________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર તેણે સમરસિંહને કહ્યું, “તમે ખૂબ શૂરવીર છો માટે અફસોસ કરશો નહિ અને ફરીથી યુદ્ધ માટે સજ્જ થાઓ.” કમલસેનની વાત સાંભળી સમરસિંહ આશ્ચર્યમાં પડ્યો. “શું ગંભીરતા, શું પરાક્રમ ! શું ખાનદાની હું વૃદ્ધ હોવા છતાં મારી લોભવૃત્તિ ક્યાં અને બાળક હોવા છતાં તેનો વિનય ક્યાં
?
સમરસિંહ કમલસેનને કહેવા માંડ્યો, “હે પરાક્રમી! હું યુદ્ધમાં હારી ગયો છું મારી આઠ કન્યાઓ અને વત્સદેશની રાજલક્ષ્મીને તું ગ્રહણ કર ! કમલસેને કહ્યું, “આપનું રાજ્ય આપ ભોગવો. મારે જોઈતું નથી.” “હું તો હવે પરલોકના વિશે હિતકારી એવું ચારિત્ર ગ્રહણ કરીશ.” એમ કહી સમરસિંહ યુદ્ધભૂમિ પર જ દીક્ષા લેવા તૈયાર થયો. મહાવૈરાગ્યથી સુધર્માચાર્ય પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. સમરસિંહના સામતરાજાઓ એ કમલસેનને પોતાની રાજધાનીમાં લાવી આઠેય કન્યાઓ પરણાવી. વત્સદેશની ગાદીનો અભિષેક કર્યો. કમલસેન ચંપાપતિ નગરીમાં રહીને બંને રાજ્ય પર શાસન કરવા માંડ્યો. એક દિવસ પોતનપુરથી શંત્રુજ્યરાજાનો દૂત આવીને કમલસેન રાજાને નમ્યો. પિતા તરફથી આવેલા દૂતને જોઈને રાજા ખુશ થયો અને પિતાના કુશળ સમાચાર પૂછ્યા. જવાબમાં દૂતે કહ્યું, “વસંતયાત્રા પર ગયેલા આપ પિતાને જણાવ્યા વગર ચાલ્યા ગયા. પાછળથી શોધ કરવા છતાં આપનો પત્તો લાગ્યો નહિ. આનંદ શોકમાં પલટાઈ ગયો. રાજા દુઃખી થઈ ગયા. તમારા માતિપિતા દુઃખમાં સમય વ્યતિત કરે છે. પણ હાલમાં કોઈક વૈતાલિક પાસેથી તમારા ગુણોનું વર્ણન સાંભળી કંઈક સ્વસ્થ થઈને રાજાએ મને આપની પાસે મોકલ્યો છે. આપ માતિપિતાને મળી તેમને રાજી કરો.” - દૂતની વાણી સાંભળી કમલસેન વિચારમાં પડ્યો. “મારા માતાપિતાને મારા પર કેટલો ગાઢ સ્નેહ છે કે આટલો બધો સમય વહી ગયો છતાં મને ભૂલ્યા નથી. અને હું માતાપિતાને ભૂલી ગયો છું. હવે મારે તેમની પાસે જવું જોઈએ.” રાજાએ મતિવર્ધન મંત્રીને રાજ્ય સોંપી મોટા આડંબરપૂર્વક હાથી, ઘોડા, રથ, પાયદળ એમ ચતુરંગ સેના અને પોતાની ક્રિયાઓ સાથે .
