________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર - અને ગુણસાગરનું સરલ - ચરિત્ર
કહ્યું, ‘પૂતળી મદનવતી છે, રાજી કરે એવી છે અને હું તો મદનરહિત છું.’ એમ કહી પૂતળી રાજા સામે ફેંકી. પૂતળી પછડાવાથી ભાંગી ગઈ અને દુર્ગંધ ફેલાવતા અનેક પદાર્થો એમાંથી નીકળી પડ્યા. દુર્ગંધ સહન ના થવાથી રાજા ચાર ડગલા પાછળ હટી ગયો અને કહેવા લાગ્યો બાળક પણ ના કરે તેવું કામ કેમ કર્યું ? બુદ્ધિ જવાબ આપે છે, “આ તો મેં ઘડેલી પૂતળી હતી. મારાથી અધિક હતી. હું તો એનાથી પણ હીન છું. પાણી અને અગ્નિથી આની શુદ્ધિ થઈ જશે. પણ રત્નોના સંસ્કારથી પણ મારી શુદ્ધિ નહિ થાય. તમે ભીંત ભૂલ્યા છો. ઉપરથી રૂપરંગ ભર્યા સુંદર શરીરની અંદર તો હાડ, માંસ અને રૂધિર સિવાય કંઈ નથી. મળ, મૂત્ર ભરેલા ગંદા કલેવરમાં રાચી નરકના દ્વાર ખખડાવી રહ્યા છો. સ્પર્શેન્દ્રિયના લોભમાં તિર્યંચ અને નરકગતિના દુઃખોને આમંત્રણ આપી રહ્યા છો. તમારા અંતઃપુરની સૌંદર્યવતી રાણીઓ કરતાં મારામાં કશું જ અધિક નથી. પ્રજાજન ગુન્હો કરે તો તમે અહીંયા જ શિક્ષા કરો છો. પરંતુ તમે અહીં ગુનો કરશો તેની સજા નરકમાં ભોગવવી પડશે.”
48
ભવિતવ્યતાના યોગે રાજાના પાષાણ હૃદયમાં ઉપદેશરૂપી અમીઝરણાનું નિર્મળ નીર નીતરવાથી એનું હૃદય ભીંજાયું. હૃદયની ભાવના બદલાઈ ગઈ. પાપી વિચારો નષ્ટ થઈ ગયા. રાજા પશ્ચાતાપ કરતો બોલ્યો, “સતી ! તારી વાણી સત્ય છે. મારી મોહનિંદ્રા નાશ પામી છે. મારી વિવેકદૃષ્ટિ ખુલી ગઈ છે. પરસ્ત્રીમાં લંપટ બનેલા મને તેં ઘોર નરકમાં જતો બચાવ્યો છે. હવે તું જ કહે મારે શું કરવું ?”
“પરસીનો ત્યાગ, જેથી પરલોકમાં પણ સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થાય.” બુદ્ધિસુંદરીના નિર્મળ વચનનો સ્વીકાર કરી રાજાએ પરી ત્યાગનો નિયમ કર્યો. બુદ્ધિસુંદરી ને ખમાવી અને માફી માંગી. આદર સત્કાર અને માનપૂર્વક ધર્મભગિનીની જેમ પોતાના મહેલમાં રવાના કરી. મંત્રીને બોલાવી એનો પણ સત્કાર કરી મંત્રીપદ પાછું આપ્યું.
દીર્ઘકાલ પર્યંત સંસારનાં સુખો ભોગવી બુદ્ધિસુંદરી સૌધર્મ ક્લ્પમાં દેવી તરીકે ઉત્પન્ન થઈ.
