________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
થઈ બળી મરવાને ત્યાં આવી. રાજા મંત્રી આખો પરિવાર ત્યાં હતો. બધા જ શોકમગ્ન થઈ ગયા. સુબુદ્ધિ મંત્રીએ પેલા ચાર રાજકુમારોને ત્યાં બોલાવ્યા અને શાંતિથી કહ્યું, “તમે ચારે સમાન રૂપગુણવાળા છો એથી ત્રણનું અપમાન કરીને એકની સાથે રાજપુત્રીને કેવી રીતે પરણાવીએ ? માટે આ કન્યાને અગ્નિમાં બળી મરવાની તમે રજા આપો. શોક કરતા નહિ. છતાંય જે આ કન્યા ઉપર ગાઢ પ્રેમવાળો હોય તે કન્યા સાથે અગ્નિસ્નાન કરી શકે છે.”
મંત્રીની વાણી સાંભળી ચારેય રાજકુમારો મંત્રીના બુદ્ધિબળ પર વારી ગયા. એ બુદ્ધિશાળી મંત્રી એ કોઈનું પણ અપમાન કર્યા વગર વિવાદ ટાળી દીધો. રાજકુમારોએ દુભાતા હૃદયે કન્યાને અનુમતિ આપી. રાજકુમારીએ ચિતામાં પ્રવેશ કર્યો ચારે બાજુથી અગ્નિ પ્રજવલિત થયો. ધુમાડાથી ચારે બાજુ અંધકાર છવાઈ ગયો. લલિતાંગ એકદમ વ્યાકુળ થઈ ગયો એને થયું અનાથ એવી પ્રિયાને અગ્નિ બાળી નાખે તો પોતાને જીવવાનું શું પ્રયોજન ? એમ વિચારી ચિંતામાં પડવા તૈયાર થયો. મંત્રી, સામંતો વગેરે એ વાર્તા છતાં તે ચિતામાં કૂદી પડ્યો. બધા વિસ્મય પામી ગયા. રાજકુમાર લલિતાંગને ચિતામાં કૂદી પડેલો જોઈને રાજબાળાએ સ્નેહોલ્લાસથી કહ્યું, “મારા જેવી તુચ્છ સ્ત્રી માટે આપ જેવા નર રત્નનું મરણ યોગ્ય નથી.” લલિતાંગ તેનો જવાબ આપવા લાગ્યો તે દરમિયાન ચિતાની નીચેના ભોંયરામાં મંત્રીએ રાખેલા પુરુષોએ ભોંયરાના દ્વાર ખોલી, ચિતાના લાકડા આઘાપાછા કરી અગ્નિ સ્પર્શે તે પહેલા બંનેને અંદર લઈ લીધા. અને ભોંયરાના દ્વાર બંધ કરી દીધા જેથી બંનેને અગ્નિ સ્પર્શે નહિ. એ પુરુષોએ બંનેને ભોંયરા વાટે બહાર લાવી મંત્રીના મકાનમાં હાજર કર્યા. બંનેને સાજાસમા જોઈ મંત્રી ખુશ થયા અને તે રાત તેમના ઘરમાં છુપાવી દીધા. આ બાજુ અગ્નિ જવાળાઓ આકાશને સ્પર્શતી ચાલી લલિતાંગનું સાહસ જોઈ બધા વિસ્મય પામ્યા અને રાજકુમારો પણ શોકમગ્ન થઈને ત્યાંથી ચાલી ગયા રાજપરિવાર પણ પુત્રીના મરણથી દુઃખી થઈ ચાલ્યો ગયો..
