________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણાસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
157
પિતાનો સંદેશો આવવાથી કુમાર રાજાની આજ્ઞા લઈને પ્રસૂતા પત્ની સાથે પોતાના નગરે જવા નીકળ્યો રસ્તામાં આ તાપસ આશ્રમ નજીક આવી પહોંચ્યો.
અનેક વનચર પશુઓને કિલકિલાટ કરતા જોઈ શુકકુમારની મૃગયાવૃત્તિ સતેજ થઈ. પોતાના અશ્વને એ પશુઓ તરફ દોડાવ્યો. દૈવયોગે માર્ગમાં તૃણથી આચ્છાદિત એક ખાઈમાં અશ્વ પડી ગયો. અશ્વ નીચે દબાયો અને કુમારને ઘણી ઈજા થઈ. સુભટો આવી પહોંચ્યા અને કુમારને ખાઈમાંથી બહાર કાઢ્યો. પતિના દુઃખથી ગુણમાલા પણ અત્યંત વ્યથિત થઈને વિલાપ કરવા માંડી. એના માતાપિતા પણ સમાચાર મળવાથી આવી પહોંચ્યા. છતાંય બે દિવસ મહાવ્યથા ભોગવી કુમાર પીડાથી મરણ પામ્યો. મૃગયારૂપી પાપનું ફળ એ રીતે અને તરત જ મળી ગયું. ગુણમાલા પતિ સાથે બળી મરવા તૈયાર થઈ. માતાપિતાએ સમજાવી અને ત્રણેય દુઃખીજીવ આ તપોવનમાં કુલપતિ પાસે આવ્યા. કુલપતિએ વૈરાગ્યનો ઉપદેશ આપી શાંત કર્યા. ઉપદેશથી વૈરાગ્ય પામી રાજારાણીએ તાપસી દીક્ષા લેવાનો વિચાર કર્યો. મોટા પુત્રને ગાદી પર બેસાડી રાજા, રાણી અને પ્રસૂતા ગુણમાલાએ દીક્ષા ગ્રહણ કરી. કેટલાક દિવસ પછી ગુણમાલાએ મનોહર પુત્રીને જન્મ આપ્યો અને શૂલની વ્યાધિથી પીડાઈને ત્યાં જ કાળધર્મ પામી ગઈ. પુત્રીના મરણથી વ્યથિત થયેલી પુષ્પમાલાએ તે બાળાને ઉછેરવા માંડી. વનમાલા નામે વૃદ્ધિ પામતી બાળા યૌવનવયમાં આવી. વસંતમુનિને પોતાના પદ ઉપર સ્થાપન કરી કુલપતિ પણ સ્વર્ગે ગયા. પુષ્પમાલા પણ દૈવવશાસાત્ કાળધર્મ પામી ગઈ. વસંતમુનિ એટલે હું પોતે :
મારા ગુરુએ કહ્યું હતું કે “આ બાળાનો જે પતિ થશે તે મોટો મહારાજ-ધિરાજ થશે. માટે આ બાળા વનમાલાને ગ્રહણ કરી મને મોહબંધનમાંથી મુક્ત કર.” વસંત રાજર્ષિનું વચન સ્વીકારી કુમારે વનમાલા સાથે પાણિગ્રહણ કર્યું. નવોઢા પ્રિયા સાથે કેટલાક દિવસ રહી કુલપતિની આજ્ઞા લઈને પદ્યોત્તર કુમાર મથુરાના માર્ગે ચાલ્યો.
