________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
તેના પ્રેમની ઝંખના કરવા લાગે છે. કુમાર પૂછે છે, “બાળા! તું પાતાળમાંથી આવેલી નાગકન્યા છે કે સ્વર્ગમાંથી આવેલી દેવકન્યા?” બાળા બોલી શકી નહિ. પ્રાત:કાળના મંગલ વાંજીત્રો અને મધુરા સ્ત્રોતોથી સ્વપ્નમાં વિહાર કરતો આ કુમાર જાગૃત થયો. બેબાકળો બનીને ચારે તરફ નજર કરવા માંડ્યો. નંદનવન ક્યાં? સુંદર વાવડી ક્યાં? અદ્ભુત લાવશ્યવાળી કન્યા ક્યાં ? ગાંડાની માફક ચારેબાજુ દોડાદોડ કરવા લાગ્યો. પેલી સ્વપ્ન સુંદરી ક્યાં ગઈ? રાજકુમારના મિત્રો આવી પહોંચ્યા. રાજકુમારને પ્રસન્ન કરવાના અનેક ઉપાયો તેમણે કર્યા. પછી રાજકુમારે અભુત લાવશ્યવાળી સ્વપ્નસુંદરીની વાત કરી. પણ નામ ઠેકાણા વગર એ સ્વપ્નસુંદરીને શોધવી ક્યાં ? એ ચિંતાતુર રાજકુમાર અને તેના મિત્રો સમક્ષ રાજસેવક આવીને ઊભો રહ્યો, “રાજકુમાર ! રત્નચૂડ રાજાના સેવકો આપના દર્શન કરવાની રજા માંગે છે. આપને કંઈક અદ્ભુત બતાવવા માંગે છે.” રાજકુમારે અનુમતિ આપી.
રત્નચુડ રાજાના સેવકોએ રાજકુમારની પાસે આવી નમસ્કાર કરી પેલું અદ્ભુત ચિત્રપટ કુમારના હાથમાં મૂક્યું. ચિત્ર જોતા જ રાજકુમાર બોલી ઉડ્યો. “મિત્રો, આ જ સ્વપ્નસુંદરી !” મિત્રોએ કુમારને કહ્યું આતો કોઈ દેવીનું ચિત્ર લાગે છે. દેવીનું સ્વપ્ન આવ્યું કે શું ? રાજકુમાર સેવકોને પૂછે છે, “આ કોણ દેવીનું ચિત્ર છે?” સેવકો કહે છે કે આ કોઈ દેવીનું ચિત્ર નથી પણ વિજયાવતીના રાજા રત્નચૂડની કુંવરી પુરંદરયશાનું ચિત્ર છે. આનંદ પામીને કુમારે સેવકોને લાખ દીનાર આપીને વિદાય કર્યા. રાજકુમારે મિત્રોને કહ્યું આ જ બાળા તેના સ્વપ્નના આવી હતી. વૈરાગ્યવાન કુમારનું મન આ બાળામાં રક્ત થયેલું જાણી રાજા ખુશ થાય છે. રાજાએ કુમારના પ્રયાણ માટે સારું મુહૂર્ત જોવરાવી હાથી, ઘોડા, રથ, પાયદળ વગેરે તથા કુશળ મંત્રીઓ સાથે નિધિ કુંડલને વિદાય કર્યો. નિધિકુંડલ મહા અરણ્યમાં આવ્યો ત્યારે દેવયોગે તેનો અશ્વ સમુદાયથી વિખુટો પડી ગયો. અશ્વથી હરાયેલો કુમાર એકાકીપણે ભટકતો રાત પડી ત્યારે જાગૃતપણે વનમાં સમય પસાર કરવા માંડ્યો. એ ભયંકર વનમાં મધ્યરાત્રીએ કુમાર જાગતો હતો