________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
મંત્રીને બોલાવીને રાજાએ તરત જ પોતાની હકીકત કહી એ રાણીને હિંસક પ્રાણીઓના શિકાર માટે જંગલમાં છોડી દેવાનો હુકમ કર્યો. સમયને જાણનારા મંત્રીએ રાજાને કંઈપણ શિખામણ આપ્યા વગર હુકમ માથે લીધો. પણ રાણીને જંગલમાં છોડવાના બદલે પોતાના મહેલના ભોંયરામાં છુપાવી દીધી અને તેને ધરપત આપી. હવે આ બુદ્ધિશાળી મંત્રી રાજાના મહેલમાં પાછો આવ્યો. રાજા ખુશમિજાજમાં મંત્રીઓ અને સભાસદો વાર્તાલાપ કરી રહ્યો હતો. રાજાની શંકા દૂર થાય તેવી રમૂજ ભરી કથા કહેવાનો વિચાર કરીને રાજાને કહે છે, “મહારાજ આપણા નગરમાં એક આશ્ચર્યકારી બનાવ બન્યો છે.” એમ કહી કથાની શરૂઆત કરે છે.
“આપણા નગરમાં ધન્ય નામે એક શ્રેષ્ઠી હતો. તેને શ્રીમતી નામની પત્ની અને ધન, ધન, ધર્મ અને સોમ નામના ચાર પુત્રો હતા. ચારે પુત્રોને પરણાવીને શેઠે પોતાના ધંધામાં પારંગત કર્યા. એક દિવસ ધન્ય શેઠ બીમાર થયા. બીમારીએ ભયંકર રૂપ લીધું અને શેઠનો મરણકાલ નજીક આવ્યો. સગાસંબંધી ભેગા થયા. તેમના આગ્રહથી શેઠે પુત્રોને શિખમાણ આપી. ચારે. ભાઈઓ સંપીને રહેજો. નાનામોટાની મર્યાદા સાચવીને રહેશો તો ક્લેશ થવાનો સંભવ રહેશે નહી. છતાં પણ જો છૂટા પડવાનો વારો આવે તો ચારેય દિશામાં કળશ દાટેલા છે તે અનુક્રમે લઈ લેજો.” તે પછી ધન્ય શેઠ મૃત્યુ પામ્યા. થોડો સમય તો ચારે ભાઈ સંપીને રહ્યા પણ પછી સ્ત્રીઓની ખટપટના લીધે છૂટા પડવાનો વારો આવ્યો ચારે ખૂણેથી તેમણે કળશ કાઢી લીધા. ધનના કળશમાંથી ધૂળ નીકળી. ધનદના કળશમાંથી હાડકા, ધર્મના કળશમાંથી શાહી અને સોમના કળશમાંથી સોનામહોરો નીકળી. આ બનાવથી મોટા ત્રણ ઝંખવાણા પડી ગયા અને સોમ તો રાજીરાજી થઈ ગયો. સગાવહાલા બધાને ખૂબ નવાઈ લાગી. શેઠે આવું કેમ કર્યું હશે? બધા વાદવિવાદ કરવા માંડ્યા સોમ પોતાના ભાગમાંથી કોઈને આપવા રાજી હતો નહી એટલે આ વિવાદનો અંત કોઈ લાવી શક્યું નહીં. રાજા અધવચ્ચે મંત્રીને પૂછી બેઠો, “નાના ભાઈએ કશું આપ્યું નહીં તેનો ઈન્સાફ કેમ કોઈએ કર્યો નહી ?”
