________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
અમારા મન વર્ષોથી લાકડાની જેમ બળી રહ્યા છે તે તમારા દર્શનરૂપી જળથી શાંત થયા છે. તમે આ અંગદેશની રાજલક્ષ્મીને ગ્રહણ કરી અમારા મનોરથ પુરા કરો.”
કુમાર આશ્ચર્ય પામે છે. અને પૂછે છે ગુણસેન જેવો રાજા હોવા છતાં નવા રાજાની ઈચ્છા કેમ છે? ત્યારે મંત્રી હકીકત જણાવે છે આ નગરમાં શ્રી કેતુ નામનો ધર્મપરાયણ રાજા પોતાની વૈજયંતિ નામની પટ્ટરાણી સાથે ખુશીથી રાજ કરતો હતો. એક દિવસ રાજસભામાં એક જણે પ્રશ્ન કર્યો, “આપણા નગરમાં સુખીમાં સુખી કોણ?” કોઈકે જવાબ આપ્યો “વિનયંધર નામનો વ્યવહારીઓ આપણા નગરમાં સૌથી સુખી છે.” “રાજાથી પણ વધારે ?” કોઈક શંકા કરી. પેલા એ નિર્ભયતાથી જવાબ આપ્યો. “હા, શેઠ રૂપલાવણ્યવાળો છે. કુબેરની જેમ ધનભંડાર ભરેલા છે અને શેઠનો પડતો બોલ ઝીલે એવી આજ્ઞાંકિત ચાર શિયાઓ છે.” આ વાતથી રાજાનું મનભ્રમિત થઈ ગયું. એ ચારેય યુવતીઓ પર આસકત થયો. વસ્તુને જોવામાં એટલી આસક્તિ નથી થતી જેટલી પ્રસંશા સાંભળવાથી થાય છે ત્યારથી એ ધર્મવાન રાજા અધર્મી-અન્યાયી બની ગયો. એ વણિક રમણીઓને વશ કરવાના ઉપાયો શોધવામાં મગ્ન થઈ. રાજકાજમાં ઉદાસ વૃત્તિવાળો થઈ ગયો. પોતાના નિર્મળ કુળને કલંક લગાડવા કામાંધ થઈ ગયો.
જ ચંપાપતિની કથા જ
પર સ્ત્રીના રંગથી રંગાયેલો આ વ્યાભિચારી રાજા વિનયંધરને ફસાવવાનો વિચાર કરવા લાગ્યો. ચારેય રમણીઓને પોતાના અંતઃપુરમાં કેવી રીતે લાવવી? રાજા તો પ્રજાનો પાલક કહેવાય. ભક્ષક કેવી રીતે થઈ શકે? નિર્દોષને કેવી રીતે દંડી શકાય? લોકોની જાણ પુરતો તો વિનયંધરને ગુનેગાર તો બનાવવો જ જોઈએ. સત્તા, ઐશ્વર્ય અને કામથી અંધ થયેલા રાજાની જ્યારે ભ્રષ્ટ થઈ જાય ત્યારે પાપ-પુણ્યનો વિચાર કર્યા વગર પાપાંધકારમાં ડૂબી જઈને જીવનમાં ફેરવી નાંખે છે.
