________________
210
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર તેમ જીવે પણ અકામ નિર્જરા વડે કંઈક સુકૃત રૂપકાંચન ઉપાર્જન કર્યું. કેશવનું ધન ઈન્દ્રજાલી કે માયા વડે કન્યાની લાલચ આપી હરી લીધું તેમ જીવે મનુષ્ય જન્મમાં ઉપાર્જન કરેલું સુકૃત માયામાં મોહિત થઈ વિષયમાં લુબ્ધ બની અઢારે પાપસ્થાનક આચરીને હારી દીધુ. કેશવની જેમ ફરી સ્વર્ણ મેળવવા દેશાદેશ ફરવા માંડ્યો તેમ જીવ પણ વિષયવિલાસમાં બધું હારી નારક, તિર્યંચ આદિ યોનિરૂપ અનેક દેશમાં ભ્રમણ કરવા લાગ્યો. ભ્રમણ કરતા જેમ કેશવ કોઈ ગામમાં દહીં સહિત ભાત ખાવા લાગ્યો. તેમ જીવને કોઈ ભવરૂપ ગામમાં ધર્માચાર્યનો મેળાપ થયો તેમણે તારૂપી દહી સહિત ઓદનનું દાન કરાવવાથી - આપવાથી, કંઈક સ્વસ્થ થયો. કેશવે જેમ મોટા વડલાના વૃક્ષ નીચે નિંદ્રા લેતા સ્વપ્નમાં રત્નનો સમૂહ જોયો તેમ જીવ પણ એ તપના પ્રભાવથી કોઈ મોટા કુળમાં ધનાઢયના કુળમાં જન્મ ધારણ કરી શક્તિનો દુરુપયોગ કરતો મોહરૂપી મદિરામાં મસ્ત બનેલો મોહનિંદ્રામાં પોઢી ગયો. ક્ષણ ભર વિલાસોમાં રાચી ગયો. આત્માનું ભાન ભૂલી ગયો. કેશવ જેમ કપિલાનું સ્મરણ કરતો પોતાને ઘેર ગયો તેમ જીવ કર્મપરિણિતિને સંભાળતો. પાછો મનુષ્યભવમાં આવ્યો. કેશવ જેમ નહિ હોવા છતાં પોતાના ઘરમાં લક્ષ્મીનું અસ્તિત્વ માનીને ઉધાર લાવી ખાવામાં તેમજ સ્વજનોને જમાડવામાં આનંદ માનવા લાગ્યો તેમ જીવ પણ હાથી, ઘોડા, સેવક, દાસી, ભંડારથી શ્રમિત થયો હોવા છતાં પોતાને અનન્ય સુખી માને છે. -
પૃથ્વીચંદ્ર કુમારે કેશવ બટુકનો ઉપનય જીવ સાથે સરખાવી બતાવ્યો. કુમારનો ઉપદેશ સાંભળી એ રૂપવતીઓના રૂપનો મદ ઓગળી ગયો. સંસારની અસારતા ચિતવતી રૂપમતીઓ બોલી, હે સ્વામી ! તમે કહ્યું તે સત્ય છે. સંસારના વિષજ સુખોમાં આ લાલચું જીવ પોતાને ભૂલી ગયો છે. પણ હવે એનો ત્યાગ શી રીતે કરાવો ? કુમારે કહ્યું, “તમે સદ્ગુરુને આરાધીને ધર્મસેવન કરો. ગુરુ પણ એવા જ હોય જે કંચનકામિનીના ત્યાગી અને મોક્ષના ઉદ્યમી હોય.” સ્ત્રીઓએ કહ્યું, “હે પ્રભો ! અમને સદ્ગોધ આપી વૈરાગ્ય પમાડનારા તમે જ અમારા ગુરુ છો માટે તમે જ અમને ધર્મની
