________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
રાજાની આતુરતા જોઈ પહેલા તો રિતસુંદરી કંપી ઉઠે છે. પછી કહે છે મારી એક પ્રાર્થના છે આપ સ્વીકારશો ? રાજા પૂછે છે શું પ્રાર્થના છે ? જે કહે તે હાજર થશે. ત્યારે રતિસુંદરી કહે છે, “રાજન ! ચાતુર્માસ પર્યંત મારું વ્રત પૂર્ણ થવા દો. ત્યાં સુધી શીલભંગની યાચના કરશો નહિ અને મારા મહેલમાં આવશો પણ નહિ.” રાજાનું મન તો ઘવાયું પણ ભલે કહીને રાજા ભગ્ન હૃદયે ચાલી ગયો. છ એ વિગઈનો ત્યાગ કરી રાણીએ આયંબિલ તપ કરવા માંડ્યું. અને તેમાંય એક ધાન્યથી નિભાવીને ચાતુર્માસ પૂર્ણ થતાં તો શરીર હાડ, માંસ અને ચામડી ભર બનાવી દીધુ. સૌંદર્યમાંથી તેજ, ગૌરવ, છટા બધુંય ઊડી ગયું. વદનની કાંતિ પણ કરમાઈ ગઈ. એ વિરૂપ રતિસુંદરીને અચાનક એક દિવસ રાજાએ જોઈ. રાજા એના મહેલમાં આવ્યો અને પૂછ્યું, “આ શું થયું ? અનેક દાસીઓનો પરિવાર અને મનગમતા ભોજન હાજર હોવા છતા તારી આવી સ્થિતિ કયા દુઃખે થઈ ? રાણીએ ઠંડા કલેજે કહ્યું કે તે એક મહાન તપ કરે છે એટલે દુર્બલ થઈ છે. ત્યારે રાજા કહે છે રાણીને વળી તપ કેવું ? એણે તો સુખ જ સુખ ભોગવવાનું હોય. “હાડ માંસથી ભરેલો આ દેહ જ વૈરાગ્યનું કારણ છે.
આ દેહ તો પાપનું ઘર છે. આ શરીરને જોવા માત્રથી આપ જેવા ગુણીયલ પુરુષો મુંઝાઈ જાય, ઉત્તમ પુરુષોના ચિત્તને ભમાવી નાખે તેવા આ શરીર પર શું મોહ કરવાનો ? રતિસુંદરીની વૈરાગ્યમય વાણીની કામલોલુપ રાજા ૫૨ કંઈ અસર થતી નથી. એ તો તપ પૂરુ થવાનું અને એની અભિલાષા પૂર્ણ કરવાનું રટણ રટ્યા કરે છે. અનુક્રમે રતિસુંદરીનું તપ પૂરું થાય છે. અને રાજા મહેલમાં આવે છે અને પોતાની મનોવેદના રજૂ કરે છે અને રાણીને રતિસુંદરીને પોતાની અભિલાષા પૂર્ણ કરવાનું કહે છે. રતિસુંદરી કહે છે પોતાનામાં સ્ફૂર્તિ નથી, મસ્તક ભમે છે, શરીર તૂટી રહ્યું છે, પેટમાં ચૂંક આવે છે અને આવી હાલતમાં તો વિલાસનો વિચાર પણ થાય એવો નથી. છતાં પણ રાજાનો દુરાગ્રહ ચાલુ રહે છે. રતિસુંદરી ગુપ્તપણે એક મદનફળ મોઢામાં મુકી દે છે. પછી ત્યાં જ ઉલટી કરે છે. તે બતાવી રાજાને પૂછે
44
