________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
* બે મિત્રો છે
કન્યા, ગામ, શંખ, ભેરી, દહી, ફળ, ફૂલ, અગ્નિ, અશ્વ, રાજા, હાથી જળ ભરેલો ઘડો, ધ્વજા વગેરે જો સામા મળે તો પરદેશગમન કરતા વ્યક્તિનું મંગલ થાય છે. - વીરાંગદ અને સુમિત્રને પણ સારા શુકન થયા. શુભ શુકને નીકળેલા બંને મિત્રો પરદેશ ગમન કરતાં અનુક્રમે ઘણા આગળ નીકળી ગયા. તેમના મનમાં ઉત્સાહ હતો છતાં થાકી ગયા હોવાથી ભયંકર અટવીમાં એક મોટા ઘટાદાર વૃક્ષની છાયામાં આરામ લેવા બંને જણ બેઠા. રાત ત્યાં જ પસાર કરવાનો વિચાર કર્યો. રાતના સમયે રાજકુમાર વીરાંગદ થાક્યો હોવાથી ઊંઘી ગયો અને પ્રધાનપુત્ર સુમિત્ર તેની રક્ષા કરતો જાગૃત રહ્યો. એ ઘટાદાર વડના વૃક્ષમા ભાસુરપ્રભવ નામનો યક્ષદવ) રહેતો હતો. આ બંને મુસાફરના રૂપ અને સૌભાગ્યથી આકર્ષાયો. અવધિજ્ઞાનથી તેમનું વૃત્તાંત જાણીને સુમિત્ર આગળ આવ્યો અને બોલ્યો, “તમે બંને મારા અતિથિ છો, તો મને કહો કે તમારા બંનેનું હું શું આતિથ્ય કરું ?”
પ્રસન્ન થયેલા દેવતાને પોતાની સમક્ષ પ્રગટ થયેલા જોઈને સુમિત્ર ખુશ થયો. “દેવ, તમારું દર્શન થયું તેથી જ મારા મનોરથ સફળ થયા માનુ છું કારણકે દેવના દર્શન મોટા ભાગ્યાવાળા કોઈક વીરલાને જ થાય છે.” દેવે પ્રસન્ન થઈને બે મણિરત્ન સુમિત્રને આવ્યા અને કહ્યું, “એક નીલમણિ છે તે ત્રણ ઉપવાસના અંતે રાજ્ય આપે છે અને બીજું રક્તમણિ “ૐ” મંત્રના જાપથી મનોવાંચ્છિત પૂરે છે. પહેલો રાજકુમાર માટે યોગ્ય છે. બીજો તારા માટે યોગ્ય છે.” દેવે આપેલા બે મણિ, ગ્રહણ કરીને સુમિત્રે ખુશ થઈને દેવતાની સ્તુતિ કરી, “પૂર્વોપાર્જીત પુજ્ય મનુષ્યને ગમે ત્યાં સહાય કરે છે. કુમારને પણ ધન્ય છે કે જેની સહાય માટે દેવતાઓ પ્રગટ થાય છે.” બે રતો આપી યક્ષ અદશ્ય થઈ ગયો. રાજકુમાર પણ પ્રાતઃકાળે યથા સમયે જાગ્યો. બંને ત્યાંથી આગળ ચાલ્યા. ત્રણ દિવસ સુધી સુમિત્રે રાજકુમારને
