________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ
•
ચરિત્ર
193
રાજાએ કંઈક નિશ્ચય કરી પંચદિવ્ય કર્યા અને મંત્રી આદિ પરિવાર સહિત રાજા પંચદિવ્ય પાછળ ચાલ્યો એ પંચદિવ્ય નગરમાં ભમીને ઉદ્યાનમાં બાળક કુસુમાયુધ જ્યાં રમી રહ્યો હતો ત્યાં આવી સ્થિર થઈ ગયા પછી તો રાજા અને યુવરાજ એની માતા સહિત બાળકોને મહોત્સવપૂર્વક નગરમાં લાવ્યા રાજમંદિરમાં ઉચ્ચ પદે કુમારને સ્થાપન કરી બંને ભાઈઓ પ્રિયમતીને કહેવા લાગ્યા, “હે માતા ! તમે આ રાજ્યને ગ્રહણ કરો તો અમે દીક્ષા લઈએ.” સાર્થવાહે આવીને રાજાને અરજ કરી રાણીની ઓળખાણ આપી અને કહ્યું કે, “મારે ચંપામાં જઈને મહારાજને સોંપવા એવી ભલામણ છે. માટે આપ એને મુક્ત કરો. તે કલિંગાસધિપતિની રાજકુમારી પ્રિયમતી છે. સાર્થવાહની વાણી સાંભળી બંને રાજબાંધવો પ્રિયમતીના ચરણમાં પડીને બોલ્યા, “તમે તો અમારા માસી થાઓ. રાજાએ સાર્થવાહને જયરાજાને જણાવવા ચંપાનગરી રવાના કર્યો. રાજપુરુષો અને પ્રજાની હાજરીમાં કુસુમાયુધનો રાજ્યભિષેક કરી બંને ભાઈઓએ દીક્ષા લીધી.”
: શિવવર્ધનપુરમા ઃ
રાજા કુસુમાયુધ પૂર્વભવના પુણ્ય યોગથી મંત્રી, સામંત અને સેનાપતિના પ્રતાપે અખંડિત શાસનવાળો થયો. એકવાર બાળરાજા કુસુમાયુધ રાજસભામાં બેઠો હતો ત્યારે અવંતિદેશનો રાજા રાજશેખરનો દૂત રાજસભામાં હાજર થઈ કુસુમાયુધને કહેવા લાગ્યો, “હે રાજન ! મારા સ્વામી એ તમને કહેવાડાવ્યું છે હાથી, ઘોડા, રથ વગેરે સમૃદ્ધિ રાજશેખરને સમર્પણ કરી તેમને શરણે આવો એટલે અન્ય રાજાઓ તમને હેરાન કરી શકશે નહિ.” દૂતના વચન સાંભળી મુખ્યમંત્રી શાલે જવાબ આપ્યો, “બાલ સ્વભાવી કુસુમાયુધ સેવા કરવાનું જ જાણતો નથી. ગજ, ઘોડા અને ૨થ સાથે ક્રીડા કરવાવાળો રાજા તમને કેવી રીતે મોકલી શકે ? છતાં તમારે જરૂર હોય તો ધનભંડાર મોકલો તો ખરીદીને મોકલીએ.” શાલમંત્રીની વાણી સાંભળી સામાન્ય
માનવીની જેમ ક્રોધ કરીને દૂત બોલ્યો, “આવા મંત્રીઓથી કુસુમાયુધ
