________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ સરિત્ર
·
65
થઈ જાય છે. એ જેવો એક હાથ ગરદન પર મૂકી બીજો તલવારનો ઘા કરે છે ત્યાં જ દેવતા એના સાહસથી પ્રસન્ન થાય છે અને કહે છે ધીરજ રાખવાથી પુત્ર જરૂર થશે અને રાજાનું સાહસ જ એનું મૂલ્ય છે. મસ્તક નહિ. રાજા પણ ખુશ થાય છે. પછી દેવ કહે છે, “આજે રાત્રે તમારી રાણી સ્વપ્નમાં સિંહના બચ્ચાને જોઈને જાગૃત થશે.” તે દિવસે રાત્રે શંખરાજાનો જીવ મુક્તાવલી રાણીની કુક્ષિમાં બ્રહ્મલોકમાંથી ચ્યવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અને રાણી પોતાના ઉત્સંગમાં સિંહના બચ્ચાને રમતું જુએ છે. જાગીને રાજા પાસે આવે છે અને સ્વપ્નની વાત કરે છે. રાજા રાણીને કહે છે કે તેને સિંહ જેવો પરાક્રમી પુત્ર થશે. રાજાના વચનથી આનંદ પામેલી મુક્તાવલી ગર્ભનું સારી રીતે પોષણ કરવા માંડી. પૂર્ણ સમયે રાણીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો. રાજાએ મોટો મહોત્સવ કર્યો અને પુત્રનું નામ દેવસિંહ રાખ્યું. રાજકુમાર વૃદ્ધિ પામતો શસ્ત્ર અને શાસ્રની કળામાં નિપુણ થઈને યુવાવસ્થા શોભાવવા લાગ્યો.
ગુણસેનાનો જીવ વિશાલા નગરીમાં જીતશત્રુ રાજાની કનકમંજરી રાણીથી કન્યા સ્વરૂપે ઉત્પન્ન થયો. એનું નામ કનકસુંદરી રાખવામાં આવ્યું. કળાનો અભ્યાસ કરતી અને મોટી થતી કનકસુંદરી યૌવનના આંગણે આવ્યા છતાં તેને પૂર્વના સંસ્કારથી વિષય તરફ પ્રીતિ જ નહોતી. રાજબાળા કનકસુંદરીને પુરુષનું નામ પણ સાંભળવું ગમતું નહિ તો પછી વિવાહની વાત તો ક્યાંથી ઉદ્ભવે ? રાજબાળાના વિરક્ત ભાવથી રાજારાણી ચિંતાતુર થયા. રાજાએ મંત્રીને તેનો ઉપાય પૂછ્યો. રાજાને ચિંતાતુર જોઈને મંત્રીએ કહ્યું, “મહારાજ, આ બાળાએ કદાચ પૂર્વભવમાં કોઈ ઉત્તમ દેવકુમાર જેવા પુરુષ સાથે સ્નેહ સંબંધ બાંધ્યો હશે જેથી એનું મન એ પુરુષ સિવાય બીજે ક્યાંય આકર્ષાશે નહિ.” રાજા વિચારે છે કે એના પૂર્વભવના પતિને કેવી રીતે શોધવો ? મંત્રીએ એક રસ્તો બતાવ્યો દેશદેશના રાજકુમારોનાં ચિત્રો તૈયાર કરાવી રાજકુમારીને બતાવવા. એ રાજકુમારોમાં જો એનો ભવાંતરનો પતિ કોઈ હશે તો એને જોતાં જ રાજકુમારી તરત જ પ્રેમ ધારણ કરશે.
