________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુન્નસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
હું એવું કંઈક કરું કે જેથી એની સમૃદ્ધિ હવામાં ઊડી જાય અને તે દુઃખી દુ:ખી થઈ જાય.” પોતાનો વિચાર મનમાં રાખી થોડો સમય પસાર કર્યો. નગરમાં રાજા અને સર્વ લોકોમાં માનીતો થયો. ધન્યનો ભાઈ હોવાથી નોકર, ચાકર તેમજ લોકો પણ માન આપતા. એક દિવસ ખાનગીમાં રાજાને ધરણે કહ્યું, “આપ બુદ્ધિમય છો છતાં ધન્ય આપને ઠગી ગયો છે.' રાજા વિસ્મય પામતા પૂછ્યું શું સત્ય વાત છે ? ધરણે કહ્યું, “ધન્ય તો ચંડાળનો પુત્ર છે. દુરાચારી હોવાથી રાજાએ નગર બહાર કાઢી મૂકેલો તે આપના નગરમાં આવીને આપને ફસાવી ગયો.” રાજા ચમકી ગયો અને ધરણને કહ્યું, “આ વાત નગરમાં કોઈને કરીશ નહિ. હું એવું કંઈક કરીશ કે ધન્યના સ્થાને તને સ્થાપન કરીશ.” ધરણના આનંદનો પાર રહ્યો નહિ રાતના સમયે રાજાએ ધન્યને મારી નાખવા મકાનમાં ગુપ્ત રીતે મારાઓ મૂક્યા. ધન્યના મસ્તકમાં વેદના થવાથી ધન્યનો વેશ પહેરી ધરણ રાજસભામાં જવા પ્રાતઃકાળે જેવો નીકળ્યો તેવો જ મારાઓએ મારી નાખ્યો. ભાઈના મૃત્યુના શોકમાંથી ધન્ય બહાર આવ્યો નહિ ત્યારે રાજાએ એના ભાઈના કારસ્તાનની વાત કરી એટલે શોકમાંથી મુક્ત થઈને ધન્ય સુખમાં સમય પસાર કરવા માંડ્યો એક દિવસ કેવલી ભગવાન ત્યાં સમવસર્યા. રાજા સહિત સર્વે તેમને વાંદવાને આવ્યા. તેમની ધર્મદેશના સાંભળી ધન્યે ભગવાનને પૂછ્યું, “ભગવાન ! મારો ભાઈ નિષ્કારણ મારા પર દ્વેષ કરતો હતો તેનું કારણ શું ? તે મરણ પામીને ક્યાં ગયો ?”
129
ધન્યના જવાબમા કેવલી ભગવને કહ્યું, “પરભવના વેથી આ ભવમાં ધરણ તારો ભાઈ હોવા છતાં દ્વેષી થયો હતો, તે મરીને માતંગની પુત્રી થયો છે. યૌવનવયમાં એને ચાંડાલ સાથે પરણાવી. તે સર્પદંશથી મૃત્યુ પામીને હાલમાં ધોબીની પુત્રી પણે ઉત્પન્ન થયો છે. દુર્ગંધ, દુઃસ્વર, મુંગી, બહેરી, કુરુપ એવા અનેક દોષોથી ભરેલી તે અત્યારે છે.” કેવલી ભગવાનની વાણી સાંભળી વૈરાગ્ય પામેલા ધન્યે પોતાના પદ ઉપર પુત્રને સ્થાપન કરી દીક્ષા ગ્રહણ કરી દેવલોક ગયો. ધન્ય પોતાના સત્યપણાથી મોક્ષની લક્ષ્મીને વરશે. પેલો ધરણ પોતાની દુર્બુદ્ધિથી અનેક જૂઠ અને કુકર્મ કરતો ભવાટવીમાં
