________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર રાજ્ય અને ભોગથી વિરક્ત થઈ ગયો. તેણે વિચાર્યું કે અરે, લક્ષ્મી, જીવન, યૌવન, પરિવાર વગેરે બધું અનિત્ય છે. જે કાલે હોય તે આજે હોતું નથી. ભોગો તો રોગ કરનારા છે. જ્યાં સંયોગ છે ત્યાં વિયોગ આવવાનો જ છે. સંસારના સુખ અને મોહ ક્ષણભંગુર છે. જન્મ, મૃત્યુ, રોગ, શોક પ્રતિદિન નાશ કરી રહ્યા છે. માતાપિતા પ્રત્યેનો મોહ પણ દુઃખદાયી છે. આ બધુ પંખીના મેળા જેવું છે. જેમ રાત્રે વૃક્ષ પર ભેગા થયેલા પંખીઓ સવાર થતાં જુદા જુદા માર્ગે ઊડી જાય છે તેમ પરિવાર (માતા-પિતા) પણ મૃત્યુ પછી કઈ ગતિમાં જાય છે તે જાણી શકાતું નથી. માતા મરીને બીજા ભવમાં પ્રિયા થાય અથવા પ્રિયા મરીને બીજા ભવમાં માતા થાય તેવી આ સંસારની મોહદશા છે.
- પિતાના મૃત્યુથી શોકગ્રસ્ત નિષિકુંડલ કુમારને પિતાનું સામ્રાજ્ય ભોગવવા છતાં મનમાં ભોગનો આનંદ નથી. સંસારનું અનિત્ય સ્વરૂપ તેના હૈયામાંથી ખસતું નથી. એ સમયમાં શ્રીમનું અનંતવીર્ય તીર્થકર ભગવાન ત્યાં સમોવસર્યા. દેવતાઓએ સમવસરણની રચના કરી. વનપાલકે રાજાને આવીને કહ્યું નિધિકુંડલ રાજા પ્રસન્ન થઈને પોતાનો શોક દૂર કરવા પરિવાર સહિત તેમજ મંત્રી, સામંત અને સેનાપતિ વગેરે ચતુરંગ સેનાને લઈને ભગવાનને વાંદવા ચાલ્યો. સમવસરણ જોઈને રાજચિહ્નનો ત્યાગ કરી પ્રદક્ષિણા પૂર્વક જિનેશ્વરને નમીને યોગ્ય સ્થાનકે સાંભળવા બેઠો. ભગવાન દેશના આપે છે.
“આ સંસારમાં પ્રાણીઓ ચોરાસી લાખ જીવયોનિમાં પરિભ્રમણ કરે છે. એમને મનુષ્યભવ પ્રાપ્ત થવો બહુ દુર્લભ છે. એવો દુર્લભ મનુષ્યભવ પામીને પણ જો માણસ સંસારમાં રાચીમાચીને હારી જાય, ધર્મકર્મ વગર મનુષ્યજીવન નકામું જાય તો પછી દોહ્યલો નરભવ ફરીથી પ્રાપ્ત થતો નથી. મનુષ્યભવમા સર્વે સમાન હોવા છતાં ઊંચ-નીચ, ગરીબ-તવંગર, અમીરફકીર, રંક અને રાજા એ બધો તફાવત પોતપોતાના કર્મોના લીધે જોવામાં આવે છે. કેટલાક ધર્મજનો આત્મહિતમાં મગ્ન હોય છે જ્યારે કેટલાક
