________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર એક ધ્યાને જોતા અચાનક રાજાની નજર જયસેનના નામ ઉપર પડી. નામ વાંચીને એના મનમાં વિજળીનો આંચકો લાગ્યો. જયસેન તો કલાના ભાઈનું નામ છે. શું કલાવતીના પિયરથી કોઈ આવ્યું છે ? એવા વિચારોથી એના હૃદયમાં અનેક ઉલ્કાપાતો મચી ગયા. શરીર કંપવા લાગ્યું અને તત્કાળ ગજશેઠને બોલાવ્યા. શેઠ આવ્યા ત્યારે પૂછ્યું, “દેવશાલપુરથી કોઈ આવ્યું છે ?” ત્યારે શેઠે કહ્યું, “હા મહારાજ !” દેવીને તેડવા રાજાએ રાજસેવકો મોકલ્યા છે તે મારા ઘેર રહ્યા છે. પણ રાણીને પૂર્ણ ગર્ભ માસ થયા જાણી તેડી જવાનો આ અવસર નથી તેવું જાણી તમને મળ્યા નથી. રાજાએ તરત જ સેવકોને બોલાવ્યા અને પૂછ્યું, “રાજાએ દેવી માટે કાંઈ મોકલાવ્યું છે ?'' તેમણે જવાબ આપ્યો, “હા રાજન આપના માટે તથા દેવી માટે વસ્રો અને આભૂષણો મોકલ્યા છે. પરંતુ કેટલાક અમે દેવી ગત દિવસે માતાપિતાના કુશળ સમાચાર જાણવા આવ્યા ત્યારે તેમને આપી દીધા હતા. જયસેન કુમારે કીમતી હીરામાણેક જડેલા બાજુબંધ કરાવ્યા હતા તે પણ લઈ ગયા છે.”
18
રાજસેવકોની વાણી સાંભળી રાજાને મૂર્છા આવી ગઈ. સિંહાસન ઉપ૨થી જમીન ઉપર પડી ગયા. રાજમહેલમાં હાહાકાર થઈ ગયો. રાજરાણીઓ, મંત્રીશ્વરો વગેરે બધા મહેલમાં ભેગા થઈ ગયા. અનેક શીત ઉપચાર કરીને મંત્રી રાજાને ભાનમાં લાવ્યા. ભાનમાં આવતાની સાથે જ રાજા ફરી વિલાપ કરવા માંડ્યા. મંત્રીઓએ રાજાને પૂછ્યુ કે વાત શું છે ? ત્યારે રાજાએ કહ્યું, “મંત્રીવર તમને શું કહું ? આજ સુધી નામથી શંખ હતો. પણ તે નામ આજે સાર્થક કર્યું છે . લોકો પણ મારો તિરસ્કાર કરશે. બુદ્ધિવગરનો, વિચાર વગરનો મૂર્ખ શંખભારથી છે એવું કહેશે. મેં પાપીએ નિર્દોષ અને નિષ્કલંક ગર્ભવતી કલાવતીને મિથ્યા કલંકની શંકાએ મરાવી નાખી, ચંડાલથી પણ હીન કૃત્ય મારા હાથે થયું છે.” પછી સુવર્ણ થાળ ઉપરથી ટુવાલ ખસેડી લીધો. કપાયેલા બે હાથ જોઈને હાજર રહેલા તમામ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. એકબીજાના મોઢા જોવા માંડ્યા. નગરમાં વાત વાયુ વેગે પ્રસરી ગઈ. રાણી વર્ગ પણ વિલાપ કરવા માંડ્યો. હાહાકાર થઈ ગયો.
