________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
આશ્રમને જોઈને કુમારે ત્યાં પડાવ નાખ્યો અને તાપસપતિને નમવા આવ્યો. તાપસપતિને નમીને બેઠો એટલે તાપસપતિએ પણ એને ઉત્તમ અતિથિ જાણી (રાજકુમાર) એને લાયક મનોહર કન્યાને બોલાવી. કુમાર તેના સૌંદર્ય ને જોઈને દિગ્મૂઢ થઈ ગયો. “આટલું અદ્ભૂત સૌંદર્ય ! તે પણ ઋષિના આશ્રમમાં ક્યાંથી ?” કુમારને શંકાશીલ જોઈને તાપસપતિએ ખુલાસો કરવા માંડ્યો. કુમાર પણ સાંભળવા તત્પર થયો.
156
“ઉત્તર દિશાએ સુરભિપુર નગરમાં વસંતરાજા રાજ્ય કરતો હતો. તેને ઘણી રાણીઓ હતી તેમાં પૈકી પુષ્પમાલા રાણીને ગુણમાલા નામે પુત્રી થઈ. રાજકુમારી ઉપર રાજાને અપૂર્વ પ્રેમ હોવાથી યૌવનવયમાં અનેક રાજકુમારો એને વરવાને આતુર હતા છતાં રાજાએ કોઈને કન્યા આપી નહિ. એકવાર ચંપાનગરનો યુવરાજ શુકકુમાર મોટા સૈન્ય સાથે ફરતો ફરતો ત્યાં આવ્યો. રાજાએ તેનો આદરસત્કાર કર્યો અને મંત્રીઓની સમજાવટ પછી આ રાજકુમાર સાથે ગુણમાલાને પરણાવી દીધી. રાજાએ આપેલા રાજભુવનમાં પ્રિયા સાથે નિવાસ કરતા રાજકુમારમાં અનેક ગુણો હતાં છતાં ચંદ્રમાના કલંકની માફક એક અવગુણ હતો. તેને શિકારનું વ્યસન હતું. રોજ દૂર દૂર જંગલમાં જઈ અનેક નિર્દોષ પ્રાણીઓનો શિકાર કરી મારી નાખતો હતો. રાજાએ તેને શિખામણ (ઉપદેશ) આપી શકે તેવા સુમુખ નામના ભટને આજ્ઞાકરી. સુમુખ રાજકુમાર પાસે આવીને ઉપદેશ આપવા માંડ્યો. “ઉત્તમ જનોએ પ્રાણીવધનું પાપ ના કરવું જોઈએ. દીન, અનાથ તેમજ નાસી જતા જીવોને પાછળ પડી ઘા કરવો એ ક્ષત્રિયનો કુલાચાર નથી અન્યને પીડા કરવાથી અનેક પ્રકારની વ્યાધિઓ ભોગવવી પડે છે. આકાળે મરણ થાય છે. બીજા પ્રાણીનો વિયોગ કરવાથી પોતાને પણ વિરહ અગ્નિમાં બળવું પડે છે. મૂળમાં તૃણ નાખેલા શત્રુને પણ શૂરવીરો અભય આપે છે ત્યારે તૃણ ખાતા પશુઓને મારી નાખવામાં નીતિ નથી.” ભટ્ટનો ઉપદેશ સાંભળી કુમાર કંઈક રીતે અસર પામ્યો પણ મનથી એણે ત્યાગ કર્યો નહિ. એકવાર
