaye rANIe putrane janma Apyo. rAjAe moTo janmotsava karyo ane svapnanA AdhAre rAjAe rAjakumAranuM nAma kamalasena pADyuM. kamalasena moTo thayo ane badhA ja zastra ane zAstramAM pAraMgata thayo. yauvana vayamAM enA teja, kAMti, enA vadananI pratibhAnA lIdhe jANe bIjo devakumAra pRthvI para AvI caDyo hoya tema lAgatuM hatuM. yauvanamAM viharavA chatAM e vairAgI hato. nagaranI ramaNIya suMdarIonA hAvabhAvamAM lobhAto nahI. temaja nRtya, gAna, saMgIta vageremAM paNa AkarSAto nahI. parabhavanA sukRta abhyAsathI yuvAna hovA chatA indriyone damana karato ja, jIvadayA pALato ane satya bolato atyaMta vivekI guNovALo hato.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra vasaMta Rtu AvI ane duniyAnI lIlAne cAra cAMda lAgI. ughAnono jhADa, latAo phaLa ane phUlathI lacI paDI. sugaMdhita pavana rasikajanonA dila DolAvavA mAMDyo. e vasaMtanI zobhAmAM mahAlavA mitroe kamalasenane Agraha karyo. mitronA Agrahane vaza thaIne kamalasena paNa vasaMtano rAga jovA naMdanavanamAM gayo. udyAnamAM AkarSaNamAM lobhAyelA mitro, majA mANatA kamalasena sAthe AgaLa nIkaLI gayA. te daramiyAna kamalasenane 'pRthvI nirnAthA thaI gaI.' tevuM rUdana sAMbhaLyuM. A zabdo sAMbhaLI kamalasena camake che. vicAre che, "pitAjI nyAyathI prajAne pALe che chatAM A srI du:khI kema haze ?" eNe AjubAju tapAsa karI paNa koI dekhAyuM nahI. potAne bhrama thayo haze ema mAnI vicAro badale che paNa pelo avAja pharI pharI saMbhaLAya che. kaMIka nizcayathI AgaLa jAya che tyAM eka strIne deva maMdiramAM jatI (pravezatI) jue che. e paNa maMdiramAM praveza karI pelI strIne pUchavA jAya tyAM to Azcarya sarjAya che. 36 kamalasenanA pravezatA ja devamaMdira AkAzamAM cAlavA mAMDyuM. kSaNa mAtramAM dUra jaIne eka ramaNIya vanapradezamAM utarI bhUmi para sthira thayuM kaeNmalasenanuM vismaya dUra thAya te pahelA to pelI strI aMdaranA bhAgamAMthI bahAra AvIne bolI, 'he svAmI ! tamAruM kalyANa thAo, A Asana para birAjo - kalasena ajAyabIthI pUche ke te strI koNa che ane A indrajALa zuM che ? tyAre pelI strI kahe che, "tamane pAmavA mATe A badhuM karyuM che. mAruM nAma aMgalakSmI che A nagaranI prakhyAta nAyikA chuM. Aja sudhI anAtha hatI have tame mane sanAtha karI che. tame mArA svAmI cho." kamalasena ekadama camake che ane kahe che, "anAtha ane duHkhIjanonuM pAlana karavAthI huM temano nAtha chuM paNa parastrInA grahaNa vaDe nahI." aMgalakSmInA aneka kAlAvAlA chatAM kamalasena maMdiramAMthI bahAra nIkaLI gayo. eTale pAchaLathI prahAra thayo. "jo potAne baLavAna ane sukhI mAnato hoya to mArI sAme Ava.' kamalasena camakyo, teNe garjanA karI ke pote svataMtra vihArI vanarAja
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra che. ene rokAnAra koNa? tarata eka bhayaMkara svarUpa vALo rAkSasa pragaTa thayo ane bolyo, "jo tuM vanarAja hoya to mArA prahArane sahana kara." e bhayaMkara puruSane kamalasena potAnA jAjaramAna prabhAvamAM bolyo, "AvI jA. pahelo ghA tuM kara" aTTahAsya karatA rAkSase kahyuM, "pahelA tuM kara." kamalasene kahyuM, "huM nirdoSa upara kyAreya prahAra karato nathI." kamalasenanI hiMmatathI prasanna thayelA rAkSase potAnuM bhayaMkara svarUpa saMkelI lIdhuM ane saumya svarUpa dhAraNa karIne bolyo, "kumAra tuM ja aMgalakSmIne yogya chuM." kumAre sAmu pUchyuM ke te koNa che ? pelA puruSe javAba Apyo ke te caMpAnagarIno adhiSThAyaka deva che. pelA prauDha nAyikA potAnuM rAkSasI svarUpa e badhuM kumAranI parIkSA arthe hatuM kumAre pUchyuM parIkSAnI zI jarUra? deva khulAso kare che ke caMpApuranuM rAjya ane rAjakumArI kumArane TUMkasamayamAM varaze. ema kahI deva adazya thaI gayo. kumAra kolasena thoDuM AgaLa cAle che tyAre najIkamAM ja nAnA moTA vRkSo ane kamaLothI paripUrNa svaccha pANInuM sarovara jue che. potAno thAka utAravA sarovaramAM snAna karavAno vicAra kare che. snAna karIne bahAra nIkaLe che tyAre suMdara ghoDA para beThelA eka puruSa para tenI najara paDe che. baMnenI AMkho maLe che tyAre pelo puruSa kamalasenane ghoDA para besI javAnuM kahe che. kamalasena kAraNa pUche che eTale jANavA maLe che ke caMpAnagarInA nareza bAjunA udyAnamAM che temanA mahemAna banavAnuM AmaMtraNa hoya che. kumAra pelA puruSa sAthe ghoDA para besIne naMdanavanamAM jAya che. tyAM azokavRkSa nIce beThelA guNasena rAjA ane temanA maMtrI svAgata kare che. aneka vArtAlApa thAya che ane rAjA sAthe rathamAM besI caMpAnagarImAM praveza kare che. rAjA potAnA mahelamAM jAya che ane maMtrI kumArane potAnA ghera lAve che. maMtrInI sevA bhaktithI (AgatAsvAgatA) kumAra potAnuM ghara bhUlI jAya che. ema divasa puro thAya che ane rAta paDe che. rAtre maMtrI kumAra pAse Ave che ane ekAMtano samaya zodhI kumArane vAta kare che, "rAjakumAra,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra amArA mana varSothI lAkaDAnI jema baLI rahyA che te tamArA darzanarUpI jaLathI zAMta thayA che. tame A aMgadezanI rAjalakSmIne grahaNa karI amArA manoratha purA karo." kumAra Azcarya pAme che. ane pUche che guNasena jevo rAjA hovA chatAM navA rAjAnI IcchA kema che? tyAre maMtrI hakIkata jaNAve che A nagaramAM zrI ketu nAmano dharmaparAyaNa rAjA potAnI vaijayaMti nAmanI paTTarANI sAthe khuzIthI rAja karato hato. eka divasa rAjasabhAmAM eka jaNe prazna karyo, "ApaNA nagaramAM sukhImAM sukhI koNa?" koIke javAba Apyo "vinayaMdhara nAmano vyavahArIo ApaNA nagaramAM sauthI sukhI che." "rAjAthI paNa vadhAre ?" koIka zaMkA karI. pelA e nirbhayatAthI javAba Apyo. "hA, zeTha rUpalAvaNyavALo che. kuberanI jema dhanabhaMDAra bharelA che ane zeThano paDato bola jhIle evI AjJAMkita cAra ziyAo che." A vAtathI rAjAnuM manabhramita thaI gayuM. e cAreya yuvatIo para Asakata thayo. vastune jovAmAM eTalI Asakti nathI thatI jeTalI prasaMzA sAMbhaLavAthI thAya che tyArathI e dharmavAna rAjA adharmI-anyAyI banI gayo. e vaNika ramaNIone vaza karavAnA upAyo zodhavAmAM magna thaI. rAjakAjamAM udAsa vRttivALo thaI gayo. potAnA nirmaLa kuLane kalaMka lagADavA kAmAMdha thaI gayo. ja caMpApatinI kathA ja para strInA raMgathI raMgAyelo A vyAbhicArI rAjA vinayaMdharane phasAvavAno vicAra karavA lAgyo. cAreya ramaNIone potAnA aMtaHpuramAM kevI rIte lAvavI? rAjA to prajAno pAlaka kahevAya. bhakSaka kevI rIte thaI zake? nirdoSane kevI rIte daMDI zakAya? lokonI jANa purato to vinayaMdharane gunegAra to banAvavo ja joIe. sattA, aizvarya ane kAmathI aMdha thayelA rAjAnI jyAre bhraSTa thaI jAya tyAre pApa-puNyano vicAra karyA vagara pApAMdhakAramAM DUbI jaIne jIvanamAM pheravI nAMkhe che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAnA kahevAthI purohita vinayaMdhara sAthe kapaTa maitrI karI. maitrI AgaLa vadhI eTale eka divasa nirdoSa vinayaMdhara pAse kaMIka lakhAvyuM paNa vinayaMdhare ene nakAmuM gaNI pheMkI dIdhu. e bhojapatrane dhImethI purohite laIne potAnA khIsAmAM seravI dIdhuM. ane rAjA pAse AvI temane dharI dIdhuM. rAjasabhAmAM rAjAe vidvAno sAme e bhojapatra dharI vAMcI saMbhaLAvavAnI AjJA karI. vAMcI vicArIne vidvAnoe kahyuM, 'mahAraja ! Ano vinayaMdharanuM lakhANa che. Apane kyAMthI maLyuM ?" 39 rAjAe nATaka zarU karyuM "mArA aMtaHpuramAMthI A kAgaLa pakaDAyo che. emAM zuM lakhyuM che te kaho." patramAM vAsanAyukta vANI hatI. vidvAnoe bacAva karyo ke vinayaMdhara to pavitra ane zIlavratano upAsaka ane dharmIomAM ziromaNI che. te AvuM nA lakhe. A to koI kAvatarUM jaNAya che. aneka maMtrIone zikhAmaNa rAjAe mAnI nahI ane vinayaMdharane pakaDIne kArAgAramAM purI devAno ane tenI srIone aMtaHpuramAM cokI paherA nIce rAkhavAno hukama karyo. nagaramAM hAhAkAramAM macI gayo. rAjAno hukama bajAvI koTavAla vinayaMdharanuM makAna sIla karI vinayaMdhara ane tenI cAra strIo rAjA samakSa hAjara karI. cAre strIone joIne rAjA AnaMdamAM AvI gayo. tene thayuM devAMganAone paNa zaramAve evI cAra ramaNIone pote manAvI leze. rAjAe vinayaMdharane kAragRhamAM pUrI dIdho ane cAre strIone aMtaHpuramAM mokalI dIdhI. vinayaMdharano pakSa lenArA nagarajanone jo vinayaMdhara zuddha hoya to sAbita kare ema kahI tiraskArathI kADhI mUkyA. sabhAnuM kAma pUrNa karI aMtaHpuramAM cAlyo gayo. aMtaHpuramAM rahelI e cAre satI sAdhvI strIonI rAjAe khUba sArI khAna, pAna, vasranI vyavasthA karI khuzAmata karI. paNa e cAreya jaNe khAna-pAna sarveno tyAga karI navakAramaMtranuM smaraNa karatAM jinezvaranuM dhyAna karavA lAgI temanI pAse nirlajja ane naphphaTa rAjAe potAnA tarapha vALavA dAsIone mokalI. paNa dAsIone temaNe
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kADhI mUkI. dAsIoe rAjAne kahyuM to prAtaHkALe suMdara vastro paherIne rAjA pote A cAra ramaNIo pAse Avyo. paNa temaNe sAmuM paNa joyuM nahi. mugdha thayelA rAjA kuceSTA karI, nirlajja vacano bolI satIone herAna karavA mAMDyo tyAM to eka Azcarya thayuM. 40 sauthI suMdara gaNAtI e yuvatIo ekadama kadarUpI ane beDoLa banI gaI. rUpamAM divAno banelo rAjA coMkyo. eNe AMkho coLIne joyu to paNa AvI beDoLa ane karupa strIo ja dekhAI. rAjA gabharAyo. eTalAmAM to tenI paTTarANI vaijayaMtI paNa rAjAno durAcArane jANIne AvI pahoMcI. rAjAnI A ceSTA joI teNe tiraskArathI kahyuM, 'nRpakanyAno tyAga karI tame AvI adhama strIomAM lobhAI gayA ?' lajjA pAmelA rAjAe cAre strIone mukta karI vinayaMdharane paNa choDI mUkyo. jevI cAre strIo mahelanI bahAra nIkaLI tarata ja mULa svarUpamAM AvI gaI. satIonA tejathI bhaya pAmI rAjAe emanA gharabAra, mAlamilakata badhu emane soMpI dIdhuM. A eka divasa caMpAnagarInA pAdare zAnI sUrasena guru padhAryA parivAra sahita rAjAe gurune vaMdana karI dharma dezanA sAMbhaLI. pachI ghaNA vakhatathI manamAM rahelo saMzaya rAjAe gurune pUchyo ? "bhagavan ! A vinayaMdhara zreSThI zuM puNya karela ke satIomAM ziromaNI evI cAra strIono bharathAra thayo ? svarUpavAna hovA chatAM mane kema kurUpa lAgI ?" rAjAnI zaMkAnuM samAdhAna karavA gurue vinayaMdharano pUrvabhAva kahevo zarU karyo. nagaranA badhA loko, vinayaMdhara ane tenI cAra priyAo sahita badhA sAMbhaLavA mAMDyA. "prAcIna kALamAM gajapura nagaramAM vicAradhavala rAjA hato. te ja nagaramAM vaitAlika nAme udAra bhAvanAvALo paropakArI dhanika raheto hato. dararoja te vaitAlika potAnA ghera taiyAra karela bhojanamAMthI eka atithine jamADI pachI ja pote jamato hato. bIjAnuM bhalu karanAra vaitAlike eka divasa utsarpiNImAM thayelA navamA jinezvarane gajapuranI bahAra hiMduka udyAnamAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra bhAvapUrvaka kAusagga dhyAne joyA. temanI bhavya mudrA joI vaitAlika harSathI temanI bhAvapUrvaka stuti karavA mAMDyo. bhAvapUrvaka stuti karatA vaitAlike potAnA AtmAne anaMta pApanA melathI svaccha karI pavitra karyo. bhavitavyatAno mahAna lAbha meLavI potAnA sthAne gayo." daivayoge bhagavAna AhAra samaye tenA ghera AvIne rahyA. sAkSAta kalpavRkSane potAne AMgaNe AveluM joIne vaitAlikanA harSano pAra na rahyo. bhagavAnanI khUba bhAvathI stuti karI, suMdara svAdiSTa evA miSTAnathI bhagavAnane pratilAbhita karyA. jinezvarane dAnanuM pratyakSa phaLa joI vaitAlika samakitadhArI zrAvaka thayo. dAnanA prabhAvathI anukrame prathama devaloke devatA thayo. ane AyuSya pUrNa karI A caMpAnagarInA ratnasAra zreSThIne tyAM putrarUpe jamyo. te ja A vinayaMdhara." jenA saubhAgyanI tArA jevAne paNa IrSyA thAya che ane tu rAjA hovA chatAM enuM apriya karavAne zaktimAna nathI. te badhu puNya bhagavAnane dAna ApyAno mahimA che. are A phaLa to prAsaMgika phaLa che. bAkI dAnanuM kharekharuM phaLa zivavadhUnI varamALA dhAraNa karavI e ja che. sUrie vinayaMdharanuM kathAnaka pUrNa karyuM. badhA ja kathA sAMbhaLIne AnaMda pAmyA. have vinayaMdharanI cAre patnIonI pUrvabhavanI kathA gurue kahevI zarU karI. - ratisuMdarI ja A bharatakSetramAM saMketapura nAme nagara hatuM. tyAM narakesarI rAjA ane kamalasuMdarI nAme rANIthI ratisuMdarI nAme kanyA thaI. narakesarI rAjAne zrIdatta nAmano buddhizALI maMtrI, sumitra nAme vyavahArIyo nagarazeTha ane sughoSa nAme purohita hato. maMtrIne buddhisuMdarI nAme putrI, nagarazeThane trAddhi suMdarI ane purohitane guNa suMdarI nAme putrI thaI. rAjakumArI ratisuMdarI yogya vayanI thatA pAThazALAe bhaNavA javA mAMDI (lAgI) te samaye tenI samAna umara vALI buddhisuMdarI, RddhisuMdarI ane guNasuMdarI paNa e
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pAThazALAmAM abhyAsa karavA AvavA mAMDI. cAreya sarakhI vaya ane sarakhuM sauMdarya dharAvatI bALAomAM maitrI thaI. sAthe rame, sAthe jame ane sAthe abhyAsa karatI e cAreya bALAo ekabIjA ghera javA mAMDI. eka divasa RddhisuMdarIne tyAM badhIya bALasakhIo bhegI maLI hatI tyAre koI pavitra ane saumya nArI sAdhvIne joI sakhIoe pUchyuM. "Rddhi A pavitra AryA koNa che ?" RddhisuMdarI e javAba Apyo, "dharmano upadeza ApanArA amArA dharmanA e pavitra guNazrI nAme AryA che. badhI bAbatoe UbhA thaIne guNazrI AryAne vaMdana karyuM. temaNe cArene hitakArI evo dharmopadeza ApI emanA AtmAno uddhAra karyo." sAdhvIjIno dharmopadeza sAMbhaLI rAjakumArI bolI, "he bhagavatI ! caritra dharma tame lIlAmAtramAM pALI zako cho. paNa amArA mATe to merUnA sarakho athavA to tethIya adhika che kAraNake uttama baLada ja gADAno bhAra vahana karI zake che. nAnA vAcharaDAo nahi. mATe amArI upara karUNA karI amane zrAvaka dharma Apo jethI amAruM kalyANa thAya." rAjakumArInuM vacana sAMbhaLIne sAdhvIjIe cArene devaguru ane dharmanuM rahasya samajAvI samakivaMta banAvyA ane te pachI parapuruSanA tyAgarUpa ziyaLavrata ucarAvyuM. game tevA viSaya saMjogomAM paNa ziyaLa sAcavavAnI bhalAmaNa karI sAdhvIjI potAnA sthAne cAlyA gayA. sakhIo paNa potapotAnA ghera cAlI gaI. thoDA varSo vahI gayA. ratisuMdarI pUrNa yauvananI kakSAe pahoMcI gaI eka divasa naMdapuranA adhipati caMdrarAjAe ratisuMdarInA rUpanI khyAti sAMbhaLI ane tene paraNavA mATe Atura thaIne potAno dUta narakesarI rAjA pAse mokalI Apyo. narakesarI rAjA khuza thayo ane ratisuMdarIne pradhAno sAthe naMdapura mokalI ApI. caMdrarAjA moTA mahotsavapUrvaka paraNyo. eka divasa caMdrarAjA rAjasabhA beTho hato. tyAre kurudezanA rAjA mahendrasiMhano dUta AvIne kahevA mAMDyo ke rAjAe kahevaDAvyuM che ke vaMza
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra paraMparAthI baMne kuLamAM sneha saMbaMdha vRddhi pAmato cAlyo Ave che. te sneha vadhAravA caMdrarAjA je paNa karavAnuM kaheze. te mahendrasiMha rAjA karaze paNa atyAre to mAro sneha vadhAravA caMdrarAjAe tenI navoDhA rANI ratisuMdarIne mokalI ApavI. dUtanI vANI sAMbhaLI rAjA sahita AkhI sabhA daMga thaI gaI. rAjAe kahyuM ke bIjuM koIpaNa kArya karyuM hota to pote karatA paNa sI to garIbamAM garIba mANasa ApI zakato nathI. caMdrarAjAnA javAbano anAdara karIne ghamaMDI dUte kahyuM, "tamArI rANImAM amArA svAmI ghaNAM ja prItivALA thaI gayA che ane potAnuM rAjakArya paNa saMbhALI zakatA nathI. mATe jo tame rANIne nahi mokalo to rAjapATa gumAvazo ane mokalazo to ghaNuM meLavazo. dUtanA vacanathI krodhita thaIne rAjAe dUtane dhakkA mArI bahAra kADhI mukAvyo. apamAna pAmelo dUta rAjA mahendrasiMha pAse jaIne caMdrasiMha viruddha uzkeravA mAMDyo. mahendrasiMha dUtanI vAta sAMbhaLI caturaMgI senAne laIne caMdrasiMhanA sImADe AvI pahoMcyo. baMne lazkaro khUba laDyA. yuddhamAM chaLa ane baLathI caMdrasiMhane ghAyala karI mahendrasiMhe pakaDI lIdho. ane potAnA lazkara mAraphate nagarI lUMTAvI dIdhI ane ratisuMdarIne pakaDI maMgAvI. potAnI icchA pUrNa thavAthI caMdrasiMhane choDI mUkyo ane ratisuMdarIne vizALa mahelamAM rAkhI tenA rUpamAM aMdha banelo rAjA rUAbadAra vastrAbhUSaNamAM taiyAra thaIne ratisuMdarI pAse Avyo. teNe rANIne kahyuM, "priye ! tArA svarUpamAM Azaka thayelA meM hajAro mANasono nAza karAvI nAkhyo, caMdrasiMhane yuddhamAM jItI laI eka koDIno banAvI dIdho. phakta tane meLavavA mATe meM Ama karyuM." rAjAnA vacana sAMbhaLI ratisuMdarI vicAramAM paDI ke mArA rUpalAvaNyane dhikkAra thAo. tenA lIdhe hajAro uttama puruSo mAryA gayA, mArA patine duHkhI karyA ane mane ahIM pakaDI lAvyA to have ziyaLanuM rakSaNa kevI rIte thaze. paNa pote koI paNa bhoge potAnuM rakSaNa karaze. te rAjAne kahe che, "he rAjA ! tamArA jevA uttama puruSe parastrI para Asakata thavuM yogya nathI. narakamAM janArA puruSo ja parastrInI abhilASA kare che."
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAnI AturatA joI pahelA to ritasuMdarI kaMpI uThe che. pachI kahe che mArI eka prArthanA che Apa svIkArazo ? rAjA pUche che zuM prArthanA che ? je kahe te hAjara thaze. tyAre ratisuMdarI kahe che, "rAjana ! cAturmAsa paryaMta mAruM vrata pUrNa thavA do. tyAM sudhI zIlabhaMganI yAcanA karazo nahi ane mArA mahelamAM Avazo paNa nahi." rAjAnuM mana to ghavAyuM paNa bhale kahIne rAjA bhagna hRdaye cAlI gayo. cha e vigaIno tyAga karI rANIe AyaMbila tapa karavA mAMDyuM. ane temAMya eka dhAnyathI nibhAvIne cAturmAsa pUrNa thatAM to zarIra hADa, mAMsa ane cAmaDI bhara banAvI dIdhu. sauMdaryamAMthI teja, gaurava, chaTA badhuMya UDI gayuM. vadananI kAMti paNa karamAI gaI. e virUpa ratisuMdarIne acAnaka eka divasa rAjAe joI. rAjA enA mahelamAM Avyo ane pUchyuM, "A zuM thayuM ? aneka dAsIono parivAra ane managamatA bhojana hAjara hovA chatA tArI AvI sthiti kayA duHkhe thaI ? rANIe ThaMDA kaleje kahyuM ke te eka mahAna tapa kare che eTale durbala thaI che. tyAre rAjA kahe che rANIne vaLI tapa kevuM ? eNe to sukha ja sukha bhogavavAnuM hoya. "hADa mAMsathI bharelo A deha ja vairAgyanuM kAraNa che. A deha to pApanuM ghara che. A zarIrane jovA mAtrathI Apa jevA guNIyala puruSo muMjhAI jAya, uttama puruSonA cittane bhamAvI nAkhe tevA A zarIra para zuM moha karavAno ? ratisuMdarInI vairAgyamaya vANInI kAmalolupa rAjA 52 kaMI asara thatI nathI. e to tapa pUru thavAnuM ane enI abhilASA pUrNa karavAnuM raTaNa raTyA kare che. anukrame ratisuMdarInuM tapa pUruM thAya che. ane rAjA mahelamAM Ave che ane potAnI manovedanA rajU kare che ane rANIne ratisuMdarIne potAnI abhilASA pUrNa karavAnuM kahe che. ratisuMdarI kahe che potAnAmAM sphUrti nathI, mastaka bhame che, zarIra tUTI rahyuM che, peTamAM cUMka Ave che ane AvI hAlatamAM to vilAsano vicAra paNa thAya evo nathI. chatAM paNa rAjAno durAgraha cAlu rahe che. ratisuMdarI guptapaNe eka madanaphaLa moDhAmAM mukI de che. pachI tyAM ja ulaTI kare che. te batAvI rAjAne pUche 44
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra che dehanuM A svarUpa samajAya che? rAjA je sauMdaryamAM lobhAI gayA che te pavitra vastuo paNa peTa saMbaMdhathI apavitra thaI jAya che. AvI apavitra vastunuM bhakSaNa bALako jevA nA samaja paNa karatA nathI. ratisuMdarI kahe che dIvA jevI vAta rAjA kema samajatA nathI? je parastrI che te A ulaTI jevI . che. bIjA puruSe bhogavelI sI evI ja gaNAya (ulaTI jevI chatAM ya rAjA eka ja vAtane vaLagI rahe che ke mAre to ratisuMdarI joIe ja! ratisuMdarI pUche che rAja kayA aMgamAM sauthI vadhAre Asakta thayA che ? rAjA kahe che haraNI jevA capaLa netro tene bahu game che. rANIne thAya che A rAjAno kAma javara bujhAvavA koI apUrva balidAna ApavuM paDaze. te ubhI thAya che ane tIkSNa aNAvALI charInI dhArathI tenA be netro chedI nAkhe che ane rAjA AgaLa dharI de che. ratisuMdarInuM A sAhasa joIne rAjA mahendrasiMhano kAmakhvara osarI jAya che. ane te phATI AMkhe netravagaranI ratisuMdarIne joI rahe che. ratisuMdarI kahe che, "mahArAja! tamane ane mane) ApaNA baMne mATe Aloka ane paralokamAM hitakArI evuM A kAma meM karyuM che. parastrInA samAgamathI mAnahAni ane dhanano nAza thAya che. parabhavamAM duHkha, dAridra, kSaya, kuSTa bhagaMdara Adi roga thAya che. parasIne AliMgana karanArane narakamAM dhagadhagatA lohastaMbhane AliMgana karavuM paDe che, tiryaMcanA duHkho sahana karavA paDe che. mArA A kAryathI tamAruM ane mAruM baMnenuM lokamAM hita thaze. parastrI gamanathI tamAruM durgati gamana aTakI jaze" ratisuMdarInA vacano sAMbhaLI rAjA ThaMDogAra thaI gayo ane tenI sAna Apopa ThekANe AvI gaI. ratisuMdarIne te kahe che, "he mahAna sAdhvI mane mApha kara ane mAre have zuM karavuM tenI AjJA kara." rAjAnI zuddha bhAvanA jANI ratisuMdarIe parastrIno tyAga karI bhavabhramaNamAMthI mukta rahevAnuM kahyuM. rAjAe pazcAtApa karatA paranI tyAganI sAthe cothA vratane paNa aMgIkAra karyuM. ane ratisuMdarIne potAnA guru sthAne sthApanA karI aMdha ratisuMdarIne aMdha joI vilApa karavA lAgyo. ratisuMdarIe
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kAusagga dhyAnamAM rahI zAsanadevIne yAda karI. paMcaparameSTi dhyAnamAM apUrva zIla mahAbhyavALI ratisuMdarInA zIla mahAbhyathI zAsanadevI pragaTa thaI. "satIomAM ziromaNI rAjAne pratibodha karanArI tAruM kalyANa thAo." devI stuti karatAnI sAthe satInA vizALa netro pragaTa thayA. devI to adazya thaI gayA paNa satIno mahimA jagatamAM gavAI rahyo. rAjAe satInI khUba stuti karI, dAnathI satkAra karI mAnabhera potAnA vizvAsu pradhAno sAthe patinA ghera naMdapura mokalI dIdhI. caMdrarAjA ne kahevaDAvyuM, "tame mArA bhAI jevA cho. yuddhanA medAnamAM meM tamane chetaryA che mAro aparAdha kSamA karajo. mArA dharmaguru ane dharmabhaginI A ratisuMdarI ke je satInI zAsana devIe rakSA karI che tenA para lezamAtra zaMkA karatA nahI." pradhAno e caMdrasiMhanI rAjasabhAmAM uparokta saMdezo kahyo. ratisuMdarIne joIne rAjI thayelA rAjAe rAjapuruSonuM yogya sanmAna karI temane vidAya karyA. ratisuMdarI rAjyalakSmInA sukha bhogavI AyukSaye anukrame prathama kalpamAM devI thaI. na ja buddhisuMdarI ja sAketapura nagaranA maMtrInI putrI buddhisuMdarI yuvAna avasthAmAM AvI tyAre enA pitAe surata nagarInA sukIrti rAjAnA maMtrI sAthe paraNAvI. buddhisuMdarI sAsare AvIne sukhethI potAno samaya vyatIta karatI hatI. eka divasa duHkhanI vAdaLI avarAI gaI. eka divasa rAjA sukIrtie buddhisuMdarIne potAnI agAsI upara sakhIo sAthe krIDA karatI joI. rAjA camakI gayo. aneka rAjaputrIono svAmI chatA maMtrI patnIne joIne enA sauMdaryamAM mohI paDyo. maMtrI patnIne potAnI patnI karavAnI abhilASA jAgI. rAtanA samaye eka hoMziyAra dAsIne buddhisuMdarI pAse mokalI. dAsI AvIne buddhine aneka prakAre samajAvavAno prayatna karI rahI. buddhisuMdarIe dAsIne apamAnita karIne
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kADhI mUkI. dAsInI vAta sAMbhaLI gusse thayelA rAjAe maMtrI upara Aropa mUkIne srI sahita pakaDI maMgAvyo. kAmavAsanAmAM aMdha manuSyane hita-ahitanuM bhAna hotuM nathI. rAjAe maMtrIne kArAgRhamAM pUryo ane buddhine aMtaHpuramAM mokalI ApI. 47 rAtanA samaye rAjA buddhisuMdarI pAse jAya che. rAjA buddhisuMdarIne lalacAvavA mAMDyo. "kema te dAsInuM apamAna karyuM ? dAsInuM kahyuM mAnyu hota to tArA kuTuMbanI pAyamAlI thaI na hota. devAMganAone zaramAve tevuM dehalAlitya je tArAmAM che te aMtaHpuranI rANIomAM nathI." buddhi rAjAne samajAvavAno prayatna kare che. "rAjA uttama puruSo kadi hInajAtimAM lapaTAtA nathI. moTA gajendronA abhimAnane utArI nAkhanAra kesarIsiMha kyAre ya ghAsane aDato nathI." chatAM ya rAjA mAnato nathI. chevaTe buddhisuMdarI potAno niyama che te pUrNa thAya teTalA samayanI rAha jovAnuM kahyuM. rAjAe kamane tenI vAta mAnya rAkhI. rAjAnA A kRtyathI nagaramAM hAhAkAra thayo. mahAjanavarga AvIne rAjAne samajAvavA mAMDyo. maMtrIoe paNa nirdoSa ane niSkalaMka maMtrIne choDI mUkavA samajAvyo. maMtrIonI samajAvaTa ane lokonA AgrahathI maMtrIne kArAvAsamAMthI mukta karI gharabAra soMpI dIdhA paNa buddhisuMdarIne choDI nahi. A bAju buddhisuMdarI paNa koI koI vAra rAjA Avato tyAre vinodanI be vAto saMbhaLAvI rAjAne rAjI karatI hatI, paNa te daramiyAna buddhie potAnI ja AbehUba nakala jevI mAsapiMDanI eka manohara pUtaLI taiyAra karI. rUpa, raMga, chaTA vasAbhUSaNathI zaNagArI AkarSaka banAvI. potAnI badhI ja kaLA ane caturAI A pUtaLI banAvavA pAchaLa kharcI nAkhI. jyAre te taiyAra thaI gaI tyAra pachInA divase jyAre rAjA Avyo tyAre rAjAne e pUtaLI batAvI. rAjA manohara pUtaLIne joIne chaka thaI gayo. vAha zuM suMdara kArIgarI ! rAjA bolI uThyo tyAre buddhisuMdarIe kahyuM, "rAjA ! Apa ene aMtaHpuramAM rAkho ane joIne khuza thAo. mane A baMdIkhAnAmAMthI mukta karo." rAjA kahe evuM to bane nahi buddhisuMdarI e
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kahyuM, 'pUtaLI madanavatI che, rAjI kare evI che ane huM to madanarahita chuM.' ema kahI pUtaLI rAjA sAme pheMkI. pUtaLI pachaDAvAthI bhAMgI gaI ane durgaMdha phelAvatA aneka padArtho emAMthI nIkaLI paDyA. durgaMdha sahana nA thavAthI rAjA cAra DagalA pAchaLa haTI gayo ane kahevA lAgyo bALaka paNa nA kare tevuM kAma kema karyuM ? buddhi javAba Ape che, "A to meM ghaDelI pUtaLI hatI. mArAthI adhika hatI. huM to enAthI paNa hIna chuM. pANI ane agnithI AnI zuddhi thaI jaze. paNa ratnonA saMskArathI paNa mArI zuddhi nahi thAya. tame bhIMta bhUlyA cho. uparathI rUparaMga bharyA suMdara zarIranI aMdara to hADa, mAMsa ane rUdhira sivAya kaMI nathI. maLa, mUtra bharelA gaMdA kalevaramAM rAcI narakanA dvAra khakhaDAvI rahyA cho. sparzendriyanA lobhamAM tiryaMca ane narakagatinA duHkhone AmaMtraNa ApI rahyA cho. tamArA aMtaHpuranI sauMdaryavatI rANIo karatAM mArAmAM kazuM ja adhika nathI. prajAjana gunho kare to tame ahIMyA ja zikSA karo cho. paraMtu tame ahIM guno karazo tenI sajA narakamAM bhogavavI paDaze." 48 bhavitavyatAnA yoge rAjAnA pASANa hRdayamAM upadezarUpI amIjharaNAnuM nirmaLa nIra nItaravAthI enuM hRdaya bhIMjAyuM. hRdayanI bhAvanA badalAI gaI. pApI vicAro naSTa thaI gayA. rAjA pazcAtApa karato bolyo, "satI ! tArI vANI satya che. mArI mohaniMdrA nAza pAmI che. mArI vivekadRSTi khulI gaI che. parastrImAM laMpaTa banelA mane teM ghora narakamAM jato bacAvyo che. have tuM ja kahe mAre zuM karavuM ?" "parasIno tyAga, jethI paralokamAM paNa svarganI prApti thAya." buddhisuMdarInA nirmaLa vacanano svIkAra karI rAjAe parI tyAgano niyama karyo. buddhisuMdarI ne khamAvI ane mAphI mAMgI. Adara satkAra ane mAnapUrvaka dharmabhaginInI jema potAnA mahelamAM ravAnA karI. maMtrIne bolAvI eno paNa satkAra karI maMtrIpada pAchuM ApyuM. dIrghakAla paryaMta saMsAranAM sukho bhogavI buddhisuMdarI saudharma klpamAM devI tarIke utpanna thaI.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 4 haddhidarI sAketapuranA bajAromAM dezaparadezanA vyApArIo vyApAra mATe AvatA hatA. evAja koI vyApAra nimitte tAmralipI nagarIthI Avelo sudharmA nAmano vaNika bajAramAM potAnA saMbaMdhanI peDhI upara beTho hato. enI najara acAnaka ja potAnI sakhIo sAthe hAsya vinoda karatI tyAMthI cAlatI jatI RddhisuMdarI para paDI. baMnenI najara ekabIjA pratye AkarSAI. Rddhi potAnA makAne cAlI gaI paNa jatA jatA sudharmA para najara nAkhatI gaI ane te ja samaye sudhamane chIMka AvI eTale "namo jinendrAya' zabda teNe sAMbhaLyo. eTale e jainadharmI - potAno sAdharmika haze ema vicArI vadhAre khuza thaI. sakhIoe A vAta RddhinA mAtApitAne karI. enA pitA e sudharmanA kuLa, vyavahAranI khAtarI karI lIdhI. sudharma paNa dvisuMdarInuM rUpalAvaNya jotA ja mohavaza thaI gayo. bIjA vyApAranA vicAro paNa bhUlI gayo. tene thayuM A manohara bALA kevI rIte meLavavI? sumitra zeTha pAse paNa RddhisuMdarInA aneka mAgA AvavA mAMDyA paNa zeThanI daSTi koInA para TharatI nahi pote jaina dharmAnurAgI hovAthI mithyAtvI - paradharmIne ghasIne nA ja pADatI. trAddhinuM sudharma tarapha AkarSaNa jANI sudharma jaina dharmI tema ja rUpa ane guNathI potAnI yogya hovAnI khAtarI karI lIdhI ane sAru muhUrta jovarAvI paraNAvI dIdhI. sudharmane prArthanA karyA vagara Rddhi jevI suMdarI maLavAthI loko tene bhAgyazALI mAnavA mAMDyA. sudharmane potAne paNa thayuM ke apUrva ciMtAmaNI jevA jaina dharmanA prabhAvathI pote A bALAno svAmI banyo che. lagna pachI thoDo samaya sAketapuramAM rahIne pachI sasarAnI rajA meLavI potAnA nagara tAmralipIe patnI sAthe AvI gayo. samaya pasAra thaI gayo. dhana kamAvA sudharma aneka vastuonA vahANa bharIne patnI sAthe samudranI musApharI e cAlyo. samudramAM musApharI karatAM temaNe sAgarane
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra khaLabhaLato joyo. pracaMDa tophAna AvyuM. nAvikoe vahANane sthira karavAnA prayatno karyA paNa vahANa ahIM tahIM sAgaranA pracaMDa mojAmAM aphaLAvA mAMDyA. sudharma ane Rddhie badhI mohajaMjALa choDI sAgarI anasana karI dIdhu. Akhare vahANa bhAMgI gayuM. mAla, carU, bALa, nAviko, nokara, cAkara badhAe sAgaramAM ja samAdhi lIdhI. paNa sudharma ane RddhisuMdarInA bhAgyamAM sAgara samAdhi lakhAI na hatI. yogAnuyogathI temanA hAthamAM eka vizALa pATiyuM AvyuM. 50 baMne jaNA e pATiyAnA sahAre samudramAM taNAtAM taNAtAM cAra-pAMca divase dariyA kinAre AvI pahoMcyA. sahIsalAmata kinAre AvI javAthI khuza thayelA baMne jaNa tyAM AvelA jaMgalamAM gayA ane jaMgalamAMthI phala vagerethI nirvAha karatA bIjA vahANanI AzAe bIjA vahANanuM dhyAna jAya tevuM uMcuM nizAna karI kinArA para rahevA mAMDyA. potAnA prANathI paNa adhika priyAne duHkhamAM joI sudharma tene sAthe lAvavA badala pazcAtApa karavA mAMDyo. tyAre Rddhi e kahyuM, "sukha duHkha e to pUrvakarmanA vipAkanuM phaLa che. dharmanA marmane jANanArA tamArA jevA zAtA puruSe kheda karavo joIe nahi." bIjA vahANanI rAha jotA keTaloka samaya pasAra thayo. eka divasa koIka vahANanA pravAsIoe kinArA para raheluM peluM nizAna joIne tarApA para be nAvikone besADIne te tarapha mokalyA. e lokoe sudharma ane RddhisuMdarIne kahyuM ke vahANano mAlika sulocana sArthavAha che je jaMbuddhipa tarapha jAya che. temanI vANI sAMbhaLIne baMne jaNA tarApA para besI temanI sAthe vahANa pAse AvI pahoMcyA. sulocana zeThe sudharmano satkAra karyo ane vahANa AgaLa cAlavA mAMDyu. anukrame sulocana zeTha ane sudharmanI gADha maitrI thaI paNa te daramiyAna sulocana sArthavAhanI dRSTi RddhinA sauMdarya para lolupa thaI. ene potAnI karavAnI tAlAvelI lAgI. mohAMdha thaIne sArA narasAno viveka bhUlI gayo ane vicAravA mAMDyo ke eno pati che tyAM sudhI e mArI nahi thAya. ane sulocana nAma hovA chatAM kulocanavALA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra eNe duSTa saMkalpa karyo. eka rAtre badhA bhara niMdrAmAM hatA tyAre dhImethI UThIne sudharmane AstethI upADIne dariyAmAM nAkhI dIdho ane pAcho potAnI jagyAe AvIne suI gayo. prAtaHkALe RddhisuMdarI jAgIne potAnA patine nahI jovAthI haiyAphATa rUdana karavA mAMDI. vahANamAM kyAMya patto lAgyo nahi. nokaracAkaromAM paNa hAhAkAra thaI gayo. sArthavAha paNa mitra mitra karato pokAra karavA mAMDyo. chevaTe mitranA nAme raDIne thAkyo. abhinaya pUro karIne potAnI jAta para AvI gayo. RddhisuMdarIne kahevA mAMDyo, "gaI gujarI bhUlI jA mAruM zuM thaze? evI ciMtA karIza nahi. mAruM ghara, mAruM dhana, mAro vaibhava badhu tAruM ja jANaje. mArA gharamAM sukhethI rAja kara. huM paNa AjathI tAro dAsa chuM." pApabuddhi sulocananI vANI sAMbhaLI addhi suMdarIne khyAla AvI gayo ke A pApInuM ja kArastAna lAge che. potAnA rUpamAM mohAMdha thaIne patine mArI nAkhyo lAge che. pati vagara have jIvIne karavuM che zuM? pApabuddhi sulocananA paMjAmAMthI chUTavA mATe eka ja upAya che. sAgara samAdhi. kAraNa ke badhAya sulocananA ja mANaso hatA. potAne dilAso ApanAra koI hatuM nahi. Ama vicArIne te sAgaramAM jhaMpalAvavA taiyAra thaI. paNa tenA vicAro badalAI gayA. tene thayuM jainadharmamAM bAla maraNa niSedhelu che. jIvato jIva pharIne paNa kalyANa pAme che. paNa zIlanuM rakSaNa kevI rIte karavuM ? A sAgaramAMthI jo salAmata rIte koI zaheramAM jaI zake to koI sAdhvIno yoga pAmIne saMyama laIza. manamAM kaMIka vicAra karIne RddhisuMdarI sArthavAhane kahe che, "mArA patinA maraNathI mAruM citta asvastha che. sAgarano pAra pAmyA pachI koI zaheramAM gayA pachI samayane ucita karIza." RddhinI vAta sAMbhaLI sArthavAha dhIrajathI rahyo teNe vicAryuM ke mArA sakaMjAmAMthI have A jaze kyAM? mANasa vicAre che zuM? ane bhAvimAM hoya che zuM? sulocananA pApathI samudra devatA kopAyamAna thayA. sAgare paNa mAjhA mukI ane vahANa bhAMgIne bhUko thaI
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra gayuM. bhAgyavazAta Rddhi suMdarInA hAthamAM pATiyuM AvI gayuM. e pATIyAnA AdhAre samudramAM taratI taratI kinAre AvI gaI. tyAM pATiyAnA avalaMbanane pAmIne samudra tarI gayelo teno pati maLyo. ekabIjAne joIne baMne khuza thayA ane ekabIjAno vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. sajjana puruSo to duzmananuM paNa bhaluM ja icchatA hoya che. sudharma sArthavAhanA pApakRtyane lIdhe duHkhI thAya che. - sAgarakAMThA para pharatA devadevI jevA yugala para najIkanA gAmanA ThAkoranI najara paDI. ThAkora ghaNIvAra sahela karavA Avato hato pahelIvAra jaMgalamAM A yugalane joIne vicAra che, "zuM jaLadevatA potAnI devI sAthe krIDA karavA AvyA haze? koI vidyAdhara ane vidyAdharI haze ?" ema vicAratA te yugala pAse Avyo ane tene uttama kuLanA sI puruSa che tevI khAtarI thatAM temanI AgatA-svAgatA karI gAmamAM laI gayo ane rahevA mATe sAruM makAna ApyuM. ThAkoranI sahAyathI sudharma vyApAra karato ane dharmasAdhanA paNa karato. bIjI bAju samudramAM DUbato ane mAchalAno zikAra thatAM sulocana sArthavAha paNa bhAgyayoge pATiyAno AdhAra pAmIne kinAre Avyo. jaMgalamAM bhramaNa karato koI pallImAM gayo paNa kaMI khAvAnuM maLyuM nahi bhUkhanI pIDAthI vyAkuLa thaIne marelA jAnavaronuM mAMsa khAvA mAMDyuM. tenAthI UlaTIo thavA mAMDI chevaTe kuSTha roga thayo. dharmIjanono ghAta karIne kAmI puruSo potAnI pApI icchA pUrNa karavAno prayatna kare che. te sulocananI mAphaka duHkhIdukhI thaI jAya che. duHkha ane durbhAgyathI pIDAto sulocana bhaTakato bhaTakato sudharmanA gAmamAM AvI pahocyoM. bhIkha mAMgato rakhaDato hato tyAre RddhisuMdarInI najara tenA para paDI. suMdarIe patine ghera AvIne vAta karI. sudharma sulocanane potAnA ghera teDI lAvyo ane davAdArUthI tenA rogano nAza karyo. sulocana kuLavAna hato. devavazA RddhisuMdarIne jotAM tenI buddhi karI ane anartha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra karI nAkhyo. te pApanuM phaLa ene ahIMyA ja maLyuM. asahya yAtanAo bhogavI. jenuM bUruM kareluM teNe ja Azraya Apyo. ane burAIno badalo bhalAIthI Apyo. puSkaLa kharca karIne karelo upakAra kaMI jevo tevo nahoto. zaramanA bhArathI dabAI gayelo sulocana vicAre che, "vidhAtAe jagatamAM sajana ane caMdanane paropakAra mATe ja saryA che. sajajana game teTalA durjanano hRdaya palaTo karAve che. meM emanuM kharAba karavAmAM kaMI bAkI rAkhyuM nathI chatAM mArA para ananya upakAra karyo che. mAruM moTuM paNa kevI rIte batAvuM?" zaramathI nIcA moDhe vicAra karatA sulocanane sudharma zikhAmaNa Ape che, "ATalA zokamagna kema cho? kuTuMbano viraha ke dhananI pIDA sAle che? hajI paNa zarIramAM roga rahI gayo che? jagatamAM jIvone pApa karavAthI duHkha prApta thAya che ane puNya karavAthI sukha prApta thAya che eTale AvI bAbatamAM kheda karavo nahi. sukhanI abhilASAvALA puruSooe dharmanI ArAdhanA karavI joIe ane duHkhanA kAraNarUpa pApano tyAga karavo joIe." sudharmanI vAta sAMbhaLI sulocananI AMkhonA paDala ughaDI jAya che ane sudharmanI mAphI mAMge che. sudharmAnA paropakAra mATe dhanyavAda Ape che. sudhama jevA dharmane samudramAM phekI dIdho ane traddhi suMdarI para kudaSTi nAkhI teno pArAvAra pastAvo kare che. sulocananI vAta sAMbhaLI Rddhie kahyuM, tamane dhanya che ke tame karelA pApano ATalo pastAvo karo cho. mATe che sapuruSa! AjathI pApano tyAga karo ane dharmanI ArAdhanA karo. paranArIno tyAga karo, zIlarUpI niyama lo." RddhisuMdarInI vANI sAMbhaLI enA jJAnalocana khulI gayA. Rddhine bena, mAtA ane guru samAna gaNI. cothuM aNuvrata aMgIkAra karyuM. sudharme tyAM rahI ghaNuM dhana upArjana karyuM. pachI patnI sAthe tAmralipI nagarImAM Avyo. potAnA kulAcArane pALI dharmamAM lIna thayo ane RddhisuMdarI paNa zrAvikApaNAnA kulAcArane pALatI Ayu. ye prathama devalokamAM devIpaNe utpanna thaI.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra " guNasuMdarI : sughoSa purohitanI dIkarI guNasuMdarInuM lAvaNya adbhuta hatuM sAthe sAthe nAma pramANe guNavALI vinayavAna, gaMbhIra ane dharmarasikA zIlanA AbhUSaNavALI hatI. eka divasa sughoSa purohitanI A dIkarI para temanI ja jJAtinA vedarUcinI najara paDI. vedarUcinI najara tyAM ja coMTI gaI. sakhIo sAthe krIDA karatI bALA najarathI dUra thaI gaI to paNa tenI dRSTi tyAM ja sthira thaI gaI. mitroe samajAvI ghera pahoMcADyo paNa te guNasuMdarInA rUpane bhUlI zakyo nahi. enA pitA vedazarmA putranA duHkhathI duHkhI thaI sughoSa purohita pAse AvyA ane putra mATe guNasuMdarInI mAgaNI karI. sughoSa purohite jaNAvyuM ke zrAvastInagaranA rAja purohitanA putra puNyazarmA sAthe guNasuMdarInA vivAha nakkI karelA che. have e bIjAne ApI zakAya nahi. samaju vedazarmA vAta sAMbhaLI nirAza thaIne cAlyA gayA. paNa vedarUci guNasuMdarIne bhUlI zakyo nahi. enA mAtA pitAe aneka suMdara kanyAo ke je guNa suMdarI karatA caDI jAya te batADI paNa vedarUci samajyo nahi. eNe aneka vazIkaraNanA maMtro sAdhyA, devatAonI upAsanA karI chatAM nA to devatA maLyA ke nA guNasuMdarI maLI. puNya hoya to maLe ne ? yogya samaye puNyazamAM guNasuMdarIne paraNI gayo ane potAne nagara paNa cAlI gayo. e lokonA gayA pachI vedarUci to dArU pIdhelA gajarAjanI jema chakI gayo. mAtApitAe ghaNo samajAvyo chatAM te mUrkha potAnuM bharyuM ghara choDI zrAvastInagarI gayo. zrAvastI jatA rastAmAM parvatanI guphAmAM cora lokonI pallI joI. guNasuMdarI meLavavAnI lAlasAmAM e duSTa pallImAM rahI pallIpatinI sevA karavA mAMDyo. pallIpatie puNyazarmAnA ghera dhADa pADI badhu luMTI lIdhuM ane vedarUci guNasuMdarIne upADIne cAlato thayo.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pallImAM guNasuMdarIne sArI rIte rAkhato vedarUci enA mAnasanmAnamAM ke khAna-pAnamAM uNapa AvavA deto nahi. eka divasa guNasuMdarIne kahyuM, "te mAruM citta harI lIdhuM che. te have mane pAchuM Apa. mArA para kRpA kara." AvA apriya vacano sAMbhaLI guNasuMdarI bolI, "tame koNa cho? meM to tamane kyAMya joyA nathI. chatAM kaho cho te mAruM citta harI lIdhuM che, e to Azcarya !" vedarUcie potAnI kathA kahI saMbhaLAvI. sAMbhaLIne guNasuMdarI vicAramAM paDI. are, A to ghaNo Asakta jaNAya che. sAdhvIjI e ApelA zIla dharmane sAcavavAnuM muzkela thaze. paNa thoDo guNavAna paNa lAge che ke mArI yAcanA kare che. paNa Ane samajAvavA mATe kadAca mAyAkapaTa karavuM paDaze. jo ke tevuM nA karAya paNa dharmathI zIla rakSaNa mATe te paNa karavuM. khUba vicAra karIne te bolI. "tamAro mArI para ATalo rAga hato te mane jaNAvyuM hota to najIkamAM rahelA tamane choDIne huM videzI sAthe paraNata nahi. ane badhuM sArU thAta. paNa have zuM ? atyAre to ApaNo saMbaMdha lokaniMdAne pAtra ane paralokamAM durgatine ApanAro thAya." guNasuMdarInI madhamIThI vANI sAMbhaLI mUrkha brAhmaNa vicAramAM paDyo. "A to mAre viSe rAgavALI che. meM pUrvethI kahI dIdhuM hota to sAruM thAta. paNa have tene choDI kema devAya?" vicArIne te bolyo, "tamArI vAta to sAcI che paNa tArA vagara have huM jIvIza nahi. bhale kuTuMbane kalaMka lAge. bhale jagatamAM niMdA thAya. bhale mAre durgatimAM javuM paDe to paNa huM taiyAra chuM. basa tu mArI thaI jA." brAhmaNanI vANI sAMbhaLI guNasuMdarI bolI, "jo tuM mArA ja sukhano abhilASI hoya to mAre paNa tAruM hita karavuM joIe. paraMtu atyAre cAra mahinA sudhI meM maMtrasiddhi mATe brahmacaryavrata pALyuM che. maMtrasiddha thavAthI tAruM ne mAruM kalyANa thaze." guNasuMdarInuM vacana sAMbhaLI brAhmaNa khuza thaI gayo ke te potAnA hitano paNa vicAra kare che. eNe AnaMdathI vacana svIkArI lIdhuM. brAhmaNanA gharamAM rahetI guNasuMdarI gharanuM badhuM kAma karatI ane sArI rasoI karIne brAhmaNane jamADatI. thoDA divasamAM ja eNe brAhmaNano vizvAsa
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra saMpAdana karI lIdho. hakIkatamAM e zudra brAhmaNanI sevA karatI guNIyala guNasuMdarI AyaMbilanuM tapa karIne kAyAnuM damana karavA mAMDI. snAna, zRMgAra vagereno tyAga karyo. cAra mahinA thaI gayA. chellA divase rAtrIe guNasuMdarI cIso pADavA mAMDI. ane haiyu ane mAthuM kuTavA mAMDI. vedarUci gabharAI gayo. eNe pUchayuM, "zuM thayuM?" "are huM zuLanI vyAdhithI marI jAu chuM. ema kahI bhUmi para ALoTavA mAMDI. savAra paDI ane kAma karatAM paNa raDavA mAMDI. "arere, tArA gRhane yogya huM nathI. durbhAgyavALI chuM mArA zarIramAM asahya vedanA thaI rahI che. zuM karuM? mane svAmInA viyoganuM duHkha nathI paNa tArA upara mArAthI kaMI upakAra thayo nahi. enuM duHkha che. have mArAthI duHkha sahana nathI thatuM eTale mane baLI maravAnI rajA Apa." * vedarUci adhIrI nA thavAnI ane zrAvastI jaIne vaidyanA upacAra karavAnuM kahe che. tyAre guNasuMdarI kahe che, "tyAM kevI rIte javAya? mAro svAmI have mane rAkhe nahi. eTale mAruM maraNa e ja zaraNa che? sAMbhaLIne brAhmaNa gaLagaLo thaI jAya che." "tAruM duHkha mArAthI jovAtuM nathI. tuM khuzIthI tArA nagaramAM jA, tane huM sahAya karIza." ema kahIne vedarUci guNasuMdarIne rathamAM besADI zrAvastI nagarInI sImAe Ave che. pachI kahe che, "tuM tArA patinA ghera jA huM paNa have nagara tarapha jaIza." sAMbhaLIne guNasuMdarI kahe che, "AjathI tu mAro bhAI che. mATe sukhethI mArI sAthe cAla. bhAIne bahena sAthe AvavAmAM zarama zenI?" vedarUci rathane hAMkatA puNyazarmAnA makAne pahoMce che ane puNyazarmA patnIne joIne khuza thAya che. guNasuMdarI tenA patine kahe che, "bhilla loko mane laI gayelA temanA paMjAmAMthI A bAMdhave mane choDAvI che." puyaza AnaMda pAmIne kahe che, "tamAre bhilla lokonA ToLAmAM rahevuM yogya nathI. mATe sukhethI ahIMyA raho." puNyazanA vacana sAMbhaLI vedarUci zaramathI namI paDyo. ene thayuM kyAM A dilAvara dila sajjana ane svarUpavAna puruSa ane kyAM pote durjana ane lolupa manuSya have kyAreya Avo aparAdha nahi kare. upakAranA bhArathI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala * caritra nagna thayelA vedarUcine sArI AgatAsvAgatA karI rAtanA samaye suMdara zaiyAmAM poDhADyo. zaramano mAya vedarUci madhyarAtrIe nAsI javAno vicAra karato hato ane pagamAM acAnaka sarpe daMza dIdho. puNyazamAM tarata Avyo ane dIpakanA prakAzamAM sarpane nAsI jatA joyo. teNe gArUDIone bolAvyA paNa temanI mahenata vyartha gaI. vedarUci bebhAna thaI gayo. badhA ene mRtamAnIne nAsIpAsa thaI cAlyA gayA. vedarUci mRtyunI rAha joI rahyo hato. puNyaza kaMI thaI zakyuM eTale nirAza thaI gayo ekAeka guNasuMdarI hAthamAM jaLanI aMjali laI tyAM hAjara thaI. ane sarvanA samakSa nIDara thaIne bolI, "he * zAsanadeva! mAruM zIla jo niSkalaMka hoya A sarpa viSa utarI jajo."badhAnA Azcarya vacce vedarUci jamIna parathI beTho thaI gayo. jANe uMghamAMthI uThyo hoya. AjubAju jatA e ajAyaba thaI gayo. loko dhUpa, dIpa, puSpathI mahAsatInI pUjA karI rahyA hatA. vedarUcine AkhI vAtanI khabara paDI eTale bolyo, "he bahena! huM zuM karuM?" guNasuMdarInA kahevAthI eNe paradArAgamanano tyAga karyo. potAnA pApa khamAvI, vrata aMgIkAra karI potAnA sthAne gayo. guNasuMdarI paNa AyuSya pUrNa karI prathama kalpamAM devI paNe utpanna thaI. ja paradezamAM : e ratisuMdarI, buddhisuMdarI dvisuMdarI ane guNasuMdarI jIvanane tRNavat gaNIne zIlane pALI anukrame svargamAM devIpaNe utpanna thaI. tyAM devabhavanA anupama sukho bhogavI A caMpAnagarImAM kAMcanazeThane tyAM ratisuMdarI nAme tArA, kuberazeThane tyAM buddhisuMdarI nAme zrImatI, dharaNazeThane tyAM RddhisuMdarI nAme vinayavatI ane puNyasAra zeThane tyAM guNasuMdarI nAme devI thaIne janma lIdho. zAstra kaLAno abhyAsa karIne jaina dharmathI zobhatI cAreya yauvanamAM pravezI. tIrthaMkara bhagavAnane parabhavamAM ApelA dAnanA prabhAvathI yukta vinayaMdhara zeThane A cAreya bALAo paraNI, parabhavanA abhyAsathI A bhavamAM paNa teo dharmamAM prItivALA thaIne prANanA bhoge
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra paNa zIla pAlanamAM sAvadhAna che. samakti ane bAra vratane zobhAvatA emane je paNa viddha kare che te tarata nAza pAme che. zAsanadevIe emanuM svarUpa bibhatsa banAvI emanI rakSA karI ane pAchuM mULa svarUpa thaI gayuM. e zIlano prabhAva che. jJAnI gurunI vANI sAMbhaLI rAjA zrIkA (caMpApati)nA mithyAtva paDala dUra thayA ane jJAnanetro khulI gayA. dharmopadeza sAMbhaLIne eNe paNa zIlavrata dhAraNa karyuM. vinayaMvara zeThe be hAtha joDI guru pAse saMyama levAnI IcchA vyakta karI. gurue anumati ApI. vinayaMdhara zeTha cAreya priyAo sAthe dIkSAnI taiyArI karavA lAgyo. Avo apUrva avasara joI rAjAnI dIkSAnI bhAvanA vadhu daDha banI. cha mAsanA garbhavALI paTTarANI vaijayavaMtIno rAjagAdI upara abhiSeka karI rAjAe paNa vinayaMdhara sAthe dIkSA grahaNa karI. ane gurumahArAja parivAra sAthe vihAra karI gayA. garbhanuM pAlana karatA vaijyavatI rANI e putrIne janma Apyo. putrInA janmathI rANI duHkhI thaI ane tarataja maMtrIne khabara mokalAvI. maMtrIe putrInI vAta gupta rAkhI tarata ja rAjyamAM putra janmanI vadhAmaNI jAhera karI. puruSanA ja vastro paherAvI zasA ane zAstranI yogya tAlIma ApI. samaya jatA te yuvAna thaI. have paTTarANIne ciMtA thaI ke have putrIne paraNAvavI joIe. maMtrIe purato vicAra karI eka prabhAvika yakSanI ArAdhanA karI. caMpAno adhiSThAyaka yakSa prasanna thayo. teNe kahyuM trIje divase te potanapura nagaranA rAjakumAra caMdrasena te caMpAnagarInI bahAranA sarovaranA kAMThe lAvIne mUkI deze. te bALA mATe yogya che. ane caMpAnI rAjalakSmIno mAlika paNa te ja thaze. A bALAno bhavabhavano bhartA paNa eja hato. maMtrI mativardhane rAjakumAra kamalasena AgaLa caMpApatinI kathA A rIte pUrNa karI. rAjakumAre paNa maMtrIne vacananuM pAlana karyuM. zubha muhUrta rAjakumAranA vezamAM rahelI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjakumArI gunnasenA ADaMbarapUrvaka kamalasena sAthe paraNI gaI. te sAthe kamalasenanI caMpAnI gAdI e rAjyAbhiSeka paNa thaI gayo. teo mahArAja kamalasena thayA. caMpAnagarInA aMgadezanA bhAgyavidhAtA thayA. 59 rAjya ane ramaNInuM sukha bhogavatA rAjA kamalasena sukhethI samaya pasAra karatA hatA. te daramiyAna vatsadezanA rAjA samarasiMhano dUta eka divasa caMpAnI rAjasabhAmAM Avyo ane kamalasenane kahyuM, "vaMzaparaMparAgata AvelI rAjalakSmI paNa duHkhathI bhogavAya che to A rAjalakSmI to nadhaNIyAtI rAjalakSmI sukhethI kevI rIte bhogavAya ? tamAre rAjya bhogavavuM hoya to amArI AjJA mAno athavA rAjya choDI cAlI jAo. nahiMtara yuddha sivAya koI upAya nathI." dUtanI vANI sAMbhaLI kamalasenane aMdarathI to gusso Avyo paNa hasIne dUtane pote yuddha mATe taiyAra che ema kahI rAjasabhAnI bahAra kADhI mUkyo. apamAnita thaIne dUta cAlyo gayo. baMne lazkaro sAmasAme goThavAI gayA mahAsAgara samAe lazkaranA raktapAtanA bhayanA vicArathI dayALu kamalasenanuM hRdaya kAMpavA mAMDyuM. "A ghamaMDI rAjAnI irSyAvRttithI lAkho mANaso mAryA jaze. enA karatAM to ame baMne ja laDIe to sAruM." potAno abhiprAya kamalasene dUta dvArA samarasiMhane jaNAvyo. potAne baLavAna mAnanAra samarasiMhe vAta svIkArI lIdhI. te prauDha vayano hovo chatAM paNa nAma pramANe khUba guNavALo hato. tene thayuM A bALakano potAnA baLa AgaLa zuM hisAba ? siMhanI mAphaka garjanA karatA baMne raNe caDyA. jAta jAtanA hathiyAro jevA ke bhAlA, pharasI, mudgala, talavAra vagereno upayoga karatA karatA zatrune thakavavA lAgyA. baMne zUravIro potAnA adbhuta parAkramano paricaya karAvatA zasro bAjue karI hAthohAthanI laDAI para AvI gayA. akasmAte samarasiMhene ghA lAgavAthI te raNabhUmi 52 mUrchita thaIne paDyo. enA lazkaramAM hAhAkAra thayo. rAjA kamalasene tarata e rAjAnuM mastaka potAnA khoLAmAM laI lIdhuM. zItaLa jaLa maMgAvIne chAMTyuM. ane aneka upacAro karI samarasiMhane bhAnamAM lAvyo. hiMmata ApatA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra teNe samarasiMhane kahyuM, "tame khUba zUravIra cho mATe aphasosa karazo nahi ane pharIthI yuddha mATe sajja thAo." kamalasenanI vAta sAMbhaLI samarasiMha AzcaryamAM paDyo. "zuM gaMbhIratA, zuM parAkrama ! zuM khAnadAnI huM vRddha hovA chatAM mArI lobhavRtti kyAM ane bALaka hovA chatAM teno vinaya kyAM ? samarasiMha kamalasenane kahevA mAMDyo, "he parAkramI! huM yuddhamAM hArI gayo chuM mArI ATha kanyAo ane vatsadezanI rAjalakSmIne tuM grahaNa kara ! kamalasene kahyuM, "ApanuM rAjya Apa bhogavo. mAre joItuM nathI." "huM to have paralokanA vize hitakArI evuM cAritra grahaNa karIza." ema kahI samarasiMha yuddhabhUmi para ja dIkSA levA taiyAra thayo. mahAvairAgyathI sudharmAcArya pAse dIkSA grahaNa karI. samarasiMhanA sAmatarAjAo e kamalasenane potAnI rAjadhAnImAM lAvI ATheya kanyAo paraNAvI. vatsadezanI gAdIno abhiSeka karyo. kamalasena caMpApati nagarImAM rahIne baMne rAjya para zAsana karavA mAMDyo. eka divasa potanapurathI zaMtrujyarAjAno dUta AvIne kamalasena rAjAne namyo. pitA taraphathI AvelA dUtane joIne rAjA khuza thayo ane pitAnA kuzaLa samAcAra pUchyA. javAbamAM dUte kahyuM, "vasaMtayAtrA para gayelA Apa pitAne jaNAvyA vagara cAlyA gayA. pAchaLathI zodha karavA chatAM Apano patto lAgyo nahi. AnaMda zokamAM palaTAI gayo. rAjA duHkhI thaI gayA. tamArA mAtipitA duHkhamAM samaya vyatita kare che. paNa hAlamAM koIka vaitAlika pAsethI tamArA guNonuM varNana sAMbhaLI kaMIka svastha thaIne rAjAe mane ApanI pAse mokalyo che. Apa mAtipitAne maLI temane rAjI karo." - dUtanI vANI sAMbhaLI kamalasena vicAramAM paDyo. "mArA mAtApitAne mArA para keTalo gADha sneha che ke ATalo badho samaya vahI gayo chatAM mane bhUlyA nathI. ane huM mAtApitAne bhUlI gayo chuM. have mAre temanI pAse javuM joIe." rAjAe mativardhana maMtrIne rAjya soMpI moTA ADaMbarapUrvaka hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLa ema caturaMga senA ane potAnI kriyAo sAthe .
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra potAnA vatana tarapha prasthAna karyuM. mArgamAM aneka rAjAonA bheraNA svIkArato duHkhIjanonA duHkhane dUra karato, jinamaMdiramAM pUjAao racAvato ane jIrNa jinamaMdirono uddhAra karato jinazAsananI prabhAvanA vadhArato vatana potanapuranA sImADe AvI pahocyo. putra AgamanathI mAtApitAnI khuzIno pAra rahyo nahi. AkhuM potanapura rAjakumAranI apUrva siddhi jovA umaTyuM. nagarane khUba suMdara zaNagAravAmAM AvyuM. mahA mahotsavapUrvaka kamalasena potanapuramAM praveza karI pitAne page lAgyo. * zreSTha zuM ? sAmAnya ke saMyama ja digvijayI putra kamalasenane pitAe snehathI AliMgana karyuM. mAtAne vaMdana karyuM. mAtA paNa harSAzru vahAvavA mAMDI. putranI samRddhi joI temanA vAtsalyanI sImA rahI nahi. pachI bIjI mAtAone, pradhAnone sarvane maLI temanI kuzaLatA pUchI. pachI rAjAe putra ahIMthI gayA pachI kyAM gayo ane kevI rIte A samRddhi maLI tenI pRcchA karI. kamalasene potAnI badhI hakIkta kahI saMbhaLAvI. kumAranI vAta sAMbhaLI rAjA zatruMjaya paNa mastaka namAvI bolyo. "jagatamAM kalpavRkSa, kAmadhenuM ane ciMtAmaNithI paNa adhika mahimAvALo dharmano prabhAva che. kevuM Azcarya ? dharmathI manuSya kevo mahAna banI zake che? dharmanA prabhAvathI zuM nathI maLI zakatuM? niSkalaMka ke ucca kuLamAM janma, akhaMDita dIrgha AyuSya, aizvarya, bhUjabaLa, lakSmI, yaza, kIrti badhuM ya dharmathI maLe che." rAjAe tarata jayotirvidone bolAvI uttama muhUrta jovarAvyuM ane kumArano rAjyAbhiSeka karyo. bALakathI vRddha ane rAya thI raMka sudhI badhA strI puruSo badhAnA mojazokha pUrA thAya ane AnaMdathI samaya pasAra kare tevA dekhAvo jevA ke nATyagRho, krIDAMgaNo, gAna, tAna ane saMgItanA mahotsavo UbhA karavAmAM AvyA. kumAra potanapura sahita traNa traNa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mahArAjyanA svAmI thayA. zaMtrujyarAjAe zIlaMdharaguranI pAse cAritragrahaNa karyuM. mAyArUpI saMsArano tyAga karyo. jJAna, dhyAna ane tapazcaryAthI aSTakarmono nAza karI kevaLajJAna prApta karyuM. mahArAja kamalasena nyAyathI pRthvInuM pAlana karatAM hatA. jaina zAsananI zobhA vadhAratA ane sAmrAjaya lakSmIne bhogavatA. temano ghaNo samaya cAlyo gayo. te daramiyAnA rAjA kamalasenane aneka putra, pautrAdika vagereno parivAra thayo. sAmrAjya lakSmIne bhogavIne mahArAja thAkyA. Rtuo badalAtI gaI grISma Rtu cAlatI hatI. tApathI loko vyAkuLa thaI jatA hatA. zItaLatA prApta karavA taLAva ke hojamAM paDI rahetA zAMti lAgatI nahi. e grISma RtunA lAMbA divaso pUrNa thayA ane varSARtu AvI. have sUryanA tIvra tApane badale divasa ghanaghora rahevA mAMDyo. sUryadarzana durlabha thayA. muzaLadhAra varasAda tUTI paDyo. megha garjanA ane vIjaLInA kaDAkAbhaDAkA thavA mAMDyA. kAMThA para rahelA vRkSone bhAMgI nAkhatI potanapuranI tophAnI nadInA pANI samudranI jema AkAzamAM uchaLatA hatA. nagarajano bhaya pAmI rahyA hatA. jhADanA jhADa taNAI jatA hatA. aneka manuSyo paNa temAM homAI gayA hatA. ativRSTithI AvelA tophAnI nadInA pUrane jovA rAjA hAthI para besIne AvyA. lokonA bhayane ane vadhatA jatA pANIne nihALI rahyA. rAjA pAchA pharyA ane nadInA pracaMDa pUraka bIjA divase osarI gayA. bIje divase rAjAe nadIne potAnA mULa svarUpamAM maMdamaMda vahetA joI. keTalAya loko jaLa sAthe krIDA karI rahyA hatA. rAjAne vicAra Ave che, "A uddhata nadInI mAphaka mANasa paNa khUba samRddhi ane aizvarya pAmIne aneka ne saMtApa karanAro thAya che. anekane pIDA karavAmAM pAchuM vALI joto nathI. aizvarya vagere bAhya svarUpano je tyAga karI AtmaguNomAM ramaNa kare che. te bIjAne sukha ApanAro thAya che. aneka AraMbha samAraMbha karIne
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra meLavelI sAhyabI samaya jatA bIjAne havAle thAya che. e ja puruSa dhanya che je A pApa samRddhino vivekapUrvaka tyAga kare che. kamalasenanI vairAgyabhAvanA vRddhi pAme che. maMtrIonI salAha laI paTTarANI guNasenAnA putrane rAjayapade sthApI pote mukta thAya che." zrI zIlaMdhara sUrinA ziSya zrI saMyamasiMha gurUnI dezanA sAMbhaLIne pratibodha pAmI rAjAe guNasenA Adi parivAra sahita rAjAe cAritra grahaNa karyuM. chaThTha, aThThamanI tapasyA karatA hatA te uparAMta sAvadhAnapaNe niraticAre cAritra pALatA teo munionI nitya vaiyAvacca karatA hatA. A pramANe cAritrapAlana karI AyuSyanA kSaye pAMcamA devalokamAM dasa sAgaropama AyuSyavALA deva thayA, guNasenA sAdhvI paNa kALa karIne te ja devalokamAM utpanna thaI tyAM baMne mitra deva thayA.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra # devasiMha ane kanakasuMdarI che. rAha * pAMcamA bhAvamAM che mithilAnagarInA rAjamahelI potAnI yazakalagIthI AkAzagaNane zobhAve che. bhavya gaganacuMbI mahelomAM lakSmInA saMpUrNa bhogopabhogo hAjarAhajUra che. chatAMya rAjarANI muktAvalI udAsa ane becena che, AMkhamAMthI AMsu nIkaLI rahyA che. rAjasabhAmAMthI aMtaHpuramAM AvelA megharAjA paTarANIne Aje udAsa ane gamagIna joIne pUche che. "devI, tamArA manamAM zuM duHkha che? tamArI dareka abhilASA pUrNa karavA chatAM evI kaI IcchA adhUrI rahI gaI che ke jethI vadana para ATalI glAni che?" rAjAno savAla sAMbhaLI rANI raDavA mAMDe che ane kahe che ke e ja strI dhanya che jenA khoLAmAM bALaka ramatuM hoya. potAne bALakanuM sukha nathI eTale jIvatA rahevAnI paNa IcchA nathI. rAjA samajAvavAno prayatna kare che ke je vastu ApaNA hAthamAM nathI devanA hAthamAM che teno zuM harSa ke zoka? rANI kahe che, maNi, maMtra, taMtra ane devano prabhAva aciMtya hoya che temanI sevA, pUjA ane arcanA karavAthI mAnavInA manoratho phaLe che. rAjA rANInI icchA pUrNa karavA kaMIka karaze ema AzvAsana Ape che. ane maNi, maMtranI ArAdhanA karatA koIka devanI ArAdhanA pote karaze tevo nizcaya kare che. kALI caudazanI rAtre hAthamAM talavAra laIne smazAna bhUmimAM jAya che ane potAnA bulaMda avAje vanadevatAone kahe che, "he devatAo, mArA dehamAM rahelu mAMsa tamane arpaNa karIza. badalAmAM mane eka putra Apo." rAjAnA zabdo sAMbhaLI koI bhUta AkAzamAMthI bolyo ke mAMsa ApavAthI putra nA maLe mastaka ApavuM paDe. rAjA mastaka ApavAne taiyAra
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala saritra * 65 thaI jAya che. e jevo eka hAtha garadana para mUkI bIjo talavArano ghA kare che tyAM ja devatA enA sAhasathI prasanna thAya che ane kahe che dhIraja rAkhavAthI putra jarUra thaze ane rAjAnuM sAhasa ja enuM mUlya che. mastaka nahi. rAjA paNa khuza thAya che. pachI deva kahe che, "Aje rAtre tamArI rANI svapnamAM siMhanA baccAne joIne jAgRta thaze." te divase rAtre zaMkharAjAno jIva muktAvalI rANInI kukSimAM brahmalokamAMthI cyavIne utpanna thAya che. ane rANI potAnA utsaMgamAM siMhanA baccAne ramatuM jue che. jAgIne rAjA pAse Ave che ane svapnanI vAta kare che. rAjA rANIne kahe che ke tene siMha jevo parAkramI putra thaze. rAjAnA vacanathI AnaMda pAmelI muktAvalI garbhanuM sArI rIte poSaNa karavA mAMDI. pUrNa samaye rANIe putrane janma Apyo. rAjAe moTo mahotsava karyo ane putranuM nAma devasiMha rAkhyuM. rAjakumAra vRddhi pAmato zastra ane zAsranI kaLAmAM nipuNa thaIne yuvAvasthA zobhAvavA lAgyo. guNasenAno jIva vizAlA nagarImAM jItazatru rAjAnI kanakamaMjarI rANIthI kanyA svarUpe utpanna thayo. enuM nAma kanakasuMdarI rAkhavAmAM AvyuM. kaLAno abhyAsa karatI ane moTI thatI kanakasuMdarI yauvananA AMgaNe AvyA chatAM tene pUrvanA saMskArathI viSaya tarapha prIti ja nahotI. rAjabALA kanakasuMdarIne puruSanuM nAma paNa sAMbhaLavuM gamatuM nahi to pachI vivAhanI vAta to kyAMthI udbhave ? rAjabALAnA virakta bhAvathI rAjArANI ciMtAtura thayA. rAjAe maMtrIne teno upAya pUchyo. rAjAne ciMtAtura joIne maMtrIe kahyuM, "mahArAja, A bALAe kadAca pUrvabhavamAM koI uttama devakumAra jevA puruSa sAthe sneha saMbaMdha bAMdhyo haze jethI enuM mana e puruSa sivAya bIje kyAMya AkarSAze nahi." rAjA vicAre che ke enA pUrvabhavanA patine kevI rIte zodhavo ? maMtrIe eka rasto batAvyo dezadezanA rAjakumAronAM citro taiyAra karAvI rAjakumArIne batAvavA. e rAjakumAromAM jo eno bhavAMtarano pati koI haze to ene jotAM ja rAjakumArI tarata ja prema dhAraNa karaze.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAe citrakArone bolAvI rAjakumAronI chabI cItarIne lAvavA mATe dezaparadeza ravAnA karyA. temaNe aneka rAjakumAronA citro rAjA samakSa hAjara karyA. rAjAe badhA ja citro rAjakumArIne jovA mokalyA. rAjakumArIe badhA citrapaTo upara uparathI joIne haDaselI dIdhA. daramiyAna eka divase mithilAnagarIthI AvelA citrakAranuM citra tyAMnA rAjakumAra devasiMhanuM citrapaTa tenA hAthamAM paDyuM. jotA ja rAjakumArInI najara e citrapaTa para sthira thaI gaI. sakhIone khyAla AvI gayo eTale hasIne kahevA lAgI mizilAnagarInA rAjakumAra che. strIo to moha pAme paNa rAjAsabhAmAM rAjA ane badhA puruSo paNa A rUpane joIne stabdha thaI gayA hatA. kanakasuMdarI pUche che ke tene A uttama naranI prApti kevI rIte thAya? eka catura sakhI salAha Ape che, "A puruSane yogya evuM eka navuM saudarya bhareluM tArA sauMdaryanuM citra banAva" rAjakumArIe potAnuM saundarya AbehUba citrapaTamAM AlekhI dIdhuM rAjakumArInI sakhIoe tenI citrakaLAnI prazaMsA karI ane rAjAne ApI dIdhuM ane sAthe sAthe rAjakumArInI icchA paNa kahI dIdhI rAjA khUba khuza thayA ane potAnA pradhAno sAthe vivAha mATe e citra mithilAnagarI mokalI dIdhuM. megharAjAnI sabhAmAM AvIne rAjAne prArthanA karI kanakasuMdarInI chabI rAjakumArane ApI. megharAjAe pradhAnapuruSonI vinaMtI svIkArI devasiMhane potAnI caturaMgI senA sahita potAnA pradhAno sAthe vizALA tarapha mokalyo. jItazatrurAjAe potAnA bhAvI jamAInuM sAmaiyuM ane satkAra karyo. nirdhAra karelA zubhadivase dhAmadhUmapUrvaka lagna thaI gayA. vivAha utsavanI samApti pachI keTalAka divasa sudhI zvasuranA AgrahathI devasiMha kumAra vizAlAnagarImAM rahyA. eka divasa sUrIzvara nAmanA jJAnI suraguru vizAlAnA udyAnamAM padhAryA. temanI dezanA sAMbhaLavA rAjA jItazatru parivAra sahita AvyA surIzvare dhamapadeza Apyo, "A saMsAra kArAgRha samAna che. tenI kAyArUpI dIvAlo che, rAgadveSarUpI bArIbAraNAM che. ane ajJAnarUpI aMdhakAra
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra khIcokhIca bharelo che. saMsArI jIvo e kArAgRhamAM purAyelA kedI che ane kuTuMbarUpI gADha baMdhanathI baMdhAyelA che. ISTa - aniSTa, saMjoga-vijoga, rogazoka rUpI jaMtuo temane pIDA ApI rahyA che. karmonA sArA-mAThA phaLa bhogavatA jIvo trAhimAma pokArI rahyA che. cAre gatimAM evI koI paNa viTaMbaNA nathI ke jIvoe paravaza paNe anaMtavAra bhogavI nA hoya. evA A duHkhada saMsAramAM DAhyA puruSoe jAgI javuM joIe. manuSyabhavane saphaLa banAvavo joIe. dharmanuM ArAdhana karIne paralokamAM sukha meLavavuM joIe. mokSa paNa dharmanI ArAdhanA ja Ape che. jinezvaranI sevA karavAthI ane temanI AjJAnuM pAlana karavAthI dharma sAdhI zakAya che." * jinendra pUjAnuM phaLa vyastava ane bhAva stava e baMne prakAre jinezvaranI AjJAnI ArAdhanA thaI zake che. bhAvastavanA samyaka prakAranA ArAdhaka pAMcamahAvratadhArI, paMcasamiti ane traNa guNirUpa aSTa pravacana mAtAnA dhAraka, kSamAdika dasa prakAranA sAdhunA dharma vaDe vibhUSita, upasarga, pariSaha sahana karanArA sAdhuo hoya che. janma, jarA, ane maraNathI rahita zoka-saMtApa, Adhi-vyAdhi ane upAdhithI rahita evuM anaMta mokSa sukha joItuM hoya to jinezvara bhagavAnanI ArAdhanA karavI, bhAvastavathI jinAjJAnuM pAlana karavuM paraMtu jo bhAvastava ArAdhanA karavA mATe azakta hoya to pachI dravyastavanI ArAdhanA karavI. cAritradharmanI abhilASAe samaktipUrvaka pAMca aNuvrata, traNaguNavrata ane cAra zikSAvratanuM pAlana karavuM. jinamaMdira baMdhAvavuM, pratimAo padharAvavI, jinezvaranI vividha pUjAo racAvavI, supAtrane dAna ApI lakSmIno sadupayoga karavo. A prakAre gRhastha dharmanI ArAdhanA karI zubha bhAvavALA prANIo saMsArane kSINa karI devabhavanA sukho bhogave che. mATe he bhavyajano ! yatidharma ane gRhastha dharma sivAya trIjo upAya saMsAra kArAgRhamAMthI chUTavAno nathI."
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * guru mahArAjanI amRtamaya dezanA sAMbhaLIne keTalAka jIvo e tarata ja dIkSA grahaNa karI. keTalAka azakato e dezavirati dharma aMgIkAra karyo. devasiMha kumAre pAMca aNuvratano svIkAra karIne pUchyuM, "bhagavana ! dravyastava karavA vaDe zukayugalanI kalyANa prApti kevI rIte thaI te A sabhAnA bodha mATe kaho." kumAranA kahevAthI bhavyajanonA hita mATe guru mahArAje zukayugalanuM kathAnaka kahevuM zarU karyuM. "dakSiNa bhAratamAM vaitADhaya parvata pAse siddhikara nAmanuM suMdara udyAna AveluM che. sadAkALa phaLa ApanArA aneka vRkSo, latAo maMjarIo, phaLa ane kUlathI lacI paDelA e vana tenI apUrva zobhAnA kAraNe vidvAnonI prazaMsA pAmeluM hatuM. svarganA TukaDA samA e ramaNIya vanakhaMDamAM vidyAdharoe banAvelA jinamaMDapamAM svarNapITha upara padharAga maNiratnathI racAyelI ata bhagavAnanI pratimA hatI. vidyA sAdhavA mATe AvatA aneka vidyAdharavidyAdharIthI pUjAtA e bhagavAna kalpavRkSa samAna amogha phaLa ApanArA hatA. te vanamAM jina-caityanI pAse AvelA vizALa AmravRkSa upara paraspara gADha snehavALuM zuka yugala rahetuM hatuM. tiryaMca yonimAM hovA chatA saraLa pariNAmI ane laghukarmI A yugala dararoja vidyAdharothI pUjAtA bhagavAnane joIne zubha pariNAmI thayuM hatuM. mithyAtvarUpI aMdhakArano nAza thaIne jyAre samakti rUpa sUryano AtmAmAM prakAza thAya che tyAre deva, gurU ane dharma upara AtmAne avazya prIti thAya che. suMdara bhAvanI paraMparAthI vRddhi pAmatA pariNAme eka divasa eka zuka yugalane bhagavAnane pUjavAno vicAra Avyo. vidyAdhara vagaranA bhagavAnane ekAkI joIne AmravRkSanI maMjarIo lAvI ekavAra zukazuMkIe bhAvathI ullAsa pAmatA e bhagavAnane pUjyA. caraNa, karNa ane mastakane maMjarIthI zaNagAryA ane bhAvanA -prArthanA karI. pachI to jyAre jyAre ekAMta avasara maLato tyAre te samayano lAbha e zukazuMkIe letA. pariNAme baMne e tiryaMca nAmakarmano nAza karI zAtAdanIya sahita manuSyanuM AyuM bAMdhyuM.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra - jaMbudvIpanA mahAvidehakSetramAM zrImaMdapura nagaranA narazekhara rAjAnI kIrtimatI rANInI kulie pelo zukra putrapaNe utpanna thayo. te samaye uttama garbhanA prabhAvathI rANIe svapnamAM sUryamaMDala jevuM tejasvI kuMDaLa joyuM. svapna joI rANIe jAgIne rAjAne te svapna vize saMbhaLAvI. rAjAe kahyuM moTA rAjyano dhaNI evo bhAgyavAna putra thaze. anukrame eka divase rANIe putrane janma Apyo. tenI nALa nikSepanA sthAnamAMthI bahu mUlya ratno nIkaLatA rAjAe kumAranuM nAma nidhikuMDala rAkhyuM. nidhikuMDala aizvarya, vaibhava, ThakurAI hovA chatAM yauvanAvasthAmAM Avyo to paNa rUpavatI ramaNIo para dRSTi karato nahi, moTA moTA rAjAonI bhAgyavatI kanyAo tarapha paNa vitarAganI mAphaka najara kasto nahi, gajendrane harAvavAnI tAkAta chatAM parAyA jIvane lezamAtra paNa duHkha thAya tevuM kArya karato nahi. mAMsa ane dArUthI paNa dUra raheto." zukI paNa tyAMthI maraNa pAmIne tejavijayamAM vijyAvatI nagarInA ratnamuDa rAjAnI suvidhA paTarANI thakI sArA svapnathI sUcita putrIpaNe utpanna thaI. rAjAe tenuM nAma rAkhyuM puraMdarayazA. suvarNa samAna kAMtivALI, manohara caMdramukhI bALA puraMdarayazA sakhIo sAthe krIDA karatI yauvanavayamAM AvI hovA chatAM yauvana yogya hAvabhAva ke, ceSTA tene gamatA nahi, anyajanonI kriIDA tarapha kutUhalathI paNa jotI nahi. zAMta sudhArasamAM lIna bALA ahaMta bhagavAnanA kahelA dharmamAM sAvadhAna manavALI bALAne potAnA vivAhanI vAta paNa gamatI nahi. potAnI kanyA vairAgya tarapha vaLelI che. tema sakhIo pAsethI sAMbhaLIne rANIne ciMtA thAya che. rANI rAjAne vAta kare che. rAjAne paNa ciMtA thAya che ke rAjaputrI zuM lagna nahi kare to dIkSA leze? rAjA maMtrIone vAta kare che tyAre eka maMtrI kahe che ke kadAca parabhavano pati maLe to tenI sAthe lagna kare paNa kharI. rAjA eno upAya pUche che ke oLakhavo zI rIte ? tyAre maMtrI kahe che dareka rAjakumAronA citra lAvI ne batAvo emAM jo koI no parabhavano pati haze to tenI tarapha dRSTi karaze. rAjAe
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra aneka citrakArone judA judA dezanAmAM 2vAnA karyA. prati divasa rAjakumAronI chabI AvavA mAMDI kanyAe koInAya tarapha dhyAna ApyuM nahiM. eka divasa eka manohara citra AvyuM jene joI rAjA sahita sabhAjano daMga thaI gayA. e citra rAjabALAne batAvavAmAM AvyuM. bALA te citrane animeSa nayane joI rahI. tene thayuM A uttama nara koNa haze tene joIne huM khuza thAuM chuM. rAjabALAnI IcchA sakhIoe rAjAne kahI. rAjAe citra lAvanArane rAjakumAranI oLakha pUchI. 70 che citrakAroe rAjAne kahyuM, "deva ! zrImaMdarapuranagaranA narazekhara rAjAno putra che tenuM nAma nikiMDala che. yauvanavaya, dhana, vaibhava, ThakurAI, aizvarya, parAkrama buddhi badhuM ja hovA chatA enAmAM mAtra eka ja doSa che ke te svayaMvarA AvelI kanyAo sAme dRSTi paNa karato nathI. e citrakAranI vANI sAMbhaLI rAjAe maMtrInA kahevAthI puraMdarayazAnA yathArtha svarUpanuM citra bolavAmAM catura puruSo sAthe zrImaMdapuranagara narazekhara rAjA pAse mokalyuM. saMdhyA samaye e puruSo zrImaMdarapura narazekhara rAjAne tyAM AvI pahoMcyA. citra joIne rAjA khuza thayA. temanA utArAnI vyavasthA karAvI. rAjA narazekhara paNa rAjakumAranI viraktabhAvanAthI ciMtAtura raheto hato. eNe vicAryuM svayaMvarA AvelI kanyAo svayaM AvelI hovA chatAM e vairAgyavAna kumAre dRSTi paNa karI nahotI tyAre A puraMdarayAnuM citra joIne zuM AkarSAze ?" " puraMdarayazA :: rAtrIno cotho prahara thavAnI taiyArImAM hato tyAre kumAra nikuiMDala svapnasRSTimAM vihAra karI rahyo hato. tenI najara samakSa naMdanavana samAna ughAna hatuM ane temAM te pharI rahyo hato tyAre tenI najara suMdara vAvaDInA kAMThe ubhelI kanyA upara paDe che. tenuM citta tyAM ja coMTI jAya che. devakanyA jevA svarUpavALI e bALAnI najIka dhIme Dagale jAya che. bALA paNa tene joIne zaramAI jAya che. bALA paNa e rAjakumAranA manohara vadanane joIne
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra tenA premanI jhaMkhanA karavA lAge che. kumAra pUche che, "bALA! tuM pAtALamAMthI AvelI nAgakanyA che ke svargamAMthI AvelI devakanyA?" bALA bolI zakI nahi. prAta:kALanA maMgala vAMjItro ane madhurA strotothI svapnamAM vihAra karato A kumAra jAgRta thayo. bebAkaLo banIne cAre tarapha najara karavA mAMDyo. naMdanavana kyAM? suMdara vAvaDI kyAM? adbhuta lAvazyavALI kanyA kyAM ? gAMDAnI mAphaka cArebAju doDAdoDa karavA lAgyo. pelI svapna suMdarI kyAM gaI? rAjakumAranA mitro AvI pahoMcyA. rAjakumArane prasanna karavAnA aneka upAyo temaNe karyA. pachI rAjakumAre abhuta lAvazyavALI svapnasuMdarInI vAta karI. paNa nAma ThekANA vagara e svapnasuMdarIne zodhavI kyAM ? e ciMtAtura rAjakumAra ane tenA mitro samakSa rAjasevaka AvIne Ubho rahyo, "rAjakumAra ! ratnacUDa rAjAnA sevako ApanA darzana karavAnI rajA mAMge che. Apane kaMIka adbhuta batAvavA mAMge che." rAjakumAre anumati ApI. ratnacuDa rAjAnA sevakoe rAjakumAranI pAse AvI namaskAra karI peluM adbhuta citrapaTa kumAranA hAthamAM mUkyuM. citra jotA ja rAjakumAra bolI uDyo. "mitro, A ja svapnasuMdarI !" mitroe kumArane kahyuM Ato koI devInuM citra lAge che. devInuM svapna AvyuM ke zuM ? rAjakumAra sevakone pUche che, "A koNa devInuM citra che?" sevako kahe che ke A koI devInuM citra nathI paNa vijayAvatInA rAjA ratnacUDanI kuMvarI puraMdarayazAnuM citra che. AnaMda pAmIne kumAre sevakone lAkha dInAra ApIne vidAya karyA. rAjakumAre mitrone kahyuM A ja bALA tenA svapnanA AvI hatI. vairAgyavAna kumAranuM mana A bALAmAM rakta thayeluM jANI rAjA khuza thAya che. rAjAe kumAranA prayANa mATe sAruM muhUrta jovarAvI hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLa vagere tathA kuzaLa maMtrIo sAthe nidhi kuMDalane vidAya karyo. nidhikuMDala mahA araNyamAM Avyo tyAre devayoge teno azva samudAyathI vikhuTo paDI gayo. azvathI harAyelo kumAra ekAkIpaNe bhaTakato rAta paDI tyAre jAgRtapaNe vanamAM samaya pasAra karavA mAMDyo. e bhayaMkara vanamAM madhyarAtrIe kumAra jAgato hato
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 A zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra tyAre teNe bhayaMkara jaMgalamAM sInA rUdanano avAja sAMbhaLyo. koI duHkhI sInA rUdanathI du:khI thayelo kumAra avAja anusAra strInI najIka AvI pahoMcyo. ane tenI ceSTA guptapaNe jovA mAMDyo. agninI jvALAo vanane prakAzita karI rahI hatI. evA agnikuMDa pAse snAna karAvelI, raktacaMdananA lepavALI, rAtAkaNeranI mALAne gaLAmAM dhAraNa karelI svarUpavAna kumArIkAne te kApAlike maMDalamAM UbhI rAkhelI hatI. yogInA hAthamAM mastaka chedavAnI kartikA (kAtara) hatI. te devInI stuti karato hato, "he devI ! A bALArUpa baligrahaNa kara." yogIe bALA tarapha pharIne chelle kahyu, "he bALA ! tuM have tArA iSTadevanuM smaraNa kara. tArA jIvanano aMta hAthaveMtamAM ja che." bALA kahe che, "zaraNa karavAne yogya tArA jevA yogI bhakSaka thAya to huM kone saMbhALuM ? chatAM paNa sarve jIvonA hitakArI jinezvara bhagavAnanuM mAre zaraNa ho ane bIjuM zaraNa niSikuMDala kumAranuM ho" chupAIne rahelA kumAre tenuM nAma sAMbhaLyuM ane vicAryuM ke A bALA potAnuM nAma zI rIte jANatI haze ? tene A na2rAkSasanA paMjAmAMthI bacAvavI ja paDaze. kumAra taiyAra thaI gayo. jevo yogIe balidAna mATe kartikAvALo hAtha UMco karyo eTale tarata 'khabaradAra' kahIne pAchaLathI AvIne kArtikAvALo yogIno hAtha pakaDI lIdho. yogI A Akasmika banAvathI camakI gayo. "AvA bhayaMkara vanamAM A puruSa kyAMthI ? kumAre trADa pADI, "duSTa ! pApI ! A bALAne haNIne tuM tAro nAza cAhe che ?" jvALAonA tejamAM kumArano parAkrama bharyA tejathI yogI daMga thaI gayo. teNe kahyuM ke "bhaktithI meM ja devInI ArAdhanA karI hatI. A batrIsa lakSaNA bALAnA bhogathI vidhi pUrNa karIza eTale mArI vidyA siddha thaze. mane vikSepa nA karIza." "are mUDha pApI ! yogIno veSa dhAraNa karavA chatAMya tuM kukarma choDato nathI. AvuM pApa karatA zarama nathI AvatI ? jIvano ghAta karavo e mahApApa che tuM jANato nathI ? pApakarmathI vidyAsiddhi nA thAya." kumAre jIvadayAno
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala * caritra 13 upadeza ApI kApAlikane pratibodha pamADyo. kApAlike kahyuM, "he narottama ! te mane narakamAM paDato bacAvyo. guru pAse jaIne A pApanuM prAyazcita karIza. vijayAvatInA rAjAnI kanyAnuM meM haraNa karyuM che. tame tenA pitAne soMpI de che." ane yogI cAlyo gayo. ja nidhikuMDala kApAlikanA cAlyA gayA pachI kumAra vicAramAM kare che ke koNa haze A kanyA? je potAnuM nAma paNa jANe che. te kanyA puraMdarayazA to nahi hoya te? teNe bALAne ja pUchyuM ke tenuM nAma zuM che? nipikaDelanuM nAma kevI rIte dIdhuM? kumArano prazna sAMbhaLI bALAne thAya che ke A purUSanI vANI sAMbhaLIne tenuM roma roma pulakti thaI gayuM che to e ja potAnA pati haze nahitara bIjA purUSamAM tenuM haiyuM pulakita thAya nahi. kaMIka vicArIne bALAe kahyuM, "mArI vAta huM pachI karIza, paraMtu Apa kaho ke A bhayaMkara araNyamAM kevI rIte AvyA ?" kumAra kahe che ke te bALAnA puNya thakI prerAIne parivArathI vikhuTo paDI gayo che ane akasmAte ahIM AvI caDhyo che. pachI potAnI hakIkata kahI jaNAvI. temanI vAtacItamAM rAtri purI thaI. prAtaHkALa thatA sainya AvI pahoMcyuM ane sukha pUrvaka badhA vijyAvatI nagarIe badhA AvI pahoMcyA. ratnacUDa rAjAe rAjakumAra tathA tenA parivAranuM sanmAna karyuM ane puraMdarayazAnI vAta sAMbhaLI potAnA bhAvI jamAI para adhika prasanna thayA. eka zubha muhUrte dhAmadhUmapUrvaka baMnenA lagna thaI gayA. keTalAka divasa pachI rAjAnI rajA laIne niSikuDaMla potAnI priyA ane parivAra sAthe potAnA nagare Avyo. pitAe kumArano praveza mahotsava karyo. pitAnI chAyAmAM kumAra sukho bhogavato samaya pasAra karato hato tyAre eka divasa narazekhara rAjA zatrunI sAme yuddha caDyA. zatru sAthe yuddha karatAM rAjAne kAramo ghA lAgyo ane e ghAnI pIDAthI rAjA narazekhara AyuSya pUrNa karI paraloka sidhAvI gayA. pitAnA maraNathI rAjakumAra duHkhI thaI gayo.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjya ane bhogathI virakta thaI gayo. teNe vicAryuM ke are, lakSmI, jIvana, yauvana, parivAra vagere badhuM anitya che. je kAle hoya te Aje hotuM nathI. bhogo to roga karanArA che. jyAM saMyoga che tyAM viyoga AvavAno ja che. saMsAranA sukha ane moha kSaNabhaMgura che. janma, mRtyu, roga, zoka pratidina nAza karI rahyA che. mAtApitA pratyeno moha paNa duHkhadAyI che. A badhu paMkhInA meLA jevuM che. jema rAtre vRkSa para bhegA thayelA paMkhIo savAra thatAM judA judA mArge UDI jAya che tema parivAra (mAtA-pitA) paNa mRtyu pachI kaI gatimAM jAya che te jANI zakAtuM nathI. mAtA marIne bIjA bhavamAM priyA thAya athavA priyA marIne bIjA bhavamAM mAtA thAya tevI A saMsAranI mohadazA che. - pitAnA mRtyuthI zokagrasta niSikuMDala kumArane pitAnuM sAmrAjya bhogavavA chatAM manamAM bhogano AnaMda nathI. saMsAranuM anitya svarUpa tenA haiyAmAMthI khasatuM nathI. e samayamAM zrImanuM anaMtavIrya tIrthakara bhagavAna tyAM samovasaryA. devatAoe samavasaraNanI racanA karI. vanapAlake rAjAne AvIne kahyuM nidhikuMDala rAjA prasanna thaIne potAno zoka dUra karavA parivAra sahita temaja maMtrI, sAmaMta ane senApati vagere caturaMga senAne laIne bhagavAnane vAMdavA cAlyo. samavasaraNa joIne rAjacihnano tyAga karI pradakSiNA pUrvaka jinezvarane namIne yogya sthAnake sAMbhaLavA beTho. bhagavAna dezanA Ape che. "A saMsAramAM prANIo corAsI lAkha jIvayonimAM paribhramaNa kare che. emane manuSyabhava prApta thavo bahu durlabha che. evo durlabha manuSyabhava pAmIne paNa jo mANasa saMsAramAM rAcImAcIne hArI jAya, dharmakarma vagara manuSyajIvana nakAmuM jAya to pachI dohyalo narabhava pharIthI prApta thato nathI. manuSyabhavamA sarve samAna hovA chatAM UMca-nIca, garIba-tavaMgara, amIraphakIra, raMka ane rAjA e badho taphAvata potapotAnA karmonA lIdhe jovAmAM Ave che. keTalAka dharmajano AtmahitamAM magna hoya che jyAre keTalAka
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pApakarmamA racyApacyA rahIne AnaMda mAnatA hoya che. uttama jAti, uttama deza, dIrghAyuSya, nirogIpaNuM, zreSTha buddhi vagere durlabha vastuo moTA puNyAnuyogathI maLe che. ane e sAmagrIne meLavIne jeo eno sadupayoga kare che ane Atmahita sAdhe che te bhavasAgara tarI jAya che. nArakImAM naraka jIvo sadAkALa duHkhamAM potAno samaya pasAra kare che. tiryaMcone paNa bhUkha, tarasa, paravazatA, tApa, TADha vagerenuM apAra duHkha hoya che." 75 bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI rAjA niSkuiDala jInezvarane vaMdana karI nagaramAM gayo. sArA muhUrte putrane rAjya para sthApana karI sAtakSetramAM dhana vAparyuM. patnI sahita rAjAe karmano nAza karanArI dIkSA grahaNa karI. dIkSAne sArI rIte ArAdhIne baMne jaNa sudharma lokamAM devadevIpaNe utpanna thayA. kaSTathI ArAdhana karelA saMyamanuM phaLa to mokSaprApti che. mokSe javA mATe devabhava visAmArUpa che. :: lalitAMga :: vijaya nAmanA nagaramAM mahAsena rAjAnI caMdrA nAme paTTarANI hatI. putranI abhilASAthI vividha upAyonA phaLa svarUpe niSikuMDalano puNyavAna jIva putra paNe utpanna thayo. putra janmathI harSita thayelA rAjAe moTo mahotsava karI. putranuM nAma lalitAMga pADyuM. yogyavaye kalA zikhato rAjakumAra yauvanavayamAM Avyo. aneka mitrothI zobhato lalitAMga vikAra rahita hato. aizvarya saMpanna chatAM ahaMkAra vagara ane baLavAna chatAM bIjAne paramaAnaMdanuM kAraNa hato. te ja kSetramAM AvelA paramabhUSaNa nagaranA rAjA puNyaketu ane tenI rANI ratnamALA thakI puraMdarayazAno jIva putrI paNe utpanna thayo tenuM nAma pADyuM unmAdayaMtI te paNa anukrame bhaNIgaNIne yauvanavaya pAmI. yuvAna hovA chatAM bALAne viSayanA koIpaNa sAdhana tarapha prIti thatI nahi. kumArIne vairAgI jANI mAtA kahe che ke kanyA vara vagara zobhatI nathI tyAre tyAre kumArI kahe che jyotiSakaLA, nabhogAmI vimAna racavAnI kaLA,
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAdhAvedhakaLA ane viSa-gArUDImaMtra kaLA e cAreya kaLAomAM nipuNa je nara haze tene te paraNaze kumArInI pratijJA jANI rAjane rANIe vAta karI. rAjAe evA vara mATe svayaMvara yojyo. dezadezAMtarathI rAjakumArone teDAvyA. aneka rAjakumAro potAnA parivAra sAthe AvyA. rAjAe temanuM svAgata karyuM. muhUrtanA divase rAjakumAro svayaMvara maMDapamAM potapotAnA sthAne beThA. lalitAMga kumAra paNa tyAM hAjara hato. lalitAMgane joIne rAjakumArI bhavAMtaranA snehathI atyaMta harSa pAmI ane manathI lalitAMgane varI cUkI. tyAM rAjabALAne jovA mAtrathI kAmAtura thayelo koI khecara mohanImaMtrathI mugdha karIne rAjabALAnuM haraNa karI cAlyo gayo. kSaNavAramAM badhuM vyavasthita thatAM rAjakumArI adazya thayelI jaNAI. rAjA ane badhA ja hAhAkAra karavA lAgyA. temane uddezIne rAjAe kahyuM, "he rAjakumAro ! koI duSTa vidyAdhara rAjakumArIne harI gayo che. ane atyAre AnaMdanI jagyAe vizAda chavAI gayo che. paraMtu je baLavAna puruSa vidyAdhara pAsethI mArI kanyAne pAchI lAvaze tene huM mArI kanyA ApIza." rAjAnI udghoSaNA sAMbhaLIne lalitAMge pUchyuM ke koI evo puruSa che je potAne batAvI zake te duSTa kyAM che? bIjA eka rAjakumAre kahyuM jyotiSa lagnanA baLathI pote jANI zake che ke rAjakumArIne laIne vidyAdhara khUba dUra jato rahyo che. te sthAnakane pote jANe che. jo koI tyAM laI jAya to batAvI zakAya. e rAjakumAranI vAta sAMbhaLIne koI trIjA rAjakumAre potAnI vidyAzakti vaDe AkAzagAmI vimAna taiyAra karyuM. vimAnamAM lalitAMga sahita badhA rAjakumAro potAnA Ayudho laIne cAlyA. ane pelA nimitta kahenAra rAjakumAranI vANInA anusAre pelA duSTa vidyAdharanI najIka AvI pahoMcyA. lalitAMga e vidyAdharane joIne garyo. "vidyAdharathI sahana thayuM nahi te kanyAne eka bAjue mUkI lalitAMga sAthe yuddha karavA mAMDyo. baMne bhayaMkara yuddha karavA mAMDyA. yuddhamAM lalitAge vidyAdharane mArI nAkhyo. tene mArIne badhA unmAdayaMtI pAse AvyA tene marelI joI badhA vicAramAM.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra paDyA. pachI sarpanA daMzathI mUrchita thayelI jANI bALAne gArUDIyaMtranA jANakAra eka rAjakumAre siddha vidyA vaDe sajIvana karI. rAjabALAne vimAnamAM besADI badhA rAjakumAro rAjAnI pAse AvyA. rAjakumArI tenA pitAne soMpIne temaNe potapotAnA parAkramo kahyA. cAreya rAjakumAro rAjabALAne paraNavA paraspara vivAda karavA lAgyA. rAjA ciMtAmAM paDI gayo. emanA vivAdane nivArI zakyo nahi. cAreya kanyA mATe hakadAra hatA. lalitAMge vidyAdharane mArI nAkhyo hato. bIjAe jyotiSa lagnathI vidyAdharane batAvyo hato. trIjAe vimAna banAvIne badhAne vidyAdhara pAse laI javAmAM sahAya karI hatI. cotho mRta rAjakumArIne sajIvana karanAra hato. cAre ya rAjakumAro samAna baLa ane rUpavALA hovAthI traNanuM apamAna karIne ekanI sAthe lagna karAvavAnI rAjAnI hiMmata cAlI nahi. rAjA ciMtAmAM paDI gayo. A hakIkata sAMbhaLI rAjabALA manamAM duHkhI thaIne vicAravA mAMDI, "mArA rUpane dhikkAra thAo je rUpamAM lobhAIne A cAre ya uttama rAjakumAro vivAda kare che. jo ke mAruM mana to lalitAMga tarapha AkarSAyeluM che chatA durbhAgyavaza huM temane meLavI zakuM nathI ane pitAnuM paNa vivAda TALI zakatA nathI eTale duHkhI che. A ApattimAM maraNa sivAya koI upAya nathI. jo ke AtmaghAta karAya nahi paNa kyAreka karavo paDe." 77 rAjakumArI e A duHkhamAMthI chuTavA pitAne vinaMtI karI, "pitAjI, Apa viSAda nA karo. Apa mane kASTa bhakSaNa karavAnI rajA Apo ke jethI A ApattimAMthI huM mukta thaIza ane rAjakumAro kleza baMdha karaze ane pota-potAnA vatana cAlyA jaze." rAjakumArInI vAta sAMbhaLI rAjAe maMtrI sAme joIne kahyuM maMtrI to e ja kahevAya je rAjAne ciMtAnA sAgaramAMthI mukta karavA mArga kADhe. duHkhI rAjAne joIne maMtrIe kahyuM, "rAjabALAne kASTa bhakSaNa karavAnI anumati Apo. tenuM pariNAma sAruM Avaze. kanyA ane varane sukha thaze ane tamArI ciMtAno paNa aMta Avaze." rAjAe nagara bahAra caMdananA lAkaDAnI citA khaDakAvI. rAjabALA paNa snAnathI pavitra
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra thaI baLI maravAne tyAM AvI. rAjA maMtrI Akho parivAra tyAM hato. badhA ja zokamagna thaI gayA. subuddhi maMtrIe pelA cAra rAjakumArone tyAM bolAvyA ane zAMtithI kahyuM, "tame cAre samAna rUpaguNavALA cho ethI traNanuM apamAna karIne ekanI sAthe rAjaputrIne kevI rIte paraNAvIe ? mATe A kanyAne agnimAM baLI maravAnI tame rajA Apo. zoka karatA nahi. chatAMya je A kanyA upara gADha premavALo hoya te kanyA sAthe agnisnAna karI zake che." maMtrInI vANI sAMbhaLI cAreya rAjakumAro maMtrInA buddhibaLa para vArI gayA. e buddhizALI maMtrI e koInuM paNa apamAna karyA vagara vivAda TALI dIdho. rAjakumAroe dubhAtA hRdaye kanyAne anumati ApI. rAjakumArIe citAmAM praveza karyo cAre bAjuthI agni prajavalita thayo. dhumADAthI cAre bAju aMdhakAra chavAI gayo. lalitAMga ekadama vyAkuLa thaI gayo ene thayuM anAtha evI priyAne agni bALI nAkhe to potAne jIvavAnuM zuM prayojana ? ema vicArI ciMtAmAM paDavA taiyAra thayo. maMtrI, sAmaMto vagere e vArtA chatAM te citAmAM kUdI paDyo. badhA vismaya pAmI gayA. rAjakumAra lalitAMgane citAmAM kUdI paDelo joIne rAjabALAe snehollAsathI kahyuM, "mArA jevI tuccha strI mATe Apa jevA nara ratnanuM maraNa yogya nathI." lalitAMga teno javAba ApavA lAgyo te daramiyAna citAnI nIcenA bhoMyarAmAM maMtrIe rAkhelA puruSoe bhoMyarAnA dvAra kholI, citAnA lAkaDA AghApAchA karI agni sparze te pahelA baMnene aMdara laI lIdhA. ane bhoMyarAnA dvAra baMdha karI dIdhA jethI baMnene agni sparze nahi. e puruSoe baMnene bhoMyarA vATe bahAra lAvI maMtrInA makAnamAM hAjara karyA. baMnene sAjAsamA joI maMtrI khuza thayA ane te rAta temanA gharamAM chupAvI dIdhA. A bAju agni javALAo AkAzane sparzatI cAlI lalitAMganuM sAhasa joI badhA vismaya pAmyA ane rAjakumAro paNa zokamagna thaIne tyAMthI cAlI gayA rAjaparivAra paNa putrInA maraNathI duHkhI thaI cAlyo gayo..
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra H lagna H rAjA prAtaHkALe rAjasabhamAM rAjakumArInA mRtyanA zokanA lIdhe udAsa thaIne beThA che. rAjAnA zokane ocho karavA maMtrIo aneka prakAranA vArtAlApa karI rahyA che. chatAM rAjAno zoka ocho thato nathI. sabhAjano lalitAMganA sAhasane varNavI rahyA hatA. rAjA ane maMtrIo paNa lalitAMgano patnI sneha joIne tAjuba thaI gayA hatA. rAjAe maMtrIne kahyuM be jIvonI hatyA thaI gaI tene sAruM kevI rIte kahevAya ? maMtrI mUchamAM hasatA hatA. AnAthI paNa sAruM pariNAma Avaze. rAjA pUche che kevI rIte ? maMtrI kahe che pahelA pelA traNa rAjakumAro have zuM karavAnA che te jANavuM joIe. traNeyane rAjasabhAmAM bolAvavAmAM Ave che. rAjakumAro kahe che ke teo patAnA deza javA mAMge che. maMtrI muddAnI vAta kare che, "tame jAo te ja yogya che kAraNa ke insApha patI gayo che. rAjakumArI baLIne bhasma thaI gaI che ane tame tamAro haka jato karyo che." maMtrI kahe che rAjakumAra lalitAMge balidAna ApI dIdhuM che. have daivayoge pAcho Ave to eno haka bhogavaze. koine vAMdho hovo joIe nahi. maMtrI kabula karAvI le che ke baMne jaNa jo devatAnI sahAyathI pAchA Avaze to lalitAMga ja kumArIne yogya gaNAze. 79 e vAtacIta daramiyAna lalitAMga ane rAjakumArI rAjasabhAmAM AvIne hAjara thayA. badhA phATI AMkhe temane joI rahyA. AvuM kevI rIte banI zake ? A svapna haze ke mAyA ? tyAre maMtrI kahe che ke je badhA jue che te satya che. rAjakumAro joI rahe che. temaNe pote ja potAno haka gumAvyo hato. have zuM ? maMtrI khulAso kare che ke kevI rIte bacAvI levAmAM AvyA che. rAjakumAronA mananuM paNa samAdhAna thaI thaI jAya che. rAjA dhAmadhUmathI lalitAMga ane rAjakumArInA lagna karAvI de che. pelA traNeya rAjakumAro vivAha utsavamAM bhAga laIne potapotAnA vatana cAlI jAya che. lalitAMga zvasuranA AgrahathI tyAM rahe che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra keTalAka divasa pachI sAsusasarAnI AjJA meLavIne potAnA vatana javA taiyAra thAya che. rAjA putrIne moTo kariyAvara ApIne sAsare vidAya kare che. potAnA putra parivArane Avelo jANI rAjA moTo pravezotsava karAve che. ghaNAM divase putrane joI rAjA prasanna thayA. lalitAMga ane unmAdayaMtI paMcavividha sukhone bhogavatA samaya pasAra kare che. eka divasa rAjA putrane yogya jANI eno rAjyabhiSeka karAve che. kumAra lalitAMga narapati lalitAMga thAya che.rAjAe javAbadArImAMthI mukta thaI Atmahita sAdhyuM. lalitAMga nyAyathI prajA pAlana karato potAno samaya sukhamAM vyatIta karato hoya che. :: vairAgya H 80 zaradaRtunA eka divase lalitAMga rAjA potAnI priyA sAthe jharUkhe beTho hato. sAMjano samaya hato. AkAzamAM aneka pacaraMgI vAdaLa ekaThA maLIne vikharAI jatA hatA. navIna navIna svarUpane dhAraNa karatA hatA. rAjAe akasmAte AkAza tarapha dRSTi karI vAdaLathI banelA paMcavarNavALo manoharaka prAsAda najare paDyo. rAjA joIne bahu khuza thayo. prAsAdanA sauMdaryane eka citta joI rahyo. kSaNavAra pachI rAjAnI najara paDI to vAdaLA vikharAI javAthI prAsAda chinna-bhinna thaI gayo hato. rAjA rANIne kahe che, "priye ! zaradaRtunA vAdaLanI capaLatA to jo ? suMdara AkAravALo AkAzaprAsAda kSaNamAM ja vAyuthI vikharAI gayo." rANI kahe che, "vAdaLano to e svabhAva ja che." rAjA : "evI ja A duniyAnI vastuo dhana, yauvana, vaibhava, aizvarya badhu eka divasa naSTa thaI jaze ne ?" rANI : "Ayu pUrNa thatA koI kSaNa mATe paNa saMsAramAM rahetuM nathI." rAjA : "tArI vAta sAcI che. yauvana, lakSmI, jIvana badhuM ja kamaLapatra para rahelA jalabiMdu samAna che. kyAre sarI paDe
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guhAsAgaranuM saraLa * caritra i . - mRtyu thai che kahevAya nahi. chatAM manuSyo paraloka sAdhavAmAM utsAhI nathI." rANI : A lokanA sukhamAM magna mAnavIne parabhavanI paDI nathI. mAnavI kuTuMba parivArAdika upAdhimAMthI mukta thAya tyAre paraloka saMbhAre ne? rAjA : "mohamAM mUMjhAyela mAnavI kaMI joI zakato nathI. A prAsAdanI mAphaka anitya AyuSya pUruM thatAM hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLanA baLa hovA chatAM mAnavIne harI le che. tyAre zuM kare che ?" . . rANI : "paravaza paDelo mAnavI zuM karI zake? enuM cAle to mRtyune paNa chetaravA taiyAra thaI jAya." rAjA : "chatAM svAdhInapaNe mAnavI dharma pAmavAno prayAsa karato nathI te ochuM che?" rANI : "kuTuMba parivAramAM muMjhAyela mAnavI mAtApitAnA lADamAM bALapaNa vyatIta kare che. yauvana vilAsomAM pasAra kare che. vRddhAvasthA to dhamarAdhanA karavAmAM nakAmI hovAthI putrAdikanuM mukha jaIne parAdhInapaNe pasAra kare che. Aja mAnavIno sAmAnya krama che. koIka vIralA ja dhamarAdhana karI Atmahita pAmI jAya che." rAjA : "je hoya te. A asAra kAyAmAM kaMI sAra nathI. saptadhAtuthI poSAyela A zarIrano DAhyA puruSo dhamarAdhana vaDe sadupayoga kare che. rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane spazIda bhogo to rogone noMtaranArA che. A navayauvana zarIra, khAna, pAna, vasa to zaNabhaMgUra che. AvA asAra ane kSaNabhaMgUra rogothI have saryuM."
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra . " rANI : "ApanI vAta satya che. ApaNe bhogo ghaNA bhogavyA have Atmahita tarapha ApaNe vaLavuM joIe." - rAjArANInuM hRdaya vairAgyathI bharAI gayuM. ane bIjA divase nagarInA udyAnamAM jinezvara bhagavAna padhAryA. devAtAoe samavasaraNanI racanA karI. bhagavAne dezanA ApI. jInezvaranI vANI sAMbhaLI rAjAe mohano parAjya karyo. zubha muhUrta putrano rAjyAbhiSeka karyo. jinezvara pAse rANI unmAdayaMtI sAthe dIkSA lIdhI. bAra prakAranA tapane AcaratA niraticArapaNe saMyamanI ArAdhanA karavA mAMDyA. rAjA lalitAMga niraticArapaNe paNa saMyamane pALI samAdhipUrvaka kALa karIne IzAna devalokamAM devapaNe utpanna thayA. unmAdayatI rANI paNa samAdhipUrvaka kALa karIne te ja devanI devI tarIke utpanna thayA. IzAna devalokamAM aThThAvIsa lAkha vimAna rahelA che dareka vimAnomAM dara vimAne eka jina caitya hoya che. dareka caityamAM ekasoeMzI jina pratimA zAzvatapaNe rahelA che. te deva-devI tyAM paNa virahamAna jinezvaranI bhakti karatA sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyA. ja : vidhAdhara bAlA : cheA jaMbudvipamAM vizvapurI nagarInA rAjA surateja ane tenI paTTarANI puSpAvatInI kulie lalitAMga devano jIva putra paNe utpanna thayo. mAtApitAe janmotsava karIne bALakanuM nAma devasena pADyuM. devasena zastra ane zAmAM pAraMgata thaIne yauvanAvasthAmAM pravezyo. A unmAyaMtIno jIva devIbhavanamAMthI AyuSyapUrNa thatAM vainAtrya parvatanI dakSiNe AvelA surasuMdara nagaranA vidyAdhara rAjA ravikiraNa ane tenI paTTarANI ravikAntA thakI putrI thaI. tenuM nAma caMdrakAntA. caMdrakAntA strInI cosaTha kaLAmAM nipuNa thaI yauvanavayamAM AvI. chatAM ene puruSanuM nAma paNa gamatuM nahi to pachI lagnanI to vAta ja kyAM ? sakhIo aneka
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra parAkramI vidyAdharonA parAkrama tenI AgaLa kahetI paNa caMdrakAntA sAMbhaLatI nahi. putrInA viraktapaNAthI mAtApitAne ciMtA rahevA mAMDI. ekavAra caMdrakAntA tenI sakhIo sAthe krIDA karavA parvata nA zikhara upara AvI. tyAM teNe kinnara yugala dvArA tAlabaddha gavAtuM manohara gIta sAMbhaLyuM. te gItamAM devasena kumAranA rUpa, guNanuM varNana hatuM. pUrvabhavanA snehathI e vidyAdhara bALA devasena tarapha rAgavALI thaI. devasenanuM nAma sAMbhaLatA tenA romaromamAM AnaMda thayo. caMdrakAntAnA kahevAthI piyaMkarI nAmanI sakhIe kinnara yugala pAse AvIne pUchyuM, "tame jenI kIrti gAthAnuM varNana karo cho te devasena koNa che ? kinnaroe kahyuM, "enA guNonI vAta thAya evI nathI. devatA hoya ke manuSya tenA guNonuM varNana kare che. ame pRthvInA sauMndaryanuM nirIkSaNa karatA anukrame vizvapurI nagarInA udyAnamAM AvyA tyAM devakumAra jevo devasena kumAra dAna karIne yAcakone harSa pamADato joyo. enI saumyatAnI harIphAI karatA caMdra, sUrya, bRhaspati, zukra ane budha paNa tenAthI aMjAIne dUra jatA rahyA te enuM vizeSa zu varNana karIe ?" ema kahI kinnara yugala cAlI gayuM e yugalanI vAta sAMbhaLIne sakhIe caMdrakAntAne kahyuM ke khUba moDuM thaI gayuM che. have pAchA pharavuM joIe. mAtApitA ciMtA karatA haze. caMdrAkAntAne devasenakumA2nA guNothI thayelA AnaMdanI vAta sakhIe mAtAne karI. samartha zaktizALI vidyAdharanI dIkarI alpazaktivALA bhUcarane paraNe te vAta caMdrakAntAnA bhAIone gamI nahi. teo potAnI bahenanA manane bIjA dizAmAM vALavAno prayatna karavA mAMDyA. temaNe kahyuM, "caMdrA, hajI tuM nAdAna che. vidyAdhara ane manuSyamAM jamIna AsamAnano taphAvata che. kyAM zakti saMpanna vidyAdhara ane kyA niH satva manuSya ! vidyAdharo to mana phAve tyAM jaI zake, kSaNamAM aSTApada upara to kSaNamAM naMdanavanamAM koIkavAra naMdIzvara dvIpa to vaLI koI vAra merU parvata 52. vidyAdharo vidyA vaDe game te svarUpa dhAraNa karIne game tyAM jaI zake che. evA bhAgyavAna vidyAdharo kyAM ? ane
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra dIna, anAtha, rAMkanI mAphaka vAraMvAra parAbhava pAmanArA manuSyo kyAM ? jeo karmabhUmimAM vihAra karatA arihaMta bhagavAnane vAMdavAne samartha nathI, temanI dezanA sAMbhaLavA zaktimAna nathI evA pRthvInA kIDA jevA manuSya tarapha zuM joIne prIti thAya che ?" 84 potAnA baMdhuonI ane svajanonI zikhAmaNane sAMbhaLIne bolI, "potAnI stuti ane pArakI niMdAnuM kAraNa rAgadveSa che. bAkI madhyastha paNe vicAra karIe to janma, jarA, mRtyu rogAdika bhAvo jema manuSya - bhUcArIne vaLagelA che tema vidyAdharone paNa vaLagelA che. "have ame vicArIe ke vidyAdharo AkAzagAmI hovAthI game tyAM jaI zake to paMkhIo paNa game tyAM UDI ja zake che ne ? rUpa parAvartana naTa loko paNa AbehUba rIte karI zake che. manuSyamAM jo vidyAdharanI jAti uttama manAtI hota to arihaMta, cakravartI, baladeva ane vAsudeva e jAtimAM kema utpanna thatA nathI. manuSyamAM utpanna thaIne parAkramI vidyAdharone vaza kare che." caMdrakAntAnI vAta sAMbhaLI enA bhAIo mauna thaI gayA. vidyAdhara ravikiraNe vicAryuM ke devasenakumAra vagara A kanyA anyane paraNaze nahi. paNa devasenano rAga kanyA pratye kevo che te jANavuM joIe. tenI parIkSA karavA temaNe kanyA caMdrakAntAnuM citrapaTa taiyAra karAvI vizvapurI nagarImAM rAjA pAse mokalyuM. citrapaTa jotA ja rAjukumAra e kanyA para gADha rAga vALo thaI gayo. vidyAdhara, ravikiraNa caMDALanuM svarUpa dhAraNa karI gAMdharva banIne vINA vagADato potAnI putrI sAthe rAjAnI sabhAmAM Avyo. AkhI sabhA tenA madhura gAyanathI khuza thaI sivAya ke devasenakumAra. e to caMDAla sAthe AvelI caMDAlaputrIne jovAmAM ja lIna thaI gayo. rAjasabhAne paNa gaNakArI nahi. basa caMDAlIne phATI AMkhe joI rahyo. kumAranI prItinI parIkSA karIne pachI ravikiraNa parivAra sahita vivAhanI sAmagrI laIne vizvapuranA udyAnamAM Avyo ane rAjAne vadhAmaNI mokalI. surateja rAjAe paNa vivAhanI taiyArI karI vidyAdharonuM sanmAna karyuM. zubha mahUrte devasena ane caMdrakAntA vivAha
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ADaMbarapUrvaka thaI gayA. vidyAdhara potAnI putrIne puSkaLa jajhaverAta, vasro vagere divya vastuo ApI. keTalAka divasa tyAM rahIne ravikiraNa sUrateja rAjAnI rajA laI parivAra sAthe potAnI rAjadhAnI vaitADhya para cAlyo gayo. ane tyAMthI dararoja potAnI putrI mATe divya bhogo mokalavA mAMDyo. :: devasena : 85 pratidivasa, zvasura taraphathI AvatA divya bhogone bhogavato dhruvasenakumAra devatAonI jema sukhethI samaya pasAra karato hato. loko paNa manuSyabhavanA adbhuta sukhonI prazaMsA karatA hatA. devasenanA pitA surateja rAjAe paNa gurUmahArAjanI dharmadezanA sAMbhaLI devasenakumArane rAjya arpaNa karI pote saMyama aMgIkAra karI lIdho. devasena rAjA nyAyapUrvaka rAja karatA hatA. dharmapUrvaka anupama bhogo paNa bhogavatA hatA. caMdrakAntA rANIthI putra utpanna thayo tenuM nAma rAkhyuM sUrasena. bALaka caMdramAnI mAphakha anukrame vRddhi pAmato. divya kAMtivALo sUrasena zastra ane zAsranI kaLAmAM praviNa thaI yauvana avasthAmAM pravezyo. dararoja caMdrakAntAnA pitA vidyAdhararAja vikiraNa taraphathI divya bhogo Avye jatA hatA. manuSyanA bhogo uparAMta divya bhogo ne bhogavatA eka divasa vighna AvyuM. vidyAdhararAja ravikiraNa cittanI vyAkSiptatAthI putrI caMdrakAntAne divyabhoga molI zakyo nahi. pitA taraphathI eka divasa bhoga nahi AvatAM caMdrakAntA atyaMta vyAkuLa thaI gaI. tenA manamAM uthalapAthala macI gaI. tene badhuM nirasa lAgavA mAMDyuM. pitA mATe enA manamAM kaMIka vicAra AvI gayA. potAnA para gusse thayA haze ? potAne bhUlI gayA haze ? evA vicArothI enA manamAM glAni chavAI gaI. sakhIo samajAvavA mAMDI ke sajjana puruSo saMtoSa dhAraNa karI je maLe temAM sukha mAne che. bIjAonI ApelI vastuothI maLatuM sukha kAyama rahetuM nathI. sakhInI vAta sAMbhaLIne caMdrakAntAe kahyuM, "pArakI AzA sadA nirAzA. paMcendriyanA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra parAdhInapaNAthI nizcayapaNe parAbhava ja maLe che. je bhogone bhogavyA chatAM paNa tRpti nA maLI zake to evA mohane zuM karavAno ? huM to have svAdhIna evI pravajyAne ja aMgIkAra karIza. parAdhIna evA kAmabhogathI have saryuM." 86 e daramiyAna pratihArIe AvIne kahyuM, "mahArAja jinezvarane vaMdana karavA jAya che. ane Apane tvarAthI bolAvyA che. "rANI AnaMda pAmI rAjA sAthe jinezvarane vAMdavA gaI. bhagavAne dezanA zarU karI : "A saMsAra samudramAM duHkha e sAgara samAna che. sukha sAgaramAM biMdu samAna che. narakagatimAM pApa karanArA nArakIo zIta ane uSNa vedanA temaja zasranA ghA, zalmali vRkSanA patrAdikathI thatI bhayaMkara vedanA sahana karI rahyA che. tiryaMcagatimAM zIta, uSNa, bhUkha tarasa, baMdhana, bhAravAhana aneka duHkho sahana karavA paDe che je ApaNe najare joIe chIe. devatAone paNa irSyA, viSAda, krodha, lobha doSovALI viTaMbaNAo bhogavavI paDe che. manuSyamAM paNa janma, jarA ane mRtyunA duHkha uparAMta durbhAgya, dAridra, zoka, viyoga aneka duHkho rahelA che. mATe he bhavya jIvo ! A bhayaMkara duHkhothI chUTavA tame avinAzI ane nirAbAdha muktinI sAdhanA karo. muktinI sAdhanA mATe jaina dharma pratye ruci rAkho." bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI devasena rAjA e zUrasenane rAjyagAdI soMpI jinamaMdiramAM aAntikA mahotsava karyo. sAte kSetramAM puSkaLa dhana vAparI, garIba janone chUTe hAthe dAna ApI sAdharmikone saMtoSI parigrahano tyAga karyo ane rANI caMdrakAntA sAthe jinezvara pAse dIkSA grahaNa karI. siddhAMtanA ucca tattvane jANatA rAjarSi bhaNIgaNIne zAstranA pAragAmI thayA, apramattapaNe cAritranI ArAdhanA karatA hatA. bAra prakAranA tapane tapatA rAjarSi pAparUpa karmone bALIne bhasma karavA lAgyA. muktimAM ja lakSya rAkhI niraticArapaNe cAritranI ArAdhanA karatA keTalAka varSo pasAra karyA. prAMte rAjarSie saMlekhanApUrvaka ArAdhanA karI, anazana aMgIkAra karyuM, sukRtyonI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra anumodanA ane pAponI AlocanA karatA karatA, manamAM jinezvaranuM dhyAna dharatA, anazanavratamAM ja kALa karIne paMcamadevalokanA brahmalokamAM brahmamendra paNe utpanna thayA. caMdrakAntA paNa te devalokamAM deva thayo. pUrvanA saMskArathI baMne mitro thayA. * jinapUjAnuM aMtimaphaLa : bharatakSetranA madhyakhaMDamAM kurudeza Avelo che tyAM gajapura nagaranA rAjA zrI vAhanane lakSmInAmanI paTTarANInI kukhe cauda svapnanothI sUcita devasenano jIva brahmadevalokamAMthI AvIne utpanna thayo. caMdrakAntAno jIva zrIvAhanarAjanA buddhisAgara maMtrInI sudatA patnI thakI putrapaNe utpanna thayo. rAjaputranuM nAma priyaMkara ane maMtrIputranuM nAma matisAgara pADyuM. - vRddhine pAmatA baMne kumAro parabhavanA snehathI A bhavamAM paNa ekabIjanA viyogane sahana karI zakatA nahi. sAthe ja ramatA, sAthe ja jamatA ane abhyAsa paNa sAthe ja karatA. zasa - zAhanI kaLAmAM pAvaradhA banI yauvanAvasthAmAM AvyA. zrIvAhanarAjAe rAjakumAra priyaMkarane aneka rAjAonI kanyA sAthe pANigrahaNa karAvyuM. maMtrIe paNa matisAgarane aneka maMtrInI putrIo sAthe paraNAvyo. potapotAnI patnIo sAthe anupama sukha bhogavatA maMtrIputra ane rAjakumAra sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyA. eka divasa zrIvAhana rAjAe gurunA upadezathI saMsArane asAra jANatA rAjakumAra priyaMkarane rAjagAdI soMpI pote dIkSA grahaNa karI. potAnA svAmI sAthe buddhisAgara maMtrIe paNa atisAgarane maMtrIpade sthApanA karI dIkSA lIdhI rAjagAdI bhogavatA ane nyAyathI prajAnuM pAlana karatAM priyaMkara rAjAnA zastrAgAramAM cakraratna utpanna thayuM. e divya cakranA prabhAvathI priyaMkara rAjAe pakhaMDa bhAratane jItI lIdhuM ane cakravartI thayA. batrIsa hajAra muguTabaddha rAjAo temanI sevA karavA mAMDyA. caudaratnonA svAmI priyaMkara cakravartI potAnA parAkramathI upArjana karelA cakravartInA manohara bhogo bhogavavA mAMDyA. ATalA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIrAM - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra moTA sAmrAjyanA cakrIne aneka maMtrIo hovA chatAM matisAgara maMtrI vagara cAlatu nahi. parabhavanA snehanA lIdhe A bhavamAM paNa matisAgara pratye jeTalo prema hato. eTalo potAnI ramaNIo ke sI ratnomAM nahato. mahisAgara paNa devatAnI mAphaka cakravartInI sevA karatA hatA. potAnuM sarvasva maMtrI mATe cakravartI ja hatA. ekabIjA pratye sneha hovAnuM kAraNa teo samajI zakatA nahi eTale jJAnI pAse khulAso meLavavA Atura hatA. eka divasa suprabha nAme tIrthaMkara bhagavAna gajapura nAmanA udyAnamAM samavasaryA. traNa chatra, bhA maMDala, dharmacakra, siMhAsana, cAmara, dubhi, sura puSpavRSTi ane azokavRkSa e ATheya pratihAryathI zobhatA bhavyajanono bAre parSadA AgaLa dezanA ApavA mAMDyA. cakrI ane maMtrI paNa dezanA sAMbhaLavA AvyA hatA. - "saMsAramAM keTalAka dIkSAnA atha hovA chatA kALa vilaMba karatA temanA manoratho adhUrA rahI jAya che. keTalAka jJAnIjano saMsAra taravAmAM kuzaLa chatAM kugrAharUpa kadAgrahanA vazathI pAtALamAM DUbI jAya che. keTalAka saMsAra samudra tarIne kAMThe AvyA chatAM pramAdarUpI kAdavamAM khUpI jAya che. he bhavyajano ! bodha pAmo ! saMsAranA mohamAM nA lapaTAo. apramAdarUpI vahANamAM ArUDha thaIne A saMsAra sAgaranuM ullaMghana karI anaMtasukhanA dhAma muktisAgarane tame pAmo." suprabha jinezvaranI dezanA sAMbhaLI moharUpI aMdhakArane nAza thatA cakravartInA jJAna locana khulI gayA. teo bolyA, "he bhagavAna! ApanI vANI satya che. dharmarUpI nAva vagara saMsArasAgara tarI zakAto nathI. ApanA prasAdathI ame zuddha tattva ApyuM chatAM mAre ane maMtrInA arasaparasa gADha snehanA saMbaMdha para Apa prakAza pADo." cakravartInA praznanA javAbamAM jinezvare zukanA bhavathI cakravartInA bhava sudhIno baneno parabhavano saMbaMdha kahI saMbhaLAvyo. baMne jaNa sarakhuM ja puNya karyuM che ane sarakhuM ja phaLa bhogavyuM che. zukanA bhavamAM jinezvaranI
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pUjA karIne je bIja vAveluM tenuM puNyarUpI vRkSa atyAre phAleluM che. jenuM phaLa to baMne jaNe siddhagati prApta karIne levAnuM che. prabhunuM vacana sAMbhaLI baMnene jAti smaraNa thayuM. zAnathI vairAgya pAmelA cakrI ane maMtrI baMne cAritra levA taiyAra thayA. jinezvarane vAMdI cakrI ane maMtrI potAnamivAra sAthe nagaramAM gayA. cAritranI prabaLa icchAvALA cakrIe ja khaMDanuM moTI samRddhivALuM rAjya tRNanI mAphaka gaNI potAnA jayeSTha putrane soMpI dIdhuM. putra, kalatra ane snehIjanonA snehanI majabUta sAMkaLa taMtunI mAphaka toDI nAkhI. cosaTha hajAra strIono tyAga karI cakrI dIkSA levA taiyAra thayA. priyaMkara cakrIe maMtrI matisAgara sAthe bhagavAna pAse dIkSA aMgIkAra karI. Ama rAjA ane maMtrI cAritrane pALatA tapa - tejathI zobhavA mAMDyA, anukrame tArUpI agnithI karmarUpI lAkaDIne bALIne bhasma karI nAkhyA. Ayu pUrNa karI teo anaMta sukhone bhogavanArA thayA. A pramANe ajJAnathI kareluM dravyastava paNa paraMparAe vizeSa sukhanA heturUpa thayuM to jJAnayogathI bahumAnapUrvaka zraddhA vaDe jo dravyastava saMbaMdhI kathA sAMbhaLI priyA sahita devasiMha kumAra dharma pAmIne potAnA sthAnake gayA. guru paNa vihAra karI anyatra cAlI gayA. * * * ja zrAvaka damariAdhana ja zvasura nagaramAM sukhathI samaya pasAra karato devasiMha kumAra yathAzakti dharmanA anuSThAna karavAnuM bhUlI jato nahi. paraMtu mAtApitAnuM smaraNa thatAM devasiMha kumAre zvasuranI AjJA laI priyA sAthe svadeza javA prayANa karyuM. mArgamAM rAjAothI mAna meLavato, nadI, taLAva, vAva AdimAM krIDA karato, parvata, nagara, zahera vageremAM jinezvaranI pUjA racAvato, duHkhIjanone dAnathI rAjI karato anukrame mathurAnagarImAM Avyo. pitAe ADaMbarapUrvaka pravezotsava karAvyo. ati AnaMdathI potAnI pATe besADI megharatha rAjAe dIkSA aMgIkAra karI. devasiMha rAjAe yuddha karyA vagara aneka rAjAone potAnA prabhAvathI vaza karI lIdhA ane nyAyathI eka
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ST zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra cake rAjaya karavA lAgyo. saMsAranA sukha bhogavIne thAkI rahelA devasiMha eka divasa prAtaHkALe niMdrAmAMthI jAgIne vicAra karavA mAMDyo. "A pRthvI para je rAjAoe potAnA rAjapATano tyAga karI dIkSA aMgIkAra karI che teo dhanya che. ane huM adhanya chuM. kAraNa ke jANavA chatAM virati prApta karavAno udyama karato nathI. bhogalAlasA mane vaLagelA che eTale duSTa cAritra mohanIya karmarUpa zayatAno huM zI rIte jItI - zakIza? tene jItavAno upAya pUrva sUrizvare batAvyo che. to dravyastava huM AdarU, ke jenAthI mane bhAvastavanI prApti thAya." - eka suprabhAte jAgRta thayelA rAjA e pramANe bhAvanA bhAvato dravyastava AdaravA hetu sArA muhUrta zuddha pRthvI jovarAvI keTalAka sUtradhArone jinamaMdira taiyAra karavAnI sUcanA karI, keTalAkane jinapratimA taiyAra karavAnuM pharamAna karyuM. pote brahmacarya dhAraNa karIne e dharma kArya tarapha, apUrva utsAha dhAraNa karavA mAMDyo. jinaprAsAda ane jinapratimA taiyAra thatA sArA muhUrta moTo pratiSThA mahotsava karyo. priyA sahita e jina prAsAdamAM traNekALa jinapUjana karavA mAMDayo. rAjA koI koI samaye rathayAtrA karato. mahApUjAnA mahAsa karato. je utsava karato temAM aneka loko lAbha letA. e nimite rAjA jAta paNa Apato ke jethI loko jinabhaktinA vakhANa karatA, bIjA jinamaMdiromAM paNa pUjA racAvato potAnA samaktine zobhAvavAmAM mAMDyo. jainadharmane jagatamAM prasiddha karI lokone paNa dharmanA apUrva rAgI banAvyA. rAjAnA jainazAsanA prabhAvathI prajA paNa jainadharmAnurAgI thaI. jinezvaranI pUjAmAM prIti dhAraNa karI, sAdhuone dAna ApI prajA paNa potAno mAnavabhava saphaLa karavA mAMDI. A pramANe dravyastavapUrvaka bhAvathI jaina dharmanI ArAdhanA karatA rAjA devasiMha vRddha thayA. zramaNadharma aMgIkAra karavAnI icchAvALA bhAvasaMyamI rAjA vicAravA mAMDyA, "gRhastha dharmarUpI vRkSanuM phaLa zravaNadharma have mArA mATe yogya che paNa zuM karuM? mAro putra hajI bALaka che. jethI teno tyAga karavA huM zaktimAna
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra nathI paraMtu hAlamAM e bALakane rAjya sthApana karI huM nivRtta thAu ane jyAre te moTo thaze tyAre dIkSA aMgIkAra karIza." rAjAe sarvajananI saMmatithI kumArano rAjyAbhiSeka karyo ane rAjAe zrAvakanA pAMca aNuvrata dhAraNa karyA. rAjyanI upAdhithI mukta thaIne dharmanA anuSThAnanI kriyAmAM pravRtta thayo. vividha prakAranA tapa karI potAnI kAyA zoSavI nAkhI. cAritra nA hovA chatAM bhAvaritranA pariNAmane dhAraNa karatA rAjAe doSa rahita anazana AdarI sAtamA mahAzuka devalokamAM deva thayo. kanakasuMdarIno jIva paNa rAjAnI sAthe vizuddha zrAvakadharmanuM AcaraNa karI te ja vimAnamAM deva thayo. 91 DEHGGE
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra pArio che A devaratha ane ratnAvalI E ja sAtamA bhavamAM ja jaMbudvIpa pUrvavidehamAM ayodhyA nAme nagara AveluM che. teno rAjA vimalakIrti rAja kare che. aMtaHpuramAM ghaNI rANIomAM tenI paTTarANI priyamatI che. tenI kukSimAM sAtamA AgavI racavIne devasiMhano jIr putrarUpe utpanna thayo. paTTarANIe svapnamAM suzobhita ane zaNagArelo divyaratha joyo. e svapnanI vAta rANIe rAjAne kahI eTale rAjA bolyA uttama, rAjabhogane yogya ane sulakSaNavaMta putra thaze. pUrva divase rANIe putrane janma Apyo. janmotsava karI rAjAe putranuM nAma rAkhyuM devaratha devaratha suMdara dekhAvavALo, saraLa, zAMta, saMtoSI, dayALuM, madhuravANI bolanAra, zara ane zAstromAM nipUNa thaI yauvanAvasthAmAM Avyo. yuvAna thavA chatAM viSayathI virakta hato. mitro sAthe nirdoSa goSTI karato. zAstronA agAdha tattvonuM ciMtavana karato enA AnaMdamAM ja masta raheto hato. bIjI bAju supratiSTha nAme nagaramAM raviteja nAmanA rAjAne tyAM vasaMtasenA nAme paTTarANIne eka putrI thaI. kanakasuMdarIno jIva devalokanA sukha bhogavI raviteja rAjAne tyAM putrIpaNe utpanna thayo. svapnamAM ratnAvalI jovAthI rAjAe putrInuM nAma ratnAvalI rAkhyuM. ratnAvalI bhaNI gaNIne yauvanavayamAM AvI. yauvanavanamAM AvelI ratnAvalInA sauMdaryanI ane enA guNonI suvAsa dezaparadeza prasarI gaI. aneka rAjakumAro taraphathI enI mAgaNI thaI. chatAM ratnAvalI viSayothI virakta hatI ane tattva ciMtanamAM ja magna rahetI. vivAhane yogya thayA chatAM ratnAvalInI lagna taraphanI upekSA joI rAjAe svayaMvaranI taiyArI karI. dezaparadezathI aneka rAjakumArone bolAvyA. eka catura dUtane ayodhyA vimalakIrti rAjA pAse mokalyo. dUte
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAne raviteja vinaMtI kahI saMbhaLAvI. "he rAjana ! Apa devarakumArane rAjakanyAnI saMmatithI racAyela svayaMvaramAM mokalazo." dUtanI vANI sAMbhaLI rAjAe devarathane bolAvyA ane kahyuM ke raviteja rAjAe svayaMvara maMDapamAM padhAravA nimaMtraNa mokalyuM che. pitAnA vacanane mAna ApI potAnI nA marajI hovA chatAM devaratha kumAre svayaMvaramAM javAnI taiyArI karI. 93 caturaMgI senA ane subhaTonA samudAya sAthe rAjakumAre zubhamuhUrte prayANa karyuM aneka gAma, nagara pasAra karI rAjakumAra eka aTavImAM Avyo. e bhayaMkara araNyamAM chedAyelI pAMkhavALA pakSInI mAphaka eka suMdara navajavAna puruSane bhUmi para paDelo joyo. rAjakumAra vicAramAM paDyo ke bhAgyavAna dekhAto hovA chatAM atyAre dIna- TaMkanI jema bhUmi para kema paDyo haze ? najIka AvIne te puruSane e AvA bhayaMkara ekAkI jaMgalamAM kyAMthI AvI paDyo che ?" te puruSe kahyuM, "Apane javAnI utAvaLa lAge che. chatAM mArI vAta sAMbhaLo vaitADhya parvata para AvelA kuMDala/puranagaramAM vidyAdharonA rAjA zrIdhvajano huM putra caMdragati chuM. amArA vaMzamAM cAlI AvatI vidyAthI huM marajI mujaba AkAzagamana karI rahyo hato te samaye vasothI DhaMkAyelI suMdara bALAne mUcchita sthitimAM meM joI. tenI sakhIo AkraMda karI rahI hatI mane joIne bolI, ahIM Avo. A gAMdharva rAjakanyA AzIviSa sarpanA viSathI mUti thaI gaI che. tene jIvatadAna Apo. meM dayAbhAvathI jaLa maMgAvI mArI ratnamudrikA (vIMTI) prakSAlita karIne te jaLano abhiSeka tenA zarIra para karyo. te samaye tenA DAbA hAthamAM rahelI mudrikA meM grahaNa karI. tenA aciMtya prabhAvathI te bALA beThI thaI gaI ane parapuruSane joIne lajjA pAmI gaI. ane sakhIone pUchyuM. A badhuM zuM che ? A suMdara puruSa koNa che ?" sakhIoe kahyuM, "ApaNe ahIM krIDA karavA AvelA te daramiyAna acAnaka kRSNasarpanA karaDavAthI tuM bebhAna thaI gaI hatI. A uttama puruSe tane bacAvI che. (jAgRta karI che.)" gAMdharva kanyA vaLI vismaya pAmatI bolI ke potAnI mudrikA kyAM gaI ? sakhIoe kahyuM ke tenI mudrikA uttama puruSanA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra hAthamAM che ane te puruSanI mudrikA kanyAnA hAthamAM che. teTalAmAM tenA pitA gaMdharvarAja AvI pahoMcyA ane hakIkata jANI te baMnene paraNAvI dIdhA. baMne jaNAe sukhamAM ghaNo kALa vyatIta karyo. ekavAra ame dakSiNasamudranA kinAre krIDA karIne pAchA pharatA hatA tyAre mArgamAM mArA phoIno putra sumedha vidyAdhara maLyo. mane joIne ISyanI AgamAM baLato mArI sAthe laDavA Avyo. huM paNa tenI sAthe laDavA taiyAra thayo. paraMtu cittanI vyagratAthI vidyAnuM eka pada bhUlI gayo, jethI bhUmi para paDI gayo, teno lAbha laI te mArI priyAne laIne cAlyo gayo. huM e bhUlelA padane ghaNuM yAda karuM chuM. paNa yAda AvatuM nathI eTale UDI zakAtuM nathI. bhUmi para paDI javAya che." te vidyAre potAnI kathA TUMkANamAM kahI. vidyAdharanI kathA sAMbhaLI devarathakumAra duHkhI thayo. ane namratAthI bolyo, "bhAI ! tamArA jevA samartha puruSane huM zuM madada karuM? chatAM tamArI vidyAno kalpa jeTalo yAda hoya teTalo bolI jAo." rAjakumAranI madhura vANI sAMbhaLI vidyAdhare AkAzagAmI vidyAno kalpa potAne yAda hato teTalo bolI gayo paNa chello yAda Avyo nahi eTale aTakI gayo. padAnusArI labdhithI kumAra AgaLanA pada saMbhaLAvIne bolyo ke bAkIno pATha A pramANe che ? "ekadama barAbara che." kahIne vidyAdhara potAnI vidyA siddha karIne bolyo, "tamArA jevA guNI puruSa bhAgye ja hoya che. paNa mArA sArA bhAgyane lIdhe tame maLyA ane mAruM kArya siddha thayuM. have mAre mArA zatrunI khabara levA javuM paDaze. vilaMba karavo pAlave tema nathI. tamArA upakAranA badalAmAM mArI pAsethI A vaikriya vidyAne grahaNa karo je pATha karavAthI ja siddha thaze." rAjakumAra baMne vidyAothI zobhato AgaLa cAlyo ane supratiSThapura nagare AvI pahoMcyo. vidyAdharane sahAya karavAthI tenA manamAM harSa hato. paropakArIono svabhAva ja evo hoya che ke jeo pArakA para upakAra karIne rAjI thAya che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gu garanuM sarala - caritra - 4 svayaMvara che raviteja rAjAe svayaMvarane suzobhita banAvavA athAga parizrama lIdho hato. enA buddhizALI maMtrIoe e vizALa maMDapamAM rAjakumAronA Asana evI khUbIthI goThavelA ke koIne emAM potAnuM apamAna jaNAya nahi svayaMvaranA divase rAjakumAro sajja thaIne maMDapamAM AvavA mAMDyA temane maMDapanA puruSo yogya sthAne besADavA mAMDyA. maMDapamAM javA taiyArI karatA devarathakumArane ekAeka navIna vicAra saphUryo, "are A suMdara vastro ane AbhUSaNothI sAthe jaze? aneka rAjakumArI potAnA vaibhavanuM pradarzana karavAmAM bAkI rAkhaze nahi chatAM paNa bALA to eka ja jaNane pasaMda karaze. AvA svayaMvarano harSa zoka zuM? bhavAMtaramAM kanyA sAthe jene RNAnubaMdha haze te jItI jaze bAkI badhAno parAbhavato samAna ja gaNAze. to mArA nirNaya mATe huM kaMIka kautuka karuM." devarathakumAre potAnA jeTalA kadavALA mitrane potAnuM pada arpaNa karI svayaMvara maMDapamAM mokalyo, vaikriya labdhithI pote potAnuM kurUpa banAvI hAthamAM vINA vagADato eka gaMdharva banI gayo. hAthamAM vagADato kadarUpa, gAMdharva lokone khuza karato nagaramAMthI cAlIne anukrame svayaMvara maMDapamAM pravezyo. ane badhAnuM manoraMjana karavA mAMDyo. - teja samaye sakhIo sAthe suMdara taiyAra thaI ratnAvalI svayaMvara maMDapamAM potAnA nAjuka hAtha suMdara varamALAne laIne maMda maMda DagalAM bharatI AvI pahoMcI. maMDapamAM zAMti chavAI gaI. rAjakumAronI daSTi rAjabALAnA sauMdaryamAM sthira thaI gaI. badhA tenI sAme jotA hovA chatAM gabharAyA vagara vairyathI DagalA mAMDatI maMDapamAM AvI. eka nipuNa dAsI rAjakumAronA rUpa, guNa ane zaktinuM varNana karatI gaI tema tema te te rAjakumArane choDIne bALA maMDapamAM AgaLa vadhatI gaI. koInA tarapha tenuM mana AkarSAyuM nahi. varamALA enA hAthamAM ja rahI. cheka chelle Asana AvI gayuM. hIrA-mANekathI jhaLahaLI rahelA badhAya rAjakumAro ene mana koDI samAna haze koInAtha
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra para mana nA TharavAthI eNe eka nizvAsa mUkyo. enA pitAne bahu duHkha thayuM. zuM Aja svayaMvara sabhA niSphaLa jaze ? A uddhata rAjabALA badhAya rAjakumAronuM apamAna karaze ? paNa tyAM to Azcarya sarjAyu. jenA yazogAna koI e gAyA nathI, je sAmAnya vezamAM hAthamAM vINA laIne bIjAne AnaMda ApI rahyo che evo pelo gAMdharva bALAnI najaramAM paDyo. e sAmAnya yuvAnane joIne manamAM kaMIka bhAvo utpanna thayA ane varamALA enA ja kaMThamAM jaI paDI. koI bhayaMkara dhaDAko thayo hoya tema badhA stabdha thaI gayA. badhAya rAjakumAro kSobha pAmI digmUDha thaI gayA. dhImo kolAhala cAlu thayo ane ghaDIkamAM zAMta devAlaya jevA maMDapamAM raNasaMgrAmanI jema khaLabhaLATa macI gayo. kumAra devarathanA subhaTone A banAvanI jANa thatAM vijyanA vAjiMtro vagADavA lAgyA. paNa rAjA vitejanA manamAM dhrAsako paDyo. "are ! kanyA eka sAmAnya vINAdhArIne varI te sArU thayuM nahi.pachI rAjA vicAre che, "bhavitavyatA baLavAna che. rAjalakSmI kyAreya tuccha puNyavALInI IcchA kare zuM ? eNe je narane pasaMda karyo. tenuM mAre gaurava karavuM joIe." pelA vINAdhArIne haNI nAkhavAne taiyAra thayelA rAjakumArone nivArI keTalAka DAhyA rAjavaMzIo rAjA pAse AvyA ane kahevA lAgyA, "rAjana ! tamAre A vINAdhArIne ja kanyA ApavAnI hatI to rAjakumArone bolAvIne temanA apamAna karavAnI jarUra na hatI." rAjA raviteja bolyA, "are, svayaMvaramAM kanyA potAnI marajIthI game tene vare emAM bIjAnI mAnahAni kyAM thaI ? chatAMya tamAro krodha kAbumAM nA raheto hoya to huM laDavAne taiyAra chuM." "are bhAIo khoTA abhimAnathI uddhata banI potAnA kuLane laMkita karo nahi. enuM puNya jvalaMta hovAthI kanyAnuM citta tyAM AkarSAyuM che teTaluM ya nathI samajatA ? A guNavAna, kalAvAna ane pratApI narano dveSa karo nahi." devarathanA mitra nakalI devarathe cokhavaTa karI. badhA rAjakumAro e vAtano anAdara karI potapotAnA sainya sAthe laDavA taiyAra thaI gayA.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 zrI pRthvIcaMdra - ane gudAsAgaranuM sarala - caritra temanI sAthe raviteja rAjA paNa potAnA sainya sAthe caDI Avyo. raviteja rAjAne yuddhe caDato joI pelo sAmAnya vINAdhArI rAjA pAse Avyo ane bolyo, "mahArAja! tame prekSaka banIne juo huM temanuM raNakautuka kevI rIte pUruM karuM chuM?" rAjAne aTakAvIne te ratha para besIne rAjakumAro sAme AvI yuddha karavA mAMDyo. dhanuSa para bANa caDAvI eka pachI eka bANa choDavA mAMDyo. paraMtu dayAbhAvathI te koInA rathanI dhvajA chedI nAkhato, koInA sArathInuM dhanuSa toDI nAkhato, koInA azva, hAthI ke rathane nukasAna karato. badhA muMjhAI gayA. zatrusenA kumAranA mArAthI nAsabhAga karavA mAMDI. zatruo zaramanA mAryA bamaNA jorathI yuddha karavA mAMDyA. e baLavAna purUSa dayAthI koIne mAryA nahi. paNa vidyA vaDe nAgapAzathI badhAne mUchita karI dIdhA. yuddhanI pUrNAhuti pachI badhA enA parAkramathI Azcarya pAmyA. rAjA raviteja to tAjuba thaI gayo, ke A parAkramI nara koNa haze? tene vicAra karato joI kumAranA mitrae kahyuM, "rAjana ! zatruono garva utAranAra A baLavAna puruSa amAro netA temaja vimalakIrti rAjAno putra devaratha kumAra che." mitrano khulAso sAMbhaLI rAjA khuza thayo. kumAranA apUrva parAkramane vadhAvatA kahyuM ke tenA jevA naravIrothI A pRthvI ratnagarbhA kahevAya che. rAjakumAre potAnuM mULa svarUpa dhAraNa karI nAgapAzathI baMdhAyela sarva rAjakumArone mukta karyA. rAjakumAro paNa devarathanuM svarUpa jANIne khuza thayA ane potAnA nagaramAM gayA. rAjAe dhAmadhUmapUrvaka ratnAvalInA lagna kumAra devaratha sAthe karI dIdhA. sAmAnya vijJAdhArIne varelI rAjabALA paNa bheda khulI jatA khuza thaI gaI. keTalAka divasa sudhI zvasuranA AgrahathI devarathakumAra tyAM rahyo. pachI zvasuranI rajA laI priyA sAthe potAnA nagare javA taiyAra thayo. pitAe Apelo apUrva dAyajo grahaNa karI pitAnuM ghara choDavAthI azru vahAvatI bALAne kumAra madhura vANIthI rIjhavavAno prayatna karato hato.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra : paMcaparameSTi smaraNaphaLa : devarathakumAra parivAra sahita potAne nagara AvI pahoMcyo. pitAe praveza mahotsava karyo hato. AvIne pitAne namyo. tenA mitroe kumAranI parAkrama gAthA pitAne kahI. atyaMta harSa pAmelA rAjAe (pitA) sukhanI sarve sAmagrI bharI AkAza sAtho vAto karato prAsAda kumArane ApI dIdho. kumAra ane ratnAvalI aneka sukho bhogavatA samaya pasAra karavA mAMDyA ekavAra dharmavasu AcArya ayodhyAnA udyAnamAM padhAryA rAjA parivAra sahita gurune vAMThavA AvyA. vidhipUrvaka gurune vaMdana karI dharmopadeza sAMbhaLavA beThA rAjAnA manobhAva vairAgyavALA jANI gurue dezanA ApavI zarU karI. "saMsArI jIvone pAkhaMDIrUpa keTalAya palito vaLagelA che. aparAdhI jIvo, viSayasukhamAM rakta jIvA, mohamAM mUMjhAtA hovA chatAM Atmahitano nAza kare che. jIvone rAjakathA, bhaktakathA, srIkathA ja game che. dharmakathA mATe samaya ja nathI. saMsAranA badhAya duHkhothI nahiM mUMjhAyelo prANI ja siddhinA kAraNarUpa evA cAritrarUpI mahA vidyAne sAdhe che. samyag jJAnavaMta puruSa ja jJAnI thaI zake che. Ama puruSonA vacana sAMbhaLavAthI jJAna thAya che. rAgadveSa rahita, ajJAna, moha ane mithyAtva rahita prANIonA hitakAraka zrItIrthaMkara deva ja AptapuruSa kahevAya che. kAraNake paramArthathI temanA rAgadveSa, ajJAna vagere doSo kSaya thayelA che. mATe paMcaparameSTinuM smaraNa karavAmAM tema ja emanI stuti karavAno avazya prayatna karo. jinezvaranA darzanathI kevuM kalyANa thAya che te vize eka dRSTAMta sAMbhaLo. 98 jaMbudvipanA bharatakSetramAM sadagrAma nAmanA gAmamAM saMgata nAme eka pAmara raheto hato. eka divasa gAmamAM AvelA sAdhuone rAtrI pasAra karavA upAzraya Apyo. ane uparAMta temanI bhakti ane vaiyAvacca paNa karI. munie e pAmarane yogya jANI pApano nAza karanArI dharmadezanA ApI. "A jagatamAM prANIone dharma thakI zuM nathI maLatuM ? parvata samAnaunnata
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra gajarAja, vAyuvegavALA azvo, mugaTadhArI sAmaMto rAjAo, maMtrIo, rUpavatI lalanAo, suvarNa ane ratnothI bharelA bharapura bhaMDAro, gaganacuMbI prAsAdo temaja devane durlabha evA bhogo e badhuMya dharmathI maLI zake che mATe tuM dharmanI ArAdhanA karI jethI A bhavamAM temaja bhavAMtaramAM tAruM sAruM thAya." . munirAjano e pramANe sudhArasa samAna upadeza sAMbhaLIne zraddhA dhAraNa karI e bolyo, "he bhagavana ! Apa mArA pratye vAtsalyamaya cho paraMtu anArya ane pAmara - mUrkha evA mane e dharma karavAnuM saubhAgya zI rIte prApta thAya ? mATe gRhasthane ucita evo mAre yogya dharma Apo." pAmaranI vANI sAMbhaLI gurumahArAje kahyuM ke paMcaparameSTi maMtranuM traNe samaya dararoja smaraNa karavuM. bhojana samaye ane zayana samaye pavitra thaIne traNa, pAMca ke ATha vAra smaraNa karavuM. ema kahIne munirAja paMcaparameSTi namaskAramaMtra ApIne munirAja cAlyA gayA. pAmara paNa te divasathI paMcaparameSTinuM smaraNa karavA mAMDyo. pratidivasa smaraNa karato, niSpApa jIvana vyatita karatA ghaNo samaya vItI gayo. aMte viruddha bhAvathI maraNa pAmI parameSTi maMtranA prabhAvathI naMdIpura nagaranA padyAnana rAjAnI kumudinI rANI thakI putra paNe utpanna thayo. svapnamAM ratnano samuha jovAthI mAtApitA e nAma pADyu ratnazikha. kuMvara kalAthI zobhato anukrame yauvanAvasthAmAM Avyo. kozalAdhipatinI kauzalyA nAme kanyAne kumAra paraNyo ane rAjabALA sAthe anupama bhogo bhogavavA mAMDyo. eka divasa kumudinI devIe rAjAnA mAthAmAM sapheda vALa rAjAne batAvyo. tenAthI rAjAne vairAgya utpanna thayo. ratnazikha kumArane potAnI pATe besADI rAjA patnI sahita vanavAsI tApasa thayo. ratnazikha aneka sAmaMta ane maMtrIthI zobhato moTo pRthvI maMDalano zAsaka thayo. saMtoSathI rAja karato hato ane sArI sArI kathA kahenAra paMDitone dAna Apato hato. eka divasa eka kathAkAra rAjasabhAmAM Avyo ane rAjA AgaLa virAMgada ane sumitranuM kathAnaka zarU karyuM.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra | vijayapura nagaranA rAjA surAMgadane guNavAna ane bhAgyazALI vIrAMgada nAme putra hato. pradhAnaputra sumitra sAthe ane gADha mitratA thaI. eka vAra rAjakumAre sumitrane kahyuM, "mitra ! puNyanI parIkSA karavA mATe ApaNe dezAMtara jaIe. aneka kautukathI bharelI pRthvIne joIe. sajjana ane durjananI parIkSA paNa karIe. kAraNake dhana, kIrti, yaza, vidyA, puruSArtha badhu prAyaH karIne paradezamAM ja puruSane prApta thAya che." rAjakumAranI vAta sAMbhaLI sumitre kahyuM, "ApaNe paradeza jaIe ane eka zahera ke eka rAjAnI mulAkAta laIne pAchA AvIe emAM caturAI zI? aneka nagaro, zahero joIe, puSkaLa vijJAnavidyAno abhyAsa karIe, ghaNA rAjAonI sevA karIe, aneka jagyAe pharIne anubhava meLavIe." rAjakumAra vIrAMgada bolyo ke vAta to sAcI che paraMtu mAtApitAno tyAga kevI rIte thAya? chAnAmAnA jatA rahevAthI duHkha thAya ane rajA mAgavAthI maLe nahi. sumitra kahevA lAgyo ke kaMIka upAya maLaze. keTalAka divasa pasAra thayA pachI eka divasa be mitro udyAnamAM goSTi karatA hatA tyAre koIka puruSa zaraNa zaraNa pokArato rAjakumAranA pagane vaLagI paDyo. tenI pAchaLa pakaDavA AvelA rAjapuruSo kumAra pAse AvIne bolyA, "rAjakumAra ! A duSTa core sudatta zreSThInA makAnamAMthI ghaNuM dhana coryuM che. rAjAe ene zULI para caDAvavAno humaka karyo che. amArI pAsethI chaTakIne ApanA zaraNamAM Avyo che. mATe amane soMpI do." vIrAMgade kahyuM, "jo te cora che to Azaro ApIne rAjAzAno bhaMga karavo vyAjabI nathI. paNa mArA zaraNe Avelo hovAthI tamArAthI haNI zakAze nahi. pitAne kaho ke choDI mUke." rAjapuruSo rAjA AgaLa jaIne badhI vAta karI. AzA bhaMga thavAthI rAjAe gusse thaI rAjakumArane dezanikAla karyo. kumAra mitra sAthe khuza thaI ne paradeza cAlyo gayo.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * be mitro che kanyA, gAma, zaMkha, bherI, dahI, phaLa, phUla, agni, azva, rAjA, hAthI jaLa bharelo ghaDo, dhvajA vagere jo sAmA maLe to paradezagamana karatA vyaktinuM maMgala thAya che. - vIrAMgada ane sumitrane paNa sArA zukana thayA. zubha zukane nIkaLelA baMne mitro paradeza gamana karatAM anukrame ghaNA AgaLa nIkaLI gayA. temanA manamAM utsAha hato chatAM thAkI gayA hovAthI bhayaMkara aTavImAM eka moTA ghaTAdAra vRkSanI chAyAmAM ArAma levA baMne jaNa beThA. rAta tyAM ja pasAra karavAno vicAra karyo. rAtanA samaye rAjakumAra vIrAMgada thAkyo hovAthI UMghI gayo ane pradhAnaputra sumitra tenI rakSA karato jAgRta rahyo. e ghaTAdAra vaDanA vRkSamA bhAsuraprabhava nAmano yakSadava) raheto hato. A baMne musApharanA rUpa ane saubhAgyathI AkarSAyo. avadhijJAnathI temanuM vRttAMta jANIne sumitra AgaLa Avyo ane bolyo, "tame baMne mArA atithi cho, to mane kaho ke tamArA baMnenuM huM zuM Atithya karuM ?" prasanna thayelA devatAne potAnI samakSa pragaTa thayelA joIne sumitra khuza thayo. "deva, tamAruM darzana thayuM tethI ja mArA manoratha saphaLa thayA mAnu chuM kAraNake devanA darzana moTA bhAgyAvALA koIka vIralAne ja thAya che." deve prasanna thaIne be maNiratna sumitrane AvyA ane kahyuM, "eka nIlamaNi che te traNa upavAsanA aMte rAjya Ape che ane bIjuM raktamaNi "OM" maMtranA jApathI manovAMcchita pUre che. pahelo rAjakumAra mATe yogya che. bIjo tArA mATe yogya che." deve ApelA be maNi, grahaNa karIne sumitre khuza thaIne devatAnI stuti karI, "pUrvopArjIta pujya manuSyane game tyAM sahAya kare che. kumArane paNa dhanya che ke jenI sahAya mATe devatAo pragaTa thAya che." be rato ApI yakSa adazya thaI gayo. rAjakumAra paNa prAtaHkALe yathA samaye jAgyo. baMne tyAMthI AgaLa cAlyA. traNa divasa sudhI sumitre rAjakumArane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra apavAsa karAvyA ane kaMI khAvA ghavuM nahi. traNa upavAsa pachI sumitra ane rAjakumAra mahAsAlapura nagaranA udyAnamAM AvyA. tyAre peluM nalaratna batAvIne rAjakumArane kahyuM, "he mitra have A ratnanI tame pUjA karo, jenA prabhAvathI tame mahArAjA thazo." ratna joIne vismaya pAmelA rAjakumAre pUchyuM, "he mitra ! A tane kyAMthI prApta thayuM?' sumitra bolyo, "tArA bhAgyathI mane prApta thayuM che eno itihAsa tamane rAjya maLaze pachI kahIza." rAjakumAre nIlaratnanI pUjA karI. potAnA mitrane tyAM rAkhI sumitra latAkuMjamAM gayo. potAnA raktaratnanI pUjA karI. ane snAna mATenI sAmagrInI yAcanA karI. tarata ja maNinA prabhAvathI divya aMgamardana karanArAoe baMnene snAna karAvyuM, divya strIoe baMne ne managamatA bhojana karAvyA ane tAMbula (pAna) ApyA. pachI maNinA prabhAvathI divya zRMgAra dhAraNa karI teo svastha thayA ane badhuM adazya thaI gayuM. have mahAzAla nagarano rAjA aputra maraNa pAmelo hovAthI maMtrIo rAjavyavasthA mATe vicAramAM paDyA. chevaTe paMcadivyanA nirNaya para AvI temaNe paMca divya karyA ane anukrame udyAnamAM AvyA. kumArane joI gajarAje potAnI sUMDhamAM rahelA kalaza vaDe kumArano abhiSeka karI potAnA skaMdha para besADyo. maMtrI ane rAjapuruSoe jaya jaya zabda pokAryA. e prasaMgano lAbha laI maMtrIputra sumitra potAnA mitrane rAjya prApta thayeluM jANI tyAMthI khasI gayAM ane guptapaNe nagaramAM rahIne svataMtrapaNe moja karavAno vicAra karyo. sumitrane nahi jovAthI virAMgada rAjAe maMtrIone kahyuM, "mAro mitra mArI pAse hato te atyAre kyAM chaTakI gayo ? tenI zodha karo." maMtrIe mokalelA tamAma subhaToe nagaramAM ane bahAra tapAsa karI paNa kyAMya mitra maLyo nahi. maMtrIonA AgrahathI rAjAe mahotsavapUrvaka nagaramAM praveza karyo. rAjyAbhiSeka thayo uparAMta ATha kanyAo sAthe vivAha (lagna) thayo. devAMganA samAna priyAo sAthe sukhamAM samaya pasAra karato hato. uttama rAjAnI mAphaka rAjyanuM pAlana karato hato. chatAM paNa mitrano
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * viyoga aharniza hRdayamAM khaTakyA karato. mahAzAlamAM moja karatA sumitrane eka naravairiNI ratisenA nAmanI vezyAe joyo. putrInI tenA paranI mamatA jANI vRddha mAtAe sumitrane potAnI pAse bolAvyo. ratisenAnA snehapAzamAM baMdhAyelo sumitra paNa potAno samaya sukhamAM tyAM ja pasAra karavA mAMDyo. enI dravya icchAne pelA maNinA prabhAvathI puravA mAMDyo. koIka vAra guNavAna puruSo paNa pApa mArge cAlyA jAya che. gaNikAmAM sAco prema hoto nathI. jyAM sudhI paiso hoya tyAM sudhI ja e saMbaMdha rAkhe che. guNavAnanA guNonI ene kadara hotI nathI. dhananI lAlacI evI vezyA caMDAlane paNa Icche che, are, koDhiyA sAthe paNa jo dhanano lAbha thato hoya to rAkhe. 103 vezyAnI nItine jANavA chatAM paNa sumitrae keTaloka samaya ratisenAnA sahavAsamAM pasAra karyo. maNinA prabhAvathI vasa, alaMkAra vagerethI vezyAnI mahAIcchAne paNa pUrNa karI. vAraMvAra Icche te maLavAthI duSTa vezyA vicAramAM paDI ciMtAmaNI ratna vagara ATaluM badhuM dhana koI kevI rIte ApI zake ? koIpaNa upAye teno maNi paDAvI levo joIe. ane te mATe duSTa vaizyA yogya samayanI rAha jovA mAMDI. ekavAra potAnA vasro dUra mUkIne sumitra snAna karavA beTho. te samayano lAbha laI duSTa vezyAe vastro tapAsIne eka cheDe vasamAM bAMdhelA maNine kADhI lIdho. tene saMtADIne sumitra pAse dhananI mAMgaNI karI. sumitra pelA maNinI pUjA karavA ekAMtamAM gayo. paNa maNi maLyo nahi. tenAthI gusse thaIne gharanA mANasonI jaDatI levA mAMDI. tenI A ceSTAthI gusse thayelI duSTa vezyA sumitra para gusse thaI ane bolI, "are, tArI pAse have dhananA hoya to have saryuM. amArA para khoTA ALa nA muka." sumitrane khyAla AvI gayo ke A duSTAe ja mAro maNi laI lIdho che. have zuM thAya ? rAjAne phariyAda karavI ? have A duSTA to ahiM rahevA deze nahi. ema vicArIne sumitra makAnamAMthI nIkaLI gayo. ene thayuM AvI namAlI vAtamAM rAjAne zuM kahevuM ? hAlamAM to paradeza javuM ja ThIka raheze ema vicArI dezAvara cAlyo gayo.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra jatA jatA vicAra karato rahyo ke icchA mujaba dhana ApavA chatAM e lobhI srIe chetarIne maNi laI lIdho. pUjAvidhinI to ene khabara nathI. eTale ene koI lAbha thaze nahi. paraMtu kaMIka camatkAra karIne e duSTA pAsethI maNi pAcho meLavavAno vicAra karato karato eka nagaramAM AvI pahocyoM. ghaNA ughAnovALA nagarane joIne Azcarya pAmato sumitra nagaramAM praveza karI rAjamaMdira tarapha cAlyo. manuSya rahita evA rAjamaMdira joIne Azcarya pAmato sAtame mALa pahoMcI gayo. tyAM teNe sAMkaLathI baMdhAyela be hastinI joI. emanA aMga kaMkuthI vilepana karelA hatA. kapuranI sugaMdhathI emanA mastaka suvAsita hatA. emanA gaLAmAM puSpamALA hatI. A zuM haze ? ema vicArato cAre bAju jovA mAMDyo. sAme gokhamAM zveta ane kRSNa aMjanayukta be DabIo hatI. aMjana mATe saLI paNa tyAM paDelI hovAthI tene kaMIka bheda jaNAyo. pachI pelA yugala sAme joyuM. e karabhI yugalanI AMkha jotA zubhra aMjanayukta jaNAI eTale eNe dhAryuM ke nakkI sapheda aMjananA prayogathI be strIone karabhI karelI che, to kRSNa aMjanathI emanuM mULa svarUpa pragaTa thatuM haze. eTale eNe pelI saLI vaDe kRSNa aMjana emanI AMkhomAM AMjyuM. tarata ja baMne suMdara manuSya srIo banI gaI. sumitrane navAI lAgI ane hakIkata zuM che e vize pUchyuM. 104 sumitranA javAbamAM eka strIe kahyuM, "gaMgAnadInI uttara dizAe bhadraka nAme zahera AveluM che. tyAM gaMgAditya nAme zreSThi raheto hato. tene vasudhArA nAmanI patnI thakI ATha putro para be putrIo avatarI. ekanuM nAma jayA ane bIjInuM nAma vijyA. e baMne baheno jyAre yauvAnavayamAM AvI tyAre gaMgA taTa upara eka zarmaka nAme parivrAjaka raheto hato. kriyAvAna, zauca dharmamAM tatpara, bolavAmAM hAjara javAbI, vaidyaka ane nimittano jANakAra suMdara AcAravALo hato. paNa aMtarathI krUra pariNAmI hato. tene pAraNA mATe eka divasa temanA pitAe AmaMtraNa ApyuM. pitAe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra tenuM sanmAna karI AdarathI tene jamavA besADyo. temanI AjJAthI te baMne baheno be bAju besI pavana nAkhavA mAMDI. uttama bhojana chatAM temanA rUpamAM Azaka banelo temane joIne nizvAsa mUkato kaMI vicAravA mAMDyo. tene thayuM game teTalA japa ane tapa karaze. paNa jo A manoharabALAo sAthe bhoga nA bhogavyA to badhuM ja vyartha che. suMdara bhojanano tyAga karIne vyagra cittavALA parivrAjaka ne bALAonA pitAe pUchyuM ke te zeno vicAra kare che? bhojana ThaMDuM paDI rahyuM che. vAraMvAra Agraha chatAM bhojana karavAmAM e parivrAjaka maMda paDI gayo. "duHkhathI dagdha thayelAne suMdara bhojanathI paNa zuM ?" ema kahI hAtha dhoIne UThI gayo ekAMtamAM zreSThI e tenA duHkha vize pUchyuM. zreSThInI vANI sAMbhaLI tApasa bolyo, "saMsAranI mohamAyAno tyAga karyA che. evA amAre tamArA jevAno saMga duHkhadAyI che. tamArA jevA sajjana jananuM duHkha jovA huM zaktimAna nathI paNa e vAta hAlamAM tamane kahIza nahi." ema kahIne parivrAjaka potAnA maThamAM cAlyo gayo." ja karabhI yugalanI kathA : parivrAjakanA vacanathI zaMkAzIla thayelo zreSThI dhIraja rAkhI zakyo nahi. ane tenI pAchaLa doDyo. parivrAjakane hAtha joDIne bolyo, "kRpA karIne Apa kaho ke mAruM zuM ahita che?" "kaMI kahevAya tema nathI. saMsArI bAbatomAM mArA jevA uttama sAdhuoe paDavuM joIe nahi." tapasvInI vANIthI vadhAre zaMkAzIla thayelA zreSThIe kahevA mATe Agraha karyo. eTale teNe kahyuM, "tArI kulakSaNavALI putrI o tArA kuLano kSaya karanArI che. e jANIne ati uttama bhojanamAM paNa mAruM mana lAgyuM nahi. tamArA Agraha chatAM huM jamI zakyo nahi." zeThe AturatAthI pUchyuM Ano koI upAya che ? parivrAjake kahyuM ke eno upAya to che paNa zeThathI thaI zake tema nathI. eTale zeThanuM mana DAmADoLa banI gayuM ane kahyuM, "je upAya hoya te mane
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kaho. kaThInamAM kaThIna kArya paNa huM karIza." parivrAjake kahyuM, "potAnuM kalyANa icchatA hoya temaNe kulakSaNavaMta vastuo game tevI priya hoya to paNa teno tyAga karavo joIe. tArI putrIone vasAbhUSaNathI sajja karI peTImAM pUrIne gaMgAnA pravAhamAM vahetA mUkI de jethI tArA kuLanuM kuzaLa thAya." 106 zreSThI ghera AvyA ane baMne bahenone vasAbhUSaNathI sajja karI peTImAM pUrIne tApasanA kahevA pramANe gaMgA-pravAhamAM taratI mUkI dIdhI ane ghera jaI putrIonuM zoka kArya karyuM. A vAta jANI khuza thayelo parivrAjaka potAnA maThamAM AvI ziSyone kahevA lAgyo, "mArI bhaktithI prasanna thaIne gaMgAdevIe himAlayathI mArA maMtranI siddhi mATe pUpakaraNathI bharelI eka peTI gaMgAnA pravAhamAM taratI mUkI che. te Aje AvI pahoMcaze. tame tarata jAo ane tene ughADyA vagara mArI pAse lAvo." parivrAjakanI vAtathI vismaya pAmelA ziSyo maThathI dUra be gAu, pramANabhUmie jaIne gaMgAmAM peTI zodhatA Ama tema pharavA mAMDyA. daramiyAna vacamAM eka ghaTanA banI gaI. te bhadraka zaherano subhUma nAme rAjA nAvamAM besIne gaMgAnadInI sahela karI rahyo hato. teNe A peTI jovAthI potAnA mANaso mAraphata levaDAvI ane nadI kAMThe rahelA potAnA mahelamAM maMgAvI. ene ughaDAvI to adbhUta svarUpavALI baheno joI moha pAmI gayo ane maMtrI AgaLa rUpanI tArIpha karavA mAMDyo. rAjAnI AvI vyAkuLatA chatAM duHkhanA mAryA be mAMthI eka paNa bolI zakI nahi. maMtrIe kahyuM, "AvI zrRMgArathI zaNagArelI kanyAo kAraNa vagara koI tyAga kare nahi. koI e potAnI svArtha siddha mATe gaMgAmAM A banne bALAone vahetI mUkI haze. mATe A kanyAo laIne bIjI be srIone peTImAM mUkIne vahetI mUkI do. koIke kahyuM, "are gaMgAne vaLI strIonuM zuM kAma ? be vAnarIone mUkI peTI vahetI mUkI do eTale patyuM." rAjAne A vicAra pasaMda paDI gayo. jaMgalamAMthI vAnarIo maMgAvI peTImAM pUrI gaMgAmAM pAchI taratI mUkI dIdhI.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra keTalAka samaya pachI peTI gaMgAnA pravAhamAM taNAtI AvatI joI ziSyoe gurunI vANInI prazaMsA karIne peTI pANImAMthI kADhI lIdhI ane guru pAse lAvIne mukI dIdhI. gurue guptarUmamAM e peTI mukAvI. AjanA divasane dhanya mAnato te parivrAjake sUrya asta thatA potAnA ziSyone kahyuM, "tame badhA Aje maThanA dvArane tALu mArI dUra jaIne rAta vItAvajo. koInI bUma sAMbhaLo to paNa tame maTha pAse Avazo nahi. mAro maMtra siddha thayA pachI tamane bolAvIza." ziSyo maThane tALuM mArI dUra jatA rahyA pelo pavriAjaka manamAM khuza thato peTI pAse AvIne bolyo, "he bhadre ! gaMgAdevIe prasanna thaIne tamAro baMneno vara thavAnuM mane varadAna ApyuM che. mATe AjathI huM tamAro pati chuM." evA maMtrane bhaNatA peTI ughADIne jevo peTImAM potAno hAtha nAkhyo tevI ja capaLa svabhAvavALI ane peTImAM purAI rahevAthI bhUkha ane tarasathI vyAkuLa thayelI e vAnarIoe ene valurI nAkhyo. vAnarIonA trAsathI bUmo pADato parivrAjaka dhamapachADA karavA lAgyo. ziSyone bUmo pADavA mAMDyo. ane chevaTe vilApa karato bhUmi para mUrchita thaIne paDI gayo. bUmo sAMbhaLavA chatAM tenA ziSyomAMthI koI pAse AvyuM nahi. bhUmi para paDelA parivrAjakanA zarIrane cUthatI hADamAMsanuM bhakSaNa karatI ane raktanuM pAna karatI vAnarIothI cuMthAto te tApasa maraNa pAmIne ajJAna tapathI ajJAnathI bharelo rAkSasa thayo. vAnarIo lAga maLatA nAsI gaI. prAtaH kALe ziSyoe gurune maraNa pAmelA jANI temanI. uttarakriyA karatA zoka karavA mAMDyA. 107 rAkSasa thayelA parivrAjake vibhaMgajJAnathI subhUma rAjAnuM kareluM jANI tarata ja subhUma rAjAne mArI nAkhyo enA julamathI nagaranA loko nAsI gayA paNa parabhavanA premathI amo baMnene mIThI najare joto. te jyAre bahAra jAya che tyAre zveta aMjanathI karabhIrUpe banAve che ane Ave che tyAre kRSNAMjanathI srIrUpe pragaTa kare che. A amArI kathA che. A rAkSasanA paMjAmAM keTalAya samayathI ame herAna thaIe chIe. mATe amane A pApInA paMjAmAMthI mukta karo."
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra temanI vAta sAMbhaLI dayAvAna sumitrae rAkSasa kyAM jAya che ane kyAre Ave che te viSe pUchaparacha (pRchA) karI. bALAo e kahyuM ke te rAkSasa rAkSasadvIpamAM jAya che. ane betraNa divase Ave che. ahIM aThavADiyuM paMdara divasa rahe che pachI pAcho jato rahe che. Aje Avavo joIe, eTale AjanI rAta sumitrae bhoMyarAmAM rahevuM. tene vAta yogya lAgI. eTale zvetAMjanathI baMne bALAone karabhIrUpe banAvI nIce utarI bhoMyarAmAM chupAI gayo. 108 saMdhyA samaye rAkSasa AvI pahoMcyo. te baMnene mULa svarUpa dhAraNa karAvato bolyo, "mANasa gaMdhAya che." baMne bALAoe pote ja manuSya ahIM che tevo vizvAsa pamADyo. temanA vacanathI vizvAsa pAmela rAkSasa rAtrI pasAra karI prAtaHkALe javA mAMDyo potAne karabhI banAve te pahelA bALAo e kahyuM, "amane ekalA bhaya lAge che eTale tamAre jaladI thI AvavuM." rAkSasa temanuM vacana svIkArI karabhI banAvI cAlyo gayo te gayo eTale sumitra jhaDapathI upara Avyo ane baMne karabhIyugalamAMthI kRSNAMjanathI mULa svarUpe pragaTa karI. A baMne mahAna rUpavAna kanyAone pharIthI karabhI banAvI eka upara ratna vagere jhaverAta lAghuM ane bIjI para pote beTho. baMne aMjananI DabIo ane saLIo laIne jhaDapathI mahAzAlapura nagara tarapha cAlyo. mahAzAlapura tarapha jatA eka siddha puruSa maLyA. e maMtrasiddha puruSane potAnI hakIkata kahI saMbhaLAvI. siddha puruSe vAta sAMbhaLI sumitrane AzvasAna ApyuM. pAchaLathI rAkSasa krodhathI dhamadhamato AvI pahoMcyo. e bhayaMkara rAkSasane joI sumitra to nAsI gayo, paNa pelA siddha puruSe maMtravidyAthI e baLavAna rAkSasane thaMbhAvI dIdho. maMtranI apUrva zaktithI rAkSasano mada gaLI gayo. maMtrasiddha puruSane vaMdana karIne bolyo, "he mahAbhAga ! mane mukta kara. amArA jevA baLavAnathI paNa maMtrazakti adhika baLavAna che tenI Aje ja khabara paDI." siddhapuruSe rAkSasane kahyuM, "pahelA sumitra sAthenA verano tyAga kara." rAkSasa bolyo, "mArI A be priyAo mane pAchI apAvo." siddha puruSe
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 1 . kahyuM, "are adhama, parasI tAre zuM kAmanI che? pahelA paNa strIonA lobhathI akALe maraNa pAmI palita rAkSasa thayo che. mATe have bodha pAmI temano tyAga kara." siddha puruSanA vacanathI bodha pAmelA rAkSase temanuM vacana aMgIkAra karyuM. sumitrane mApha karI be sIo tathA dolata tene arpaNa karI potAnA sthAnake cAlyo gayo. sumitra siddha puruSano upakAra mAnI mahAzAlapura nagaramAM Avyo. tyAM makAna rAkhI baMne priyAo sAthe sukha bhogavato samaya pasAra karavA mAMDyo. raka meLApa ja mahAzAlapuranagaramAM vRddha akkAe maNinI corI karyA pachI samaya vartIne sumitra to gupacupa nIkaLI gayo. akkA to rAjI thaI gaI ke TADhA pANIe khasa gaI. sumitranA javAthI ratisenA duHkhI duHkhI thaI gaI. teNIe khAvApIvAnuM, hAvAnuM, zaNagAra sajavAnuM choDI dIdhuM Amane Ama ratisenAne traNa upavAsa thayA. ratisenAnI sthiti joI enI mAtA gabharAI. putrI marI jaze to zuM thaze? ciMtAmagna te ratisenA pAse AvIne bolavA mAMDI. "are, tane thayuM che zuM? A nagaramAM eka ekathI dhanavAna ane rUpavAna navajavAno che. emanI sAthe gamatA bhojana kara. ApaNe to dhanane ja varIe manuSyane nahi." kuTTinI nI vANI sAMbhaLI sumitramAM niSThAvALI ratisenA bolI, "aneka nadIonA saMgamathI paNa sAgara tRddhi pAmato nathI. tevI rIte he pApINI, mArA svAmIe tane dhanathI mAlAmAla karI hovA chatAM tAruM peTa bharAyuM nathI. paNa yAda rAkhaje sumitrane choDIne bIjo suMdaramAM suMdara gaNAto nara paNa mArA zarIrane sparzI zakaze nahi." ratisenAno aDaga nizcaya jANI kukinIe Akhare namatuM mUkyuM. sumitrane zodhI nAkhavAnuM kabula karI pAraNuM karAvyuM. tyArathI akkA nagaranA cAre khuNe zodha karavA mAMDI paNa zodha karI zakI nahi. keTaloka samaya pasAra thaI gayA pachI eka divasa kukinI bajAramAMthI jatI hatI tyAre rathanI aMdara
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra vastrAlaMkArathI sajja beThelo sumitrane joyo. te doDatI AvIne kahevA lAgI, "tuM amane kahyA vagara jato rahyo chuM te sAruM karyuM nathI. mArI nirdoSa putrI tArA virahathI duHkhamAM maravA paDI che to AvIne tene jIvatadAna Apa. ame tane kyAM nathI zodhyo ? te amane nirdoSane tyajI dIdhA te sAruM karyuM nathI." mAyA kapaTa bharelA kuTinInAM vacana sAMbhaLI sumitra vicAramAM paDyo. tene thayuM A hajI mAyA kapaTathI bharelI che. potAnA pApane chupAvIne pharI ThagavA AvI lAge che. paNa tenI pAse raheluM potAnuM ciMtAmaNI ratna pote paNa mAyAe pAchuM meLavI levuM joIe. manamAM vicAra karI sumitra mIThI bhASAmAM bolyo, "tame maLyA to sAruM thayuM. huM to hajI gaIkAle ja A nagaramAM Avyo chuM. paraMtu vyastatAne lIdhe Apane maLavA AvI zakyo nathI. huM puSkaLa dhana kamAIne Avyo chuM eTale tenI vyavasthA karIne sAMje tamane maLavA AvIza. dUra hovA chatAM sama khAIne kahuM chuM ke tamane eka divasa paNa bhUlyo nathI." sumitranI madhura vANI sAMbhaLI akkAe vicAryuM ke A potAnuM pApa jANato lAgato nathI. bhale Avato dhana paDAvI levAze. maNi to Apavo ja nathI. sumitrane AmaMtraNa ApI ratisenAne harSanA samAcAra ApyA. saMdhyAkALe sumitra taiyAra thaIne pelI zvetAMjananI DabI laIne ratisenA maLavA gayo. ADI avaLI vAtothI tene khuza karI ane pachI kahe, "jo tane kaMIka Azcarya batAvuM" Azcarya jovAne Atura thayelI ratisenAnI AMkhamAM zvetAMjananuM aMjana karI karabhI (hAthaNI) banAvI dIdhI. ane potAnA makAne cAlyo gayo. prAtaH kALe kuTinIe potAnI putrInA badale hAthiNI joIne chAtI phUTavA mAMDI. enA vilApathI AjubAjunA loko bhegA thaI gayA. emane pUchavAthI akkAe kahyuM, "A dura rAkSasIrUpa karabhI mArI putrIne khAI gaI." koIke pUchyuM ke tenI putrI sAthe hAlamAM koNa rahetuM hatuM? akkAe kahyuM koIka paradezI jenuM nAma, kAma tene khabara na hatI. loko
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ini zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra e kahyuM nakkI putrInA koI aparAdhathI paradezIe ja tene karabhI banAvI dIdhI lAge che. have e ahIMthI nAsI jAya te pahelA rAjasabhAmAM pokAra pADa lokonI salAhathI kuTinI e vIrAMgada rAjAnI sabhAmAM phariyAda karI. tenI rasabharI kathA sAMbhaLI rAjA sahita rAjasabhA hAsya cakita banI. rAjA vicAramAM paDyo. "ATalI zakti dharAvato mAro mitra to nahi hoya ?" rAjAe rAjupuruSone hukama karyo, "A akkA DosInI sAthe ApaNA nagaramAM e puruSanI tapAsa karo. te je puruSa batAve tene ahiM hAjara karo." rAjAnI AjJAthI rAjapuruSo nagaramAM bhamatA mamatA sumitra raheto hato tyAM AvI pahoMcyA. kudInInA batAvavAthI te puruSane rAjasabhAmAM rAjA samakSa hAjara karyo. rAjA sumitrane oLakhI siMhAsana para UThIne e puruSane bheTI paDyo. baMne jaNa khuza thaIne bheTaTyA. pachI rAjAe pUchyuM, "mitra ! A DozInI putrIne karabhI zA mATe banAvI te mane kahe." pahelA to sumitrae mUdu hAsya sAthe mazkarI karI ke jyAM DozIne javuM hoya tyAM karabhI para besIne jaI zake eTale karabhI banAvI che. tenA hAsyajanaka vacana sAMbhaLI kudinI gussAthI lAlacoLa thaI gaI. ane bolavA lAgI. "he dhurta, rAjA samakSa to sAcuM bola ane mArI putrI Apa." sumitrae kahyuM, "pahelA mane maNi pAcho Apa." rAjA pUche che. "kayo bhaNi?" sumitra kahe che, "svAmI ! jenA prabhAvathI ApaNe jaMgalamAM gharanI mAphaka rahetA hatA ane manabhAvatA bhojana karatA hatA te maNi A DozIe corI lIdho che." sumitranI vAta sAMbhaLI gussAmAM lAlacoLa thaI gayelA rAjAe garjanA karI. "duSTA sAcuM bola." rAjAnA gussAthI DozI bhayanI mArI dhrujavA mAMDI ane sumitranA pagamAM paDISmaI. "mane mApha kara. tAro maNi pAcho laI le paNa rAjAnA bhayamAMthI mane mukta kara." rAjAne samajAvIne sumitre DozIne bhayamukta karI. DozIe maNi lAvIne sumitrane pAcho Apyo. ratisenAne mULa svarUpamAM pAchI lALI. ratisenA sumitramAM gADha prItivALI thaI hovAthI. akkAe ratisenA suyikAle
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ApI. rAjAnA AdezathI ratisenA meLavIne sumitra khuza thayo. rAjAe mahelanI bAjumAM manohara ane gaganacUMbI raMgamahela nivAsa mATe Apyo ane maMtrI pade sthApita karyo. traNe priyAo sAthe moja karato sumitra sukhethI samaya pasAra karato rahyo. eka divasa rAjAe sumitrane pUchayuM, "he mitra tane maNIno lAbha zI rIte thayo? temaja mane mukIne tuM kema jato rahyo? zuM sukhaduHkha bhogavyuM ? te sarva hakIkta mane kahe, "sumitre maNi saMbaMdhI temaja bIjI satya hakIkta kahI saMbhaLAvI. rAjAne Azcarya thayuM. "jagatamAM lakSmI udyama (puruSArtha) thakI ja maLe che. puNyathI svarga maLe ja." sumitra kahe che. puNya vinA vyavasAya paNa photarAMnI mAphaka niSphaLa jAya che. jagatanA parama padArtha to puNya vagara nathI maLI zakatA. rAjAne rAjalakSmI paNa puNyanA pratApe ja maLI che. A rIte sumitre rAjAne puNyano pratApa samajAvyo ane pelA zUnya nagarane pharI vasAvavAnI vAta paNa karI dIdhI. keTaloka samaya sukhamAM rahIne rAjA sumitrane laIne zUnyanagaramAM gayo. zUnyanagara mahApura pharIthI vasAvyuM. eka mANasane tenA kArabhAra mATe pasaMda karI zUnyagAra mahApuramAM potAnI ANa vartAvI. rAjA vIrAMgada maMtrI sumitra pAchA mahAzAlapura nagara AvyA. bhogasukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyA. ratnazikha rAjAnI sabhAmAM eka kathAkAre A pramANe potAnI vAta pUrI karI. ja ratnazikha ja vIrAMgada ane sumitranI kathA sAMbhaLI Azcarya pAmelA ratnazikha rAjA temanA puNyathI prabhAvita thaIne vicAravA mAMDyo. "mAre paNa paradeza jaIne bhAgya ajamAvavuM joIe. mAruM puNya keTaluM che tenI khabara paDe." rAjAe potAnA maMtrIne vAta karI. puNyanA phaLarUpe maLelA moTA rAjayane choDIne paradeza javAnI vAtathI maMtrIne navAI lAgI. chatAM paNa te bolyo,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gAsAgaranuM sarala - caritra 113 ApanI icchAne ADe koNa AvI zake? chatAM paNa eka vinaMtI karuM chuM paradeza javAmAM Dagale ne pagale vinono pAra nathI. Apa sukomaLa kAyAvALA cho. tethI bhAgyathI prApta thayeluM A rAjaya Apa bhogavo. pUrvanA puNyanA sAkSAta phaLa samAna A moTuM rAjya Apane maLyuM che enAthI vizeSa phaLanI IcchA nA rAkho." maMtrIe ghaNuM samajAvyA chatAM rAjAe potAno nizcaya choDyo nahi. rAtrInA cothA prahare mAtra eka khaDaga laI rAjA gupacupa nagara bahAra nIkaLI gayo. sArA zukana thayA ane ratnazikha uttara dizA tarapha cAlyo. manoratharUpa rathamAM besIne, puNyarUpI sainya dharAvato ane saMtoSarUpI maMtrIne sAthe laIne ratnazikha aneka gAma, nagara, parvata, nadI nALAM vagere joto, muninI mAphaka kSamA dhAraNa karato, bhoMya para suI jato bhUkha ane tarasa sahana karato, deza deza pharato anukrame bhayaMkara aTavImAM Avyo. e bhayaMkara aTavImAM koIno paNa bhaya rAkhyA sivAya AgaLa vadhyo to eka bhayaMkara ane vikAraLa vicitra gajarAja eNe joyo. te madonmata hAthInI najara sAme AvI rahelA rAjA para paDI. potAnI sAme AvatA rAjAne joIne bIjAnI hAjarI sahana nahi karI zakanAro gajaroja krodhathI tene mArI nAkhavA sAme dhasyo. potAnI sAme doDyA AvatA A vikarALa gajarAjane joI ratnazikha sAvadha thaI gayo. tene bhagADI-doDAvIne yuddha karatA karatA thakavI nAkhyo. ratnazikhe hAthIne evI rIte vaza karI lIdho. AkAzamAMthI manohara ane sugaMdhI puNo guMthelI suMdara mALA vijayI ratnazikhanA gaLAmAM paDI. teNe upara joyuM to svarganI apsarA samAna vidyAdhara bALAo hatI ane sAruM thayuM sAruM thayuM bolatI cAlI gaI. ratnazikha e parvata samAna gajarAja upara besIne pelI sugaMdhamaya puSpamALAthI zobhatI uttara dizAe cAlavA mAMDyo. AgaLa jatA svaccha jaLanuM sarovara AvyuM. hAthI parathI kUdIne ratnazikha sarovaramAM snAna karavA utarI paDyo. snAna karIne thAka utAravA, sarovaranA kAMThe AvelA moTA vRkSanI nIce ratnazikha
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 114 beTho. divya vastro laIne keTalIka ramaNIo tyAM AvI ane svAgata karatA bolI, "apUrva deva jevA ApanuM svAgata ho." rAjAe vismaya pAmIne pUchyuM, "huM apUrva deva kevI rIte ?" "dhaNo samaya sevA karIe tyAre devatAo jo prasanna thAya to sukha Ape che. jyAre Ape to daSTi mAtrathI amArI sakhIne sukha ApyuM. eTale apUrva nahiM to bIjuM zuM ?" eka sakhIe kahyuM : rAjAe vadhAre prazno pUchatAM sakhIoe A kathA kahI. "uttara dizAmAM vaitADhya parvata Avelo che. tyAM surasaMgItapura nagaramAM suraNa nAme vidyAdharono rAjA hato. tene judI judI rANIo thakI zivega ane suraveda be putro thayA. vairAgyamaya hRdayavALA suraNe vaDIlaputra zivegane rAjya arpaNa karI dIkSA grahaNa karI AtmasAdhanA karI. zivega pAsethI rAjyanI jijJAsAvALA suravege potAnA mAmA suvegano Azraya lIdho ane tenI madada zaziveganA nagarane gherI lIdhuM. maMtrIonA kahevAthI rAnagarano tyAga karI zazivega potAnA parivAra sAthe cAlyo gayo. A mahA aTavImAM rahelA sugiri parvata para navA nagaranI sthApanA karIne sainya sAthe zazivega rahyo. anukrame tenI caMdraprabhA nAme putrI yuvAvasthAmAM ramavA lAgI. tene joIne nimittakIe kahyuM, "he rAjana ! je puruSa A bALAne paraNaze tenI sahAyathI tamane rAjya maLaze." rAjAe pUchyuM, "A bALAno pati koNa thaze ? ene oLakhavo zI rIte ?" sugrivapura nagaranA rAjA vasutejasano madonmata hAthI AlAna staMbhane toDI jaMgalamAM cAlyo jaze. ene je vaza karaze te ja A bALAno pati samajo." vidyAdharIe ratnazikhane kahyuM, "Aje tame e madonmata hAthIne vaza karyo che eTale vimAnamAM beThelI e bALAe tamArA kaMThamAM puSpamALA nAkhI tamArA pratye prItivALI thayelI che. te vAta daramiyAna keTalAka ghoDIvAro tyAM AvI pahoMcyA. ratnazikha pAse AvIne pUchavA mAMDayA, "madonmata gajarAja para beThelo puruSa kyAM gayo te kahezo ?" prazna sAMbhaLI vidyAdharIe pUchyuM, "tame hAthInA corane
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pakaDavA AvyA cho ?" te puruSoe kahyuM ke teo pakaDavA nathI AvyA paNa temanA svAmI te puruSanA parAkramathI khuza thayA hovAthI maLavA mAMge che. vidyAdharIoe kahyuM A te ja puruSa che, sAMbhaLIne khuza thatA thoDe savAro potAnA nagaramAM jaIne rAjAne kahyuM rAjA vasuteja tene potAnA nagaramAM laI AvavA sarovara kAMThe Avyo. vidyAdharIo cAlI gaI hatI. ratnazikha ekalo ja beTho hato. tene mAnapUrvaka potAnA nagaramAM teDI lAvyo. yogya Asane besADI rAjAe kahyuM, "hai vIrA ! mAre ATha kanyAo che tene paraNIne mAruM A rAjya. tame grahaNa karo. huM have saMyama grahaNa karIza." ratnazikhe temanuM vacana mAnya rAkhyuM potAnI kanyAonuM pANigrahaNa karAvI, rAjyAbhiSeka karI rAjAe zikhAmaNa ApI. "he kumAra, A loka ane paraloka virUddha no tyAga karavo. nyAyathI prajAnuM rakSaNa karavuM. rAjA jo nyAyathI prajAnuM pAlana kare to prajA je dharma kare teno chaThTho bhAga rAjAne maLe. pApI rAjA hoya to prajAnA pApano chaThTho bhAga rAjAne maLe. mATe he rAjA ! tame prajAnuM rUDI rIte pAlana karo jethI prajA mane yAda kare nahi." Ama vasuteja rAjAe zikhAmaNa ApI saMyama grahaNa karavAnI anumati mAMgI. navA rAjAe rUDI rIte dIkSA mahotsava karyA ane vasuteja rAjAe sadguru pAse dIkSA grahaNa karI. zivega rAjAe A vAta jANI potAnI kanyA caMdraprabhAne rAjA ratnazikha sAthe paraNAvI ane eka hajAra vidyA ApI saMpUrNa zaktimAna banAvyo. 115 A hakIkata suraveganA mAmA suvege jANI eTale suvega krodhe bharAyo ane hAthInuM rUpa karI ratnazikha rAjAne mAravA Avyo. rAjAnA udyAnamAM vicitra hastI hovAnI vAta sAMbhaLI rAjA pote gajane pakaDavA Avyo ane aneka upAya jANanArA rAjAe Akhare e gajarAjane pakaDI lIdho. ane tenA upara caDI beTho. e jevo beTho ke hAthI e AkAzamAM uDavA mAMDyuM. gajarAjanI A ceSTA joI rAjAe vaMja muSTithI prahAra karyo eTale hAthI bhagavAnanuM nAma laI bhUmi 52 5DI mUrchita thaI gayo. ratalazipyuM enA mULa w
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ii6 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra svarUpane joIne vyAkuLa thaI gayo. taraja pANI ane pavanathI ene sAvadha karyo. ane kahyuM, "tane dhanya che. tuM duHkhamAM paNa jinezvara bhagavAnane yAda kare che. meM tArI AzAtanA karI che. mane mApha kara." ratnazikhanA vacanathI zAMta thayelo vidyAdhara bolyo, "he rAjana! tamAro koI doSa nathI. meM jevuM karma karyuM tevuM phaLa mane prApta thayuM." ema kahI vidyAre potAnI kathA kahI. : vidhAdharonuM aizvarya : - "A vaitADhaya parvata para cakrapura nAmanA nagaranA adhipati suvega nAmano huM vidyAdhara chuM. suravega mAro bhANeja thato hovAthI teno pakSapAta karI zazivega vidyAdharane enA pitAe rAjaya ApeluM hovA chatAM ene rAjya parathI dUra karI meM bhANeja ne rAjya apAvyuM. hAlamAM meM sAMbhaLyuM ke zazivega mArA bhANeja pAsethI rAjya grahaNa karavA icche che tyAre tamane mAravAnI icchAe gajanuM svarUpa dharI tamArA udyAnamAM Avyo paNa tame dayALue zikSA karIne paNa mane pratibodha pamADyo. kAraNake vaidhe ApeluM kaDavuM auSadha paNa guNakArI thAya che. A viSamaya saMsArane jANyA pachI DAhyo puruSa tenI jALamAM phasAto nathI. huM paNa saMyamanI abhilASAvALo hovAthI mArA rAjyane paNa tame aMgIkAra karo jethI huM saMyama laI zakuM. eTalAmAM suvega rAjAnA aneka vidyAdhara subhaTo AvI pahoMcyA. zazivega paNa potAnA sainya sAthe AvI pahoMcyA. bhISaNa yuddhanA badale ahIM to zAMti hatI. saMyamano abhilASI pharIthI ratnazikhAne kahevA mAMDyo, "he dharmabaMdhu ! rAjaya grahaNa karIne mane saMyama levAmAM vighna nA kara." suvegane zAMta karatA ratnazikha ane zazivega bolyA, "tamane dhanya che ke AvuM vidyAdharonA aizvaryavALu sAmrAjya tRNanI (taNakhalu) mAphaka choDavA taiyAra thayA che. paNa hAlamAM tamAruM sAmrAjaya bhogavI. samaya Ave saMyama lejo kAraNa ke yauvanavayamAM Indriya nigraha durjaya che. caMcaLa mananA lIdhe kyAMka vratano bhaMga thaI jAya to mahA anartha thAya." ratnazikhe aneka rIte
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra suvegane samajAvavavA chatAM vairAgyathI bharelA hRdayavALA suvege cAritra aMgIkAra karyuM. potAnA rAjyanI vyavasthA karI ratnazikha zazivega sAthe cakrapura nagare gayo. anukrame ratnazikha samasta zreNIno adhipati thayo. zazivega sAthI ratnazikha vidyAdharonuM apUrva aizvarya ane sAmrAjya bhogavavA lAgyo. zazivega vidyAdhare potAnA bhAI suveganI upekSA karavA chatAM, potAnuM rAjya paDAvI levA chatAM zazivega manamAM kaMIpaNa ochuM lAvato nahi. ane jyAre suravegane potAnA mAmA vize jANa thaI tyAre te paNa vairAgyavALo thayo ane potAnA bhAI mATe rAjya choDI cAlI nIkaLyo ane cAritra aMgIkAra karyuM. ratnazikha potAnA AtmAne dhanya mAnato ane samaktinI ArAdhanA karatA pRthvI para rahelA zAzvata jinezvaronA caityone vAMdavA lAgyo. sAdhuone namaskAra karato, sAdharmikanI bhakti karato, hIna ane garIba janono uddhAra karato te prajAnuM sArI rIte pAlana karavAmAM mAMDyo. enA rAjyamAM gunAonuM pramANa nAmazeSa thaI gayuM. sAtakSetramAM eNe dhanano upayoga (vyaya) karavA mAMDyo. pratimAo bharAvI, aMjanazalAkA vaDe prabhAvita banAvI, jinamaMdiromAM pratiSThA karavA mAMDyo. snAtravidhimAM, jinapUjana, arcana temaja yAtrAvidhimAM khUba dhana vAparavA mAMDyo. saMgha pUjA, zANA lakhAvavAmAM dhanano sadupayoga karI zAsananI prabhAvanA karavA mAMDyo. ratnazikha rAjAe aneka lAkha pramANa vizALa sAmrAjya bhogavyuM. tenA rUDA bhAgyayoge sAketapuranagaranA udyAnamAM zrIsuyaza nAmanA tIrthakara bhagavAna samavasaryA. moTA ADaMbarathI tyAM jaIne jinezvara bhagavAnane vaMdana karI dezanA sAMbhaLavA beTho. "he bhavyo A saMsArarUpa vanamAM sarve jIvo karmane AdhIna rahelA che. potAnA karma anusAre uMca nIca gatimAM jAya che. koI narakamAM jAya che to koI devalokamAM jAya che. koI manuSya thAya che to koI mAyA kapaTamAM rAcatA hoI tiryaMcamAM jAya che. manuSya bhavamAM paNa jIvone karmano sakhavI prabhAva batAve che koI rAjA to koI raMka, koI paMDita to koI mUrNa koI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra dAtAra to koI kRpaNa koI sukhI koI du:khI koI pUjanika bane che. koI apamAna pAme che, koI rUpavAna koI kadarUpuM A badho ja prabhAva saMsAramAM karmanA lIdhe che. AvA saMsArarUpI gahana araNyanA mokSano mArga batAvanArA zAnI to moTA bhAgya yoge ja maLe che mATe dharmarUpI bhAtu bAMdhavA AtmAe niraMtara udyama karavo joIe." 118 jinezvaranI dezanA sAMbhaLI ratnazikha rAjA pUche che, "he bhagavAna ! bhavAMtaramAM me evuM zuM sukRta kareluM che ke A bhavamAM mane sukha upara sukha prApta thAya che ?" jinezvare kyuM, "parabhavamAM tuM pAmaranA bhavamAM niraMtara gurue ApelA paMcaparameSTi namaskAranuM smaraNa karato hato. enA prabhAve A bhavamAM tuM mahAsukhane prApta vidyAdhara thayo che he bhAgyavAna navakAranA jApathI samyaktva prApta thAya che. samyaktvathI virati Ave che. virati thakI mokSa prApta thAya che. saMsAranuM je utkRSTa sukha che e to namaskAra jApanuM tAre alpaphaLa samajavuM. paNa mokSa prApti eja evuM saMpUrNa phaLa che." potAno bhava sAMbhaLI rAjA ratnazikhe nagaramAM jaI potAnA putrane rAjyagAdI para besADyo. tIrthaMkara bhagavAna pAse saMyama svIkAryo. kSapaka zreNI para ArUDha thaI karma khapAvI kevaLajJAna prApta karI, pRthvI para vihAra karatA aneka bhavya jIvone pratibodha karI ratnazikha mokSe gayA." dharmavatu gurue paMcaparameSThi jApa upara ratnazikhanuM dRSTAMta sAMbhaLIne dharma rasike vimalakIrti rAjAe devaratha kumArane rAjya soMpI dIkSA grahaNa karI. : samyaktva dharmanI ArAdhanA :: devarakumAra have devartha nagarapati thayA. rUpavatI rANI ratnAvalI sAthe vividha bhogone bhogavatA rAjyanuM pAlana karavA lAgyo samyaktvavAna ane bAravratane dhAraNa karanAra devaratha aharniza paMcaparameSThi namaskAranA jApa japyA karato hato. e pramANe rAjyasukhano anubhava karatA ane zrAvakadharmanuM ArAdhana karatA ghaNo samaya cAlI gayo samaya koInAya mATe thobhato nathI.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra 119 dharmano jANakAra rAjA eka divasa vicAra karavA lAgyo ke dharmanA prabhAvathI maLelI rAjalakSmIne supAtramAM vAparI lakSmIno sadupayoga karavo joIe. dharmatatva ane lakSmInI anityatAne citavato rAja samyakta, aNuvrata, guNavrata ane zikSAvrata vaDe zobhatAM ratnAvalI sAthe dharma, artha ane kAma e traNe varganI sAdhanA karato jainazAsananI zobhA vadhAratA aneka kAryo karavA lAgyo. rAjAe aneka jinezvaranA prAsAda karAvyA, jinapratimAo bharAvI, samyakatvanI zuddhi mATe aneka rathayAtrAnA mahotsavo kya, caturvidha saMghanI sAthe aneka vAra tIrtha yAtrAo karI, sAdhArmikanI bhakti karI aneka duHkhI ane garIba jainabaMdhuonA uddhAra karyA potAnA rAjyamAMthI sAte vyasanono nAza karAvI nAkhyo. rAjyanuM pAlana ane dharmanI ArAdhanAmAM aneka varSo vItI gayA. mahArANI ratnAvalIno putra dhavala yauvanAvasthAmAM pravezyo. tene rAjyagAdI sopI pote rAjyabhArathI mukta thayo. rAjA rAjyabhAramAMthI to mukta thayo paNa vayantarAya karmanA udayathI cAritra grahaNa karavAne azakta hovAthI saMsAranI upAdhimAMthI mukta rahIne ekAMte dharmasAdhanA ane caturvidha saMghanI pUjA karavA mAMDyo. upAzrayamAM ane Avazyaka kriyAomAM samaya pasAra karato rAjA tapa karato anukrame aMta samaya najIka AvI pahoMcyo. aMta samaye rAjAe corAsI lAkha jIvayonI ne khamAvI, pApakarmanI niMdA ane sukRtyanI anumodanA karIne saMsAra-mokSa, janma-maraNa, kanaka-kathIramAM samAna madhyasthavRtti prApta karI aMta samaye rAjA paMcaparameSThinA smaraNamAM ekacitta vALo thayo ane maraNa pAmIne Anata devalokamAM uttama deva thayo. rANI ratnAvalI paNa rAjAnI mAphaka zrAvikA dharmanuM zuddha bhAvathI ArAdhana karI AnatalokamAM uttama devaloka thayo. bhavAMtaranA snehathI tyAM paNa bane devo apUrva sukho bhogavatA samaya pasAra karavA mAMDyA. che chIe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ # 120 pariccheda zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pUrNacaMdra ane puSpasuMdarI jaMbudrIpanA mahAvideha kSetramAM zivAnagarImAM siddhasena nAmano parAkramI rAjA rAjya karato hato. tenI piyaMgumaMjarI nAme paTTarANI hatI. devalokamAMthI devaratha rAjAno jIva Ayu kSaye AvI piyaMgumaMjarInI kukhe utpanna thayo. rANIne svapnamAM saMpUrNa caMdra dekhAyo. anukrame zubhagrahanA yoge rANIe putrane janma Apyo. caMdranA svapna mujaba caMdra jevI saumya prakRtivALA putranuM nAma rAkhyu. pUrNacaMdra. kumAra kaLA, kAvya ane zAstrano abhyAsa karatA yauvanAvasthAmAM Avyo. mRgayA magha ane mAMsa vagere sAta vyasana tene vaLagyA nahotA navIna kAvya banAvI emAM ja ramyA karato. rANI piyaMguNa maMjarIno vizALa nAmano bhAI siMhasena rAjAno sAmaMta hato. tenI jayA nAmanI patnInI kukSImAM ratnAvalIno jIva utpanna thayo. svapnamAM puSpamALA jovAthI putrInuM nAma rAkhyuM puSpasuMdarI. aneka kaLAono abhyAsa karI suMdara rUpa dharAvatI puSpAvalI yauvanavayamAM AvI. saraLa svabhAvavALI e namra bALAmAM strIne ucita guNo hatA. vova vasaMtaRtunA eka divase pitAnI anumatI laIne mAtAe bALAne sAhelIo sAthe udyAnamAM krIDA karavAne mokalI. udyAna-vananI zobhA joIne AnaMda pAmatI e bALA sakhIo sAthe latAmaMDapamAM AvI vINAnA sura sAthe kaMTha meLavIne gIta gAvA lAgI. rAjakumAra pUrNacaMdra paNa e samaye vasaMta rAjanI mojano AnaMda mANavA mitro sAthe Avyo hato. tene jotAM ja puSpAvalI parabhavanA saMbaMdhathI tenI tarapha AkarSAI. kumArane joI parabhavanA sneha saMbaMdhathI bALA romAMca anubhavatI mUcchita thaI gaI. sakhIoe pANI chAMTatA jAgRta thaIne pUchavA mAMDI. A saumya AkRti samAna dilane
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 121 DolAvanAra suMdara yuvAna koNa che?" eka sakhIe kahyuM ke A to vicakSaNa ane capaLa nayanavALo rAjakumAra che. puSyA kumAranA dekhAva ane guNonI tArIpha karavA mAMDI. bIjI sakhI kahe che, "e to tArA phoInA kumAra che. tuM oLakhatI nathI ? gaIkAle ja tArI phoine tArA pitAe kahyuM hatuM ke A amArI putrIne yogya che." sakhInI vAta sAMbhaLIne puSpA khuza thaI. kumAra pUrNacaMdrane paNa tenA mitroe samajAvIne khuza karyo. pachI rAjA ane sAmaMte zubha muhUrta jovaDAvI mahotsapUrvaka baMnenA lagna karI dIdhA. baMne jaNA devatAnI mAphaka viSayasukha bhogavatA samaya pasAra karavA mAMDyA. * zrI surasuMdarasUrIzvara : eka divasa rAjasabhAmAM beThelA rAjAne vanapAlake AvIne samAcAra ApyA ke puSpazAla vanamAM zrIsurasuMdara gurumahArAja potAnA munisamudAya sAthe padhAryA che. rAjA harSa pAmIne putra, kalatra ane zrI AdikanA parivAra sAthe vAMdavA gayA. gurune vaMdana karI dhamadazanA sAMbhaLavA beThA. gurue dezanA ApavI zarU karI. "he bhavyo ! janma, jarA, mRtyu, roga, zoka ane bhayathI AkuLa vyAkuLa saMsAra tarapha udAsInatA rAkho ane pramAdano tyAga karI yatnapUrvaka dharmanI ArAdhanA karo. pramAda jIvane saMsAramAM pADe che ane dharma jIvane saMsAramAM sukhanI paraMparA pamADI aMte mokSanI lakSmIne Ape che. dharma baMdhunI jema sneha rAkhe che, kalpadrumanI jema vAMcchitane Ape che, gurunI jema sadgaNAmAM prIti karAve che, svAmInI mAphaka rAjyalakSmI denAro che, pitAnI mAphaka vAtsalya rAkhe che ane mAtAnI mAphaka dharma jIvanuM poSaNa kare che. corAsI lAkha jIva yonImAM manuSyapaNuM durlabha che, manuSyapaNuM maLe to AryakSetra maLavuM durlabha che, AryakSetramAM vizuddha kuLamAM janma durlabha che ane badhuM ya hovA chatAM jo alpAyuvALo hoya to? dIdhayuM paNa mahAbhAgya yoge maLe che. dIdhayu thakI ArogyatA durlabha che. dharmAcAryano samAgama paNa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala-caritra ati durlabha che. AcAryano saMyoga thavA chatA vastutatva samajavAnI buddhi durlabha che ane badhAthI durlabha virati che. mATe he bhavyo ! pramAdano tyAga karo dharmanuM ArAdhana karo." dezanA sAMbhaLI rAjA prasanna thayA. manohara kAMtivALA yuvAna AcAryane joI pUrNacaMdra bolyo, "he bhagavana! ApanA dehanI apUrva kAMti hovA chatA Apane yauvanavayamAM vairAgya zI rIte thayo tenuM kAraNa kaho." gurumahArAje bhavyajanonA upakAra mATe potAnuM caritra kahevuM zarU karyuM. gurumahArAjanuM caritra sAMbhaLaLA rAjA, kumAra ane sarve parivAra jano sAvadhAna thayA gurue potAnuM kathana zarU karyuM. * sUrIzvaranI AtmakathA : ratnapura nAmanA nagaramA sudhana nAmano mAtabara ane tavaMgara zeTha raheto hato. tene lakSmI nAme patnI ane surasuMdara nAme suMdara putra hato. yauvanavayamAM surasuMdarane enA pitAe batrIsa rUpavatI kanyAo paraNAvI. e batrIse patnIo sAthe devasamAna sukha bhogavato te samaya pasAra karato hato. ekavAra enAM mAtApitA A saMsAranI musApharI purI karI cAlyA gayAM. temanA maraNathI vyAkuLa thayelo sura suMdara svajana parivAranA samajAvavAthI paraMparAthI cAlyA AvatA vyavasAyamAM pravRtta thayo. e vyApAranA vyavasAyamAM teno zoka paNa dUra thayo. (nAza pAmyo) kAraNake priyajananA viyogathI koI marI jatuM nathI athavA to gharabAra no tyAga karI koI sAdhu thatuM nathI. keTalAka samaya pachI surasuMdara zoka rahita thaI gayo paNa strIonA vyAbhicAranI zaMkAvALo thayo. sIone temanA pitAnA ghera javA deto nahi. potAnA ghera koI anya puruSa sagAsaMbaMdhIne AvavAnI manAI karI dIdhI. bahAra jAya to strIone makAnamAM pUrI bahAra tALu mArIne jato e surasuMdara te huM pote.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 123 pachI to bhikSuko e mAruM ghara choDI dIdhuM. jaina sAdhuoe to vizeSa chatAMya bhavitavyatA baLavAna che. eka divasa utAvaLamAM daravAjo huM baMdha karyA vagara bajAramAM gayo. ane eka munie mArA gharamAM praveza karyo. munine joI mArI strIo prasanna thaIne bolI paDI. "oho ! Aje to ApaNo bhAgyodaya thayo." strIoe munine besavA mATe Asana ApyuM. akalapya hovA chatAM jJAnI muni bhaviSyano lAbha jANIne tenA upara beTho ane dharmopadeza devA lAgyA. e daramiyAna huM kArya patAvIne jhaTa pAcho pharyo tyAre ekAMtamAM mArI strIo vacce eka munine meM joyA e rUpavAna munine joI mane aneka vicAro AvI gayA ke A munine zuM zikSA karuM? manamAM atyaMta krodha chatAM guptapaNe chupAIne meM emanI ceSTA jevA mAMDI. munie potAnI dezanA zarU karI. "jinezvara bhagavAne sarve dharmonuM mULa dayA kaheluM che. jagatamAM pAkhaMDI matanA traNaso ne tresaTha bheda che te badhAya jIvadayAnA siddhAMtane mAnya rAkhe che. mATe jyAM dayA che tyAM ja dharma che. jyAM dayAnuM ArAdhana thAya che tyAM tapa, japa, dAna, dhyAna ane kriyA badhuMya zobhI UThe che. dayA vagara karelI sarva dharmakriyA vyartha thAya che. dayAnA prabhAvathI dIghayanI prApti thAya che. dayA e svargamAM javA mATenA pagathiyA che. jIvonI hiMsA prANIone kaDavA phaLa Ape che jIvahiMsA karavAvALA prANIone anartho, ApadAo, vyAdhio maLe chevaLI bhavAMtara vize garbhAvasthAmAM janma thatAM ke bALapaNamAM athavA yauvanavayamAM AvatA ja mRtyu pAmI jAya che. alpajIvI thaIne bhoga bhogavyA vagara cAlyA jAya che. je prANIo hiMsA thakI virAma pAmatA nathI te ati duHkhane pAme che. je hiMsaka hoya che. teo zaMtrujayarAjA ane zurakumAranI mAphaka duHkhane bhajanArA thAya che. "A zaMtrujaya ane zUra koNa hatA ane hiMsAthI temane zuM phaLa maLyuM te amane kaho." strIoe pUchavuM muni e zaMtrujaya ane zurakumAra - pitAputranuM daSTAMta kahevuM zarU karyuM.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra vijayapura nAmanA nagaranA rAjA zatruMjyane be putro hato - zUra ane caMdra. vaDIla putrane yuvarAja pada ApyuM. ane caMdrane kAMIpaNa nA ApavAthI te risAIne videza cAlyo gayo. caMdra videzamAM bhamato bhamato anukrame ratnapura nagaranA udyAnamAM Avyo. tyAM munine joI temane vaMdana karI temanI pAse beTho. munie dayAdharmano upadeza Apyo. jIvadayAno upadeza sAMbhaLI bodha pAmelA caMdre saMgrAma sivAya paMcindriya jIvano vadha na karavAno niyama grahaNa karyo. ane ratnapura nagaranA rAjA jayasenanI sevA karavA mAMDyo rAjAno vizvAsu thavAthI eka divasa rAjAe khAnagImAM kahyuM kuMbha nAmano sAmaMta mahAbaLavAna ane abhimAnI thaI gayo che. mATe gupta rIte tyAM jaI tene mArI nAkha. rAjAnA vacana sAMbhaLI caMdra bolyo, "mahArAja ! e pApa mArAthI nahi thAya. saMgrAma sivAya koIpaNa prANIvadha na karavAno meM niyama lIdho che." tenA vacanathI rAjA khuza thayo, potAno aMgarakSaka banAvyo, sAmaMtakanyA paraNAvI ene putra jevo karI khuza karyo ekavAra caMdre kuMbharAjAne paDakAryo. abhimAnI kuMbharAjA sAme Avyo. tene harAvIne bAMdhIne jayasena rAjA samakSa rajU karyo. rAjAne potAnI AjJA manAvIne kuMbha rAjAne choDI dIdho ane caMdrano sArI rIte satkAra karyo. caMdra sukhethI samaya pasAra karavA mAMDyo. 124 bIjI bAju yuvarAjapadathI asaMtuSTa zUrakumAra pitAne mArIne tenA rAjyanI icchA karato anukULa samayanI rAha jovA mAMDyo. eka divasa rAtanA samaye zUra kumAre rAjAnA zayanagRhamAM ghusI jaI talavAra calAvI dIdhI. rANI jAgI gaI ane tenI bUmAbUmathI cokIdAro doDI AvyA nAsI jatA khunIne pakaDIne bAMdhI dIdho. rAtano samaya hato tethI prAtaHkALe bAMdhelo khunI zukumAra hovAthI rAjAne vAta karI. ghAnI pIDAthI duHkhI thaI rAjAe putrane dezanikAla karyo. ane tarata ja caMdrakumAranI tapAsa karAvIne tene teDAvI rAjapATa soMpI dIdhu ane vedanAthI thoDA divasamAM mRtyu pAmyo. rAjA mRtya pAmIne vAgha thayo. zukumAra pitAno ghAta karI jaMgalamAM kukarma karIne
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 125 AjIvikA calAvato hato. pelA vAve tene eka divasa mArI nAkhyo. marIne te bhilla thayo. eka divasa bhilla vanamAM gayA tene paNa pelA vAthe mArI nAkhyo. baMne maraNa pAmIne aTavImAM kalabha ane varAha thayA. * pUrvanA verathI baMne yuddha karavA mAMDyA. temane koI zikArIe mArI nAkhyA. maraNa pAmIne baMne kalabha thayA. potAnA ToLAmAMthI bhraSTa thayelA e baMne yuddha karavA mAMDyA. bhilloe yuktithI pakaDI lIdhA ane caMdrarAjAne arpaNa karyA. tyAM paNa yuddha karatA te baMne rAjAe parANe judA karyA te samaye tyAM kevalI bhagavAna samavasaryA. temano upadeza sAMbhaLIne rAjAe A baMnene hastiono vRtAMta pUchavo kevalI bhagavAnanA mukhe e kalabha yugalano vRtAMta sAMbhaLI vairAgya pAmelA caMdrarAjAe potAnA putrane gAdI para besADI cAritra grahaNa karyuM. zuddha cAritra paLI te svarge gayo. pelA baMne gajo - kalo krodhathI dhasamasatA maraNa pAmIne prathama narake gayA. ane anyoanyakata vedanA ghaNA kALa paryata bhogavI vAraMvAra kuyonimAM bhramaNa karaze. mATe hiMsAno tyAga karo." kahI muni viramyA. | muninA upadezathI vairAgya pAmI te strIoe paheluM sthUla prANAtipAta viramaNa aNuvrata aMgIkAra karyuM. eTale meM vicAra karyo A muni e sAru karyuM. A sIo have kadAca kopAyamAna thaze to paNa mAruM aniSTa karI zakaze nahi." A munine huM ocho prahAra karIza. ja mRSAvAda viramaNavata : e munie tyAra pachI AgaLa calAvyuM, "he zrAvikAo ! traNa vargane sukhakArI temaja svarga ane mokSane ApanArI satyabhASA tamAre bolavI. satyAvAdIne jaLa, agni Adi temaja bIjI divya vastuo paNa aniSTa karatI nathI. loko paNa tenA nirmaLa yazano cAre bAju vistAra kare che. jyAre jUTha bolanArAono mAtA, pitA, bhAI ke mitro koI vizvAsa karatA nathI. asatya bolanArAone javA chedAdi temaja duvaravALA du:kho
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra paNa sahana karavA paDe che. mATe kadApi jUThuM bolavuM nahi satya bolanAra prANI koIne paNa Thagato nathI. dhanyanI mAphakra saraLa svabhAvI thaIne sarveno vizvAsa meLave che tyAre dharaNanI mAphaka alIbhASI potAne ane parane ThagIne manuSyabhava hArI jAya che. ema kahI munie dhanya ane dharaNanuM dRSTAMta ApyuM. 126 sunaMdana nagaramAM sudatta zreSThine dhanya ane dharaNa nAmanA be putro hatA. dhanya sajjana, saumya satyavAdI ane priyavaMda hato jyAre dharaNa enAthI viparIta hato. bhinna bhinna svabhAvavALA hovA chatA e baMnemAM gADha sneha hato. eka vAra dharaNe vicAra karyo. 'A dhanyanI AbarU sArI hovAthI mAro bhAva koI pUchatuM nathI. ane e jIve che tyAM sudhI koI pUchavAnuM paNa nathI. to eno koI upAya karavAmAM khoTuM zuM che ?" ema vicArI dharaNe dhanyanI sAthe mIThuM bolatA ekAMtamAM kahyuM, "tuM mane prANathI paNa vadhAre priya che. mAro eka manoratha pUro kara ke ApaNe paradeza jaIne potAnI zaktithI dhana upArjana karIe kAraNake dhana vagara lokamAM mAna maLatuM nathI. lokamAM paNa kahyuM che daridra, vyAdhivALo, mUrkha, pravAsI ane parAdhIna AjIvikA vALo e pAMceya jagatamAM jIvatA chatAM marelA che." dharaNanI paradezagamananI vAta sAMbhaLIne dhanya bolyo ke mahenata vagara dhana zI rIte maLe ? dhanyanI vAta sAMbhaLIne dharaNe kahyuM, "dhana pedA karavuM e to mArA mATe DAbA hAthanuM kAma che. parasevAnuM dhana kamAtA vAra thAya paNa koIno kAna toDavo, koInI gAMTha choDavI, khIssA kAtaravA, corI karavI, vagere upAya vaDe ApaNe dhana upArjana karIzuM. dharaNanI vAta sAMbhaLI dhanya coMkyo. ane bolyo, "zAMta thA pApI ! A prakAranuM duSTa vacana pharIthI bolIza nahi. evo vicAra karavo paNa pApa che, mATe devagurunuM smaraNa karI pApanuM nivAraNa kara." potAMnA kathananI viparIta asara joIne dharaNe vAtanI dizA badalI nAkhIne bolyo, "me to phakta tArI parIkSA mATe kahyuM hatuM. padazamAM koIka dhanavAnanI sevA karI
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 1 tenI pAsethI dhana laI ApaNe vyApAra karIzuM." dharaNe dhanyane vizvAsa ApIne paradezagamananI vAta kabula karAvI. pachI eka divasa pitAne kahyA vagara nagaramAMthI nIkaLI gayA. mArgamAM dharaNe dhanyane pUchayuM, "jagatamAM dharmano jaya che ke pApano jaya?" dhanya acaMbo pAmI gayo ane bolyo, "zuM tane eTalIya khabara nathI ke dharmo jaya thAya che ane pApe kSaya." dharaNa bolyo "tame tatva jANatA nathI. atyAre to pApathI ja jaya thAya che. dharmathI nahi." baMne bhAIo vivAde caDayA. dharaNe kahyuM AgaLa gAma Ave tyAM lokone pUchIne nirNaya karIzuM je khoTo paDe te jItanArane eka locana Ape. dhanya e vAta kabula karI ene thayuM mArI vAta sAcI che eTale huM nAnA bhAInuM locana laIza nahi AgaLa jatA eka gAma AvyuM. e lokoe kahyuM "Aje to pApa thakI ja dekhAya che. dharma thakI nahI."A ajJAnI ane mUrkha lokonI vAta sAMbhaLI dharaNa khuza thaI gayo. bIje divase AgaLa jatAM koI gAma AvyuM tyAM lokone pUchyuM to teo paNa bolyA ke "Aje to dharmI daMDAya che. tyAre pApInA pobAra che. sajjana saMtApa pAme ane durjana vilAsa kare che. tethI pApano jaya che dharmano nahi." * mArgamAM AgaLa jatAM dharaNa naphaTAIthI bolyo, "bhAI ! tArA baMne netro mane ApI de athavA to zarata karI nathI ema kahe." "meM zarata nathI karI evuM to zI rIte kahevAya? huM netro hArI gayo chuM. tAre je karavuM hoya te kara." dhanya bolyo. pApI dharaNe AkaDAnuM dUdha AMkhamAM bharIne tenA baMne netro phoDI nAkhyA. dhanyane aMdha banAvI pApI dharaNa vilApa karavA mAMDyo ke AvI bhUla karIne saMbaMdhIone huM zuM moTuM baMtAvIza? "vilApa karatA dharaNane zAMta karIne dhanya bolyo, "A bhAI, A badho karmano vilAsa che emAM tAre kheda karavo nahi." vAto karatA karatA AgaLa cAlyA tyAre ekadama dharaNa bolyo sAmethI siMha Ave che. zuM thaze? dhanya bolyo, "to tuM zIdhra nAsI jA ane ApaNA kuLanuM rakSaNa kara." duSTa dharaNa tarata ja dhanyane choDI potAnA nagara tarapha nAsI gayo.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra aMdha banelo dhanya jaMgalamAM Amatema bhaTakto moTA vRkSa nIce AvIne beTho. dharaNe potAne aMdha banAvyA chatA tenI ciMtA karavA mAMDyo. "mAro bhAI kyAM gayo haze ? tenuM zuM thayuM haze ?" nAnA bhAI mATe zoka karatA dhanyane jJAnathI jANIne vana-devI pragaTa thaIne bolI, "durjana ziromaNI ane bhAtRdroha karanAra dharaNanI ciMtA havethI karIza nahi. netraroga maTADanArI A guTikA laI le." ema kahI guTikA hAthamAM ApI devI adRzya thaI gaI. dhanya guTikAnA aMjanane AMkhamAM AMjavA lAgyo. tevo ja divya netrovALo thaI gayo. rAtrI tyAM ja vyatita karI devImAM bhaktivALo dhanya tyAMthI nIkaLIne anukrame subhadranagaramAM Avyo. tyAM dhanya paTavuM vAgato sAMbhaLyo. rAjapuruSo cale udghoSaNA karatA hatA ke je rAjakumArInA netrone sajja karaze tene rAjA ardhuM rAjya ane rAjakumArI Apaze. 128 dhanye udghoSaNA sAMbhaLI paTahano sparza karyo. devIe ApelI guTikA thI rAjakumArIne divyanetro vALI banAvI dIdhI. dhanyanA kAryathI khuza thayelA rAjAe potAnI putrI paraNAvI rAjyano ardho bhAga ApI dIdho. satyanA prabhAvathI dhanya rAjakanyA temaja rAjya meLavIne sukhI thayo eka divasa rastAmAM eka bhikSuka maLyo teNe kahyuM, "sunaMdapurathI AvelA viprane kaMIka dakSiNA Apo.' potAnA nagarano brAhmaNa jANI dhanya potAnA ghera teDI lAvyo. bhojanathI tRpta karI mAtApitAnA kuzaLa samAcAra pUchyA uttama vasa ane potAnA nAmanI vIMTI ApI ene vidAya karyo. teNe sunaMdapura AvIne dhanyanA mAtApitAne dhanyanI vAta karIne khuzakhabara kahyA. pitA atyaMta khuza thayA ane varSApana mahotsava karyo. paraMtu A khabarathI dharaNane ciMtA thaI. "are ! evA bhayaMkara jaMgalamAM kevI rIte jIvato rahyo haze ? ane rAjya 1 lakSmI ane rAjyasutA pAmyo e to navAInI vAta che. paNa jo ahIM Avaze to mArI vAta khullI paDI jaze." mAtApitAnI rajA laIne bhAIne jovAnA byAne dharaNa subhadranagara Avyo. bhAIne maLavAthI dhanya khUba bahu khuza thayo paNa dhanyanI samRddhi joI dharaNe vicAra karyo. "satya e che ke dharmano jaya thAya che. chatAM paNa
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gunnasAgaranuM sarala - caritra huM evuM kaMIka karuM ke jethI enI samRddhi havAmAM UDI jAya ane te duHkhI du:khI thaI jAya." potAno vicAra manamAM rAkhI thoDo samaya pasAra karyo. nagaramAM rAjA ane sarva lokomAM mAnIto thayo. dhanyano bhAI hovAthI nokara, cAkara temaja loko paNa mAna ApatA. eka divasa khAnagImAM rAjAne dharaNe kahyuM, "Apa buddhimaya cho chatAM dhanya Apane ThagI gayo che.' rAjA vismaya pAmatA pUchyuM zuM satya vAta che ? dharaNe kahyuM, "dhanya to caMDALano putra che. durAcArI hovAthI rAjAe nagara bahAra kADhI mUkelo te ApanA nagaramAM AvIne Apane phasAvI gayo." rAjA camakI gayo ane dharaNane kahyuM, "A vAta nagaramAM koIne karIza nahi. huM evuM kaMIka karIza ke dhanyanA sthAne tane sthApana karIza." dharaNanA AnaMdano pAra rahyo nahi rAtanA samaye rAjAe dhanyane mArI nAkhavA makAnamAM gupta rIte mArAo mUkyA. dhanyanA mastakamAM vedanA thavAthI dhanyano veza paherI dharaNa rAjasabhAmAM javA prAtaHkALe jevo nIkaLyo tevo ja mArAoe mArI nAkhyo. bhAInA mRtyunA zokamAMthI dhanya bahAra Avyo nahi tyAre rAjAe enA bhAInA kArastAnanI vAta karI eTale zokamAMthI mukta thaIne dhanya sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyo eka divasa kevalI bhagavAna tyAM samavasaryA. rAjA sahita sarve temane vAMdavAne AvyA. temanI dharmadezanA sAMbhaLI dhanye bhagavAnane pUchyuM, "bhagavAna ! mAro bhAI niSkAraNa mArA para dveSa karato hato tenuM kAraNa zuM ? te maraNa pAmIne kyAM gayo ?" 129 dhanyanA javAbamA kevalI bhagavane kahyuM, "parabhavanA vethI A bhavamAM dharaNa tAro bhAI hovA chatAM dveSI thayo hato, te marIne mAtaMganI putrI thayo che. yauvanavayamAM ene cAMDAla sAthe paraNAvI. te sarpadaMzathI mRtyu pAmIne hAlamAM dhobInI putrI paNe utpanna thayo che. durgaMdha, duHsvara, muMgI, baherI, kurupa evA aneka doSothI bharelI te atyAre che." kevalI bhagavAnanI vANI sAMbhaLI vairAgya pAmelA dhanye potAnA pada upara putrane sthApana karI dIkSA grahaNa karI devaloka gayo. dhanya potAnA satyapaNAthI mokSanI lakSmIne varaze. pelo dharaNa potAnI durbuddhithI aneka jUTha ane kukarma karato bhavATavImAM
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ghaNo kALa bhamaze. satya ane asatyanA guNadoSa. jANIne munie ApelA daSTAMtathI pratibodha pAmIne strIoe khuza thaIne bIju aNuvrata aMgIkAra temanI sArI bhAvanAthI he kumAra meM vicAra karyo ke munie A to sAru karyuM have mArI strIo mArAthI kaMIpaNa chupAvI zakaze nahi mane chetarI zakaze nahi have hajI huM eka prahara ocho karIza. have surasuMdara zuM bole che. ane mArI strIo para tenI zuM asara thAya che te jovA huM Ubho rahyo. :: trIjuM sthala adattAdAnaviramaNavata : munie dharmadazanA AgaLa calAvI. "he zrAvikAo ! bhagavAne cauryakarmane pApanuM mULa kahevuM che koInA jIvane prahAra karyo hoya tenI vedanA karatAM tenA sarvasva haraNanI vedanA tene adhika duHkhI kare che. mATe khAsa kALajI rAkhIne bIjAnA dravyanuM haraNa karatA aTakavuM A pApanA phaLa A bhavamAM vadha, baMdhana ke kArAgRha mAM purAIne bhogavavA paDe che. parabhavamAM dAsapaNuM, garIbI temaja tiryaMca gatimAM jaIne paNa bhogavavA paDe che. padravyano tyAga karanArAnuM dhana A lokamAM paNa vRddhi pAme che. corInA niyama upara siddhadatta ane kapilanuM daSTAMta bodhadAyaka che. munie siddhadattanuM vyAkhyAna kahevAnuM cAlu karyu." vizALA nAmanI nagarImAM mAtRdatta ane vasudatta nAmanA be vaNika mitro sAmAnya AjIvikA calAvatA rahetA hatA. mAtRdate trIjuM aNuvrata grahaNa kareluM hovAthI nyAyathI vepAra karI dravya meLavato koIne ThagavAnI vRtti rAkhato nahi. vasudatta khoTA tolamApa rAkhI ochuM ApIne vadhAre paDAvI levAnI kuTanIti vALo hato. Avo pApa vyApAra karavA chatAM paNa vasudattanuM dhana to vRddhi pAmyu nahi paNa pApa vadhyuM hatuM tenI tene khabara nahotI. ekavAra baMne mitro thoDA kariyANA laIne vepAra karavA mATe puDapura nagaramAM gayA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 131 tyAM vasuteja nAmano rAjA rAjaya karato hato. tene tenA bhaMDAra mATe eka bhaMDArInI jarUra hatI. tene vizvAsapAtra bhaMDArI maLato nA hovAthI parIkSA mATe rastA para eka ratnajaDita kuMDaLa subhaTo pAse mUkAvyuM rAjAnA bhayathI nagaranA loko e kuMDaLa grahaNa karyuM nahi. mArgamAM AvatA baMne mitro e kuMDala jovAthI vasudattanI dADhe vaLagI. "vAha! majAnA kuMDaLa che. lakSmI amArI ja rAha joI rahI lAge che." vasudara kuMDaLa levA doDyo mAtRdatte tene vAryo. "mitra! viSatulya kuMDaLa laIza nahi." tene leto rokIne AgaLa cAlyA. mAtRdatte vasudattane bodha mATe eka dRSTAMta kahyuM. koI eka nagaramAM deva ane yazasa nAme be vaNika vepAra karIne gujarAna calAvatA hatA. deva adattAdAnanA niyama vALo hato. jyAre yaza niyama rahita hato. eka divasa baMne jaNA thoDI ghaNI mUDI laIne paradeza cAlyA. mArgamAM eka kuMDala paDeluM joyuM paNa devane to niyama hovAthI enA sAmuM paNa joyuM nahi. jayAre yaza levAno prayatna karavA mAMDyo to deve tene aTakAvyo. devanI zaramathI thaze tyAre kuMDaLa nA lIdhuM paNa pachI gupta rIte laIne devathI chupAvI ne AgaLa cAlyo. yaza manAM vicAravA mAMDyo ke devane dhanya che ke keTalo nispRha che. pote jayAre kuMDaLa vecIne kariyANu kharIdaze tyAre adhuM devane ApI deze. e loko pachI eka nagarImAM AvyA. yaze kuMDaLa vecI ghaNA dravyathI kariyANuM kharIdyuM. yaze tenA bhAga pADI devane samajaNa pADI. deve te levAnI nA pADI. ane potAnI mUDInA je lAvyA hatA te grahaNa karI lIdhA. te rAtre yazanA makAnamAM dhADa paDI ane kariyANA sahita badhuM luMTAI gayuM. duHkhI thayelo yaza deva pAse AvIne raDavA mAMDyo. deve kahyuM, "mitra ! anyAyathI meLavela padArtha mahA anartha karanAro thAya che mATe tuM adattAdAnano niyama grahaNa kara." devanA kahevAthI thaze paNa te niyama aMgIkAra karyo. bIje divase dUradezanA vyApArIo karIyANuM kharIdavA AvyA e vyApAramAM devane bamaNo lAbha thayo. te joIne yaza paNa satyazrAvaka thayo.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra A rIte mAtRdate vasudatane daSTAMtapUrvaka upadeza karyo. upadeza sAMbhaLyA chatAM vasudane e kuMDaLa gupacupa upADI lIdhuM. chUpAIne beThelA rAjapuruSoe tarata tene pakaDI lIdho mAtRdatta khUba duHkhI thayo. sainikoe kahyuM "tame uttama nara cho rAjA pAse cAlo rAjA tamane inAma Apaze." mAtRda.rAjapuruSone kahyuM. "vasudattane mApha karIne choDI do tene huM inAma ja gaNIza. tene choDIne rAjapuruSo bolyA, "he mahApuruSa, tArA kahevAthI Ane choDI dIdho paNa tuM ekavAra rAjA pAse cAla." rAjapuruSo e mAtRdattane rAjA samakSa hAjara karI saghaLI hakIkata rAjAne kahI saMbhaLAvI rAjAe prasanna thaIne potAnA bhaMDArano tene uparI - bhaMDArI - kozAdhyakSa banAvyo. anukrame mAtRdatta samAdhi pUrvaka mRtyu pAmIne caMdrabhA nagaranA zreSThI puraMdarane tyAM putrapaNe utpanna thayo. pitAe nAma pADyuM. siddhadara anukrame yauvanavayamAM Avyo. vasudatta paNa kukarmathI AjIvikA calAvato maraNa pAmIne koI brAhmaNanA kuLamAM utpanna thayo. tenuM nAma kapila, daridra hovA chatAM mAtApitAe paraNAvyo. tene bahu putro thayA. mAtApitAnA maraNa pachI garIbIthI trasta kapila dhana kamAvA gayo paNa pApanA udayathI tene kaMI lAbha thayo nahi, pArAvAra duHkhamAM bhaTaktA e kapilane eka divasa koI kApAlika sAthe bheTo thayo. dhananI jarUravALo jANI kApAlike kapilane kahyuM, "jo tAre dhananI jarUra hoya to AzApUrikA devInI ArAdhanA kara te tArI AzA saphala karaze. kapila dhyAna, mauna ane upavAsathI devInI ArAdhanA karavA lAgyo. traNa divasa pachI rAtre devI pragaTa thayA, "tuM zA mATe ahIM beTho chuM?" kapile TUMkamAM javAba Apyo, "dhana mATe" devI e kahyuM, "te koI divasa koIne ApyuM che ke tuM dhana mAge che?" kapile kahyuM jo devI dhana nahi Ape to tenA dvArA maraze. teno nizcaya sAMbhaLI devI e eka pustaka ApyuM. "pAMcaso rUpiyA Ape tene Apaje." ema kahI devI adazya thaI gaI. kapila pustaka laIne AkhA nagaramAM pharyo paNa koIe pAMcaso rUpiyA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 133 ApyA nahi. chevaTe siddhadare e pustaka joI teno pahelo zloka vAMcI enA tatvano nizcaya karI pustaka pAMcaso rUpiyA ApIne kharIdI lIdhuM. kapila paisA laIne potAnA nagara tarapha jato hato ane lUTAruMo e mArIne tenI pAsethI 500 rUpiyA paDAvI lIdhA. kapilA pAcho TheranI Thera siddhadattanA pitAe rAtre pAMcaso rUpiyAnI vAta jANI ane gusse thaIne gharamAMthI kADhI mukyo. rAtre nagaranA daravAjA baMdha hovAthI najIkanA devamaMdiramAM pustaka hAthamAM rAkhIne UMghI gayo. 4 siddhadara : caMdrabhA nagarInA rAjAne eka putrI hatI. tevI ja rIte maMtrI, zreSThI ane purohitane eka eka putrI thaI. cAreya eka ja zALAmAM bhaNIgaNIne anukrame yauvanavayamAM AvI. cAreya jaNA ghaNokharo vakhata sAthe ja pasAra karatI hatI. cAreya bALAo vicAra kare che ke temanA pitA cAreyane jude jude paraNAvaze to ekabIjAno viyoga zI rIte sahana karaze? vicAratA aMte temaNe nirNaya karyo ke teo eka ja varane varaze jethI judAIno samaya Ave ja nahi.' rAjasabhAmAM AvelA koI rAjasevakanA sadAcArathI rAjakuMvarInI najara tenA para TharI teNe khAnagImAM pelA rAjasevakane bolAvyo ane potAnA mananI vAta karI. rAjasevaka vAta sAMbhaLI ciMtAmAM paDI gayo paNa rAjakumArInI vinaMtI kabUla rAkhI nahi. potAnI vinaMtI aphaLa javAthI rAjakuMvarIe dama bhIDAvyo, "lakSmI cAMdalo karavA Ave che ane tuM moTuM dhovA jAya che? mArI mAgaNI kabUla nahi kare to tane marAvI nAkhIza." rAjakuMvarInA damathI rAjasevake vAta kabUla rAkhI. kuMvarIe amuka divasano saMketa karyo ane kahyuM, "te divase pelA devamaMdiramAM tAre AvavuM. huM paNa vivAhanI sAmagrI laIne AvIza. rAjasevaka potAnA sthAne jaIne vizaravA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mAMDyo ke strIomAM mAre phasAvuM nathI. ane rAtadivasa ciMtA karavA mAMDyo. saMketano divasa AvI pahoMcyo tyAre teNe pAcho vicAra karyo ke "strI khAtara huM mArA kuLane kalaMkita karIza nahi, vaLI rAjA to potAno svAmI kahevAya. svAmI droha kevI rIte karAya?" ema vicArIne rAtrI samaye nagara bahAra cAlyo gayo paNa saMketanA sthaLe gayo nahi. daivayoge rAjakumArIe je samaya pelA rAjasevakane Apelo te samaye siddhadatta e maMdiramAM dAkhala thaI nirAMte suI gayo. vivAhanI sAmagrI laIne rAjakumArI potAnI sakhIo sAthe rAtrInA pahelA prahare devamaMdiramAM AvI bharauMghamAM paDelA siddhadattane pelo rAjasevaka mAnI tene sparza karI gAMdharva vidhithI tenI sAthe lagna karI lIdhA. lagna kAryathI paravArIne pUchyuM "he svAmI vAhana taiyAra che? ApaNe gupta rIte palAyana thaI javAnuM che. savAre rAjA jANaze to zuM thaze?" "savAranI vAta savAre atyAre UMghavA de" ema kahI siddhadatta vaLI pAcho UMdhI gayo. rAjakumArIne zaMkA thaI ke Ato pelo puruSa nathI lAgato. eNe dIpaka pragaTAvI joyuM to manohara sukamAra puruSane joIne khuza thaI. e daramiyAna pelI pustikA tarapha enI najara gaI. eNe prathama pAda vAMcI enI AgaLa saLIthI potAnI AMkhamAMthI aMjana kADhIne lakhyuM ane cAlI gaI pachI bIjA prahare maMtrIputrI AvI pahoMcI. rAjakumArIe traNe sakhIone jaNAvI dIdhuM hatuM. ane te saMketa mujaba cAre sakhIoe cAre prahara potapotAnA lagna mATe nakkI karyA hovAthI bIjA prahare maMtrIputrIe AvIne gAMdharvalagna karI lIdhuM ane pustakamAM be pada pachI vicArIne trIju pada lakhI cAlI gaI tevI ja rIte trIjo prahare zreSThIsutA AvIne te ja pramANe karI cothA prahare purohitabALA AvI pahoMcI. teNIe A badhI hakIkata jANI navIna zloka - pustakamAM lakhavAno vicAra karyo. ane navo zloka lakhI purohitavALA paNa potAnuM kArya samApta karIne cAlI gaI.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra prAtaHkALa thatA cAre ya bALAoe vicAra karyo ke, "jo ApaNe ApaNI mAtAne A vAta nahi karIe to gunhAmAM AvIzuM." ema vicArI potapotAnI mAtAone vAta karI dIdhI. mAtAoe potapotAnA patine samAcAra ApI dIdhA. rAjAe vicAra karI pradhAnone devamaMdiramAM jaIne te bhAgyavAna puruSane ADaMbarapUrvaka teDI lAvavAno Adeza Apyo. pradhAno AvIne siddhadata pAse AvIne UbhA rahyA. jAgRta thayelA siddhadattane hAthI upara besADI mahotsavapUrvaka rAjamaMdiramAM lAvyA A bAju siddhadattane bahAra kADhyA pachI tarata tenA pitAne pastAvo thayo. AkhI rAtrI tenI zodhamAM vyatIta karI. savAre putra vize adbhuta vAta sAMbhaLI puraMdara zeTha rAjasabhAmAM AvyA. kanyAonA mAtApitA paNa jamAIne joIne khuza thayA. zubhamahUrte lagna thayA. rAjAe ApelA mahelamAM siddhadatta cAre priyAo sAthe sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDyo. 135 eka vAra udyAnamAM guNazekharasUri padhAryA. rAjA tathA cAre priyAo sAthe siddhadatta paNa sUrine vAMdavA Avyo. gurUnI dezanA sAMbhaLI pUrvabhava jANI vairAgya pAmelA siddhadatte dIkSA grahaNa karI. cira kALa paryaMta cAritrane pALI svarge gayo ane anukrame mokSe jaze." muninI trIjA vratanI kathA sAMbhaLI mArI strIoe trIjuvrata aMgIkAra karyuM. huM khuza thayo ke mArI srIo mane ThagIne gupta dhana rAkhI zakaze nahi. have huM munine be prahAra karIza. munie potAnI vAta AgaLa calAvI. : cothuM parastrIgamana viramaNavrata : "he zrAvikAo ! sarva vratamAM ziromaNi zIlavratano mahimA sAMbhaLo. satI strIonA teja ane pratApa adabhuta hoya che. teo jagatamAM mAna ane satkAra pAme che. jeo zIlathI bhraSTa thayelA che temanI dazA zocanIya hoya che. kuzIlA zrI parabhavamAM kurUpavALI, durbhAgI ane mahAroganI pIDAvALI hoya che. zIle karI sukhasAmrAjya pAmelI zIlasuMdarInuM dRSTAMta munie kahevA mAMDyu.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra vijayavardhana nagaramAM vasupAla zreSThI tenI patnI sumAlA sAthe raheto hato. temane jinAgamane jANanArI suMdarI nAme putrI thaI kalAmAM kuzaLa tema ja dharmakAryamAM prItivALI suMdarI yauvanavayamAM AvI. enA pitAe subhadra nAmanA zreSThInA putra sAthe paraNAvI. e nagaramAM be vipraputra ane be vaNikaputra e cAre paraspara prItivALA thaIne dararoja AnaMda goSThi karatA. suMdarInA rUpaguNa sAMbhaLIne cAre jaNa enI tarapha AkarSAyA. ene maLavAnI icchAthI dararoja banIThanIne suMdarInA ghara AgaLathI nIkaLatA ane baMsI vagADatA gAyana gAtA hatA. enA makAna AgaLa UbhA rahIne aneka ceSTAo karI suMdarInA cittane AkarSavAno prayatna karatA chatAMya suMdarIe emanI tarapha jarAya najara sarakhI paNa karI nahi. A laMpaTa puruSoe koI strIne dhana ApIne vazamAM karI ane zIkhavADIne suMdarI pAse mokalI. e strI suMdarI pAse AvI chatAM te mithyAtvI hovAthI suMdarIe teno AdarasatkAra karyo nahi. chatAM paNa te suMdarI pAse besIne zikhAmaNa ApavA mAMDI. "zrAvako to sarve jIvanI rakSA mATe ati sAvadha hoya che. koIne duHkhI karatA nathI. duHkhIyAnuM paNa potAnA sarvasvanA bhoge teo rakSaNa kare che. to tAre paNa tArA mATe taraphaDI rahelA jIvonI AzA pUrNa karavI joIe." suMdarIe pelI strIne kahyuM, "kulIna strIonA kuLane kalaMka lAge tevuM zuM bole che? tamArA jevI e AvuM bibhatsa bolavuM paNa nA joIe je prANI bIjAne pApabuddhi ApI avaLe mArge kheMcI jAya che. temano AtmA paNa durgatimAM paDe che." pelI abhimAnI strI jema tema bolIne cAlI gaI ane puruSo pAse jaIne badhI hakIkata kahI zikhAmaNa ApI ke temaNe jIvatA rahevuM hoya to te strInI icchA choDo. pachI e strI to cAlI gaI paNa pelA puruSonI icchA baLavattara banI.. have e puruSoe koI maMtra siddha puruSane sAdhyo. e maMtrasiddhanA kahevAthI kRSNa caturdazInI rAtrIe cAreya puruSo smazAnamAM AvyA. tyAM besIne maMtranI adhiSThAIkA devInI vidhipUrvaka pUjA karavAthI devI hAjara thaI. maMtrasiddha
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala caritra puruSe suMdarIne hAjara karavA pharamAvyu. pitAnA ghera rahelI pauSadhavratavALI suMdarIne devIe siddhapuruSa pAse hAjara karatAM bolI, "are pApI ! AvA pApakAryamAM mane joDIne te tArI zaktino durupayoga karyo che." e siddhapuruSe pelA cAre duSTa puruSone suMdarIne batAvIne kahyuM, "tamArI icchAvALI strI A rahI, jema rUce tema karo.' cAre puruSo je pahelo sparza kare te pahelo rame evI zarata karIne doDyA. paNa vacamAM ja vanadevI e temane aTakAvI dIdhA. e cAre duSTone aTakI gayelA joI siddhapuruSa bhayathI kAMpavA mAMDyo. ane suMdarInA pagamAM paDI gayo. "he bhagavatI ! tArI pavitratAne huM pAmara jANato na hovAthI meM A akArya kareluM che to mArA A eka aparAdhanI kSamA kara. huM bIjIvAra Avo aparAdha karIza nahi. mane abhaya Apa." A sthitimAM prAtaHkALa thayo. nagara hiloLe caDyuM. loko bhegA thayA. rAjA paNa khabara paDatA maMtrI sAthe AvI pahoMcyo. e durAcArI aTakI gayelA puruSone teNe hakIkata pUchI. javAba maLyo nahIM eTale pelA siddhapurUSe abhaya meLavIne badhI ja hakIkata rAjAne jaNAvI. devIe paNa te puruSone mukta karyA eTale puruSoe paNa vRtAMta kahI saMbhaLAvyuM kopAyamAna thayelA rAjAe cAreya pApIone jelamAM purI dIdhA ane siddhapuruSane abhaya ApeluM hovAthI mAryo nahi paNa deza nikAla karyo. rAjAe suMdarInA caraNane namaskAra karyA ane enA pitA vasupAla zeThane kahyuM ke e pitA dhanya che jemane AvI mahAsatI putrI che. zeThe namratAthI javAba Apyo ke rAjA paNa dhanya che jemanA rAjamAM AvI mahAsatI vase che. rAjAe prasanna thaIne pitA ane patine karamukta karyA ane suMdarInuM kimatI vastrAlaMkArathI sanmAna karI zIlasuMdarI nAma jAhera karyuM. zIlanA prabhAvathI prasiddha thayelI zIlasuMdarI cirakALa paryaMta sukha bhogavIne svargamAM gaI ane paraMparAe mukti pAmI. 137 A pramANe zIlavrata upara bodha karavAthI mArI strIoe parapuruSano niyama svIkArI cothuM aNuvrata aMgIkAra karyuM. "he pUrNacaMdra ! huM temanA vratathI prasanna thayo. munie A kAma to sArU karyuM have mArI strIo vyAbhicAra karaze nahi. eTale have huM munine eka eka prahAra ja karIza."
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ja pAMcamuM parigraha parimANa vrata ja munie AgaLa vadhatA parigraha vize bodha ApavAnuM zarU karyuM. "he nirmaLa zIlavaMtIo ! jema jema parigraha vadhe che tema tema tene lagatI ciMtA paNa vadhe che. parigraha rahita saMtoSa dhAraNa karanAra sAdhuone je sukha hoya che te sukha parigrahadhArI manuSyane hotuM nathI. parigraha vALo puruSa aneka pApakarma karI kleza pAme che. A bhavamAM lobhI lokono tiraskAra pAme che. parabhavamAM naraka ane tiryaMca gatimAM jaIne anaMta duHkha bhogave che. je parigrahanuM parimANa kare che te guNAkAranI mAphaka sukhI thAya che ane nathI karato te aneka pApomAM AgaLa vadhIne guNadharanI mAphaka duHkhI thAya che. ane mArI strIonA kahevAthI guNAkara ane guNadharano vRtAMta kahevAnuM munie zarU karyuM." - "jayasthaLa nagaramAM vihu ane suvihu nAmanA be vaNika bhAIo rahetA hatA. temAM je vihu hato teno vyavahAra barobara na hato. tenI AbarU paNa nahotI. te yAcakone ghera AvavA deto nahi, sajjano sAthe kleza karato ane khAvApIvAmAM paNa kaMjUsa hato. badhA tene dhikkAratA hatA. chato paise garIbanI jema raheto hato. bIjo suvihu rUDA manavALo, saMtoSI, satyApAtramAM dAna devAnI rUcivALo sadAcArI ane dAnavIra hato. badhA tene khUba mAna ApatA. eka divasa tapanA pAraNe koI mahAtmA suvihunA makAne AvyA. suvihue miSTAnna vaDe e munine pratilAbhita karyA jethI bhogakarmavALu manuSya Ayu bAMdhyuM. vihu e mazkarI karI eTale muninI niMdA karatA vihue nIca gotra bAMdhyuM. ekavAra keTalAka coroe vihune ekAMtamAM bolAvIne kahyuM, "vihu, A parvatanI nIce khUba dhana che paNa amArI pAse evI sAmagrI nathI. to tuM sahAya kara. ame tane emAMthI bhAga ApIzuM." coranA vacanathI vihue emane sarva sAmagrI pUrI pADI ane coro sAthe parvatanI taLeTImAM gayo. tyAM palAza vRkSanA mULamAM dhana hovuM joIe tevo abhiprAya Apyo.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 139 coroe paNa tapAsa karI to lAgyuM ke ratno hovA joIe. coroe khodI ratnano Dhaga kADhyo. badhA khuza thayA ane vihune gADu levA mokalyo. vihu gADu levA gAmamAM gayo ke tarata ja coro ratno laIne bhAgI gayA. gADa laIne AvelA vihue potAnA sAgarito nA jovAthI duHkhano mAryo bebhAna thaI gayo. vanamAM zItaLa pavana laherAI rahyo hato tenAthI bhAnamAM Avyo. duHkhI thaIne ghera Avyo. koIke rAjAne vAta karatAM rAjAe vihune bolAvIne pUchyuM. bhaya pAmelA vihue sAcI vAta karI dIdhI." corane sahAya karavAthI rAjAe tenuM dhana laI lIdhu. ane nagaranI bahAra kADhI mUkyo. vihu khUba ja duHkhI thaIne maraNa pAmyo. ane potAnA AMgaNAM kUtaro thayo. Akho divasa te gharanA AMgaNAmAM besI raheto paNa tene koI khAvAnuM ApatuM nahi. bhUkha ane tarasathI maraNa pAmIne bilADo thayo. bilADAnA bhavamAM aneka pApa karI loko vaDe mRtyu pAmI caMDAla thayo. cAMDAlanA bhavamAM aneka pApo karI nArakImAM gayo ane tyAM paramAdhAmI ane kSetranI vedanA sahana karavA mAMDyo. suvihu nyAyathI kALa vyatita karI maraNa pAmIne kurukSetramAM uttama yugalIo thayo. dasa prakAranA kalpavRkSathI mananI icchA pUrI karato AyuSya pUrNa karI pahelAM devalokamAM deva thayo tyAM paNa divya bhogone bhogavato AyuSya pUrNa karI jayasthala nagaramAM padyadeva zreSThIno guNAkara nAme putra thayo. anukrame yauvanavayamAM Avyo. vihuno jIva narakamAMthI nIkaLIne te ja nagaramAM dhanaMjya zeThano guNadhara nAme putra thayo. yauvanavayamAM AvatA pUrvabhavanA pratApe guNAkara sAthe maitrI thaI. dhananI icchAvALA teo eka divasa udyAnamAM gayA tyAM temaNe dharmadiva nAmanA gurune joyA. gurune namaskAra karIne pUchyuM, "dhanaprApti kevI rIte thAya?" muni e kahyuM, "dharmasAdhana karo. jethI Aloka ane paralokamAM duHkha tyAgIne dhana meLavazo. pApa karanArane saMpatti maLatI nathI. mATe saMtoSa dhAraNa karo ane lobhano tyAga karo. je icchAo rokato nathI te dhana meLavavA mATe aneka prakAranA kleza pAme che ane jema jema
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra lAbha thato jAya che tema tema lobha vadhato jAya che. mATe samajadAra hoya temaNe parigrahanuM pramANa karavuM joIe.' munino upadeza sAMbhaLI guNAkAre potAnI marajI mujaba parigrahanuM pramANa karyuM. zraddhA vagaranA guNadhare koIpaNa prakAranuM vrata lIdhu nahi. ane vaLI vicAryuM ke je saMtoSa dhAraNa karI potAnI IcchAne roke che tene deva kaMI adhika Apato nathI. guNAkara to mUrkha che ke muninI vAtamAM AvI gayo. ema baMne judI judI bhAvanAo dhAraNa karatA potapotAnA ghera gayA. 140 ekavAra potAnA mitrane kahyA vagara guNadhara paradeza dhana kamAvA gayo. tyAM tene vyApAramAM khUba lAba thayo. vadhAre lAbha meLavavA tyAMthI vadhAre dUra gayo. tyAM tene vadhAre lAbha thayo. pachI potAnA deza tarapha Avato hato tyAre mArgamAM bhayaMkara aTavI AvI. tyAM bhayaMkara dAvAnaLane joIne sevako nAsI gayA. dhana ane mAlanA bharelAM gADAM baLI gayA. baLado marI gayA. tyAre thAkIne jIvatA rahevAnI AzAmAM guNadhara paNa palAyana thaI gayo. sAta divase koIka nagaramAM Avyo tyAM koI dayALue ene bhojana karAvyuM ane potAnA maThamAM Azaro Apyo. tenI hakIkata jANIne tenI icchA tRpta karavA eka jagyAe jaIne auSadhI batAvIne kahyuM, "Ane barAbara oLakhI le. madhyarAtrIe vidhipUrvaka grahaNa karaje. teo baMne pAchA maThamAM AvyA. sAdhue guNadharane kahyuM. "mArI zaktithI tuM tyAM jaIne auSadhine DAbA hAthamAM laI leje ane muThThIvALI mArI pAse laI Avaje. pAchu vALIne joIza nahi. jarAya bhaya pAmIza nahi. auSadhinA pratApathI tArI garIbI dUra thaze." sAdhunA kahevA pramANe gayo ane vidhi karIne mUThImAM auSidhane laI maTha tarapha pAcho pharyo. te samaye eka rAkSasano karkaza ane bhayaMkara zabda sAMbhaLI gabharAI gayo ane jarAka pAchaLa joI AgaLa cAlyo. paNa pelI auSidha adRzya thaI gaI. duHkhI thaIne pAcho pelA sAdhu pAse Avyo. sAdhue tenI hakIkata sAMbhaLIne kahyuM, "vatsa ! tu udyamI to che paNa atyAre tAro puNyodaya nathI. eTale mahenata nakAmI jAya che. eTale
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 11 hamaNAM saMtoSa rAkhI ghera pAcho jA." sAdhunI zikhAmaNa chatA potAnA gAma tarapha nA jatAM bIjI tarapha gayo. tyAM koI parivrAjaka sAthe meLApa thayo. guNadharanuM vRtAMta sAMbhaLI teNe tenuM daridra dUra karavAno eka upAya batAvyo. guNadhare kahyuM ApaNe baMne sAthe jaIe baMne sAthe cAlavA mAMDyA. teo AgaLa jaMgalamAM gayA tyAre siddhi yoga joI parivrAjake eka stuhine abhimaMtrI eka kuMDa banAvyo ane agni prajvalita karyo. uttama sugaMdhamaya lAkaDAmAM e stuhine mUkIne guNadharanA mastake goThavyA ane agnikuMDamAM homavA gayo. guNadharane paNa vahema AvI gayo eTale pelAnA paMjAmAMthI chUTavA prayatna karavA lAgyo. temane laDatA joI eka govALiyAe bUmAbUma karI. e samaye zikAra para nIkaLelo rAjakumAra tyAM hato. te bUmo sAMbhaLIne Avyo. guNadhare potAnI duHkhakathA kahI saMbhaLAvI. rAjakumAre gusse thaI guNadharanA mAthethI lAkaDA laI pelA pArivrAjakanA mAthe mUkI agnimAM homI dIdho. eka kSaNamAM te suvarNa puruSa thaI gayo. thoDuM sonu ApI guNadharane vidAya karyo ane suvarNa puruSa laIne rAjakumAra potAnA nagaramAM gayo. = guNAkara ane guNadhara : rAjakumAranI sahAyathI bacelo guNadhara potAnA gAma tarapha cAlyo. rastAmAM tene koI maMtravAdI puruSa maLyo. baMne vacce mitratatA thaI. maMtravAdIne zakti saMpanna jANI guNadhare potAnA duHkhanI vAta tene kahI saMbhaLAvI. bhojanano samaya thavAthI pelA maMtravAdIe pUchyuM, "mitra zuM khAvAnI icchA che?" parIkSA hetuthI guNadhara bolyo, "kesarIyA modaka, paNa A jagyAe kevI rIte maLe?" "maLaze" ema kahI pelA siddha puruSe kSaNavAramAM kesarIyA modaka hAjara karyA. pachI to vismaya pAmelA guNadhare maMtra siddha puruSane pUchyuM, "he uttama ! AvI zaktio kevI rIte prApta thaI?" javAbamAM pelA puruSe kahyuM, "kAramI garIbIthI duHkhI thaI bahu dezomAM bhamyo tyAre maMtra zaktino jANakAra kApAlika maLyo. meM tenI khUba sevA karIne prasanna karyo ane teNe
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142, zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mane A vetAlamaMtra Apyo je meM AdarathI siddha karyo." vAto karatA karatA AgaLa jatA baMnenA mArga chUTA paDavAthI pelA puruSe kahyuM ke have guNadharanuM nagara Avaze. to tene zuM joIe che? koTidhanathI paNa saMtoSa nahi pAmanAro guNadhara bolyo, "mane e vaitAlamaMtra Apo." siddha puruSe kahyuM, "dhArmika ane paropakArI puruSa ja tene siddha karI zake che nahitara temAM jIvanuM jokhama che." chatAM paNa guNadhare mAgaNI karatA tene vidhipUrvaka maMtra ApI potAnA vatana tarapha cAlyo gayo. guNadhara tyAMthI potAnA mAmAne ghera gayo ane keTaloka samaya sukhamAM pasAra karI maMtra sAdhavAno vicAra karyo. tenA mAmAne sarva hakIkata kahIne kRSNa caturdazInI rAtre smazAnamAM jaI trikoNa kuMDa karI vividha prakAranA homa dravyathI havana karavA lAgyo. zudra upadravothI te calAyamAna thayo nahi tyAre nIcenuM pRthvIcakra bhamavA mAMDyuM ane bhayaMkara garjanAo thavA mAMDI. tethI bhayabhIta thaIne maMtranuM eka pada bhUlI gayo ane vaitALa krodhamAM bolyo, "are pApI ! tu mane vaza karavA mAge che?" kahIne lAkaDIthI barAbara phaTakAryo. e to tyAM ja mUchita thaI gayo. savAre eno mAmo potAnA ghera teDI lAvyo. keTalAka divase sAjo thayo pachI tenA ghera laI gayo. svajanoe AzvAsana ApyuM. paraMtu lokomAM hAMsIpAtra thavAthI zaramano mAryo durgAnapUrvaka gaLe phAMsI khAI mRtyu pAmyo. durgAnathI maraNa pAmIne guNadhara narakamAM nArakIpaNe utpanna thayo. tyAM duHkha bhogavIne tiryaMca yonImAM AvI pAcho nArakamAM jaze. Ama saMsAramAM te duHkha mAtrano ja bhoktA thaze. samudranI mAphaka maryAdAvALo, dhanADhaya, lokonI AzAne pUranAro guNAkara saMsAramAM khUba pratiSThA pAmyo. vairAgyane dhAraNa karanAro guNAkara pAMcamA aNuvratane sArI rIte pALI svarge gayo krame karIne mokSe jaze. "munie dRSTAMta pUrNa karyuM. mArI strIoe IcchAnuM parimANa karI pAMcamuM aNuvrata grahaNa karyuM. mArI strIone pAMce aNuvrata ApI dharmazIlA banAvanAra A mahAmuni para meM kevI duSTa vicAraNA karI mArI zI dazA thaze ? ane pragaTa thaIne
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala caritra - 143 huM muninA caraNamAM paDI gayo ane temane khamAvavA mAMDyo. mAro pazcAtApa jANI muni bolyA, "traNa jagatane mAnya, brahmacArI ane kaSAyarahita evA sAdhu mATe Avo vicAra karavo e mahApApa che. cAritragrahaNa karyA vagara A pApathI tuM mukta thaI zakIza nahi. mATe he bhAgyavAna ! A saMsAranI anityatAnuM smaraNa kara. tuccha sAMsArika sukhono tyAga karI muktisukha ApanArA saMyamane grahaNa kara. paraniMdA, krodha, lobha, ALasa vagere doSono tyAga kara ane saMtoSa ane samatA dhAraNa karI saMyama aMgIkAra kara. e muninI akhaMDa dezanA sAMbhaLI he kumAra ! mArI mohaniMdrA nAza pAmI gaI, viveka cakSu khulI gayA ane mArI vicArazreNIne paLavAramAM palaTAtA vAra lAgI nahi. ane mArI lakSmI sAteya kSetromAM vAparIne mArI strIo sAthe meM gurumahAraja zrIsiMhasenasUrIzvara pAse dIkSA lIdhI. ane gururUpI sUtradhAra vaDe zikSita thayelo huM Aje devanI mAphaka saMyamanA prabhAvathI vaMdanIya thayo. guru e potAnuM cAritra kahI saMbhaLAvyuM. :: pUrNacaMdra narapati :: surasuMdarasUrIzvaranA vairAgyanuM kAraNa sAMbhaLI rAjA sahita AkhI sabhA daMga thaI gaI. temanA cAritrathI vairAgya pAmelo rAjA siMhasena gurunI stuti karatAM bolyo, "Apa puNyavAna cho. tyAgIomAM paNa zreSTha cho ke jemaNe suMdarIonA samUhane eka kSaNamAM tRNanI jema tyajI dIdho ane mokSamArga grahaNa karI lIdho." rAjA gurumahArAjane pote saMyama grahaNa karavAnI vinaMtI karIne nagaramAM gayo. pUrNacaMdrakumArano rAjyAbhiSeka karyo. pachI jinezvaranI moTI pUjAo racAvI. te nimitte moTo aSTAnDikA mahotsava karyo ane zAsanano prabhAva vadhArI rAjAe dIkSA grahaNa karI. guru pAse uccarelA mahAvratane sArI rIte pALavA mAMDayA. kaSAyone vazakarI, zAMta prakRtivALA tema ja indriyonuM damana karI viSaya vikArone vaza karI siMhasena chaThTha, aThThama vagere tapasyA karI jJAna dhyAnamAM pravRtta thaI saMsAra ane mokSamAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 . zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra samAna vRttivALA thayA. pUrNacaMdra narapati zuddha zrAvakadharmanI ArAdhanA karatA, merunI mAphaka sthira svabhAvavALA temaja sarvAga rAjyalakSmIthI zobhatA nyAyathI prajAnuM pAlana karatA hatA. zrAvakadharma pALavAmAM daDha nizcayavALA hovA chatAM raNavArtAmAM kAyara nahotA. yuddhamAM zatruonA samudAyane jItI potAnI kIrti digaMta paryaMta temaNe phelAvI hatI. aNuvratanI jema guNavrata ane zikSavratane pALatA. zrAvakonA manorathapUrNa karI sAdhana saMpanna banAvI dharmamAM sthira karyA. zrAvakonA uddhAra mATe udAra hAthe dAna ApavA mAMDyuM, janamaMdiromAM pUjA racAvI, jInAlayo baMdhAvyA, pratimAo bharAvI sAte kSetramAM rAjyalakSmIno sadvyaya karyo ane anukrame prauDhavayamAM AvyA. pUrNacaMdra rAjAe putra yauvanavayamAM Avyo ane dhIme dhIme rAjyanI javAbadArIo soMpavA mAMDI paTarANI puSyasuMdarI paNa samyaktapUrvaka pAMca aNuvrata tema ja guNavrata ane zikSAvratane zuddhabhAve pALatI. e daramiyAna pUrNacaMdra narapatine potAnA pitA siMhasena mahAmuninA mokSe gayAnA samAcAra maLyA ane vairAgyabhAvanA manamAM utpanna thaI. pote kyAre saMyama leze evI ciMtAmAM paDelA rAjAne puSpasuMdarIe AzvAsana ApyuM, "he nAtha ! ciMtA zIdane karo cho ? putrane rAjaya soMpI rAjyaciMtAmAMthI mukta thAo. brahmacarya vrata pALo. zrI surasuMdaraguru Ave tyAM sudhI badho samaya dharmArAdhanAmAM vyatita karo. ane guru Ave tyAre ApanI IcchA pUrNa karajo." rAjAe rANInuM vacana mAnya karI kumArane siMhAsane besADyo. ane tamAma ciMtAthI paravArI rAjA dharmamAM potAno samaya pasAra karavA mAMDyA. - dararoja rAjA saMpUrNa zAMtithI eka citte jinezvaranI pUjA karavA mAMDa sAmayika karato, pauSadha, parameSThi jApa, tattvaciMtanamAM samaya pasAra karato. pramAdanuM sevana karato nahi. potAnA dehanA mamatvano paNa tyAga karavA mAMDyo. dAna, ziyaLa, tapa ane bhAva cAreya prakAranA dharmanuM ArAdhana karato rAjA dharmadhyAnamAM rahevA mAMDyo. rANI paNa rAjAne anusaratI tapa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane gunnasAgaranuM sarala - caritra ane dharmadhyAnamAM rata thaIne gurumahArAjanI rAha jovA mAMDI. bhAvI baLavAna che. te AdhAra gurUmahArAjanI rAha jotA rAjA pUrNacaMdrane ekavAra atisAranI ugra vedanA thaI. pIDAthI duHkha anubhavato rAjA potAno aMtakALa najIka jANI dharmabhAvanA bhAvavA mAMDyo. dharmabhAvanAmAM eka cittavALo rAjA roganI pIDAne sahana karato zarIrano tyAga karI devalokamAM utpanna thayo. rANI paNa kALa karIne tyAM ja utpanna thaI. baMne mitra deva thayA. 145
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra parira zUrasena ane muktAvalI 4 mithilA nareza 4 jagatabharamAM potAnA rUpa, guNa tema ja vaibhavathI prasiddha thayelI mithilA nagarInI jAhojalAlImAM manohara rAjamArgo, aneka gaganacUMbI ImArato, prakhyAta udyoga maMdiro, phaLa, phUla ane latAthI zobhatA udyAno vadhAro karatA hatA. tyAM narasiMha nAmano rAjA rAjya karI rahyo hato. ane guNamAlA nAmanI tenI je paTTarANI hatI. rAjA pAMceya prakAranA viSayasukha bhogavato sukhethI samaya pasAra karI rahyo hato. ekavAra ekAMtamAM beThelA rAjA pAse eka carapuruSa Avyo ane rAjAne kahyuM ke nagaramAM strIo vAto karatI hatI ke rAjAne putra nathI chatAM kema koI udyama prayatna) nahi karatA hoya? rAjA e carapuruSanI vAta sAMbhaLI ane maMtrIo bolAvyA. temane putra prAptino upAya pUkyo. tenA javAbamAM maMtrIe kahyuM, "he svAmI ! ApaNA nagaramAM maMtra taMtra jANanAro vicitra vezavALo yogI Avyo che. loko enI zaktinA khUba vakhANa kare che. Apa ene pUcho." maMtrInI vAta sAMbhaLIne rAjAe yogIne bolAvyo. rAjAe yogIne pUchyuM, "yogIrAja ! tamArAmAM keTalI zakti che?" yogIe kahyuM, "emAM pUchavAnuM zuM? tame kaho ema karuM. tame kaho to nAga kanyA tamArI sevAmAM hAjara karuM. tame kaho teTalI samRddhi meLavI ApuM." rAjAe Azcarya pAmIne kahyuM. nAgakanyA hAjara karo. yogIe kSaNa mAtra hRdayamAM kaMIka maMtra ciMtana karyuM ane tarata suMdara ane zRMgAra sajelI nAga patnI hAjara thaI. yogIne pUchyuM zuM hukama che? yogIe kahyuM rAjAne pUcho. nAga kanyA rAjA samakSa hAtha joDIne UbhI rahI. rAjAe AzcaryathI pUchyuM, "tuM koNa che?" te strIe javAba Apyo, "huM nAgarAjanI patnI chuM. yogI rAjananI zaktithI nAgalokamAMthI ahIM
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra AvI chuM." yogInI apUrva zakti para vizvAsa karatA rAjAe pelI strIne vidAya karI ane yogIne kahyuM. "mAre eka putra joIe che." yogI bolyo, "he rAjana ! A kArya to mArA koI visAtamAM nathI. kRSNa caturdazInA divase rAtre khaDga dhAraNa karI tame ekalA (smazAna) pitRvanamAM Avajo. tyAM jvalinI devI tamane putra Apaze, bIjI paNa abhilASA pUrNa karaze ane mane paNa lAbha Apaze." yogInI vAta rAjAe svIkArI lIdhI. maMtrIoe rAjAne rokyo ke, "tamArAthI ekalA nA javAya mAyAvI yogIno vizvAsa nA thAya." 147 tema chatAM rAjAe yogInI vAtano svIkAra karyo hovAthI kRSNa caturdazInI rAtrIe saMdhyA samaye smazAnamAM Avyo. yogI paNa sarva sAmragI sAthe tyAM AvI dIpaka pragaTAvI tyAM maMtra japavA beTho. teNe devatAone bila bAkuLa ApIne rAjAne kahyuM, "dakSiNa dizAe jatA moTuM vaDalAnuM vRkSa Ave che enI zAkhAe eka zaba bAMdheluM che te lAvIne ahIM hAjara kara." yogInI AjJA mAnIne rAjA vaDalA najIka Avyo. vaDalAnI zAkhA upara caDhI tenI sAthe bAMdhelA mRtakanA baMdhana kApI e mRtakane laI rAjA vaDalAnI nIce Utaryo. e daramiyAna mRtaka pharI vaDa para baMdhAI gayo. rAjA pharI caDyo ane baMdhana kApIne laIne nIce utaryo. rAjAnA sAhasanI parIkSA karavA e mRtakanI aMdara rahelo vyaMtara bolyo, "he rAjana ! jo mAro pIcho nahi choDe to tane mArI nAkhIza.' vyaMtaranI dhamakIthI rAjA Dagyo nahi teNe potAnuM mauna choDyuM nahi. rAjAne bhayabhIta karavA mATe bhayaMkara rUpo pragaTa karI bhayaMkara trADo pADavA mAMDyo. to paNa rAjA sheja paNa Dagyo nahi. rAjAnA satyathI prasanna thayelo vyaMtara bolyo. "he vIra ! tArA nizcayapaNAthI huM prasanna thayo chuM. satya vAta ema che ke tuM putranI icchAvALo chuM chatAM A yogI tArI icchA pUrI karaze nahi. yogI mAyAvI che. tuM saraLa che. tArA dehanuM balidAna karI yogI potAnI vidyA siddha karavA mAge che. e durjana ziromaNInI vAtAmAM tu Avato nahi.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra te yogIno tuM tyAga kara. he rAjana! mArA vacanathI sAta rAtrI pachI sUryanA svapnathI sUcita tAre putra thaze. A yogI to tane mArI nAkhaze paNa tAruM khaga ene ApIza nahi. tArA kharganA pratApe mArI sahAyathI tuM ene jItI laIza." vyaMtaranI vAta sAMbhaLIne rAjA yogI pAse Avyo. yogIe mRtakanI pUjA karI maMDaLamAM sthApana karyA pachI rAjA pAse khaDraga mAMgyuM. vyaMtaranA vacanane yAda karI rAjAe khagra ApyuM nahi. yogIe rAjAne ghaNo samajAvyo paNa rAjA mAnyo nahi eTale krodhAyamAna thaIne yogI rAjAne mAravA dhasyo tyAre rAjA yogIne gaLacImAMthI pakaDI bolyo, "tArA jevA pApIne mAra mArIne mAro puruSArtha kalaMkti karavo nathI. mATe mArI najarathI dUra cAlyo jA." bhaya pAmI gayelA yogIe rAjAne maNi Apyo ane mAphI mAMgIne potAnA sthAnake cAlyo gayo. rAjA paNa prAtaHkALa thatA potAnA mahelamAM AvI gayo ane maMtrIone rAtrI saMbaMdhI vAta karI. rAjAnuM vRtAMta sAMbhaLI maMtrIo khuza thayA ane nagaramAM mahotsava karyo. = agiyAramA bhAvamAM : devalokanuM AyuSya pUrNa karIne pUrNacaMdra rAjAno jIva guNamALA paTarANInI kuNimAM utpanna thayo. te samaye mahAdevIe svapnAvasthAmAM suzobhita ane tejasvI arkamaMDaLa joyuM. prAta:kALe rAjAne svapnanI vAta karI eTale rAjAe vyaMtaranA vacana anusAra rANIne kahyuM ke ApaNane rAjyabhAra vahana karanAra yogya putra thaze. sAtame mahine rANIne dohada utpanna thayo samagra sainya sahita pote rAjalIlAno anubhava karavA vanakrIDA mATe jAya. rAjAe tenI icchA pUrNa karI. guNamALA rANI hAthI upara besIne, tenI AjubAju maMtrIo, sAmaMto ane nagarapatio rahyA ane adbhuta dAna vaDe dIna anAtha ane raMkajanone saMtoSa pamADatA rAjA sAthe nagaranI bahAra araNyamAM gaI. e samaye karUNa svare rUdana karatI koI strIno zabada sAMbhaLI rANI bolI, "he svAmI! koI vidyAdharI rUdana kare che to tenI pAse jaIe."
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 149 baMne jaNA avAjanI dizAmAM gayo to eka vidyAdhara ghavAIne ati pIDA anubhavI rahyo hato ane tenI AgaLa divyasvarUpA vidyAdharI rUdana karI rahI hatI. rAjAne yogIe ApelA maNine jaLamAM prakSAlita karI e jaLanuM ghA upara siMcana karavAthI ghA rUjhAI gayo. vidyAdhara cetanavaMto thaI rAjAne kahevA lAgyo, "amAro bhAgyodaya thayo ke tamArA jevA sajjano maLyA." rAjA pUche che, "tamArA jevA bhAgyazALIne Aphata kyAMthI ?" rAjAnI vAta sAMbhaLI vidyAdhara potAnuM vRtAMta kahe che. vaitADhya parvata upara ratnadharmapura nagaranA jayaMta rAjAno huM jayavega nAmano putra chuM. tyAM ja AvelA kuMbhapura nagarano rAjA dhara hato. teNe mArI moTIbena mArA pitA pAse mAMgI paNa tenuM alpa AyuSya jANI mArA pitAe tene kanyA ApI nahi ane bIjA vidyAdharane ApI. e jANIne krodhe bharAyelo dhararAjA amArI para yuddha karavA Avyo. mahAyuddha thayuM ane tene mArA pitAe mArI nAkhyo. tenA putra kinnara amArA para vera vALavAnI taka zodhato hato. jyAre huM A araNyamAM mArI priyA sAthe kriDA karavA Avyo ane tene khabara paDI eTale ahIM AvIne mArA para tIvra prahAra karyo ane huM mUchita thaI gayo. priyAnuM rUdana sAMbhaLI tame AvI pahoMcyA. pachInI hakIkta tame jANo cho. rAjA e vidyAdharane tenI priyA sAthe nagaramAM teDI lAvyo ane sArI rIte AgatAsvAgatA karI. paTarANI ane vidyAdharIne sakhIpaNA thayA. mahemAnagati mANI vidyAdhara priyA sahita potAnA sthAnake cAlyo gayo. pUrNa samaye paTTarANIe putrane janma Apyo. moTo janmotsava karIne putranuM nAma pADyuM sUrasena. mitrane ghera putra janma thayo jANI vidyAdhara priyA sAthe tyAM AvI pahoMcyo. kumAranA adbhuta rUpathI prasanna thayelI vidyAdharIe rANIne kahyuM, "sakhI ! mane koI nimittake kahyuM che ane prathama kanyAno janma thaze. jo mane putrI Avaze to huM e kanyAne A kumAra sAthe paraNAvIza." A vidyAdhara ane vidyAdharI ne tyAM suMdarIno jIva svargamAMthI avIne
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra vidyAdharIne kukSImAM kanyArUpe utpanna thayo. te vakhate vidyAdharIe manohara kAMtivALI motInI mALA joI. pUrNa mAse putrIno janma thayo ane svapna anusAra nAma pADyuM muktAvalI. zurasena ane muktAvalI baMne jaNa anukrame yauvanavayamAM AvyA. teo jinezvaranI pUjA karatA ane sAdhujanonI bhakti karatA. eka divasa vidyAdhara potAnA parivAra sahita putrInA lagna mATe mithilAnagarI AvI pahoMcyo. rAjAe vidyAdharanuM sanmAna karyuM. ane zubha mahUrta, moTA mahotsavapUrvaka kumAra kumArInA lagna thaI gayA. vidyAdhare khUba ratno ane suvarNathI koTi dravya ApyuM. ane putrIne sArI rIte zikhAmaNa ApI potAnA nagara tarapha cAlyo gayo. mAtApitAnA javAthI vidyAdharabALA zokamAM rahevA mAMDI. ene mAtApitAnI vAraMvAra yAda AvavAthI tene koIpaNa vinodanA sAdhanomAM AnaMda Avato nahi. chatAM pUrvabhavanA snehathI rAjakumAra tene rIjhavavAnA prayatno karato. samaya jatA te bALA paNa mAtApitAnA viyogane bhUlIne sukhamAM samaya pasAra karavA mAMDI. : zUrasenane rAjya prApti : deva samAna bhogone bhogavatAM baMne jaNa samayane paNa jANatA nahi. zAstra vinodamAM savAla karatuM ane javAba meLavatuM e yugala devatAnI mAphaka sukho bhogavatuM hatuM. eka vAra narasiMha rAjA nAnakAryathI paravArIne alaMkAra dhAraNa karavAne arIsAbhuvanamAM AvyA. arIsAmAM potAnA dehanI suMdaratA jotA vairAgya upajyo. teNe vicAryuM anitya zarIra mATe meM ghaNuM kaSTa bhogavyuM. chatAM Atmahita karyuM nahi. A rIte bhAvanA bhAvatA narasiMha rAjAne jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. siMha jevA parAkramI rAjA e paMcamuSTi loca karI saMyama grahaNa karI lIdho ane pRthvI para vihAra karatA bhavyajanone bodha ApavA mAMDyA.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala caritra - 151 pitAnI tyAgavRttithI zokagrasta thayelA kumArane maMtrIo e samajAvI rAjyabhiSeka karyo. rAjyasukhano anubhava karatA rAjA sUrasenano ghaNA samaya vItI gayo. tyAre muktAvalI paTTarANIne caMdrasena nAmano putra thayo. caMdrasena aneka klAomAM pAraMgata thaI yauvanavayamAM Avyo. pitAe ATha rAjya kanyAo paraNAvI. temanI sAthe viSayasukha bhogavato caMdrasena pitAnI chAyAmAM sukhamAM samaya pasAra karato hato. ekavAra zarata mATe rAjA maMtrIonA kahevAthI nagaranI bahAra Avyo. tyAM azvone choDAvIne parIkSA karatA baporano samaya thayo. bhayathI vyAkuLa thayelo rAjA eka vRkSa nIce ArAma karavA beTho. sUryanI sAme dhyAnamAM beThelA muni para rAjAnI dRSTi paDI. rAjAe tarata ja muni pAse AvIne vaMdana karyA. munie paNa dhyAna pUrNa karI rAjAne dharmadezanA ApI. "he rAjana ! DAhyo mANasa roganI mAphaka bhogamAM rakta thato nathI. bhogaviSayo bhogakALe to madhurA ja hoya che paNa enA pariNAma bhayaMkara che. manuSyamAM bhoga sAmagrI hovA chatAM priyano viyoga, roga vagere Ave che. devatAone paNa bhoga sAmagrI zAzvatI nathI hotI. mAre asAra bhogono tyAga karI tamAre Atmahita sAdhI levuM." muninI dezanA sAMbhaLI rAjA nagaramAM gayo. muninA guNane yAda karato rAjA niMdrAvaza thaI gayo. devadaMdubhithI rAjAnI niMdrA UDI gaI. munine kevaLajJAna pragaTa thayeluM jANI rAjA munine vAMdavA Avyo. e samaye koI tejasvI deva puruSa gurunA caraNomAM namyo. tene joI rAjAe munine pUchyu, 'he bhagavana ! A puruSa koNa che ? ApanA pratye atyaMta bhaktinuM kAraNa zuM ? kevalI bhagavAne e puruSanuM caritra kahevAnuM zarU karyuM,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ja rAtri bhojananuM phaLa ja jema jema samyakatva zuddha thAya che tema tema devaguru ane dharma upara zuddha bhaktirAga jAge che. padyakhaMDa nagaramAM dhanavAna Izvara ane dhanezvara nAme be vaNika mitro rahetA hatA. Izvara jaina dharmamAM prItivALo temaja rAtrI bhojananA tyAgarUpa vratavALo dharmAnurAgI hato tyAre dhanezvara viparIta buddhino mithyAtvadharmI hovA chatAM baMne vacce mitratA hatI. - pratidivasanA AThamAM bhAge bhojana karavAmAM tatpara izvarane jANI kadAgrahI dhanezvara dharmanI ane rAtribhojana tyAganI niMdA karavA lAgyo. dhanezvaranI vAta sAMbhaLI Izvara bolyo, "mitra dharmanI niMdA karIne tArA AtmAne zA mATe pApakarma vaDe bAMdhe che? buddhimAnoe to vicAra karIne alpadoSavALuM AdarI bahu doSavALuM tyAgI devuM joIe. alpadoSavALuM bhojana karI mahAdoSavALA mAMsAdikano tyAga karavo paradravyaharaNa ane parastrI sevana bahu doSavALA pApano tyAga karIne zrAvake svadravya ane svastrImAM ja saMtoSa dhAraNa karavo temaja rAtrI bhojanamAM to pArAvAra doSa hovAthI vivekI puruSe teno avazya tyAga karavo joIe." IzvaranI satya vAta sAMbhaLavA chatAM dhanezvare potAno mamatva mUkyo nahi. e dhanezvara ArtadhyAne maraNa pAmIne vAgoLamAM utpanna thayo tyAM maraNa pAmI ghuvaDa, cAmAcIDiyA ane ziyALanA bhAvomAM bhramaNa karI eka brAhmaNakuLamAM putrapaNe utpanna thayo. janmathI ja rogI thayo. eka roga maTe to bIjo be navA utpanna thAya. motanA memAna evA putranuM nAma paNa nA pADavAthI gAmamAM roga nAme prasiddha thayo. Izvara zrAvakanA vratane dhAraNa karanAro vairAgya pAmIne dharmezvara gurU pAse dIkSA grahaNa karI pRthvI para vihAra karatA te muni dhanezvaranA nagaramAM AvyA. te munine pelA brAhmaNe (pitA) joyA ane temane namaskAra karI potAnA roganuM kAraNa pUchyuM. munie brAhmaNane dharmarUpI auSadha AcaravAnuM kahI cAlyA gayA. pAchaLathI pitA-putra AvIne dharmarUpI auSadha vize pUchavA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra lAgyA. muni e upadeza ApatAM kahyuM, "roganI zAMtine mATe prathama roganuM kAraNa jANavuM joIe. e kAraNano tyAga karavAthI ane auSadharUpI dharmanuM sevana karavAthI sArU thaze roganA kAraNarUpa jIvahiMsA, asatya, corI maithuna ane parigraha temaja rAtrI bhojana choDI devA. paMcaparameSTino jApa, kaSAya ane indriyanuM damana yathAzakti dAna, pApanI niMdA e badhA dharma auSadha jANavA. jenA sevanathI Arogya prApta thAya che." munie vistArathI dharma svarUpanuM varNana karavAthI brAhmaNa putra samaktine pAmIne zrAvaka vratane AcaranAra thayo. rUDha zraddhAthI dhIrajathI samaya pasAra karyo. tenI parIkSA karavA svargamAMthI devatAo vaidya banIne AvyA. temaNe madha, mAMsa, mAkhaNa ane dArUthI mizrita davAo khavarAvavA aneka prayatna karyA chatAM te nizcayamAM Dagyo nahi. devatAoe prasanna thaIne tene nIrogI karyo tyArathI lokomAM te aroga nAmathI prasiddha thayo. aroga dharmamAM bhAva rAkhI anukrame maraNa pAmI svargamAM deva thayo. te deva avadhijJAne mane dharmAcArya jANI namavAne Avyo che. mane kevaLI jANI vizeSa prasannatA darzAvavA nRtya karI rahyo che. Izvara kevalInA vacanathI rAtrI bhojanano aneka lokoe tyAga karyo. 153 OM sUrasenanI dIkSA zrI Izvara kevalIno upadeza sAMbhaLI vairAgyavAna rAjA sUrasena be hAtha mastake lagADatA bolyA, "bhagavan ! Apane dhanya che ke Ape vyAdhithI pIDAyelA puruSano uddhAra karyo. deva paNa kRtajJa che ke jemane potAnA upakArI gurU pratye AvI apUrva bhakti che. jo mArI yogyatA hoya to mane saMyamalakSmI Apo." gurue e yogya che tema jaNAvyuM. rAjA nagaramAM gayo ane potAnI saMyama levAnI IcchA jAhera karI. rANI muktAvalI paNa emAM anumati ApatA bolI, "svAmI ! kSaNa mAtrano paNa vilaMba karazo nahi. kAraNa ke guruno joga pAmavo durlabha che." rAjAe caMdrasena kumArane zubha muhUrte gAdI para besADyo ane zikhAmaNa ApI ke prajAne putranI mAphaka pALavI ane
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra anIti durAcArano rAjyAmAMthI nAza karavo. maMtrIonI hitavArtAno anAdara karavo nahi. "rAjAe jinamaMdiromAM aSTAntikA mahotsava karI zrAvakanA samUhane dAna ApI guru pAse AvIne priyA sahita dIkSA grahaNa karI. anukrame rAjArANI agIyAra aMganA jJAtA thayA. nirabhicArapaNe caritra pAmatAM rUDI bhAvanA vaDe AtmAne nirmaLa karyo. taparUpI agni vaDe mahAna gADha karma baLI mithyAtvarUpI vRkSano nAza karyo. dIrghakAla paryaMta cAritrane pALI aMta samaye eka mAsanuM anazana karI lIdhu. cAritranA pratApe AyuSya pUrNa karI baMne uttama deva thayA ane indranI padavIne prApta thayA." 154
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 15 FI pariccheda # padhottara ane harivega che , * vanamAlA ja bharatakSetramAM uttara dizAe garjanapura nagara hatuM. nagarano rAjA surapati mahA parAkramI hato. tenI satI nAme paTTarANI hatI. sUrasena rAjAno jIva svargamAMthI AvIne satInI kukSie utpanna thayo. te rAtre rANIe svapnamAM haMsa ane sArasathI zobhatA padyakarane joyuM. zubha graha ane sArA nakSatranA yoge rANIe putrane janma Apyo. tenuM nAma pADyuM. padyottara. sarve kalAomAM vizArada thaIne rAjakumAra yauvanavayamAM Avyo. dayALu, dAnezvarI, zAMta ane saumyamUrti kumAra mithyAtvInA kuLamAM utpanna thavA chatAM yajJanI vAta tene gamatI nahi. brAhmaNanuM aucitya paNa mAtra pitAnI khuzI mATe karato brAhmaNa hovAthI jainadharmathI vaMcita hato. vaitADhya parvatanI dakSiNa zreNImAM (dizAmAM) subhaumapura nAme nagara hatuM. temAM tAravega nAmano rAjA ane kamalamAlA nAmanI rANInI kukSIe muktAvalIno jIva putra paNe utpanna thayo. svapnamAM siMhanA bALakane javAthI tenuM nAma rAkhyuM harivega. vidyAdharanI lakSmIthI lAlana pAlana karAto harivega yauvanavayamAM Avyo. e samaye mathurA nagarInA caMdradhvaja nAme rAjAne be strIo thakI eka eka putrI thaI. zazilekhA ane sUryalekhA. e baMne putrIo jayAre yauvanavayamAM AvI tyAre pitAe temano svayaMvara karyo. deza dezanA rAjakumArone AmaMtraNa ApavA rAjAe dUtone mokalyA. eka dUte garjanapura nagaramAM AvIne rAjAne vinaMtI karI svayaMvara mATe kumArane AmaMtraNa ApyuM. - pitAnI AjJAthI padyottara kumAre parivAra sahita mathurA nagarI tarapha prasthAna karyuM. zahero ane nagaronuM nirIkSaNa karatAM karatAM vanamAM rahetA tApasa Azrama pAse AvyA. aneka phaLo ane sahakArAdika vRkSarAjIthI zobhI rahelA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra Azramane joIne kumAre tyAM paDAva nAkhyo ane tApasapatine namavA Avyo. tApasapatine namIne beTho eTale tApasapatie paNa ene uttama atithi jANI (rAjakumAra) ene lAyaka manohara kanyAne bolAvI. kumAra tenA sauMdarya ne joIne digmUDha thaI gayo. "ATaluM adbhUta sauMdarya ! te paNa RSinA AzramamAM kyAMthI ?" kumArane zaMkAzIla joIne tApasapatie khulAso karavA mAMDyo. kumAra paNa sAMbhaLavA tatpara thayo. 156 "uttara dizAe surabhipura nagaramAM vasaMtarAjA rAjya karato hato. tene ghaNI rANIo hatI temAM paikI puSpamAlA rANIne guNamAlA nAme putrI thaI. rAjakumArI upara rAjAne apUrva prema hovAthI yauvanavayamAM aneka rAjakumAro ene varavAne Atura hatA chatAM rAjAe koIne kanyA ApI nahi. ekavAra caMpAnagarano yuvarAja zukakumAra moTA sainya sAthe pharato pharato tyAM Avyo. rAjAe teno AdarasatkAra karyo ane maMtrIonI samajAvaTa pachI A rAjakumAra sAthe guNamAlAne paraNAvI dIdhI. rAjAe ApelA rAjabhuvanamAM priyA sAthe nivAsa karatA rAjakumAramAM aneka guNo hatAM chatAM caMdramAnA kalaMkanI mAphaka eka avaguNa hato. tene zikAranuM vyasana hatuM. roja dUra dUra jaMgalamAM jaI aneka nirdoSa prANIono zikAra karI mArI nAkhato hato. rAjAe tene zikhAmaNa (upadeza) ApI zake tevA sumukha nAmanA bhaTane AjJAkarI. sumukha rAjakumAra pAse AvIne upadeza ApavA mAMDyo. "uttama janoe prANIvadhanuM pApa nA karavuM joIe. dIna, anAtha temaja nAsI jatA jIvone pAchaLa paDI ghA karavo e kSatriyano kulAcAra nathI anyane pIDA karavAthI aneka prakAranI vyAdhio bhogavavI paDe che. AkALe maraNa thAya che. bIjA prANIno viyoga karavAthI potAne paNa viraha agnimAM baLavuM paDe che. mULamAM tRNa nAkhelA zatrune paNa zUravIro abhaya Ape che tyAre tRNa khAtA pazuone mArI nAkhavAmAM nIti nathI." bhaTTano upadeza sAMbhaLI kumAra kaMIka rIte asara pAmyo paNa manathI eNe tyAga karyo nahi. ekavAra
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra 157 pitAno saMdezo AvavAthI kumAra rAjAnI AjJA laIne prasUtA patnI sAthe potAnA nagare javA nIkaLyo rastAmAM A tApasa Azrama najIka AvI pahoMcyo. aneka vanacara pazuone kilakilATa karatA joI zukakumAranI mRgayAvRtti sateja thaI. potAnA azvane e pazuo tarapha doDAvyo. daivayoge mArgamAM tRNathI AcchAdita eka khAImAM azva paDI gayo. azva nIce dabAyo ane kumArane ghaNI IjA thaI. subhaTo AvI pahoMcyA ane kumArane khAImAMthI bahAra kADhyo. patinA duHkhathI guNamAlA paNa atyaMta vyathita thaIne vilApa karavA mAMDI. enA mAtApitA paNa samAcAra maLavAthI AvI pahoMcyA. chatAMya be divasa mahAvyathA bhogavI kumAra pIDAthI maraNa pAmyo. mRgayArUpI pApanuM phaLa e rIte ane tarata ja maLI gayuM. guNamAlA pati sAthe baLI maravA taiyAra thaI. mAtApitAe samajAvI ane traNeya duHkhIjIva A tapovanamAM kulapati pAse AvyA. kulapatie vairAgyano upadeza ApI zAMta karyA. upadezathI vairAgya pAmI rAjArANIe tApasI dIkSA levAno vicAra karyo. moTA putrane gAdI para besADI rAjA, rANI ane prasUtA guNamAlAe dIkSA grahaNa karI. keTalAka divasa pachI guNamAlAe manohara putrIne janma Apyo ane zUlanI vyAdhithI pIDAIne tyAM ja kALadharma pAmI gaI. putrInA maraNathI vyathita thayelI puSpamAlAe te bALAne ucheravA mAMDI. vanamAlA nAme vRddhi pAmatI bALA yauvanavayamAM AvI. vasaMtamunine potAnA pada upara sthApana karI kulapati paNa svarge gayA. puSpamAlA paNa daivavazAsAt kALadharma pAmI gaI. vasaMtamuni eTale huM pote : mArA gurue kahyuM hatuM ke "A bALAno je pati thaze te moTo mahArAja-dhirAja thaze. mATe A bALA vanamAlAne grahaNa karI mane mohabaMdhanamAMthI mukta kara." vasaMta rAjarSinuM vacana svIkArI kumAre vanamAlA sAthe pANigrahaNa karyuM. navoDhA priyA sAthe keTalAka divasa rahI kulapatinI AjJA laIne padyottara kumAra mathurAnA mArge cAlyo.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ja mathurA nagarImAM ja padyottarakumAra mathurA nagarI AvI pahoMcyo. aneka dezanA rAjakumAro tyAM AvyA hatA. svayaMvara samaye aneka rAjakumAro hIrA, mANeka, motI ane ratnothI jhaLahaLI rahyA hatA ane rAjakanyAnA AgamananI pratIkSA karI rahyA hatA. yathA samaye baMne kanyAo hAthamAM varamALA dhAraNa karI mahA kIMmatI vastrAbharaNamAM sajja thaI ne maMDapamAM AvI pahoMcI. potAnA sauMdaryathI sabhAne mugdha karatI bALAo, potapotAnA maMca para rahelA rAjakumArInuM avalokana karavA lAgI. baMne bALAo anya rAjakumAronA tyAga karatI padyottara kumAra beTho hato. tyAM aTakI. kumArane joI baMne bALAonI dRSTi tyAM sthira thaI gaI ane baMne varamALAo padyottarakumAranA gaLAmAM paDI. eka ja narane baMne bALAo varavAthI maMDapamAM khUba khaLabhaLATa thayo. rAjakumArone potAnuM apamAna thaI gayuM hoya tema yuddha mATe taiyAra thaI gayA. sAketapurapati vidurAjA rAjakumArone uddezIne bolyo, "A rAjAe bane kanyAo jo padyottarane ApavAnI hatI to anya rAjakumArone apamAna mATe zA mATe bolAvyA?" rAjAo raNasaMgrAma khelavA ane padyane mAravA utsuka thaI gayA. aneka rAjAo ane temanA sainyanA samudAyo ekAkI rathArUDha rAjakumArane joyo. rAjA vidura aTTAhAsya karatAM bolyo, "are bALaka ! nAsI jA !" padyottare kahyuM, "huM nAsI javAno nathI. tamArI tAkAta ajamAvo." pachI to raNasaMgrAmanI zarUAta thaI ane kumAre siddha vaitAlI vidyAnuM smaraNa karyuM. tenA prabhAvathI zatruo je zastro choDatA te zastrothI pote ja haNAvA lAgyA. A apUrvazaktithI zatru rAjAo kumAranA caraNamAM paDyA. kumAre siddha vaitAlI vidyA saMkelI lIdhI. caMdradhvaja rAjAe vidurAdika rAjAonuM sanmAna karIne vidAya kya ane baMne kanyAo sAthe kumArano vivAha moTI dhAmadhUmapUrvaka karyo. caMdrarAjAnA AgrahathI keTaloka kALa kumAra zvasuranagaramAM rahyo. ekavAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra zvasuranI rajA laIne kumAra baMne priyAo tathA potAnA parivAra sAthe potAnA nagara tarapha cAlyo. pitAe moTo pravezotsava karyo ane rAjakumArane yuvarAja pIthI vibhUSita karyo. kumAra puNyanA madhura phaLone bhogavato pitAnI chAyAmAM potAno samaya pasAra karavA lAgyo. :: meLApa :: vaitADhya parvatanI uttara dakSiNe vidyAdharonI be zreNIo rahelI che. e zreNIomAM rAjadhAnI sahita ATha ane pacAsa nagaro AvelA che. uttara zreNImAM gaganavallabha nAmanuM ramaNIya nagara AveluM che. tyAMnA rAjA kanakaketunI kanakAvatI ane ratnAvatI nAme be rANIo thakI kanakAvalI ane ratnAvalI nAme baMne putrIo yauvanavayamAM pravezI cUkI hatI. baMne bALAonA manohara rUpanI khyAti baMne zreNIomAM prasarI gaI hatI. nimittiyAe baMne bALAonI bhAgyarekhA joIne kaheluM ke je eka bALAno pati thaze eka zreNIno adhipatti thaze ane baMne bALAonA thanAra pati baMne zreNInA adhipati thaze. e bALAo mATe rAjAe svayaMvaranI racanA karI. svayaMvaramAM AvelA aneka vidyAdharomAMthI baMne bALAo harivega kumArane varI. moTA mahotsavapUrvaka temano vivAha utsava ujavAyo. zvasuranA AgrahathI harivega thoDA divasa rokAIne pachI temanI rajA laI potAnA nagare priyAo sAthe Avyo. eno pitA putrane bhAgyazALI hovAthI rAjabhogone yogya jANI vairAgyanA paMthano vicAra kare che. "mAro putra bhAgyazALI che ke te baMne zreNIno adhipati thaze. aneka vidyAdhara narezono tyAga karI mArA putrane A baMne bALAo varI emAM putranuM puNya ja mukhya kAraNa che. bhavAMtaranA moTA tapa sivAya A zakya nathI mATe enA puNyabhavanI vAta koI jJAnIne pUchIza." 159 rAjAe tAravege e prakAranA vicAro karyA ane kevalI bhagavAna zrIteja nagarInI bahAra samavarasaryA. parivAra sahita rAjA kevalIne vAMdavA AvyA ane temanI dharmadezanA sAMbhaLI. pachI rAjAe harivegano pUrvabhava
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra pUkyo. kevalI bhagavAne zaMkharAjA ane kalAvatI rANIthI zarU karI padyottara ane harivega sudhInA sarve bhava tathA temaNe karelI dharma karaNI kahI saMbhaLAvI. putranA cAritrathI vairAgya pAmelA tAravega rAjAe putrane rAjya arpaNa karIne cAritra aMgIkAra karyuM. harivege paNa gurunA mukhathI padyottara kumAranI hakIkata lIdhI. dharmarahita padyottara potAnA thakI dharma-samyakatva pAmaze e bInA paNa kevalI bhagavAne kahI saMbhaLAvI. - advitIya harivega rAjAe potAnA atula teja vaDe karIne vidyAdharanI baMne zreNIo tAbe karI cakravartI rAjA thayo. ekavAra potAnA snehI padyottara kumArane maLavA mATe harivege maMtrIne rAjaya soMpI moTA peTavALo mArjara (bilADo) vidurvI tenI sAthe sAmAnyarUpamAM garjanapuranA bajAramAM upasthita thayo. rAjamArgamAM aneka vipro tathA anya lokonuM ToLuM vIMTaLAI vaLyuM. paNa mArjAranI kiMmata eka lAkha TakA sAMbhaLI badhA pAchA paDyA. aMte te puruSa rAjyasabhAmAM AvI pahoMcyo. kumAra paDyottaranA hRdayamAM A puruSa ne jotAM ja sneha Avyo. tenI sAthe rahelA sthUla kAla mArjarane joIne pUchyuM, "he suMdara ! A tamane kyAMthI maLyo?" "mArI bhaktithI prasanna thayelA devatAe mane bheTamAM Apyo che. enAmAM ghaNAM guNo che. eka lAkha dInAra Ape te ja Ane laI zake che." rAjAe tenA guNa vize pUchavAthI vidyAdhare kahyuM, "eka to mahA pramANika che. bIjo guNa trIjo guNa jaNAvIne kahyuM Ato enA bAhya guNo che. paraMtu atyaMta guNono to pAra nathI. vidvAno pAse e kiMmata karAvo. pachI huM jAu." rAjAe brAhmaNone bolAvI e mArjara havAle karyo. brAhmaNo ane harivega vacce mAranA guNa saMbaMdhI vivAdo thAya che. temAM harivege zAstronA dRSTAMto sahita vivAda karIne badhAne daMga karI dIdhA. brAhmaNo nirUttara thaI gayA. surapati rAjA daMga thaI gayo. brAhmaNone tene mATe Adara ocho thaI gayo. paraMtu padyottara kumAra vicAravA mAMDyo, "zuM A mArjarane vecanAra hoI zake ? koI mahApuruSa lAge che tene ja dharmanuM svarUpa pUchuM." kumAra pUche che, "tamAruM mana kyA deva, guru ane dharmamAM rame che?" kumAranA pUchavAthI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra te puruSa bolyo, "sarva darzananA zAso huM jANuM chuM paNa jaina darzana vagara bIjuM koI darzana vivekavaMta nathI. badhA darzanavALA ahiMsA, satya, asteya, brahma ane saMtoSayukta vratane dharma kahe che paNa e pramANe temanuM vartana nathI. teo kITakAdinI hiMsA kare che. keTalAka kaMdamULano AhAra kare che paNa vanaspatimAM jIva che te jANatA nathI. dharmamAM yajJanA nAme pazuone paNa home che ane dayAdharma pALatA nathI. nirdoSamAM dharma jinezvara bhagavAne kahelo dharma che. jyAM aDhAra doSarahita jinendra te ja deva kahevAya che. paMca mahAvrata dhAraNa karanArA guru kahevAya che." * gurU samAgama zuddha, deva, gurU ane dharmanuM svarUpa jANI kumAra khUba prasanna thayo. harivege kahyuM, "jainadharmanA prabhAvathI ghaNAM kAlaparyata bhogavelA sukhane bhUlI gayo? dharmane sAMbhaLavA chatAM tuM Acarato kema nathI?" hariveganI parabhavane . sUcana karanArI vANI sAMbhaLI padyottarane jati smaraNa thayuM. AzcaryathI te bolyo, "vAha ! kevo parabhavano sneha ! paropakAramAM kevI prIti ! muktAvalIno jIva tuM atyAre mahAna vidyAdharomAM cakravartI thayo che chatAM mArA bodha mATe ahIM Avyo che to have mAyAno tyAga karI tAruM mULa svarUpa pragaTa kara." mULa svarUpa pragaTa karI harivega bolyo, "he mitra ! tane maLavA ghaNA samayathI utsuka hato. kevalI bhagavAna pAsethI ApaNA pUrvabhavanI hakIkta jANI tyArathI vidyAdharanA aizvaryamAM sukhI hovA chatAM kSaNavAra paNa tane bhUlyo nahi ane Aje avasara meLavI tene maLavA AvI pahoMcyo." hariveganuM vacana sAMbhaLI kumAra bolyo, mArA mATe to Aje sonAno sUraja Ugyo che. baMneno paraspara snehabhAva jANI rAjA surapatie pUchyuM, "tamAre baMnene Avo snehasaMbaMdha kyAMthI?" praznanA javAbamAM harivege pUrvabhava (badhA ja) kahI saMbhaLAvyA. brAhmaNothI rAjA paNa jaina dharmamAM prItivALo thayo. nagaramAM paNa udghoSaNA karAvI, "jainadharma pRthvI para jayavaMta che."
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra e daramiyAna kevalI bhagavAna zrIguNasAgara kevalI vihAra karatA karatA e nagaranA udyAnamAM samayavasaryA. rAjA parivAra sAthe temane vAMdavA Avyo. bhagavAne pApano nAza karanArI dezanA ApI. "janma, jarA ane mRtyu rUpI bhaMyakara saMsAra samudramAM dharmarUpI vahANa ja samartha che. tamane prApta thayela anitya vastuonuM tame rakSaNa karI che ane adhika mUlyavAna dharma pAmavA kema prayatna karatA nathI. ? gurunA upadeza vagara evA zuddha dharmanI prApti thatI nathI. e tatvatrayInA upadezaka gurU mahArAja ja hoya che. gurunA samAgame e saMsAra samudrathI pAra utAranAra durlabha jainadharma pUrvanA puNyathI prApta karIne tene ArAdhavAno tame prayatna karo." kevalI bhagavAnanI dezanAthI vairAgya pAmelA rAjAe pottara kumArane rAjya soMpI bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. padyottara rAjAe zrAvakadharma aMgIkAra karyo. vidyAdhara cakravartI harivega rAjA padyottara rAjAne vaitADhaya parvata upara potAnA nagaramAM teDI lAvyo. ane khUba AgatA svAgatA karI. pachI harivege mitrane kahyuM, "mAruM baMne zreNInuM rAjya ane paraMparAthI AvelI vighAo grahaNa karI mane kRtArtha kara." padyottare javAba Apyo, "tArA ane mArAmAM zuM aMtara che? tAruM rAjya mAruM che. ane mAruM rAjya tAruM che, durlabha evo jainadharma ApIne te mane zuM nathI ApyuM? he mitra ! ApaNe baMne sAthe rahIne sAthe baMne rAjya bhogavIe jyAre rAjyabhArane samartha putra thAya tyAre sAthe ja dIkSA laIzuM." harivaze vAtano svIkAra karyo ane baMne mitro sAthe ja rahIne rAjya bhogone bhogavavA lAgyA. 'ka cAritra grahaNa : harivega ane padyottara rAjA baMne sAthe rahIne dharmakarma prItipUrvaka karavA mahAvidehAdika kSetramAM jaIne jinezvarone vaMdana karI temano dharmopadeza sAbhaLatA hatA. naMdizvaradrIpAdinA zAsvata caityomAM yAtrA pUjAdika bhaktithI karatAM karatAM jainadharmanA moTA prabhAvaka thayA ane dharmanI prabhAvanA karI.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra zrAvaka dharmanA uddhAra mATe potAnI samRddhino vyaya karI nAkhyo. prajAne paNa sukhI karI. e rAmarAjyamAM loko mahAAnaMda pAmyA. brAhmaNo paNa jainadharma pratye Adara vALA thayA. ekavAra baMne samartha mitro garjanapura nagare AvyA. tyAM zrImaMta jaino jinAlayamAM mahApUjAo racAvatA, gIta, vAjiMtra ane nATakAdi vaDe mahAbhaktithI moTo mahotsava karatA hatA. A baMne mitrarAjAo paNa moTI samRddhi vaDe jInabhavanamAM AvyA. bhagavAnanI pUjAne joI parama saMtoSathI bhagavAnanI stuti karavA mAMDyA. stuti karIne baMne rAjamitro potAnA sthAnake cAlyA gayA. 163 mArgamAM koI malIna puruSane bAMdhIne mAratA ane bibhatsa zabdothI navAjatA keTalAka puruSone rAjAe bUma pADIne bolAvyA. pelA puruSoe kahyuM, "navakroDa dravyanA svAmI varUNazeThano A putra, ApaNA nagarano vyavahAriyo che paNa jugA2nA vyasane caDI javAthI ghaNuM dravya hArI gayo. pitAe samajAvyo chatAM vyasana nahi choDatA pitAe gharabahAra kADhI mUkyo. to paNa vyasanane rokyuM nahi ane hArI jAya eTale jugArIo pIDA ApatA. tene joIne pitAe sAtavAra choDAvyo. hAlamAM amArI eka lAkha dravya hArI jatA amane amArA lAkha dravya mAgavA chatAM Apato nathI. tame tene choDI do." rAjA vicAramAM paDyo ? ajJAnanI AvI ceSTA karanAranA karmanuM kevuM pariNAma che ? pachI kahyuM A puruSa sAthe je jugA2 2maze tene mahAdaMDa thaze. eka lAkha dInAra potAnA bhaMDAramAMthI maMgAvI pelA puruSone ApI jugArIne mukta karI rAjA harivega sAthe nivAsa tarapha cAlyA gayA. vairAgyavAna rAjA harivegane kahevA lAgyA, "A jugArI mUrkha che. jugAranA vyasanathI vAraMvAra pIDA pAme che. chatAM jugArane choDato nathI. ApaNe paNa gurumahArAjano upadeza sAMbhaLavA chatA viSayathI virAma pAmatA nathI. A jugA2Ine A ja lokamAM kaSTa thAya che. tevI rIte ApaNane naraka prApta thaze.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mATe A duHkhapUrNa saMsAramAM have vadhAre AtmAne DUbADavo nathI." mitrane sAMbhaLI harivega bolyo, "he mitra ! mArI icchA paNa ghaNA kALathI saMyama prahaNa karavAnI che. paNa tamAro sneha mane roke che." saMyamanI bhAvanAvALA baMnee potapotAnA putrane rAjyapade sthApana karI ratnAkarasUri guru pAse dIkSA grahaNa karI. anukrame bAra aMgane jANanArA thayA. temanuM cAritrapAlana moTA maharSione paNa anusaravA yogya thayuM. aMta samayeA baMne mahAmunioe saMlekhanA karI anazana karI dIdhuM. pApanI AlocanA karatA ane parameSTinA dhyAnamAM magna rahelA temaNe AyuSya pUrNa karI madhyama raiveyake mitradeva thayA. padyottara rAjA ane harivega vidyAdharendra potAnA apUrva cAritranA prabhAvathI indranA sAmarthya paNAne prApta thayA.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra -- FFEE EEE pariccheda . 165 girisuMdara ane ratnasAra : rAjakumAra girisuMdara pRthvI para puMdrapura nagara AveluM hatuM. temAM zrIbala nAmano parAkramI rAjA rAjya karato hato. tene zatabala nAmano nAno bhAI hato. temane sulakSaNA ane lakSmaNA nAmanI be rANIo hatI. baMne bhAIo rAmalakSmaNanI mAphaka snehathI rAjya karatA sAthe rahetA hatA. keTaloka samaya pasAra thayA bAda paTarANI sulakSaNAnI kukSimAM padyottara rAjAno jIva traiveyakathI cyavIne utpanna thayo. yathA samaye putrano janma thayo tyAre rANIne garbhAvasthA daramiyAna AvelA merU girinA AdhAre rAjAe nAma rAkhyuM girisuMdara. rAjakumAra yuvAna vayamAM Avyo te daramiyAna rivegano jIva nAnA bhAInI rANI lakSmaNAnI kukSimAM svargethI cyavIne utpanna thayo. te samaye rANIe svapnamAM ratnano Dhaga jovAthI e putranuM nAma rAkhyu ratnasAra. baMne rAjaputro bhaNIgaNIne sarvakaLAmAM pAraMgata thaI yuvAvasthAmAM AvyA. teo sAthe ja khAtA ane pItA kSaNamAtra paNa ekabIjAno viyoga sahana karI zakatA nahi. ekavAra rAjA sabhA bharIne beTho hato tyAre nagaralokoe AvIne phariyAda karI, "he svAmI ! tamArA hovA chatAM dararoja koIka cora nagaramAM AvIne kanyAone ane dravyane corI jAya che. chatAM paNa pakaDAto nathI. mAtra kanyAonI karUNa cIso ja saMbhaLAya che. lokonI vAta sAMbhaLI rAjA koTavAla para gusse thayo, ke AvI kevI nokarI kare che rAtre nirAMte uMghe che ke coro nIDa25Ne AvIne nagarI lUMTI jAya che ? koTavAle rAjAne namratAthI kahyuM ke A vAta sAMbhaLIne potAne paNa zarama upaje che. rAtre subhaTo khaDe
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM saTTala - caritra page nagarInI rakSA kare che. daravAjAo paNa barAbara baMdha karavAmAM Ave che. jarAka avAja saMbhaLAtA badhA doDa doDa kare che paNa cora dekhAto nathI. rakSakanI vAta sAMbhaLIne rAjA vicAramAM paDI gayo. tene mUMjhavaNamAM joIne girisuMdare rAjAne be hAtha joDIne kahyuM, "deva ! mane AjJA Apo to sAta rAtrI sudhImAM e durAcArI ne game tyAMthI pakaDI ApanI sAme hAjara karIza." rAjakumAranI vAta sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke prabaLa puruSo muMjhAI gayA che tyAM bALakanuM kAma nathI. rAjakumAre ati Agraha karyo chatAM rAjAe anumati ApI nahi. chatAM rAtre khaDgane laIne kumAra coranI tapAsa mATe nIkaLI gayo ane guptapaNe nagaramAM ane nagara bahAra bhamavA lAgyo. nirbhayapaNe girisuMdara parvatanI guphAmAM, khaMDeromAM jIrNa devAlayomAM tapAsa karatA hato tyAre parvatanI aMdara agni baLato joI tyAM gayo. 166 parvatanI madhyamAM koI vidyAdhara agnikuMDamAM agni pragaTAvI gugaLanI goLIo homato vidyA sAdhI rahyo hato. tenI pAse jaIne kumAra 'siddhirastu' bolyo. tenA puNyathI AkarSAI ne kSetrapAla vidyAdharanI AgaLa pragaTa thaIne bolyo, "he vidyAdhara ! A mahApuruSanuM Agamana nA thayuM hota to tArI vidyA siddha nA thAta paNa tAruM aniSTa jarUra thAta. A puNyavAnanA prabhAvathI tene huM siddha thAu chuM." yakSanA vacanathI khuza thaIne vidyAdhare yakSanI pUjA karI ane kahyuM ke te jyAre paNa yAda kare tyAre hAjara thavuM pachI girisuMdarane uddezI ne bolyo, "tame mArI upara mahAna upakAra karyo che. to have mane kaho tamArA mATe huM zuM karuM ?" rAjakumAre kahyuM ke pote agni joIne tyAM Avyo hato emAM vidyAdharanI vighA siddha thaI e to sAruM thayuM chatAM paNa rAjakumArane potAnA gurU mAnIne vidyAdhare tene rUpa parAvartananI vidyA ApI. e ja samaye koIka strInA raDavAno avAja Avyo. avAjanI dizAmAM rAjakumAra doDyo paNa koI dekhAtuM nahi. kumAre eka nizcaya karyo.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra . 2 cora nigraha ja prAtaH kALa thaI gayo hato. tyAre eka navoDhA suMdarI nIDarapaNe parvatanI guphAmAM paribhramaNa karI rahI hatI. pharatA pharatA teNe vanakuMjanI aMdara rahelA devamaMdiramAMthI bhayaMkara vezadhArI koI kApAlikane nIkaLato joyo. e bhayaMkara kApAlikane Avato joIne e lalanA eka pattharanI zilA upara vizrAma karavA beThI. jANe kApAlikane joyo ja nA hoya e rIte udAsa manathI rudana karavA lAgI. maMda maMda DagalA bharato kApAlika e raDatI lalanA pAse Avyo. tenA saundaryathI prabhAvita thaI gayelA kApAlike pUchyuM, "tuM ekalI kema che? zA mATe raDe che? huM tane zI madada karI zakuM?" lalanA e kahyuM, "huM tamane satya vAta kahIza. suzarmanagaranA rAjAno kumAra pitAthI apamAnita thaI paradeza cAlyo, badhAe nA pADI chatAM huM tenI patnI tenI sAthe cAlI nIkaLI. gaI rAtrIe A zilA upara ame suI gayA ane mane uMghatI mUkIne te cAlyo gayo. tenI A talavAra paNa bhUlI gayo. eTale huM rudana karuM chuM ekAkI paradezamAM mAruM zuM thaze?" kApAlika bolyo, "e mUrkhanA nAsI javAthI tuM rudana karIza nahi. mArI sAthe cAla." ema kahI e strIne laIne devakulikA tarapha pAcho vaLyo. mUrtivinAnA zUnyamaMdiramAM praveza karI e kApAlike eka jagyAe prahAra karyo ane guptadvAra khulI gayuM. dvAramAM eka rUpasuMdarI najare paDI. kapilake potAnI sAthe AvelI ramaNIne pelI suMdarI sAthe rahIne devanI ArAdhanA karavAnuM kahIne kApAlika cAlyo gayo. kApAlikanA gayA pachI dvAra ughADanArI strIe pUchyuM ke teNI A rAkSasanA paMjAmAM kevI rIte AvI? bahArathI AvelI ramaNIe kahyuM, "mArI vAta javA de pahelA tuM mane tArI kathA kahe ahIM zI rIte AvI?" tyAre aMdara rahelI strIe kahyuM, "daMDapAla nAme vidyAvALo A mahAna cora divase kApAlikanA vezamAM phare che ane rAtre A nagarInA dhanikonA dravya ane
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rUpavAna kanyAone lUMTI jAya che. badhuM dravya ane kanyAo bhoMyarAmAM ekaThI karelI che. tArA sahita ekaso ATha kanyAo eNe bhegI karI che." "A badhuM parAkrama e konI sahAyathI kare che? koI devanI sahAyathI ke vidyAnA baLathI?" "enI mane khabara nathI paNa te duSTa dararoja eka khaDuMgaratnanI pUjA kare che." "e khaga mane batAva." pelI bALA navI ramaNIne laIne bhoMyarAmAM aMdara AvI ane maNi, mANeka, ane suvarNanA Dhaga pasAra karI baMne jaNa pelA khaDjharatna pAse AvI pahoMcyA. te caMdrahAsa khaDragane joIne pelI navIna strI khuza thaI. ane namaskAra karIne stuti karavA mAMDI. stuti karIne teNe paga upADI lIdhuM ane e khaganA sthaLe potAnuM khaDjha mUkI daI pAchI pharI. te ramaNInuM A kRtyu joIne badhI kanyAo gabharAI gaI ane vinavavA mAMDI ke pelo duSTa tane mArI nAkhaze ane amArI burI dazA thaze. e AgaMtuka ramaNIe kahyuM, "sakhIo gabharAzo nahi. dhIraja dharI rAkho ane zuM thAya che te joyA karo." eTalAmAM ja pelo kApAlika tyAM AvI pahoMcyo. navIna ramaNInA hAthamAM potAnuM divya khaga joIne camakyo ane te pAchuM levA tenI sAme atyaMta krodhathI dhasyo. pelI ramaNIe rokyo khabaradAra !" kahyuM ane tarata ja mULa svarUpe rAjakumAra tarIke caMdrahAsa khaga sAthe pragaTa thayo. "koNa che tuM?" kApAlikA coMkyo. "tAro kALa" rAjakumAre kahyuM. pachI to cora ane kumAranuM bhayaMkara yuddha thayuM e yuddhamAM kumAre corane caMdrahRAsa khaDraganA ghA vaDe mArI nAkhyo. kumAranA parAkramathI bhayabhIta kanyAo vismaya pAmI gaI. rAjakumAre bALAone pUchayuM ke te kevI rIte temanA sthaLe pahoMcADe ? zreSThInI kanyAe rAjakumArane oLakhI kADhyo ane sarvanI saMmati laIne - bolI, "rAjakumAra ! amArA svajanone moTuM batADatA amane zarama Ave che. tame ja amAruM zaraNa cho. tamArA sivAya anya varane ame varazuM nahi." e sarve kanyAo sAthe vivAha karI temanI sAthe sukhethI tyAM eka mahino rahyo.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 169 :: bhAInI zodhamAM ja nAnA bhAI ratnAsArano sneha yAda AvavAthI badhI ya priyAone tyAM ja rAkhIne bahAra nIkaLyo. rUpa parAvartana karI giri suMdara nagaramAM Avyo nagaramAM zokanuM vAtAvaraNa hatuM. koIne pUchavAthI javAba maLyo, "rAjakumAra girisuMdara corane zodhavA gayA te vAtane eka mahino thayo chatAM emanA samAcAra nathI. temane zodhavA temanA laghubaMdhu ratnasAra paNa gayA hovAthI AkhuM nagara zoka sAgaramAM DUbI gayuM che." vAta sAMbhaLIne girisuMdara paNa bhAIne zodhavA cAlyo. aneka gAma, nagara, zahera, parvata vagere sthAnake pharyo. chatAM ratnasAranA samAcAra nA maLavAthI duHkhI thaIne koI nagaranA najIka samIpe rahelA devakulamAM ovyo. aneka musApharo tyAM utarelA hovAthI rAtrI pasAra karavA tyAM ja rokAI gayo. rAtrInA samaye badhA musApharo bhegA thaIne sukhaduHkhanI vAta karavA mAMDyA. temAM eka musAphara bolyo, "mArA pratyakSanA anubhavanI vAta tame sAMbhaLo. paradezanA kutUhala jovA huM gherathI nIkaLyo. anukrame (pharatAM pharatAM) eka araNyamAM Avyo tyAre tyAM eka svarUpavAna narano bheTo thayo e rAjakumAra sAthe musApharI karatAM ame baMne mitro banI gayA. pharatA pharatA ame eka zUnyanagaramAM pahoMcyA AkhA nagaramAM ane rAjamahelamAM koIpaNa manuSya ke prANI amane maLyo nahi. rAta ane rAjamahelamAM pasAra karI. madharAte huM to nidrAdhIna thaI gayo paNa rAjakumAra ratnasAra mAruM rakSaNa karato hato. e samaye eka vikarALa siMha AvI pahoMcyo. bhUkhathI pIDAtA teNe rAjakumArane pAse mArA mATe mAgaNI karI. rAjakumAre tenI mAgaNI svIkArI nahi. ane kahyuM, "mArA zaraNe rahelAne apAya nahi. tuM bhUkhyo hoya to mane khAI jA." siMha navAI pAmI gayo. bolyo, "game te bhoge potAnuM rakSaNa karavuM te nIti che. mATe A nara mane ApI do." paraMtu rAjakumAra mAnyo nahi ane kahyuM ke mane khAvo hoya to khAI jA. rAjakumAranA satyathI prasanna thayelo siMha bolyo, "he
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra paropakArI ! mArI pAse kaMIka varadAna mAMga." ratnasAre navAI pAmIne pUchyuM, "tame koNa cho?" siMhe kahyuM, "A nagaranA adhipati deva chuM." kumAre pUchyuM, "tame adhipati deva hovA chatAM A nagarajana zUnya kema che?" siMha potAnuM svarUpa pragaTa karIne bolyo. "gAMdhArapura nagaranA rAjA ravicaMdrane be putro hatA. raticaMdra ane kIrticaMdra. eka divasa rAjA raticaMdrane rAjyapade sthApana karI kIrticaMdrane yuvarAjapada ApI vanamAM tapa karavA cAlI gayo. raticaMdra paNa potAnA bhAI kIrticaMdrane rAjyakArobara soMpI gAnatAnamAM samaya pasAra karavA mAMDyo. rAjayalobhI kIrticaMdra sAmaMta maMtrIone vaza karI pote rAjyano mAlika thayo ane raticaMdrane bAMdhIne potAnI sAme hAjara karyo ane teno ziraccheda karavAno hukama karyo. kIrticaMdrane samajAvavA raticaMdre khUba prayAsa karyo ke, "pitA samAna moTAbhAIne mArIne ApaNA nirmaLa kuLane laMkita nA kara. tuM ja rAjya bhogava. huM pitAnA mArge tapovanamAM cAlI jaIza." raticaMdranI vAta kubuddhi kIrticaMdranA gaLe utarI nahi ane potAno vicAra badalyo nahi. tyAre raticaMdra kahyuM, "tAre vicAra nA badalavo hoya to mArA lohIthI hAtha raMgIza nahi. mane lAkaDAnI citA saLagAvI Apa huM jAte baLIne tArI icchA purI karIza." e rIte raticaMdra ArtadhyAne maraNa pAmI bhUtaramaNa nAme yakSa thayo. te bhUtaraNa yakSa te huM. vibaMgalAne jyAre meM pUrvabhava joyo tyAre krodhathI dhasamasatA meM kuTabuddhi maMtrI ane sAmaMtone dUra pheMkI dIdhA. rAjA kIrticaMdra A vAta jANIne nAsI gayo. prajA badhI ja jene jayAM ThIka lAgyuM tyAM nAsI gaI. tyArathI jananya nagara che. tane A nagaramAM jotA ja krodhathI huM tane mAravAne siMha banIne Avelo paraMtu tArA puNya - satyathI huM zAMta thayo chuM. mATe mArI pAse kaMIka varadAna mAMga. yakSanI vAta sAMbhaLI kumAra ratnasAra bolyo. "he deva ! jo mArA para Apa prasanna thayA hoya to A nagarane pharI vasAvo kAraNa ke roSa paNa teno ja uttama gaNAya che je pAchaLathI prasanna thAya che." kumAranI vAta
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra sAMbhaLIne yakSe e zarate hA pADI ke nagarano svAmI kumAra thAya. eNe ema paNa kahyuM ke je bhAIne kumAra zodhavA nIkaLyo che te bhAI mahinAnA aMte ahIM ja maLaze. devanI preraNAthI maMtrIo ane sAmaMto tathA prajA nagaramAM AvI pahoMcyAM. sarve e ratnakumArano rAjyAbhiSeka karyo ane nAma rAkhyuM devaprasAda. devaprasAdane maMtrI ane sAmaMto e potAnI rUpavatI aneka kanyAo paraNAvI dIdhI. aneka sukha chatAM rAjAne zAMti thatI nathI. ekavAra rAjAe mane kahyuM, "mitra ! A rAjya tuM grahaNa kara. kAraNa ke tArA samAgamathI . maLyuM che." meM kahyuM, "ApanA bhAgye ja A rAjya Apane maLyuM che. vaLI bhAIno meLApa ahIM ja thavAno che. chatAM paNa tame enuM nAma-ThAma kaho to huM zodhavA jAMu." rAjAe emanA bhAI saMbaMdhI sarve hakIkata kahI saMbhaLAvI. te pachI tarata ja huM rAjakumAra girisuMdaranI zodha mATe tyAMthI nIkaLI gayo to Aje pharato pharato ahIM Avyo chuM. "ema kahI musAphare potAnI vAta pUrI karI. badhAya musApharo tenI vAta sAMbhaLIne khuza thayA. paNa sAmAnya vezamAM rahelo girisuMdara bolyo, "he pathika ! tane dhanya che. tArI mitratAne paNa dhanya che ke mitra mATe tuM ATalI muzkelI sahana kare che. tuM mane devaprasAda rAjA sAthe meLApa karAvI Apa. mane joIne rAjA potAnA baMdhunA virahane bhUlI jaze." baMne jaNA tyAMthI gAMdhArapura javA nIkaLyA. paradezamAM ja caMdrahAsa khaganA prabhAvathI girisuMdara pelA musAphara sAthe gAMdhArapuramAM tvarAthI AvI pahoMcyo. baMne rAjasabhAmAM AvI pahoMcyA. mitrae devaprasAdane kahyuM, "ApanA darzananI icchAvALA A puruSa vidyAvAna ane guNavAna nara che." rAjAne sAmAnya vezadhArI girisuMdara para parama sneha thayo. rUpa parAvartana hovAthI potAnA bhAI tarIke rAjA jANI zakyo nahi. keTaloka samaya vItavA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra chatAM girisuMdara na AvavAthI rAjA vicAra kare che, "bhAI to Avyo nahi. devavANI zuM vyartha gaI ? badhuM viyoganA duHkhathI mukta thavA mRtyu ja eka upAya che. potAno agnisnAna karavAno vicAra rAjAe girisuMdara ane mitrane kahyo. rAjAno vicAra jANI girisuMdara bolyo tamAre tema karavuM ThIka nathI. tamArA snehane vaza thaIne to huM ahIMyA rahelo chuM to zuM mane paNa mArI nAkhavA dhAro cho ?" rAjAe kahyuM, "zuM karuM ? upAya nathI. devatAo e kahevA chatAM paNa mane bhAIno meLApa thayo nahi. bhAI vagara mAre jIvavuM nathI." girisuMdare kahyuM, "devavANI kadApi mithyA thatI nathI. mAno ke huM ja tamAro bhAI chuM. AkhI pRthvInuM ullaMghana karI tane joI huM saMtoSa pAmuM chuM. mane joIne tuM saMtoSa pAma. (mAna)" 172 e puruSanA vacana sAMbhaLI ratnasArane thayuM. "nakkI A ja mAro bhAI girisuMdara che. rUpa parAvartana vidyAthI potAnuM svarUpa badalI nAkhyuM che chatAM mane enA mATe pUjyabhAva rahe che. ane girisuMdara jevo ja sneha Ave che kAraNake devatAonI vANI mithyA thatI nathI." manamAM vicAra karIne ratnasAra bolyo, "jo ke tamArI vANI satya che. tamArA tarapha mAro pakSapAta paNa khUba che chatAM tamArA sAmAnyarUpathI mane navAI lAge che, ke A zuM ? ratnasAranI AturatAthI girisuMdare potAnuM mULa svarUpa pragaTa karyuM. jyeSTha bhrAtAne joI khuza thaIne ratnasAra tene bheTI paDyo. potAnI khuzI pragaTa karavA vardhApana mahotsava karyo. devatAnI anumatithI pelA mahasena nAmanA mitrane gAMdhArapuranuM rAjya arpaNa karI, tene sArI rIte zikSA ApI baMne bhAIo potAnA nagara javA nIkaLyA. aneka rAjAothI pUjAtA ane devatAo ane vidyAdharo jovAtA baMne bhAIo puMDhapuranagara najIka pahoMcyA. potAnA baMne putrone pAchA AvelA joIne rAjA prasanna thayo ane pravezotsava karAvyo. girisuMdare pelA pAtAlagRhamAMthI potAnI patnIo teDAvI lIdhI. dravya jenuM hatuM tene ApI dIdhu. ane pitAne tamAma hakIkata kahI saMbhaLAvI. potAnA putronA parAkramathI rAjA temanA puNyanI prazaMsA karavA mAMDyo. AvA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 173 mahAna kAryo karanAra no pUrvabhava kevo haze te jANavAnI rAjAne jijJAsA jANI purohita kahyuM ke kusumAkara udyAnamAM zrI jayanaMdanasUrIzvara padhAryA che. je rAjAnI icchA pUrI karI zake che. rAjA parivAra sAthe gurune vAMdavA AvyA ane dharmopadeza sAMbhaLavA beThA. gurUe upadeza ApavAno cAlu karyo." zubha ane azubha karmathI prANIo ucca ane nIca kuLamAM janma le che. rAjA ane raMka, vidvAna ane mUrkha, sukhI ane duHkhI, svarUpavAna ane kadarUpA e badhA zubha azubha karmanA bhedo samajavA. dayA karIne mANasa puNya upArjana kare che temaja cAritradharmanI ArAdhanA karIne svarganuM sukha meLave che. mATe tame paNa jinezvara bhagavAne kahelo zuddha dharma ArAdho." gurunI vANI sAMbhaLI rAjA zrIbale girisuMdara ane ratnasArano pUrvabhava pUkyo. jenA uttaramAM gurUe rAjAne zaMkharAjA ane lAvatI rANIthI zarU karIne sarva bhava kahI saMbhaLAvyA. uparAMta kahyuM ke raiveyaktA sukha bhogavI rAjAnA kuLamAM janma lIdho che. te rAjanuM paNa puNya che. rAjAnI jijJAsAthI gurue rAjA zrIbalano pUrvabhava kahevo zarU karyo. "pratiSThAnapura nagaramAM sumeLe nAme kuLaputrane vidhya ane zaMbara nAme be putro hatA. potAnI garIbInA kAraNe baMne putro dhana kamAvA kAMcanapura tarapha gayA. mArgamAM bhojana samaye eka kaMdoInI dukAnethI mIThAI vagere lAvIne koI vRkSa nIce bhojana karavA beThA. bhAgyayoge te samaye mahinAnA upavAsI kRza thayelA muni dharmalAbha kahetA tyAM AvI caDyA. e mahAmunine joI bhaktivALA hRdayathI nirdoSa miSTAnathI temane pratilAbhita karyA. mana, vacana ane kAyAnA zubha karmathI temaNe bhogya karma upArjana karyuM. te samaye yakSanA maMdiramAM AvelI be rAjakanyAo temanI ane dAnanI prazaMsA karavA mAMDI. e rIte cAre jaNe eka sarakhuM upArjana karyuM. baMne bhAtAo dAnanI anumodanA karatA kAMcanapuranA udyAnamAM jaIne vizrAma karavA beThA. te samaye kAMcanapura nagaranA caMdrarAjAno hasti staMbha toDIne nagaramAM raMjADa karavA mAMDyo. jethI loko gabharAI ne nAsabhAga karavA mAMDyA. baMne bhAIo kolAhala sAMbhaLIne
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra nagaramAM AvyA. hastine koI vaza karI zakyuM nahi. rAjAe DhaMDhero pITAvyo ke je A hAthIne vaza karaze tene rAjA managamatu InAma Apaze. A be paradezI bhAIomAM vizve hastine vaza karavAnI kamara kasI. e sajja thaI hAthI pAse Avyo ane gajavidyAmAM kuzaLa hovAthI gajarAjane vaza karI aMbhe bAMdhyo." gajarAja vaza thavAthI loko AnaMda pAmyA. rAjapuruSoe viSNuno rAjA samakSa hAjara karyo. rAjAe prasanna thaIne varadAna ApyuM temanI icchAthI rAjAe baMne bhAIone rAjasabhAmAM rAkhI lIdhA. temanI icchA karatAM vadhAre dhana ApyuM. cirakALa sukha bhogavIne samAdhi maraNa pAmI tyAMthI devakurumAM baMne nara tarIke utpanna thayA. anumodana karanArI pelI rAjAnI putrIo paNa sukhabhogethI kALa karIne devakuru kSetramAM pelA be naranI strIo tarIke utpanna thaI. tyAM devasukha bhogavI saudharma kalpamAM deva thayA. tyAMthI jdranagaranA mahAbala rAjAnI vilAsavatI rANI thakI tame ane baMne rAjaputrIo tamArI sAthe sukha bhogavatI pahelA devaloke tamArI devIo thaI. tyAMthI pahelI padyakhaMDanA mahAsena rAjAnI putrI sulakSmaNA je tamArI patnI ane bIjI vijayanagaranA padyaratha rAjAnI putrI lakSmaNA yuvarAjanI patnI thaI. A baMne kanyAo tamane kevI rIte prApta thaI te sAMbhaLo. * gurU upadeza ja zrIbaLa ane zatabala jyAre navIna yauvanavayamAM AvyA tyAre eka divasa zrI gupta siddhaputre vidyA sAdhana karavA mATe zrIbala kumAranI sahAya mAMgI zrIbale tenI vAtano svIkAra karyo. baMne jaNA kRSNa caturdazInI rAtrie smazAnabhUmimAM gayA. tyAM maMDala AlekhI zrI gupta vidyA sAdhavA beTho ane zrIbala hAthamAM khaDraga laIne tenI rakSA karavA mAMDyo. te samaye bhayaMkara svarUpavALo eka pizAca pragaTa thayo. ane maMtrasAdhanAmAM beThelA zrIguptanA vALane kheMcI jaMgalamAM DhasaDato cAlyo. zrIbalakumAra tenI pAchaLa doDyo.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 175 pizAca pAchaLa doDato zrIbala bhayaMkara vanamAM AvI pahoMcyo. prAtaHkALa thayo tyAre nA maLe pizAca ke nA maLe zrIgupta. paNa eka strInuM karUNa rUdana sAMbhaLI kumAra tenI pAse gayo. te bALA vRkSanI zAkhAe gaLA phAMso khAtI hatI te bolI, "he vanadevatAo ! mArA pitAe ApelA zrIbala kumAra A bhavamAM to mAro pati nA thayo paNa bhavAMtaramAM thajo." bALAnA zabdo sAMbhaLI zrIbale tarata ja tyAM jaIne teno phAMso chedI nAkhyo. A bhayaMkara araNyamAM potAne bacAvanAra koNa haze ema vicAratI bALAne kumAre AzvAsana ApyuM ane pUchyuM, ke te koNa che? ane kema AtmahatyA kare che ? puruSanA zabdothI rAjI thatI bALA bolI, "huM parAnagaranA rAjA mahAsenanI rAjaputrI chuM. mAruM nAma sulakSaNA che. mArA pitAe mane mahAbala narezanA putra zrIbalane ApI hatI. koI adhama vidyAdhara mAruM haraNa karyuM ane A jaMgalamAM mane mUkI aparAjitA nAmanI vidyA sAdhavA gayo che. tyAre e duSTa mane kaMI aniSTa kare te pahelA mAre AtmahatyA karavI che. paraMtu Apa koNa cho?" uttaramAM kumAre potAnI oLakhANa ApI. bALA potAnA bhAvi patine jANIne rAjI thaI. te daramiyAna vidyA siddha karI zrIgupta paNa nimittajJAnathI jANI zrIbala pAse Avyo. zrIbale pUchatA zrIgukhe jaNAvyuM ke "A badhI pizAcanI mAyA hatI. mArI vidyA paNa siddha thaI ane pachI meM jANyuM ke tArA satvathI thayelA pizAce ja tArI priyAnuM rakSaNa karavA tane ahIM mokalyo che. mATe te mitra ! gAMdharva vivAhathI tuM atyAre ja A bALA sAthe lagna kara. muhUrta paNa zubha che. "zrIbale sulakSaNA sAthe gAMdharva vidyAthI lagna karI lIdhA. pachI traNe jaNA vaTTa vidyAnI sahAyathI kSaNa mAtramAM muMdrapuranagaramAM AvI gayA. mahAbala rAjAe mahAsena rAjAne saghaLI hakIkata saMbhaLAvavAthI rAjA prasanna thayA ane vivAhotsava karI khUba paherAmaNI ApI.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra zrIbalanA guma thavAthI zatabala bhAIne zodhavA cAlyo. dezanA sImADe rahelA tApasanA AzramamAM Avyo. tApasa tApasIone zokamAM joI tenuM kAraNa pUchyuM. zatabalane eka tApase kahyuM, "vijayanagaranA rAjAnI kanyA lakSmaNA zatabalakumArane varavA pudgapura jatI hatI. rAtrIe amArA AzramamAM rokAyA hatA. rAtre kirAtanagaranA rAjAno putra kuMjakumAra e kanyAne paraNavAnI IcchAvALo hovAthI tene upADI gayo che. eTale ame zoka karIe chIe ke zatabalane paraNavAnI IcchAvALI kanyA rastAmAM ja marI jaze." A sAMbhalI zatabala krodhathI dhasamasato kuMjaranA mArge doDyo ane tvarAthI tene pakaDI pADyo. tenI sAthe yuddha karI kuMjarane harAvI lakSmaNAne laIne pAcho pharyo. tyAre zrIgupta AkAza mArge tyAM AvI zrIbalanA samAcAra jaNAvI tene khuza karyo. zrIgurUnI sahAyathI kSaNamAM muMdrapura AvI pahoMcyo. bhAIne joIne zatabala rAjI thayo ane zubha muhUrte lakSmaNAne paraNyo. te pachI tame baMne rAjA ane yuvarAja thayA. tame cAreya jaNe pUrvabhave karelA supAtra dAnathI A bhavamAM tamane khUba sukha prApta thayuM." munie pUrva bhava kahI saMbhaLAvyo. rAjAe pUchyuM, "pelA vidyA sAdhavA gayelA vidyAdharanuM zuM thayuM ?" "vidyAdharane devIe chaLavAthI gAMDA jevo thaI bhaTakavA mAMDyo. puNyayoge muni hariSeNa guru maLyA temanI pAse dharma sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI ane anukrame kevaLajJAna pAmI vidyAdhara muni mokSe gayA." dharma sAMbhaLI vairAgya pAmelA zrIbalarAjAe girisuMdarane gAdI soMpI ane ratnasArane yuvarAjapada ApI dIkSA grahaNa karI. saMyamalakSmI ja girisuMdara ane ratnasAra baMne bhAIo puNyAnuyoge nyAyathI prajAnuM pAlana karatAM sukhethI samaya pasAra karI rahyA hatA. samaya pANInA pravAhanI mAphaka vahI gayo. evA sukhamAM paNa bhAgyavAnane eka divasa vairAgya Avyo. rAjA girisuMdare eka divasa rAtrInA cothA prahare svapnamAM potAne parvatanA zikhara upara
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra ubhelo joyo. svapna joI jAgRta thayela rAjA parameSThi maMtrano jApa karato jinamaMdiramAM gayo. sevA-pUjA karI nagaranI bahAra AvelA udyAnamAM munine joIne vAMdavA Avyo. munie tene yogya jANI dharmopadeza Apyo. dharmopadeza sAMbhaLI vairAgya pAmelA rAjA gurune vaMdana karI ghera AvyA. potAnI icchA ratnasArane jaNAvI. ratnasAre paNa temanI sAthe joDAvavAnI icchA jAhera karI ane yoga prApta thatAM dIkSA levAnuM kahyuM. guru mahArAja jayanaMdana sUrIzvarajInA AgamananI rAha jotA baMne bhAIo samaya pasAra karI rahyA hatA. te daramiyAna gurumahArAja AvI pahoMcyA. rAjA potAnA parivAra sAthe gurune vAMdavAne Avyo. gurue dezanA ApavI zarU karI. "he bhavyo! durlabha manuSyabhava pAmIne tamAre dharma vize yatna karavo joIe. jema sugaMdha vagara puSpa zobhatuM nathI, lavaNa (mIThuM) vagara anna bhAvatuM nathI, jaLa vagara sarovara zobhatuM nathI, deva vagaranuM maMdira zobhatuM nathI, tema mAnavI paNa dharma vagara zobhato nathI. mATe dhaMturAnA phUla jevA asAra saMsAramAM prIti phAvI nahi. dharmanI bhAvanAvALA jIvo ja yatnathI dharmakAryamAM joDAIne jIvana sudhArI-rla che. jeo bhogamAM Asakta banI pApakarmo karye ja jAya che. dharma karavA mATe samaya kADhatA nathI temane paramAdhAmIonI vedanA sahana karavI paDe che. narakanA bhokatA thavuM paDe che. mATe pramAdano tyAga karI dharma vize udyama karanArA thAo." jayanaMdasUrIzvarajIno upadeza sAMbhaLI rAjAnagaramAM AvyA. rAjakumAra sUrasuMdarane rAjagAdI soMpI. ratnasAra paNa dIkSA levAno hoI jinezvaranI pUjA racAvI zubha muhUrta baMne e dIkSA grahaNa karI. utkRSTa saMyamanA raMgathI raMgAyelA, dhyAna ane kriyAmAM tatpara, tIvra tapasyA karatA ane pRthvI para vihAra karatA baMne mahAmunio anukrame anasana ArAdhIne zarIra paNa vosarAvI dIdhuM. paMca parameSTinuM dhyAna karatA baMne mahAmunio kALadharma pAmI navA raivayakamAM deva paNe utpanna thayA.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 pariccheda G zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra kanakadhvaja ane jayasuMdara banAvava : sattaramAM bhavamAM :: svargasamI manohara nagarI tAmralimInA rAjAnI zrIprabhA nAmanI paTTarANInI kukSimAM girisuMdarano jIva utpanna thayo. te samaye svapnamAM siMhathI aMkita, puSpothI pUjAyelI, ratnadaMDathI dhajA joI. svapnanA AdhAre garbhakALa pUro thatA janmelA putranuM nAma rAkhyuM kanakadhvaja. rAjAnI bIjI rANI svayaMprabhAnI kukSie ratnasArano jIva utpanna thayo. tenuM nAma rAkhyuM jayasuMdara. anukrame vRddhi pAmatA baMne rAjakumAro bhaNIgaNI kaLAmAM vizArada pAmI yauvanavayamAM AvyA. bhavAMtaranA snehathI A bhavamAM paNa emano sneha apUrva hato. eka divase mitro sAthe rAdhA vedhano prayoga karI rahyA hatA tyAre be vidyAdharo tyAM thaIne AkAza mArge koI kArya prasaMge jaI rahyA hatA te A loko para khuza thaI AkAzamAMthI puSpavRSTi karI AgaLa cAlyA gayA. eka vAra rAjA sumaMgala sabhA bharIne beTho hato tyAre uttara dizA tarapha moTo kolAhala sAMbhaLI rAjA vismaya pAmyo. "koI rAjA senA laIne caDhI Avyo ke zuM ?" badhA ja kSobha pAmI gayA. suMdara svarUpavALA be vidyAdharo AkAzamAMthI rAjasabhAmAM utaryA. be hAtha joDI rAjA suMmagalane vinaMtI karI. "vaitADhya parvatanI baMne zreNInuM pAlana karatA suravega ane suvega nAme be vidyAdharendrone so so kanyAo che. baMne khecarezvaro rAdhAvedha karatA tamArA putro para puSpavRSTi karIne cAlyA gayA hatA. paraMtu temanI parSadAmAM rAjakumAronI prazaMsA karatA hatA tyAre nimittiyAoe temanI kanyAo yogya jaNAvatA kanyAo paNa baMne rAjakumAro pratye rAgavALI thaI che. e baMne kheMcare ndro temanI kanyAone laIne AvI rahyA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra che. to temanA svAgatanI taiyArI karo. vidyAdharanI vinaMtIthI rAjAe khuza thaIne taiyArI karavA mAMDI. maMtrI, sAmaMto, rAjapuruSo, nagarajano badhA ja rAjI thaIne mahotsavanI taiyArImAM paDyA. palakavAramAM nagarane zaNagArI indrapurI samAna banAvI dIdhuM.' 179 potapotAnI kanyAo sAthe AvelA khecarendronuM sArI rIte rAjAe mAna sanmAna karyuM. sArA muhUrto ane zubha divase baMne rAjakumAronA vidyAdharabALAo sAthe dhAmadhUmapUrvaka lagna thaI gayA. suravega vidyAdharendra potAnI so kanyAo kanakadhvaja rAjakumArane ApI. kanyAono lagnotsava ujavI potAnA sthAnake cAlyA gayA. e sivAya emanA rUpa, guNa, ane saubhAgyathI AkarSAI aneka rAjabALAo temane paraNI e pramANe baMne rAjakumArone pAMcaso pAMcaso kanyAo thaI. Rddhi siddhi vaDe vRddhi pAmatA anupama sukho bhogavavA mAMDyA. :: sumaMgala rAjAnI dIkSA : putronA pratApathI abhyudaya ane aizvaryamAM vRddhi pAmatA rAjA sumaMgala putronA bhAgyathI khuza hatA. temane vicAra Ave che. A sAmrAjya putrone soMpI pote Atmahita sAdhI levuM joIe. je dharmanI sevA vagara zakya nathI. dharmanA manoratha karato rAjA sArA dharmanI khevanA karI rahyo hato tyAre nagaranA udyAnamAM zrIsvayaMprabha nAmanA sUrIzvara padhAryA. temane prAtaHkALe kevalajJAna prApta thayuM hatuM. rAjA ati prasannatAthI parivAra sAthe sUrIzvarane vaMdana karavA lAgyo. vaMdana karI dharma sAMbhaLavA beTho. gurue dezanA ApI. "he bhavyo ! apAra ane mahAbhayaMkara A saMsAramAM muktinI icchAvALA prANIone zuddha mArga prApta thavo durlabha che. kAraNake ajJAnI jIvo kumArgomAM mUMjhAIne jALamAM guMcavAI jAya che. ahIM dveSarUpI vAgha, rAgarUpI siMha, moharUpI rAkSasa prANIne potAnA sakaMjAmAMthI chaTakavA detA nathI. mATe kumArgano tyAga karI zuddha mArge cAlo jethI tame parama nirNa
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra nagare pahoMcI zako. zatru ane mitramAM, suvarNa ane kathIramAM, rAjA ane raMkamAM samAna - madhyasthavRtti dhAraNa karavI tene ja bhagavAne dharma kahyo che. eja mokSano mArga che. mATe mokSamArga ApanArA dharmamArgane aMgIkAra karo." 180 gurunI vANI sAMbhaLI bodha pAmelo rAjA nagaramAM Avyo. kanakadhvajane rAjyapade ane jayasuMdara kumArane yuvarAja pade sthApI rAjAe dIkSA mahotsava karyo ane aneka sAmaMta amAtyanI sAthe cAritra aMgIkAra karyuM. navA rAjA kanakadhvaja ane yuvarAja nyAyathI rAjyanuM pAlana karatAM temaja pitAnI dIkSAnuM manamAM smaraNa karatAM rAjyabhogomAM paNa Asakti rahita hatA. aneka kanyAonI prItivALA, rAjAothI pUjAtA, vipula samRddhinA mAlika hovA chatAM garva rahita ane gurunA samAgamanI icchA karatA samyakatvaguNe karIne zobhatA teo jInezvara dharmanuM ArAdhana karatA hatA. temaNe dik yAtrA AdarI pUrva puruSoe baMdhAvelA jinamaMdirone vaMdana karatA, aneka jIrNamaMdirono punaruddhAra karAvyo, dAna vaDe dInaduHkhIno uddhAra karyo, navA jina caityo baMdhAvyA. sAdhu - sAdhvI zrAvaka - zrAvikAnuM sanmAna karyuM. rAjA kanakadhvaja anukrame sAketapura nagara AvyA. tyAM arihaMta bhagavAnanuM vizALa caitya joIne khuza thayelA rAjAe bhagavAnanI pUjA-stuti karI. bahAra nIkaLyA to moTA vRkSa nIce muniparivAra joyo. sUrIne vaMdana karI dharmopadeza sAMbhaLavA beThA. tyAMno rAjA paNa parivAra sAthe dezanA sAMbhaLavA Avyo hato. - HH saMketapuramA : munie dharma dezanA ApI. dharma dezanA samApta thatAM purUSottama rAjAnA purohita kapiMjale gurune pUchyuM, "tame kaho cho te badhI vAta satya kahevAya. jatA ke AvatA jIvane koIe joyo che ke tame tenA sAva mATe ATalI badhI vyAkhyA karo cho ? koIpaNa jIva narI AMkhe dekhAto nathI, zaMkha zabdanI mAphaka saMbhaLAto nathI, koI paNa pramANa vaDe AtmAnI siddhi
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra thatI nathI. mATe vastutaH to jIva ja nathI. paMcabhUtathI utpanna thayelI zaktine ja vidvAno jIva evuM upanAma Ape che. potAne vidvAna mAnatA kapile jJAnano ghaDo ThAlavyo. nAstika brAhmaNa kapiMjalanI vANI sAMbhaLI jJAnI guru bolyA, "he bhadra ! chaThThAstha jIvA arUpI jIvane dekhI zakatA nathI. chatAM jJAne karI bhavanuM svarUpa samajI zakAya che. talamAM tela, puSpamAM sugaMdha, lAkaDAmAM agni dekhAtA nathI. paNa jANI zakAya che. tevI rIte zarIramAM rahelo AtmA paNa jANI zakAya che, chatAM kevaLa jJAnathI je te pratyakSa siddha che. te kapiMjala ! tuM paMcabhUtanI vAta kare che te barAbara nathI. kAraNake paMcabhUtane tuM sacetana mAne che ke acetana ? jo sacetana mAnIza to siddha, ekendriyAdi badhA jIva che e siddha thayuM. jo acetana mAnIza to acetana evA paMcabhUtamAM cetana zakti zI rIte pragaTa thaze ?" sUrIzvare kapiMjalane nirUttara karI dIdho. kapiMjala mauna thaI gayA. chatAM jJAnI evA sUrIzvara A pAmara jIva para karUNA lAvIne bolyA, "he kapiMjala ! tArA mAmA kezave tane mithyAtva tarapha kheMcyo che. tane bhramita karyo che." kezavanI vAta sAMbhaLI rAjAe munine pUchyuM, "kezave parabhavamAM zuM pApa karyuM ke jethI tene aMdhatva prApta thayuM?" parSadAnA bodha mATe gurue ' kezavanuM caritra kahevuM zarU karyuM. * mohanAnA bhAvamAM : vasaMtapura nagaramAM vIrAMgada nAme rAjA hato. tene mRgayAno bahu zokha hato. eka divasa ghoDA para besI alpa parivAra sAthe mRgayA khelavA nIkaLyo jaMgalamAM pazuone doDavato rAjA sevakanA kahevAthI eka zukaranI pAchaLa doDyo ane zarasaMdhAna karyuM. bANanI pAchaLa rAjA vegathI dhasI Avyo paNa zukarane joyo nahi paNa potAnA bANathI viMdhAI gayelA dhyAnamunine joyA. dhyAnamAM ubhelA munine kleza pamADavAthI pazcAtApa karato rAjA muninA
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra caraNamAM namI paDyo. mAphI mAMgatA bolyo, "bhagavAna ! mane kSamA karo. mAruM pApa dUra karo. huM tamArA zaraNe chuM." ema muninA caraNomAM khUba pazcAtApa karavA mAMDyo. munie potAnuM dhyAna pUrNa karI rAjAne dhIraja ApatA kahyuM, "rAjana ! bhaya rAkhIza nahi. aparAdhIjano para paNa munio kopa karatA nathI. to tArA jevA pazcAtApa parAyaNa para zI rIte kare ? kaMIka hitopadeza sAMbhaLa ! "dUdhanuM pAna karanAro mArjara lAkaDInA ghAne joto nathI. tevI rIte pApAsakta mAnavI paNa narakanA bhayane manamAM lAvato nathI. eTale mRgayArUpI pApano tyAga karIne dharma vize udyama kara. he rAjana ! dharmamArgamAM prItivALo thA, ke je dharma zarIrano nAza thAya to paNa parabhavamAM AtmAne sukha ApanAro thAya che." muninA upadezathI pratibodha pAmelo rAjA vIrAMgada samyakatva mULa bAvratane yathAzakti grahaNa karI potAnA nagaramAM gayo ane anukrame zuddha zrAvaka thayo. e vasaMtapura nagaramAM jIvajIvAdika tatvano jANakAra jinapriya nAme zrAvaka raheto hato. te zrAvaka dararoja rAjA pAse AvI zAstranI vAta saMbhaLAvI rAjAne dharmamAM sthira karato hato. rAjA paNa zrAvakanuM bahumAna karato. zrAvakanI sahAyathI sAmAyika, pauSadha, jinapUjAdika kArya niraMtara zuddhapaNe karato hato. te nagaramAM svajana, parivAra nagarano nirdhana mohana nAme koI vipra raheto hato. nAstika hovA chatAM AjIvikA khAtara jainadharmane pALato, lokone jainadharmano upadeza karato potAnuM gujarAna calAvato hato. eNe jinapriya sAthe kapaTa maitrI karI ekavAra enI sAthe rAjA pAse Avyo. rAjA AgaLa jaina dharmanI prazaMsA karI rAjAno vizvAsa saMpAdana karyo. rAjA e tene potAnA mukhya jinamaMdiramAM pUjArI tarIke rAkhyo. saMsAra para vairAgyavAna rAjAe dIkSA levAno nizcaya karIne mohanane kahyuM, "he bhadra ! guNavAna evA koI dharmAcAryane teDI lAva ke jemanI pAse huM dIkSA grahaNa karyuM ane temanI sevA karI saMsAra sAgara tarI jAuM." rAjAnI vAta sAMbhaLI mohana manamAM vicAra karavA mAMDyo, "A rAjA jo dIkSA
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 183 leze to mArI AjIvikA tUTI jaze." thoDA divasa pachI rAjA pAse Avyo ane kahevA lAgyo "deva ! meM nagaramAM tema ja anya sthaLe gurunI bahu zodha karI paNa evA jJAnI guru meM joyA nahi. koI ADaMbaravALA, koI parigrahadhArI, koI zithilAcArI paNa jemanA caraNarUpI yAnapAtra vaDe saMsAra samudra tarI zakAya evA koI meM joyA nahi. mATe hAlamAM to Apa gRhavAsamAM raho jyAM dAna, zIla, tapa ane bhAvathI dharma sAdhI zakAya che." mohananA zabdothI rAjAne saMtoSa thayo nahi. temaNe jinapriyane pUchavAno vicAra karyo. jinapriyane bolAvI potAnI icchA ane mohananI vAta kahI saMbhaLAvI. jinapriya mohanane uddezIne bolyo "tuM rAjAne mUMjhavI nAkhe che. sAMbhaLa sAhasika puruSone capaLa citta kazuM karI zakatuM nathI. pramAdano tyAga karI sAvadhAna paNe teo dharma pALe che. svAdhyAya, dhyAna, tapamAM udyamavALA sAdhuonuM citta kyAreya calAyamAna thatuM nathI. karmanA doSa thakI kadAca koIka calita thaI jAya to zuM anyajanoe pravRtti nA karavI ? koIkanuM vahANa samudramAM DUbI jAya to zuM bIjAe dhana kamAvavA samudranI musApharI nA karavI ? tuM kahe che ke saMsAra thakI tAranAra guru dekhAtA nathI te tAruM gupta mithyAtva jaNAya che. sarva saMga rahita, paMca mahAvrata pALanAra, paMca samiti ane traNa guNithI zobhatA jJAna ane dhyAnamAM lIna guruo Aje paNa jovAya che chatAM tArA jevAne dekhAtA nathI. kAraNa ke aMdha mANasa najara samakSa rahelA ghaTAdika padArtho paNa joI zakato nathI. A pApanuM prAyazcita kara ane tArA AtmAne nirmaLa kara." jinapriyane sAMbhaLIne paNa mohane potAnA pApanI AlocanA karI nahi. rAjAe tene potAnI pAsethI dUra karyo. ja gaNadhara ane sumitra : mohanane dUra karyA pachI jinapriya e rAjAne kahyuM, "deva ! Apane dhanya che ke Apa nigraMtha thavA iccho cho. sukhamAM AvA manoratho uttama jIvo ne ja thAya che. ApanA manorathanA puNya pratApe nagaranA udyAnamAM gaIkAle ja jayakAMta munizvara padhAryA che." rAjA sAMbhaLIne prasannatA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra anubhavatA gurUne vAMdavA Avyo. temane vaMdana karI dharmadezanA sAMbhaLavA beTho. "manuSya bhavamAM paNa raMka, garIba ane nirdhanane dravya kamAvAnI, dhanikane dhananA rakSaNanI ciMtA, vAMDhAne srInI ciMtA, paraNelAne putranI ciMtA, thayA pachI temanA lagnanI ciMtA ema ciMtAono pAra nathI. e badhI ciMtAono tyAga karI muktino mArga pasaMda kara." gurunI vANI sAMbhaLI rAjAe nagaramAM AvIne vIrasena kumArane rAjagAdI soMpI, jinapriya, maMtrI, sAmaMta ane zreSThi sAthe dIkSA grahaNa karI. rAjA vIrAMgada chaThTha, aThThamanI tapasyA karatAM, sAdhudharmanI davidha samAcArInuM ArAdhana karatA ane munipaNAnI vaiyAvacca karatAM khUba puNya upArjana karyuM. prANAMte anazanapUrvaka kALa karI mahAzukra devalokamAM indrapada pAmyA. jInapriya zrAvaka paNa e indrino maharSi evo sAmAnika deva thayo. 184 pelo mohana tyArathI sAdhudrohI thaI gayo ane sAdhuonA chidra jovA lAgyo. mithyAtvavALo hovAthI pauSadha, pratikramaNanA bhAne upAzrayamAM jaI sAdhuonAM jhINAmAM jhINA chidrone moTuM svarUpa ApI lokonI AgaLa sAdhuonI niMdA karato. sAdhuo mATe game tema bhUlo kADhIne bolabola karato. munionA pratidivasa avarNavAda bolatA mugdha zrAvakonAM mana teNe sAdhu dharmathI bhraSTa karI dIdhA. mohane dararoja sAdhuonI niMdA karIne mahApApakarma upArjana karyuM. e pApanA jore tene A bhavamAM mukhapAkano roga thayo. e rogamAMja mRtyu pAmI viMdhyAcaLanI taLeTImAM hAthI thayo, bhilloe hAthIne pakaDIne nagaramAM vecyo. vaNika mahAjane e hAthIne kharIdIne rAjAne vecyo. yuddhamAM upayogI thaI paDaze ema mAnI rAjAe tene vRddhi pamADyo. bhavAMtaranA svabhAvathI hAthI nA bhavamAM paNa te yationo dveSI thayo. eka divasa manamAM svAdhyAya karatA sAdhuono zabda sAMbhaLI krodhathI dhasamasato hAthI sAdhuone mAravA doDyo. paNa mArgamAM rAjapuruSoe enuM mastaka phADI nAkhyuM. ArtadhyAne maraNa pAmI ratnaprabhA nAme pahelI narakano atithi thayo. tyAM pApakarmone bhogavI yena pakSI thayo. e bhavamAM paNa bahu pApa karIne vAlukAprabhA nAme
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra trIjI naraka pRthvImAM gayo. tyAMthI nIkaLI siMha thayo. jo bhavamAM ghaNI jIva hiMsA karI paMkraprabhA naraka pRthvImAM gayo tyAMthI nIkaLI dhanapura nagaramAM kAmalI vaNikanA ghera putra paNe utpanna thayo. tenuM nAma sumitra. te samaye jinapriya sAtamA devalokathI AyukSaye te ja nagaranA vinayaMdhara zreSThInI guNavatI strIno puruSa thayo. tenuM nAma rAkhyuM guNadhara. guNadhara yauvanavayamAM Avyo. pUrvabhavanA abhyAsathI tene sumitra sAthe maitrI thaI. paNa sumitra guNadhara sAthe kapaTI sneha dhAraNa karavA lAgyo. guNadhara tavaMgara hovA chatA sumitrane mAnanI najarathI joto. mAtApitAnA mRtyu pachI sumitra ekadama kaMgALa banI gayo. teNe paradeza dhana kamAvA javAno vicAra karyo. ane guNadhara sAthe paradeza saMbaMdhI vAta karI. tenI vAta sAMbhaLI potAnI sahAyathI mitra sumitra dhana pedA karI zake te hetuthI tenI sAthe paradeza javA taiyAra thayo. sArA muhUrta guNadhara kariyANAnA gADAM bharI sumitranI sAthe dezAvara nIkaLyo. anukrame eka aTavI AvI eTale tyAM utAro karyo. vananI zobhA jotA baMne mitro eka pIpaLAnA vRkSa nIce AvyA. tyAM beThA ane zItala pavananI laherIothI guNadharane niMdrA AvI gaI. guNadharane uMghato joI sumitre potAnuM pota prakAzya. tyAMthI ekadama nATho ane sArthamAM AvI "nAso ! nAso! guNadharane bhillo laI gayA che ane bIjAo ahIM luMTavA Ave che." sumitranI vANI sAMbhaLI badhA nAsabhAgamAM paDyA. pachI e kariyANAno mAlika banI rAjI thayo bIjA divase madhyAhnanA samaye sumitranA pApathI dAvAnaLa pragaTa thayo. mAla bharelA gADA dAvAnaLathI dagdha (baLI) thaI gayA. cAkaro paNa nAsI gayA. sumitra nasIbane hAtha deto nATho ane eka guphAmAM ghusI gayo. tyAM bhIlloe tene traNa divasa pakaDI rAkhyo ane pachI choDI mUkayo. mahAkaSTathI te potAnA ghera gayo. sAMje mRgayA ramavA nIkaLelA zekhara nAmano pallIpati tyAM AvI caDyo. guNadharane potAnA mANaso dvArA jAgRta karyo. tenI hakIkata jANI potAnA sthAnake teDI lAvyo ane AgatA svAgatA karI. potAnA mAsI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mokalI zekhare sumitranI tapAsa karAvI. paNa patto lAgyo nahi. bIje divase pallIpati e guNadharane siddha rasanuM tuMbaDuM ApIne ravAnA karyo. potAnA be mANaso tenI sAthe mokalyA. pallIpatino AbhAra mAnIne tyAMthI nIkaLI guNadhara anukrame vIrapura nagaramAM Avyo. tyAM jIrNa vaNikanA ghera sukhapUrvaka rahevA lAgyo. ja kezavanI karma kathA : bhUMDe havAle bhIkha mAgI peTa bharato sumitra rakhaDato rakhaDato eka divasa vIrapura nagaramAM Avyo. tyAM guNadharane joIne oLakhI gayo. pachI to kapaTathI nATaka karato guNadharane pakaDI raDavA mAMDyo. ane khoTA khoTA roMdaDA raDavA mAMDyo. tene UMdhucatuM samajAvyuM. saraLa svabhAvI guNadhara tene potAnA ghera teDI lAvyo khavaDAvyuM- pIvaDAvyuM ane pelI siddha rasa vALI vAta tene kahI. sumitranI preraNAthI e rasatuMbI vaNikane soMpI baMne mitra dhana kamAvA paradeza cAlyA. teo tAmralimInagarImAM AvyA. tyAM samudrakinAre kaTAhadvIpathI vahANo AvelA hatA. A baMne mitro tyAM AvyA. guNadharane uttama nara jANI vahANanA mAlike badho mAla batAvI sodo karyo. potAno mAla thoDo samaya tyAM rAkhavAnI zarata karI te nagaramAM javAne taiyAra thayo. nagaramAM khabara paDatA vepArIo kharIdI karavA AvyA ane guNadhara sAthe sodo karI mAla potAnA ghera laI gayA. guNadhare mAlikane nakkI karelA nANA ApI dIdhA. emAM tene koTi dInArano lAbha thayo. "samudra Aje mArA para prasanna thayo." ema kahI guNadhare e koTI dInAra sumitrane ApI dIdhA. paNa lobhI sumitra tRpta thayo nahi. teNe cInadvIpa javAno vicAra karyo. guNadhara paNa tenI sAthe vahANa bharInI cInadIpa cAlyo. guNadhara tyAM paNa puSkaLa lAbha prApta karI sumitra sAthe pAcho pharyo. duSTa sumitrae rAtrInA samaye guNadharane samudramAM nAkhI devAno vicAra karyo. madhyarAtrI e guNadhara pAse javA nIkaLyo paraMtu aMdhakAramAM dizAdhyamathI pote ja samudramAM paDI gayo.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra prAtaHkALe sumitrane nA jovAthI guNadhara vilApa karavA mAMDyo. sevakoe tene zAMta karyo. anukrame te tAmraliptInagarIe Avyo. thoDA divasa tyAM rahI sumitranI zodha karAvI paNa patto lAgyo nahi. potAnA kariyANA vecI guNadhara vIrapura nagara Avyo. tyAMthI potAnuM siddhirasanuM tuMbaDuM laI dhanapura nagaramAM Avyo. mAtApitAnA caraNamAM namI svajano tathA jJAtijanonuM sanmAna pAmyo. sumitrane yAda karato guNadhara kAlAMtare paNa sumitrane bhUlI zakyo nahi. udyAnamAM rahelA jJAnI guru sudharmamunine vAMdavA gayo. gurue jJAnathI eno vRtAMta jANIne kahyuM, "he saumya ! mohathI mUDha thayelAnI mAphaka mitra mATe zoka karIza nahi. mitra ane zatrunuM svarUpa tuM jANato nathI." ema kahIne jinapriya ane mohana bhava kahIne guNadhara ane sumitra sudhInI karmakathA tene kahI dIdhI. kapaTamaitrIthI tenI sAthe raheto hato te sarva hakIkata muni guNadharane kahIne jaNAvyuM ke te pApabuddhivALo hato ane vAraMvAra guNadharane kaSTamAM nAkhavAnA prayatno karato chatAM dharmanA prabhAvathI tenuM ahita karI zakato nahi. potAnI AjIvikAnA bhayathI mohane sAdhuonI niMdA karI mahAgADha mithyAtva bAMdhyuM. jethI A bhavAraNyamAM ghaNo kALa bhamaze. aneka du:kho bhogavaze. paraMtu guNadhare dharmane ja sAco mitra mAnI cAritra aMgIkAra karI bhavasAgara tarI javo. 187 sudharmagurunI vANI sAMbhaLI guNadhara saMsArathI bhaya pAmato bolyo, "he bhagavAna ! dariyAmAM paDelo sumitra hAlamAM kyAM che ?" "samudranA pANImAM taraphaDatA tene moTA jalacara jIvoe phADI khAgho. tyAMthI mRtyu pAmIne sAketapuranA daridra brAhmaNane tyAM janmyo. pUrvanA pApakarmathI janma thatAM ja te aMdha thayo. mAtApitAe kezava nAma rAkhyuM, aneka rogothI bharelo kezava mAtApitAne paNa udvega karAve che. chatAM vRddhi pAme che." sumitranI bhava paraMparAthI udvega pAmelA guNadhare mAtApitAnI rajA laI dIkSA grahaNa karI. samagra zAstranA adhiSThAnA thaIne sUripada pAmyA. ane rUDI rIte cAritra pALatA pRthvI para vihAra karavA lAgyA. vihAra karato karato huM pote ja
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra chuM ane tamane pratibodhavA ahIM Avelo chuM vIrAMgada rAjAnA cAritranA prabhAve sAtamA svarge gayelA tyAMthI sAketapura nagaramAM puruSottama rAjA thayelA cho. mATe tamAre paNa have ArAdhana karavuM yogya che. ja kanakadhvaja rAjAnI dIkSA : - guNadhara munie kezavanI karmakathA kahI saMbhaLAvI jethI puruSottama rAjAne jAtismaraNa jJAna thayuM. potAnA pUrvabhava joIne gurune namIne bolyo, "he bhagavana ! bhavAMtaranI jema A bhavamAM paNa amane bodha karavA Apa padhAryA e amArA ahobhAgya che. huM ApanI pAse dIkSA laIza." rAja purohita kapiMjala paNa jAti smaraNathI potAno bhava jANI gurune namIne bolyo, "mane paNa dIkSA ApI mAro uddhAra karo." kapiMjalanI vANI sAMbhaLI rAjAe kapiMjalane pUrvabhava jANavAnI jijJAsA batAvI. munie kapiMjalano pUrvabhava kahevA mAMDyo. rAjana vasaMtapura nagaramAM tuM jayAre rAjA hato tyAre zivadeva nAmano A zrAvaka hato. te aNuvrata dhAraNa karanAro ane sAmAyika pauSadhamAM prItivALo brahmacArI hato. chatAM mohane enI mati pheravI nAkhI jethI samaktine choDIne te paNa sAdhuonI niMdA karavA lAgyo. guru vaMdana karavAnuM tema ja temane vahoravAnuM paNa choDI dIdhuM temanI vaiyAvacca karavA paNa jato nahi UlaTuM mohananI jema sAdhuonI niMdA karato ane temanI virAdhanA karato mithyAtvI tevo te anukrame kALa karI killiSika thayo. daurbhAgya nAmanA karma udayathI tyAM paNa samRddha devatAoe ene paMkti bahAra karyo. tethI teNe smazAnamAM jIvana vitAvyuM. tyAMthI marIne caMDALanA kuLamAM avataryo. aneka pApakarma karI dhUma prabhAmAM nArakI thayo. nArakInI mahAvyathA anubhavI tAro purohita kapiMjala thayo. bhavAMtaranA saMbaMdhathI Aje paNa kapiMjalane kezava sAthe prIti thaI. kezavanI saMgatathI kuLane ucita kriyAno tyAga karI kapiMjala nAstika thayo chatAM paNa traRju pariNAmI hovAthI zivadeva bhavamAM tIvra
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra mithyAtvanA bAMdhavAthI atyAre ene jAti smaraNa jJAna thayuM che. ane te pratibodha pAmyo che. paraMtu kezava to gurUdroha karavAthI tIvra abhinivezane dhAraNa karato ghaNo kALa saMsAramAM bhaTakaze. 189 jJAna, dhyAna, tapa ane upadhAnanI vidhithI zAsananI unnati karanArA zuddhi saMyamadhArI guNIjana evA sAdhuonI je alpa budhivALA jIvo niMdA kare che te AtmAne vAraMvAra narakamAM pADe che. brahmacarya dhArI zuddha munivaronA avarNavAdane bole che. te bhavAMtaramAM kANA, aMdhA, baherA, ThUMThA, mUMgA, durbhAgI, daridro ane duHkhI thaIne saMsAramAM ghaNo kALa bhame che. A duSama kALamAM taravAne mATe guru eka ja sAdhana vidyamAna che. bhagavAnanI vANIne bhaNAvanArA jJAnI guruo pote ja che mATe sAdhu-munirAjanI avazya ArAdhanA karavI te pachI puruSottama potAnA putra puruSacaMdra kumArane rAjyapade sthApI kapiMjala vagere sAthe mahotsavapUrvaka dIkSA lIdhI. digayAtrA karavA nIkaLelA kanakadhvaja rAjA potAnA baMdhu jayasuMdara vagere parivAra sAthe gaNadhara sUrIzvaranI dezanA sAMbhaLI vairAgya pAmyA ane jayasuMdarane rAjyapade sthApana karI dIkSA levAnI icchA thaI. temaNe jayasuMdarane rAjya grahaNa karavA kahyuM. "he vatsa ! tuM rAjya grahaNa kara." rAjAnI vANI sAMbhaLI gadagadita svare jayasuMdara bolyo. "he narezvara ! gurunI vANIthI huM paNa vairAgyavaMta thayo chuM ane ApanI sAthe ja dIkSA grahaNa karIza." jayasuMdarano nizcaya jANI rAjAe kumAra kanakaketune rAjyAbhiSeka karI dIdho. maMtrI, sAmaMta, senApati sAthe kanakadhvaja rAjA ane jayasuMdara yuvarAje guNadhara guru pAse dIkSA grahaNa karI kanakadhvaja ane jayasuMdara nirmaLa cAritrane pALatA, samiti ane gupti ne dhAraNa karatAM jJAna ane cAritranI ArAdhanA karI. dIrghakAlaparyaMta cAritravALI prANAMte anazanapUrvaka samAdhimaraNa vaDe vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM baMne bAMdhavo uttama deva thayA.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 pariccheda 10 bhAva ( zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra konA nA kusumAyudha ane kusumaketu bharatadharmA aMgadezanI rAjadhAnI caMpAnagarImAM zrIjaya rAjA rAjya karatA hatA. kanakadhvaja rAjAno jIva vijaya vimAnamAMthI potAnuM Ayu pUrNa karI zrIjaya rAjAnI paTTarANI priyamatInI kukSimAM utpanna thayo. rANI sArI rIte garbhanuM poSaNa karatI hatI. tyAre grISma RtunA divaso AvyA. eka divasa AtmAne zAMti ApavA rAjA paTTarANI sAthe sarvaRtuphaladAyI udyAnamAM gayo. karpUra, agarU, kasturI mizrita zItalavAvanA jaLamAM krIDA karI drAkSanA mAMDavAmAM parizrama utAravA beTho. ane te pachI paTTarANInA AnaMda mATe hAthamAM vINA vagADatA manohara gIto gAvA zarU karyA. zrIjaya rAjAnA guNathI prasanna thayelI vanadevI enI sAthe varavA manohara ramaNInuM rUpa dharI rAjA AgaLa pragaTa thaI. parastrInA niyamavALA rAjAe teno tiraskAra karyo. rAjAne samajAvatA te strI bolI, "svAmI ! huM paraNI nahi paraMtu tamArA guNothI anurakta thayelI vanadevI chuM. mArA para prasanna thAo. priyamatI paTTarANIne samajAvIne meM nagaramAM mokalI dIdhI che.' rAjA devI para atyaMta gusse thaI gayo ane bolyo, "pApInI ! sUrajAtine paNa lajAvanArI tuM mArI najara AgaLathI dUra thaI jA." rAjAno gusso joIne atyAre to devI adazya thaI gaI. kopAyamAna thayelI devI baLavAna ane puNyavAna rAjAnuM apriya to karI zake nahi eTale teNe madhyarAtrie paTarANInuM niMdrAvasthAmAM haraNa karIne tene ghora araNyamAM choDI dIdhI. prAtaHkALe rAjA nagaramAM Avyo. rAjamahelamAM praveza karI paTarANI nA vAsabhuvanamAM Avyo to paTTarANI hAvabhAva karatI rAjA pAse AvI vikAramaya ceSTAo karavA mAMDI. rAjA tAjuba thaI gayo. tarata ja tene khyAla AvI gayo ke A paTTadevI nA hoya.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 191 nakkI pelI vyaMtarInI A mAyA che. krodhAyamAna rAjAe muSTino prahAra karI tenA keza kheMcI vAsabhuvanamAMthI bahAra kheMcI kADhI. phALatI bhraSTa thayelI mRgalInI mAphaka devI je paTarANI thaI hatI kSaNamAM adazya thaI gaI. rAjAe jaMgalamAM, vanamAM, upavanamAM cArekora paTarANInI zodhakhoLa karI paNa patto lAgyo nahi. nirAza thayelo rAjA devInuM kRtya jANI dhIraja dhAraNa karI rahyo. saMsAranuM svarUpa ciMtavato rAjA sAvadhAnapaNe brahmacarya pALato manamAM vicAra karavA mAMDyo, "putra sahita devIne kSemakuzaLa joIza pachI tarata A asAra saMsArano tyAga karI saMyama grahaNa karIza. duSTA vanadevIe mArI priyAne game tyAM mUkI hoya e dharmaprasAde garbhasahita kuzaLa raho." zokathI vyAkuLa rAjA bhojanano paNa tyAga karIne rAjakAryathI paMcamukha thaI gayo tyAre maMtrIoe rAjAne khUba samajAvyo. temaNe nimittakane rAjA samakSa hAjara karyo. rAjAe paTTarANIno vRtAMta pUchayo tyAre teNe kahyuM, "deva ! ApAnA paTarANI Apane putra sahita kAlAMtare maLaze mATe zoka karazo nahi." nimitajJanA vacanathI zAMta thayelo rAjA bhojana karI dehane TakAvato samaya pasAra karavA mAMDyo. 4 phusumAyudha + bhayaMkara aTavImAM sAvadha thayelI priyamatI cArekora ghora jaMgala joIne vilApa karavA mAMDI, tene thayuM, "mAruM vAsabhuvana kyAM ane kyAM A ghora jaMgala vinA apArAdhe rAjAe mAro tyAga karyo haze ? nakkI mArA parabhavanA pApa udayamAM AvyA lAge che. ke A duHkha mane prApta thayuM." vilApa karatI priyamatI bhayanA lIdhe manamAM "namo arihaMtANa" no jApa japatI mahAkaSTa ubhI thaI vicAravA mAMDI kyAM jAya? siMha, vAgha ane ziyALanA bhayathI cAlatI rANInA pagamAM kAMTA vAgavA mAMDyA. pIlathI te mUchita thaI jatI paNa zItala vAyuthI sAvadha thaI dhIme dhIme AgaLa cAlI bhUkha ane tarasanI vedanAthI e kAramo divasa pasAra thayo paNa bhAgyamoko
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra saMdhyAkALe koIka tApasIno bheTo thayo. tApasI tene AzvAsana ApI potAnA AzramamAM laI gaI. AzramanI vRddha guruNIe tenA duHkhanuM kAraNa pUchyuM, paTTarANIe potAnI kathA kahI saMbhaLAvI. vRddha tApasIe AzvasAna ApavAthI paTTarANI bhagavAnanuM smaraNa karatI AzramamAM potAno samaya pasAra karavA mAMDI. vRddha tApasIe potAnA kulagurune vAta karIne priyamatInI potAnA vatana mokalavAnuM jaNAvyuM. 192 kulapatie keTalAka vRddha tApasonI sAthe eka divasa priyamatI ne ravAnA karI. zrIpura nagaramAM AvI udyAnamAM ArAma karavA beThI ane samIpamAM jinamaMdira joI jinamaMdiramAM AvI bhagavAnanI stavanA karavA mAMDI. te samaye jinasuMdarI zrAvikAe priyamatAne videzI jANI tene vize pUchyu. priyamatI tene joIne rUdana karavA mAMDI ane DUsakAM bharAI AvatA bolI zakI nahi. jinasuMdarIe tene AzvAsana ApatA kahyu, "A pUrNa saMsAramAM Dagalene pagale manuSyane duHkha ja prApta thAya che. mATe raDIza nahi. emAMthI chUTavA dharmanuM ArAdhana kara." ane rANIne potAnA ghera laI AvI. tenA mAtApitAne A du:khI srIe badhI vAta kahI saMbhaLAvI. jinasuMdarInA mAtApitAe tene putrInI jema rAkhI. anukrame rANIne putrano janma thayo. rAjaputrane joI prasanna thayelA dhanaMjya zreSThIe mahotsava karI putranuM nAma kusumAyudha rAkhyuM. kusumAyudha bALaka dhanaMjaya zreSThIne tyAM be varSano thayo. te samaye zrIpuranagarano vAsavadatta nAmano sArthavAha caMpAnagarI tarapha javA taiyAra thayo. dhanaMjya zreSThIe sArthavAhane bolAvI sarve hakIkata samajAvo. priyamatIne putra sahita vAhana tathA mANasono baMdobasta karI tenI sAthe caMpA javA ravAnA karI. vAsavadatta zrIpurathI prayANa karato anukrame zivavardhanapura nagaramAM Avyo. ane udyAnamAM paDAva nAkhyo. priyamatI e paNa tyAM ja mukAma karyo. e samaye zivavardhana nagarano zrIsuMdara rAjA guru pAse dharma sAMbhaLI dIkSA levAnI taiyArI karI rahyo hato. rAjAno nAno bhAI puraMdara paNa vaDIlabaMdhu sAthe dIkSA levA taiyAra thayo hovAthI rAjya kone sopavuM tenI avaDhavamAM rAjapuruSo hatA.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala * caritra 193 rAjAe kaMIka nizcaya karI paMcadivya karyA ane maMtrI Adi parivAra sahita rAjA paMcadivya pAchaLa cAlyo e paMcadivya nagaramAM bhamIne udyAnamAM bALaka kusumAyudha jyAM ramI rahyo hato tyAM AvI sthira thaI gayA pachI to rAjA ane yuvarAja enI mAtA sahita bALakone mahotsavapUrvaka nagaramAM lAvyA rAjamaMdiramAM ucca pade kumArane sthApana karI baMne bhAIo priyamatIne kahevA lAgyA, "he mAtA ! tame A rAjyane grahaNa karo to ame dIkSA laIe." sArthavAhe AvIne rAjAne araja karI rANInI oLakhANa ApI ane kahyuM ke, "mAre caMpAmAM jaIne mahArAjane soMpavA evI bhalAmaNa che. mATe Apa ene mukta karo. te kaliMgAsadhipatinI rAjakumArI priyamatI che. sArthavAhanI vANI sAMbhaLI baMne rAjabAMdhavo priyamatInA caraNamAM paDIne bolyA, "tame to amArA mAsI thAo. rAjAe sArthavAhane jayarAjAne jaNAvavA caMpAnagarI ravAnA karyo. rAjapuruSo ane prajAnI hAjarImAM kusumAyudhano rAjyabhiSeka karI baMne bhAIoe dIkSA lIdhI." : zivavardhanapuramA H rAjA kusumAyudha pUrvabhavanA puNya yogathI maMtrI, sAmaMta ane senApatinA pratApe akhaMDita zAsanavALo thayo. ekavAra bALarAjA kusumAyudha rAjasabhAmAM beTho hato tyAre avaMtidezano rAjA rAjazekharano dUta rAjasabhAmAM hAjara thaI kusumAyudhane kahevA lAgyo, "he rAjana ! mArA svAmI e tamane kahevADAvyuM che hAthI, ghoDA, ratha vagere samRddhi rAjazekharane samarpaNa karI temane zaraNe Avo eTale anya rAjAo tamane herAna karI zakaze nahi." dUtanA vacana sAMbhaLI mukhyamaMtrI zAle javAba Apyo, "bAla svabhAvI kusumAyudha sevA karavAnuM ja jANato nathI. gaja, ghoDA ane 2tha sAthe krIDA karavAvALo rAjA tamane kevI rIte mokalI zake ? chatAM tamAre jarUra hoya to dhanabhaMDAra mokalo to kharIdIne mokalIe." zAlamaMtrInI vANI sAMbhaLI sAmAnya mAnavInI jema krodha karIne dUta bolyo, "AvA maMtrIothI kusumAyudha
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ciraparyata rAjya kevI rIte karI zakaze? mATe he maMtrI upahAra ApI rAjazekhara rAjAne prasanna karo rAjazekhara namaskAra karanAra mATe kalpavRkSa samAna che ane abhimAnIo mATe yama jevo bhayaMkara che." zAla maMtrIe dhUMApUMA thaI dUtane rAjasabhAmAMthI kADhI mUkyo. apamAnanI AgamAM jalatA dUte svAmI AgaLa AvIne sarva hakIkata vistArathI kahI, rAjazekhara rAjAnA zAMta hRdayane khUba DahoLI nAkhyuM. "A nAnA bALakano A mijAja ! vinAzakALe viparIta buddhi. rAjA to bALaka che paNa maMtrIo kema uddhatAI karI rahyA che?" ema gussAmAM rAjA rAjazekhara caturagI senAne laIne kusumAyudha para caDI Avyo. zivavardhanapuramAMthI nIkaLelo sArthavAha vAsavadatta zIghagatie caMpAmAM AvI caMpApatine namyo. caMpAnareza AgaLa bheTa dharI teNe devInI, putrInI ane rAjaya prAptinI vAta narapatine kahI saMbhaLAvI. potAnA kuTuMbanI kuzaLatAnI vadhAmaNIthI rAjA prasanna thayo ane sArthavAhane khUba dhana ApI rAjI karyo. ane tarata ja maMtrI sAmata Adi parivAra sAthe zivadhanAmAM AvI priyA ane putrane maLyo. priyamatI e potAnA pitAne paNa samAcAra mokalavAthI rAjA mAnatuMga paNa parivAra sAthe putrIne maLavA AvI pahoMcyo. cara mAraphate avaMtipatine mArgamAM A samAcAra maLatA enA haiyAmAM moTo dhrAsako paDyo. "zrIjaya rAjA to mAro mitra ! enA ja bALa putra sAthe laDAI? have moTuM zuM batAvuM?" potAnA avicArI kRtyathI avaMtipatine khUba pastAvo thayo. potAne vizALa rAjya hovA chatAM lobha mATe rAjAne kheda thayo. eTale baMne rAjAone khamAvavAnA uddezathI teNe potAnA suMdara nAmanA maMtrIne samajAvI e rAjAo pAse mokalyo. suMdara maMtrI zivavardhana puramAM AvI zrIjaya ane mAnatuMga rAjAne namyo ane potAnA svAmI vatI mAphI mAgI. jayabhUpatie suMdara maMtrInuM svAgata karyuM ane sanmAna vadhArIne kahyuM, "sajjana puruSo kyAreya avicArI kRtya karatA nathI. bhUle cUke paNa akRtya thaI jAya to satya sthiti samajAtA tarata aTakI jaI ane pastAvo
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 195 kare che. temane maLyAne ghaNo samaya thayo che. to bhale ahIM AvIne amArA mahemAna bane." ema kahI rAjAe potAnA maMtrIne suMdara maMtrI sAthe mokalI Apyo. rAjazekharane teDAvI khUba mAna ApyuM. traNe rAjAonA meLApathI nagaranuM nAma tyArathI rAjapura rAjanagara thayuM. rAjA rAjazekhare kusumAyudhane joI prasanna thaIne potAnI batrIsa kanyAo paraNAvI. tyAra pachI eka divasa zivavardhanapura nagaranA udyAnamAM zrI guNasAgara kevalI bhagavAna samavasaryA vanapAlake rAjAne vadhAmaNI ApI. prabhu upara bhaktivALA traNe narapatio potAnA parivAra sAthe gurune vAMdavA AvyA ane vAMdIne upadeza sAMbhaLavAne beThA traNeya narapatione yogya jANI gurue dezanA zarU karI. | moharAjAnuM sAmrAjya 4 "he bhavyo ! A manuSyabhavamAM jalanA parapoTAnI mAphaka capaLa jIvityamAM Atmahita karI levuM e ja sAra che. kAmadevanI pIDAthI mukta rahI krodhAdino tyAga karavo ane dharma viSe prIti karavI." rAjA vacamAM pUche che ke bhagavAnanI vANI gaMbhIra hovAthI mUDha manuSyo kema samajI zakatA nathI ? guru kahe che, "moharAjAe ajJAnarUpI madirApAna tamane karAveluM hovAthI zAstra vacano paramArtha koIne samajAto nathI." rAjA pUche che, "moharAjA koNa che?" kevalI bhagavAne kahyuM, "paramAIta dharmarUpI narapati subodha nAmano dUta sudarzana nAmanuM cUrNa Apaze tyAre zAsano paramArtha samajAvaze te pahelA moharAjAnuM svarUpa sAMbhaLo." A saMsAra nagaramAM sura, asura ane naranAtha para akhaMDita AjJA pravartAvanAra karmapariNAma nAmano rAjA hato temanI kAla pariNiti nAmanI rANI hatI. temane moha nAme kumAra thayo. traNa jagata para prabhAva pADanAro hato. rAga ane dveSa tenA subhaTo hatA. moha sivAya bIjA paNa sAta kumAra sAta vyasanarUpa hatA. pitA para bhaktivALA e putro prANIone potapotAnA paMjAmAM jakaDI saMsAramAM sthira karatA hatA. putronA parAkramathI prasanna rahetA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjA karmapariNAma tenI rANI kALapariNitine kahe che: moha kumArane rAjya soMpI ApaNe nivRt thaIe. rANI paNa saMmati Ape che. rAjA mohakumArane rAjya para sthApana karI bIjA bhAIone yogya pada ApI nivRtta thAya che. jagata para moharAjAnuM sAmrAjya sArI rIte jAme che. eka divasa saMsAra nagaramAM bUmAbUma macI gaI, "doDo! doDo! A cAritra rAjAnuM - dharmarAjAnuM sainya dhasI AvyuM che. prajAnA lokone potAnI zivanagarImAM laI jAya che." * moharAjAnI sabhAmAM pokAra paDatA, krodhathI dhasamasato moharAjA dharmarAjA sAme yuddha karavA taiyAra thAya che. rAgadveSa subhaTo, mithyAtva maMtrI badhAne pUche che, "tame hovA chatAM cAritra kevI rIte prajAne harI jAya che ?" aviveka maMtrI kahe che, "Apa kheda dUra karI prasanna thAo. pUrve tamArA pitAe cirasthiti nAmanI tamArI mAsInA vivAha samaye jagatapuramAMthI ekaso sIttera nagara bheTa ApelA hatA. e badhAya tamArI mAsIe dharmarAjAnA adhipatya nIce mUkyA che. je je prajAjanoe e dharmarAjAno Azraya lIdho temane dharmarAjA sukha samRddhi ApavA lAgyA dharmarAjAe ahaMtu cakra, baLadeva, vAsudeva vagerenI samRddhi paNa ApavAthI loko dharmamAM ujamALa thavA mAMDyA. sukhanI icchAe loko dharmanI sevA karavA mAMDyA. tamArA mithyAtva maMtrIoe durgatimAM phekelA tamArA prajAjano tyAMthI kALasthiti pUrI kare duHkhI thayela chatAM dharmarAjAnI sevA karavA lAgyA. dharmarAjAnuM rAjya anukrame vRddhi pAmavA mADyuM. dharmarAjAe potAnA jayeSTha putra cAritrane rAjya pade sthApana karyo. paropakArI cAritra rAjAne dInajano vinaMtI karavA mAMDyA, "he svAmI ! moharAjAnA kRtyothI pIDA pAmelA amane tamArA zaraNamAM lyo. ane nirbhaya sthAna batAvo jyAM moha rAjAnA subhaTo amane pIDe nahi." emanI dInavANI sAMbhaLI cAritrarAjA bolyA, "mAro Azraya laI muktinagarImAM AvI jAo. tyAM tamane koI herAna karI zakaze nahi. mukti nagarImAM javA mATe vivekarUpa parvata caDhI jAo. eTale mohanA subhaTo herAna. karaze nahi." A rIte cAritrarAjAe sadAgama sAthe vivekaparvata upara caDhAvI
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra dIdhA eTale ApaNA subhaTo pAchA paDavA lAgyA. vivekArUDha thayelA puruSo kevaLajJAnathI muktino mArga joI tyAM cAlavA lAgyA. avivekanI vANI sAMbhaLI moharAjA jhaMkhavAI gayo. ane thayuM ke vAta to AgaLa vadhI gaI che. paNa avivekane eNe kahyuM, "tuM have badhA prANIone ajJAnarUpI madirAnuM pAna karAya. jethI teo adharmamAM paNa prItivALA bane." 197 moharAjA avivekanI sAthe laI nagaranagaramAM bhaLavA lAgyo. lokone ajJAnarUpI madirAthI naSTa cetanAvALA yogya zuM ayogya zuM ? dharma zuM adharma zuM ? evA kAryakAryathI rahita joyA. paNa potAnI mAsInA nagaranA lokone dharma karatA joI mukha macakoDatA moharAjA bolyo "are ! lokone te madirApAna karAvyuM che ke dharma dharma karatA A badhA zuM babaDI rahyA che ?" moharAjAnI vANI sAMbhaLI aviveka be hAtha joDI bolyo, "deva ! A badhA paNa ajJAna dirAnA pAnathI bhAna bhUlI gayA che. dharmanI vAto to karI rahyA che e byAne potapotAnA vADA banAvI rahyA che. emanA haiyA to dharmanA paramArthathI UlaTI dizAmAM ja phaphaDI rahyA che. A bicArAo satya svarUpathI ThagAyelA che." moharAjAe pUchyuM, "A badhuM tuM zI rIte jANI zakyo ? aviveke kahyuM, "rAjana ! mithyAdarzana maMtrInI AjJAthI jIvone haravA ekadivasa vivekaparvata para gayo hato jo ke viveka parvata upara huM caDhI zakyo nahi paNa vyugraha, kadAgrahAdika subhaTone mokalI zuddhAgamanI vidhine bolatA keTalIka vAto meM sAMbhaLI che." "e badhuM to ThIka paNa mArI mAsInA nagaromAM mArA bhakto che ke nahi ?" "vivekaparvatanI nIce rahelA badhAya tyAM tamArI ja AjJA mAne che rAjana ! parvata para rahetA ghaNA loko tamArI AjJAno tyAga karI zakatA nathI." vAta sAMbhaLIne prasanna thayelo moharAjA nRtya karavA mAMDyo. lokone paNa nacAvavA mAMDyo. mAtAne strInI jema AMlIgana karavA lAgyo. loko pAse aneka khela karAvato jagatapuramAM kSaNamAM lAja vagarano thaI vo pheMkI nRtya karato moharAjA potAnA parivAra sAthe navA navA nATaka karato mAtA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra pitAne khuza karavA lAgyo. pramAdanI sahAyathI jItelA sarva lokone moharAjAe haNI nAkhyA. moharAjAnA kuLamAM utpanna thayelA viSaya vikAroe jagatane potAnA Adhina banAvyuM che. mATe te jIvo! tame A vikArone jItIne mokSa sukha meLavo. cAritramAM prItivALA thAo." guru mahArAje moharAjAnA kuTuMbanuM TUMkamAM varNana kahI saMbhaLAvyuM. baMne rAjAoe jayabhUpatine potapotAnA rAjaya saMbhALavA vinaMtI karI tyAre jayabhUpAle kahyuM, "mAro abhigraha pUrNa thavAthI huM paNa dIkSA laIza." traNe rAjAo e dIkSAno nizcaya karI kusumAyudhane traNe mahArAjyo arpaNa karI dIkSA grahaNa karI. dIkSA mATe taiyAra thayelI priyamatIne pitA ane patie aTakAvI bAlarAjAnuM pAlana karavAnI bhalAmaNa karI. jethI teNIe dIkSAno vicAra thoDo samaya mulatavI rAkhyo. * kusumaketu : kusumAyudha rAjA yogya uMmarano thatAM pitAnA rAjyamAM Avyo. sAmaMta Adi parivAra vaDe vRddhi pAmato puNyanA phaLarUpe sukhane bhogavavA lAgyo. cAra cAra rAjayano dhaNI chatAM bhogomAM enuM mana lIna thatuM nahi. paNa pitAe AcArelA mArgamAM lIna thatuM. jethI te zrAvakadharma Acarato ahetu bhagavAnanI pUjA, yAtrA, snAtrAdika mahotsavo karavA mAMDyo. niSkalaMka evo A rAjA rUpa apUrvacaMdra udaya pAmyo hovAthI mithyAtvarUpI aMdhakAra nAza pAmI gayo hato. evA A kusumAyudha narezane rAjazekhara rAjAnI surUpa putrI kusumAvalI nAme paTarANI hatI. rAjavaibhava sAthe ramaNInA sukho bhogavatA A nararAjane ghaNo samaya cAlyo gayo. vijayavimAnananA sukhane bhogavato jayasuMdarano jIva AyupUrNa thaye tyAMthI cyavI kusumAvalInA udaramAM utpanna thayo. te rAtrIe rANIe svapnamAM dhumADA vagarano agni joyo. yathA samaye putrano janma thayo. putranuM nAma rAkhyuM. kusumaketu. kusumaketu vRddhi pAmato kalAmAM pAvaradho thaI anukrame yauvanavayamAM Avyo. kumAranI kIrtigAthAo jagatanA khUNe khUNe pharI vaLI.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 199 ekavAra kusumAyudhanI rAjasabhAmAM mathurA nagarInA rAjA mahAkIrtino maMtrI vinaMtI karavA Avyo. "he rAja ! amArA svAmIne ATha kanyAo che rUpa ane guNavALI e kanyAo koIpaNa kumArane IcchatI nathI. ekavAra temaNe tamArA kumAranI prazaMsA sAMbhaLI. ane ATheya rAjakumArIo kumAra kusumaketu para rAgavALI thaI che. rAjAe putrIono abhiprAya jANI mane ApanI pAse mokalyo che. huM Apane araja karuM chuM ke rAjakumAra kusumaketune mArI sAthe mokalo." mahAbuddhi maMtrInI vAta sAMbhaLI rAjA bolyo, "he maMtrI ! ApanI badhI vAta sAcI paNa A rAjakumAra yauvanavayamAM Avelo chatAM vikArarahita che. hAsyathI vacana bolavAmAM paNa ALasu che. strIo para najara sarakhI paNa karato nathI. vairAgyavRttivALo A kumAra kevaLa yogInI mAphaka zAstranA vAMcanamAM ja prItivALo che. chatAM amArI AjJAthI kumAra tamArA nagara tarapha Avaze kharo." - kusumAyudha maMtrIne samajAvato hato te daramiyAna sAketapuranagaranA ! rAjAno sugupta nAme dUta rAjasabhAmAM praveza karIne bolyo, "deva ! amArA rAjA ravisenane ATha suMdara kanyAo che. naravairiNI te kanyAoe aneka rAjakumAronA citrapaTa joyA chatAM te raMjIta thaIne nahi paNa kumAranuM citrapaTa jotA rAgavALI thaI che. ravisena rAjAe mane ApanI pAse mokalyo che. he svAmI! kRpA karI rAjakumArane amArA nagare mokalo." rAjA kusumAyudha javAba Ape te pahelA vatsa dezanA rAjAe mokalelA subharNita nAmanA dUte praveza karyo. te paNa be hAtha joDI vinaMtIpUrvaka kahevA lAgyo, "rAjAne rUpavAna ane guNavAna soLa kanyAo che. eka divasa nimittikane temanA pati mATe pUchatAM teNe kaheluM, "A kanyAono pati kusumaketuM thaze. mATe kRpA karI rAjakumAsne amArA nagare mokalo." - traNe dUtonI vANI sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDyo ke kumArane kyAM mokalavo? rAjAe mahAbuddhi maMtrI sAme joyuM. maMtrIe mahArAjanI ciMtA jANIne araja karI, "deva! bAra divasa pachI lagna zuddhino eka divasa
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 800 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra Ave che. evo divasa bAra varSe paNa Avato nathI. mATe traNeya narapatio potapotAnI kanyAone ahIMyA mokale eTale badhI kanyAo sAthe eka ja divase lagna thaI jAya. rAjAnI vAta aMgIkAra karI traNe dUtoe potapotAnA nagare jaI svAmIone vAta kahI saMbhaLAvI. prasanna thayelA traNe rAjAo samRddhipUrvaka potapotAnI kanyAo mokalI dIdhI. zubha divase pitAnI AjJA anusAra kusumaketu batrIse kanyAo sAthe dhAmadhUmathI paraNI gayo. sukha bhogavatA ghaNo kALa vahI gayo.' 4 upakArI gurU = zivavadhanapura nagaranA rAjA zrIsuMdare kusumAyudhane rAjyapade sthApana karI potAnA bhAI puraMdara tathA maMtrI sAmata sAthe dIkSA grahaNa karelI te bhaNIgaNI AcArya pade sthApana thayA. suMdarAcArya pRthvIne pAvana karatA anukrame avadhijJAnI thayA. jJAnathI kusumAdhuyano vratodaya jANI vihAra karatA caMpAnagarInA udyAnamAM AvyA. rAjA gurune vAMdavA AvyA. zAMtarasanA sAgara samAna gurune joIne bhaktipUrvaka namI guru pAse beThA. gurUe dharmadezanA ApI ane kahyuM, "jagatanA saMyogo viyogo karanArA che. mAtA, pitA, putra, kalatranA saMbaMdho svapna jevA jANavA. mATe A asAra saMsAramAM dharmanuM sevana karavuM e ja zreyakArI che." pachI rAjAne kahevA lAgyA, "he rAjana ! cirakAla paryata te. bhogone bhogavyA. jagata para aizvarya bhogavyuM have bhogono tyAga karI vratanA vize prayatna karavo joIe." rAjA vicAre che, "A pUjya mane ekAMte hita karanArA che. paropakAra vatavALA sajajana puruSo jagatamAM AvA ja hoya che. varasAda paropakAra mATe varase che. sUrya paropakAra mATe aMdhakAra dUra kare che." pachI guru samakSa hAtha joDI bolyo, "A asAra saMsAramAM bhAgyayoge maLelo Apano upadeza sAMbhaLI mane manuSyabhavanI * kiMmata samajAI gaI che. Apano Adeza huM avazya aMgIkAra karIza." rAjA nagaramAM pAcho pharyo.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra rAjAe maMtrIonI samakSa kusumaketu kumArane Asana upara besADI kahyuM, "he kumAra ! jagatamAM evI nIti che ke putra kavacadhArI thAya tyAre rAjAe rAjayabhAra samarpaNa karI mukta thavuM tArA jevo samartha putra ane rAjya ciMtAthI mukata kare to huM pAchalI avasthAmAM guruno joga pAmI Atmahita karuM" kumAra bolyo, "dharmakAryamAM huM Apane aMtarAya karato nathI. paraMtu prAta:kALe zayyAno tyAga karatAM prathama jo huM tamAruM mukhadarzana karuM to ja rAjaya, vaibhava, sukha saphaLa gaNuM chuM. paraMtu, bApu ! je rAjyamAM rahevA chatAM ApanuM mukha vAraMvAra jovAmAM nA Ave to evA rAjya vaDe paNa zuM? bhayaMkara araNyamAM mugdha evA mRgabAla samAna mAro tyAga karI jatA rahevuM tamane zobhatuM nathI." saMyamanI IcchAvALA putrane rAjAe kahyuM, "tuM hajI navayuvAna chuM saMyama kevI rIte AcarIza? viSayone yauvanavayamAM tyAgavA e kaI saraLa vAta nathI mATe atyAre tuM rAjyanuM pAlana karI vilAsa kara. samaya Ave mArI sAthe dIkSA leje." pitAnA vacana sAMbhaLavA chatAM paNa dIkSA levAnI bhAvanAvALo kusumaketu bolyo, "jema sArthavAhanA sAthamAM rahelA ni:satva puruSo paNa mahA araNyano pAra pAmI jAya che tevI rIte he tAta ! Apano Azraya laIne durgama evA zIlarUpI zaila para huM caDhI jaIza. pRthvI rUpI udyAnamAM manarUpI vAMdarAne yogIo jJAnarUpI zrRMkhalAthI bAMdhIne zuM sthira nathI karatA ?" kusumaketunI saMyamabhAvanA jANIne kusumAyudha rAjAe devasenakumArano rAjyAbhiSeka karyo. moTI jinapUjAo racAvI, aThThAI mahotsava karI, puSkaLa dAna ApI rAjAe kusumaketu, pAMcaso puruSo sAthe, batrIsa rANIo temaja putrIo sAthe ADaMbarapUrvaka sUrIzvara pAse dIkSA grahaNa karI. kusumAyudha ane kusumaketu vairAgyaraMgathI to raMgAyelA hatA javaLI bhavobhavanA cAritra pAlananA abhyAsI hovAthI A bhavamAM eo abhyAsa vRddhi pAmavA mAMDyA. jJAnano abhyAsa ane tapanA AcaraNathI temaNe saMyamarUpI vRkSane evuM to vRddhi pamADyuM ke jenA phaLa have alpa samayamAM ja meLavavAne bhAgyazALI thaze.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * sneha baMdhana : cAritranI ArAdhanA karatA e baMne munio saMyama teja vaDe zobhatA hatA. baMne munio (pitAputra) sAthe ja tapa karatA, sAthe ja vihAra karatA, sAthe ja rahetA. sAdhupaNAnI utkRSTa kriyA karavA chatAM ekabIjAno viyoga teo sahana karI zakatA nahi. pitA putrane eka sAthe nivAsa e snehabaMdhana sAdhupaNAmAM ajugatuM gaNAtuM hatuM. temanA AvA saMbaMdhathI eka divasa gurue temane zikhAmaNa ApI. "he munio ! saMsArarUpI kedakhAnAmAMthI nIkaLelA tamAre snehabaMdhanathI baMdhAIne muktimArgamAM aDacaNa UbhI karavI yogya nathI. sneha to jIvane saMsAramAM bAMdhI rAkhe che. AsanasiddhivALAone paNa sneha hoya tyAM lagI kevaLajJAna prApta thatuM nathI. mATe saMsAranuM svarUpa jANanAra jIvoe rAga ane roSa karavo yukta nathI." gurunI zikhAmaNa sAMbhaLI baMne munio bolyA, "he bhagavana ! saMsAranA sarve saMbaMdhano tyAga karanArA ane mokSamArganI ArAdhanA karanArA amArA jevA sAdhuomAMthI arasaparasano sneha jato nathI tenuM kAraNa zuM?" baMne munionI vANI sAMbhaLI gurue temano parabhavano saMbaMdha mULathI atyAra sudhIno kahI saMbhaLAvyo ane kahyuM, tame janmojanma snehane khUba poSelo che tethI e neha gADha thaI gayo che. saMsArI mATe azakya che paNa tamArA jevAe baMdhana to toDavA ja joIe. mokSamArgamAM aMtarAya karanAra A snehabaMdhana tamArI bhavaparaMparA vadhAraze. mATe eno tyAga karavA tamAre prayatna karavo ja joIe." gurunA mukhathI potAnA pUrvabhavo jANI bane munione jAtismaraNazAna thayuM. potAnA pUrva bhavo joIne baMne munio tyArathI snehabaMdhana toDavA judA judA vihAra karavA lAgyA ane sneha baMdhana toDavAno prayatna karavA mAMDyA kusumAyudha munirAja pratimA dhAraNa karI saMyama nirvAha karavA mAMDyA. bhISaNa smazAna, zUnya khaMDera, parvata upara, vRkSa nIce siMha ane vAghanA bhayathI rahita thaI pratimA dhAraNa karI dhyAnamAM rahevA lAgyA koIpaNa bhayanI paravAha karatA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala caritra * 203 nahi. tapane pAraNe game tevo nirasa AhAra maLe to paNa teo rAgadveSa dhAraNa karatA nahi,. ekAkIpaNe guruAjJAe vihAra karatA e mahAmuni kusumAyudha eka divasa subhauma nAmanA gAme AvyA. te gAmanA zUnyagRhamAM rAtrInA samaye pratimA dhAraNa karIne dhyAnamAM rahyA. madhyarAtrInA samaye koIka pramAdIe e gAmamAM koInA makAnamAM agni mukyo. te agni gAmane bALato anukrame dharmadhyAnamAM sthira muninA gRhane paNa bALavA lAgyo. agninA upasargathI muni calAyamAna thayA nahi. dhIme dhIme agni munine paNa bALavA lAgyo. dharmadhyAnamAMthI mahAmuni zukaladhyAnamAM AvyA e munie agnino upasarga sahana karyo paNa dhyAna ke cittanI sthiratAno tyAga karyo nahi zubha bhAvanAmAM Asakata e muni agnino upasarga sahana karI kALa karI sarvAtha siddha nAmanA anuttara vimAnamAM uttama deva thayA. prAtaHkALe mahAmunie agnithI dagdha thayelA joI gAmanA loko hAhAkAra karavA mAMDyA. potAnuM duHkha bhUlI gayA. zoka karatA temaNe muninI ucita kriyA karI. e samaye zrI suMdarAcAryane kevalajJAna utpanna thavAthI Asanna rahelA devatAo temanI pUjA karavA lAgyA. temaNe suvarNakamala racyuM ane tenI upara besI suMdarAcArye dezanA ApI. dezanA samApta thaye kusumaketu e pUchyuM, "bhagavAna ! atyAre kusumAyudha muni kyAM vicaratA haze ?'" kevalI bhagavAne jJAnathI munino vRttAMta jANIne kahyuM, "kusumAyudha muninA jIvane dhanya che. temaNe agnino upasarga sahana karI Atmahita sAdhI lIdhuM che." bhagavAne kusumAyudhane vRttAMta jANI kusumaketune kahyuM, "jemaNe potAnuM Atmahita sAdhI lIdhu che evA mahAmunino zoka tuM karIza nahi. tuM emane alpa samayamAM ja maLIza ane thoDA ja kALamAM baMnne bhavasAgara tarI pAra thazo.' kevalI bhagavAnanA vacana sAMbhaLI kusumaketu muni adhika vairAgyavALA thaIne dravyaane bhAvazalya dUra karI anazana aMgIkarA karyu. pacIsa divasanA aMte e muni kALa karIne sarvArtha siddha vimAnamAM deva thayA.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra * sarvArtha siddha mahAvimAna ja sarvArtha siddha mahAvimAnamAM pUrA eka hAtha zarIra pramANavALA devo utpAda zaiyAmAM aMtamuhUrta mAtramAM utpanna thAya che. utpAduM zaiyAmAM utpanna thatA e devone potAnA athAga anaMta sukhamAMthI paravArI zayyA uparathI nIce utaravAnI jarUra paDatI nathI. temano tetrIsa sAgaropamano Ayu kALa zadhyAmAM ja samApta thaI jAya che. jarUra jaNAya to eka paDakhethI bIje paDakhe pharI zake che. maMdakaSAyavALA, samakitavaMta ane eka ja avatArI hovAthI tyAMthI manuSyabhavamAM AvI sIdhA mokSe cAlyA jAya che. maNiratnothI vibhUSita e vimAnamAM utpAdu zayyA para vizALa caMdaravo hoya che. caMdaravAnI madhyamAM cosaThamaNa pramANanuM motI hoya che. tenI cAre bAju batrIsa batrIsa maNanA cAra motI jhagajhagatA hoya che pachI soLamaNanA ATha motI jhagajhage che.. ane AThamaNanA soLamotI jhaLake che. pachI cAra cAra maNanA batrIsa ane be be maNanA cosaTha motI AvelA che. pAchaLanA bhAgamAM eka maNanA ekaso aThThAvIsa motI rahelA che. A pramANe caMdaravAmAM baso trepana motIno jhUmakho che e motImAM vividha prakArAnA nATAraMga svabhAvika ja thayA kare che. e nATAraMgane jotA utpAda zaiyAmAM rahelA devane zaiyAmAMthI nIce utaravAnI jarUra paDatI nathI. tetrIsa hajAra varSe jyAre aMdahAranI icchA thAya tyAre icchA thavAnI sAthe ja tRpta thaI jAya che. AhAra prApti mATe prayAsa karavAnI jarUra paDatI nathI. sarvArtha siddha vimAnanA devatAo e divya sukhamAM evA to layalIna che ke ATaluM badhuM dIrdhAyuSa pasAra thaI jAya tenI ya khabara paDatI nathI.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 205 / che < +; 7 che pRthvIcaMdra ane guNasAgara + ''+ jabudvIpanA dakSiNa bhAratamAM kozala dezamAM ayodhyAnagarI AvelI che. jenI racanA prathama jinezvaranA rAjyakALe harinA vacanathI devatAoe karelI che. evI ayodhyAnagarImAM parAkramI harisiMha nAme rAjA hato. prajAnuM pitAsamAna pAlana karatA khUba dAna karI AzritAne sukha Apato hato. tenI padyAvatI nAme paTTarANI hatI. sarvArtha siddha mahAvimAnamAMthI kusumAyudha rAjAno jIva cyavIne padyAvatInI kukSie utpanna thayo. pUrNa samaye paTTarANIe manohara kAMti dhAraNa karanAra putrane janma Apyo. ane nAma rAkhyuM pRthvIcaMdra. pRthvIcaMdra aneka kalAomAM pAraMgata thaIne anukrame yauvanavayamAM Avyo. chatAM kumAravane ucita krIDA karato nahi. hAsya ke vilAsa paNa karato nahi. vItarAganI mAphaka zAMta manavALo temaja ata, caitya, sAdhu, sAdharmika ane mAtA-pitAmAM bhaktivALo hato. e Ayudha ramavAno prayAsa karato nahi ke gaja athavA azva para savArI paNa karato nahi. rAjakumAra pRthvIcaMdranI viraktAvasthA joI rAjA vicAramAM paDyo. "A vairAgI rAjakumArane bhogAsakta zI rIte karavo ? ene paraNAvyo hoya to kadAca bhogAsakta thAya kharo. kAraNe ramaNIonA sahavAsathI purUSa dharmI hoya to paNa rAgI banI zake che. mATe ene paraNAvavo joIe. manamAM kaMIka nizcaya karI harisiMha rAjAe kumAranA mAmA vijayadeva pAse jayapura nagare mokalyo. jeNe lalitasuMdarI nAmanI kanyA pUrve pRthvIcaMdrane AvelI hatI. rAjamaMtrIe vijya deva pAse AvI kanyA mATe vinaMtI karatA vijayadeva rAjAe potAnI bIjI sAta kanyAo sAthe lalitasuMdarIne sarva sAmagrI sAthe ayodhyA tarapha mokalI. rAjamaMtrI kanyAonA parivAra sAthe e kanyAonA mAmAnI rAjadhAnI rAjapura nagare Avyo. rAjapurapati (rAjA)
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra e paNa potAnI ATha kanyAo sarva sAmagrI sAthe pRthvIcaMdra kumAra moklI. soLa kanyAo, hAthI, ghoDA, ratha, jhara, jhaverAta, subhaTo, dAsadAsI Adi parivAra sAthe maMtrI ayodhyA AvI pahoMcyo. rAjAe svAgata karI kanyAonA utArAnI sagavaDa karI. te pachI rAjAe kumArane potAnI pAse bolAvIne kahyuM, "kumAra ! baMne mahArAjAo taraphathI tArA mATe AvelI soLa kanyAo sAthe tu vivAha karI tArI yuvAnI bhogava ane amane ciMtAmukta kara." potAnI khAsa IcchA nA hovA chatA kumAre pitAnuM vacana mAnya karyuM. rAjAe sAru muhUrta jovaDAvI kumAra sAthe soLe kanyAo paraNAvI. moTA mahotsavapUrvaka vivAha thato joI. pRthvIcaMdra manamAM vicAra karavA lAgyo. "jagatanA mohathelA mAnavInI pravRtti kevI che? hADa, mAMsa ane rUdhira bharelA zarIrane bahArathI kevuM manohara banAve che. zaNagAre che paNa malamUtrathI bharelA A dehanA saMsargathI UlaTA malIna ane azuciya thaI jAya che. A saMsAramAM koIno putra, koIno baMdhu, koIno sevaka e badhA kSaNika bhAvo che. mAtApitAno sneha paNa kSaNika che. mArA mAtApitA snehavaza thaIne mArI mATe keTaluM badhuM karI rahyA che. A strIo mAtApitAno tyAga karI mArA mATe ahIM AvI che. jJAnIjano e A mohamAM ramavuM yogya nathI. jo huM vivAha karavAnI nA pADIza to mArA mAtApitA ane dUradUrathI AvelI A bALAo duHkhIduHkhI thaI jaze. dIkSAnI bhAvanAvALA mane pitAe saMkaTamAM nAkhI dIdho che. jo mAtApitA ane priyAone bodha karAvI dIkSA grahaNa karAvuM to badhA sArA vAnA thaze." lagna karI kumAra potAnA vAsabhuvanamAM Avyo. rAtrI thaI chatAM kumAra bhadrAsana para beTho. enI AsapAsa soLe kanyAo pharI vaLI. rAjakumArane rIjhavavAno prayatna karavA mAMDI. rAjakumAra viraktatA ja anubhavavA mAMDyo. eka paNa lalanA A vairAgIne potAnA netrakaTAkSathI vIMdhI zakI nahi. temane kumAra vairAgI sAdhu jevo lAgyo. rUpagarvitA lalitasuMdarI paNa patinI ceSTAthI lajjita
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra thaI gaI. ene thayuM. "emanA citta karavA mATe huM ayogya chuM ?" badhI bALAonA khUba prayatna chatAM kumAre to snehabharI dRSTithI temane joI nahi. tyAre viSNu nAme baTuka bolyo, "he svAmI ! A badhI bALAonA mana zAMta thAya tevuM karo." kumAre kahyuM, "he baTuka ! saMsAramAM jJAnIne to vairAgya anubhavAya che. paNa kezava baTukanI mAphaka Amane vairAgyanA Ave to doSa kono ?" "kezava koNa ?' baTuke prazna pUchatAM kumAre kezavanuM vRtAMta kahevuM zarU karyuM. 207 :: kezava baTuka : pUrve mathurAnagarImAM daridra evo kezava nAmano baTuka (vipra) raheto hato. tene kapaTI, kurUpA ane kalaha karanArI kapilA nAme priyA hatI. kulakSaNA kapilAnArI kulakSaNothI bharelI hatI. tyAga karavA yogya nArI kapilA sAthe pAnuM pADI kezava baTuka duHkhe du:khe divaso pasAra karato hato. ekavAra kapilA garbhavatI thaI tyAre kezavane kahevA mAMDI, "mArA mATe ghI goLa kharIdavA tame dravya laI Avo." kezava bolyo, "dravya upArjana kevI rIte karavuM te huM jANato nathI. tuM jANatI hoya to upAya batAva." "svarNa bhUmimAM jaI mahenata karI suvarNa kamAI lAvo." kapilAe kahyuM kezava svarNabhUmi tarapha cAlyo. dhana upArjana karI potAnA vatana pAcho pharyo. tyAre rastAmAM indrajAlIyo maLyo. e prapaMcInA saradArane kezave badhuM ja satya kahI dIdhu. pote suvarNa kamAI lAvyo che. te jANavAthI indrajAlIke kezavane ThagIne suvarNa paDAvI levAno vicAra karyo. indrajAlIke potAnI indrajALa vidyA phelAvI kezava sAthe musApharI karavA mAMDyo. eka nagara najIka vRkSa nIce visAmo levA baMne beThA. te samaye soLa varSanI eka mAyAvI indrakanyA sAthe tenA mAtApitA paNa eja vRkSa nIce eka bAju visAmo letA beThA. e viprakanyA joI kezava lobhAI gayo ane vAraMvAra enI sAmuM jovA lAgyo.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala -caritra nirlajja thaI kezave e kanyAnI enA mAtApitA pAse mAMgaNI karI javAbamAM enA pitAe sahasa dInAranI mAMgaNI karI. pachI kezava hajAra diInAra ApI e kanyA sAthe paraNI gayo. lagna yogya khAnapAnanI sAmagrI paNa pelAnI mAyAthI tyAM hAjara thaI. navIna kanyAne paraNIne baTuka khuza thayo. IndrajAlI ke enI pAsethI saghaLuM suvarNa paDAvI potAnI IndrajALa mAyA saMkelI lIdhI. pachI to nA maLe nArI ke nA maLe kaMI sAmagrI. A joIne baTuka Abho banI gayo. duHkhathI bebAkaLo banI ahIM tahIM bhaTakI navI patnI zodhavA mAMDyo paNa kyAMthI jaDe? jaMgalamAM tApa, bhUkha, tarasa, sahana karIne thAkyo tyAre kapilA yAda AvI. eTale punaH vatana tarapha vaLyo. pachI ene vicAra Avyo ke dhana vagara kapilAne moTuM zuM batAvaze? suvarNa mATe pharI svarNabhUmi javuM ke priyA pAse javuM? vicAra karato karato koI gAme Avyo. tyAM koIe bhojana karAvyuM. rAtrInA samaye vaDanA vRkSa nIce UMghI gayo. svapnamAM teNe joyuM ke, "potAnA gharamAM khodakAma karatAM ratnothI bharelu Akhu bhUmigRha joIne khuza thatAM teNe gAmamAM varyApana mahotsava karAvyo. svajanone bhojana karAvyuM rAjAe paNa sanmAna vadhAryuM. ka navI kanyA sAthe lagna karI sukhI thayo. kapilA paNa rAjI thaI tenI sevA karavA lAgI." svapnamAM mahAlato kezava baTuka gadheDAnA bhoMkavAthI jAgRta thayo. jAgRta thayelo kezava vicAravA mAMDyo, "mArA makAnamAM AkhuM bhUmigRha ratnothI bhareluM che chatAM huM paradezamAM nAhaka phleza bhogavuM chuM. have ghare jaI ratno bahAra kADhI sukhI thAuM." e pramANe vicArato ane khuza thato ghera Avyo. ene khuzahAla joIne kapilAne thayuM ke nakkI ghaNuM dhana laIne Avyo lAge che. eNe sArI rIte snAna karAvyuM ane kaMI joyuM nahi eTale pUchyuM, "zuM lAvyA cho batAvo to kharA." kapile kahyuM "dhIrI thA. huM kAle udhAre ghI goLa lAvIza ane ApaNA svajanone jamADI temanI samakSa camatkArapUrvaka mArI samRddhi pragaTa karIza."
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ S zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra _209 kapilAne tenI vAta para vizvAsa paDyo nahi. teNe kahyuM, "pahelA , mane dravya batAvo. pachI huM tamArA kahevA pramANe karuM." teNe pharIthI vizvAsa pamADyo ke badhu vyavasthita paDeluM che. kezavamAM vizvAsa rAkhI kapilAe bhojana mATe svajanone AmaMtraNa ApyuM. udhAra mAla lAvI badhAne bhojana karAvyuM. badhAne thayuM khUba dhana kamAI lAvyo lAge che. bhojanathI paravArI svajano samakSa kodALI laI svapnamAM joyelI bhUmi khodavA mAMDI. "are A zuM kare che?' svajanoe pUchayuM. kezave kahyuM, "mane svapna AveluM ke ahIM dhana che eTale huM ahIM khodakAma karuM chuM." svajanone thayuM AnI buddhi pharI gaI lAge che. kezave makAnamAM cAre kora khodI nAkhyuM paNa kaMI nIkaLyuM nahi. AkhuM makAna khodIne thAkyo. kapilAe mATInI mUThI bharI enA mAthA para nAkhI dhikkArI nAkhyo. svajano AgaLa khUba hAMsIpAtra thayo. kapilAe kezavane gALo daI gharanI bahAra kADhI mUkyo, svajanoe dhikkArI kADhyo. lokomAM khUba vagovAto, mazkarI karAto kezava baTuka bhAre durdazAne prApta thayo." A pramANe pRthvIcaMdra kezavanuM vRttAMta kahyuM ane sarva sIo khaDakhaDATa hasI paDI. pRthvIcaMdra bolyo, "kezavanuM cAritra hAsyAspada che nahi? viSNu baTuke pUchyuM, "A vRttAMta hAsyAspada che paNa svAmI ! paNa e jevA badhA haze ke ?" * priyAone pratibodha : baTuka viSNunA praznanA javAbamAM pRthvIcaMdra bolyo, "he baTuka ! tuM kahe che ke badhA jIvo zuM AvA ja hoya che? to sAMbhaLa. A saMsArI jIva kezava baTuka jevo che. mohamAM muMjhAI gayelo hovAthI jJAnInI najaramAM jaDa temaja hitAhitanA bhAna vagarano hovAthI corAsI lAkha jIvayonImAM bhamI rahyA che. kezava jema kapilAnA AdezathI svarNabhUmimAM dhana kamAvA gayo tema jIva karmapariNitInA vazamA paDelo tenA AdezathI svarNabhUmirUpa manuSyabhavamAM Avyo. jema kezave svarNabhUmimAM mahenata karI svarNa pedA karyuM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra tema jIve paNa akAma nirjarA vaDe kaMIka sukRta rUpakAMcana upArjana karyuM. kezavanuM dhana IndrajAlI ke mAyA vaDe kanyAnI lAlaca ApI harI lIdhuM tema jIve manuSya janmamAM upArjana kareluM sukRta mAyAmAM mohita thaI viSayamAM lubdha banI aDhAre pApasthAnaka AcarIne hArI dIdhu. kezavanI jema pharI svarNa meLavavA dezAdeza pharavA mAMDyo tema jIva paNa viSayavilAsamAM badhuM hArI nAraka, tiryaMca Adi yonirUpa aneka dezamAM bhramaNa karavA lAgyo. bhramaNa karatA jema kezava koI gAmamAM dahIM sahita bhAta khAvA lAgyo. tema jIvane koI bhavarUpa gAmamAM dharmAcAryano meLApa thayo temaNe tArUpI dahI sahita odananuM dAna karAvavAthI - ApavAthI, kaMIka svastha thayo. kezave jema moTA vaDalAnA vRkSa nIce niMdrA letA svapnamAM ratnano samUha joyo tema jIva paNa e tapanA prabhAvathI koI moTA kuLamAM dhanADhayanA kuLamAM janma dhAraNa karI zaktino durupayoga karato moharUpI madirAmAM masta banelo mohaniMdrAmAM poDhI gayo. kSaNa bhara vilAsomAM rAcI gayo. AtmAnuM bhAna bhUlI gayo. kezava jema kapilAnuM smaraNa karato potAne ghera gayo tema jIva karmapariNitine saMbhALato. pAcho manuSyabhavamAM Avyo. kezava jema nahi hovA chatAM potAnA gharamAM lakSmInuM astitva mAnIne udhAra lAvI khAvAmAM temaja svajanone jamADavAmAM AnaMda mAnavA lAgyo tema jIva paNa hAthI, ghoDA, sevaka, dAsI, bhaMDArathI zramita thayo hovA chatAM potAne ananya sukhI mAne che. - pRthvIcaMdra kumAre kezava baTukano upanaya jIva sAthe sarakhAvI batAvyo. kumArano upadeza sAMbhaLI e rUpavatIonA rUpano mada ogaLI gayo. saMsAranI asAratA citavatI rUpamatIo bolI, he svAmI ! tame kahyuM te satya che. saMsAranA viSaja sukhomAM A lAlacuM jIva potAne bhUlI gayo che. paNa have eno tyAga zI rIte karAvo ? kumAre kahyuM, "tame sadgurune ArAdhIne dharmasevana karo. guru paNa evA ja hoya je kaMcanakAminInA tyAgI ane mokSanA udyamI hoya." strIoe kahyuM, "he prabho ! amane sadgodha ApI vairAgya pamADanArA tame ja amArA guru cho mATe tame ja amane dharmanI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra 211 prApti thAya tema karo. te Arya putra ! tamAre paNa agnithI pradipta evA makAnanI jema A saMsAramAM rahevuM yogya nathI. amane dharmanI prApti thAya tema karo." kumAre prasanna thaIne kahyuM, "tame atyAre vivekarUpa parvata para ArUDha thayelA hovAthI have tamAre dharma prApti durlabha nathI. hAlamAM to tame saMtoSane dhAraNa karI, namaskAra maMtranuM smaraNa karatI jIvadayA pALavAmAM prItivALA temaja satyavANI uccaravApUrvaka dharma ArAdhana karatAM chatAM gharamAM raho jayAM sudhI gurumahArajano joga pAmI yogya dharma ArAdhavAno avasara prApta nA thAya." pRthvIcaMdranI vANI badhAe svIkArI ane yathAzakti dharmanuM pAlana karavA mAMDI. ja pRthvIcaMdrarAjA ja viSNubaTuka thakI sarvavRttAMta jANI rAjA potAnA manamAM vicAra kare che, "meM to dhAryuM hatuM ke kumAra paraNavAthI strIonA mohamAM lapeTAI badalAI jaze. paNa A to UMdhuM thayuM. kumAre strIone pratibodha vairAgI banAvI dIdhI. have zuM karavuM?" rAjA pachI rAjyagAdI soMpavAnuM vicAre che ane paTTarANIne vAta kare che rANI paNa saMmata thAya che. prAtaHkALa thatA pRthvIcaMdra mAtApitAne viMdana karavA Avyo tyAre pitA ene Asane besADyo ane dhImethI kahyuM, "kumAra ! tArA jevo guNavaMta kumAra che ethI ame dhanya chIe. tane joIne eTalA harakhAIye chIe ke moTA puNyathI amane A putra maLyo che. tuM amArI eka abhilASA pUrNa kara." rAjAnI vANI sAMbhaLI kumArane vicAra karato joI rAjAe AgaLa calAvyuM. "A rAjayano svIkAra karIne amane sukhI karIza to mAruM jIvana saphaLa thayuM mAnIza." kumAre vicAryuM, "A to dIkSAmAM moTI phAMsa ubhI thaI. ghaNAM nehavALA mAtApitAno anugraha che. ane vicakSaNoe kahyuM che mAtApitAnI AjJAnuM ullaMghana thAya nahi. paraMtu huM to mAtra gurunA AvAgamananI pratIkSA karI rahyo chuM te samaya daramiyAna pitAnuM vacana bhale pramANa thAo. gurunA Agamana pachI mane jema yogya lAgaze tema karIza."
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra khUba DahApaNano vicAra karI kumAre kahyuM, "pitAjI ApanI AjJAno huM svIkAra karuM chuM." te pachI sArA muhUrte rAjAe pRthvIcaMdrakumA2no rAjyAbhiSeka karyo. pitAnI AjJAthI IcchA nahi hovA chatAM rAjyArUDha thayelA rAjA pRthvIcaMdra rAjyalakSmImAM anAsakatapaNe rAjyanuM pAlana karavA lAgyA. rAjAe potAnA rAjyamAM hiMsAnA sAdhana baMdha karI amArI pravartAvI. khoTA kara mApha karyA. kedIone kArAvAsamAMthI mukta karyA. sarvatra rAjyamAM zAMti phelAvI. rAjAnI mAphaka prajA paNa vikthA-kuthalI choDI niraMtara dharmakathA karavA lAgI. jainazAsananI zobhA vRddhi pAme tevA aneka kAryo thayA. evI rIte dharmamaya rAjyane karanArA pRthvIcaMdra narapati ekavAra rAjyasiMhAsana para beThA hatA tyAre dvArapAle AvIne kahyuM, "deva ! sudhana nAmano zreSThI - sArthavAha hAthamAM upahAra laIne dvAra AgaLa Ubho Ubho sabhAmAM praveza karavAnI rajA mAMge che." 212 rAjAe AjJA ApI ane sudhana zreSThI sabhAmAM Avyo. rAjAe sanmAna karIne pUchyuM, "kyAMthI Avo cho ? kema AvyA cho ?" rAjAnA vacana sAMbhaLI zreSThI bolyo, "mArA nagaramAM Azcaryane karanAruM uttama cAritra joIne vismayathI mAruM hRdaya phATI jatuM hatuM tyAre e uttama cAritrathI jANavAmAM AvyuM che jevuM e adbhuta amArA nagaramAM banyuM che tevuM ja bIjuM adbhuta Azcarya ahIM banavAnuM che." sudhanana vAta sAMbhaLI rAjAe kahyuM, "he zreSThI ! e kevuM adbhuta che te kaho !" sudhana zreSThI e kahevA mAMDyuM. OM guNasAgara "bharatArtha kurudezamAM hastinApura nAme nagarano huM rahevAsI chuM. amArA nagaramAM baneluM kautuka sAMbhaLo. e gajapuramAM ratnasaMcaya nAmano zreSThI raheto hato. tene sumaMgalA nAmanI patnI hatI. baMne ekabIjAne yogya hovAthI sukhI ane saMtoSI hatA. temane tyAM bhAgyavaMta putrano janma thayo garbhadhAraNa samaye mAtAe svapnamAM zreSTha evA sAgaranuM pAna kareluM hovAthI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra te svapna anusAra putranuM nAma rAkhyuM guNasAgara. mAtApitAne AnaMda pamADato, nagaranI nArIo vaDe ramADAto, kalA abhyAsa karato guNasAgara yauvanavayamAM Avyo. nagaranI dareka yuvatIo guNasAgarane snehanI najare jovA mAMDI. paraMtu guNasAgara alipta hato. eka divasa guNasAgarane koI zreSThInI ATha kanyAoe mArgamAM jato joyo. AThe kanyAonI dRSTi guNasAgaramAM sthaMbhI gaI. ATheya kanyAnA mAtApitAe kanyAono nizcaya jANI ratnasaMcaya zreSThIne vAta karI. e zreSThIonI vinaMtI ratnasaMcaye svIkArI lIdhI svIkArI lIdhI ane ATheya kanyAo sAthe vivAha nakkI karyA. eka divasa potAnA mahAlayanI agAsImAM ubho ubho guNasAgara kumAra nagarInuM avalokana karI rahyo hato tyAre tapathI khuza thayelA eka munine gocarI arthe nagaramAM bhramaNa karatA joI kumAranI najara te muni para paDI. ane tyAM ja sthaMbhI gaI. "A munino veza kevo AnaMdakArI che. bhUmi tarapha dRSTine sthApana karatA maMda gatie kevA gamana karI rahyAM che ? AvuM munipaNuM meM paNa kyAMka anubhaveluM che." munine joIne vicAra karato guNasAgara tyAM ja mUrchita thaI gayo. mAtApitA ane parivAra jhaTa doDatA AvI mUrchA vALavAnA prayatna karavA lAgyA. aneka upAyothI jyAre guNasAgara svastha thayo tyAre duHkhI thayelA tenA pitAe pUchyuM, "he putra ! akALe tArA zarIrane zuM thayuM ? koI rUpavatI lalanAne joIne mUrchA AvI gaI ? mane kahe, huM tarata ja tene meLavI ApuM." kumAra guNasAgara bolyo, "pitAjI ! evI mohanI ramatamAM mane jarAya majA nathI AvatI. kAraNa ke devagatimAM meM devalokanA sukha sArI peThe bhogavyA chatAM jIvane tRpti thaI nahi to manuSyanA A tuccha bhogothI jIvane tRpti zI rIte thaze ? he pitAjI ! tame jo mArA manoratha pUrNa karavAne prasanna thayA ho to mane zramaNapaNuM aMgIkAra karavAnI rajA Apo. kAraNake jharUkhAmAM ubhelA mane munidarzana jJAnathI potAno pUrvabhava jANyo ane pitA pAse dIkSA levAnI rajA mAgI. putranI vAta sAMbhaLI pitA glAni pAmyA ane kahyuM. "putra ! atyAre tAro dIkSAno ' 213
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ '14 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra samaya nathI. kAraNake paMDitoe traNa varga sAdhavAnI AjJA pharamAvelI che. pahelI avasthAmAM vidyAbhyAsa, bIjI vayamAM dhanaupArjana karI gRhastha dharmanuM pAlana ane dharma to trIjI avasthAmAM sevavAno kahyo che. mATe atyAre tAre dharma sAdhanAno vicAra karavo nahi." pitAnA vacana sAMbhaLI putra bolyo, he pitAjI ! anAdikALathI Aja paryaMta rasAdika je bhojana karyA te jo ekatra karI Dhagalo karavAmAM Ave to merUthI paNa adhika thaI jAya. je jaLanuM pAna karyuM che te jaLa ekyuM karatA sAgaranA sAgara thaI jAya. A saMsAramAM evA koI bhogo nathI je bhogo A jIve anaMtavAra na bhogavyA hoya jo evA bhogothI ya jIvane tRpti thaI nahi bhUtakALamAM e badhA bhogavatA sukho A bhavamAM jIvane prAyaH svamanI mAphaka thaI jAya che. jethI jIvanI lAlasA tRpta thatI nathI. mATe evA bhogamAM nA lapaTAtA he pitA ! bodha pAmo. mohamAM mUMjhAo nahi. bhogone bhogavavA chatAM saMtoSa thato nathI. muktimAM rakta vivekIjano bhogonI IcchA karatA nathI. muktinI varamALA vratanA dhana vinA prApta thatI nathI. Apa samaju ane vivekI thaI mane dIkSA levAmAM bAdhA karazo nahi. putranI dIkSA nizcaya jANI pitA mauna thaI gayA. koI upAya nA rahevAthI mAtA rUdana karatI putra pAse AvI. "he vatsa ! tArA jevA vinayavAna putra mATe amArA je kAMI manoratha hatA tene niSphaLa karIza nahi nahiMtara mAruM hRdaya phATI jaze. amArA mRtyu pachI tuM tArI icchA pUrNa karaje. mAtA vacana sAMbhaLI guNasAgara bolyo "he mAtA huM to avazya saMyamane AdarIza. A asAra saMsAramAM jIvo anaMtavAra putrapaNAne pAme che. anaMtIvAra mAtApaNe ke pitApaNuM utpanna thAya che. karmane AdhIna sthitivALA jIvo strI, putra, mAtA, pitA, mitra, bhAI, bhaginI, zatru ke snehIpaNe utpanna thAya che. evA saMsArasvarUpano vicAra karanArI he mAtAtu tArA mATe kheda karIza nahi jo huM ja tane iSTa chuM to maraNathI bhaya pAmelA mane
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNAsAgaranuM sarala - caritra dIkSA letA tAre aTakAvavo joIe nahi. muktinI rAjyalakSmIne utpanna karatA putrane kaI mAtA aTakAvI zake ? bhavasAgaramAMthI bahAra nIkaLatA evA mane tuM rajA Apa. saMsAra taravA mATe mane sahAya karanArI thA." ka zubhalagna sAvadhAna ja guNasAgaranuM vacana sAMbhaLI mAtAe yathAzakti samajAvavAno prayatna karyo. mAtAnA komaLa vacana sAMbhaLI jAtismaraNa jJAnathI potAnA bhavonI paraMparA jANanAra guNasAgare kahyuM, "mAtA ! A jIve duniyAmAM anaMtavAra kaSTa sahana karyA che. pUrve meM narakane viSe vaitaraNInA duHkho bhogavyA che." guNasAgare tenA bhavaduHkhonuM varNana karyuM ane potAnI makkamatA jAhera karI. putrano nizcaya jANI mAtA oziyALI thaI gaI. putranA caraNa pakaDIne bolI, "dIkarA ! tAro nizcaya apUrva che. mArI ATa ATalI kAkalUdI chatAM tArA nizcayamAM phera paDyo nathI. paraMtu mArI eka vAta mAnya rAkha. tArA vivAha mATe je kanyAo AvelI che temanI sAthe vivAha karI mane vahuonA mukha batAva. tane paraNelo joI kRtArtha thayelI huM anumati ApIza." mAtAnI moha ghelachA jANI putra bolyo, "paraNIne huM tarata dIkSA aMgIkAra karanAra hovAthI evA lagnathI lAbha zuM? chatAM paNa huM tAruM vacana aMgIkAra karuM chuM. tArI icchA pUrNa thayA bAda tAre mane bIjA koI kAraNathI aTakAvavo nahi. kanyAonA mAtApitAne paNa mArI dIkSAnI vAta jaNAvavI jethI temane ThagavApaNuM thAya nahi." ratnasaMcaya zeThe kanyAonA pitAone teDAvI temane spaSTa vAta jaNAvI dIdhI. temaNe kahI dIdhuM ke temano putra lagna pachI tarata ja dIkSA prahaNa karavA Icche che. mATe kAMto lagna karo kAM to vivAha toDI nAkhavo. zeThanI vAta sAMbhaLI badhA vicAramAM paDI gayA. sau potapotAnA ghera AvI potAnI kanyAne pUchavA lAgyA. kanyAoe potAno nizcaya jaNAvI dIdho
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI pRthvIcaMdra ane guNasAgaranuM sarala - caritra ke tAkIde lagna karI nAkhavA. teo paNa saMyama leze. mAtApitAe rAjI thaI ratnasaMcaya zreSThIne samAcAra jaNAvI dIdhA vivAhanI taiyArI thaI gaI. kulAcAra pramANe guNasAgara moTA ADaMbarapUrvaka paraNavAne Avyo. kumAra toraNe AvIne Ubho rahyo tyAre maMgala vAjIMtro vAgatA hatA, maMgaLa gIto gavAtA hatA, lokono satkAra karAto hato tyAre poMkhavAne ubhelA vararAjA guNasAgara judA ja vicAromAM mazagUla hato. vivAhanI sAmagrIne jyAre loko bAhya dRSTithI jatA hatA tyAre guNasAgara aMtaradaSTithI tenI tulanA karato hato ene thAya che zeraDIthI poMkhavA vaDe have tAre gRhastha dharma calAvavA jIvahiMsA karavI paDaze muzalathI poMkhavA tenI mAphaka jIvone khAMDavA paDaze. nArIrUpI jotaruM gaLe vaLage che. te tAre sahana karavuM paDaze mAyarAmAM pesatA jANe mAyArUpI gRhamAM pesI. aMtadaSTithI vicAra karatA guNasAgarano vivAha vidhi samApta thaI gayo. parivAra sAthe ATheya kanyAone laIne guNasAgara potAnA makAna tarapha cAlyo. ja gaNasAgaranA kevalajJAna thAya che ? ATha kanyAo sAthe zobhatA vararAjAne keTalAka vakhANatA hatA. keTalAka kahetA have dIkSA kevI rIte le che? kanyAo zuM joIne vairAgyavAna sAthe paraNI haze? judA judA prakAranI vAto sAMbhaLato guNasAgara potAnA makAne Avyo. parivAra ane kanyAo sAthe beThelo kumAra vicAre che, "mAtApitAnI abhilASA pUrNa thavAthI have prAtaHkALe ja huM guru pAse dIkSA aMgIkAra karIza. guruno vinaya vaiyAvacca karIza. dhyAna ane zAnamAM sajAga rahIne bhavasAgara pAra utarIza." e pramANe Atma-ciMtana karato guNasAgara jAti smaraNa jJAna vaDe pUrvabhavone saMbhArato ane cAritranI ArAdhanAnuM smaraNa karato dharma dhyAnamAMthI zukladhyAne caDyo. e zukala dhyAna ArUDha thayelA guNasAgara kSapakazreNIe caDhI tyAM ja kevaLajJAna pAmyA.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra zAMtarasamAM magna guNasAgara - potAnA svAmIne nizcila dRSTivALA joI lajjAthI avanata mastakavALI sarva navoDhAo vicAramAM paDI. "gRhastha ane mohanA maMdirAmAM rahevA chatAM amArA svAmIne dhanya che ke teo zAMtarasamAM ja lIna che. amArA mATe emane jarAya rAga nathI. amane paNa dhanya che ke AvA svAmIne pAmyA. ame paNa emanI pAse dIkSA grahaNa karI paramapada pAmIzuM. dharma dhyAnamAM zubhabhAvanArUDha thayelI ATheya kanyAo paNa dharmadhyAnamAMthI zukaladhyAne ArUDha thaI kSapakazreNIe caDhI cAra ghanaghAtI karmano nAzakarI kevaLajJAnane pAmI. 217 te samaye AkAzamaMDaLamAM nRtya karatA devatAo duMdubhi vagADavA mAMDyA ane enA makAna para sugaMdhita jalanI vRSTi karavAM mAMDyA. puSpanA Dhaga AMgaNAmAM paDavA mAMDyA. daidipyamAna devothI AcchAdita guNasAgaranuM bhavana joI Azcarya pAmatA bolavA mAMDyA, "aho ! guNasAgaranA vivAha enA puNyathI AkarSAyelA devatAo, bhAga levA AvyA che ke zuM ? devatAo sAdhuveSe temanI samakSa pragaTa thayA. sAdhu veSadhArI temane namaskAra karI devatAoe kevalajJAna mahotsava karyo. A vRtAMta jANI guNasAgaranA mAtApitAne paNa dharmadhyAnanI bhAvanA AvatAM zukaladhyAna pragaTa thayuM ane karmono nAza thatAM temane paNa kevalajJAna prApta thayuM. A badhA vRtAMtanI khabara paDatAM zrIzekhara rAjA Azcarya pAmato tyAM AvI traNa pradakSiNA pharI kevaLajJAnIne namaskAra karI temanI AgaLa beTho. te samaye ke pRthvIcaMdra nareza ! huM tamArA nagara tarapha AvavAnI taiyArImAM hato ane vRtAMta jANavAthI huM tyAM gayo. ane temanI pAse beTho. "zuM Amane kevaLajJAna thayuM haze ?" mArA mananA vitarkano javAba ApatA hoya tema tarata ja guNasAgara kevalI bolyA, "he saumya ! tuM svayaM ayodhyA tarapha javAnI taiyArImAM hato paNa kautuka jovA ahi Avyo. paNa he sudhana ! emAM Azcarya zuM che ? AnAthI paNa vadhAre Azcarya to tuM ayodhyA rAjasabhAmAM joIza.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra ja pRthvIcaMdra rAjAne have kevaLajJAna thAya che ja ekavIsa bhavanA sAthI guNasAgaranuM vRttAMta sAbhaLI rAjA pRthvIcaMdra ajaba vicAramAM paDI gayA. emanI vicAra zreNI badalAI gaI. nistabdha thaI zubha bhAvanArUDha thaI gayA. kharA mahAmuni mahAtmA guNasAgara che ke jemaNe mohane jItI potAnuM kArya sAdhI lIdhuM che. teo to bhavasAgara tarI gayA ane huM? huM to jANatAM chatAM paNa mAtApitAnI dAkSiNyatAthI vikaTa evA rAjyarUpa yaMtranA cakramAM paDI gayo. e divasa kyAre Avaze jyAre guNoe gariSTha evA munijanonA darzana karI temanA caraNe namIza. gurunI bhakti karatAM ratnatrayIne dhAraNa karanAro huM kyAre thaIza ? koIpaNa sthaLa hoya paNa samatArasane jhIlato ane dhyAnamAM ekAgra evA kAusagga dhyAne ubho houM evo divasa mAro kyAre Avaze? zubhabhAvanA bhAvatA pRthvIcaMdra rAjA kSepaka zreNIe ArUDha thayA. zivamaMdiramAM pahoMcavA mATe tyAMthI anukrame pagathiyAM caDhavA lAgyA. ane te kSINa mohanAmAM bAramAM guNasthAnake pahoMcI gayA. tyAM aMta samaye zukaladhyAnarUpI agni vaDe ghanaghAti karmano nAza karI nAMkhyo. jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya catuSka, aMtarAya pAMca ema cauda prakRti kSaya karI kevaLa jJAna prApta karI terame sthAnake AvyA ane kevaLajJAnI pRthvIcaMdra thayA. te samaye saudharma Indra devatAo sAthe tyAM AvI muniveSa arpaNa karI kevalajJAnano mahotsava karyo. te samaye harisiMha rAjA paNa padyAvatI devI sAthe tyAM Avyo. munimAM veSamAM kevaLajJAnI putrane joIne harSathI namaskAra karI stuti karavA lAgyA. "dIkSA ame levAne yogya hatA. te dIkSA tame zI rIte pAmI gayA?" rAjA kevalInI stuti karatA hatA ane potAnI niMdA karatA hatA te daramiyAna svAmInuM adbhuta caritra jANI soLe navoDhAo tyAM AvI pahoMcI kevalIne namaskAra karI padyAvatI devInI pAchaLa beThI. kevalI bhagavAnanI prazAMta mudrAne jotI e strIonI vicArazreNI
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra bhAvinA yoge palaTAI gaI. te bALAo anityatAnuM smaraNa karatI zubha bhAvanAmAM ArUDha thaIne tarata ja kevaLajJAna pAmI. indre temane sAdhvI veSa ApI temane namaskAra karyA. temanI stuti karI. 219 ekavIsa bhavanA saMbaMdhavALA pRthvIcaMdra rAjA ane guNasAgara kevalajJAna prApta karI kRtakRtya thaI gayA. kevalajJAna prApta thayA pachI AtmA te ja bhavamAM zeSa Ayu pUrNa karI zivamaMdiramAM cAlyo jAya che. :: pRthvIcaMdranI dezanA : rAjA harisiMhanA kathana bAda parSadAnI AgaLa pRthvIcaMdra kevalI dharmopadeza ApavA lAgyA. "he bhavyajano ! saMsAranI mohamAyAmAM mUMjhAI tame pramAdI thAo nahi. jo tamAre bhavasAgara tarI pAra thavuM hoya to saMyamarUpI rathamA ArUDha thaI jAo. kAraNake janma, jarA, mRtyu, roga, zokAdi nI2 jemAM khaLabhaLI rahyA che, kaSAyarUpI tuccha matsyo jyAM kUdAkUdA karI rahyA che, rAga ane dveSarUpI udvego jemAM uchALA mArI rahyA che evA saMsArarUpI samudramAMthI tarI pAra javuM hoya to saMpUrNa jJAnarUpI nAvikanI sahAyathI cAritrarUpI vahANamAM ArUDha thAo to tame pAra pAmazo. anyathA e samudrano pAra pAmI zakAze nahi. corAsI lAkha jIvayonimAM cAritrane anukULa sAmagrI mAtra manuSyabhavamAM prApta thaI zake che mATe dharmane yogya sAmagrI manuSyabhavamAM prApta thavA chatAM jo pramAdI banIne hArI jazo ane dharmanI upekSA karazo to dhanadanA putronI mAphaka tamane evI taka maLavI durlabha thaI paDaze. tApralimanagarImAM zrIkIrti nAme rAjA hato. nagarImAM dhanADhayajano jenI pAse koTi dravya hoya te potAnA makAna para dhvajA caDAve evI rAja AjJA hovAthI nagaramAM anekanA makonA upara dhvajAo pharakatI hatI. koI koInA makAno para eka karatAM paNa adhika dhvajAo jovAtI hatI. evuM sukhI ane AbAdIvALuM e zahera hatuM. te nagaramAM dhanada nAme. moTo zAhukAra
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra raheto hato. kuberabhaMDarI samAna dhanika hovA chatAM potAnA makAna para dhajA pharakAvato nahi. jyAre dhanadanA putronA vicAro judA hatA. potAnA makAna para dhajA pharakatI jovA teo khUba Atura hatA. pitAnI maryAdAnuM ullaMghana karI potAnI icchA pAra pADavAmAM teo mAnatA na hatA. dhvajAo pharakatI hoya tevA nagarajanonuM sanmAna rAjA sAruM karato. anya loko paNa temane khUba mAna ApatA. anyano satkAra thato joI eka divasa temaNe pUchyuM, "pitAjI ! ApaNI pAse vipula dhanasAmagrI hovA chatAM zA mATe dhajA pharakAvatA nathI ?" pitAe javAba Apyo, "ApaNA dhananI saMkhyA thaI zake tema nathI. ane gaNatarI karyA vagara mRSA bolavuM e sajjana puruSone yogya nathI. vaLI dharmakArya karyA vagara bAhya ADaMbara karavo yogya nathI." 220 A pramANe putrone samajAvavA chatAM temanA mananuM samAdhAna thayuM nahi. keTaloka samaya cAlyo gayo. eka divasa vivAha kAryamAM svajanonA AgrahathI dhanada putrone samajAvI bahAragAma gayo. tyAre putroe avasara prApta thavAthI pitAnA saMcaya karelA ratno bhaMDAramAMthI kADhI bahAra bajAramAM vecI nAkhyA bahAragAmanA vyApArIo kharIdI laI dravya ApI cAlyA gayA. A badhu draSTaya koTi saMkhyAmAM thavAthI potAnA makAna para suvarNadaMDathI suzobhita dhvajA potAnA makAna para UbhI karI dIdhI. jyAre dhanada kAma ATopIne nagaramAM Avyo ane potAnA makAna upara dhvajA joI. putrone pUchyuM to temaNe badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. putronI vAta sAMbhaLI krodhAvezamAM dhamadhamatA dhanade putrone kahyuM, "are ! kulAMgAro ! kuputro ! kubuddhivALAo ! tame A zuM karyuM ? badhA ratno vecI tame mAtra ATalu ja dravya meLavyuM ? ATalA dravya karatA vadhAre mArA eka ratnanI kiMmata hatI. tame pANInA mUlye tene vecI dIdhA. have mArA gharamAMthI bahAra nIkaLo. badhA ratno pAchA nA meLave tyAM sudhI tamAruM mukha mane batAvazo nahi. pitAno tiraskAra pAmI ghara bahAra nIkaLI e putro ratnonA kharIdAra vyApArIone zodhavA lAgyA. paNa teo potapotAnA nagare jatA rahyA hovAthI temane patto
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra maLyo nahi. pRthvI para bhramaNa karI teo mahAduHkha pAmyA. mATe he bhavyo ! dharma ArAdhavAne manuSyabhavamAM badhI sAmagrI prApta thavA chatAM guruno joga pAmI jo saMyamanI ArAdhanA karazo nahi to gumAvelI taka vAraMvAra prApta karI zakazo nahi." e pramANe kevalajJAnI bhagavAna pRthvIcaMdra rAjarSinI dezanA sAMbhaLI potapotAnI zakti pramANe koI e sAdhudharma to koIe zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. sudhana sArthavAha kevalI bhagavAnane namIne bolyo "he bhagavAna tamArAmAM tema ja guNasAgara kevalImAM ATaluM badhuM sarakhApaNuM kema che? e sudhananA praznamAM pRthvIcaMdra kevalI e parSadA AgaLa zaMkharAjA ane kalAvatI rANInA bhavathI zarU karI baMnene A bhavamAM kevalajJAna pragaTyuM tyAM lagIno tamAma vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. ane upasaMhAra karatA kahyuM ke "bane dareka bhavamAM puNyAnubaMdhI puNya sarakhuM ja meLavatA hatA jethI sarakhI sukhasamRddhi bhogavatA hatA. pUrvabhavanI mArI strIe paNa saMyamanI ArAdhanA karI devavimAnamAM utpanna thaI ane tyAMthI A bhavamAM paNa mArI strI thaI ane mArI pAchaLa te paNa kevalajJAna pAmI. jagatamAM ghaNuM karIne sarakhA guNavALA prANIomAM ja prema utpanna thAya che." e pramANe sudhana paNa pratibodha pAmyo ayodhyAnI khAlI paDelI rAjyagAdI upara saudharmendra harisiMharAjAnA dvitiya putra hariSaNano rAjyAbhiSeka karyo. ja mokSagamana ane chevaTa 2 teramA guNasthAnake rahela pRthvIcaMdra rAjarSi ane guNasAgara kevalI pRthvI para vihAra karI bhavyajanone pratibodha karavA mAMDyA. pRthvImaMDala upara vihAra karI bhavyajano para upakAra karatA karatA temano nirvANa samaya have najIka Avyo. jANI, mana, vacana ane kAyAnA yogone rodhatA teramA guNasthAnakanA aMte nAmakarmanI ogaNatrIsa ane vedanIyanI eka ema trIsa prakRtino udayamAMthI kSaya karatA ane zukaladhyAnanA trIjA pAdanuM dhyAna karatA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pRthvIcaMdra - ane guNasAgaranuM sarala - caritra caudame guNasthAnake AvyA. e guNasthAnakanA aMta samaye sattAmAM rahelI bahotera prakRtino kSaya karI A mahAmunio zivavadhunA bharathAra thayA. potapotAnuM Ayu pUrNa karI muktipurI cAlyA gayA. 222 zaMkharAjA ane kalAvatInA bhavamAM e baMne AtmAo ApaNA jevA ja AtmA hovA chatAM emanAmAM dharmabhAvanA jAgRta thaI. gurunA samAgame samyaktva prApti thatA satya deva, guru ane dharmanI oLakha thatAM teonI dizA pharI gaI, ane muktinI bhAvanA jAgRta thaI. pachI to saMsAranI Riddhi siddhi ke ramaNIonA bhogamAM nA lobhAtA eka muktinI ja tamannA temanAmAM jAgRta hovAthI avasara prApta thatAM tRNanI mAphaka bhogone paNa tyajI daI baMne cAritranI ArAdhanA karavA mAMDyA. e rIte bhavobhava saMyamanI ArAdhanA karatA emanuM dharmavRkSa khUba vRddhi pAmyuM. jenA phaLa ekavIsamAM bhavamAM emane pragaTa rIte prApta thayAM te ApaNe jANyuM. e rIte emanuM caritra vAMcI ApaNe paNa emanA jevI bhAvanA bhAvI paNa emanA mArge javAnI taiyArI karIe. bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna. *****
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
_