Book Title: Panchsangraha Part 02
Author(s): Hiralal Devchand, Pukhraj Amichand Kothari
Publisher: Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005675/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caMdramahattarAcArya viracita paMcasaMgraha dvitIya khaMDa (zrImAn AcArya zrI malayagira ricata TIkAno anuvAda temaja sArasaMgraha, praznottarI Adi sahita) anuvAdaka (sva) paM. zrI hIrAlAla devacaMda - vaDhavANavALA saMpAdaka (sva) paM zrI pukharAjajI amIcaMdajI koThArI adhyApaka - zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA. mahesANA prakAzaka zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa, mahesANA (uttara gujarAta) phona naM. (02762) 51327 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya khaMDa (zrImAn AcArya zrI malagiri ricata TIkAno anuvAda temaja sArasaMgraha, praznottarI Adi sahita) graMthAMka 100 OM hrI zrI zaMkhezvara-pArzvanAthAya namaH zrI caMdramahattarAcArya viracita paMcasaMgraha anuvAdaka (sva) paM. zrI hIrAlAla devacaMda - vaDhavANavALA saMpAdaka paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI koThArI zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA. mahesANA adhyApaka - prakAzaka zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa, mahesANA (uttara gujarAta) phona naM. (02762) 51327 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caMdramahattarAcArya viracita paMcasaMgraha dvitIya khaMDa zrImAn AcArya zrI malayagiri racita TIkAno anuvAda temaja sArasaMgraha, praznottarI Adi sahita anuvAdaka (sva) paM. zrI hIrAlAla devacaMda-vaDhavANavALA saMpAdaka paM. zrI pukharAjajI amIcaMdajI koThArI sarvahakka prakAzakane svAdhIna graMtha Ayojana zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTara 'darzana', zAhIbAga, amadAvAda-380004. prathama AvRtti :vIra saMvat 2501, vikrama saMvat 2031, sane 1975 dvitIya AvRtti :vIra saMvat 2526; vikrama saMvata 2056; sane 2000 kiMmata :- rU. 350=00 mudraka :navaprabhAta prinTiMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya zrImAn candrarSi mahattarAcArya viracita paMcasaMgraha graMthanA dvitIya bhAganuM punaH prakAzana zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA--mahesANA dvArA thAya che te AnaMdano viSaya che. AvA karmasAhityanA viziSTa graMthanA abhyAsako jainazAsanamAM caturvidha saMghamAM che tethI punaH prakAzanano amUlya avasara prApta thayo che. vIra saMvat 2501mAM prakAzita thayela prathamAvRttinI nakalo khalAsa thaI javAthI abhyAsaka varganI mAMgane pahoMcI vaLavA punaH prakAzana karIe chIe. karmasAhityanA A mahAn graMthamAM karma saMbaMdhI anekavidha gaMbhIra viSayo sUkSmAtisUkSmarUpe saraLa bhASAmAM samajAvyA che. vistRta viSayAnukramaNikA jovAthI teno khyAla AvI zake che. sva pU zrIpuNyavijayajI mahArAja sAhebe tathA sva. paM. zrIpukharAjajI amIcaMdajI Adie prastAvanA vageremAM lakhela potAnA vidvattApUrNa lekho dvArA A mahAn graMthanI vizadatA, uttamatA, gahanatA, upakAritA ane upayogitA jANI zakAya che. agatyanI kahevA yogya bAbato prathamAvRttinA prakAzakIya nivedanamAM jaNAvela che. A graMthanI dvitIyAvRttinA prakAzanamAM sahAyabhUta thanAra dareka sujJa mahAzayono prayAsa kharekhara stutya--anumodanIya che. amo teozrIno A sthaLe AbhAra mAnIe chIe. paMcasaMgrahanA dvitIya bhAganA punaH saMpAdana kAryamAM tathA mudraNakAryamAM pUratI kALajI rAkhavAmAM AvI che. chatAM chadmasthatAvaza koI skhalanA rahI gaI hoya to sujJa puruSoe sudhArI amone jaNAvavA namra vinaMtI che. AjanA vaijJAnika yugamAM karmavijJAnane adbhuta rIte samajAvanAra dravyAnuyoganA A mahAn graMthano jijJAsu-mumukSu abhyAsako talasparzI-UMDANathI abhyAsa karI svapara Atmahita sAdhavA sAthe A viSayanA navA abhyAsako taiyAra karavAmAM prayatnazIla bane ane jainasamAjamAM A adhyayananI paraMparA satata vegavaMtI banI rahe. e ja maMgala kAmanA. mahesANA vIra saMvat 2526 vikrama saMvat 2056 zAsana sthApanA dina tA. 26-5-2000 li zrI saMgha sevaka DaoN. maphatalAla jUThAlAla zAha A sekreTarI zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA, mahesANA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aha~ namaH vizvopakArizrutajJAnAya namaH zrI paJcasaMgrahAdikarmasAhityakartabhyo namaH prathamavRttinuM prakAzakIya nivedana sva. paramapUjaya prAtaHsmaraNIya 1008 Ai devazrI vijayabhaktisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA sva. ziSyaratna panyAsapravara parama pUjya 1008 zrI kanakavijayajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna parama pUjya 1008 A. zrI rucakacandrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI sasperaNAthI paMcasaMgraha-prathamakhaMDanI jema karmaprakRtirUpa A bIjA khaMDanA prakAzananuM kArya A saMsthAne soMpavAmAM Avela ane teozrIe preraNA dvArA pustaka mATenI tamAma nANAkIya sahAya je sagRhastho mAraphata karAvela che te sarvanI zubha nAmAvali A ja graMthamAM anyatra ApavAmAM Avela che. ja A graMtha aMgenI saMpUrNa vyavasthA paMDita zrI vasaMtalAla maphatalAle tathA pUjayazrInA saMsArI baMdhu sAlaDI nivAsI zrIyut zAntilAla maNilAla zAha ane kAgaLo Adi meLavI ApI presamAM chapAvavA vagerenuM kArya ajita pepara mArTavALA zrI rasikalAla vADIlAle ane pUpha sudhAravA AdinuM kArya paMDita zrI ratilAla cImanalAla dozI (ludarAvALA)e kALajIpUrvaka karela che. A saMsthA taraphathI prathamakhaMDa pachI cAra varSe lagabhaga 900 peja pramANa daLadAra evA A bIjA khaMDanuM paNa prakAzana karavAno apUrva lAbha amone prApta thatAM gauravapUrvaka vadhu AnaMda anubhavIe chIe ane te badala parama pUjya AcArya zrI vijaya rucakacandrasUrIzvarajI mahArAja sAheba vagereno tathA upara jaNAvela baMdhuono AbhAra mAnIe chIe, AvA mahAkAya graMthane TUMka samayamAM chApI ApavA badala amadAvAda zilpA prinTarsanA saMcAlakonA saujanyane kema bhUlI zakIe ? taduparAMta saMpAdakIya nivedanamAM nAmapUrvaka nirdeza karAyela che te viSayanA niSNAta pUjya munibhagavaMtoe temaja je paMDita mahAzayoe paMDitazrI pukharAjajIe svayaM taiyAra karela sArasaMgraha, praznottarI tathA phUTanoTo vageremAM yogya mArgadarzana Apela te sarvano paNa amo A sthaLe AbhAra mAnIe chIe. graMthanuM saMpAdana tathA prakAzana yathAzakti kALajIpUrvaka karavAmAM Avela che chatAM presadoSa tathA chabasthatA AdinA kAraNe je kaMI alanAo rahevA pAmI hoya te jaNAvavA sujJA mahAzayone amArI namra vinaMti che ke jethI have pachInI AvRttimAM sudhAro karI zakAya. mahesANA li. zrI saMghasevako vIrasaMvata-2501 cImanalAla amRtalAla zAha vikramasaMvata-2031 bAbulAla jesiMgalAla mahetA vasaMta paMcamI o. sekreTarIo ravivAra zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA tA. 16-2-1975 ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa-mahesANA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bola jaina darzanamAM karma sAhityanuM varNana ghaNuM ja sUkSma rIte karavAmAM AveluM che. A asAra saMsAramAMthI mumukSu AtmAone taravA mATe karmaviSayaka jJAna anivArya che. prAthamika abhyAsa mATe pUjyapAda A devendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe saraLa bhASAmAM karmagraMthonI racanA karI che. tyArabAda A viSaya vadhu chaNAvaTathI jANavA mATe kammapayaDI ane paMcasaMgrahanA viSayo abhyAsaka vargane ghaNA ja upayogI che. "paMcasaMgraha" nAmanA A daLadAra graMthanI racanA pUjyapAda caMdraSimahattarAcArya mahArAjazrIe karelI, tenA upara saraLa bhASAvALI pUjaya A malayagirijI mahArAjAe TIkA racela. tenuM gujarAtI bhASAmAM bhASAntara sva. paMDita zrI hIrAlAlabhAI devacaMda dvArA prakAzita karavAmAM AveluM. paMDitazrIe ghaNI ja kALajIpUrvaka khaMta ane parizramathI A bhASAntara taiyAra kareluM, chellAM keTalAMeka varSothI pUjya sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebomAM kammapayaDI tathA paMcasaMgrahano abhyAsa sAro evo vadhyo che ane bhASAntaranA pustakanI prApti durlabha banI che. tethI A pustakane prakAzita karavAnI khAsa jarUra hatI. - A pustakano pahelo ane bIjo bhAga pharIthI prakAzita karavAmAM saMpAdakazrI pukharAjajI amIcaMdajI sAhebanI ghaNI mahenata che. potAnA anubhavono nicoDa dAkhala karavAmAM, amUlya samayano bhoga ApavAmAM e kuzAgrabuddhigamyabhAvone saraLa rIte rajU karavAmAM temaNe je apUrva phALo Apyo che. te ghaNo ja anumodanIya che ane abhinaMdanane pAtra che. aMtamAM pratyeka sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebone bhaNavA ane bhaNAvavAmAM A graMtha vadhumAM vadhu upayogI thAya. e ja AzA li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA The. jhaverIvADa kharataranI khaDakI amadAvAda Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamAvRttinuM nivedana karmagraMtha, karmaprakRtinA jJAnano vadhAre phelAvo thAya e uddezathI A graMthanuM bhASAMtara karavAnuM kArya saMvata 1988nA Aso mAsamAM zarU karyuM hatuM, jeno prathama bhAga 1991nI sAlamAM bahAra paDyo hato. tyAra pachI lagabhaga cha varSa vItyA bAda A bIjo bhAga bahAra paDe che. A graMthanA kartA zrImAn candrarSi mahattarAcArya che ane TIkAkAra zrImAn AcArya malayagirijI che jeno paricaya prastAvanAmAM ApavAmAM Avyo che. A graMthamAM 991 gAthAo che jemAMnI 391 gAthA prathama bhAgamAM ane 444 gAthA bIjA bhAgamAM che. (ane saptatikAnI 156 gAthA ahIM ApavAmAM AvI nathI.) A bhAgamAM baMdhana, saMkramaNa, uddhattanA, apavartanA, udIraNA, upazamanA, niddhatti ane nikAcanA e ATha karaNanuM svarUpa vistArapUrvaka ApavAmAM AvyuM che. A AcArya mahArAja karmaprakRtikAra e prAcIna karmagraMthakAranI pachI thayelA hovAthI temaNe A graMthanA pahelA bhAgamAM pAMca karmagraMtha Adino ane bIjA bhAgamAM karmaprakRtino saMgraha karyo che. karmagraMtha-karmaprakRtinA jJAna mATe zvetAMbara saMpradAyamAM A pUrNa graMtha che. bhaNanArane vadhAre saraLa thAya mATe bhASA taddana sAdI rAkhI che. temaja viSayane spaSTa karavA mATe upayogI TippaNo paNa ApavAmAM AvyAM che. A graMthanuM bhASAMtara karavAmAM Adya preraka AcArya mahArAja zrImAn vijaya nItisUrijI ane mArA vaDIla baMdhu samAna paMDita bhagavAnadAsabhAI harakhacaMda che. temanI vAraMvAra karelI preraNAthI ja A bhASAMtaranuM kArya pUrNa thayuM che, nahi to kadAca vacamAMthI ja aTakI paDyuM hota. eTale teozrIno ane A bhAganAM keTalAMka prUpho tapAsI ApanAra zrIyut kuMvarajIbhAI ANaMdajIno upakAra mAnuM chuM. pravartakajI zrI kAntivijayajI mahArAjajInA praziSya vidvAn munimahArAja zrImAn puNyavijayajI mahArAjano hArdika AbhAra mAnuM chuM ke jemaNe mArI vinaMti svIkArI potAnI narama tabiyata chatAM ane bIjAM aneka kAryano bojo chatAM A graMthanI suMdara prastAvanA lakhI ApI che.. A zrI vijayanemisUrijInA praziSya munimahArAja zrI vallabhavijayajIno A sthaLe AbhAra mAnuM chuM ke jeoe A graMthanI so nakala laIne graMthanA pracArakAryamAM uttejana ApyuM che ane tethI ja huM A pustakane chApIne prakAzita karI zakyo chuM. A graMthano viSaya atigahana hovAthI kALajIpUrvaka vicArI chapAvavAno khyAla rAkhavA chatAM je kAMI azuddhi ke zAstraviruddha lakhANa thayuM hoya tenI kSamA yAcuM chuM ane vidvAna puruSone te bhUlo sudhArI vAMcavA vinaMti karuM chuM. hIrAlAla devacaMda zAha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI~ zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namonamaH saMpAdakIya nivedana A mahAna graMthanA saMpAdananuM kArya mArI pAse kema AvyuM? mane teno lAbha kema maLyo ? ane meM tenuM saMpAdana kema karyuM ? tathA caturvidha saMghamAM AnuM mahattva keTaluM che? temaja A graMtha keTalo prAcIna che vagere hakIkata paMcasaMgrahanA prathama bhAgamAM mArA saMpAdakIya nivedanamAM jaNAvela hovAthI ahIM punaH jaNAvavAmAM AvatI nathI, jijJAsuoe tyAMthI jANI levuM. zramaNa-pradhAna zrI caturvidha saMghamAM A graMthanuM adhyayana-adhyApana ghaNA kALathI cAlyuM Ave che, keTalIka vakhata A graMtha kevaLa jANI levAnI dRSTie ja bhaNAya che. tyAM samajavuM joIe ke, kevaLa jANI javA mATe ja A graMtha nathI, paraMtu khUba ja ciMtana-manana sAthe ATha karaNarUpa A bIjA khaMDanuM talasparzIjJAna sUkSma buddhithI jo prApta karavAmAM Ave to keTaluMya navuM navuM jANavA maLI zake che. sAthe sAthe baMdhAyela karmo upara adhyavasAyo dvArA kevA prakAranuM pariNamana thAya che, AtmA karmapAzamAMthI kevI rIte mukta banI mokSagAmI bane che-teno sacoTa khyAla Ave che. pratyeka samaye dareka karmo eka sarakhI rIte baMdhAtAM nathI paraMtu aneka rIte baMdhAya che. vaLI je karma je rIte baMdhAyuM hoya te karma te ja udayamAM Ave che ane phaLa Ape che ema nathI. keTalIka vAra keTalAMka karmo je rIte baMdhAyAM hoya te ja rIte niyata kALe udayamAM Ave che ane phaLa paNa Ape che, paraMtu keTalIka vAra keTalAMka karmo baMdha samaye je rIte baMdhAyAM hoya tenAthI anya rIte phaLa Ape che. agara nakkI thayela samaya karatAM vahelA-moDAM agara vadhAre kALa sudhI phaLa Ape che, vaLI keTalAMka karmo to phaLa ApyA vinA kSaya thaI jAya che evuM paNa bane che. e rIte karmomAM baMdha samaye ane baMdhAyA pachI adhyavasAyo dvArA kevI asara thAya che te bAbata ATha kiraNonuM svarUpa samajavAthI sArI rIte jANI zakAya che. karmono baMdha sAmAnyatayA cAra prakAre thAya che temAM 11mAthI 13mA sudhInAM traNa guNasthAnakomAM asAMparAyika arthAta yogamAtrathI kevaLa satAvedanIyano baMdha thAya che te pruSTa baMdha kahevAya che. jema sUkAM kapaDAM agara dIvAla upara pavana dvArA coTela rajakaNo turata ja chUTA paDI jAya che, tema mAtra yoga dvArA baMdhAyela sAtavedanIya karma paNa bIjA samaye bhogavAIne chUTuM paDI jAya che. A baMdha asAMparAyika hovAthI bahulatAe tenI vivakSA karavAmAM AvatI nathI eTale moTA bhAge sAMparAyika baMdhane ja baMdha tarIke gaNavAmAM Ave che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema dareka rAjyamAM nIcenI tathA DisTrikTa ane hAIkorTa ema traNa prakAranI adAlato hoya che ane taduparAMta bhArata agara pAkistAna jevA saMpUrNa eka-eka dezamAM cothI eka suprIma adAlata hoya che. vaLI A cAreya korTomAM jema dareka prakAranA keso cAlatA nathI paNa amuka cokkasa prakAranA gunAonA ane rakamonA keso amuka amuka korTamAM cAle che. tathA keTalIka vakhata nIcenI ke DisTrikTa korTe Apela cukAdo AkharI hotI nathI, kAraNa ke te cukAdAthI jo vAdI ke prativAdIne saMtoSa na thayo hoya to AgaLa hAIkorTamAM apIla karI zake che ane hAIkorTe ApelA nirNayathI paNa jo saMtoSa na thAya to suprIma korTamAM apIla karI zake che ane te korTa dvArA karavAmAM Avelo nirNaya sarvane baMdhanakartA gaNAto hovAthI te pramANe avazya vartavuM paDe che. tema amuka amuka prakAranA adhyavasAyo dvArA AtmA karmabaMdha traNa prakAre kare che. baMdhanakaraNa jevI rIte nIcenI athavA DisTrikTa korTamAM nyAyAdhIza amuka cukAdo Ape che ane vAdI ke prativAdI uparanI koI paNa korTamAM na jAya to te cukAdo baMdhanakartA thAya che. ane uparanI korTamAM jAya to te cukAdAmAM pheraphAra paNa thAya che tevI rIte sAmAnya baMdhanakaraNanA adhyavasAyothI baMdhAyela karma upara amuka kALa pachI saMkramaNa Adi sAta karaNamAMnA koI paNa karaNanI asara na thAya to temAM koI paNa jAtano pheraphAra thato nathI. arthAt baMdha samaye jeTalA kALe, je rIte, jeTaluM phaLa ApavA vagereno svabhAva niyata thayo hoya te ja rIte udayamAM Ave che ane jo koI karaNanI asara thaI jAya to temAM pheraphAra thaI jAya che athavA te te prakRtio anyathA rUpe phaLa ApanArI paNa banI jAya che. niddhatti-karaNa hAIkorTamAM apAyela cukAdAmAM jo suprIma korTamAM jAya to te dvArA pheraphAra paNa thaI jAya che tema niddhatta prakAranA adhyavasAyo dvArA je karma je svarUpe baMdhAyela hoya te ja rIte bhogavavuM paDe, mAtra AvA adhyavasAyathI baMdhAyela karmanA sthiti ane rasamAM vadhAro ke ghaTADo thaI zake che. AvA baMdhane niddhara baMdha kahevAya che. nikAcanA-karaNa suprIma korTe ApelA cukAdAmAM jAhera thayelA daMDa ke sajA vageremAM koI paNa prakArano pheraphAra thato ja nathI, arthAta, te daMDa ke sajA bhogavyA vinA cAle ja nahi, te ja pramANe jenA vaDe atyaMta gADha nikAcita thAya tevA prakAranA tIvratama adhyavasAyothI je samaye jevA svarUpavALuM karma baMdhAyuM hoya te karma tevA svarUpe avazya bhogavavuM ja paDe che, arthAta te karmamAM koI paNa karaNa lAgI zakatuM nathI ane tethI kaMI paNa pheraphAra thato nathI. AvA baMdhane nikAcita baMdha kahevAya che. baMdhanakaraNanI jema niddhatti ane nikAcanA A banneya karaNo AtmA je samRye karma bAMdhe che te samaye paNa pravarte che. ane nIcenI adAlatamAM cAlela kesano cukAdo uparanI korTamAM na Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 javAthI baMdhanakartA thAya che ane uparanI korTamAM javAthI temAM pheraphAra paNa thaI jAya che--ema nIcenI korTe Apela jajamenTano phalitArtha che. tema sAmAnya baMdhanakaraNanA adhyavasAyothI baMdhAyela karma upara anya adhyavasAya rUpa bIjAM karaNonI asara na thAya to je svarUpe baMdhAyela hoya te svarUpe phaLa Ape che ane anya karaNonI asara thAya to tenA svarUpamAM pheraphAra paNa thaI jAya che, ema baMdhanakaraNathI baMdhAyela karmano phalitArtha che. jema suprIma korTamAM na janAra vyaktine hAIkorTe Apela cukAdo avazya bandhanakartA che ane tenA pheraphAra mATe suprIma korTamAM javuM e ja kevaLa upAya che kemake tethI temAM pheraphAra paNa thaI jAya che. tema prathamathI ja nivrutta adhyavasAyo dvArA baMdhAyela karmamAM sthiti-2sa vadhAranAra uddhRrtanA ane ghaTADanAra apavartanA e be karaNo pravartI zake che. anya koI karaNa lAgI zakatuM nathI ema niyata thayela hoya che. have te pUrvabaddha karma jo nikAcanA adhyavasAyarUpa suprIma korTanA tAbAmAM na Ave to e ja rIte bhogavAIne kSaya thaI jAya che. paraMtu nikAcanA adhyavasAya rUpa suprIma korTanA tAbAmAM AvI jAya to temAM uddhartanA ane apavartanA A be karaNo paNa lAgI zakatAM nathI. baMdhAraNIya kAyadA vagerenI bAbatamAM prathamathI ja suprIma korTamAM cAlela kesano agara nIcenI adAlatamAM cAlela kesano suprIma korTanA nyAyAdhIza je cukAdo Ape che temAM pharamAvela daMDa ke sajA vageremAM kyAreya koIpaNa prakArano pheraphAra thato nathI ane avazya baMdhanakartA hoya che, te ja pramANe-nikAcanA adhyavasAya dvArA baMdhasamaye jeTalI sthitivALuM, jeTalA rasavALuM ane je phaLa ApavA vagerenA svarUpavALuM je karma baMdhAyuM hoya te baMdha pachI ane pahelAM baMdhana ke niddhatti karaNathI baMdhAyela hovA chatAM pachIthI temAM tIvra adhyavasAya rUpa nikAcanA karaNa lAgI te karma nikAcita thaI jAya to temAM koI paNa prakArano pheraphAra thaI zakato nathI, paraMtu je svarUpe nikAcita baMdha thayela hoya agara pachIthI nikAcita thayela hoya te ja svarUpe bhogavyA bAda ja te karma kSaya pAme che. 'suprIma korTe pharamAvela daMDa ke sajAmAM koIpaNa prakArano pheraphAra thAya nahi' evo kAnUna hovA chatAM rASTrapati te daMDa ke sajA paNa mApha karI zake che evo viziSTa kAyado che. tema prathamathI ja nikAcita baMdhAyela athavA pachIthI nikAcita thayela karmamAM paNa ATha karaNamAMnA koI paNa karaNathI koI paNa prakArano pheraphAra thato nathI, balke je karma je rIte nikAcita thayela hoya te karma te rIte ja bhogavavuM paDe che, ema zAstromAM jaNAvela che, chatAM rASTrapati samAna zreNigata adhyavasAyo dvArA arthAt tevA prakAranA zukaladhyAna ke dharmadhyAna dvArA nikAcita karmo paNa bhogavyA vinA kSaya thaI jAya che, ema zAstromAM apavAdarUpa viziSTa kAyado che. tethI ja kyAreya paNa niddhatta ane nikAcita thayela je koI karmo sattAmAM hoya che te potAnA apUrvakaraNa sudhI athavA apUrvakaraNa nAmanA AThamA guNasthAnaka sudhI niddhatta ane nikAcita rUpe sattAmAM hoya che, paraMtu potAnA anivRtti karaNathI athavA to anivRttikaraNa nAmanA navamA guNasthAnakanA prathama samayathI koI paNa karmano koI paNa bhAga nivrutta ke nikAcita rUpe hoto ja nathI. tAtparya e ke, AyuSya vinA sattAgata sarva karmo bhogavyA vinA paNa kSaya pAme tevAM thaI jAya che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa nIcenI ke DisTrikTa korTanA nyAyadhIze eka ja prakAranA kesamAM saMDovAyela cAra vyaktiomAMthI amukane nirdoSa TharAvyA hoya ane amukane doSita TharAvI sajApAtra gaNAvyA hoya paraMtu temAMthI koI paNa vyakti uparanI adAlatamAM apIla na kare to te pheMsalo te ja pramANe rahe che. paraMtu uparanI adAlatamAM jo apIla kare to prathamanA pheMsalAmAM TharAvela nirdoSa vyakti doSita ane doSita vyakti nirdoSa jAhera thAya che tema baMdhanakaraNanA adhyavasAyathI baMdhAyela karmamAM saMkramaNakaraNa na lAge to je karma sukhAdika ke duHkhAdika je phaLa ApavAnA svarUpe baMdhAyela hoya te karma te svarUpe phaLa Ape che ane jo baMdhAyela te karmamAM saMkramaNa karaNa lAgI jAya to sukhAdika ke duHkhAdikarUpe phaLa ApavAnA svarUpe prathama baMdhAyela hovA chatAM viparIta thaI jAya che arthAt duHkhAdika ke sukhAdika svarUpe phaLa ApavAnA svabhAvavALAM thaI jAya che. udvartanAkaraNa nIcenI adAlate gunegArane ekAda varSanI sAmAnya kedanI athavA ekAda hajAra rUpiyAnA daMDanI sajA karI hoya ane jo te gunegAra uparanI adAlatamAM kesa laDe to kyAreka ekAda varSanA badale becAra varSanI ane sAmAnya kedanA badale sakhata majUrI sAthenI kedanI agara hajAranA badale be hajAranA daMDanI sajA thaI jAya che, tema baMdha samaye amuka sthiti ke amuka rasavALuM karma baMdhAyuM hoya ane pachI temAM udvartana karaNarUpa adhyavasAyonI asara thAya to udvartana thaI jAya, tethI prathama baMdhAyela karmanI sthiti ane rasamAM vadhAro thaI jAya che. apavartanAkaraNa nIcenI adAlatamAM gunegArane be varSa vagere mudatanI ane sakhata majUrI sAthenI kedanI agara be hajAranA daMDanI sajA thaI hoya ane pachI te uparanI adAlatamAM apIla karIne kesa laDe to keTalIka vAra be varSa vagerenA badale ghaTIne ekAda varSanI ane sakhata majUrInI kedanA badale sAmAnya kedanI tathA be hajAranI rakamanA badale ekAda hajAranI rakamanA daMDanI sajA thAya che, tema baMdha samaye jeTalI sthiti ane jeTalA rasavALuM je karma baMdhAyuM hoya temAM apavartanA karaNarUpa adhyavasAyonI asara thAya to tenI apavartana thaI jAya-eTale ke baMdha samaye baMdhAyela karmanI sthiti ane rasamAM ghaTADo thaI jAya che. udIraNAkaraNa.... khUna Adino moTo guno karanAra vyakti upara adAlatamAM kesa cAlu hoya agara kesanA cukAdAmAM jela vagerenI amuka sajA thaI hoya te ja daramyAna te ja gunegAra khUna Adino koIka bIjo guno kare ane te gunAnA badalAmAM thayela jela AdinI sajA prathamanA gunAnA badalAmAM thayela jela AdinI sajAnI sAthe bhogavAI jAya che tevI rIte prathama baMdhAyela karmanA udayakALamAM prApta thayela dalikonI sAthe amuka prakAranA udIraNAkaraNarUpa adhyavasAyo dvArA udayakALa prApta nahi thayelAM karmaliko paNa udayamAM AvI jogavAIne dUra thaI jAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 upazamanAkaraNa koI paNa adAlatamAM gunegArane amuka mudata pramANe jela vagerenI sajA thayela hovA chatAM khAsa koI kAraNasara jAmIna ApI amuka mudata sudhI te gunegAra jela Adi vinA binagunegAranI mAphaka mukta rahI zake che ane mudata pUrNa thatAM ja punaH jela AdinA bandhanamAM AvI jAya che, tema prathama baMdhAyela sattAgata mohanIya karmano udaya cAlu hovA chatAM jenAthI mohanIya karma sarvathA dabAI jAya tevA prakAranA viziSTa adhyavasAya rUpa sarvopazamanA karaNathI aMtarmuhUrta kALa sudhI AtmA mohanIya karmanA udayamAMthI mukta banI vItarAga samAna thaI jAya che ane te aMtarmuhUrta kALa pUrNa thatAM ja mohanIya karmano udaya punaH zarU thaI jAya che. ema baMdha samaye baMdhana, niddhatti ane nikAcanA ema traNamAMthI koI paNa eka karaNa dvArA karma baMdha thAya che ane baMdhanakaraNathI baMdhAyela karmamAM adhyavasAyAnusAra sAteya karaNo lAgI aneka prakAranA pheraphAra thAya che ane niddhatti karaNathI baMdhAyela karmamAM uddhartanA ane apavartanA e be karaNo lAgI temAM pheraphAra thAya che paraMtu nikAcanA karaNa dvArA baMdhAyela karmamAM AThamAMnuM koI paNa karaNa lAgatuM nathI. mATe te karmamAM kaMI ja pheraphAra thato nathI, tethI je svarUpe baMdhAyela hoya te ja svarUpe avazya bhogavavuM paDe che. tema hovA chatAM zreNigata zukladhyAna ke dharmadhyAna svarUpa viziSTa adhyavasAyo dvArA te nikAcita karmo rasodayathI bhogavyA vinA paNa kSaya thaI jAya che. mATe sAdhaka AtmAoe zubha dhyAna rUpa atyaMtara tapanI prekTisa karavA ane temAM AgaLa vadhavAnI khUba ja jarUra che tethI gADha nikAcita baMdhAyela karmono paNa bhogavyA vinA kSaya karI te ja bhavamAM mokSagAmI banI zakAya che. pahelAM aneka vakhata bhaNAvavA chatAM prastuta-graMthagata padArthonA sUkSma svarUpano Avo vAstavika khyAla mane na hato, chatAM chellAM 20 varSathI svargata, paramapUjya, prAtaHsmaraNIya 1008 zrI premasUrIzvarajI mahArAja sAhebe ane teozrInA samudAyavartI vidvAna muni bhagavaMtoe lakhela karma sAhityanAM ghaNAM meTaro tathA pustakonuM avalokana karavAthI mane kaMIka sAro bodha prApta thayo che, prastuta graMthanA abhyAsaka vargane ciMtana-manana dvArA padArthonA vizeSa bodhanI jijJAsA vadhe ane sahelAIthI vizeSa bodha prApta karI zake te hetuthI keTalAMka yaMtro-AkRtio ane dareka karaNanA aMte sArasaMgraha temaja praznottarI paNa taiyAra karIne mUkavAmAM Avela che. A graMthanI keTalIka navI TippaNIo, sArasaMgraha temaja praznottarInuM saMpUrNa meTara karmasAhityanA niSNAta pa. pU. gaNivarya 1008 zrI jayaghoSa vijayajI mahArAja sAhebe potAnA amUlya samayano bhoga ApI akSarazaH bArIkAIthI tapAsI Apela che e udIraNA karaNanuM meTara 5. pU. vIrazekhara vijayajI mahArAja sAhebe sUkSmatApUrvaka tapAsI Apela che ane 5 pU dharmAnaMda vijayajI mahArAja sAhebe paNa A bAbatamAM keTaluMka mArgadarzana Apela che, tethI te dareka pUjya muni bhagavaMtono huM atyaMta RNI chuM ane teozrIno ati upakAra mAnuM chuM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mArI vinaMtino svIkAra karI parama tapasvinI viduSI sAdhvIjI zrI lAvaNyazrIjI mahArAja sAhebe potAnAM viduSI ziSyA mayUrakalAzrIjI tathA mRgalocanAzrIjI vagere mahArAja sAhebane traNeka mAsa mATe mahesANA mokalela ane te banneya mahArAja sAheboe mULameTarane jhINavaTathI tapAsavA uparAMta keTalAMka upayogI yaMtro banAvI Apela che ane te daramyAna ahIM karmaprakRtinA abhyAsArthe rahela pU. parama viduSI sAdhvIjI caMdrodayAzrIjI mahArAja sAhebanAM praziSyA pU. cArudharmAzrIjI mahArAja sAhebe paNa sArasaMgrahano keTaloka bhAga lakhavAdikamAM sahakAra Apela che. presakopI, yaMtro tathA zuddhipatraka banAvavAmAM ane meTara tapAsavAnA kAryamAM saMsthAnA bhUtapUrva adhyApaka paMDita zrI ratilAla cImanalAla, zAMtilAla somacaMda tathA vasaMtalAla narottamadAsanA sahakArathI A kAryane sAro vega maLyo che. jeozrIe mane A graMthanA saMpAdanano apUrva lAbha Apyo che te paramapUjya 1008. AcAryadevazrI rucakacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba temaja upara jaNAvela pa. pU. munibhagavaMto, sAdhvIjI mahArAja sAhebo tathA adhyApaka baMdhuono A sthaLe khUba khUba AbhAra mAnuM chuM. athAga parizrama karI A saMsthAmAM mane dAkhala karAvanAra svargastha pa. pU. 1008 zrI kIrtisAgara sUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya svargastha pa pU. 1008 zrI jitendra sAgarajI mahArAja sAheba zivagaMja pAThazALAnA adhyApaka zrI jesiMgalAla cunilAlabhAI, saMsthAnA mAnadamaMtrI svargastha DaoN. sAheba zrI maganalAla lIlAcaMdabhAI, pUjya vidyAguru ane saMsthAnA bhUtapUrva maeNnejara paMDita zrI prabhudAsa becaradAsa pArekha, svargastha paMDita zrI caMdulAla nAnacaMda, svargastha paMDita zrI varSAnaMdajI, adhyApaka zrI harajIvanadAsabhAI, adhyApaka zrI kuMvarajIbhAI tathA zrI haragoviMdadAsabhAI vageree potAnA amUlya samayano bhoga ApI abhyAsamAM AgaLa vadhavAmAM mane khUba khUba protsAhana ApyuM che. sArasaMgrahAdika sAthe A graMthanuM saMpAdana karI zakyo chuM te kharekhara teozrInA zubha AzIrvAdanuM phaLa che. sArasaMgrahAdika taiyAra karavAmAM zakya teTalI kALajI rAkhI hovA chatAM chadmasthatAnA doSathI, mArI indriyonI parAdhInatAnA kAraNe ane presadoSa AdinA kAraNe kaMIpaNa skUlanA rahI gaI hoya ane koIpaNa sthaLe Agama viruddha lakhAyuM hoya te badala sarala bhAve mithyA duSkRta mAguM chuM ane A viSayanA niSNAta sujJa mahAzayone je kaMI kSati jaNAya te jaNAvavA namrabhAve vijJapti karavApUrvaka viramuM chuM. vIra saMvata 2501 li. vikrama saMvata 2031 vaDagAma (rAjasthAna) nivAsI caitra suda 13 budhavAra pukharAja amIcaMdajI koThArI tA. 23-4-1975. zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA mahesANA (uttara gujarAta) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | am | nama: zrarmavAvyAkhyA che Amukha kevalajJAnadivAkara sarvatattvarahasyavedI vizvopakartA ane jagaduddhartA zramaNa bhagavAna zrI vardhamAna tIrthaMkara pratipAdana karela jainadarzanamAM syAdvAda, ahiMsAvAda vagere vAdo jema enA mahattvanA aMgasvarUpa che, e ja rIte ane eTalA ja pramANamAM karmavAda e paNa enuM evuM ja pradhAna aMga che, syAdvAda ane ahiMsAvAdanA vyAkhyAna ane varNanamAM jema jainadarzane jagatabharanA sAhityamAM eka bhAta pADI che, e ja pramANe karmavAdanA vyAkhyAnamAM paNa eNe eTalAM ja kauzala ane gaurava darzAvyAM che. e ja kAraNe jainadarzane karelI karmavAdanI zodha ane tenuM vyAkhyAna e banneya bhAratIya darzanasAhityamAM tenA anekAntavAda ane ahiMsAvAda vagere vAdonI mAphaka cirasmaraNIya mahattvanuM sthAna bhogavI rahela che. jenadarzanamAM karmavAdanuM sthAna Aje sAmAnya mAnyatA evI che ke "jainadarzana karmavAdI che." alabatta A mAnyatA asatya to nathI ja; chatAM A mAnyatAnI ADe eka evI bhrAnti janmI che ke "jainadarzana mAtra karmavAdI che." A saMbaMdhamAM kahevuM joIe ke "jainadarzana mAtra karmavAdI che ema nathI, paNa te vizvavAdI chatAM TUMkamAM mahAtArkika AcArya zrIsiddhasenadivAkaranA- kAlo sahAva niyaI puvvakayaM purisakAraNegaMtA / micchattaM te cevA samAsao hoi sammattaM // A kathanAnusAra ""kAlavAda, svabhAvavAda vagere pAMca kAraNavAdane mAnanAra darzana che" karmavAda e uparokta pAMca kAraNavAda paikIno eka vAda che. Ama chatAM upara jaNAvelI brAnta mAnyatA udbhavavAnuM mukhya kAraNa eTaluM ja ke, jainadarzane mAnya karela pAMca vAdo paikI karmavAde sAhityanA kSetramAM je vizALa sthAna rokeluM che enA zatAMza jeTaluMya bIjA eka paNa vAde rokayuM nathI. A uparathI samajI zakAze ke "jainadarzana mAtra karmavAdane mAnanAra darzana nathI paNa te TUMkamAM pAMca kAraNavAdane mAnanAra anekAntavAdI darzana che." maulika jaina karmasAhitya jaina karmavAdanuM svarUpa ane tenuM vyAkhyAna atyAre vidyamAna jaina AgamomAM chUTuM chUTuM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 amuka pramANamAM hovA chatAM e eTaluM apUrNa che ke je jaina karmavAdanI mahattAnA aMgarUpa na banI zake; temaja jaina Agamo paikInuM koI paNa Agama evuM nathI je kevaLa karmavAdaviSayane lakSIne hoya; A sthitimAM sau koIne e jijJAsA saheje ja thAya ane thavI ja joIe ke, "tyAre jaina darzananA aMgabhUta vyAkhyAnanuM mULa sthAna kayuM ?" A viSe jaina karmavAdaviSayaka sAhityanA vyAkhyAtA ane praNetAono e javAba che ke, "jainakarmavAdaviSayaka padArthonuM mULabhUta, vistRta ane saMpUrNa vyAkhyAna karmapravAda pUrvamAM arthAt karmapravAda pUrvanAmaka mahAzAstramAM karavAmAM AvyuM che. e mahAzAstranA AdhAre karmavAdanuM vyAkhyAna graMtharacanA vagere che." Aje A mULabhUta mahAzAstra kALanA prabhAvathI vismRti ane nAzanA mukhamAM paDI gayuM che. Aje ApaNI samakSa vidyamAna karmavAdaviSayaka sAhitya e uparokta mahAzAstranA Azayane AdhAre nirmANa karAyela aMzarUpa sAhitya che. upara jaNAvela mahAzAstranI vismRti ane abhAvamAM karmasAhityanA nirmAtAone karmavAdaviSayaka keTalIye vastuonAM vyAkhyAno prasaMge prasaMge choDI devAM paDyAM ane keTalIye vastuonA visaMvAda pAmatAM tAttvika varNano zrutadharo upara choDI devAmAM AvyAM che ?1, 2 jaina karmasAhityanA praNetAo jaina karmavAdaviSayaka sAhityanA praNetAo zvetAMbara ane digaMbara ema be vibhAgamAM vaheMcAI jAya che, te chatAM karmavAdanuM vyAkhyAna ane varNana to eka ja rUpamAM rahyuM che. e ja kAraNe dareka tAttvika viSayamAM banneya saMpradAya samAnataMtrIya tarIke oLakhAya che. e sAhityanI vizeSatA viSayamAM paNa ubhaya saMpradAya samAna darajjAmAM UbhA che. alabatta graMthakartAonA kSayopazamAnusAra graMtharacanA ane vastuvarNanamAM sugama-durgamatA, nyUnAdhikatA ke vizadAvizadatA haze ane hoI zake, te chatAM vAstavika rIte jotAM banneya paikI koInAya karmavAda viSayaka sAhityanuM gaurava ochuM AMkI zakAya tema nathI. avasare avasare, jema dareka viSayamAM bane che tema karmavAdaviSayaka sAhityamAM paNa ubhaya saMpradAye eka-bIjAnI 1. () '"ajarAamunnAr aNuo dhare paLivayAmi ||zA'' "karaNaM kriyA, tAe viNA jA uvasAmaNA sA akaraNovasAmaNA.... tAte aNuogo vocchinno to taM ajANato Ayario jANaMtassa namokkAraM kareti / " karmaprakRticUrNi-upazamanAkaraNe // "akaraNakRtopazamanAyA nAmadheyadvayam, tadyathA-akaraNopazamanA, anudIrNopazamanA ca / tasyAzca sampratyanuyogo vyavacchinnaH / " malayagirIyA TIkA // (kha) " tatra yA karaNarahitA tasyA vyAkhyA nAsti, tadvettRNAmabhAvAt / " paMcasaMgraha svopajJaTIkA / (ga) "jIvapadapratibaddhAnAM tvAlApagaNanAdInAM dvArANAM prarUpaNA sampradAyAbhAvAd na kriyate" bRhatkalpasUtra vibhAga 4 patra 1219 (gha) 'zeSANi tu dravyapramANAdIni saptAnuyogadvArANi karmaprakRtiprAbhRtAdIn granthAn samyak paribhAvya vaktavyAni / te ca karmaprakRtiprAbhRtAdayo granthA na samprati varttante iti lezato'pi darzayituM na zakyante / yastvaidaMyugIne'pi zrute samyagatyantamabhiyogamAsthAya pUrvAparau paribhAvya darzayituM zaknoti tenAvazya darzayitavyAni / prajJonmeSo hi satAmadyApi tIvratIvratarakSayopazamabhAvenAsIno vijayamAno lakSyate / api cAnyadapi yat kiJcidiha kSUNamApatitaM tat tenopanIya tasmin sthAne'nyat samIcInamupadeSTavyam / santo hi paropakArakaraNaikarasikA bhavantIti // saptatikA gAthA 53 malayagirIyA TIkA patra 241 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu lIdhI che, varNavI che ane sarakhAvI paNa che. e ja puravAra kare che ke, karmavAdaviSayaka sAhityamAM banneya paikI ekeyanuM gaurava ochuM nathI. banneya saMpradAyamAM karmavAdaviSayaka niSNAta AcAryo ekasamAna darajjAnA thayA che. jemanA vaktavyamAM kyAMya skUlanA na Ave. karmaprakRti, paMcasaMgraha jevA samartha graMtho, teno viSaya ane tenAM nAma ApavA vagere bAbatamAM paNa banneya saMpradAya eka kakSAmAM UbhA che. zvetAMbara saMpradAyamAM bhagavAn zrIzivazarmasUri, cUrNikAra AcArya, zrIcaMdrarSi mahattara, zrImAnuM garmarSi, navAMgIvRttikAra AcArya zrI abhayadevasUri, zrImunicaMdrasUri, maladhArI zrI hemacaMdrAcArya, zrIcakrezvarasUri, zrImAnuM dhanezvarAcArya, kharatara AcArya zrIjinavallabhasUri, AcArya zrImalayagiri, zrIyazodevasUri, zrIparamAnaMdasUri, bRhadgacchIya zrI haribhadrasUri, zrIrAmadeva, tapAAcArya zrIdevendrasUri, zrIudayaprabha, zrIguNaratnasUri, zrImunizekhara, Agamika zrIjayatilakasUri, nyAyAvezArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijayajI vagere saMkhyAbaMdha maulika temaja vyAkhyAtmaka karmavAdaviSayaka sAhityanA praNetA ane vyAkhyAtA niSNAta AcAryo ane sthaviro thaI gayA che. - e ja rIte digaMbara saMpradAyamAM paNa bhagavAn zrIpuSpadantAcArya, zrIbhUtabali AcArya, zrIkundakundAcArya, svAmI zrIsamannubhadrAcArya, zrIguNadharAcArya, zrImativRSabhAcArya, zrInemicaMdra siddhAntacakravartI vagere karmavAdaviSayaka sAhityanA praNetA ane vyAkhyAtA pAraMgata AcAryo, ane sthaviro thayA che. na baneya saMpradAyanA vidvAna graMthakAroe karmavAdaviSayaka sAhityane prAkRta-mAgadhI, saMskRta temaja lokabhASAmAM utAravA ekasarakho prayatna karyo che. zvetAMbara AcAryoe karmaprakRti, paMcasaMgraha, prAcIna-arvAcIna karmagraMtho ane tenA upara cUrNi, bhASya, TIkA, avacUrNi, Tippanaka, TabAo AdirUpa viziSTa karmasAhityanuM sarjana karyuM che. jayAre digaMbara AcAryoe mahAkarmaprakRtiprAbhRta, kaSAyaprAbhRta, gomaTasAra, labdhisAra, kSapaNAsAra, paMcasaMgraha vagere zAstro ane tenA upara mAgadhI-saMskRta, hindI Adi bhASAmAM vyAkhyAtmaka vizALa karmasAhityanI racanA karI che. karmavAdaviSayaka uparokta ubhaya saMpradAyane lagatA sAhityamAM aneka prakAranI vizeSatA hoI eka bIjA saMpradAyanA sAhitara tarapha durlakSa karavuM ke upekSA karavI e karmavAdaviSayaka apUrva jJAnathI vaMcita rahevA jevI ja vAta che. chevaTe TUMkamAM eTaluM ja kahevuM basa che ke jainadarzanamAnya karmavAdane puSTa banAvavAmAM ubhaya saMpradAye ekasarakho phALo Apyo che. A 1. zvetAMbara-digaMbara karmavAdaviSayaka sAhityano paricaya meLavavA icchanAre bhAvanagara zrIjaina AtmAnaMda sabhA taraphathI bahAra paDela ane pUjyapAda gurudeva zrI caturavijayajI mahArAje saMpAdita karela kAzcatvara: pravInA: karmasthA: nI prastAvanA ane tapAgacchanAyaka zrIdevendrasUri viracita vatvA: pharmaprathAH mAnA chaThThA pariziSTane jovAM. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaine karmavAda-sAhityanI vizeSatA jainadarzane karmavAdanA viSayamAM vicAra karatAM karma zuM vastu che? jIva ane karmano saMyoga kevI rIte thAya che ? temaja e saMyoga kyArano ane kayA rUpamAM che ? karmanAM dalika, tenI vargaNAo, tenA bhedo, tathA te kevI rIte baMdhAya ane udayamAM Ave che ? udayamAM AvavA pahelAM tenA upara jIva dvArA zI zI kriyAo thAya che ? karmone AzrayIne jIva dvArA thatI vividha-kriyAo jene karaNa kahevAmAM Ave che e zuM vastu che ane tenA keTalA prakAro che ? karmanA baMdha ane nirjarAnAM zAM zAM kAraNo ane IlAjo che ? karmabaMdha ane tenA udayAdine pariNAme AtmAnI kaI kaI zaktio AvRta temaja vikasita thAya che? kayA kAraNasara karmono baMdha daDha ane zithila thAya che? karmanA baMdha ane nirjarAlakSI jIva kevI kevI viziSTa kriyAo kare che ? karmanA baMdha ane nirjarAno AdhAra zAnA upara che ? AtmAnI AMtarika zubhAzubha bhAvanA ane dehajanita bAhya zubhAzubha kriyA karmabaMdhAdikanA viSayamAM kevo bhAga bhajave che ? zubhAzubha karmo ane tenA rasanI tIvra-maMdatAne pariNAme AtmA kevI sama-viSama anubhava kare che ? vagere saMkhyAtIta praznono vicAra ane ukela karela che. A uparAMta anAdi karmapariNAmane pratApe AtmA kevI kevI paristhitiomAMthI pasAra thayo che, thAya che ane vividha kriyAo karye jAya che enuM vAstavika ane viziSTa varNana jainadarzane varNavela karmavAdamAM jeTalA vipula ane vizada rUpamAM maLI Avaze eTalA spaSTa rUpamAM bhAratIya itara darzanasAhityamAM kyAreya labhya nathI. bhAratIya anya darzana sAhityamAM AtmAnI vikasita dazAnuM varNana vizada rUpamAM maLI Avaze paNa avikasita dazAmAM enI zuM sthiti hatI ? kaI kaI paristhitio eNe vaTAvI ane temAMthI teno vikAsa kaI vastunA pAyA upara thayo ? e vastunuM varNana lagabhaga ghaNA ja ochA pramANamAM maLI zakaze. mahAna AcArya zrI siddharSinI upamitibhavaprapaMcA kathA, maladhArI zrI hemacaMdrasUrinI bhavabhAvanA, maMtrI yazapAlanuM moharAja-parAjaya nATaka; mahopAdhyAya zrIyazovijayajInI vairAgya-kalpalatA vagere-jainadarzananA karmavAdane atibArIkAIthI rajU karatI kRtionuM nirmANa ane e kRtio Aje bhAratIya sAhityamAM ajoDa sthAna zobhAvI rahI che e, jainadarzananA karmavAdane ja AbhArI che. prasaMgocita ATaluM jaNAvyA pachI have mULa viSaya tarapha AvIe. mULa viSaya paMcasaMgraha mahAzAstrono gujarAtI anuvAda che. e anuvAdane aMge kAMI paNa kahetAM pahelAM paMcasaMgraha zuM vastu che ane tene lagatuM zuM zuM viziSTa sAhitya Aje labhya che-ityAdi jaNAvavuM ati Avazyaka hoI zarUAtamAM ApaNe e ja joIe. paMcasaMgraha ane tene lagatuM sAhitya paMcasaMgraha e karmavAdaniSNAta AcArya zrIcaMdraSimahattara viracita karma-sAhitya-viSayaka prAsAdabhUta mahAn graMtha che. emAM AcAryazrIe jaNAvyA pramANe zataka Adi pAMca graMthono saMkSepathI samAveza hoI athavA emAM pAMca dvAronuM varNana hoI ene paMcasaMgraha e nAmathI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 oLakhavavAmAM Avyo che. graMthakAre mULa graMthamAM pAMca vAronAM nAmo ApyAM che paNa zataka Adi pAMca graMtho kayA ? e mULamAM ke svopajJa TIkAmAM kyAMya jaNAvyuM nathI. chatAM AcArya zrImalayagirie A graMthanI TIkAmAM jaNAvyuM che te mujaba A graMthamAM AcArye 1. zataka, 2. saptatikA, 3. kaSAyaprAbhRta, 4. satkarma ane 5. karmaprakRti-A pAMca graMthono saMgraha karyo che. A pAMca graMtho paikI saptatikA ane karyaprakRti e be graMtho AmAM spaSTa rIte jovAmAM Ave che. bAkInA traNa graMthono AcArye kevI rIte samAveza karyo che te spaSTa rIte samajavuM ghaNuM kaThina che, khAsa karI te Aje je be graMtho ApaNane maLatA nathI evA satkarma ane kaSAyaprAbhRtano samAveza AcArya kaye ThekANe ane kevI rIte karyo che e samajavAnuM ke kalpanA karavAnuM kAma to atyAre ApaNA mATe azakya ja che. A sthitimAM ApaNe eTaluM anumAna karI zakIe ke karmaprakRti ane saptatikA e be graMthonA viSayo ati svataMtra hoI AcArye e be graMthone svataMtra rIte AmAM saMgrahyA che ane bAkInA traNa graMthono viSaya paraspara saMmilita thaI jato hoI te graMthane saMmilita rUpe saMgrahyA haze. bhagavAna zrIcaMdraSimahattare prastuta graMthamAM zataka Adi je pAMca graMthono saMgraha karyo che, te paikI eka paNa graMthanA nAmano sAkSI tarIke svIpajJa TIkAmAM kyAMya ullekha karyo nathI. paraMtu AcArya zrImalayagirinI TIkAmAM kaSAyaprAkRta sivAyanA cAra graMthono pramANa tarIke aneka ThekANe ullekha thayelo jovAmAM Ave che. satkarmano ullekha temaNe be ThekANe karyo che paNa te eka ja rUpa hoI kharI rIte eka ja gaNI zakAya. zataka, saptatikA ane karmaprakRti e traNa graMtho atyAre ati-pracalita che paNa satkarma ane kaSAyaprAbhUta e be graMtho atyAre alabhya hoI e viSe ApaNe khAsa kazuM jANI ke kahI zakatA nathI. A ThekANe ApaNe eTaluM kahI zakIe ke, AcArya zrI malayagirijInA samaye satkarmazAstra vidyamAna hatuM, paraMtu kaSAyaprAbhUta graMtha to temane paNa ApaNI jema labhya nahoto ja, nahi to teo A graMthano ullekha koI ne koI ThekANe karyA sivAya raheta nahi. AcArya zrIcaMdraSi mahattare paMcasaMgrahamAM je graMthono saMgraha karyo che te paikI zataka, saptatikA ane karmaprakRti e maulika graMtho zvetAMbarAcArya-kRta ja che, e vastu atyAre maLatA A traNa graMtho sAthe paMcasaMgrahamAM saMgRhIta viSayanI sarakhAmaNI karatAM nirvivAda rIte samajI zakAya che, phakta satkarma ane kaSAyaprAbhUta e be zAstra, je atyAre zvetAMbara saMpradAyamAM labhya na hoI 1. "paJcAnAM zataka-saptatikA-kaSAyaprAbhRta-satkarma-karmaprakRtilakSaNAnAM granthAnAm // " paMcasaMgraha gAthA 1 auL || . 2. ye punaH satkarmAbhidhagranthakArAdyaste kSapakakSINamohAn vyatiricya zeSANAmeva nidrAdvikasyodayamicchanti / tathA 2 tatha: ' niksa zo, ghIkha [1] uvo parikvajha '' tanmanovIrabADA tyaHi | mu$10 AvRtti patra 116 / taduktaM satkarmagranthe-"niddAdugassa udao, khINagakhavage pariccajja / " patra 227 / / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digaMbara saMpradAyamAM labhya hovAnuM mAnavAmAM Ave che, eTale AcArya zrIcaMdraSie saMgRhIta satkarma ane kaSAyaprAbhUta graMtho digaMbaramAnya graMtho haze, ke zvetAMbaramAnya svataMtra graMtho haze e zaMkA svAbhAvika rIte ja upasthita thayA sivAya rahI zakatI nathI. AnuM samAdhAna spaSTa rUpe karavuM dhArI laIe teTaluM saraLa bhale na hoya te chatAM eTalI vAta to nirvivAda che ke prastuta paMcasaMgraha zAstramAM zvetAMbarAcAryakRta prakaraNonA saMgrahano ja saMbhava adhika saMgata temaja aucityapUrNa che. ahIM eka vastu spaSTa karI devI yogya che ke "kaSAyaprAkRta e nAma prAbhRta zabdAnta hoI samayaprAbhRta padhdhAbhUta vagere prAbhRtAnta graMtho digaMbara saMpradAyanA hoI kaSAyakAta graMtha paNa digaMbarAcAryakRta hovo joIe." ema koIne lAge; A sAme eTaluM kahevuM ja basa che ke, zvetAMbaramAnya graMtharAzimAM siddhapAhuDa-siddhaprAbhRta karmaprAbhRta vagere graMtho suprasiddha che. e rIte zvetAMbara saMpradAyamAM kaSAyaprAbhRta graMtha hovAmAM bAdhaka thavAne kazuM ja kAraNa nathI. paMcasaMgraha vagerenI jema samAnanAmanA ane samAnaviSayanA graMtho Aje paNa labhya che. ' - paMcasaMgraha upara svopajJa ane AcArya zrImalayagirisUrikRti ema be samartha TIkAo maLe che; je anukrame dazahajAra ane aDhAra hajAra zlokapramANa che. A banneya TIkAo ekIsAthe ativyavasthita rUpamAM "muktAbAI jaina jJAnamaMdira DabhoI" taraphathI prasiddha thaI cUkela che. temaja 'zreSThivarya devacaMda lAlabhAI vagere taraphathI A TIkAo chUTI chUTI paNa prakAzita thaI cUkela che. A uparAMta khaMbhAtanA zAMtinAthanA tADapatrIya jaina jJAnabhaMDAramAM vA(rA ?)madeva kRta 2500 zloka pramANa dIpaka nAmanI TIkA hovAnI noMdha maLe che, paraMtu A TIkA mArA jovAmAM haju sudhI AvI nathI. A dIpaka game tevo hoya te chatAM kahevuM joIe ke svapajJa TIkA ane malayagirikRta TIkAnI kakSAthI e heThaLa ja haze athavA A TIkAone anusarIne ja e saMkSipta kRti banI haze. paMcasaMgrahakArano samaya paMcasaMgrahakAra AcArya kayA samayamAM thayA haze athavA teozrI kaI zAkhAnA haze ? ItyAdi viSe kazoya spaSTa ullekha kayAMya jovAmAM Avato nathI. phakta svopajJa TIkAnA aMtanI prazastimAM pote pArtharSinA ziSya che eTaluM ja jaNAvyuM che. eTale paMcasaMgrahakAra bhagavAn zrI caMdrarSi zrI pArzvarSinA ziSya hatA ethI vizeSa ApaNe emane viSe bIjuM kazuM ja spaSTa rUpamAM jANI zakatA nathI. teozrI mahattarapada vibhUSita hatA ke kema e viSeno ullekha paNa temanI kRttimAM maLato nathI. svopajJa TIkAmAM potA mATe 'vandraSiT' vandrarthafbadhAnena sAdhunA eTalo ja ullekha che, temaja AcArya zrImalayagirie paNa mayA vendrarSi nAnA sAdhunA eTalo ja ullekha karyo che. Ama hovAthI paMcasaMgrahakAra AcArya mahattarapada vibhUSita hatA-e mATe bIjA sAmAnya rIte cAlu ullekhano ja AdhAra ApaNe rAkhI zakIe. AcArya zrIcaMdrarSinA sattA-samaya viSe eTaluM ja anumAna karI zakAya ke, gargaSi, siddharSi, pArzvarSi, caMdrarSi Adi RSizabdAtta nAmo moTe bhAge navamI-dazamI zatAbdImAM vadhAre Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 pracalita hatA. eTale paMcasaMgrahakAra AcArya zrIcaMdrarSi mahattara navamA-dazamA saikAmAM thaI gayelA hovA joIe. e jamAnAmAM mahattarapada paNa cAlu hatuM, eTale caMdrarSi mahattaranA upara jaNAvela sattA-samaya mATe khAsa koI bAdha Avato nathI. upamitibhavaprapaMcA kathAnA praNetA AcArya zrIsiddharSinA guru garmarSinA praguru dellI mahattara mahattarapadavibhUSita hatA. caMdrarSimahattaranI anya kRtio bhagavAn zrIcaMdraSimahattakRta graMthomAM paMcasaMgraha ane tenA uparanI svopamTIkA sivAya temanI bIjI koI kRti haju sudhI jovAmAM nathI AvI. sittari-saplikA karmagraMtha temanI kRti tarIke pracalita che, paraMtu e mAnyatA bhUlabharelI che e meM zrIjaina AtmAnaMda sabhA-bhAvanagara taraphathI prasiddha thayela karmagraMthanA bIjA vibhAganI mArI prastAvanAmAM spaSTa rIte sAbita karyuM che. A uparAMta sittari-karmagraMtha uparanI prAkRta vRtti-cUrNi temanI kRti hovAnuM mAnavAmAM Ave che; paraMtu sittari-cUrNinI arvAcIna pratinA aMtamAM tevo ullekha maLato nathI, ane prAcIna tADapatrIya pratio je mArA jovAmAM be-traNa AvI-te aMtamAMthI khaMDita thaI gayelI hoI e viSe cokkasapaNe kazuM ja kahI zakAya tema nathI. paMcasaMgrahano anuvAda Aje karmavAdaviSayanA rasiko samakSa je paMcasaMgraha mahAzAstrano saMpUrNa gujarAtI anuvAda rajU karavAmAM Ave che e racanA zrAddhavarya mAstara hIrAcaMda devacaMdanI che. paMcasaMgraha jevA prAsAdabhUta graMthano saraLa ane vizada rIte loka mAnasamAM Utare evI gujarAtI bhASAmAM anuvAda karavo e kAma koI paNa vidvAn mAnI le teTaluM saraLa ke sukhasAdhya nathI. eka sAdhAraNamAM sAdhAraNa graMthane lokabhASAmAM utAravA mATe keTaloya parizrama karavo paDe che, to karmasAhitya jevA gahana ane gaMbhIra viSayanA prAsAdabhUta mahAzAstrane lokabhASAmAM utAravA mATe e viSayanuM keTaluM UMDuM jJAna ane ciMtana hovAM joIe e saheje samajI zakAya tevI vastu che. bhAIzrI hIrAcaMdabhAIe paMcasaMgrahano anuvAda karavA uparAMta aneka sthaLe viSayane spaSTa karavA mATe viziSTa TippaNIo karI enA gauravamAM khUba ja umero karyo che. ahIM eka khAsa muddAnI vastu darekanA dhyAnamAM rahevI jarUrI che ke, mAstara hIrAcaMdabhAI e jaina samAjanuM aNamola ratna che. Aje jaina samAjamAM karma sAhityamAM UMDo rasa, abhyAsa ane ciMtana dharAvanAra je gaNI-gAMThI viziSTa vyaktio che temAM hIrAbhAInuM sthAna viziSTa che. eTale emaNe karelo A anuvAda keTalo viziSTa che eno uttara svAbhAvika rIte ja maLI rahe che. bhAI zrIhIrAcaMdabhAIe AvA prAsAdabhUta graMthono gujarAtI anuvAda karI mAtra jaina sAhitya ane jaina samAjanI ja sevA nathI karI, paNa eka viziSTamAM viziSTa tAttvika kRti 1, akhUTu pUhito dharatato temaUtta: | jyoti umittazAtra1: prasiddho Trezavistare che upamitibhavaprapaMcA, kathA-prazasti Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 arpaNa karI gurjaragirA ane gujarAtI sAhityane paNa samRddha karyAM che. temanI A kRti temanA karmasAhityaviSayaka agAdha jJAna sAthe ciraMjIva rahI jaze. paMcasaMgraha graMthamAM zAstrakAre je gauravapUrNa viSayo carcyA che teno paricaya vAcako graMthanI zarUAtamAM ApelI viSayAnukramaNikA joIne ja karI le, e vadhAre yogya che. aMtamAM, jaina prajA, AjakAla gujarAtI bhASAmAM utAravA tAttvika jaina sAhityamAM dina-pratidina vadhAre ne vadhAre rasa lenArI ane jJAna-cAritrasamRddha thAo eTaluM kahI viramuM chuM. li pravartaka zrI 1008 zrI kAntivijayajI ziSya AtmAnaMda jaina graMtharatnamAlAnA Adya saMpAdaka mahArAja zrI caturavijayajI caraNa sevaka muni puNyavijaya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || gamo navibhuvA / | zrIzaMvezvarapArzvanAthAya namonamaH | yatu kiMcita AjanA vaijJAnika yugamAM pAzcAtya saMskRtinI asarathI ane bhogavilAsanAM prApta thatAM sAdhanothI lokonuM jaDa taraphanuM AkarSaNa-rAga vadhato jAya che. te prasaMge saMsAraparibhramaNanA kAraNabhUta kArmaNavargaNAnA baMdhana Adi ATha karaNo ane udaya sattAnA vistArathI vivecanarUpa paMcasaMgraha bhA. ranuM saMpAdana ati Avazyaka che. - Aje vaijJAnikoe vaijJAnika draSTithI aNunI zakti viSe zodhakhoLa karI lokonI bAhyadRSTimAM pragatinAM darzana karAvyAM che. te prasaMge jaina darzanamAM nirUpela kArpaNa vargaNAnI zakti ane karmabaMdhanA kAraNabhUta hetuonI AtmA para thatI asarane vistRta svarUpe nirUpaNa karato A graMtha jaina darzana tarapha jaina-jainetara sarvane abhiruci karAvavA prabala kAraNabhUta thaze. - pU. sAdhu-sAdhvIjI ma. sAhebone paMcasaMgraha-karmaprakRtinA adhyApana prasaMge manamAM thatuM hatuM ke, A karma sAhityanA graMthanA vistRta abhyAsa mATe temaja svAdhyAya mATe dvAra temaja karaNonA vivecananA aMte sArasaMgraha athavA praznottarI hoya to abhyAsakone adhyayanamAM saraLatA sAthe rasa jAgrata thAya. A graMthanA saMpAdaka mahAzaye A graMthanA punaH saMpAdanamAM saraLatA sAthe rasa jAgRta thAya. A graMthanA saMpAdaka mahAzaye A graMthanA punaH saMpAdanamAM abhyAsakonI A jijJAsA pUrNa karavA sAthe upayogI yaMtro temaja pratyeka yogasthAnamAM spardhaka vRddhi, aMtarakaraNa, guNazreNi, kITio vagere sUkSma buddhigamya gahana padArthonI AkRtio ane jarUriyAtavALAM sthAnoe phUTanoTomAM vizada vivecana karI A saMpAdanane ati upayogI banAvyuM che. te AnaMdano viSaya che. | mArA vidyAguru ane karma sAhityanA ciMtaka zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA mahesANAnA adhyApaka paMDita pukharAjajI amIcaMdajIe athAga parizrama karI jaina darzananA karma sAhityanA zreSThatama A graMthanuM sUkSma rIte vivecana karI karma sAhityanA abhyAsakonI ghaNA samayanI jijJAsAne pUrNa karI che. karaNonA vivecanamAM spardhako, anukRSTi, tIvramaMdatA vagere kaThina padArthonuM saraLa bhASAmAM vistRta vivecana hovAthI A graMthanA vAMcanathI karma sAhityanA abhyAsako svayaM karma sAhityanuM jJAna prApta karI zakaze e nirvivAda hakIkata che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 A rIte karmaprakRti temaja anya graMthonuM suMdara saMpAdana thAya to karmazAstranA abhyAsakone vizeSa sugamatA thAya te mATe prayatno karavA saMpAdakazrIne mArI namra vinaMti che. mahesANA saMsthA AvA zreSTha graMthonuM adhyApana karAvI pUrvakAlIna maharSionI vaphAdArI ane paraMparA sAcavI rAkhe che. jaina saMgha A saMsthAnA vikAsa mATe prayatnazIla rahe evI AzA rAkhuM chuM. aMtamAM abhyAsaka varga A graMthano sArI rIte upayoga karI saMpAdakazrInA prayatnane vizeSa sArthaka karI sva-para kalyANa sAdhe evI aMtaHkaraNathI AzA rAkhuM chuM. saMpAdaka mahAzaya dvArA AvA zreSTha graMthonuM saMpAdana suMdara rIte thAya te mATe zAsanadevane prArthanA karuM chuM. li. sAhityazAstrI The. goDIjInI zerI, parAmAM mANekalAla haragovanaMdAsa sonethA rAdhanapura prAdhyApaka saM 2031 mahAsuda 5 zrImad vijaya bhadrasUrIzvarajI jaina tA. 16-2-75. saMskRta prAkRta pAThazALA, rAdhanapura (ba. kAM.) jarUra vAMco vyAkaraNakAroe naYI[ zabdanI vyutpatti karatAM khUba ja saMkSepamAM tenuM vAstavika svarUpa samajAvyuM che ke kuTilaM gacchatIti = jagat je kuTila vakrapaNe gatizIla hoya te jagata jaganI vakratA kaI rIte che temaja e vakratAthI chUTavA mATe kevA prayatno jarUrI che te jANavA mATe paMcasaMgraha bhA1-2nuM mananapUrvakanuM vAMcana khUba ja upayogI banaze. kemake jagatanI vakratAmAM karma, karmanA bhedo, karmabaMdhanAM kAraNo, karmabaMdhanA prakAro, ATha karaNo, temaja udaya, sattA Adi kevI rIte kAraNa bane che, temaja tenAthI chUTavA mATe Atmazaktino kramika vikAsa karI yAvat kSapaka zreNithI karmabaMdha Adino sarvanAza zI rIte thAya che tenuM haLavI bhASAmAM, khUba suMdara rIte A graMthamAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che jeno sAmAnya khyAla "saMpAdakIya vaktavyamAMthI paNa maLI rahe che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya baMdhanakaraNa maMgaLa vIryanuM svarUpa ane tenA bheda yoganAM paryAya nAmo yogasthAnakanuM svarUpa-temAM vargaNA, spardhvaka, yogasthAnaka, anaMtara, paraMparopanidhA, yoganI kevA kramathI vRddhi thAya che te, yogasthAna para rahevAno kALa, tenuM alpabahutva, jIvonA viSayamAM yoganuM alpabahutva ane yoganuM kArya--ATalA viSayo varNavyA che. audArikAdi vargaNAonuM svarUpa vargaNAomAM varNa AdinuM nirUpaNa pudgalono paraspara baMdha zAthI thAya che--teno vicAra. snehapratyayaspardhakano vicAra ane tadantargata anaMtara-paraMparopanidhA nAmapratyayaspaAkanuM ane viSayAnukrama pRSTha adhyavasAyanuM svarUpa avibhAganuM nirUpaNa vargaNAnuM nirUpaNa 1 2-3 3-4 rasasthAnakonI saMkhyAnuM nirUpaNa anaMtara-paraMparopanidhA vaDe alpabahutvano .vicAra anubhAgasthAnone bAMdhanA2 trasa ane sthAvara jIvo keTalA hoya ? 4-18 | tenI saMkhyAno vicAra 19-30 sAntara-niraMtara sthAnano vicAra. rasabaMdhasthAnomAM sparzanAkALanuM alpabahutva 30 hAninA pramANano vicAra 31 31-36 tadantargata avibhAga prarUpaNA AdinuM svarUpa. asatkalpanAe SaDthAnaka yaMtra prayogapratyayaspaAka vargaNAnuM svarUpa. traNa spardhakanuM paraspara alpabahutva. mULa tathA uttara prakRtionA vibhAganuM kAraNa. prakRtibaMdhAdikanuM svarUpa. mULa tathA uttara prakRtionAM daLa vibhAganuM kAraNa tathA mULa--uttara prakRtioMnA daLa vibhAganuM alpa-bahutva 55-61 rasabaMdhanuM svarUpa spardhakanuM nirUpaNa rasasthAnanuM nirUpaNa kaMDaka ane SasthAnakanuM svarUpa adhastanasthAnAdikanuM svarUpa kevA kramathI rasanI vRddhi thAya che teno tathA rasasthAnakonA baMdhanA kALano vicAra yavamadhya prarUpaNA sparzanA prarUpaNA 52-53 53-54 rasabaMdhasthAnone bAMdhanAra jIvonuM alpa-bahutva 36-44, 50| sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyonuM ane 45-49 51 sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyomAM para | rasabaMdhanA kAraNarUpa adhyavasAyanuM nirUpaNa. kaSAyodayamAM rasabaMdhanA adhyavasAyonI vRddhino anaMtara-paraMparopanidhA vaDe vicAra sthitibaMdhanAM sthAnomAM anubhAganA adhyavasAyano anaMtara-paraMparopanidhA vaDe 61-125 vicAra 61-62| AyunAM sthitisthAnomAM 62-63| 2sabaMdhAdhyavasAyano vicAra 63-64 rasabaMdhAdhyavasAya sthAnonI anukRSTi 64-65 66 66-69 69-74 74-76 77-78 78-81 81-82 82-84 85-86 (6 86-87 87-88 88-89 89-92 92-93 93-94 94-111 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukRSTine anusarIne sthitibaMdhanAM sthAnomAM rasabaMdhanI tIvra-maMdatAno vicAra sthitibaMdhanuM svarUpa jIvomAM sthitibaMdhanuM alpabahutva jaghanya abAdhA Adi sthAnakonuM alpa-bahutva AyumAM abAdhA Adi sthAnakonuM alpa-bahutva sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyono ane temAM anaMta2-paraMparopanidhA vaDe pragaNanAno vicAra sthitibaMdhAdhyavasAyonI anukRSTi tIvra-maMdatA ane samudAhArano vicAra sthitibaMdhAdhyavasAyonuM alpabahutva sthiti-samudAhAramAM tIvramaMdatAno vicAra jIva-samudAhArano vicAra dhruvaprakRtionI jadhanyAdi sthiti bAMdhatAM thatA rasabaMdhano anaMta2paraMparopanidhA vaDe vicAra saghaLAM sthitisthAnonuM alpa-bahutva baMdhanakaraNa-sArasaMgraha baMdhanakaraNa-praznottarI saMkramaNakaraNa saMkramanuM sAmAnya lakSaNa patadgahanuM svarUpa saMkramamAM apavAda saMkrama tathA patadgahanA bhedo pataMgrahamAM apavAda sAghanAdi-prarUpaNA kaI prakRtino kyAM sudhI saMkrama thAya tenuM nirUpaNa 24 prarUpaNA 232-245 111-125 uparokta hakIkatanuM gAthA dvArA kathana 245-257 125-144| pataMgrahamAM saMkramasthAnonuM 125-127 mohanIyanuM yaMtra upazama samyaktvIne upazama zreNimAM 128-129| mohanIyanA patardrahamAM saMkramasthAnonuM yaMtra 130-133| kSAyika samyaktvIne upazama zreNimAM mohanIyanA patadgahamAM saMkramanuM yaMtra kSapakazreNi AzrayI mohanIyanA 133-135| patagrahamAM saMkramanuM yaMtra mohanIyanAM saMkramasthAnomAM 135 patadmahasthAnonuM yaMtra 135-136| nAmakarmanA saMkramasthAna ane patadmaha sthAnano vicAra 137 kayAM saMkramasthAno kayA patagrahamAM 137-139| saMkrame che, teno vicAra nAmakarmanA patadruha ane saMkramanuM yaMtra 139-142| prakRti AdinA saMkramanA viSayamAM 142-144 prakRti, sthiti ane rasano saMkrama 145-205| kaI rIte thAya ? 206-220| te saMbaMdhe zaMkA-samAdhAna sthitisaMkramanuM vizeSa lakSaNa 221-222 utkRSTathI ane jadhanyathI keTalI 222-223| sthitino saMkrama thAya te jANavA 223-225| baMdhotkRSTa ane saMkramotkRSTa sthiti 225-227 eTale zuM ? te keTalI hoya ? 227-228 ane kaI prakRtionI hoya ? 228-229| tenuM nirUpaNa. baMdhotkRSTa ane saMkramotkRSTa 229-231 | prakRtionI keTalI sthiti anyatra saMkrame-tenuM kathana. mithyAtva mohanIyanI utkRSTathI keTalI sthiti mizra ane samyaktvamohanIyamAM saMkrame ? tenuM kathana. patadgaha AzrayI sAghanAdi-prarUpaNA 231-232 saMkramasthAna ane patadmahasthAnanI saMkhyAnuM nirUpaNa kyAM kyAM kevI kevI rIte saMkrama ane patagraha thAya teno vicAra ane temAM sAdyAdi bhaMganI 258-259 260 261 262 263-264 265-266 266-271 272-278 279-282 282-283 284 284-289 289-291 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhotkRSTa ane saMkramotkRSTa sthiti jyAre saMkrame tyAre sattAmAM kula keTalI sthiti hoya teno vicAra 25 sAghanAdinuM nirUpaNa pradezasaMkramanuM lakSaNa tathA tenA pAMca bhedonuM kathana vidhyAtasaMkramanuM svarUpa tathA te kaI prakRtiono thAya-tenuM kathana 291-292 | uThThalanAsaMkramanuM svarUpa, udgalanA saMkrama karatAM kevaDA kevaDA khaMDo le. tenAM daliko kyAM nAkhe, kaI 318-319 AyunI yasthitino tathA jaghanya sthitisaMkramanA pramANano vicAra 292-293| prakRtino thAya teno savistara vicAra 320-327 yathApravRtta saMkramanuM svarUpa tathA jaghanya sthiti saMkramanA svAmInuM nirUpaNa 293-294 te kaI prakRtino thAya tenuM nirUpaNa. 327-328 jadhanya sthitisaMkrama kone kahevAya tenuM kathana294| guNasaMkramanuM svarUpa tathA kaI kaI jaghanya sthitisaMkramanuM pramANa 295 prakRtino thAya tenuM nirUpaNa. samyaktvamohanIyanA jaghanyasthiti sarvasaMkramanuM svarUpa saMkramanuM nirUpaNa nidrAdvika tathA hAsyAdi SaTkanA jadhanya sthitisaMkramanA 296 kayo saMkrama bAdhIne kayo saMkrama pravarte teno vicAra stibukasaMkramanuM svarUpa pramANanuM nirUpaNa puruSavedAdi tathA yogyantika prakRtionA jadhanya sthitisaMkramanA pramANanuM nirUpaNa ` 296-297 vidhyAta, uddalanA, yathApravRtta ane guNasaMkramanA apahArakAlanuM alpa-bahutva 298-301| sAghanAdi prarUpaNA guNitakarmAMza eTale zuM ane te 301-303| kaMI rIte thAya teno vicAra jaghanya sthitisaMkramanA svAmitvano vicAra sAdhanAdi prarUpaNA anubhAgasaMkramanA bhedo ane tenuM vizeSa lakSaNa sarvAti, dezaghAti ane adhAtipaNuM ane ekasthAnakAdi kone laIne kahevAya che tenuM kathana samyaktva-mizramohanIyanA sthAna ane ghAti saMbaMdhe vicAra kaI kaI prakRtino utkRSTa ane jadhanya keTalA sthAnIya rasa saMkrame teno vicAra utkRSTa rasasaMkramanA svAmI koNa ? tenuM kathana jadhanya anubhAgasaMkramanA svAmI koNa ? tenuM kathana 319-320 313-318 | nikSepanuM nirUpaNa uddhattanAne yogya ane 328-330 330 330-331 331-332 332-334 334-336 336-340 kaI kaI prakRtiono utkRSTa pradeza 303-304| saMkrama koNa kare--tenuM nirUpaNa kSapitakarmAMza eTale zuM ane te kaI rIte thAya tenuM kathana. 304-305| kaI kaI prakRtiono jadhanya pradeza saMkrama koNa kare tenuM nirUpaNa 353-365 305-306 | sthityAdi traNa prakAranA saMkramanAM yaMtro. saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 306-307| saMkramaNakaraNa praznottarI uddhattanA apavattanA 308-310| uddhRttanA apavartanAnuM svarUpa, kaI sthitinI thAya, ane 310-313| kaI sthitinI na thAya tenuM nirUpaNa. 448-453 453 340-351 351-353 366-381 382-437 438-447 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 nikSepane yogya sthitinuM nirUpaNa. 453-4pa7| sAdyAdi bhaMganuM nirUpaNa 510-511 vyAghAta eTale zuM ? utkRSTa sthiti udIraNAnuM svAmitva ane vyAghAta prApta thAya tyAre tathA keTalI sthitinI udIraNA na udvartanA kaI rIte thAya, kayAM thAya te rUpa addhAcchedanuM nirUpaNa pa11-518 sthAnakonI thAya, ane nikSepa kayAM jaghanya sthiti udIraNAnuM svAmitva 518-para6 thAya ? tenuM nirUpaNa 457-460) anubhAga udIraNAmAM saMjJA sthitinI udvartanA viSayamAM alpabadutva. 460 AdinuM nirUpaNa sthityAvartanAnuM svarUpa, puruSavedAdi dezaghAtinA kevA ane kayA sthAnamAM thAya ane keTalA rasanI udIraNA thAya teno nikSepa kyAM thAya tenuM nirUpaNa.460-463 tenuM kathana pa27-pa29 apavartanAno sAmAnya niyama. 463-464 sarvaghAtInA kevA ane keTalA rasanI apavarNanIya ane nikSepa yogya. udIraNA thAya tenuM kathana . ' ' pa29 sthitinuM nirUpaNa 464] aghAtanA kevA ane keTalA rasanI vyAghAtamAM thatI sthityAvartanAnuM svarUpa 465 udIraNA thAya tenuM kathana pa29-530 kaMDakanuM pramANa 465-466 zubha-azubha paratve vizeSa pa30-531 sthityAvartanAmAM alpabadutva 466-467] vipAka eTale zuM ? ane rasoddhartanAnuM svarUpa 467-468| ghAti karmaprakRtiono vipAka rasAyavarnanAnuM svarUpa 468-470| kyAM hoya tenuM nirUpaNa pa31-533 udvartanA-apavarNanAnuM bhava ane pariNAmakRta pratyayanuM saMyoge alpabadutva 470-471] nirUpaNa pa33-537 udvartanA-apavarNanAmAM viSaya ane mULakarmanI rasodIraNA kAla niyama 471-432) saMbaMdhe sAdyAdi prarUpaNA 537-538 udvartanA-apavartanAkaraNa sArasaMgraha 473-486 uttaraprakRtinI rasodIraNA saMbaMdhe udvartanA-apavarNanA karaNa-praznottarI 487-492 sAdyAdi prarUpaNA pa39-540 udIraNAkaraNa utkRSTa rasodIraNAnuM svAmitva 540-547 lakSaNa-bheda tathA mULakarmanI jaghanya anubhAganI udIraNAnuM udIraNAmAM sAdyAdi bhaMganuM nirUpaNa 493-494| svAmitva 540-555 uttaraprakRtionI udIraNAmAM mULakarmanI pradezodIraNAmAM sAghAdi bhaMganuM nirUpaNa 494-495 sAghAdinuM nirUpaNa papapapapa6 uttara pravRtionI udIraNAnA svAmI 496-506 | uttaraprakRtionI pradezodIraNAmAM prakRtisthAnanA udIraNAnA svAmI 506 sAghAdinuM nirUpaNa papa6-papa7 sthiti udIraNAnuM svarUpa tathA utkRSTa pradezodIraNAnuM svAmitva papa7-pa61 udIraNAyogya sthiti keTalI hoya jaghanya pradezodIraNAnuM svAmitva pa61-263 tenuM tathA tenA bhedonuM nirUpaNa 500-508 udIraNAkaraNa yaMtro pa64--597 mULakarmanI sthiti udIraNAmAM udIraNAkaraNa sArasaMgraha pa98-630 sAghAdi bhaMganuM nirUpaNa pa08-510 udIraNAkaraNa praznottarI '631-640 uttara prakRtinI udIraNAmAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 upazamanAkaraNa adhikArI koNa tenuM kathana 659 upazamanAnA bhedonuM nirUpaNa 641-642| avirati Adi traNanuM svarUpa, sarvopazamanAnA yogya jIva koNa ? tathA kayA kayA karaNe karI dezavirati te tathA karaNa karatAM pahelAM zuM Adi prApta kare tenuM nirUpaNa 659-661 kare tenI vicAraNA 642-644 dezavirati Adi prApta karatAM traNa karaNanAM nAma 644| guNazreNi kayAre thAya tenuM nirUpaNa 661-662 karaNamAM adhyavasAyanI tAratamyatAnuM guNathI Abhoge ke anAbhoge paDe ane tenI saMkhyAnuM nirUpaNa 644-645| to kaI rIte caDe-teno vicAra UrdhvamukhI ane tiryammukhI virati prApta karyA pachInI vizuddhino vizuddhinuM svarUpa ane te kayA vicAra 662-663 karaNamAM hoya teno vicAra 645-646] anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAnuM svarUpa 663-665 yathApravRttikaraNanI vizuddhinA . anaMtAnubaMdhinI upazamanAnuM svarUpa 665-668 tAratamyanuM nirUpaNa 646-647| darzanatrikanuM kSapaNAnuM svarUpa 668-675 apUrvakaraNanI vizuddhinA kSAyika samyaktI keTalAme bhave tAratamyanuM nirUpaNa 647-648 mokSamAM jAya teno vicAra 675-676 apUrvakaraNamAMnI anya vizeSatA 648| cAritramohanIyanI upazamanAnI sthitighAtanuM svarUpa 648-649 | zarUAta karatAM darzanatrikanI rasaghAtanuM svarUpa 649| upazamanAnuM nirUpaNa 676-677 guNazreNinuM svarUpa 650| cAritra mohanIyanI upazamanA apUrvasthitibaMdhanuM svarUpa 651 karatAM thatA traNa karaNanuM svarUpa 677-678 anivRttikaraNanuM svarUpa zreNimAMnA anivRttikaraNanI aMtarakaraNanuM svarUpa ane vizeSatAnuM digdarzana 678-682 teno kriyAkALa 651-6pa2 | lAbhAMtarAyAdi dezaghAti rase aMtarakaraNa mAMhenAM daliko kyAM kyAre baMdhAya tenuM nirUpaNa 683 nAkhe tenuM kathana 652-653] cAritramohanIyanI ekavIsa guNazreNi vagere kayAre baMdha paDe. prakRtinuM aMtarakaraNa kyAre thAya tenI vicAraNA 654| tenuM kathana tathA aMtarakaraNanuM svarUpa 684-685 upazamasamyakta kyAre prApta kare puruSavedAdino udayakALa keTalo tenuM nirUpaNa hoya tenuM kathana 685-686 tripuMja thavAnI kriyA kyArathI zarU aMtarakaraNanAM dalitone nAkhavAno thAya che, ane te kevA kramathI thAya che vidhi 686-687 teno vicAra 654-656, aMtarakaraNakriyA zarU thayA pachI samyaktAdi mohanIyAdino kaI rIte je sAta padArtho pravarte che ane kayAre udaya thAya teno vicAra 657-658| tenuM nirUpaNa 687-688 samyakta sAthe zuM zuM prApta kare strIvedanI upazamanAno krama 688-689 teno vicAra 658| sAta nokaSAyanI upazamanAno krama 689 cAritramohanIyanI upazamanAno | hAsyaSaka je samaye upazamyuM te pay Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye puruSavedanuM upazamyA lobhAdino udaya ane karaNanI vinAnuM keTaluM zeSa rahe teno vicAra 690-691| pravRtti thAya tenuM nirUpaNa 707-708 puruSaveda upazamAvatAM tenI paDatAM guNazreNi kaI rIte thAya patagrahatA vagere kyAre naSTa karI tenuM nirUpaNa 709-710 thAya te vagerenuM kathana 691-692| paDatAM thatA sthitibaMdhanuM nirUpaNa 710 traNa krodha, tyArapachI traNa mAna, paDatAM kayA guNasthAnaka sudhI Ave tyArapachI traNa mAyA, tyArapachI tenuM kathana 71-711 traNa lobha kevA kramathI upazame, zreNinA upazama samyaktanA kALamAM jayAre be krodhAdi upazame maraNa pAme to kyAM jAya tenuM kathana 711 tyAre saMjvalana krodhAdino keTalo keTalI vAra zreNi thAya tenuM kathana 711-712 baMdha thAya, tenA chellA udaya strIveda ke napusaMkade zreNi prApta samaye upazamyA vinAnuM keTaluM karanAra AzrayI vidhi 712-713 bAkI rahe tenuM nirUpaNa 692-697] dezopazamanAnuM svarUpa tathA nI ... lobhanA apUrva paddhako ane thAya ane koNa kare tenuM nirUpaNa 713-714 tenI kiThThio kyAre thAya, keTalI svAmInA saMbaMdhamAM vizeSa kathana 715 thAya, kyAM sudhI thAya ? temAM sAdyAdi bhaMganuM nirUpaNa 71pa-716 uttarottara rasa ane daliko keTalAM prakRtisthAnomAM sAdyAdinuM prarUpaNa 716-17 hoya ? tenuM tathA kiSTinA svarUpanuM sthitidezopazamanAnuM svarUpa 717-718 kathana 697702] rasa ane pradezadezopazamanAnuM svarUpa 718-719 lobha patadhraha tarIke kyAre dUra thAya niddhatti-nikAcanA karaNanuM svarUpa 720 tenuM nirUpaNa 702 | guNazreNi upazamanA AdimAM kiTTikaraNoddhAnA carama samaye thatI dalikonI racanA ane lobhanuM upazamyA vinAnuM upazama mAMhenAM dalitonuM alpa-bahutva 720 keTaluM bAkI rahe tenuM nirUpaNa 702-703] ATha karaNanA adhyavasAyonuM sUkSma kiThThione kayAM ane kevA alpabadutva 720-7ra1 kramathI anubhave ane upazamAve kSapakazreNinuM svarUpa 722-730 tenuM kathana 703-705] upazamanAkaraNa sArasaMgraha 731-733 upazAMtamoha guNasthAnakanuM svarUpa 705) niddhati tathA nikAcanA karaNa pratipAtanuM svarUpa 706-707 sArasaMgraha 774-775 paDatAM kaI rIte ane kevA kramathI upazamanA karaNa praznottarI 776-787 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa / zrImAn candrarSi mahattarAcArya viracita paMcasaMgraha (karmaprakRtivibhAga) zrImadAcArya malayagiri viracita TIkAnA anuvAda sahita TIkAkArakRta maMgala yogopayogamArgaNA Adi pAMca dvAranuM saMpUrNa svarUpa kahyA pachI have karmaprakRti saMgrahanuM svarUpa kahe che. karmaprakRti e anya zAstra ja che ane bahu vizALa che. tethI mArA jevA alpabuddhivALA potAnI buddhinA prabhAvathI teno saMgraha karavA samartha thaI zakatA nathI, paraMtu karmaprakRtiprAbhUtAdi zAstrArthonA pAragAmI viziSTa zrutadharonA upadezanI paraMparAthI mArA jevA saMgraha karavA samartha thAya che. tethI te mahApuruSone avazya namaskAra karavo joIe mATe teone namaskAra kare che, ane pUrvanA graMtha sAthe vakSyamANa graMthanA saMbaMdhanuM pratipAdana kare che-- namiUNa suyaharANaM vocchaM karaNANi baMdhaNAINi / saMkamakaraNaM bahuso aidesiyaM udaya saMte jaM // 1 // tvA zrutadharebhyaH vakSye karaNAni baMdhanAdIni / saMkramakaraNaM bahuzo 'tidiSTamudaye sattAyAM yat // 1 // artha--zrutadharone namaskAra karIne baMdhanAdi karaNonA svarUpane huM kahIza. kAraNa ke udaya ane sattAnA vicAramAM ghaNI vAra saMkramakaraNano atideza karyo che--batAveluM che. TIkAnu--saMpUrNa zrutasamudranA pAragAmI zrutadharone namaskAra karIne vIryavizeSarUpa baMdhana, saMkramaNa, uddhattanA, apavattanA, udIraNA, upazamanA, niddhatti ane nikAcanA karaNonuM svarUpa kahIza. have e ATha karaNono artha kahe che--je vIrya vizeSe AThe prakAranAM karmono baMdha thAya te baMdhanakaraNa. je vIryavyApAra dvArA anya karma svarUpe rahela prakRti, sthiti, rasa ane pradezo anya svarUpe thAya te saMkramaNakaraNa. urjAnA ane apavarttanA saMkramaNakaraNanA ja bheda che. te baMneno viSaya sthiti ane rasa che. temAM je prayatna dvArA sthiti ane rasa vRddhi pAme te uddhattanA, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 ane je vIryavyApAra vaDe sthiti ane rasa ocho thAya te apavartana. tathA je karmadaliko udaya prApta nathI eTale ke je daliko phaLa ApavA sanmukha thayA nathI te karmadalikone je prayatna dvArA udayAvalikAmAM praveza karAvI phaLa sanmukha karavA te udIraNAkaraNa. je vIryavyApAra vaDe karmone upazamAve-zAMta kare eTale ke udaya udIraNA niddhatti ane nikAcanA karaNone ayogya kare te upazamanA. je prayatnathI karmadalikone udvartanA apavarnanA sivAya zeSa karaNone ayogya kare eTale ke karmone evI sthitimAM mUke ke ukta be karaNa vinA anya karaNo pravarte nahi te niddhatti. je prayatna vaDe karmone evI sthitimAM mUke ke jenI aMdara koIpaNa karaNa pravarte nahi, jeonAM phaLane avazya anubhave-bhogave te nikAcanA. A pramANe saMkSepamAM ATha karaNanuM svarUpa kahyuM. zaMkA-prasaMga sivAya baMdhanAdi karaNonuM svarUpa zA mATe kahevAmAM Ave che ? granthakAre to granthanI zarUAtamAM pAMca dvAranuM ja svarUpa kahevAnI pratijJA karI che, zA mATe ATha karaNanuM svarUpa kahevAmAM Ave che ? uttara-e zaMkA ayogya che, kAraNa ke saMkramakaraNanA nAmano nirdeza pahelAM ghaNAM sthaLe udayAdhikAra ane sattAdhikAramAM karyo che, jenA nAmano nirdeza karyo hoya tenuM svarUpa paNa avazya kahevuM joIe. jo na kahevAmAM Ave to tene samajI na zakAya mATe saMkramakaraNanA svarUpanuM ane tenA sAhacaryathI anya karaNonA svarUpanuM paNa pratipAdana kare che. 1 karaNa e vIrya vizeSarUpa che, tethI pahelAM vIryanA svarUpanuM ja pratipAdana kare che- AvaraNadesasavvakkhayeNa duheha vIriyaM hoi / / abhisaMdhiya aNabhisaMdhiya akasAyasalesi ubhayapi // 2 // hoi kasAivi paDhama iyaramalesIvi jaM salesaM tu / gahaNapariNAmaphaMdaNarUvaM taM jogao tivihaM // 3 // AvaraNadezasamakSayeNa dvidheha vIryaM bhavati / abhisaMdhijamanabhisaMdhijaM akaSAyi salezyamubhayamapi // 2 // bhavati kaSAyyapi prathamaM itaradalezyapi yat salezyaM tu / grahaNapariNAmaspandanarUpaM tat yogatastrividham // 3 // artha-vIyatarAyakarmanA deza ane sarvakSayathI be prakAre virya thAya che. te baMnenA abhisaMdhija ane anabhisaMdhija evA be be bheda che. tathA ubhaya-chAbasthika ane kaivalika e baMne akaSAyi ane salezya hoya che. paheluM chAghasthika vIrya kaSAyi paNa che. ane itarakaivalikavIrya alezya paNa che. je salezyavIrya che te grahaNa, pariNAma ane spandana rUpa che ane yogathI traNa prakAranuM che. TIkAnu--A jagatamAM viryAtarAyakarmanA deza--alpAyathI ane saMpUrNa kSayathI ema Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa vIrya be prakAre thAya che. temAM vIryaMtarAyakarmanA deza kSayathI utpanna thayela vIrya chamasthAne hoya che ane saMpUrNa kSayathI utpanna thayela vIrya kevalI mahArAjane hoya che. vaLI paNa darekanA abhisaMdhija ane anabhisaMdhija ema babbe prakAra che. buddhipUrvaka- vicArapUrvaka doDavuM, kUdavuM vagere kriyAomAM je vIrya pravarte te abhisaMdhija vIrya kahevAya che, ane upayoga sivAya bhukta AhAranA saptadhAtu ane malAdi rUpe thavAmAM ane manolabdhi rahita ekendriyAdi jIvonI AhAragrahaNa Adi kriyAomAM je pravarte te anabhisaMdhija vIrya kahevAya che. chAghasthika ane kaivalika kevalajJAnInuM e baMne prakAranuM vIrya akaSAya ane salezya hoya che. chadmastha saMbaMdhI aSAyi salezya vIrya upazAMtamoha ane kSaNamoha guNasthAnakavALAone hoya che, ane kevalI saMbaMdhI akaSAyi salezyavIrya sayogI guNasthAnakavALAone hoya che. "ropha sAvi pa." chAghasthika vIrya sakaSAyi ane akaSAya ema baMne prakAre che. temAM sakaSAyi chAghasthikavIrya sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka sudhInA saMsArI jIvone hoya che, ane akaSAyi mATe upara kahyuM che. tathA kevalikavIrya alezya ane salezya ema be bhede che. temAM alezya kaivalika vIrya ayogikevalIguNasthAnakavALAone tathA siddhone hoya che. salezya mATe to upara kahyuM che. A pramANe vIryanA aneka prakAra kahIne ahIM je vIrya vaDe adhikAra che eTale ke je vIryanA saMbaMdhamAM ahIM kahevAnuM che tenuM ja vizeSathI nirUpaNa kare che. "gaM satterta tu' je salezyavIrya che te grahaNa, pariNAma ane spandana kriyArUpa che. te vIrya dvArA pudgalonuM grahaNa, pariNAma ane gamanAdi nAnI moTI kriyA thAya che. alezya vIrya dvArA pulonuM grahaNa, pariNAma thatA nathI, kAraNa ke ayogI guNasthAnakavALA ke siddho bilakula pudgalone grahaNa karatA nathI. audArikAdi zarIra yogya pugalone je grahaNa karavA te grahaNa kahevAya che, grahaNa karelA te pudgalone audArikAdi rUpe karavA-pariNamAvavA te pariNAma kahevAya che. jo ke grahaNa ane pariNAmamAM je kAraNa te vIrya kahevAya che paraMtu kArya sAthe kAraNanI abheda vivakSA karavAthI grahaNa ane pariNAmarUpa kriyAne vIrya kahe che. tathA gamanAdi nAnI moTI kriyArUpa vIryane spandanA kahe che. ukta svarUpavALA A salezya vIryane yoga kahevAya che. mana, vacana ane kAyAnAM pudagalo dvArA pravartatuM je AtmavIrya te yoga kahevAya che. mana, vacana ane kAyAnAM pudgalo sahakArI kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryano Aropa karIne teno paNa zAstramAM yoga tarIke vyavahAra karyo che. tethI ja mana, vacana ane kAyArUpa sahakArI kAraNa dvArA utpanna thatA salezyavIryanI yogasaMjJA che ane tenA traNa prakAra kahevAmAM AvyA che. 1. manoyoga 2. vacanayoga ane 3. kAyayoga. - sahakArI kAraNarUpa manovargaNA dvArA pravartatuM je AtmavIrya te manoyoga, sahakArI kAraNarUpa bhASAvargaNA dvArA je vIrya pravarte te vacanayoga ane sahakArI kAraNarUpa kAyAnAM pugalo dvArA je vIrya pravarte te kAyayoga kahevAya che. 2-3 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 abhisaMdhija salezi kSAyopazamika (chadmasthone) vIrya anabhisaMdhija alezi (ayogI ane siddhone) - kSAyika (sayogIne) abhisaMdhija kSAyika kSAyopazamika akaSAyI salezI sakaSAyI yogasaMjJaka vIryanA eka arthavALAM nAmo kahe che-- jogo virayaM thAmo ucchAha parakkamo tahA ceTThA / satti sAmatthaM ciya jogassa havaMti pajjAyA // 4 // paMcasaMgraha-2 anabhisaMdhija akaSAyI salezI alezI yogo vIryaM sthAma utsAhaH parAkramaH tathA ceSTA / zaktiH sAmarthyameva yogasya bhavanti paryAyAH // 4 // artha--yoga, vIrya, sthAma, utsAha, parAkrama, ceSTA, zakti ane sAmarthya e saghaLA yoganA paryAyo che eTale ke e saghaLA yoganAM ja eka arthavALAM nAmo che. 4. have yogasaMjJaka vIryanA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anubhRSTanA jJAna mATe vicAra kare che. tenI aMdara daza anuyogadvAra che. te A pramANe--: 1. avibhAga prarUpaNA, 2. vargaNA prarUpaNA, 3. sparzvaka prarUpaNA, 4. antara prarUpaNA, 5. sthAna prarUpaNA, 6. anantaropanidhA prarUpaNA, 7. paramparopanidhA prarUpaNA, 8. vRddhi prarUpaNA, 9. kALa prarUpaNA. 10. ane jIvonA viSayamAM alpabahutva prarUpaNA. ahIM prarUpaNAno vicAra karavo e artha che. temAM pahelAM avibhAganA svarUpano vicAra kare che-- pannAe avibhAgaM jahannaviriyassa vIriyaM chinnaM / ekkssa paesassa asaMkhalogappaesasamaM // 5 // prajJayA'vibhAgaM jaghanyavIryasya vIryaM chinnam / ekaikasya pradezasyAsaMkhyalokapradezasamam // 5 // artha--kevalInA buddhirUpa zastrathI jaghanya vIryavALA jIvanuM ekanA be bhAga na thaI zake evI rIte chedAyeluM je vIrya te avibhAga kahevAya che. tevA avibhAgo eka eka pradezamAM asaMkhyalokAkAza pradezapramANa hoya che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa TIkAnu--bhavanA prathama samaye vartamAna ochAmAM ochA vIryavyApAravALA labdhi aparyApta sUkSmanigodIyA jIvanA koIpaNa eka pradezanA vIryavyApAranA kevalInI buddhirUpa zastrathI ekanA be bhAga na thaI zake tevA aMzo karIe to asaMkhyalokAkAza pradezapramANa thAya che. temAMnA eka aMzane avibhAga kahe che. pratyeka Atmapradeza upara AvA asaMkhyalokAkAza pradezapramANa avibhAgo-varyANuo hoya che. jaghanya karatAM utkRSTa vIryavyApAravALA pradezamAM asaMkhyAtaguNA avibhAgo hoya che. A pramANe avibhAganuM svarUpa kahyuM. 5 have vargaNAnuM svarUpa kahe che - savvappavIriehiM jIvapaesehiM vaggaNA paDhamA / bIyAi vaggaNAo rUbuttariyA asaMkhAo // 6 // sAlpavIryairjIvapradezairvargaNA prathamA / _ dvitIyAdayo vargaNA rUpottarA asaMkhyeyAH // 6 // artha-sarvAlpa vIryavALA jIvapradezo vaDe pahelI vaNA thAya che, eka be Adi adhika viryANuvALI bIjI Adi asaMkhya vargaNAo thAya che. TIkAna-vIAMtarAya karmanA kSayopazamathI utpanna thayela vIrya to saghaLA Atmapradeze samAna ja hoya che, paraMtu je pradezone kArya najIka hoya tyAM vIryavyApAra vadhAre hoya che ane je je pradezone kArya dUra dUra hoya tyAM tyAM anukrame vIryavyApAra ocho ocho hoya che. tethI ochA ane kramazaH vadhAre vadhAre vIryavyApAravALA Atmapradezo maLI zake che ane vargaNA, spardhvaka ane yogasthAna thaI zake che. ahIM prathama vargaNAnuM svarUpa kahe che-bhavanA prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta ochAmAM ochA vIryavyApAravALA sUkSmanigodIyAno vIryavyApAra paNa saghaLA Atmapradeze samAna hoto nathI, jyAM kArya najIka hoya che tyAM vadhAre hoya che ane kArya jema jema dUra hoya tema tema vIryavyApAra alpa alpa hoya che. ahIM ochAmAM ochA vIryavyApAravALA AtmapradezothI vargaNA karavAnI zarUAta karavAnI che. ochAmAM ochA vIryavyApAravALA koIpaNa eka Atmapradeza para je vIryavyApAra che tenA ekanA be bhAga na thAya tevA asaMkhyalokAkAza pradezapramANa aMzo thAya che te upara kahyuM che. A pramANe asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa sarakhe sarakhA viryANuvALA Atmapradezono je samudAya te vargaNA kahevAya che. - 1, varmItarAya karmanA kSayopazamathI prApta zaktine vIrya kahevAya che, ane tenA vyApArane eTale kAryamAM pravRtta vIryane yoga kahevAya che. tAtparya e Avyo ke pahelAne labdhivIrya ane bIjAne upayogavIrya kahevAya che. labdhivIrya dareka Atmapradeze samAna hoya che, paraMtu upayogavIrya samAna hotuM nathI. je pradezane kArya najIka hoya tyAM vIryavyApAra vadhAre ane jema jema kArya dUra hoya tema tema alpa alpa vIryavyApAra hoya che. tethI ja vargaNA spardhvaka ane yogasthAnakanI utpatti thaI zake che. 2. sarakhe sarakhA viryANuvALA AtmapradezanA samudAyane vargaNA kahe che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 A pahelI jaghanya vargaNAmAM ghanIkRtalokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya prataranA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA Atmapradezo hoya che. eka varyANu vaDe adhika ghanIkRtalokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya pratarapramANa jIvapradezono je samudAya te bIjI vargaNA. be varyANa adhika ghanIkRtalokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela asaMkhyautara pramANa jIvapradezono je samudAya te trIjI vargaNA. traNa varyANu adhika teTalA ja jIvapradezonA samudAyarUpa cothI vargaNA. A pramANe eka eka varyANu vaDe adhika adhika teTalA teTalA jIvapradezonA samudAyarUpa sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya AkAzapradezapramANa asaMkhyAtI vargaNAo thAya che. A rIte vargaNAnuM svarUpa kahyuM. 6 have spardhakanuM svarUpa kahe che- tAo phaDDagamegaM ao paraM natthi rUvabuDDIe / . nAva saMvatno pudgavizApor to pang IchA tAH sparddhakamekaM ataH paraM nAsti rUpavRddhayA / yAvadasaMkhyeyA lokAH pUrvavidhAnena tataH sparddhakAni // 7 // artha-te vargaNAonA samUhane rUddhaka kahe che. tyArapachI eka eka varyANa adhika koI Atmapradeza nathI, paraMtu asaMkhyalokAkAza pradezapramANa viryANu vaDe adhika Atmapradeza maLI zake che. tyArapachI pUrvaprakAre spardhaka thAya che. TIkAnu-jaghanyavargaNAthI eka eka adhika viryANuvALI sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhya AkAzapradezapramANa asaMkhyAtI vargaNAnA samUhane spardhvaka kahe che. A paheluM paddhaka thayuM. ahIM sudhI eka eka adhika viryANu pramANa vyApAravALA Atmapradezo maLI zake che. ahIMthI AgaLa eka viryANu pramANa adhika vIryavyApAravALo koI Atmapradeza maLI zakato nathI. tevI ja rIte betraNa ke saMkhyAtA viryANu pramANa adhike vIryavyApAravALA paNa koI Atmapradeza maLI zakatA nathI, paraMtu asaMkhyAtalokAkAza pradezapramANa vIrvANu vaDe adhika vIryavyApAravALA jIvapradezo maLI zake che. A rIte ja vIryavyApAranI vRddhi thavAmAM jIvasvabhAva ja kAraNa che. samAna vIryavyApAravALA te Atmapradezono je samudAya te bIjA spaddhakanI pahelI vargaNA thAya che. tyArapachI pUrvanA krame vargaNAo thAya che. jema ke-pahelI vargaNAthI eka vIryAvibhAga adhika jIvapradezonA samUhanI bIjI vargaNA, be vIryAvibhAga adhika jIvapradezonA samUhanI trIjI vargaNA, ema eka eka vIryAvibhAga adhika adhika jIvapradezonA samUharUpa sUcizreNinA asaMkhyAtamAbhAgamAM rahelA AkAzapradezapramANa asaMkhyAti vargaNAo thAya che. teono je samudAya te bIjuM spardhaka thAya che. 1. anukrame ekeka adhika varyANue caDatI vargaNonA samUhane rUddhaka kahe che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa ahIMthI AgaLa paNa eka vIyavibhAga adhika koI Atmapradeza nathI, temaja betraNa ke saMkhyAtA viryANa adhika paNa koI Atmapradeza nathI, paraMtu asaMkhyAtAlokAkAza pradezapramANa viryANa adhika Atmapradezo maLI zake che. sarakhe sarakhA teTalA viryANuvALA Atmapradezono je samudAya te trIjA spardhvakanI pahelI vargaNA che. tyArabAda eka varyANa adhika jIvapradezanA samUhanI bIjI vargaNA. ema caDatA caDatA viryANuvALA jIvapradezonI sUci zreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza pramANa asaMkhyAti vargaNAo thAya che. teono je samudAya te trIjuM spardhvaka thAya che. A ja krame sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradezapramANa anya anya spaddhako thAya che. A pramANe spardhvakanuM svarUpa kahyuM. 7. have yogasthAnakano vicAra kare che- seDhIasaMkhabhAgiya phaDDehiM jahannayaM havai ThANaM / aMgulaasaMkhabhAguttarAI bhuo asaMkhAi // 8 // zreNyasaMkhyeyabhAgikaiH sparddhakairjanyaM bhavati sthAnam / aGgalAsaMkhyeyabhAgottarANi bhUyo'saMkhyeyAni // 8 // artha-zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa rUddhako vaDe jaghanya yogasthAnaka thAya che. aMgulanA asaMkhyAtamA-bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa adhika aMbika spaddhako vaDe anya anya asaMkhyAtA yogasthAnako thAya che. A TIkAnu-pUrvanI gAthAmAM jenA svarUpanuM pratipAdana karyuM che evA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa asaMkhya paddhako vaDe jaghanya yogasthAnaka thAya che. A yogasthAnaka ochAmAM ochA vIryavyApAravALA bhavaprathamasamaye vartamAna sUkSmanigodIyA jIvane hoya che. A ja krame adhika adhika vIryavyApAravALA anya anya jIvonAM bIjAM paNa asaMkhya yogasthAnako thAya che. * te A pramANe ukta-sUkSmanigodathI kaMIka adhika vIryavyApAravALA anya jIvanA saghaLA Atmapradezo samAna vIryavyApAravALA nathI hotA, paraMtu kAryanA najIka ke dUrapaNAne laIne ochAvattA vIryavyApAravALA hoya che. temAM je ochAmAM ochA vIryavyApAravALA Atmapradezo che teno je samudAya te bIjA yogasthAnakanA pahelA spardhvakanI pahelI vargaNA thAya che. temAM viryANunI saMkhyA pahelA yogasthAnakanA chellA spardhvakanI chellI vargaNAmAMnA koI paNa Atmapradeza upara jeTalA vIryANu che temAM asaMkhyalokAkAza pradezapramANa vIryANu umerIe ane je saMkhyA thAya teTalI hoya che. eka varyANa adhika vIryavyApAravALA AtmapradezanA samudAyanI bIjI vargaNA, be vIryAvibhAga adhika vIryavyApAravALA AtmapradezanA samUhanI trIjI vargaNA, traNa varyAvibhAga adhika vIryavyApAravALA AtmapradezanA samUhanI cothI vargaNA, A pramANe 1. asaMkhyAta spaddhaka pramANa eka jIvanA eka samayanA vyApArane yogasthAna kahe che. eka yogasthAnakamAM eka AtmAnA eka samayanA vIryavyApArano samAveza thAya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 eka eka adhika viryANuvALI sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzi pramANa asaMkhyAtI vargaNAo thAya che. tenA samudAyane paheluM spaddhaka kahevAmAM Ave che. tyArapachI pahelA yogasthAnakamAM batAvelA krame bIjuM, trIjuM ema sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzi pramANa spaddhako kahevA. teonA samUhane bIjuM yogasthAnaka kahevAya che. tyArapachI pUrvathI adhika vIryavyApAravALA anya jIvanuM kahela krame trIjuM yogasthAnaka kahevuM. AvI rIte anya anya jIvanI apekSAe pUrvapUrvathI adhika adhika vIryavyApAravALA sarvotkRSTa yogasthAna paryata yogasthAnako kahevA. te saghaLA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradezapramANa thAya che. prazna-jIvo anantA hovAthI ane dareka jIvane yogasthAna hovAthI yogasthAnakanI saMkhyA ananta thAya che, zA mATe zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza rAzipramANa kaho cho? uttara-ahIM uparokta doSa ghaTato nathI. kAraNa ke sarakhe sarakhA eka eka yogasthAnaka upara sthAvara jIvo ananta hoya che, ane vadhAremAM vadhAre trasa jIvo asaMkhya hoya che. AvI rIte sarakhA sarakhA yogasthAnakavALA jIvo ghaNA hovAthI saghaLA jIvonI apekSAe paNa kevaLajJAnI daSTa saghaLAM yogasthAnakonI saMkhyA upara kahI teTalI ja thAya che, ochI ke adhika thatI nathI. A pramANe yogasthAnakanA svarUpano vicAra karyo. asatkalpanAthI jIvonAM yogasthAno asatkalpanAe eka jIvanA asaMkhya Atmapradeza = 105000 , zucizreNino asaMkhyAtamo bhAga (sarvatra) = 5 asaMkhya lokAkAza pradezapramANa viryANuo = 1000001 aMgulanA asaMkhyAtamAbhAgapramANa spardhvakanI vRddhi = 1 rUddhakanI vRddhi. prathama yogasthAna vargaNo. | Atmapradezo viryANuo | spardhaka vargaNA. Atmapradezo viryANuo spardhako 4320 1OOOOO1. 4170 | 40016 4310 100000 4160 4017 430 1OO03 41pa0 40OO018 4290 10OO04 4140. 4019 4280 1OOOOON 4130 4000020 | mh h h h da 0 0 0 h h h h ` 4270 | 2006, 4260 20OO07 4258 20OOOO8 4240 2OOOO 4230 | 2OO010 da ja * 4120 | 5 021 4110 paSO022 4100 paSOOO23 4090 5OOOO24 4080 ] 5OOOO25 - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa vargaNA. Atmapradezo vIryANuo 4220 3OOOO11 4210 3012 42 3OOOO13 4190 30014 4180 | 3800015 ra ja * - 6 = - h ja che - 3790 6026 3770 60027 3750 6OOOO28 3730 6OO029 3717 600030 3690 ' 7 031 3670 732 3650 7000033 3630 7COOD34 3610 7COO35 3pa90 8000836 3pa0 8037 3papa0 8038 3530 8039 | 3510 | 800040 h h h h ? spaddhaka vargaNA. Atmapradezo viryANuo spardhako *ahIM dvitIyAdika spardhakanI prathama vargaNAmAM viryAvibhAgo dviguNAdhika batAvela che. paNa vAstavika rIte tethI ochA-vadhAre athavA teTalA ja hoya te bahuzruto pAsethI jANavuM. dvitIya yoga sthAna 3490 9OO41 3470 9OO42 3450 9043 3430 98OOO44 3410 9OOOO45 3390 1OOOO46 3370 | 10000047 33pa0 1OOOO48 3330 | 1OOOO49 3310 1OOO50 3290 11OOOO51 3270 | 110 para 3250 11053 3230 1154 3210 11,055 tRtIya yogasthAna 2910 1600076 2880 16OO77 3. 2850 16078 2820 16079 2790 |16080 2760 170081 2730 17COO82 200 | 17083 2670 |17000084 2740 17085 2610 [18086 2580 [180087 2550 | 180OO088 2520] 180OO089 2490 18OOO90 h h h * 2 ja che 06. D6.06.06.06. ? 2.' 2 2 ja - ra ja che 3510 120056 ' 3480 12057 350 12 58 3420 1259 3390 12060 3360 | 1361 3330 13OOOO62 33) 1363 3270 13COO64 | 3240 1365 3210 14066 3180 1467 3. 3150 14068 | 3120 1400069 5. | 3090 114070 paMca02-2 , 0-09-09-09 - 888 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 naM je 3060 | 15071 3030 15OOO072 3 ) 15OOOO73 2970] 15074 2940 | 1500075 - * kaM have anaMtaropanidhA ane paraMparopanidhAno vicAra kare che. temAM upanidhA eTale vicAra karavo e artha che. anaMtaropanidhA eTale pUrva pUrva yogasthAnanA spardhvakanI apekSAe uttara uttara yogasthAnanA paddhakano vicAra karavo te. jema ke pahelA yogasthAnakanA spardhvakanI apekSAe bIjA yogasthAnakanA spardhvakano, bIjAnI apekSAe trIjA yogasthAnakanA spardhvakano, ema uttarottara je vicAra karavo te anaMtaropanidhA kahevAya che. e ja vicAre che-pUrva pUrva yogasthAnakathI uttara uttara yogasthAnakamAM eka aMgula pramANa kSetranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA spaddhako adhika adhika hoya che. jema ke pahelA yogasthAnakamAM jeTalA spaddhako che te karatAM bIjA yogasthAnakamAM aMgulakSetranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza che teTalA paddhako vadhAre che. evI ja rIte bIjAthI trIjAmAM vadhAre che. e pramANe uttarottara spardhako vadhAre vadhAre hoya che. prazna-pUrva pUrva yogasthAnakathI uttarottara yogasthAnakamAM spaddhako vadhe che e tame kaI rIte kaho cho ? kAraNa ke eka yogasthAnakamAM eka ja AtmAnA pradezo vaheMcAya che, dareka AtmAnA pradezo samAna hovAthI bIjAM yogasthAnakomAM kaMI Atmapradezo vadhI jatA nathI jethI spaddhakanI saMkhyA vadhe ? uttara-barAbara che ke eka yogasthAnakamAM eka ja AtmAnA pradeza vaheMcAya che ane Atmapradezo niyata hovAthI tenI saMkhyAmAM vadhAro thato nathI. paraMtu pahelA yogasthAnakamAMnI dareka vargaNAmAM jeTalA jIva pradezo hoya che tenAthI bIjA Adi yogasthAnakonI dareka vargaNAomAM zarUAtathI ja jIvapradezanI saMkhyA ochI ochI thatI jAya che. jema jema viryavyApAra vadhe che tema tema vargaNAomAM AtmapradezonI saMkhyA ochI ochI thatI jAya che. alpavIryavyApAravALA jIvapradezo vadhAre ane adhika adhika vIryavyApAravALA pradezo anukrame alpa alpa hoya che. temAM kAraNa jIvasvabhAva ja che. A pramANe hovAthI bIjA yogasthAnakamAM pahelA yogasthAnaka jeTalA spardhako thayA pachI paNa AtmapradezonI saMkhyA vadhaze ane tenI vargaNA tathA spaddhako banaze. tethI ja bIjA yogasthAnakamAM spardhvakanI saMkhyAmAM paNa vadhAro thaze. A ja pramANe uttarottara yogasthAnakomAM paNa spardhvakanI vRddhino vicAra samajI levo. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe vicAra karyo. 8. have paraMparopanidhA vaDe vicAre che. koI paNa eka yogasthAnakanA spaddhakonI apekSAe dUra rahelA yogasthAnakanA spardhakono je vicAra te paraMparopanidhA kahevAya che. teno ja vicAra kare che Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa seDhi asaMkhiyabhAgaM gaMtuM gaMtuM havaMti duguNAI / phaDDAI ThANesu paliyAsaMkhaMsaguNakArA // 9 // zreNyasaMkhyeyabhAgaM gatvA gatvA bhavanti dviguNAni / sparddhakAni sthAneSu palyAsaMkhyAMzaguNakArAH // 9 // artha-zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAnako jaIne pachInA yogasthAnakamAM bamaNA spaddhako thAya che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa dviguNavRddhinAM sthAnako che. TIkAnu-yogasthAnakomAM pahelA yogasthAnakathI AraMbhI sUcizreNinA asaMkhyAtamAM bhAgamAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalAM teTalAM yogasthAnako oLaMgI oLaMgIne pachI pachInuM je yogasthAna Ave tenI tenI aMdara pUrva pUrva yogasthAnanI apekSAe bamaNA bamaNA spaddhako thAya che. jema ke pahelA jaghanya yogasthAnakamAM jeTalA spaddhako che tenI apekSAe zreNinA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela AkAzapradeza pramANa yogasthAnako oLaMgIne pachI je yogasthAna prApta thAya temAM bamaNA spaddhako hoya che. tyArapachI pharI paNa te yogasthAnakathI teTalAM ja yogasthAnako oLaMgIne pachI je yogasthAna prApta thAya temAM bamaNA spaddhako hoya che. e pramANe pharI pharI teTalAM teTalAM yogasthAnako oLaMgIne pachI pachInA yogasthAnamAM bamaNA bamaNA spaddhako aMtima sarvotkRSTa yogasthAna parvata kahevA. A pramANe pUrva pUrva yogasthAnanI apekSAe bamaNA bamaNA spaddhakovALAM yogasthAnako sUma addhApalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalA thAya che. pahelethI chelle jatAM jeTalAM dviguNavRddhinAM sthAnako thAya che teTalAM ja chellethI pahele jatAM dviguNahAninAM sthAnako thAya che. te A pramANe-utkRSTa chellA yogasthAnakanI apekSAe nIce UtaratAM zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa spaddhako oLaMgIne pachI je yogasthAnaka Ave tenI aMdara dviguNahIna-ardhaspaddhako hoya che. vaLI tyAMthI teTalAM ja yogasthAnako nIce UtarIe ane pachI je yogasthAna Ave temAM pUrvanI apekSAe adha spartako hoya che. A pramANe nIce nIce teTalAM teTalAM yogasthAnako oLaMgIne pachI pachI je yogasthAna Ave temAM ardha ardha spartako jaghanya yogasthAnaka paryata kahevA. A rIte jeTalAM dviguNavRddhivALAM sthAnako che teTalAM ja dviguNahAnivALAM sthAnako paNa che. svasthAne baMne tulya che. have dviguNavRddhi ke dviguNahAnivALAM yogasthAnakonuM tathA eka dviguNavRddha ane bIjA dviguNavRddha e be yogasthAnakanI vacamAM rahelAM yogasthAnakonuM alpabadutva kahe che-dviguNavRddha ke dviguNahIna spardhvakavALAM yogasthAnako alpa che, tenAthI eka AMtarAmAM rahelAM yogasthAnako asaMkhyAtaguNAM che. A pramANe paraMparopanidhAnuM svarUpa kahyuM. 9 have yogasthAnanI vRddhino vicAra kare che- vaDaMti va hAyaMti va cauhA jIvassa jogaThANAI / AvaliasaMkhabhAgaMtamuhattamasaMkhaguNahANI // 10 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 varddhante vA hIyante vA caturddhA jIvasya yogasthAnAni / AvalyasaMkhyeyabhAgamantarmuhUrttamasaMkhyaguNahAnI // 10 // paMcasaMgraha-2 artha--jIvomAM yogasthAnako cAra prakAre vadhe che athavA ghaTe che. asaMkhyAtaguNa vRddhi ane hAni aMtarmuhUrtaparyaMta thAya che, zeSa traNa vRddhi ane hAni AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyaMta thAya che. TIkAnu--yogapravRttino AdhAra vIryaMtarAya karmanA kSayopazama para avalaMbita che. teno kSayopazama koI samaye vadhe che, koI samaye ghaTe che ane koI samaye teTalo ne teTalo ja rahe che. tethI yogasthAna paNa koI samaye vadhe che, koI samaye ghaTe che, koI samaye tenuM te ja rahe che. yogasthAnakanI vRddhi athavA hAni cAra prakAre thAya che. te A--1. asaMkhyAtabhAgavRddhi, 2. asaMkhyAtabhAgavRddhi, 3. saMkhyAtaguNavRddhi ane 4. asaMkhyAtaguNavRddhi. A ja pramANe hAni paNa cAra prakAre thAya che te A--1. asaMkhyAtabhAgahIna, 2: saMkhyAtabhAgahIna, 3. saMkhyAtaguNahIna ane 4. asaMkhyAtaguNahIna. cAre prakAranI vRddhi ane hAninuM svarUpa A pramANe che--vivakSita koIpaNa samaye je yogasthAna hoya che tenAthI pachInA samaye kvacit asaMkhyAta bhAgAdhika yogasthAnaka hoya che eTale vivakSita samaye je vIryavyApAra che tenAthI pachInA samaye asaMkhyAta bhAga adhika vIryavyApAravALuM yogasthAna hoya che, kvacit saMkhyAtabhAgAdhika yogasthAna hoya che, kvacit saMkhyAtaguNAdhika vIryavyApAravALuM yogasthAna hoya che ane kvacit asaMkhyAtaguNaadhika vIryavyApAravALuM yogasthAna hoya che. A rIte hAni paNa cAra prakAre thAya che. te A pramANe--vivakSita koI paNa samaye je yogasthAna para AtmA che tenAthI pachInA samaye kvacit asaMkhyAtamAbhAgahIna vIryavyApAravALA yogasthAna para AtmA jAya che. koI samaya saMkhyAtamAbhAgahIna yogasthAna 52, koI samaya saMkhyAtaguNahIna eTale vivakSita yogasthAna karatAM `saMkhyAtamo bhAga vIryAvyApAra je yogasthAnamAM hoya te yogasthAna 52 AtmA jAya che, tevI ja rIte koI samaya asaMkhyAtaguNahIna yogasthAna para AtmA jAya che. A pramANe vIryAntarAya karmanA kSayopazamanA ochAvattApaNAne laIne yogasthAnamAM hAnivRddhi thayA kare che. have A asaMkhyAtabhAgavRddhi Adi cAre prakAranI vRddhi ane asaMkhyAtabhAgahAni Adi cAre prakAranI hAni niraMtara keTalA samayaparyaMta thAya tenA kALa pramANanuM nirUpaNa kare che-- 'mAvati'hatyAri--asaMkhyAtabhAgavRddhi Adi zarUAtanI traNa prakAranI vRddhi ane asaMkhyAtabhAgahAni Adi zarUAtanI traNa prakAranI hAni utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALaparyaMta niraMtara thaI zake che ane asaMkhyAtaguNavRddhi ane asaMkhyAtaguNahAni utkRSTathI niraMtara aMtarmuhUrta paryaMta thaI zake che. eTale ke tathAprakArano vIryaMtarAyakarmano kSayopazama thavAthI vivakSita yogasthAnakathI asaMkhyAtabhAgavRddha anya anya .yogasthAnake pratisamaya AtmA jAya to utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyaMta niraMtara Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa jAya che. AvI ja rIte pUrva pUrvathI uttarottara saMkhyAtabhAga vadhatA ane saMkhyAtaguNa vadhatA yogasthAna 52 pratisamaya AtmA vRddhi pAme to paNa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya hoya teTalA samayaparyaMta niraMtara vRddhi pAme che. A ja rIte kSayopazama maMda atimaMda ane vadhAre maMda thavAthI pratisamaya vivakSita yogasthAnakathI asaMkhyAtamo bhAga ghaTatA ghaTatA anya anya yogasthAnake AtmA jAya to AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyaMta niraMtara ghaTato jAya che. 13 e ja pramANe pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye saMkhyAtabhAgahIna ane saMkhyAtaguNahIna yogasthAnake niraMtara jAya to paNa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyaMta jAya che. asaMkhyAtaguNavRddha ane asaMkhyAtaguNahIna yogasthAnake niraMtara aMtarmuhUrttaparyaMta anukrame vadhe che ane ghaTe che. jaghanyathI dareka vRddhi ane hAnino eka samayano kALa che. eTale ke cAra prakAramAMnI koIpaNa prakAranI vRddhi eka samaya thAya, pachI te ja yogasthAne sthira thAya, anya vRddhivALA yogasthAnake jAya ke hIna yogasthAnake jAya. e ja rIte cAra prakAramAMnI koIpaNa prakAranI hAni thAya to eka samaya thAya. pachI te ja yogasthAnake sthira thAya athavA vadhatA yogasthAnake jAya ke anya hAnivALA yogasthAnake jAya. A pramANe vRddhihAnino vicAra karyo. 10 have vRddhi ke hAni sivAya koI paNa yogasthAnakamAM jIva keTalo kALa sthira rahI zake te kALanuM pratipAdana kare che-- thAya che. jogAIo causamayAdaTTha doNNi jA tatto / yogasthAnasthitayaH catuHsamayAdaSTau dvau yAvat tataH / artha--yogasthAnakomAM cArathI ATha samayaparyaMta ane AThathI be samayaparyaMta sthiti TIkAnu--yogasthAnakomAM jIvo cAra samayathI mAMDI samaya samaya vadhatA ATha samayaparyaMta ane tyArapachI samaya samaya ghaTatA be samayaparyaMta sthira thAya che--TakI zake che. ahIM saMpradAya-paraMparA A pramANe che--pahelAthI asaMkhya yogasthAnako ke je aparyAptAvasthAmAM hoya che temAMnA koIpaNa yogasthAnake AtmA jaghanyathI ke utkRSTathI eka samaya ja TakI zake che. kAraNa ke aparyAptAvasthAmAM pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye avazya asaMkhyAtaguNa vadhatA vadhatA yogasthAnake jAya che, tethI ja paryApta sUkSmanigodane yogya jadhanya yogasthAnakathI zarUAta kare che. . te A pramANe--ochAmAM ochA vIryavyApAravALA paryApta sUkSmanigodanA jaghanya yogasthAnakathI AraMbhI sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalAM yogasthAnakomAMnA koI paNa yogasthAnake AtmA vadhAremAM vadhAre cAra samayaparyaMta TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradezapramANa yogasthAnakomAMnA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 14 koIpaNa yogasthAnake AtmA pAMca samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamAM bhAgagata AkAza pradezapramANa yogasthAnakomAM cha samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezapramANa yogasthAnakomAM sAta samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezapramANa sthAnakomAM ATha samayaparyaMta TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa yogasthAnakomAMnA koIpaNa yogasthAna para sAta samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezapramANa yogasthAnaka para cha samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezapramANa yogasthAnakomAM pAMca samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganAM AkAzapradezapramANa yogasthAnomAM cAra samaya TakI zake che. tyArapachInA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAganAM AkAzapradezapramANa yogasthAnomAM traNa samaya TakI zake che. tyArapachInA utkRSTa yogasthAnaka paryaMtanA sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalAM yogasthAnakomAMnA koIpaNa eka yogasthAnamAM AtmA vadhAremAM vadhAre be samaya TakI zake che. jeno jeTalo kALa kahyo che, teTalo kALa tyAM rahI pachI anya anya yogasthAnake jAya che, ema sarvatra samajavuM. koIpaNa yogasthAnakamAM TakI rahevAno jaghanyathI eka samayano kALa che. A pramANe yogasthAnakonA kALano vicAra karyo. have cAra Adi samayonA kALamAnavALAM yogasthAnakonuM alpabahutva kahe che-- agubhayar3iyAo jahA paramasaMkhaguNiyANaM // 11 // aSTakobhayasthitayo yathAparamasaMkhyeyaguNAnAM // 11 // artha--ATha samaya kALamAnavALAnI baMne bAjunA anukrame pachI pachInAM yogasthAnako anukrame asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu--je yogasthAnakamAMnA koIpaNa yogasthAnakamAM AtmA ATha samaya TakI rahe che te alpa che. kAraNa ke lAMbA kALaparyaMta TakI rahenArAM yogasthAnako jIvasvabhAve alpa hoya che. te karatAM ATha samaya kALavALAnI baMne bAju rahelA eTale ke ATha samaya kALamAnavALAnI pahelAnA sAta samaya kALamAnavALA tathA ATha samaya kALamAnavALAnI pachInA sAta samaya kALamAnavALA e pratyeka asaMkhyAta asaMkhyAtaguNA che. paraspara baMne sarakhA che. te karatAM baMne bAju rahelA cha samaya kALamAnavALAM yogasthAnako asaMkhyAtaguNA che, svasthAne paraspara tulya che. te karatAM ubhayapArzvavartI pAMca samaya kALamAnavALA asaMkhyAtaguNA che, svasthAne tulya che. te karatAM baMne bAjunA. cAra samaya kALamAnavALAM yogasthAnako asaMkhyAtaguNA che, paraspara baMne sarakhA che. tenAthI traNa samaya kALamAnavALA asaMkhyAtaguNa che, ane tenAthI be samaya kALamAnavALA asaMkhyAtaguNA che. A pramANe alpabahutva kahyuM. (juo yaMtra pAnuM naM.15) 11. have te te yogasthAnakamAM vartatA sUkSma bAdara paryApta aparyApta ekendriyAdi jIvonA jaghanya ane utkRSTa yoganuM alpabahutva kahe che-- Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa = avasthAna prAyogya yogaththAnuM kAle ane alpa vAyutvanI apekSAe citra 'a guNa Lycle / are, ja-lpa94 - ba-2- ha. (( thoDA * I ' ************ - - - kA , ******* *********** - 5 * 1 -4' , nI kAlamAnanI apekSAe "yava"nI AkRti cAlpabatvanI apekSAoDamaranI Akruti Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 paMcasaMgraha-2 suhumeyarAiyANaM jahannaukosa pajjapajjANaM / Asajja asaMkhaguNANi hoti iha jogaThANANi // 12 // sUkSmetarAdInAM jaghanyotkRSTAnyaparyAptaparyAptAnAm / AsAdyAsaMkhyeyaguNAni bhavanti iha yogasthAnAni // 12 // artha-sUkSma bAdara aparyApta ane paryApta ekendriyAdinAM jaghanya ane utkRSTa yogasthAnako anukrame pUrva pUrvanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu-A saMsAramAM sUkSma ane bAdara aparyApta ane paryApta ekendriyAdi jIvonAM jaghanya ane utkRSTa yogasthAnako pUrva pUrvanI apekSAe uttarottara vakSyamANa krame asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa thAya che. te A pramANe bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta sUkSma sAdhAraNa ekendriya jIvanI je jaghanya yoga te alpa hoya che. tenAthI bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta bAdara ekendrino jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa hoya che. tenAthI bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta beindriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta te indriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta caurindrayano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta asaMjJIpaMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM bhava prathama samaye vartamAna labdhi aparyApta saMjJIpaMcendriyano jaghanyayoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI labdhi aparyApta sUkSma nigodano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI labdhi aparyApta bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che, tenAthI paryApta sUkSma nigodano jaghanyayoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta bAdara ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta sUkSma nigodano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta bAdarA ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI labdhi aparyApta beindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM labdhi aparyApta te indriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM labdhi aparyApta caurindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM labdhi aparyApta asaMjJIpaMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI labdhi aparyApta saMjJIpaMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta beindriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta te indriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta caurindriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta asaMjJIpaMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta saMjJIpaMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta beIndriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI paryApta teIndriyano utkRyoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM paryApta caurindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 17 alpa. tenAthI paryApta asaMjJIpaMcendriyano utkRSTayoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI anuttaravAsIdevono utkRSTayoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI raiveyakadevono utkRSTayoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM bhogabhUmi-akarmabhUmimAM utpanna thayela tiryaMca tathA manuSyono utkRSTayoga asaMkhyAtaguNa che. tenAthI AhAraka zarIrino utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa che. te karatAM zeSa deva nArakI tiryaMca tathA manuSyono utkRSTayoga anukrame asaMkhyAtaguNa che. ahIM asaMkhyAtaguNamAM je guNaka saMkhyA levAmAM Ave che te sUkSmakSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezarAzipramANa samajavI ane paryAptA saghaLe sthaLe karaNathI samajavA. A pramANe yoga saMbaMdhe saghaLAM dvArono savistara vicAra karyo 12 jIvone viSe yogasthAnanuM alpabadutva naMbara jIvabheda (kayo jIva ?) keTalo yoga naMbara jIvabheda (kayo jIva?) keTalo yoga 1. bhavAgha samaye paryA beindriya jaghanya asaM guNa labdhi apa. sUkSmanigoda jaghanya paryA te indriya jaghanya asaM.guNa 2. labdhi apa. bAdara eke. jaghanya |asaM.guNa | paryA caurindriya jaghanya | asaM guNa 3. labdhi apa. beindriya jaghanya asaM.guNa paryA asaMjJI paMce. jaghanya 4. labdhi apa. te indriya jaghanya |asaM.guNa paryA saMjJI paMce. jaghanya asaM.guNa 5. | labdhi apa. caurindriya jaghanya 24 | paryAM beindriya utkRSTa asaM.guNa labdhi apa. asaMjJI paMce. jaghanya asaM.guNa paryA te indriya utkRSTa asaM guNa 7. labdhi apa. saMjJI paMce. jaghanya asaM.guNa paryA caurindriya utkRSTa asaM.guNa 8. labdhi aparyA. sUkSmAnigoda utkRSTa asaM. paryA asaMjJI paMce. utkRSTa asaM.guNa 9. karaNa bAdara eke. utkRSTa asaM.guNa anuttaravAsIdeva utkRSTa asaM.guNa 10. paryA. sUkSmanigoda jaghanya |asaM.guNa 29 naiveyaka deva utkRSTa asaM.guNa | paryA. bAdara eke. jaghanya asaM.guNa | bhogabhUmigata yugalika 12. paryA. sUkSmanigoda utkRSTa tiryaMca manuSyano utkRSTa asaM guNa 13. paryA. bAdara eke. utkRSTa asaM.guNa 31 AhArakazarIrI utkRSTa asaM.guNa 14. labdhi aparyA. beindriya. utkRSTa asaM.guNa |32 | zeSa deva utkRSTa asaM.guNa 15. labdhi indriya utkRSTa nAraka utkRSTa asaM.guNa 10. labdhi calandriya utkRSTa asaM.gurA 34 zeSa tiryaMca utkRSTa asaM.guNa 17. labdhi asaMNIpaMce. utkRSTa asa.guNa 35 zeSa manuSya utkRSTa asaM.guNa. 18. labdhi saMsI paze. utkRSTa arsa, guNA asaM.guNa paMca023 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 have A yogothI je kArya thAya te kahe che jogaNuruvaM jIvA pariNAmaMtIha giNhiuM daliyaM / bhAsANuppANamaNociyaM ca avalaMbae davvaM // 13 // yogAnurUpaM jIvAH pariNamayantIha gRhItvA dalikam / bhASAnapAnamanaucitaM cAvalambayanti dravyam // 13 // artha-yogane anusarIne jIvo audArikAdi pudgalone grahaNa karIne audArikAdi zarIrarUpe pariNamAve che. ane bhASA, zvAsocchavAsa ane manoyogya pagalonuM avalaMbana le che. 13 TIkAnu-A saMsAramAM jIvo yogane anusarIne pudagala skaMdhone grahaNa kare che. jaghanyayoge vartamAna thoDA pugalaskaMdhone grahaNa kare che, madhyamayoge vartamAna madhyama ane utkRSTayoge vartamAna utkRSTa-ghaNA ja pudgalaskaMdhone grahaNa kare che. A pramANe A lokamAM rahela audArikAdi zarIra yogya vargaNAomAMthI yogane anusarIne pudgalaskaMdho grahaNa kare che ane teone audArikAdi zarIrarUpe pariNAve che. bhASA, zvAsozvAsa ane manoyogya vargaNAomAMthI pudgalaskaMdho grahaNa kare che teone bhASA, zvAsocchavAsa tathA manapaNe pariNAve che ane pariNAvIne te pugalone choDI devAmAM hetubhUta sAmarthyanI prApti mATe te ja pugalonuM avalaMbana le che-sahAya le che. te pugalonA avalaMbanathI utpanna thayela vIrya vaDe teone mUkI de che. jema bilADo UMce kUdavA mATe pahelAM potAnA zarIranuM saMkocanA bahAne avalaMbana le che. tyArapachI saMkoca dvArA prApta thayelA baLa vaDe UMce kUdI zake che, anyathA kUdI zakato nathI. athavA koI mANasane lAMbI phALa mAravI hoya tyAre thoDo pAcho haThe che, tyArapachI ja phALa bharI zake che, nahi to barAbara phALa bharI zakato nathI. tevI ja rIte bhASAdi vargaNAone choDI mUkavA te ja pudgalonuM avalaMbana le che ane tyArapachI tenA avalaMbanathI utpanna thayela vIrya dvArA te pudgalone choDI mUke che. kAraNa ke saMsArI jIvonuM vIrya pudgalonA avalaMbanathI ja pravarte che. A pramANe yoganuM svarUpa ane yogathI zuM kArya thAya che te kahyuM. 13. jIvo yogAnurUpa pudgalaskaMdho grahaNa kare che, pariNAve che ane avalaMbana le che ema kahyuM. tethI ahIM zaMkA thAya ke kayAM yugalo grahaNa yogya che athavA kayAM yugalo grahaNa yogya nathI ? tethI ja grahaNa yogya ane grahaNane ayogya vargaNAonuM svarUpa have pachInI gAthAmAM kahe che- 1, ahIM eTaluM samajavAnuM che ke audArikAdi pudagalone yoga dvArA grahaNa kare che. teone audArikAdi zarIrarUpe pariNAve che paNa choDI mUkato nathI, paraMtu baMdhana nAmakarma vaDe teone AtmA potAnI sAthe joDI de che ane bhASA, ucchavAsa ane manovargaNAone grahaNa karI te te rUpe pariNAvI teone choDI mUke che, kAraNa ke AtmA sAthe saMbaMdha thavAmAM hetubhUta teonuM baMdhana nAmakarma nathI. eTale pUrvanA samaye grahaNa kare che, pachInA samaye choDI mUke che. A pramANe thayA kare che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 19 egapaesAi aNaMtajAo hoUNa hoti uralassa / ajjogaMtariyAo u vaggaNAo aNaMtAo // 14 // ekapradezAdyA anaMtajA bhUtvA bhavaMti uralasya / ayogyAntaritAstu vargaNA anantAH // 14 // artha-eka pradezathI mAMDI anaMta paramANunI banelI vargaNAone oLaMgIne audArika yogya vargaNA thAya che. tyArapachIthI agrahaNa prAyogya jenI vacamAM rahI che evI anaMtavargaNAo thAya che. 14 TIkAnu-eka paramANuthI laIne yAvatu anaMtaparamANunI banelI vargaNAo oLaMgIne tyArapachInI vargaNAo audArikazarIrane yogya thAya che. tAtparya A pramANe che eka paramANurUpa vargaNA, be paramANunI banelI vargaNA, traNa paramANunI banelI vargaNA, ema vadhatA vadhatA saMkhyAtA paramANunI banelI vargaNA, asaMkhyAtA ane anaMtA paramANunI banelI vargaNAo jIvane grahaNa yogya thatI nathI. tathA anaMtAnaMta paramANunI banelI vargaNAomAMnI paNa keTalIka grahaNa yogya che, keTalIka grahaNa yogya nathI. temAM paramANurUpa vargaNA te paramANuvargaNA kahevAya che. eTale ke A jagatamAM jeTalA chUTA paramANuo che te dareka vargaNArUpa che. A prazna-ochAmAM ochA be ane vadhAremAM vadhAre anaMtAnaMta paramANuono je piMDa te vargaNA kahevAya che to chUTA paramANuomAM vargaNA zabdano vyavahAra zI rIte thaI zake ? uttara-pratyeka paramANu anaMtaparyAya yukta che tethI, tathA paramANuomAM piMDa thavAnI zakti che tethI dareka chUTA paramANuomAM vargaNA zabdano vyavahAra karAya che. te vargaNAo ananta che ane saMpUrNa lokavyApta che. be paramANunA samudAyarUpa DhiparamANuskandhavargaNA kahevAya che. te paNa ananta che ane saMpUrNa lokavyApta che. traNa paramANunA piMDarUpa triparamANuskalpavargaNA e ja pramANe catu.paramANuskandhavargaNA. ema eka eka vadhatA vadhatA saMkhyAtA paramANunI banelI saMkhyAtI vargaNA. asaMkhyAtaparamANunA samudAyarUpa asaMkhyAtIvargaNA ane anantaparamANunA piMDarUpa caDatA caDatA paramANuvALI ananta vargaNAo thAya che. A dareka vargaNAo svajAtinI apekSAe anaMta che ane saMpUrNa lokavyApta che. 1. paMcakarmagraMthamAM devendrasUri mahArAje jagatamAMnA tamAma chUTA paramANunI eka vargaNA kahI che, temaja be paramANunA banelA jeTalA skaMdho che tenI paNa eka vargaNA kahI che. AvI rIte svajAtIya skaMdhonA samUhanI eka eka vargaNA kahI che. ahIM jagatamAMnA tamAma chUTA paramANuone bhinna bhinna vargaNArUpe kahyA che ema ja be paramANuonA jeTalA skaMdho che te darekane paNa bhinna bhinna vargaNArUpe kahela che. AvI rIte svajAtIya tamAma skaMdhone bhinna bhinna vargaNArUpe kahela che. ahIM jo ke virodha lAge che paNa vAstavika rIte virodha nathI. kAraNa ke karmaprakRti paMcasaMgrahamAM vargaNA ane aMdhane eka ja arthamAM grahaNa karela che tyAre devendrasUri mahArAje skaMdhanA samUhane vargaNA kahI che ema mane lAge che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 mULathI AraMbhIne A saghaLI vargaNAomAM paramANuo alpa hovAthI teono skUla pariNAma thAya che ane tethI karIne te jIvane grahaNa yogya thatI nathI. anaMtAnaMta paramANunA samudAyarUpa anantAnanta paramANunI banelI paNa zarUAtanI vargaNAo grahaNa yogya thatI nathI. je vargaNAomAM abhavyathI anaMtaguNa ane siddhonA anantamA bhAga pramANa paramANuo hoya te vargaNAo audArika zarIranA niSpAdana mATe grahaNa yogya thAya che. eTale ke je skandhomAM abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa paramANuo hoya che tevA skandhone grahaNa karIne tene audArikazarIrarUpe pariNamAve che. A jaghanya vargaNA che eTale ke audArikazarIrane yogya jaghanya vargaNA thAya che. temAM abhavyathI anantaguNa ane siddhanA anantamAM bhAgapramANa paramANuo hoya che. te karatAM eka adhika paramANuvALI bIjI grahaNaprAyogya vargaNA che, be adhika paramANuvALI trIjI grahaNaprAyogya vargaNA che, ema eka eka paramANu vadhAratA vadhAratA tyAM sudhI kahevuM yAvat audArika zarIrayogya utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNAmAM paramANuo vizeSAdhika hoya che. keTalA vadhAre che to kahe che ke-svayogya jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che te karatAM tenA ja anaMtamAM bhAgapramANa adhika paramANuo tenI utkRSTa vargaNAmAM hoya che. grahaNa yogya vargaNAomAM sarvatra e pramANe samajavuM. ahIM caDatA caDatA paramANuvALI audArikazarIrayogya vargaNAo jaghanya skandamAM jeTalA paramANuo hoya che tenA anantamAM bhAgapramANa thAya che, ane samAna paramANuvALI svajAtIya ananta hoya che. A anaMtamo bhAga kramazaH moTo thato jAya che, kAraNa ke pUrvapUrva grahaNaprAyogya vargaNAothI uttarottara prahaNaprAyogya vargaNAo anantaguNa paramANuovALI hoya che. audArikazarIrayogya utkRSTavargaNAnI apekSAe eka adhika paramANu je skandhomAM hoya che tevA skandho audArikazarIrane grahaNayogya thatA nathI. tevA skandho grahaNa karIne teone audArikazarIrapaNe pariNamAvato nathI. A jaghanya agrahaNa prAyogyavargaNA che. be adhika paramANuvALI bIjI agrahaNaprAyogya vargaNA che. traNa adhika paramANuvALI trIjI agrahaNaprAyogya vargaNA che. ema eka eka adhika paramANuvALI vargaNAo tyAM sudhI kahevI thAvat utkRSTa agrahaNaprAyogya vargaNA thAya. jaghanya vargaNA karatAM utkRSTa vargaNA anaMtaguNa che. 1, ahIM e samajavAnuM che ke skaMdhamAM jema jema paramANu vadhatA jAya che tema tema tenA pariNAma sahma sambha thato jAya che. jema ochA ochA paramANu hoya che tema tema tenA pariNAma sthala hoya che. kAraNa pudagalono svabhAva ja che. zAnIdaSTa amuka amuka jAtanA pariNAmavALA skaMdho ja amuka amuka zarIrapaNe pariName che ane te pariNAma ochAmAM ochA amuka saMkhyAvALA ane vadhAremAM vadhAre amuka saMkhyAvALA paramANunA banelA adhomAM ja hoya che. ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre je saMkhyAvALA paramANunA banelA adhomAM je pariNAma hoya che temAM eka paNa paramANa vadhe ke ghaTe to teno pariNAma karI jAya che. je je pariNAmavALA aSo je je zarIrane yogya hoya che tene grahaNa karIne te te zarIrapaNe- pariNAve che. keTalI keTalI saMkhyAvALA paramANaonA banelA adho kayA kayA zarIrane yogya che te AgaLa upara ja kahevAze. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa eTale ke jaghanyavargaNAmAM jeTalA paramANu che. teone abhavyothI anaMtaguNa je anaMtu che te anante guNIe ane jeTalA thAya teTalA paramANuo utkRSTa agrahaNaprAyogya vargaNAmAM hoya che. A pramANe saghaLI agrahaNaprAyogyavargaNAmAM potAnI jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya teone abhavyathI anaMtaguNa je anaMtu che te anante guNIe ane jeTalA thAya teTalA paramANuo tenI utkRSTa agrahaNaprAyogyavargaNAmAM hoya che. 21 A saghaLI vargaNAo audArikazarIrapaNe pariNamI zakatI nathI mATe audArika pratye agrahaNayogya che. kAraNa ke ghaNA paramANuvALI hovAthI teono pariNAma sUkSma thAya che ane tevA sUkSmapariNAmavALI vargaNAo audArikapaNe pariNamatI nathI. temaja vaikriyaza2I2paNe paNa pariNamI zakatI nathI. mATe vaikriya pratye paNa agrahaNayogya che. kAraNa ke tenI apekSAe alpa paramANuvALI hovAthI teono pariNAma sthUla thAya che, ane tevA sthUlapariNAmavALI vargaNAo vaikriyaza2I2paNe pariNamI zakatI nathI. A pramANe AgaLa paNa agrahaNa vargaNAonA hetu mATe samajavuM. agrahaNaprAyogya utkRSTa vargaNAnI apekSAe eka adhika paramANuvALI je vargaNA te vaikriya zarI2 yogya jaghanya vargaNA che. tevI vargaNAone grahaNa karIne AtmA vaikriyazarIrapaNe pariNamAve che: be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI vaikriyazarIranI grahaNayogya vartaNA thAya che. ema eka eka adhika paramANuvALI vaikriyazarIranI viSayaka grahaNa yogya vargaNA tyAM sudhI kahevI yAvat utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNA vizeSAdhika paramANuvALI che. eTale ke jaghanyavargaNAmAM jeTalA paramANu che teno anaMtamo bhAga utkRSTa vargaNAmAM vadhAre che. vaikriya zarIra prAyogya utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANuvALI jaghanya agrahaNa yogya vargaNA che. be adhika paramANuvALI bIjI agrahaNa yogya vargaNA che. e pramANe eka eka adhika paramANuvALI vargaNA tyAM sudhI kahevI yAvat utkRSTa agrahaNa vargaNA thAya. jaghanya agrahaNa vargaNAthI utkRSTa agrahaNa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANu hoya che. ahIM guNakarAzi abhavyathI anaMtaguNa ane siddhonA anaMtamA bhAga pramANa samajavo. utkRSTa agrahaNa prAyogya vargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa AhArakaza2I2yogya jaghanya vargaNA thAya. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI AhArakazarIraviSayaka grahaNa prAyogya vargaNA thAya. A pramANe eka eka adhika adhika paramANuvALI vargaNAo tyAM sudhI kahevI yAvat AhArakazarIraviSayaka utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNAmAM anaMtabhAgAdhika paramANuo hoya che. AhArakazarIrayogya utkRSTa vargaNAnI apekSAe eka adhika paramANunA skaMdharUpa agrahaNa prAyogya jaghanyavargaNA thAya. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI agrahaNa prAyogya vargaNA thAya, ema eka eka adhika paramANuvALI vargaNA tyAM sudhI kahevI yAvat utkRSTa agrahaNayogya vargaNA thAya. jadhanya vargaNAthI utkRSTa agrahaNa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANuo hoya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 utkRSTa agrahaNavargaNAthI eka adhika paramANuvALI taijasazarIrayogya jaghanya vargaNA thAya che. be adhika paramANuvALI bIjI taijasazarIrayogya grahaNa vargaNA thAya che. A pramANe eka eka adhika paramANuvALI taijasazarIraviSayaka vargaNA tyAM sudhI kahevI yAvat tenI utkRSTa vargaNA thAya. jaghanyavargaNA karatAM utkRSTa vargaNAmAM vizeSAdhika--anantamo bhAga adhika paramANuo hoya che. 22 taijasazarI2 yogya utkRSTavargaNAthI eka adhika paramANunA skandharUpa jaghanya agrahaNayogya vargaNA thAya che. be adhika paramANuvALI bIjI agrahaNayogyavargaNA thAya che. ema eka eka adhika paramANunA skaMdharUpa vargaNAo tyAM sudhI kahevI yAvat utkRSTa agrahaNayogyavargaNA thAya. jaghanyathI utkRSTa agrahaNa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANu hoya che, agrahaNayogya saghaLI vargaNAomAM guNakarAzi abhavyathI anantaguNa ane siddhonA anantamA bhAga pramANa samajavo. agrahaNayogya utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANunA skandharUpa jaghanya bhASAyogya vargaNA thAya che. je pudgalone AtmAo grahaNa karI satyAdibhASArUpe pariNamAvIne ane avalaMbana laIne choDI mUke che, te bhASAyogya vargaNA kahevAya che. be adhika paramANuvALI bIjI bhASAyogya vargaNA thAya che. ema eka eka adhika paramANunA skandharUpa bhASAprAyogya vargaNA tyAM sudhI kahevI yAvat tenI utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI tenA anaMtamA bhAga pramANa paramANuo utkRSTa vargaNAmAM vadhAre hoya che. utkRSTa bhASAyogyavargaNAthI eka adhika paramANuvALI agrahaNayogya jaghanya vargaNA thAya che. be adhika paramANunA skandharUpa bIjI agrahaNayogya vargaNA thAya che. ema eka eka paramANu adhika karatAM tyAM sudhI javuM ke utkRSTa agrahaNa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa agrahaNavargaNAmAM anaMtaguNa paramANuo hoya che. agrahaNayogya utkRSTa vargaNAnI apekSAe eka adhika paramANunA skaMdharUpa zvAsocchvAsayogya jaghanya vargaNA thAya che. je pudgalone grahaNa karIne zvAsocchvAsapaNe pariNamAvIne ane tenuM avalaMbana laIne choDI mUke che te prANApAnayogyavargaNA kahevAya che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI prANApAnayogya vargaNA thAya che. e pramANe eka eka 52mANu adhika karatAM tyAM sudhI kahevuM ke prANApAnayogya utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNA potAnA anaMtabhAgaadhika paramANuvALI hoya che. prANApAnayogya utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa agrahaNayogya jadhanya vargaNA thAya che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI agrahaNayogya vargaNA thAya che. e pramANe eka eka adhika paramANunA skaMdharUpa vargaNAo tyAM sudhI kahevI ke agrahaNayogya utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAnA 52mANuothI utkRSTa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANuo hoya che. agrahaNa yogya utkRSTa vargaNAnI apekSAe eka paramANu jenI aMdara vAre hoya te manaHprAyogya jaghanyavargaNA thAya che. je pudgalaskaMdhone grahaNa karIne satyAdi manarUpe Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa pariNAvIne ane tenuM avalaMbana laI choDI mUke che, te mana:prAyogya vargaNA kahevAya che. tenAthI be adhika paramANuvALI bIjI manaHprAyogya vargaNA thAya che. ema eka eka adhika paramANunA skaMdharUpa vargaNAo tyAM sudhI kahevI ke utkRSTa manaHprAyogya vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNAmAM vizeSAdhika paramANuo hoya che. manoyogya utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa jaghanya agrahaNayogya vargaNA thAya che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI agrahaNa vargaNA thAya che. e pramANe eka eka paramANu vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM ke agrahaNayogya utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNAmAM anaMtaguNa paramANuo hoya che. agrahaNa yogya utkRSTa vargaNAthI eka paramANu je vargaNAmAM vadhAre hoya te karmayogya jadhanya vargaNA thAya che. je vargaNAone grahaNa karIne AtmAo jJAnAvaraNIyAdi ATha karmarUpe pariNamAve che. A jaghanya skaMdhathI eka paramANu je skaMdhomAM vadhAre hoya te bIjI karmayogya vargaNA thAya che. A pramANe eka eka paramANu adhika karatAM tyAM sudhI kahevuM ke utkRSTa karmayogya vargaNA thAya. jaghanya vargaNA karatAM utkRSTa vargaNAmAM vizeSAdhika eTale anaMtamobhAga adhika eTale ke jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya tenA anaMtamAbhAga pramANa paramANuo utkRSTa vargaNAmAM vadhAre hoya che. A chellI vargaNA kArmaNa vargaNA kahevAya che. jJAnAvaraNIyAdi ATha karmarUpe pariNamAvavA A vargaNAomAMthI samaye samaye anaMtI avaMtI grahaNa kare che. A pramANe agrahaNa yogya ATha ane jIvone grahaNa yogya ATha vargaNAnuM svarUpa kahyuM. 14 te pUrvokta vargaNAonAM nAmo A nIce gAthAmAM kahe che. orAlaviuvvAhAra teyabhAsANupANamaNakamme / audArikavaikriyAhArakataijasabhASAprANApAnamanaHkarmANi / artha-audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, bhASA, prANapAna, mana ane kArpaNa viSayaka grahaNa yogya ATha vargaNAo che. TIkAnu-prathama agrahaNayogya tyArapachI audArika grahaNa yogya pachI agrahaNayogya, vaikriya grahaNayogya. A pramANe agrahaNa vargaNAthI aMtarita grahaNa vargaNAo che. chellI kArmaNavargaNA che. A pramANe atyAra sudhI ATha agrahaNa ane ATha grahaNayogya vargaNAonuM svarUpa kahyuM. ' have dareka vargaNAmAM paramANuonuM alpabadutva ane teonuM avagAha kSetra kahe che- 1. A vargaNAonA svarUpanA sthanathI samajAyuM haze ke amukathI. amuka saMkhyAvALA paramANunI banelI vargaNAo ja amuka amuka zarIrAdirUpe pariNamI zake che. jaghanya vargaNAmAMthI eka paNa paramANu ghaTe ke utkRSTa vargaNAmAM eka paNa paramANu vadhe to teno pariNAma pharI jAya che. jeTalA jeTalA paramANuvALI vargaNAo je je zarIrAdine yogya kahI che. teTalA teTalA paramANuvALI vargaNAone ja grahaNa karIne te te zarIrAdirUpe pariNAvI zake che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 aha davva vaggaNANaM kamo vivajjAsao khitte // 15 // atha dravyaM vargaNAnAM kramaH viparyAsataH kSetre // 15 // artha-have vargAonA dravyane AzrayI vicaratAM uttarottara ArAru vakTare vAre hoya che, kSetra AzrayI viparIta krama che. TIkAnuM-je krame upara audArikAdi vargaNAo kahI che te krame te vargaNAomAM pudgala paramANuo vadhatA jAya che. te A pramANe-audArika vargaNAomAM anya vargaNAnI apekSAe paramANuo alpa che. tenAthI vaikriya vargaNAomAM anaMtaguNa paramANuo che, tenAthI AhArakavargaNAomAM anaMtaguNa paramANuo hoya che, te karatAM taijasazarIrayogya vargaNAomAM anaMtaguNa paramANuo che, e ja pramANe bhASA, zvAsocchavAsa, mana ane karmayogya vargaNAomAM anukrame anaMta anaMtaguNa paramANuo hoya che. kSetranA viSayamAM viparIta krama samajavo. te A pramANe kArmaNavargaNAnuM avagAhanA kSetra sarvathI alpa che, te karatAM mana:prAyogya vargaNAnuM avagAhanA kSetra asaMkhyAtaguNa che, eTale ke karmayogya eka vargaNA jeTalA AkAzapradezane avagAhIne rahe che, tenAthI asaMkhyAtaguNa AkAzapradezane avagAhIne manaHprAyogya eka vargaNA rahe che. A pramANe sarvatra samajavuM. tenAthI zvAsocchavAsa vargaNAnuM avagAhanA kSetra asaMkhyAtaguNa che. te karatAM anukrame bhASA, taijasa, AhAraka, vaikriya ane audArika vargaNAonuM avagAhanA kSetra asaMkhyAta asaMkhyAta guNa che. upara je avagAhanA kSetra kahyuM che te ekeka vargaNAnI apekSAe samajavAnuM che. jo ema na hoya to dArikAdi saghaLI vargaNAo-audArikaprAyogya pahelI vargaNA, dArika yogya bIjI vargaNA e pramANe dareka vargaNAo anaMtAnaMta che ane saMpUrNa lokavyApIne rahelI che ane saMpUrNa lokavyApI hovAthI saMpUrNa lokapramANa avagAhanA kSetra thaI jAya ane avagAhanA kSetra to aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM kahyuM che. tethI ja eka eka skaMdha vargaNAnuM avagAhanA kSetra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM samajavAnuM che, svajAtIya anaMta skaMdhanuM nahi. 15 have kAzmaNa vargaNA uparanI vargaNAonuM svarUpa kahe che- kammovariM dhuveyarasunnA patteyasunnabAdaragA / sunnA suhume sunnA mahakkhaMdho saguNanAmAo // 16 // karmaNa upari dhruvetarazUnyAH pratyekazUnyabAdaragAH / zUnyAsUkSme zUnyA mahAskandhe saguNanAmAnaH // 16 // artha-kAzmaNa vargaNA pachI chuvAcitta vargaNA, tyArapachI anukrame adhuvAcitta, zUnya, pratyeka zarIra, zUnya, bAdaranigodAzrita, zUnya, sUkSmanigodAzrita, zUnya, ane chellI acitta mahAtkaMdha vargaNA che. A saghaLI vargaNAo sArthaka nAmavALI che. TIkAnu-karmaprAyogya utkRSTa vargaNAthI eka paramANu je vargaNAomAM adhika che te Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa dhruvAcitta jaghanya vargaNA che. je vargaNAomAM be paramANu adhika che te bIjI dhruvAcitta vargaNA che. A pramANe eka eka paramANu adhika adhika karatAM tyAM sudhI kahevuM ke dhruvAcitta utkRSTa vargaNA thAya. dhruvAcitta jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo che tene sarva jIvathI anaMtaguNa je anaMtu che te anaMte guNIe ane je saMkhyA thAya teTalA paramANuo dhruvAcitta utkRSTa vargaNAmAM hoya che. 25 prazna--dhruvAcitta dravya vargaNA eTale zuM ? uttara--jaghanyathI utkRSTa paryaMta caDatA caDatA paramANuvALI eka eka vargaNAo lokamAM avazya hoya che, paraMtu koI divasa emAMnI koIpaNa vargaNAo vinAno loka hoto nathI. kadAca emAMnI koIka vargaNA naSTa thAya to tenA sthAne anya vargaNA utpanna thAya che, mATe te dhruvavargaNA kahevAya che. prazna--dareka vargaNAo acitta che to A vargaNAne acitta vizeSaNa zA mATe joDyuM ? uttara--jo ke dareka vargaNAo vAstavika rIte acitta che paraMtu je vargaNAo jIva sAthe joDAya che te vargaNAo upacArathI sacitta kahevAya che. jema audArikAdi vargaNAo. dhruvAcitta ane pachI je vargaNAo kahevAze teone AtmA koI divasa grahaNa karato nathI mATe te vargaNAone acitta kahelI che. dhruvAcitta utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa avAcitta jaghanya vargaNA thAya che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI avAcitta vargaNA thAya che. e pramANe eka eka adhika paramANunA skaMdharUpa vargaNA tyAM sudhI kahevI ke avAcitta utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNA karatAM utkRSTa vargaNA anaMtaguNa che. eTale ke jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo che tene sarva jIvathI anaMtaguNa je anaMtu che te anaMte guNatAM jeTalA thAya teTalA paramANuo utkRSTa vargaNAmAM che. prazna--avAcitta vargaNA eTale zuM ? uttara--avAcitta dravyavargaNAmAM jaghanyathI utkRSTa paryaMta caDatA caDatA paramANuvALI je vargaNAo kahI che te saghaLI vargaNAo avazya hoya ja che ema nathI. koIka vargaNA koI vakhata hoya che, koIka vakhata nathI paNa hotI, A ja kAraNathI te sAMtaraniraMtaravargaNA kahevAya che. ambuvAcitta utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa pahelI dhruva zUnyavargaNA, be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI zUnyavargaNA, ema eka eka adhika karatAM utkRSTavargaNA paryaMta kahevuM. jaghanya karatAM utkRSTavargaNA anaMtaguNa che. jaghanyavargaNAmAM je saMkhyA hoya tene sarva jIvothI anaMtaguNa je anaMtuM che te anaMte guNIe ane je saMkhyA thAya teTalA utkRSTavargaNAmAM hoya che. A pahelI dhruvazUnyavargaNA che. AvI vargaNAo koI kALe jagatamAM hotI ja nathI. mAtra uparanI vargaNAonI bahulatA batAvavA mATe ja eka adhika paramANunA skaMdharUpa be adhika paramANunA skaMdharUpa e pramANe nirUpaNa karyuM che. paMca2-4 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 paMcasaMgraha-2 prazna-dhruva zUnyavargaNA eTale zuM? uttara-je vargaNAo A jagatamAM koI divasa hotI ja nathI. eTale ke adhuvAcitta utkRSTa vargaNAthI pratyekazarIrI jaghanya vargaNA sudhImAM caDatA caDatA paramANuvALI koIpaNa vargaNAo koI divasa jagatamAM hotI ja nathI, tethI te dhruvazunyavargaNA kahevAya che. AgaLa paNa dhruvazUnya vargaNA mATe A pramANe samajavuM. utkRSTa dhruvazUnyavargaNAthI eka adhika paramANuvALI pahelI pratyeka zarIrIvargaNA, be adhika paramANuvALI bIjI pratyekazarIrIvargaNA, ema eka eka vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM ke pratyekazarIrI utkRSTavargaNA thAya. jaghanyavargaNAthI utkRSTavargaNA asaMkhyAtaguNa paramANuvALI che. eTale ke jaghanyavargaNAmAM jeTalA paramANu che tene sUkSma kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezo hoya te asaMkhyAte guNIe ane jeTalA thAya teTalA paramANuo pratyekazarIrI utkRSTa vargaNAmAM hoya che. prazna-pratyeka zarIrIvargaNA eTale zuM ? uttara-pratyeka nAmakarmanA udayavALA jIvone yathAsaMbhava sattAmAM rahela audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNanAmakarmanAM pudgalone avalaMbIne sarvajIvathI anaMtaguNaparamANuvALI je vargaNAo rahI che te pratyeka zarIrIvargaNA kahevAya che. A vargaNAone AtmA koI karmanA udayathI grahaNa karato nathI paraMtu vizrasApariNAma vaDe ja audArikAdi pAMca zarIranAmakarmanAM pugalone avalaMbIne rahela che. zatakacUrNimAM kahyuM che kepratyeka nAmakarmanA udayavALA jIvone audArika Adi pAMca zarIranAmakarmanA je karmANuo sattAmAM rahyA che tenA eka eka pradeze sarvajIva karatAM anaMtaguNa paramANuvALI je vargaNAo vizrasApariNAma vaDe upacita thayela che-avalaMbIne rahI che te pratyeka vargaNA kahevAya che. prazna-jaghanya pratyeka vargaNAthI utkRSTa pratyeka vargaNAmAM sUkSmakSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AkAzapradezo vaDe guNatAM jeTalA paramANuo thAya teTalA paramANuo hoya che e upara kahyuM che to ahIM sUkSma kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAge guNavAnuM kAraNa zuM ? uttara-kAzmaNa vargaNAonuM grahaNa yogane anusarIne thAya che. jaghanya yoga hoya tyAre thoDI vargaNAonuM grahaNa thAya che ane utkRSTa yoga hoya tyAre ghaNI vargaNAonuM grahaNa thAya che. jaghanyayogasthAnakathI utkRSTayogasthAnaka sUkSma kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga vaDe guNatA jeTaluM thAya teTaluM hoya che. tethI kamevagaNAonuM grahaNa paNa sUkSmakSetropalyopamanA asaMkhyAtamA bhAge guNatAM je Ave teTaluM ja thAya che. jaghanyayoge paNa AtmA anaMta vargaNAone ja grahaNa kare che. jaghanyayoge jeTalI vargaNA grahaNa kare che tene sUkSmakSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradezoe guNatAM jeTalI thAya teTalI vargaNAo utsuyoge grahaNa kare che. eTale jyAre jaghanyayoga hoya ane karmayogya vargaNAonuM grahaNa alpa thAya tyAre jaghanya pratyeka zarIrIvargaNAo prApta thAya che ane jyAre yoga utkRSTa hoya ane karmayogya vargaNAonuM vadhAre Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 baMdhanakaraNa pramANamAM grahaNa thAya tyAre utkRSTa pratyeka zarIrIvargaNA prApta thAya che. tAtparya e che ke jadhanyayoga hoya tyAre jaghanya pratyeka vargaNAo prApta thAya che. ane jema jema yoga vadhato jAya che tema tema vadhAre vadhAre pratyeka zarIrIvargaNAo prApta thatI jAya che. ane jyAre utkRSTa yoga hoya che tyAre vadhAremAM vadhAre paramANuvALI vargaNAo prApta thAya che. A rIte yoganI sAthe saMbaMdha hovAthI ane yoga jaghanyathI utkRSTa sUkSmakSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAge guNatAM jeTalo thAya teTalo ja hovAthI pratyeka zarIrIvargaNAmAM paNa sUkSmakSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAge guNavAnuM kahyuM che. pratyeka zarIrI utkRSTa vargaNAthI eka adhika paramANuvALI bIjI jaghanya dhruvazUnyavargaNA thAya che, be adhika paramANuvALI bIjI dhruvazUnyavargaNA, ema eka eka vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM ke yAvat tenI utkRSTa vargaNA thAya. jaghanya vargaNAthI utkRSTa vargaNA asaMkhyAtaguNI che. jaghanya vargaNAmAM je saMkhyA hoya tene asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa pradezo vaDe guNatAM je saMkhyA thAya teTalA utkRSTa vargaNAmAM hoya che. A bIjI dhruvazUnyavargaNA thaI. ahIM paNa dhruvazUnyavargaNAno artha pahelI dhruvazUnya vargaNA pramANe samajI levo. bIjI utkRSTa dhruvazUnyavargaNAthI eka adhika paramANuvALI jaghanya bAdaranigoda vargaNA thAya che. be adhika paramANuvALI bIjI vargaNA thAya che. A pramANe eka eka paramANu adhika karatAM tyAM sudhI kahevuM ke utkRSTa bAdaranigodavargaNA thAya. jaghanyathI utkRSTa asaMkhyAtaguNa che. ahIM paNa guNakarAzi kSetrapalyopamano asaMkhyAtamo bhAga ja che. sUkSmakSetrapalyopamano asaMkhyAtamo bhAga ja guNanArI saMkhyA zA mATe che ? te saghaLo vicAra pratyeka zarI2I vargaNA pramANe samajI levo. praznabAdaranigodavargaNA eTale zuM ? uttara--sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA bAdara ekendriya jIvone sattAmAM rahela audArika, taijasa ane kAryaNanAmakarmanA pudgala paramANuone vizvasA pariNAma vaDe avalaMbIne sarvajIva karatAM anaMtaguNa paramANuvALI je vargaNAo rahI che, te bAdaranigodavargaNA kahevAya che. jo ke paMcendriyamAMthI bAMdhIne gayelA keTalAka bAdaranigodiyA jIvone keTaloka kALa vaikriya ane AhArakazarIra nAmakarmanI paNa sattA hoya che paraMtu tyAM gayA pachI prathama samayathI uvelAtA hovAthI atyaMta asAra che mATe tenI vivakSA karI nathI. utkRSTa bAdaranigoda vargaNAthI eka adhika paramANuvALI trIjI jaghanya dhruvazUnyavargaNA, be adhika paramANuvALI bIjI zUnyavargaNA, A pramANe eka eka adhika karatAM tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa zUnyavargaNA thAya. jaghanyathI utkRSTa asaMkhyAtaguNa che. jadhanyavargaNAmAM je saMkhyA che tene aMgulamAtra kSetramAM jeTalA AkAzapradeza hoya tenA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo che teTalA vargamULa karavA, temAMnA chellA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA . AkAzapradezo hoya te vaDe guNAkAra karavo ane jeTalA paramANuo thAya teTalA paramANuo utkRSTa dhruvazUnyavargaNAmAM hoya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 paMcasaMgraha-2 utkRSTa dhruvazUnyavargaNAthI eka adhika paramANunA skaMdharUpa jaghanya sUkSmanigoda vargaNA thAya che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI vargaNA, ema eka eka vadhAratAM utkRSTavargaNA paryata kahevuM. jaghanya vargaNAthI utkRSTa asaMkhyAtaguNa che. jaghanyavargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya tene AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa samayo vaDe guNatAM jeTalA thAya teTalA paramANuo utkRSTa sUkSmanigodavargaNAmAM hoya che. A vargaNAnuM svarUpa sAmAnyataH bAdaranigodavargaNAnI jema samajavuM. ahIM jaghanyavargaNAthI utkRSTavargaNAmAM guNakasaMkhyA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayo kahI che. kAraNa sUkSmanigoda jIvonA jaghanya yogasthAnakathI utkRSTa yogasthAnaka AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya vaDe guNatAM je thAya teTaluM ja hoya che, vadhAre hotuM nathI. karmapradezonuM grahaNa yogAdhIna che ane tene AdhIna sUkSmanigodavargaNA che, tethI ja jaghanyathI utkRSTavargaNAmAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayo vaDe guNatAM je saMkhyA thAya teTalA ja paramANuo hoya che. sUkSmanigoda utkRSTavargaNAthI eka adhika paramANunA kaMdharUpa cothI jaghanya dhruvazUnyavargaNA che. be adhika paramANunA skaMdharUpa bIjI dhruvazUnyavargaNA thAya che. ema eka eka vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM yAvatuM utkRSTa dhruvazUnyavargaNA thAya. jaghanya karatAM utkRSTa asaMkhyAtaguNa che. jaghanyavargaNAmAM je saMkhyA hoya tene prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAtI sUcizreNinA AkAzapradezo vaDe guNatAM je saMkhyA thAya teTalA utkRSTa dhruvazUnyavargaNAmAM hoya che. dhruvazUnyavargaNA eTale je vargaNAo A jagatamAM koI kALe hoya ja nahi. mAtra uparanI vargaNAonuM bAhulya batAvavA mATe ja kahevAmAM AvI hoya. A hakIkata pahelAM kahI che. utkRSTa dhruvazUnyavargaNAthI eka adhika paramANuvALI jaghanya acitta mahAMskaMdhavargaNA thAya che. be adhika paramANuvALI bIjI mahArUMdhavargaNA, ema eka eka vadhAratAM utkRSTa mahAtkaMdhavargaNA paryata kahevuM. jaghanya karatAM utkRSTa asaMkhyAtaguNI che. jaghanya mahAtkaMdhavargaNAmAM jeTalA paramANuo rahyA che tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samayothI guNatAM je saMkhyA thAya teTalA paramANuo utkRSTa acittamahAtkaMdha vargaNAmAM hoya che. prazna-mahAtkaMdhavargaNA eTale zuM ? uttara-je vargaNAo vizrasApariNAme TaMka, zikhara ane parvatAdi moTA moTA skaMdhone avalaMbIne rahelI che, te mahAtkaMdhavaNA kahevAya che. A mahAtkaMdhavargaNAo jyAre jyAre trasajIvonI saMkhyA vadhAre hoya tyAre tyAre alpa hoya che ane jyAre trasajIvonI saMkhyA alpa hoya tyAre vadhAre hoya che. kAraNa vastusvabhAva ja che. jayAre trasajIvo ghaNA hoya che tyAre prahaNayogya vargaNAonuM grahaNa vadhAre pramANamAM thAya tyAre AvI agrahaNayogya vargaNA thADI hoya. trasajIva ochA hoya tyAre grahaNa yogya vargaNAonuM grahaNa alpa thAya tyAre svAbhAvika rIte AvA skaMdhono pariNAma vadhAre thAya. zatakacUrNimAM kahyuM che ke-- vizrA pariNAme TaMka, kUTa ane parvatAdi sthAnone avalaMbIne je vargaNAo rahI che te mahAtkaMdhavargaNA kahevAya che." 1. je kALe trasakAyano rAzi vadhAre pramANamAM hoya che te kALe acitta mahAkuMdhavargaNAo thoDI hoya che. 2. je kALa trasakAyarAzi alpapramANamAM hoya che te kALe mahArUMdhavargaNAo vadhAre hoya che. 3 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa A pramANe paramANu vargaNAthI mahAtkaMdhavargaNA paryata saghaLI vargaNAonuM svarUpa kahyuM. jo ke ahIM yoga dvArA je vargaNAonuM grahaNa thAya che tenuM ja svarUpa kahevuM joIe chatAM anya vargaNAonuM svarUpa paNa prasaMgavazAt kahyuM che. A saghaLI vargaNAo anvartha nAmavALI che. jemake-eka eka paramANurUpa vargaNA te paramANuvargaNA, be paramANunA piMDarUpa vargaNA te DhiparamANurUMdhavargaNA vagere. acittamahAtkaMdha sudhInI saghaLI vargaNAo pradezonI apekSAe anukrame moTI moTI che chatAM dareka vargaNA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI avagAhanAvALI che. karmaprakRtimAM kahyuM che ke--dareka vargaNAnI avagAhanA aMgalanA asaMkhyAtamA bhAganI che." 16. A pramANe TIkAmAM kahela arthano sUtrakAra paNa anuvAda kare che- siddhANaMtaMseNaM ahava abhabvehaNaMtaguNiehiM / juttA jahannajoggA oralAINaM bhave jeTTA // 17 // - siddhAnaMtana athavA amathAnattaLaH ' yuktA jaghanyA yogyA audArikAdInAM bhavejjyeSThA // 17 // artha-siddhonA anaMtamA bhAge athavA abhavyathI anaMtaguNa paramANuothI yukta jaghanya grahaNayogya vargaNA thAya che. te ja jaghanyavargaNA potAnA anaMtamA bhAga vaDe yukta thatAM utkRSTa grahaNa yogya vargaNA thAya che. TIkAnuM-je vargaNAomAM siddhonA anaMtamA bhAga pramANa athavA abhavyathI anaMtaguNa paramANuo hoya te vaNAo audArikazarIrane grahaNayogya jaghanyavargaNA thAya che. te ja eka be Adi anukrame vadhatI utkRSTa grahaNa yogyavargaNA thAya che. jaghanyavargaNAthI utkRSTa vargaNAmAM potAno anaMtamo bhAga adhika paramANuo hoya che. audArika utkRSTa vargaNAthI ekAdhika paramANuvALI agrahaNa yogya jaghanya vargaNA thAya che, eka be Adi anukrame vadhatAM utkRSTa agrahaNa yogya vargaNA thAya. agrahaNa jaghanyavargaNAmAMnA paramANune siddhanA anaMtamA bhAgapramANa saMkhyA vaDe athavA abhavyathI anaMtaguNa saMkhyA vaDe guNatAM jeTalA paramANuo thAya teTalA utkRSTa agrahaNa vargaNAmAM paramANuo hoya che. utkRSTa agrahaNa vargaNAthI ekAdhika paramANuvALI vaikriyazarIrane grahaNa yogya jaghanya vargaNA thAya che. te ja eka be Adi krame vadhatA utkRSTa vargaNA thAya. jaghanyathI utkRSTa vargaNAmAM potAno anaMtamo bhAga adhika paramANuo hoya che. utkRSTa grahaNa yogya vargaNAthI ekAdhika paramANuvALI agrahaNayogya jaghanya vargaNA thAya che. eka be Adi krame vadhatAM utkRSTa agrahaNavargaNA thAya che. jaghanyathI utkRSTamAM anaMtaguNa paramANuo hoya che. tyArapachI ekAdhika paramANuvALI AhArakazarIrayogya jaghanya vaNA thAya che. eka be Adi krame vadhatAM utkRSTa vargaNA thAya che. jaghanyathI utkRSTamAM anaMtamo bhAga adhika paramANuo hoya che. tyArapachI agrahaNa, taijasayogya grahaNa ema anukrame bhASA, prANApAna manaH ane kAryavaNAnA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 saMbaMdhamAM paNa kahevuM. 17 have vargaNAonA varNAdinA nirUpaNa mATe kahe che-- paMcasaMgraha-2 paMca rasa paMca vannehiM pariNayA aTThaphAsa dogaMdhA / jAvAhAragajoggA cauphAsa visesiyA uvariM // 18 // pazcamI seH pazcamirthana: paLitA asvazAM: dvisthAH / yAvadAhArakayogyAH catuHsparzavizeSitA upari // 18 // artha--audArikavargaNAthI AraMbhI AhAraka vargaNAo pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzayukta che, ane uparanI vargaNAo cAra sparzayukta che. TIkAnu--audArikazarIrayogya vargaNAthI AraMbhI AhAraka zarIrayogya vargaNA sudhInI vargaNAo pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzavALI che. ahIM eka paramANumAM pAMca . varNamAMthI koIpaNa eka varNa, be gaMdhamAMthI koIpaNa eka gaMdha, pAMca rasamAMthI koI paNa eka rasa, ane snigdha, uSNa, rUkSa ane zIta e cAra sparzamAMthI aviruddha be sparza hoya che. kahyuM che ke'eka varNa, eka gaMdha, eka rasa ane aviruddha be sparzavALo, pudgala skaMdhanuM chevaTanuM kAraNa, sUkSma ane nitya evo paramANu che.' paraMtu samudAyamAM koI paramANu koI varNAdi yukta, koI paramANu koI varNAdi yukta hovAthI skaMdhamAM pAMce varNa, be gaMdha, pAMce rasa ane AThe sparza ghaTI zake che. tathA uparanI taijasAdiza2I2 yogya vargaNAo pAMca varNavALI, be gaMdhavALI ane pAMca rasavALI che. paraMtu sparzanA viSayamAM cAra sparzavALI jANavI. temAM paNa taijasAdi vargaNAomAMnA pratyeka skaMdhamAM mRdu ane laghu e be sparza to avasthita che ane snigdha-uSNa, snigdha-zIta, rUkSa-uSNa, ane rUkSa-zIta emAMnA koI paNa be sparza hoya che. kula cAra sparza thAya che. eTale ke taijasAdinA pratyeka skaMdhamAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane uparokta cAra sparza kula soLa guNa hoya che. A pramANe grahaNa agrahaNa yogya vargaNAonuM svarUpa kahyuM.ra 18 1. ahIM eka paramANumAM chellA cAra sparzamAMthI aviruddha be sparza kahyA che to audArikAdinA skaMdhamAM ATha sparza kyAMthI AvyA ? tenA uttaramAM samajavAnuM ke tirobhAve dareka paramANumAM badhA sparzarUpe pariNamavAnI zakti rahelI che. te zakti AhAraka sudhInA skaMdhomAM AvirbhAve thAya che. eTale tyAM sudhInI vargaNAomAM AThe sparza kahyA che. amuka saMkhyAvALA paramANunA skaMdhamAM ja te AvirbhAve thAya che. te karatAM saMkhyA vadhe to tathAsvabhAve AvirbhAve thatA nathI. tethI ja AhA2ka sudhInI vargaNAo lIdhI che. 2. A vargaNAomAM keTaloka matabheda che. karmaprakRti-cUrNimAM audArika ane vaikriyanI vacamAM temaja vaikriya ane AhArakavargaNAnI vacamAM agrahaNa yogya vargaNA mAnI nathI. vizeSAvazyakabhASyamAM mAnI che. temaja kArmaNavargaNA pachInI A graMthamAM je rIte vargaNAo kahI che tenAthI vizeSAvazyakabhASyamAM judI rIte kahI che. zI rIte kahI che te tyAMthI pRSTha 328mAMthI joI levuM. tathA AhAraka sudhInI vargaNAo gurulaghu che, gurulaghu hovAthI tenA samUhamAM amuka pramANamAM vajana hoya che. taijasAdi vargaNAo agurulaghu che, teno game teTalo samUha ektra thAya chatAM temAM AtmAnI jema vajana hotuM nathI. jema jema vadhAre paramANuno piMDa thAya tema tema jagyA ochI roke che. A saghaLo pudgala svabhAva che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa pudgalono paraspara saMbaMdha snehathI thAya che, sneha sivAya saMbaMdha thato nathI, mATe have pudgalonA paraspara saMbaMdhamAM hetubhUta snehano vicAra karavo joIe tethI teno vicAra kare che- te traNa prakAre che :- 1. snehapratyayaspaddhaka prarUpaNA, 2. nAmapratyaya spardhvakaprarUpaNA, 3. prayogapratyayaspardhaka prarUpaNA. temAM sneha vaDe thayelA spardhvakano vicAra te snehapratyayaspaddhaka prarUpaNA. baMdhananAmakarma jenI aMdara nimitta che evA zarIrapradezanA spardhvakano vicAra te nAma pratyayaspartakaprarUpaNA. eTale ke baMdhananAmakarmanA udayathI paraspara baddha thayelA zarIra pudgalonA snehane AzrayIne jenI aMdara vicAra karavAmAM Avyo hoya te nAmapratyayaspaddhakaprarUpaNA kahevAya che. yogarUpa hetu vaDe grahaNa karelA karmapudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM hetubhUta snehane AzrayIne thayelA spardhvakano jenI aMdara vicAra karavAmAM Avyo hoya te prayogapratyayaspaddhakaprarUpaNA. temAM ahIM prathama snehapratyayaspardhvakano vicAra kare che-sarvotkRSTa snehavALA paramANumAM rahela snehanA kevaLInA kevaLajJAnarUpa zastra vaDe ekanA be aMza na thaI zake tevA aMzo karavA. emAMnA eka aMzane snehANa kahevAmAM Ave che. A jagatamAM keTalAka paramANuo eka snehANuvALA hoya che, keTalAka be snehANuvALA hoya che, keTalAka traNa snehANuvALA hoya che, ema anukrame vadhatA vadhatA sarvajIva karatAM anaMtaguNa snehANaguNa paNa keTalAka paramANuo hoya che. A ja hakIkata have pachInI gAthAmAM kahe che- avibhAgAIneheNaM juttayA tAva poggalA asthi / savvajiyANaMtaguNeNa jAva neheNa saMjuttA // 19 // je eganeha juttA te bahavo tehiM vaggaNA paDhamA / avibhAgAdinA snehena yuktAstAvat pudgalAH santi / sarvajIvAnantaguNena yAvat snehena saMyuktAH // 19 // ye ekasnehayuktAste bahavastairvargaNA prathamA / artha_eka snehANayukta paramANuo hoya che, yAvat sarvajIvathI anantaguNa snehANa yukta paramANuo che. temAM je eka snehayukta paramANuo che te ghaNA che ane tenI pahelI vargaNA thAya che. * 1. pugalono paraspara saMbaMdha snehathI thAya che, tethI ahIM snehano vicAra karavAmAM Ave che. tattvArthAdhigamasUtra paMcama adhyAya sUtra 32mAM "dhikSatvA:'thI snigdhatA ane rukSatA e baMne padagalono paraspara saMbaMdha thavAmAM kAraNa thayela che ane ahIM to rakSatAnI vicAraNA karavAmAM AvI ja nathI tenuM kAraNa snigdhatAnA upalakSaNathI rakSatAnuM paNa grahaNa karyuM hoya tema lAge che. athavA to vyavahAramAM koI paNa vastuno paraspara saMbaMdha thavAmAM cIkAzane kAraNa mAnavAmAM Ave che tethI ahIM snigdhatAnI jema Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 TIkAnu--A jagatamAMnA keTalAka paramANuo eka snehANuyukta che, keTalAka be snehANuyukta che, keTalAka traNa yukta che, e pramANe vadhatA vadhatA keTalAka paramANuo sarvajIvathI anaMtaguNa snehANu yukta hoya che. tenI aMdara je paramANuo eka snehavALA che te ghaNA che, ane tevA paramANuonI pahelI vargaNA thAya che. be snehANuvALA je je paramANuo hoya teno samudAya tenI bIjI vargaNAM thAya che. traNa snehANuvALA paramANuonA samUhanI trIjI vargaNA thAya che. e krame vadhatA saMkhyAtA snehANuvALA paramANuonI saMkhyAtIvargaNA thAya che. asaMkhyAtA snehANuvALA paramANuonA samudAyanI asaMkhyAtI vargaNAo thAya che. ane ananta snehANuvALA paramANuonI caDatI caDatI anaMtavargaNAo thAya che. 32 ahIM be prakAre prarUpaNA thAya che H 1. anantaropanidhA vaDe, 2. paraMparopanidhA vaDe. A banneno artha pahelAM kahevAI gayo che. baMnemAMthI pahelAM anantaropanidhA vaDe prarUpaNA kare che. tathAsvabhAve alpa alpa snehANuvALA paramANuo vadhAre che ane vadhAre vadhAre snehAdhruvALA paramANuo ochA ochA che, tethI ja pahelI eka snehANuvALI vargaNAmAM paramANuo ghaNA che ane be snehANuvALI bIjI vargaNAmAM asaMkhyeyabhAgahIna-asaMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuo hoya che, te karatAM paNa trIjI vargaNAmAM asaMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuo hoya che. A pramANe pUrva pUrva vargaNA karatAM uttarottaravargaNAmAM asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga nyUna nyUna paramANuo tyAM sudhI kahevA yAvat anaMtI vargaNA jAya. te ja hakIkata kahe che-- je duganehAijuyA asaMkhabhAgUNa te kaso / iya erisahANIe jaMti aNaMtA u vaggaNA kamaso // 20 // rukSatAne paNa sneha zabdathI batAvela hoya tema lAge che temaja snigdha ane rukSa e sparzavizeSa che ane ahIM e banne sparzone sneha zabdathI kahyA hoya tema lAge che. jagatamAM rahela koIpaNa pudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM pudgalomAM je kudaratI sneha che teno vicAra snehapratyayaspardhakamAM karavAmAM Avaze. paMdara prakAranA baMdhananAmakarmanA udayathI pUrve grahaNa karAyela ane navIna grahaNa karAtA pudgalono paraspara saMbaMdha thatI vakhate te saMbaMdha thavAnA kAraNabhUta jIvanA sAmarthyavizeSathI pudgalomAM je sneha utpanna thAya che tenuM svarUpa nAmapratyayaspardhakamAM ane yogathI karmarUpe grahaNa karAtI kAryaNavargaNAnA pudgalono Atmapradezo sAthe ekAkArarUpe saMbaMdha thavAmAM kAraNabhUta jIvanA sAmarthyavizeSathI je sneha utpanna thAya che teno vicAra prayogapratyayaspardhakamAM karavAmAM Avaze. TIkAmAM ghaNe ThekANe snehane badale rasa zabda vAparela che paraMtu rasathI A sneha ja samajavAno che ane tenAthI ja skaMdho ane vargaNA bane che, mATe prathama snehapratyaya spardhakanuM ane pachI AtmAnA sAmarthyavizeSathI grahaNa karAtAM pudgalomAM je vadhAre sneha utpanna thAya che. te snehanuM svarUpa nAmapratyaya ane prayogapratyaya spardhakamAM karavAmAM Avaze paraMtu karmaparamANuomAM zubhAzubha phaLa ApavAnI zaktirUpa je rasa che, te rasa AtmAnA kASAyika adhyavasAyo dvArA grahaNa karatI vakhate adhyavasAyone anurUpa ocho ke vadhAre utpanna thAya che, ane tenuM svarUpa have pachI anubhAgabaMdhanA svarUpamAM graMthakAra pote ja batAvavAnA che. tethI ahIM rasa zabdathI te rasa samajavAno nathI paNa sneha samajavAno che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa snehAdiyuktA asaMkhyabhAgonAste kramazaH / iti IdRzAnyA yAnti anantAstu vargaNAH kramazaH // 20 // 33 artha--je paramANuo be Adi snehANuyukta che te anukrame asaMkhya asaMkhya bhAga nyUna nyUna che. A pramANe AvA prakAranI hAni vaDe anukrame anaMtIvargaNA thAya che. TIkAnu--je paramANuo be snehANuvALA che te eka snehANuvALA paramANuonI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga nyUna che. A ja krame traNa, cAra vagere snehANuvALA paramANuonI je je vargaNA che temAM paramANuo potapotAnI apekSAe pUrva pUrva vargaNA karatAM asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga nyUna nyUna hoya che. A rIte asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga nyUna nyUna paramANuvALI anaMta vargaNA thAya che. tAtparya e che ke bIjI vargaNAthI AraMbhI anaMtavargaNAparyaMta dareka vargaNAmAM pUrva pUrva vargaNA karatAM pachI pachInI vargaNAomAM asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuo hoya che. have ananta vargaNA gayA pachI kaI hAni thAya che te kahe che-- saMkhasUNA tatto saMkhaguNUNA tao ko / tatto asaMkhaguNUNA anaMtaguNaUNiyAvi tatto vi // 21 // saMkhyeyAMzonAstataH saMkhyeyaguNonAstataH kramazaH / tato'saMkhyaguNonA anantaguNonA api tato'pi // 21 // artha--tyArapachI saMkhyAtamA bhAgahIna vargaNAo che, tyArapachI saMkhyAtaguNahIna, tyArapachI asaMkhyAtaguNahIna, ane tyArapachI anantaguNahIna paramANuvALI vargaNAo thAya che. TIkAnu--pUrva pUrva vargaNAonI apekSAe uttarottara anaMtI vargaNAomAM asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga nyUna nyUna thavA bAda pachInI anantavargaNAomAM pUrva pUrva vargaNAthI uttarottara vargaNAmAM saMkhyAtamo bhAga nyUna namUna paramANuo thatA jAya che. eTale ke asaMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuvALI chellI vargaNAnI apekSAe pachInI ja vargaNAmAM saMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuo hoya che. te karatAM tenI pachInI vargaNAmAM saMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuo hoya che. A pramANe anaMtavargaNA paryaMta kahevuM. tyArapachInI anaMtavargaNAmAM saMkhyAtaguNahIna paramANuo hoya che. eTale ke saMkhyAtamo bhAga nyUna paramANuvALI chellI vargaNAnI apekSAe tenI pachInI ja vargaNAmAM saMkhyAtaguNahIna paramANuo hoya che. saMkhyAtaguNahIna eTale pUrva pUrvanI apekSAe uttarottara vargaNAmAM saMkhyAtamo saMkhyAtamo bhAga mAtra paramANuo zeSa rahe che. tenAthI tyArapachInI vargaNAmAM saMkhyAtaguNahIna paramANuo hoya che. A pramANe pUrva pUrva vargaNAnI apekSAe uttarottara vargaNAmAM saMkhyAtaguNahIna saMkhyAtaguNahIna paramANuo anantI vargaNA paryaMta hoya che. tyArapachInI anantI vargaNAomAM asaMkhyeyaguNahIna paramANuo hoya che. eTale ke saMdhyeyaguNahIna paramANuvALI chellI vargaNAnI apekSAe tenI pachInI ja vargaNAmAM paMca 2-5 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 paMcasaMgraha-2 asaMkhya guNahIna paramANuo hoya che. asaMkhyayaguNahIna eTale asaMkhyAtamo bhAga. tyArapachInI vargaNAmAM asaMkhya guNahIna paramANuo hoya che. A pramANe pUrva pUrva vargaNAnI apekSAe uttara uttara vargaNAmAM asaMkhyayaguNahIna paramANuo ananta vargaNA paryata kahevA. tyArapachInI anantI vargaNAomAM anantaguNahIna paramANuo hoya che. eTale ke pUrva pUrvathI uttarottara vargaNAmAM anaMtamo bhAga zeSa paramANuo rahe che. asaMkhya guNahIna paramANuvALI chellI vargaNAnI apekSAe tenI pachInI ja vargaNAmAM anantaguNahIna paramANuo hoya che, te karatAM paNa pachInI vargaNAmAM anantaguNahIna paramANuo hoya che. A pramANe pUrva pUrva vargaNAnI apekSAe uttara uttara vargaNAmAM anantaguNahIna paramANuo tyAM sudhI kahevA ke chellI sarvotkRSTa nehAvALI vargaNA Ave. A pramANe anantaropaniyA vaDe vicAra karyo. have paraMparopanidhA vaDe vicAra kare che gaMtumasaMkhA logA addhaddhA poggalA bhUya // 22 // ... gatvA asaMkhyeyAn lokAn aArdhAH pudgalA bhUyaH // 22 // artha--asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa vargaNAo oLaMgIne pachInI vargaNAmAM ardha pugalo thAya che. A pramANe pharI paNa kahevuM. TIkAnu-pahelI vargaNAmAM jeTalA paramANuo che tenI apekSAe asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa vargaNAo oLaMgIne pachInI vargaNAmAM paramANuo artha thAya che. tenI apekSAe vaLI asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa vargaNAo oLaMgIne pachInI vargaNAmAM paramANuo ardha thAya che. A pramANe ardha ardha paramANuo asaMkhyAta bhAgahIna paramANuvALI chellI vargaNA paryata kahevA. te ja hakIkata A gAthAmAM kahe che paDhamahANIe evaM bIyAe saMkhavaggaNA gaMtuM / addhaM uvaritthAo hANIo hoti jA jIe // 23 // prathamahAnAvevaM dvitIyasyAM saMkhyeyavargaNA gatvA / arddhamuparisthA hAnayo bhavanti yA yasyAH // 23 // artha-prathama hAnimAM A pramANe samajavuM. dvitIya hAnimAM saMkhyAtI vargaNA oLaMgIne addha paramANuo thAya che. A pramANe upara rahela vargaNAomAM je vargaNA saMkhyAtI vargaNA oLaMgIne Ave che temAM addha addha paramANuo thAya che--hoya che. TIkAnu-pahelI asaMkhyAtabhAgahAnimAM asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa vargaNAo oLaMgIne pachI je vargaNA Ave che temAM ardha ardha paramANu hoya che. ane bIjI saMkhyayabhAgahAnimAM tenI pahelI vargaNAthI saMkhyAtI vargaNAo oLaMgIne pachI je vargaNA Ave che temAM ardha paramANuo hoya che. tethI ja saMkhyAtabhAgahAnimAM je dviguNahAni thAya che te je Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 35 vargaNAthI saMkhyAtI vargaNA oLaMgI pachI je vargaNA Ave che temAM thAya che. te A pramANe- saMkhyAtabhAgahAnivALI pahelI vargaNAthI AraMbhI saMkhyAtI vargaNA oLaMgIne je vargaNA Ave che temAM asaMkhyAtabhAga hAnivALI chellI vargaNAmAM rahela paramANunI apekSAe pudgala paramANuo addha hoya che. tyArapachIthI pharI paNa saMkhyAtI vargaNA oLaMgIne pachI je vargaNA hoya temAM addha paramANuo hoya che. A pramANe saMkhyAnI saMkhyAtI vargaNAo oLaMgIne ardha ardha paramANuo tyAM sudhI kahevA yAvata saMkhyAtabhAgahAninI chellI vargaNA Ave. uparanI saMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNa e traNa hAnimAM amuka vargaNA oLaMgIne ardha paramANu thavA rUpa paraMparopanidhA saMbhavatI nathI. kAraNa ke saMkhyAtaguNa hAnivALI pahelI ja vargaNAmAM saMkhyayabhAgahIna paramANuvALI chellI vargaNAmAM rahelA paramANunI apekSAe saMkhyAtaguNahIna paramANuo hoya che. ahIM saMkhyayaguNahIna ochAmAM ochA paNa triguNahIna ke caturguNahIna grahaNa karavAnA che, paraMtu dviguNahIna nahi. kAraNa ke zAstramAM jayAM jyAM saMkhyayaguNahIna grahaNa karela che tyAM tyAM kamamAM kama triguNahIna athavA caturguNahIna grahaNa karela che. paraMtu jaghanya ke utkRSTa grahaNa karela nathI. A rIte saMkhyAtabhAgahana paramANuvALI chellI vargaNAmAM jeTalA paramANuo hoya che, tenI saMkhyAtamo bhAga eTale trIjo bhAga ke cotho bhAga saMkhyAtaguNahIna paramANuvALI pahelI ja vargaNAmAM zeSa rahe che. tethI ja amuka vargaNA oLaMgIne ardha paramANu zeSa rahe e rItanI paraMparopanidhA saMbhavatI nathI. tethI mULathI AraMbhIne bIjI rIte paraMparopanidhA vicAre che. te A pramANe- asaMkhyAtabhAgahAnivALI pahelI ane chellI vargaNAnI vacamAM rahelI keTalIka vargaNAo pahelI vargaNAnI apekSAe asaMkhyayabhAgahIna che, keTalIka vargaNAo saMkhyayabhAgahIna che, keTalIka saMkhya guNahIna che, keTalIka asaMkhya guNahIna che, ane keTalIka anantaguNahIna paramANuvALI che. AvI rIte asaMkhya bhAgahAnimAM pahelI vargaNAnI apekSAe pAMca hAnio saMbhave che. saMkhyayabhAgahIna paramANuvALI vargaNAomAM asaMkhyayabhAgahAni sivAyanI cAra hAnio saMbhave che. te A pramANe-saMkhyayabhAgahAnivALI pahelI ane chellI vaNAnI vacamAM rahelI vargaNAomAMnI keTalIka vargaNAo tenI pahelI vargaNAnI apekSAe saMkhyayabhAgahIna paramANuvALI, keTalIka saMkhyayaguNahIna paramANuvALI, keTalIka asaMkhya guNahIna paramANuvALI ane keTalIka anantaguNahIna paramANuvALI vargaNAo che. saMkhyayaguNahAnimAM asaMkhya bhAga ane saMkhyayabhAgahAni varjIne zeSa traNa hAni saMbhave che. te A pramANe-saMkhyayaguNahAnivALI pahelI ane chellI vargaNAnI vacamAM rahela vargaNAomAMnI keTalIka vargaNAo tenI pahelI vargaNAnI apekSAe saMkhyayaguNahIna paramANuvALI che, keTalIka saMkhyayaguNahIna paramANuvALI ane keTalIka anantaguNahIna paramANuvALI vargaNAo che. asaMkhya guNahAnimAM asaMkhya guNahAni ane anaMtaguNahAni ema be ja hAni saMbhave Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 36 che. te A pramANe--asaMkhyeyaguNahAnivALI pahelI ane chellI vargaNAonI vacamAMnI keTalIka vargaNAo tenI pahelI vargaNAnI apekSAe asaMkhyayaguNahIna paramANuvALI che, ane keTalIka vargaNAo anantaguNahIna paramANuvALI che. anantaguNahAnimAM to anantaguNahAni eka ja ghaTe che. kAraNa ke anantaguNahAnivALI vargaNAomAM pahelethI AraMbhI dareka vargaNAo anantaguNahIna paramANuvALI ja hoya che. A pramANe paraMparopanidhAno vicAra karyo. 23 have alpabahutva kahe che-- thovAo vaggaNAo paDhamahANIe uvarimAsu kamA / hoMti anaMtaguNAo anaMtabhAgo pasANaM // 24 // stokA vargaNAH prathamahAnAvuparimAsu krameNa / bhavantyanantaguNA anantabhAgaH pradezAnAm // 24 // artha--prathamahAnimAM vargaNAo alpa che ane uparanI hAniomAM anukrame ananta anantaguNa vargaNAo hoya che. ane pradezono anantamo bhAga hoya che. TIkAnu--pahelI asaMkhyAtabhAgahAnimAM vargaNAo alpa che, tenAthI saMkhyAtabhAgahAnimAM anantaguNI vargaNAo che, tenAthI saMdhyeyaguNahAnimAM anantaguNI vargaNAo che, te karatAM asaMkhyeyaguNahAnimAM anantaguNI vargaNAo che ane tenAthI anantaguNahAnimAM anantaguNI vargaNAo che. pradezonI apekSAe to anantamo bhAga che. te A pramANe--asaMkhyayabhAgahAnimAM pudgalo ghaNAM che. tenAthI saMdhyeyabhAgahAnimAM anantamo bhAga mAtra pudgalo che. te karatAM asaMkhyayaguNahAnimAM anantamo bhAga che, tenAthI asaMkhyayaguNahAnimAM anantamo bhAga che ane te karatAM anantaguNahAnimAM anantamo bhAga mAtra pudgalo hoya che. kAraNa ke jema jema 2sa vadhe che tema tema tevA tevA rasavALAM pudgalo tathAsvabhAve ochA ochA thatA jAya che. tethI upara upara caDatA caDatA rasavALI vargaNAomAM pudgala paramANuo ochA ochA kahyA che. A pramANe snehapratyayaspaAkanuM savistara svarUpa kahyuM. A jagatamAM snehapratyayaspaddhaka vacamAM eka eka snehANunI vRddhino viccheda nahi thato hovAthI eka ja thAya che. eka eka adhika caDatA caDatA snehANuvALI vargaNAono je samudAya te spardhaka kahevAya che, ane eka eka caDatA snehANuno je viccheda te spaAkano anna kahevAya che. kahyuM che ke--'rUpottaravRddhino je viccheda te spardhakano anna kahevAya che.' ahIM jaghanyathI AraMbhI utkRSTa snehANuvALI chellI vargaNA paryaMta eka eka caDatA snehANuvALI vargaNA maLe che, paraMtu vacamAM eka eka caDatA snehANuno viccheda thato nathI mATe ghaNA spaAka thatA nathI, eka ja spardhaka thAya che. 24 have nAmapratyayaspardhakanuM svarUpa kahe che. tenA viSayamAM ATha anuyogadvAra che. te A Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa pramANe-1. avibhAgaprarUpaNA, 2. vargaNAprarUpaNA, 3. spardhakaprarUpaNA, 4. aMtaraprarUpaNA, 5. vargaNApudgalagatasnehavibhAga sakala samudAyaprarUpaNA, 6. sthAnaprarUpaNA, 7. kaMDakaprarUpaNA, 8. ane jasthAnaprarUpaNA. temAM prathama avibhAga prarUpaNA kahe che- paMcaNha sarIrANaM paramANUNaM maIe avibhAgo / kappiyagANegaMso guNANu bhAvANu vA hojjA // 25 // paJcAnAM zarIrANAM paramANUnAM matyA'vibhAgaH / kalpitakAnAmekAMzo guNANu vANurvA bhavet // 25 // artha-pAMca zarIronA paramANuonA snehano buddhirUpa zastrathI vibhAga karavo. temAMno je eka aMza te guNANu athavA bhAvANu thAya-kahevAya. TIkAnunyathAyogya rIte paMdara baMdhananAmakarma vaDe baMdhayogya audArikAdi pAMca zarIranA paramANuomAM rahelA snehanA kevaLInI buddhirUpa zastrathI ekanA be aMza na thAya evI rIte karAyelA aMzomAMno je eka aMza te guNANu, guNaparamANu, athavA bhAvaparamANu kahevAya che. A pramANe avibhAganuM svarUpa kahyuM. 25 have vargaNAnuM svarUpa kahe che- je savvajahannaguNA joggA taNubaMdhaNassa paramANu / tevI u saMkhAsaMkhA guNapalibhAge aikkaMtA // 26 // ye sarvajaghanyaguNA yogyAstanubandhanasya paramANavaH / tefpa tu saMgherAsaMgheyAna guparimAnatirtha raddA ' artha-zarIra baMdhananAmakarmane yogya ochAmAM ochA snehANuvALA je paramANuo che te * paNa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane tu zabdathI anaMtAnaMta snehANuvALA paramANuone oLaMgIne hoya che. 1 TIkAnu-paMdara baMdhananAmakarmane yogya je pudgalo che eTale ke zarIrayogya je pugalono baMdhananAmakarmanA udayathI AtmA sAthe saMbaMdha thAya che temAM ochAmAM ochA paNa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA snehANuvALA paramANuo hotA nathI paraMtu anaMtAnaMta snehANuvALA paramANuo hoya che. tAtparya A pramANe-eka snehavibhAga yukta yugalo zarIrayogya thatA nathI eTale ke audArika audArikAdi paMdara baMdhanamAMthI koIpaNa baMdhananA viSayabhUta thatA nathI, e ja pramANe be snehANuvALA, traNa snehANuvALA, e ja krame vadhatA vadhatA saMkhyAtA snehANuvALA, asaMkhyAtA ke anantA snehANuvALAM pugalo paNa baMdhananA viSayabhUta thatAM nathI. paraMtu anaMtAnaMta-sarvajIvathI anaMtaguNa snehANuothI yukta paramANuo baMdhanano viSaya thAya che. sarvajIvothI anaMtaguNa snehANuvALAM pudgalono ja baMdhananAmakarmanA udayathI AtmA sAthe saMbaMdha Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 paMcasaMgraha-2 thAya che. te ja hakIkata kahe che - savvaz2iyANaMtaguNeNa je u neheNa poggalA juttA / te vaggaNA u paDhamA baMdhaNanAmassa joggAo // 27 // sarvajIvAnantaguNena ye tu snehena pudgalA yuktAH / te vargaNA tu prathamA bandhananAmno yogyA // 27 // artha-sarvajIvothI anantaguNa sneyuta je pudgalo che teono je samUha te baMdhananAmakarmane yogya pahelI vargaNA che. TIkAnu-sarvajIvothI anantaguNa nehAvibhAga vaDe yukta je pudgalo hoya che, teono je samUha te pahelI jaghanyavargaNA che. AvI vargaNAo audArika audArika baMdhananAmakarmane yogya thAya che. eTale ke ATalA snehANuvALA paramANuonI banelI vargaNAone grahaNa karIne baMdhananAmakarmanA udayathI AtmA potAnI sAthe joDe che. te karatAM alpa snehANuvALI vargaNAone joDato nathI. eka adhika snehANuvALAM pudgalonA samUhanI bIjI vargaNA, be adhika snehANuvALAM pudgalonA samUhanI trIjI vargaNA, A pramANe eka eka rasANue vadhatI niraMtara vargaNAo tyAM sudhI kahevI yAvat abhavyathI anantaguNa athavA siddhonA anaMtamA bhAga pramANa thAya. 27 te ja kahe che - avibhAguttariyAo siddhaannmnnNtbhaagtullaao| avibhAgottarAH siddhAnAmanantabhAgatulyAH / artha-eka eka snehANuthI vadhatI vargaNAo tyAM sudhI kahevI yAvat abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhonA anaMtamA bhAgapramANa thAya. caDatA caDatA snehANuvALI abhavyathI anaMtaguNa vargaNA thAya che. A pramANe vargaNAnuM svarUpa kahyuM. have spaddhakanuM svarUpa kahe che- tAo phaDDagamegaM tAH sparddhakamekam artha samudita te vargaNAo spaddhaka kahevAya che. TIkAnu-eka eka snehANu vadhAratAM abhavyathI anaMtaguNaparyaMta niraMtara vargaNAo thAya che. tyArapachI eka eka snehavibhAga vaDe vadhatI vargaNA thatI nathI, tethI anaMtarokta vargaNAonA samUhanuM spardhaka thAya che. A pramANe rUddhaka kone kahevAya te kahyuM. have aMtaraprarUpaNA kahe che - aNaMtavivarAI iya bhUya // 28 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa anantavivarANIti bhUyaH // 28 // artha--anantavivaravALAM rUddhako thAya che. A pramANe vAraMvAra kahevuM. TIkAnu-sarvajIvo karatAM anantaguNa snehANurUpa vivaravALAM-apAMtarAlavALAM spardhvako thAya che. eno vizeSa vicAra A pramANe-prathama spardhvakanI chellI vargaNAthI AgaLa eka snehavibhAga adhika koI paramANuo nathI, be snehANa adhika paramANuo nathI, te ja pramANe traNa, cAra, saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA snehANa adhika paramANuo nathI, paraMtu sarva jIvothI anaMtaguNa snehANa vaDe adhika paramANuo hoya che. samAna snehANuvALA teono je samudAya tene bIjA paddhakanI pahelI vargaNA kahevAmAM Ave che. te bIjA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM pahelA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM jeTalA snehANu che te karatAM bamaNA snehANuo hoya che. te karatAM eka adhika snehANuvALA paramANuono je samudAya te bIjI vargaNA, tenAthI eka adhika paramANuonA samudAyanI trIjI vargaNA, A pramANe eka eka snehAvibhAgathI adhika niraMtara vargaNAo tyAM sudhI kahevI yAvat abhavyathI anantaguNa ane siddhonA anaMtamAbhAgapramANa thAya. teono je samudAya te bIjuM spardhvaka thAya che. bIjA spardhvakanI chellI vargaNAthI eka snehavibhAga adhika paramANuo nathI, be snehavibhAga -adhika paramANuo nathI, traNa adhika nathI, te ja krame vadhatA saMkhyAtA ke asaMkhyAtA ke anaMtA snehavibhAga adhika paramANuo nathI paraMtu sarvajIvothI anantaguNa nehANu yukta paramANuo hoya che. samAna snehANuvALA teono je samudAya te trIjA spardhvakanI pahelI vargaNA thAya che. tenI aMdara pahelA spardhvakanI pahelI vaNAthI traNa guNA snehavibhAgo hoya che. tenAthI eka snehANa adhika paramANuonA samudAyanI bIjI vargaNA, be snehANa adhika paramANuonI trIjI vargaNA, e pramANe eka eka vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM ke abhavyathI anaMtaguNa ane siddhonA anaMtamA bhAga pramANa niraMtara vargaNAo thAya. teono je samudAya te trIjuM spardhvaka thAya che. ' trIjA spaddhakanI chellI vargaNAthI eka adhika snehANuvALA paramANuo nathI, be adhika nehANuvALA paramANuo nathI. traNa adhika nehANuvALA paramANuo nathI, e ja krame vadhatA saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA adhika snehANa yukta paramANuo nathI, paraMtu sarvajIvothI anaMtaguNa adhika snehAvibhAga yukta paramANuo hoya che. samAna snehANuvALA teono je samudAya te cothA paddhakanI pahelI vargaNA thAya che. cothA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM pahelA spardhakanI pahelI vargaNAthI cAra guNA snehavibhAgo hoya che. A pramANe pahelA spardhvakanI pahelI vargaNAnA snehavibhAganI apekSAe jeTalAmA spardhakano vicAra karIe tenI aMdara teTalA guNA snehANuo hoya che. jemake pAMcamA, dazamA, vIsamA, hajAramA ke lAkhamAM spardhvakanI pahelI vargaNAmAM pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnA snehANuothI pAMcaguNA, dazaguNA, vIsaguNA, hajAraguNA ke lAkhaguNA nehANuo hoya che. 28 e ja spaSTa kare che- Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 paMcasaMgraha-2 jaimaM icchasi pha9 tattiya saMkhAe vaggaNA paDhamA / guNiyA tassAilA rUbuttariyAo aNNAo // 29 // yatimamicchasi sparddhakaM tatsaMkhyayA vargaNA prathamA / guNitA tasyAdimA rUpottarA anyAH // 29 // artha--jeTalAmA spardhakanI pahelI vargaNAnA snehANunI saMkhyA jANavA tuM icche te saMkhyA sAthe pahelA spardhakanI pahelI vargaNAnA snehANune guNatAM je Ave te teTalAmAM spardhakanI pahelI vargaNAmAM snehANunI saMkhyA thAya. eka eka rUpAdithI adhika anya anya anaMta vargaNAo thAya che. TIkAnu--je saMkhyAvALA paddhakanI pahelI vargaNAnA snehANunI saMkhyA jANavAnI jijJAsA thAya te saMkhyA sAthe pahelA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM rahelA snehavibhAgone guNatAM jeTalA Ave teTalA snehANuo vivakSita paddhakanI pahelI vargaNAmAM hoya che. jemake lAkhamAM paddhakanI pahelI vargaNAmAMnA snehANunI saMkhyA jANavA icchanAre te lAkhanI saMkhyA sAthe pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnA snehANane guNavA, jeTalA snehANa Ave teTalA snehANu lAkhamAM spaddhakanI pahelI vargaNAmAM hoya che, eTale ke pahelA spardhvakanI pahelI vargaNAnA snehANuthI lAkhaguNA snehANuo hoya che. tyArapachI te pahelI vargaNAthI eka eka snehAvibhAga vaDe adhika spaddhakanI samApti paryata anaMtavargaNA thAya che. pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnA snehANuothI bIjA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM be guNA, trIjA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM traNa guNA vagere kahevAthI ema pratipAdana karyuM ke saghaLA spaddhakomAM AMtarAo tulya che. eTale ke pahelA spaddhaka ane bIjA spardhvakanI vacamAM jeTalA snehANunuM aMtara che, teTaluM ja bIjA ane trIjA spaddhakanI vacamAM che. eTaluM ja trIjA ane cothA spaddhakanI vacce che. e pramANe dareka spardhvakamAM samajavuM. A vastune asatkalpanAthI samajAve che. te A pramANe-pahelA paddhakanI pahelI vargaNAmAM ananta snehANuo hoya che chatAM daza saMkhyAnI kalpanA kare che. eTale ke pahelI vargaNAmAM daza, bIjI vargaNAmAM agiyAra, trIjImAM bAra, cothImAM tera. A cAra vargaNAno je samUha te paheluM spardhvaka. ahIMthI AgaLa ekottara vRddhie snehAvibhAgo hotA nathI, paraMtu sarva jIvothI anantaguNAdhika snehANuo hoya che. e asatkalpanAe vIsa. te vIsa snehANuo bIjA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM hoya che te vIsa snehANuo pahelA spardhvakanI pahelI vargaNA karatAM bamaNA thayA. bIjI vargaNAmAM ekavIsa, trIjImAM bAvIsa, cothImAM trevIsa. A cArano samudAya te bIjuM spardhvaka ahIMthI AgaLa ekottara vRddhie snehAvibhAgo hotA nathI, paraMtu sarva jIvothI anantaguNAdhika snehAvibhAgo hoya che. te asatkalpanAe trIsa. A trIsa snehANuo trIjA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM hoya che. A trIsa snehANuo pahelA spardhvakanI pahelI vargaNAnA daza snehANa karatAM traNa guNA thayA. A pramANe dareka spardhvakanI pahelI vargaNAmAM samajavuM. pahelA spardhvaka ane bIjA spardhvakanI vacamAM caudathI ogaNIsa sudhI ema cha snehANanuM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 41 aMtara che. e ja pramANe covIsathI ogaNatrIsa sudhInA cha snehANunuM aMtara bIjA ane trIjA spardhakanI vacamAM che. e pramANe cha cha snehANurUpe A aMtara sarakhuM che. A rIte dareka spardhakamAM aMtara sarakhuM samajavAnuM che. ahIM sarva jIvathI anantaguNa saMkhyAne sthAne chanI kalpanA karI che. 29 have keTalA spaddhako thAya che ane AMtarAM keTalAM hoya che te kahe che- abhavANaMtaguNAI phaDDAiM aMtarA u rUbUNA ! doNNaMtaravuDDhio paraMparA hoti savvAo // 30 // abhavyAnantaguNAni sparddhakAnyantarANi tu rUponAni / dve anantaravRddhI paramparayA bhavanti sarvAH // 30 // artha-spaddhako abhavyathI anantaguNa thAya che ane AMtarAo eka nyUna thAya che. anantara be vRddhi thAya che ane paraMparAe saghaLI vRddhi thAya che. TIkAnu-abhavyathI anantaguNa ane siddhonA anantamA bhAga pramANa spaddhako thAya che. ane AMtarAo spardhvakanI apekSAe eka nyUna thAya che. jemake cAranA AMtarA traNa ja thAya che, ema ahIM paNa samajI levuM. tathA vargaNAomAM Anantarya--pUrva pUrvathI uttara uttaranI apekSAe be vRddhi thAya che. 1. eka eka avibhAgavRddhi, 2. anaMtAnaMta avibhAgavRddhi. temAM eka eka avibhAganI vRddhi spardhvakanI aMdara rahela vargaNAomAM uttarottara samajavI ane anaMtAnaMta avibhAganI vRddhi pUrvanA spardhakanI chellI vargaNAnI apekSAe pachInA spardhvakanI pahelI vargaNAmAM samajavI. paraMparAvRddhi pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnI apekSAe e prakAre samajavI, te A pramANe-1. anantabhAgavRddhi, 2. asaMkhyAtabhAgavRddhi, 3. saMkhyAtabhAgavRddhi, 4. saMkhyAtaguNavRddhi, 5. asaMkhyAtaguNavRddhi, ane 6. anantaguNavRddhi. pahelA spardhakanI pahelI vargaNAnI apekSAe keTalIka vargaNA anantabhAgAdhika snehANuvALI, keTalIka asaMkhyAtabhAgAdhika nehANuvALI ane keTalIka saMkhyAtabhAgAdhika snehANuvALI hoya che. A pramANe dareka spardhvakamAM rahelI vargaNAnI apekSAe traNa vRddhi thAya che. pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnI apekSAe pahelA spaddhakathI AraMbhI saMkhyAtA spardhvaka paryata te darekanI pahelI pahelI vargaNAmAM saMkhyAtaguNA snehANuo hoya che. tyArapachI asaMkhyAtA spardhvaka paryata te darekanI pahelI pahelI vargaNAmAM asaMkhyAtaguNA ane tyArapachInA anantapaddhaka paryata te darekanI pahelI pahelI vargaNAmAM anaMtaguNa snehANuo hoya che. A paraMparAvRddhi pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAnI apekSAe tyArapachInA koIpaNa spardhakanI pahelI vargaNAmAM thAya che ema samajavuM. A pramANe aMtara prarUpaNA karI. have vargaNAmAM rahelA kula paramANuonA snehAvibhAgo saravALe keTalA hoya che teno vicAra kare che, te A pramANe pahelA zarIrasthAnanA pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAmAM kula paMca02-6 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 snehAvibhAgo alpa hoya che. te karatAM bIjA zarIrasthAnanA pahelA spardhakanI pahelI vargaNAmAM anaMtaguNA snehANuo hoya che. tenAthI trIjA zarIrasthAnanI pahelI vargaNAmAM anaMtaguNA snehANuo jANavA. A pramANe uttarottara dareka zarIrasthAnanI pahelI vargaNAmAM anaMtaguNa anaMtaguNa snehANuo samajavA. 30. have zarIrasthAnanuM ja svarUpa kahe che-- paDhamAu aNaMtehiM sarIraThANaM tu hoi phaDDehiM / tayaNaMtabhAgabuDDI kaMDakamittA bhave ThANA // 31 // prathamAttu anantaiH zarIrasthAnaM tu bhavati sparddhakaiH / tadanantabhAgavRddhAni kaNDakamAtrANi bhaveyuH sthAnAni // 31 // artha--pahelA spardakathI AraMbhI anaMta spardhako vaDe paheluM zarIrasthAna thAya che. tyArapachInA tenA anaMtamAbhAga vaDe vadhelA kaMDaka saMkhyA pramANe sthAnako thAya che. 42 TIkAnu--pahelA spardhvakathI AraMbhIne anaMta spardhakonuM paheluM zarIrasthAna thAya che. anaMta spardhakanA samUhane zarIrasthAna kahevAya che. pahelA zarIrasthAnakanA spaAkonI apekSAe anaMtabhAgAdhika spardhako vaDe bIjuM zarIrasthAna thAya che. tenA anaMtabhAgAdhika spardhako vaDe trIjuM zarIrasthAna thAya che. A pramANe pUrva pUrva zarIrasthAnakanI apekSAe uttarottara anaMtabhAgAdhika spardhakovALAM kaMDaka pramANa zarIrasthAnako thAya che. kaMDaka e eka saMkhyAnuM nAma che. eka AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezo hoya teTalI saMkhyAne zAstramAM kaMDaka kahe che. A rIte kaMDaka prarUpaNA karI. have SasthAnakano vicAra kare che-- ekaM asaMkhabhAguttareNa puNa NaMtabhAgavuDDie / kaMDakamettA ThANA asaMkhabhAguttaraM bhUya // 32 // evaM asaMkhabhAguttarANi ThANANi kaMDamettANi / ekamasaMkhya bhAgottareNa punaranantabhAgavRddhyA / kaNDakamAtrANi sthAnAni asaMkhyabhAgottaraM bhUyaH ||32|| evamasaMkhyabhAgottarANi sthAnAni kaNDakamAtrANi / artha--anaMtabhAgavRddhinuM kaMDaka thayA pachI eka vAra asaMkhyAtabhAgavRddhi thAya che. tyArapachI anaMtabhAgavRddhinAM kaMDaka jeTalAM sthAno thAya che. tyArapachI pharI asaMkhyAtabhAgavRddhinuM eka sthAna thAya che. e pramANe asaMkhyAtabhAgavRddhinAM sthAno kaMDaka jeTalAM thAya che. 1. koIpaNa eka samaye grahaNa karAyela pudgalonA snehano je vicAra te zarIrasthAna kahevAya che. vivakSita samaye grahaNa karAyela vargaNAonA snehano vicAra koIpaNa eka zarIrasthAnamAM thAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 43 . TIkAnu-pUrva pUrva zarIrasthAnonA spardhvakanI apekSAe uttarottara zarIrasthAnomAM anaMtamo bhAga vadhatAM paddhakovALAM zarIrasthAnako eka kaMDaka jeTalAM thAya che. tyArapachInuM je zarIrasthAnaka hoya tenI aMdara anaMtabhAgavRddha kaMDakanA chellA sthAnanA spaddhakonI apekSAe asaMkhyAtamAM bhAga adhika spaddhako hoya che. tyArapachInA vaLI eka kaMDaka jeTalAM sthAnako pUrva pUrva sthAnanI apekSAe anaMtabhAgAdhika spardhvakavALAM thAya che. tyArapachInuM je zarIrasthAna hoya te pUrvanA zarIrasthAnathI asaMkhyAtabhAgAdhika spardhvakavALuM hoya che. tyArapachInAM vaLI eka kaMDakapramANa sthAno anaMtabhAgAdhika spardhvakavALAM thAya che. A pramANe kaMDakapramANa anaMtabhAgAdhika spardhaka vaDe vyavahita asaMkhyAtabhAgAdhika spardhvakavALAM zarIrasthAnako paNa eka kaMDakapramANa thAya che. eTale ke pahelA asaMkhyAtabhAgavRddha ane bIjA asaMkhyAtabhAgavRddha zarIrasthAnanI vacamAM anaMtabhAgavRddha spardhvakavALAM eka kaMDaka jeTalAM sthAno thAya che. A pramANe bIjA ane trIjAnI vacamAM trIjA ane cothAnI vacamAM anaMtabhAgavRddha spardhvakanuM kaMDaka thAya che. e rIte asaMkhyAtabhAgavRddha spardhvanuM kaMDaka thAya che. chellA asaMkhyAtabhAgavRddha zarIrasthAnathI pachInAM eka kaMDaka jeTalAM sthAno anaMtabhAgAdhika spardhvakavALAM thAya che. tyArapachInuM je zarIrasthAna thAya che temAM pUrvanA sthAna karatAM saMkhyAtamobhAga adhika paddhako hoya che. 32. te ja hakIkata kahe che-- saMkhejjabhAgabuDUM puNa annaM uTTae ThANaM // 33 // ___ saMkhyeyabhAgavRddhaM punaranyaduttiSThate sthAnam // 33 // artha tyArapachI saMkhyAtabhAgavRddha anya sthAne UThe che-thAya che. TIkAnu-asaMkhyAtabhAgavRddha spardhvakanuM chelluM sthAna thayA pachI eka kaMDaka jeTalAM sthAno anaMtabhAgavRddha spardhvakavALAM thAya che. tyArapachInuM saMkhyAtabhAgAdhika paddhakavALuM paheluM eka zarIrasthAna thAya che. tyArapachI zarUAtathI AraMbhI jeTalAM sthAno je krame kahI gayAM teTalAM sthAno te ja krame kahevAM. tyArapachI je zarIrasthAna thAya te pUrva sthAnanI apekSAe saMkhyAtabhAgAdhika spardhvakavALuM thAya che. vaLI paNa pahelA ane bIjA saMkhyAtabhAgAdhika sthAnanI vacamAM je krame ane jeTalAM sthAno kahyAM te krame ane teTalAM kahIne vaLI trIjuM saMkhyAtabhAgAdhika spardhakavALuM sthAna thAya che. A pramANe saMkhyayabhAgAdhika zarIrasthAno paNa eka kaMDaka jeTalAM thAya che. 33. - e ja kahe che- amuyaMto taha puvvuttarAI eyapi nesu jA kaMDaM / amuJcan tathA pUrvottarANi etadapi neyaM yAvatkaNDakam / ' artha-pUrva tathA tenI pachInAM sthAnone nahi choDatA A saMkhyayabhAgAdhika sthAna paNa tyAM sudhI jANavuM ke tenuM kaMDaka paripUrNa thAya. TIkAnu-pahelI vAra saMkhyayabhAgavRddha sthAna thayA pachI pahelAnA anaMtabhAgavRddha tathA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 paMcasaMgraha-2 tyArapachInAM asaMkhyabhAgavRddha sthAno je krame pUrve karyA che te ja pramANe karIne bIjuM saMkhyayabhAgavRddha sthAna thAya. vaLI pAchAM anaMta ane asaMkhyayabhAgavRddhanAM badhAM sthAno karI gayA pachI trIjuM saMkhyayabhAgavRddha sthAna thAya. A pramANe karatAM saMkhyayabhAgavRddha sthAno paNa kaMDaka pramANa thAya. chelluM saMkhyayabhAgavRddhasthAna thayA pachI anaMta ane asaMkhya bhAgavRddhanAM badhAM sthAno karI gayA pachI saMkhyayaguNavRddhasthAna zarU thAya che. eTale ke anaMtara pUrvanA sthAnamAM jeTalAM spaddhaka hoya che tenAthI saMkhyAtaguNaspaddhako saMkhyayaguNavRddhanA pahelA sthAnamAM hoya che. tyArapachI zarUAtathI AraMbhI ahIM sudhI jeTalAM sthAno pahelAM kahI gayA teTalAM sthAno te ja pramANe kahevAM. tyArapachI bIjuM saMkhyayaguNAdhika spardhvakavALuM sthAna kahevuM. tyArapachI paNa eka ane bIjA saMkhyayaguNasthAnanI vacce je sthAno kahyAM te badhAM sthAno te ja pramANe kahevAM. tyArapachI ja trIjuM saMkhyayaguNAdhikasthAna kahevuM. A pramANe A saMkhyayaguNAdhika sthAno paNa tyAM sudhI kahevAM yAvat tenuM kaMDaka paripUrNa thAya. chelluM saMkhyayaguNAdhikasthAna kahyA pachI mULathI AraMbhI pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAna paryata jeTalAM sthAno je krame kahyA teTalAM te ja pramANe kahevAM. tyArapachI asaMkhyayaguNaadhika spardhvakavALuM paheluM sthAna thAya che. tyArapachI zarUAtathI AraMbhI ahIM sudhI jeTalAM zarIrasthAnako je pramANe kahyAM che teTalAM te ja pramANe kahIne bIjuM asaMkhyayaguNAdhikasthAna thAya che. pharI teTalAM ja karI gayA pachI trIjuM asaMkhya guNavRddhasthAna thAya che. A pramANe A asaMkhya guNavRddhasthAno paNa kaMDaka pramANa thAya che. chellA asaMkhyayaguNavRddhasthAna pachI mULathI AraMbhI pahelA asaMkhyayaguNavRddhasthAna paryaMta jeTalAM sthAno je krame kahyAM teTalAM te ja pramANe kahevAM. tyArapachI pUrvanA anaMtara sthAnanI apekSAe anaMtaguNAdhika spardhvakavALuM paheluM zarIrasthAna thAya che. tyArapachI mULathI AraMbhI ahIM sudhI jeTalAM zarIrasthAno pahelAM kahyA teTalAM te ja krame kahevAM. tyArapachI bIjuM anaMtaguNAdhika spardhvakavALuM sthAna thAya che. tyArapachI pahelA ane bIjA anaMtaguNavRddha sthAnanI vacamAM je sthAno je krame kahyAM te ja pramANe saghaLAM kahIne anaMtaguNAdhika paddhakavALuM sthAna kahevuM. A rIte anaMtaguNAdhika zarIrasthAnanuM kaMDaka pUrNa thAya che. chellI vAra anaMtaguNavRddhasthAna kahyA pachI mULathI AraMbhI pahelA anaMtaguNavRddhasthAna paryata je paMca vRddhayAtmaka sthAno kahyAM te ja pramANe saghaLAM kahevAM. paNa tyArapachI anaMtaguNavRddhasthAna na kahevuM. kAraNa ke ahIM paheluM jasthAna samApta thAya che. A pramANe A paheluM sthAna thayuM. tyArapachI bIjuM SasthAna zarU thAya che. bIjA sthAnanI zarUAtamAM eka kaMDaka pramANa anaMtabhAgavRddhasthAno thAya, tyArapachI anaMtabhAgavRddhasthAnakaMDakathI vyavahita asaMkhyabhAgavRddhasthAna kaMDaka jeTalAM thAya. A rIte pahelA SasthAnakamAM je krame kahyAM che te krame e vRddhi thAya che. ane bIjuM SasthAnaka pUrNa thAya che. bIjuM pUrNa thayA pachI trIjuM uparanA krame thAya che. tevAM asaMkhyAtAM SasthAnako thAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa asatkalpanAe SasthAnaka yaMtra 0001 00001 00001 00001 001 0000 50000 50000 50000 9000 10000 00001 00001 0001 00001 00001 00001 0001 0000 00001 00001 00001 0001 0001 00001 0000 | 00001 BOO00 1000 50000 5000 590. 50000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 O0001 00001 10000 k000 0 01 0001 00001 50000 BOO00 vaOO01 00001 00001 00001 00001 00001 50000 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 0000 00002 02002 00003 00002 00002 00002 00002 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 10000 40000 00002 00002 00003 0.002 00002 COO0ra O002 00003 00002 00002 COO02 00002 0008 00002 00002 00002 COO02 00003 9000 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 0003 00002 00002 00002 0i0002 00003 00002 00002 00002 00002 00004 0000 00002 O0001 O0001 0001 O0001 COOO1 OOOO1 O0001 00001 S0001 00001 00001 00001 00001 001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 50000 B0 10000 10000 00401 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001. 00001 10000 50000 0000 0000 B0000 00001 0000 0001 0001 00001 0001 40000 00002 00002 00001 - 0001 :0000 30000 50000 80000 B0000 00002 90003 00001 70001 0001 00001 0001 0 001 0001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 00001 2001 001 0008 001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 90001 00001 COO01 00001 00001 00001 00001 0001 0004 00001 0001 001 00001 001 001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0 001 0-01 0001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 0001 001 00001 0 001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 0 001 0 001 00001 0 001 00001 0001 00001 0001 0001 00001 0001 00001 00001 0 001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 * 00001 0001 00001 0 001 001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 0001 00001 70001 0001 0001 0 001 60001 00001 0001 0 001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 001 00001 00001 0001 00001 0001 2001 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 70001 0001 00001 00001 00001 O0001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 001 0001 00001 0001 O0001 00001 00001 00001, 00001 00001 00001 0 001 00001 0001 00001 0 001 0001 00001 01 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 0001 CO001 00001 50000 10000 20000 00001 00001 00001 00001 20001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 O01 0i0001 00001 0001 0001 00002 8002 0000 100 10000 O01 100% 0000 10000 3000 60000. B0000 0000 0000 50000 0000 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 50000 OO01 0001 0001 20000 - 50000 0001 00001 00001 00001 0001 OO001 00001 0000 ke,00 00001 00001 0001 0001 00001 0001 00001 OO001 00002 00003 002 10000 B000 20000 00001 00001 001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 ' 0 001 00001 00006 90002 00003 0000 50000 B0000 50000 50000 00001 0i001 00001 0001 30000 5000 00001 00001 00001 50000 0000ra 00002 0000 00001 00001 00001 00001 00001 50000 B0000 50000 50000 B000 B0000 10000 00001 00001 00001 O001 00001 0001 00001 O01 0001 0001 00001 50000 B0000 00002 00002 00003 00002 " 0i0002 00002 00002 00008 0002 00002 00002 00002 00003 0000 0002 00002 00002 00005 90009 B0000 B000 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000 50000 50000 00001 00001 0001 00001 00001 00001 10000 00002 00002 0000ra 00002 00003 00002 0000ra 00002 0000 00003 000 00002 00002 10000 b0000 0000 0000 0000 10000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0 0001 0001 0 001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000 00001 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00002 00001 00001 0007 0000 0 001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 10000 50000 B0000. B0000 0000 00002 00003 00002 0i0002 00002 40000. 10000 00002 h0000 00001 00001 00001 00001 0i0002 00001 OO001 00001 20000 da0000 50000 50000 10000 6000 0001 0i0001 00001 B0000 B0000 Teooo 20000 50000 00002 0003 CO02 002 002 50000 0000 50000 50000 b0000 50000 k000 50000 60000 10000 50000 * 0000 5000 50000 B0000 Tha0000 0000 B0000 B0000 0000. B0000. b0000 b0000 b0000 0000 B0000 b9000 50000 b8000 00001 0001 b000 50000 50000 da0000 0000 A0000 :0000 ke0000 5000 B000 B0000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0i0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 0i0001 0 001 00001 00001 0001 0i0001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 0i001 001 0001 0000 00001 00001 00001 CO001 0001 00001 90001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 20000 da0000 20000 00001 80001 0001 50000 50000 50000 0001 0002 00003 00001 0001 02002 00002 00002 00001 0001 k0000 B0000 10000 60000 ke000 20000 0000 B0000 500 50000 50000 20000 00002 B000 50000 Tha000 50000 50000 ma0000 5000 50000 2000 00002 0003 0002 0i002 00001 0i0001 0001 0001 0001 0001 00001 00001 00002 0000ra 00001 0 001 00001 00001 00001 k0000. b2000 B0000 50000 k0000 da0000 de0000 ka0000 b9000. 50000 k000 B0000 40000 50000 50000 20000 20000 da0000 OO001 50000 50000 k0000 50000 50000 00001 00001 O001, 00002 0000ra 0001 00001 00001 00001 BOOOO 00001 0001 00002 0i000ra 00001 0i0001 0001 0001 0001 00001 0 001 00001 20000 da0000 20000 b000 b9000 50000 10000 50000 20000 20000 00 k00 0000 bono b0000 Tha000 b900 60000 5000 50000 50000 60000 50000 50000 5000 50000 60000 0000 b009 OO002 002 00001 00001 0i0002 0i02 0000 10000 50000 50000 50000 60000 B000 50000 50000 ma0000 B0000 50000 50000 B0000 50000 * 0000. 50000 50000 k0000. b0000 a b0000 0000 k0000 50000 hoOOo 50000 k0000 50000 50000 O000 b0000. 0000 da0000 20000 20000 ka0000 60000 0000 0000 00001 00001 0001 00001 OO001 70001 0i0001 00003 0000ra 0i0002 0000 02002 0i002 00001 0 001 50000 50000 0000 0000 50000 ke,000 50000 Q001 b000 b000 0000 000 b9000 000 | hop00 50000 52000 50000 60000 50000 50000 50000 b0000 50000 6000 BOOOO 50000 50000 50000 b0000 50000 BOOO. h0000 50000 da0000 000 0000 2009. 20000 0000 20000 da0000 ke,000 2000 0,001 00001 00001 00001 2009 0i0001 60001 0000 b0000 0000 09. 50000 0000 50000 60000 00001 00001 50000 2000) 60000 00002 00002 50000 50000 0000 60000 50000 h2000 0001. 0i0001 - 00002 O0002 00003 00002 00002 00001 00001 00001 00001 GOO01 00001 0001 0001 40000 50000 20000 0i0001 00001 00001 0i0001 | 50000 50000 50000 0000 * 0002 00003 0i0002 Oooo 50000 50000 10000 b9000 50000 50000 50000 50000 b9000 50000 Tha0000 50000 50000 00003 00001 00001 0 001 01 99091 001 00001 ma0000 50000 20000. 50000 '000. 50000 bC000 20000 50000 B0000 50000 50000 80000. - 50000 20000. 20000 - 50000 k0000 h0000 0000 50000 B0000 50000 50000 50000 b0000 50000 6000 da0000 00002 00002 02003 0000ra 60000 +0000 50000 50000 50000 50000 50000 50000 50000 00002 002 0i000ra 00001 00001 b0000 50000 00001 0001 00001 50000 50000 50000 50000 B0000 0000 60000 50000 ke0000 A0000 0000 50000 50000 B0000 50000 +0000 50000 0i001 00001 90002 2009 0003 30000 10000 50000 00001 00001 00001 00001 00001 50000 50000 50000 50000 b0000 b0000 50000. 90001 0 0 00001 00001 00061 900 00001 0001 00001 50000 00001 80001 00001 0001 10000 2000 20000 00001 COO02 00003 00002 00002 00002 0002 0008 00002 00002 02002 50000 0000 50000 00001 4000 0001 0001 0001 50000 10000 50000 00 0. 2000 00002 50000 00001 0001 00001 00001 O0001 90001 0001 00001 70001 00001 00001 00001 0i0001 hoOO 50000 da000 0001 0001 9000 b0000 60000 5000 paMcasaMgraha-2 46 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 62 1000 10000 10000 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00001 50001 0001 0001 00001 60001 0001 00001 00001 0001 0OO01 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 :001 0001 0001 CO01 00001 00001 0001 001 0001 00001 0i001 0001 00001 0001 0001 00001 00001 1000 50000 0000 20000 20000 BOOOO 0001 0001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 00001 0001 0001 00001 00008 00002 00002 00002 00002 0003 0002 0002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00004 0000 00002 00002 0000 60000 0000 00001 3000 10000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00002 00002 00002 CO003 00002 00002 00002 00002 90008 0002 00002 0000 0001 00001 20091 00001 0001 0001 00001 0000 OCO01 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 B0000 50 10000 50000 20000 da000. 0000 10000 50000 00003 00002 00002 00002 0000 0000 40000 10000 50000 50000, 00001 00001 0001 0001 00002 00002 00002 00002 00003 00002 0008 60002 ke0 00001 001 0001 00001 00001 : 0001 B0000 0001 0000 00003 00002 00002 00002 00002 10000 00001 0001 00001 0i0001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 - 00001 001 0001 0 001 2001 0001 0000 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 001 00001 90001 0001 00001 00001 0 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 0OOO1 Coo. 00001 0001 01 0 001 0001 001 00001 00001 0001 0001 0001 00001 00001 0001 O001 00001 0701 00001 00001 00001 OOOO 00001 00001 00001 00001 vaOO01 00001 00001 001 %1 0001 0001 00001 0001 9001 0001 00001 0001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 001 0001 00001 0i01 0001 01 0001 90001 90001 00001 00001 0 001 0i0001 00001 00001 00001 0000 00001" 0i001 00001 00001 00001 10001 00001 O001 001 001 001 0001 001 001 . '0001 001 0001 00001 00001 00001 00001, 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 0001 0001 00001 0001 2001 0001 0001 0001 00001 00001 90001 00001 00001 0i0001 00001 00001 0i0001 00001 0 001 vaOO01 00001 0001 00001 0001 00001 001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 00003 0001 0001 00001 00001 00001 BO000 00001 00001 00001 00001 0 001 0001 70001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 de000 10000. B000. 00001 00001 0001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 001 0001 001 * 0000 50000 50000 +0000 10000 00001 00001 00001 00001 00001 0001 O001 00001 00001 0 001 01 00001 00001 40000 B0000 00001 0001 00001 CO002 000 00002 00002 00003. 00002 00002 00002 00002 00003 0000 00002 00002 00002 0003 0002 00002 00002 00002 10000 10000 100. 500 00001 0001 00001 - 00001 00001 0001 00001 00001 00001 0 001 0001 0001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 50000 50000 10000 50000. b000 0000 00001 00001 00001 00001 00001 001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 00002 O002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00004 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 0002 002 00002 00002 00002 00002 00002 1000. 10000 10000 50000 10000 10000 00001 00001 O0001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 001 10000 10000 50000 B0000 0000 B0000 50000 B000 00001 0001 00001 00001 O0001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 : 00001 70001 OO001 00001 00002 00002 00002 00002 00005 00002 0000 00002 00002 0001 01 1 0001 00001 O0001 00001 00001 0 001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 10000 50000. 50000. 0001 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 50000 50000 00002 00002 00003 00002 00002 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50001 0001 00001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 0001 0001 00001 00001 90001 00001 O0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 0 001 00001 0 001 00001 0 001 001 001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 001 0001 00001 20000 20000 20000 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 0002 0008 O002 00008 00002 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 80001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000 10000 a b0000 60000 9000 60000 40000 60000 &000 00001 00001 0 001 0001 001 0001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 0001 0001 001 0001 00001 OO001 00001 O0001 00001 B0000 0i0001 O001 00001 0 001 00001 50000 0001 00001 0001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 02001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 O01 O001 00001 00001 00001 , 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0i001 0001 00001 00001 00001, 00001 00001 00001 0001 00001 0001 0001 00001 00001 70001 00001 0 001 00001 00001 0001 * 00001 00001 0001 00001 0i0001 00001 00001 00001 00001 500 00001 B0000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00002 00002 00002 00002 00003 00002 2002 00002 000 00003 002 0i002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 0002 00003 00002 00002 0i002 00002 00004 00002 00002 00002 20000 0001 00001 0001 0 001 2001 00001 10000 00003 00002 00002 00002 100 k0000 k0000 5000 20000 00001 00001 00001 00001 00001 001 3000 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 O0001 00001 50000 00003. 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 400 00001 0000 ke0000 50000 OOOO1 00001 80001 00001 00001 00001 00001 00001 OOO01 0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 CO01 001 01 001 0001 00001 80001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 0 001 OO01 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000 50000 001 00001 00001 00001 0001 00001 001 00001 00001 0 001 00001 0 001 00001 0 001 00001 00001 00001 00001 001 00001 0001 00001 001 00001 00001 0001 001 00001 00001 00001 70001 0001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 00001 00001 90001 00001 90001 0001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 0001 001 00001 0001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 00001 O0001 0001 0001 00001 00001 00001 00001 0001 2000 00001 00001 00001 0001 - 001 90001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000 b0000 10000 10000 0000 50000 20000 b9090 0000 00001 00001 00003 00002 00002 0002 00002 2003 00002 00002 00002 0002 00001 0i0001, 00001 00001 0001 0001 00001 00001 Maaw 0001 0001 0001 0001 00001 20000 00001 00001 00001 00001 0000 10000 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 50000 B0000 ma000 10000 k0000 0001 01 0001 00001 0OO01 00001 00001 00001 0001 0001 00001 0001 0i0001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 001 10000 10000 00002 00004 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 0003 80002 00002 00002 B0000 00001 B0000 00003 0002 00002 00002 002 00003 00002 0000 00002 00002 00005 02 10000 10000 B0000 50000 k0000 BOOOO 10000 000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 COOO1 COOO1 1001 0001 0001 00001 0001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 001 00001 0001 3000 0008 30000 50000 0000 50000 10000 0000 0008 00002 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 50000. 50000. 10000. 50000 OiO001 00001 01 70001 00001 40000 50000 10000 10000 30000 b0000 40000 10000 10000 50000 60000 b0000 ma0000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 10000 10000 10000 bC000 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 GOO01 00001 O01 01 0001 0001 0 001 00001 0000 9000 90001 00001 OOO01 00001 GOO01 OOO01 00001 O001 0 001 00001 00001 - 70001 0 001 O01 0 001 00001 001 90001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 001 0 01 0001 00001 0 001 10001 00001 0001 - 0Q01 00001 C01 0001 00001 001 0OO01 0001 0001 80001 00001 5001 00001 0001 00001 0001 S01 00001 00001 O0001 001 00001 0i0001 0001 00001 0001 00001 00001 0000 90001 0001 '00001 00001 00001. 00001 00001 * 00001 O0001 00001 00001 * 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 0 001 00001 00001 0 001 091 00001 00001 00001, 00001 00001 90001 00001 0 001 00001 00001 00001 001 001 0001 B00 0008 00003 00002 00002 90002 00002 20094 00002 00002 00002 0000ra 00008 00002 2000 000 002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00203 00002 0000ra 0002 00002 00004 00002 00002 002 00002 00003 00002 00002 02 000 00003 00002 002 002 00002 008 0002 002 0000ra 00002 00003 00002 00002 00002 002 00005 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 00002 00004 0000ra 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 O0002 00003 00002 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 0001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 90001 00001 0i0001 0i0001 00001 00001 00001 OCO01 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0i0001 00001 00001 00001 00001 80001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 S01 00001 01 00001 01 - 00001 001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 O001 00001 00001 00001 OO001 00001 00001 00001 00001 00001 80001 00001 80001 00001 0i0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 70001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 80001 001 00001 0001 00001 0001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 70001 0001 0001 0001 0 00001 0001 0i01 0 001 00001 0001 0001 0001 0001 00001 00001 0i0001 00001 00001 00001 00001 60001 00001 00001 001 0i01 01 0001 00001 0001 0i01 0001 00001 0001 001 0i01 0001 mAM 0001 00001 00001 30000 20000 20000 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 90001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 O0001 00001 0i0001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00003 0000 00002 00002 0000ra 00003 00002 0000ra 00002 00002 0004 00002 00002 10000 10000 1000 10000 10000 b0000 - 50000 1000 100 20000 20000 E0000 001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 00001 0001 0001 0 001 00001 00001 0001 0001 ' 00001 00001 00001 00001 0 001 00001 00001 00001 0000 00001 0000 00002 00002 00002 00002 00003 00002 00002 00002 paMca 2-7 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 paMcasaMgraha-2 te ja hakIkata kahe che- iya eyavihANeNaM chavvihavuDDI u ThANesu // 34 // iti etadvidhAnena SaDvidhavRddhistu sthAneSu // 34 // artha-upara kahelAM prakAra vaDe anaMtabhAga, asaMkhyayabhAga, saMkhyayabhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa, ane anaMtaguNa rUpa e prakAranI vRddhi zarIrasthAnomAM thAya che. paheluM sthAna je rIte kahyuM te pramANe bIjAM asaMkhyAtAM SasthAno thAya che ane asaMkhyalokAkAza pradezapramANa zarIrasthAno thAya che. 34. te ja bAbata kahe che - assaMkhalogatullA aNaMtaguNarasajuyA ya iya ThANA / saMvaMti stha manna aMgunamAyo mAMno rUkA . asaMkhyalokatulyAnyanantaguNarasayuktAni ceti sthAnAni / kaNDakamityatra bhaNyate aGgulabhAgo'saMkhyeyaH // 35 // artha-A pramANe anantaguNasnehavALAM asaMkhyAtA lokAkAza pradezapramANa zarIrasthAno thAya che. ahIM kaMDaka e aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI saMkhyAne kahevAya che.' TIkAnu-anantaguNa snehayukta sthAno saghaLAM maLIne paNa asaMkhya lokAkAza pradezapramANa thAya che. ca zabda nahi kahela vastuno samuccaya karato hovAthI asaMkhyayaguNa snehAzivALAM paNa dareka sthAno asaMkhya lokAkAza pradezapramANe thAya che ema samajavuM. ahIM sthAnanA vicAramAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradeza hoya te saMkhyAne kaMDaka nAma Apela che. eTale ke teTalI saMkhyAnI kaMDaka saMjJA che. have te te baMdhanane yogya zarIranA paramANuonuM alpabahatva kahe che-audArika audArika baMdhanayogya pagalo alpa che, tenAthI audArika taijasa baMdhana yogya pagalo anaMtaguNa che, tethI audArika kArpaNa baMdhanayogya pudgalo anantaguNa che, tenAthI audArika taijasa kArpaNa baMdhanayogya pudgala anaMtaguNa che. vaikriya vaikriya baMdhana yogya pudgalo alpa che, te karatAM vaikriya taijasa baMdhanayogya pugalo anantaguNa che, tethI vaikriya kArpaNa baMdhanayogya pudgalo anantaguNa che, te karatAM vaikriya taijasa kArmaNa baMdhanayogya pudgalo anaMtaguNa che. AhAraka AhAraka baMdhanayogya pagalo alpa che, te karatAM AhAraka taijasa baMdhanayogya pudgalo anaMtaguNa che, tenAthI AhAraka kArpaNa baMdhana yogya pudgalo anantaguNa che, te karatAM AhAraka taijasa karmaNa baMdhanayogya pudgalo anaMtaguNa che, tethI taijasa taijasa baMdhanayogya pudgalo anantaguNa che, tenAthI taijasa kArpaNa baMdhana yogya pudgalo anaMtaguNa che ane tenAthI kArpaNa kArpaNa baMdhanayogya pugalo anaMtaguNa che. e pramANe nAmapratyayaspaddhakanuM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa mavAla svarUpa kahyuM, 35. have krama prApta prayogapratyayaspaddhakanuM svarUpa kahe che-tenI aMdara ATha anuyogadvAra che, te A pramANe-1. avibhAgaprarUpaNA, 2. vargaNAprarUpaNA, 3. spartakaprarUpaNA, 4. aMtaraprarUpaNA, 5. sthAnaprarUpaNA, 6. kaMDakaprarUpaNA, 7. jasthAnakaprarUpaNA, ane 8. vargaNAgatamnehavibhAgasakalasamudAyaprarUpaNA. tenI aMdara pahelAM to prayogapratyaya e zabdano artha ja kahe che - hoI paogo jogo taTThANavivaDDaNAe jo u raso / parivaDDhei jIve paogaphaDaM tayaM beMti // 36 // bhavati prayogo yogaH tatsthAnavivRddhayA yastu rasaH / parivardhate jIve prayogasparddhakaM takaM bruvanti // 36 // artha-prayoga eTale yoga-vIryavyApAra. jIva saMbaMdhI yogasthAnanI vRddhi vaDe je rasa spaddhakarUpe pAme che te prayogapratyaya spaddhaka kahevAya che. - TIkAna-ahIM prayoga zabda vaDe yogasthAna kahevAya che. tenI vRddhi vaDe kevaLa yoganimitte baMdhAyelA karmaparamANuomAM je rasa neharUddhakarUpe vadhe che-spaddhakarUpe pariNAma pAme che te prayogapratyayaspaddhaka kahevAya che. pahelAM kahyuM che ke pudgalonA paraspara saMbaMdha thavAmAM | hetubhUta snehano ahIM vicAra che. paraMtu je rasa jJAnAdine ochA-vadhatA pramANamAM dabAve che, athavA je ochA-vadhatA pramANamAM sukhaduHkhAdi utpanna kare che te anubhAgarasano vicAra ahIM nathI. tenuM svarUpa to anubhAga baMdhanuM svarUpa kaheze tyAM kaheze. A saMbaMdhe svopajJa TIkAmAM A pramANe kahyuM che-pro vA yone vyApAra , taLelugRhItaputinedasya prathA prayogarUddhavAprarUpatti' tathA karmaprakRtimAM zrImAnuM upAdhyAyajI mahArAje A pramANe lakhyuM che--tatra prayogo .yogaH, prakRSTo yoga iti vyutpatteH, tatsthAnavRddhyA yo rasaH karmaparamANuSu kevalayogapratyayato badhyamAneSu parivarti ravipatiyA, tawyo pratyaya saddha. tyArapachI A viSayanI pUrNAhuti thayA bAda paNa covIsamI gAthAnA avataraNamAM teozrI jaNAve che ke - "vaM kRtI pustiAna mathaka saMvanyadetubhUtI strI rUpA.' A uparathI jaNAze ke atyAra sudhI mugalonA paraspara saMbaMdha thavAmAM hetubhUta snehano ja vicAra karyo che. baMdhanakaraNanA sAmarthyathI baMdhAyela rasano vicAra anubhAga baMdhanuM svarUpa kaheze tyAM kahevAze. 36. avibhAgAdinI prarUpaNA kare che- vimArAvihu saMtarArU ttha na putri ! ThANAivaggaNAo aNaMtaguNaNAe gacchaMti // 37 // avibhAgavargaNAspardhakAntarasthAnAnyatra yathApUrvam / sthAnAdivargaNA anantaguNatayA gacchanti // 37 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 paMcasaMgraha-2 artha-avibhAga, vargaNA, spardhvaka, aMtara, ane sthAnAdinuM svarUpa jema pahelAM kahyuM che tema jANavuM. dareka sthAnanI Adi vargaNAmAM anaMtaguNa snehANuo hoya che. TIkAnu-prayogapratyayaspaddhakanA viSayamAM avibhAganuM svarUpa, vargaNAnuM svarUpa, spaddhakanuM svarUpa, aMtaranuM svarUpa, sthAnanuM svarUpa, Adi zabdathI kaMDakanuM svarUpa ane SasthAnakanuM svarUpa nAmapratyayaspardhvakanI jema barAbara samajavAnuM che. A rIte A kAronA saMbaMdhamAM bhalAmaNa karI. have dareka sthAnanA pahelA spaddhakanI pahelI vargaNAmAM saghaLAM pudgalomAM rahelA snehANuo keTalA hoya teno vicAra kare che. pahelA sthAnanI pahelI vargaNAmAM rahelAM saghaLAM pudgalomAMnA saghaLA snehAvibhAgo alpa che, te karatAM bIjA sthAnanI pahelI vargaNAmAM anantaguNa hoya che. tethI trIjA sthAnanI pahelI vargaNAmAM anantaguNa hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnanI pahelI pahelI vargaNAthI uttarottara sthAnanI pahelI pahelI vargaNAmAM ananta anantaguNa snehAvibhAgo chellA sthAnaka paryata kahevA. 37. have alpabadutva kahe che- tiNhaMpi phaDDagANaM jahannaukkosagA kamA ThaviuM / neyANaMtaguNAo vaggaNA NehaphaDAo // 38 // trayANAmapi sparddhakAnAM jaghanyotkRSTAH krameNa sthApayitvA / jJeyA anantaguNA vargaNAH snehasparddhakAt // 38 // artha-traNe spardhakonI jaghanya ane utkRSTa vargaNA anukrame sthApIne pahelI snehapratyayavargaNAthI zeSa pachI pachInI vargaNAo anantaguNa jANavI. TIkAnu-snehapratyaya, nAmapratyaya, ane prayogapratyaya e traNenI jaghanya ane utkRSTa vargaNA anukrame mUkavI. mUkIne potapotAnI pahelI jaghanya vargaNAthI potapotAnI chellI utkRSTavargaNA anukrame anantaguNa samajavI. te A pramANe-snehapratyayaspaddhakanI jaghanya vargaNAmAM snehavibhAgo alpa che, te karatAM tenI utkRSTavargaNAmAM anaMtaguNa snehANuo che, tethI nAmapratyayaspaddhakanI jaghanyavargaNAmAM anantaguNA snehavibhAgo hoya che, te karatAM tenI ja utkRSTa vargaNAmAM anantaguNA snehANuo hoya che, tethI prayogapratyayaspardhvakanI jaghanyavargaNAmAM anantaguNa nehavibhAgo hoya che, tenAthI tenI ja utkRSTavargaNAmAM anaMtaguNa snehAvibhAgo hoya che. A pramANe vistArathI snehanuM svarUpa kahyuM. 38. have baMdhanakaraNanA sAmarthyathI baMdhAtI mULa tathA uttaraprakRtiono vibhAga batAvavA mATe kahe che- aNubhAgavisesAo mUluttarapagaibheyakaraNaM tu / tullassAvi dalassA pagaIo goNanAmAo // 39 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa anubhAgavizeSAt mUlottaraprakRtibhedakaraNaM tuM / tulyasyApi dalasya prakRtayo gauNanAmAnaH // 39 // artha-karmasvarUpe samAna daLavALI chatAM svabhAva-vizeSathI mULa ane uttara pravRtionA bhedo thAya che. dareka prakRtio anvartha nAmavALI hoya che. TIkAnu-cAvajIvaparyata AtmA adhyavasAya vizeSa samaye samaye anaMtI anaMtI kArmaNavargaNAo grahaNa kare che, ane grahaNa samaye ja te ja kAmaNavargaNAnA dalikomAM pariNAmonusAra jJAnAvArakatvAdirUpa bhinna bhinna svabhAvo utpanna kare che. svabhAvabhede vastuno bheda-judApaNuM jaNAya che, jema ghaTa ane paTamAM. e ja pramANe karmadaliko karmasvarUpe samAna chatAM jJAnAvArakatvAdi bhinna bhinna svabhAvanA bheda mULa ane uttara pravRtionA paNa bhinna bhinna prakAro thAya che. eTale ahIM mULa ane uttara pravRtionA bhedanuM upadarzana karAvavuM koIpaNa rIte viruddha nathI. te samaye samaye grahaNa karAyelI kArmaNavargaNAomAM adhyavasAyAnusAra bhinna bhinna svabhAvo AtmA svasAmarthyathI utpanna karato hovAthI karmanA mULa ATha ane uttara ekaso aThThAvana bheda thAya che. ahIM anubhAga zabda svabhAva arthano vAcaka che. karmaprakRtinI cUrNimAM lakhyuM che ke "anumatti sAvo' ahIM anubhAgano svabhAva artha che. mULa ane uttara saghaLI prakRtio anvarthanAmavALI che. jemake-je vaDe jJAnaguNa dabAya te jJAnAvaraNa, je vaDe sukha-duHkhano anubhava thAya te vedanIya, je vaDe matijJAna dabAya te mitijJAnAvaraNa, je vaDe sukhano anubhava thAya te sAtavedanIya, ityAdi. A pramANe saghaLI mULa tathA uttara karmaprakRtio sArthaka nAmavALI che. ane te saghaLI prakRtionAM nAmonI yathArthatA pahelA bhAgamAM baMdhavyadvAramAM dareka karmaprakRtionuM svarUpa varNavatAM savistara batAvela che, tethI te dareka prakRtionA arthano vicAra ahIM karatA nathI, eTale prakRtionuM svarUpa jANavA icchanArAe trIjA baMdhavya dvAramAMthI joI levuM. 39. ahIM baMdhanakaraNamAM prakRtibaMdhAdinuM svarUpa vistArapUrvaka kahevuM joIe mATe teonuM svarUpa kahe che-- ThibaMdhu dalassa ThiI paesavaMdho paesagahaNaM jaM / tANa raso aNubhAgo tassamudAo pagaibaMdho // 40 // sthitibandho dalasya sthitiH pradezabandhaH pradezagrahaNaM yat / teSAM raso'nubhAgaH tatsamudAyaH prakRtibandhaH // 40 // artha sthitibaMdha eTale dalikanI sthiti, pradezonuM je grahaNa te pradezabaMdha kahevAya che. teono je rasa te anubhAgabaMdha ane teonA samudAyane prakRtibaMdha kahevAmAM Ave che. TIkAnu-samaye samaye adhyavasAya vizeSe anaMtAnaMta kArmaNavargaNAone AtmA prahaNa kare che ane teone pANI ane dUdhanI jema athavA agni ane lohanI jema potAnI sAthe joDI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 paMcasaMgraha-2 de che. A pradezabaMdha kahevAya che. teonA kALano je nizcaya eTale ke amuka karmarUpe pariNamelI vargaNAonuM phaLa amuka kALaparyata anubhavaze evo je nirNaya te sthitibaMdha kahevAya che. koIpaNa karmarUpe pariNAma pAmelI vargaNAonuM phaLa kremapUrvaka anubhavAya mATe teonI je goThavaNa-racanA thAya che tene niSeka racanA kahevAmAM Ave che. vivakSita samaye pariNAmonusAra jeTalo sthitibaMdha thayo hoya tenA pramANamAM abAdhAkAla choDIne niSeka racanA thAya che ane racanAne anusarI phaLano anubhava kare che. AvA karmavargaNAonA kAlapramANane sthitibaMdha kahevAmAM Ave che. ochAvattA pramANamAM AtmAnA guNone dabAvI zake temaja ochAvattA pramANamAM sukhaduHkhAdi ApI zake evI pariNAmane anusarIne karmaparamANuomAM je zakti utpanna thAya che te rasabaMdha kahevAya che. te traNenA samudAyane prakRtibaMdha' kahevAmAM Ave che. sthiti, rasa ane pradezano samudAya te prakRtibaMdha. A lakSaNa kaSAyanA vazathI dazamA guNasthAna sudhImAM je karma baMdhAya che tene AzrayI che. kAraNa ke tenI aMdara kaSAyanimitte sthiti ane rasa utpanna thayelA hoya che. paraMtu agiyAramA guNasthAnathI teramA sudhImAM kevaLa yoga nimitte baMdhAtA karmaAzrayI A lakSaNa nathI. kAraNa ke tenI aMdara kaSAya nahi hovAthI sthiti ane rasa hotAM nathI. tethI ja kaSAyanA vazathI baMdhAtA karmaAzrayI A lakSaNa che ema kahevAmAM AvyuM che. bIjI rIte samAdhAna karavAnI khAtara tenuM samAdhAna kare che, te A pramANe--kevaLa yoganimitte baMdhAtA karmanI paNa be samayanI sthiti che ane AvArakazakti vinAno koIka rasa paNa che tethI tyAM paNa uparokta prakRtibaMdhanuM lakSaNa ghaTAvavuM. anya AcAryo A viSayamAM A pramANe kahe che-karmavargaNAomAM jJAnAcchAdakatAdi judA judA je svabhAvo utpanna thAya che te ja prakRtibaMdha che. pahelAM sAmAnya svarUpe kArmaNavargaNA hatI, baMdhasamaye tenI aMdara pariNAmonusAra bhinna bhinna svabhAvo thAya che. utpanna thayelA te bhinna bhinna svabhAvone ja prakRtibaMdha kahevAmAM Ave che, traNenA piMDane nahi. A rIte prakRtibaMdhanuM svataMtra lakSaNa thayuM ane te dareka guNasthAnake ghaTI zake che. kAraNa ke kevaLa yoganimitte baMdhAtA karmamAM paNa svabhAva ane pradeza to hoya che ja. A rIte temanA abhiprAya adhyavasAyane anusarI utpanna thayela bhinna bhinna svabhAvone prakRtibaMdha, kALanA nirNayane sthitibaMdha, AvArakazaktine rasabaMdha ane karmapudgalono ja AtmA sAthe je saMbaMdha tene pradezabaMdha kahevAmAM Ave che. A rIte prakRtibaMdhAdi cAranuM svarUpa kahyuM. 40. have mULa ane uttarapravRtiomAM dalikano vibhAga zI rIte thAya che te kahe che - 1. jema hAthapaga vagere avayavonA samUhane zarIra kahevAmAM Ave che ane te zarIra ane avayavono avayava-avayavIbhAva saMbaMdha che tema sthiti rasa ane pradezanA samUhane prakRtibaMdha kahevAmAM Ave che. te prakRtibaMdha ane sthitiAdinA samUhano avayava-avayavibhAgano saMbaMdha che. prakRtibaMdha avayavI che, ane sthityAdi traNe tenA avayavo che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 55 mUluttarapagaINaM puvvaM dalabhAgasaMbhavo vutto / rasabheeNaM itto mohAvaraNANa nisuNeha // 41 // mUlottaraprakRtInAM pUrvaM dalabhAgasaMbhavaH proktaH / rasabhedenetaH mohAvaraNAnAM nizrRNuta // 41 // artha-pahelAM mULa ane uttaraprakRtionA dalikonA bhAgano saMbhava-pramANa kahyo che. have rasanA bhede mohanIya, jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNanA bhAganuM pramANa kahe che, te sAMbhaLo. TIkAnu-pahelA bhAgamAM pAMcamA dvAranI 78mI "maNo vakRtii' e ane tyArapachInI gAthAomAM mULa ane uttaraprakRtio saMbaMdhI karmavargaNAonA bhAganuM pramANa kahyuM che. sthitivizeSe kayA karmarUpe keTalI vargaNAo pariName e hakIkata kahI che. have pachI ghAtI mohanIya, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane nAmakarmomAM ghAti ane aghAtirUpa rasavibhAgane AzrayI dalanA bhAganuM pramANa kahIza, eTale ke e karmarUpe pariNamelI vargaNAomAMthI sarvaghAtirUpe keTalI pariName ane dezAvAtirUpe keTalI vargaNAo pariName e hakIkata kahIza. te tame sAMbhaLo. joke mULa ane uttaraprakRtiomAM dalikonA bhAganuM pramANa pAMcamA dvAramAM 78 Adi gAthAomAM kahyuM che, chatAM ahIM paNa tenuM sthAna zUnya na rahe e hetuthI Agamane anusarIne kaMIka vizeSathI kahe che. ahIM karmomAM tenI sthitinA pramANamAM bhAga Ave che. eTale ke koIpaNa karmarUpe amuka pramANamAM vargaNAono je pariNAma thAya che te tenI sthitinA pramANamAM thAya che. jenI sthiti vadhAre hoya te rUpe vadhAre vargaNAono pariNAma thAya che, ane jenI sthiti alpa hoya te rUpe alpa vargaNAono pariNAma thAya che-tenA bhAgamAM thoDI vargaNAo Ave che. temAM bIjAM karmothI alpasthiti hovAthI Ayuno bhAga sauthI alpa che, kemake vadhAremAM vadhAre tenI sthiti tetrIsa sAgaropamapramANa che. te karatAM nAma ane gotrakarmano bhAga vadhAre che, kAraNa ke te baMnenI sthiti vIsa koDAkoDI sAgaropamapramANa che. svasthAne baMnenI samAnasthiti hovAthI paraspara tulya che. te karatAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano bhAga moTo che. teonI trIsa koDAkoDIsAgaropamanI sthiti che mATe. paraspara traNeno samAnasthiti hovAthI sarakho bhAga che. te karatAM mohanIyano bhAga vadhAre che, sittera koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che mATe. jJAnAvaraNIyAdi karmonI samAnasthitivALuM vedanIyakarma che chatAM teno bhAga mohanIyathI paNa vadhAre che. mohanIyakarmarUpe jeTaluM dala pariName che te karatAM paNa vedanIya karmarUpe vadhAre pariName che. jo ema na hoya to te potAnA phaLarUpa sukha ane duHkhano spaSTa anubhava karAvI zake nahi. atyaMta spaSTa sukha ane duHkhano je anubhava karAve che te tenA bhAgamAM vadhAre daliko Ave che tethI ja karAve che. kemake vedanIya aghAti karma che. ' have utkRSTayoga hoya ane vadhAremAM vadhAre vargaNAo grahaNa kare tyAre ane jaghanyayoga hoya ane ochAmAM ochI vargaNAo grahaNa kare tyAre kaI prakRtirUpe keTalA pramANamAM vargaNAo pariName che tenuM alpabadutva kahe che. temAM prathama utkRSTapade alpabadutva kahe che- Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 paMcasaMgraha-2 . kevaLajJAnAvaraNanuM pradeza pramANa alpa che. tethI mana:paryavajJAnAvaraNIyanuM anantaguNa, tethI avadhijJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika, tethI zrutajJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika, ane tenAthI mati jJAnAvaraNIyanuM vizeSAdhika dalika hoya che. tathA darzanAvaraNIyamAM sarvathI alpa pracalAnuM pradeza pramANa che, tethI nidrAnuM vizeSAdhika, tethI pracalApracalAnuM vizeSAdhika, tethI nidrAnidrAnuM vizeSAdhika, tethI svAnadhinuM vizeSAdhika, tethI kevaLadarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika, tethI avadhidarzanAvaraNIyanuM anaMtaguNa, tethI acakSudarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika, ane tethI cakSudarzanAvaraNIyanuM vizeSAdhika dalika che. vedanIyamAM asAtavedanIyanuM pradeza pramANa sarvAlpa che, tethI sAtavedanIyanuM vizeSAdhika hoya che. mohanIyamAM sarvathI alpa apratyAkhyAnAvaraNa mAnano daLavibhAga che, tethI apratyAkhyAnAvaraNa krodha vizeSAdhika, tethI apratyAkhyAnAvaraNa mAyAno vizeSAdhika, tethI apratyAkhyAnAvaraNa lobhano vizeSAdhika, tethI pratyAkhyAnAvaraNa mAnano vizeSAdhika, tethI pratyAkhyAnAvaraNa krodhano vizeSAdhika, tethI pratyAkhyAnAvarNa mAyAno vizeSAdhika, tethI pratyAkhyAnAvaraNa lobhano vizeSAdhika 9 tethI anaMtAnubaMdhimAnano vizeSAdhika, tethI anaMtAnubaMdhi krodhano vizeSAdhika, tethI anaMtAnubaMdhi mAyAno vizeSAdhika, tethI anaMtAnubaMdhi lobhano vizeSAdhika 13 tethI mithyAtvano vizeSAdhika, tethI jugupsAno anantaguNa, tethI bhayano vizeSAdhika, tethI hAsya ane zokano vizeSAdhika ane svasthAne paraspara tulya, tethI rati, aratino vizeSAdhika ane svasthAne paraspara tulya, tethI strIveda ane napuMsakavedano vizeSAdhika ane svasthAne paraspara tulya, tethI saMjavalanakrodhano vizeSAdhika tethI saMjavalana mAnano vizeSAdhika, tethI puruSavedano vizeSAdhika, tethI saMjavalanamAyAno vizeSAdhika, ane tethI saMjavalanalobhano asaMkhyAtaguNa dalavibhAga che. AyukarmamAM cAre Ayuno dalavibhAga paraspara tulya che. nAmakarmamAM devagati ane narakagatino dalavibhAga alpa che, svasthAne tulya che. tethI manuSyagatimAM vizeSAdhika ane tethI tiryagnatimAM vizeSAdhika che. tathA jAtimAM beindriyAdi cAre jAtinuM pradeza pramANa alpa che ane svasthAne paraspara tulya che. ane tethI ekendriya jAtinuM vizeSAdhika che. tathA zarIranAmakarmamAM AhArakazarIranAmakarmanuM pradeza pramANa alpa che. tethI vaikriyazarIranAmanuM vizeSAdhika, tethI audArikanuM vizeSAdhika, tethI taijasanuM vizeSAdhika, ane tethI kArmazarIranAmakarmanuM pradeza pramANa vizeSAdhika che. saMghAtana nAmakarmamAM zarIranAmakarma pramANe alpabadutva kahevuM. baMdhananAmakarmamAM AhAraka AhAraka baMdhana nAmakarmano dalavibhAga alpa che, tethI AhAraka taijasa baMdhanano vizeSAdhika, tethI AhAraka kArmaNano vizeSAdhika ane tethI AhAraka taijasa kAryaNa nAmakarmano vizeSAdhika, tethI vaikriyavaikriya baMdhana nAmakarmano vizeSAdhika, tethI vaikriya taijasabaMdhananAmano vizeSAdhika, tethI vaikriya kArmaNano vizeSAdhika, tethI vaikriya taijasakArpaNano vizeSAdhika, tethI audArika audArika baMdhanano vizeSAdhika, tethI audArika Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa taijasabaMdhanano vizeSAdhika, tethI audArika kAryaNabaMdhanano vizeSAdhika, tethI audArika taijasa kAryaNa baMdhananAmakarmano vizeSAdhika, tethI taijasa taijasabaMdhanano vizeSAdhika, tethI taijasakArmaNabaMdhanano vizeSAdhika, ane tethI kArpaNa kArpaNa baMdhananAmakarmano vizeSAdhika davibhAga che. 57 saMsthAnanAmakarmamAM pahelA ane chellAne choDI vacalA cAra saMsthAna nAmakarmanuM pradezapramANa alpa che, svasthAne cArenuM paraspara tulya che. tethI samacaturasranAmakarmanuM vizeSAdhika, ane tethI huMDakasaMsthAna nAmakarmanuM pradezapramANa vizeSAdhika che. tathA saMghayaNa nAmakarmamAM AdinA pAMce saMghayaNa nAmakarmano daLavibhAga alpa che, svasthAne paraspara tulya che. ane tethI chevA saMghayaNa nAmakarmano daLavibhAga vizeSAdhika che. tathA aMgopAMga nAmakarmamAM AhAraka aMgopAMganuM pradezapramANa alpa che, tethI vaikriyaaMgopAMganuM vizeSAdhika, ane tethI audArika aMgopAMga nAmakarmanuM pradezapramANa vizeSAdhika che. varNanAmakarmamAM kRSNavarNanAmakarmanuM pradezapramANa alpa che. tethI nIlavarNanuM vizeSAdhika, tethI lohitavarNanuM vizeSAdhika, tethI pItavarNa nAmakarmanuM vizeSAdhika, ane tethI zvetavarNanAmakarmanuM daLa pramANa vizeSAdhika che. tathA gaMdhanAmakarmamAM surabhigaMdha nAmakarmanuM pradezapramANa alpa che ane tethI durabhigaMdhanAmakarmanuM vizeSAdhika che. tathA rasanAmakarmamAM kaTukarasa nAmakarmano dalavibhAga alpa, tethI tikta rasano vizeSAdhika, tethI kaSAyarasano vizeSAdhika, tethI Amlarasa nAmano vizeSAdhika, ane tethI madhu22sano vizeSAdhika dalavibhAga che. tathA sparzanAmakarmamAM karkaza ane gurusparzanAmakarmano alpa dalavibhAga che, svasthAne paraspara tulya che. tethI madu ane laghusparza nAmano vizeSAdhika che; svasthAne baMneno paraspara tulya che. tethI rukSa ane zItasparzanAmakarmano vizeSAdhika che, svasthAne paraspara tulya che. tethI snigdha ane uSNasparzanAmakarmano vizeSAdhika dalavibhAga che, svasthAne paraspara tulya che. AnupUrvinAmakarmamAM devAnupUrvi ane narakAnupUrvinuM pradezapramANa alpa che, svasthAne baMnenuM paraspara tulya che. tethI manuSyAnupUrvinuM vizeSAdhika, ane tethI tirthagAnupUrvinAmakarmanuM daLapramANa vizeSAdhika che. trasa nAmakarmanuM pradezapramANa alpa che, tethI sthAvaranAmakarmanuM vizeSAdhika che. tathA paryAptanAmakarmanuM pradezapramANa alpa che, tethI aparyApta nAmakarmanuM vizeSAdhika che. e pramANe sthira-asthira, zubha-azubha, saubhAgya-daurbhAgya, Adeya-anAdeya, sUkSma-bAdara, ane pratyeka sAdhAraNanA saMbaMdhamAM alpabahutva kahevuM. tathA apayazaHkIrdi nAmakarmanuM pradezAgra alpa che, tethI yazaHkIrdinAmakarmanuM saMkhyayaguNa che. ane zeSa Atapa, udyota, prazasta-aprazasta vihAyogati, susvara-duHsvara, A saghaLI prakRtionuM utkRSTapade pradezapramANa paraspara sarakhuM che. nirmANa, ucchvAsa, upaghAta, parAghAta, agurulaghu ane tIrthaMkaranAmakarma ATalI prakRtionuM virodhI prakRtionA abhAve alpabahutva nathI. kAraNa ke alpabahutva svajAtIya anya prakRtionI apekSAe vicArAya che, jema kRSNAdivarNa nAmanuM zeSa varNonI apekSAe. paMca02-8 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 paMcasaMgraha-2 athavA pratipakSa prakRtionI apekSAe vicArAya che, jema saubhAgya-durbhAgyanA saMbaMdhamAM. nirmANanAmakarma Adi prakRtio na to paraspara svajAtIya che, kemake piDaprakRti nathI mATe. na to paraspara viruddha che, kAraNa ke ekIsAthe te darekano baMdha thaI zake che mATe. gotrakarmamAM nIcagotranuM pradezapramANa alpa che. tethI uccagotranuM vizeSAdhika che. aMtarAyakarmamAM dAnAMtarAyanuM pradezapramANa alpa che, tethI lAbhAMtarAyanuM vizeSAdhika, tethI bhogAMtarAyanuM vizeSAdhika, tethI upabhogavaMtarAyanuM vizeSAdhika, ane tethI vIryaMtarAyakarmanuM vizeSAdhika pradezapramANa che. A pramANe uttaraprakRtionA saMbaMdhamAM utkRSTapade pradeza pramANa kahyuM. have jaghanyapade alpabadutva kahe che-temAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIyanI prakRtionuM alpabadutva jema utkRSTapade kahyuM che tema ahIM paNa jANavuM. mohanIyakarmamAM apratyAkhyAnAvaraNa mAnanuM pradeza pramANa alpa che, te karatAM anukrame apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAyA ane lobhanuM vizeSAdhika vizeSAdhika pradezapramANa che. tenAthI pratyAkhyAnAvaraNamAnanuM vizeSAdhika daLapramANa che, tethI anukrame pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAyA ane lobhanuM vizeSAdhika vizeSAdhika daLa pramANa che. tethI anantAnubaMdhimAnanuM daLa pramANa vizeSAdhika che, te karatAM anukrame anaMtAnubaMdhi krodha, mAyA ane lobhanuM vizeSAdhika che. tethI mithyAtvanuM vizeSAdhika daLa pramANa che. te karatAM jugupsAnuM anaMtaguNa, tethI bhayanuM vizeSAdhika, te karatAM hAsya ane zokanuM vizeSAdhika ane svasthAne paraspara tulya, tethI rati ane aratinuM vizeSAdhika ane svasthAne paraspara tulya, te karatAM koI paNa vedanuM vizeSAdhika, te karatAM anukrame saMjavalana mAna, krodha, mAyA ane lobhanuM vizeSAdhika vizeSAdhika daLa pramANa che. AyumAM tiryaMca ane manuSyAyunuM pradeza pramANa alpa che, ane svasthAne tulya che. tenAthI deva ane narakAyunuM asaMkhyAtaguNa che, svasthAne tulya che. nAmakarmamAM tiryaMcagatinuM pradeza pramANa alpa che, tethI manuSyagatinuM vizeSAdhika, tethI devagatinuM asaMkhyayaguNa, ane tenAthI narakagatinuM asaMkhyaguNa daLapramANa che. tathA jAtimAM dvIndriyAdi cAra jAtinAmakarmanuM alpa daLapramANa che, te karatAM ekendriyajAtinuM vizeSAdhika che. tathA zarIranAmakarmamAM audArika zarIra nAmakarmanuM alpa pradezapramANa che, tethI taijasa nAmanuM vizeSAdhika, te karatAM kArmaNa nAmanuM vizeSAdhika, tethI vaikriyazarIra nAmanuM asaMkhya guNa ane te karatAM AhArazarIra nAmakarmanuM asaMkhya guNa pradeza pramANa che. A pramANe saMghAtananAmakarmanuM alpabadutva kahevuM. aMgopAMganAmakarmamAM audArika aMgopAMganAmanuM pradeza pramANa alpa che, tethI vaikriyaaMgopAMganAmanuM asaMkhyayaguNa che, ane tethI AhAraka aMgopAMganAmanuM asaMkhyaguNa che. tathA deva ane narakAnupUrbinuM pradeza pramANa alpa che, tethI manuSyAnupUrbinuM vizeSAdhika che, ane tethI tiryaMcAnupUrbinuM vizeSAdhika che. trasanAmakarmanuM alpa pradeza pramANa che, te karatAM sthAvaranAmakarmanuM vizeSAdhika che. e pramANe bAdara-sUkSma, paryApta-aparyApta ane pratyeka-sAdhAraNa saMbaMdhamAM samajavuM. * zeSa nAmakarmanI prakRtionuM alpabadutva nathI, sarakhe ja bhAge vaheMcAya che ema Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa pa9 samajavuM. e ja pramANe sAtA-asatAvedanIya ane uccagotra-nIcagotranuM paNa alpabadutva nathI. aMtarAyakarmamAM jema utkRSTapadamAM kahyuM che tema ahIM paNa jANavuM. A pramANe utkRSTa yoge vadhAremAM vadhAre vargaNA grahaNa kare tyAre, ane jaghanyayoge ochAmAM ochI vargaNA grahaNa kare tyAre te te karmarUpe keTakeTalI vargaNAo pariName te kahyuM. madhyamayoge grahaNa karAyelI vargaNAonuM paNa tene anusarIne ja samajavuM. ahIM jyAre AtmA utkRSTa yogasthAnake vartato hoya ane mULa tathA uttaraprakRtio alpa bAMdhato hoya tyAre tathA saMkramakALe anya prakRtionA dalikono utkRSTa saMkrama thato hoya tyAre utkRSTa pradezAgrano saMbhava che. te ja hakIkata vistArathI kahe che-utkRSTayoge vartamAna AtmA utkRSTa pradezagrahaNa kare che, tathA jyAre mULa athavA uttarakarmaprakRtio alpa bAMdhe tyAre zeSa abadhyamAna prakRtionA bhAganuM dalika badhyamAna pravRtiomAM Ave, tathA jayAre anya prakRtinA dalikonA utkRSTa pradezasaMkramakALe vivalita badhyamAna prakRtimAM ghaNAM karmapudgalo saMkrame AvAM kAraNo jyAre hoya tyAre utkRSTa pradezAgrano saMbhava che. viparIta kAraNo hoya tyAre jaghanyapradezAgrano saMbhava che. A pramANe mULa tathA uttaraprakRtiomAM bhAga vibhAga kevI rIte thAya che te kahyuM. 41. have mohanIya ane AvaraNanA saMbaMdhamAM rasabheda daLavibhAga kahIzuM evI je pratijJA karI hatI teno ja sUtrakAra nirvAha kare che. savvukkosaraso jo mUlavibhAgassaNaMtimo bhAgo / savvaghAINa dijjai so iyaro desaghAINaM // 42 // sarvotkRSTaraso yo mUlavibhAgasyAnantatamo bhAgaH / sarvaghAtinIbhyo dIyate sa itaro dezaghAtinIbhyaH // 42 // artha-mULa vibhAgano sarvotkRSTa rasavALo anaMtamo bhAga sarvaghAtine Ape che, ane itara bhAga dezaghAtine Ape che. 1 TIkAnu--sthitine anusarIne jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane mohanIyanA bhAgamAM je dalika Ave che teno sarvotkRSTa rasavALo anaMtamo bhAga tatkALa baMdhAtI sarvaghAti prakRtione yathAyogyapaNe vaheMcI Ape che. eTale ke vivakSita samaye baMdhAtI sarvaghAtirUpe yathAyogya rIte pariName che. itara anutkRSTarasavALo zeSa je daLavibhAga rahyo hoya te dezaghAtinI karmaprakRtione yathAyogya rIte vaheMcI Ape che. ahIM vaheMcI Ape che eTale baMdhAtI prakRtirUpe pUrve kahelA alpabadutvanA pramANamAM pariName che-te rUpe thAya che ema samajavAnuM che. A saMbaMdhamAM vizeSa vicAra A pramANe che-sthitine anusarIne jJAnAvaraNIyamAM je mULa bhAga prApta thAya che, teno sarvotkRSTarasavALo anaMtamo bhAga kevaLajJAnAvaraNarUpe pariName che. zeSa dalikanA cAra bhAga karIne yathAyogya rIte matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa ane mana:paryavajJAnAvaraNane vaheMcI Ape che. darzanAvaraNIyano je mULabhAga Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 paMcasaMgraha-2 Ave che, tenA utkRSTa rasavALA anaMtamA bhAganA cha bhAga karI tene pAMca nidrA ane kevaLadarzanAvaraNIyamAM vaheMcI Ape che. zeSa daLanA traNa bhAga karI tene cakSu, acakuM ane avadhidarzanAvaraNIyamAM vaheMcI nAMkhe che. mohanIyakarmano je mULabhAga Ave che, tenA sarvaghAtiyogya anaMtamA bhAganA daLane be bhAgamAM vaheMce che. ardha cAritra mohanIyane ane ardha darzanamohanIyane Ape che. darzanamohanIyanA bhAgamAM Avela ardhabhAga mithyAtva mohanIyarUpe ja pariName che. ane cAritramohanIyanA bhAgamAM Avela ardhabhAganA bAra bhAga karI tene AdinA bAra kaSAyamAM vaheMcI nAMkhe che, eTale ke te ardhabhAga bAra kaSAyarUpe pariName che. 42. . e ja hakIkata kahe che- ukkosarasassaddhaM micche addhaM tu iyaraghAINaM / saMjalaNanokasAyA sesaM addhaddhayaM leMti // 43 // utkRSTarasasyArddha mithyAtve ardhaM tu itaraghAtinAm / saMjvalananokaSAyAH zeSamarddhamadhU lAnti // 43 // artha-sarvotkRSTarasavALA dalikano ardhabhAga mithyAtvamAM ane ardhabhAga ItaraghAtimAM jAya che. ane zeSa dalikano ardhabhAga saMjavalanakaSAyo tathA ardhabhAga nokaSAyo grahaNa kare che. TIkAnu-mohanIyakarmanA mULabhAgamAMnA sarvaghAtiyogya sarvotkRSTa rasavALAM pudgalone be bhAgamAM vaheMce che. temAMno eka bhAga mithyAtvamohanIyamAM jAya che ane eka bhAga Adya sarvaghAti bAra kaSAyamAM jAya che. zeSa mULabhAganA vaLI be bhAga kare che. temAMno eka bhAga kaSAyamonIyamAM ane eka bhAga nokaSAyamohanIyamAM jAya che, kaSAyamohanIyanA bhAgamAM AvelA daLanA cAra bhAga karI tene saMjavalana, krodha, mAna, mAyA, ane lobhamAM vaheMcI nAkhe che. nokaSAyamohanIyanA bhAgamAM AvelA daLanA pAMca bhAga karI tene tatkALa baMdhAtuM hAsya rati ke zoka-arati yugalamAMnuM eka yugala, traNa vedamAMno eka veda, bhaya ane jugupsA e pAMcamAM vaheMcI nAMkhe che. baMdhAtI pravRtiomAM ja bhAga jato hovAthI nokaSAyanA bhAgane pAMcamAM vaheMce che. e ja hakIkata kahe che. mohanIyakarmanA zeSa anutkRSTa rasavALA mULabhAganA vaLI be bhAga kare che. temAMno eka bhAga saMjavalana cAra kaSAyamAM jAya che. ane eka bhAga tatkALa baMdhAtI nokaSAya mohanIyanI pAMca prakRtio grahaNa kare che. nAmakarmanI aMdara sthitine anusarIne je bhAga Ave che, te saghaLo bhAga gati, jAti, zarIra, baMdhana, saMghAtana, saMghayaNa, saMsthAna, aMgopAMga, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AnupUrvI, vihAyogati, agurulaghu, parAghAta, upaghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, nirmANa, tIrthakara, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyaka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, susvara, duHsvara, subhaga, durbhaga, Adeya, anAdeya, yazakIrti ane apayazakIrti ATalI prakRtiomAMthI vivakSita samaye jeTalI baMdhAya che tene vaheMcI Ape che. temAM paNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 61 varNanAmakarmanA bhAgamAM je dalika Ave che, tenA pAMca bhAga karI tene zuklavarNa Adi pAMca avAMtarabhedamAM vaheMcI de che. te ja rIte gaMdha, rasa ane sparza nAmakarmanA bhAgamAM je dalika Ave tenA anukrame be, pAMca ane ATha bhAga karI tene be, pAMca ane ATha potapotAnA avAMtara bhedamAM vaheMcI nAMkhe che. kAraNa ke pratisamaya varNAdinI dareka uttara prakRtio baMdhAya che. tathA saMghAtananAmakarma ane zarIranAmakarmanA bhAgamAM je dalika Ave che tene te samaye baMdhAtAM traNa zarI2 ane traNa saMdhAtana athavA cAra zarIra ane cAra saMghAtanamAM vaheMcI nAkhe che. audArika, taijasa, kArmaNa athavA vaikriya, taijasa, kArmaNa, athavA AhAraka vaikriya, taijasa, kArpaNa e pramANe eka samaye traNa athavA cAra zarIra ane tenAM saMghAtana baMdhAya che. baMdhananAmakarmanA bhAgamAM je dalika Ave che tene sAta athavA agiyAra bhAgamAM vaheMcI nAkhe che. temAM jyAre uparokta traNa zarIranAmakarma baMdhAya tyAre sAta baMdhanamAM ane jyAre cAra zarIra baMdhAya tyAre agiyAra baMdhanamAM vaheMcI nAMkhe che. sthitine anusarI aMtarAyakarmanA bhAgamAM je daliko Ave che, tenA pAMca bhAga karI dAnAMtarAyAdi pAMca prakRtiomAM vaheMcI nAkhe che. vedanIya, Ayu ane gotrakarmamAM je mULabhAga Ave che, te saghaLo te samaye baMdhAtI eka prakRtimAM jAya che--te karmanI baMdhAtI eka prakRtirUpe ja pariName che. kAraNa ke vedanIya, Ayu ane gotrakarmanI eka eka ja prakRti baMdhAya che. A bhAganI vaheMcaNI pahelAM je alpabahutva batAvyuM che, tene anusarIne thAya che. A pramANe pradezabaMdhanuM svarUpa pahelAM ja baMdhividhanAmanA pAMcamA dvAramAM kahyuM che, tyAMthI joI levuM. 43 have sthitibaMdha ane rasabaMdhane kahevAno prasaMga che. tenI aMdara paNa pahelAM 2sabaMdhanuM svarUpa kahe che. kAraNa ke tenA saMbaMdhamAM ghaNuM kahevAnuM che. temAM paMdara anuyogadvAra che. te A pramANe--adhyavasAyaprarUpaNA, avibhAgaprarUpaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhvakaprarUpaNA, aMtaraprarUpaNA, sthAnatrarUpaNA, kaMDakaprarUpaNA, SasthAnakaprarUpaNA, adhastanasthAnaprarUpaNA, vRddhiprarUpaNA, samayaprarUpaNA, yavamadhyaprarUpaNA, ojoyugmaprarUpaNA, paryavasAnaprarUpaNA, ane alpabahutvaprarUpaNA. temAM prathama adhyavasAyanI prarUpaNA mATe kahe che-- jIvassajjhavasAyA subhAsubhA saMkhalokaparimANA / jIvasyAdhyavasAyAH zubhAzubhA asaMkhyalokapramANAH / artha--jIvanA zubha ane azubha adhyavasAyo asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa che. TIkAnu--kaSAyodayathI utpanna thayela AtmapariNAmane adhyavasAya kahe che. jema jema kaSAyanuM baLa vadhatuM jAya che tema tema pariNAma kliSTa kliSTa-azubha azubha thatAM jAya che, ane jema jema kaSAyanuM baLa ghaTatuM jAya che tema tema pariNAma zubha zubha thatAM jAya che. A zubhAzubha pariNAmo rasabaMdhamAM hetubhUta che. azubha adhyavasAyothI karmapudgalomAM lIMbaDo ane paToLanI upamAvALo kaDavo--azubha phaLa Ape tevo rasa utpanna thAya che, ane zubha adhyavasAyothI kSIra ane khAMDanI upamAvALo miSTa--zubha phaLa Ape tevo rasa utpanna thAya che. jaghanya kaSAyodayathI AraMbhI utkRSTa kaSAyodayaparyaMta kaSAyodayanAM asaMkhya lokAkAza Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 pradezapramANa sthAnako thAya che tethI tenA nimitte thatA zubhAzubha adhyavasAyo paNa asaMkhyalokAkAzapradezapramANa che. temAM paNa zubha adhyavasAyo thoDA vadhAre che. dara kaI rIte vadhAre hoya che te batAve che--upazamazreNimAM dazamA guNasthAnakanA caramasamaye je adhyavasAye punyaprakRtiono svabhUmikApramANe utkRSTa ane pApaprakRtiono jaghanyarasa baMdhAya che te adhyavasAyathI AraMbhI pahele guNasthAnake je adhyavasAye pApaprakRtiono utkRSTa ane punyaprakRtiono jaghanya rasa baMdhAya che te utkRSTa adhyavasAya sudhInA dareka adhyavasAyone kramapUrvaka sthApavA. dazamA guNasthAnathI kramapUrvaka paDI pahelA guNasthAnakaparyaMta AvatA kramazaH sthApelA badhA adhyavasAyone jema sparze che tema pahelethI caDI dazamAparyaMta jatA saghaLA adhyavasAyone sparze che. adhyavasAyo tenA te ja che. paraMtu jyAre AtmA paDato hoya che tyAre kaSAyonuM baLa vadhatuM jatuM hovAthI te saMkliSTa pariNAmI kahevAya che ane te vakhate punyaprakRtionA rasamAM hAni thatI jAya che, ane pApaprakRtionA rasamAM vRddhi thatI jAya che. te ja AtmA pahelethI kramapUrvaka caDato jato hoya tyAre kaSAyonuM baLa ghaTatuM jatuM hovAthI te vizuddha pariNAmI kahevAya che, ane te samaye pApaprakRtionA rasamAM hAni ane punyaprakRtionA rasamAM vRddhi thatI jAya che. A rIte paDatA ane caDatA adhyavasAyonI saMkhyA samAna che. jema mALa uparathI UtaratAM jeTalAM pagathiyAM hoya che teTalAM ja caDatAM hoya che. tema ahIM paNa saMkliSTa pariNAmI AtmAnA jeTalA azubha adhyavasAyo hoya che teTalA ja vizuddha pariNAMmI AtmAnA zubha adhyavasAyo hoya che. prazna--eka ja pariNAma zubha ane azubha baMne prakAre zI rIte hoI zake ? uttara--eka ja pariNAma zubha ane azubha baMne rIte hoI zake che. zubhAzubhapaNuM sApekSa che. jyAre paDato hoya tyAre te saghaLA azubha kahevAya che ane caDato hoya tyAre te ja saghaLA zubha kahevAya che. jema zatruMjaya parvata para caDatA ane UtaratA manuSyanA adhyavasAyamAM tAratamya spaSTapaNe jaNAya che. parvata parathI Utarato eka manuSya ane caDato eka manuSya baMne eka ja pagathiyA para UbhA hoya chatAM caDanAranA adhyavasAya caDatA hoya che, UtaranAranA UtaratA hoya che. tema ahIM paNa caDatA ane UtaratA adhyavasAyanA saMbaMdhamAM jANavuM. kevaLa kSapakazreNinA adhyavasAyo adhika che. kAraNa ke je adhyavasAyomAM vartamAna kSapaka AtmA kSapakazreNi para caDe che, tyAMthI paDato nathI. tethI azubha adhyavasAyanI saMkhyAthI zubha adhyavasAyanI saMkhyA vadhAre che. A pramANe adhyavasAyanI prarUpaNA karI. have avibhAgaprarUpaNA kare che-- savvajIyANaMtaguNA ekkke hoMti bhAvANU // 44 // sarvvajIvAnantaguNA ekaikasmin bhavanti bhAvANavaH // 44 // artha--eka eka paramANumAM sarvajIvathI anantaguNA bhAvANu-2sANu hoya che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa TrIkAnuyogAnusAre samaye samaye anaMtAnaMta vargaNAo grahaNa kare che ane teomAMnA eka eka paramANumAM kASAyika adhyavasAyanA vazathI ochAmAM ochA paNa sarvajIvathI anaMtaguNa guNaparamANu-bhAvaparamANu-rasANa utpanna kare che. jIve grahaNa karatAM pahelAM-jyAM sudhI jIve prahaNa karelA nathI hotA tyAM sudhI karmaprAyogya vargaNAmAMhenA koIpaNa paramANuo tathAvidha viziSTarasayukta-AvAraka rasayukta nahotA paraMtu prAyaH nIrasa ane eka ja svarUpavALA hatA eTale ke jJAnAvaraNIya Adi bhinna bhinna svarUpavALA nahotA. jyAre jIva grahaNa kare che tyAre te ja samaye kASAyika adhyavasAyathI eka eka paramANamAM ochAmAM ochA sarva jIva karatAM anaMtaguNA rasAvibhAgo utpanna thAya che, tema ja jJAnAvArakatvAdi bhinna bhinna svabhAvo paNa utpanna thAya che. jIva ane pugalanI acinyazakti hovAthI A badhuM banI zake che temAM zaMkA karavA jevuM nathI, tema ja yuktiyukta nathI ema paNa nathI, asaMgata paNa nathI. A saMbaMdhamAM eka daSTAMta Ape che ke-jema zuSka ghAsanA paramANuo atyaMta nIrasa tema eka sarakhAM hoya che chatAM paNa jyAre gAya vagere tene khAya che tyAre te paramANuo dUdharUpe ane sAta dhAturUpe parimANa pAme che, tema karmayogyavargaNAo prAyaH nIrasa ane eka sarakhI hovA chatAM jyAre jIvo grahaNa kare che tyAre tenI aMdara rasa ane svabhAva utpanna thAya che. jIvamAM tevA prakArano tIvra ke maMdarasa temaja bhinna bhinna svabhAva utpanna kare tevA prakAranA kASAyika adhyavasAyo che ane karmavargaNAomAM te te jAtano pariNAma thavAno svabhAva che eTale te saghaLuM banI zake che. A pramANe avibhAga-rasANa kone kahe che teno vicAra karyo. 44. A viSayamAM pAkSika prazna kare che - ekajjhavasAyasamajjiyassa daliyassa kiM raso tullo / naha hoMti NaMtabheyA sAhijjaMte nisAmeha // 45 // ekAdhyavasAyasamajjitasya dalikasya kiM rasastulyaH / nahu bhavantyanantabhedAH sAdhyamAnAn nizamayata // 45 // artha-eka adhyavasAyathI grahaNa karela dalikano rasa zuM tulya che? nathI, anaMtabhedo che. kahevAtA bhedone tame sAMbhaLo. TIkAnu-vivalita samaye koIpaNa eka adhyavasAyathI grahaNa karela ananta vargaNAnA * dareka paramANumAM rasa zuM samAna hoya che ? uttaramAM kahe che ke sarakho hoto nathI, ochovatto hoya che. tenA caDatAM caDatAM anaMtA bhedo thAya che. te anaMtA bhedone have pachI kahIe chIe te sAvadhAnatApUrvaka tame sAMbhaLo. 45. 1. ahIM prAyo nIrakSA svarUpa e pada TIkAmAM mUkavAnuM kAraNa ema lAge che ke jyAM sudhI jIve kArmaNavargaNA AtmasAta karI nathI hotI tyAM sudhI temAM rasa-AvAraka zakti ke jJAnAvaraNIyAdi bhinna bhinna svabhAva utpanna thayelA hotA nathI eTale ke temAM rasa ane prakRti hotAM nathI, saghaLA eka svarUpavALA hoya che. paraMtu pudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM hetubhUta sneha to hoya che. tAtparya e ke sneha hoya che, rasa-anurAga hoto nathI eTale uparokta padamAM kahelI hakIkata saMgata thAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 paMcasaMgraha-2 te ja bhedone kahevAnI zarUAta kare che- savvapparase geNhai je bahave tehiM vaggaNA paDhamA / avibhAguttariehiM annAo visesahINehiM // 46 // sarvAlparasAn gRhNAti yAn bahUn tairvargaNA prathamA / avibhAgottarairanyA vizeSahInaiH // 46 // artha-sarvAlparasavALA je ghaNA paramANuone grahaNa kare che te vaDe pahelI vaNA thAya che. eka eka rasANa adhika vizeSahIna vizeSahIna paramANuo vaDe anya anya vargaNAo thAya che. TIkAnu-anya paramANunI apekSAe jenI aMdara ochAmAM ochA rasANuo utpanna thayA che evA ochAmAM ochA rasavALA ghaNA paramANuone grahaNa kare che, eTale ke samaye samaye grahaNa karAyelI anaMta vargaNAomAM alpa rasavALA paramANunI saMkhyA ghaNI vadhAre hoya che. kAraNa ke tathAsvabhAve alpa rasavALA paramANuo vadhAre hoya che ane vadhatA vadhatA rasavALA paramANuonI saMkhyA ochI ochI hoya che. samAna rasavALA teothI pahelI vargaNA thAya che. te karatAM eka eka rasANa adhika paraMtu saMkhyAmAM pUrva pUrvathI dhUna paramANuo vaDe anya anya vargaNAo thAya che. tAtparya A pramANe che -samaye samaye AtmA anaMtAnaMta kArmaNa vargaNAo grahaNa kare che. teonA dareka paramANumAM rasANuo sarakhA nathI hotA paNa ochAvattA hoya che. jeTalA paramANamAM ochAmAM ochA rasANu hoya te sarakhA rasANuvALA saghaLA paramANunA samUhanI pahelI vargaNA thAya che. ochAmAM ochA paNa sarva jIva karatAM anaMtaguNA rasANa hoya che. pahelI vargaNAmAM paramANunI saMkhyA ghaNI vadhAre hoya che, tyArapachInI uttarottara vargaNAmAM paramANunI saMkhyA alpa alpa thatI jAya che. pahelI vargaNAthI eka adhika rasANuvALA paramANunA samUhanI bIjI vargaNA, be adhika rasANuvALA paramANunA samUhanI trIjI vargaNA- A pramANe eka eka adhika rasANavALI abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAgapramANa vargaNAo thAya che. A anaMtavargaNAnA samUhanuM eka spardhvaka thAya che. vargaNA prarUpaNA karI. have spaddhaka prarUpaNA kare che- davvehiM vaggaNAo siddhANamaNaMtabhAgatullAo / eyaM paDhamaM phaTuM / davyairvargaNAH siddhAnAmanantabhAgatulyAH / etatprathamaM sparddhakam / artha--abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa vargaNAnA samUhanuM eka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa spaddhaka thAya che, A paheluM paddhaka che. TIkAnu-pahelI vaNAthI AraMbhI eka eka adhika rasANuvALI abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAgapramANa vargaNAnA samUhanuM spaddhaka thAya che. A paheluM spaddhaka che. A pramANe spardhaka prarUpaNA karI. have aMtara prarUpaNA kare che- ao paraM natthi rUvahiyA // 47 // savvajiyANaMtaguNe palibhAge laMghiuM puNo annA / evaM bhavaMti phaDDA siddhANamaNaMtabhAgasamA // 48 // atiH para nAti spadhA AjhA * sarvajIvAnantaguNAn palibhAgAn lacitvA punaH anyAH / evaM bhavanti sparddhakAni siddhAnAmanantabhAgasamAni // 48 // artha--ahIMthI AgaLa eka rUpa adhika vargaNA nathI. sarva jIvothI anantaguNa rasANuo oLaMgIne anya vargaNA thAya che. e pramANe siddhonA anaMtamA bhAga pramANa spaddhako thAya che. TIkAnu-pahelA spardakanI chellI vargaNAthI eka eka rasAvibhAgathI adhika koI paramANu hotA nathI paraMtu sarva jIvothI anantaguNa adhika rasAvibhAgavALA paramANu hoya che. eTale ke chellI vargaNA mAMhenA koIpaNa paramANunA rasANunI saMkhyAmAM sarva jIvathI anaMtaguNa rasANunI saMkhyA umerIe ane jeTalA thAya teTalA rasANuvALA paramANuo hoya che. samAna rasANuvALA teono je samudAya te bIjA spardhvakanI pahelI vargaNA thAya che. eka eka adhika rasANuvALA paramANunA samUhanI bIjI vargaNA, be be adhika rasANuvALA paramANunA samUhanI trIjI vargaNA, e pramANe eka eka adhika rasANuvALA paramANunA samUhanI abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAgapramANa vargaNAo thAya che. teono je samUha te bIjuM spardhaka che. bIjA spardhvakanI chellI vargaNAthI eka eka adhika rasANuvALA paramANuo hotA nathI paraMtu sarva jIvathI anaMtaguNa rasAvibhAgavALA paramANuo hoya che. samAna rasANuvALA teono je samudAya te trIjA spardhvakanI pahelI vargaNA thAya che. tenAthI eka rasANa adhika paramANunA samudAyanI bIjI vargaNA, be rasANa adhika paramANunA samUhanI trIjI vargaNA. A pramANe eka eka rasANa adhika paramANunA samUhanI abhavyathI anantaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa vargaNAo thAya che. teono je samudAya te trIjuM spaddhaka che. A pramANe abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa spaddhako thAya che. dareka spardhvakanI vacamAM sarva jIvothI anaMtaguNa rasANanuM atara che. A pramANe aMtara prarUpaNA paMca02-9 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 paMcasaMgraha-2 karI have sthAnanuM nirUpaNa kare che- eyaM paDhamaM ThANaM / etat prathamaM sthAnam / artha-A paheluM sthAna che. TIkAnu-abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa spardhake rasasthAna thAya che. A paheluM rasasthAna che. sarakhA rasANuvALA paramANunA samudAyane vargaNA kahevAya che, caDatA caDatA rasANuvALI vargaNAnA samUhane spardhvaka kahevAya che. ane eka kASAyika adhyavasAya vaDe grahaNa karAyela paramANuonA rasaspaddhakanA samUhanA pramANane rasasthAna kahevAya che. tenI aMdara vivakSita samaye grahaNa karAyelI vargaNAonA rasano vicAra hoya che. A pramANe sthAnanuM svarUpa kahyuM. have kaMDaka prarUpaNA ane jasthAnaka prarUpaNAne bhalAmaNa dvArA karavA IcchatAM sthAnonI saMkhyA vagere kahe che evamasaMkhejjalogaThANANaM / samavaggaNANi phaDDANi tesiM tullANi vivarANi // 49 // ThANANaM paribuDDhi chaTThANakameNa taM gayaM pudi / vasaMdhyeyA no: sthAnAnAm * samavargaNAni sparddhakAni teSAM tulyAni vivarANi // 49 // sthAnAnAM parivRddhiH SaTsthAnakrameNa tadgataM pUrvam / artha-A pramANe asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthAnako thAya che. samAna vargaNAvALA spardhako che. aMtara paNa teomAM tulya che. sthAnakomAM rUddhakanI vRddhi cha sthAnanA krame thAya che ane te pahelAM pratipAdana karela che. TIkAnu-A pramANe asaMkhyAta lokAkAza pradezapramANa rasasthAnako thAya che. A dareka sthAnakomAM abhavyathI anaMtaguNa ane siddhonA anaMtamA bhAga pramANa spaSDako hoya che. eka bIjA spaddhaka vacce aMtara sarva jIvathI anaMtaguNa rasANanuM che. eTale ke pahelA spaddhakanI chellI vargaNAnA koIpaNa paramANumAM sarva jIvathI anaMtaguNa rasANa umeratAM jeTalA rasANa thAya teTalA rasANu bIjA paddhakanI pahelI vargaNAnA koIpaNa paramANamAM hoya che. A pramANe bIjA spardakanI chellI ane trIjA spartakanI pahelI vargaNAmAM jANavuM. sarva spardhvakamAM paNa e ja pramANe samajavuM. sarva rasasthAnomAM jo ke abhavyathI anaMtaguNa spaddhako hoya che chatAM dareka sthAnamAM samAna nathI hotA paraMtu pUrva pUrva sthAnathI uttara uttara sthAnamAM SasthAnakanA krame vRddhi thAya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 67 te A pramANe-pahelA rasasthAnathI bIjA rasasthAnamAM anaMtamA bhAge adhika spardhako hoya che. eTale ke pahelA rasasthAnamAM jeTalA spaddhako che teno anaMtamo bhAga bIjA rasasthAnakamAM vadhAre hoya che. tenAthI trIjA sthAnamAM teno anaMtamo bhAga vadhAre hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnathI uttara uttara sthAnamAM anaMtabhAga adhika spaddhako aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradezapramANa rasasthAnakomAM thAya che. teonA samUhane eka kaMDaka kahe che. A pramANe kaMDakanuM svarUpa kahyuM. pahelA kaMDakanA chellA sthAnathI pachInuM je rasasthAna Ave che te pUrvanA anaMtara rasasthAnathI asaMkhyabhAga adhika spardhvakavALuM che. eTale ke tenI aMdara pUrvanA sthAnamAM jeTalA spardhako hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga adhika spardhako hoya che. tenI pachInAM eka kaMDaka jeTalAM sthAno pUrva pUrva karatAM anaMtamo bhAga adhika adhika spardhvakavALAM thAya che. tyArapachInuM je rasasthAna Ave che te pUrvathI asaMkhyAtamA bhAga adhika spardhvakavALuM thAya che. vaLI tyArapachInAM eka kaMDaka jeTalAM sthAno pUrva pUrvathI anaMtabhAga adhika spardhvakavALAM thAya che. tyArapachI je rasasthAna Ave che tenI aMdara pUrva karatAM asaMkhyAtamo bhAga adhika spardhako hoya che. A pramANe anaMtabhAga adhika kaMDaka vaDe aMtarita asaMkhyAta bhAgAdika spardhvakavALuM kaMDaka pUrNa thAya che. A pramANe pahelAM kahela jasthAnanA krame sthAnomAM spardhvakanI vRddhi jANavI. ane te pasthAnanuM svarUpa nAmapratyaya spaddhaka prarUpaNA vakhate je pramANe kahyuM che te pramANe samajavAnuM che eTale pharI vAra tenuM savistara pratipAdana karyuM nathI paraMtu alpamAtra kahevAya che. 49 ... bhAgo guNo ya kIrai jahottaraM ettha ThANANaM // 50 // bhAgo guNazca kriyate yathottaramatra sthAnAnAm // 50 // artha--ahIM sthAnakomAM anukrame bhAga ane guNa karAya che. TIkAnu-ahIM sthAnakamAM keTalAMka sthAnomAM bhAga vRddha karAya che ane keTalAMka sthAnomAM guNavRddha karAya che. te bhAgavRddha ane guNavRddha eTale zuM? te kahe che-SasthAnamAM traNa bhAgavRddhasthAno che, te A pramANe-1. anaMtabhAgavRddha, 2. asaMkhyayabhAgavRddha, 3. saMyabhAgavRddha. traNa guNavRddhasthAno che, te A pramANe-1. saMkhyayaguNavRddha, 2. asaMkhyayaguNavRddha 3. anaMtaguNavRddha. tenI aMdara prathama anaMtabhAgavRddha eTale zuM ? te kahe che-pahelA rasasthAnamAM jeTalA spardhako che tene sarvajIva je anaMte che te anaMte bhAgatAM jeTalAM Ave teTalA spardhvaka vaDe adhika bIjuM rasasthAna che. vaLI tene sarvajIva je anaMte che te vaDe bhAgatAM jeTalA spaddhako Ave teTalA spaddhakathI adhika trIjuM rasasthAna che. A pramANe je je sthAna anaMtabhAga adhika Ave te te sthAna pUrva pUrvanA sthAnanI spardhvakanI saMkhyAne sarvajIva je anaMte che te anaMte bhAgatAM jeTalA Ave che te anaMtamA bhAge adhika hoya ema samajavuM. have asaMkhyAtabhAgavRddha eTale zuM? te kahe che-pUrva pUrvanA anubhAgabaMdhasthAnanI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 paMcasaMgraha-2 spaddhaka saMkhyAne asaMkhya lokAkAzanA jeTalA AkAza pradezo thAya te vaDe bhAgatAM je Ave te asaMkhyAtamo bhAga ahIM levAno che. te asaMkhyAtamA bhAga adhika rUddhakovALAM je sthAnako thAya che te asaMkhyayabhAgavRddha kahevAya che. eTale ke je sthAna asaMkhya bhAgavRddha spardhvakavALuM hoya che temAM tenI pUrvanA sthAnakamAM jeTalA spaddhako hoya tene asaMkhyalokAkAza pradezarAzi vaDe bhAgatAM jeTalA Ave teTalA spaddhako vadhAre hoya che. A pramANe jyAM jyAM asaMkhyabhAgavRddha Ave tyAM tyAM tenI pUrva pUrvanA sthAnanA spaddhakone asaMkhya lokAkAzanA pradezo vaDe bhAgatAM je Ave te vaDe adhika che ema samajavuM. saMkhyayabhAga adhika eTale zuM? te kahe che-pUrva pUrvanA anubhAga baMdhanA sthAnakanA spaddhakone utkRSTa saMkhyAtA vaDe bhAgatAM je Ave te saMkhyAtamo bhAga ahIM grahaNa karavo. te saMkhyAmAM bhAga adhika spardhvakavALAM je rasasthAnako hoya te saMkhyayabhAgavRddha kahevAya che. eTale ke je sthAna saMkhyayabhAgavRddha spardhakavALuM hoya che temAM tenI pUrvanA sthAnamAM jeTalAM spaddhako hoya tene utkRSTa saMkhyAtA vaDe bhAgatAM jeTalAM Ave teTalAM rUddhako vadhAre hoya che. A pramANe jyAM jyAM saMkhyayabhAgavRddha thAya tyAM tyAM tenI pUrvanA sthAnano sparkhakone utkRSTa saMkhyAtA vaDe bhAgatAM jeTalA Ave teTalA vaDe adhika che ema samajavuM. saMkhyayaguNavRddha eTale zuM ? te kahe che-saMkhyayaguNavRddha eTale pUrvanA rasabaMdhanA sthAnakanAM spaddhakone utkRSTa saMkhyAtA vaDe guNavAM, guNatAM je rAzi thAya eTalA jANavA. eTale ke je sthAna saMkhyayaguNa vRddha spardhvakavALuM hoya temAM tenI pUrvanA sthAnamAM jeTalA spaddhako hoya tene utkRSTa saMkhyAtA vaDe guNatAM jeTalA thAya teTalA spaddhako hoya che. A pramANe jyAM jyAM saMkhyayaguNavRddha Ave tyAM tyAM samajavuM. asaMkhyayaguNavRddha eTale pUrvanA sthAnano spaddhakone asaMkhya lokAkAza pradezapramANarAzi vaDe guNatAM jeTalA thAya che. eTale ke je sthAna asaMkhyaguNavRddha thAya che temAM tenI pUrvanA sthAnanA paddhakone asaMkhyalokAkAza pradezapramANa rAzi vaDe guNatAM jeTalAM Ave teTalAM rUddhako hoya che. A pramANe jyAM jyAM asaMkhyayaguNavRddha thAya tyAM tyAM pUrva pUrvanAM sthAnano sparhakone asaMkhya lokAkAzapradezapramANa rAzi vaDe guNatAM je Ave teTalAM spardhako hoya che ema samajavuM. anantaguNavRddha eTale pUrvanA sthAnano spaddhakone sarvajIva je anaMte che te vaDe guNatAM je Ave che. eTale ke je sthAna anaMtaguNavRddha thAya che temAM tenI pUrvanA sthAnanAM spaddhakone sarvajIvo je ananta che te vaDe guNatAM jeTalAM Ave teTalAM spardhako hoya che. A pramANe jyAM jayAM anantaguNavRddha thAya tyAM tyAM pUrva pUrvanA sthAnano sparhakone sarvajIva je anaMte che te vaDe guNatAM je Ave teTalAM spardhako hoya che ema samajavuM. prazna-anaMtaguNavRddha thAya pachI koIpaNa rasasthAnakane sarvajIva je anaMte che te vaDe bhAgI zakAya che paraMtu jyAM sudhI anantaguNavRddhasthAna na thayuM hoya tyAM sudhI zarUAtathI asaMkhyayaguNavRddha sudhInAM koIpaNa sthAnomAMnAM rUddhakone sarvajIva je anaMte che te vaDe zI rIte bhAgI zakAya? ane bhAgI na zakAya to anantabhAgavRddhi zI rIte ghaTe ? Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa uttara-jayAM sudhI anantaguNavRddhasthAna na thayuM hoya tyAM sudhI pahelAMnAM koIpaNa sthAnonI spardhvaka saMkhyAne sarvajIva je anaMte che te vaDe bhAga nahi ApI zakAya te barAbara che, paraMtu tyAM sudhI bhAganAra anaMtu eTaluM nAnuM levAnuM che ke te vaDe bhAgatAM jJAnI daSTa spardhakanI amuka saMkhyA Ave ane anaMtamA bhAganI vRddhi thAya. anaMtaguNavRddhasthAna thayA pachI sarvajIva je anaMte che te vaDe bhAga Apavo ane je saMkhyA Ave te anaMtamo bhAga vadhAravo. 50. chaTThANagaavasANe annaM chaTThANayaM puNo annaM / evamasaMkhAlogA chaTThANANaM muNeyavvA // 51 // SaTsthAnakAvasAne anyat SaTsthAnakaM punaranyat / evamasaMkhyalokAni SaTsthAnAnAM jJAtavyAni // 51 // artha-paheluM SasthAnaka pUrNa thayA pachI bIjuM, tyArapachI trIjuM, e pramANe asaMkhya lokAkAza pradezapramANa pasthAnako thAya che. TIkAnu-paheluM SasthAnaka pUrNa thayA pachI bIjuM SasthAnaka thAya che, tyArapachI e ja krame trIjuM thAya che. A pramANe asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAtAM SasthAnako thAya che. SasthAnakamAM anaMtabhAgAdi bhAgavRddhi ane saMkhyayaguNAdi guNavRddhi vagerenAM kaMDako kevA krame thAya che te nAmapratyayaspaddhaka prarUpaNAmAM vistArathI kahyuM che tyAMthI joI levuM. kAraNa ke te pramANe ahIM paNa thAya che. A pramANe jasthAnanI prarUpaNA karI. 51. - have adhastanasthAnanI prarUpaNA kare che - savvAsiM vuDDINaM kaMDagamettA aNaMtara buDDhI / sarvAsAM vRddhInAM kaNDakamAtrA anantarA vRddhiH / / . . artha saghaLI asaMkhya bhAgavRddhAdi vRddhi pachI anaMtabhAgAdi vRddhi eka kaMDaka pramANa thAya che. ' TIkAnu-asaMkhyayabhAgavRddha Adi saghaLI vRddhionI pachI anaMtabhAgavRddha Adi vRddhi eka kaMDaka jeTalI ja thAya che, vadhAre thatI nathI. kAraNa ke eka kaMDaka jeTalI vRddhi thayA pachI anuyAyI anya sthAnanI vRddhi zarU thAya che. - tAtparya A pramANe che-je krame saghaLI vRddhio UThe che-utpanna thAya che, te ja krame te vRddhi niraMtara kaMDakapramANa ja thAya che, adhika thatI nathI. tethI pachI pachInI vRddhinI pahelAM anaMtara vRddhi kaMDaka mAtra jANavI. ahIM astanasthAnano vicAra kare che, eTale ke pahelA asaMkhya bhAgavRddhisthAnanI pahelAM anaMtabhAgavRddhasthAno keTalo thAya che ? pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI pahelAM asaMkhya bhAgavRddhasthAno keTalo thAya che ? A pramANe anaMtaravRddhi keTalA kaMDaka pramANa thAya che teno vicAra ahIM kare che. te A pramANe- Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2, pahelA asaMkhyayabhAgavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhasthAno eka kaMDaka jeTalAM ja thAya che, kAraNa ke zarUAtamAM eka kaMDaka jeTalAM sthAno thayA pachI asaMkhya bhAgavRddhi zarU thAya che. e pramANe pahelA saMkhe bhAgavRddhasthAnanI pahelAM asaMkhyayabhAgavRddhasthAno eka kaMDaka pramANa ja thAya che. e ja pramANe pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM saMkhyayabhAgavRddhasthAno eka kaMDaka pramANa thAya che. pahelA asaMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM saMkhyayaguNavRddhasthAno paNa eka kaMDaka mAtra thAya che ane pahelA anaMtaguNavRddhisthAnanI pahelAM asaMkhyayaguNavRddhasthAno paNa eka kaMDaka mAtra thAya che. A pramANe pachInA moTA sthAnanI pahelAM anaMtara pUrvanAM nAnAM sthAno keTalo thAya che te kahyuM. have ekAMtaritamArgaNA vicAre che. eTale ke pachInA moTA sthAnanI pahelAnuM eka sthAna choDIne enI pahelAnAM sthAno keTalo thAya teno vicAra kare che. jemake-pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI pahelAM asaMkhya bhAgavRddhasthAno choDIne anaMtabhAgavRddhasthAno keTalo thAya? te A pramANe-pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI pahelAM anaMtabhAgavRddhasthAno eka kaMDakavarga ane kaMDaka pramANa thAya che. kAraNa ke pahelA asaMkhyAtabhAgavRddhasthAnanI pahelAM eka kaMDaka jeTalAM anaMtabhAgavRddhasthAno thAya che. ane asaMkhyayabhAgavRddhasthAno anaMtabhAgavRddhasthAnothI aMtarita thAya che, eTale ke jeTalI vAra asaMkhyayabhAgavRddhasthAno thaze teTalAM kaMDako anaMtabhAgavRddhinAM thavAnAM. eka kaMDakane cAra kalpIe to zarUAtanA anaMtabhAgavRddhinA kaMDakanAM cAra ane asaMkhyayabhAgavRddhi cAra vAra thaze. to tenI vacamAM anaMtabhAgavRddhi cAra kaMDaka jeTalI vAra eTale soLa vAra thaze. kula vIsa anaMtabhAgavRddhinAM sthAno pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI pahelAM thayAM. vIsa eTale eka kaMDakano varga ane upara eka kaMDaka thAya. e pramANe sarvatra samajavuM. pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM asaMkhyayabhAgavRddhinAM kaMDakavarga ane kaMDakapramANa sthAnako thAya che. pahelA asaMkhya guNavRddhasthAnanI pahelAM saMkhyayabhAgavRddhasthAno kaMDakavarga ane kaMDakamAtra thAya che, pahelA anaMtaguNavRddhasthAnanI pahelAM-nIce saMkhyayaguNavRddhinAM kaMDakavarga ane kaMDaka jeTalAM sthAno thAya che. te ja hakIkata kahe che - egaMtarAu vuDDI vaggo kaMDassa kaMDaM ca // 52 // ekAntarA tu vRddhi vargaH kaNDakasya kaNDakaM ca // 52 // artha-ekAMtaritavRddhi kaMDakavarga ane kaMDakapramANa thAya che. TIkAnu-kaMDakavarga ane kaMDakapramANa ekAMtaritavRddhi thAya che. A hakIkata pUrvanI gAthAmAM kahelI che. have evI rIte yaMtaritavRddhi keTalI thAya te kahe che, te A pramANe-pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhasthAno kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDaka pramANa thAya che. pahelA asaMkhya guNavRddhasthAnanI nIce asaMkhya bhAgavRddhasthAno kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDaka thAya che. pahelA anaMtaguNavRddhasthAnanI nIce saMkhyayabhAgavRddhasthAno kaMDakana, be Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 71 kaMDakavarga ane kaMDakapramANa thAya che. kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDaka zI rIte thAya che? te kahe che-pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhinAM sthAno kaMDakavarga ane kaMDaka thAya che te pahelAM kahevAyuM che. saMkhyayabhAgavRddhasthAno anaMtabhAgavRddha ane asaMkhyabhAgavRddhathI aMtarita eka kaMDaka pramANa thAya che. tethI kaMDakavargane ane kaMDakane eka kaMDaka vaDe guNIe eTale kaMDakaghana ane kaMDakavarga thAya ane saMkhyayabhAgavRddhanA chellA sthAnanI pachI kaMDakavarga ane kaMDakapramANa anaMtabhAgavRddhasthAno thAya che eTale te meLavatAM kula anaMtabhAgavRddhasthAno kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane kaMDakapramANa thAya che. dAkhalA tarIke-pahelA saMkhyayabhAgavRddhasthAnanI nIce vIsa vAra anaMtabhAgavRddhasthAno kahevAI gayAM che te vIsa thAya, pahelA ane bIjA saMkhyabhAgavRddhanI vacamAM paNa vIsa, bIjA ane trIjAnI vacamAM vasa, trIjA ane cothAnI vacamAM vIsa ane tyArapachI vIsa. saravALe so vAra anaMtabhAgavRddhasthAno pahelI vAranA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM thAya. cArano ghana, cosaTha, cArano varga soLa, eTale sonAM eka ghana be kaMDakavarga ane eka kaMDaka thAya. ahIM kaMDakane cAra kapyA che. A ja pramANe asaMkhyayaguNavRddhanI pahelAM asaMkhyabhAgavRddhanAM ane anaMtaguNavRddhanI pahelAM saMkhyAtabhAgavRddhanAM sthAnakono vicAra karI levo. para te ja hakIkata kahe che - 6 Damsa ghaNo vayo humukho sumaMtarANa 3 __ kaNDakaM kaNDakasya ghanaH vargo dviguNo dvikAntarAyAM tu / artha-bayaMtaritasthAnamAM anaMtabhAgavRddhanAM kaMDaka, kaMDakaghana ane be kaMDakavarga pramANa sthAno thAya che. TIkAnu-pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM saMkhyayabhAgavRddhanAM ane asaMkhyayabhAgavRddhanAM sthAno choDI anaMtabhAgavRddhasthAnakanI saMkhyAno vicAra karyo che mATe te yaMtarita kahevAya che. te sthAno kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa thAya che. A pramANe yaMtarita mArgaNA kahI. have triaMtarita mArgaNA kahe che-pahelA asaMkhya guNavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhanAM kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa sthAno thAya che. pahelI vAranA anaMtaguNavRddhasthAnanI nIce asaMkhyayabhAgavRddhasthAnako kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa thAya che. kaI rIte A saMkhyA thAya che te kahe che-pahelA saMkhyayaguNavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhasthAno kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa thAya che te pahelAM kahevAI gayuM che. saMkhyayaguNavRddhasthAno eka kaMDaka jeTalAM thAya che tethI uparanI saMkhyAne kaMDake guNatAM kaMDakavarga varga vagere saMkhyA Ave, te A pramANe--kaMDakaghanane kaMDake guNatAM kaMDakavarga varga thAya, kemake Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 kaMDakaghanamAM cosaTha che tene cAre guNatAM basochappana thAya, kaMDakavarga varga teTalo ja thAya. be kaMDakavargane kaMDake guNatAM be kaMDakaghana thAya, eka kaMDakane kaMDake guNatAM kaMDakavarga thAya ane chellA saMkhyayaguNavRddhasthAna pachI kaMDakaghana, be kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa sthAno thAya che eTale kula saMkhyA kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa thAya che. 72 dAkhalA tarIke--pahelA saMdhyeyaguNavRddhasthAnanI nIce so vAra anaMtabhAgavRddhasthAno kahevAI gayAM teTalAM pahelA ane bIjA saMkhyeyaguNavRddhasthAnanI vacce, teTalAM ja bIjA ane trIjAnI vacce, teTalAM ja trIjA ane cothAnI vacce kula cAraso ane teTalAM ja tyArapachI kula pAMcaso anaMtabhAgavRddhasthAno thAya. temAMthI kaMDakavarga vargamAM baso chappana Ave, kAraNa ke cArano varga soLa, teno varga baso chappana thAya. traNa kaMDakaghanamAM ekasobANuM Ave. traNa kaMDakavargamAM aDatALIsa Ave ane chellAM cAra eTale eka kaMDaka vadhe. eTale uparokta saMkhyA thAya che. A pramANe anaMtaguNavRddhanI pahelAM asaMkhyeyabhAgavRddhasthAnonA saMbaMdhamAM paNa jANI levuM. te ja hakIkata kahe che-- kaMDassa vaggavaggo ghaNa vaggA tiguNiyA kaMDaM // 53 // kaNDakasya vargavargaH ghanavargoM triguNitau kaNDakam // 53 // artha--kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane eka kaMDakapramANa anaMtabhAgavRddhasthAno pahelA asaMkhyayaguNavRddhasthAnanI pahelAM thAya che. TIkAnu--asaMkhyaguNavRddhasthAnanI pahelAM saMkhyayaguNa, saMdhyeyabhAga ane asaMkhyeyabhAga e traNanI saMkhyA choDI anaMtabhAgavRddhasthAnanI saMkhyAno vicAra kare che. tethI yaMtarita kahevAya che. aMtarita anaMtabhAgavRddhasthAno keTalAM thAya che te upara kahyuM che. have caturaMtarita vicAre che. ahIM vacamAM cArane choDI vicAra karaze te A pramANe-- pahelA anantaguNavRddhasthAnanI nIce anaMtabhAgavRddhasthAno keTalAM ? to ATha kaMDakavarga varga, cha kaMDakaghana, cAra kaMDakavarga ane eka kaMDaka jeTalAM thAya che. te zI rIte thAya te kahe che--pahelA asaMkhyaguNavRddhasthAnanI nIce anantabhAgavRddhasthAno kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane kaMDakapramANa thAya che. asaMkhyaguNavRddhasthAno kaMDaka jeTalI vAra thAya che tethI uparokta saMkhyAne kaMDake guNatAM cAra kaMDakavarga varga Adi saMkhyA thAya. te A pramANe--kaMDakavarga vargane kaMDake guNatAM cAra kaMDakavarga varga thAya, traNa kaMDakaghanane kaMDake guNatAM traNa kaMDakavarga varga thAya, traNa kaMDakavargane kaMDake guNatAM traNa kaMkaDaghana thAya ane kaMDakane kaMDake guNatAM kaMDakavarga thAya. ane temAM chellA asaMkhyaguNavRddhasthAna pachInAM kaMDakavarga varga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDakavarga ane kaMDaka jeTalAM sthAno umerIe eTale ATha kaMDakavarga varga, cha kaMDakaghana, cAra kaMDakavarga ane eka kaMDaka anaMtabhAgavRddhasthAno thAya che. 53 te ja bAbata kahe che-- Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa aDakaMDa vaggavaggA vaggA cattAri chapaghaNA kaMDaM / cau aMtara buDDIe heTThANa parUvaNayA // 54 // aSTau kaNDakavargavargA vargAzcatvAraH SaT ghanAH kaNDakaM / caturaMtaritAyAM vRddhau adhastanasthAnaprarUpaNayA // 54 // artha caturantaritavRddhimAM anaMtabhAgavRddhasthAno ATha kaMDakavarga varga, cAra kaMDakavarga, cha kaMDakaghana ane kaMDakapramANa thAya che. A hakIkta pUrvanI gAthAmAM kahevAI gaI che. A rIte adhastanasthAnaprarUpaNA kahI. 54. adhastanasthAna prarUpaNA kaMDakapramANa anantara mArgaNA sarvatra ekAntarita mArgaNA - kaMDaka 4 kaMDaka = kaMDakavarga + kaMDaka = kaMDakavarga kaMDaka 1 1 kaMDaka tayantarita mArgaNA - kaMDakavarga * kaMDaka kaMDakaghana kaMDakavarga + kaMDakavarga kaMDaka. kaMDakaghana kaMDakavarga cantarita mArgaNA :- kaMDakaghana kaMDakavarga kaMDaka 1 * 1 kaMDaka kaMDakaghana kaMDakavarga varga kaMDakavarga kaMDakaghana 1 kaMDakavarga 2 kaMDaka 1 paMca02-10 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 kaMDakavarga varga kaMDakaghana kaMDakavarga kaMDaka caturantarita mArgaNA : ke.varga varga kaMghana kavarga kaMDaka X kaMDaka kaMDaka pramANa kaMDakavargavarga ke varNavarga ke. ghana ke. varga kaMDaka + 1 3 3 1 kaMDaka pramANa kaMDakavargavarga kaM.vargavarga kaMghana kaMvarga kaMDaka . koIpaNa saMkhyAne tenI te ja saMkhyAe guNatAM varga, dA.ta. 4 4 4 = 16 ahIM kaMDaka 4 kaMDaka = kaMDaka varga punaH te ja saMkhyAe guNatAM ghana thAya (4 44 44 = 64 athavA 16 44 = 64). kaMDakavarga x kaMDaka = kaMDakaghana. punaH te ja saMkhyAe guNatAM varNavarga thAya (64 44 = 256 e 4no varNavarga che.) kaMDakaghana x ThaMDaka = kaMDakavargavarga. have vargavarnane punaH te ja saMkhyAe guNatAM je Ave tenA mATe jema varga, ghana ane vargavarga anukrame kahyAM tema pAribhASika zabda nathI mATe ja kaMDaka pramANa kaMDakavargavarga caturantarita mArgaNAmAM kahela che. have vRddhisthAna prarUpaNA kare che- pariNAmapaccaeNaM esA nehassa chavvihA vuDDI / hANI va kuNaMti jiyA AvalibhAgaM asaMkhejjaM // 55 // aMtarmuhUrtaM carimA u dovi samayaM tu puNa jahanneNaM / javamajjhavihANeNaM ettha vigappA bahuThijhyA // 55 // pariNAmapratyayena eSA snehasya SaDvidhA vRddhiH / hAnirvA kurvanti jIvAH AvalikAbhAgaM asaMkhyeyam // 56 // aMtarmuhUrtaM carame dve api samayaM tu punaH jaghanyena / yavamadhyavidhAnena atra vikalpA bahusthitikAH // 56 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 75 * artha-pariNAmanA tAratamyathI rasanI vRddhi ane hAni cha prakAre thAya che. zarUAtanI pAMca vRddhi ane hAni jIvo utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyata kare che ane chellI vRddhi tathA hAni aMtarmuhUrtaparyata kare che ane jaghanyathI dareka hAni-vRddhino kALa eka samaya che. yavamadhya karavAthI ochIvattI sthitivALAM sthAnonA vikalpo samajAya che. TIkAnajIvanA pariNAmanA vazathI anaMtarokta-hamaNAM ja kahI gayA te snehanI = rasanI chae prakAranI hAni athavA vRddhi thAya che. koI vakhate anaMtabhAgAdhika spardhvakavALA rasasthAnake jAya che, koI vakhate asaMkhyabhAgAdhika spardhvakavALA rasasthAnake, e pramANe koI samaye saMkhyAmAM bhAga adhika spardhvakavALA temaja koI samaye saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNAdhika spardhvakavALA rasasthAnake AtmA jAya che. e ja pramANe cha hAnivALAM sthAnakomAM paNa jAya che. A rIte AtmA pariNAmanA vazathI hAni-vRddhi karyA kare che, have kaI hAni athavA kaI vRddhi niraMtara keTalA kALaparyaMta jIvo kare che te kahe cheanaMtaguNavRddhi ane anaMtaguNahAni e be varjIne zeSa pAMce vRddhi athavA pAMce hAni vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyata niraMtara jIvo kare che. ane chellI anaMtaguNavRddhi ane anaMtaguNahAni e be aMtarmuhUrta kAlaparyata niraMtara kare che. eTale vivakSita samaye je rasasthAna para AtmA vidyamAna che te karatAM anantabhAgaadhika spardhvakavALA rasasthAnake uttarottara samaye niraMtara vadhyA kare to AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyata niraMtara vadhyA kare che. e rIte dareka vRddhimAM samajavuM. na temaja vivakSita samaye je rasasthAna para AtmA che te karatAM anaMtabhAgahIna 'spaddhakavALA rasasthAnake uttarottara samaye AtmA jAya to AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayaparyata niraMtara hAni pAme che, e rIte dareka hAnimAM samajavuM. mAtra chellI vRddhi ane hAnino kALa aMtarmuhUrta che te upara kahyuM che. A pramANe vRddhinA kALanI prarUpaNA kahI. have kayA rasabaMdhanAM sthAnako keTalo kALa niraMtara bAMdhe che te kahe che-pahelA rasabaMdhanA sthAnakathI asaMkhyalokAkAzapradezapramANa rasabaMdhanA sthAnamAMnA koI paNa sthAnane vadhAremAM vadhAre cAra samayaparyata niraMtara bAMdhe che. tyArapachInA asaMkhya lokAkAzapradezapramANa rasabaMdhanA sthAnamAMnA koI paNa sthAnane pAMca samayaparyata niraMtara bAMdhe che. tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone cha samayaparyata bAMdhe che. tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone niraMtara sAta samaya bAMdhe che. tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnomAMnA koI paNa sthAnane niraMtara utkRSTathI ATha samayaparyata bAMdhe che. tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa rasasthAnakone sAta samayaparyata, tyArapachInAM asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone che samayapaparvata, tyArapachInAM asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone pAMca samayapata, tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone cAra samayaparyata, tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnone traNa samayaparyata ane tyArapachInA asaMkhyalokAkAzapradezapramANa utkRSTarasasthAna sudhInAM rasasthAnakomAMnA koI paNa rasasthAnane utkRSTathI niraMtara be samayaparyata bAMdhe che. jaghanyathI koIpaNa rasasthAnakane eka samayaparyata ja bAMdhe che. A pramANe kALa prarUpaNA kahI. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 have yavamadhyaprarUpaNA kare che-ATha samaya kALamAnavALAM sthAno yavamadhya kahevAya che. jema yavano madhyabhAga jADo hoya che ane baMne bAju anukrame pAtaLo pAtaLo thato jAya che tema ATha samaya kALamAnavALAM sthAno kALane AzrayI jADA eTale vadhAre kALamAnavALAM che ane tenI baMne bAjunAM ochAM ochAM kALamAnavALAM sthAno rahelAM che tethI ATha samaya kALamAnavALAM sthAno yavamadhya kahevAya che. A ATha samayakALavALAM rasabaMdhanAM sthAnako koI rasasthAnakanI apekSAe anaMtaguNavRddha che, koI rasasthAnakanI apekSAe anaMtaguNahIna che. te A pramANe-pUrvanA sAta samayakALamAnavALA rasasthAnamAMnA chellA rasasthAnathI ATha samayakALavALA rasasthAnanuM paheluM rasasthAna anantaguNavRddha spardhvakavALuM hoya che. jyAre paheluM ja anaMtaguNavRddha che tyAre zeSa saghaLA tenI apekSAe anaMtaguNavRddha ja hoya che. tathA ATha samayakALamAnavALAmAMnA chellA rasabaMdha sthAnakathI tenI uparanuM-pachInuM sAta samayakALamAnavALAmAMnuM paheluM sthAnaka anaMtaguNavRddha spardhvakavALuM che. tenI apekSAe tenI pahelAnA ATha samayakALamAnavALAM saghaLAM rasabaMdhasthAno anaMtaguNahIna spardhvakavALAM che. AvI rIte zeSa sAta, cha samayAdi kALamAnavALAsthAno pUrvanA ane pachInA rasasthAnanI apekSAe anaMtaguNavRddha ane anaMtaguNahIna paddhakavALA hoya che. mAtra zarUAtanAM cAra samayakALavALAsthAno pAMca samayakALavALAnI apekSAe anaMtaguNahIna ja hoya che, anaMtaguNavRddha nahi. kAraNa ke zarUAta ja tyAMthI thAya che tenI pahelAM koI rasasthAna nathI ke jenI apekSAe anantaguNavRddha hoya. tathA chellA be samayakALamAnavALAM saghaLAM sthAno tenI pahelAnAM traNa samayakALamAnavALAM sthAnonI apekSAe anaMtaguNavRddha ja hoya che, anaMtaguNahIna hotAM nathI, kAraNa ke te ja chellAM che, tenI pachI koI sthAno nathI ke jenI apekSAe anantaguNahIna hoya. A hakIkata yavamadhya karavA vaDe samajAya che. kAraNa ke yavamadhya-ATha samayakALamAnavALAM sthAnonI pahelAnA cAra samayakALavALAthI mAMDI yavamadhyaparyata anukrame vadhAre vadhAre sthitivALAM che ane te pachI be samayakALavALA sthAnaparyata krame hIna hIna sthitivALA che. A pramANe samayaprarUpaNA karI. have cAra samayAdi kALavALAM sthAnonuM alpabadutva kahe che ATha samayakALavALAM sthAno sauthI alpa che. kAraNa ke bahu kALaparyata baMdha yogya sthAno tathAsvabhAve alpa ja che, ane alpa alpa kALavALA anukrame vadhAre vadhAre che. yavamadhyasthAnothI tenI baMne bAju rahelAM sAta samayakALavALAM sthAno asaMkhyAtaguNa che, mAMhomAMhe tulya che. te karatAM tenI baMne bAju rahelAM cha samayakALavALAM sthAno asaMkhyaguNa che, svasthAne baMne paraspara tulya che. te karatAM tenI baMne bAjunAM pAMca samayakALavALAM sthAno asaMkhyaguNa che, svasthAne paraspara tulya che. te karatAM tenI baMne bAjunAM cAra samayakALavALAM asaMkhyaguNa che, svasthAne baMne paraspara sarakhAM che. te karatAM traNa samayakALavALAM asaMkhyaguNa che ane tenAthI be samaya kALavALAM asaMkhyaguNa che. A pramANe alpabadutva kahyuM. pa6. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 77 have saghaLA rasabaMdhasthAnonA samUha AzrayI viziSTa saMkhyAnA nirUpaNa mATe kahe che suhumagaNiM pavisaMtA ciTuMtA tesiM kAyaThiikAlo / kamaso asaMkhaguNiyA tatto aNubhAgaThANAI // 57 // sUkSmAgni pravizanti tiSThanti teSAM kAyasthitikAlaH / kramazo'saMkhyeyaguNAH tato'nubhAgasthAnAni // 57 // artha je jIvo sUkSma agnikAyamAM praveza kare che-utpanna thAya che, tathA je jIvo tenI aMdara rahelA che. tathA teno je svakAyasthitikALa che te krame asaMkhyaguNa che. te karatAM rasabaMdhanAM sthAno asaMkhyaguNa che. TIkAnu-je jIvo eka samaye sUkSma agnikAyamAM praveza kare che eTale utpanna thAya che te alpa che ane te asaMkhyalokAkAzapradezapramANa che. te karatAM je jIvo sUkSmaagnikAyapaNe rahyA che te asaMkhyaguNa che, tenAthI teono kAyasthitikALa asaMkhyaguNa che, te karatAM paNa rasabaMdhanAM sthAno asaMkhyaguNa che. pa7. have te ja viziSTa saMkhyA batAvavA ojoyugma prarUpaNA kare che. kalibArateyakaDajummasanniyA hoti rAsiNo kamaso / egAisesagA cauhiyaMmi kaDajumma iva savve // 58 // kalidvAparatretAkRtayugmasaMjJitA bhavanti rAzayaH kramazaH / ekAdizeSakAH catubhirhate kRtayugmA iha sarve // 58 // artha-koI saMkhyAne cAre bhAgatAM eka Adi zeSa rahe tevI saMkhyAne anukrame kali, dvApara, tetrA ane kRtayugma saMjJAvALI kahevAya che. ahIM saghaLA kRtayugma saMjJAvALA che. TIkAna-ahIM viSama saMkhyAne oja kahe che, jema-eka, traNa vagere. ane samasaMkhyAne yugma kahe che. jema-be, cAra vagere. je rAzione cAre bhAgatAM eka, be, traNa, vadhe ane kaMI na vadhe te rAzio anukrame kali, dvApara, tretA ane kRtayugma saMjJAvALI kahevAya che. eno tAtparyArtha A pramANe che-koI vivakSita cAra rAzi sthApavA, teone cAre bhAgavA, cAre bhAgatAM jenI aMdara eka vadhe te rAzi pUrva puruSanI paribhASA vaDe kalyoja kahevAya che, jemake tera. ahIM viSama saMkhyAmAM kali ane tretA sAthe ja zabda joDAze ane samasaMkhyAmAM dvApara ane kRti sAthe yugma joDAze. je rAzine cAre bhAgatAM be vadhe te dvAparayugma, jema cauda. jenI aMdara traNa vadhe te tretauja, jema paMdara. ane cAre bhAgatAM jenI aMdara kaMI ja zeSa na rahe te saMkhyA kRtayugma kahevAya che, jema soLa. kahyuM che ke cauda saMkhyAne dvAparayugma, soLane kRtayugma, terane kalyoja, ane paMdarane tretaujasaMjJA kahevAya che. ahIM uparokta saMjJA batAvavAnuM kAraNa rasabaMdhanAM sthAno, kaMDako vagere kaI saMjJAmAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 paMcasaMgraha-2 Ave che te jaNAvavuM te che, te ja kahe che-ahIM rasabaMdhanA adhikAramAM avibhAga, vargaNA; spaddhaka, rasasthAna, kaMDaka, A saghaLAnI saMkhyA kRtayugma saMjJAvALI che. A pramANe joyuma prarUpaNA karI. have paryavasAna prarUpaNA kare che-pahelA sthAnakamAM chellI vAra anaMtaguNavRddhasthAna thayA pachI pahelI ane bIjI vAranA anaMtaguNavRddha sthAnanI vacamAM thayela paMca vRddhayAtmaka saghaLAM sthAno thAya che. tyArapachI anaMtaguNavRddhasthAna thatuM nathI. kAraNa ke paheluM SasthAnaka pUrNa thAya che. tethI te chelluM anantaguNasthAna ja pahelA SasthAnakanuM paryavasAna che. tyArapachI. pahelAnA krame bIjuM SasthAna zarU thAya che. pahelA sthAnakamAM jema zarUAtamAM anantabhAgavRddhasthAno kaMDaka pramANa thAya che. tyArapachI anaMtabhAga vaDe aMtarita asaMkhyAtabhAgavRddhasthAno kaMDaka pramANa thAya che, tyArapachI saMkhyAtabhAgAdi sthAno thAya che tema bIjA SasthAnakamAM paNa zarUAtamAM anaMtabhAgavRddhasthAno kaMDaka pramANa thAya che. tyArapachI anaMtabhAga vaDe aMtarita asaMkhyAtabhAgavRddha sthAno kaMDaka pramANa thAya che, tyArapachI saMkhyAtabhAgAdi sthAno thaI bIjuM SasthAnaka pUrNa thAya che. e ja krame trIjuM, ema asaMkhyAtA lokAkAzapradeza pramANa SasthAnako thAya che. A pramANe paryavasAna prarUpaNA kahI. have alpabadutva prarUpaNA kare che te be prakAre thAya. 1. anaMtaropaniyA vaDe, 2. paraMparopanidhA vaDe, tenI aMdara pahelAM anaMtaropanidhA vaDe alpabadutva prarUpaNA kare che- savvatthovA ThANA aNaMtaguNaNAe je u gacchaMti / tatto asaMkhaguNiyA NaMtaravuDhIe jahA heTThA // 59 // sarvastokAni sthAnAnyanantaguNanayA ye tu gacchanti / tato'saMkhyeyaguNAnyanantaravRddhayA yathA'dhastanAni // 59 // artha--anantaguNavRddhivALAM sthAno sauthI alpa che. tethI pachI pachInI vRddhivALAM asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNa che. TIkAnu-je sthAno anaMtaguNavRddhivALAM che te alpa che. tyArapachI thatI anaMtara anaMtara vRddhine AzrayI jema jema nIce nIcenA sthAno tema tema asaMkhyaguNA che. tAtparya A pramANe che-anaMtaguNavRddhivALAM sthAno mAtra kaMDaka jeTalAM hovAthI alpa che. tenAthI asaMkhyayaguNavRddhivALAM sthAno anaMtaguNavRddhinA kaMDakane kaMDake guNavAthI ane tenI aMdara eka kaMDaka umeravAthI jeTalAM thAya teTalAM hovAthI asaMkhyAtaguNa che. ema zI rIte te jANI zakAya ? to kahe che-pratyeka anantaguNavRddhasthAna pahelAM asaMkhyayaguNavRddhasthAno kaMDaka pramANa thAya che. anaMtaguNavRddhinAM sthAno eka kaMDaka jeTalAM che mATe kaMDakane kaMDake guNavA ane chelluM anaMtaguNavRddha sthAna thayA pachI eka kaMDaka pramANa asaMkhyaguNavRddha sthAno thAya che. mATe te eka kaMDaka jeTalAM sthAno vadhAravAM, eTale uparokta saMkhyA thAya che. pahelI vAranA anaMtaguNavRddhasthAnanI pahelAMnA asaMkhyAtaguNavRddha sthAnothI saMkhyaya Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 79 guNavRddha sthAno pUrvokta rItie asaMkhya guNavRddhanA kaMDakane kaMDake guNI eka kaMDaka umeravAthI jeTalAM thAya teTalAM hovAthI asaMkhyAtaguNa che. pahelI vAranA asaMkhya guNavRddhasthAna pahelAMnA kaMDaka pramANa saMkhyayaguNavRddha sthAnothI saMkhyayabhAgavRddhasthAno saMkhyayaguNavRddhasthAnanA kaMDakane kaMDake guNI eka kaMDaka umeravAthI jeTalAM thAya teTalAM hovAthI asaMkhyAtaguNa che. e ja pramANe kaMDaka pramANa saMkhyayabhAgavRddhasthAnothI asaMkhya bhAga vRddhasthAno asaMkhyAtaguNa che. tathA kaMDaka pramANa asaMkhyayabhAgavRddhasthAnothI anantabhAgavRddhasthAno asaMkhyAtaguNa che. kaMDaka ane kaMDakavarga jeTalAM che mATe. sarvatra bhAvanA pahelAM karI te pramANe karavI. A rIte anantaropaniyA vaDe alpabadutvano vicAra karyo. 19 have paraMparopanidhA vaDe vicAra kare che- hoMti paraMparavuDDIe thovagANaMtabhAgavuDDA je / * assaMkhasaMkhaguNiyA ekaM do do asaMkhaguNA // 60 // bhavanti paramparAvRddhau stokAnyanantabhAgavRddhAni yAni / asaMkhyeyasaMkhyeyaguNitAni ekaM dve dve asaMkhyeguNAni // 60 // artha-paraMparavRddhimAM anantabhAgavRddhasthAno alpa che, tethI te pachInI asaMkhyabhAgavRddharUpa eka sthAna asaMkhyAtaguNa che, te karatAM te pachInAM be sthAna uttarottara saMkhyAtaguNa che, tenAthI tenI pachInAM be sthAna uttarottara asaMkhyAtaguNa che. TIkAnu-paraMparavRddhino vicAra karatAM je anantabhAgavRddha sthAno che te sarvathI alpa che. tyArapachInuM asaMkhyabhAgavRddharUpa eka sthAna asaMkhyayaguNa che eTale ke anantabhAgavRddhasthAnothI asaMkhyayabhAgavRddhasthAno asaMkhyAtaguNa che. te karatAM tyArapachInA be saMkhyayabhAgavRddha ane saMkhyayabhAgavRddhasthAno pUrva pUrva karatAM saMkhyAtaguNa che. te karatAM paNa te - pachInAM be vRddhisthAno-asaMkhya guNavRddha ane anantaguNavRddha sthAno asaMkhyAtaguNa che. - tAtparya A pramANe che-anantabhAgavRddhasthAno alpa che, kAraNa ke pahelA anantabhAgavRddhasthAnathI AraMbhI eka kaMDaka jeTalAM ja te sthAno thAya che, vadhAre thatAM nathI. tenAthI asaMkhyAtabhAgavRddhasthAno asaMkhyAtaguNa che. asaMkhyAtabhAgavRddhasthAno asaMkhyAtaguNa zI rIte thAya ? te kahe che anantabhAgAdhika kaMDakanA chellA sthAnathI tenI pachInuM sthAna asaMkhyAtabhAgAdhika che. have jo anantabhAgavRddha kaMDakanI uparanuM paheluM asaMkhyayabhAgavRddhasthAna anantabhAgavRddha kaMDakanA chellA sthAnanI apekSAe asaMkhyayabhAga adhika che to te pachI thatAM anantabhAgAdhika sthAno paNa te chellA sthAnanI apekSAe asaMkhyayabhAgAdhika ja che. kAraNa ke je anantabhAgAdhika sthAna che te to pahelA asaMkhyayabhAgAdhika sthAnanI apekSAe che. anantabhAgavRddha kaMDakanA chellA sthAnanI apekSAe nahi. tenI apekSAe to asaMkhya bhAgavRddha sthAna ane tenI pachI thanArAM saghaLAM sthAno asaMkhyayabhAga adhika ja hoya che. have jayAre , asaMkhyayabhAgavRddha sthAnanI pachInuM anantabhAgavRddha sthAna anantabhAgavRddha kaMDakanA chellA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 sthAnanI apekSAe asaMkhyeyabhAga adhika che to tenI pachInA saMdhyeyabhAga adhikasthAna sudhInAM saghaLAM sthAno vizeSa vizeSa asaMkhyeyabhAgAdhika che. ane te kaMDakavarga ane kaMDaka jeTalAM che tethI anaMtabhAgavRddha sthAnothI asaMkhyeyabhAgavRddha sthAno asaMkhyAtaguNa jANavAM. 80 tethI paNa saMdhyeyabhAgavRddha sthAno saMkhyAtaguNa che. kaI rIte te jANI zakAya ? te kahe che--pahelA saMdhyeyabhAgavRddha sthAnamAM anantara pUrvanA sthAnanI apekSAe saMkhyAtabhAgavRddhi thAya che. jo ema na hoya to te saMkhyAtabhAgAdhika kahI ja na zakAya. have jo pahelA saMdhyeyabhAgavRddha sthAnamAM saMkhyeyabhAgavRddhi thaI to te pachI thanAra anaMtabhAgavRddha ane asaMkhyeyabhAgavRddha sthAnakomAM saMkhyAtabhAgavRddhi to bahu sArI rIte thAya che. kAraNa ke je anantabhAgavRddhi athavA asaMkhyAtabhAgavRddhi thAya che, te tenI najIkanA pUrva pUrva sthAnanI apekSAe thAya che. ahIM saMkhyAtabhAgavRddhino vicAra pahelI vAra je saMkhyAtabhAgavRddhasthAna thAya che tenI pUrvanA sthAnanI apekSAe karAya che. tethI jo te pahelA saMkhyAtabhAgavRddhasthAnanI pUrvanA sthAnanI apekSAe paheluM saMdhyeyabhAgavRddha sthAna saMkhyAtabhAga adhika spaAkavALuM che to tenI pachInA potapotAnA pUrva pUrva sthAnanI ja apekSAe thanArA anantabhAgavRddha ane asaMkhyeyabhAgavRddha sthAno vizeSa vizeSa saMkhyAtabhAgavRddha hoya ja. A vizeSa vizeSa saMkhyAtabhAgavRddhi tyAM sudhI kahevI yAvat mULa bIjuM saMkhyeyabhAgavRddha sthAna Ave, bIjuM mukhya saMkhyayabhAgAdhika sthAna thoDA vadhAre be saMdhyeyabhAgAdhika spardhvakavALuM jANavuM. e pramANe trIjuM sAtireka--thoDA vadhAre traNa saMkhyeyabhAga adhika spaAkavALuM jANavuM. cothuM sAtireka cAra saMdhyeyabhAga adhika spaAkavALuM jANavuM, e pramANe tyAM sudhI kahevuM ke utkRSTa saMkhyAtabhAga pramANa vacamAM vacamAM thanArAM mukhya saMkhyAtabhAga vRddhasthAno thAya. A pramANe pahelA saMdhyeyabhAgavRddhasthAnathI AraMbhI eka nyUna utkRSTa saMkhyAta pramANa mukhya saMkhyayabhAgavRddhasthAna sudhInAM saghaLAM sthAno pahelA saMdhyeyabhAgavRddhanI pahelAnA sthAnanI apekSAe saMkhyayabhAgavRddha che. utkRSTa saMkhyAtamuM saMkhyeyabhAgavRddhasthAna saMdhyeyaguNa eTale sAdhika bamaNA spardhvakavALuM thAya che mATe eka nyUna utkRSTa saMkhyAta pramANa grahaNa karyA che. tethI ja asaMkhyAtabhAgavRddha sthAnothI saMdhyeyabhAgavRddhasthAno saMkhyAtaguNa che. kAraNa ke pahelA saMdhyeyabhAgavRddhasthAnanI pahelAM jeTalAM asaMkhyeyabhAgavRddhAdi sthAno thAya che teTalA eka eka saMkhyeyabhAgavRddhasthAnanI vacamAM thAya che ane te vacce thanArA mukhya saMkhyAtabhAgavRddhasthAno prastuta vicAramAM utkRSTa saMkhyAtA pramANa levAnA che, phakta utkRSTa saMkhyAtamuM sthAna levAnuM nathI. tethI ja asaMkhyAtabhAgavRddha sthAnothI saMkhyAtabhAgavRddhasthAno saMkhyAta guNa che. saMkhyAtabhAga vRddhasthAnothI saMkhyAtaguNavRddhasthAno saMkhyAtaguNa che. kaI rIte saMkhyAtaguNa thAya che ? te kahe che--pahelA saMdhyeyabhAga vRddhasthAnanI pUrvanA sthAnanI apekSAe utkRSTa saMkhyAta pramANa mukhya saMdhyeyabhAgavRddhasthAno oLaMgIne chelluM sthAna kaMIka adhika bamaNA spardhvakavALuM thAya che. pharI paNa teTalAM sthAno oLaMgIne chelluM sthAna sAdhika traNa guNuM thAya che. vaLI teTalAM sthAno oLaMgIne chelluM sthAna kaMIka adhika cAra guNA sparzvakavALuM thAya che. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa saMkhyAtamuM sthAna utkRSTa saMkhyAtaguNa thAya, pahelA saMdhyeyaguNavRddhasthAnanI pUrvanA utkRSTa saMkhyAtA pramANa mukhya saMkhyaya bhAgavRddhasthAno dareka Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa saMkhyayaguNavRddhasthAnanI vacamAM thAya che. ane saMkhyayaguNavRddhasthAno utkRSTa saMkhyAta pramANa thAya che tethI saMkhyayabhAgavRddhasthAnothI saMkhyayaguNavRddha sthAno saMkhyAtaguNA ja thAya che. saMkhyayaguNavRddhasthAnothI asaMkhya guNavRddhasthAno asaMkhyAtaguNA che. kaI rIte asaMkhyAtaguNA che te kahe che-chellA utkRSTa saMkhyAtaguNa sthAnathI utkRSTa saMkhyAtApramANa mukhya saMkhyAtabhAgavRddhasthAno oLaMgIne chelluM sthAna jaghanya asaMkhya guNa thAya che. ane te pachI thanArA saghaLA anaMtabhAgavRddha, asaMkhyAtabhAgavRddha, saMkhyAtabhAgavRddha, saMkhyayaguNavRddha ane asaMkhyayaguNavRddhasthAno asaMkhyAtaguNA ja hoya che. tethI saMkhyayaguNavRddhasthAnothI asaMkhyayaguNavRddhasthAno asaMkhyAtaguNA che. te karatAM anantaguNavRddhasthAno asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke pahelA anantaguNavRddhasthAnathI AraMbhI pasthAnakanI samApti paryata saghaLAM sthAno anantaguNavRddha spardhvakavALAM ja che, kemake paheluM anaMtaguNavRddhasthAna tenI pUrvamAM ja rahelA sthAnanI apekSAe anaMtaguNavRddha che, jo te paheluM ja sthAna anaMtaguNavRddha che to te anaMtaguNavRddhanI ja apekSAe thanArAM anaMtabhAgavRddhAdi sthAno anantaguNaspardhvakavALAM ja kahevAya. prathama anaMtaguNavRddhanI pahelAnAM saghaLAM sthAno dareka anantaguNavRddhanI vacamAM thAya che, anantaguNavRddhasthAno ane AMtarAo kaMDaka pramANa thAya che, mATe asaMkhyayaguNavRddhasthAnothI anaMtaguNavRddhasthAno asaMkhyAtaguNA che. A pramANe alpabadutva prarUpaNA karI ane rasabaMdhasthAnonuM svarUpa kahyuM. 60 have A anubhAgabaMdhanAM sthAnone bAMdhanArA trasa ane sthAvara jIvo keTalA hoya te vagere vicAra kare che, temAM ATha anuyogadvAra che. te kahe che - egaTThANapamANaM aMtaraThANA niraMtarA ThANA / kAlo vuDDI javamajjha phAsaNA appabahu dArA // 61 // . ekasthAnapramANaM antarasthAnAni nirantarasthAnAni / kAlaH vRddhiH yavamadhyaM sparzanA alpabahutvaM dvArANi // 61 // artha--anubhAgabaMdhasthAnone bAMdhanArA jIvonA viSayamAM ATha anuyogadvAra kahe che - 1. ekasthAna pramANa eTale eka eka rasabaMdhasthAnane bAMdhanAra jIvonuM pramANa. 2. aMtarasthAna eTale rasabaMdhasthAnomAM bAMdhanAra jIvonI apekSAe keTalAM sthAnonuM ochAmAM ochuM ke vadhAremAM vadhAre aMtara paDe teno vicAra. 3. niraMtarasthAna eTale keTalAM sthAnone AMtarA vinA bAMdhe teno vicAra. 4. kAlapramANa-nAnA jIvanI apekSAe koI paNa eka anubhAga sthAna keTalo kALa baMdhAya teno vicAra. 5. vRddhi eTale kevA kramathI anubhAgasthAnane bAMdhanAra jIvonI vRddhi thAya teno vicAra. 6. yavamadhya eTale vadhAremAM vadhAre kALamAnavALAM sthAnone jaNAvavAM te. 7. sparzanA eTale te te kALamAnavALAM sthAnone nAnA jIvo keTalo kALa sparze teno vicAra. 8. alpabadutva prarUpaNA eTale AgaLa pAchaLanA kALamAnavALAM sthAnone sparza karanArA jIvonA - vattA-ochApaNAno vicAra. A pramANe ATha dvAra che. 61 paMca0ra-11 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 have je kramathI kahevAno nirNaya karyo hoya te krama pramANe kahevuM joIe tevo nyAya hovAthI pahelAM ekasthAna pramANano vicAra kare che - ekkakkrami asaMkhA taseyarANaMtayA sapAugge / egAi jAva Avali asaMkhabhAgo tasA ThANe // 2 // ekaikasminnasaMkhyAH vasA itare anantAH svaprAyogye / ekAdiryAvat AvalyasaMkhyabhAga: trasAH sthAne // 12 // artha-svaprAyogya eka eka sthAnamAM ekathI AraMbhI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa asaMkhyAtA trasa jIvo hoya che ane sthAvaro anaMtA hoya che. TIkAnuntrasajIvone baMdhayogya eka eka anubhAgabaMdhasthAnamAM jaghanya-ekathI AraMbhI utkRSTa-AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa asaMkhyAtA trasajIvo hoya che, eTale ke eTalA trasajIvo te te sthAnane bAMdhanArA hoya che. ane svaprAyogya sthAnanA bAMdhanArA sthAvara jIvo anaMtA anaMtA hoya che. sthAvarayogya dareka rasasthAnane bAMdhanArA sthAvara jIvo anaMtA hoya che. A pramANe keTalA keTalA jIvo rasabaMdhasthAnanA baMdhaka che, tenuM pramANa kahyuM. 62. have aMtarasthAnano vicAra kare che - tasajuttaThANavivaresu sunnayA hoMti ekkamAIyA / jAva asaMkhA logA nirantarA thAvarA ThANA // 3 // sayuktasthAnavivareSu zUnyAni bhavanti ekAdIni / yAvadasaMkhyeyA lokA nirantarANi sthAvarasthAnAni // 63 // artha-sayogya sthAnakomAM vacamAM vacamAM ekathI mAMDI asaMkhyalokAkAza pradezapramANa sthAnonuM aMtara paDe che. sthAvarayogya sthAnomAM aMtara paDatuM nathI. TIkAnu-sayogya je rasabaMdhasthAno trasone baMdhamAM prApta thatAM nathI te jaghanyathI eka, be ane utkRSTathI asaMkhyalokAkAza pradezapramANa hoya che. tAtparya e che ke, trasajIvothI teone baMdhayogya rasabaMdhasthAno asaMkhyAtaguNA che eTale badhAM sthAno prati samaye baMdhAya ema bane nahi, keTalAMka baMdhAya ane keTalAMka na baMdhAya, vivakSita samaye je na baMdhAya te jaghanyathI eka, be, ane utkRSTathI asaMkhyalokAkAzapradezapramANa hoya che. tethI ja vacamAM vacamAM asaMkhyalokAkAzapradezapramANa sthAnanuM aMtara paDe che tema kahevAmAM Ave che. sthAvara yogya je sthAno che te saghaLAM niraMtara baMdhAya che. trasajIvone jema vacamAM baMdha zUnya sthAna rahe che tema sthAvara prAyogya sthAnomAM vacamAM koI divasa baMdhazUnya sthAno rahetAM ja nathI. kAraNa ke sthAvara jIvo anaMtA che ane tadyogya rasabaMdhasthAno asaMkhyAtA ja che. A pramANe aMtarasthAno vicAryA. 63 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 baMdhanakaraNa have niraMtara keTalAM sthAno baMdhAya te vicAre che- doAi jAva AvaliasaMkhabhAgo nirantara tasehiM / dvayAdiryAvadAvalyasaMkhyabhAgaH nirantarANi trasaiH / artha-be sthAnathI mAMDIne AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganAM samaya pramANa sthAno trasajIvo vaDe nirantara baMdhAtAM hoya che. TIkAnuntrasajIvo vaDe je sthAno niraMtara baMdhAya che te ochAmAM ochA be, traNa hoya che ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa hoya che. kAraNa ke trasajIvo thoDA che ane rasabaMdhanAM sthAno teothI asaMkhyAtaguNa che. tethI saghaLAM sthAno trasajIva vaDe niraMtara bAMdhI zakAtAM nathI, keTalAMka sthAno niraMtara baMdhAya che, vaLI aMtara paDe che--keTalAMka sthAno nathI baMdhAtAM, vaLI keTalAMka baMdhAya che. A pramANe dareka samaye hoya che eTale niraMtara keTalA baMdhAya teno ahIM vicAra karyo ane aMtara paDe-na baMdhAya to keTalA na baMdhAya te uparanI gAthAmAM kahyuM. A pramANe niraMtara baMdhAtAM sthAnono vicAra karyo. have aneka jIvo AzrayI koI paNa eka sthAna niraMtara keTalo kALa baMdhAya te kahe che- - nANAjIehiM ThANaM asunnayaM AvaliasaMkhaM // 64 // nAnAjIvaiH sthAnamazUnyaM AvalyasaMkhyam // 64 // artha-nAnA-aneka jIvo vaDe baMdhAtuM rasabaMdhasthAna AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA kALa azUnya che. TIkAnu-prazna-koIpaNa eka rasabaMdhasthAna aneka jIvo vaDe niraMtara baMdhAya to keTalo kALa baMdhAya ? eTale ke je koI sthAnane trasajIvo niraMtara bAMdhyA kare-te sthAna baMdhazUnya na : rahe, to keTalo kALa baMdhazUnya na rahe? uttara-trasayogya koIpaNa eka sthAna anya anya jIvo vaDe niraMtara baMdhAya to utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa ja baMdhAya che pachI avazya baMdhazUnya thAya che, eTale ke tene eka paNa trasajIva bAMdhato nathI. koIpaNa sthAnano jaghanya niraMtara baMdhakALa eka, - be samaya che, eTale ke ochAmAM ochA eka ke be samaya baMdhAyA pachI te baMdhazUnya thAya che. sthAvara jIvone yogya dareka anubhAgabaMdhasthAna anya anya sthAvara jIvo vaDe niraMtara baMdhAyA ja kare che. koIpaNa kALe baMdhazUnya hotA ja nathI, kAraNa ke, sthAvara jIvo anaMta che. A pramANe aneka jIvo AzrayI kALano vicAra karyo.64 anubhAgasthAnamAM kevA kramathI bAMdhanAranI apekSAe jIvo vadhe che te kahe che. tenI aMdara be anuyogadvAra che. 1. anantaropanidhA, 2. paraMparopanidhA. temAM prathama anaMtaropanidhA - vaDe vicAra kare che- Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 javamajjhaMmi bahavo visesahINAu ubhayao kamaso / / yavamadhye bahavaH vizeSahInAstu ubhayataH kramazaH / arthayavamadhyamAM ghaNA jIvo che, baMne bAju anukrame vizeSahIna-hIna che. TIkAnu-ATha samaya kALavALAM rasabaMdhanAM sthAnone bAMdhanAra jIvo ghaNA che ane tenI baMne bAjunAM sthAnone bAMdhanArA anukrame ochA ochA che. tAtparya A pramANe che-sarva jaghanya rasabaMdhasthAnane bAMdhanAra jIvo alpa che, bIjA sthAnane bAMdhanAra vizeSAdhika che, trIjA sthAnane bAMdhanAra vizeSAdhika che. A pramANe vizeSAdhika-vizeSAdhika ATha samayakALavALA sthAnaparyata kahevuM. tyArapachI sAta samayakALavALA sthAnathI AraMbhI be samayakALavALA sthAnaparyata vizeSahIna-vizeSahIna kahevA. eTale ke ATha samayakALavALAnA chellA sthAnathI sAta samayakALavALAnA pahelA sthAnane bAMdhanAra jIvo alpa che, tethI te pachInA sthAnane bAMdhanAra jIvo alpa che, ema alpa-alpa utkRSTa be samayakALavALAnA chellA sthAna parvata kahevuM. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe vicAra karyo. 64 have paraMparopaniyA vaDe vicAra kare che- gaMtumasaMkhA logA addhaddhA ubhayao jIvA // 65 // .... gatvA'saMkhyeyAn lokAn ardhArdhAH ubhayato jIvAH // 65 // artha-baMne bAju asaMkhyalokAkAza pramANapradeza sthAno oLaMgIne jIvo artha artha thAya che. --cavamadhya sarakhA ATha samayakALavALA anubhAgasthAnane bAMdhanAra jIvothI tenI baMne bAju asaMkhyAtA-asaMkhyAtalokAkAza pradezapramANa sthAno oLaMgIne pachI pachI je je anubhAga sthAna Ave che tenI tenI aMdara pUrva pUrvanI apekSAe ardha ardha jIvo che. te pramANe tyAM sudhI kahevA yAvat eka bAju cAra samayakALavALuM jaghanya sthAna Ave, bIjI bAju be samayakALavALuM sarvotkRSTa sthAna Ave. tAtparya A pramANe che-jaghanya anubhAgabaMdhasthAnane jeTalA jIvo bAMdhe che te karatAM jaghanya anubhAga baMdhasthAnathI AraMbhI asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgIne pachI je sthAna Ave tenA bAMdhanAra jIvo bamaNA hoya che, pharI paNa tyAMthI teTalAM sthAno oLaMgI pachI je sthAna Ave tenA bAMdhanArA bamaNA jIvo che. A pramANe bamaNA-bamaNA yavamadhya paryata kahevA. yavamadhyanA chellA sthAna pachIthI asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgIne pachI je sthAna Ave-tenI aMdara chellA dviguNavRddhasthAnanA jIvothI dviguNahIna eTale ardhA jIvo hoya che. pharI paNa teTalAM sthAno oLaMgIne pachInA sthAnamAM ardha jIvo hoya che. A pramANe ardha-adha bAMdhanArA jIvo tyAM sudhI kahevA-cAvatuM sarvotkRSTa e samayakALavALuM rasabaMdhasthAna Ave. A pramANe paraMparopanidhA vaDe vicAra karyo. 65 have hAninA pramANano vicAra kare che Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa AvaliasaMkhabhAgaM tasesu hANINa hoi parimANaM / hANi dugaMtaraThANA thAvarahANI asaMkhaguNA // 66 // AvalyasaMkhyeyabhAgaH traseSu hAnInAM bhavati parimANam / ___ hAnidvikAntarasthAnAni sthAvarahAnayo'saMkhyaguNAH // 66 // artha--sajIvomAM hAninuM pramANa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga che. be hAninI vaccenAM sthAno tathA sthAvara jIvonI hAnio asaMkhya guNa che. TIkAnu-trasajIvonA viSayamAM yavamadhyanI apekSAe tenI pahelAM ane pachI je dviguNahAni thAya che te saravALe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa thAya che. AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya hoya teTalA saravALe dviguNahAnivALAM sthAnako thAya che. zaMkA-pahelAM kahevAmAM AvyuM che ke, trasajIvo vaDe niraMtara anubhAga sthAnaka baMdhAya to vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa baMdhAya che. pachI keTalAMka sthAno baMdhazUnya hoya che, vaLI keTalAMka baMdhAya che, vaLI keTalAMka baMdhazUnya hoya che. A pramANe niraMtara paNa baMdhAya che ane vacce-vacce baMdhazUnya paNa hoya che. dareka sthAno niraMtara baMdhamAM AvatAM nathI. jayAre A pramANe che to jaghanyasthAnathI AraMbhI yavamadhya rasasthAna sudhI jIvonI vRddhi kahI. tyArapachI jIvonI hAni kahI temaja yavamadhyanI pahelA ane pachI saravALe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa dviguNahAninAM sthAno kahyAM te zI rIte ghaTe ? kharuM jotAM A rIte eka paNa dviguNahAni ghaTI zake nahi. uttara--barAbara che, vivalita koIpaNa eka samayanI apekSAe vicArIe to vacamAM baMdhazUnya sthAno hovAthI dviguNahAni sthAna ghaTI zake nahi. paraMtu trikALavartI jIvonI apekSAe vicArIe to koIpaNa sthAna baMdhazUnya hoI zake ja nahi. kAraNa ke bhUtakALamAM dareka sthAnane jIvoe spezya che ane bhaviSyakALamAM sparza karaze. tethI ja te apekSAe cAra samayakALavALA sthAnathI yavamadhya paryata pratisthAne jIvonI je vRddhi tathA tyArapachI kramazaH jIvonI je hAni kahI che, temaja AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa dviguNahAnivALAM je sthAno kahyAM che te barAbara ghaTI zake che. ahIM trikALavArtA jIvonI apekSAe vicAra che, AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa anubhAga baMdhasthAno niraMtara baMdhAya tyArapachI keTalAMka sthAno avazya baMdhazUnya hoya-e vicAra vivalita koIpaNa eka samayanI apekSAe che eTale ahIM koIpaNa jAtano virodha nathI. traNonI eka ane bIjI dviguNahAninI vacamAM je sthAno che te karatAM sthAvaronA yuvamadhya pahelAnA ane pachInA saravALe je dviguNahIna anubhAga sthAno thAya che te asaMkhyAtaguNa che. ahIM trasonA saghaLA dviguNahIna sthAnako alpa che, tethI eka ane bIjI dviguNahAninI vaccenAM rasabaMdhasthAno asaMkhyAtaguNa che. sthAvaronA saMbaMdhamAM A pramANe chetrasanA be dviguNahAninI vaccenAM sthAno alpa che, te karatAM teonAM-sthAvaronAM dviguNahIna Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 paMcasaMgraha-2 sthAno asaMkhyAtaguNa che. 66. have yavamadhyaprarUpaNA kare che javamajjhe ThANAI asaMkhabhAgo u sesaThANANaM / heTuMmi hoMti thovA uvarimmi asaMkhaguNiyANi // 67 // yavamadhye sthAnAni asaMkhyabhAgastu zeSasthAnAnAm / adhastAt bhavanti stokAnyuparitanAnyasaMkhyaguNitAni // 67 // arthazeSa sthAnono asaMkhyAtamo bhAga yavamadhyanAM sthAno che tathA nIcenAM sthAno thoDAM che. uparanA asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu-ATha samayakALavALAM sthAnone yavamadhya kahevAya che. yavanA madhya sarakhA hovAthI te yavamadhya sthAno anya sthAnonI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga mAtra che. tathA thavamadhyanI nIcenA cArathI sAta samaya sudhInA kALavALAM sthAno alpa che, te karatAM yavamadhyanI uparanA sAtathI be samaya sudhInAM kALavALAM sthAno asaMkhyAtaguNa che. A pramANe yavamadhya prarUpaNA karI. 67 have sparzanA prarUpaNA kare che-atIta kALamAM rakhaDato AtmA kayAM kayAM sthAnone keTalo kALa sparze che te vicAre che- dugacauraTThatisamaiga sesA ya asaMkhaguNaNayA kamaso / kAle Ie puTThA jieNa ThANA bhamaMteNaM // 68 // dvikacaturaSTatrisAmayikAni zeSANi cAsaMkhyaguNanayA kramazaH / kAle'tIte spRSTAni jIvena sthAnAni bhramatA // 68 // artha--atIta kALamAM bhramaNa karatA jIve be, cAra, ATha, traNa samayakALavALAM tathA zeSa sthAnone anukrame asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNo kALa sparyo che. TIkAnu-atIta kALamAM bhramaNa karatA jIve be samaya kALavALA rasabaMdhanAM sthAnone thoDo ja kALa sparze che eTale ke teone thoDo ja kALa bAMdhyA che. te karatAM nIcenAM cAra samayakALavALAM sthAnone asaMkhyAtaguNakALa sparze che, teTalo ja uparanAM cAra samayakALavALAM sthAnane sparze che. tethI ATha samayakALavALAM yavamadhyasthAnone asaMkhyAtaguNo kALa sparze che. te karatAM traNa samayakALavALAM sthAnone asaMkhyAtaguNo kALa sparze che. tethI yavamadhyanI nIcenA pAMca, cha ane sAta samayakALavALAM anubhAga sthAnono samudita-saravALe traNeno maLI sparzanA kALa asaMkhyAtaguNo che, teTalo ja yavamadhyanI uparanA sAta, cha ane pAMca samayakALavALAM sthAnono traNeno maLI sparzanA kALa che. tAtparya e ke saMsAramAM paribhramaNa karatA AtmAe teTalo teTalo kALa te te samaya pramANavALAM anubhAgasthAnone bAMdhyAM che. 68. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa tatto visesaahiyaM javamajjhA uvarimAiM ThANAI / tatto kaMDagaheTThA tattovi hu savvaThANAI // 69 // tato vizeSAdhikaM yavamadhyAduparitanAni sthAnAni / tataH kaNDakAdhastanAni tato'pi hu sarvasthAnAni // 69 // artha-e karatAM yavamaLanI uparanAM sthAnono, te karatAM kaMDakanI nIcenAM sthAnono ane tethI sarvasthAnono anukrame vizeSAdhika sparzanAkALa che. TIkAnu-pAMca, cha, sAta samayakALavALAM rasabaMdhasthAnono samudita je sparzanA kALa kahyo-tenI apekSAe yavamadhya uparanA sAtathI AraMbhI be samayakALavALAM saghaLAM sthAnono samudita sparzanA kALa vizeSAdhika che. te karatAM kaMDaka eTale yavamadhyanI uparanAM cAra samayakALavALAM sthAnothI nIcenAM pAMca samayakALavALA sthAnathI AraMbhI jaghanya cAra samayakALavALAM sthAno sudhInAM saghaLAM sthAnono samudita sparzanA kALa vizeSAdhika che. te karatAM saghaLAM sthAnono samudita sparzanA kALa vizeSAdhika che. A pramANe rasasthAnomAM sparzanA eTale baMdhakALanuM alpabadutva kahyuM. 69 have rasasthAnanA bAMdhanArA jIvonuM alpabadutva kahe che - phAsaNa kAlappabahU jaha taha jIvANa bhaNasu ThANesu / aNubhAgabandhaThANA ajjhavasAyA va egaTThA // 70 // sparzanAkAlAlpabahutvaM yathA tathA jIvAnAM bhaNa sthAneSu / anubhAgabandhasthAnAni adhyavasAyA vA ekArthAH // 70 // artha-sthAnomAM jema sparzanA kALanuM alpabadutva kahyuM tema jIvonuM alpabadutva kahevuM. anubhAgabaMdhasthAna athavA adhyavasAya e ekAWka nAmo che. . 1 TIkAnuM-rasabaMdha sthAnomAM jema sparzanA kALanuM alpabadutva kahyuM te ja rIte jIvonuM paNa alpabadutva kahevuM. te A pramANe-e samayakALavALAM rasabaMdhasthAnone bAMdhanArA jIvo. alpa che, te karatAM yavamadhyanI pUrvanA jaghanya cAra samayakALanAM sthAnone bAMdhanAra jIvo asaMkhyAtaguNa che, yavamadhya uparanAM cAra samayakALavALAM sthAnone bAMdhanAra jIvo paNa eTalA ja che, te karatAM ATha samayakALavALAM sthAnone bAMdhanAra asaMkhyAtaguNa che, te karatAM traNa samayakALavALAM sthAnone bAMdhanAra asaMkhyAtaguNa che, te karatAM zarUAtanA pAMca, cha ane sAta samayakALavALAM sthAnone bAMdhanAra asaMkhyAtaguNa che, yavamadhya uparanAM sAta, cha ane pAMca samayakALavALAM sthAnone bAMdhanAra jIvo teTalA ja che, tethI yavamadhya uparanAM saghaLAM sthAnone bAMdhanAra vizeSAdhika che, te karatAM zarUAtanA jaghanya cAra samayakALavALA sthAnathI AraMbhI yavamadhya uparanAM pAMca samayakALavALAM sudhInAM saghaLAM sthAnone bAMdhanAra jIvo vizeSAdhika che, te karatAM paNa saghaLAM rasabaMdha sthAnone bAMdhanAra jIvo vizeSAdhika che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 A ja viSayamAM karmaprakRtimAM adhyavasAya sthAnomAM uparokta jIvonuM alpabadutva kahyuM che. tyAM A pramANe kahyuM che-nIvaMAvadumevaM vALatu nAgennA' adhyavasAyomAM A pramANe jIvonuM alpabadutva jANavuM-jema sparzanA kALamAM kahyuM che. A graMthamAM A ja viSayamAM rasabaMdhasthAnonA bAMdhanAra jIvonuM alpabadutva kahyuM tethI paraspara virodha kema na thAya ? have te virodhano parihAra kare che ke-adhyavasAya ane anubhAgasthAna e ekArthaka che. ahIM- paMcasaMgrahamAM rasabaMdhasthAnonA bAMdhanAra jIvonuM alpabadutva kahyuM ane karmaprakRtimAM rasasthAnanA baMdhamAM nimittabhUta adhyavasAyonuM-kAraNamAM kAryano Aropa karIne alpabadutva kahyuM. eTale vAstavika rIte koI arthabheda nathI, kAraNa ke jeTalA rasabaMdhanAM kAraNabhUta adhyavasAya sthAno che teTalA ja rasabaMdhanAM sthAno che. A pramANe rasabaMdhasthAnone bAMdhanAra jIvonuM alpabadutva kahyuM. 70. have eka eka sthitisthAnamAM baMdhanuM kAraNa keTalA adhyavasAyo che ane sthitisthAnanA hetubhUta pratyeka adhyavasAyamAM nAnA-aneka jIvonI apekSAe rasabaMdhanA nimitabhUta keTalo adhyavasAyo hoya che te kahe che- ThiiThANe ThiiThANe kasAyaudayA asaMkhalogasamA / ekkekkasAyaudaye evaM aNubhAgaThANAiM // 71 // sthitisthAne sthitisthAne kaSAyodayA asaMkhyeyalokasamAH / ekaikakaSAyodaye evamanubhAgasthAnAni // 71 // artha-pratyeka sthitisthAne tenA baMdhanA kAraNabhUta asaMkhyalokAkAza pradezapramANa kaSAyodayanAM sthAnako hoya che, ane eka eka kaSAyodaye asaMkhyalokAkAza pradezapramANa rasabaMdhanA nimittabhUta adhyavasAyo hoya che. TIkAna-eka samaye ekIsAthe jeTalI sthiti baMdhAya tene sthitisthAna kahevAya che, tenA jaghanyasthitithI AraMbhI utkRSTa sthitibaMdha parvata jeTalA samayo teTalAM sthitisthAna thAya che. jemake-jaghanyasthiti e paheluM sthitisthAna, samayAdhika jaghanyasthiti e bIjuM sthitisthAna, be samayAdhika jaghanyasthiti e trIjuM sthitisthAna, e pramANe samaya samaya vadhAratA sarvotkRSTasthiti e chelluM sthitisthAna kahevAya che. AmAMnuM koIpaNa sthitisthAna eka samaye eka sAthe baMdhAya che. A rIte asaMkhyAtA sthitisthAno thAya che. A sthitisthAnonA baMdhamAM hetubhUta tIvra, maMda-Adi bheTavALA kaSAyodayanAM sthAno che, ane te jaghanyakaSAyodayathI AraMbhI kramaza: vadhAratA utkRSTa kaSAyodaya parvata asaMkhyalokAkAzapradezapramANa thAya che. eka eka sthitisthAnakanA baMdhamAM hetubhUta nAnA jIvonI apekSAe asaMkhyAtA lokAkAzapradezapramANa kaSAyodayanAM sthAno hoya che. eTale ke sthiti sarakhI ja bAMdhe che chatAM kaSAyodayo bhinna bhinna hoya che. bhinna bhinna kaSAyodayarUpa kAraNo vaDe eka ja sthitisthAnanA baMdharUpa kArya thAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 89 ahIM ema zaMkA thAya che, kAraNo aneka chatAM kArya eka ja kema thAya ? tenA uttaramAM samajavAnuM ke kaSAyodayorUpa kAraNo aneka chatAM sAmAnyataH eka sthitisthAnanA baMdharUpa kArya jo ke eka ja thAya che chatAM je sthitisthAna baMdhAya che te eka sarakhI ja rIte bhogavAya tevuM baMdhAtuM nathI, paraMtu dravya, kSetra, kALa ane bhavAdi aneka jAtanI vicitratAyukta baMdhAya che. bhinna bhinna dravyorUpa nimitta vaDe, bhinna bhinna kSetramAM, bhinna bhinna kALamAM ane judA judA bhavomAM je eka ja sthitisthAna anubhavAya che, te jo tenA baMdhamAM aneka kaSAyodayarUpa aneka kAraNo na hoya to na anubhavAya. baMdhamAM eka ja kAraNa hoya to bAMdhanArA saghaLA ekasarakhI ja rIte anubhave. eka ja sthitisthAna judA judA jIvo dravyAdi bhinna bhinna sAmagrI pAmIne je anukrame che, te judA judA kaSAyodayarUpa bhinna bhinna kAraNone ja AbhArI che. have rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyonA saMbaMdhamAM kahe che-eka eka kaSAyodayamAM asaMkhyAtAlokAkAzapradezapramANa anubhAga baMdhanAM sthAno che eTale ke "kArya vaDe kAraNa kheMcAtuM hovAthI' rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo hoya che. rasabaMdhamAM zuddha kaSAyodaya ja kAraNa nathI, paraMtu vezyAjanya asaMkhyAtAlokAkAzapradezapramANa pariNAmo paNa kAraNa che. eTale ke vezyAthI thayela pariNAmayukta kaSAyodaya sthAna vaDe rasabaMdha thAya che. dAkhalA tarIke-eka hajAra jIvone kaSAyodayarUpa kAraNa ekasarakhuM ja hoya ane tethI sthitibaMdha ekasarakhI ja rIte bhogavAya tevo ja thAya chatAM rasabaMdha ekasarakhI ja rIte bhogavAya tevo na paNa thAya. vezyAnA bhinna bhinna pariNAmarUpa nimitta vaDe judI judI rIte bhogavAya tevo paNa rasabaMdha thAya. A pramANe kaSAyodayayukta vezyAnAM pariNAmo sabaMdhamAM hetu che. eka eka kaSAyodayamAM rasabaMdhanA hetubhUta asaMkhyAtAlokAkAzapradezapramANa vezyAjanya pariNAmo hoya che tethI sthiti ekasarakhI bAMdhavA chatAM rasa vattA-ocho baMdhAya che. jaghanyasthiti bAMdhatAM jaghanyakaSAyathI AraMbhI asaMkhyAtAlokAkAzapradezapramANa kaSAyodayo kAraNa che, samayAdhika bAMdhatAM te pachInA teTalA ja kaSAyodayo kAraNa che, e pramANe jema vibhAga che tema amuka prakArano kaSAyodaya hoya tyAre amuka vezyAnAM pariNAmo hoya ane te vakhate amuka rasasthAna baMdhAya evo vibhAga hoya che je anukRSTimAM samajAze. tethI ja eka eka kaSAyodayamAM aneka jIvanI apekSAe tIvra, tIvratara, maMda, maMdatarAdi lezyAjanya aneka pariNAmo hovAthI asaMkhyAtAlokAkAzapradezapramANa rasabaMdhanA adhyavasAyo mAnavA te kaMI viruddha nathI. have pratyeka kaSAyodayamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo kramazaH kevI rIte vadhe che teno vicAra kare che. teno be prakAra che : 1. anaMtaropanidhA vaDe, 2. paraMparopanidhA vaDe, temAM prathama anaMtaropanidhA vaDe vicAra kare che- thovANubhAgaThANA jahannaThiipaDhamabaMdhaheummi / tatto visesaahiyA jA caramAe caramaheu // 72 // stokAnyanubhAgasthAnAni jaghanyasthitiprathamabandhahetau / tato vizeSAdhikAni yAvat caramAyAM caramahetau // 72 // paMca02-12 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 paMcasaMgraha-2 artha-jaghanya sthitinA prathama baMdhahetumAM thoDA anubhAgabaMdhanA adhyavasAyo hoya che, pachI kramazaH vadhAre vadhAre hoya che. yAvat caramasthitinA carama baMdhahetumAM vadhAremAM vadhAre hoya che. TIkAnu-jaghanya sthitibaMdhamAM ochAmAM ochA kaSAyodayathI AraMbhI asaMkhyAtAlokAkAza pradezapramANa = asaMkhyAtA kaSAyodayo hetubhUta che. temAMnA sauthI jaghanya-pahelA kaSAyodayamAM rasabaMdhanA hetubhUta lezyAjanya pariNAmonI saMkhyA asaMkhyalokAkAza pradezapramANa che, te have pachI kahevAze-tenI apekSAe alpa che. tenAthI bIjA kaSAyodayamAM vizeSAdhika che, te karatAM trIjA kaSAyodayamAM vizeSAdhika che. tethI cothAmAM vizeSAdhika che e pramANe pUrva pUrva kaSAyodayathI uttarottara kaSAyodayamAM vadhAratA vadhAratA tyAM sudhI javuM yAvatu chellA utkRSTa sthitibaMdhamAM hetubhUta asaMkhyalokAkAzapradezapramANa kaSAyodayamAMnuM chelluM sarvotkRSTa kaSAyodaya sthAna Ave. chellA kaSAyodayasthAnamAM rasabaMdhanA hetubhUta vezyAjanya pariNAmonI saMkhyA sarvathI, vadhAre Ave che. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe vRddhino vicAra karyo. 72. have paraMparopanidhA vaDe vRddhino vicAra kare che- gaMtamasaMkhA logA paDhamAhiMto bhavaMti duguNANi / AvaliasaMkhabhAgo duguNaThANANa saMvaggo // 73 // gatvA'saMkhyAn lokAn prathamAt bhavanti dviguNAni / .. AvalyasaMkhyabhAgo dviguNasthAnAnAM saMvargaH // 73 // artha-asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa oLaMgIne pahelAthI bamaNA thAya che. dviguNasthAnono saravALo AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa che. TIkAnu-jaghanya sthitibaMdhamAM hetubhUta asaMkhyalokAkAza pradeza pramANe kaSAyodayomAMnA jaghanya kaSAyodayasthAnathI AraMbhI asaMkhyalokAkAza pradezapramANa kaSAyodayasthAna oLaMgIne pachI je kaSAyodayasthAna Ave tenI aMdara rasabaMdhanA hetubhUta vezyAjanya adhyavasAyo pahelA kaSAyodayasthAnanI apekSAe bamaNA hoya che. tyArapachI teTalA kaSAyodayasthAna oLaMgIne pachI je kaSAyodayasthAna Ave tenI aMdara bamaNA thAya che. tyArapachI vaLI teTalA kaSAyodayasthAna oLaMgI pachI je kaSAyodayasthAna Ave temAM bamaNA thAya che. A pramANe bamaNA bamaNA tyAM sudhI kahevA yAvat sarvotkRSTa kaSAyodayasthAna Ave. A pramANe bamaNA bamaNA rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyovALA kaSAyodayanAM sthAno saravALe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samaya hoya teTalo thAya che. 73. asubhapagaINamevaM iyarANukkosagammi ThiibaMdhe / savvukkosagaheU u hoi evaM ciya asesaM // 74 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa azubhaprakRtInAmevaM itarAsAM utkRSTa sthitibandhe / sarvotkRSTahetuH tu bhavatyevamevAzeSam // 74 // artha--azubhaprakRtionuM pUrve kahyuM te pramANe samajavuM. itara-zubhaprakRtionA utkRSTa sthitibaMdhamAM hetubhUta sarvotkRSTa kaSAyodayasthAnathI AraMbhI pUrve kahyuM te pramANe saghaLuM kahevuM. TIkAnuM-jaghanya sthitibaMdhamAM hetubhUta asaMkhalokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAtA kaSAyodayamAMnA jaghanya kaSAyodayathI AraMbhI sarvotkRSTa kaSAyodaya parvata uttarottara kaSAyodayamAM vadhAre vadhAre rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo hoya, A je hakIkata pUrvanI gAthAmAM kahI te- jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, azAtA vedanIya, mithyAtvamohanIya, soLa kaSAya, nava nokaSAya, narakAyu, paMcendriyavarjIne jAticatuSTaya, samacaturagnavarjIne pAMca saMsthAna, prathamasaMghayaNa varjIne pAMca saMghayaNa, azubhavarNAdi nava, narakaddhika, tiryagaDhika, aprazastavihAyogati, upaghAta, sthAvaradazaka, nIcagotra, ane aMtarAyapaMcaka e sityAzI azubhaprakRtio mATe jANavI. itara-sAtAvedanIya, tiryagAyu, manuSyAya, devAyu, devadrika, manuSyaddhika, paMcendriya jAti, zarIra pAMca, saMghAtana pAMca, baMdhana paMdara, samacaturagna saMsthAna, vajarSabhanArAca saMghayaNa, traNa aMgopAMga, zubhavarNAdi agiyAra, parAghAta, agurulaghu, ucchavAsa, Atapa, udyota, prazastavihAyogati, trasadazaka, nirmANa, tIrthaMkara nAmakarma ane uccagotra agaNotera zubhaprakRtionA utkRSTasthitibaMdhamAM hetubhUta je sarvotkRSTa kaSAyodayasthAna che tyAMthI AraMbhI pUrvokta prakAre saghaLuM viparIta samajavAnuM che. te A pramANe-punyaprakRtionI utkRSTasthitimAM hetubhUta chellA sarvotkRSTa kaSAyodayasthAnamAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo thoDA, te karatAM dvicarama kaSAyodayasthAnamAM vadhAre, te karatAM tricarama (chellethI gaNatAM trIjA) kaSAyodayasthAnamAM vadhAre, te karatAM catucaramachellethI gaNatAM cothA kaSAyodayasthAnamAM vadhAre, e pramANe vadhAre vadhAre tyAM sudhI kahevuM cAvata sarva jaghanyasthitibaMdhamAM hetubhUta kaSAyodayasthAnomAMnuM sarva jaghanya kaSAyodayasthAna Ave. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe punyaprakRtiomAM vRddhino vicAra karyo.. have paraMparopanidhA vaDe vicAre che-utkRSTa kaSAyodayasthAnathI AraMbhI asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa kaSAyodayasthAno adhobhAge oLaMgIne nIce je kaSAyodayasthAna Ave temAM utkRSTakaSAyodaya vakhate punyaprakRtionA rasabaMdhanA nimittabhUta je adhyavasAyo hatA te karatAM bamaNA thAya che. pharI tyAMthI teTalAM ja kaSAyodayasthAno adhobhAge oLaMgIne pachI je kaSAyodayasthAna Ave tenI aMdara bamaNA thAya che. e pramANe vAraMvAra tyAM sudhI kahevuM yAvata jaghanya kaSAyodayasthApa Ave. vacamAM je dviguNa-vRddhisthAno thAya che te saravALe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalo thAya che. A AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa zubha-azubhaprakRtionA pratyekanAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 paMcasaMgraha-2 dviguNavRddhisthAno alpa che, te karatAM dviguNavRddhinA eka AMtaramAM kaSAyodayasthAno asaMkhyAtaguNA che. A pramANe sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyomAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyono vicAra karyo. 74. have sthitibaMdha sthAnomAM anubhAgabaMdhAdhyavasAyasthAnono vicAra kare che- thovANubhAgaThANA jahannaThiibaMdha asubhapagaINaM / samayavuDDIe kiMcAhiyAI suhiyANa vivarIyaM // 5 // stokAnyanubhAgasthAnAni jaghanyasthitibandhe'zubhaprakRtInAm / samayavRddhau kiJcidadhikAni zubhAnAM viparItam // 75 // artha-azubha prakRtionA jaghanyasthitibaMdhamAM thoDA anubhAgabaMdhAvyavasAyo che, pachI jema jema samaya vadhe tema tema thoDA-thoDA vadhatA jAya che. punyaprakRtionA saMbaMdhamAM viparIta che. TIkAnu-pUrvanI gAthAmAM kahela Ayuvarjita pApaprakRtiono jaghanyasthitibaMdha karatAMbAMdhatAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo alpa che, ane te paNa asaMkhyalokAkAzapradezapramANa hoya che. samayAdhika jaghanyasthitibaMdha karatAM thoDA vadhAre rasabaMdhyAvasAyo hoya che, be samayAdhika jaghanyasthitibaMdha karatAM pUrvanAthI thoDA vadhAre rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che, e pramANe jema jema samaya-samaya sthitibaMdha vadhato jAya tema tema utkRSTa sthitisthAna paryaMta rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo vadhatA jAya che. utkRSTasthitisthAnamAM vadhAremAM vadhAre rasabaMdhAvyavasAyo hoya che. pUrvanI gAthAmAM kahela Ayuvarjita punya pravRtio mATe viparIta jANavuM. te A pramANe-punya prakRtionI utkRSTasthiti bAMdhatAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo thoDA che, te paNa asaMkhyalokAkAzapradezapramANa to che ja. samayajUna utkRSTasthiti bAMdhatAM thoDA vadhAre hoya che, be samayagUna bAMdhatAM tethI paNa vadhAre hoya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat sarva jaghanyasthiti Ave. jaghanyasthiti bAMdhatAM vadhAremAM vadhAre rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo hoya che. A pramANe anaMtaropaniyA vaDe vicAra karyo. have paraMparopanidhA vaDe vicAra kare che- paliyAsaMkhiyamettA ThiiThANA gaMtu gaMtu duguNAI / AvaliasaMkhamettA guNA guNaMtaramasaMkhaguNaM // 6 // palyAsaMkhyeyamAtrANi sthitisthAnAni gatvA gatvA dviguNAni / AvalyasaMkhyamAtrANi guNAni guNAntarasaMkhyaguNam // 76 // artha-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra sthitisthAno oLaMgI oLaMgIne bamaNA thAya che. dviguNavRddhasthAno AvalikAno asaMkhyAtamo bhAgamAtra thAya che. guNAntara asaMkhyAta guNa che. TIkAnu-pUrvanI gAthAmAM kahela Ayuvarjita pApaprakRtionI jaghanyasthiti bAMdhatAM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 93 rasabaMdhanA hetubhUta je adhyavasAyo che tenAthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANe sthitisthAno oLaMgIne pachI je sthitisthAna Ave temAM bamaNA adhyavasAyo thAya che. tyAMthI vaLI teTalAM ja sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAna Ave temAM bamaNAM adhyavasAyasthAno thAya che. e pramANe palyopamano asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI oLaMgIne bamaNA-bamaNA rasabaMdhAdhyavasAya sthAnako tyAM sudhI kahevA yAvatuM utkRSTa sthiti Ave. A pramANe pApaprakRtiomAM jaghanyasthitisthAnathI utkRSTa sthitisthAna paryata levAnuM che. punyaprakRtiomAM utkRSTa sthitasthAnathI jaghanya sthitisthAna paryata levAnuM che. te A pramANe-Ayuvarjita pUrvokta punyaprakRtionI utkRSTa sthiti bAMdhatAM rasabaMdhanA hetubhUta je adhyavasAyo hoya che tenAthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa adhobhAge sthitisthAno oLaMgIne nIce je sthitisthAna Ave tenI aMdara bamaNA adhyavasAyo hoya che. tyAMthI vaLI teTalAM ja sthitisthAno oLaMgIne nIce je sthitisthAna Ave tenI aMdara bamaNA rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che. e pramANe palyopamanA asaMkhyAtamo bhAga nIce nIce oLaMgI oLaMgIne bamaNA bamaNA rasabaMdhanA nimittabhUta adhyavasAyo tyAM sudhI kahevAyAvatuM jaghanya sthiti Ave. ahIM zubha ane azubha prakRtionAM dviguNavRddhisthAno AvalikA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalA che, ane te saghaLAM dviguNavRddhi sthAnothI dviguNavRddhinI AMtare rahelAM sthAno asaMkhyAtaguNA che. te A pramANe-zubha ane azubha prakRtinA dviguNavRddhisthAno thoDA che, AvalikAno asaMkhyAtamo bhAgamAtra che mATe, tethI dviguNavRddhinI vacamAM rahelAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNA che, palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che mATe. pUrvanI be gAthAmAM kaSAyodayasthAnamAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyonI saMkhyAno vicAra karyo che. A gAthAmAM sthitisthAnamAM rasabaMdhAdhyavasAya sthAnano vicAra karyo che. tyAM asaMkhyalokAkAzapradezapramANa kaSAyodayasthAna oLaMgI pachI je kaSAyodaya sthAna Ave temAM bamaNA rasabaMdhAvyavasAyo hoya ema kahyuM. ahIM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalAM sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAna Ave temAM bamaNA rasabaMdhAvyavasAyo hoya ema kahyuM che. e baMneno samanvaya A pramANe karavo-asaMkhyalokAkAzapradezapramANa kaSAyodaya sthAna oLaMgI pachI je kaSAyodayasthAna Ave ke jenI aMdara bamaNA rasabaMdhAdhyavasAyo thAya che te kaSAyodayasthAna te sthitisthAnanA baMdhahetu tarIke Ave ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitisthAno oLaMgI je sthitisthAnamAM bamaNA rasabaMdhAdhyavasAyasthAno thAya che. 76 have cAreya AyunAM sthitisthAnomAM rasabaMdhAvyavasAyano vicAra kare che- savvajahannaThiIe savvANavi AugANa thovANi / ThANANi uttarAsu asaMkhaguNaNAe seDhIe // 77 // sarvajaghanyasthitau sarveSAmapyAyuSAM stokAni / sthAnAni uttarAsu asaMkhyeyaguNanayA zreNyA // 77 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 paMcasaMgraha-2 arthacAre AyunI sarvajaghanya sthitimAM thoDAM sthAno che, uttara uttara sthAnomAM asaMkhyAtaguNa zreNie hoya che. TIkAnu-saghaLA-cAre AyunA sarvajaghanya sthitisthAnamAM rasabaMdhAdhyavasAyo thoDA che, te paNa asaMkhyalokAkAza pradeza pramANe to che ja. samayAdhika sthitisthAnamAM asaMkhyAtaguNA che. A pramANe pachI pachInA sthitisthAnamAM pUrva pUrvathI asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNA tyAM sudhI kahevAyAvata utkRSTa sthitisthAna Ave. A pramANe AyunA sthitisthAnamAM rasabaMdhAvyavasAya sthAnono vicAra karyo. 77. have rasabaMdhasthAnonI tIvratA ane maMdatAnuM spaSTa jJAna thAya mATe rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyonI anukRSTi kahe che. anukRSTi eTale adhyavasAyanuM anusaraNa. pUrva pUrva sthitisthAnamAM je je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya teomAMnA amuka adhyavasAyo te pachInA keTalA sthitasthAna sudhI hoya teno je vicAra te anukRSTi kahevAya che tenI zarUAta kare che- gaMThIdese saMnI abhavvajIvassa jo ThiIbaMdho / ThiivuDDIe tassa u baMdhA aNukaDDio tatto // 78 // granthIdeze sajJino'bhavyajIvasya yaH sthitibandhaH / sthitivRddhau tasya tu bandhAdanukRSTistataH // 7 // artha-pranci deze je saMjJI varte che te abhavya jIvane je sthitibaMdha thAya che te baMdhathI AraMbhI sthiti vadhe anukRSTi thAya che. TIkAnu-pranthideze vartatA saMjJI paMcendriya abhavya jIvane je jaghanyasthitabaMdha thAya che, te jaghanya sthitibaMdhathI AraMbhI pachI pachInAM sthitisthAnomAM rasabaMdhAdhyavasAyonI anukRSTi thAya che. anukRSTi eTale adhyavasAyonuM anusaraNa, anukRSTi, anukarSaNa, anuvartana e ekArthaka che. gAthAmAM kahela 'tu zabda nahi kahela arthano samuccaya karato hovAthI keTalIka pravRtiomAM abhavyane je jaghanya sthitabaMdha thAya che tethI ochA sthitibaMdhathI AraMbhIne paNa anukRSTi thAya che ema jANavuM. 78. vagge vagge aNukaDhI tivvamaMdattaNAI tullAiM / uvaghAyaghAipagaDI kuvannanavagaM asubhavaggo // 79 // varge varge'nukRSTiH tIvramandatvAni tulyAni / upaghAtaghAtiprakRtayaH kuvarNanavakamazubhavargaH // 79 // artha-varga-varganI anukRSTi ane tIvratA-maMdatA Adi tulya che tethI varga pADe che. 1. aMtaHkoDAkoDI sAgaropamapramANa sthitibaMdhathI AraMbhI sthiti vadhe anukRSTi thAya ema ahIM kahyuM che tethI tenAthI ocho baMdha karatA ekendriyathI asaMjJI sudhInA jIvonA viSayamAM temaja navame guNasthAnake ke jyAM kroDa sAgaropamano baMdha thAya che tyAM anukRSTinuM svarUpa bahuzruta pAsethI jANI levuM. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa upaghAta, ghAtikarma ane azubha varNAdi nava e azubha varga che. TIkAnu--je je karmaprakRtiomAM anukRSTi, tIvramandatA lagabhaga samAna hoya che tevA te te prakRtionA cAra varga pADavAmAM AvyA che. 1. aparAvartamAna azubhaprakRtivarga, 2. aparAvartamAna zubhaprakRtivarga, 3. parAvartamAna zubhaprakRtivarga, 4. parAvartamAna azubhaprakRtivarga. pahelAM aparAvartamAna azubhavarganI prakRtio batAve che--upaghAtanAmakarma, jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, mithyAtvamohanIya, soLa kaSAya, nava nokaSAya, aMtarAya pAMca, kRSNa, nIlavarNa, durabhigaMdha, kaDavo, tIkhorasa guru, karkaza, zIta, rukSa-sparza e azubhavarNAdinI nava ema paMcAvana prakRtio pahelA vargamAM Ave che. 79 have aparAvartamAna zubhaprakRtivarga kahe che-- paraghAyabaMdhaNataNu aMga suvannAi titthanimmANaM / * agurulaghUsAsatigaM saMghAya chayAla subhavaggo // 80 // parAghAtabandhanatanavaH aGgasuvarNAdi tIrthanirmANam / agurulaghucchvAsatrikaM saGghAtaM SaTcatvAriMzat zubhavargaH // 80 // artha--parAghAtanAma, paMdara baMdhananAma, pAMca zarIranAma, traNa aMgopAMganAma, zubha varNa, gaMdha 2sa ane sparzanI agiyAra, nirmANanAma, tIrthaMkaranAma, agurulaghunAma, ucchvAsanAma, AtapanAma, udyotanAma, pAMca saMghAtanAma--e chetALIsa aparAvartamAna, zubhaprakRtio bIjA vargamAM Ave che. 80 have parAvartamAna zubhaprakRtiono varga batAve che-- sAyaM thirAi uccaM suramaNu do do paNidi cauraMsaM / risaha pasatthavihagaI solasa pariyattasubhavaggo // 81 // 95 sAtaM sthirAdirucvaM suramanujayoH dve dve paJcendriyacaturastram / RSabhaM prazastavihAyogatiH SoDaza parAvarttamAnazubhavargaH // 81 // artha--sAtAvedanIya, sthira, zubha, saubhAgya, susvara, Aya ane yazaHkIrtinAma e sthirAdi cha, uccagotra, devaddhika, manuSyadvika, paMcendriyajAti, samacaturagnasaMsthAna, vaja RSabhanArAcasaMghayaNa ane prazastavihAyogati, e soLa parAvartamAna zubhaprakRtio trIjA vargamAM Ave che. 81 have parAvartamAna azubhaprakRtiono varga kahe che-- assAyathAvaradasaganarayadugaM vihagagaI ya apasatthA / paMcidirisahacauraMsageyarA asubhagholaNiyA // 82 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 asAtasthAvaradazakanarakadvikaM vihAyogatizcAprazastA / paJcendriyarSabhacaturastretarA azubhagholanikAH // 82 // artha--asAtavedanIya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhAgya, duHsvara, anAdeya ane apayaza-kIrtinAma e sthAvaradazaka, narakaddhika, aprazastavihAyogati, paMcendriyajAti sivAyanI cAra jAti, prathama saMghayaNa tathA prathama saMsthAna vinA zeSa pAMca saMghayaNa tathA pAMca saMsthAna e aThThAvIsa parAvartamAna azubhaprakRtio cothA vargamAM. Ave che. parAvartamAna pravRtionuM pUrvapuruSoe gholanikA evuM nAma ApyuM che, kAraNa ke te prakRtio parAvartanabhAva pAmIne gholanA pariNAme baMdhAya che. A cAra vargamAMnI dareka prakRtiomAM paraspara anukRSTi ane tIvramaMdatA samAna che. mATe A pramANe cAra varga-vibhAga rAkhelA che. A pramANe varga prarUpaNA karI. 82 have e vargomAM anukrame anukRSTi kare che, tenI aMdara pahelAM azubha aparAvartamAna prakRtionI anukRSTi kahe che. mottumasaMkhaM bhAgaM jahanna ThiThANagANa sesANi / gacchaMti uvarimAe tadekadeseNa annANi // 83 // muktvA'saMkhyaM bhAgaM jaghanyasthitisthAnakAnAM zeSANi / gacchanti uparitanyAM tadekadezenAnyAni // 83 // artha-jaghanya sthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhAdhyavasAyanA asaMkhyAtamA bhAgane choDIne zeSa saghaLA uparanI sthitimAM jAya che, ane teno eka deza anya hoya che. TIkAnu-upaghAtanAmakarma Adi pahelA varganI paMcAvana aparAvartamAna azubhaprakRtionI jaghanyasthiti bAMdhatAM je rasabaMdhanA nimittabhUta adhyavasAyo che, teno zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga choDIne zeSa saghaLA rasabaMdhAvyavasAyo bIjA sthitisthAnamAM jAya che, eTale ke zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga choDIne bAkI rahelA je adhyavasAyothI jevo rasa jaghanyasthiti bAMdhatAM baMdhAto hato tevo rasa samayAdhika dvitIyasthiti bAMdhatA paNa baMdhAya che. anyatra paNa ema samajavuM. pahelA sthitisthAnakamAM je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che tethI bIjA sthitisthAnakamAM vizeSAdhika hoya che tenAthI trIjAmAM vizeSAdhika hoya che. A pramANe dareka sthitisthAne rasabaMdhAvyavasAyo vadhatA jAya che e pahelAM kahevAI gayuM che. ahIM anukRSTimAM pahelA sthitisthAnakasaMbaMdhI rasabaMdhAvyavasAyano asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSasthAnako nIce AvyAM ane che to pahelAthI vadhAre, tethI bAkInI saMkhyA navAthI purAya che. eTale ke pahelA sthitisthAnakamAM je rasabaMdhAdhyavasAyo che teno asaMkhyAtamo bhAga mUkIne bAkInA saghaLA tathA tenA ja eka dezamAM jeTalA Ave teTalA bIjA navA rasabaMdhAdhyavasAyo bIjA sthitisthAnakamAM hoya che. navA eTalA vadhavA joIe ke te pahelA sthitisthAnagata Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa rasabaMdhAdhyavasAyothI saravALe bIjA sthitisthAnamAM vadhAre thAya. dAkhalA tarIke-pahelA sthAnamAM so rasabaMdhAvyovasAyo che, bIjAmAM ekaso pAMca che. pahelAmAMnA zarUAtathI pAMca choDI paMcANunI bIjA sthAnamAM anukRSTi thaI paraMtu temAM ekaso pAMca che eTale daza navA hoya che. A pramANe sarvatra samajavuM. bIjuM sthitisthAna bAMdhatA je anubhAgabaMdhAvyavasAyo che teno zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga choDI bAkInA saghaLA trIjuM sthitisthAna bAMdhatA hoya che, ane bIjA navA hoya che. trIjuM sthitisthAna bAMdhatA je rasabaMdhAdhyayasAyo hoya che teno zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga choDI bAkInA saghaLA cothuM sthitisthAna bAMdhatA hoya che, ane bIjA navA hoya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa sthitisthAno jAya. jaghanyasthiti bAMdhatA je rasabaMdhanA adhyavasAyo hatA tenI anukRSTi ahIM samApta thaI. eTale ke jaghanyasthitibaMdha karatAM je rasabaMdhAvyavasAyo hatA teo palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAnaka sudhI pahoMcyA tyArapachInA sthitisthAnamAM jaghanya sthiti saMbaMdhI rasabaMdhAvyavasAya mAMhenuM eka paNa sthAna hoya nahi e rIte pratyeka sthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhAdhyavasAyanuM anusaraNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA sthitisthAna paryata ja thAya che. 83. te ja hakIkata kahe che evaM uvari huttA gaMtuNaM kaMDametta ThiDbaMdhA / paDhamaThiThANANaM aNukaDDI jAi pariNiTuM // 84 // evamuparimukhaM gatvA kaNDakamAtrAn sthitibandhAn / . prathamasthitisthAnAnAmanukRSTiAMti pariniSThAm // 84 // ' artha-A pramANe upara palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno jaIne prathama sthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhAdhyavasAyonI anukRSTi pUrNa thAya che. TIkAnu-ukta prakAre dareka sthitisthAnaka saMbaMdhI rasabaMdhAvyavasAyono asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga choDIne zeSa saghaLA upara uparanA sthitisthAnamAM jAya che. ane pratyeka sthAnakanI anukRSTi palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya paryata ja thAya che. A rIte jaghanya sthitibaMdhabhAvi rasabaMdhAvyavasAyanI anukRSTi palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAnaka paryata thaI. palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa sthitisthAnakamAMnA chellA sthAnakamAM pahelA sthAnakanA keTalAka rasabaMdhAvyavasAyo AvyA, tenI uparanA sthAnamAM Ave nahi. tAtparya e Avyo ke paheluM sthitisthAna bAMdhatA rasabaMdhayogya je je adhyavasAyothI jevo jevo rasa baMdhAto hato te te adhyavasAyo jyAM sudhI pahoMcyA teothI 'tyAM tyAM tevo tevo rasabaMdha thAya che. ema sarvatra samajavuM. 84. paMca02-13 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 gAthA-83-84-85 dA.ta. upadhAta : 20 ko. ko. aparAvartamAna azubhaprakRtivarganI anukRSTi (dhAtI-4pa, aAbhavaNadi-9 upaghAtaHu) A pramANe koko sudhI tahenDaskezAjya kahevuM )adhyavasAyohoya che vA uttarottara sarvatra tahecchakeza (asaMkhyAtamo bhAga choDI) , 4 upara jAya che ane a | kisamayAdhika jAsthi. - anu.samAd ....IsamayAdhika jagha. ............... sthiti ag,samApta "jagha. sthitisthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi samApta - kaMDakapramANa sthitisthALo abhavya prAyogya ji.sthiti TippaNI-upaghAtanI jema zeSa prakRtionI anukRSTi paNa svaprAyogya utkRSTa sthitibaMdha sudhI thAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 99 taduvarimaAiyAsuM kamaso bIyAIyANa niTThAi / ThiiThANANaNukaDDI AukkassaM ThiI jAva // 85 // taduparimAdikAsu kramazaH dvitIyAdikAnAM niSThAti / sthitisthAnAnAmanukuSTiH A-utkRSTAM sthitiM yAvat // 85 // artha-tenI upara uparanAM sthitasthAnomAM anukrame dvitIyAdi sthitisthAnonI anukRSTi pUrNa thAya che. e pramANe utkRSTa sthiti parvata kahevuM. TIkAnu-jaghanya sthitisthAnakanA rasabaMdhAdhyavasAyonI anukRSTi kaMDaka-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalA sthAnaka paryata thAya che. bIjA-trIjA Adi sthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi kaMDakanI upara uparanA samayaparyata jAya che. A pramANe utkRSTa sthiti parvata rAkhavuM. tAtparya A pramANe che-jaghanyasthitibaMdha karatAM rasabaMdhanA hetubhUta je adhyavasAyo hatA teno pratyeka sthitisthAnake zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga chUTatA chUTatA teonI anukRSTi kaMDaka- palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa sthAnaka paryata thaI. e pramANe bIjuM-jaghanya sthitisthAna pachInuM sthitisthAna bAMdhatA jeTalA rasabaMdhAdhyavasAyo hoya temAMno asaMkhyAtamo asaMkhyAtamo bhAga pratyeka sthitisthAne chUTatAM chUTatAM teonI anukRSTi kaMDakapramANa sthAnathI uparanA sthAnamAM samApta thAya che. evI ja rIte tRtIya sthitibaMdhAraMbhe rahela rasabaMdhAvyavasAyonI anukRSTi kaMDaka pachInA bIjA samaye samApta thAya che. A pramANe anukRSTi ane tenI parinidA-samApti tyAM sudhI kahevI yAvatu pUrve kahelI aparAvartamAna azubha prakRtionI utkRSTa sthiti Ave. koIpaNa sthitisthAnakamAM rahela rasabaMdhAvyavasAyonI anukRSTi te sthAnakathI AraMbhI kaMDaka eTale palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAna paryata ja jAya che, kramazaH ochA thatA thatA tyAM sudhI te adhyavasAyo anusare che. koIpaNa sthitisthAnakamAMnA rasabaMdhAdhyavasAyone jaghanyathI utkRSTa paryata sthApavA. teomAMnA zarUAtathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa nyUna, zeSa rasabaMdhAdhyavasAyo uparanA sthAnakamAM jAya che ema samajavuM. asatkalpanAe pahelA sthAnakamAM eka hajAra adhyavasAyo che. teomAMnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa eTale ekathI daza sudhI ghaTe agiyArathI hajAra sudhInA uparanA sthAnakamAM jAya che ema samajavuM. 85. te ja hakIkata kahe che uvaghAyAINevaM esA paraghAyamAisu viseso / ukkosaThihito heTThamuhaM kIrai asesaM // 86 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 paMcasaMgraha-2 gAthA-86 aparAvartamAna zubha prati varga upamA vi. pratyeka 715baMdhana,pazarIra pa saMdhAtA.3 aMgopAMga ,11 zubhava4i6 dAHta: parIuc: 20ko.ko / A . . (palyopamano asa.bhAga) * utkRSTa sthitinI ag.samApta samaeNyavULa utkRSTa sthitiLI aLasakhAtA -dvisamayeyULaOtkRSTasthiti anu. samAd. | sarvatra asaMkhyAtamo bhAga ' choDI-cheDIne zeSa sadhaLA ! (ve )(nIce) Ave che | - 5 anya navA adhyavasAyo | hoya che A pramANe taherA-majyo abhavya prAyogya jaghasthiti sudhI kahevuM vAba prAyogya jadha, sthiti. TippaNa : parAghAtanI jema zeSa prakRtinI anukRSTi paNa sva-prAyo. utkRSTa sthitithI kahevI. jina nAmanI anukuSTi paNa A pramANe hoya. paraMtu AhAraka saptaka ane jinanAmano baMdha abhaprAyo. jA. sthitithI paNa ocho hovAthI tenI anukaSTi yathAsaMbhava svajaghanyathI svautkRSTa sthitibaMdha sudhI samajavI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa upaghAtAdInAmevameSA parAghAtAdiSu vizeSaH / utkRSTasthiteH adhomukhaM kriyate azeSam // 86 // 101 artha--upaghAtanAmakarma AdinI anukRSTi pUrve kahI te pramANe che. parAghAta AdimAM vizeSa che. teonI utkRSTasthitithI AraMbhI adhomukhe saghaLuM pUrvanI jema karAya che. TIkAnu--pUrvanI gAthAmAM je pramANe anukRSTi batAvI che te upaghAtanAma Adi paMcAvana aparAvartamAna azubha prakRtio mATe che, ema samajavuM. parAghAtanAma Adi chetALIsa aparAvartamAna zubha prakRtio mATe vizeSa che. teonI anukRSTi utkRSTasthitibaMdhathI AraMbhI jaghanyasthitabaMdha paryaMta adhomukhe pUrvokta krame levAnI che. te A pramANe--utkRSTasthiti baMdhAraMbhe je rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che teono zarUAtathI asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA samayanyUna utkRSTasthitibaMdhAraMbhe hoya che ane anyabAkInA' navA hoya che. samayanyUna utkRSTasthitibaMdhanA AraMbhamAM je anubhAga baMdhAdhyavasAyo che teono asaMkhyAtamo bhAga mUkI zeSa saghaLA samayanyUna utkRSTasthitibaMdhAraMbhe hoya che ane bIjA navA hoya che. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitisthAnako jAya. ahIM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA chellA samayamAM utkRSTasthiti baMdhAraMbhe rahela rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thaI. tenI nIcenA sthitisthAnakamAM samayona utkRSTasthitibaMdhAraMbha bhAvi rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. tenI nIcenA sthitisthAnamAM be samayanyUna utkRSTasthitibaMdhAraMbha bhAvi rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. e pramANe anukRSTi ane samApti tyAM sudhI kahevI yAvat parAghAtAdi chetALIsa prakRtionI potapotAnI jaghanyasthiti Ave. athavA A pramANe parAghAtAdi chetALIsa prakRtionI anukRSTi ane samApti potapotAnI jaghanyasthiti paryaMta kahevI. 86. have parAvartamAna zubha ane azubha prakRtionI anukRSTi kahe che-- sappaDavakkhANaM puNa asAyasAyAiyANa pagaINaM / ThAvesu ThiThANA aMtokoDAi niyaniyagA // 87 // sapratipakSANAM punaH asAtasAtAdikAnAM prakRtInAm / sthApanIyAni sthitisthAnAni antaH koTAkoTyAdIni nijanijakAni // 87 // artha--sapratipakSa asAtA ane sAtAvedanIyAdi prakRtionA aMtaHkoDAkoDI Adi potapotAnAM sthitisthAnako sthApavA, sthApIne anukRSTi kahevI. 1. bAkInA navA navA hoya che ema kahevAnuM kAraNa chellA sthitisthAnakathI upAntyAdi sthAnakomAM rasabaMdhAdhyavasAyo vadhAre vadhAre hoya che te che. uparanA sthAnakamAMthI asaMkhyAtamo bhAga chUTIne nIce Ave che eTale jeTalA vadhAre hoya teTalA navA hoya che. punyaprakRtiomAM utkRSTa sthitithI AraMbhI ane pApa prakRtiomAM jaghanyasthitithI AraMbhI A hakIkata samajavI. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 102 USIC C IWIPIRK anukRSTi "ka6 06ppe gAthA-87-88-89 mtehe DP 6 --.. these Pe-- ......... make bhe ne 5-* * * S - sItAnI u. 15 ko. ko sthiti : : * * - adhomukha -- sAtAnA AkAMta sthAno tAni mAni ya ? tAni anpAnica asAtAnA AkAMta sthAno -- azAtA urdhvamukhe -- mSHpyl 2014 taTeTejI gravya - 5 1nIaLasamAd '2nI che " S3nI >> thAvat sva dhavya sthitibaMdha sudhI TippaNI : sthiraSarka, ucca gotra, devadika, manuSyAdika, paMcendriyajAti, prathama saMghamaNa, prathama saMsthAna tathA zubhavihAyogatinI yathAsaMbhava zAtA pramANe ane sthAvaradazaka, narakaddhika, azubhavihAyogati, ekendriyAdi cAre jAti, prathama sivAyanAM pAMca saMghayaNa, tathA pAMca saMsthAnanI yathAsaMbhava asAtA pramANe anukRSTi thAya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 103 TIkAnu-parAvartamAna prakRtionI anukRSTimAM ane pUrvokta prakRtionI anukRSTimAM thoDo taphAvata che te kahe che. pratipakSavALI je prakRtio hoya te sapratipakSa kahevAya, jema sAtaasAtAdi. te paraspara virodhI sAta-asAta vedanIyAdi prakRtionA aMtaHkoDAkoDIthI AraMbhI sthitisthAnako sthApavAM. kAraNa ke abhavyano jaghanya sthitibaMdha aMta:koDAkoDI pramANa che. ane abhavyanA jaghanya sthitibaMdhathI AraMbhI prAya:anukRSTi thAya che e pahelAM kahyuM che, mATe ahIM sthApanAmAM aMtaHkoDAkoDI Adi sthAnako sthApavAnuM kahyuM che. A pramANe sthApIne sAtavedanIyanA utkRSTasthitisthAnakathI AraMbhI adhomukhakrame ane asAtavedanIyanI aMta:koDAkoDI pramANa sthAnakathI AraMbhI Urdhvamukhakrame aneka seMkaDo sAgaropamapramANa sthitisthAnako paraspara AkrAMta hoya che. kAraNa ke ATalAM sthitisthAnako parAvartamAnapariNAme baMdhAya che. eTale ke ATalAM sthAnakomAM sAta-asAtavedanIya vArApharatI baMdhAyA kare che. bAkInA sAtavedanIyanA nIce adhomukhe ane asAtAnA upara-Urdhvamukhe potapotAnI carama-sthiti parvata sthitisthAnako sthApavAM. A saghaLAM sthAnako bAMdhatAM pratipakSa prakRtionA baMdhano abhAva hovAthI vizuddhi ane saMklezanA vazathI te ekalA ja baMdhAya che mATe te zuddha kahevAya che. tAtparya A pramANe che-cha guNasthAnake azAtAvedanIyanI ochAmAM ochI je aMtaHkoDAkoDI pramANa sthiti baMdhAya che tyAMthI AraMbhI utkRSTa paMdara koDAkoDI pramANa sthitibaMdha - sudhInAM sthitisthAnomAM sAta-sAtavedanIya vArApharatI baMdhAyA kare che. teTalAM sthAnakomAM sAtA baMdhAI zake che, ane asAtA paNa baMdhAI zake che eTale paraspara AkrAMta kahevAya che. sAtAne dabAvI asAtA baMdhAI zake che, asAtAne dabAvI sAtA baMdhAI zake che. samayAdhika paMdara koDAkoDIthI AraMbhI trIsa koDAkoDI pramANa sthitabaMdha paryata ekalI asAtA ja baMdhAya che eTale e zuddha kahevAya che. te sthAnakono baMdha thatAM sAtAvedanIya baMdhAtI nathI. cha guNaThANe asAtAnI aMtaHkoDAkoDI pramANa je jaghanyasthiti baMdhAya che. samaya nyUna te aMtaHkoDAkoDIthI AraMbhI sAtAnA jaghanya sthitibaMdha paryata ekalI sAtA ja baMdhAya che. te sthAnakomAM asAtAvedanIya baMdhAtI nathI eTale te zuddha kahevAya che. jeTalI sthitio paraspara AkrAMta che teonI tathA je sthiti zuddha baMdhAya che teonI anukRSTimAM tAratamya che. te tAratamya A gAthAmAM kahe che- jA paDivakkhaktA ThiIo tANaM kamo imo hoi / tANannANiya ThANA suddhaThiINaM tu puvvakamo // 88 // yAda pratipakSAzcAttA sthita tA moDyuM mavati tAnyanyAni ca sthAnAni zuddhasthitInAM tu pUrvakramaH // 48 // artha je sthitio pratipakSathI AkrAMta che temAM te ja adhyavasAyo anusare che ane ' anya hoya che, e krame che. ane zuddhasthitiomAM pUrvokta krama che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 paMcasaMgraha-2 TIkAnu chaa guNasthAnake asatAvedanIyanI je aMtaHkoDAkoDI pramANa jaghanya sthiti baMdhAya che tyAMthI AraMbhI paMdara koDAkoDI paryata sAtA-asAtAnI saghaLI sthitio paraspara AkrAnta che. teTalAM sthitisthAnakomAM anukRSTino nIce kaheze-te krama che. ane je zuddha=virodhInI prakRtiothI anAkrAnta sthitio che, tenI aMdara parAghAta tathA upaghAtAdimAM je kahyo te krama che. ati saMkSepamAM kahelI A hakIkatane vistArathI vicAre che-sAtA vedanIyanI utkRSTasthiti bAMdhatA je rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya te saghaLA samayagUna utkRSTasthitino baMdha karatAM hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. bIjA navA hovAnuM kAraNa pratisthitisthAnakamAM rasabaMdhAdhyavasAyo vadhatA jAya che, te che. samayajUna utkRSTasthiti bAMdhatA je rasabaMdhAdhyavasAyo che te saghaLA be samayajUna utkRSTasthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnakamAM je je adhyavasAyo hoya te te saghaLA uttarottara sthAnamAM tyAM sudhI anusare ke chake guNaThANe asAtAnI jeTalI jaghanyasthiti baMdhAya che te sthitisthAna Ave, kAraNa ke sthApanAmAM tyAM sudhInI sthitio paraspara AkrAMta kahI che-parAvartamAna pariNAme baMdhAya che ema kahyuM che. tAtparya e che ke, jaghanya rasabaMdhane yogya jeTalI asAtAnI sthitio sAtA sAthe parAvartana pAmI pAmIne baMdhAya che teTalI AkrAMta sthitiomAM te ane anya eTale pUrva sthitisthAnamAM je rasabaMdhAdhyavasAyo che te ane bIjA navA e krama pravarte che. te pachInAM zuddha sthAnakomAM pUrvokta krama pravarte che te kahe che-asAtAnI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdha sarakhI sAtAnI sthiti bAMdhatA je rasabaMdhAvyavasAyo hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA asAtAnA jaghanya baMdhasthAnanI nIcenA ke jyAM kevaLa sAtA ja baMdhAya che te sthitisthAnamAM hoya che ane bIjA navA hoya che. te sthAnakamAM je rasabaMdhAvyavasAyo che. teno asaMkhyAtamo bhAga mUkI zeSa saghaLA tenI nIcenA sthAnakamAM hoya che ane bIjA navA hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnakamAM je je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya teno asaMkhyAtamoasaMkhyAtamo bhAga pratisthitisthAnake ocho ocho thatAM tyAM sudhI javuM ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitio jAya. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA chellA samayamAM asAtAnA jaghanyasthitibaMdha jeTalA sAtAnA jaghanyasthitibaMdhamAMnA rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. tenI nIcenA sthAnakamAM asAtAnA jaghanya sthitibaMdha tulya sthitisthAnakathI nIcenA sthAnaka rasabaMdhAdhyavasAyanI eTale ke je sthitisthAnakamAM zuddha sAtA ja baMdhAya che te sthAnakanA rasabaMdhAvyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. A pramANe anukRSTi ane samApti tyAM sudhI kahevI ke sAtAnI jaghanya sthiti Ave. A ja krame sthiranAmakarma Adi parAvartamAna zubha prakRtinI anukRSTi jANavI. have asAtA vedanIyanI anukRSTi kahe che-sAtAnI sAthe parAvartamAna pariNAme cha guNaThANe asAtAnI je jaghanyasthiti baMdhAya che, te bAMdhatA je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya te saghaLA samayAdhika sthiti bAMdhatA hoya che ane anya navA paNa hoya che. samayAdhika sthiti bAMdhatA je adhyavasAyo hoya che te saghaLA be samayAdhika sthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnamAM je je svarUpavALA rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che te ja uttarottara Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 105 sthAnamAM anusare-jAya che ane bIjA navA paNa hoya che ema tyAM sudhI kahevuM yAvatu ghaNAM seMkaDo sAgaropamapramANa sthitisthAnako jAya. eTale ke te ane anya e krama chaThThA guNaThANe baMdhAtI jaghanyasthitithI AraMbhI paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti parvata kahevo, kAraNa ke teTalI sthitio AkrAMta che, sAtA sAthe parAvartamAna pariNAme baMdhAya che. samayAdhika paMdara koDAkoDIthI AraMbhI ekalI ja asAtA baMdhAya che. tethI teno krama upaghAtAdi mATe kahyo te che. aMtaHkoDAkoDIthI AraMbhI paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnako sarva jaghanya rasabaMdhane paNa yogya che. kAraNa ke sAtAnI sAthe parAvartana pAmI pAmIne baMdhAya che. parAvartamAna pariNAmI AtmA maMda pariNAmI hoya che tethI uparokta sthitiomAM vartamAna AtmA maMdarasa bAMdhI zake che. jaghanyarasabaMdhane yogya sthitionA caramasthitibaMdhe eTale ke paMdaramI koDAkoDInA carama samaye rasabaMdhanA hetubhUta je adhyavasAyo hoya teono asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA uparanA samayAdhika paMdara koDAkoDI pramANa sthitisthAna bAMdhatA hoya che ane anya navA paNa hoya che. samayAdhika paMdara koDAkoDI bAMdhatA je rasabaMdhAdhyavasAyo che teono asaMkhyAtamo bhAga mUkI zeSa saghaLA be samayAdhika paMdara koDAkoDI pramANa sthitisthAnaka bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. e pramANe pUrva pUrva sthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhAvyavasAyono asaMkhyAtamoasaMkhyAtamo bhAga choDatA choDatA tyAM sudhI javuM ke kaMDaka-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitisthAno jAya. ahIM jaghanya rasabaMdhayogya caramasthiti-paMdaramI koDAkoDInA caramasamayanA rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thaI. te uparanA sthitisthAnakamAM samayAdhika paMdara koDAkoDI pramANa sthitisthAnakanA rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thaI. A pramANe anukRSTi ane samApti asAtAnI utkRSTa sthiti parvata kahevI. sthAvaradazaka, narakaddhika vagere badhI maLIne parAvartamAna sattAvIsa azubha prakRtionI anukRSTi A ja rIte kahevI. 88 * 1. kyAMthI kyAM sudhImAM sthitisthAnako parAvartamAna-vArApharatI baMdhAya che te ahIM kahyuM nathI paraMtu paMcama karmagraMtha gAthA 72nI TIkAmAM spaSTa rIte kahyuM che. teno pATha A-tathA sAtIya ziranAma gumanAma yaza:kIrtinAmetyetAzcatasraH prakRtI: setarAH sapratipakSA asAtavedanIyAsthirAzubhAyaza:kIrtinAmasahitAH sarvA aSTau prakRtI: 'saMmo va'tti-samyagdRSTiH vAzabdAnmithyAdRSTiA, sAmAnyoktAvapi parAvarttamAnamadhyamapariNAmo jaghanyAnubhAgAH karoti / katham ? iti ced, ucyate-iha pUrvaM sAtasya paJcadazasAgaropamakoTIkoTya utkRSTA sthitirabhihitA, asAtasya tu triMzatsAgaropamakoTIkoTyaH tatra pramattasaMyatastatprAyogyavizuddho asAtasya samyagdRSTiyogyasthitiSu sarvajaghanyAmantaHsAgaropamakoTIkoTIpramANAM sthiti badhnAti, tato'ntarmuhUrtAt pAravRtya sAtaM badhnAti, punarapyasAtamityevaM dezaviratAviratasamyagdRSTisamyagmithyAdRSTisAsvAdanamithyAdRSTayo'pi parAvRtya sAtAsAte badhnanti / tatra ca mithyAdRSTiH sAtAsAte parAvRtya tAvad badhnAti yAvat sAtasya paJcadazasAgaropamakoTIkoTIlakSaNA jyeSThA sthitiH, tataH parato'pi saMkliSTaH saMkliSTataraH saMkliSTatamo'sAtameva kevalaM tAvad badhnAti yAvat triMzatsAgaropamakoTIkoTyaH / pramattAdapi parato'pramattAdayo vizuddhA vizuddhatarAH sAtameva kevalaM badhnanti yAvat sUkSmasaMparAye dvAdaza muhUrtAH / tadevaM vyavasthite sAtasya samayonapaJcadazasAgaropamakoTIkoTIlakSaNAyAH sthiterArabhyAsAtena saha parAvRtya banato jaghanyAnubhAgabandhocitaH / parAvarttamAnamadhyamapariNAmastAvallabhyate yAvatpramattaguNasthAnake antaHsAgaropamakoTIkoTIlakSaNA sarvajaghanyA asAtasthitiH / eteSu hi samyagdRSTimithyAdRSTiyogyeSu sthitisthAneSu prakRteH prakRtyantarasaMkrame mandaH pariNAmo jghnyaanupaMca02-14 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 paMcasaMgraha-2 sthApanAmAM abhavya prAyogya jaghanyasthitibaMdha parvata anukRSTi levAnuM kahyuM che tenI aMdara vizeSa kahe che - mottUNa nIyamiyarAsubhANaM jo jo jahannaThiibaMdho / niyapaDivakkhasubhANaM ThAveyavvo jahannayaro // 89 // muktvA nIcaM itarAzubhAnAM yo yo jaghanyasthitibandhaH / nijapratipakSazubhAnAM sthApayitavyo jaghanyataraH // 89 // artha-nIcagotrane mUkIne itara azubha prakRtiono je je jaghanyasthitabaMdha thAya che tethI paNa alpasthitibaMdha tenI potAnI pratipakSa zubha prakRtiono sthApanAmAM sthApavo. TIkAnu-gAthAmAM grahaNa karela nIcagotra e anya prakRtiono upalakSaNasUcaka hovAthI tithvika paNa grahaNa karavuM. eTale tiryadgika ane nIcagotra choDIne zeSa asatAvedanIyAdi parAvartamAna azubha prakRtiono je abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sthApanAmAM sthApela che. tethI paNa alpa sthitibaMdha teonI potapotAnI pratipakSa sAtavedanIyAdi zubha prakRtiono sthApavo. eTale ke sAtAvedanIyAdi zubha prakRtionI anukRSTi abhavya prAyogya jaghanyasthitibaMdhathI alpa sthitibaMdha sudhI jAya che. kAraNa ke cha guNaThANe asAtAno je jaghanyasthitibaMdha thAya che te jaghanya sthitibaMdhathI to sAtA sAthe parAvartana bhAva pAme che tyAMthI to te ane anya e krame anukRSTi jAya che. paraMtu je pariNAme chaa guNaThANe asAtAno : jaghanyasthitibaMdha thAya tethI paNa sArA pariNAme jayAre ekalI ja sAtA baMdhAya tyAM taLekadeza ane anya e krame anukRSTi jAya che tethI abhavya prAyogya jaghanyasthitibaMdhathI paNa ocho sthitibaMdha che bhAvindhayoyo naMkhyate, nAcatra ! A pAThamAM spaSTapaNe batAvyuM che ke pramatta guNaThANe asatAvedanIyanI je jaghanya sthiti baMdhAya che, tyAMthI AraMbhI sAtavedanIya paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti sudhInI sthitio parAvartamAna pariNAme baMdhAya che. ane parAvartamAna pariNAma vaDe teTalI sthitiomAM te ane anya e anukrame rasabaMdhAvyavasAyonI anukRSTi jAya che. je sthitisthAnakathI je sthitisthAnaka paryata ekalI ja sAtA ke asAtA baMdhAya tyAM aparAvartamAna zubha-azubha vargamAM je krama che te krame anukRSTi thAya che. A pramANe sthira-asthirAdi anya pravRtiomAM paNa yathAyogya rIte samajavAnuM che. ahIM sAmAnyathI asatAvedanIyanI jema zeSa sattAvIsa prakRtionI anukRSTinI bhalAmaNa karI che, paraMtu sUkSmatrika, vikalatrika temaja madhyamanA cAra saMghayaNa ane cAra saMsthAno ema A cauda prakRtionI jeTalI utkRSTa sthiti che, tenA karatAM tenI pratipakSabhUta bAdaratrika, ekendriya tathA paMceMdriyajAti, aMtimasaMghayaNa tathA saMsthAna e prakRtionI utkRSTasthiti adhika che, mATe jema satAvedanIyanI paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdhanI upara asAtAnI trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti sthAna sudhImAM teno eka deza ane anya adhyavasAyonI je pramANe anukRSTi thAya che tema sUkSmatrikAdi cauda prakRtiomAM thaze nahIM paNa potapotAnA jaghanyasthitibaMdhathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI te ane anya e pramANe adhyavasAyonI anukRSTi thAya che, tethI A cauda prakRtiomAM ATalI vizeSatA che. ane zeSa tera prakRtionI anukRSTi barAbara asAtAnI samAna che. 1. ahIM sAtAnI jaghanya sthiti kyAM sudhInI levI te khyAlamAM AvatuM nathI. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ha baMdhanakaraNa 107 sthApanAmAM sthApavo ema kahyuM che. A pramANe cAre varganI anukRSTi kahI. 89. have tiryadgika ane nIcagotranI anukRSTi kahe che. A prakRtiono cAra vargamAMthI eka paNa vargamAM samAveza karavAmAM Avyo nathI, kAraNa ke vargonI anukRSTithI A pravRtionI anukRSTimAM tAratamya che. te ja batAve che- paDivakkhajahannayaro tiriduganIyANa sattamamahIe / sammattAdIe tao aNukaDDI ubhayavaggesu // 10 // pratipakSajaghanyataraH tiryagdvikanIcairgotrayoH saptamamahyAm / samyaktvAdau tataH anukRSTiH ubhayavargayoH // 10 // artha sAtamI narakamRthvImAM je samaye samyakta utpanna thAya che tenI pahelAnA samaye je jaghanyasthitibaMdha thAya che tyAMthI AraMbhI tiryadgika ane nIcagotranI anukRSTinI zarUAta karavI. tethI sthApanAmAM pratipakSa prakRtiothI paNa jaghanyasthitibaMdha sthApavo. tyArapachI ubhayavarganI anukRSTi parAvartamAna zubhAzubha prakRti pramANe kahevI. TIkAna-abhavyaprAyogya je jaghanyasthitibaMdha thAya che tethI paNa tiryadgika ane nIcagotrano. thoDo sthitibaMdha sAtamI narakamRthvInA nArakIne samyakta utpanna karatAM anivRttikaraNanA caramasamaye thAya che. sAtamI narakapRthvInA nArakIone jayAM sudhI paheluM guNasthAna hoya che tyAM sudhI bhavasvabhAve tiryadgika ane nIcagotra ja baMdhAya che, jyAre bIjA saghaLA jIvo samyakta prApta karatAM thatA zubha pariNAme parAvartamAna punya prakRtio ja bAMdhe che. tethI e traNa prakRtionI anukRSTinI zarUAta je samaye teone samyakta utpanna thAya che tenI pahelAnA samaye je jaghanyasthitibaMdha thAya che tyAMthI AraMbhI abhavya prAyogya je jaghanyasthiti baMdhAya che tyAM sudhI taLekadeza ane anya e krame karavI. tyArapachIthI AraMbhI . . manuSyaddhika ane uccagotra e zubhaprakRti tathA tiryadgika ane nIcagotra e azubha prakRti e baMne varganI anukRSTi zubhAzubha parAvartamAna-aparAvartamAna prakRtionA varganI jema kahevI. manuSyagati Adi zubha prakRtionI anukRSTi to pahelA kahI gayA che. ahIM tiryadgika ane nIcagotranI anukRSTi kahe che-sAtamI narakamRthvImAM vartamAna nArakIne je samaye samyakta utpanna thAya te pahelAMnA samaye tiryaggatinI jaghanyasthiti bAMdhatA je rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo che teno asaMkhyAtamo bhAga choDIne zeSa saghaLA samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa saghaLA be samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA hoya che. ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM. yAvatu palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa sthitisthAnako thAya. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitisthAnamAMnA chellA sthitisthAnakamAM jaghanyasthitibaMdha saMbaMdhI rasabaMdhAvyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. te pachInA sthitisthAnamAM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 paMcasaMgraha-2 samayAdhika jaghanya sthitibaMdha saMbaMdhI adhyavasAyonI anukRSTi samApta thAya che. te pachInA sthAnakamAM be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha saMbaMdhI adhyavasAyonI anukRSTi samApta thAya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdha Ave. abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdha karatAM je rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che te saghaLA samayAdhika abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdha karatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. samayAdhika abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhamAM je adhyavasAyo che, te saghaLA be samayAdhika jaghanya sthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthAnakamAM je je rasabaMdhAdhyavasAyo che te te saghaLA ane bIjA navA upara uparanA sthitibaMdhamAM hoya che. ema seMkaDo sAgaropama pramANa sthitabaMdha parvata kahevuM. eTale ke jeTalAM sthitisthAnako pratipakSaprakRtio sAthe parAvartamAna pariNAme baMdhAya che teTalA sthitisthAnaka paryata kahevuM. jemakenIcagotra dazakoDAkoDI paryata uairgotra sAthe parAvartamAna pariNAme baMdhAya che ane tiryazvika paMdara koDAkoDI sAgaropama parvata manuSyaddhika sAthe parAvartamAna pariNAme baMdhAya che tethI tyAM sudhI te ane anya e krame adhyavasAyonI anukRSTi laI javI. tyArapachI eTale ke zatapRthakva-aneka seMkaDo sAgaropamanI caramasthitimAM je rasabaMdhanA adhyavasAyo che teno asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA samayAdhika uparanA sthitisthAnakamAM jAya che ane bIjA navA paNa hoya che. te sthitisthAnakamAM je rasabaMdhAvyavasAyo hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa saghaLA tenI uparanA sthitisthAnakamAM hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAnaka paryata kahevuM. te sthitisthAnakamAM zatapRthakta sAgaropamanI caramasthiti saMbaMdhI adhyavasAyonI anukRSTi samApta thAya che. te pachInA sthitisthAnakamAM samayAdhika zatapatharvasAgaropama saMbaMdhI adhyavasAyonI anukRSTi samApta thAya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM ke te te prakRtionuM utkRSTasthitisthAna Ave. A rIte tiryagAnupUrvI ane nIcagotranI paNa anukRSTi samajavI. 90 have trasAdi catuSkanI anukRSTi kahevA icchatA kahe che - aTThArasakoDIo paraghAyakameNa tasacaukkevi / aSTAdazakoTyaH parAghAtakrameNa trasacatuSke'pi / artha--aDhAra koDAkoDI sAgaropama parvata parAghAta pramANe traNa catuSkamAM anukRSTi kahevI, pachI "api" zabdathI sAtAnI jema kahevI. 1. parAvartamAna prakRtionAM je sthitisthAnako ekalA ja baMdhAya-tenI virodhinI prakRtio sAthe parAvartana pAmI na baMdhAya te sthitisthAnako baMdhAtAM rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTino taLekadeza ane anya e krama che. jeTalAM sthitisthAnako parAvartana pAmIne baMdhAya che tyAM te ane anya eTale ke uparanAM saghaLAM ane navAM e krama che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa taryacazvinI nakachi gAthA-0 20konA || 20koke gAthA-0 nIcagotranI AvRSTi cAvata 20ko.kosudhI upadhAta pramANe zuddha sthAno ?' - yAvata 20 ko.. sudhI upaghAta pramANe tadekadeza 15, ko.ko-... 10.ko. .. TyAvata 1pako.ko.sudhI tAni jhAniya manuSyadika sAthenA grAhaka sAthenAM : AkrAnta sthAno uccagotrI sAthe AjhAsto f yAvata 10 koko sudhI tAni - anyAni aMtaH ko.ko. abhavya prAyojaghanyAM aMtakoko amaHkha- - saM**** jagha.sthiti zuddha sthAno tadekadaza-anya upaghAta pramANe | || zuddha upaghAta pramANe . ..... aMtaH ko.ko.(7mInAraka) : aMtaHko! 2 7mInArajI. 109 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 paMcasaMgraha-2 TIkAnu-sa catuSkamAM vIsa koDAkoDI sAgaropamanA sthitisthAnathI AraMbhIne nIce aDhAra koDAkoDI sAgaropamanA sthitisthAnaka sudhI, anukRSTi parAghAtanI jema kahevI, ane sthAvaranI sAthe parAvartana pariNAme je sthitisthAnakathI baMdha zarU thAya te sthitisthAnakathI sAtAnI jema anukRSTi kahevI. eTale ke aDhAramI koDAkoDInA chellA samayathI sAtAnI jema anukRSTi kahevI.' tenI aMdara trasa nAmakarmanI anukRSTi kahe che. trasa nAmakarmanI utkRSTasthiti bAMdhatA je anubhAgabaMdhanAM adhyavasAya sthAno che teono asaMkhyAtamo bhAga choDIne zeSa saghaLA samayona utkRSTasthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. samayona utkRSTasthiti bAMdhatA je rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che teono asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA be samayapUna utkRSTasthiti bAMdhatA hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa sthitisthAno parvata kahevuM. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnaka mAMhenA A chellA sthitisthAnamAM utkRSTasthitisthAna saMbaMdhI rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. te pachInA sthitisthAnamAM samayajUna utkRSTasthiti saMbaMdhI rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. A pramANe nIce nIce anukRSTi ane samApti tyAM sudhI kahevI yAvatu aDhAra koDAkoDI sAgaropama sthiti bAkI rahe. eTale ke vIsamI koDAkoDInA chellA samayathI AraMbhI aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanA chellA samaya parvata kahevI. aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanI caramasthitimAM je rasabaMdhAvyavasAyo hoya che te saghaLA aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanI cirama sthitimAM hoya che ane anya navA paNa hoya che. dvicaramasthitimAM je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che te saghaLA tricarama sthitisthAna bAMdhatA hoya che ane anya navA paNa hoya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat abhavya prAyogya jaghanya anubhAgabaMdhanA viSayabhUta sthAvara nAmakarmanI sthiti pramANa sthiti Ave. eTale ke je jaghanya sthitisthAna paryata trasanAmakarma sthAvaranAmakarma sAthe parAvartana bhAve baMdhAya che te sthiti Ave tyAM sudhI te ane anya e krame anukRSTi kahevI. 1. ahIM traNacatuSkanI utkRSTa sthiti 20 ko. ko. sAgaropama pramANa che. ane tenA pratipakSabhUta sukSmatrikanI utkRSTa sthiti 18 koTa ko. sAgaropamanI che. tethI 20 koi ko. thI 18 ka. koDa sudhInA bAdaratrikanAM sthitisthAno zuddha che. kAraNa ke te pratipakSa prakRti sAthe parAvRttithI baMdhAtAM nathI. ane trasanI pratipakSa sthAvara nAmakarmanI utkRSTa sthiti trasanI samAna 20 koka koka hovA chatAM trasanAmakarmanI 20thI 18 koTa koDa sAgaropamanI sthiti IzAna sudhInA devo vajI zeSa cAragatinA jIvo yathAsaMbhava bAMdha che. tyAre sthAvaranI 18 ka. ko. thI 20 ko. koi sudhInI sthiti mAtra IzAna sudhInA devo ja bAMdhe che. mATe trasa ane sthAvara bannenA 20 ko. kothI 18 koTa ko. sudhInAM sthitisthAno anAkrAMta (zuddha) hoya che. ane 18 ko. koDa sAgaropamathI nIcenAM sthAvara nAmakarmanI abhavya prAyogya jaghanya sthiti sudhInAM sthitisthAno nAraka sivAya traNa gatinA jIvo parAvartana pariNAme bAMdhe che. mATe eTalAM ja sthitisthAno AkrAMta hoya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 111 abhavyaprAyogya jaghanyasthiti bAMdhatA je rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga mUkIne zeSa saghaLA tenI nIcenI sthiti bAMdhatA ke jyAM zuddha trasanAmakarma ja baMdhAya che tyAM hoya che ane bIjA navA paNa hoya che. te pUrvokta sthiti bAMdhatA je rasabaMdhAdhyavasAyo hoya che teno asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa saghaLA tenI nIcenA sthitisthAnamAM jAya che ane bIjA navA paNa hoya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgagata samayapramANa sthitisthAno jAya. ahIMyAM chellA sthitisthAnamAM abhavyaprAyogya jadhanyasthitisthAnanA eTale ke je sthitisthAnathI zuddha trasanAmakarma ja baMdhAya che tenI pahelAnA sthAnakanA rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. tenI nIcenA sthitisthAnakamAM je sthitisthAnakamAM zuddha trasanAmakarma baMdhAya che te sthAnakanI anukRSTi samApta thAya che. e pramANe anukRSTi ane samApti tyAM sudhI kahevI yAvat jaghanyasthiti Ave. e pramANe bAdara, paryApta ane pratyeka nAmakarmanI paNa anukRSTi jANavI. (juo. yaMtra pR 112.) have pahelAM je kahyuM che 'skruittA jaMtuLa 'mettavindhA' tenI aMdaranA kaMDaka zabdano ane AgaLa upara kahevAmAM AvanAra nivarjhana kaMDaka zabdano artha kahe che kaMDaM nivvattaNakaMDakaM ca pallassasaMkhaMso // 91 // kaNDakaM nirvarttanakaNDakaM ca palyasyAsaMkhyAMzaH // 91 // artha--kaMDaka ane nirvartana kaMDaka e baMne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa saMkhyAnuM nAma che. A pramANe vistArapUrvaka anukRSTinuM svarUpa kahyuM. 91 have anukRSTine anusarIne kayA sthAnakamAM keTalA pramANamAM tIvra ane maMdarasa baMdhAya te kahe che. tenuM sAmAnya lakSaNa A pramANe che--saghaLI azubha prakRtiomAM jaghanyasthitithI AraMbhI uttarottara sthitimAM anukrame anaMtaguNo rasa kahevo ane zubha prakRtiomAM--utkRSTasthitithI AraMbhI anukrame nIce nIcenA sthAnakamAM anaMtaguNa rasa kahevo. A pramANe sAmAnya svarUpa kahIne vizeSa svarUpa kahe che-- jA nivvattaNakaMDaM jahannaThi paDhamaThANagAhiMto / gacchaMti uvarihuttaM aNaMtaguNaNAe seDhI // 92 // tatto paDhamaThiIe ukkosaM ThANagaM anaMtaguNaM / tatto DaLa-ri A-rUM na vaM bhrU|| ukkosANaM kaMDaM anaMtaguNaNAe tanna pacchA / uvaghAyamAjhyANaM iyarANukkosagArhito // 94 // yAvannirvarttanakaNDakaM jaghanyasthitiprathamasthAnakA gacchaMti uparimukhaM anantaguNanayA zreNyA // 92 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 paMcasaMgraha-2 traNa catuSkanI anukRSTi gAthA 91 tra nAma pharmanI abhukRSTi 20 koko ta .................. a. zubhU prakRti hovAthI utkRSTa sthitithI jaghanya tarapha javuM. zue / parAghAta pramANe za-manya 18 ko ko. sthAvara u sthiti thAvata abhavya prAyogya sthAvaranI jagha, sthiti sudhI. tAni -anyAni sthAvara sAthena. AkrAntA sthAno abha.prA. sthAvaranI ! jadha. sthiti pTrezana"nya , , || yAvata trasanI 1 jA. sthiti sudhI 'ta svajadhanya sthiti che jA nivvattaNakaMDaM jahannaThiipaDhamaThANagAhiMto / gacchaMti uvarihattaM aNaMtaguNaNAe seDhIe // 12 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 113 tataH prathamasthitau utkRSTaM sthAnakaM anantaguNam / tataH kaNDakasya upari A-utkRSTaM nayet evaM // 13 // utkRSTAnAM kaNDakaM anantaguNanayA tato nayet pazcAt / upaghAtAdInAM itarAsAM utkRSTakAt // 14 // artha jaghanyasthitinA prathama anubhAga sthAnakathI AraMbhI nivartana kaMDaka parvata upara uparanA sthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNazreNie jAya che. tenAthI prathama sthitisthAnakamAM utkRSTa rasasthAna anaMtaguNa thAya che. tethI nivartana kaMDakanI uparanA sthitisthAnamAM jaghanya anaMtaguNa rasabaMdha thAya che. A pramANe utkRSTasthitisthAna paryata jANavuM. chellA kaMDaka pramANa sthAnakomAM utkRSTa rasa kahyA vinA bAkI che te sthAnomAM pUrva pUrvathI uttarottara anantaguNa rasa chellA utkRSTasthitisthAna parvata kahevo. upaghAtAdimAM upara pramANe kahevuM ane itara-parAghAtAdimAM utkRSTasthitisthAnakathI AraMbhI adhomukha upara pramANe kahevuM. TIkAnu-upaghAtanAma Adi paMcAvana prakRtiomAM-jaghanya sthitisthAnaka bAMdhatA je jaghanya rasasthAna baMdhAya che tenAthI anaMtaguNa-anaMtaguNa jaghanyarasa anukrame upara uparanA sthitisthAnaka bAMdhatA baMdhAya che. te A pramANe-jaghanya sthitisthAna bAMdhatA je jaghanya rasa baMdhAya che te alpa che, tenAthI bIjuM sthitisthAna bAMdhatA je jaghanya rasa baMdhAya che te anaMtaguNa che, tenAthI paNa trIjuM sthitisthAna bAMdhatA je jaghanya rasa baMdhAya che te anaMtaguNa che. A pramANe pUrva-pUrva sthitisthAna bAMdhatA je jaghanya rasa baMdhAya, tenAthI uttarottara sthitisthAnamAM jaghanya anaMtaguNa rasa tyAM sudhI kahevo yAvatuM nivartana kaMDaka thAya. nivartana kaMDaka eTale jyAM jaghanya sthitibaMdhabhAvi rasabaMdhAdhyavasAyanI anukRSTi samApta thAya che. jaghanyasthitibaMdhathI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitisthAnaka paryata jaghanyasthitinA rasabaMdhAvyavasAyanI anukRSTi thAya che mATe mULathI AraMbhI tyAM sudhInAM sthAnakone nivartana kaMDaka kahevAya che. athavA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa sthitisthAnakanI saMkhyAne nivartana kaMDaka kahevAya che je AgaLa kahela che. nivartana kaMDakanA chellA sthitisthAnake je jaghanyarasa baMdhAya che tenAthI pahelI sthitimAM utkRSTa rasabaMdha anaMtaguNa thAya che, tenAthI nivartana kaMDakanI uparanI pahelI sthitimAM jaghanya rasa anaMtaguNa baMdhAya che, tenAthI paNa bIjI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa baMdhAya che, tenAthI kaMDaka uparanI bIjI sthitimAM jaghanyarasa anaMtaguNa baMdhAya che, tenAthI trIjI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa baMdhAya che. e pramANe nIce-nIcenA eka eka sthAnakamAM utkRSTa anaMtaguNa rasa ane kaMDakanI upara-uparanA eka eka sthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat utkRSTa sthitisthAna Ave, eTale ke utkRSTa sthitimAM jaghanya rasabaMdha anaMtaguNa thAya tyAM sudhI ukta prakAre jANavuM. chellI kaMDakapramANa sthitiomAM utkRSTa anubhAga kahyA sivAya bAkI rahe che te paNa uttarottara paMca 2-15 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 paMcasaMgraha-2 anaMtaguNa-anaMtaguNa kahevo, te A pramANe--utkRSTa sthitinA jaghanya rasathI chellA kaMDakanI pahelI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa che, tenAthI te pachInI bIjI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa che, tenAthI paNa te pachInI trIjI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa che. e pramANe utkRSTa sthiti parvata anaMtaguNa rasa kahevo. A pramANe upaghAtAdi paMcAvana prakRtio mATe jANavuM. gAthA -2-93-94 apasavartamAtA-azubha papanI tIvra maMdatA upaghAta nI tIvra maMdatA 20 koko ane kaMDaka pramANa sthAnone u.saM. anukrame anaMtaguNa thAvat 20 koko sudhI * ************* rivartana sthAnomAM 1 . rAjA ............... cAhatA hatA. bhivya jaghati. azubha prakRti hovAthI jaghanya sthitithI utkRSTa sthiti tarapha uddhamaNe javuM . 6. . Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 115 parAghAta Adi chetALIsa pravRtiomAM utkRSTa sthitisthAnakathI AraMbhI adhomukhe pUrvokta krame anaMtaguNa zreNIe rasa kahevo. te A pramANe utkRSTasthitimAM jaghanya anubhAga alpa hoya che. samayona utkRSTa sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI be samayajUna utkRSTa sthitimAM jaghanya rasa anaMtaguNa, e pramANe nivartana kaMDaka paryata jaghanya rasa anaMtaguNa kahevo. kaMDakanA chellA sthAnakanA jaghanya rasathI utkRSTa sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa thAya che. tenAthI kaMDakanI nIcenA pahelA sthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa thAya che. tenAthI samayona utkRSTa sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa thAya che. tenAthI kaMDakanI nIcenA bIjA sthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa thAya che. tenAthI be samaya nyUna utkRSTa sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa thAya che. A pramANe uparanA eka eka sthAnakamAM utkRSTa ane kaMDakanI nIcenA eka eka sthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat jaghanyasthitimAM jaghanya rasa anaMtaguNa thAya. chellI kaMDakamAtra sthitiomAM utkRSTa rasa kahyA vinA bAkI che te paNa anaMtaguNa krame kahevo. te A pramANe-jaghanya sthitinA jaghanya rasathI chellI kaMDakamAtra sthitimAMnI pahelI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa, tenAthI te pachInI sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa, e pramANe anaMta-anaMtaguNa karatA kaMDakanI chellI jaghanya sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa kahevo. A pramANe aparAvartamAna zubhAzubha pravRtiomAM tIvra maMdatA jaNAvI. have asAtAnI tIvra mandatA jaNAve che- assAyajahannaThiIThANehiM tullayAI savvANaM / ApaDivakkhakvaMtagaThiINa ThANAiM hINAI // 15 // tatto aNaMtaguNaNAe jaMti kaMDassa saMkhiyAbhAgA / tatto aNaMtaguNiyaM jahannaThiI ukssaM ThANaM // 16 // evaM ukkassANaM aNaMtaguNaNAe kaMDakaM vayai ekaM jahannaThANaM jAi paraktaThANANaM // 17 // uvariM uvadhAyasamaM asAtajaghanyasthitisthAnaistulyAni sarvAsAm / A-pratipakSAkrAntasthitInAM sthAnAni hInAni // 15 // tataH anantaguNanayA yAnti kaNDakasya saMkhyeyA bhAgAH / tataH anantaguNaM jaghanyasthitAvutkRSTaM sthAnam // 16 // evamutkRSTAnAM anantaguNanayA kaNDakaM vrajati / ekaM jaghanyasthAnaM yAti parAkrAntasthAnAnAm // 17 // uparyupaghAtasamam / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 paMcasaMgraha-2 gAthA:4 aparAvartamAna. zubha ja prakRtinI tIvra maMdatA parAghAta-20 ko.ko. niva, kaMDaka pramANa (ja. * * * * *** * * *. . * u , sthiti sthAnoi 2 zubha prakRti hovAthI ame jadha. 2sa || utkRSTathIjaghanya / sthiti tarapha javuM. ane gu. (adhomukhe) nila.Thaka pramANa : *** * * - 11.. cAva sAthe prAyogya 3. sthiti sthAna sudhI nIce vacceno sthAgamAM varasa ane udara uparanA eka sthAudRSTa rasa atyaMta guNa daheze.' ** * * * * ******u. ............ .. * u. * - * 1 ja eka...........u) * * * * * ******che.' abha.prA.jA. sthiti chellA nivALo anukrame 4.2 naMgu assAyajahannaThiIThANehiM tullayAI savvANaM / ApaDivakkhaktagaThiINa ThANAiM hINAiM // 15 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 117 artha--pratipakSa vaDe AkrAMta jeTalAM sthitisthAnako che te saghaLAno jaghanya rasa asAtAnA jaghanya sthitisthAna tulya thAya che. 95 tyArapachI kaMDakanA saMkhyAtA bhAgaparyaMta anaMtaguNAkAre jaghanya 2sa thAya che. kaMDakanA saMkhyAtA bhAgamAMnA chellA sthitisthAnakathI jaghanya sthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa thAya che. e pramANe utkRSTa rasavALAM sthAnonuM anaMtaguNAkAre eka kaMDaka jAya tyAre eka sthAnakamAM jaghanya anantaguNa rasa thAya. pratipakSAkrAnta sthitiomAM A pramANe thAya che. 97 upara upaghAta samAna thAya che. TIkAnu--sAtavedanIyarUpa pratipakSa vaDe jeTalAM sthitisthAno AkrAnta che te saghaLAMnAM jaghanya rasabaMdhasthAno asAtAnI jaghanyasthiti bAMdhatA je jaghanya rasabaMdha thAya che tenI tulya che. tAtparya A pramANe che--asAtAnI jaghanyasthiti bAMdhatA je jaghanya rasabaMdha thAya che te alpa che, samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA jaghanya rasabaMdha teTalo ja thAya che, be samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA paNa jaghanya. rasabaMdha teTalo ja thAya che. A pramANe jeTalI sthitio pratipakSa vaDe AkrAnta che teTalI sthitiomAM pUrva pUrva sthitisthAnakamAM jeTalo jeTalo jaghanya 2sabaMdha thAya che teTalo teTalo uttarottara sthitisthAnakamAM jaghanyarasabaMdha thAya che. chaThTha guNasthAne asAtAno je jaghanyasthitibaMdha thAya che tyAMthI AraMbhI paMdara koDAkoDI sAgaropama sudhInAM sthAnako paraspara AkrAMta hovAthI tyAM sudhInAM sthAnakomAM jaghanya rasabaMdha sarakho ja thAya che. tyArapachI tadekadeza ane anya e kramathI je sthitisthAnathI anukRSTi zarU thAya che te sthAnakamAM pUrva sthitisthAnakathI jaghanya rasabaMdha anaMtaguNa thAya che. te A pramANe--pUrNa paMdara koDAkoDI sthitibaMdha bAMdhatA je jaghanya rasabaMdha thAya che tenAthI samayAdhika paMdara koDAkoDI bAMdhatA anaMtaguNa jaghanyarasabaMdha thAya che, tenAthI be samayAdhika paMdara koDAkoDI bAMdhatA anaMtaguNa jaghanya 2sabaMdha thAya che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat kaMDakanA saMkhyAtA bhAgapramANa sthitisthAno jAya, eka bhAga bAkI rahe. ahIM sudhI to kevala jaghanya anubhAga kahevAyo che. have utkRSTa anubhAga paNa kahe che--kaMDakanA saMkhyAtA bhAgapramANa sthitisthAnomAMnA chellA sthitisthAnamAM je jaghanya rasabaMdha thAya che tenAthI jadhanyasthitisthAnakathI AraMbhI kaMDaka jeTalA sthAnakamAM utkRSTa rasabaMdha anaMtataguNa kahevo. te A pramANe--jaghanyasthitisthAnakamAM utkRSTarasa anaMtaguNa thAya che, tenAthI samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA utkRSTarasa anaMtaguNa thAya che, tenAthI be samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA utkRSTa rasa anaMtaguNa thAya che. A pramANe pUrvapUrva sthAnakathI uttara-uttara sthAnakamAM anaMtaguNa rasa tyAM sudhI kahevo ke eka kaMDaka jeTalAM sthAnako thAya. tenAthI je sthitisthAnakanI apekSAe kaMDaka pramANa sthAnakomAM utkRSTa rasa kahyo tenI uparanA eTale ke kaMDakanA zeSa saMkhyAtamA bhAganA pahelA sthitisthAnakamAM jadhanya rasa 1. ahIM mULa graMthamAM ane pU. malagiri manI TIkAmAM nivartana kaMDakanA saMkhyAtA bhAgo lakhyA che. paraMtu A ja graMthanI svopaza TIkAmAM temaja karmaprakRti mULa graMthamAM, cUrNimAM ane tenI banne TIkAomAM kaMDakanA asaMkhyAtA bhAgo lakhyA che. tattva atizaya jJAnI jANe. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 anaMtaguNa thAya che. tenAthI zarUAtanA je kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTarasa kahyo, tenI pachInA sthitisthAnakamAM utkRSTarasa anaMtaguNa, tenAthI te pachInA sthitisthAnakamAM utkRSTa rasa anaMtaguNa, ema pUrva-pUrva sthitisthAnakathI uttarottara sthitisthAnakamAM utkRSTarasa anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat kaMDaka pramANa sthitisthAno jAya. tenAthI kaMDakanA zeSa saMkhyAtamA bhAganA bIjA sthitisthAnamAM jaghanya rasa anaMtaguNa thAya che. tenAthI pUrva je be kaMDaka pramANa sthAnakomAM utkRSTa rasa kahyo tenI pachInA kaMDaka pramANa sthAnakomAM pUrva-pUrvathI uttarottara anaMtaguNa utkRSTa rasa kahevo. A pramANe kaMDakanA zeSa saMkhyAtamA bhAganA eka eka sthitisthAnake jaghanyarasa ane nIce eka eka kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM utkRSTa rasa anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat te ane anya e anukRSTi pUrI thayA bAda jyAMthI tadekadeza ane anya e anukRSTi zarU thAya che te jaghanya rasabaMdhanA viSayabhUta sthitisthAnanuM kaMDaka pUrNa thAya ane jeTalI sthitio pratipakSathI AkrAMta utkRSTa rasanA viSayabhUta che teTalI sthitio paNa pUrNa thAya. eTale ke jeTalAM sthitisthAnako pratipakSathI AkrAMta che teTalAM sthitisthAnomAM utkRSTa rasa ane je pratipakSathI AkrAMta nathI temAMnA zarUAtanA eka kaMDaka pramANa sthAnakomAM jaghanyarasa kahevAI jAya=paripUrNa thAya. 118 pratipakSa prakRtiothI anAkrAMta sthitiomAM upaghAtanI jema kahevAnuM che. te A pramANe--zatapRthakksa sAgaropamanA chellA kaMDakanA utkRSTa anubhAgathI pratipakSathI anAkrAMta pUrvokta jaghanyarasanA viSayabhUta pahelA kaMDakanI uparanI pahelI sthitimAM jaghanyarasaM anaMtaguNa, tenAthI zatapRthakksa sAgaropamanI uparanA pahelA kaMDakanI pahelI sthitimAM utkRSTarasa anaMtaguNa, tenAthI kaMDaka uparanI bIjI sthitimAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI kaMDakanI bIjI sthitimAM utkRSTarasa anaMtaguNa, e pramANe kaMDakane AMtare eka-eka sthAnakamAM utkRSTa ane eka-eka sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa krame kahetA tyAM sudhI javuM yAvat asAtA vedanIyanI utkRSTasthitimAM jaghanyarasa anaMtaguNa thAya. kaMDaka pramANa chellI sthitiomAM utkRSTarasa kahyA vinAno bAkI rahe che te paNa pUrva-pUrva karatAM uttarottara utkRSTa sthitisthAna paryaMta anaMtaguNa krame kahevo. sthAvaradazaka ane narakakrikAdi sattAvIsa prakRtionI tIvramaMdatA A pramANe samajavI. have sAtAnI tIvra-maMdatA kahe che-- kahevI. sAyassavi navarI ukkasaThiio / sAtasyApi navaramutkRSTasthitiH / arthasAtAnI paNa e pramANe tIvramaMdatA kahevI. paraMtu utkRSTasthitithI AraMbhI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 119 gAthA-lA-96-97 azAtAnI tIvratA maMdatA nAnI tIvatA sic parAvartamAna azubhaprakRti 28nI 30 ko.ko. tIvra-maMdatAazAtA sthAvarabanaraka? : upaghAta pramANe 30 ko.ko-saLa azubhAti prathama sivAya jAti 1 nivartana kaMDakano chellosa-bhAga - 2 #vayANa' . . . saMsthAna 5 * , ja ja ja ja nivartana kaMDakanA saMkhyAtA bhAgono ja0.2sa anukrame anaMta guNa : 1pako.ko. - " - - chelle kaMDaka 3.2sa alaguNa - - - - - - - - - - - - zAtAnI sAthenA AkrAMta sthAno tAni -manyAni-- abhavya prAyogya java. sthitihaidhathI thAvata 1pa ko.ko. sudhI jaghanya anubhAga tulya . thAvata chellA saMkhyAmAM bhAga sthAnomAM jaa. cesa ane pa ko.. sudhInA sthAnomAM utkRSTa 2saMAM kaMDako pUrNa thAye. * * * * * 1, PvaluM kaMDaka utthaDTu .. ajubhAd ame aigNa abha.gha. sthitibaMdha TippaNI :-azAtAnI jemaja parAvartamAna zubha pravRtionI tIvra-maMdatA jANavI paraMtu yathAsaMbhava utkRSTasthitithI AraMbhI sva-jaghanya sudhI te samajavI. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 paMcasaMgraha-2 TIkAnu sAtAnI tIvra-maMdatA asAtAnI jema ja kahevAnI che mAtra utkRSTa sthitithI zarUAta karavAnI che. te A pramANe-sAtAnI utkRSTasthiti bAMdhatA jaghanya anubhAga alpa, samayona utkRSTasthiti bAMdhatA jaghanya anubhAga teTalo ja baMdhAya, be samayajUna utkRSTasthiti bAMdhatA paNa jaghanya anubhAga teTalo ja baMdhAya che. e pramANe pUrva-pUrvathI uttarottara sthitisthAna bAMdhatAM teTalo ja jaghanyarasano baMdha tyAM sudhI kahevo yAvatu abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnaka Ave. jeTalAM sthitisthAnako asAtAnI sAthe parAvartamAna bhAve baMdhAya che teTalAM sthitisthAnakomAM pUrvanA sthAnakamAM jeTalo jaghanyarasa baMdhAya che teTalo ja uttara uttara sthAnakamAM baMdhAya che. kAraNa ke rasabaMdhanA hetubhUta je adhyavasAyo pUrva sthAnakamAM che te ja uttara sthAnakamAM paNa che. tenAthI nIcalA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI tenI nIcenA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, e pramANe anaMtaguNa rasa tyAM sudhI kahevo yAvata kaMDakanA saMkhyAtAbhAga jAya, eka bhAga zeSa rahe. saMkhyAta bhAgahIna kaMDaka pramANa A sthitiono te sthitio sAkAra upayogathI ja baMdhAtI hovAthI "sAkAropayoga" e nAme pUrva graMthomAM vyavahAra che. tenAthI utkRSTa sthitisthAnaka bAMdhatA utkRSTa rasa anaMtaguNa baMdhAya, tenAthI samayona utkRSTa sthiti bAMdhatA utkRSTarasa anaMtaguNa baMdhAya, tenAthI be samayajUna utkRSTa sthiti bAMdhatAM utkRSTarasa anaMtaguNa baMdhAya, e pramANe nIce nIcenA sthitisthAnakamAM utkRSTa rasa anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat kaMDaka pramANa sthitisthAnako jAya. A kaMDakanA chellA sthitisthAnanA utkRSTarasathI nIce je sthitisthAnano jaghanyarasa kahIne pAchA pharyA hatA, tenI nIcenA eTale ke kaMDakanA zeSa saMkhyAtamA bhAganA pahelA sthitisthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa kahevo. te karatAM upara kaMDakapramANa sthAnakothI nIcenA kaMDakapramANa sthAnakomAM uttarottara anaMtaguNa rasa kahevo. te kaMDakapramANa sthAnakomAMnA chellA sthAnakathI je sthitisthAnakathI uparanA bIjA kaMDakapramANa sthAnakomAM uttarottara anaMtaguNa rasa kahyo tenI nIcenA sthitisthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa kahevo. tenAthI uparanA trIjA kaMDakapramANa sthAnakomAM uttarottara anaMtaguNa rasa kahevo. A pramANe nIce nIcenA eka eka sthitisthAnakamAM jaghanya rasa ane uparanA eka eka kaMDakapramANa sthAnakomAM utkRSTa rasa anaMtaguNa krame tyAM sudhI kahevo yAvata sAkAropayoga saMjJAvALA jaghanya rasanA viSayabhUta sthAnakonuM kaMDaka paripUrNa thAya ane utkRSTa rasanA viSayabhUta abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sudhInAM saghaLAM sthitisthAnako samApta thAya. eTale ke tyAM sudhInAM saghaLAM sthAnakomAM utkRSTa rasa kahevAI jAya. abhavyaprAyogya jaghanya sthitisthAnaka bAMdhatAM je utkRSTarasa baMdhAya che tenAthI sAkAropayoga saMjJAvALA kaMDakanI nIcalA sthitisthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNa kahevo, tenAthI abhavyaprAyogya jaghanya sthitinI nIcenA pahelA sthitisthAnakamAM utkRSTa rasa anaMtaguNa kahevo, tenAthI sAkAropayoga saMjJAvALA kaMDakanI nIcenA bIjA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa kahevo. tenAthI abhavya yogya jaghanya sthitinI nIcenA bIjA sthitisthAnakamAM u bAbA 3nA uka rasa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 121 anaMtaguNa kahevo, e pramANe upara eka sthAnamAM utkRSTa ane nIce eka sthAnakamAM jaghanya rasa anaMtaguNakrame tyAM sudhI kahevo. yAvatu jaghanya sthiti Ave-sAtAnI je ochAmAM ochI sthiti paryata anukRSTi thatI hoya te chellI sthiti Ave. kaMDaka pramANa chellAM sthitisthAnomAM utkRSTarasa kahyA vinA bAkI rahe che te paNa uttarottara chellA jaghanya sthitisthAna parvata anukrame anaMtaguNa kahevo. sthirAdiSarka ane uccagotrAdi paMdara prakRtionI tIvramaMdatA A pramANe kahevI. have nIcagotranI ane upalakSaNa dvArA tiryazvika tathA trasAdicatuSkanI paNa tIvramaMdatA kahe che - aMtesuvaghAyasamaM majjhe nIyassasAyasamaM // 98 // antayorUpaghAtasamaM madhye nIcasyAsAtasamam // 18 // artha-zarUAtanAM ane chevaTanAM sthitisthAnakomAM upaghAtanI jema ane vacalA sthAnakomAM asAtAnI jema nIcagotranI tIvramaMdatA jANavI. TIkAnu--zarUAtamAM ane chevaTe nIcagotranI tIvramaMdatA upaghAtanI jema samajavI. gAthAmAM mAtra "nIca pada mUkeluM hovAthI upalakSaNathI tiryazvika ane trasAdi catuSkanI paNa e ja pramANe jANavI. ane vacamAM asAtAnI jema samajavI. A to ati saMkSepamAM kahyuM. teno ja have vistArathI vicAra kare che. samyakta utpanna karatA anivRttikaraNanA caramasamaye vartamAna sAtamI narakamRthvInA nArakIne sarvajaghanya sthitibaMdha thAya che. te samaye je sarvajaghanya rasabaMdha thAya che te alpa, tenAthI samayAdhika-bIjI sthitimAM anaMtaguNa, tenAthI samayAdhika-trIjI sthitimAM anaMtaguNa e pramANe tyAM sudhI kahevuM. yAvatuM nivartana kaMDaka pUrNa thAya tenAthI-kaMDakanA chellA sthitisthAnakathI jaghanyasthitimAM utkRSTa rasa anaMtaguNa, tenAthI nivartana kaMDakanI uparanI pahelI sthitimAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI samayAdhika jaghanyasthitimAM utkRSTarasa anaMtaguNa, tenAthI nivartana kaMDakanI uparanI bIjI sthitimAM jaghanyarasa anaMtaguNa, e pramANe kaMDaka uparanI sthitiomAM jaghanyarasa ane jaghanyasthiti uparanI sthitiomAM utkRSTarasa anukrame anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvatu abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenuM sthitisthAnaka Ave. abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenI kaMDakapramANa sthitiomAM utkRSTa anubhAga kahevo, bAkI rahela che je AgaLa upara kaheze. abhavyaprAyogya jaghanyarasanA viSayabhUta jaghanyasthitinI nIcenA sthitisthAnakathI abhavya yogya jaghanyarasanA viSayabhUta pahelI sthitimAM jaghanyasthitimAM jaghanya anubhAga anaMtagaNa thAya che. tenI pachInI bIjI sthitimAM jaghanya anubhAga teTalo ja thAya che. trIjI sthitimAM jaghanya anubhAga teTalo ja thAya che. e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat zatapRthakva sAgaropamapramANa sthitio jAya. jayAM sudhI uccagotra sAthe parAvartana bhAve baMdhAya che ane te ane anya e anukrame anukRSTi jAya che tyAM sudhI pUrva pUrva sthAnakamAM jaghanyarasa jeTalo baMdhAya teTalo ja uttara uttarasthAnakamAM baMdhAya ema kahevuM. paMca,2-16 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 paMcasaMgraha-2 abhavyayogya jaghanyasthitibaMdhathI AraMbhI daza koDAkoDI sAgaropama parvata uccanIcagotra parAvartana bhAve baMdhAya che mATe daza koDAkoDI sAgaropamarUpa chellA sthitisthAnakaparyata tenI pUrva pUrvanA sthAnakamAM je jaghanya rasabaMdha thAya che te ja uttara uttara sthAnakamAM thAya ema kahevuM. A saghaLAM sthitisthAnako parAvartana pariNAme baMdhAtAM hovAthI teonuM pUrva puruSoe parAvartamAna jaghanyAnubhAga baMdhaprAyogya' e nAma kareluM-pADeluM che. enI uparanI pahelI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI bIjI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, trIjI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat kaMDakanA saMkhyAtA bhAga jAya eka bhAga rahe. tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenA eka kaMDakapramANa je sthAnomAM utkRSTarasa kahyA vinA bAkI rahela che te sthAnomAM anukrame utkRSTarasa anaMtaguNa kahevo. tenAthI uparokta abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenA kaMDakamAM je sthitisthAnakathI anukrame anaMtagaNa utkRSTarasa kahyo. tenI pachInA arthAta je sthitisthAnano jaghanyarasa kahI aTakyA hatA, tenI pachInA eTale kaMDakanA zeSa saMkhyAtamA bhAganA pahelA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhathI AraMbhI eka kaMDakapramANa sthAnakomAM utkRSTa anubhAga anukrame anaMtaguNa kahevo. tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhathI AraMbhI kaMDakapramANa sthAnakomAM je sthitisthAnakathI utkRSTarasa anukrame anaMtaguNa kahyo tenI uparanA ekasthitisthAnakamAM jaghanya anaMtaguNa rasa kahevo, tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhathI AraMbhI kaMDakanI uparanA kaMDakapramANa sthAnakomAM anukrame utkRSTa rasa anaMtaguNa kahevo. e pramANe eka sthitisthAnakamAM jaghanya anubhAga ane kaMDakapramANa sthitisthAnakamAM utkRSTa anubhAga kahetA tyAM sudhI javuM yAvat abhavyaprAyogya jaghanya anubhAga baMdhanA viSayabhUta chellI sthiti Ave. eTale ke je sthitisthAnaka sudhI uccagotra sAthe parAvartana bhAve baMdhAya che te chelluM sthitisthAnaka Ave. tenAthI je sthitisthAnakamAM chevaTe jaghanya anubhAga kahyo hato tenI uparanA eTale ke uccagotra sAthe anAkrAMta sthAnakomAMnA zarUAtathI kaMDakapramANa sthAnakonI uparanA pahelA sthitisthAnakamAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI anAkrAMta sthAnakomAMnA pahelA sthAnakamAM utkRSTarasa anaMtaguNa, tenAthI anAkrAMta sthAnakomAMnA bIjA kaMDakanA bIjA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI anAkrAMta sthAnakomAMnA pahelA kaMDakanA bIjA sthAnakamAM utkRSTa rasa anaMtaguNa, e pramANe eka sthitisthAnakamAM jaghanya anubhAga ane eka sthitisthAnakamAM utkRSTa anubhAga kahetA tyAM sudhI javuM yAvatuM utkRSTa sthitisthAnakamAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa Ave-thAya. kaMDakapramANa chellAM sthitisthAnakomAM utkRSTa anubhAga kahyA vinAno rahe che te paNa anukrame utkRSTa sthitisthAnaka paryata anaMtaguNa kahevo. A pramANe tiryadvikanI tIvra-maMdatA jANavI. have trasanAmakarmanI kahe che tenI utkRSTa sthitithI AraMbhI nIcagotra pramANe kahevAnI che, te A pramANe-trasanAmakarmanI utkRSTasthiti bAMdhatA jaghanya anubhAgabaMdha alpa, tenAthI samayona utkRSTasthiti bAMdhatA jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI be samayajUna utkRSTasthiti bAMdhatA jaghanya anubhAga anaMtaguNa, A pramANe nIce nIcenA sthAnamAM jadhanya anubhAga Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 123 anaMtaguNa kahetA tyAM sudhI javuM yAvat kaMDakapramANa sthitisthAnako jAya. tenAthI utkRSTa sthitisthAna bAMdhatA utkRSTa anubhAga anaMtaguNa, tenAthI kaMDakanI nIcenI pahelI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI samayona utkRSTa sthitimAM utkRSTa anubhAga anaMtaguNa, tenAthI kaMDakanI nIcenI bIjI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI be samayajUna utkRSTa sthitisthAnakamAM utkRSTa anubhAga anaMtaguNa, e pramANe eka sthitimAM jaghanya ane eka sthitimAM utkRSTa anubhAga anaMtaguNa kahetA tyAM sudhI javuM yAvat aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanI uparanI sthiti-utkRSTasthitithI nIce UtaratA ane te utkRSTa sthitine chellI gaNatA ogaNIsamI koDAkoDI sAgaropamanI pahelI sthiti Ave. aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanI uparanI eka kaMDakapramANa sthitiomAM utkRSTa anubhAga kahyA vinA bAkI rahe che. zeSa saghaLAM sthAnomAM to jaghanya-utkRSTa bane rasa kahevAI gayA che. zeSa rahela eka kaMDakapramANa sthitiomAM utkRSTarasa have pachI kaheze. ogaNIsamI koDAkoDI sAgaropamanI pahelI sthitithI aDhAramI koDAkoDInI chellI utkRSTasthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa tenAthI samayanyUna sthitimAM jaghanya anubhAga teTalo ja, tenAthI be samayanyUna sthitimAM jaghanya anubhAga teTalo ja, e pramANe nIce nIcenA sthitisthAnakamAM jaghanya anubhAga teTalo ja tyAM sudhI kahevo yAvat abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdha Ave. jeTalAM sthitisthAnako sthAvara nAmakarma sAthe parAvartana bhAve baMdhAya che temAMnuM utkRSTa sthitithI nIce UtaratAM chelluM sthAna Ave. . tenAthI nIcenI pahelI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, tenAthI tenI nIcenI sthitimAM jaghanya anubhAga anaMtaguNa, e pramANe jaghanya anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvata kaMDakanA saMkhyAtA bhAga pramANa sthitisthAno jAya, eka bhAga bAkI rahe. tenAthI aDhAra koDAkoDI uparanA ogaNIsamI koDAkoDInA chellA kaMDakapramANa je sthAnomAM utkRSTarasa kahyA vinA bAkI rahyo che temAM anukrame anaMtaguNa rasa kahevo eTale ke aDhAramI koDAkoDI uparanA kaMDakapramANa sthitisthAnakomAMnA chellA sthitisthAnamAM utkRSTarasa anaMtaguNa, tenAthI dvicaramasthitimAM utkRSTarasa anaMtaguNa ema pachI pachInA sthitisthAnakamAM utkRSTa anaMtaguNa rasa tyAM sudhI kahevo yAvat kaMDakapramANa sthAnako pUrNa thAya. anAkrAMta eka kaMDakapramANa sthAnomAM utkRSTarasa kahyA vinA je bAkI hato te kahevAI jAya. tenAthI abhavyaprAyogya jaghanya sthitibaMdhanI nIcenA kaMDakanA saMkhyAtA bhAga pramANa je sthAnomAM jaghanyarasa kahyo hato tenI nIcenA sthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, tenAthI aDhAramI koDAkoDI sAgaropamanA chellA sthitisthAnakathI AraMbhI eka kaMDakapramANa sthAnomAM utkRSTa rasa anukrame anaMtaguNa kahevo. tenAthI nIce je sthitisthAnakamAM jaghanya rasa kahyo tenI nIcenA sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa, A pramANe anukrame eka kaMDaka pramANa sthitisthAnakomAM utkRSTarasa anaMtaguNa ane eka sthitisthAnakamAM jaghanyarasa anaMtaguNa kahetA tyAM sudhI javuM yAvatu uparanA sthAvaranAmakarma sAthe parAvartana bhAve baMdhAtA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 paMcasaMgraha-2 gAthA -9 - A pramANeja tiryadiphaLI paNa kahevI. nIca gotranI tIvra maMdatA paraMtu manuSyadikanA 15 koko sudhI AkrAnta. sthAne levAM. 20ko.ko. thAvata 20ko.ko sudhI 1 upadyAta pramANe nivakhaMDakano chello ... saMdhyAtamo bhAga * * * - , \ 1 : 17:: 2 TI. che V : 7 nivakaMlkanA - saMkhyAbhAgo /ja.......... 12..................... 10 koko. ja...... .... nava-kaMDaka ..:: 7 : 7. - AkrAnta sthAno. tAni-manyAni ya che. huM 4- jA. anubhAga tulya --- A pramANe vAvata niva-kaMDakavA chellA saMyAtamAM bhAgamAM jadha. maLe ADA_tta sthAnomAM utkRSTa rasanA kaMDako pUrNa thayAtrA sudha kahevuM * * : : abhavya prAyo jaghA sthiti --- 8- * * * : ---- ; * - ::: : - '*** : upaghAtapramANe nivakaMDaka I' : u. chamI-nAzka7nsasva.upAsamaye jasthiti A trasa catukanI tIvra maMdatA paNa Aja pramANe che. paraMtu utkRSTa sthitithI adhomukhe kahevA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sudhInA utkRSTarasanA viSayabhUta saghaLAM sthitisthAnako pUrNa thAya ane nIce jaghanyarasanA viSayabhUta eka kaMDakapramANa sthitisthAnako pUrNa thAya. tyArapachI abhavyaprAyogya jaghanya sthitisthAnakathI kaMDakapramANa sthAnakanI nIcenA bIjA kaMDakanA pahelA sthitisthAnamAM jaghanya anaMtaguNarasa, tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenA pahelA sthitisthAnakamAM utkRSTa anaMtaguNa rasa, tenAthI bIjA kaMDakanA bIjA sthitasthAnakamAM jaghanya anaMtaguNa rasa, tenAthI abhavyaprAyogya jaghanyasthitibaMdhanI nIcenA bIjA sthitisthAnakamAM utkRSTa anaMtaguNa 2sabaMdha kahevo. e pramANe abhavyaprAyogya jaghanya sthitibaMdhanI nIce nIcenA eka eka sthAnakamAM utkRSTarasa ane abhavyaprAyogya jaghanyasthitinI nIcenA kaMDakapramANa sthAnonI nIce nIcenA eka eka sthitisthAnakamAM anukrame jaghanya rasabaMdha anaMtaguNa tyAM sudhI kahevo yAvat trasa nAmakarmano jaghanyasthitibaMdha thAya. chellA kaMDakapramANa sthitisthAnomAM utkRSTa rasa kahyA vinA bAkI rahe che te paNa anukrame anaMtaguNa kahevo. A pramANe bAda2, paryApta ane pratyeka nAmakarmanI tIvra-maMdatA samajavI. A pramANe anubhAgabaMdhanuM savistara svarUpa kahyuM. have prasaMgaprApta sthitibaMdhanuM svarUpa kahe che. tenI aMdara cAra anuyogadvAra che. te A pramANe--1. sthitisthAna prarUpaNA, 2. niSekaprarUpaNA, 3. abAdhA kaMDakaprarUpaNA ane, 4. alpabahutvaprarUpaNA. eka samaye eka sAthe jeTalI sthiti baMdhAya te sthitisthAna kahevAya che. kula keTalAM sthitisthAnako hoya che, tathA ekendriyAdine keTalAM keTalAM sthitisthAno hoya che te AiLAI IriyALa thovADuM hoMti sabvena' pAMcamuM dvAra gAthA 56mAM kahyuM che. ahIM A dvAramAM kayA kayA jIvo konAthI vadhato ocho sthitibaMdha kare te sthitibaMdhanuM alpabahutva kahe che-- saMjaya bAdarasuhumaga pajjaapajjANa hINamukoso / evaM vigalAsannisu saMjaya ukkosago baMdho // 99 // desa duga viraya cauro sannipaJcidiyassa cauro ya / saMkhejjaguNA kamaso saJjaya ukkosagAhiMto // 100 // 125 saMyatasya bAdarasUkSmayoH paryAptAparyAptayorhInamutkRSTaH / evaM vikalAsaMjJiSu saMyatasyotkRSTo bandhaH // 99 // dezasya dvikamaviratasya catvAraH saMjJipaJcendriyasya catvArazca / saMkhyeyaguNAH kramazaH saMyatasyotkRSTakAt // 100 // artha--sUkSmasaMparAya guNasthAnakavartI saMyatane atyaMta alpa-kaSAyajanya bAra muhUrta, ATha muhUrta ke aMtarmuhUrta pramANa ochAmAM ocho sthitibaMdha thato hovAthI te saMyatano jaghanya Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 paMcasaMgraha-2 sthitibaMdha sauthI alpa che. tenAthI bAdara' ekendriya paryAptano jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa che, tenAthI sUkSma paryAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenAthI bAdara aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika che. tenAthI sUkSma aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenAthI sUkSma aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenAthI bAdara aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenAthI sUkSma paryAptano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, ane tenAthI bAdara paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. e pramANe paryApta-aparyApta vikalendriya ane asaMjJI paMcendriyano jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdha anukrame vadhAre vadhAre kahevo. te A pramANe -bAdara paryAptAnA utkRSTa sthitibaMdhathI paryApta beindriyano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo, tenAthI aparyApta beindriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta beindriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI paryApta beindriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika. tenAthI paryApta te indriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta te indriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta te indriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI paryApta te indriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika. tenAthI paryApta caurindriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta caurindriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta caurindriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI paryApta caurindriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhikA tenAthI paryApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI aparyApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI aparyApta asaMjJI paMcendriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika, tenAthI paryApta asaMjJI paMcendriyano utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. tenAthI cha guNaThANe saMkliSTa pariNAme utkRSTa sthiti bAMdhatA sAdhuno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che. tenAthI dezavirati guNasthAnakavALAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI teno ja utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI caturthaguNasthAnakavALA paryAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa tenAthI tenA ja aparyAptano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI tenA ja aparyAptano utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI tenA ja paryAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. 1. sAmAnyathI saMkleza ke vizuddhino AdhAra yoga upara che. jene yoga vadhAre hoya tene tenA lAyaka sArAmAM sArA ke kharAbamAM kharAba pariNAma thaI zake che. ekendriyamAM bAdara paryApta ekendriyane bIjA ekendriyathI yoga vadhAre hovAthI tene ja tadyogya sArA ke kharAba pariNAma thAya che tethI ekendriya lAyaka jaghanya ke utkRSTa sthitibaMdha paNa tene ja thAya che. tenAthI paryApta sUkSma ekendriyane ocho saMkleza ane ochI vizuddhi hoya che, tethI te bAdara paryApta jeTalI jaghanya ke utkRSTa sthiti bAMdhI zakato nathI. paraMtu jaghanya karatA vadhAre bAdha che ane utkRSTa karatAM ochI bAMdhe che. dAkhalA tarIke, bAdara paryApta utkRSTa 110 * varasa ane jaghanya 40 varasano sthitibaMdha karato hoya to sUkSma paryApta utkRSTa 80 ane jaghanya 70 varasano kare che. e ja krame bAdara aparyApta ane sUkSma aparyApta mATe paNa samajavuM. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 127 . tenAthI saMjJIpaMcendriya paryAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, tenAthI saMjJIpaMcendriya aparyAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa ane tenAthI saMjJI-paMcendriya aparyAptAno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che. saMyatanA utkRSTa sthitibaMdhathI AraMbhI aparyApta saMjJInA utkRSTa sthitibaMdha sudhInA saghaLA sthitibaMdho aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI aMtargata ja samajavA. saMyatanA utkRSTa sthitibaMdhathI nyUna sthitibaMdha aMtaHkoDAkoDInI aMtargata che ane nathI, kAraNa ke AThamA guNasthAnaka sudhIno baMdha aMtaHkoDAkoDInI aMtargata che, navamA guNasthAnakanA pahelA ja samaye eka kroDa sAgaropamapramANa baMdha thato hovAthI te baMdha aMta:koDAkoDInI aMtargata nathI. aparyApta saMjJInA utkRSTa sthitibaMdhathI paryApta saMjJIno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che. ane te visa, trIsa ke sittera vagere koDAkoDI sAgaropamarUpa levAno che. A pramANe sthitisthAna prarUpaNA karI. niSekaprarUpaNA pAMcamuM dvAra gAthA 50 botumavIhI samaye' e gAthAmAM ane abAdhAkaMDakaprarUpaNA pAMcamuM dvAra gAthA pa3 "sAvinyA'e gAthAmAM pahelAM karelI che mATe te tyAMthI joI levI. 100 sthitibaMdhanuM alpabadutva - naM. | keTalo ? | naM. kono ? | - keTalo ? 1.10mAM guNaThANe munino jaghanya alpa | aparyA. carindriya jaghanya | vizeSAdhika 2. paryA. bAdara eke. jaghanya | asaM.guNa. | 20 | aparyA carindriya utkRSTa | vizeSAdhika 3. paryA. sUkSma eke. jaghanya | vizeSAdhika | 21 | paryA. carindriya utkRSTa | vizeSAdhika 4.apa. bodara eke. jaghanya | vizeSAdhika | 22 | paryA. asaMjJI paMce. jaghanya | saMkhyA guNa 5.apa. sUkSma eke. jaghanya vizeSAdhika | 23 aparyA. asaMjJI paMce. jaghanya) vizeSAdhika 6 :apa. sUkSma eke. utkRSTa vizeSAdhika| 24 | aparyA. asaMjJI paMce. utkRSTa vizeSAdhika 7.apa. bAdara eke. utkRSTa | vizeSAdhika | 25 | paryA. asaMjJI paMce. utkRSTa | vizeSAdhika 8 paryA. sUkSma eke. utkRSTa vizeSAdhika 26 | munino utkRSTa saMkhyA guNa 9.paryA. bAdara eke. utkRSTa vizeSAdhika | 27 | deza viratino jaghanya saMkhyA guNa 10. paryA. beindriya jaghanya saMkhyA guNa 28 deiza viratino utkRSTa saMkhyA.guNa 11. aparyA. beIndriya jaghanya vizeSAdhika | 29 | cothA guNaThANe paryA. jaghanya | saMkhyA guNa 12. aparyA. beindriya utkRSTa vizeSAdhika | 30 | cothA guNaThANe aparyA. jaghanya saMkhyA guNa 13. paryA. beindriya utkRSTa vizeSAdhika 31 | cothA guNaThANe aparyA. utkRSTa saMkhyA guNa 14. paryA. teIndriya jaghanya vizeSAdhika | 32 ] | cothA guNaThANe paryA. utkRSTa | saMkhyA guNa 15.aparyA. te indriya jaghanya vizeSAdhika |33 | paryA. saMjJI paMce. jaghanya | saMkhyA guNa 16.aparyA. te indriya utkRSTa vizeSAdhika aparyA. saMjJI paMce. jaghanya saMkhyA guNa 17. paryA. teIndriya utkRSTa vizeSAdhika | 35 | aparyA. saMjJI paMce utkRSTa | saMkhyA guNa 18.paryA. caurindriya jaghanya | vizeSAdhika | 36|paryA. saMjJI paMce. utkRSTa | saMkhyA guNa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 28 paMcasaMgraha-2 have alpabadutva prarUpaNA kahe che- thovA jahannabAhA ukkosAbAhaThANakaMDANi / ukkosiyA abAhA nANApaesaMtarA tatto // 101 // egaM paesavivaraM AbAhAkaMDagassa ThANANi / hINaThii ThiTThANA ukkosaTii tao ahiyA // 102 // stokA jaghanyAbAdhA utkRSTAbAdhAsthAnAni kaNDakAni / utkRSTAbAdhA nAnApradezAntarANi tataH // 101 // ekaM pradezavivaraM abAdhAkaNDakasya sthAnAni / hInasthitiH sthitisthAnAni utkRSTA sthitiH tato'dhikA // 102 // artha-paryApta-aparyApta saMjJIpaMcendriya jIvomAM Ayuvarjita sAta karmanI jaghanya abAdhA alpa che, kAraNa ke te aMtarmuhUrta pramANa che. tenAthI abAdhAsthAno ane kaMDakasthAno asaMkhyAtaguNa che, ane paraspara baMne sarakhA che. baMne samAna zI rIte che te batAve che-jaghanya abAdhAthI AraMbhI utkRSTa abAdhAnA carama samaya paryata jeTalA samayo teTalAM abAdhAnAM sthAno che. te A pramANe-eka samaye eka sAthe jeTalI sthiti baMdhAya ane tenI jeTalI abAdhA paDe te abAdhAsthAna kahevAya. jemake-jaghanyasthitibaMdha thato hoya tyAre aMtarmuhUrta pramANa jaghanya abAdhA paDe te paheluM abAdhAsthAna kahevAya. samayAdhika jaghanya abAdhA e bIjuM abAdhAsthAna, be samayAdhika jaghanya abAdhA e trIjuM abAdhAsthAna, e pramANe utkRSTa sthitibaMdhamAM utkRSTa traNa hajAra ke sAta hajArAdi varSa pramANa chelluM abAdhAsthAna che. aMtarmuhUrtanyUna sAta hajAra varasanA jeTalA samaya thAya teTalAM vadhAremAM vadhAre abAdhAsthAno thAya che.. kaMDako paNa teTalA ja thAya che. kAraNa ke utkRSTa abAdhAmAMthI jema jema samaya ocho thato jAya tema tema utkRSTa sthitibaMdhamAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo sthitibaMdha paNa ocho thato jAya che. e pramANe ocho thatAM thatAM eka bAju jaghanya sthitibaMdha Ave. bIjI bAju jaghanya abAdhAsthAna Ave tethI jeTalAM abAdhAsthAno che teTalAM kaMDakasthAno paNa che. A hakIkata pUrve baMdhavidhidvAramAM sthitibaMdhanA adhikAramAM kahela che. tethI ja antarmuhUrta pramANa jaghanya abAdhAthI aMtarmuhUrta nyUna sAta hajAra varasanA samaya pramANa abAdhAsthAno asaMkhyAtaguNa che. tenAthI utkRSTa abAdhA vizeSAdhika che, kAraNa ke jaghanya abAdhAno paNa tenI aMdara samAveza thaI jAya che. tenAthI dalikonI niSeka racanAmAM dviguNahAnirUpa je AMtarAo che te asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke te palyopamanA pahelA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa che. tenAthI niSeka racanAmAM je dviguNahAni thAya che tenA eka AMtarAnA je niSekasthAno che te Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 129 asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA jeTalA samaya thAya teTalA che. tenAthI abAdhAsthAna ane kaMDakasthAnano saravALo asaMkhyAtaguNa che. tenI aMdara abAdhAsthAno to pahelAM kahyAM che. kaMDakasthAno paNa teTalAM ja che te paNa pahelAM kahela che. te baMnenAM samudita sthAno eka AMtarAnAM niSekasthAnothI asaMkhyAtaguNA che. svopajJa TIkAmAM paNa e ja pramANe vyAkhyAna karyuM che. tenI aMdara A pramANe kahyuM che : "gavAdhA ra ni avAdhAnDa samAhAro H tasya cAnana yorkayorapi sthAnamaMtibhAva:' tAtparya e ke abAdhA ane kaMDaka e baMnenI sthAna saMkhyA asaMkhyAta-guNa che. karmaprakRtimAM A kAranA sthAnamAM arthena kaMDaka asaMkhyAtaguNa kahela che. arthena kaMDaka eTale zuM ? tenuM paraMparAne jANanAra maharSio A pramANe vyAkhyAna kare che-jaghanya abAdhAhIna utkRSTa abAdhA vaDe jaghanyasthitihIna utkRSTa sthitine bhAgatAM je bhAga Ave te arthena kaMDaka kahevAya che. ahIM javAbamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa kaMDaka Avaze. kAraNa ke jaghanya abAdhAhIna utkRSTa abAdhAnA jeTalA samayo thAya teTalA jaghanya sthitihIna utkRSTasthitinA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa kaMDako thAya che. kemake eka eka kaMDaka jeTalI sthiti ochI thAya tyAre eka eka samaya abAdhAno ocho thAya che. eTale palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa kaMDakane arthena kahevAya che. tenAthI jaghanyasthitibaMdha asaMkhyAtaguNa che kemake te aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa che. zreNi upara nahi caDelA saMjJIpaMcendriyo jaghanya paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja sthitibaMdha kare che. tenAthI sthitisthAnI saMkhyAtaguNA che. tenI aMdara jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya karmanA kaMIka adhika ogaNatrIsa guNA che, mithyAtva mohanIyanA kaMIka adhika agaNotera guNA che ane nAma tathA gotrakarmanA kaMIka adhika ogaNIsaguNA che. tenAthI utkRSTasthitibaMdha vizeSAdhika che. jaghanyasthiti ane abAdhAno paNa ' tenI aMdara samAveza thAya che mATe. 101-102 1. abAdhA sthAno ane kaMDaka sthAno e dareka aMtarmuhUrta nyUna sAta hajAra varSanA samayapramANa che ane te banneno saravALo karatAM bamaNA thAya. paraMtu ahIM te ekeka sthAno karatAM utkRSTa abAdhA vizeSAdhika kahI ane tyArabAda kula dviguNa hAnisthAno ane eka dviguNahAninA AMtarAnAM niSekasthAno ekekathI asaMkhyAtaguNa batAvI A banne sthAnonA samUhane asaMkhyAtaguNa kahyo che. te kaI rIte ghaTe ? te samajAtuM nathI. A ja sthAne karmaprakRti baMdhanakaraNa gAthA 86mAM arthenakaMDaka kahyuM che. ane banne TIkAkAra maharSioe teno artha "jaghanya abAdhAhIna utkRSTa abAdhA vaDe jaghanyasthitihIna utkRSTa sthitine bhAgatAM je Ave-arthAtu eka samayarUpa abAdhAnI hAni-vRddhimAM je palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa sthitibaMdhanI hAnivRddhi thAya che. teTalo palyopamano asaMkhyAtamo bhAga e pramANe kahela che ane te arthenakaMDaka enA pUrve kahela dviguNahAninA eka AMtarAnAM niSekasthAnonI apekSAe asaMkhyAtaguNa saMbhavI , zake che. ahIM tattva kevalIgamya. paMca02-17 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 paMcasaMgraha-2 paryA. aparyA. saMgInuM sAta karmamAM alpabadutva : jighanya abAdhA. alpa. aMtarmuhUrta ra.abAdhA sthAno asaM.guNa jaghanya abAdhA rahita utkRSTa abAdhAnA samaya pramANa 3. kaMDaka sthAno [(paraspara tulyo jaghanya abAdhA rahita utkRSTa abAdhAnA samaya pramANa 4.|unTa abAdhA. vizeSAdhika jA. abAdhArUpa aMtarmu. nA samayo vaDe adhika traNa hajArAdi varSanA samayapramANa 5. niSekanAM dviguNahAninAM sthAno asaM.guNa palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa 6. dviguNahAninAM eka AMtarAnAM sthAno asaM guNa palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA samaya pramANa 7.abAdhAsthAno+ kaMDakasthAno asaM.guNa TippaNa vAMcI svayaM vicAravuM 8. jaghanya sthitibaMdha asaM.guNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropamapramANa (zreNi vinAnA jIvo AzrayI) sarva sthitisthAno siMkhyAtaguNa | jA. sthitibaMdhanyUna utkRSTa sthitibaMdhanA samayapramANa 10. utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika | | potapotAnA saMpUrNa utkRSTa sthitibaMdha pramANa have AyukarmanA saMbaMdhamAM alpabadutva kahe che- Ausu jahannabAhA jahannabaMdho abAhaThANANi / ukosabAha nANaMtarANi egaMtaraM tatto // 103 // ThiibaMdhaTThANAi ukkosaThiI tao vi abbhahiyA / sannisu appAbahuyaM dasaTThabheyaM imaM bhaNiyaM // 104 // AyuSSu jaghanyAbAdhA jaghanyabandhaH abAdhAsthAnAni / utkRSTAbAdhA nAnAntarANi ekAntaraM tataH // 103 // sthitibandhasthAnAnyutkRSTasthitistato'pyabbhyadhikA / saMjJiSvalpabahutvaM dazASTabhedamidaM bhaNitam // 104 // artha-paryApta asaMjJIpaMcendriya ane paryApta saMjJIpaMcendriya e bannenA AyunI jaghanya abAdhA alpa che, kSullakabhavanA trIjA bhAgathI atyaMta nAnA aMtarmuhUrta pramANa che mATe. tenAthI jaghanyasthitibaMdha saMkhyAtaguNa che, kSullaka bhavarUpa che mATe. tenAthI abAdhAsthAno saMkhyAtaguNA 1. ahIM tathA AgaLa zeSa jIvabhedomAM jaghanyasthitibaMdha zullakabhava pramANa kahyo che te abAdhakALa vinAno batAvyo hoya tema lAge che. anyathA abAdhAkALa sahita kSullakabhava pramANa jaghanya sthitibaMdha Ave. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa che, janya abAdhA rahita pUrva koTIno trIjo bhAga che mATe. tenAthI utkRSTa abAdhA vizeSAdhika che, jaghanya abAdhAno tenI aMdara samAveza thAya che mATe. tenAthI dalikonI niSeka racanAmAM dviguNahAninAM sthAno asaMkhyAtaguNA che, palpopamanA pahelA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa che. mATe tenAthI dviguNahAninA eka AMtarAnAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNa che, palyopamanA asaMkhyAtA vargamULamAM rahela samayapramANa che mATe. tenAthI kula sthitibaMdhasthAno asaMkhyAtaguNa che, tenAthI utkRSTa sthiti vizeSAdhika che, jaghanya sthiti ane abAdhAno tenI aMdara samAveza thaI jAya che mATe. A pramANe paryApta-aparyApta saMkSIpaMcendriyamAM sAta karmonuM daza bhede ane paryApta saMkSIpaMcendriyamAM AyukarmanuM ATha bhede alpabahutva kahyuM. tathA 'tripu' e padanA bahuvacanane anusarIne AyukarmanA alpabahutvamAM paryApta asaMzI paMcendriyane paNa grahaNa karyA che. A alpabahutva pramANe bIjA jIvomAM paNa Agamane anusarIne alpabahutva jANI levuM. te A pramANe-aparyApta asaMjJIpaMcendriya, aparyApta saMjJIpaMcendriya ane paryApta--aparyApta bAdara-sUkSma ekendriya, beindriya, teindriya, carindriya e darekamAM AyunI jaghanya abAdhA alpa che, tenAthI jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che, kSullaka bhavarUpa che mATe. tenAthI abAdhAsthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI utkRSTa abAdhA vizeSAdhika che, tenAthI paNa sthitibaMdhasthAno saMkhyAtaguNA che, jaghanya sthiti nyUna pUrvakoTi pramANa che mATe. tenAthI utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, jaghanyasthiti ane abAdhAno tenI aMdara samAveza thAya che mATe. paryAptA saMzI-asaMzI paMce.nuM AyuH karmamAM alpabahutva : 1. 2. 3. jaghanya abAdhA. jaghanyasthitibaMdha. abAdhA sthAno. 4. | utkRSTa abAdhA. 5. niSekanAM 6. | dviguNahAninAM eka AMtarAnAM sthAno 7. | sarvasthiti sthAno aMtarmuhUrta jaghanya abAdhAsahita kSullakabhava pramANa jaghanya abAdhA rahita pUrvakoTinA trIjA bhAganA samayapramANa vizeSAdhika | pUrvakoTinA trIjA bhAgapramANa dviguNahAninAM sthAno asaM.guNa 8. | utkRSTa sthitibaMdha alpa. saMkhyAtaguNa saMkhyAtaguNa asaM.guNa asa.guNa palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa 131 palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA samayapramANa abAdhArUpa aMtaryu. adhika kSullakabhavanyUna parva kroDanA trIjA bhAge adhika asaMjJIne palya.nA asaMkhyAtamA bhAganA ane saMzIne 33 sAgaropamanA samayapramANa vizeSAdhika | pUrvakroDanA 1 bhAga adhika 33 sAgara.saMjJIne pUrvakroDanA 3 bhAga adhika asaMbhAga/palya asaMjJIne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 paMcasaMgraha-2 tathA paryApta-aparyApta asaMkSIpaMcendriya, carindriya, teIndriya, beindriya, sUkSma-bAdara ekendriyomAM Ayuvarjita sAta karmonA pratyekanAM abAdhAsthAno ane kaMDako alpa che. paraspara baMne tulya che, kAraNa ke te AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa che. tenAthI paryAsaMzI-asaMzI paMce. sivAyanA jIvabhedamAM AyuSkarmanuM alpabadutva : jaghanya abAdhA. alpa. aMtarmuhUrta. jaghanyasthitibaMdha. saMkhyAtaguNa jaghanya abAdhAsahita kSullakabhava pramANa abAdhA sthAno. saMkhyAtaguNa | jadhanya abAdhA sa | jaghanya abAdhA nyUna svaAyunA trIjA bhAganA samayapramANa utkRSTa abAdhA. vizeSAdhika svaAyuSyanA trIjA bhAga pramANa. sthitibaMdhanAM sthAno saMkhyAtaguNa | svaAyuSyanA trIjA bhAge adhika jaghanyasthiti nyUna, pUrvakroDanA samayapramANa. 6. utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika | svaAyuSyanA trIjA bhAge adhika pUrvakroDa varSa . . paryA aparyA. saMjJI sivAyanA 12 jIvabhedamAM 7 karmanuM alpabadutva : kA vizeSAdhika abAdhA sthAno alpa | AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa kaMDaka sthAno (paraspara tulyo AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa jaghanya abAdhA. asaM.guNa aMtarmuhUrta utkRSTa abAdhA. jaghanya abAdhArUpa aMtarmuhUrtathI bRhattara aMtarmuhUrta niSekanAM dviguNahAninAM sthAno asaM.guNa palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa eka dviguNahAninAM AMtarAnAM sthAno | palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA samaya pramANa abAdhAsthAno kaMDakasthAno asaM.guNa saMjJIparyA.mAM A ja sthAne kahela TippaNa jovI. sthitisthAno asaM.guNa eke.mAM palya.nA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa zeSamAM palya nA saMkhyAtamA bhAganA samayapramANa 9. jadhanya sthitibaMdha | asaM. guNa | eke.mAM palya.no asaMkhyAtamo bhAga nyUna Adi sAgaropama pramANa zeSamAM palyano saMkhyAtamo bhAga nyUna-, 6, , 1% Adi sAgaropamapramANa. 10. utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika | eke.mAM sAgaropamAdi pramANa zeSamAM , 10, 11, 1La sAgaropamAdi pramANa. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa jaghanya abAdhA asaMkhyAtaguNa che, aMtarmuhUrtapramANa che mATe. tenAthI utkRSTa abAdhA vizeSAdhika che, kAraNa ke tenI aMdara jaghanya abAdhAno paNa samAveza thAya che. tenAthI dalikonI niSeka racanAmAM dviguNahAni sthAno asaMkhyAtaguNa che. tenAthI dviguNahAninA eka AMtarAnAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNa che. tenAthI abAdhAsthAno ane kaMDakasthAno saravALe asaMkhyAtaguNa che. tenAthI sthitisthAno asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke te ekendriya ane zeSa beindriyAdi jIvo AzrayIne anukrame palyopamanA asaMkhyAtamA tathA palyopamanA saMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa che. tenAthI jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa che, kAraNa ke te ekendriyamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna sAgaropamAdipramANa che ane beindriyAdi jIvomAM palyopamanA saMkhyAtamA bhAga nyUna pacIsa, pacAsa Adi sAgaropamAdi pramANa che. tenAthI utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, kAraNa ke te ekendriyone potAnA jaghanya sthitibaMdhathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge adhika ane zeSa jIvone palyopamanA saMkhyAtamA bhAge adhika che. A pramANe alpabahutva kahyuM. 103-104. 133 have sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyasthAnono vicAra kare che. tenI aMdara traNa anuyogadvAra che. 1. sthitisamudAhAra, 2. prakRtisamudAhAra ane, 3. jIvasamudAhAra. samudAhArano artha pratipAdana karavuM e che. pratyeka sthitisthAnake tenA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAyonuM je pratipAdana te sthitisamudAhAra kahevAya che. tenA paNa traNa anuyogadvAra che. te A pramANe--1. pragaNanA-adhyavasAyanI saMkhyAnI gaNatarI, 2. anukRSTi, 3. tIvra-maMdatA. temAM prathama pragaNanAno vicAra kare che-- ThiThANe ThiThANe ajjhavasAyA asaMkhalogasamA / sthitisthAne sthitisthAne adhyavasAyA asaMkhyalokasamAH / artha--pratyeka sthitisthAne tenA baMdhamAM hetubhUta asaMkhyalokAkAza pradezapramANa adhyavasAyo hoya che. TIkAnu--eka samaye eka sAthe jeTalI sthiti baMdhAya te sthitisthAnaka kahevAya. jemakejonyasthiti e paheluM sthitisthAnaka, samayAdhika jaghanyasthiti e bIjuM sthitisthAnaka, ema jaghanyasthitithI AraMbhI utkRSTasthiti sudhInA jeTalA samayo thAya temAM jaghanyasthitinuM eka sthitisthAna umerIe teTalAM dareka karmonAM sthitisthAnako thAya che. eka eka sthitisthAnaka bAMdhatA tenA baMdhamAM hetubhUta kaSAyodayajanya adhyavasAyo aneka jIvonI apekSAe asaMkhyalokAkAza pradezapramANa hoya che. pahelAM phiALe phiALe jatAyA gasaMvato samA' e gAthAmAM A ja hakIkata kahI che paraMtu tyAM kaSAyodaya sthAnamAM rasabaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyono mukhyatve vicAra che. ane ahIM sthitisthAnakanA ja hetubhUta adhyavasAyono mukhyatve vicAra che. te adhyavasAyono anaMtaropanidhA vaDe ane paraMparopanidhA vaDe ema be rIte vicAra thaI zake che temAM prathama anaMtaropanidhA vaDe vicAra kare che-- kamaso visesaahiyA sattaNhAussasaMkhaguNA // 105 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kramazo vizeSAdhikAH saptAnAmAyuSo'saMkhyaguNAH // 105 // artha--sAta karmomAM anukrame vizeSAdhika che ane AyukarmamAM asaMkhyAtaguNa adhyavasAyo che. paMcasaMgraha-2 TIkAnu--Ayu sivAya sAta karmonAM bIjA Adi sthitisthAno bAMdhatA tenA baMdhamAM hetubhUta adhyavasAyo anukrame vadhAre vadhAre hoya che ane AyumAM anukrame asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa hoya che. te A pramANe--jJAnAvaraNIya karmanI jaghanyasthiti bAMdhatA te sthitibaMdhamAM hetubhUta kaSAyodayajanya AtmapariNAmanI saMkhyA aneka jIvonI apekSAe asaMkhyAtAlokAkAza pradezapramANa hoya che, ane te pachInA sthitisthAnanI apekSAe alpa che. teTalA adhyavasAyothI eka ja sthitisthAna baMdhAya che. tenAthI samayAdhika bIjuM sthitisthAna bAMdhatA vizeSAdhika adhyavasAyo hoya che, tenAthI trIjuM sthitisthAna bAMdhatA vizeSAdhika hoya che. A pramANe pUrva pUrva sthitisthAnakomAM tenA baMdhamAM hetubhUta je adhyavasAyo che tenAthI uttara uttara sthitisthAnamAM vizeSAdhika-vizeSAdhika karatA tyAM sudhI javuM yAvat utkRSTa sthitisthAna Ave. A pramANe darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, nAma, gotra ane aMtarAya karmanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM. AyukarmanI jaghanyasthiti bAMdhatA tenA baMdhamAM hetubhUta aneka jIvonI apekSAe asaMkhyalokAkAza pradezapramANa kaSAyodayajanya adhyavasAyo hoya che. pachInA sthitibaMdhanI apekSAe te alpa che. tenAthI bIjI samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA asaMkhyAtaguNA che, tenAthI trIjuM sthitisthAna bAMdhatA asaMkhyAtaguNA che. A pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvat utkRSTa sthitisthAna Ave. Ayu sivAya sAta karmomAM pUrva pUrva sthAnakathI uttara uttara sthAnakamAM thoDA thoDA vadhe che ane AyukarmamAM pUrva pUrva sthAnakathI uttara uttara sthAnakamAM asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa vadhe che. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe vicAra karyo. 105 - have paraMparopanidhA vaDe vicAre che. pallAsaMkhasamAo gaMtUNa ThiIo hoMti te duguNA / sattaNhajjhavasAyA guNagArA te asaMkhejjA // 106 // palyAsaMkhyasamAH gatvA sthitIH bhavanti te dviguNAH / saptAnAmadhyavasAyAH guNakArANi tAnyasaMkhyeyAni // 106 // artha--sAta karmamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalAM sthitisthAno oLaMgIne adhyavasAyo bamaNA thAya che. AvAM dviguNavRddhisthAno asaMkhyAtA thAya che. TIkAnu--Ayu vinA sAta karmonI jaghanyasthiti bAMdhatA sthitibaMdhamAM hetubhUta kaSAyodayajanya je adhyavasAyo che tenI apekSAe jaghanyasthitithI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayapramANa sthitisthAno oLaMgIne pachI je sthitisthAna Ave temAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 135 bamaNA adhyavasAyo thAya che. tyAMthI vaLI teTalAM ja sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAna Ave tenI aMdara bamaNA adhyavasAyo thAya che. A pramANe dviguNavRddhi tyAM sudhI kahevI yAvat utkRSTa sthiti Ave. A pramANe je dviguNavRddhi sthAno thAya che te asaMkhyAtA che. te ja kahe che-eka aMgula pramANa kSetramAM rahelA AkAzapradezanA pahelA vargamULanA kula keTalA chedanako thAya--chedanaka eTale ardhA ardhA bhAga-te chedanakonA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA chedanako hoya tenI jeTalA AkAzapradeza pramANa saMkhyA thAya teTalAM dviguNavRddhisthAno thAya che. karmaprakRtimAM kahyuM che ke "nAaMtarAna aMgunamUnarjIyamasaMvatano' aMgula pramANa kSetranA AkAza pradezanA pahelA vargamULanA kula chedanakonA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA chedanako hoya tenI saravALe je pradezasaMkhyA thAya teTalAM dviguNavRddhisthAno thAya che. dviguNavRddhisthAno thoDAM che ane dviguNavRddhisthAnanI vaccenA eka AMtarAnAM sthitisthAno asaMkhyAtaguNa che. A pramANe pragaNanA kahI. - have anukRSTi kahe che-sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAyonI anukRSTi thatI nathI, kAraNa ke pratyeka sthitisthAnakamAM tenA baMdhamAM hetubhUta navA ja adhyavasAyo hoya che, jemake, jJAnAvaraNIyanI jaghanyasthiti bAMdhatA je adhyavasAyo che te mAMheno eka paNa adhyavasAya samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA hoto nathI paraMtu saghaLA navA ja-bIjA ja hoya che. be samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA paNa anya ja hoya che. e pramANe utkRSTa sthiti parvata kahevuM. A ja rIte saghaLAM karmonA saMbaMdhamAM jANavuM. have tIvramaMdatA jaNAvavAno avasara che paraMtu te AgaLa upara kaheze. A pramANe sthitisamudAhAra-sthitisthAnakomAM adhyavasAyonuM jANavuM. have prakRti samudAhAra eTale pratyeka karmonA baMdhamAM hetubhUta keTalA adhyavasAyo hoya te kahe che. tenI aMdara be anuyogadvAra che, te A pramANe-1. pramANAnugama-saMkhyAno vicAra * ane alpabadutva. temAM pahelAM pramANAnugAmano vicAra kare che-jJAnAvaraNIyakarmanAM saghaLAM sthitisthAnakonA adhyavasAyonI kula saMkhyA asaMkhyAtA lokAkAzapradezapramANa che. A pramANe saghaLAM karmomAM jANavuM. 106. have alpabadutva kahe che - ThiidIhAe kamaso asaMkhaguNaNAe hoMti pagaINaM / ajjhavasAyA AuganAmaTumaduvihamohANaM // 107 // sthitidairdhyAt kramazaH asaMkhyaguNanayA bhavanti prakRtInAm / adhyavasAyA AyurnAmASTamadvividhamohAnAm // 107 // artha karmonI dIrghasthitine anusarI anukrame asaMkhyAtaguNa adhyavasAyo hoya che. Ayu, nAma, aMtarAya, cAritra mohanIya ane darzanamohanIyamAM anukrame asaMkhyAtaguNa * adhyavasAyo hoya che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 paMcasaMgraha-2 TIkAnu- je karmanI je anukramathI moTI sthiti che te kramathI tenA asaMkhyaguNA adhyavasAyo hoya che. te A pramANe-AyuSyakarmanA baMdhamAM hetubhUta sthitibaMdhanA adhyavasAyo alpa che. tenAthI nAmakarmanA ane tenI samAna sthiti hovAthI gotrakarmanA asaMkhyAtaguNA che. gAthAmAM nAmakarmanuM grahaNa gotrakarmanuM upalakSaka che tethI sarakhI sthitivALAM anya karmo paNa grahaNa karI levAnAM che. anyatra paNa ema ja samajavuM. zaMkA-AyukarmanI aMdara pUrva pUrvathI uttarottara dareka sthitisthAnamAM tabaMdhahetubhUta asaMkhyAta asaMkhyAtaguNA adhyavasAyo thatA jAya che ane nAma tathA gotrakarmanA pratyeka sthitisthAnakamAM vizeSAdhika vizeSAdhika thAya che, to pachI AyukarmanA adhyavasAyothI nAma ane gotrakarmanA adhyavasAyo asaMkhyAtaguNA kema thAya ? AyukarmanAM sthitisthAnothI nAma ane gotrakarmanAM sthitisthAno ghaNAM hovAthI kadAca vizeSAdhika thAya. uttara-AyukarmanI jaghanyasthiti bAMdhatA tabaMdhahetubhUta adhyavasAyo ghaNA ja thoDA che. ane nAma tathA gotrakarmanI jaghanyasthiti bAMdhatA tabaMdhahetubhUta adhyavasAyo ghaNA ja vadhAre che. vaLI AyukarmathI nAma ane gotrakarmanAM sthitisthAno paNa ghaNAM ja vadhAre che tethI AyukarmanA pratyeka sthitisthAnamAM asaMkhyAtaguNa krame adhyavasAyo vadhavA chatAM ane nAma tathA gotramAM pratyeka sthitisthAnamAM vizeSAdhika vizeSAdhika thavA chatAM saravALe AyukarmanA sthitibaMdhAdhyavasAyothI nAma ane gotrakarmanA sthitibaMdhAvyavasAyo asaMkhyAtaguNA ja thAya che, mATe ahIM kaMI doSa nathI. nAma ane gotrakarmanA sthitibaMdhAdhyavasAyothI AThamA aMtarAyakarmanA ane tenI samAna sthitivALA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya tathA vedanIya karmanA sthitibaMdhAdhyavasAyo asaMkhyAtaguNA che. zaMkA-nAma ane gotranI vIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che. jJAnAvaraNIyAdi cAra karmanI trIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che. nAma-gotrakarmathI daza koDAkoDI sAgaropama mAtra vadhAre che teTalAmAM nAma gotrakarmanA sthitibaMdhAdhyavasAyothI jJAnAvaraNIyAdinA asaMkhyAtaguNA zI rIte thAya? uttara-jo ke nAma-gotrathI jJAnAvaraNIyAdinI sthiti doDhI che chatAM sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo asaMkhyAtaguNA ja hoya che. kAraNa ke pahelAM kahevAmAM AvyuM che ke-pUrva pUrva sthitisthAnothI uttarottara sthitisthAnomAM evI kramathI adhyavasAyo vadhe che ke palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAnako oLaMgI jaIe eTale bamaNA thAya, vaLI teTalA oLaMgIe eTale bamaNA thAya. A pramANe hovAthI mAtra eka palyopama pramANa sthitisthAnako oLaMgavAthI ja asaMkhyAtaguNA thAya kAraNa ke eka palyopamamAM palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA khaMDa asaMkhyAtA thAya-to pachI daza koDAkoDI sAgaropamane aMte zA mATe asaMkhyAta guNA na thAya ? arthAt thAya ja. jJAnAvaraNIyAdinA sthitibaMdhAdhyavasAyothI kaSAya mohanIyanA asaMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa darzanamohanIyanA sthitibaMdhAvyavasAyo asaMkhyAtaguNA che. A pramANe prakRtisamudAhAra Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 137 varNavyo. 107 have sthitisamudAhAramAMnA viSayamAM tIvramaMdatA AgaLa kahIzuM ema pahelAM kahyuM hatuM. have te tIvramaMdatA kahe che savvajahannassa rasAdaNaMtaguNio ya tassa ukkoso / ThiDbaMdhe ThiibaMdhe ajjhavasAo jahAkamaso // 108 // sarvajaghanyasya rasAt anantaguNitazca tasyotkRSTaH / sthitibandhe sthitibandhe adhyavasAyo yathAkramazaH // 108 // artha sarva jaghanya sthitibaMdhanA sarva jaghanya rasathI teno ja utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. A pramANe pratyeka sthitisthAnakamAM anukrame anaMtaguNa kahevo. TIkAnu-sauthI ochAmAM ocho sthitibaMdha karatA sthitibaMdhanA hetubhUta je jaghanya adhyavasAya che teno saMklezarUpa ke vizuddhirUpa rasa-svabhAva-sAmarthya alpa che tenAthI te ja sthitabaMdhanA hetubhUta utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa sAmarthyavALo hoya che. ahIM rasano svabhAva ke sAmarthya evo artha thAya che. tAtparya e ke jaghanya adhyavasAyathI utkRSTa adhyavasAya teTalo tIvra che. e pramANe pratyeka sthitibaMdhe sthitibaMdhanA hetubhUta jaghanya-utkRSTa adhyavasAyo ukta prakAre anaMtaguNa tIvra kahevA. te A pramANe-jJAnAvaraNIyanI jaghanyasthiti bAMdhatA sthitibaMdhanA hetubhUta jaghanya adhyavasAya maMda prabhAvavALo che. tenAthI te ja jaghanyasthiti bAMdhatA sthitibaMdhamAM hetubhUta utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa sAmarthyavALo che. tenAthI samayAdhika jaghanyasthiti bAMdhatA sthitibaMdhamAM hetubhUta jaghanya adhyavasAya anaMtaguNa sAmarthyavALo che. tenAthI te ja samayAdhika jaghanya sthitibaMdhamAM hetubhUta kaSAyodaya-jaghanya utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa sAmarthyavALo che. A pramANe dareka sthitisthAne jaghanya-utkRSTa sthitibaMdhAdhyavasAyasthAnane anaMtaguNa kahetA tyAM sudhI javuM yAvatuM utkRSTasthitibaMdhamAM hetubhUta chello sarvotkRSTa kaSAyodaya-janya adhyavasAya anantaguNa sAmarthyavALo thAya. ahIM sthitibaMdhanA adhyavasAyasthAnonI anukRSTi thatI nathI kAraNa ke pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye navA ja kaSAyodayajanya adhyavasAyo hoya che. tethI ja eka ja sthitibaMdhamAM paNa jaghanyathI utkRSTa sthitibaMdhAvyavasAyasthAna anaMtaguNa sAmarthyavALuM kahevAmAM Ave che. A pramANe sthitisamudAtAra pUrNa rIte kahyo ane prakRti samudAhAra paNa kahyo. 108 have jIva samudAhAra eTale jIvanA viSayamAM sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyonuM pratipAdana kare che- dhuvapagaI baMdhatA cauThANAI subhANa iyarANaM / do ThANagAi tivivaM saTTANajahannagAIsu // 109 // paMca02-18 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 paMcasaMgraha-2 dhruvaprakRtIbaMdhnantaH catuHsthAnAdi zubhAnAmitarAsAm / dvisthAnakAdi trividhaM svasthAnajaghanyakAdiSu // 109 // artha dhruvabaMdhinI prakRtio bAMdhatA zubhaprakRtiono catuHsthAnakAdi traNa prakArano rasa bAMdhe che, ane azubha prakRtiono be sthAnakAdi traNa prakArano rasa bAMdhe che. A rIte rasano baMdha svayogya jaghanyAdi sthiti bAMdhatA pravarte che. TIkAnu-jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, mithyAtvamohanIya, soLa kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArmaNa, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, nirmANa ane aMtarAya paMcakarUpa suDatALIsa dhruvaprakRtione bAMdhatA parAvartamAna sAtavedanIya, devadrika, manuSyaddhika, paMcendriyajAti, vaikriyaddhika, audArikadrika, AhArakaddhika, samacaturagnasaMsthAna, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, trasadazaka, prazastavihAyogati, tIrthakara nAmakarma, narakAyu vinA traNa Ayu, ane uccagotra cotrIsa punyaprakRtiono catuHsthAnaka, tristhAnaka ane dvisthAnaka rasabaMdha kare che. te ja pUrvokta dhruvaprakRtio bAMdhatA jo parAvartamAna azAtAvedanIya, vedatraya, hAsya, rati, zoka, arati, narakAyu, narakaddhika, tiryaddhika, paMcendriya jAti vinA zeSa cAra jAti, prathama saMsthAna vinA zeSa pAMca saMsthAna, prathama saMghayaNa vinA zeSa pAMca saMghayaNa, aprazasta vihAyogati, sthAvaradazaka ane nIcagotrarUpa ogaNacALIsa prakRtio bAMdhe to teono dvisthAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka rasabaMdha kare che. A pramANe dhruvaprakRti bAMdhatA upara parAvartanamAna punya tathA pApa prakRtiono je rasabaMdha kahyo te potapotAne yogya jaghanya ke utkRSTa sthiti bAMdhatA thAya che ema samajavuM. e ja saMbaMdhamAM vizeSa vicAra A pramANe che-dhruvabaMdhi prakRtionI jaghanyasthiti bAMdhatA parAvartamAna je zubha prakRtio baMdhAya che teno catuHsthAnaka rasaMbaMdha kare che, ane je parAvartamAna azubha prakRtio baMdhAya che teno kristhAnaka rasabaMdha kare che, kAraNa ke traNa Ayu vinA koIpaNa prakRtiono jaghanya sthitibaMdha prazasta pariNAma thAya che. ane prazasta pariNAma hovAthI punyaprakRtiono catuHsthAnaka ane pApa prakRtiono dvisthAnaka rasabaMdha thAya che. jema jema pariNAmanI malinatA thatI jAya che tema tema sthitibaMdha vadhAre vadhAre thato jAya che tyAre mukhyaprakRtiomAM rasabaMdha maMdamaMda thato jAya che ane pApa prakRtiomAM rasabaMdha vadhAre vadhAre thato jAya che. jayAre utkRSTa sthitibaMdha kare che tyAre pApa prakRtiono catuHsthAnaka rasabaMdha thAya che ane punyaprakRtiono tathAsvabhAve be sthAnaka rasabaMdha thAya che. A pramANe sthitibaMdha jema jema ocho thAya tema tema punyaprakRtionA rasanI vRddhi ane pApaprakRtionA rasanI hAni thatI jAya che. A ja krame sthitibaMdhane anusarI rasabaMdha kevI rIte vadhe che te kahe che hyuvabaMdhi prakRtionI ajaghanya sthiti bAMdhatA parAvartamAna zubha prakRtiono athavA azubha prakRtiono tristhAnaka rasabaMdha kare che. ahIM baMneno samAna rasabaMdha thAya che tema samajavAnuM nathI paraMtu Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 139 jyAre apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya manda hoya tyAre punyano tIvra tristhAnaka ane pApano maMda tristhAnaka rasabaMdha thAya che, ane jema jema te kaSAya tIvra thato jAya tema tema punyano maMda maMda tristhAnaka ane pApano tIvra tIvra tristhAnaka rasabaMdha thato jAya che. tristhAnaka rasabaMdhanA asaMkhya prakAra hovAthI A hakIkata ghaTI jAya che. dhruvabaMdhinI prakRtionI utkRSTa sthiti bAMdhatA parAvartamAna puca prakRtiono dhisthAnaka rasabaMdha ane azubha prakRtiono catuHsthAnaka rasabaMdha kare che. ahIM paNa jema jema kaSAyanuM baLa vadhatuM jAya tema tema sthitibaMdha vadhAre, punyano rasa maMda ane pApano tIvra rasabaMdha thAya che ema samajavAnuM che. A ja kAraNathI punya prakRtiono catuHsthAnakAdi trividha rasabaMdha kahyo ane pApa prakRtiono dvisthAnakAdi trividha rasabaMdha kahyo. kAraNa ke jyAre punya pravRtiono catuHsthAnaka rasabaMdha thato hoya tyAre pariNAma atizaya nirmaLa hoya che te vakhate sthitibaMdha jaghanya thAya ane pApa prakRtiono eka sthAnaka ke be sthAnaka rasabaMdha thAya. jayAre punya prakRtiono tristhAnaka rasabaMdha thAya tyAre zubha pariNAmanI maMdatAne laI sthitibaMdha ajaghanya-madhyama thAya ane pApa prakRtiono tristhAnaka rasabaMdha thAya. jayAreM puca prakRtiono dristhAnaka rasabaMdha thAya tyAre pariNAmanI kliSTatA hovAthI sthitibaMdha utkRSTa thAya tathA pApa prakRtiono catuHsthAnaka rasabaMdha thAya che. sthitibaMdha tathA rasabaMdhano AdhAra kaSAya para che. jema jema kaSAya tIvra tema tema sthitibaMdha vadhAre, punyamAM rasa maMda ane pApamAM tIvra rasabaMdha thAya che. e niyama pramANe jyAre anaMtAnubaMdhI kaSAya tIvra rUpamAM hoya tyAre sthitibaMdha utkRSTa, pApa prakRtiomAM rasa tIvra- catuHsthAnaka ane punyamAM rasa maMda-tathAsvabhAve be sthAnaka thAya che, jema jema te kaSAya ghaTato jAya tema tema pApamAM rasa maMda, punyamAM vadhAre ane sthitibaMdha ocho thato jAya che. apratyAkhyAnAvaraNIya tIvra rUpamAM hoya tyAre sthitibaMdha madhyama, punyamAM tristhAnaka ane pApamAM paNa tristhAnaka rasabaMdha thAya che, te kaSAya paNa jema jema ghaTato jAya tema tema punya prakRtionA rasamAM vRddhi ane pApanA rasamAM hAni thatI jAya che. pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya jyAre tIvra rUpamAM hoya tyAre sthitibaMdha pUrvanA karatAM kama, punyano catuHsthAnaka rasabaMdha ane pApano be sthAnaka rasabaMdha thAya che. te paNa kaSAyanA ghaTavAthI ghaTato jAya che. saMjavalanakaSAya jyAre tIvra rUpamAM hoya tyAre sthitibaMdha pUrvanAthI kama, punyano catuHsthAna rasabaMdha paraMtu pUrNathI ghaNo vadhAre ane pApano be sthAnaka rasabaMdha thAya che. tenuM baLa paNa jema jema ghaTatuM jAya che tema tema punyano catuHsthAnaka rasa vadhato jAya che ane pApano be sthAnaka ke eka sthAnaka rasabaMdha thAya che. chevaTe dazamA guNasthAnakanA aMta samaye kaSAya atyaMta maMda hovAthI punyano atyaMta utkRSTa ane pApano atyaMta hIna rasabaMdha thAya che. A pramANe kaSAyanI tIvra maMdatA para sthiti-rasabaMdhanI tIvra maMdatA avalaMbe che. 109 have dhruva prakRtionI jaghanyAdi sthiti bAMdhatA puca prakRtionA catuHsthAnakAdi rasabaMdha Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 paMcasaMgraha-2 karanArA ane pApa prakRtionA kisthAnakAdi rasabaMdha karanArA jIvonA viSayamAM alpabadutva kahe che- cauduThANAi subhAsubhANa baMdhe jahannadhuvaThiisu / thovA visesaahiyA puhattaparao visesUNA // 110 // catuHdvisthAnAdau zubhAzubhAnAM bandhe jaghanyadhuvasthitiSu / stokA vizeSAdhikAH pRthaktvaparato vizeSonAH // 110 // artha-puca prakRtiono catuHsthAnaka ane pApa prakRtiono be sthAnaka rasabaMdha thato hoya tyAre dhruva prakRtionI jaghanya sthiti bAMdhanArA jIvo alpa hoya che, pachI pachInI sthiti bAMdhanArA jIvo kramazaH vadhAre vadhAre hoya che. zatapRthakta sAgaropama pachInAM sthAnakomAM alpa alpa hoya che. TIkAnu-parAvartamAna zubha prakRtiono cauThANiyo ane parAvartamAna azubha prakRtiono beThANiyo rasa bAMdhatA je jIvo dhruvabaMdhi pravRtionI jaghanya sthiti bAMdhe che te thoDA che, tyArapachInI bIjI sthiti jeo bAMdhe che te vizeSAdhika che, trIjI sthiti bAMdhanArA vizeSAdhika che, e pramANe uttarottara tyAM sudhI kahevuM yAvat seMkaDo pRthakta sAgaropama pramANa sthitio jAya. ahIM 'pRthakva' zabda bahutavAcI hovAthI tAtparya A pramANe che ghaNA seMkaDo sAgaropamapramANa sthitimAM jAya tyAM sudhI anukrame eka eka sthiti sthAne vizeSAdhika vizeSAdhika jIvo kahevA. tyArapachIthI vizeSahIna vizeSahIna kahevA. ane te paNa eka eka sthitisthAnake vizeSahIna vizeSahIna aneka seMkaDo sAgaropama sudhI kahevA. parAvartamAna zubha athavA azubha prakRtiono traNaThANio rasa bAMdhatA te samaye jeTalI sthiti baMdhAI zake teTalI dhruvabaMdhi pravRtionI jaghanya sthiti bAMdhanArA jIvo thoDA che, tyArapachInI bIjI sthiti bAMdhanArA vizeSAdhika, trIjI sthiti bAMdhanArA vizeSAdhika, e pramANe uttarottara vizeSAdhika vizeSAdhika tyAM sudhI kahevuM yAvatu ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa sthitio jAya. tyArapachI eka eka sthitisthAnake vizeSahIna vizeSahIna kahevA, te paNa seMkaDo sAgaropama pramANa sthitisthAnaka sudhI kahevA. parAvartamAna zubha prakRtiono beThANiyo rasa ane parAvartamAna azubha prakRtiono cauThANiyo rasa bAMdhatA dhruvabaMdhi pravRtionI svabhUmikAne anusarI jaghanya sthiti bAMdhanArA eTale ke te vakhate jeTalI sthiti baMdhAI zake teTalI sthiti bAMdhanArA jIvo alpa che, tyArapachInI bIjI sthiti bAMdhanArA vizeSAdhika che, tyArapachInI trIjI sthiti bAMdhanAra vizeSAdhika che, e pramANe tyAM sudhI kahevuM yAvatu ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa sthitio jAya. tyArapachInI sthiti bAMdhanArA jIvo uttarottara hIna hIna che. te paNa uttarottara sthitiomAM vizeSahIna vizeSahIna seMkaDo sAgaropama pramANa sthitisthAnaka paryata kahevuM. A pramANe anaMtaropanidhA vaDe vicAra karyo. 110 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa have paraMparopanidhA vaDe vicAra karatAM kahe che-- pallAsaMkhiyamUlA gaMtuM duguNA havaMti addhA ya / nANA guNahANINaM asaMkhaguNamegaguNavivaraM // 111 // palyA'saMkhyeyamUlAni gatvA dviguNA bhavanti arthAzca / nAnAguNahAnInAmasaMkhyaguNamekaM guNavivaram // 111 // 141 artha--palyopamanA asaMkhyAtA vargamULo oLaMgIne tyArapachInA sthAnakamAM bamaNA bamaNA jIvo zatapRthaktva sAgaropama paryaMta thAya che. tyArapachIthI teTalAM sthAnako oLaMgIne ardhA thAya che. guNavRddhi ane guNahAninAM sthAnako alpa che, ane guNavRddha ke guNahInanA AMtarAnAM sthAno asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu--parAvartamAna punya prakRtiono cauThANiyo ane pApa prakRtiono beThANiyo 2sa bAMdhatA je jIvo dhruvabaMdhi prakRtionI jaghanya sthiti bAMdhe che, tenI apekSAe te jaghanya sthitithI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtA vargamULomAM jeTalA samayo hoya teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAnaka Ave tenA bAMdhanArA jIvo bamaNA hoya che. vaLI paNa tyAMthI teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAna Ave tenA bAMdhanArA jIvo bamaNA hoya che. A pramANe teTalAM teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachI pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA bamaNA bamaNA jIvo tyAM sudhI kahevA yAvat seMkaDo sAgaropama pramANa sthitisthAno jAya. tyArapachInA sthitisthAnathI AraMbhI palyopamanA asaMkhyAtA vargamULa pramANa sthitisthAno oLaMgI pachI je sthitisthAna Ave temAM dviguNavRddhanA chellA sthAnakanI apekSAe ardhA jIvo hoya che. tyAMthI vaLI teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo ardhA hoya che. e pramANe ardhA ardha tyAM sudhI kahevA yAvat ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa sthitisthAno jAya. saMghaLA maLI dviguNavRddhinA ane dviguNahAninAM keTalAM sthAnako thAya ? e praznanA uttaramAM kahe che--palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa thAya che. je sthAnakamAM dviguNavRddha ke dviguNahIna jIvo hoya che, te sthAnako have pachInA sthAnakanI apekSAe alpa che. kemake te palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samayapramANa che. tenAthI dviguNavRddha ke dviguNahInanA eka AMtarAmAM asaMkhyAtaguNA sthitisthAno che. kAraNa ke palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA samaya pramANa che. A pramANe parAvartamAna zubha ke azubha prakRtiono traNa ThANiyo rasa bAMdhanArA tathA parAvartamAna zubha prakRtiono beThANiyo ane azubha parAvartamAna prakRtiono cauThANiyo rasa bAMdhanArA jIvonA viSayamAM paNa alpabahutva kahevuM. ahIM zubha athavA azubha parAvartamAna prakRtionA rasabaMdhanA viSayamAM anAkAra upayoge beThANiyA rasano baMdha thAya che ema samajavuM. A hakIkata anusRSTi samajavAthI samajI zakAya che. "te ane anya" e pramANe jyAM sudhI adhyavasAyonI anukRSTi thAya che temAMnA je Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 adhyavasAyo vaDe beThANiyo rasa baMdhAya che te anAkAropayoga vaDe baMdhAI zake che. 111 have saghaLAM sthitisthAnonuM alpabahutva kahe che-- 142 cauThANAI javamajjha hiuvariM subhANa ThiibaMdhA / saMkhejjaguNA ThiThANagAI asubhANa mIsA ya // 112 // catuHsthAnAdInAM yavamadhyAdadha upari zubhAnAM sthitibandhau / saMkhyeyaguNAni sthitisthAnAni azubhAnAM mizrANi ca // 112 // arthacAra sthAnakAdi rasa yogya sthitisthAnakonA yavamadhyanI nIce ane uparanAM sthitisthAno anukrame saMkhyAtaguNA che. zubha-azubha prakRtiono jaghanya sthitibaMdha krame saMkhyAtaguNa ane vizeSAdhika che ane tenAthI azubha prakRtionA dvisthAnakAdi rasayogya sthitisthAnonA yavamadhyanI nIce-uparanAM sthitisthAno ane mizra sthitisthAno saMkhyAtaguNA che. TIkAnu--jeTalAM ane je sthitisthAnakone bAMdhato AtmA cauThANiyo rasabaMdha kare che tenuM je yavamadhya te catuHsthAnaka rasa yavamadhya kahevAya che. A pramANe tristhAnakarasa yavamadhya ane dvisthAnaka2sa yavamadhya mATe paNa samajavuM. parAvartamAna punya prakRtionA catuHsthAnakarasa yavamadhyanI nIcenAM sthitisthAno alpa che, tenAthI catuHsthAnaka rasa yavamadhyanI uparanAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI parAvartamAna zubha prakRtionA tristhAnaka rasa yavamadhyanI nIcenAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI tristhAnaka rasa yavamadhyanI uparanAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI parAvartamAna punya prakRtionA dvisthAnaka rasa yavamadhyanI nIcenA ekAMta sAkAropayoga vaDe baMdhAtAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI dvisthAnakarasa yavamadhyanI nIcenAM paraMtu ekAMta sAkAropayoga vaDe je sthitisthAno baMdhAya che tenI uparanA sAkAra ane anAkAra ema mizra upayoga vaDe baMdhAtAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa dvisthAnakarasa yavamadhyanI uparanAM mizra sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa parAvartamAna punya prakRtiono jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNo che. tenAthI parAvartamAna azubha prakRtiono jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenAthI paNa parAvartamAna azubha prakRtionA dvisthAnaka rasa yavamadhyanI nIcenA ekAMta sAkAropayoga vaDe baMdhAtAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa dvisthAnaka rasa yavamadhyanI nIcenA paraMtu ekAMta sAkAropayoga vaDe ja baMdhAya che tenI uparanA mizra-sAkAra ane anAkAra ema baMne upayoga vaDe baMdhAtAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa te ja parAvartamAna azubha prakRtionA dvisthAnaka rasa yavamadhyanI uparanAM mizra sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, (tenAthI uparanA ekAMta sAkAropayoga yogya sthitisthAno saMkhyAtaguNA che,) tenAthI paNa te ja parAvartamAna azubha prakRtionA tristhAnakarasa yavamadhyanI nIcenAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI tristhAnaka2sa yavamadhyanI uparanAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI parAvartamAna azubha prakRtionA catuHsthAnaka 2sa yavamadhyanI nIcenAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa 143 tenAthI paNa catuHsthAnaka rasa yavamadhyanI uparanI DAyasthiti saMkhyAtaguNI che. ahIM DAyasthiti eTale je sthitisthAnakathI apavartana karaNa vaDe utkRSTa sthitine prApta thAya teTalI sthiti DAyasthiti kahevAya che. tenAthI paNa aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti saMkhyAtaguNI che, tenAthI paNa parAvartamAna punya pravRtionA dvisthAnaka rasa yavamadhyanI uparanAM je mizra sthitisthAno che tenI uparanA ekAMta sAkAropayoga yogya sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa parAvartamAna punya prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. tenAthI paNa parAvartamAna azubha prakRtionI baddha DAyasthiti vizeSAdhika che. baddha DAyasthiti eTale je sthitisthAnaka bAMdhIne AtmA maMDukavuti nyAye DAya-phALa mArIne utkRSTa sthiti bAMdhe tyArathI AraMbhI tyAM sudhInI sthiti baddha DAyasthiti kahevAya che. aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha karIne paryApta saMjJI paMcendriya AtmA anaMtara samaye utkRSTa sthitibaMdha karI zake che mATe aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa sthiti baddha DAyasthiti kahevAya che. tenAthI paNa parAvartamAna azubha prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che.' - have gAthAno akSarArtha kaI rIte karavo te kahe che-catuHsthAnAdi-parAvartamAna zubha prakRtionA cauThANiyA, triThANiyA ane beThAriyA rasavALA darekanA yavamadhyanI nIcenAM ane uparanAM sthitisthAno anukrame saMkhyAtaguNA che. gAthAnA aMtamAM mUkela "ca" zabda nahi kahela arthano samuccaya karato hovAthI dvisthAnakarasa thavamaLanI nIce-uparanAM mizra sthitisthAno saMkhyAtaguNA kahevA. tathA zubha-azubha prakRtiono jaghanya sthitibaMdha anukrame saMkhyayaguNa tathA vizeSAdhika kahevo. tenAthI parAvartamAna azubha prakRtinA dristhAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka rasavALA darekanA sthitisthAnakanA yavamadhyanI nIcenAM ane uparanAM sthitisthAno saMkhyAtaguNA che, ane kristhAnakarasa yavamadhyanI nIce uparanAM mizra sthAnako paNa saMkhyAtaguNA che. "ca" zabda anuktano samuccAyaka hovAthI DAyasthiti ane aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti krame saMkhyAtaguNa che. tenAthI parAvartamAna punya prakRtionA kisthAnakarasa yavamadhyanI uparanA ekAMta sAkAropayoga yogya sthitisthAno saMkhyAtaguNA che. tenAthI parAvartamAna punya prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha, parAvartamAna azubha pravRtionI baddha DAyasthiti ane parAvartamAna azubha prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha anukrame vizeSAdhika che. A saghaLAM sthAnakonuM alpabadutva sukhapUrvaka bodha thAya eTalA mATe Agamane anusarI pahelAM ja kahevAyuM che. have A viSayamAM jIvonuM alpabadutva kahe che-parAvartamAna punya prakRtiono cAra ThANiyo rasa bAMdhanArA jIvo alpa che, tenAthI traNa sthAnaka rasa bAMdhanArA saMkhyAtaguNA che, 1. ahIM tAtparya ema jaNAya che ke je sthitisthAnaka bAMdhato AtmA utkRSTa sthiti sudhInAM sthAnakonI apavarnanA karI zake te sthiti DAyasthiti kahevAya. pachI bahuzruta jANe. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paMcasaMgraha-2 tenAthI paNa beThANiyo rasa bAMdhanArA jIvo saMkhyAtaguNA che, tenAthI parAvartamAna azubha prakRtiono beThANiyo rasa bAMdhanArA jIvo saMkhyAtaguNA che, tenAthI paNa cauThANiyo rasa bAMdhanArA saMkhyAtaguNA che, ane tenAthI paNa traNa sthAnaka rasa bAMdhanArA AtmAo vizeSAdhika che. A pramANe karmaprakRti saMgrahamAM baMdhanakaraNano anuvAda samApta thayo. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % [ zrIzatharapArzvanAthAya namonamaH | paMcasaMgraha dvitIya bhAga baMdhanakaraNa sArasaMgraha prathama vibhAgamAM yoga-upayoga-mArgaNA vagere pAMca dvAranuM varNana che ane A vibhAgamAM baMdhanAdi ATha karaNonuM ane baMdhodayasattAnA saMvedhanuM kramazaH svarUpa che. karmabaMdha-sAmAnya, alpanikAcita ane gADhanikAcita ema traNa prakAre thAya che. AtmA je samaye zubhAzubha kriyAo dvArA jeTalAM ane kevA prakAranAM kAryo bAMdhe che, teTalA ane tevA ja prakAre ja haMmezAM udayamAM Ave tevuM banatuM nathI, paraMtu bAMdhyA pachI temAM AtmAnA kaSAya mizrita yoga=adhyavasAya ane yoganA baLathI aneka prakAranA pheraphAra thAya che, te ja kaSAya mizrita yoga=adhyavasAya ane yoganA baLane karaNa kahevAmAM Ave che, ane tevAM karaNo mukhya ATha che. sAmAnyathI koI paNa kAryane utpanna karanAra prabala sAdhanane karaNa kahevAmAM Ave che che ane ahIM karaNa zabdathI karmabaMdhAdimAM nimittabhUta AtmAnuM vizeSa prakAnuM vIrya kahevAya che. bhinna bhinna prakAranA kAryanI apekSAe baMdhana, saMkramaNa, udvartanA, apavartanA udIraNA, upazamanA, niddhatti ane nikAcanA ema ATha ja karaNI che. je vIrya vizeSa vaDe kAzmaNa vargaNAnAM pudgalono Atmapradezo sAthe pANI ane dUdhanI jema ekameka thavA rUpa saMbaMdha thAya te baMdhanakaraNa, je vIrya vizeSa vaDe anya karmarUpe rahela prakRti, - sthiti, rasa ane pradezo potAnA mULa karmathI abhinna evI anya prakRti, sthiti, rasa ane pradeza rUpa thAya te saMkramaNa karaNa, je vIrya vyApAra dvArA karmaprakRtinA sthiti ane rasa vadhe te udvartana karaNa ane je vIrya pravRttithI sthiti tathA rasa ghaTe te apavarNanA karaNa. A udvartanA ane apavartanA saMkramaNa karaNanA peTA bhedo kahI zakAya. lAMbA kALe phaLa ApavA yogya karma pugalone je vIrya vyApAra dvArA zIghra phaLa ApavAnI yogyatAvALA karI udayAvalikAmAM praveza karAvI udaya prApta karma yugalo sAthe bhogavavA yogya karavA te udIraNA karaNa. je vIrya vizeSathI sattAmAM rahela karmapudgalo udaya, udIraNA, niddhatti ane nikAcanA karaNane asAdhya rUpa thAya te upazamanA karaNa. je vIrya vyApArathI karma udvartana ane apavartanA sivAya dareka karaNane ayogya thAya te niddhattikaraNa ane ja vIrya-vizeSathI baMdhAyela karma dareka karaNane asAdhya ja thAya. arthAt avazyameva vipAkodayathI potAnuM phaLa ApIne ja vilIna thAya te nikAcanA karaNa. baMdhanakaraNa....baMdha vakhate ja pravarte che, niddhatti ane nikAcanA karaNa baMdha vakhate ane paMca02-19 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 paMcasaMgraha-2 baMdha pachI paNa asara kare che ane bAkInAM saMkramaNAdi pAMca karaNo baMdhAyela karmanI baMdha AvalikA vItyA pachI ja te te karma upara asara karI pheraphAra kare che. A uparathI sAmAnya niddhatta ane nikAcitta ema karmabaMdha traNa prakAre hoya che. dorAthI bAMdhelI paraspara soyonI jema Atma-pradezomAM je kArmaNa vargaNAno ekameka saMbaMdha thAya te sAmAnyabaMdha, agnithI tapAvelI paraspara yukta karela soyonI jema Atma pradezomAM kAryaNa pudgalono je gADha ekameka saMbaMdha thAya te niddhatta baMdha. ane agnithI tapAvela hathoDAthI TIpela paraspara eka svarUpe karela soyonI jema Atma pradezomAM kArmaNa pudgalono atyaMta gADha ekamekarUpa je saMbaMdha thAya te nikAcita baMdha kahevAya che. karaNa e vIrya svarUpa che. te vIrya sattA rUpe dareka AtmAonA pratyeka pradezomAM anaMta ane samAna hoya che. ayogI tathA siddha paramAtmAone te anaMta vIrya saMpUrNa prakaTa rUpe hoya che. te vIrya pudgala sahaSkRta vyApAra rUpe na hovAthI karaNa rUpe banI zakatuM nathI mATe ahIM lezyAvALA teramA guNasthAnaka sudhInA jIvonA vIryano vicAra prastuta che. vIryAntarAya karmathI DhaMkAyelA vIryane AvRtta vIrya kahevAya che ane vIryAntarAya karmanA kSayopazama athavA kSayathI pragaTa thayelA vIryane labdhivIrya kahevAya che. kSAyika bhAvanuM labdhivIrya teramA guNasthAnakavartI kevalI bhagavaMtone saMpUrNa hoya che ane te darekane samAna hoya che tathA kSayopazama bhAvanuM vIrya bAramA guNasthAnaka sudhInA jIvone hoya che. vIryAntarAya karmano kSayopazama dareka AtmAne bhinna bhinna prakArano hovAthI sarvAlpavIryavALA labdhi aparyApta sUkSma nigodiyA jIvanA bhavanA prathama samayathI bAramA guNasthAnaka sudhInA dareka jIvone vIryalabdhi paNa bhinna bhinna prakAre hoya che ane vIryAntarAyanA kSayopazamathI pragaTa thayela vIryamAMthI je samaye jeTalA vIryano mana, vacana ane kAyA dvArA vyApAra thAya teTalA vIryane karaNavIrya athavA yoga kahevAya che. te yoga eka prakArano hovA chatAM kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI mana, vacana ane kAyAnA bhedathI manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga ema traNa prakAre kahevAya che. koI paNa eka AtmAnA dareka pradezomAM vivakSita samaye vIryalabdhi samAna hovA chatAM kAryarUpe yogasaMjJAvALuM vIrya (karaNavIrya) samAna hotuM nathI. kAraNa ke jyAM kAryanuM najadIkapaNuM tyAM te AtmapradezomAM ceSTA vadhu thatI hovAthI karaNa vIrya adhika hoya che ane te Atma pradezothI je je Atma pradezo jeTale jeTale aMze dUra hoya tyAM te Atma pradezomAM teTale teTale aMze ochI ochI ceSTA hovAthI te te Atma pradezomAM karaNavIrya kramazaH ochuM ochuM hoya che. je karaNavIrya--doDavuM, halana-calana karavuM vagere keTalIka kriyAomAM jIvanI icchApUrvaka pravarte che te abhisaMdhija ane mana vagaranA ekendriyAdi jIvono tathA manavALA jIvono paNa icchA vinA je zarIramAM lohInuM pharavuM, nADInA dhabakArA, khAdhelA AhArAdine pacAvavA AdimAM je vIrya vyApAra te anabhisaMdhija kahevAya che. upara kahyA mujaba A karaNa vIrya eka Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 147 jIvanA sarva pradezomAM taratama-bhAve hoya che, tethI tenA avibhAga, vargaNA, spardhvaka, aMtara, yogasthAna, anaMtaropanidhA, paraMparopanidhA, vRddhi-hAni, avasthAnakALa ane jIvo AzrayI alpabahutva A daza prarUpaNA (vicAraNA) kramazaH karavAmAM Ave che. kevalInI buddhirUpI zastrathI paNa jenA be vibhAga na thaI zake evA vIryanA aMzane avibhAga athavA nirvibhAjya aMza kahevAya che ane ochAmAM ochA vIryavALA labdhi aparyApta sUkSma nigodiyA jIvane utpattinA prathama samaye jaghanya vIryavALA Atma pradezomAM paNa asaMkhyAta lokAkAza pradezo pramANa avibhAgo hoya che ane utkRSTathI paNa eka eka Atma pradezamAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa vIryAvibhAgo hoya che, paraMtu jaghanya karatAM utkRSTa vIryAvibhAgo asaMkhyaguNa hoya che. sarvathI ochA paNa asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa samAna vIryAvibhAgavALA te ja jIvanA jeTalA pradezo hoya teno samUha te prathama vargaNA, tevA Atma-pradezo ghanIkRta lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya prataronA asaMkhya AkAza pradeza samAna hoya che tethI eka vIryAvibhAga adhika vIryavALA teTalA ja--paNa pUrNa karatAM thoDA ochA--Atma-pradezono samUha te bIjI vargaNA ane tethI eka vIryAvibhAga jemAM vadhAre hoya evA ane pUrvathI vizeSa hIna Atmapradezono samUha te trIjI vargaNA. e pramANe uttarottara eka eka vIryAvibhAganI vRddhivALA ane pUrva-pUrvathI ochA ochA Atma pradezonA samUharUpa zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa vargaNAo thAya che. arthAt tyAM sudhI eka eka vIryAvibhAganI vRddhivALA Atmapradezo maLe che, sarakhe sarakhA vIryAvibhAgavALA pradezonA samUhane vargaNA kahevAya che. sAtarAjapramANa sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza pramANa vargaNAonuM eka spardhaka thAya che. jenI aMdara eka eka vIryAvibhAganI vRddhi vaDe vargaNAo spardhA karatI hoya te spardhaka kahevAya che. haju eka jIvanA pradezo ghaNA bAkI rahe che paNa have pUrvanI chellI vargaNAnA Atma pradezomAM rahela vIryAvibhAgothI eka eka vIryAvibhAga adhikavALA jIvapradezo hotA nathI. e ja pramANe be-traNa-cAra, saMkhyAta ke asaMkhyAta vIryAvibhAga adhikavALA paNa jIva pradezo hotA nathI. paraMtu asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhika vIryAvibhAgavALA jIva pradezo hoya che, tethI ja asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa aMtara che. te pachI pUrvanI jema bIjA spardhakanI prathama vargaNA ane tyArabAda eka eka vIryAvibhAganI vRddhivALA pUrva-pUrvathI ochA ochA jIva pradezanA samUharUpa bIjI vagere, ema pharI paNa zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa vargaNAonuM bIjuM spardhaka thAya che....te pachI pharIthI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhika adhika vIryAvibhAgavALA jIva pradezo hoya che, ema zreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela spardhako thAya tyAre te jIvanA badhA pradezo pUrNa thAya che....ane te spardhakonA samUhanuM prathama jaghanya yogasthAna thAya che. A rIte caDatA caDatA vIryavALA judA judA jIvonI apekSAe sUcizreNinA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya pradeza pramANa asaMkhyAta yogasthAno hoya che. vivakSita koIpaNa eka samaye eka jIvanA sarva Atmapradezono vIrya vyApAra te yogasthAna kahevAya che. ahIM sthAvara prAyogya eka eka Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 paMcasaMgraha-2 yogasthAnamAM anaMta sthAvara jIvo ane trasa prAyogya eka eka yoga sthAnamAM utkRSTathI asaMkhya jIvo hoya che, tethI jIvo anaMta hovA chatAM yogasthAno asaMkhyAta ja hoya che. pUrva pUrvanA yogasthAnathI pachI pachInA taratanA ja yogasthAnamAM aMtara vinA keTalA spardhako adhika hoya ema zodhavuM te anaMtaropanidhA kahevAya che, tathAsvabhAve ja ochA ochA vIryavALA jIva pradezo vadhAre vadhAre ane adhika adhika varyAvibhAgavALA jIva pradezo kramazaH ochA ochA hoya che, tethI dareka jIvanA pradezo sarakhA hovA chatAM pachI pachInA yogasthAnamAM vargaNAo ghaNI ghaNI thAya che ane vargaNAo ghaNI thavAthI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAza pradeza pramANa asaMkhyAta-asaMkhyAta spardhako vadhatA jAya che. koI paNa amuka yoga sthAnanA spardhakothI keTalAM yogasthAno gayA pachInA yoga sthAnamAM bamaNA spardhako thAya ema paraMparAe spardhakono vicAra karavo te paraMparopanidhA kahevAya che. sarva jaghanya prathama yogasthAnathI zreNinA asaMkhyAtamA bhAge rahela yogasthAno oLaMgyA pachInA yogasthAnamAM spardhako bamaNA thAya che, tyAMthI punaH teTalAM yogasthAno oLaMgyA pachInA yogasthAnamAM bamaNA ane sarva jaghanya yoga sthAnathI cAraguNA thAya che. ema sarvotkRSTa aMtima yogasthAna sudhI pUrva pUrvanA yogasthAnathI zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAno oLaMgI oLaMgI pachI pachInA yogasthAnamAM bamaNA bamaNA spardhako hoya che. sarva yogasthAnonA pramANabhUta zreNinA asaMkhyAtamAM bhAgathI jeTalAM jeTalAM yogasthAno oLaMgI je je yogasthAnomAM bamaNA spardhako thAya che te te yogasthAnonA pramANabhUta zreNino asaMkhyAtamo bhAga-saMkhyAtaguNa nAno hoya che, tethI evAM dviguNa vRddhinAM sthAno paNa kulle addhApalyopamanA asaMkhyAtamA bhAge rahela samaya pramANa asaMkhyAta che ane eka eka vRddhinI vacamAM rahela sthAno zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hovAthI dviguNa vRddhinAM sthAnothI asaMkhyAtaguNa hoya che. kSamopazama tathA bAhya nimittonI vicitratA hovAthI koI paNa jIvane kAyama mATe sarakho yoga raheto nathI, paraMtu asaMkhyAta bhAga-saMkhyAta bhAga-saMkhyAta guNa ane asaMkhyAta guNa ema cAra prakAre vRddhi ane cAra prakAre hAnivALo hoya che. utkRSTathI paNa pratyeka pradezamAM varyAvibhAgo asaMkhyAta ja hoya che mATe anaMtaguNa vRddhi ke hAni saMbhavatI nathI. asaMkhya guNa vRddhivALAM ke hAnivALAM yogasthAnomAM jIva niraMtara aMtarmuhUrta sudhI ane zeSa traNa prakAranI vRddhi athavA hAnivALAM yogasthAnomAM niraMtara utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa sudhI rahI zake che ane jaghanyathI cAre vRddhi tathA hAnio ekabe samaya sudhI hoya che. kevala aparyAptamAM ja saMbhavI zake tevA zarUAtanAM asaMkhya yogasthAnomAM jIva eka samayathI vadhAre rahI zakato ja nathI. kAraNa ke aparyApta jIvo dareka samaye asaMkhya guNa vadhatA yogavALA hoya che. paraMtu paryAptanA jaghanya yogasthAnathI sarvAntima utkRSTa yogasthAna sudhInA yogasthAnomAM jIva eka samayathI vadhAre kALa paNa rahI zake che ane tene avasthAkALa kahevAya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 149 tyAM paryAptanA sarva jaghanya yogasthAnathI zarUAtanA zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAnono cAra samaya tyArapachInA zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAnono pAMca samaya ema anukrame zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yogasthAnono cha, sAta, ATha sAta, cha, pAMca, cAra, traNa ane be samaya utkRSTa avasthAna kALa che ane jaghanyathI sarvano eka samaya pramANa kALa che. cAra samayAdika avasthAna kALavALAM yogasthAno zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hovA chatAM zreNino asaMkhyAtamo bhAga samAna na hovAthI nIce pramANe ochAvattApaNuM hoya che. ATha samayanA kALavALAM yogasthAno sarvathI thoDA ane tyArabAda sAta, cha, pAMca ane cAra samayanA kALavALAM yogasthAno anukrame eka ekathI asaMkhyAtaguNa ane banne bAjunA paraspara sarakhA hoya che ane tethI paNa uparanA traNa ane be samayanA kALavALAM yogasthAno anukrame asaMkhyAtaguNA hoya che. utpattinA prathama samaye labdhi aparyApta sUkSma nigodIyAno jaghanya yoga sarvathI alpa, te thakI uparanA vizeSaNavALA bAdara ekendriya, beIndriya, te indriya, caturindriya, asaMjJIpaMcendriya ane saMjJIpaMcendriyano jaghanya yoga anukrame eka ekathI asaMkhyAtaguNa hoya che. tenAthI labdhi aparyApta sUkSma nigodano, te thakI labdhi aparyApta bAdara ekendriyano utkRSTayoga kramazaH asaMkhyAta guNa hoya che. te thakI sUkSma ane bAdara paryApta ekendriyano jaghanya ane tenAthI sUkSma paryApta ane bAdara paryApta ekendriyano utkRSTa yoga anukrame asaMkhyAta guNa hoya che, tenAthI labdhi aparyApta beindriya, teindriya, caturindriya, asaMjJIpaMcendriya ane saMjJIpaMcendriyano utkRSTa yoga kramazaH eka-ekathI asaMkhyAtaguNa che. te thakI paryApta beIndriya, teindriya, caturindriya, asaMkSIpaMcendriya ane saMjJIpaMcendriyano jaghanya yoga ane te thakI paryApta beindriya, te indriya, caturindriya, asaMjJIpaMcendriya, anuttaravAsI devo, raiveyaka devo, yugalika manuSyatiryaMco, AhAraka zarIrI, bAkInA devo, nArako, tiryaMco ane manuSyono utkRSTayoga anukrame eka ekathI asaMkhyAta guNa che. ahIM sarvatra guNAkAra sUkSma kSetra palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela asaMkhya AkAza pradeza pramANa samajavo. te AtmA jaghanya yoge jaghanya, madhyama yoge madhyama ane utkRSTa yoge utkRSTa pAMca zarIrane yogya pudgala skaMdhone grahaNa karI te te zarIra rUpe pariNAve che ane zvAsocchavvAsa, bhASA tathA manaH yogya pudgalo skaMdhone yogane anusAra grahaNa karI te te rUpe pariNAvI choDavAnI zaktine prApta karavA mATe avalaMbe paNa che. jagatanI aMdara eka eka chUTA paramANuo jeTalA hoya te pratyekane athavA samUhane paramANu vargaNA kahevAya che. e ja pramANe be paramANunI dvipradezI, traNa paramANunI tripradezI ema saMkhyAta pradezo sudhInI saMkhyAtI, asaMkhyAta pradezo sudhInI asaMkhyAtI ane anaMta pradezo sudhInI anaMtI vargaNAo thAya che. paramANu vargaNAmAM batAvyA pramANe amuka pradezonI saMkhyAvALA eka eka skaMdhane athavA amuka sarakhA pradezonI saMkhyAvALA badhA skaMdhonA samUhane Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 paMcasaMgraha-2 vargaNA kahevAya che. chUTA chUTA paramANunA samUhane paramANu vargaNA kahI zakAya. paraMtu eka eka paramANumAM samUha na hovAthI vargaNA kema kahI zakAya ? tenA uttaramAM samajavAnuM ke eka eka paramANumAM paNa varNa, gaMdha, rasa ane sparza vagerenA avibhAjya bhAgo arthAt bhAva paramANuo aneka hoya che. tethI te apekSAe teono samUha hovAthI paramANune paNa vargaNA kahI zakAya athavA paramANumAM skaMdha rU5 vargaNA thavAnI yogyatA hovAthI tene vargaNA kahevAmAM koI doSa nathI. - vargaNA e skaMdhano ekAryavAcI zabda paNa che. kAraNa ke A ja graMthamAM AgaLa eka eka vargaNAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa batAvela che ane te eka eka skaMdhanI apekSAe ja ghaTI zake. tyAM jo samAna pradezonI saMkhyAtavALA skaMdhonA samUhane vargaNA kahevAmAM Ave to eka eka vargaNA saMpUrNa lokapramANa avagAhanAvALI thAya ema samajavuM joIe. abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga pramANa paramANunA banelA skaMdho audArika zarIrane yogya jaghanya grahaNa vargaNA bane che. tenAthI eka paNa paramANu ocho hoya tevA skaMdho audArikAdi koI paNa zarIrane yogya banatA nathI eTale ke kAmamAM AvatA nathI. A audArika yogya jaghanya grahaNa vargaNAmAM eka eka paramANu umeratAM anaMtI audArika yogya vargaNAo bane che. jaghanya grahaNa vargaNAmAM rahela paramANuothI anaMta bhAga adhika paramANuo audArikanI utkRSTa grahaNa prAyogya vargaNAmAM hoya che. A pramANe kAmaNa sudhInI dareka jaghanya grahaNa vargaNAmAM rahela paramANuono anaMtamo bhAga adhika karatAM potapotAnI utkRSTa grahaNa vargaNA thAya che. sAmAnyathI jema jema paramANuo vadhe che tema tema tathAsvabhAve ja pariNAma sUkSma sUkSma thAya che. audArika grahaNa prAyogya utkRSTa vargaNAnA skaMdhamAM eka paramANu adhika hoya tevA skaMdho audArikAdi koI paNa zarIrane upayogamAM AvatA nathI. tethI agrahaNa vargaNA kahevAya che, kAraNa ke pUrva-pUrvanAM zarIro mATe sUkSma ane pachI pachInAM zarIro mATe sthUla pariNAma thAya che, tathAsvabhAve ja eka paramANu adhika yA ocho thavAthI yogya ane ayogya banI jAya che. be paramANu adhika, traNa paramANu adhika yAvat aMtima grahaNa yogya vargaNAmAM abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga pramANa paramANuo vadhe tevA badhA skaMdho agrahaNa yogya hoya che. e ja pramANe sarvatra aMtima grahaNa prAyogya vargaNAmAM abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA paramANuo vadhe tyAM sudhInI vargaNAo agrahaNa yogya ane pachI eka paramANu vadhe tyAre grahaNa yogya bane che ema audArika agrahaNa pachI vaikriya grahaNa-agrahaNa, AhAraka grahaNa-agrahaNa, taijasa grahaNa-agrahaNa, bhASA grahaNa-agrahaNa, zvAsocchavAsa grahaNaagrahaNa, manaH grahaNa-agrahaNa ane kAzmaNa grahaNa, yogya vargaNAo bane che. aMtima kArmaNa grahaNa vargaNAmAM eka paramANu adhika thAya tyAre yuvAcitta vargaNA bane che. A prathama dhruvAcitta vargaNAmAM sarva jIva-rAzithI anaMta guNa paramANuo vadhe tyAM sudhInI anaMtI chuvAcitta vargaNAo che. je vargaNAo kAyama mATe jagatamAM hoya ja chatAM te vargaNAone Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 151 jIva koI paNa kALe grahaNa karato ja nathI mATe dhruvAcitta kahevAmAM Ave che. sarvotkRSTa dhruvAcitta vargaNAmAM eka paramANu umeratAM adhuvAcitta jaghanya vargaNA thAya che, emAM eka eka paramANu adhika karatAM sarva jIvarAzithI anaMtaguNa paramANu adhika thAya tyAM sudhInI anaMtI adbhavAcitta vargaNAo bane che. je vargaNAo jagatamAM kAyama vidyamAna nathI hotI. paraMtu koIka vAra temAMnI keTalIka hoya ane keTalIka na paNa hoya tethI adhruva, e pariNAme rahela vargaNAone jIva koI paNa kAle grahaNa karato na hovAthI acitta kahevAya che. zAstromAM keTalAMyeka sthAnoe A vargaNAone sAntara-niraMtara vargaNA paNa kahela che. sarvAntima adhuvAcitta vargaNAmAM eka paramANu adhika karatAM prathama dhruvazUnya vargaNA thAya che, temAM eka eka paramANu umeratAM yAvat sarva jIvothI anaMtaguNa paramANu umerIe tyAM sudhInI prathama dhruvanya vargaNAo che. je vargaNAo kyAre paNa jagatamAM hoya ja nahIM paraMtu pachInI vargaNAmAM keTalA paramANuo adhika che. mAtra e hakIkata batAvavA mATe ja jenI vicAraNA karavAmAM AvI hoya tene dhruvazUnya vargaNA kahevAya che. AgaLa paNa dhruvanya vargaNAono A ja artha samajavAno che. prathama utkRSTa dhruvazUnya vargaNAmAM eka paramANu adhika karatAM jaghanya pratyeka zarIrI vargaNA thAya che. temAM eka eka paramANu adhika karatAM jaghanya pratyeka zarIrI vargaNAmAM rahela paramANuone sUkSma kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge rahela asaMkhyAta pradeza pramANa rAzithI guNAkAra karavAthI jeTalA paramANuo thAya teTalA paramANuo umeravAthI utkRSTa pratyeka zarIrI vargaNA thAya che. pratyeka zarIrI jIvone sattAmAM rahela audArikAdi pAMceya zarIra nAmakarmanI vargaNAomAM svAbhAvika pariNAmathI sarva jIva rAzi thakI anaMta guNa paramANuothI banela anaMtA skaMdho joDAyelA hoya che. te pratyeka zarIrI vargaNA kahevAya che ane te vargaNAo jaghanya yoge paNa anaMtI grahaNa thAya che ane jaghanyathI utkRSTa yoga kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezonA guNAkAra jeTalo hoya che tathA yoganA anusAra grahaNa karAtI audArikAdi zarIra nAmakarmanI vargaNAomAM e vargaNAonA pramANamAM pratyeka zarIrI vargaNAo paNa kudaratIe grahaNa thAya che, mATe teTalI ja hoya che. e ja pramANe bAdara nigodI ane sUkSma nigodI vargaNAonI saMkhyA mATe paNa jANavuM. utkRSTa pratyeka zarIrI vargaNAmAM eka paramANu adhika thatAM dvitIya jaghanya dhRvazUnya vargaNA thAya che. e pramANe vAraMvAra eka eka paramANu umeratAM jaghanya dhRvazUnya vargaNAmAM jeTalA paramANuo che teone asaMkhya lokAkAza asaMkhya pradezo vaDe guNavAthI jeTalI saMkhyA thAya teTalA paramANuo vadhatAM utkRSTa dvitIya dhruvazUnya vargaNA thAya che ane temAM eka paramANu adhika thAya tyAre jaghanya bAdara nigodI vargaNA thAya che. e mujaba vAraMvAra eka eka paramANu adhika karatAM jaghanya vargaNAmAM rahela paramANuonI saMkhyAne sUkSma kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya pradezoe guNavAthI jeTalI saMkhyA thAya teTalA paramANuo adhika umeratAM utkRSTa bAdara zarIrI vargaNA thAya che. bAdara nAma karmanA udayavALA nigodanA jIvone sattAmAM rahela audArika, taijasa ane kAryaNa nAmakarmanAM pudgalomAM sarva jIva rAzithI anaMtaguNa Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 paramANuo svAbhAvika rIte ja saMyukta thayelA hoya che, te bAdara nigodI vargaNA kahevAya che. keTalAyeka bAdara nigoda AtmAone vaikriya tathA AhAraka zarIra nAmakarma paNa sattAmAM hoya che. paraMtu te bannenI prathamathI ja udgalanA thAya che. tethI tenI vivakSA karI nathI. 152 bAdara nigoda utkRSTa vargaNAmAM eka paramANu adhika thAya che tyAre trIjI jaghanya dhruvazUnya vargaNA thAya che. emAM eka eka paramANu adhika karatAM jadhanya vargaNAmAM rahela paramANuone aMgula mAtra kSetranA pradezonA eka AvalikAmAM jeTalA samayo hoya teTalA vargamULa kADhI temAMnA chellA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza hoya teTalI saMkhyA vaDe guNAkAra karavAthI jeTalI saMkhyA Ave teTalA paramANuo adhika thAya tyAre utkRSTa tRtIya dhruvazUnya vargaNA thAya che. temAM eka paramANu adhika thAya tyAre sUkSma nigoda vargaNA thAya che. emAM eka eka paramANu adhika umeratAM jadhanya vargaNAmAM rahela paramANuone AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta samayo vaDe guNatAM jeTalI saMkhyA thAya teTalA paramANuo adhika karavAthI utkRSTa sUkSma nigoda vargaNA thAya che. ahIM TIkAmAM sUkSma nigodanA jIvone jaghanya yogathI utkRSTa yoga AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta samayonA guNAkAra pramANa kahela che. paraMtu yoganA alpabahutvamAM sarvatra jaghanya yogathI utkRSTa yoga sUkSma kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya pradeza pramANa guNAkAre kahela che. chatAM ahIM ema kema kahela che ? tenuM rahasya bahuzruto jANe ! utkRSTa sUkSma nigoda vargaNAmAM eka paramANu adhika thAya tyAre cothI jaghanya dhruvazUnya : vargaNA thAya che. emAM eka eka paramANu umeratAM jaghanya vargaNAmAM rahela paramANuone prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhya pradezo vaDe guNAkAra karatAM je saMkhyA Ave teTalA paramANuo adhika thAya tyAre utkRSTa cothI dhruvazUnya vargaNA thAya che ane temAM eka paramANu adhika thAya tyAre acitta mahAkaMdha vargaNA thAya che. ema eka eka paramANu adhika karatAM jaghanya vargaNAmAM rahela paramANuone palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta samayo vaDe guNatAM jeTalA thAya teTalA paramANuo adhika karavAthI utkRSTa acitta mahAkaMdha vargaNA thAya che. lokhaMDamAM jema svAbhAvika rIte kATa lAgelo hoya che tema guphA, parvata ane tenAM zikharo vageremAM tathAsvabhAve ja sarva jIva-rAzithI anaMtaguNa paramANuovALI vargaNAo lAgelI hoya che. tene acitta mahAkaMdha vargaNA kahe che. A vargaNAo jagatamAM ghaNI hoya che tyAre tathAsvabhAve ja trasajIvo ochA ane jyAre trasajIvo ghaNA hoya che tyAre A vargaNAo ochI hoya che. e uparAMta paNa pannavaNA sUtramAM aneka prakAre pudgala skaMdho batAvela che paraMtu prayojananA abhAve ahIM batAvela nathI. A saghaLI vargaNAo guNa pramANe yathArtha nAmavALI che. eka paramANumAM eka samaye pragaTapaNe koI paNa eka varNa, eka rasa, eka gaMdha, ane zIta-snigdha, zIta-rukSa, uSNa-snigdha athavA uSNa-rukSa A be sparza hoya che. paraMtu sattArUpe-yogyatArUpe pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATheya sparza hoya che. mATe ja keTalAka skaMdhomAM paNa varNAdika cArenA badhA paiTA bhedo hoI zake che. temAM audArika grahaNa vargaNAthI AhAraka grahaNa sudhInI vargaNAomAM pAMca varNa, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 153 be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che ane te vargaNAo guru laghu ane bAdara pariNAmI kahevAya che ane AhAraka agrahaNathI kArmaNa grahaNa sudhInI vargaNAomAM pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane chellA cAra sparza hoya che. keTalAka AcAryonA mate gurulaghu e be sparza avasthita ane chellA cAra sparzamAMthI avirodhI evA koI paNa be, ema kula cAra sparza hoya che. paramANuo paraspara joDAvAthI skaMdho bane che. tethI skaMdho banavA mATe paramANuomAM koI paNa prakAranI snigdhatA athavA rukSatA hovI joIe. 'tattvArtha sUtramAM paNa kahyuM che ke snigdhatA ane rukSatAthI pudgalono paraspara saMbaMdha thAya che. jo ke A graMthamAM temaja karma prakRtimAM rukSatAnI vAta karI nathI. paraMtu mAtra snigdhatAnI ja vAta karI che ane tenuM svarUpa snehapratyaya spardhvaka vagerethI traNa prakAre batAvela che. paraMtu rukSatAnuM svarUpa batAvavAmAM Avela nathI. chatAM snehanA upalakSaNathI rukSatAnuM paNa grahaNa karela hoya tema lAge che, athavA pudgalonA paraspara saMbaMdha thavAmAM kAraNabhUta je snigdhatA ane rukSatA che te bannene ahIM sneha zabdathI batAvela hoya tema lAge che. pachI to bahuzruto jANe....vaLI TIkAmAM snehanA badale ghaNA ThekANe rasa zabdano prayoga karela che. paraMtu karma paramANuomAM kaSAyajanita pariNAma dvArA grahaNa samaye je zubhAzubha phaLa ApavAnI zaktirUpa rasa kahevAya che. te rasanuM svarUpa anubhAga baMdhanA prasaMge have pachI A ja graMthamAM batAvavAmAM Avaze. tethI ahIM rasano artha sneha ja karavAno che ane te sneha, snigdha sparzanuM bIjuM nAma che. jagatamAM rahela pudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM te sneha kAraNa che. te snehanuM svarUpa nehapratyaya spardhvakamAM kahela che ane baMdhana nAmakarmanA udayathI Atmapradezo sAthe temaja pUrve baMdhAyela audArikAdi pudgalo sAthe navIna baMdhAtAM audArikAdi pudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM hetubhUta snehano vicAra nAma pratyaya spardhvakamAM karela che. temaja yoga vaDe grahaNa karAyela kArmaNa vargaNAono Atmapradezo sAthe temaja pUrva baddha karma pudgalonI sAthe paraspara saMbaMdha thavAnA kAraNabhUta snehano vicAra prayoga pratyaya spartakamAM karela che. snehapratyaya spartaka kevalI bhagavaMtanI buddhirUpa zAstra vaDe chedavA chatAM paNa jenA be bhAga na paDI zake evA nirvibhAjya snehanA aMzane snehavibhAga kahevAmAM Ave che. tevA eka eka snehAvibhAgavALA jagatamAM jeTalA paramANuo che, teono samudAya te prathama vargaNA kahevAya che ane tevA paramANuo atyaMta ghaNA che. be nehANuvALAM jeTalAM pugalo jagatamAM che, teono samudAya te bIjI vargaNA ane tevAM pudgalo prathama vargaNAthI ochAM hoya che. traNa nehANuvALAM pudgalono samudAya trIjI vargaNA ema eka eka snehANa adhika karatAM sarvotkRSTa snehANuvALA paramANuo sudhInI anaMtI vargaNAo thAya che. ahIM eka eka snehAvibhAganI vRddhivALAM pudgalo jagatamAM niraMtara maLe che. tethI eka ja spardhaka thAya che. jagatamAM tathAsvabhAve ja ochA ochA nehavALA paramANuo ghaNA ane adhika adhika snehavALA paramANuo thoDA hoya che. te kAraNathI prathama ' vargaNAthI uttarottara yAvat sarvotkRSTa vargaNA sudhI paramANuo ochA ochA hoya che. mATe vargaNAomAM pudgalonI apekSAe anaMtaropanidhA ane paraMparopanidhA ema be prakAranI hAni paMca02-20 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 paMcasaMgraha-2 saMbhave che. tyAM prathama anaMtaropanidhAthI prathama vargaNAnI apekSAe anaMtI vargaNAomAM kramazaH asaMkhyabhAgahIna-hIna ane tyArapachInI anaMtI vargaNAomAM anukrame eka ekathI saMkhyAta bhAgahIna tyArapachInI anaMtI vargaNAomAM kramazaH saMkhyAta guNahIna tyArabAda anaMtI vargaNAomAM asaMkhya guNahIna ane tyArapachInI sarvAtima vargaNA sudhInI anaMtI vargaNAomAM anaMta guNahIna hIna paramANuo hoya che. temAM paNa pAMce hAnivALI vargaNAo anaMtI hovA chatAM asaMkhyAta bhAgahIna pudgalovALI vargaNAo sarvathI thoDI te thakI saMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAta guNahIna, asaMkhyAta guNahIna ane anaMta guNahIna pudgalovALI vargaNAo kramazaH eka ekathI anaMtaguNa che ane paramANuonI apekSAe anaMta guNahIna vargaNAomAM paramANuo sauthI thoDA tenAthI asaMkhyAta guNahIna, saMkhyAta guNahIna, saMkhyAta bhAgahIna ane asaMkhyAta bhAgahIna pudgalovALI vargaNAomAM pudgalo anukrame eka ekathI anaMtaguNa che. vivakSita vargaNAthI amuka vargaNAo gayA pachI pudgalo keTalAM ochAM thAya tenI vicAraNA karavI te paraMparopaniyA kahevAya che. tyAM asaMkhyAta bhAgahIna pudgalovALI je anaMtI vargaNAo che. temAM sarvathI alpa snehANuvALI je prathama vargaNA temAM je pagalo che tenI apekSAe asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa vargaNAo oLaMgyA pachInI vargaNAmAM pudgalo ardhA hoya che ane te vargaNAnAM pudgalothI punaH asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa vargaNAo pachInI vargaNAmAM pudgalo ardhA hoya che. tenI apekSAe pharIthI teTalI vargaNAo oLaMgyA pachInI vargaNAmAM pugalo ardhA hoya che ema asaMkhyAtamA bhAgahIna pudgalovALI aMtima vargaNA sudhI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa vargaNAo oLaMgI oLaMgI pachI pachInI vargaNAmAM pudgalo ardhA ardhA hoya che. asaMkhyAta bhAga hAnivALI chellI vargaNAmAM jeTalAM pudgalo che tenI apekSAe saMkhyAta bhAga hAnivALI saMkhyAtI vargaNAo oLaMgyA pachInI vargaNAmAM ardhA pudgalo thAya che. tyAMthI punaH saMkhyAtI vargaNAo oLaMgyA pachInI vargaNAmAM pudgalo ardhA thAya che. ema saMkhyAtIsaMkhyAtI vargaNAo oLaMgI-oLaMgI pachI pachInI vargaNAmAM ardhA ardhA pudgalo tyAM sudhI samajavA ke yAvat saMkhyAta bhAga hAnivALI anaMtI vargaNAomAMnI chellI vargaNA Ave. tyArapachInI saMkhyAtaguNahInAdika traNa prakAranI hAnivALI vargaNAomAM e rIte paraMparopanidhA ghaTatI nathI. kAraNa ke saMkhyAta bhAgahIna pudgalovALI antima vargaNAthI saMkhyAta guNahIna prathama vargaNAmAM ja pudgalo saMkhyAta guNahIna eTale ochAmAM ochA traNacAra guNahIna arthAt trIjA ke cothA bhAga jeTalA thaI jAya che. te kAraNe mULathI pAMca prakAranI hAnivALI vargaNAomAM bIjI rIte paraMparopanidhA A rIte che-asaMkhyAta bhAgahIna je anaMtI vargaNAo che temAM prathama vargaNAnAM pudgalonI apekSAe keTalIka vargaNAomAM asaMkhyAta bhAgahIna, keTalIka vargaNAomAM saMkhyAta bhAgahIna, keTalIka vargaNAomAM saMkhyAta guNahIna, keTalIka vargaNAomAM asaMkhyAta guNahIna ane keTalIka Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha chellI vargaNAomAM anaMta guNahIna pudgalo hovAthI pAMceya prakAranI hAni saMbhave che. saMkhyAta bhAgahIna pudgalovALI je anaMtI vargaNAo che. temAMnI prathama vargaNAmAM ja pudgalo tenA pUrvanI chellI vargaNAmAM rahela pudgalothI saMkhyAta bhAgahIna hoya che. tethI asaMkhyAta bhAgahIna-hAni saMbhavatI nathI. tethI prathama saMkhyAta bhAga hAnivALI vargaNAnAM pudgalonI apekSAe pachInI keTalIka vargaNAomAM saMkhyAta bhAgahIna, keTalIkamAM saMkhyAta guNahIna, keTalIkamAM asaMkhyAta guNahIna ane keTalIka vargaNAomAM anaMta guNahIna pudgalo hovAthI chellI cAra hAnio saMbhave che. 155 e ja pramANe chellI saMkhyAta bhAgahIna vargaNAmAM rahela pudgalonI apekSAe saMkhyAta guNahIna prathama vargaNAmAM ja pudgalo saMkhyAta guNahIna thAya che mATe asaMkhyAta bhAga ane saMkhyAta bhAgahIna vinA zeSa traNa hAnio saMkhyAta guNahIna je anaMtI vargaNAo che temAM saMbhave che. tyAM saMkhyAta guNahIna prathama vargaNAmAM rahela pudgalonI apekSAe zarUAtanI keTalIka vargaNAomAM saMkhyAta guNahIna pachInI keTalIkamAM asaMkhyAta guNahIna ane pachInI chellI anaMtI vargaNAomAM anaMta guNahIna pudgalo saMbhave che. e ja rIte asaMkhyAta guNahIna pudgalovALI anaMtI vargaNAomAM asaMkhyAta guNahIna pudgalovALI prathama vargaNAnAM pudgalonI apekSAe zarUAtanI keTalIka vargaNAomAM asaMkhyAta guNahIna ane chellI anaMtI vargaNAomAM anaMta guNahIna e be ja hAnio saMbhave che. paNa zeSa traNa hAni saMbhavatI nathI. temaja anaMta guNahIna anaMtI vargaNAomAM anaMta guNahIna eka ja hAni saMbhave che. nAmapratyaya spardhvaka ahIM avibhAga, vargaNA, sparzvaka, aMtara, sthAna, vargaNA pudgala gata sakala snehAvibhAga, kaMDaka ane SaDthAnaprarUpaNA A ATha anuyoga dvAro che. vyAkhyAna karavAnI viziSTa paddhatine anuyoga dvAra kahevAmAM Ave che. (1) avibhAga tyAM eka snehAvibhAgathI mAMDI anaMtAnaMta snehAvibhAgavALA pudgalo za2I2 baMdhana nAmakarmane yogya thatAM nathI. paraMtu je pudgala paramANuomAM ochAmAM ochA paNa sarva jIvothI anaMtaguNa snehAvibhAga hoya te ja pudgalo zarIra nAmakarmane yogya bane che. (2) vargaNA sarva jIvarAzithI anaMta guNa avibhAga dareka vargaNAmAM hovA chatAM anya sarva paramANuo thakI ochA ane samAna snehAvibhAgavALA paramANuono je samudAya te prathama vargaNA, tethI eka snehAvibhAga adhika paramANuono samudAya te bIjI vargaNA. ema pUrva-pUrva vargaNAthI eka eka snehAvibhAga adhikavALA paramANuonA samudAya rUpa abhavyathI anaMta guNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa vargaNAo thAya che. pUrva-pUrvanI vargaNAthI pachI pachInI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 vargaNAomAM pudgalo ochAM ochAM hoya che. (3) spardhaka paMcasaMgraha-2 upara jaNAvela abhavyathI anaMta guNa vargaNAono samudAya te eka spardhvaka kahevAya che. prathama spardhvakanI aMtima vargaNAmAM rahela snehAvibhAganI apekSAe eka-be, saMkhyAta-asaMkhyAta yAvat anaMta guNa adhika snehANuvALA paramANuo maLatA ja nathI. paraMtu sarva jIva rAzithI anaMta guNa adhika snehAvibhAgavALA paramANuo maLe che. tevA sarakhe sarakhA snehAvibhAgavALA paramANuonA samudAya rUpa bIjA spardhakanI prathama vargaNA thAya che. tyArabAda eka-eka snehAvibhAganI vRddhivALI uttarottara abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga jeTalI vargaNAo thAya tyAre bIjuM spardraka pUrNa thAya che. pachI punaH sarva jIva rAzithI anaMta guNa aMtara paDe che. pachI pUrvanI jema abhavyathI anaMtaguNa vargaNAonuM trIjuM spardhaka thAya che. ema spaAko paNa abhavyathI anaMta guNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA thAya che. . (4) aMtara koI paNa spardhvakanI chellI vargaNAthI tenA pachInA spardhvakanI prathama vargaNAmAM sarva jIva rAzithI anaMta guNa snehAvibhAganuM aMtara hoya che ane AvAM aMtaro jeTalA spardhvako hoya tenAthI eka ochA hoya che. jema cAra AMgaLInA AMtarA traNa hoya che tema abhavyathI anaMta guNa spardhvakomAM eka nyUna abhavyathI anaMtaguNa AMtarAo hoya che. koI paNa eka spardhakanI vargaNAomAM uttarottara eka eka snehAvibhAga ane koI paNa spardhakanI chellI vargaNAthI tenI pachInA spardhakanI pahelI vargaNAmAM sarva jIva rAzithI anaMta guNa snehAvibhAga adhika hoya che. tethI snehAvibhAganI apekSAe vargaNAomAM aMtara vinA be prakAranI vRddhi saMbhave che ane paraMparopanidhAe eka spardhvaka gata prathama vargaNAmAM rahela snehAvibhAganI apekSAe keTalIka vargaNAomAM anaMta bhAga adhika, keTalIkamAM asaMkhyAta bhAga adhika ane te ja spardhakanI chellI keTalIka vargaNAomAM saMkhyAta bhAga adhika--ema traNa prakAranI vRddhi saMbhave che. prathama spardhvakanI prathama vargaNAthI apekSAe bIjA spardhvakanI prathama vargaNAmAM bamaNA, trIjA spardhvakanI prathama vargaNAmAM traNa guNA, ema hajAramA spardhvakanI prathama vargaNAmAM hajAra guNA, lAkhamA spardhakanI prathama vargaNAmAM lAkha guNA, e pramANe asaMkhyAtamA spardhvakanI prathama vargaNAmAM asaMkhyAta guNa ane anaMtamA spardhakanI prathama vargaNAmAM anaMtaguNa snehAvibhAgo hoya che. tethI prathama spardhakanI koI paNa vargaNAnA snehAvibhAgothI saMkhyAta spardhako sudhInI koI paNa vargaNAmAM saMkhyAtaguNa, asaMkhyAta spaAko sudhInI vargaNAomAM asaMkhyAta guNa ane anaMta spaAko sudhInI vargaNAomAM anaMtaguNa snehAvibhAgo hoya che. (5) sthAna upara batAvyA pramANe abhavyathI anaMtaguNa spardhakonuM prathama sarva jaghanya eka zarIra sthAna thAya che. audArikAdi baMdhana nAmakarmanA udayathI eka jIve eka samaye grahaNa karela sarva Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 157 pudgalonA sarva sneha samudAyano vicAra te zarIrasthAna kahevAya che. (6) vargaNA pudgalagata sakala snehAvibhAga samudAya vargaNAmAM rahela badhA paramANuonA snehAvibhAgo keTalA thAya te vicAra. prathama zarIrasthAnanA prathama spardhvakanI prathama vargaNAmAM snehavibhAgo sarvathI alpa che. te thakI bIjA sthAnanA prathama paddhakanI prathama vargaNAmAM anaMtaguNa che. e pramANe trIjA-cothA-pAMcamA yAvata aMtima sthAna sudhI pUrva-pUrvanA zarIra sthAnanA pahelA-pahelA spaddhakanI pahelI-pahelI vargaNAnA snehAvibhAgathI pachI-pachInA sthAnanA prathama-prathama spardhvakanI pahelI-pahelI vargaNAmAM anaMtaguNa hoya che. (7) kaMDaka prathama zarIra sthAnamAM jeTalA spaddhako che tenAthI anaMta bhAga adhika spaddhakovALuM bIjuM sthAna hoya che ane bIjA sthAnamAM jeTalA spaddhako hoya che tenAthI paNa anaMta bhAga adhika spaddhakovALuM trIjuM sthAna hoya che. ema pUrva-pUrva sthAnanA spaddhakonI apekSAe anaMta bhAga adhika-adhika spaSDakovALA niraMtara asaMkhya zarIra sthAna thAya che. tethI anaMta bhAga vRddha kaMDaka kahevAya che. aMgula mAtra kSetranA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradezonI je asaMkhyAtI saMkhyA che te saMkhyAne kaMDaka kahe che. (8) SasthAna upara batAvela anaMta bhAga vRddhanA kaMDaka pachI asaMkhyAta bhAga vRddhanuM eka sthAna Ave che. arthAta anaMta bhAga vRddha sthAnonA kaMDakanA chellA sthAnamAM jeTalA paddhako che tenAthI asaMkhya bhAgAdhika rUddhakonuM eka sthAna Ave che. tyArabAda punaH anaMta bhAga vRddha sthAnonuM eka kaMDaka pachI asaMkhyAta bhAga vRddhanuM eka sthAna ema vAraMvAra kaMDaka pramANa anaMta bhAga vRddha sthAno ane eka eka sthAna asaMkhyAta bhAga vRddha tyAM sudhI hoya che ke yAvat vacce vacce Avela - "asaMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAno paNa eka kaMDaka jeTalAM thAya. tyArabAda punaH kaMDaka pramANa anaMta bhAga vRddhanAM sthAno Ave ane pachI saMkhyAta bhAga vRddhanuM eka sthAna Ave, arthAta chellA anaMta bhAga vRddha kaMDakanA chellA sthAnamAM jeTalA paddhako che tenAthI saMkhyAta bhAga adhika spardhvako A sthAnamAM hoya che. tethI A saMkhyAta bhAga vRddhasthAna kahevAya che. te pachI mULathI jeTalAM no prathama Avyo che teTAM bakSe asta be vRddha kare ane vacce vacce see R vRddhanAM sthAno pharIthI Ave ane pachI bIjuM saMkhyAta bhAga vRddhanuM sthAna Ave. tyArabAda pharIthI pahelA ane bIjA saMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAnonI vacce jeTalA ane je rIte anaMta bhAga vRddha kaMDako ane asaMkhyAta vRddhanAM sthAno AvyAM hatAM teTalAM badhAM ja Ave, tyArabAda trIjuM saMkhyAta bhAga vRddha sthAna Ave. e pramANe saMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAno paNa vAraMvAra tyAM sudhI Ave ke te paNa eka kaMDaka pramANa thAya. tyArapachI mULathI laIne jeTalAM sthAno prathama saMkhyAta bhAganI pahelAM AvI gayAM teTalAM - badhAM sthAno pharIthI Ave ane pharIthI saMkhyAta bhAga vRddha sthAna AvavAno prasaMga prApta thAya Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 paMcasaMgraha-2 tyAre te sthAna na AvatAM tenI jagyAe saMkhyAta guNa vRddha paddhakovALuM sthAna Ave che. tyArapachI mULathI anaMta bhAga vRddha, asaMkhyAta bhAga vRddha ane saMkhyAta bhAga vRddhanAM je sthAno AvelAM che te badhAM punaH Ave ane pachI bIjuM saMkhyAta guNa vRddha sthAna Ave ema pahelA ane bIjA saMkhyAta guNa vRddha sthAnanI vacce AvelA anaMta bhAgAdhika traNe prakAranAM badhAM sthAno pharIthI Ave tyAre saMkhyAta guNa vRddhanuM trIjuM sthAna Ave. ema vAraMvAra vacce vacce traNa-traNa prakAranAM sthAno ane eka eka saMkhyAta guNa vRddhanuM sthAna tyAM sudhI Ave ke yAvat saMkhyAta guNa vRddhanAM sthAno paNa eka kaMDaka pramANa thAya. tyArabAda prathamanA krama mujaba punaH traNa prakAranAM badhAM sthAno AvI jAya ane saMkhyAta guNa vRddha sthAnano prasaMga Ave tyAre saMkhyAta guNa vRddha sthAna AvatuM nathI paNa tenA badale pUrvanA aMtima sthAnamAM rahela rUddhakonI apekSAe asaMkhyAta guNa adhika spardhvakovALuM eka sthAna Ave che. tyArabAda zarUAtathI laIne ahIM sudhImAM jeTalAM sthAno AvelAM che te badhAM sthAno pharIthI Ave ane pachI asaMkhyAta guNa vRddhanuM bIjuM sthAna Ave e pramANe pahelA ane bIjA " asaMkhyAta guNa vRddha sthAnanI vacamAM je anaMta bhAga vRddha vagere cAra prakAranAM sthAno Ave che teTalAM sthAno Ave. pachI trIjI vAra eka asaMkhyAta guNa vRddhanuM sthAna Ave. ema eka eka asaMkhyAta guNa vRddhanuM sthAna ane tenI vacamAM anaMta bhAgAdhika cAre prakAranAM sthAno tyAM sudhI Ave ke yAvat asaMkhyAta guNa vRddhanAM sthAno paNa eka kaMDaka pramANa thAya. tyArabAda pharIthI anaMta bhAga vRddha vagere cAre prakAranAM sthAno Ave ane pachI pharIthI asaMkhyAta guNa vRddha sthAnano prasaMga Ave tyAre tenA badale anaMta guNa vRddhanuM eka sthAna Ave che. tyArapachI zarUAtathI laIne anaMta bhAga vRddhAdi pAMca prakAranAM jeTalAM sthAno Ave che te pharIthI Ave. pachI bIjuM anaMta guNa vRddhanuM eka sthAna Ave. pachI punaH teTalAM pAMceya prakAranAM sthAno Ave. tyArabAda trIjuM anaMta guNa vRddhanuM sthAna Ave. e pramANe anaMta guNa vRddhanAM sthAno paNa eka kaMDaka jeTalAM thaI jAya che. tyArabAda anaMta guNa vRddha vagere pAMceya prakAranAM sthAno pharIthI Ave. paNa tyArabAda anaMta guNa vRddhanuM sthAna AvatuM nathI. kAraNa ke tyAM A prathama jasthAnanI samApti thAya che. tyArapachI prathama pasthAnanA chellA sthAnanA chellA spardhvakanI chellI vargaNAnA snehAvibhAgathI paNa anaMta bhAga adhika snehAvibhAgavALI bIjA sthAnanA prathama sthAnanA prathama spardhakanI prathama vargaNAnI zarUAta thAya che ane e ja rIte pUrvanI jema bIjuM-trIjuM thAvat asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa SasthAno thAya che. teno vizeSa khyAla bhASAMtaramAM Apela yaMtra uparathI samajI zakAze. prayogapratyaya spardhvaka A spardhakamAM paNa nAmapratyaya spardhakamAM batAvyA pramANe avibhAgAdi ATheya anuyoga vArono vicAra che. have traNa prakAranA spaddhakonuM alpabadutva A pramANe che. snehapratyaya spaddhakanI prathama vargaNAmAM nehAvibhAgo sarvathI alpa che te thakI te ja rUddhakonI chellI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 159 vargaNAmAM snehAvibhAgo anaMta guNa che. te thakI nAmapratyaya prathama sthAnanA prathama spardhvakanI prathamavargaNAnA kula snehAvibhAgo anaMta guNa che. tethI e ja nAmapratyaya spardhvakanA chellA sthAnanA chellA spardhvakanI chellI vargaNAnA kula snehAvibhAgo anaMta guNa che. te thakI prayogapratyayamAM prathama sthAnanA prathama spardhvanI prathama vargaNAmAM rahela sakala snehAvibhAgo ane te thakI enA carima sthAnanA carima spardhvakanI carima vargaNAmAM rahela badhAya snehavibhAgo kramaza: anaMta guNa che. teramA guNasthAnaka sudhInA dareka AtmAo yoganA anusAra samaye samaye anaMtokArpaNa vargaNAo grahaNa kare che. grahaNa karatI vakhate badhI kArmaNa vargaNAo samAna hovA chatAM grahaNa karanAra AtmAnA adhyavasAya pramANe temAM bhinna bhinna svabhAvo utpanna thAya che. bhinna bhinna svabhAvo pragaTa thavAthI karmanA paNa mULa ane uttara bhedonI apekSAe aneka prakAro thAya che. jema dUdha ane dahIMno svabhAva bhinna bhinna hovAthI te banne vastu paNa judI che. tema karma rUpe samAna hovA chatAM svabhAvamAM bhedathI temAM paNa aneka bhedo hoya che ane te ja prakRtibaMdha kahevAya che. ahIM anubhAgano artha svabhAva karelo che. baMdhanakaraNanA sAmarthyarUpa adhyavasAya vizeSathI AtmA kArmaNa vargaNA grahaNa karI Atmapradezo sAthe dUdha ane jalanI jema ekameka rUpa saMbaMdha kare che tyAre te karma kahevAya che ane te karmanA jJAnAvaraNIya vagere mULa ATha ane matijJAnAvaraNIyaM vagere uttara bheda sthUla rUpe ekaso aThThAvana che. te dareka nAmo yathArtha guNavALA che. jema jJAnane Avare te jJAnAvaraNIya, matijJAnane roke te matijJAnAvaraNIya, ema sarvatra samajavuM. je samaye je karma baMdhAya che te ja samaye baMdhAyela te karma AtmA sAthe keTalA kALa karma rUpe raheze te nakkI thayuM tene sthitibaMdha kahevAya che. jJAnAvaraNIya athavA to sAtA-asAtA vedanIya vagere karmo jJAnane rokavAnuM ke sukhaduHkha vagere utpanna karavAnuM phaLa keTalA pramANamAM batAvaze te pramANa baMdha samaye nakkI thavuM te rasabaMdha athavA anubhAga baMdha kahevAya che. baMdha samaye jeTalI kAmaNa vargaNA grahaNa thaI karma rUpe pariNAma pAme te pradezabaMdha kahevAya che. ahIM prakRtibaMdha e avayavI che ane sthitibaMdhAdi traNa tenA avayavo che. mATe ja A graMthamAM sthitibaMdhAdi traNanA samudAyane prakRtibaMdha kahela che. paraMtu navatattvAdi graMthomAM prakRtino artha svabhAva kahela che. prakRtibaMdhanuM svarUpa kahIne pradezabaMdhanuM svarUpa kahe che. pratisamaye grahaNa karelI kAmaNa vargaNAnA te te samaye trIjA vinA ekathI sAta guNaThANA sudhI AyuSya baMdhAya tyAre ATha ane zeSa kALe temaja trIje, AThame ane navame guNaThANe AyuSya vinA sAta, dazame guNaThANe Ayu ane moha vinA che. agiyArathI tera guNa ThANe eka bhAga paDe che ane temAM dareka karmane bhAga sarakhe maLato nathI. paraMtu AyuSyane sauthI alpa. te Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 paMcasaMgraha-2 thakI nAma ane gotrane vizeSAdhika ane paraspara samAna. te thakI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyane vizeSAdhika ane paraspara samAna. te thakI mohanIyane vizeSAdhika ane te thakI vedanIyane vizeSAdhika bhAga maLe che. Ano vizeSa vicAra A ja graMthanA prathama bhAgamAM paMcama dvAramAM pradeza baMdhanA prasaMge batAvela che. mATe vizeSArthIoe tyAMthI joI levuM. ahIM grahaNa karela dalikamAM sarvaghAtI rasavALA ane dezaghAtI rasavALA daliko kayA karmanA keTalA ane aghAtI rasavALA daliko kyA karmanA hoya che te kahevA yogya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAra ghAtI karmo che. tethI teono rasa ghAtI hoya che, tyAM aMtarAya karmamAM koI prakRti sarvaghAtI na hovAthI ene maLela dalikanA pAMca bhAga paDI dAnAntarAyAdika pAMca aMtarAya rUpe vaheMcAya che. zeSa traNa ghAtI karmomAM banne prakAranI prakRtio hovAthI dezaghAtI ane sarvaghAtI ema banne prakArano rasa hoya che. potapotAnA mULa karmane prApta thayela dalitonA anaMtamA bhAga jeTalA ja saMkhyAtI sarvaghAtI rasavALA daliko hoya che. tethI jJAnAvaraNIya karmane prApta thayela dalikamAM sarvaghAtI rasavALo je anaMtamo bhAga che. temAMthI amuka bhAga kevalajJAnAvaraNIyane maLe ane zeSa dalika mana:paryava jJAnAvaraNIya vagere cAra prakRtione maLe che. e ja pramANe darzanAvaraNIya karmane prApta thayela dalikanA anaMtamA bhAga pramANa sarvaghAtI rasavALA dalikomAMthI amuka bhAga sarvaghAtI pAMca nidrA ane kevaladarzanAvaraNa e chane maLe che ane zeSa dalika avadhidarzanAvaraNIya vagere traNane maLe che. mohanIya karmane prApta thayela dalikanA anaMtamAM bhAga pramANa je sarvaghAtI rasavALA daliko che, temAMthI amuka bhAganA be bhAga thaI eka saMpUrNa bhAga mithyAtva mohanIyane ane bIjA ardhA bhAganA bAra bhAga paDI anaMtAnubaMdhi krodhAdi bAra kaSAyone maLe che. bAkInA sarvaghAtI ane dezaghAtI rasavALA dalikanA be bhAga thaI kaSAya mohanIyane prApta thayela eka bhAga dalikanA punaH cAra bhAga paDI cAreya saMjavalanane ane nokaSAya mohanIyane prApta zeSa eka bhAga ekIsAthe baMdhAtI bemAMthI eka yugala, traNa vedamAMthI eka veda ane bhaya-jugupsA e pAMca prakRtione maLe che.. zeSa cAra karmo aghAtI hovAthI teono badho rasa aghAtI ja hoya che. vedanIya, AyuSya ane gotra-A traNe karmonI koI paNa samaye eka ja prakRti baMdhAtI hovAthI potapotAnA mULa karmane prApta thayela sarva dalika te samaye baMdhAtI eka ja prakRtine saMpUrNapaNe maLe che ane nAmakarmane prApta dalikanA bhAga te samaye cauda piMDa, ATha pratyeka ane trasavIsakamAMthI jeTalI prakRtio baMdhAtI hoya te badhI pravRtione maLe che ane temAMthI varNa-gaMdha-rasa ane sparza nAmakarmane prApta thayela dalikamAMthI potapotAnA peTA bhedo pramANe anukrame pAMca, be, pAMca ane ATha bhedo thaI tenA vIseya bhedone maLe che. temaja zarIra nAma ane saMghAtana nAmakarmane maLela bhAgamAMthI jyAre traNa zarIra ane traNa saMghAtana baMdhAtA hoya tyAre traNa ane cAra zarIra ane cAra saMghAtana baMdhAtA hoya tyAre cAra bhAga thaI te darekane maLe che. e ja pramANe aMgopAMga nAmakarmane prApta thayela dalikanA paNa jyAre eka baMdhAtuM hoya tyAre ekane ja, ane be baMdhAtA hoya tyAre be bhAga paDI bannene maLe che. paraMtu traNeya aMgopAMga ekIsAthe baMdhAtA nathI. baMdhana Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 161 nAmakarmane prApta dalikanA jyAre traNa zarIra baMdhAtAM hoya tyAre sAta ane cAra zarIra baMdhAtAM hoya tyAre agiyAra bhAga paDI anukrame sAta ane agiyArane maLe che. paraMtu tethI vadhAre baMdhano ekIsAthe baMdhAtAM nathI. A dala vibhAjananI sAmAnya vidhi che. paraMtu jenA jeTalA bhAga paDe che ane jeTalI prakRtione maLe che te darekane samAna ja maLe che ema nathI. paraMtu 41mI gAthAnA bhASAMtaramAM batAvela alpabadutva pramANe nyUnAdhika hoya che. have sthitibaMdha ane rasabaMdhanuM svarUpa kahevAnuM che. paraMtu sthitibaMdhathI rasabaMdhanA svarUpamAM adhika kahevAnuM hovAthI kramanuM ullaMghana karI prathama rasabaMdhanuM svarUpa kahe che. tyAM adhyavasAya, avibhAga, vargaNA, spardhvaka, aMtara, sthAna, kaMDaka, jasthAna, adhyatanasthAna, vRddhi, samaya, yavamadhya, ojoyugma, paryavasAna ane alpabadutva A paMdara anuyoga dvAro che. (1) adhyavasAya karma paramANuomAM zubha ke azubha phaLa ApavAnI zakti, tAkAta ke pAvarane ahIM rasa kahevAmAM Ave che. paraMtu prazna e thAya che ke te rasa karma paramANuomAM pahelethI ja hoya che ke AtmA karmarUpe grahaNa kare tyAre navIna utpanna thAya che? jaina darzananI mAnyatA mujaba je padArthamAM je zakti ke guNa sarvathA hoya ja nahIM, te zakti ke guNa kadApi utpanna thatA ja nathI. temaja karma paramANuomAM pahelethI paNa tevo rasa pragaTa rUpe hoI zakato nathI. paNa sattA rUpe arthAt tirobhAve hoya che. je vakhate AtmA kArmaNa vargaNA grahaNa karI karma rUpe pariNAve che te vakhate AtmAno jevo tIvra yA maMda kaSAyodaya ane jevI zubhAzubha lezyA hoya tevo rasa pragaTa thAya che. kaDavI tuMbaDI athavA lIMbaDA jevo kaDavA vipAkavALo hoya te azubha ane zeraDI agara * khAMDa jevo AhalAdaka madhura vipAkavALo hoya te zubha rasa che. tyAM pApa prakRtiomAM azubha ane punya pravRtiomAM zubha rasa hoya che. jema jema kaSAyonI ane azubha lezyAonI tIvratA tema tema te samaye baMdhAtI pApa prakRtiomAM tIvra eTale ke utkRSTa arthAta vadhAre ane punya pravRtiomAM ocho rasa utpanna thAya che ane jema jema kaSAyonI ane azubha legyAonI maMdatA athavA zubha lezyAonI tIvratA tema tema te vakhate baMdhAtI pApa prakRtiomAM ocho ane punya pravRtiomAM vadhAre rasa utpanna thAya che. karma paramANuomAM rasane pragaTa karanAra-lezyA sahita kaSAyodayavALA tIvra-tIvrataratIvratama temaja maMda-maMdatara-maMdatama je Atma pariNAmo te ja rasabaMdhanA adhyavasAyo che ane te asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza rAzi pramANa asaMkhyAtA che. agiyArathI tera guNaThANA sudhI zukla lezyA hovA chatAM kaSAyodaya na hovAthI tyAM baMdhAtI sAtA-vedanIyamAM koI paNa prakArano rasa paDato nathI. paNa ekathI dasa guNasthAnaka sudhI kaSAyodaya paNa hovAthI te vakhate baMdhAtI karma prakRtiomAM rasa utpanna thAya che. paMca02-21 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 paMcasaMgraha-2 prathama guNaThANe kaSAyo ane azubha lezyAonI tIvratA hovAthI te vakhate baMdhAtI pApa prakRtiomAM ghaNo ane punya pravRtiomAM thoDo rasa paDe che te ja pramANe dasamA guNaThANe kaSAyo atyaMta alpa ane vezyA atyaMta zubha hovAthI te vakhate baMdhAtA matijJAnAvaraNIya vagere azubha karmomAM atyaMta ocho ane yazakIrti vagere zubha karmomAM atyaMta vadhAre rasa paDe che. adhyavasAyo zubha ane azubha ema be prakAranA che. pahelAthI dasamA guNaThANA sudhI caDatA je adhyavasAyo zubha hoya che te ja adhyavasAyo dasamAthI pahele guNaThANe AvatAM azubha hoya che. phakta kSapaka zreNigata AThamAthI dasamA guNaThANA sudhInA adhyavasAyo caDatI vakhate ja Ave che mATe te zubha hoya che. paNa kSapaka zreNithI paDavAno abhAva hovAthI te adhyavasAyo paDatI vakhate AvatA na hovAthI azubha hotA nathI. tethI azubha adhyavasAyo karatAM kSapaka zreNigata A traNa guNasthAnakanA zubha adhyavasAyo adhika hoya che. (2) avibhAga kaSAyavALA pariNAma dvArA AtmA je samaye kArmaNa vargaNAnA jeTalA skaMdho grahaNa kare che te dareka skaMdhonA pratyeka paramANuomAM ochAmAM ochA paNa sarva jIva rAzithI anaMtaguNa rasAvibhAgo utpanna kare che. arthAtu kevalInI buddhi rUpa zastrathI chedI chedI evo aMza kare ke jeno pharIthI bhAga paDI zake ja nahIM tevA rasanA aMzane avibhAga paliccheda athavA rasa avibhAga kahevAmAM Ave che ane tevA rasAvibhAgo eka eka paramANumAM jaghanyathI paNa sarva jIvarAzithI anaMtaguNa pragaTa thAya che. (3) vargaNA eka samaye grahaNa karela sarva karma paramANuomAM ocho-vadhato hovAthI vargaNAo ane spaddhako vagere thAya che. upara batAvyA pramANe sarva jIvarAzithI anaMtaguNa jaghanya rasAvibhAgavALA je paramANuono samudAya te prathama spardhakanI sarva jaghanya prathama vargaNA thAya che. sarva jIvarAzithI anaMtaguNa e ghaNI moTI saMkhyA hovA chatAM asatkalpanAe sAtanI saMkhyA kalpIe to sAta-sAta rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te prathama vargaNA. tethI ekAdhika eTale ATha rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te bIjI vargaNA. te thakI ekAdhika eTale nava rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te trIjI vargaNA ane tethI paNa ekAdhika eTale daza rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te cothI vargaNA. ema vAstavika rIte eka-eka rasAvibhAganI vRddhie abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa vargaNAonuM eka prathama paddhaka thAya che. tethI ahIM asatkalpanAthI abhavyathI anaMtaguNa saMkhyAne cAranI saMkhyA kalpatAM A cAra vargaNAono samudAya te prathama rUddhaka che. sarakhesarakhA rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te vargaNA kahevAya che. pratisamaye grahaNa karAyela karma paramANuomAM tathAsvabhAve ja thoDA-thoDA rasavALA paramANuo ghaNA hoya che ane vadhAre vadhAre rasavALA paramANuo ochA-ochA hoya che ane Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 163 tethI ja prathama vargaNAmAM rasa ocho hovAthI paramANuo ghaNA hoya che ane sarvAntima vargaNA sudhI pachI pachInI vargaNAomAM rasAvibhAgo ghaNA ghaNA hovAthI paramANuo vizeSa hIna-hIna hoya che. (4) spardhvaka jemAM vargaNAo aMtara vinA eka-eka rasAvibhAganI vRddhi vaDe spardhA karatI hoya tene spaddhaka kahevAya che ane A prathama spardhvakanI aMtima vargaNAnA eka-eka paramANumAM jeTalA rasAvibhAgo che, te thakI eka-be yAvat saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta adhika rasAvibhAgavALA paramANuo hotA ja nathI. paraMtu sarva jIvarAzithI anaMtaguNa adhika rasAvibhAgavALA paramANuo hoya che. ahIM asatkalpanAthI sarva jIvarAzithI anaMtaguNa saMkhyAne sAtanI saMkhyAthI kalpI batAvavAmAM Avela che. (5) aMtara upara batAvyA pramANe sarva jIvarAzithI anaMtaguNa adhika rasAvibhAgavALA eTale asatkalpanAthI sAta adhika rasAvibhAgavALA eTale sattara rasAvibhAgavALA jeTalA paramANuo hoya teonA samudAyathI bIjA spardhvakanI zarUAta thAya che. tethI vAstavika rIte sarva jIvarAzithI anaMtaguNa ane asatkalpanAe sAtanuM aMtara paDe che. (6) sthAna sarva jIvarAzithI anaMtaguNa adhika eTale asatkalpanAthI sattara-sattara rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te bIjA spaddhakanI prathama vargaNA. tethI eka adhika eTale aDhAra rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te bIjI, tethI ekAdhika eTale ogaNIsa rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te trIjI ane tethI paNa eka adhika eTale vasa rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te cothI vargaNA. ema eka-eka rasAvibhAganI vRddhie kharI rIte abhavyathI anaMtaguNa-anaMtI vargaNAo hovA chatAM asatkalpanAthI A cAra vargaNAono samudAya te bIjuM spardhvaka. A spardhvakanI chellI vargaNAnA paramANuomAM je rasAvibhAgo che tenAthI eka-be-cAvat saMkhyAta-asaMkhyAta ke anaMta adhika rasAvibhAgavALA paramANuo hotA ja nathI. paraMtu sarva jIvarAzithI anaMtaguNa adhika rasAvibhAgavALA paramANuo hoya che. tethI punaH sarva jIvarAzithI anaMtaguNa aMtara paDe che. sarva jIvarAzithI anaMtaguNa eTale ke asatkalpanAe sAta rasAvibhAga adhika arthAt sattAvIsa rasAvibhAgavALA paramANuono samudAya te trIjA spardhvakanI prathama vargaNA che, tethI eka eka rasAvibhAga adhika paramANuovALI prathama spardhvakanI jema ahIM paNa abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga pramANa anaMtI vargaNAo hovA chatAM asatkalpanAthI sattAvIsa-aThThAvIsa-ogaNatrIsa ane trIsa rasAvibhAgavALA paramANuonA samudAya rUpa cAra vargaNAonuM trIjuM spaddhaka thAya che. tyArabAda sarva jIvarAzithI anaMtaguNa aMtara paDe che. pachI e ja pramANe abhavyathI anaMtaguNa vargaNAonuM cothuM paddhaka thAya che. asatkalpanAthI sarva Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 paMcasaMgraha-2 jIvarAzithI anaMtaguNa eTale sAta adhika karatAM sADatrIsa-ADatrIsa-ogaNacALIsa-cALIsa rasAvibhAgavALA paramANuonA samudAya rUpa cAra vargaNAonuM cothuM spardhvaka thAya che. ema vAstavika rIte abhavyathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga pramANa spaAkonuM eka rasasthAna thAya che. paraMtu asatkalpanAthI ahIM abhavyathI anaMtaguNacAranI saMkhyA lIdhela hovAthI A cAra spaAkonuM sarva jaghanya rasavALuM prathama rasasthAna thAya che ema samajavuM. vivakSita samaye grahaNa karela sarva karma 52mANuomAM jeTalo rasasamUha hoya tene eka rasasthAna kahevAya che. (7) kaMDaka sarva jaghanya rasa sthAnamAM rahelA spardhvakothI anaMta bhAga adhika spaAkovALuM bIjuM rasasthAna hoya che ane bIjA rasasthAnanA spardhvakothI anaMta bhAga adhika spaAkovALuM trIjuM rasasthAna. ema pUrva-pUrvanA sthAnamAM rahela spardhvakothI pachI pachInA sthAnamAM anaMta bhAga adhika-adhika spardhvako hoya che. kulle AvAM sthAno aMgula mAtra kSetranA AkAza pradezonA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradezo jeTalA hoya che ane te anaMta bhAga vRddha kaMDaka kahevAya che. kaMDaka eTale aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradeza pramANa asaMkhyAtI saMkhyA. (8) SaTcAna A anaMtabhAga vRddhanA kaMDakanA chellA sthAnamAM jeTalA spardhako che tenI pachI asaMkhyAtabhAga adhika spardhvakovALuM eka sthAna hoya che. tyArabAda punaH anaMtabhAga vRddha spardhakavALA niraMtara kaMDaka pramANa sthAno ane tyArabAda punaH asaMkhyAtabhAga vRddhanuM eka sthAna hoya che. ema vAraMvA2 niraMtara kaMDaka pramANa anaMta bhAga vRddhanAM sthAno ane asaMkhyAta bhAga vRddhanuM eka eka sthAna tyAM sudhI hoya che ke yAvat vacce vacce AvatA asaMkhyAtabhAga vRddhanAM sthAno eka kaMDaka pramANa thAya. ema saMkhyAta bhAga vRddha, saMkhyAtaguNa vRddha, asaMkhyAtaguNa vRddha ane anaMtaguNa vRddha e cha prakAranAM sthAno ane pachI anaMtaguNa vRddha vinA pAMca prakAranAM sthAnonA aMta sudhInuM nAmapratyaya spardhvakanA vicAramAM batAvyA pramANe prathama SatthAna thAya che. ema ahIM rasabaMdhamAM paNa kula asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa SatthAna thAya che. ahIM SaDthAnamAM saMkhyAtabhAgAdi traNa prakAranA bhAgAkAra ane saMkhyAta guNAdi traNa prakAranA guNAkAra batAvela che. jyAM saMkhyAtabhAgAdhika batAvela hoya tyAM pUrvanI spaAka saMkhyAne utkRSTa saMkhyAthI bhAgatAM je saMkhyA Ave te saMkhyA adhika karavI. e ja pramANe jyAM saMkhyAta guNAdhika batAvela hoya tyAM pUrvanI saMkhyAne utkRSTa saMkhyA vaDe guNatAM je saMkhyA Ave te saMkhyA adhika karavI. jyAM asaMkhyabhAgASika kahela hoya tyAM pUrvanI saMkhyAne asaMkhyAta lokAkAza pradeza rAzi pramANa asaMkhyAta saMkhyA vaDe bhAgavAthI jeTalI saMkhyA Ave teTalI saMkhyA adhika kahevI. jyAM asaMkhyAta guNAdhika kahela hoya tyAM pUrvanI saMkhyAne asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAta vaDe guNavAthI jeTalI saMkhyA Ave teTalI saMkhyA adhika kahevI. jyAM anaMta bhAgAdhika batAvela hoya tyAM pUrvanI saMkhyAne sarva jIvarAzi pramANa anaMta saMkhyA vaDe bhAgavAthI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 165 je saMkhyA Ave teTalI saMkhyA adhika samajavI ane jyAM anaMta guNAdhika batAvela hoya tyAM pUrvanI saMkhyAne sarva jIvarAzi vaDe guNatAM jeTalI saMkhyA Ave teTalI saMkhyA adhika jANavI. ahIM prazna thAya ke prathamanA jasthAnamAM prathama anaMtaguNa vRddha sthAnanI pahelAnAM badhAM sthAnomAM sarva jIvarAzi pramANa anaMta spaddhako hotA ja nathI. kAraNa ke abhavyathI anaMtaguNa athavA siddhanA anaMtamA bhAga pramANa paddhakonuM prathama sthAna thAya che ane tyArabAda paNa asaMkhyAtaguNa vRddhanA kaMDaka sudhI kyAMya paNa anaMta spardhako vadhatA na hovAthI sarvatra abhavyathI anaMtaguNA paddhako hoya che ane A saMkhyAthI sarva jIvarAzinI anaMta saMkhyA ghaNI ja moTI che, tethI abhavyathI anaMtaguNa evI pUrvanI saMkhyAne sarva jIvarAzi pramANa anaMta saMkhyAthI bhAgI zakAya ja nahi. to anaMtabhAga vRddha sthAno kevI rIte ghaTI zake ? tenA uttaramAM samajavuM ke prathamanA jasthAnamAM rahela prathama anaMtaguNa vRddhavALA sthAnanI pahelAMnAM koI paNa sthAnomAM rahela sparhakone sarva jIvarAzithI bhAgI zakAya nahIM e vAta sAcI che, paraMtu AvA sthAno bahu alpa hovAthI tenI vivakSA karI nathI ane A ja prathama SasthAnanA prathama anaMtaguNa vRddha sthAna pachInAM badhAM sthAnomAM ane bIjAM vagere badhAM SasthAnonA koI paNa sthAnanA spaddhakone sarva jIvarAzithI bhAgI zakAya che. te ja pramANe saMyamazreNi, zrutakevalI vagerenA svarUpamAM aneka ThekANe pasthAno saMbhave che, tyAM sarvatra ghaNI moTI saMkhyA hovAthI pUrvanI saMkhyAne sarva jIvarAzithI bhAgI zakAya che. mATe koI doSa nathI. (9) adhastanasthAna upara uparanAM koI paNa vRddhivALAM sthAnonI nIce pUrva-pUrvanI vRddhivALAM sthAno keTalAM che? ema vicAravuM te adhastanasthAna prarUpaNA kahevAya che. tenA anaMtara ane paraMpara ema be prakAra che. tyAM koI paNa eka vRddhivALAM sthAnonI pahelAnI taratanI vRddhivALAM sthAno keTalAM hoya? ema aMtara vinA nIcenAM sthAnono vicAra karavo te anaMtara adhastanasthAna prarUpaNA che, jema prathama anaMtaguNa vRddha sthAnanI pahelA asaMkhya guNa vRddhanAM sthAno eka kaMDaka pramANa che. e ja pramANe prathama asaMkhya guNa vRddha sthAnanI pahelA saMkhyAta guNa vRddha sthAno paNa kaMDaka pramANa che. ema prathama saMkhyAta guNa vRddha sthAnanI pUrve saMkhyAta bhAga vRddha sthAno, prathama saMkhyAta bhAga vRddha sthAnanI pahelA asaMkhyAta bhAga vRddha sthAno temaja prathama asaMkhyAta bhAga vRddha sthAnanI pUrva anaMta bhAga vRddha sthAno paNa eka eka kaMDaka pramANa hoya che. upara-uparanAM vRddhivALAM sthAnonI apekSAe vacce eka-be-traNa ane cAra prakAranI vRddhivALAM sthAno choDI tenI nIcenAM sthAno keTalo che eno vicAra karavo te paraMparopanidhA, tenA ekAMtarita, jayaMtarita, vyaMtarita ane caturaMtarita ema cAra prakAra che. tyAM prathama anaMtaguNa vRddhivALAM sthAnonI nIce saMkhyAta guNa vRddhanAM sthAno eka kaMDaka varga ane eka kaMDaka jeTalAM che. te A pramANe-asaMkhyAtA guNa vRddhanA eka eka sthAnanI nIce saMkhyAta guNa vRddha sthAno ekaeka kaMDaka pramANa che ane asaMkhyAta guNa vRddhanAM sthAno kaMDaka pramANa che. eTale kaMDakamAM jeTalI Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 paMcasaMgraha-2 saMkhyA hoya teTalI vakhata saMkhyAta guNa vRddhanA kaMDako Ave, mATe kaMDakane kaMDaka vaDe guNatAM eka kaMDaka varga thAya ane asaMkhyAta guNa vRddha kaMDakanI upara paNa anaMtaguNa vRddha sthAnanI pahelAM eka kaMDaka pramANa saMkhyAta guNa vRddhanAM sthAno hoya che mATe ekAMtarita mArgaNAmAM sarvatra sthAno kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa hoya che. anaMtaguNa vRddhanI pahelAM saMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAno eka kaMDaka ghana, be kaMDaka varga ane eka kaMDaka hoya che. ahIM samajavA mATe asatkalpanAe cAranI saMkhyAne kaMDaka jaNAvela che. tethI prathama anaMtaguNa vRddhanA sthAnanI nIce saMkhyAta bhAga vRddha sthAno asatkalpanAe 100 Ave che, tyAM eka kaMDakaghana eTale cosaTha, kaMDakavarganI saMkhyA soLa hovAthI be kaMDaka varga eTale batrIsa ane eka kaMDaka eTale cAra. ema kulle 100 sthAno thAya che. ema asaMkhyAta guNa vRddhanI nIce asaMkhyAta bhAga vRddha sthAno ane saMkhyAta guNa vRddha sthAnonI nIce anaMta bhAga vRddha sthAno paNa eka kaMDakaghana, be kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa Ave che. A yaMtarita mArgaNA che. je saMkhyA hoya tene te ja saMkhyA vaDe guNatAM je Ave te teno (mULa saMkhyAno) varga kahevAya. dA. ta. 4no varga 16. vargane potAnI mULa saMkhyA vaDe guNatAM mULa saMkhyAno ghana thAya che. jema 4 nA varga 16 ne tenI mULa saMkhyA 4 sAthe guNatAM 64 thAya, te cArano ghana kahevAya. te ghanane tenI mULa saMkhyA sAthe guNatAM varga-varga thAya che. jema cArano ghana cosaTha. tene mULa saMkhyA cAra sAthe guNatAM 256 thAya, te cArano eTale asatkalpanAe kaMDakano varNavarga kahevAya. prathama anaMtaguNa vRddha sthAnanI nIce asaMkhyAta bhAga vRddha sthAno eka kaMDaka vargavarga, traNa kaMDakaghana, traNa kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa hoya che. asatkalpanAe anaMtaguNa vRddha sthAnanA pahelA sthAnanI nIce asaMkhyAta bhAga vRddhanAM kula 500 sthAno che, tyAM upara batAvyA mujaba eka kaMDaka vargavarga eTale 256, traNa kaMDakaghana eTale 192, traNa kaMDakavarga eTale 48 ane eka kaMDaka eTale 4 500 thAya che. e ja pramANe asaMkhya guNa vRddhanA pahelA sthAnanI nIce anaMta bhAga vRddhanAM sthAno paNa eTalAM ja hoya che. A saMrita mArgaNA che. anaMtaguNa vRddhanA prathama sthAnanI pahelAnA asaMkhya guNavRddha, saMkhyAta guNa vRddha, saMkhyAta bhAga vRddha ane asaMkhyAta bhAga vRddha e cAra prakAranAM sthAnonI nIce ane vacce kula anaMta bhAga vRddha sthAno ATha kaMDaka varga varga, cha kaMDaka ghana, cAra kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa che. kAraNa ke eka eka asaMkhya guNa vRddha sthAnanI pahelA kula anaMta bhAga vRddha sthAno eka kaMDaka vargavarga, traNa kaMDaka ghana, traNa kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa che ane asaMkhyAta guNa vRddha sthAno kaMDaka pramANa hovAthI pUrvanI saMkhyAne kaMDake guNavI. arthAt kaMDaka vargavargane cAra saMkhyAtmaka kaMDake guNatAM cAra kaMDaka vargavarga, traNa kaMDaka ghanane kaMDake guNatAM traNa kaMDaka vargavarga thAya, te pUrvanI saMkhyAmAM umeratAM kula sAta kaMDaka vargava thAya, traNa kaMDaka vargane kaMDake guNatAM traNa kaMDaka ghana thAya ane eka kaMDakane kaMDake guNatAM eka kaMDaka varga thAya, vaLI asaMkhya guNa vRddhanA kaMDakanA carima sthAna pachI tathA anaMtaguNa vRddhanA prathama sthAnanI pahelAM eka kaMDaka vargavarga, traNa kaMDaka ghana, traNa kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa pharIthI anaMta bhAga vRddha sthAno Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 167 hoya che. te pUrvanI saMkhyAmAM umeratAM kula ATha kaMDaka vargavarga, cha kaMDaka ghana, cAra kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa thAya che. A caturaMtarita mArgaNA che. (10) vRddhi adhyavasAya dvAramAM batAvyA pramANe koI paNa eka kASAyika adhyavasAyathI eka rasasthAna baMdhAya che. eTale kASAyika vezyA mizrita adhyavasAya kAraNa che ane rasabaMdhasthAna tenuM kArya che. temaja kASAyika adhyavasAyonI taratamatA upara rasabaMdhanI taratamatAno AdhAra che. koI paNa jIvane kASAyika adhyavasAyo haMmeza mATe samAna hotA nathI. paraMtu anaMta bhAga adhika vagere cha prakAranI vRddhivALA ane anaMtabhAgahIna vagere cha prakAranI hAnivALA hoya che. tethI te adhyavasAyo dvArA baMdhAtAM rasamAM paNa cha prakAranI vRddhi ane cha prakAranI hAni saMbhave che. - niraMtara koI paNa AtmA anaMta bhAga adhika adhika vRddhie rasa bAMdhe to utkRSTathI keTalo kALa bAMdhe ? temaja niraMtara anaMtabhAgIna-hIna rasa bAMdhe to paNa utkRSTathI keTalo kALa bAMdhe ? e ja pramANe zeSa pAMca prakAranI vRddhie athavA hAnie jo niraMtara rasa bAMdhe to utkRSTathI keTalA kALa sudhI bAMdhe? teno ahIM vicAra karavAmAM Ave che. tyAM koI paNa jIva anaMtaguNa vRddha athavA anaMtaguNahIna rasabaMdha utkRSTathI aMtarmuhUrta kALa pramANa ane zeSa anaMta bhAga vRddhAdika pAMca prakAre vRddha ane anaMta bhAga hInAdika pAMca prakAre hIna rasabaMdha paNa niraMtara utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA kALa pramANa kare che. tyArabAda avazya anya prakAre vRddha athavA hIna rasabaMdha kare che, jaghanyathI dareka vRddhihAnino kALa eka samaya pramANe che. (11) avasthAnakALa upara batAvela koI paNa prakArano adhika ke ocho rasabaMdha na kare to ekasarakho rasabaMdha keTalo kALa kare ? te ahIM vicAravAnuM che. tyAM sarva jaghanya rasasthAnathI pAvatu zarUAtanA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyomAMno koI paNa eka adhyavasAya utkRSTathI cAra samaya sudhI rahI zake che. e ja pramANe tyArapachInA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo pAMca samaya, tyArapachInA teTalA ja adhyavasAyo cha samaya, tyArapachInA teTalA ja sAta samaya, tyArapachInA teTalA ja ATha samaya sudhI ane tyArapachI upara uparanA teTalA teTalA adhyavasAyo anukrame sAta, cha, pAMca, cAra, traNa ane be samaya kALa sudhI vadhumAM vadhu TakI zake che. tyArabAda adhyavasAya ane rasabaMdha paNa nakkI badalAI jAya che. jaghanyathI dareka adhyavasAya eka samaya rahe che. (12) yevamadhya jema yavano madhya bhAga jADo ane be bAju pAtaLo hoya che tema jaghanyathI utkRSTa sudhInA adhyavasAyo athavA rasasthAnonI eka lAIna karIe to temAM vacalA adhyavasAyo ane rasasthAno kALanI apekSAe ATha samayavALA hovAthI jADo ane banne bAjunA kramazaH hIna Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 paMcasaMgraha-2 hIna kALavALA hovAthI pAtaLo AkAra thAya che. tethI ja ATha samayavALA adhyavasAyone yavamadhya kahevAya che. nIcenA sAta samayanA kALavALA chellA adhyavasAyanI apekSAe ATha samayanA kALavALA adhyavasAyomAMno prathama adhyavasAya anaMtaguNa vRddha hoya che. tethI tenI pachInA ATha samayavALA badhA adhyavasAya sthAno anaMtaguNa vRddha hoya che ane uparanA sAta samayanA kALavALA adhyavasAyomAMnA pahelA adhyavasAyathI ATha samayanA kALavALA adhyavasAyomAMno chello adhyavasAya anaMtaguNahIna hoya che. tethI ja tenA pahelAnA ATha samaya kALavALA badhA adhyavasAyo anaMtaguNa hIna hoya che. mATe ja ATha samayavALA adhyavasAyo anaMtaguNa vRddhi, ane hAni ema bannemAM prApta thAya che. e ja pramANe zarUAtanA cAra samaya kALavALA ane chellA be samayanA kALavALA adhyavasAyo choDI zeSa pAMcathI traNa samaya sudhInA kALavALA dareka adhyavasAyo anaMtaguNa vRddhi ane hAni ema bannemAM prApta thAya che. paraMtu zarUAtanA cAra samayavALA adhyavasAyo kevaLa anaMtaguNa hAnimAM ane uparanA be samayavALA adhyavasAyo phakta anaMtaguNa vRddhimAM je prApta thAya che. ahIM zarUAtanA cArathI chellA be samaya sudhInA kALavALA dareka adhyavasAyo sAmAnyathI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kahyA che. paraMtu asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo hovAthI ATha samayavALA sauthI thoDA che. te thakI tenI banne bAju sAta, cha, pAMca ane cAra samayanA kALavALA adhyavasAyo anukrame eka-ekathI asaMkhyAta guNa ane banne bAjunA paraspara tulya hoya che. te thakI uparanA traNa ane be samayavALA paNa anukrame asaMkhyAtaguNA che. eka samaye sUkSma agnikAyamAM utpanna thatA jIvo asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa che. te thakI sUkSma agnikAyarUpe rahela sarva jIvo, tethI teonI svakAyasthiti ane tenA karatAM rasabaMdhanAM sthAno (athavA sarva rasabaMdhanA adhyavasAyo) kramazaH eka ekathI asaMkhyAta guNa che. (13) ojoyu... oja eTale eka, traNa, pAMca vagere ekI saMkhyA ane yugma eTale be, cAra, cha vagere bekI saMkhyA ane tenA kula kalyoja, dvAparayugma, tretauja ane kRtayuma ema cAra prakAra che. koI paNa amuka rAzine cAre bhAgavAthI eka zeSa rahe te kalyoja jema tera, cAre bhAgavAthI be zeSa rahe te dvApara yugma-jema cauda, cAre bhAgavAthI traNa zeSa rahe te tretauja, jema paMdara ane cAre bhAgavAthI kAMI paNa bAkI na rahe te kRtayugma. jema bAra athavA soLa. ahIM rasanA vicAramAM rasAvibhAgo, vargaNAo, spaddhako, rasasthAno, kaMDako ane SasthAnonI saMkhyA kRtayugma saMjJAvALI che. arthAt avibhAgAdi darekane cAre bhAgIe to kAMI paNa zeSa rahetuM nathI. (14) paryavasAna anaMtaguNa vRddhivALA kaMDakanuM chelluM sthAna e paryavasAna arthAt SasthAnano cheDo che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha kAraNa ke kaMDakanA chellA anaMtaguNa vRddha sthAnanI pachI anaMta bhAga vRddhAdika pAMca prakAranAM sthAno Ave che ane tyAM prathama SasthAna pUrNa thAya che. ema dareka SasthAnamAM chelluM anaMta guNa vRddha sthAna e paryavasAna che. (15) alpabahutva 169 A alpabahutvano vicAra anaMtaropanidhA ane paraMparopanidhAthI be prakAre che. tyAM prathama anaMtaropanidhAe-anaMtaguNa vRddhivALAM sthAnothI asaMkhyAta guNa vRddhivALAM sthAno asaMkhyAta guNa hoya che. kAraNa ke asatkalpanAe SaDthAnanA koSTakamAM pAMca aMkathI batAvyA pramANe anaMtaguNa vRddhanAM sthAno kaMDaka pramANa arthAt cAra che. tyAre cAra aMkathI batAvela asaMkhya guNa vRddha sthAno kula vIsa che ane te cAranI apekSAe kaMDaka varga ane kaMDaka pramANa-asaMkhyAta guNa che. e ja pramANe asaMkhya guNa vRddha, saMkhyAta guNa vRddha, saMkhyAta bhAga vRddha, asaMkhyAta bhAga vRddha ane anaMta bhAga vRddha sthAno anukrame eka-ekathI asaMkhyAtaguNa che. sarva ThekANe pUrvanI saMkhyAne kaMDake guNI ane eka kaMDaka saMkhyA umeravAthI jeTalI saMkhyA thAya teTalAM che. paraMparopanidhAe alpabahutvanI vicAraNA karatAM pahelAM nIcenI hakIkata barAbara samajavAnI AvazyakatA che. kAraNa ke te barAbara samajAya to ja paraMparopanidhAe batAvela alpabahutva barAbara samajI zakAya. koI paNa SasthAnanI aMdara anaMta bhAga vRddha vagere je cha prakAranAM sthAno batAvelAM che, te potapotAnA pUrvanA taratanA sthAnanI apekSAe che. paraMtu AkhAya sthAnamAM zarUAtanA anaMta bhAga vRddhanA kaMDakanA chellA sthAnanI apekSAe pachInAM koI paNa sthAno anaMta bhAgAdhika-sparzvakavALAM che ja nahi. e ja pramANe prathama asaMkhyAta bhAga vRddha sthAnathI AraMbhI prathama saMkhyAta bhAga vRddha sthAnanI pahelAnA badhA asaMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAno ane pUrvapUrvanA sthAnanI apekSAe vacce vAraMvAra kaMDaka pramANa je anaMta bhAga vRddha sthAno Ave che. te badhAye asaMkhyAta bhAga vRddha ja gaNAya che. e ja pramANe prathama saMkhyAta bhAga vRddha sthAnothI SasthAnanA aMtima sthAna sudhI pUrva-pUrvanA sthAnanI apekSAe chae prakAranI vRddhivALAM sthAno hovA chatAM prathama saMkhyAta bhAga vRddhanI pahelAMnA asaMkhyAta bhAga vRddha sthAnonI apekSAe koI paNa sthAna anaMta bhAga vRddha ane asaMkhyAta bhAga vRddha che ja nahi paraMtu zeSa saMkhyAta bhAga vRddha vagere cAra prakAranAM sthAno che. chellA asaMkhyAta bhAga vRddha sthAnanI pachInA pahelA saMkhyAta bhAga vRddha sthAnathI AraMbhI prathamanA saMkhyAta guNa vRddha sthAnanI pahelAnA je kaMDaka pramANa mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAno che te, ane tenI vacce AvatA pUrva-pUrvanA sthAnanI apekSAe anaMta bhAga vRddha ane asaMkhyAta bhAga vRddhanAM je sthAno che te badhA saMkhyAta bhAga vRddha nathI paraMtu e kaMDaka pramANa mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnomAMnA utkRSTa saMkhyAta sudhInA aMtima sthAnanI pahelAnAM badhAM sthAno saMkhyAta bhAga vRddha gaNAya che ane tyArapachI utkRSTa saMkhyAta vAra utkRSTa saMkhyA pramANa mULa saMkhyAta bhAga sthAno Ave. tenA aMtima sthAnanI pahelAnA traNe prakAranI vRddhivALAM paMca02-22 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 paMcasaMgraha-2 sthAno saMkhyAta bhAga vRddhivALAM sthAnonI apekSAe saMkhyAta guNa vRddhivALA gaNAya che ane tyArapachInA mULa saMkhyAta bhAga vRddhanAM jeTalAM sthAno bAkI che te ane saMkhyAta guNa vRddhivALAM mULa kaMDaka pramANa sthAno tathA tyArapachInA prathama anaMtaguNa vRddhivALA sthAnanI pahelAM je kaMDaka pramANa asaMkhyAta guNa vRddhivALAM sthAno che te ane tenI vacce AvatA anaMta bhAga vRddhAdika pAMceya prakAranAM sthAno asaMkhyAta guNa vRddhivALAM gaNAya che ane prathama anaMtaguNa vRddhivALA sthAnathI AraMbhI tyArapachInA pUrva-pUrvanA sthAnanI apekSAe je anaMta bhAga vRddha vagere chae prakAranAM sthAno che te badhAe prathama anaMtaguNa vRddhivALA sthAnanI pahelAMnA asaMkhyAta guNa - vRddhivALAM sthAnonI apekSAe anaMtaguNa vRddha ja che. koSTakamAM asatkalpanAe batAvela jasthAnanI aMdara kula 15624 rasasthAno che. temAM phakta prathamanAM cAra sthAno anaMta bhAga vRddha che ane prathamanA 1 nA aMkathI 2 jA aMkanI pahelAnAM kula 20 sthAno che te badhAM asaMkhyAta bhAga adhika che ane tenI apekSAe prathamanA 2 jA aMkathI prathamanA 3 jA aMkanI pahelAMnA je kula 100 (so) sthAno che temAMnA keTalAMka saMkhyAta bhAga adhika, keTalAMka saMkhyAta guNa adhika ane chellAM keTalAMka asaMkhyAta guNa adhika spaSDakovALAM che. ahIM kaMDakanI saMkhyA 4 nI ApelI hovAthI mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnomAM ja saMkhyAta bhAga-saMkhyAta guNa ane asaMkhyAtaguNa vRddha sthAno kaI rIte che te barAbara samajAvI zakAya tema na hovAthI pachI kaMDakanI koI navI saMkhyA kalpI barAbara samajAvIzuM. mULa saMkhyAta bhAga vRddhanAM chellAM keTalAMka sthAnomAM asaMkhyAta guNa vRddha spardhako che, tethI prathamanA traNa aMkathI batAvela saMkhyAta guNa vRddha sthAnathI AraMbhI prathamanA anaMtaguNa vRddhanA sthAnanI pahelAnAM kula 3000 (traNa hajAra) rasasthAno che. te badhAeM paNa asaMkhyAta guNa vRddha che ane te asaMkhyAta guNa vRddha sthAnonI apekSAe pAMca aMka rUpa prathama anaMtaguNa vRddha sthAnathI AraMbhI jasthAnamAM AvatAM chellA bindu sudhInAM je 12500 (bAra hajAra, pAMcaso) sthAno che te badhAM anaMtaguNa vRddha ja che. tyAM upara batAvyA mujaba anaMta bhAga vRddhanAM sthAno eka kaMDaka pramANa ja che. tyArapachInA ane prathamanA saMkhyAta bhAga vRddha sthAnathI pahelAnA pUrva-pUrvanA sthAnanI apekSAe anaMta bhAga ane saMkhyAta bhAga vRddha hovA chatAM badhAM asaMkhyAta bhAga vRddha ja che ane tevAM sthAno kaMDaka varga ane kaMDaka pramANa hovAthI pUrvanAM sthAnothI asaMkhyAtaguNa che ane asaMkhyAta bhAga vRddha sthAnothI saMkhyAta bhAga vRddha sthAno temaja saMkhyAtaguNa vRddha sthAno anukrame saMkhyAtaguNa che. jo ke jasthAnanI aMdara mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAno kaMDaka pramANa asaMkhyAtA che. te ja pramANe mULa saMkhyAtaguNa vRddha sthAno paNa kaMDaka pramANa asaMkhyAtA che ane te darekanI vacce anaMta bhAga vRddhAdika sthAno asaMkhyAtIvAra Ave che paNa mULa saMkhyAta bhAga vRddhivALAM sthAnomAM ja saMkhyAtaguNa ane asaMkhyAtaguNa vRddha sthAno thaI jAya che. mATe pUrva-pUrvanAM vRddhivALAM sthAnonI apekSAe saMkhyAta bhAga ane saMkhyAtaguNa vRddha sthAno asaMkhyAtaguNa nathI paNa saMkhyAtaguNa che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 171 . mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnomAM ja saMkhyAta bhAga vRddha, saMkhyAtaguNa vRddha ane asaMkhyAtaguNa vRddha sparkhako kema hoya che? te asatkalpanAe kaMDakanI moTI saMkhyA laI A rIte samajI zakAze. ahIM 50 (pacAsa)nI saMkhyAne kaMDaka, pa(pAMca)nI saMkhyAne utkRSTa saMkhyAta ane saMkhyAta bhAga vRddha prathama sthAnanI pahelAnA sthAnamAM kula spaddhako anaMta hovA chatAM asatkalpanAe 500 (pAMcaso) samajavA. te 500 (pAMcaso)ne utkRSTa saMkhyA rUpa pa(pAMca)vaDe bhAgatAM 100 (so) Ave te 100 (so) adhika karavAthI prathama saMkhyAta bhAga vRddha sthAnamAM 600 (chaso) ane pharIthI bIjuM saMkhyAta bhAga vRddha sthAna Ave tyAre 100 (so) vadhavAthI 700 (sAtaso), ema trIjA, cothA ane pAMcamA sthAnamAM paNa saMkhyAta bhAga rUpa so-so spaSDako vadhavAthI kula 1000 (hajAra) thAya. ane vacce je anaMta bhAga vRddha tathA asaMkhyAta bhAga vRddha sthAno Ave che tyAM paNa thoDA thoDA spaddhako thAya che. mATe pAMcamA mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnamAM hajArathI paNa adhika spaddhako thAya che. eTale pAMcasonI apekSAe je hajArathI adhika spardhako che te saMkhyAta bhAga adhika nathI paNa saMkhyAtaguNa adhika che. ane te pAMcamA saMkhyAta bhAga vRddha sthAnanI pahelAM cAra vakhata badhAM sthAno Ave che. tethI haju mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAno 46 (chetALIsa) bAkI hovA chatAM pAMcamA sthAnathI AvatAM badhAM sthAno pUrvanAM sthAnonI apekSAe saMkhyAtaguNavRddha che. utkRSTa saMkhyAtarUpa pAMcamA sthAnamAM sAdhika bamaNA, dasamA sthAnanI aMdara sAdhika traNagaNA, paMdaramA sthAnanI aMdara sAdhika cAragaNA ane vIsamA sthAnanI aMdara sAdhika pAMcagaNA thAya che. ahIM pAMcanI saMkhyAne utkRSTa saMkhyAta kalpela hoI A vIsamA sthAnanI aMdara sAdhika pAMcagaNA spaddhako hovAthI saMkhyAtaguNa nathI paNa asaMkhyAta guNa che. tethI ja utkRSTa saMkhyAtIvAra mULa utkRSTa saMkhyAtA sthAnanA aMtima sthAnanI pahelAnAM badhAM sthAno saMkhyAtaguNavRddha spardhvakavALAM che. ane te pUrvanA saMkhyAta bhAga vRddha sthAnonI saMkhyA pramANa utkRSTa saMkhyAtavAra Ave che. tethI saMkhyAta bhAga vRddha sthAnothI saMkhyAtaguNa vRddha sthAno saMkhyAtaguNA che. hajI mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAno kaMDaka pramANa asatkalpanAe 50 (pacAsa) kalpelA che. temAMnAM 31 sthAno bAkI che. vIsamA sthAnamAM ja sAdhika pAMcaguNA hovAthI asaMkhyAtaguNa thaI jAya che. tethI te pachInAM bAkI rahela mULa saMkhyAtabhAga vRddhivALAM 30 (trIsa) sthAnomAM asaMkhyAtaguNa vRddha rUddhako hovAthI mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnomAM ja A pramANe saMkhyAta bhAga vRddha vagere traNa prakAranI vRddhi ghaTI zake che. ane tyArapachInA anaMtaguNa vRddha prathama sthAnanI pahelAnA mULa saMkhyAtaguNavRddha sthAno ane tenI vacce AvatA anaMta bhAgavRddha vagere traNa prakAranAM sthAno temaja asaMkhyAtaguNa vRddhivALAM mULa sthAno ane tenI vacce AvatA anaMtabhAga vRddha vagere cAre prakAranAM sthAno asaMkhyAta guNa vRddha ja che. ane te banne prakAranA temaja je vasamA mULa saMkhyAta bhAga vRddha sthAnathI asaMkhyAtaguNa vRddha spaddhako thayA che. te bAkI rahela 30 (trIsa) mULa saMkhyAta bhAga vRddhanAM sthAno paNa asaMkhyAtaguNa vRddha paddhakovALAM che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 paMcasaMgraha-2 mATe ja saMkhyAtaguNa vRddha sthAna karatAM asaMkhyAtaguNa vRddha sthAno asaMkhyAtaguNA che. ane tenI apekSAe prathama anaMtaguNa vRddhanA sthAnathI jasthAnanI samApti sudhInAM badhAM sthAno pUrva-pUrvanA sthAnanI apekSAe yathAsaMbhava e prakAranI vRddhivALA hovA chatAM ahIM anaMtaguNa vRddha spardhvakavALAM che. ane te pUrvanAM sthAno karatAM asaMkhyAtavAra AvatA hovAthI asaMkhyAtaguNA che. ahIM sudhI rasabaMdhanAM sthAnonuM tathA tenA kAraNabhUta adhyavasAya sthAnonuM svarUpa batAvyuM paNa have e rasasthAnone bAMdhanArA-baMdhakapaNe vartatA jIvono vicAra karavAno che. temAM eka sthAna jIva pramANa, aMtarasthAna, niraMtarasthAna, ekasthAnanA baMdhanuM kAlapramANa, vRddhi, yavamadhya, sparzanA ane jIvonuM alpabadutva e ATha anuyoga dvAro che. (1) eka sthAna jIva pramANa sthAvara prAyogya eka eka sthAnane bAMdhanArA utkRSTathI ane jaghanyathI paNa haMmezAM anaMtA ane trasaprAyogya eka eka sthAnane bAMdhanArA utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAtA ane jaghanyathI eka-be jIvo hoya che. ane koI koI vAra keTalAMka sthAnone bAMdhanArA trasa jIvo nathI paNa hotA. (2) aMtarasthAna sthAvara prAyogya sthAno thoDAM hovAthI ane tene bAMdhanArA jIvo anaMta hovAthI dareka sthAnane bAMdhanArA sthAvara jIvo sadA anaMtA hoya che. arthAta sthAvara prAyogya koI paNa sthAnane koI vakhata jIvo na bAMdhe ane khAlI hoya evuM banatuM ja nathI. jyAre trasa prAyogya sthAno ghaNAM hovAthI ane trasajIvo thoDA hovAthI vacce-vacce jaghanyathI eka-be ane utkRSTathI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasasthAno zUnya hoya che. arthAt koI vAra teTalAM sthAnone bAMdhanArA koI paNa trasa jIvo hotA nathI. ema paNa bane che. (3) niraMtarasthAna sthAvara prAyogya badhAM sthAnone bAMdhanArA jIvo haMmezAM hovAthI aneka jIvo AzrayI badhAM sthAno haMmezAM baMdhAtAM ja hoya che. ane trasajIvo jaghanyathI be ane utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa ta~Ayogya asaMkhyAtA sthAnone aMtara vinA bAMdhe che paNa tethI vadhAre nahi. (4) ekasthAna kAlapramANa sthAvara prAyogya dareka sthAnane judA-judA jIvo haMmezAM bAMdhatA hoya che ane trasaprAyogya koI paNa eka sthAnane judA-judA trasajIvo jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa sudhI satata bAMdhanArA hoya che. pachI to te vivakSita sthAnane bAMdhanAra amuka samaya sudhI koI paNa jIva hoya ja nahi. (5) vRddhi prarUpaNA bahu alpa kaSAyavALA temaja bahu vadhAre kaSAyavALA jIvo tathA svabhAve ja jagatamAM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 173 ochA hoya che. ane madhyama kaSAyavALA jIvo vadhAre hoya che. tethI ja yavamadhya=ATha samayanA kALavALAM rasasthAnone bAMdhanArA jIvo ghaNA hoya che. ane kramazaH banne bAju pachI pachInAM rasasthAnone bAMdhanArA jIvo ochA ochA hoya che. A anaMtaropanidhA che. paraMparopanidhAe vicArIe to jaghanya cAra samayagALA pahelA rasasthAnane bAMdhanArA jIvo alpa hoya che. ane tyAMthI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasasthAno oLaMgI pachInA rasasthAnane bAMdhanArA jIvo bamaNA hoya che. tyAMthI punaH teTalI ja saMkhyA pramANa rasasthAno oLaMgI-oLaMgI pachInA rasasthAnane bAMdhanArA jIvo bamaNA hoya che. ema thavamadhyasthAno sudhI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasasthAno oLaMgI-oLaMgI pachI pachInAM rasasthAnone bAMdhanArA jIvo bamaNAbamaNA hoya che. ane yavamadhyanAM rasasthAnonI apekSAe uparanA be samayavALA sarvotkRSTa antima rasasthAna sudhI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa rasasthAno oLaMgI-oLaMgI pachIpachInAM rasasthAnone bAMdhanArA jIvo ardhA-ardhA hoya che. AvAM dviguNahAninAM sthAno trasa jIvomAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che ane trasanA eka dviguNahAninAM vacce rahelAM sthAno teonA dviguNahAni sthAnothI asaMkhya guNa che ane trasonA eka dviguNa hAninA vacamAM rahela sthAnothI paNa sthAvara prAyogya sthAnomAM dviguNahAni sthAno asaMkhyAtaguNA che. arthAt sthAvara jIvomAM dviguNa hAninAM sthAno ghaNAM che. ane tenAthI eka dviguNa hAninAM vacce rahelAM sthAno ochAM che. ahIM svAbhAvika evI zaMkA thAya ke trasa jIvo niraMtara AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA asaMkhyAta samaya jeTalAM sthAnone ja bAMdhe che. tyArapachI eka, be yAvata asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa sthAno vacce khAlI hoya che. tyArabAda vaLI aMtara vinA amuka sthAno lAinasara bAMdhe che. ane tyArapachI vaLI keTalAMyeka sthAnone nathI paNa bAMdhatA, temaja koI paNa eka sthAnane ekIsAthe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA ja jIvo bAMdhe che. jyAre ahIM to asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgI oLaMgI pachI pachInA ' sthAnamAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI vakhata dviguNahAni sthAno batAvyAM, paraMtu niraMtara AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI vadhAre sthAno baMdhAtAM ja nathI. ane tethI eka paNa dviguNahAni sthAna thaI zake ja nahi. temaja vivakSita sthAnathI pachInA sthAnane bAMdhanAra eka eka jIva adhika gaNIe topaNa asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa sthAno sudhI jatAM jIvo paNa asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa thAya, arthAt eka sthAnane bAMdhanAra trasa jIvo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa thaI jAya. paraMtu koI paNa eka sthAnane utkRSTathI paNa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA ja jIvo bAMdhe che, ema kahyuM che. to tenA uttaramAM samajavAnuM ke tamoe kahI te vAta barAbara che, haMmeza mATe ATalAM sthAnone ATalA trasa jIvo bAMdhanArA hotA nathI. paraMtu ahIM dviguNa hAni sthAno trikALavartI jIvonI apekSAe batAvela che. eTale prathama sthAnane bAMdhanAro utkRSTathI jeTalA jIvo hoya che, tenAthI asaMkhyAta lokAkAza pradeza pachInA sthAnane jyAre jIvo bAMdhatA hoya tyAre utkRSTathI pahelA sthAnane bAMdhanArA jIvo karatAM bamaNA hoya che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 jema nAnAM ane tethI moTAM moTAM anukrame kula pAMca makAno hoya, temAMnA koI paNa makAnamAM eka sAthe so mANasa rahetA na hoya, eTaluM ja nahi paraMtu koI vakhata te makAnamAM be, traNa ane temAMnA sauthI nAnA makAnamAM 25 mANaso paNa rahe paraMtu jyAre koI lagnautsava vagereno prasaMga hoya ane jeTalAno samAveza thaI zake teTalA mANasone rahevuM hoya tyAre sauthI nAnA makAnamAM vadhumAM vadhu 25 ane tenI pachI pachInA makAnamAM anukrame adhika-adhika ema sauthI moTA makAnamAM 100thI vadhAre mANaso paNa rahI zake, tema ahIM paNa samajavAnuM che. mATe upara batAvela bemAMthI eka paNa doSa ahIM lAgato nathI. 174 (6) yavamadhya yavanA madhyabhAganI jema vacalA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA asaMkhya rasasthAno ATha samayanA kALavALA hovAthI sauthI vadhAre, kALanI ane jIvanI apekSAe pahoLA athavA jADA AkAravALA che. ane tenI banne bAjue ochA ochA kALa ane jIvovALA hovAthI yava jema banne bAju sAMkaDo athavA pAtaLo hoya tema adhyavasAya sthAno paNa hoya che. temAM yavamadhyasthAnothI nIcenA sAtathI cAra samaya sudhInA adhyavasAya sthAno asaMkhyAtaguNA che. ane tethI paNa yavamadhyanI uparanA sAtathI be samaya sudhInA asaMkhyAtaguNA che. (7) sparzanA koI paNa jIve bhUtakALamAM je rasasthAnane jeTalA kALa sudhI bAMdhyuM hoya te jIva AzrayI teTalA kALa vizeSane sparzanA kahevAya che. tyAM bhUtakALamAM be samayakALavALAM sarvotkRSTa rasasthAnono alpakALa che. tethI zarUAtanAM cAra samayavALAM sthAnono asaMkhyAtaguNa kALa che. kaMDakasaMjJAvALAM yavamadhyathI uparanAM cAra samayavALAM sthAnono sparzanA kALa paNa teTalo ja che, te thakI yavamadhya svarUpa ATha samayavALAM sthAnono, te thakI uparanAM traNa samayavALAM sthAnono kALa anukrame asaMkhyAtaguNa che. te thakI nIcenAM pAMca, cha ane sAta samayavALAM sthAnono samuditakALa (temaja pratyekano kALa) asaMkhyAtaguNa che. yamadhyathI uparanA sAta, cha ane pAMca samayavALAM badhAMye sthAnono samuditakALa paNa teTalo ja che. te thakI yavamadhyathI uparanAM badhAM sthAnono, tethI zarUAtanA cAra samayathI AraMbhI yavamadhyathI u52nA pAMca samaya sudhInAM badhAM sthAnono samudita ane tethI paNa sarve sthAnono sparzanAkALa kramazaH vizeSAdhika che. (8) jIvAlpabahutva bhUtakALamAM kayAM sthAnone alpa jIvoe ane kayAM sthAnone vadhAre jIvoe bAMdhela che, te A dvAramAM batAvela che. sarvotkRSTa be samayavALAM sthAnone bAMdhanArA jIvo alpa che. te thakI zarUAtanA cAra samayavALAM sthAnone bAMdhanArA ane yavamadhyathI uparanAM cAra samayavALAM sthAnone bAMdhanArA jIvo asaMkhyAtaguNa paNa paraspara banne samAna che. te thakI yavanA madhyabhAga samAna ATha samayavALAM sthAnone ane tethI traNa samayavALAM sthAnone bAMdhanArA jIvo anukrame asaMkhyAtaguNa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 baMdhanakaraNa sArasaMgraha che. tethI yavamadhyathI nIcenA pAMca, cha ane sAta samayanAM sthAnone samuditapaNe bAMdhanArA jIvo asaMkhyAtaguNa che. yavamadhyathI uparanA sAta, cha ane pAMca samayavALAM samudita sthAnone bAMdhanArA jIvo paNa teTalA ja che. tenAthI yavamadhyathI uparanAM sarva sthAnone ane te thakI nIcenA cAra samayathI AraMbhI uparanA pAMca samaya sudhInAM sarva sthAnone samuditapaNe ane tethI paNa sarva rasasthAnone bAMdhanArA jIvo kramazaH vizeSAdhika vizeSAdhika che. ahIM rasasthAno e kArya che. ane adhyavasAya sthAno e kAraNa che tethI karmaprakRtimAM rasasthAnone badale kAryamAM kAraNano upacAra karI adhyavasAyo batAvela che. tethI paraspara virodha Avato nathI. koI paNa eka samaye jeTalA kALavALuM karma baMdhAya teTalA kALane eka sthitisthAna kahevAya che. ane je karmano jeTalo jaghanya sthitibaMdha hoya tyAMthI AraMbhI eka eka samayanI vRddhie potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI jeTalA samayo hoya teTalA te te karmanAM sthitisthAno arthAta sthitinA prakAro ke bhedo hoya che. kayA karmanAM keTalAM sthitisthAno hoya te AgaLa sthitibaMdhanA prasaMge batAvavAmAM Avaze. eka eka sthitisthAnanA kAraNabhUta je AtmAnAM kASAyika pariNAmo arthAt je kASAyika pariNAmothI karmano amuka prakAranI sthitibaMdha thAya te pariNAmo sthitibaMdhanA adhyavasAyo che. vivaNita koI jIvane koI paNa eka samaye koI paNa eka prakAranI sthitibaMdha asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodayamAMnA koI paNa eka kaSAyodayathI thAya che. tethI trikALavartI aneka jIvo AzrayI eka eka sthitisthAnanI aMdara tenA kAraNabhUta asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo hoya che. prazna-sthitibaMdhanA kAraNabhUta asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAta adhyavasAyo dvArA samAna sthitibaMdha rUpa eka prakAranuM kArya kema banI zake ? kAraNa ke kAryanA bhedathI ja kAraNano bheda thaI zake che. ane kAryanA bheda vinA kAraNano bheda thaI zakato ja nathI. tethI eka eka sthitibaMdhanA kAraNabhUta eka ja adhyavasAya hovo joIe. paraMtu asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kema hoya ? uttara-asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAtA kaSAyodayathI sAmAnyapaNe samAna sthitibaMdharUpa eka kArya thavA chatAM jeTalA jIvoe samAna sthitivALuM je karma bAMdhyuM hoya te badhAyane eka ja prakAranAM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA nimittathI eka ja vakhate udayamAM AvatuM nathI, paraMtu temAMnA bhinna bhinna jIvone bhinna bhinna prakAranAM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavarUpa nimittothI udayamAM Ave che. jema pAMca divasa tAva lAve tevI sthitivALuM karma aneka jIvoe ekIsAthe bAMdhyuM hovA chatAM temAMnA amuka jIvane keLA khAvAthI, amukane ThaMDA pANIe nAhavAthI, e ja pramANe koIkane simalA ke Abu pradezamAM pharavAthI, koIkane savAre ke koIkane sAMje athavA amukane ziyALAmAM, ke amukane unALAmAM, koIkane vadhu pramANamAM jAgavAthI to koIkane vadhu parizrama ke bhUkhyA rahevAthI temaja koIkane manuSyabhavamAM ane koIkane tiryaMca bhavamAM tAva Ave che. ema Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 paMcasaMgraha-2 bhinna bhinna adhyavasAyarUpa kAraNonA bheda vinA upara batAvyA mujaba bhinna bhinna rIte vipAkodayarUpa tAva AvavAnuM kArya banI zake ja nahi. tethI upara jaNAvyA mujaba judA judA prakAranA vipAkodayarUpa judAM judAM kAryo hovAthI tenA kAraNabhUta adhyavasAyo paNa asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa mAnavAmAM koI virodha nathI. jaghanya sthitibaMdhamAM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo hoya che. ane pachI pachInA sthitisthAnamAM vizeSAdhika hoya che. ema sarvotkRSTa aMtima sthitisthAna sudhI samajavuM: sthitibaMdhanA kAraNabhUta eka-eka kaSAyodayamAM eTale sthitisthAna adhyavasAyamAM rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAyo asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya che. kAraNa ke eka eka kaSAyodayanI aMdara vezyAjanya tIvra-tIvratara, maMda-maMdatara ane maMdatama vagere asaMkhya prakAranAM pariNAmo hoya che. arthAt sthitibaMdhamAM kAraNabhUta kevaLa kaSAyodaya che ane rasabaMdhanA kAraNabhUta kaSAya sahita lezyA janya pariNAma che. have sarva jaghanya sthitibaMdhamAM kAraNabhUta je asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodaya che. temAMnA sarvajaghanya prathama kaSAyodayamAM rasabaMdhanA hetubhUta lezyA janya pariNAmo arthAta anubhAga baMdhanA adhyavasAyasthAno trikALavartI bhinna bhinna jIvonI apekSAe asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya che. tenAthI te jaghanya sthitibaMdhanA hetubhUta bIjA kaSAyodayamAM vizeSAdhika hoya che. tethI paNa trIjA kaSAyodayamAM vizeSAdhika, ema pachI pachInA kaSAyodayamAM vizeSAdhika vizeSAdhika anubhAgabaMdhanA adhyavasAyo yAvat utkRSTa sthitisthAnanA asaMkhya kaSAyodayamAMnA sarvAntima utkRSTa kaSAyodaya sudhI hoya che. A pramANe sthitibaMdhanA adhyavasAyomAM anubhAgabaMdhanA adhyavasAyo anaMtaropanidhAe che. have paraMparopanidhAe batAve che. sarva jaghanya kaSAyodayathI asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodaya oLaMgI pachI je kaSAyodaya Ave temAM prathama kaSAyodaya karatAM rasabaMdhanA adhyavasAyo bamaNA hoya che. tyAMthI punaH asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodaya pachInA kaSAyodayamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo dviguNa hoya che, ema sarvotkRSTa sthitibaMdhanA kAraNabhUta asaMkhya kaSAyodayamAMnA sarvAtima utkRSTa kaSAyodaya sudhI vAraMvAra asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthitibaMdhanA adhyavasAyo oLaMgI-oLaMgI pachI pachInA sthitibaMdhanA adhyavasAyomAM eTale kaSAyodayamAM pUrva-pUrvanI apekSAe bamaNA-bamaNA rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. ema kula dviguNavRddhinAM sthAno AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAtA hoya che, ane eka dviguNahAninA vacamAM rahela kaSAyodaya tenAthI asaMkhyAtaguNa hoya che A pramANe matijJAnAvaraNIya vagere 87 azubha pravRtiomAM samajavuM ane sAtA vedanIya vagere 69 zubha pravRtiomAM tethI viparIta hoya che. te A pramANe-sarvotkRSTa sthitibaMdhanA kAraNabhUta asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodayamAMnA sarvotkRSTa prathama kaSAyodayamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo alpa chatAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa hoya che ane Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 177 pachI pachInA kaSAyodayamAM anubhAga baMdhanA adhyavasAyo vizeSAdhika-vizeSAdhika yAvatu sarvajaghanya sthitibaMdhanA hetubhUta asaMkhya kaSAyodayamAMno sarva jaghanya kaSAyodaya Ave tyAM sudhI samajavuM. A anaMtaropanidhA che. paraMparopanidhAe sarvotkRSTa sthitibaMdhanA hetubhUta sarvotkRSTa adhyavasAyorUpa kaSAyodayamAM je rasabaMdhanA adhyavasAyo che tenI apekSAe asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa kaSAyodaya pachInA kaSAyodayamAM dviguNa, tyAMthI punaH teTalA ja kaSAyodaya oLaMgI pachInA kaSAyodayamAM dviguNa, ema teTalA-teTalA kaSAyodaya oLaMgI oLaMgI pachInA kaSAyodayamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo dviguNa-dviguNa hoya, ema yAvat sarva jaghanya sthitibaMdhanA kAraNabhUta sarvajaghanya kaSAyodaya Ave tyAM sudhI samajavuM. e pramANe sthitibaMdhanA adhyavasAyomAM rasabaMdhanA adhyavasAyono vicAra karI have sthitibaMdha sthAnomAM rasabaMdhanA adhyavasAyono vicAra kare che. ahIM paNa anaMtaropanidhA ane paraMparopanidhA ema be prakAranI mArgaNA che. AyuSya vinA matijJAnAvaraNIya vagere 86 pApaprakRtionA jaghanya sthitibaMdhamAM je asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa anubhAgabaMdhanA adhyavasAyo che tenI apekSAe samayAdhika jaghanya sthitibaMdhamAM vizeSAdhika, tenAthI be samayAdhika jaghanya sthitibaMdhamAM vizeSAdhika ema sarvotkRSTa sthitisthAna sudhI dareka sthitisthAnamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo vizeSAdhika vizeSAdhika ' hoya che. paraMparopanidhAe sarva jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM ja rasabaMdhanA adhyavasAyo che tenI apekSAe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti sthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnamAM bamaNA, tyAMthI punaH teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnamAM bamaNA, ema sarvotkRSTa sthitibaMdhasthAna sudhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI-oLaMgI pachI-pachInA sthitisthAnamAM bamaNA-bamaNA rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. AyuSya sivAyanI zeSa satAvedanIya vagere 66 punyaprakRtiomAM utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM adhyavasAyo alpa ane tyAMthI jaghanya sthitibaMdha sthAna sudhI samaya-samaya nyUna dareka sthitibaMdha sthAnamAM vizeSAdhika-vizeSAdhika rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. ane paraMparopanidhAe paNa utkRSTa sthitibaMdha sthAnathI jaghanya sthitibaMdhasthAna sudhI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI-oLaMgI pachI pachInA sthitisthAnamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo bamaNA-bamaNA thAya che. - ahIM paNa sarva dviguNavRddhinAM sthAno AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta samaya pramANa hoya che ane tethI paNa eka dviguNavRddhinI vacce rahela sthitisthAno asaMkhyAtaguNA che. cAre AyuSyanA jaghanya sthitibaMdhamAM rasabaMdhanA adhyavasAyo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che, ane samayAdhika jaghanya sthitibaMdhamAM asaMkhyAtaguNA che, ema potapotAnA utkRSTa paMca02-23 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 sthitisthAna sudhI pachI-pachInA sthitibaMdha sthAnamAM 2sabaMdhanA adhyavasAyo tathAsvabhAve asaMkhyAtaguNa ja hoya che, tethI ahIM paraMparopanidhA saMbhavatI nathI. 178 have rasanI tIvra-maMdatA samajavA mATe prathama anubhAgabaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi batAve che. anukRSTi eTale pahelA-pahelAnAM sthitisthAnomAM rahela rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAnonuM u52-uparanAM sthitisthAnomAM kheMcAvuM, arthAt javuM. tyAM amuka amuka prakRtionI anukRSTi eka samAna hovAthI prakRtionA cAra vargo pADavAmAM AvyA che. te A pramANe-- matijJAnAvaraNIya vagere pistALIsa ghAtI, azubhavarNAdi nava ane upaghAta A paMcAvana prakRtiono aparAvartanamAna azubha varga che. parAghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, pAMca zarIra, paMdara baMdhana, pAMca saMghAtana, traNa aMgopAMga, agurulaghu, nirmANa zubhavarNAdi ane tIrthaMkara nAmakarma, A cheMtALIsa prakRtiono aparAvartamAna zubha varga che. sAtAvedanIya, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, sthiraSaTka, zubha vihAyogati manuSyaddhika, devadvika, paMcendriya jAti ane ucca gotra A soLa prakRtiono parAvartamAna zubha che. asAtAvedanIya, narakadvika, prathamanI cAra jAti, azubha vihAyogati, aMtima pAMca saMghayaNa, aMtima pAMca saMsthAna ane sthAvara dazaka A aThThAvIsa prakRtiono parAvartamAna azubha varga che. lagabhaga badhI prakRtionI abhavya jIvane graMthi-deza pAse je jaghanya sthitibaMdha thAya che tyAMthI zarU karI potapotAnI utkRSTa sthiti sudhI anukRSTi batAvavAmAM AvI che. tiryaMcadvika, ane nIca gotra A traNa prakRtionI abhavya prAyogya jaghanya sthitithI nIcenAM sthitisthAnomAM paNa anukRSTi vyavasthita hovAthI batAvavAmAM Avela che ane tethI ja A traNa prakRtio parAvartamAna azubha varganI hovA chatAM temAM na gaNatAM alaga pADI bhinna rIte anusRSTi batAvavAmAM AvI che. TIkAmAM A traNa sivAyanI zeSa sarva prakRtionI abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnathI ja anukRSTi batAvavAmAM AvI che. paraMtu sAtA-asAtA, sthira-asthira, zubhaazubha ane yazaH-ayazaH A ATha prakRtionA jaghanya rasabaMdhanA svAmI A ja graMthanA pAMcamA dvAranI TIkAmAM ane zatakacUrNImAM ekathI cha guNasthAnaka sudhInA jIvo batAvyA che. mATe uparanI ATha prakRtionI anukRSTi abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI saMkhyAta guNahIna pramatta guNaThANe je jaghanya sthitibaMdha thAya che tyAMthI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sthAna sudhI saMbhavI zake che. temaja yathAsaMbhava sarva prakRtiono ekendriyathI asaMzIpaMcendriya sudhInA jIvone ane bIjAthI AThamA guNasthAnaka sudhInA saMzIpaMcendrIya jIvone abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI paNa ghaNo ocho sthitibaMdha thAya che ane tyAM paNa amuka prakAranI anukRSTi hoya che, chatAM temAM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 179 keTalIka bhinnatA hovAthI ahIM batAvavAmAM Avela nathI. jijJAsuoe bahuzruto pAsethI jANI levI. matijJAnAvaraNIya vagere paMcAvana aparAvartamAna azubha pravRtionA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM pachInAM sthitisthAnonI apekSAe ochA hovA chatAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. te adhyavasAyomAMnA zarUAtanA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhyavasAyo bAda karI zeSa te sarva ane bAda karela adhyavasAyonI saMkhyAthI thoDA vadhAre navA adhyavasAyo samayAdhika jaghanya sthitisthAnamAM hoya che. punaH temAMnA zarUAtanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA adhyavasAyo choDI zeSa sarva ane choDyA tenAthI kaMIka vizeSa saMkhyA pramANa navA anubhAga baMdhanA adhyavasAyo be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. e pramANe dareka sthitisthAnamAM rahela rasabaMdhanA adhyavasAyomAMnA zarUAtanA eka eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhyavasAyo choDI zeSa te sarve ane choDelA adhyavasAyothI thoDA vadhAre navA-navA adhyavasAyo upara uparanA sthitisthAnamAM jAya che ane ema thavAthI sarva jaghanya sthitibaMdhanA adhyavasAyo palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika sthitibaMdha sudhI jAya che-arthAtu pahoMce che. je sthitibaMdhanA adhyavasAyo je sthitisthAna sudhI pahoMce che teTalAM sthitisthAnone eka kaMDaka kahevAmAM Ave che ane te palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. tethI ja jaghanya sthitibaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA carama sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. samayAdhika jaghanya sthitisthAnanA adhyavasAyonI kaMDaka uparanA prathama sthitisthAnamAM, be samayAdhika jaghanya sthitisthAnanA adhyavasAyonI kaMDaka uparanA dvitIya sthitisthAnamAM, traNa samayAdhika jaghanya sthitisthAnanA adhyavasAyonI kaMDaka uparanA tRtIya sthitisthAnamAM, ema koI paNa vivalita sthitisthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi te sthitisthAnanA kaMDakanA carama sthAnamAM pUrNa thAya che. tethI ja e pramANe sarvotkRSTa sthitibaMdhanA aMtima kaMDaka pramANa sthitisthAnomAMnA prathama sthitisthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi kaMDakanA carama sthitirUpa sarvotkRSTa sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. A parAghAta vagere chetALIsa aparAvartamAna zubha pravRtionI anukRSTi sarvotkRSTa sthitibaMdhasthAnathI potapotAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sudhI matijJAnAvaraNIya vagerethI UlaTA krame hoya che. te A pramANe-sarvotkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM nIce nIcenAM sthitisthAnonI apekSAe alpa hovA chatAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasabaMdhanA adhyavasAyo hoya che. temAMthI zarUAtanA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa choDI zeSa sarva ane choDela saMkhyAthI thoDA adhika navA adhyavasAyo samaya nyUna utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM hoya che, samaya nyUna utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM je adhyavasAyo che tenA zarUAtanA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhyavasAyo choDI zeSa sarve ane choDela adhyavasAyothI thoDA vadhAre navA adhyavasAyo be samaya nyUna utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 paMcasaMgraha-2 ema dareka sthitibaMdha sthAnamAM adhyavasAyomAMnA zarUAtanA eka eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhyavasAyo choDI zeSa sarve ane choDela saMkhyAthI thoDA vadhAre navA navA adhyavasAyo nIce nIcenA sthitibaMdha sthAnamAM jatA hovAthI sarvotkRSTa sthitibaMdhanA adhyavasAyo prathama kaMDakanA carama sthitisthAna sudhI jAya che. e ja pramANe samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnanA rasabaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi kaMDakanA nIcenA prathama sthitibaMdha sthAnamAM, be samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI kaMDakanI nIcenA bIjA sthitibaMdha sthAnamAM, traNa samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI kaMDakanI nIcenA trIjA sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. yAvat sarvathI nIcenA kaMDakanA pahelA sthitisthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi te ja kaMDakanA carama sthitisthAna rUpa abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. sAtavedanIya vagere soLa parAvartamAna zubha prakRtio ane asatAvedanIya vagere aThThAvIsa parAvartamAna azubha prakRtionI anukRSTi vicAratAM pahelAM nIcenI bAbato khyAlamAM levI jarUrI che. zubha ane azubha pratipakSa prakRtionA jeTalAM sthitisthAno pratyeka aMtarmuhUrte parAvartanapaNe arthAt vArApharatI baMdhAya che teTalAM sthitisthAnone AkrAMta sthitisthAno kahevAmAM Ave che. jema abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI pratipakSa banne prakRtiomAMthI je prakRtino utkRSTa sthitibaMdha ocho hoya tyAM sudhInAM badhAM sthitisthAno AkrAMta kahevAya che. tethI abhavya prAyogya sAtA-asatAvedanIyanA jaghanya sthitibaMdhathI sAtAnA paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha sudhInAM badhAM sthitisthAno ane prakRtinA AkrAMta kahevAya ane temAMnI je prakRtinI utkRSTa sthiti adhika hoya te sthitisthAno zuddha kahevAya che. arthAta banne prakRtio baMdhAya tevA madhyama pariNAma na hoya paNa vadhAre kharAba pariNAma hoya tyAre ja je sthiti baMdhAya che, jemAM paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha thakI adhika sthitibaMdha yogya saMkliSTa pariNAma hoya tyAre samayAdhika paMdara koDAkoDI sAgaropamathI trIsa koDAkoDI sAgaropama sudhInI asAtAnI sthiti baMdhAya che, tethI te sarve sthitisthAno zuddha kahevAya che. e ja pramANe pratipakSa be prakRtiomAMthI je prakRtino abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI paNa vadhAre ocho jaghanya sthitibaMdha hoya che te prakRtionA tenI pratipakSa prakRtinA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI potAnA jaghanya sthitibaMdha sudhInAM nIcenAM sthitisthAno zuddha hoya che ane tethI ja asAtavedanIyanA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI nIce sAtAvedanIyanA jaghanya sthitibaMdha sudhInA satAvedanIyanAM zuddha sthitisthAno hoya che. arthAta vadhAre vizuddhivALAM pariNAmo hoya tyAre abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI paNa ocho sAtAvedanIyano jaghanya sthitibaMdha thAya che mATe sAtAvedanIyanAM te sthitisthAno zuddha kahevAya che. amuka apavAda vinA zubha prakRtionA utkRSTa sthitibaMdhathI azubha prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha vadhAre hoya che. mATe zubha pravRtionA utkRSTa sthitibaMdhathI azubha prakRtiono jeTalo Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 181 vadhAre utkRSTa sthitibaMdha hoya che te badhAM azubha pravRtionAM zuddha sthitisthAno hoya che. vaLI azubha prakRtionA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI prAyaH zubha pravRtiono jaghanya sthitibaMdha ghaNo ocho hoya che, tethI azubha prakRtionA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI zubha prakRtionAM nIcenAM sthitisthAno zuddha hoya che. pratipakSa banne prakRtionI utkRSTa sthiti samAna hovA chatAM amuka maryAdA sudhInI banne prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karanArA jIvo eka na hoya paNa bhinna svarUpavALA hoya to te arthAt sthitisthAno AkrAMta nathI paNa hotAM paNa zuddha hoya che. jema narakaddhika ane tiryaMcadvikanI visa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti samAna hovA chatAM samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI visa koDAkoDI sAgaropama sudhInI narakaddhikanI utkRSTa sthiti manuSya-tiryaMco ane tiryaMcadvikanI devo tathA nArako ja bAMdhe che. e ja pramANe samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI vIsa koDAkoDI sAgaropama sudhInI sthAvara nAmakarmanI utkRSTa sthiti phakta IzAna sudhInA devo ane trasa nAmakarmanI IzAna sudhInA devo varjI zeSa cAra gatinA jIvo bAMdhe che, mATe te paNa saghaLAM sthitisthAno zuddha hoya che. - sAtavedanIya vagere zubha pravRtionA utkRSTa sthitibaMdhamAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa rasabaMdhanA je adhyavasAyo che, te sarve ane tethI paNa tIvra zaktivALA thoDA navA adhyavasAyo samayona utkRSTa sthitibaMdhamAM hoya che. samayona utkRSTa sthitibaMdhamAM je adhyavasAyo hoya che te sarve ane tethI paNa tIvra zaktivALA thoDA navA vadhAre adhyavasAyo be samayona utkRSTa sthitibaMdhamAM hoya che. be samayona utkRSTa sthitibaMdhamAM je adhyavasAyo che te sarve ane tenAthI tIvra zaktivALA thoDA navA vadhAre adhyavasAyo trisamona utkRSTa sthitibaMdhamAM hoya che. e pramANe asAtAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhanI samAna satAvedanIyano jaghanya sthitibaMdha Ave tyAM sudhI upara uparanA sthitisthAnamAM jeTalA jeTalA adhyavasAyo hoya che te sarve ane tenAthI vadhAre tIvra zaktivALA thoDA navA vadhAre vadhAre adhyavasAyo hoya che. - asAtAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhanI samAna sAtavedanIyanA jaghanya sthitibaMdhamAM je rasabaMdhanA adhyavasAyo che temAMnA zarUAtanA eka saMkhyAtamA bhAga jeTalA choDI zeSa sarve ane choDyA tethI vadhAre navA adhyavasAyo sAtAnA samayona jaghanya sthitibaMdhamAM hoya che. samayona jaghanya sthitibaMdhamAM je adhyavasAyo che, temAMnA zarUAtanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA choDI zeSa sarve ane choDyA tethI thoDA vadhAre navA sAtAnA be samayona jaghanya sthitibaMdhamAM hoya che. ema asAtAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha samAna sAtAnA jaghanya sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi prathama kaMDakanA carama sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. samayona jaghanya sthitibaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi kaMDaka pachInA nIcenA sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. ema sAtAnA jaghanya sthitibaMdhanA chellA kaMDakanA pahelA sthitisthAnanI anukRSTi te ja kaMDakanA carama sthitisthAna rUpa jaghanya sthitibaMdhamAM pUrNa thAya che. zeSa sarve parAvartamAna zubha prakRtionI anukRSTi paNa A ja pramANe hoya che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 paMcasaMgraha-2 asatAvedanIya vagere parAvartamAna azubha prakRtionA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhamAM je rasabaMdhanAM adhyavasAya sthAno che te sarve ane tenAthI tIvra zaktivALA thoDA vadhAre navA adhyavasAyo samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM hoya che, ane samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM je adhyavasAyo che te sarve temaja tenAthI tIvra zaktivALA thoDA navA be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. ema sAtavedanIya vagere pratipakSa prakRtionA paMdara koDAkoDI sAgaropama vagere utkRSTa sthitibaMdha sudhI asatAvedanIya vagere prakRtinA pUrva pUrvanA nIcenA sthitisthAnamAM rasabaMdhanA je adhyavasAyo che te sarve ane tenAthI tIvra zaktivALA thoDA vadhAre navA navA adhyavasAyo uttarottara upara-uparanA sthitisthAnamAM hoya che. sAtAvedanIya vagerenI utkRSTa sthiti samAna asAtAvedanIya vagerenA paMdara koDAkoDI sAgaropamanA sthitibaMdha sthAnamAM je adhyavasAyo che temAMnA zarUAtanA asaMkhyAtamA bhAganA adhyavasAyo choDI zeSa sarve ane choDela saMkhyAthI thoDA vadhAre tIvra zaktivALA adhyavasAyo samayAdhika paMdara koDAkoDI sAgaropamanA sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. vaLI e sthitibaMdha sthAnamAM je adhyavasAyo che, teomAMnA zarUAtanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa adhyavasAyo choDI zeSa sarve ane choDela saMkhyAthI thoDA vadhAre navA be samayAdhika paMdara koDAkoDI sAgaropamanA sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. ahIM je adhyavasAyo che temAMnA zarUAtanA asaMkhyAtamA bhAganA choDI zeSa sarve ane choDela saMkhyAthI thoDA navA adhyavasAyo tri-samayAdhika paMdara koDAkoDI sAgaropamanA sthitibaMdha sthAnamAM hoya che. ema pUrva-pUrvanA sthitibaMdha sthAnamAM rahela adhyavasAyono zarUAtano asaMkhyAtamo bhAga choDI choDI zeSa sarve ane choDelA che tenAthI thoDA vadhAre vadhAre tIvra zaktivALA adhyavasAyo asatAvedanIya vagere prakRtionA trIsa koDAkoDI sAgaropama vagerenA utkRSTa sthitibaMdha sthAna sudhI hoya che. tyAM asAtavedanIyanA paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa baMdhanA uparanA sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa uparanA kaMDakanA chellA sthitisthAnamAM pUrI thAya che. AkrAMta sthitionI uparanA pahelA kaMDakanA bIjA sthitisthAnanA adhyavasAyonI kaMDakanI uparanA pahelA sthitisthAnamAM, AkrAMta sthitinA uparanA trIjA sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi nivartana kaMDakanA uparanA bIjA sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. ema vivakSita dareka sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI anukRSTi te te kaMDakanA carama sthitisthAnamAM pUrNa thAya che. tethI sarvotkRSTa sthitibaMdhanA aMtima kaMDakanA prathama sthitisthAnanI anukRSTi te ja kaMDakanA carama sthitisthAna rUpa trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa carama sthitibaMdha sthAnamAM pUrNa thAya che. phakta sUkSmatrika, vikalatrika tathA mAdhyamanA cAra saMsthAna ane cAra saMghayaNo e cauda prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha sthAnanI potapotAnI pratipakSa prakRtiothI ocho che mATe abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sthAnathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI te sarve ane thoDA navA-navA adhyavasAyo hoya che. A badhI sthitio AkrAMta hoya che. mATe A cauda prakRtiomAM upara asatAvedanIya vagerenI jema zuddha sthitisthAno hotAM nathI eTalI vizeSatA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 183 che. A hakIkata zataka cUrNimAM che. sAtamI pRthvInA nArako sivAya bIjA koI paNa jIvo samyaktAdi guNonI prApti vakhate tiryaMcaddhika ane nIca gotra bAMdhatA nathI paraMtu sAtamI nArakonA jIvo mithyAtvAvasthAmAM A traNa prakRtio avazya bAMdhatA hovAthI upazama samyaktanI prAptinA pUrva samaye paNa A ja traNa prakRtio bAMdhe che ane te vakhate abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI ghaNo ja ocho sthitibaMdha hoya che, mATe mithyAtvanA carama samaye tiryaMcagati vagere A traNa prakRtiono sAtamI nArakanA nArako jeTalo jaghanya sthitibaMdha kare che tyAMthI abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sudhI A traNa prakRtionA adhyavasAyonI anukRSTi matijJAnAvaraNIya vagere prakRtionI samAna hoya che ane abhivya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI asatAvedanIyanI samAna anukRSTi hoya che. arthAt abhavya prAyogya jaghanyasthitibaMdhathI tiryaMcaddhikano aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa ane nIca gotrano daza koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha Ave tyAM sudhImAM sthitisthAno AkrAMta hoya che temaja tiryaMcadvikanA samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI ane nIca gotranA samayAdhika dasa koDAkoDI sAgaropamathI uparanA visa koDAkoDI sAgaropama sudhInAM badhAMya sthitisthAno zuddha hoya che. - trasa catuSka sAmAnya rIte zubha prakRtionA vargamAM AvI zake, tethI e cAreya prakRtionI anukRSTi sAtavedanIyanI samAna ja thaI zakata. paraMtu vIsa koDAkoDI sAgaropamathI samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa trasa nAmakarmano sthitibaMdha IzAna sudhInA devo varjI anya cAreya gatinA jIvo ane sthAvara nAmakarmano IzAna sudhInA devo ja kare che. bAdara trikanA pratipakSa sUkSmatrikano utkRSTa sthitibaMdha aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI vadhAre che ja nahIM. mATe A cAreya prakRtionI anukRSTi judI batAvavAmAM AvI che. arthAta vIsa koDAkoDI sAgaropamathI samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha sudhI parAghAtanI jema ane pachI potapotAnA jaghanya sthitibaMdha sudhI satAvedanIyanI jema anukRSTi hoya che. eTale aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI enA pratipakSa sthAvara catuSkanA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha samAna sthitibaMdha thAya tyAM sudhInAM badhAM sthitisthAno AkrAMta hoya che ane te sivAyanAM uparanAM tathA nIcenAM ema banne bAjunAM saghaLAM sthitisthAno zuddha hoya che. anukRSTi kahyA bAda have tIvra-maMdatA batAve che, tyAM sAmAnyathI-sarva azubha prakRtionA jaghanya sthitibaMdha sthAnathI utkRSTa sthitibaMdha sthAna sudhI dareka sthitisthAnamAM ane zubha prakRtionA utkRSTa sthitibaMdhathI jaghanya sthitibaMdha sthAna sudhI dareka sthitisthAnamAM anaMtaguNa rasa hoya che ane vizeSathI vicAratAM matijJAnAvaraNIya vagere aparAvartamAna azubha prakRtionA jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa alpa hoya che. te thakI samayAdhika jaghanya sthitibaMdhamAM jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che, te karatAM paNa be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. ema pUrva-pUrvanA sthitisthAnathI eka kaMDaka pramANa upara uparanAM sthitisthAnomAM jaghanya rasa anukrame anaMtaguNa hoya che ane kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI sarva jaghanya Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 paMcasaMgraha-2 sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI kaMDakanA uparanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa, te thakI zarUAtanA samayAdhika jaghanya sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, tenA karatAM kaMDakanA uparanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa, te thakI zarUAtanA be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnano arthAt trIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te karatAM kaMDakanI uparanA trIjA sthitibaMdha sthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa ane te thakI zarUAtanA cothA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. ema uparanA eka eka sthitibaMdha sthAnano jaghanya ane nIcenA eka eka sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa-anaMtaguNa hovAthI sarvotkRSTa sthitisthAnanA dvicarama kaMDakanA chellA sthitisthAnanA utkRSTa rasathI aMtima kaMDakanA carama sthitisthAnano eTale ke sarvotkRSTa carama sthitibaMdha sthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che, te thakI uparanA carama kaMDakanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, tenA karatAM tenA uparanA bIjA, trIjA, cothA ema yAvat te ja uparanA kaMDakanA sarvotkRSTa sthitibaMdha sthAnarUpa kaMDakanA carama sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH eka-ekathI anaMtaguNa che. parAghAta vagere aparAvartamAna zubha pravRtiomAM utkRSTa sthitibaMdhathI AraMbhI jaghanya sthitibaMdha sudhI matijJAnAvaraNIya vagerenI jema tIvra-maMdatA hoya che. te A pramANe-sarvotkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa alpa hoya che. tenAthI samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa anaMtaguNa, te thakI be samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. ema zarUAtanA kaMDakanA carama sthitibaMdha sthAna sudhI pUrva-pUrvanA sthitisthAnathI pachI pachInA nIcenA sthitisthAnano jaghanya rasa anukrame anaMtaguNa hoya che. prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI te ja kaMDakanA prathama sthitisthAna rUpa sarvotkRSTa sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI kaMDakanI nIcenA prathama sthitisthAnano jaghanya ane te thakI samayona utkRSTa sthitisthAnano utkRSTa, te thakI kaMDakathI nIcenA bIjA sthitisthAnano jaghanya ane tenA karatAM be samayona utkRSTa sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. ema jyAM sudhI potapotAnI anukRSTi saMbhave che, tyAM sudhInA jaghanya sthitisthAna sudhI nIcenA eka eka sthitisthAnano jaghanya ane uparanA eka eka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hovAthI jaghanya sthitinA dvicarama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI jaghanya sthitisthAna rUpa carama kaMDakanA carama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. tenAthI carama kaMDakanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMta guNa hoya che. tenAthI te ja kaMDakanA bIjA, trIjA, cothA yAvat jaghanya sthitirUpa carama sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che. anukRSTimAM batAvyA pramANe jeTalAM sthitisthAnomAM te sarve ane anya adhyavasAyo hoya che teTalAM sthitisthAnone AkrAMta sthitisthAno kahevAya che, athavA teTalAM sthitisthAnomAM abhavya prAyogya jaghanya rasa baMdha thato hovAthI jaghanya anubhAganA viSayavALAM sthitisthAno kahevAya che athavA to zubha ane azubha-pratipakSa prakRtionA te badhAM sthitisthAno pratyeka aMtarmuhUrta parAvartamAna madhyama pariNAme vAraMvAra baMdhAtAM hovAthI parAvartamAna sthitisthAno paNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 185 kahevAya che. tyAM asatAvedanIyanA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa alpa hoya che, samayAdhika jaghanya, be samayAdhika jaghanya, traNa samayAdhika jaghanya. cAra samayAdhika jaghanya sthitibaMdha ema yAvatu AkrAMta sthitisthAnonA carama sthitibaMdha sthAna sudhInA arthAt paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAna sudhInA dareka sthitisthAnomAM jaghanya rasa teTalo ja = samAna hoya che. AkrAMta sthitionA carama sthitisthAnanA arthAt paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnanA jaghanya rasathI AkrAMta sthitinI uparanA prathama kaMDakanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI te ja kaMDakanA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano, te thakI trIjA, cothA, pAMcamA yAvata AkrAMta sthitisthAnanA uparanA prathama kaMDakanA saMkhyAtA bhAgomAM sthitisthAno pUrNa thAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAM sudhI kramazaH jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. saMkhyAtA bhAgomAMnA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAna rUpa prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. tenAthI bIjA, trIjA, cothA yAvat AkrAMta sthitionA nIcenA prathama kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che, te AkrAMta sthitionA zarUAtanA nIcenA prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA bAkI rahela saMkhyAmAM bhAgamAMnA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. tenAthI zarUAtanA bIjA kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che, te bIjA kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionA uparanA kaMDakanA saMkhyAmAM bhAgamAMnA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa AvI gayela hovAthI tenI uparanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI AkrAMta sthitionA zarUAtanA trIjA kaMDaka pramANa sthitiono utkRSTa rasa kramazaH eka-ekathI anaMtaguNa hoya che, te trIjA kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI uparanA kaMDakanA saMkhyAmAM bhAgamAMnA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI AkrAMta sthitionA zarUAtanA cothA kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa anukrame eka ekathI anaMtaguNa hoya che. ema AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA saMkhyAmAM bhAgamAMnA upara-uparanA eka eka sthitisthAnano jaghanya rasa ane zarUAtanAM eka eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono niraMtara utkRSTa rasa anaMtaguNa-anaMtaguNa tyAM sudhI hoya che ke-AkrAMta sthitiomAMnAM uparanAM chellAM eTale ke paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnomAMnA carama sthitisthAna sudhInAM badhAM sthitisthAnono utkRSTa rasa pUrNa thAya ane AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanAM badhAM 1ahIM pU A zrImalayagirijI mahArAje TIkAmAM kaMDakanA saMkhyAmAM bhAgo ane eka saMkhyAtamo bhAga ema batAvela che. paraMtu A ja graMthanI svopajJaTIkAmAM ane karmaprakRti mULa tathA tenI TIkAmAM sarvatra kaMDakanA asaMkhyAtA bhAgo ane eka asaMkhyAtamo bhAga e pramANe jaNAvela che. tethI ahIM azuddhi hoya tema lAge che. paMca02-24 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 sthitisthAnono jaghanya rasa pUrNa thAya, mAtra paMdara koDAkoDI sAgaropama uparanA A prathama kaMDakano utkRSTa rasa bAkI rahe che. tethI A kaMDakanA uparanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI A ja kaMDakanA zarUAtanA nIcenA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI te kaMDakanI uparanA bIjA kaMDakanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI AkrAMta sthitio uparanA prathama kaMDakanA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa, karatAM bIjA kaMDakanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI AkrAMta sthiti uparanA prathama kaMDakanA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. 186 ema asAtAvedanIyanA trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisthAna sudhI upa2nA eka-eka sthitisthAnano jaghanya ane nIcenA eka-eka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hovAthI utkRSTa sthitinA carama kaMDakanI pUrvanA kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa 2sathI carama kaMDakanA carama sthitisthAna rUpa arthAt trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI te ja carama kaMDakanA zarUAtanA pahelA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. tenAthI te ja kaMDakanA bIjA, trIjA, cothA yAvat trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa carama sthitisthAna sudhInA dareka sthitisthAnamAM utkRSTa rasa anukrame eka-eka anaMtaguNa hoya che. e ja pramANe dareka parAvartamAna azubha prakRtionI tIvra-maMdatA jANavI. paraMtu sUkSmatrika vagere cauda prakRtiomAM potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI te ane anya adhyavasAyo jatA hovAthI potapotAnA utkRSTa sthitisthAna sudhI dareka sthitisthAnomAM jaghanya rasa teTalo ja = samAna hoya che ane AkrAMta sthitionA carama sthitisthAnanA jaghanya rasa karatAM potapotAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sthAnathI AraMbhI AkrAMta sthitionA potapotAnA sarvotkRSTa sthitisthAna sudhInAM dareka sthitisthAnomAM utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che ATalI vizeSatA che. sAtAvedanIyanA sarvotkRSTa paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANanA sthitibaMdha sthAnamAM jaghanya rasa alpa hoya che. samayona utkRSTa, be samayona utkRSTa, traNa samayona utkRSTa ema eka eka UtaratAM AkrAMta sthitionA nIcenA carama sthitisthAna sudhI dareka sthitibaMdha sthAnomAM jaghanya rasa teTalo ja arthAt samAna hoya che. AkrAMta sthitisaMbaMdhI carama sthitinA jaghanya rasathI tenI nIcenA prathama sthitisthAnano jaghanya 2sa anaMtaguNa hoya che. te thakI tenI nIcenA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. e ja pramANe nIce nIce trIjA, cothA, pAMcamA vagere AkrAMta sthitinI nIcenA prathama kaMDakanA saMkhyAtamA bhAgonAM sthitisthAno pUrNa thAya tyAM sudhI dareka sthiti sthAnamAM pUrva-pUrvanA uparanA sthitisthAnathI uttarottara nIce nIcenA sthitisthAnamAM jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 187 . e kaMDakanA saMkhyAtA bhAgomAMnA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI sAtAvedanIyanA paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI samayona utkRSTa sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI be samayona utkRSTa sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI traNa samayona utkRSTa sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa ema paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha sthAnathI eka kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM pUrva-pUrva upara-uparanA sthitisthAnathI tenI pachI pachInA nIcenA sthitisthAnano niraMtara utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. te prathama kaMDakanA nIcenA aMtima sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA je saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitisthAno jaghanya rasa batAvyA vinAnAM bAkI che temAMnA prathamanA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che, tenA karatAM utkRSTa sthitisthAnanA zarUAtanA bIjA kaMDakamAMnA uparanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. tenA karatAM te ja bIjA kaMDakanA zeSa sthitisthAnomAM upara-uparanA sthitisthAnathI nIcenIcenA sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. A bIjA kaMDakanA nIcenA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnomAMnA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te pachI zarUAtanA uparanA trIjA kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM uparanA prathama sthitisthAnathI nIcenA carama sthitisthAna sudhI dareka sthitisthAnono niraMtara utkRSTa rasa anukrame eka ekathI anaMtaguNA hoya che, te uparanA trIjA kaMDakanA nIcenA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA kaMDakanA saMkhyAtamA bhAgamAMnA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. ema AkrAMta sthitionA upara uparanA kaMDakathI nIce nIcenA eka eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono niraMtara eka ekathI utkRSTa rasa ane AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA bAkI rahela saMkhyAmAM bhAgamAMnA eka eka sthitisthAnano jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNaanaMtaguNa tyAM sudhI hoya che ke yAvatu sAtavedanIyanI AkrAMta sthitio pUrNa thAya ane asatAvedanIyanA jaghanya sthitibaMdha samAna satAvedanIyanA jaghanya sthitibaMdhanI nIce eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono jaghanya rasa pUrNa thAya. arthAt badhI AkrAMta sthitiono utkRSTa rasa pUrNa thaI jAya ane tenI nIcenA kaMDaka pramANa sthitisthAnono jaghanya rasa pUrNa thAya. mAtra utkRSTa rasa bAkI rahe. A kaMDakane pUrvAcAryoe sAkAropayoga prAyogya saMjJA Apela che. A kaMDakanA nIcenA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI A ja kaMDakanA uparanA prathama sthitisthAnano arthAta AkrAMta sthitionI nIcenA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI tenI nIcenA bIjA kaMDakamAMnA uparanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa, te thakI AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakamAMnA uparanA bIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 paMcasaMgraha-2 ema jyAM sudhI sAtavedanIyanI anukRSTi saMbhave che tyAM sudhI nIce nIcenA eka eka sthitisthAnano jaghanya ane uparanA eka eka sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hovAthI sAtavedanIyanA nIcenA carama kaMDakathI pUrvanA kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI carama kaMDakanA carama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. carama kaMDaka pramANa carama sthitisthAnono je utkRSTa rasa haju bAkI che te A pramANe-carama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI te ja carama kaMDakanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI te ja. kaMDakanA nIcenA bIjA, trIjA, cothA, yAvat jaghanya sthitisthAna sudhInA dareka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che. e ja pramANe ucca gotra vagere zeSa parAvartamAna zubha prakRtionI tIvra-maMdatA jANavI. tiryacaDhikanA jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM je jaghanya rasa hoya che, te alpa che. te thakI samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM anaMtaguNa, te thakI be samayAdhika jaghanya sthitibaMdha sthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa, ema zarUAtanA kaMDaka pramANa sthitiono nIce nIcenA pUrvapUrvanA sthitisthAnathI upara uparanA sthitisthAnano jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. A prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI jaghanya sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI kaMDakanI uparanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI be samayAdhika jaghanya sthitibaMdhano utkRSTa rasa, te thakI kaMDakanI uparanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. ema abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnathI nIcenA arthAt jyAMthI AkrAMta sthitio zarU thAya che tenI nIcenA sthitisthAna sudhI upara eka eka sthitisthAnano jadhanya ane nIce eka eka sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. AkrAMta sthitionI nIcenAM eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa bAkI che e yAda rAkhavuM. A AkrAMta sthitionI nIcenA sthitisthAnanA jaghanya rasathI AkrAMta sthitiomAMnA prathama sthitisthAnano arthAt abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che, te sthitisthAnathI AkrAMta sthitiomAMnA uparanA aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAna sudhInAM dareka sthitisthAnono jaghanya rasa teTalo ja arthAt tenI samAna ja hoya che. AkrAMta sthitiomAMnA uparanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI tenI uparanA prathama kaMDakanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI te ja kaMDakanA bIjA, trIjA, cothA yAvatu saMkhyAtA bhAgo pramANa sthitisthAno pUrNa thAya ane eka saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno bAkI rahe tyAM sudhI pUrva-pUrvanA nIce-nIcenA sthitisthAnathI upara-uparanA sthitisthAnano jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. A kaMDakanA saMkhyAtA bhAgo pramANa sthitisthAnomAMnA uparanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI AkrAMta sthitionI nIce arthAta abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhanI nIce je Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 189 eka kaMka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa bAkI che. temAMnA nIce zarUAtanA prathama sthitisthAnathI anukrame pachI pachInA sthitisthAnamAM utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. AkrAMta sthitionI nIcenA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI uparanA arthAta aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnanI uparanA prathama kaMDakanA chellA uparanA je saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno jaghanya rasa batAvyA vinAnAM bAkI che, temAMnA zarUAtanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che, te thakI abhavya prAyogya jaghanya sthitisthAnathI arthAt AkrAMta sthitionA zarUAtanA sthitisthAnathI kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM pUrva-pUrvanA nIce-nIcenA sthitisthAnathI upara-uparanA dareka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. A AkrAMta sthitionA zarUAtanA prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA carama saMkhyAtamA bhAganAM sthitisthAnomAMnA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI AkrAMta sthitionA zarUAtanA bIjA kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM nIce nIcenA sthitisthAnathI upara uparanAM sthitisthAnono utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. A bIjA kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA bAkI rahela saMkhyAtamA bhAganA sthitisthAnomAMnA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI AkrAMta sthitionA zarUAtanA trIjA kaMDaka pramANa sthitisthAnono niraMtara utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. ema AkrAMta sthitionI uparanA kaMDakanA bAkI rahela chellA saMkhyAtamA bhAgamAMnA pachI pachInA upara uparanA eka eka sthitisthAnano jaghanya rasa ane AkrAMta sthitionI zarUAtathI upara uparanA eka eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono niraMtara utkRSTa rasa anaMtaguNa tyAM sudhI hoya che ke yAvatu aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa uparanA carama sthitisthAna sudhInAM badhAM sthitisthAnono utkRSTa rasa pUrNa thAya ane AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA bAkI rahela saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitisthAnono jaghanya rasa pUrNa thAya. eTale ke AkrAMta sthitionI upara mAtra eka kaMDaka pramANa sthitiono utkRSTa rasa batAvavAno bAkI raheze, AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI te ja kaMDakanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI te kaMDakanI uparanA bIjA kaMDakanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI zarUAtanA prathama kaMDakanA bIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa, te thakI bIjA kaMDakanA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI AkrAMta sthitionI uparanA prathama kaMDakanA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. ema upara uparanA eka eka sthitisthAnano jaghanya ane nIce nIcenA eka eka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hovAthI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisthAnanA dvi-carama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI carama kaMDakanA carama sthitisthAnano arthAta vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa carama sthitisthAnano jaghanya rasa Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 paMcasaMgraha-2 anaMtaguNa hoya che. te carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI utkRSTa rasa batAvyA vinAnA uparanAM carama kaMDaka pramANa sthitisthAno bAkI che te darekamAM nIce nIcenA pUrva pUrvanA sthitisthAna karatAM upara uparanA sthitisthAnamAM utkRSTa rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. nIca gotramAM paNa A ja pramANe tIvra-maMdatA hoya che. paraMtu tenI pratipakSa ucca gotrano utkRSTa sthitibaMdha dasa koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI nIca gotramAM abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI dasa koDAkoDI sAgaropama sthitibaMdha sudhInAM sthitisthAno AkrAMta hoya che. A vizeSatA che. traNa catuSkanI tIvra-maMdatA vIsa koDAkoDI sAgaropamathI aDhAra koDAkoDI sAgaropama sudhI parAghAtanI samAna ane aDhAra koDAkoDI sAgaropamathI potapotAnI jyAM sudhI anukRSTi saMbhave che, tyAM sudhI sAtavedanIyanI jema hoya che. te A pramANe-vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdhamAM je jaghanya rasa che, te alpa che. te thakI samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM, te thakI be samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM, te thakI samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnamAM, jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. ema kaMDaka pramANa sthitisthAnomAM upara uparanA sthitisthAnathI nIce nIcenA sthitisthAnamAM jaghanya rasa kramazaH anaMtaguNa hoya che. prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI utkRSTa sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa, te thakI kaMDakanI nIcenA prathama sthitisthAnano jaghanya, te thakI samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa, te thakI kaMDakanI nIcenA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa, te thakI be samayona utkRSTa sthitibaMdha sthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che. e ja pramANe samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha sthAna sudhI nIce nIcenA eka eka sthitisthAnano jaghanya ane upara uparanA eka eka sthitisthAnano utkRSTa rasa kramaza: anaMtaguNa che. aDhAra koDAkoDI sAgaropamanI uparanA eka kaMDaka pramANa sthitisthAnono jaghanya rasa AvI gayela che paraMtu utkRSTa rasa bAkI che e yAda rAkhavuM. samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnanA jaghanya rasathI aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa arthAt uparanA zarUAtanA prathamanA AkrAMta sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. A sthitisthAnathI sthAvara catuSkanA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sudhInA trasa catuSkanAM dareka sthitisthAnono jaghanya rasa teTalo ja arthAta samAna ja hoya che. ahIM AkrAMta sthitio pUrNa thaI. A AkrAMta sthitisthAnomAMnA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA zarUAtanA pahelA, bIjA, trIjA, cothA yAvatuM prathama kaMDakanA saMkhyAtA bhAgo pramANa sthitisthAnomAMnA chellA sthitisthAna sudhInAM dareka sthitisthAnono pUrva-pUrvanA uparanA sthitisthAnathI nIce nIcenA sthitisthAnano jaghanya rasa kramaza: anaMtaguNa hoya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 191 A carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdhanI upara je kaMDaka pramANa sthitisthAno utkRSTa rasa batAvyA vinAnAM bAkI che temAMnA uparanA pahelA, bIjA, trIjA, cothA yAvat samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa chellA sthitibaMdha sthAna sudhInAM dareka sthitisthAnono utkRSTa rasa eka ekathI kramaza: anaMtaguNa hoya che. samayAdhika aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdhanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA je saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha sthAno jaghanya rasa batAvyA vinAnAM bAkI che, temAMnA zarUAtanA prathama sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa AkrAMta sthitionA zarUAtanAM prathama kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che. A zarUAtanA prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA saMkhyAta bhAga pramANa sthitisthAnomAMnA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te thakI aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisthAnanA zarUAtanA bIjA kaMDaka pramANa sthitisthAnono utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che. ema AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA bAkI rahela saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnomAMnA eka eka sthitisthAnano jaghanya rasa ane aDhAra koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdhathI nIce nIce kaMDaka pramANa sthitisthAnono niraMtara utkRSTa rasa anaMtaguNa tyAM sudhI hoya che ke vAvata traNa catuSkanI AkrAMta sthitiomAMnA chellA sthitisthAna sudhIno utkRSTa rasa pUrNa thAya ane tenI nIce arthAta AkrAMta sthitionI nIce kaMDaka pramANa sthitisthAnono jaghanya rasa pUrNa thAya. AkrAMta sthitionI nIcenA prathama kaMDakanA carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI A ja kaMDakanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa, te thakI kaMDakanI nIcenA prathama sthitisthAnano jaghanya, te thakI A ja kaMDakanA zarUAtanA bIjA sthitisthAnano utkRSTa, te thakI kaMDakanI nIcenA bIjA sthitisthAnano jaghanya, te thakI A ja kaMDakanA zarUAtanA trIjA sthitisthAnano utkRSTa rasa kramaza: anaMtaguNa hoya che. ema traNa catuSkanA jaghanya sthitibaMdha sudhI nIce eka-eka sthitisthAnano jaghanya ane upara eka-eka sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hovAthI hicarama kaMDakanA carama sthitisthAnanA utkRSTa rasathI carama kaMDakanA carama sthitisthAna rUpa jaghanya sthitibaMdha sthAnano jaghanya rasa anaMtaguNa hoya che. te carama sthitisthAnanA jaghanya rasathI chellA kaMDaka pramANa sthitisthAnomAMnA uparanA prathama sthitisthAnano utkRSTa rasa anaMtaguNa hoya che, te thakI bIjA, trIjA, cothA, pAMcamA yAvat te carama kaMDakanA carama sthitisthAna sudhI utkRSTa rasa kramazaH eka ekathI anaMtaguNa hoya che. A pramANe anubhAga baMdhanuM svarUpa kahI have sthitibaMdhanuM svarUpa kahe che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 paMcasaMgraha-2 tyAM sthitisthAna, niSeka prarUpaNA, abAdhA kaMDaka prarUpaNA ane alpa-bahutva prarUpaNA ema cAra anuyoga dvAro che. temAM prathama traNa anuyoga dvAranuM svarUpa A ja graMthanA prathama bhAganA paMcama-dvAramAM AvI gayela hovAthI punaH na batAvatAM phakta judA judA jIvo AzrayI chatrIsa bolapUrvaka sthitabaMdhanuM alpa-bahutva batAvavAmAM Ave che. (1) sUkSma saMparAyavartI yatino jaghanya sthitibaMdha sarvathI alpa ane te mAtra vedanIyanI apekSAe bAra muhUrta, nAma ane gotranI apekSAe ATha muhUrta ane zeSa karmonI apekSAe aMtarmuhUrta pramANa che. te thakI (2) paryApta bAdara ekendriyano jaghanya sthitibaMdha be saptamAMza sAgaropamAdi pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa. tenAthI (3) paryApta sUkSma ekendriyano jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika. te thakI (4) bAdara aparyApta ekendriya ane (5) sUkSma aparyApta ekendriyano jaghanya sthitibaMdha kramazaH vizeSAdhika che. tethI (9) sUkSma aparyAptano utkRSTa. (7) bAdara aparyAptano utkRSTa. (8) sUkSma paryAptano utkRSTa tathA (9) bAdara paryAptano utkRSTa sthitibaMdha kramazaH eka ekathI vizeSAdhika che. bAdara paryApta ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhathI (10) beindriya paryAptano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAta guNa che. kAraNa ke ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhathI beIndriyano jaghanya sthitibaMdha kAMIka nyUna pacIsa guNo che. te thakI (11) aparyApta beindriyano jaghanya. (12) aparyAptA beindriyano utkRSTa. ane (13) paryAptA beindriyano utkRSTa sthitibaMdha kramazaH eka ekathI vizeSAdhika che. tenA karatAM (14) paryApta te indriyano jaghanya. (15) aparyApta taiindriyano jaghanya. (16-17) aparyApta tathA paryApta te indriyano utkRSTa. (18-19) paryApta ane aparyApta caturindriyano jaghanya. ane (20-21) aparyApta tathA paryApta caturindriyano utkRSTa sthitibaMdha kramazaH eka-ekathI vizeSAdhika che. tenA karatAM (22) asaMjJI paMcendriya paryAptAno jaghanya sthitibaMdha saMkhyAta guNa che. kAraNa ke paryApta caturindriyanA utkRSTa sthitibaMdhathI paryApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya sthitibaMdha kAMIka nyUna daza guNo che. tethI (23) aparyApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya, (24-25) aparyApta tathA paryApta asaMjJI paMcendriyano utkRSTa sthitibaMdha kramazaH vizeSAdhika che. asaMjJI paMcendriya paryAptanA utkRSTa sthitibaMdhathI (26) mithyAtvAbhimukha pramatta saMyatano utkRSTa sthitibaMdha aMtaH koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI saMkhyAtaguNa che. te thakI (27-28) dezaviratino jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. te karatAM (29) paryApta avirati samyagdaSTino ane (30) aparyApta avirati samyagdaSTino jaghanya ane te ja (31-32) aparyApta tathA paryApta avirati samyagdaSTino utkRSTa sthitibaMdha kramazaH saMkhyAta guNa che. tenAthI (33) paryApta mithyASTi saMjJI tathA (34) aparyApta mithyAdaSTi saMjJIno jaghanya ane te thakI (35) aparyApta mithyAdeSTi saMjJIno utkRSTa sthitibaMdha kramazaH saMkhyAta guNa che ane tethI paNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 193 (36) paryApta mithyAdaSTi saMjJIno utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAta guNa che. - saMyatanA utkRSTa sthitibaMdhathI aparyApta mithyASTi saMjJIpaMcendriya sudhInA dareka jIvone aMtaH koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha hovA chatAM aMtaH koDAkoDI saMkhyAta prakAranI hovAthI uparokta alpabadutva ghaTI zake che. temaja aMtaH koDAkoDI sAgaropamathI sittera koDAkoDI sAgaropama vagere sthitibaMdha paNa saMkhyAtaguNa hoya te saheje samajAya tema che. have jaghanya abAdhA, utkRSTa abAdhA, jaghanya sthitibaMdha, utkRSTa sthitibaMdha, abAdhA sthAno, kaMDaka sthAno, dviguNahAninAM sthAno, eka dviguNahAninA vacce rahela niSeka sthAno, sthitisthAno ane abAdhA kaMDaka sthAno-A dasa padArthonuM cauda jIva sthAnakomAM alpa bahutva A pramANe che. paryApta ane aparyApta saMjJI paMcendriya jIvomAM AyuSya vinA zeSa sAta karmanI jaghanya abAdhA mAtra aMtarmuhUrta pramANa hovAthI alpa che. tenAthI abAdhA sthAno temaja kaMDaka sthAno aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa abAdhAnA jeTalA samayo che, teTalA hovAthI asaMkhyAtaguNA che ane paraspara banne samAna che. kAraNa ke abAdhAmAMthI eka eka samayanI hAnie eka eka kaMDaka thAya che. kaMDaka sthAnothI utkRSTa abAdhA jaghanya abAdhA rUpa aMtarmuhUrta adhika hovAthI vizeSAdhika che. tenAthI dviguNahIna niSekasthAno palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hovAthI asaMkhyAta guNa che. tenAthI eka dviguNa hAninA aMtarAlamAM rahela niSekasthAno palyopamanA asaMkhyAtA prathama vargamULanA samaya pramANa hovAthI asaMkhyAta guNa che. tenAthI abAdhA kaMDaka asaMkhyAta guNa che. A sthAne kammapayaDImAM ardhana kaMDaka batAvela che. kAraNa ke abAdhA ane kaMDaka sthAno prathama judAM judAM AvI gayela che. mATe ahIM pharIthI kema batAvyAM che te samajAtuM nathI. kadAya te bannenA samUhane pharIthI gaNIe to paNa pUrvanA padArthathI asaMkhyAta guNa thaI zakatA nathI vagere bAbata mULa bhASAMtaramAM karela 101-102 gAthAnI TippaNImAM batAvela che. mATe tyAMthI joI levuM. te thakI aMtaH koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAta guNa che. jo ke AThamA guNasthAnakanI AgaLa saMjJIpaMcendriyo aMtaH koDAkoDI sAgaropamathI paNa ocho baMdha kare che. paNa ahIM tenI vivikSA karavAmAM AvI nathI. jaghanya sthitibaMdhathI sthitisthAnojaghanya sthitibaMdha rahita utkRSTa sthitibaMdhanA samaya pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. ane tenAthI utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. kAraNa ke temAM jaghanya sthitibaMdha paNa AvI jAya che. zeSa bAra jIvasthAnakomAM abAdhAsthAno ane kaMDakasthAno alpa che. kAraNa ke te AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa che, ane paraspara banne tulya che. jo ke ahIM sAmAnyathI bAreya jIvasthAnakomAM A banne padArtho AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa batAvela che. paraMtu vizeSa vicAra karatAM ekendriya sivAyanA zeSa ATha bhedomAM AvalikAnA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hoya tema lAge che. pachI to bahuzruto jANe. A bannethI jaghanya abAdhA aMtarmuhUrta pramANa hovAthI asaMkhyAta guNa che. tenAthI paMca02-25 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 paMcasaMgraha-2 utkRSTa abAdhA vizeSAdhika che. tenAthI dviguNahAninAM sthAno ane eka dviguNahAninA aMtarAlamAM rahela niSekasthAno kramazaH asaMkhyAta guNa che. tethI abAdhA sthAno ane kaMDaka sthAnono samUha asaMkhyAta guNa che. tenAthI sthitisthAno asaMkhyAta guNa che. kAraNa ke ekendriyanA cAreya bhedomAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa ane bAkInA ATha jIvabhedomAM palyopamanA saMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa che. tethI jaghanya sthitibaMdha be saptamAMza sAgaropama vagere pramANarUpa hovAthI asaMkhyAta guNa che, ane tenAthI utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che. AyuSya karmanI AbAdhAno AdhAra tenA sthitibaMdha upara nathI. paraMtu je bhavamAM AyuSya bAMdhe che te bhava upara che. mATe kaMDaka sthAno ane tenA AdhAre thatA abAdhA kaMDaka sthAno paNa ghaTatA nathI. tethI A be sivAya AyuSya karmamAM ATha bolonuM ja alpa bahatva hoya che. tyAM asaMzI paryApta ane saMjJI paryAptamAM jaghanya abAdhA kSullakabhavanA trIjA bhAgathI paNa ghaNA nAnA saMkhyAta AvalikA pramANa-aMtarmuhUrta pramANa hovAthI alpa che. tenAthI jaghanya sthitibaMdha aMtarmuhUrta adhika kSullakabhava pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. tenAthI abAdhA sthAno aMtarmuhUrta dhUna pUrvakroDanA trIjA bhAganA samaya pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. tethI paNa utkRSTa abAdhA paripUrNa pUrvakoDIno trIjo bhAga hovAthI vizeSAdhika che. tethI dviguNahAninAM sthAno palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANa hovAthI asaMkhyAta guNa che. tenAthI eka dviguNahAninA aMtarAlamAM rahela niSekasthAno palyopamanA asaMkhyAtA prathama vargamULamAM rahela samaya pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa che. tenA karatAM sthitibaMdha sthAno aMtarmuhUrta adhika kSullakabhava nyUna pUrvakoDInA trIjA bhAga sahita tetrIsa sAgaropamanA samaya pramANa hovAthI ane asaMjJI paryAptAmAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa che. ane tethI utkRSTa sthitibaMdha pUrvakoDInA trIjA bhAge adhika tetrIsa sAgaropama hovAthI vizeSAdhika che. zeSa bAra jIvabhedomAM pUrvakroDa varSathI adhika AyuSyano sthitibaMdha na hovAthI dviguNahAni sthAno ane tenA abhAve eka dviguNa hAninA aMtarAlamAM thanAra niSeka sthAno ghaTatA nathI. mATe bAkInA cha padArthonuM alpabadutva A pramANe che. jaghanya abAdhA kSullakabhavanA trIjA bhAgathI paNa ghaNA nAnA aMtarmuhUrta pramANa hovAthI alpa che. tenAthI jaghanya sthitibaMdha aMtarmuhUrta adhika kSullakabhava pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. tenAthI abAdhAsthAno ekendriyanI apekSAe sAdhika sAta hajAra varSanA samaya pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. tenAthI paNa utkRSTa abAdhA te jaghanya abAdhA sahita hovAthI vizeSAdhika che. tenAthI sthitibaMdha sthAno ekendriyanI apekSAe sAdhika sAta hajAra varSa adhika pUrvakoDI varSa pramANa hovAthI saMkhyAta guNa che. tethI paNa utkRSTa sthitibaMdha-te jaghanya abAdhA ane jaghanya sthitibaMdha sahita hovAthI vizeSAdhika che. have sthitibaMdhanA adhyavasAyomAM sthiti samudAhAra, prakRti samudAhAra ane jIva samudAhAra e traNa anuyoga dvArA kahe che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 195 samudAhAra eTale pratipAdana arthAt kathana. tyAM prathama sthitisthAnone AzrayI adhyavasAyonuM kathana karavuM te sthitisamudAhAra, temAM dareka sthitisthAnamAM adhyavasAyonI saMkhyA batAvavI te pragaNanA, vivakSita sthitisthAnanA adhyavasAyo dvitIyAdika sthitisthAnamAM jAya athavA na jAya te anukRSTi ane kyA adhyavasAyathI kyo adhyavasAya keTalA aMze tIvra athavA maMda zaktivALo che te tIvra-maMdatA, A traNa bAbato che. eka samaye koIpaNa karmanI jeTalI sthiti baMdhAya te eka sthitisthAna kahevAya che. jaghanya sthitibaMdhathI samaya-samayanI vRddhie potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhI jeTalA samayo thAya teTalAM teTalAM sthitisthAno te te karmanAM hoya che. aneka jIvo AzrayI koIpaNa eka sthitibaMdha sthAna tenA kAraNabhUta kaSAyodayajanya asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyothI baMdhAya che. asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa bhinna bhinna adhyavasAyo dvArA eka ja prakAranI sthitibaMdha kema thaI zake ? evA praznanA uttaramAM samajavAnuM ke bhinna bhinna prakAranA adhyavasAyo dvArA eka ja prakAranI sthitibaMdha thAya che paNa te badhAya jIvone eka ja rIte eka ja sAthe udayamAM AvI bhogavAto nathI paraMtu dravyakSetra-kALa-bhAva-bhava vagere bhinna bhinna nimittone AzrayI judA judA jIvone judI judI rIte udayamAM AvI bhogavAya che mATe koI virodha nathI. prathama rasabaMdhanA adhyavasAyono vicAra karatI vakhate sthitibaMdhanA kAraNabhUta sthitibaMdhanA adhyavasAyono gauNa bhAve vicAra karavAmAM Avela che. paraMtu ahIM mukhyatve sthitibaMdhanA adhyavasAyono ja vicAra karavAno che. dareka sthitibaMdha sthAnamAM tenA kAraNabhUta kaSAyodaya janita adhyavasAyo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa hoya che. tyAM AyuSya vinA zeSa sAta karmanA jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo che, chatAM uparanAM sthitisthAnonI apekSAe ghaNA ja ochA che. ane dvitIyAdika sthitisthAnathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sthAna sudhI vizeSAdhika-vizeSAdhika hoya che, AyuSyakarmanA prathama sthitibaMdha sthAnamAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo hoya che ane dvitIyAdika sthitisthAnathI potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sthAna sudhI kramazaH asaMkhyAta guNa hoya che ane tema hovAmAM tathA-svabhAva ja kAraNa che. A anaMtaropanidhAe vAta thaI, paraMparopanidhAe vicArIe to jJAnAvaraNIya vagere sAta karmonA jaghanya sthitibaMdha sthAnamAM je adhyavasAya sthAno che. tyAMthI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI, pachI je sthitisthAna Ave temAM jaghanya sthitibaMdha sthAnanA adhyavasAyonI apekSAe dviguNa adhyavasAyo thAya che. tyAMthI punaH palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnamAM dviguNa ane jaghanya sthitisthAnathI caturguNa thAya che. ema potapotAnI utkRSTa sthiti sudhI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI-oLaMgI pachI pachInA sthitisthAnamAM adhyavasAyo bamaNA bamaNA hoya che. ema dareka karmamAM kula dviguNavRddhinAM sthAno aMgula mAtra kSetromAM jeTalA AkAzapradezo Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 paMcasaMgraha-2 che, tenuM prathama vargamULa kADhatAM jeTalI saMkhyA Ave te saMkhyAne jeTalIvAra ardhI ardhI karatAM ekanI saMkhyA Ave teTalA chedanako kahevAya che, te chedanakonA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAzapradezonI saMkhyA Ave teTalA hoya che. jema rasabaMdhanA adhyavasAyo vivakSita sthitibaMdha sthAnathI pachI pachInA sthitibaMdha sthAnamAM jAya che tema sthitibaMdhanA adhyavasAyo jatA nathI, arthAt dareka sthitibaMdhanA adhyavasAyo taddana judA ja hoya che. mATe ahIM rasabaMdhanA adhyavasAyonI jema anukRSTi thatI nathI. prathama sthitisthAnamAM prathama kaSAyodaya rUpa adhyavasAya sthAna atyaMta maMda zaktivALuM hoya che. ane tenA karatAM te ja prathama sthitisthAnanA kAraNabhUta utkRSTa kaSAyodaya rUpa aMtima adhyavasAya sthAna anaMtaguNa tIvra zaktivALuM hoya che. tenAthI dvitIya sthitisthAnano jaghanya adhyavasAya, tenAthI te ja dvitIya sthitisthAnano utkRSTa adhyavasAya ema dareka sthitisthAnano jaghanya ane utkRSTa adhyavasAya kramazaH eka ekathI anaMtaguNa tIvra zakti athavA sAmarthyavALo hoya che. prakRtimAM adhyavasAyonuM kathana karavuM te prakRti samudAhAra kahevAya. temAM dareka prakRtinAM adhyavasAya sthAnonI saMkhyA kahevI te pramANAnugama ane kaI prakRtithI kaI prakRtinA adhyavasAyo keTalA ochA-vadhAre che ema batAvavuM te alpa-bahutva. ema be bAbato che, jJAnAvaraNIya vagere dareka karmanAM badhAM sthitisthAnonA adhyavasAyo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che. A pramANAnugama che. AyuSya karmanA adhyavasAyo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa hovA chatAM zeSa karmanI apekSAe ghaNA ja ochA che. tenAthI nAma tathA gotra karmanA asaMkhyAtaguNa che. jo ke AyuSya karmanA dareka sthitisthAnamAM adhyavasAyo asaMkhyAta guNa che ane A be karmomAM vizeSAdhika che, to paNa AyuSyanA jaghanya sthitibaMdhamAM adhyavasAyo ghaNA ja thoDA che ane tenAthI A be karmonA jaghanya sthitibaMdhamAM ghaNA ja vadhAre asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che. vaLI AyuSya karatAM A be karmonI sthitibaMdha paNa ghaNo ja moTo che, mATe ja AyuSya karatAM A be karmanA adhyavasAyo vizeSAdhika nathI paraMtu asaMkhyAtaguNa che, nAma ane gotrakarmathI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAyakarmanA adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che ane paraspara cAreyanA samAna che. nAma ane gotrakarmathI A cAra karmanI sthiti doDhI hovAthI adhyavasAyo paNa vizeSAdhika hovA joIe paraMtu asaMkhyAtaguNa kema hoya ? ahIM AvI zaMkA paNa na karavI, kAraNa ke vivakSita sthitisthAnanA adhyavasAyothI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnamAM adhyavasAyo bamaNA thAya che. A vAta prathama ja AvI gaI che, eka palyopamanA paNa asaMkhyAtA bhAga pramANa TukaDA asaMkhyAtA thAya, tethI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 197 vivakSita sthiti sthAnathI eka palyopama jeTalAM sthitisthAno oLaMgIe tyAM sudhImAM paNa asaMkhyAta vAra bamaNA-bamaNA adhyavasAyo thAya che. arthAta asaMkhyAtaguNA thaI jAya che. tAtparya e che ke vivakSita sthitisthAnathI eka palyopama pachInA sthitisthAnamAM paNa adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa thAya che, to daza koDAkoDI sAgaropama jeTalAM sthitisthAno vadhe tyAre sahelAIthI ghaNA ja vadhAre asaMkhyAtaguNa thAya. A cAra karmanA adhyavasAyothI kaSAya mohanIyanA ane tenAthI mithyAtva mohanIya rUpa darzane mohanIyanAM adhyavasAya sthAno kramazaH asaMkhyAtaguNa hoya che. have jIvo AzrayI adhyavasAyonuM pratipAdana karavuM te jIva samudAhAra kahevAya che. svabhUmikAne anusAra sarva vizuddha jIvo matijJAnAvaraNIya vagere suDatALIsa yuvabaMdhI prakRtionI jaghanya sthitine bAMdhatA satAvedanIya vagere cotrIsa zubha parAvartamAna prakRtiomAMthI jeTalI prakRtio bAMdhe che teono catuHsthAnika rasa bAMdhe che. ane asatAvedanIya vagere ogaNacALIsa parAvartamAna azubha prakRtiomAMthI je je prakRtio bAMdhe che teono kristhAnika rasa bAMdhe che. madhyama pariNAmI jIvo matijJAnAvaraNIya vagere dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra ajaghanya arthAt madhyama sthitine bAMdhatA zubha ane azubha parAvartamAna pravRtiomAMthI je prakRtio bAMdhatA hoya teono tristhAnika rasa bAMdhe che. ane ati saMkliSTa pariNAmI jIvo matijJAnAvaraNIya vagere dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAre utkRSTa sthitine bAMdhatA parAvartamAna zubha pravRtiomAMnI je prakRtio bAMdhatA hoya teono dristhAnika rasa bAMdhe che. ane parAvartamAna azubha pravRtiomAMthI je prakRtio baMdhAtI hoya teono cAra sthAnika rasa bAMdhe che. - ahIM adhyavasAyomAM jIvo AzrayI anaMtaropanidhA ane paraMparopanidhA e be mArgaNA che, tyAM anaMtaropanidhAe vicAre che. pRthakta zabda seMkaDonI saMkhyAne batAvanAra che. - parAvartamAna zubha pravRtiono utkRSTa cAra sthAnika rasabaMdha karanArA ane matijJAnAvaraNIya vagere dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra jaghanya sthitine bAMdhanArA jIvo alpa che. tenAthI samayAdhika jaghanya sthitine bAMdhanArA jIvo vizeSAdhika che. tethI paNa be samayAdhika jaghanya sthitine bAMdhanArA jIvo vizeSAdhika che. ema ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI dareka sthitibaMdhane bAMdhanArA jIvo vizeSAdhika-vizeSAdhika hoya che. tyArabAda punaH ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI arthAta zubha prakRtionA jaghanya catuHsthAnika rasabaMdha sudhInA sthiti baMdha sthAnamAM vartatA jIvo vizeSahIna-hIna hoya che. e ja pramANe parAvartamAna zubha prakRtionA utkRSTa tristhAnika rasa bAMdhanArA ane dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra madhyama sthitamAMnI jaghanya sthitine bAMdhanArA jIvo alpa hoya che. tyArapachI ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI dareka sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo kramazaH Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 vizeSAdhika hoya che. te pachI punaH ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI arthAt zubha prakRtionA jaghanya tristhAnika rasa sudhInI sthitine bAMdhanArA jIvo dareka sthitisthAnamAM kramazaH vizeSahIna-hIna hoya che. 198 ema parAvartamAna zubha prakRtionA utkRSTa dvisthAnika rasane bAMdhanArA ane dhruvabaMdhI prakRtionA svabhUmikAnusAra utkRSTa sthitisthAnomAMnA prathama jaghanya sthitisthAnano bAMdhanArA jIvo alpa hoya che. tyArabAda ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI dareka sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo kramazaH vizeSAdhika-vizeSAdhika hoya che. te pachI punaH zubha prakRtionA jaghanya dvisthAnika rasane bAMdhanArA ane dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra utkRSTa sthiti sudhInAM dareka sthitisthAnone bAMdhanArA jIvo kramazaH vizeSahIna-vizeSahIna hoya che. parAvartamAna azubha prakRtiomAM tenAthI viparIta rIte hoya che te A pramANe-- parAvartamAna azubha prakRtionA dvisthAnika rasane bAMdhanArA ane dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra jaghanya sthitimAMthI prathama sthitine bAMdhanArA jIvo alpa hoya che. tyAMthI ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhInA dareka sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo kramazaH vizeSAdhika vizeSAdhika hoya che. punaH tyAMthI gaNA seMkaDo sAgaropama sudhI arthAt parAvartamAna azubha prakRtiono utkRSTa dvisthAnika rasa baMdhAya teTalAM sthitisthAno sudhI kramazaH vizeSahIna-vizeSahIna hoya che. e ja pramANe parAvartamAna azubha prakRtionA jaghanya tristhAnika rasane bAMdhanArA ane dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra madhyama sthitine bAMdhanArA jaghanya sthitisthAnathI ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhInAM dareka sthitisthAnomAM jIvo vizeSAdhika ane punaH ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI vizeSahIna-vizeSahIna hoya che. ane parAvartamAna azubha prakRtionA jaghanya catuHsthAnika rasane bAMdhanArA temaja dhruvabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra utkRSTa sthitisthAnomAMnA jaghanya sthitisthAnathI ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhInAM sthitisthAnomAM jIvo kramazaH vizeSAdhika ane tyArabAda utkRSTa catuHsthAnika rasabaMdha sudhInA ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa chellAM sthitisthAnomAM kramazaH jIvo vizeSahIna-vizeSahIna hoya che. have paraMparopanidhAe vicArIe to parAvartamAna zubha prakRtionA catuHsthAnika ane parAvartamAna azubha prakRtionA dvisthAnika rasane bAMdhatA dhruvabaMdhI prakRtionI jeTalI jaghanya sthiti baMdhAya che, te sthitisthAnane bAMdhanArA jeTalA jIvo hoya che, tenI apekSAe te prathama sthitisthAnathI palyopamanA asaMkhyAtA vargamULonA jeTalA samayo hoya teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo dviguNa hoya che ane tyAMthI punaH teTalAM sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo dviguNa hoya che. ema ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI palyopamanA asaMkhyAtA vargamULonAM samaya pramANa sthitisthAno oLaMgI-oLaMgI pachI-pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo dviguNa-dviguNa hoya che ane tyArabAda ghaNA seMkaDo sAgaropama sudhI uparokta saMkhyA pramANa sthitisthAno oLaMgIoLaMgIne pachI pachInA sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo ardha-ardhA hoya che. e ja pramANe Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 199 parAvartamAna zubha-azubha prakRtionA tristhAnika ane pravabaMdhI prakRtionI svabhUmikAnusAra madhyama sthitine bAMdhanArA temaja parAvartamAna zubha prakRtionA dristhAnika ane parAvartamAna azubha prakRtionA catuHsthAnika rasane bAMdhatA dhruvabaMdhI prakRtionI jeTalI utkRSTa sthiti baMdhAya che te sthitisthAnone bAMdhanArA jIvo viSe paNa samajavuM. kula dviguNavRddhi athavA hAninAM sthAno palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela samaya pramANa hoya che ane tenAthI eka dviguNavRddhi athavA hAninA aMtarAlamAM rahela sthAno palyopamanA asaMkhyAtA vargamULanA samaya pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa che. maMda pariNAmathI je sthitisthAno baMdhAya che, te nirAkAropayoga prAyogya kahevAya che. ane je sthitisthAno tIvra pariNAmathI baMdhAya che, te sAkAropayoga prAyogya kahevAya che. te banne prakAranAM sthitisthAno parAvartamAna zubha temaja azubha banne prakAranI pravRtionA dvisthAnika rasabaMdhamAM hoya che. ane tristhAnika temaja catusthAnika rasa je sthitisthAnomAM paDe che te badhAM sthitisthAno sAkAropayoga prAyogya ja hoya che arthAta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno kristhAnikAdi traNa prakAranA rasabaMdhamAM hoya che ane nirAkAropayoga prAyogya sthitisthAno mAtra dvisthAnika rasabaMdhamAM ja hoya che. have zubhAzubha parAvartamAna pravRtionA sthitibaMdha AzrayI kula bAvIsa prakAre sthitisthAnAdi padonuM alpabadutva batAve che. tyAM parAvartamAna ke aparAvartamAna koIpaNa prakRtinA catuHsthAnika, tristhAnika ane kristhAnika rasabaMdha prAyogya jeTalAM sthitisthAno che te sthitisthAnomAMnA je sthitisthAnane bAMdhanArA jIvo sauthI vadhAre hoya che te sthitisthAnane yavamadhya kahevAya che. ane te sthitisthAnathI samaya-samayanI vRddhivALAM je sthitisthAno che te yavamadhyathI uparanAM sthitisthAno kahevAya che, ane te sthitisthAnathI samaya-samayanI hAnivALAM je sthitisthAno che te yavamadhyathI nIcenAM sthitisthAno kahevAya che. ema sarvatra samajavuM. tyAM (1) parAvartamAna satAvedanIya vagere zubha prakRtionA catuHsthAnika yavamadhyathI nIcenAM je sthitisthAno che te sauthI alpa che, tenA karatAM (2) e ja sAtavedanIya vagere zubha parAvartamAna prakRtionA catuHsthAnika yavamadhyathI uparanAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa che. te thakI (3) e ja prakRtionA tristhAnika yavamadhyathI nIcenA ane (4) uparanAM sthitisthAno kramazaH saMkhyAtaguNa che. te thakI (5) e ja prakRtinA dristhAnika yavamadhyathI nIcenA ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno ane (6) yavamadhyathI nIcenA ja paraMtu ekAMta sAkAropayoga prAyogyathI uparanA mizra sthitisthAno ane (7) dristhAnika yavamadhyathI uparanAM mizra sthitisthAno kramazaH eka ekathI saMkhyAtaguNA che. tethI paNa (8) A prakRtiono jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che. ' te thakI (9) asatAvedanIya vagere parAvartamAna azubha pravRtiono jaghanya sthitibaMdha vizeSAdhika che. te thakI (10) asatAvedanIya vagere azubha prakRtinA dristhAnika yavamadhyathI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 paMcasaMgraha-2 nIce zarUAtanA ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno ane te pachI (11) te ja dvisthAnika yavamadhyathI nIcenA paraMtu ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAnonI uparanAM mizra sthitisthAno ane te thakI (12) te ja dristhAnika yavamadhyathI uparanA zarUAtanA mizra ane pachI (13) tenI uparanA ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno kramazaH saMkhyAtaguNa che. te thakI (14) e ja prakRtionA tristhAnika yavamadhyathI nIcenA tenAthI (15) yavamadhyathI uparanA ane tyArabAda (16) e ja prakRtionA catuHsthAnika yuvamadhyathI nIcenAM sthitisthAno kramaza: saMkhyAtaguNa che. te thakI (17) yavamadhyathI uparanI apavartanA DAyasthiti saMkhyAtaguNa che. tenAthI paNa (18) aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha saMkhyAtaguNa che. te thakI (19) sAtavedanIya vagere parAvartamAna zubhaprakRtionA dristhAnika yavamadhyathI uparanAM mizra sthitisthAnonI uparanA je ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno bAkI che te aMta:koDAkoDI sAgaropama dhUna paMdara, koDAkoDI sAgaropama pramANa vagere hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (20) e ja zuMbha prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha vizeSAdhika che, tenA karatAM (21) baddha DAyasthiti aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa karmasthiti-trIsa koDAkoDI sAgaropama vagere pramANa hovAthI vizeSAdhika che. ane tethI paNa (22) azubha prakRtionI saMpUrNa karmasthiti trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI vizeSAdhika che. ahIM sattaramA bolamAM azubha prakRtionA catuHsthAnika yavamadhyathI upara DAyasthiti batAvI che ane ekavIsamA bolamAM baddha DAyasthiti batAvI che. tyAM karmaprakRti-upAdhyAyajI ma.nI TIkAmAM sattaramA bolamAM batAvela DAyasthitino artha batAvatAM jaNAvela che ke apavartanAkaraNa vizeSathI je sthitisthAnathI moTAmAM moTo kUdako mArI sarvotkRSTa sthitibaMdha karI zake te sthitine apavarnanA DAyasthiti kahevAya che. Ano bhAvArtha Ama samajAya che ke-je madhyama aMtaHkoDAkoDIno baMdha karI sarvotkRSTa sthitibaMdha karI zake te madhyama aMtaHkoDAkoDI pramANa sthitine ja apavarnanA DAyasthiti kahevAya. paraMtu temAM apavarNanA karaNa vizeSathI e zabdanuM rahasya samajAtuM nathI. mATe nIce pramANe artha karIe to apavarNanA karaNa vizeSathI e zabdanuM rahasya paNa AvI jAya ane padArthanA svarUpamAM koI taphAvata paDato nathI. sattAgata sarvotkRSTa sthitine apavartanAkaraNathI ghaTADI arthAt ochI karI jeTalI navI sthiti racavAmAM Ave tene apavarnanA DAyasthiti kahevAya. dA.ta. so samayAtmaka sarvotkRSTa sthitine sthitighAtathI ghaTADI agiyAra samayAtmaka sthiti banAve to te agiyAra samayAtmaka sthiti apavarnanA DAyasthiti kahI zakAya, ane tema mAnIe to sarvotkRSTa sthitisattAne sthitighAta dvArA moTAmAM moTo kUdako mArI madhyama aMtaHkoDAkoDI pramANa je navI sthiti banAve te apavarnanA DAyasthiti kahevAya ane te utkRSTa aMta:koDAkoDIthI saMkhyAtaguNahIna hoya che, ema mane lAge che. pachI to bahuzruto kahe te kharuM. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 201 * ochAmAM ocho jeTalo sthitibaMdha karI tyArapachI taratanA samaye te ja jIva vadhAremAM vadhAre jeTalo sthitibaMdha karI zake teTalI badhI sthitine baddha DAyasthiti kahevAmAM Ave che. saMjJIpaMcendriya paryApta jIva aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha karI tadanantara samaye atisaMkliSTa pariNAme utkRSTa sthitibaMdha paNa karI zake che. mATe aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa karyasthitine baddha DAyasthiti kahevAya che. A alpabadutva atyaMta gaMbhIra ane khUba ja gahana che. mATe bahuzruto pAse zakya teTalo samajavA prayatna karavo. abhyAsakone kaMIka saraLatAthI jJAna thAya te hetuthI asatkalpanA dvArA sAtA ane asAtA A be prakRtionA sthitisthAnane kalpI A alpabadutva samajAvavA prayatna karela che. chatAM temAM kaMI kSati hoya to sudhArI jaNAvavA sujJa mahAzayone mArI namra vinaMti che. sAtAvedanIya tathA asAtavedanIyanI utkRSTa sthiti kramazaH paMdara ane trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa hovA chatAM be ane cAra abaja samaya pramANa kalpela che. ane saMkhyAtaguNanI jagyAe ogaNIsamA bola sivAya anyatra sarva ThekANe traNa guNa ane 19mA bolamAM saMkhyAtaguNanA sthAne sAdhika dasa guNa saMkhyA kalpI che. zubha prakRtionAM je sthitisthAnomAM kevaLa catuHsthAnika rasa baMdhAya che te sthitisthAno catuHsthAnika rasavALAM ane je sthitisthAnomAM cAra ane traNa sthAna athavA mAtra tristhAnika rasa baMdhAya che, te sthitisthAno tristhAnika rasavALAM kahevAya che. paraMtu dristhAnika rasanI bAbatamAM tema nathI. kAraNa ke jeTalAM sthitisthAnomAM kristhAnika rasa ghaTI zake teTalAM badhAM sthitisthAno dristhAnika rasavALAM kahevAya che ane asatAvedanIya vagere azubha pravRtionAM je sthitisthAnomAM phakta dristhAnika rasa paDe che te sthitisthAno kristhAnika rasavALAM ane je sthitisthAnomAM tristhAnika rasa baMdhAya ane catuHsthAna na baMdhAya te sthitisthAno tristhAnika rasavALAM kahevAya che. paraMtu catuHsthAnika rasabaMdhanI bAbatamAM tema nathI, kAraNa ke jeTalAM sthitisthAnomAM cAra sthAnika rasa paDI zake te badhAM sthitisthAno catuHsthAnika rasavALAM batAvyAM che. ' arthAt zubha prakRtionAM jeTalAM sthitisthAnomAM kristhAnika rasa paDI zake che, temAMnAM keTalAMka sthitisthAnomAM keTalIka vAra tristhAnika ane keTalIka vAra keTalAMka sthitisthAnomAM catuHsthAnika rasabaMdha paNa paDato hoya, chatAM te badhAM sthitisthAno dristhAnika rasavALAM batAvavAmAM AvyAM che. te ja pramANe asatAvedanIya vagere azubha prakRtionAM jeTalAM sthitisthAnomAM cAra sthAnika rasa paDI zake che. temAMnA keTalAMka sthitisthAnomAM keTalIka vAra tristhAnika ane keTalIka vAra kristhAnika rasa paDavA chatAM te badhAM sthitisthAno catuHsthAnika rasabaMdha prAyogya kahevAmAM AvyAM che. (1) sAtAvedanIyanA catuHsthAnika yavamadhyathI nIcenAM sthitisthAno 8747 (ATha paMca02-26 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 paMcasaMgraha-2 hajAra, sAtaso aDatALIsa)thI 8751 (ATha hajAra, sAtaso ekAvana) sudhInA kula 4 (cAra) che. ane (2) e ja catuHsthAnika yavamadhyathI uparanA 8753 (ATha hajAra, sAtaso trepana)thI 8764 (ATha hajAra, sAtaso cosaTha) sudhInA kula 12 (bAra) che, mATe saMkhyAtaguNa che. enA karatAM (3) e ja sAtavedanIyanA tristhAnika yavamadhyathI nIcenA 8765 (ATha hajAra, sAtaso pAMsaTha)thI paNa 8800 (ATha hajAra, AThaso) sudhInA kula 36 (chatrIsa) hovAthI saMkhyAtaguNa ane tenA karatAM (4) te ja tristhAnika yavamadhyathI uparanAM sthitisthAno 8802 (ATha hajAra, AThaso be)thI 8908 (ATha hajAra, navaso nava) sudhInAM kula 108 (ekaso ATha) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (5) e ja satAvedanIyanA dristhAnika yavamadhyathI nIcenA zarUAtanA ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno 8910 (ATha hajAra, navaso daza)thI 9233 (nava hajAra, baso tetrIsa) sudhInA kula 324 (traNaso covIsa) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tethI (). tenI uparanA yavamadhyathI nIcenAM mizra sthitisthAno 9234 (nava hajAra, baso cotrIsa)thI 10205 (daza hajAra, baso pAMca) sudhInA kula 972 (navaso botera) hovAthI saMkhyAtaguNa che. ane (7) tenA karatAM paNa te ja kristhAnika yavamadhyathI uparanAM mizra sthitisthAno 10207 (daza hajAra, baso sAta)thI 13122 (tera hajAra, ekaso bAvIsa) sudhInA kula 2916 (be hajAra, navaso soLa) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (8) e ja sAtavedanIyano jaghanya sthitibaMdha 8748 (ATha hajAra, sAtaso aDatALIsa) samaya pramANa hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenAthI (9) asAtavedanIyano jaghanya sthitibaMdha 8800 (ATha hajAra, AThaso) samaya pramANa hovAthI vizeSAdhika che. te thakI (10) asatAvedanIyanA kristhAnika yavamadhyathI nIcenA zarUAtanAM ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno 8801 (ATha hajAra, AThaso eka)thI 35201 (pAMtrIsa hajAra, baso eka) sudhInA kula 26400 (chavvIsa hajAra, coraso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM paNa (11) e ja asAtavedanIyanA e ja dristhAnika yavamadhyathI nIcenA paraMtu ekAMta sAkAropayoga prAyogyathI uparanAM mizra sthitisthAno 35202 (pAMtrIsa hajAra, baso be)thI 114401 (eka lAkha, cauda hajAra, cAraso eka) sudhInA kula 79200 (agaNyAeMzI hajAra baso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tethI paNa (12) e ja asAtAnA dristhAnika yavamadhyathI uparanAM zarUAtanAM mizra sthitisthAno 114403 (eka lAkha, cauda hajAra, cAraso traNa)thI 3,52,000 (traNa lAkha, bAvana hajAra, be) sudhInA kula 2,37,600 (be lAkha, sADatrIsa hajAra, chaso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (13) e ja asatAvedanIyanAM mizra sthitisthAnonI uparanAM ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno 3,pa0,703 (traNa lAkha, bAvana hajAra, traNa)thI 1064802 (dasa lAkha, cosaTha hajAra, ATha so, be) sudhInAM kula 7, 12,800 (sAta lAkha, bAra hajAra, AThaso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (14) e ja asAtavedanIyanA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa sArasaMgraha 203 tristhAnika yavamadhyathI nIcenAM sthitisthAno 1064803 (daza lAkha, cosaTha hajAra, AThaso traNa)thI 3203202 (batrIsa lAkha, traNa hajAra, baso be) sudhInA kula 2138400 (ekavIsa lAkha, ADatrIsa hajAra, cAraso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tethI (15) te ja tristhAnika yavamadhyathI uparanAM sthitisthAno 3203204 (batrIsa lAkha, traNa hajAra, baso cAra)thI 9618403 (cha-- lAkha, aDhAra hajAra, cAraso traNa) sudhInA kula 6415200 (cosaTha lAkha, paMdara hajAra, baso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tethI (16) asAtavedanIyanA catuHsthAnika yavamadhyathI nIcenAM sthitisthAno 9618404 (cha-- lAkha, aDhAra hajAra, cAraso cAra)thI 2,88,64,003 (be kroDa, IkyAsI lAkha, cosaTha hajAra, traNa) sudhInAM kula 1,92,45,600 (eka kroDa, bANa lAkha, pistALIsa hajAra, chaso) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenA karatAM (17) e ja catuHsthAnika yavamadhyathI uparanI apavartanA DAyasthiti 5,77,36,800 (pAMca kroDa, sityotera lAkha, chatrIsa hajAra, AThaso) samaya pramANa hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenAthI paNa (18) aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha 17,32,10,400 (sattara kroDa, batrIsa lAkha, daza hajAra, cAraso) samaya pramANa hovAthI saMkhyAtaguNa che. te thakI (19) sAtArvedanIyanA kristhAnika yavamadhyathI uparanAM mizra sthitisthAnonI uparanA ekAMta sAkAropayoga prAyogya sthitisthAno 13123 (tera hajAra, ekaso TovIsa)thI 2000000000 (be abaja) sudhInAM kula 1,99,99,86,878 (eka abaja, navvANa krioDa, navvANa lAkha, chakyAsI hajAra, AThaso IThyotera) hovAthI saMkhyAtaguNa che. tenAthI (20) sAtavedanIyano utkRSTa sthitibaMdha paripUrNa 2000000000 (be abaja) samaya pramANa hovAthI vizeSAdhika che. tethI (21) catuHsthAnika yavamadhyathI uparanI baddha DAyasthiti 5,77,36,801 (pAMca kroDa, sityotera lAkha, chatrIsa hajAra, AThaso eka)thI 4000000000 (cAra abaja) sudhInA kula 3,94, 22,63,200 (traNa abaja, corANu kroDa, bAvIsa lAkha, tresaTha hajAra, baso) samaya pramANa hovAthI vizeSAdhika che. ane tethI paNa (22) asAtavedanIyano utkRSTa sthitibaMdha paripUrNa 4000000000 (cAra abaja) samaya pramANa hovAthI vizeSAdhika che. e ja pramANe zeSa parAvartamAna zubha prakRtio ane zeSa parAvartamAna azubha prakRtinAM sthitisthAnonuM alpa-bahatva samajI levuM. have parAvartamAna zubha ane azubha prakRtionA visthAnikAdi rasane bAMdhanArA jIvonuM alpa-bahatva A pramANe che. parAvartamAna zubha prakRtionA catuHsthAnika rasabaMdha karanArA jIvo alpa che, te thakI tristhAnika ane dvisthAnika rasabaMdha karanArA jIvo kramazaH saMkhyAtaguNa che. tethI parAvartamAna azubha prakRtionA kristhAnika ane catuHsthAnika rasabaMdha karanArA jIvo kramazaH saMkhyAtaguNa che, ane tethI paNa tristhAnika rasabaMdha karanArA jIvo vizeSAdhika che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asatkalpanAe batAvela parAvartamAna zubhAzubha prakRtionA rasavamadhyathI sthitisthAnAdikanA alpabadutvanI : sthApanA : naMbara prakationA |rasa yavamadhyathI nIcenA yA | sthitisthAnAdikanuM uparanA alpabadutva kyAMthI kyAM sudhI 1. zubha parA. catuHsthAnika | nIcenA | sthitisthAno alpa kula 4 2. zubha parA. catuHsthAnika uparanA sthitisthAno saMkhyAtaguNa kula 12 3. zubha parA. tristhAnika | nIcenA sthitisthAno saMkhyAtaguNa kula 36 4. zubha parA. | tristhAnika | uparanA sthitisthAno saMkhyAtaguNa kula 108 5. zubha parA. dvisthAnika | nIcenA sAkAra sthitisthAno | saMkhyAtaguNa kula 324 6. zubha parA. | dristhAnika nIcenA | mizra sthitisthAno saMkhyAtaguNa kula 972 kristhAnika | uparanA " | mizra sthitisthAno | saMkhyAtaguNa kula 2916 8. zubha parA. jaghanya sthiti | saMkhyAtaguNa kula 8748 samayapramANa 9. azubha parA./ - | - | jaghanya sthiti vizeSAdhika 8800 samayapramANa 10. azubha parA. dristhAnika nIcenA | sAkAra sthi.sthA. saMkhyAtaguNa kula 26400 11. azubha parA.| dvisthAnika nIcenA mizra sthi.sthA. saMkhyAtaguNa kula 79200 8748 thI 8751 8753 thI 8764 8765 thI 8800 8802 thI 8909 8910 thI 9233 9234 thI 10205 10207 thI 13122 7. zubha parA. 8801 thI 35201 35202 thI 114401 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. azubha parA.| dvisthAnika 13. azubha parA.| dvisthAnika 14. azubha parA.| tristhAnika 15. azubha parA. tristhAnika 16. azubha parA.| catuHsthAnika 17. azubha parA. catuHsthAnika 18. azubha parA.| 19. zubha pa 20. zubha prA. 21. azubha parA. 22. azubha pA. sthiAnika uparanA uparanA nIcenA uparanA nIcenA uparanA uparyuri mizra svi.sthA. sAkAra sthi sthA. sthitisthAno sthitisthAno sthitisthAno DAyasthiti (apa.) aMtaHkoDA. sAgaro sAkAra sthitisthAna utkRSTa sthiti bhadra DAyasthiti utkRSTa sthiti saMkhyAtaguNa kula 237600 saMkhyAtaguNa kula 712800 saMkhyAtaguNa kula 2138400 saMkhyAtaguNa kula 6415200 saMkhyAta gujA kula 19245600 saguNa kula 5773680 samayapramANa sa.guNa kula 173210400 samayapramANa saM.guNa.kula 1999986878 saM.guNa.kula 2000000000 samayapramANa vizeSA.kula. 3942263200 vizeSA kula 40COOOOOO samayapramANa A pramANe atyaMta gaMbhIra evA baMdhanakaraNano svabuddhi-anusAra saMkSipta sArasaMgraha samApta thayo. 114403 thI 352002 352003 thI 1064802 1064803 thI 3203202 3203204 thI 9618403 9618404 thI 28864003 13123 thI 2000000000 57736801 thI 4000000000 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-dvitIya bhAga baMdhanakaraNa praznottarI prazna--1. baMdhanAdi ATha prakAranAM karaNo batAvyAM tyAM karaNa eTale zuM ? uttara-- baMdhAdi ATha prakAranI kriyAomAM hetubhUta kaSAya sahita athavA kaSAya rahita evo jIvano vIrya-vyApAra arthAt pravRttirUpa vIrya te karaNa kahevAya che. temAM baMdhana, upazamanA, urjAnA, niddhatti ane nikAcanAmAM sakaSAya jIvanuM ja pravRttivIrya karaNa che ane apavartanA, udIraNA temaja saMkramamAM kaSAya sahita ane kaSAyarahita ema banne prakAranA jIvonuM pravRttivIrya karaNa che, kAraNa ke 11-12 ane 13mA guNasthAne kaSAyano abhAva hovA chatAM yathAsaMbhavaM apavartanA, saMkramaNa ane udIraNA karaNa pravarte che. jo ke upazAntAdi traNa guNasthAnake akaSAya vIryathI sAtAvedanIya baMdhAya che. paNa tenI vivakSA nathI. prazna--2. pravRttivIrya eTale zuM ? uttara-- vIryaMtarAyakarmanA kSayopazama athavA kSayathI pragaTa thayela je AtmAnI zakti te labdhivIrya kahevAya che. temAMthI mana vacana ane kAyA dvArA thato vIryano vyApAra arthAt AtmapradezonuM AMdolana = halana-calana, te pravRttivIrya kahevAya che. A pravRttivIryanAM ja karaNavIrya, yoga, baLa vagere nAmo che. prazna--3. eka eka AtmapradezamAM ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre vIryAvibhAgo keTalA hoya ? uttara--ochAmAM ochA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa ane vadhAremAM vadhAre paNa asaMkhyAtalokAkAza pradeza pramANa ja vIryAvibhAgo hoya che. paraMtu asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo hovAthI jaghanya karatAM utkRSTa asaMkhyAtaguNa hoya che. prazna--4. koIpaNa vipakSita vargaNAnA vIryAvibhAgothI tenI pachInI anaMtara vargaNAmAM keTalA vIryAvibhAgo vadhe athavA ghaTe ? uttara--koIpaNa eka spardhakamAM vivakSita vargaNAmAM rahela vIryAvibhAgonI apekSAe pachInI anaMta2 vargaNAnA eka eka jIvapradezamAM eka eka vIryAvibhAgo vadhe che paraMtu vivakSita varSaNAnA saMpUrNa vIryAvibhAgonI apekSAe pachInI anaMtara vargaNAmAM kula vIryAvibhAgo asaMkhyAta bhAga hIna hoya che, kAraNa ke eka eka AtmapradezamAM eka eka vIryAvibhAga vadhe che tethI asaMkhya prataranA asaMkhya pradeza rAzi pramANa kula vIryAvibhAgo vadhe, paraMtu pUrva pUrva vargaNAnI apekSAe pachI pachInI vargaNAmAM asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAta. asaMkhyAta jIvapradezo ochA ochA hoya che ane te eka eka pradezamAM asaMkhya asaMkhya lokAkAza pradeza Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI 207 pramANa vIryAvibhAgo hoya che tethI asaMkhyAta vakhata asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa vIryAvibhAgo ghaTe ane mAtra asaMkhya prataranA asaMkhya pradeza rAzi pramANa vIryAvibhAgo vadhe che. prazna-5. yogasthAna eTale zuM? uttara-eka ja samaye koIpaNa eka sayogI jIvanA sarva-AtmapradezomAM thato vIryavyApAra te eka yogasthAna kahevAya che. prazna-6. vivalita eka samaye eka eka jIvane eka eka yogasthAna hoya che to jIvo anaMta hovAthI yogasthAno paNa anaMta hovAM joIe, paraMtu yogasthAno zreNinA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAta ja kema ? uttarasthAvara prAyogya eka eka yogasthAnamAM niraMtara jaghanyathI paNa anaMtA jIvo hoya che ane trasa prAyogya eka eka sthAnamAM paNa utkRSTathI asaMkhyAta jIvo hoya che mATe jIvo anaMta hovA chatAM anaMta ane asaMkhyAta jIvone paNa eka eka yogasthAna hoI zake che tethI yogasthAno asaMkhyAta che temAM koI virodha nathI. prazna-7. siddha paramAtmAne jema jJAna, darzana ane cAritra anaMta hoya che tema vIrya paNa asaMtu kahyuM che chatAM ahIM yogarUpa vIryamAM asaMkhyAta bhAga hIna vagere cAra prakAranI vRddhi ane hAni batAvI. paraMtu anaMtabhAga ane anaMtaguNa e be hAni-vRddhio kema na batAvI ? uttara-siddha paramAtmAne kevala labdhivIrya hoya che ane te anaMta che te barAbara che, temaja sayogI kevalIone paNa anaMta labdhivIrya hoya che paraMtu sayogI jIvone yogarUpa pravRttivIrya utkRSTathI paNa asaMkhyAtuM ja hoya che mATe anaMta bhAga ane anaMtaguNa e be hAnivRddhi ghaTatI nathI paNa zeSa cAra prakAranI ja vRddhi-hAni ghaTe che. prazna-8. labdhi aparyApta ane karaNa paryApta jIvone AzrayI jaghanya-utkRSTa yoganuM alpabadutva batAvavuM, paraMtu karaNa aparyApta jIvone viSe zuM samajavuM ? uttara-alpabadutvamAM karaNa aparyApta jIvone paNa vicAra karIe to alpabahatva A pramANe ghaTe. labdhi aparyApta bAdara ekendriyanA utkRSTa yogathI karaNa aparyApta sUkSma ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa, tenAthI karaNa paryApta sUkSma ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAta guNa, tethI karaNa aparyApta bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAta guNa, tethI karaNa paryApta bAdara ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAta guNa ane te thakI karaNa paryApta sUkSma bAdara ekendriyano utkRSTa yoga anukrame asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa kahevo ane karaNa paryApta bAdara ekendriyanA utkRSTa yogathI labdhi aparyApta beindriya, te indriya, caurindriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga anukrame eka ekathI asaMkhyaguNa kahevo. labdhi aparyApta saMjJIpaMcendriyanA utkRSTa yogathI karaNa aparyApta beindriyano utkRSTa yoga, tenAthI karaNa paryApta beindriyano jaghanya, eka karaNa aparyApta veindriyano utkRSTa, karaNa paryApta teIndriyano jaghanya, karaNa aparyApta caurindriyano utkRSTa, karaNa paryApta caurijiyano jaghanya, karaNa aparyApta asaMjJI paMcendriyano utkRSTa, karaNa paryApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya, karaNa Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 paMcasaMgraha-2 aparyApta saMjJI paMcendriyano utkRSTa ane karaNa paryApta saMjJI paMcendriyano jaghanya, yoga anukrame eka ekathI asaMkhyAtaguNa kahI pachI prastuta granthamAM batAvyA pramANe karaNa paryApta beindriyAdikano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNa-asaMkhyAtaguNa samajavo. e pramANe karaNa aparyApta jIvonA yoganuM alpa-bahutva karmaprakRti cUrNinA TippanakamAM pUjaya municaMdrasUrijI mahArAja sAhebe batAvela che ane te te labdhi aparyAptAnA jaghanya ane utkRSTa yogasthAnamAMnuM yathAsaMbhava madhyavartI yogasthAna te te karaNa aparyAptAnuM jaghanya yogasthAna ghaTe ema lAge che. prazna-9. utkRSTathI te indriyonuM zarIra traNa gAu pramANe ane beindriyanuM bAra yojanA hovAthI te indriya karatAM beindriyano yoga adhika hovo joIe chatAM alpa-bahutvamAM asaMkhyAta guNa hIna kema kahela che ? uttara-yogano AdhAra ekAMte zarIranI avagAhanA upara nathI. dA.ta. moTAM zarIravALAM gAya, baLada tathA UMTa vagere karatAM vAgha vagerenuM zarIra nAnuM hovA chatAM temAM baLa arthAt yoga vadhAre hoya che tema beindriyano yoga te indriya karatAM asaMkhyAta guNa hIna hovAmAM koI vAMdho nathI. prazna-10. ahIM jIvomAM asaMkhya guNa yoga batAvela che tyAM guNAkAra kayo samajavo ? tathA ahIM baMdhanakaraNamAM yoganuM svarUpa zA mATe batAvela che ? uttara-yoganA alpa-bahutamAM sarvatra sUkSma kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradeza rAzi pramANa guNAkAra samajavo tathA yoganA AdhAre pradezono samUha grahaNa thato hovAthI baMdhana karaNamAM yoganuM svarUpa batAvela che. jIvabhedomAM jema yoga asaMkhyaguNa che tema pradezabaMdha paNa asaMkhyAtaguNa hoya che. prazna-11. jIva yogane anusAra bhASA, zvAsoztAsa tathA manoyogya pudgala skaMdho grahaNa karI bhASAdi rUpe pariNAvI avalaMbe che ema kahyuM, jyAre audArikAdi pAMca zarIra yogya pudgalone grahaNa karI te te zarIra rUpe pariNAve che eTaluM ja kahyuM, to avalaMbe che ema zA mATe na kahyuM? uttara-bhASA vagerenAM pudgalone te te rUpe pariNamAvyA pachI tarata ja choDavAnAM hoya che tethI choDavAnI zaktine prApta karavA mATe bhASA vagerenAM pudgalone avalaMbe che ema kahyuM, paraMtu audArikAdi zarIra yogya pudgalone tarata choDavAnAM na hovAthI avalaMbananI jarUra nathI mATe grahaNa karI pariNAve che eTaluM ja kahyuM, paNa avalaMbana karavAnuM kahyuM nathI. prazna-12. snehapratyaya, nAmapratyaya ane prayogapratyaya A traNeya spartakamAM snehano vicAra hovA chatAM paraspara zuM vizeSatA che ? uttara-jagadvartI pudgalonA skaMdho banavAmAM hetubhUta svAbhAvika snehano vicAra snehapratyaya paddhakamAM, baMdhana nAmakarmanA udayathI pUrve grahaNa karela ane navA grahaNa karAtA dArikAdi pudgalono paraspara saMbaMdha thavAmAM hetubhUta snehano vicAra nAmapratyaya spartakamAM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI 209 tathA yoga vaDe grahaNa karAtA kAzmaNa vargaNAnAM pugalono Atmapradezo sAthe dUdha ane pANInI jema saMbaMdha thavAmAM kAraNabhUta snehano vicAra prayogapratyaya spardhvakamAM karela hovAthI traNeyamAM paraspara vizeSatA che. prazna-13. zarIrasthAna eTale zuM? uttara-eka jIve vivakSita koIpaNa eka samaye pUrve grahaNa karela ane grahaNa karAtAM audArikAdi pudgalomAM rahela samagra sneha rUddhakonA samUhane eka zarIrasthAna kahevAya che. prazna-14. mohanIya karmane prApta thayela kula dalikano sarvaghAtI rasavALo je anaMtamo bhAga che teno ardho bhAga mithyAtvane ane ardho bhAga pahelA bAra kaSAyane maLe che ema batAvela che, ane prathamanA bAra kaSAyane maLelA dalikanA bAra bhAga paDe che tethI anaMtAnubaMdhI lobha karatAM mithyAtvane maLatuM dalika saMkhyAtaguNa Ave, paraMtu jaghanya tathA utkRSTa padanA alpabahutvamAM saMkhyAtaguNa na batAvatAM anaMtAnubaMdhI lobha karatAM mithyAtvane maLatuM dalika vizeSAdhika che e kema kahyuM che ? uttara-mohanIya karmane prApta thayela dalikamAMthI sarvaghAtI rasavALo je anaMtamo bhAga che temAMthI amuka bhAganAM daliko sarvaghAtI prakRtione maLe che ane tenA darzana mohanIya rUpa mithyAtva mohanIya ane kaSAya mohanIya ema be bhAga paDe che ema sAmAnyathI batAvela che, paNa te be bhAga barAbara ardhA ardhA che ema samajavAnuM nathI, paraMtu sarvaghAtI rasavALA anaMtamA bhAga pramANa dalikano kaMIka adhika teramo bhAga mithyAtva mohanIyane maLe che ema samajavAnuM che. tethI anaMtAnubaMdhi lobha karatAM mithyAtva mohanIyane vizeSAdhika dalika prApta thAya che temAM koI virodha nathI. prazna-15. jaghanyapade alpa-bahutvamAM traNe vedane maLatuM dalika paraspara tulya batAvela che jyAre utkRSTa pade strI tathA napuMsakavedane prApta thatuM dalika samAna batAvI tenAthI saMjavalana krodha tathA mAnanuM anukrame vizeSAdhika batAvI tethI puruSavedanuM vizeSAdhika kema batAve che ? uttara-jAnyapade sUkSma labdhi aparyAptane utpattinA prathama kSaNe gRhIta dalikamAMthI mohanIyane prApta thayela dezaghAti dalikano kaMIka nyUna ardha bhAga nokaSAya mohanIyane maLe che. ane te vakhate pAMceya nokaSAyo baMdhAtA hovAthI nokaSAyane prApta thayela dalikano lagabhaga pAMcamo bhAga eka nokaSAyane maLe che, tyAre utkRSTapade navamAM guNasthAnakanA prathama bhAge pAMca nokaSAyamAMthI mAtra eka puruSaveda ja baMdhAto hovAthI nokaSAyane prApta thayela samagra dalika tene ja maLe che ane te dalika samagra mohanIyane maLela dalikanI apekSAe kaMIka nyUna adha bhAga pramANa che. vaLI puruSavedano baMdhaviccheda thayA bAda navamA guNasthAnakanA bIjA bhAge saMjavalana krodhane samagra mohanIyane maLela dalikano kaMIka nyUna cotho bhAga maLe che ane saMjavalana krodhano baMdhaviccheda thayA bAda saMjavalana mAnane samagra mohanIyane maLela dalikano kaMIka nyUna trIjo bhAga maLe che. AvI rIte puruSavedane samagra mohanIyano kaMIka nyUna ardha bhAga ane saMjavalana paMcara-27 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 paMcasaMgraha-2 mAnane samagra mohanIyano kaMIka nyUna trIjo bhAga maLato hovAthI saMjavalana mAna karatAM puruSavedanuM dalika vizeSAdhika kahela che. ahIM mAnano baMdhaviccheda thAya bAda cothA bhAge mAyAne paNa samagra mohanIyane maLela dalikano kaMIka nyUna ardha bhAga maLe che chatAM nokaSAya karatAM kaSAya mohanIyane kaMIka vizeSAdhika bhAga prApta thato hovAthI puruSaveda karatAM saMjavalana mAyAnuM dalika asaMkhyAtamA bhAga adhika rUpa vizeSAdhika batAvela che. prazna-16. anubhAgabaMdhasthAna eTale zuM? uttara-eka ja jIve eka samaye grahaNa karela sarva karma paramANuonA rasa spaddhakono samUha te eka anubhAgabaMdhasthAna kahevAmAM Ave che. prazna-17. SasthAnomAM anaMtabhAgAdhika cha prakAranI vRddhiomAM bhAgAkAra tathA guNAkAra kayo levo ? anaMtabhAga ane anaMtaguNamAM sarvajIvarAzi pramANa anaMta saMkhyA, asaMkhyAta bhAga tathA asaMkhyAtaguNamAM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAta saMkhyA ane saMkhyAtabhAga tathA saMkhyAtaguNamAM utkRSTa saMkhyA pramANa bhAgAkAra tathA guNAkAra samajavo. prazna-18. prathama sthAnamAMnA prathama anaMtaguNa vRddha sthAnanI pahelAMnAM badhAM sthAnomAM spaddhako siddhanA anaMtamA bhAga pramANa ja hovAthI tene sarvajIvarAzithI kevI rIte bhAgI zakAya? kema ke te saMkhyA bhAjaka saMkhyAnI apekSAe ghaNI ja nAnI che. uttara- prathama SasthAnamAMnA anaMtagaNa vRddhanA prathama sthAna sudhImAM ja alpa saMkhyA hovAthI bhAgI zakAya nahIM paraMtu tyArapachInAM tamAma sthAnomAM, zeSa sarva SasthAnomAM temaja saMyamaNi vagerenAM sthAnomAM sarva jIvarAzi pramANa saMkhyA hovAthI tene sarva jIvarAzithI bhAgI zakAya che ema bahulatAnI apekSAe ghaTatuM hovAthI e pramANe batAvavAmAM koI virodha lAgato nathI. prazna-19. asatkalpanAe kaMDakanI saMkhyA 4 kaMdhela hovAthI adhaHsthAna prarUpaNAmAM caturantarita mArgaNAmAM anaMta bhAga vRddha anubhAga baMdhasthAno ATha kaMDaka varga varga, cha kaMDaka ghana cAra kaMDakavarga ane eka kaMDaka pramANa kahyA che te barAbara che, paraMtu vAstavika rIte paNa teTalA ja Ave ke vadhAre ? uttara-ATha kaMDaka varga varga vagere saMkhyA akalpanAe barAbara che. paraMtu vAstavika rIte to cAra adhika kaMDaka pramANa kaMDakavarga vargavarga, cha kaMDakaghana, cAra kaMDaka varga ane eka kaMDaka pramANa che ema karmaprakRtinI TIkAmAM pUjaya zrI upAdhyAyajI mahArAja sAhebe jaNAvela che. prazna-20. sthitibaMdha tathA rasabaMdha kaSAyajanita Atma pariNAmathI thAya che ane tene ja adhyavasAyo kahevAmAM Ave che, to pachI sthitibaMdhanA kAraNabhUta eka eka kaSAyodayamAM aneka jIvonI apekSAe rasabaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAyo asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa kevI rIte ghaTI zake ? Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI 211 uttara-sthitibaMdhamAM kevaLa kaSAyodayajanita AtmapariNAma kAraNa che, jyAre rasabaMdhamAM kaSAyodaya sahita kRSNAdi lezyAjanita AtmapariNAmo kAraNa che ane eka eka kaSAyodayamAM aneka jIvonI apekSAe kRSNAdi lezyAjanita asaMkhya prakAranAM pariNAmo hoya che mATe sthitibaMdhanA kAraNabhUta eka eka kaSAyodayamAM aneka jIvonI apekSAe rasabaMdhanA kAraNabhUta asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyo ghaTI zake che. A hakIkata karyaprakRti baMdhanakaraNa gAthA para mInI TIkAmAM pUjya upAdhyAyajI mahArAja sAhebe darzAvela che. prazna-21. trasanAmakarma tathA sthAvaranAmakarma e bannenI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama pramANa samAna hovA chatAM 20thI samayAdhika 18 koDAkoDI sAgaropama pramANa tra nAmakarmano utkRSTa sthitibaMdha IzAna sudhInA deva sivAya zeSa cAreya gatinA jIvo kare che ane sthAvara nAmakarmano eTalo sthitibaMdha mAtra IzAna sudhInA devo ja kare che arthAt ATalAM sthitisthAnonA bAMdhanArA jIvo bhinna bhinna hovAthI trasanAmakarmanI anukRSTi tathA tIvra maMdatA sAtAvedanIyanI jema prApta thatI nathI tethI judI batAvavAmAM Ave che tevI rIte paMcendriya jAti ane ekendriya jAti nAmakarmanA 20thI samayAdhika 18 koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdhanA svAmI bhinna bhinna hovAthI paMcendriyajAti nAmakarmanI anukRSTi tathA tIvra-maMdatA paNa sAtavedanIyanI jema na batAvatAM trasanAmakarmanI jema bhinna batAvavI joIe chatAM sAtAnI jema kema batAvI ? uttara-prazna barAbara che. paraMtu paMcasaMgraha ke karmaprakRtimAM A bAbatano koI ullekha nathI. sAmAnyathI A badhI prakRtinI anukRSTi tathA tIvramaMdatA sAtavedanIyanI jema samajavI, . ema batAvela che. digambarIya mahAbaMdha granthamAM to paMcendriya jAtinI anukRSTi tathA tIvra-maMdatA trasanAmakarmanI jema ja batAvI che mATe A bAbatamAM atizaya jJAnIonuM vacana ja pramANa che. - prazna-22. audArikAdi 26 prakAranI vargaNAomAMnI kaI vargaNAmAM sarvathI vadhAre avAntara arthAta peTAvargaNAo hoya ? - uttara-acitta mahAtkaMdha vargaNAmAM avAntara vargaNAo sarvathI vadhAre hoya che. kAraNa ke acitta mahAtkaMdhanI sarva prathama jaghanya vargaNAmAM jeTalA paramANuo che tenAthI eka nyUna badhI vargaNAonI saMkhyA che ane tenA karatAM paNa acitta mahAskandamAM peTAvargaNAo asaMkhyAtaguta che. prazna-23. audArikathI kArmaNa sudhInI vargaNAonI avagAhanA batAvI che. paraMtu dhuvAcittAdi zeSa vargaNAonI nathI batAvI tenuM zuM kAraNa? uttara-dhruvAcittAdi zeSa vargaNAonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, chatAM audArikAdi vargaNAonI jema te avagAhanA niyata na hovAthI alpa-bahutvamAM batAvela nathI. ema karmaprakRti TippanakamAM rahela che. prazna-24. audArikAdi grAhya vargaNAmAM varNAdi cAranA uttara bhedo keTalA hoya? uttara-grAhya audArika vaikriya ane AhAraka vargaNAmAM varNAdi cAranA vIseya uttara Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 paMcasaMgraha-2 bhedo hoya che. jyAre taijasAdi zeSa pAMca grAhya vargaNAmAM pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane zrI bhagavatIjI vagerenA abhiprAye chellA cAra sparza ane paMcasaMgraha-karmaprakRti TIkA tathA bRhatsataka vagerenA abhiprAye guru, laghu e be avasthita ane chellA cAramAMthI zIta-snigdha athavA zIta-rukSa athavA uSNa-snigdha athavA uSNa-rukSa ema avirodhI be, tethI eka skaMdhamAM kula cAra sparzo hoya che ane aneka skaMdha AzrayI cha sparzo hoya che tathA keTalAkanA mate taijasa vargaNAmAM ATha sparzo hoya che. prazna--25. keTalIka prakRtiono utkRSTa ane jaghanya rasabaMdha saMyamI vagere viziSTa prakAranA amuka ja jIvo kare che ane te jIvo utkRSTathI paNa saMkhyAtA ja hoya che chatAM trasaprAyogya koIpaNa vivakSita eka rasasthAnane bAMdhanArA jIvo utkRSTathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyAtA kema kahyA che ? uttara--sAmAnyathI trasa prAyogya koIpaNa eka rasabaMdhasthAnanA baMdhaka jIvo AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kahyA che ane te abhavya trasa prAyogya je rasasthAno che tenA baMdhaka utkRSTathI samakALe asaMkhyAta jIvo ghaTI zake che paraMtu te sivAyanAM sarva sthAnonA baMdhaka nahIM. kAraNa ke prathama guNasthAne paNa saMyamAbhimukha jIvo thINadvitrika, anaMtAnubaMdhI ane mithyAtvano jaghanya rasabaMdha kare che te jIvo paNa vivakSita samaye saMkhyAtA ja hoya che to pachI saMyamI vagere jIvo saMkhyAtA ja hoya te nirvivAda che. prazna--26. sthAvara prAyogya dareka rasasthAnamAM anaMta jIvo kahyA che. to pratyeka nAmakarmanA udayavALA ekendriya jIvonI jeTalI vizuddhi hoya ane teo zubha prakRtiono jeTalo utkRSTa ane azubha prakRtiono jeTalo jaghanya rasa bAMdhI zake tathA te jIvonA jeTalA saMkliSTa pariNAma hoya ane zubha prakRtiono jeTalo jaghanya ane azubha prakRtiono jeTalo utkRSTa rasa bAMdhe teTalo te te prakRtiono utkRSTa tathA jaghanya rasa sAdhAraNa jIvo zuM bAMdhI zake ? arthAt pratyeka jIvo jeTalI sAdhAraNa jIvonI vizuddhi ane saMkliSTatA hoI zake ? uttara--sAdhAraNa jIvone paNa pratyeka vanaspati jeTalI vizuddhi ane saMkliSTatA hoya che, anyathA sthAvara prAyogya dareka rasasthAnane bAMdhanArA jIvo anaMtA ghaTI zake ja nahIM paraMtu vizeSa e ke trasaprAyogya AyuSyanA rasabaMdhanAM sthAnone bAMdhanArA jIvo asaMkhyAta athavA saMkhyAta yathAyogya hoya che. prazna--27. trasaprAyogya niraMtara baMdhapaNA vaDe prApta thatA rasabaMdhasthAnako utkRSTathI mAtra AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa asaMkhyAtA ja hoya che to paraMparopanidhAmAM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgI oLaMgIne pachI pachInA sthAnane bAMdhanArA jIvo dviguNa dviguNa batAvyA te kevI rIte ghaTI zake ? arthAt eka paNa dviguNa vRddhi ke hAni na ja Ave. uttara--vivakSita eka samaye baMdhaka vaDe prApta thatAM trasaprAyogya niraMtara sthAno AvalikAnA asaMkhyAtAmA bhAga pramANa ja hoya che paraMtu vivakSita koIpaNa eka sthAnathI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI 213 asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgI oLaMgIne pachI pachInA sthAnamAM baMdhakapaNA vaDe utkRSTathI prApta thatA jIvo dviguNa dviguNa hoya che, chatAM haMmezAM ema ja hotuM nathI, kyAreka jadhanya sthAnanA baMdhaka jIvo vadhAre ane asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa sthAno oLaMgI pachInA sthAnanA baMdhaka jIvo ochA hoya athavA na paNa hoya. Ama karmaprakRti TippanakamAM khulAso maLe che chatAM A bAbatamAM bahuzruto kahe te kharuM. prazna--28. jaghanya rasabaMdhasthAnakathI utkRSTa rasabaMdhasthAna sudhInAM sthAnono utkRSTa baMdhakALa cArathI ATha samaya ane pachI anukrame be samaya sudhIno che to temAMnAM sthAvara prAyogya sthAno zuM badhA samayanA kALavALAM ghaTI zake ? arthAt sthAvaro bAMdhI zake ? uttara--hA, kALanI apekSAe cArathI be samaya sudhInAM agiyAra prakAranAM sthAnone trasa jIvo bAMdhe che tema te agiyAra prakAranAM dareka sthAnomAMnAM amuka amuka sthAno sthAvara jIva paNa bAMdhe che.. prazna--29. aThyAvIsamA praznottaramAM je agiyAra prakAranAM sthAno batAvyAM, temAMnAM amuka amuka sthAnone sthAvara jIvo haMmezAM bAMdhe che e kevI rIte samajI zakAya ? uttara--jo amuka kALavALAM sthAnonA baMdhaka trasajIvo ja hota ane amuka kALavALAM sthAnonA ja "baMdhaka sthAvara jIvo hoya to atItakALamAM sparzAyela sthAnomAM amuka kALa maryAdAvALAM sthAno karatAM amuka kALavALAM sthAnono sparzanA kALa anaMtaguNa batAvata, kAraNa ke trasa prAyogya sthAno atyaMta ghaNAM che ane temAM baMdhakapaNe vartamAna trasa jIvonI saMkhyA atyaMta alpa che. vaLI dareka jIvano trasapaNAnA kALa karatAM sthAvarapaNAmAM anaMtaguNa kALa pasAra thayela hoya che. chatAM koIpaNa sthAno karatAM koIpaNa sthAnono sparzanA kALa anaMtaguNa batAvavAmAM Avela nathI tethI ja agiyAra prakAranAM dareka sthAnomAMnAM amuka amuka sthAno sthAvara prAyogya paNa che ane teone haMmezAM sthAvara jIvo bAMdhe che te spaSTa samajAya che. prazna--30. sthAvara jIvonI eka dviguNavRddhi ke hAninA vacamAM rahela sthAno keTalAM hoya ? uttara--AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane te paNa trasa prAyogya sthAnomAM jeTalAM dviguNavRddhi ke hAninAM sthAno che tenAthI asaMkhyAtamA bhAga pramANa. A hakIkata trirAzinA gaNitathI samajI zakAya tema che. prazna--31. prastuta granthamAM tathA karmaprakRtimAM tiryaMcadvika tathA nIca gotra sivAya lagabhaga badhI prakRtionA anubhAga baMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi tathA tIvra-maMdatA saMzIpaMcendriya abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI zarU karela che to tenAthI nIcenAM sthitibaMdha sthAnomAM kema batAvela nathI ? uttara--vivakSita eka samaye aneka jIvonI apekSAe athavA bhinna bhinna kALanI apekSAe koIpaNa eka jIvane saMkSIpaMcendriya abhavya prAyogya jaghanya sthatibaMdha sthAnathI utkRSTa sthitibaMdha sudhInAM badhAM ja sthitisthAno niraMtarapaNe prApta thAya che tethI te saghaLAM sthitisthAnomAM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 paMcasaMgraha-2 rasabaMdhanA adhyavasAyonI anukRSTi tathA tIvra-maMdatA batAvela che paraMtu saMjJIpaMcendriya abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI nIcenAM saghaLAM sthitisthAno niraMtarapaNe aneka jIvonI apekSAe paNa baMdhamAM prApta thatAM nathI tenuM kAraNa e che ke je sthitibaMdha sthAno zreNimAM ja prApta thAya che tyAM aMtarmuhUrve aMtarmuhUrve palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitibaMdha ekIsAthe ghaTe che ane saMyamInA utkRSTa sthitibaMdhathI dezaviratino jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hovAthI saMyamInA utkRSTa sthitibaMdha sthAnanI pachInA sthitisthAnathI dezaviratinA jaghanya sthitibaMdha sthAnanI pahelAMnA sthitibaMdha sthAna sudhInAM badhAM ja sthitisthAno koIpaNa jIvanI apekSAe baMdhapaNe prApta thatAM ja nathI. e ja pramANe dezaviratinA utkRSTa sthitibaMdha sthAnanI pachInA sthitisthAnathI avirati samyagdaSTinA jaghanya sthitibaMdha sthAnanI pahelAMnAM saghaLAM sthitisthAno temaja avirati samyagdaSTinA utkRSTa sthitibaMdha sthAnanI pachInA sthitibaMdha sthAnathI mithyAtvI paryApta saMjJIpaMcendriyanA jaghanya sthitibaMdhanI pUrvanAM saghaLAMya sthitisthAno ane ekendriya, beindriya, te indriya tathA caurindriyanA potapotAnA utkRSTa sthitibaMdha sthAnanI pachInA sthitibaMdha sthAnathI anukrame beindriya, te indriya, caurindriya ane asaMjJI paMcendriyanA jaghanya sthitibaMdha sthAnanI pahelAMnAM tamAma sthitisthAno bhinna bhinna jIvonI apekSAe trikALano AzrayIne paNa niraMtarapaNe prApta thatAM nathI, mATe te sthitisthAnomAM anukRSTi ane tIvra-maMdatA ghaTatI nathI. vaLI ekendriya vagere jIvonA jaghanya sthitibaMdhathI utkRSTa sthitibaMdha sudhInAM yathAsaMbhava palyopamanA asaMkhyAtamA ke saMkhyAtamA bhAga pramANa ane tethI vadhAre je avirati samyagdaSTi vagere jIvone seMkaDo sAgaropama pramANa sthitisthAno bhinna bhinna kALane AzrayIne eka jIvane, ane aneka jIvanI apekSAe eka samaye niraMtarapaNe prApta thAya che te badhAM ja sthitisthAnomAM ahIM darzAvyA mujaba rasabaMdhanA adhyavasAya sthAnonI anukRSTi ane tIvra-maMdatA ghaTI zake che, paraMtu grantha vistAranA bhayathI granthakAre darzAvela na hoya tema lAge che. prazna-32. bAdara paryApta ane sUkSma paryAptano jaghanya, bAdara aparyApta ane sUkSma aparyAptano jaghanya, sUkSma aparyApta ane bAdara aparyAptano utkRSTa tathA sUkSma paryApta ane bAdara paryApta ekendriyano utkRSTa sthitibaMdha A ATheya bolomAM anukrame eka ekathI vizeSAdhika darzAvela che paNa kyAMya saMkhyAtaguNa kahyo nathI, jyAre sUkSma ane bAdara aparyApta temaja sUkSma ane bAdara paryAptanAM sthitisthAno anukrame eka ekathI saMkhyAtaguNa batAvyAM che, tethI prazna thAya che ke, sthitibaMdha vizeSAdhika hovA chatAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa kevI rIte ghaTI zake ? uttara-sAmAnyathI bAdara paryApta ekendriyanA jaghanya sthitibaMdha ane bAdara paryApta ekendriyanA utkRSTa sthitibaMdhanI vacce ekaMdara palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM aMtara hovAthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna sAgaropamanA amuka niyata bhAga pramANathI sAgaropamanA amuka niyata pUrNa bhAga sudhInAM sthitisthAnomAMnA amukathI amuka hada sudhInAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI sthitisthAno cAreya prakAranA ekendriyo bAMdhe che tethI jaghanya sthitibaMdhathI utkRSTa sthitibaMdha paNa vizeSAdhika ja che. 215 dA.ta. ekendriyane mithyAtva mohanIyano jaghanya sthitibaMdha palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropama che ane utkRSTa pUro eka sAgaropama pramANa che. have jo asatkalpanAe sAgaropama pramANa sthitine eka lAkha samayanI ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgane paMdaraso paMcAvana samaya pramANa kalpIe to ekendriyane mithyAtvano jaghanya sthitibaMdha aThThANuM hajAra, cAraso chetALIsa (98446) samaya pramANa = palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka sAgaropama ane utkRSTa eka lAkha samaya pramANa = eka sAgaropama pramANa che. Ama aThThANuM hajAra, cAraso chetALIsa (98446) samaya pramANa sthitibaMdhanI apekSAe eka lAkha samaya pramANa sthitibaMdha vizeSAdhika ja che, tethI tenI aMtargata AvatA ekendriyanA ATheya bolomAM sthitibaMdha vizeSAdhika ja hoya chatAM sthitisthAno saMkhyAtaguNa ghaTI zake che. te A pramANe. sUkSma aparyAptanA navvANuM hajAra, baso ekavIsathI (99221thI) baso pacIsa (225) sudhInAM pAMca sthitisthAno kalpIe ane bAdara aparyAptanAM sUkSma aparyAptanAM sthAnonI apekSAe nIce ane upara ema banne bAju saMkhyAtaguNa eTale pAMca pAMca guNA gaNIe to navvANuM hajAra, ekaso chattuM(99196)thI navvANuM hajAra, baso pacAsa (99250) sudhInAM kula paMcAvana Ave. sUkSma aparyAptanAM sthitisthAnonI nIce ane upara bAdara aparyAptanAM jeTalAM sthitisthAno AvyAM tenA karatAM paNa sUkSma paryAptamAM bAdara aparyAptanAM kula sthitisthAnonI nIce ane upara saMkhyAtaguNa = pAMca pAMca guNAM AvavAthI navvANuM hajAra, ikotera (99071)thI navvANuM hajAra, traNaso paMcotera (99375) sudhInAM kula traNaso ane pAMca sthitisthAno Ave. jyAre bAda2 aparyAptanAM kula sthitisthAnothI sUkSma paryAptAmAM nIce ane upara jeTalAM sthitisthAno AvyAM tenA karatAM bAdara paryAptAmAM sUkSma paryAptAnAM kula traNaso pAMca (305) sthitisthAnonI nIce ane upara pAMca pAMca guNAM sthitisthAno AvavAthI bAdara paryAptAmAM aThThANuM hajAra, cAraso chetALIsa(98446)thI eka lAkha (1,00,000) samaya sudhInAM paMdaraso paMcAvana (1555) sthitisthAno Ave che. ema saMkhyAtaguNa ghaTI zake che. prazna--33. ekendriyamAM AyuSya vinA sAta karmanAM abAdhAsthAno keTalAM ? uttara--AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela samayo pramANa asaMkhyAtA che. prazna--34. vikalendriya tathA asaMzI paMcendriyamAM AyuSya vinA sAta karmanAM abAdhAsthAno keTalAM ? Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 paMcasaMgraha-2 uttara-paMcasaMgraha tathA karmaprakRtinI TIkA ane cUrNimAM saMzI sivAyanA bAreya jIvabhedomAM AyuSya vinA sAta karmanAM abAdhAsthAno sAmAnyathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa batAvyAM che, paraMtu jesalameranA bhaMDAranI tADapatramAM lakhela karmaprakRti cUrNimAM vikasendriya ane asaMjJI paMcendriyamAM AvalikAnA saMkhyAtamA bhAgamAM rahela samaya pramANe kahela che ane te ja barAbara lAge che, kAraNa ke ekendriyamAM jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdha vacce palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa aMtara che tethI tyAM AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa Ave te barAbara che paraMtu vikalendriya ane asaMsImAM jaghanya ane utkRSTa sthitibaMdha vacce palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa aMtara hovAthI AvalikAnA saMkhyAmAM bhAga pramANa abAdhAsthAno Ave. TIkAmAM presadoSAdinA kAraNe azuddha chapAyela hoya tema lAge che agara anya koI kAraNa hoya to bahuzruto kahe te pramANa. prastuta granthamAM sAmAnyathI e bAreya jIvabhedomAM abAdhAsthAno tathA kaMDakasthAno karatAM aMtarmuhUrta pramANa jaghanya abAdhA asaMkhyAtaguNa darzAvela che paraMtu upara jaNAvyA pramANe beIndriya vagerenA ATha bhedomAM abAdhAsthAno ane kaMDakasthAno AvalikAnA saMkhyAmAM bhAga pramANa Ave to tenI apekSAe jaghanya abAdhA aMtarmuhUrta pramANa eTale ke saMkhyAta AvalikA pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa na AvatAM saMkhyAtaguNa ja Ave ema mane lAge che. prazna-35. abAdhA kaMDakanuM pramANa keTaluM ? ane te dareka jIvabhedamAM samAna che ke nyUnAdhika ? uttara-asaMkhyAta palyopamanA prathama vargamULamAM je saMkhyA Ave teTalAM sthitisthAnonuM eka abAdhA kaMDaka che ane te zreNigata jIvo sivAya tamAma jIva bhedamAM AyuSya vinA sAteya karmamAM samAna che. prazna-36. niSeka racanAmAM eka dviguNahAninA vaccenAM niSekasthAno keTalAM hoya ? ane te dareka jIvabhedamAM samAna hoya ke nyUnAdhika? tathA A eka dviguNa hAninA aMtarAlamAM Avela niSeka sthAnonI apekSAe eka abAdhAkaMDaka nAnuM ke moTuM ? uttara-eka dviguNa hAninA vacamAM AvatAM niSekasthAno asaMkhyAta palyopamanA prathama vargamULamAM rahelA samaya pramANa che ane te AyuSya sivAya sAteya karmamAM tamAma jIvabhedomAM samAna che. jo ke eka dviguNahAninA vacamAM rahela niSekasthAno ane eka abAdhA kaMDaka e bannenuM pramANa sAmAnyathI asaMkhyAta palyopamanA prathama vargamULa pramANa = palyopamanA prathama vargamULathI asaMkhyAta guNa pramANa hovAthI tulya lAge che to paNa asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo hovAthI eka dviguNahAninA aMtarAlamAM rahela niSekasthAnonI apekSAe eka abAdhA kaMDaka asaMkhyaguNa moTuM hoya che. prazna-37. caudeya jIvasthAnakomAM ATheya karmanAM niSekasthAnomAM AvatAM kula dviguNahAni sthAno keTalAM hoya? uttara-addhA palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhanakaraNa praznottarI 217 samaya pramANa hoya che. mAtra je jIvo pUrvakroDathI vadhAre AyuSya bAMdhatA ja nathI te ekendriyAdika jIvone AyuSyakarmamAM eka paNa dviguNahAni sthAna saMbhavatuM nathI. prazna-38. AyuSya karma-AzrayI jaghanya abAdhA keTalI hoya? uttara-zullakabhavanA trIjA bhAganA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya, kAraNa ke kSullaka bhAvanA AyuSyavALA jIvo potAnA AyuSyanA trIjA bhAganI zarUAtamAM ja AyuSya bAMdhe evo niyama nathI, paraMtu potAnA AyuSyanA navamA, sattAvIsamA, ekyAsI bhAgamAM athavA chevaTe kSullaka bhavanA trIjA bhAganA saMkhyAmAM bhAga pramANa aMtarmuhUrta kALa bAkI rahe tyAre tenAthI paNa jaghanya aMtarmuhUrta pramANa kALamAM AyuSya bAMdhI zake che tathA AyuSyanA baMdha pachI je zeSa kALa bAkI rahe te paNa aMtarmuhUrta pramANa hoya che ane te kALane ThANAMgasUtramAM tathA pannAvaNAsUtramAM asaMkSepyAddhA kahela che ane te ja abAdhA kALa che. prazna-39. sAteya labdhi aparyApta jIvonuM jaghanya ane utkRSTa AyuSya aMtarmuhUrta pramANa che paraMtu jaghanyathI utkRSTa keTaluM vadhAre hoya? uttara-sAteya labdhi aparyApta jIvabhedomAM jaghanya AyuSya karatAM abAdhAsthAno saMkhyAtaguNa batAvela che ane jaghanya AyuSya kSullaka bhava pramANa aMtarmuhUrta hoya che. vaLI tenA karatAM paNa aMbAdhAsthAno saMkhyAtaguNa kahyA che ane te potAnA AyuSyanA trIjA bhAgamAMthI paNa AyuSya baMdhanuM aMtarmuhUrta bAda karatAM zeSa kALa pramANa hoya che tethI spaSTa samajAya che ke sAteya labdhi aparyAptAnA jaMghanya AyuSyathI utkRSTa AyuSya saMkhyAtaguNa hoya che. * prazna-40. saMjJI paryAptAmAM sAta karma-AzrayI jema daza bolanuM alpa bahutva kahyuM che tema AyuSya karma-AzrayI daza bolanuM na kahetAM ATha bolanuM ja kema kahyuM? uttara-sAtakarmanI jema zeSa AyuSyamAM sthitibaMdhane anusAra abAdhAnuM niyatapaNuM na hovAthI AyuSya karmamAM abAdhAkaMDako tathA abAdhAsthAno ane abAdhA kaMDaka sthAnonA samUharUpa e be bolo ghaTatA na hovAthI ATha ja bolonuM alpa-bahatva kahela che. prazna41. asaMjJI ane saMjJI paryAptA sivAyanA zeSa bAra jIvabhedomAM upara batAvela ATha bolonA badale AyuSya karmamAM cha bolanuM ja alpa-bahuta kema kahyuM? uttara-e bAra jIvabhedomAM utkRSTathI paNa pUrva kroDa varSa pramANa AyuSya baMdha thAya che ane prathama sthitisthAnamAM thayela dalika nikSepanI apekSAe palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAno oLaMgI pachInA sthitisthAnakamAM ardha dalika prApta thAya che paraMtu A jIvabhedomAM saMkhyAta varSa pramANa ja AyuSyabaMdha hovAthI eka paNa dviguNahAni AvatI nathI ane tethI ja dviguNahAninA aMtarAlamAM rahela niSekasthAno paNa na ja Ave te svAbhAvika che mATe e be vinA zeSa cha bolanuM ja alpa-bahuta kahyuM che. prazna-42. zubha ane azubha ema banne prakAranI prakRtionAM tristhAnika ane catuHsthAnika rasabaMdha yogya saghaLAM sthitisthAno sAkAropayoga prAyogya ane kristhAnika rasabaMdha prAyogya sthitisthAno sAkAropayoga ane nirAkAropayoga prAyogya ema banne prakAranAM batAvyAM paMca02-28 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 paMcasaMgraha-2 che jyAre zubha prakRtiono dristhAnika rasa baMdhAya tyAre azubha prakRtiono cAraThANiyo rasa baMdhAya che tathA azubhano beThANiyo baMdhAya tyAre zubhano cAraThANiyo rasa baMdhAya che, to eka ja samaye eka ja jIvane paraspara virodhI sAkAra ane nirAkAra ema banne upayoga kevI rIte ghaTI zake ? uttara-ahIM vizeSa bodha rUpa sAkAropayoga ane sAmAnya bodharUpa nirAkAropayoga levAnA nathI paNa sthitibaMdha ane rasabaMdhanA kAraNabhUta je kaSAyodaya janya adhyavasAyo che temAM te kaSAyodayarUpa adhyavasAyathI je prakRtiono maMda rasabaMdha thAya te prakRtionI apekSAe te adhyavasAyo nirAkAropayoga rUpa che ane je kaSAyodaya janita adhyavasAyo dvArA je prakRtiono viziSTa prakArano tIvrarasa baMdhAya te prakRtionA rasabaMdhane AzrayI te adhyavasAyo sAkAropayoga rUpa kahevAya che. mATe eka ja jIvane eka ja samaye bhinna bhinna prakRtionA rasabaMdhane AzrayI upara batAvela svarUpavALA sAkAropayoga ane nirAkAropayoga banne sAthe ghaTI zake che. A samAdhAna karmaprakRti-cUrNinA TippanakamAM pU. municaMdrasUrijI mahArAja sAhebe batAvela che. juobaMdhavihANa mULapayaDI ThiIbaMdho dvitIya pariziSTa. prazna-43. paMdaramA praznanA uttaramAM jaNAvela che ke mAnano baMdhaviccheda thayA pachI saMjavalana mAyAne samagra mohanIyakarmane prApta thayela dalikano kaMIka nyUna ardha bhAga maLe che ane tema hovAthI saMjavalana mAyAno baMdhaviccheda thayA bAda navamA guNasthAnakanA pAMcamA bhAge mohanIyakarmane prApta thayela badhuM ja dalika saMjavalana lobhane maLe ane te mAyAne prApta thatA dalikanI apekSAe sAdhika dviguNa hovAthI saMjvalana mAyA karatAM saMjavalana lobhane saMkhyAtaguNa dalika maLe chatAM TIkAomAM saMjvalana mAyA karatAM saMjvalana lobhanuM dalika asaMkhyAtaguNa kema batAvela che ? uttara-prazna yogya che, karmaprakRti cUrNimAM saMjvalana mAyA karatAM saMjavalana lobhanuM dalika saMkhyAtaguNa ja kahela che, chatAM prastuta granthanI tema ja karmaprakRtinI banne TIkAo ane navya zatakanI TIkA vageremAM asaMkhyAtaguNa kahela che tenuM kAraNa samajAtuM nathI athavA to paraMparAe azuddhi cAlatI AvI hoya ema paNa bane, teno pUrNa nirNaya to atizaya jJAnI karI zake. prazna-44. zAstromAM baddha, sRSTa, niddhatta ane nikAcita ema baMdha cAra prakAre batAvela che, paraMtu ahIM baMdhanakaraNamAM pRSTa sivAya traNa prakAranA baMdhanI vAta batAvI, to upazAMtamoha vagere traNa guNasthAnakomAM be samaya pramANa satAvedanIya karmano je baMdha thAya che, te spaSTabaMdha ahIM kema batAvavAmAM Avela nathI ? uttara-A graMthamAM dazamA guNasthAnaka sudhI kASAyika pariNAma ane yogathI je baMdha thAya che te baMdhanI ja vivakSA karI che. mATe spaSTane batAvela nathI. prazna-45. dalavibhAga vakhate te te samaye baMdhAtI ghAtakarmonI prakRtiomAM anaMtabhAga pramANa je sarvaghAtI daliko hoya che te sarvaghAtI prakRtione ja maLe ke dezaghAtI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 baMdhanakaraNa praznottarI prakRtione paNa maLe ? uttara-ghAtakarmomAM sarvaghAtI rasavALA anaMtabhAga jeTalAM daliko hoya che, ane te daliko sarvaghAtIne temaja dezaghAtI prakRtione paNa maLe che, paraMtu sarvaghAtI prakRtione kevaLa sarvaghAtI ja maLe che, jyAre dezaghAtI prakRtione dezaghAtI ane sarvaghAtI ema banne prakAranAM daliko maLe che, tethI ja aMtarAyakarma dezaghAtI hovA chatAM tene paNa sarvadhAtI rasavALAM daliko maLe che. prazna-46. rasabaMdhanA jaghanyathI utkRSTa sudhInA adhyavasAyono utkRSTa avasthAna kALa cArathI vadhato vadhato ATha samaya sudhI ane tethI AgaLa ghaTato ghaTato be samaya sudhI batAvavAmAM Avela che, te barAbara che, paraMtu guNAbhimukha ane doSAbhimukha avasthAmAM ja je adhyavasAyo dvArA jaghanya ke utkRSTa rasa baMdhAya che, te adhyavasAyono kALa eka samayathI vadhAre kema ghaTI zake ? uttara-samyukta vagere guNAbhimukha avasthAmAM ane mithyAtvAdika doSAbhimukha avasthAmAM je adhyavasAyo dvArA jaghanya ke utkRSTa rasabaMdha thAya che, te adhyavasAyo eka samayathI vadhAre TakI zakatA ja nathI e vAta barAbara lAge che, paraMtu mULa tathA TIkAmAM tenI avirakSA karI hoya tema lAge che. anyathA guNAbhimukha ke doSAbhimukha avasthAmAM utkRSTa ke jaghanya rasabaMdha eka samayathI vadhAre kALa ghaTI zake, paraMtu eka samayathI vadhAre kALa kyAMya batAvela nathI. prazna-47. zubhAzubha dareka prakRtiono abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha sarakho hoya ke ocho-vadhAre? uttara-abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha azubha prakRtiono vadhAre hoya che ane temAM paNa svajAtIya vadhAre azubha prakRtiono sauthI vadhAre ane zubha prakRtiono sauthI ocho hoya che. dA.ta.asAtAnA abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdhathI sAtAno abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha ocho hoya che. e ja pramANe ekendriya jAtino abhavya prAyogya jaghanya sthitibaMdha jeTalo hoya che, tenA karatAM beindriya, te indriya, caturindriya ane paMcendriya jAtino kramazaH ocho-ocho hoya che. ema sarvatra samajavuM. prazna-48. beinDiyAdika ATha jIvabhedomAM AyuSya vinA sAta karmonA abAdhA sthAno karatAM jaghanya abAdhA keTalI vadhAre hoya ? uttara-jo ke TIkAmAM AThe jIvabhedomAM abAdhA sthAno AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAganA samaya pramANa batAvela che. mATe te apekSAe jaghanya abAdhA saMkhyAta AvalikA pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa thAya, paraMtu vivecanamAM pra. 34nA uttaramAM batAvyA mujaba A ATha jIva-bhedomAM abAdhAsthAno AvalikAnA saMkhyAmAM bhAgamAM rahela asaMkhyAta samaya pramANa - mAnIe to tenA karatAM jaghanya abAdhA asaMkhyAta guNa nahIM paraMtu saMkhyAtaguNa hoya. prazna-49. beindriyAdika ATha jIvabhedomAM sthitisthAno palyopamanA saMkhyAmAM Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 paMcasaMgraha-2 bhAgamAM rahela samaya pramANa che, to tenI apekSAe beIndriyAdikano jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa zI rIte Ave ? kAraNa ke saMjJIpaMcendriyanAM sthitisthAno aneka koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa hovA chatAM palyopamanA saMkhyAtamA bhAganA samayo karatAM saMkhyAtaguNA ja batAvela che. uttara-jo ke ahIM TIkAmAM beindriyAdika ATha jIvabhedonA AyuSya vinA sAta karmonAM sthitisthAno thakI jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa batAvela che, paraMtu vicAra karatAM tamArA jaNAvyA mujaba saMkhyAtaguNa Ave paNa asaMkhyAtaguNa na Ave kAraNa ke, palyopamanA saMkhyAtamA bhAganI apekSAe beindriyAdikano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa ja che. te karmaprakRti cUrNithI jaNAya che. prazna-50. bIjI prakRtionI jema AyuSya karmanI prakRtiomAM anukRSTi temaja tIvramaMdatA kema batAvela nathI ? uttara-AyuSya karmanI prakRtiomAM jaghanya sthitibaMdha vageremAM sthitibaMdhanA je adhyavasAyo che tenI apekSAe dvitIyAdika sthitisthAnamAM sarvatra asaMkhyAtaguNa sthitibaMdhanA adhyavasAyo hoya che. tethI ja anya pravRtiomAM jema prathama sthitisthAnanA rasabaMdhanA adhyavasAyo dvitIyAdika sthitisthAnamAM jAya che, tema AyuSya karmanI prakRtionA prathama sthitisthAnanA rasabaMdhanA adhyavasAyo dvitIyAdika sthitisthAnamAM jatA nathI. tethI ja anukRSTi ane tIvra-maMdatA AyuSya karmanI prakRtiomAM batAvela nathI. ema lAge che. prazna51. nikAcita karmamAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI ane avazya bhogavavuM ja paDe ema prathama nikAcita karaNanI vyAkhyAmAM batAvela che. tathA AThamA guNasthAnakanA aMta sudhI niddhatta ane nikAcita baMdha paNa cAlu hoya che, ane AThamA guNasthAnake paNa aMtaH koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che, to te nikAcita karmono aMtarmuhUrtamAM kSaya karI AtmA kevaLajJAna zI rIte pAmI zake ? uttara-nikAcita karmamAM apavartanAdi koIpaNa karaNo lAgatAM nathI paraMtu atyaMta tIvra vizuddha adhyavasAya dvArA karAyela prAyazcitta Adi tapazcaryAthI temaja zreNimAM prApta thayela apUrva adhyavasAya svarUpa zukladhyAna vagerethI aMtarmuhUrtamAM nikAcita karmono paNa kSaya karI kevaLajJAna prApta karI zake che, arthAta nikAcita karmo bhogavyA vinA na ja chUTe ema mAnavAnuM nathI. A bAbata vizeSa jANavAnI icchAvALAe adhyAtmamata parIkSA-pAnuM 54, tathA vizeSAvazyaka bhASya-gAthA 2154 nI TIkA jovI. baMdhanakaraNa praznottarI samApta Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI~ zrI arhate namaH zrI saMkramaNakaraNa A pramANe baMdhanakaraNa kahyuM. have uddezakrame avasara prApta saMkramaNakaraNane kahevAnI zarUAta kare che. prakRti, sthiti, rasa, ane pradezarUpa viSayanA bhede saMkrama cAra prakAre che. temAM pahelAM saMkramanuM sAmAnya lakSaNa kahevAne icchatA AcArya mahArAja A graMthanI zarUAta kare che- bajhaMtiyAsu iyarA tAovi ya saMkamaMti annonnaM / jA saMtayAe cihi baMdhAbhAvevi diTThIo // 1 // 'badhyamAnAsvitarAH tA api ca saGkrAmantyanyo'nyam / yAH sattayA tiSThanti bandhAbhAve'pi dRSTI // 1 // artha-je prakRtio sattA vaDe rahelI-vidyamAna che te avadhyamAna prakRtiono badhyamAna prakRtimAM je saMkrama thAya che, tathA badhyamAna prakRtiono paraspara je saMkrama thAya che, te saghaLo saMkrama kahevAya che. baMdhano abhAva chatAM paNa be dRSTino saMkrama thAya che. TIkAnu-badhyamAna-baMdhAtI prakRtiomAM abadhyamAna-nahi baMdhAtI prakRtiono je saMkrama thAya che, saMkrama thAya che eTale badhyamAna prakRtirUpe pariName che-potAnA svarUpane choDI baMdhAtI prakRtinA svarUpane prApta kare che te saMkrama kahevAya che. jemake, baMdhAtI sAtAvedanIyamAM nahi baMdhAtI asAtavedanIya saMkrame che, athavA baMdhAtA ucca gotramAM nahi baMdhAtuM nIca gotra saMkrame che te saMkrama kahevAya che. je prakRti jenI aMdara saMkrame te prakRti te rUpe thaI jAya che. asatAvedanIya sAtAvedanIyamAM saMkrame tyAre te sAtAvedanIyarUpe thAya che, eTale te sAtAvedanIyanuM ja-sukha utpanna karavA rUpa-kArya kare che. e pramANe sarvatra samajavuM. tathA badhyamAna prakRtiono paraspara je saMkrama thAya che, jemake, badhyamAna zrutajJAnAvaraNamAM badhyamAna matijJAnAvaraNano, ane badhyamAna matijJAnAvaraNamAM badhyamAna zrutajJAnAvaraNano e paNa saghaLo saMkrama kahevAya che. have kevA svarUpavALI anadhyamAna pravRtio saMkrame che ? to kahe che ke-je prakRtinAM daliko sattAmAM hoya che te saMkrame che. jeno kSaya thaI gayo hoya ane jeNe hajI 1. saMkramaNa karaNa vaDe je prakRtio baMdhAtI prakRtimAM saMkrame che te, te rUpe thaI jAya che. eTale jenI aMdara saMkramI tenuM ja kArya kare che. nIca gotra ucca gotramAM jyAre saMkrame tyAre jeTaluM dalika ucca gotra rUpe thayuM te ucca gotranuM ja kArya kare che. jenI aMdara saMkrame che te pataTThaha kahevAya che. jyAM sudhI pataghraha hoya tyAM sudhI tenI aMdara svajAtIya prakRti saMkrame che. eTaluM yAda rAkhavuM ke sattAgata saghaLuM dalika saMkramanuM nathI paraMtu amuka bhAga ja saMkrame che. nIca gotra jyAre ucca gotramAM saMkrame tyAre nIca gotra sarvathA saMkramI tenI sattA ja UDI jAya ema thatuM nathI, paraMtu nIca gotrano amuka bhAga ja saMkrame che. eTale tenI paNa sattA kAyama rahe che. jeTaluM saMkrame teTaluM te rUpe thAya che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 paMcasaMgraha-2 potAnA svarUpane prApta karyuM na hoya eTale ke jeo sattAmAM ja prApta thaI na hoya teno saMkrama thato nathI. kAraNa ke te anukrame naSTa thayelI hovAthI ane utpanna thayelI nahi hovAthI tenAM dalikono ja abhAva che. badhyamAna prakRtinAM daliko to sattAmAM hoya ja, kAraNa ke te baMdhAya che, eTale baMdhAvalikA gayA pachI te to saMkramI zake che eTale tenA saMbaMdhamAM kaMI prazna raheto nathI. paraMtu abadhyamAna je prakRtio saMkrame che teonAM daliko je sattAmAM hoya te saMkrame che. je daliko bhogavAI kSaya thaI gayAM hoya te kSaya thayelAM hovAthI ja saMkramatAM nathI, ane jeoe potAnA svarUpane ja prApta na karyuM hoya eTale ke jeo svarUpe ja sattAmAM na hoya te sattAmAM ja nahi hovAthI saMkramatAM nathI. tAtparya e ke sattAmAM rahelAM abadhyamAna prakRtinAM daliko badhyamAna prakRtirUpe thAya che. abadhyamAna prakRtiono badhyamAna prakRtiomAM, athavA badhyamAnano badhyamAnamAM je saMkrama thAya te saMkrama kahevAya evuM je saMkramanuM lakSaNa kahyuM te paripUrNa nathI. kAraNa ke mizramohanIya ane samyakvamohanIya nathI baMdhAtI, chatAM temAM mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyano saMkrama thAya che. A vastu dhyAnamAM rAkhI vizeSa kahe che-pataMgraharUpa mizramohanIya ane samyakvamohanIyanA baMdhano abhAva chatAM paNa tenI aMdara mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyano saMkrama thAya che. cothA guNasthAnathI AraMbhI agiyAramA guNasthAnaka sudhImAM mithyAtvamohanIyano mizra ane samyakvamohanIya e baMnemAM, tathA mizrano samyakvamohanIyamAM saMkrama thAya che e paNa saMkrama kahevAya che. A lakSaNa prakRtisaMkrama, sthitisaMkrama, anubhAgasaMkrama, ane pradezasaMkrama e cAremAM sAmAnya svarUpe samajavuM. eTale saMkramanuM sAmAnya lakSaNa A thayuM-anya svarUpe rahelA prakRti, sthiti rasa ane pradezone baMdhAtI svajAtIya prakRtyAdirUpe karavA te, tathA mithyAtva ane mizra mohanIyane nathI baMdhAtI chatAM paNa mizra ane samyakvamohanIya rUpe karavA te saMkrama kahevAya che. 1. A pramANe saMkramanA sAmAnya lakSaNane kahI, have je prakRtiomAM saMkrama thAya che teonuM saMjJAMtara-anya nAma kahe che saMkamai jAsu daliyaM tAo u paDiggahA samakkhAyA / jA saMkamaAvaliyaM karaNAsajjhaM bhave daliyaM // 2 // saGkrAmati yAsu dalikaM tAstu patadgrahAH samAkhyAtAH / yAvat saGkramAvalikAM karaNAsAdhyaM bhaveddalikam // 2 // artha-je karmaprakRtiomAM dalika saMkrame che te prakRtio patagraha kahevAya che. saMkrameluM dalika eka AvalikA paryata karaNAsAdhya hoya che. TIkAnubaMdhAtI je karmaprakRtiomAM saMkleza athavA vizuddhirUpa jIvanA vIryavyApArarUpa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa asAdhAraNa kAraNa vaDe baMdhAtI agara nahi baMdhAtI karmaprakRtionA sattAmAM rahelAM daliko-- karmaparamANuo saMkrame che te karmaprakRtio patadgaha kahevAya che. patar eTale paDanAra--saMkramanAra dalikono, graha--je AdhAra te patadnaha. tAtparya e ke sattAmAM rahelAM daliko baMdhAtI je karmaprakRtirUpe thAya te patadmaha kahevA. saMkrameluM te dalika je samaye saMkramyuM te samayathI AraMbhI eka AvalikAkALa paryaMta karaNAsAdhya--uddhattanA, apavarSanA Adi koIpaNa karaNane ayogya hoya che, eTale ke te dalikamAM koI paNa karaNanI pravRtti thatI nathI. eka AvalikA kALa tadavastha paDyuM rahe che, tyArapachI koI paNa karaNane yogya thAya che. A pramANe je samaye baMdhAyuM te baddhadalikamAM paNa baddha samayathI AraMbhI eka AvalikA kALa paryaMta koI paNa karaNanI pravRtti thatI nathI. saMkramelA dalikamAM paNa saMkramanuM sAmAnya lakSaNa ghaTe che, mATe ahIM saMkrama samayathI AraMbhI eka AvalikA kALa te dalika karaNane asAdhya hoya che ema kahyuM che. 2. 223 pahelI gAthAmAM kaheluM saMkramanuM sAmAnya lakSaNa ativyApti doSavALuM thayuM tethI te doSane dUra karavA temAM apavAda kahe che-- niyaniya diTTi na kei duiyataijjA na daMsaNatigaMpi / 'mIsaMmi na sammattaM daMsakasAyA na annonnaM // 3 // nijAM nijAM dRSTiM na kecit dvitIyatRtIyA na darzanatrikamapi / mizre na samyaktvaM darzanakaSAyayornAnyo'nyam // 3 // artha--koI AtmAo potapotAnI dRSTine anyatra saMkramAvatA nathI, bIjA tathA trIjA guNasthAnakavALA darzanatrikane saMkramAvatA nathI, mizramohanIyamAM samyaktvamohanIyano saMkrama thato nathI tathA darzanamohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nathI. TIkAnu--koIpaNa AtmAo potapotAnI dRSTine anyatra saMkramAvatA nathI, eTale ke koIpaNa jIvo teone je darzanamohanIyano udaya hoya te darzanamohanIyane anya prakRtirUpe karatA nathI. jemake, mithyAdRSTi AtmAo mithyAtvamohanIyane anyatra saMkramAvatA nathI. e pramANe sabhyagmithyArdaSTi mizramohanIyane, ane samyagdaSTi samyaktvamohanIyane anya prakRtimAM saMkramAvatA nathI. 1. jeTalAmAM lakSaNa ghaTavuM joIe tenAthI paNa adhika sthAnamAM lakSaNanuM ghaTavuM te ativyApti kahevAya che. saMkramanuM sAmAnya lakSaNa pahelI gAthAmAM A pramANe karyuM che--anya svarUpe rahela prakRtyAdine svajAtIya prakRtirUpe karavA te saMkrama kahevAya che. A lakSaNa pramANe je darzana mohanIyano udaya hoya te darzana mohanIyanA saMkramano, bIje-trIje guNaThANe darzana mohanIyanA saMkramano, mizra mohanIya ane samyaktva mohanIyanA saMkramano, darzana mohanIya ane cAritra mohanIyanA paraspara saMkramano, AyucatuSkanA paraspara saMkramano, mULakarmanA paraspara saMkramano ane upazAMta thayela dalikanA saMkramano niSedha thato nathI, paraMtu saMkramanA sAmAnya lakSaNa pramANe saMkrama thaI zake che. paNa zAstrakArane te iSTa nathI. kemake te pramANe saMkrama thato nathI. A rIte doSaprApta saMkramanA sAmAnya lakSaNamAM apavAda kahI te doSa dUra kare che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 bIjA sAsvAdana guNasthAnakavALA ane trIjA sabhyagmithyArdaSTi guNasthAnakavALA jIvo traNa darzanamohanIyamAMthI koIpaNa prakRtino saMkrama karatA nathI. mizramohanIyamAM samyaktvamohanIyane saMkramAvatA nathI. 224 darzanamohanIya ane cAritramohanIya e baMnene paraspara saMkramAvatA nathI eTale ke darzanamohanIyane cAritramohanIyamAM saMkramAvatA nathI, cAritramohanIyane darzanamohanIyamAM saMkramAvatA nathI. 3 A gAthAmAM paNa saMkramanA apavAda kahe che-- saMkAmaMti na AuM uvasaMtaM tahaya mUlapagaIo / pagaiThANavibheyA saMkamaNapaDiggahA duvihA // 4 // saMkramayanti na AyUMSi upazAntaM tathA ca mUlaprakRtIH / prakRtisthAnavibhedAt saMkramapatadgrahau dvividhau // 4 // artha--Ayune paraspara saMkramAvatA nathI, tathA upazAMta dalano saMkrama thato nathI, temaja mULakarmano paraspara saMkrama thato nathI. prakRti, sthAnanA bhede saMkrama ane patadmaha babbe prakAre thAya che. TIkAnu--koIpaNa AtmAo koI paNa Ayune paraspara saMkramAvatA nathI, eTale ke sattAgata koI paNa Ayu baMdhAtA koI paNa Ayu rUpe thatuM nathI. 1. ahIM tathA karmaprakRti saMkramaNa karaNamAM paNa darzana mohanIya ane cAritra mohanIyano paraspara saMkrama thato nathI ema spaSTa jaNAvela che. paraMtu navyazataka vRttimAM gAthA 99nI vRttimAM devendrasUrIzvarajI mahArAje tathA vizeSAvazyaka gRhavRttimAM, AvazyakacUrNi vageremAM kSAyika samyaktva pAmatA, anaMtAnubaMdhIno kSaya karato AtmA anaMtAnubaMdhIno anaMtamo bhAga mithyAtva mohanIyamAM saMkramAve che. ane pachI anaMtAnubaMdhI sahita mithyAtva mohano kSaya kare che." A rIte anaMtAnubaMdhIno mithyAtva mohanIyamAM saMkrama thAya che ema jaNAvela che. A vAtano samanyava karatAM pahelAM darzanamohanIyanI ane cAritramohanIyanI prakRtio kaI kaI che teno vicAra karavAthI khyAla AvI jaze. A ja graMthanuM trIjuM dvAra, karmagraMtha tathA AcArAMgavRtti vagere graMtho mithyAtvAdika traNane darzana mohanIyamAM ane zeSa anaMtAnubaMdhI vage2e pacIsa prakRtione cAritramohanIyamAM jaNAve che. jyAre tattvArthanI TIkAmAM anaMtAnubaMdhI catuSka ane darzanatrika e sAta prakRtione darzanamohanIya ane zeSa ekavIsa prakRtione cAritra mohanIyamAM jaNAvI che. vaLI anaMtAnubaMdhI catuSka paNa darzanaguNano ja ghAta kare che. tethI anya graMthomAM paNa te sAta prakRtione ''darzanasaptaka" tarIke batAvavAmAM AvI che. have jo, darzanamohanIya eTale anaMtAnubaMdhI Adi sAta prakRtio grahaNa karIe to 'darzanamohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nathI" e pATha ane ''anaMtAnubaMdhIno mithyAtva mohanIyamAM saMkrama thayo" e pATha saMgata thaI zake che. tathA darzanatrikane darzanamohanIyathI grahaNa karIe to 'anaMtAnubaMdhIno mithyAtvamAM saMkrama thAya che" te alpa hovAthI tenI avivakSA, karI hoya, athavA matAMtara hoya tema lAge che. tattva to bahuzruto jANe. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 225 je je cAritramohanIyano sarvathA upazama thAya teno koI paNa prakRtimAM saMkrama thato nathI. mAtra upazamelA darzanamohanIyano saMkrama thAya che eTale ke mithyAtva ane mizramohanIyane samyakvamohanIya rUpa kare che. A hakIkata graMthanA pUrvAparano vicAra karavAthI jANI zakAya che. tathA jJAnAvaraNIyAdi mULakarmane paraspara saMkramAvatA nathI. jemake-jJAnAvaraNIyanI koIpaNa prakRtine darzanAvaraNIyAdi koIpaNa karmamAM, athavA darzanAvaraNIyanI koIpaNa prakRtine jJAnAvaraNAdi koIpaNa karmamAM saMkramAvatA nathI. e pramANe saghaLA mULakarma AzrayI kahevuM. A apavAda sivAya saMkramanuM sAmAnya lakSaNa pravarte che tema samajavuM. A pramANe saMkramamAM apavAda kahI saMkrama ane pataghrahanA bhedo kahe che-prakRti ane prakRtisthAnanA bhede saMkrama ane pataTThaha babbe prakAre thAya che, te A pramANe-prakRti saMkrama, prakRtisthAnasaMkrama, prakRti pataghraha, ane prakRtisthAna " pataOMha. jyAre eka prakRti ekamAM saMkrame, jemake-sAtA asAtAmAM, athavA asAtA sAtAmAM tyAre je prakRti saMkrame che te eka ja saMkramatI hovAthI prakRti saMkrama, ane ekamAM saMkrama thAya che mATe prakRti patadhraha. - jyAre be, traNa Adi ghaNI prakRtio ghaNImAM saMkrame tyAre prakRtisthAna saMkrama ane prakRtisthAna patagraha kahevAya. tAtparya e ke jayAre eka prakRti saMkramatI hoya tyAre prakRtisaMkrama, aneka saMkramatI hoya tyAre prakRtisthAnasaMkrama, saMkramsamANa prakRtino AdhAra jyAre eka prakRti hoya tyAre prakRti pataghraha, ane aneka hoya tyAre prakRtisthAna pataghraha kahevAya. temAM jyAre ghaNI prakRtio ekamAM saMkrame jemake-eka yazakIrtimAM nAmakarmanI zeSa prakRtio-tyAre te prakRtisthAna saMkrama kahevAya. jyAre ghaNI prakRtimAM eka saMkrame, jemake--mizra ane samyakta mohanIyamAM mithyAtvamohano saMkrama thAya-tyAre te prakRtisthAna patagraha kahevAya, jyAre ghaNI prakRtiomAM ghaNI prakRtio saMkrama-jemake jJAnAvaraNIyanI pAMce prakRtio pAMcamAM tyAre te prakRtisthAna saMkrama ane prakRtisthAna pataTThaha kahevAya. ahIM vAstavika rIte jo ke aneka prakRtio saMkramatI hoya ane pataOMha paNa aneka pravRtio hoya chatAM paNa jyAre saMkrama ane pataghrahapaNAmAM eka eka prakRtinA saMkramanI ane eka eka prakRtirUpa pataghrahanI 1. ahIM A pramANe caubhaMgI thaI zake che :- 1. saMkramsamANa prakRti eka, pataghraha prakRti paNa eka. 2. saMkramamANa prakati aneka, patagraha prakRti eka, 3. saMkramsamANa prakRti eka, patadugraha aneka, ane 4. saMkramsamANa prakRti aneka, pataghraha prakRti paNa aneka. temAM baMdhAtI sAtavedanIyamAM jyAre asAtA saMkrame tyAre saMkramanAra ane patadhraha eka eka prakRti hovAthI tyAM pahelo bhAMgo ghaTe che. AThamA guNasthAnakanA sAtamA bhAgathI dazamAM guNasthAnaka sudhImAM baMdhAtI yazakIrtimAM nAmakarmanI ghaNI prakRtio saMkramatI hovAthI tyAM bIjo bhAMgo ghaTe che. prathama upazama samyaktanI prApti vakhate mithyAtvanA traNa puMja kare che. tyArathI mAMDI eka AvalikA kAla sudhI mizra mohanIyano saMkrama thato nathI. mATe te vakhate mAtra mithyAtvamohanIyano mizra ane samyakta mohanIya ema bemAM saMkrama thato hovAthI tyAM trIjo bhAMgo ghaTe che. ane baMdhAtI nAmakarmanI trevIsAdi pravRtiomAM saMkramanAra nAmakarmanI ghaNI prakRtio hovAthI tyAM cotho bhaMga ghaTe che ema anyatra jyAM ghaTe tyAM dAMtanI yojanA karI levI. paMca02-29 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 paMcasaMgraha-2 vivakSA karIe tyAre tene prakRti saMkrama ane prakRti patagraha kahevAya ema samajavuM. A pramANe hovAthI AgaLa upara jyAM eka eka prakRti saMkrama ane eka eka prakRtirUpa patadhrahano vicAra karaze tyAM prakRtisthAna saMkrama ane prakRtisthAna pataghrahano abhAva hovA chatAM paNa tenuM prakRtisaMkrama ane prakRti pataghraharUpe pratipAdana virodhI nahi thAya. 4. tathA- khayauvasamadiTThINaM seDhIe na carimalobhasaMkamaNaM / khaviyaTThagassa iyarAi jaM kamA hoti paMcaNhaM // 5 // kSAyikopazamadRSTInAM zreNyAM na caramalobhasaMkramaNam / kSapitASTakasyetarasyAM yato kramAd bhavati paJcAnAm // 5 // artha-sAyika athavA upazama samyagdaSTi jIvone upazamazreNimAM aMtarakaraNa kare tyAre ane Itara-kSapakazreNimAM ATha kaSAyano kSaya karyA bAda aMtarakaraNa kare tyAre carama-saMjvalana lobhano saMkrama thato nathI. kAraNa ke pAMca prakRtiono saMkrama kramapUrvaka thAya che. TIkAnu-kSAyika samyagdaSTi athavA upazama samyagdaSTi jIvone upazamazreNimAM jyAre aMtarakaraNa kare tyAre saMjavalana lobhano saMkrama thato nathI. tathA itakSapakazreNimAM ATha kaSAyano kSaya karyA pachI aMtarakaraNa kare tyAre saMjavalana lobhano saMkrama thato nathI. kAraNa zuM? ema pUchatA ho to kahe che-upazamazreNimAM athavA kSapakazreNimAM aMtarakaraNa karyA bAda puruSaveda ane saMjavalana catuSka e pAMca prakRtiono kramapUrvaka-eTale ke pahelA jeno baMdhaviccheda thAya teno pachIthI baMdhaviccheda thanArI prakRtimAM saMkrama thAya che. utkrame thato nathI eTale ke jeno baMdhaviccheda pachI thAya che teno pahelAM baMdhaviccheda thanArI prakRtimAM saMkrama thato nathI. jemake-puruSavedane saMjavalana krodhAdimAM saMkramAve che paraMtu saMjavalana krodhAdine puruSavedamAM saMkramAvatA nathI. e pramANe saMjavalanakrodhane saMjvalana mAnAdimAM saMkramAve che paraMtu puruSavedamAM saMkramAvatA nathI. saMjavalana mAnane saMjavalana mAyAdimAM saMkramAve che paraMtu saMjavalana krodhAdimAM saMkramAvatA nathI. ane saMjavalana mAyAne saMjavalana lobhamAM je saMkramAve che paraMtu saMjavalanamAnAdimAM saMkramAvatA nathI. kramaprakRti gA4mAM kahyuM che ke "aMtarakaraNa karyo chate cAritramohanIyanI pAMca prakRtionuM kramapUrvaka saMkramaNa thAya che." A pramANe ukta nyAye aMtarakaraNa thayA bAda saMjavalana lobhano saMkrama ghaTI zakato nathI. aMtarakaraNathI anyatra eTale ke aMtarakaraNa karyA pahelAM e pAMca prakRtiono kramapUrvaka athavA krama sivAya baMne rIte saMkrama pravarte che. krodhano lobhamAM temaja lobhano krodhamAM paNa saMkrama 1. dAkhalA tarIke-jJAnAvaraNIyanI pAMca prakRtino baMdha dazamAnA carama samaya paryata thAya che. eTale pAMce prakatio patadagraharUpe che ane saMkramanArI paNa pAMce che. matijJAnAvaraNIya zrutajJAnAvaraNAdi cAremAM saMkrame che. A pramANe dareka samaye jJAnAvaraNIyanI pAMce prakRtio saMkramarUpe ane patastraharUpe hovA chatAM paNa jyAre eka ekanA saMkramanI ane eka eka prakRtirUpa patagrahanI vivakSA karIe. jemake - matijJAnAvaraNIya zratajJAnAvaraNIyamAM, matijJAnAvaraNIya avadhijJAnAvaraNIyamAM tyAre tene prakRti saMkrama ane prakRti patagraha kahI zakAya. kAraNa ke ahIM vivaphA pramANa che. e pramANe anyatra paNa samajavuM. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 227 thaI zake che. ukta prakRti sivAya zeSa prakRtiono aMtarakaraNa karyA pachI ke pahelA kramapUrvaka athavA krama sivAya saMkrama thAya che ema samajavuM. pa. have pataMgrahamAM apavAda kahe che micche khavie mIsassa natthi ubhaevi natthi sammassa / uvvaliesuM dosuM paDiggahayA natthi micchasi // 6 // mithyAtve kSapite mizrasya nAsti ubhaye'pi nAsti samyaktvasya / udvalitayodvayoH patadgrahatA nAsti mithyAtvasya // 6 // arthamithyAtvamohanIyano kSaya thaye chate mizramohanIya pataTThaharUpe rahetI nathI. mithyAtva ane mizra baMneno kSaya thayA bAda samyakvamohanIya pataMgraha thatI nathI. ane samyakvamohanIya tathA mizramohanIyanI uddhalanA thaye chate mithyAtva mohanIya pataaharUpe rahetuM nathI. TIkAnu-sAyika samyakta upArjana karatAM mithyAtva mohanIyano kSaya thayA pachI mizramohanIya pataTThaha rUpe rahetuM nathI eTale ke mizra mohanIyamAM koIpaNa anya prakRtinuM dalika saMkramatuM nathI, kAraNa ke mizra mohanIyamAM mAtra mithyAtva mohanIyanuM ja dalika saMkrame che, anya koIpaNa prakRtinuM saMkramatuM nathI. teno to kSaya thayo eTale mizramohanIyanI pataTThahatA paNa naSTa thaI. mithyAtvamohanIya ane mizramohanIya baMneno kSaya thayA bAda samyakta mohanIyanI pataTThahatA dUra thAya che. kAraNa ke samyakvamohanIyamAM mithyAtva ane mizramohanIyano ja saMkrama thAya che. te baMneno to kSaya thayo, eTale anya koI paNa prakRtinA saMkramano asaMbhava hovAthI samyakvamohanIya paNa pataAEha rUpe rahetuM nathI. * mithyAtvaguNasthAnake samyakvamohanIya ane mizramohanIyanI uddhalanA thayA pachI mityAtvamohanIya patagraha thatuM nathI. kAraNa ke pahele guNasthAnake mithyAtvamohanIyamAM mizramohanIya ane samyakvamohanIyano ja saMkrama thAya che. cAritra mohanIyanI koI paNa prakRtino saMkrama thato nathI. darzanamohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nathI e pahelAM kahI gayA che. ane sabhyatva tathA mizramohanIyanI to ukalanA thaI eTale anya koI paNa prakRtinA saMkramano abhAva hovAthI mithyAtva mohanIyanI pataTThahatA naSTa thAya che. 6. have zreNimAM pataghraha saMbaMdhe apavAda kahe che - dusutisu AvaliyAsu samayavihINAsu AimaThiIe / sesAsuM puMsaMjalaNayANa na bhave paDiggahayA // 7 // dvayostisRSvAvalikAsu samayavihInAsu AdimasthiteH / zeSAsu puMsaMjvalanAnAM na bhavet patadgrahatA // 7 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paMcasaMgraha-2 artha-prathama sthitinI samayagUna be ane traNa AvalikA zeSa rahe tyAre anukrame puruSaveda ane saMjvalananI pataghrahatA hotI nathI. TIkAnu-ahIM gAthAmAM grahaNa karela che ane traNa e zabda sAthe puruSaveda ane saMjavalana catuSkanI kramapUrvaka yojanA karavI. e pramANe yojanA karatAM A pramANe artha thAya che. aMtarakaraNa karyA bAda samayapUna be AvalikA pramANa prathama sthiti zepa rahe tyAre puruSavedanI pataOMhatA rahetI nathI. eTale ke puruSavedamAM anya koI paNa prakRtinuM dalika saMkramatuM nathI.' tathA samayagUna traNa AvalikA pramANa prathamasthiti zeSa rahe tyAre saMjavalana catuSka-krodha, mAna, mAyA ane lobha pataTThaharUpe rahetA nathI. prathama sthiti teTalI teTalI zeSa rahe tyAre tenI aMdara anya koI paNa prakRtinuM dalika saMkramatuM nathI. A pramANe patadhrahapaNAnA viSayamAM apavAda kahyo. 7. have sAdi anAdinI prarUpaNA karavI joIe. te be prakAre che : 1. mULa prakRti viSayaka, ane 2. uttara prakRti viSayaka. temAM mULa karma prakRtiono paraspara saMkrama nahi thato hovAthI temAM sAdi anAdi prarUpaNA saMbhavatI nathI mATe uttara pravRtionA saMbaMdhamAM vicAraNA kare che. dhuvasaMtINaM cauheha saMkamo micchaNIyaveyaNIe / sAIadhuvo baMdhovva hoI taha adhuvasaMtINaM // 8 // dhruvasattAkAnAM caturdheha saMkramo mithyAtvanIcairvedanIyAnAm / sAdyadhruvo bandha iva bhavati tathA'dhruvasattAkAnAm // 8 // artha jeonI dhruvasattA che teono saMkrama sAdi Adi cAra prakAre che. mithyAtva, nIca gotra ane vedanIyano saMkrama sAdi-sAtta che. ane adbhavasattAvALI prakRtiono baMdhanI jema sAdi ane sAMta ema be prakAre che. TIkAnu-samyakvamohanIya, mizramohanIya, narakaddhika, manuSyaddhika, devadrika, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, tIrthaMkaranAma, ucca gotra e covIsa prakRtio ane AyucatuSka kula aThThAvIsa prakRtio adhuvasattAvALI che, ane zeSa ekaso trIsa karmaprakRtionI dhruvasattA che. - have sAdyAdi bhaMgano vicAra kare che-mithyAtvamohanIya, nIca gotra ane mAtAasatAvedanIya sivAya ekaso chavvIsa dhruvasatkarmaprakRtiono saMkrama sAdyAdirUpe cAra prakAre hoya che. te A pramANe--uparokta dhruvasatkarmaprakRtiono saMkramanA viSayabhUta prakRtinA-pataghraha 1. ahIM ema zaMkA thAya ke samayanUna be ke traNa AvalikA pramANa prathama sthiti zeSa rahe tyAre patadugrahatA kema naSTa thAya ? jyAM sudhI baMdha hoya tyAM sudhI pataMgrahatA kAyama kema na rahe ? baMdha to patadUgrahapaNuM dUra thayA pachI samayavna be AvalikA paryanta thAya che. ahIM kAraNa ema samajAya che ke uparokta prakRtionA abaMdhanA pahelA samayathI mAtra baMdhAyeluM dalika ja sattAmAM rahe che, anya koI paNa prakAranuM dalika rahetuM nathI. have jo baMdhaviccheda paryanta pataTThaharUpe cAlu rahe to baMdhaviccheda thayA pachI saMkrameluM dalika paNa sattAmAM rahe, mATe uparokta kALa zeSa rahe tyAre pativratA naSTa thAya ema saMbhave che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 229 prakRtinA baMdhano viraccheda thAya bAda saMkrama thato nathI, tyArapachI saMkramanA viSayabhUta prakRtiono potapotAnA baMdhahetu maLavAthI pharI baMdha thAya tyAre saMkrama thAya che mATe sAdi, baMdhavyavaccheda sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi kALathI saMkrama thAya che mATe anAdi, abhavyane koI kALe baMdhaviccheda nahi thAya mATe anaMta, ane bhavyane kAlAMtare baMdhavicchedano saMbhava hovAthI sAMta saMkrama hoya che. mithyAtvamohanIya, nIca gotra, sAta-asAtavedanIyano saMkrama sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A pramANe-mithyAtvamohanIyano saMkrama vizuddha samyagdaSTine thAya che. ane vizuddha samyagdaSTipaNuM kAdAcitka-amuka kALe ja hoya che, anAdi kALathI hotuM nathI, tethI jyAre upazama ke kSayopazama samyakta prApta thAya tyAre mithyAtvamohanIyano saMkrama thAya mATe sAdi, ane tyArapachI kSAyika samyakta prApta thAya athavA paDIne mithyAtve jAya tyAre saMkramano aMta thAya mATe sAMta. A rIte mithyAtvano saMkrama sAdi, sAtta bhAMge ja che. sAta-sAtavedanIya ane ucca-nIca gotra e prakRtio parAvartamAna hovAthI ja teono saMkrama sAdi-sAMta bhAMge che. te A pramANe sAtavedanIya jayAre baMdhAya tyAre asAtAno saMkrama thAya, ane asAtA jayAre baMdhAtI hoya tyAre sAtAno saMkrama thAya. e pramANe ucca gotra baMdhAya tyAre nIca gotrano saMkrama thAya, nIca gotra jyAre baMdhAya tyAre ucca gotrano saMkrama thAya. baMdhAtI prakRti pataghraha che ane nahi baMdhAtI saMkramsamANa che. A rIte e prakRtio parAvartamAna hovAthI teono saMkrama sAdi ane sAMta bhAMge che. adbhavasatkarma prakRtiono baMdhanI jema saMkrama paNa sAdi-sAMta samajavo. kAraNa ke teonI sattA ja adhruva che. sattA hoya tyAre saMkrama thAya, na hoya tyAre na thAya. 8. uparokta gAthAmAM saMkrama upara je bhAMgA kahyA te barAbara che. have Apa kaho ke kaI prakRtino saMkrama kyAM sudhI thAya? jethI karIne tyAMthI AgaLa na thAya ane paDe tyAre pharI thAya eTale saMkramanI sAdi thAya e samajI zakAya? AcArya mahArAja teno uttara ApatAM kahe che sAaNajasaduvihakasAyasesadodaMsaNANa jaipuvvA / saMkAmagaMta kamaso sammuccANaM paDhamaduiyA // 9 // sAtAnantAnubandhiyazaH dvividhakaSAyazeSadvidarzanAnAM yatipUrvAH / saMkrAmakAntAH kramazaH samyaktvoccayoH prathamadvitIyAH // 9 // artha-sAtavedanIya, anantAnubaMdhI, yazakIrti, kaSAya ane nokaSAya ema be prakAranA kaSAya, zeSa karmaprakRtio, ane mithyAtva tathA mizra ema be darzanamohanIya e prakRtionA saMkrama karanArAomAM anukrame pramattasaMyatAdi guNasthAnakavartI jIvo paryavasAnarUpe samajavA. tathA samyakvamohanIya ane ucca gotranA anukrame pahelA ane bIjA guNasthAnakavartI jIvo paryavasAnabhUta samajavA. TIkAnu-sAtavedanIya, anaMtAbaMdhI yazakIrti, anaMtAnubaMdhI sivAya bAra kaSAya ane nokaSAya ema be prakAranA kaSAya, zeSa karmaprakRti, ane samyakvamohanIya tathA mizramohanIya e Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 paMcasaMgraha-2 be darzanamohanIya, A saghaLI karmaprakRtionA anukrame pramatta saMyatAdi guNasthAnavartI AtmAo anukrame saMkrama karanArAomAM aMta rUpe samajavA eTale ke ukta prakRtionA saMkramasvAmI te te guNasthAnaka sudhInA jIvo samajavA. samyakvamohanIya ane ucca gotranA anukrame pahelA ane bIjA guNasthAnaka sudhInA jIvo saMkramAvanArAomAM aMtarUpe samajavA. upara je kahyuM teno tAtparya A pramANe-sAtavedanIyanA saMkramanA svAmI mithyASTithI AraMbhI pramatta saMyama sudhInA jIvo samajavA, te uparanA guNasthAnakavarti jIvo nahi. kAraNe ke apramattAdi guNasthAnake asAtavedanIyano baMdha thato nathI paraMtu sAtAno ja baMdha thAya che tethI asAtAno sAtAmAM saMkrama thAya che, patagrahano abhAva hovAthI sAtAno saMkrama thato nathI. mATe sAtavedanIyano saMkrama karanArAomAM chellA pramattasaMyata AtmAo ja samajavA. eTale ke pramattasaMyama paryata ja sAtAno saMkrama thaI zake che ema samajavuM. A pramANe sarvatra saMkrama karanArAomAM paryantavarti koNa te samajI levuM. je guNasthAnaka sudhI pataghraha prakRtino sadbhAva hovAthI je prakRtino saMkrama thato hoya te guNasthAnakavALo AtmA te prakRtino chevaTano saMkramaka- saMkramAvanAra samajavo. A pramANe anaMtAnubaMdhinA saMkramasvAmI mithyASTithI AraMbhI apramattasaMyata sudhInA jIvo samajavA, AgaLanA guNasthAnakavartI jIvo nahi. kAraNa ke AgaLanAM guNasthAnakomAM anaMtAnubaMdhino sarvathA upazama agara to kSaya thayelo hovAthI saMkrama thato nathI. yaza-kIrtinA mithyASTithI AraMbhI apUrvakaraNanA chaThThA bhAga sudhInA jIvo saMkramanA svAmI samajavA, uparanA guNasthAnakavartI jIvo nahi. kAraNa ke ekalI yazakIrti ja baMdhAtI hovAthI te pataghraha che, saMkramanArI nathI. anaMtAnubaMdhi sivAyanA bAra kaSAya ane nava nokaSAyanA saMkramanA svAmI mithyASTithI AraMbhI anivRtti bAdara saMparAya sudhInA jIvo samajavA. anivRtti bAda saMparAya guNaThANe kaSAya ane nokaSAyano sarvathA upazama athavA kSaya thato hovAthI AgaLanA guNaThANe teono saMkrama thato nathI. je prakRtio mATe kahI gayA ane have pachI kaheze te sivAyanI matijJAnAvaraNAdi saghaLI pravRtionA mithyASTithI AraMbhI sUkSmasaMparAya guNasthAnaka sudhInA jIvo saMkramanA svAmI samajavA, AgaLa uparanA guNasthAnavarsI jIvo nahi, kAraNa ke upazAMtamohAdira guNaThANe baMdhano ja abhAva hovAthI prakRti patagraha rUpe rahetI nathI, eTale koI paNa prakRtino saMkrama thato nathI, 1. ahIM aghaLI karmaprakRtiomAM jJAnA, 5, darzanA 9, asAtavedanIya, yazakIrti sivAyanI nAmakarmanI saghaLI prakRtio, nIca gotra, ane aMtarAya pAMca e prakRtio samajavI. 2. jo ke agiyAramAMthI teramA sudhImAM sAtAno baMdha che, paraMtu te kaSAya nimite nahi thato hovAthI te patadugraha tarIke vivaphAtI nathI, tethI temAM asAtAno saMkrama thato nathI. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 231 . mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyanA avirati samyagdaSTithI AraMbhI upazAMtamoha guNasthAnaka sudhInA AtmAo saMkramanA svAmI samajavA. kSINamohAdi guNaThANe tenI sattAno ja abhAva hovAthI saMkramano abhAva che. mizramohanIyano mithyASTi paNa saMkramaka che. sAsAdana ane mizradaSTi jIvo to koI paNa darzanamohanIyano koI paNa prakRtimAM saMkrama karatA nathI. kahyuM che ke bIjA-trIjA guNasthAnakavartI jIvo darzanatrikano saMkrama karatA nathI.' mithyAdRSTi to mithyAtvamohanIyane te patagraha hovAthI svabhAve ja saMkramAvato nathI. kahyuM che ke "je dRSTinA udayamAM varte che te dRSTine koI jIvo saMkramAvatA nathI." mATe mizra ane mithyAtvamohanIyanA saMkramanA svAmI avirati samyagdaSTi Adi kahyA che. samyakvamohanIyanA saMkramano svAmI mithyAdaSTi AtmA ja che, anya koI nathI. kAraNa ke samyakvamohanIyane mithyAtve vartamAna AtmA ja saMkramAve che, paraMtu sAsAdane ke mizra saMkramAvato nathI, kemake bIje-trIje guNaThANe koI dRSTino saMkrama thato nathI, ane caturyAdi guNasthAnake vizuddha pariNAma che mATe samyakvamohanIyanA saMkramanA svAmI avizuddha mithyAdRSTi kahyA che. ucca gotranA saMkramanA svAmI sAsvAdana sudhInA jIvo che. kAraNa ke mithyAdaSTi ane sAsvAdana guNasthAnakavartI jIvo ja nIca gotrakarma bAMdhe che. jyAM sudhI ane jayAre nIca gotra baMdhAya tyAM sudhI ane tyAre ja ucca gotrano saMkrama thAya che. baMdhAtI prakRti patagraha che ane patathraha sivAya saMkrama thato nathI. nIca gotra bIjA guNaThANA sudhI ja baMdhAtuM hovAthI tyAM sudhI ja ucca gotrano saMkrama thAya che. AgaLa uparanA guNaThANe ekaluM ucca gotra baMdhAtuM hovAthI nIca gotrano ja saMkrama thAya che. A pramANe kaI prakRtino kyAM sudhI saMkrama thAya te kahyuM ane saMkrama AzrayI sAghAdi bhaMganI prarUpaNA karI. 9 have patagrahapaNAne AzrayI sAdyAdi prarUpaNA karavA icchatA kahe che cauhA paDiggahattaM dhuvabaMdhiNaM vihAya micchattaM / micchAdhuvabaMdhiNaM sAI adhuvA paDiggahayA // 10 // caturdhA pratigrahatvaM dhruvabandhinInAM vihAya mithyAtvam / mithyAtvAdhruvabandhinInAM sAdyadhuvA patadgrahatA // 10 // artha-mithyAtva choDIne zeSa dhruvabaMdhi pravRtionuM pataahatva cAra prakAre che. tathA mithyAtva ane adhuvabaMdhi pravRtionuM padmahatva sAdi ane sAMta che. 1 TIkAnuM-mithyAtvamohanIya choDIne zeSa jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, kaSAya soLa, bhaya, jugupsA, taijasa saptaka, varNAdi vasa, nirmANa, agurulaghu, upaghAta, ane aMtarAya paMcaka ema saDasaTha dhruvabaMdhi pravRtionuM patagrahapaNuM cAra prakAre che. eTale ke e prakRtio je pataTThaharUpe che te sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra bhAMge che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 te A pramANe--uparokta dhruvabaMdhi prakRtiono potapotAno jyAre baMdhaviccheda thAya tyAre teo patadnahapaNe rahetI nathI. eTale ke tenI aMdara anya koI paNa prakRtionuM dalika saMkramatuM nathI. pharI jyAre te te prakRtionA potapotAnA baMdhahetuo maLavAthI baMdhano AraMbha thAya tyAre te prakRtio patadruha rUpe thAya che. A pramANe patadgaharUpe naSTa thayA pachI pharI patadgaha rUpe thAya che mATe sAdi, te uparokta prakRtionuM baMdhaviccheda sthAna jeoe prApta nathI karyuM teonuM patadnahapaNuM anAdi, abhavyane baMdhaviccheda thavAno ja nahi hovAthI ananta, ane bhavya uparanA guNasthAnake jaI te te prakRtiono baMdhaviccheda ka2ze eTale patadnahapaNAno paNa nAza thaze, mATe sAMta. 232 mithyAtvamohanIya ane avabaMdhi prakRtionI patadmahatA sAdi-sAMta che. te A pramANe--mithyAtvamohanIya dhruvabaMdhI che chatAM paNa je jIvane samyaktvamohanIya ane mizramohanIyanI sattA hoya te ja e be prakRtinA dalikane mithyAtvamohanIyamAM saMkramAve che. bIjo koI saMkramAvato nathI. samyaktva, mizramohanIyanI sattA sarvadA hotI nathI, mATe mithyAtvamohanI patadgahatAsAdi, sAMta che. avabaMdhI zeSa chyAsI prakRtio avabaMdhi hovAthI ja teonI patadmahatA sAdi-sAMta samajavI. cAra AyuSyano paraspara saMkrama thato nahi hovAthI tenA para koI paNa bhAMgAno vicAra karyo nathI. A pramANe eka eka prakRtinA saMkrama ane patadmahatva AzrayI sAghAdi bhaMganI prarUpaNA karI. 10. have prakRtisthAnamAM sAdyAdi bhaMganI prarUpaNA karavA icchatA pahelAM saMkrama ane patagrahanA viSayamAM teonA sthAnanI saMkhyAnI prarUpaNA karavA mATe A gAthA kahe che-- saMtadvANasamAI saMkamaThANAI doNNi bIyassa / baMdhasamA paDiggahagA aTThahiyA dovi sohassa // 11 // Ben sattAsthAnasamAni saMkramasthAnAni dve dvitIyassa / bandhasthAnasamAH patadgrahakAH aSTAbhyadhike dve api mohasya // 11 // artha--sattAsthAnonI samAna dareka karmanAM saMkramasthAnako che. mAtra bIjA darzanAvaraNIya karmanA be che. baMdhasthAnakonI samAna patadmahasthAnako che. paraMtu mohanIyakarmamAM baMdhasthAnako ane sattAsthAnakothI ATha ATha adhika patagrahasthAnako ane saMkramasthAnako che. TIkAnu--sattAsthAnakonI samAna saMkramasthAnako hoya che. eTale ke je karmanAM jeTalAM sattAsthAnako hoya che te karmanAM teTalAM saMkramasthAnako paNa hoya che. mAtra bIjA darzanAvaraNIya karmamAM nava ane chanI sattArUpa be ja saMkramasthAnako che, paraMtu sattAsthAnakanI jema trIjuM cAra prakRtinI sattArUpa saMkramasthAnaka nathI. kAraNa ke cAranI sattA bAramA guNasthAnakanA caramasamaye hoya che. tyAM koI patadgaha nahi hovAthI te saMkramasthAnaka nathI. baMdhasthAnakonI samAna pataGgahasthAnako hoya che. eTale ke je karmanAM jeTalAM baMdhasthAnako Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 233 hoya che, tenAM teTalAM pataghrahasthAnako paNa hoya che. mAtra mohanIyakarmamAM saMkrama ane patadhraha e baMne sthAnako sattAsthAnako ane baMdhasthAnakothI ATha ATha adhika jANavAM. te A pramANe mohanIyakarmanAM sattAsthAnako paMdara che temAM ATha adhika karatAM saMkramasthAnako trevIsa thAya che. baMdhasthAnako daza che, temAM ATha adhika karatAM patagrahasthAnako aDhAra thAya che. have pratyeka karmanAM keTalAM saMkramasthAnako ane patadmahasthAnako hoya che tenI saMkhyA kahe che-jJAnAvaraNIya ane aMtarAya e dareka karmanuM pAMce pAMca prakRtirUpa eka ja sattAsthAnaka ane eka ja saMkramasthAnaka che tathA pAMca pAMca prakRtirUpa eka ja baMdhasthAnaka ane eka ja patagrahasthAnaka che. kAraNa ke baMdha ane sattAmAMthI pAMca prakRtio ekasAthe ja jAya che. baMdhamAMthI sAthe jatI hovAthI pAMca prakRtio ekasAthe pataahapaNe ghaTI zake che ane sattAmAMthI pAMca sAthe jatI hovAthI saMkramanAra paNa pAMce ghaTI zake che. te A pramANe jJAnAvaraNIyanI pAMca prakRtiono paraspara saMkrama thAya che. matijJAnAvaraNIyakarma zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, mana:paryavajJAnAvaraNIya, ane kevaLajJAnAvaraNIyamAM saMkrame che. e pramANe zrutajJAnAvaraNIya paNa matijJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, mana:paryavajJAnAvaraNIya ane kevaLajJAnAvaraNIyamAM saMkrame che. A ja rIte avadhijJAnAvaraNIyAdi mATe ane aMtarAya mATe paNa vicAra karI levo. kAraNa ke dazamA guNasthAnakanA carama samaya paryata e saghaLI pravRtio niraMtara baMdhAya che, ane bAramA guNasthAnakanA carama samaya paryata niraMtara sattAmAM che. dhruvabaMdhi hovAthI e dareka prakRtio ekasAthe patadhrahapaNe ghaTe che. ane dhruvasattA hovAthI pataTThaha hoya tyAM sudhI ekasAthe saMkramanArI paNa hoya che. eTale e baMne karmanuM pAMca pAMca prakRtirUpa eka ja patadmahasthAna ane pAMca pAMca prakRtirUpa eka ja saMkramasthAnaka che. have sAdyAdi bhaMganI ghaTanA kare che-jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakarmamAM saMkrama ane pataghraha sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe upazAMtamoha guNasthAnake te baMne karmano baMdha thato nahi hovAthI pataghrahapaNe nathI ane patagraha nahi hovAthI saMkrama paNa thato nathI. tyAMthI paDe tyAre baMne pravarte che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane anaMta, ane bhavyane saMkrama ane pataTThaha e baMne sAMta che. darzanAvaraNIyakarmanAM traNa sattAsthAnako che. te A pramANe-1. cakSudarzanAvaraNAdi cAra prakRtinuM, 2. nidrAddhika sAthe che prakRtinuM, temaja, 3. thINadvitrika sAthe nava prakRtinuM, baMdhasthAnako ane patadUgrahasthAnako e pramANe ja traNa che. saMkramasthAnaka cha prakRtionuM ane nava prakRtinuM ema be che. cAra prakRtinuM saMkramasthAnaka nathI. kAraNa pahelAM kahevAyuM che. - have sAdyAdi bhaMganI ghaTanA kare che. darzanAvaraNIyakarmanI nave prakRtinA baMdhaka mithyAdRSTi ane sAsvAdana guNasthAnakavartI jIvo navanA pataghrahamAM e nave prakRtio saMkramAve che. A navano pataghraha sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. te A prakAre-mizradaSTi paMca02-30 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 paMcasaMgraha-2 Adi guNasthAnake chano baMdha thato hovAthI navano patadhraha nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teone anAdi, abhavya AzrayI anaMta, ane bhavya AzrayI sAMta che. mizraguNasthAnakathI AraMbhI apUrvakaraNanA saMkhyAmAM bhAga paryata darzanAvaraNIyakarmanI navanI sattAvALA ane chanA baMdhaka, chamAM nava saMkramAve che. A chano patagraha sAdi sAtta che. kAraNa ke kAdAcitka-amuka vakhate ja pravarte che. apUrvakaraNanA saMkhyAtame bhAge nidrA ane pracalAno baMdhaviccheda thayA pachIthI AraMbhI sUkSmasaMpAyanA caramasamaya parvata upazama zreNimAM navanI sattAvALA e cAranA baMdhaka cAramAM nava prakRtio saMkramAve che. A cArano patagraha paNa aMtarmuhUrta paryata ja hovAthI sAdisAMta che. nava prakRtirUpa saMkramasthAna sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra prakAre che. te A pramANe sUkSmasaMpAyathI agADI upazAMtamohe saMkrama thato nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeo prApta karyuM nathI. teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva hoya che. kSapakazreNimAM anivRttibAdarabhaMparAya guNasthAnakanI saMkhyAtamo bhAga zeSa rahe tyAre thINadvitrikano sattAmAMthI kSaya thAya che. teno kSaya thayA pachIthI AraMbhI sUkSma saMparAya guNasthAnakanA caramasamaya paryata darzanAvaraNIyanI chanI sattAvALA ane cAranA baMdhaka, cAramAM cha saMkramAve che. A saMkrama ane padmaha aMtarmuhUrta paryata ja pravartatA hovAthI sAdi-sAMta che. agiyAramA guNasthAnakanA prathama samayathI bAramA guNasthAnakanA carama samaya paryata jo ke sattAmAM hoya che chatAM darzanAvaraNIyakarmano saMkrama thato nathI kAraNa ke baMdha nathI, baMdha nahi hovAthI patathraha paNa nathI. ane A ja kAraNathI cAra prakRtirUpa trIjuM saMkramasthAnaka paNa ghaTatuM nathI. vedanIya ane gotra e dareka karmanA baLe sattAsthAnaka che. te A pramANe-1. be prakRtirUpa ane 2. eka prakRtirUpa. jo ke vedanIya ane gotrakarmanuM be prakRtirUpa sattAsthAnaka che chatAM paNa baMne prakRtio ekIsAthe saMkrama thato nahi hovAthI eka eka prakRtirUpa eka eka saMkramasthAnaka ja ghaTe che. kAraNa ke parAvartamAna hovAthI gotra ane vedanIyanI babbe prakRtimAMthI mAtra eka ekano ja baMdha thAya che. eTale baMdhAtI prakRti patagrahapaNe che, ane nahi baMdhAtI prakRti saMkramanArI tarIke che. jo baMne sAthe baMdhAtI hota to jJAnAvaraNIyanI jema paraspara saMkrama thaI zakata eTale beya prakRtio pataMgrahapaNe ane saMkramapaNe ghaTI zakata. tema nahi hovAthI eka eka prakRtirUpa ja saMkramasthAnaka samajavuM. 1. chano patadhraha vacamAM thatAM manuSya bhavAdhika ekaso batrIsa sAgaropama paryata pravarte che. kAraNa ke darzanAvaraNIyanI cha prakRtino baMdha teTalo kALa thAya che. kema ke cothAthI sAtamA sudhImAM AtmA eTalo ja vakhata vadhAremAM vadhAre TakI zake che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa te A pramANe--sAtavedanIya ane asAtavedanIya e baMnenI sattAvALA sAtavedanIyanA baMdhaka mithyAdRSTithI AraMbhI sUkSmasaMparAya sudhInA jIvo jyAre sAtavedanIya bAMdhe tyAre patadmarUpe te prakRtimAM asAtavedanIya saMkramAve che. e pramANe sAta-asAta vedanIya e baMnenI sattAvALA asAtavedanIyanA baMdhaka mithyASTithI AraMbhI pramatta saMyata paryaMtavartI AtmAo jyAre asAtavedanIya bAMdhe tyAre patadmarUpa te prakRtimAM sAtavedanIya saMkramAve che. A pramANe sAta-asAtavedanIyanuM eka prakRtirUpa saMkramasthAna ane eka prakRtirUpa patagrahasthAna hoya che. te saMkramasthAna ane patagrahasthAna sAdi-sAMta che. kAraNa ke vAraMvAra parAvartana thavAno sadbhAva che. ucca gotranA baMdhaka mithyAdRSTithI AraMbhI sUkSmasaMparAyaparyaMtava AtmAo jyAre ucca gotra bAMdhe tyAre patagraharUpa te prakRtimAM nIca gotra saMkramAve che, ane ucca-nIca baMnenI sattAvALA nIca gotranA baMdhaka mithyArdaSTi ane sAsvAdanaguNasthAnavartI AtmAo jyAre nIca gotra bAMdhe tyAre baMdhAtI te prakRtimAM ucca gotra saMkramAve che. A pramANe gotrakarmamAM paNa eka saMkramasthAna ane eka patadmahasthAnano saMbhava che. te baMne sthAna vedanIyanI jema sAdi sAMta che. mohanIya, tathA nAmakarma sivAya zeSa chakarmamAM patagrahAdi patagraha | saMkrama | sattA 5 5 5 karma jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya vedanIya 1) 6 4 4 1 19 2 9 9 da 1 9 9 sAdhika ekaso 6 kALa anAdianaMta anAdi sAMta sAdi sAMta 2 anAdi anaMta anAdi sAMta sAdi sAMta 9 | aMtarmuhUrta - batrIsa sAgaropama aMtarmuhUrta anAdi anaMta anAdi sAMta sAdi sAMta guNasthAna 1 thI 10 1luM 2 juM 235 3thI bhAga sudhI 9 bhAgathI 10mA sudhI upazama zreNi huM bhAgathI 9mAnA saMkhyAtA bhAga sudhI kSapaka zreNi 9mAno chello saMkhyAtamo bhAgane 10muM 1 thI 10 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 paMcasaMgraha-2 patathraha saMkrama sattA, kALa guNasthAna gotra 1 thI 10 aMtarAya anAdi anaMta | 1 thI 10 anAdi sAMta sAdi sAMta AyuSyamAM paraspara saMkrama na hovAthI pataMgrahAdi nathI. mohanIyakarmanAM paMdara sattAsthAnako che. te A pramANe-28-27-6-24-03-22-1113-12-11-53-2-1. kahyuM che ke -"ATha, sAta, cha, cAra, traNa, be ane eka adhika vasa, tera, bAra, agiyAra, pAMca ane temAMthI eka eka nyUna karatAM eka sudhImAM kula paMdara mohanIyakarmanAM sattAsthAnako che." saMkramasthAnako trevIsa che. te A pramANe-1-2-3-4-5-6-78-9-10-11-12-13-14-18-19-20-21-22-23-25-26-27. kahyuM che ke--"ATha ane cAra adhika vasa, eTale ke aThThAvIsa ane covIsa tathA sattara, soLa, ane paMdara e pAMca varjIne ekathI aThThAvIsa sudhInAM saghaLAM--ema mohanIyakarmamAM kula trevIsa saMkramasthAnako thAya che; ahIM sattAsthAnakamAM jo ke aThThAvIsa ane covIsa e be kahyAM che chatAM saMkramamAM te hotAM nathI mATe te baMne sattAsthAnako saMkramasthAnamAMthI kADhI nAkhyAM che. zA mATe saMkramamAM hotAM nathI? to kahe che-aThThAvIsanI sattAvALA mithyASTine mithyAtva e samyatva ane mizramohanIyanuM patagraha che mATe mithyAtva, sivAyanI zeSa sattAvIsa prakRtio ja saMkrame che, aThThAvIsa saMkramatI nathI. temAM cAritramohanIya pacIsa prakRtio cAritramohanIyamAM paraspara saMkrame che, ane mithyAtvamohanIyamAM mizra ane samyakvamohanIya saMkrame che. kemake darzanamohanIya ane cAritramohanIyanuM paraspara saMkramaNa thatuM nathI. anaMtAnubaMdhanA visaMyojaka covIsanI sattAvALA samyagdaSTine samyakvamohanIya e mizra ane mithyAtvamohanIyanuM patagraha hovAthI te vinA zeSa trevIsa prakRtio ja saMkrame che, covIsa saMkramatI nathI mATe covIsa prakRtirUpa saMkramasthAnaka nathI. sattara Adi traNa saMkramasthAnako kema nathI hotAM? tenuM kAraNa have pachI saghaLAM saMkramasthAnakono vicAra karaze te uparathI samajAze. - have zeSa saghaLAM saMkramasthAnakono vicAra kare che. samyakvamohanIyanI uddhalanA thayA pachI sattAvIsanI sattAvALA mithyAdaSTine mithyAtva e mizramohanIyanuM patadhraha hovAthI tenA vinA zeSa chavvIsa pravRtio saMkrame che. tathA mizramohanIyanI uddhalanA thayA bAda chavvIsanI sattAvALA mithyAdaSTine cAritramohanIyanI pacIsa pravRtio saMkrame che, athavA chavvIsanI sattAvALA anAdi mithyASTine paNa pacIsa pravRtio saMkrame che. ahIM mithyAtvamohanIyano saMkrama thato nathI, kAraNa ke te cAritramohanIyamAM saMkramatuM nathI. kemake darzanamohanIya ane Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 saMkramaNakaraNa cAritramohanIyanA paraspara saMkramano abhAva che. athavA aThThAvIsanI sattAvALA aupamika samyagdaSTino samyaktva prApta thayA pachI AvalikA vItyA bAda samyaktvamohanIyamAM mithyAtva ane mizramohanIyano saMkrama thAya che tethI samyaktvamohanIya patadgaha che mATe tene dUra karatA zeSa sattAvIsa prakRtio saMkramamAM hoya che. tathA te ja aThThAvIsanI sattAvALA ane AvalikAnI aMdara varttatA eTale ke samyaktva prApta thayA jene AvalikA vItI nathI evA aupamika samyagdaSTine mizramohanIya e samyaktvamohanIyamAM saMkramatuM nathI kAraNa ke, samyaktvane anurUpa vizuddhinA sAmarthya vaDe mithyAtvanAM pudgalo ja mizramohanIya rUpa anya pariNAmane prApta thayAM che eTale ke mizramohanIyarUpe pariNamyAM che. anya prakRtirUpe pariNAma karavo--pariNamAvavuM te saMkrama kahevAya che. je samaye jeno anya prakRtirUpe pariNAma thAya te samayathI AraMbhI eka AvalikA paryaMta te dalika sakala karaNane ayogya hoya che, eTale ke temAM koI paNa karaNanI pravRtti thatI nathI. ahIM samyaktva prApta thayA pachI AvalikAnI aMdara mizramohanIyanI saMkramAvalikA pUrNa thaI nahi hovAthI tenuM dalika samyaktvamohanIyamAM saMkramatuM nathI. mAtra mithyAtvamohanIyanuM ja saMkrame che. samyaktvamohanIyano to samyaktvIne saMkrama ja thato nathI mATe te baMne dUra karatAM zeSa chavvIsa prakRtio saMkramamAM hoya che. covIsanI sattAvALo samyagdaSTi AtmA samyaktvathI paDI mithyAtve javA chatAM ane tyAM pharI paNa anaMtAnubaMdhI kaSAya bAMdhe che chatAM paNa sattA prApta te kaSAyane saMkramAvato nathI. kAraNa ke samyaktvathI paDelo anaMtAnubaMdhino visaMyojaka AtmA anaMtAnubaMdhinA baMdhanI pharI zarUAta kare che paNa je samaye bAMdhe te samayathI AraMbhI eka AvalikA paryaMta temAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI, mATe mithyAtva guNaThANe baMdhAvalikA paryaMta anaMtAnubaMdhino saMkrama thato nathI. ane mithyAtvamohanIya e mizra ane samyaktvamohanIyanuM patadgaha che mATe anaMtAnubaMdhi ane mithyAtva mohanIya dUra karatAM zeSa trevIsa prakRtio saMkrame che.-1+v=28-(+) = 23 A pramANe vicAratAM covIsanA saMkramasthAnano abhAva che. tathA covIsanI sattAvALA samyagdaSTine kSAyika samyaktva upArjana karatA jyAre mithyAtvamohanIyano kSaya thAya tyAre samyaktvamohanIya sivAya bAvIsa prakRtio saMkrame che. ahIM sattAmAM trevIsa prakRtio hoya che. athavA upazamazreNimAM vartamAna aupazamika samyagdaSTi jyAre cAritramohanIyanuM aMtarakaraNa kare che tyAre tene saMjvalanalobhano saMkrama thato nathI. kAraNa ke aMtarakaraNa kare tyAre puruSaveda ane saMjvalana catuSkano anAnupUrvi-utkrame saMkrama thato nathI e pahelAM kahyuM che, tathA anaMtAnubaMdhino kSaya athavA sarvopazama karelo hovAthI teno saMkrama thato nathI, ane samyaktvamohanIya e mizra tathA mithyAtvamohanIyanuM patadgaha che mATe teno paNa saMkrama thato nathI. tethI saMjavalana lobha, anaMtAnubaMdhi catuSka ane samyaktvamohanIya e cha prakRti sivAya zeSa bAvIsa prakRtio saMkrame che. upazamazreNimAM vartamAna te ja upazama samyagdaSTine napuMsakaveda upazame tyAre ekavIsa Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkrame che. athavA kSAyika samyaktva upArjana karatA bAvIsanI sattAvALo kSApopazamikaM samyagdaSTi samyaktvamohanIyane kyAMya paNa saMkramAvato nathI tethI tene ekavIsa saMkrame che. athavA kSapakazreNimAM vartamAna kSapakane jyAM sudhI ATha kaSAyono kSaya thayelo nathI hoto tyAM sudhI ekavIsa prakRti saMkramamAM hoya che. 238 upazamazreNimAM vartamAna upazama samyagdaSTine pUrvokta ekavIsa prakRtimAMthI jyAre srIveda upazame tyAre zeSa vIsa prakRti saMkrame che. athavA upazamazreNino svIkAra karanAra kSAyika samyagdaSTine cAritramohanIyanuM jyAre aMtakaraNa kare tyAre pUrve kahela yuktithI saMjvalana lobhano saMkrama thato nahi hovAthI tenA sivAya vIsa prakRti saMkramamAM hoya che. tyArapachI napuMsakaveda jyAre upazame tyAre ogaNIsa, ane srIveda upazame tyAre upazamazreNimAM vartamAna te ja kSAyika samyagdaSTine aDhAra prakRtio saMkramamAM hoya che. upazamazreNimAM vartamAna aupazamika samyagdaSTine pUrvokta vIsamAMthI jyAre cha nokaSAyo upazame tyAre zeSa cauda prakRtio saMkramamAM hoya che. tyArapachI temAMthI puruSaveda upazame tyAre tera prakRtio saMkrame che. athavA kSapakazreNimAM vartamAna kSapakane pUrvokta ekavIsa prakRtimAMthI ATha kaSAyono kSaya kare tyAre tera prakRtio saMkrame che. tene ja jyAre cAritramohanIyanuM aMtakaraNa kare tyAre bAra prakRtio saMkrame che. kAraNa ke aMtakaraNa karyA pachI cAritramohanIyanI prakRtiono kramapUrvaka saMkrama thato hovAthI saMjvalana lobhano saMkrama thato nathI. athavA upazamazreNimAM vartamAna kSAyika samyagdaSTine pUrvokta aDhAra prakRtimAMthI cha nokaSAyo upazame tyAre zeSa bAra prakRtio saMkrame che. tyArapachI puruSaveda upazame tyAre tene ja agiyAra prakRtio saMkramamAM hoya che. athavA kSapakane pUrvokta bAramAMthI napuMsakavedano kSaya tyAre zeSa agiyAra prakRtio saMkrame che. athavA upazamazreNimAM vartamAna upazama samyagdaSTine pUrvokta tera prakRtimAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa krodha upazame tyAre agiyAra prakRtio saMkramamAM hoya che. . kSapakazreNimAM vartamAna kSapakane pUrvokta agiyAramAMthI srIvedano kSaya thAya tyAre daza prakRtio saMkrame che. athavA upazamazreNimAM vartamAna upazamasamyagdaSTine pUrvokta agiyAramAMthI saMjvalana krodha upazame tyAre zeSa daza prakRtio saMkramamAM hoya che. upazamazreNimAM vartamAna kSAyika samyagdaSTi pUrvokta agiyAramAMthI apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa krodha upazame tyAre zeSa nava prakRtio saMkrame che. tene ja saMjvalana krodha upazame tyAre ATha prakRtio saMkramamAM hoya che. athavA upazamazreNimAM vartamAna upazama samyagdaSTine pUrvokta dazamAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazame tyAre zeSa ATha prakRtio saMkrame che. tene ja saMjavalana mAna upazame tyAre sAta prakRtio saMkrame che. upazamazreNimAM vartamAna kSAyika samyagdaSTine pUrvokta AThamAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazame tyAre zeSa cha prakRtio saMkrame che. tene ja saMjvalana mAna upazame tyAre zeSa pAMca prakRtio saMkramamAM hoya che. athavA upazamazreNimAM vartamAna aupamika Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 239 samyagdaSTine pUrvokta sAtamAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAyA upazame tyAre zeSa pAMca prakRtio saMkrame che. tene ja saMjvalana mAyA upazame tyAre cAra prakRtio saMkramamAM hoya che. athavA kSapakane pUrvokta dazamAMthI cha nokaSayono kSaya thAya tyAre zeSa cAra prakRtio saMkrame che. tene ja puruSavedano kSaya tyAre traNa prakRtio saMkrame che. athavA upazamazreNimAM vartamAna kSAyika samyagdaSTine pUrvokta pAMcamAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNarUpa mAyA upazame tyAre zeSa traNa prakRtio saMkrame che, tene ja saMjvalana mAyA upazame tyAre saMjvalana lobha patagraha hoya tyAM sudhI zeSa be lobha saMkramamAM hoya che. athavA upazamazreNimAM vartamAna upazamasamyagdaSTine pUrvokta cAramAMthI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa rUpa lobha upazame tyAre zeSa mizra ane mithyAtvamohanIyarUpa be prakRti saMkramamAM hoya che. athavA kSapakane pUrvokta traNa prakRtimAMthI saMjvalana krodhano kSaya thAya tyAre be prakRti saMkrame che tene ja saMjvalana mAnano kSaya thAya tyAre eka saMjvalana mAyA saMkrame che. A pramANe vicAratAM aThThAvIsa, covIsa, sattara, soLa, ane paMdara rUpa saMkramasthAno saMbhavatAM nathI mATe teno niSedha karyo che. mATe te sivAya zeSa trevIsa saMkramasthAno samajavAM. kSAyika samyaktva upazama zreNimAM ja ghaTe evAM saMkramasthAno (4) 19-18-9-6 upazama samyaktva upazama zreNimAM ja ghaTe evAM saMkramasthAno kSapakazreNimAM ja ghaTe evAM saMkramasthAno traNe zreNimAM ghaTe evAM saMkramasthAno kSapakazreNi tathA upazama samyaktva upazamazreNi e bannemAM ghaTe evAM saMkramasthAno (2) 14-7 (1) 1, (2) 11,2 (4) 13,10,4,2 kSapakazreNi tathA kSAyika samyaktva upazamazreNi e bannemAM ghaTe evAM saMkramasthAno (2) 12,3, upa. sabhya. upa. zreNi kSAyika samyaktvazreNi e bannemAM ghaTe evAM saMkramasthAno (3) 18,5,20 A saMkramasthAnomAM pacIsa prakRtirUpa saMkramasthAna sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe--aThThAvIsanI sattAvALo mithyAdaSTi jyAre samyaktva, mizramohanIya uvele tyAre tene pacIsanuM saMkramasthAna thAya. mATe sAdi, anAdi mithyArdaSTine anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva hoya che. ane bAkInAM saMkramasthAnako amuka kALa paryaMta ja pravartatAM hovAthI sAdi-sAMta che. have patadruha sthAnako kahevA mATe pahelA mohanIyakarmanAM baMdhasthAnako kahe che-- mohanIyakarmanAM daza baMdhasthAnako che. te A pramANe--bAvIsa, ekavIsa, sattara, tera, nava, pAMca, cAra, traNa, be, ane eka. kahyuM che ke--bAvIsa, ekavIsa, sattara, tera, nava, pAMca, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 paMcasaMgraha-2 cAra, traNa, be, ane eka-ema mohanIyakarmanAM daza baMdhasthAnako che.' pataghraha sthAno aDhAra che, te A pramANe--eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, nava, daza, agiyAra, tera, cauda, paMdara, sattara, aDhAra, ogaNIsa, ekavIsa, ane bAvIsa. kahyuM che ke -"soLa, bAra, ATha, vIsa ane trevIsathI aThThAvIsa sudhInA cha-kula daza varjIne zeSa prakRtionA samUharUpa aDhAra padmahasthAno che.' temAM kayA pataghrahamAM kaI prakRtio saMkrame che teno vicAra kare che-aThThAvIsanI sattAvALA mithyAdRSTine mithyAtva e samyakta ane mizramohanIyanuM patagraha hovAthI tenA sivAya zeSa sattAvIsa prakRtio mithyAtva, soLakaSAya, traNa vedamAMthI baMdhAto eka veda, be yugalamAMthI baMdhAtuM eka yugala, bhaya, ane jugupsArUpa bAvIsa prakRtiomAM saMkrame che. samyakvamohanIya uvele tyAre sattAvIsanI sattAvALA te ja mithyASTine mithyAtva e mizramohanIyanuM patagraha hovAthI tenA vinA zeSa chavvIsa prakRtio pUrvokta bAvIsamAM. saMkrame che. mizramohanIya uvela tyAre chavvIsanI sattAvALA te ja mithyASTine mithyAtvamohanIyamAM koIpaNa prakRti saMkramatI nahi hovAthI te koInuM pataghraha nathI mATe pUrvokta bAvIsamAMthI tene dUra karatAM zeSa ekavIsa prakRtinA samudAyarUpa pataghrahamAM pacIsa prakRtimAM saMkrame che. athavA chavvIsanI sattAvALA anAdi mithyASTine mithyAtva koIpaNa prakRtimAM saMkramatuM nathI temaja tenI aMdara koI anya prakRti saMkramatI nathI, mATe AdhAra-Adheya bhAva rahita te mithyAtvamohanIyane dUra karatAM zeSa pacIsa prakRtio ekavIsa prakRtimAM saMkrame che. covIsanI sattAvALo koI samyagdaSTi paDIne mithyAtve jAya, tyAM jo ke mithyAtvarUpa hetu vaDe anaMtAnubaMdhi kaSAyane pharI bAMdha che to paNa te baMdhAvalikA paryata saMkala karaNane ayogya hovAthI sattAmAM hovA chatAM paNa tene saMkramAve nahi, ane mithyAtvamohanIya samyakta ane mizramohanIyanuM pataghraha che, mATe anaMtAnubaMdhi catuSka ane mithyAtvamohanIya varjIne zeSa trevIsa prakRtio pUrvokta bAvIsa prakRtiomAM saMkramAve che. A rIte mithyASTine bAvIsanA pataMgrahamAM sattAvIsa, chavvIsa ane trevIsa prakRtinA samUharUpa traNa saMkramasthAnako saMkrame che, ane ekavIsanA pataMgrahamAM pacIsa pravRtio saMkrame che. zeSa saMkramasthAno ke patagrahasthAno mithyAdRSTine saMbhavatAM nathI. sAsvAdana samyagdaSTine "bIjA trIjA guNasthAnakavALA darzanatrikane saMkramAvatA nathI" evuM zAstravacana hovAthI darzanamohanIyanI traNa prakRtionA saMkramano abhAva che, mATe ahIM hamezAM ekavIsanA pataahamAM pacIsa pravRtio ja saMkrame che. samyugmidhyAdaSTine paNa darzanamohanI traNa prakRtionA saMkramano abhAva che mATe aThThAvIsanI sattAvALA agara samyakvamoha vinA sattAvIsanI sattAvALA mizradRSTine pacIsa prakRtio ane anaMtAnubaMdhi rahita covIsanI sattAvALA mizradaSTi ekavIsa prakRtio bAra kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, ane be yugalamAMthI eka yugalarUpa baMdhAtI sattara pravRtiomAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 241 saMkrame che. A pramANe sAsvAdana ane mizradaSTi mATe kahyuM. have avirati samyagdaSTi, dezavirati, pramatta, apramatta guNasthAnakomAM saMkrama sthAnako sarakhAM hovAthI eka sAthe ja pataghrahasthAnako kahevAmAM Ave che. temAM A avirati Adi cAra guNasthAnakomAM aupazamika samyagdaSTine samyakta prAptinA prathama samayathI AraMbhI AvalikA kALaparyata samyakta ane mizramohanIya pataTThaharUpe ja hoya che, tethI zeSa chavvIsa prakRtio avirati samyagdaSTine bAra kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, ane be yugalamAMthI eka yugalarUpa baMdhAtI sattara pravRtio tathA samyakta mohanIya ane mizramohanIya kula ogaNIsa prakRtinA samudAyarUpa patadhrahamAM, dezaviratine pratyAkhyAnAvaraNa catuSka, saMjvalana catuSka, puruSaveda, bhaya, jugupsA, anyatara yugala, samyakvamohanIya ane mizramohanIyarUpa paMdaranA patagrahamAM, ane pramatta-apramattasaMyatane saMjavalana catuSka, puruSaveda, bhaya, jugupsA, anyatara yugala, samyakvamohanIya ane mizramohanIyarUpa agiyAranA pataMgrahamAM saMkrame che. - te ja avirati samyagdaSTi Adine upazama samyaktanI prAptithI AvalikA pUrNa thayA pachI mizramohanIya saMkramamAM ane patadhrahapaNAmAM hoya che. kAraNa ke mizramohanIyanI saMkramAvalikA vItI gaI che eTale ke karaNasAdhya thaI che mATe sattAvIsa prakRtio pUrvokta ogaNIsa, paMdara ane agiyArarUpa traNa pataghrahamAM saMkrame che. anaMtAnubaMdhinI uThThalanA thayA bAda covIsanI sattAvALA te ja avirati samyagdaSTi Adi guNasthAnakavartI kSAyopathamika samyagdaSTi jIvone samyakvamohanIya patagraha hovAthI zeSa trevIsa prakRtio pUrvokta ogaNIsa Adi traNa pAdugrahomAM saMkrame che. tyArapachI kSAyika samyakta utpanna karatAM mithyAtvano kSaya thayA pachI mizramohanIya pataMgrahapaNe hotuM nathI, ane mithyAtva saMkramamAM hotuM nathI, mATe zeSa bAvIsa prakRtio avirati, dezavirati ane saMyata AtmAone anukrame aDhAra, cauda ane dezanA pataghrahamAM saMkrame che. tyArapachI mizramohanIyano kSaya thayA bAda samyakvamohanIya pataghrahapaNAmAM hotI nathI ane saMkramamAM to che ja nahi tethI ekavIsa prakRtio aviratAdi guNasthAnakavALAone anukrame sattara, tera ane navanA pataghrahamAM saMkrame che. have upazamazreNimAM vartamAna pathamika samyagdaSTinAM saMkramasthAnone AzrayI pataMgrahano vidhi kahe che-covIsanI sattAvALA pathamikasamyagdaSTine samyakvamohanIya e mithyAtva ane mizranuM patadhraha hovAthI tene dUra karatAM zeSa trevIsa prakRtio puruSaveda, saMjvalana catuSka, samyakvamohanIya ane mizramohanIya ema sAtanA pataghrahamAM saMkrame che. upazamazreNimAM vartatA te ja AtmAne aMtakaraNa karyA pachI saMjavalana lobhano saMkrama thato nathI tethI te sivAya zeSa bAvIsa prakRtio pUrvokta sAtanA pataMgrahamAM saMkrame che. tene ja napuMsakavedano upazama thayA pachI ekavIsa prakRtio sAtanA patadhrahamAM saMkrame che. tyArapachI strIvedano upazama thayA pachI vIsa prakRtio sAtanA pataOMhamAM saMkrame che. tyArapachI puruSavedanI prathama sthiti samayapUna be AvalikA zeSa rahe tyAre te paMcakara-31 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 patadmahapaNAmAM raheto nathI. kahyuM che ke--prathama sthitinI samayanyUna be ane traNa AvalikA zeSa rahe tyAre anukrame puruSaveda ane saMjvalana catuSka patadgahapaNAmAM rahetA nathI.' mATe pUrvokta sAta prakRtimAMthI puruSaveda dUra karatAM zeSa chanA patadrahamAM vIsa prakRtio saMkrame che. tyArapachI cha nokaSAyo upazame tyAre zeSa cauda prakRtio pUrvokta chanA patadruhamAM saMkrame che. chamAM cauda prakRtio samayona be AvalikA paryaMta saMkrame che. kAraNa ke je samaye cha nokaSAyo upazame che te samaye puruSavedano baMdha viccheda thAya che te samaye samayanyUna be AvalikA kALanuM baMdhAyeluM ja upazamyA vinAnuM zeSa rahe che, teno upazama ane saMkrama samaya nyUna be AvalikA kALa paryaMta thAya che. mATe upara kahyuM che ke chamAM cauda prakRtio samayona be AvalikA sudhI saMkrame che. puruSavedano upazama thAya bAda zeSa tera prakRtio chanA patadruhamAM aMtarmuhUrta paryaMta saMkrame che. 242 tyArapachI saMjvalana krodhanI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana krodha paNa pataGgaha thato nathI mATe pUrvokta chamAMthI tene ocho karatAM zeSa pAMcanA patadgahamAM te ja tera prakRtio saMkrame che. tyArapachI apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa krodha upazame tyAre zeSa agiyAra prakRtio pAMcanA patagrahamAM samayona be AvalikA paryaMta saMkrame che. ahIM kAraNa puruSavedamAM kahyuM te pramANe samajI levuM. tyArapachI saMjvalana krodha upazame tyAre zeSa daza prakRtio te ja pAMcanA patadgahamAM aMtarmuhUrta paryaMta saMkrame che. tyArapachI saMjvalana mAnanI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana mAna paNa pataGgaha thato nathI, mATe pAMcamAMthI tene dUra karatAM zeSa cAranA pataMgrahamAM daza prakRtio samaya nyUna be AvalikA paryaMta saMkrame che. tyArapachI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazame tyAre zeSa ATha prakRtio cAranA patagrahamAM saMkrame che. saMjvalana mAna upazame tyAre sAta prakRtio aMtarmuhUrta paryaMta cAranA patagrahamAM saMkrame che. tyArapachI saMjvalana mAyAnI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana mAyA paNa patagraha thatI nathI. mATe cAramAMthI tene dUra karatAM zeSa traNanA patagrahamAM pUrvokta sAta prakRtio saMkrame che. te tyAM sudhI saMkrame che yAvat samayansUna be AvalikA kALa jAya. tyArapachI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAyA upazame tyAre zeSa pAMca prakRtio traNanA pataGgahamAM saMkrame che. te tyAM sudhI saMkrame yAvat samaya nyUna be AvalikA kALa jAya. tyArapachI saMjvalana mAyA upazame tyAre zeSa cAra prakRtio aMtarmuhUrta paryaMta traNanA patadgahamAM saMkrame che. tyArapachI anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakanA carama samaye apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa lobha upazame tyAre zeSa mithyAtvamohanIya ane mizramohanIya e be prakRtio samyaktvamohanIya ane mizramohanIya' e be prakRtimAM saMkrame che. ahIM darzanamohanIya 1. ahIM eTaluM samajI levAnuM ke navamA guNasthAnakano samaya nyUna be AvalikA.kALa zeSa rahe tyArathI ja saMjvalana lobha patadgaha thato nathI tyArathI ja be prakRtino bemAM saMkrama thAya che ema samajavuM. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 243 ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nahi hovAthI mizra ane mithyAtvamohanIyano lobhamAM saMkrama thato nathI. eTale ja eno bemAM saMkrama thAya che. temAM mithyAtva, samyakta ane mizramohanIyamAM, ane mizramohanIya samyakvamohanIyamAM saMkrame che. A pramANe upazama samyagdaSTine upazamazreNimAM saMkrama ane pataghrahano vidhi kahyo. have upazamazreNimAM vartatA kSAyika samyagdaSTino saMkrama ana pataTThaha vidhi kahe che - - temAM anaMtAnubaMdhi catuSka ane darzanatrikano kSaya thayA pachI ekavIsanI sattAvALo kSAyika samyagdaSTi upazama zreNino svIkAra kare che. tene navamA guNasthAnake aMtarmuhUrta parvata puruSaveda ane saMjavalana catuSkarUpa pAMcanA pataghrahamAM ekavIsa prakRtimAM ekavIsa prakRtio saMkrame che. AThamA guNasthAnake to tene navanA pataghrahamAM ekavIsa saMkrame che ema samajavuM. navamA guNasthAnake jyAre aMtakaraNa kare tyAre saMjavalana lobhano saMkrama thato nahi hovAthI tenA sivAya zeSa vIsa prakRtio pAMcanA patagrahamAM aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. tyArapachI napuMsakaveda upazame tyAre ogaNIsa prakRtio aMtarmuhUrta paryata pAMcamAM saMkrame che. tyArapachI strIveda upazame tyAre aDhAra prakRtio te ja pAMcanA patahamAM aMtarmuhUrta paryata saMkrama che. tyArapachI puruSavedanI prathama sthiti samyagUna be AvalikA zeSa rahe tyAre te pataghraha thato nathI mATe tenA sivAya zeSa cAranA pataghrahamAM aDhAra prakRtio saMkrame che. tyArapachI cha nokaSAyono upazama thAya tyAre zeSa bAra prakRtio cAranA patadhrahamAM samayagUna be AvalikA paryata saMkrame che. tyArapachI puruSavedano upazama thaye chate agiyAra prakRtio cAranA patadhrahamAM aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. tyArapachI saMjavalana krodhanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana krodha paNa pataghraha thato nathI mATe cAramAMthI tene dUra karatAM zeSa traNanA pataghrahamAM te pUrvokta agiyAra prakRtio saMkrame che. te tyAM sudhI saMkrame yAvat samaya nyUna be AvalikA kALa jAya. tyArapachI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa be krodha upazame tyAre nava prakRtio pUrvokta traNanA pataghrahamAM samayagUna be AvalikAkALa paryata saMkrame che. tyArapachI saMjvalana krodha upazame eTale ATha prakRtio aMtarmuhUrta paryata traNanA pataghrahamAM saMkrame che. tyArapachI saMjavalana mAnanI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana mAna paNa patadhraha thato nathI mATe traNamAMthI tene kADhatAM zeSa benA patagrahamAM pUrvokta ATha prakRtio samayona be AvalikA kALa sudhI saMkrame che. tyArapachI apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa be mAna upazame tyAre sAta prakRtio benA patagrahamAM ! samaya nyUna be AvalikAparyata saMkrame che. tyArapachI saMjavalana mAna upazame tyAre pAMca prakRtio benA patagrahamAM aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. ' tyArapachI saMjavalana mAyAnI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre - saMjavalana mAyA paNa pataghraha thatI nathI mATe bemAMthI tene dUra karatAM zeSa saMjavalana lobha rUpa ekanA pataghrahamAM te pAMca prakRtio samaya nyUna be AvalikA paryata saMkrame che. tyArapachI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244. paMcasaMgraha-2 apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAyAno upazama thAya tyAre zeSa traNa prakRtio saMjavalana lobhamAM saMkrame che. te tyAM sudhI saMkrame yAvat samaya nyUna be AvalikA kALa jAya. tyArapachI saMjvalana mAyA upazame eTale apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa e be lobha saMjavalana lobhamAM " aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. tyArapachI anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakanA carama samaye te baMne lobha upazamI jAya che. eTale dazamA guNasthAnake koI prakRtino koI prakRtimAM saMkrama thato nathI. A pramANe upazamazreNimAM vartatA kSAyika samyagdaSTi AzrayI saMkrama-pataTThaha vidhi kahyo. have kSapakazreNimAM vartamAna kSAyika samyagdaSTi AzrayI saMkrama-pataghraha vidhi kahe che. ekavIsanI sattAvALo kSAyika samyagdaSTi kSapakazreNino svIkAra kare che. anivRttinAdara saMparAya guNasthAnakane prApta thayelA tene puruSaveda ane saMjavalana catuSkarUpa pAMcanA pataghrahamAM ekavIsa prakRtio saMkrame che. tyArapachI ATha kaSAyano kSaya thaye chate tera prakRtio aMtarmuhUrta paryata pAMcanA patadhrahamAM saMkrame che. tyArapachI aMtarakaraNa kare tyAre saMjvalana lobhano saMkrama thato nathI mATe zeSa bAra prakRtio te ja pAMcanA pataEgrahamAM aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. tyArapachI napuMsakavedano kSaya thaye chate agiyAra prakRtio aMtarmuhUrta kALa paryata saMkrame che. strIvedano kSaya thAya eTale daza prakRtio aMtarmuhUrta paryata te ja pAMcanA pataghrahamAM saMkrame che. tyArapachI puruSavedanI prathama sthiti samaya nyUna be AvalikA zeSa rahe tyAre te pataMgraha thato nathI mATe pAMcamAMthI tene dUra karatAM zeSa cAranA patadhrahamAM teje daza pravRtio samaya nyUna be AvalikA paryata saMkrame che. tyArapachI cha nokaSAyono kSaya thaye chate zeSa cAra, prakRtio samayona be AvalikA paryata te ja cAranA pataghrahamAM saMkrame che. je samaye puruSavedano kSaya thayo te samaye saMjavalana krodha paNa patadhrahapaNe hotA nathI mATe tenA sivAya zeSa mAna, mAyA ane lobha e traNa prakRtiomAM krodha, mAna ane mAyA e traNa prakRtio aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. - saMjvalana krodhano baMdhaviccheda thayA pachI samayapUna be AvalikA kALe saMjavalana krodhano kSaya thAya che, ane te ja samaye saMjavalana mAna pataghrahapaNe rahetA nathI mATe zeSa be prakRtino be prakRtimAM aMtarmuhUrta paryata saMkrama thAya che. saMjavalana mAnano baMdhaviccheda thayA pachI samayAna be AvalikA kALe saMjvalana mAnano paNa sattAmAMthI nAza thAya che. ane te ja samaye saMjavalana mAyAnI patagrahatA paNa rahetI nathI mATe eka saMjavalana lobha rUpa patagrahamAM saMjavalana mAyA rUpa eka prakRti aMtarmuhUrta paryata saMkrame che. saMjavalana mAyAno baMdhaviccheda thayA 1. saMjavalana lobha pataghrahapaNe hoya tyAM sudhI uparokta be lobha saMkrame. navamA guNasthAnakano samayagUna be AvalikA kALa bAkI rahe eTale saMjvalana lobha paTTapaNe raheto nathI. tyArathI be lobhano saMkrama thato nathI paraMtu ekalo upazama ja thAya che. navamA guNasthAnakanA carama samaye e be lobha sarvathA zAMta thaI jAya che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa pachI samayona be AvalikA kALe saMjvalana mAyAno paNa kSaya thAya che. tyArapachI koI prakRti koI prakRtimAM saMkramatI nathI. 245 A patadgahomAM ekavIsano patadgaha sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. temAM mithyAdaSTine samyaktva ane mizramohanIyanI uddalanA thayA bAda chavvIsa prakRtinI sattAvALAne ekavIsanA pataGgahanI zarUAta thAya mATe sAda, chavvIsanI sattAvALA anAdi miSyArdaSTi AzrayI anAdi, abhavyane dhruva, ane bhavyane adhruva che. zeSa saghaLA pataSraho niyatakALa paryaMta pravartatA hovAthI sAdi sAMta che. upara je savistara artha kahyo te ja arthane sUtrakAra saMkSepamAM batAve che-- pannarasasolasattaraaDacauvIsA ya saMkame natthi / aThThaduvAlasasolasavIsA ya paDiggahe natthi // 12 // paJcadazaSoDazasaptadazaaSTacaturviMzatayazca saMkrame na santi / aSTadvAdazaSoDazaviMzatayazca patadgrahe na santi // 12 // artha--paMdara, soLa, sattara, ATha ane cAra adhika vIsa ema pAMca sthAno saMkramamAM hotAM nathI. tathA ATha, bAra, soLa ane vIsa e cAra sthAno patadgahamAM hotAM nathI. TIkAnu--mohanIyakarmanA paMdara, soLa, sattara, aThThAvIsa ane covIsa e pAMca prakRtisthAno saMkramanA viSayabhUta hotAM nathI, zeSa trevIsa saMkramasthAno saMkramanA viSayabhUta hoya che. teno savistara vicAra pUrvanI gAthAmAM karI Apyo che. ATha, bAra, soLa ane vIsa e cAra prakRtisthAno patadgahanA viSayabhUta nathI. gAthAmAM 'vIsA' e pada pachI mUkela '~' zabda anukta arthano samuccAyaka hovAthI trevIsa, covIsa, pacIsa, chavvIsa, sattAvIsa ane aThThAvIsa e cha sthAno paNa pataGgahanA viSayabhUta hotAM nathI, zeSa aDhAra patadmaha sthAno hoya che. teno paNa pUrvanI gAthAmAM vicAra karyo che. 12. have sarva saMkramasthAno ane patadgaha sthAnonI sAghAdi bhaMganI prarUpaNA kare che-- saMkamaNa paDiggahayA paDhamataijjaTThamANacaubheyA / igavIso paDiggahago paNuvIso saMkamo mohe // 13 // saMkramaNapatadgrahatA prathamatRtIyASTamAnAM caturbhedA / ekaviMzatiH patadgrahaH paJcaviMzatiH saMkramo mohe // 13 // artha--pahelA, trIjA ane AThamA karmano saMkrama ane patadgaha cAra prakAre che ane mohanIya karmano ekavIsa prakRtirUpa patadruha ane pacIsa prakRtirUpa saMkrama cAra prakAre che. TIkAnu--paheluM jJAnAvaraNIya, trIjuM vedanIya, ane AThamuM aMtarAya--e traNa karmano saMkrama ane teonuM pataGgahapaNuM sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 paMcasaMgraha-2 pramANe-temAM jJAnAvaraNIya ane aMtarAya AzrayI to pahelAM agiyAramI gAthAmAM vicAra karyo che, mATe tyAMthI joI levuM. trIjA vedanIyakarmanuM bemAMthI nahi baMdhAtI eka prakRtirUpa saMkramasthAna ane baMdhAtI eka prakRtirUpa patadhrahasthAna sAmAnyapaNe sUkSmasaMparAya guNasthAnaka paryata hoya che tyAMthI AgaLa upazAMtamohAdi guNaThANe sAMparAyika baMdhano abhAva hovAthI saMkrama ke patagraha bemAMthI koIpaNa sthAna hotuM nathI. kaSAyarUpa baMdhahetu vaDe jyAM sudhI prakRtio baMdhAya che tyAM sudhI ja baMdhAtI te prakRtio pataghraha thAya che. jyAM kaSAya baMdhahetu nathI tyAM kadAca prakRti baMdhAtI hoya chatAM te patathraha thatI nathI. agiyAramA Adi guNaThANe sAtavedanIya sivAya anya koI paNa prakRtino baMdha thato nathI, baMdha na hovAthI pataTThaha nathI ane pataghrahano abhAva hovAthI koI paNa prakRti saMkramatI nathI. sAtAvedanIya baMdhAya che paraMtu te patagraha nathI, kAraNa ke tenA baMdhamAM kaSAya hetu. nathI. upazAMta moha guNasthAnakethI paDe tyAre tenA baMne sthAnanI zarUAta thAya che. dezamAthI sAtamA sudhImAM sAtAvedanIya pataghraha, asAtAno saMkrama, ane chaThThAthI nIcenAM guNasthAnakomAM pariNAmane anusarI bemAMthI je baMdhAya te pataMgraha, zeSano saMkrama hoya che. mATe te baMne sthAna sAdi che. agiyAramuM guNasthAnaka jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta che. sAmAnyathI vedanIyakarma AzrayI vicArIe tyAre upara pramANe cAra bhAMgA ghaTe che paraMtu jyAre tenI eka eka prakRti AzrayI vicArIe tyAre saMkrama ane patadgaha baMne sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te be bhaMgano vicAra pahelA karI gayA che. tathA mohanIyano ekavIsa prakRtirUpa pataTThaha ane pacIsa prakRtirUpa saMkrama sAdi Adi cAra prakAre che. teno paNa vicAra pUrve karalo che tyAMthI joI levuM. 13 daMsaNavaraNe navago saMkamaNapaDiggahA bhave evaM / sAI adhuvA sesA saMkamaNapaDiggahaThANA // 14 // darzanAvaraNe navakaH saMkramaH patadgraho bhavedevam / sAdyadhruvANi zeSANi saMkramapatadgrahasthAnAni // 14 // artha-darzanAvaraNIya karmamAM nava prakRtirUpa saMkramasthAna ane padmahasthAna sAdi Adi cAra prakAre che. zeSa saMkrama ane padmahasthAno sAdi sAMta che. TIkAnu-darzanAvaraNIya karmamAM nava prakRtinA samUharUpa saMkramasthAna ane nava prakRtinA samUharUpa patagrahasthAna sAdi Adi cAra prakAre che, teno vicAra agiyAramI gAthAmAM karyo che. bAkInA darzanAvaraNIya karmanA ane zeSa saghaLA karmanAM saMkramasthAno ane patadhrahasthAno parimita kALa paryata thatAM hovAthI sAdi sAMta che. 14. have darzanAvaraNIya karmamAM je saMkrama ane je patagraho je rIte saMbhave che teone te rIte Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 247 pratipAdana karavA IcchatA kahe che navachakkacaukkesuM navagaM saMkamai uvasamagayANaM / khavagANa causu chakkaM duiemohaM ao vocchaM // 15 // navakaSaTkacatuSkeSu navakaM saMkrAmati upazamagatAnAm / kSapakANAM catuSke SaTkaM dvitIye mohamataH vakSye // 15 // artha-bIjA darzanAvaraNIya karmanA nava, cha ane cAra e traNa pataghrahamAM upazama zreNine prApta thayelA AtmAone nava saMkrame che. kSapakazreNigata AtmAone cAramAM cha saMkrame che. have pachI mohanIya saMbaMdhe kahIza. TIkAnu-bIjA darzanAvaraNIya karmanI aMdara nava, cha ane cAra e traNa pataMgrahamAM nava prakRtio saMkrame che. temAM pahelA be guNasthAnaka paryata navamAM nava saMkrame che. trIjA guNasthAnakathI AraMbhI AThamA guNasthAnakanA prathama bhAga paryata thINadvitrika nahi baMdhAtuM hovAthI zeSa chanA pataMgrahamAM nava saMkrame che. AThamA guNasthAnakanA bIjA bhAgathI dazamA guNasthAnakanA caramasamaya paryata upazamazreNine prApta thayelA AtmAone baMdhAtI darzanAvaraNIyanI cAra prakRtimAM nava saMkrame che. cAramAM navano saMkrama upazamazreNimAM ja thAya che, kSapakazreNigata AtmAo ja navamA guNasthAnake kSINadvitrikano kSaya thayA pachI sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA caramasamaya paryata baMdhAtI cAra prakRtimAM cha prakRtio saMkramAve che. anya koI saMkramAvatA nathI tyArapachI baMdhano abhAva hovAthI saMkrama ke patadgaha hoto nathI. have pachI saMkrama ane padmahasthAnone AzrayI mohanIyakarma saMbaMdhe kahIza. 15. ahIM pahelAM saMkramasthAnone zodhavAno upAya kahe che - lobhassa asaMkamaNA uvvalaNA khavaNao chasattaNhaM / uvasaMtANa vi diTThINa saMkamA neyA // 16 // lobhasyAsaMkramaNAdudvalanAtaH kSapaNAtaH SaTsaptAnAm / upazAntAnAmapi dRSTInAM saMkramAt saMkramA jJeyAH // 16 // artha-lobhanA saMkramano abhAva, samyakta, mizramohanIya ane anaMtAnubaMdhinI ulanA, sAta nokaSAyonI kSapaNA, upazAMta thavA chatAM paNa daSTiono saMkrama-A sarvano vicAra karI saMkramasthAno kyAM kyAM hoya che te samajavuM. TIkAna-ahIM je bAbato nIce kahe che te bAbatone lakSyamAM rAkhI kyAM kyAM saMkramasthAno hoya che te samajI levuM. jemake, navamA guNasthAnake aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana - lobhano saMkrama thato nathI eTale tyArapachI zarUAtamAM bAvIsa, vIsa ke bAranuM saMkramasthAna hoya che. e pramANe anyatra paNa samajI levuM. tathA samyakvamohanIya, mizramohanIya ane Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 paMcasaMgraha-2 anaMtAnubaMdhinI uddhalanA thayA pachI, ane hAsyaSaka tathA puruSaveda e sAta nokaSAyono kSaya thayA pachI teono saMkrama thato nathI. tathA traNa daSTiono upazama thavA chatAM paNa saMkrama thAya che. A sarvano vicAra karI je saMkramasthAna jyAM ane jyAre ghaTe te tyAM ghaTAvI levuM. kayuM saMkramasthAna kyAM ghaTe che te vistArathI agiyAramI gAthAmAM kahyuM che tyAMthI joI levuM. 16. have je je saMkramasthAno je je guNasthAnakomAM saMbhave che tene tyAM pratipAdana karatAM kahe che - AmIsaM paNuvIso igavIso mIsagAu jA puvvo / micchakhavage duvIso micche ya tisattachavvIso // 17 // AmizraM paJcaviMzatirekaviMzatirmizrakAd yAvadapUrvaH / mithyAtvakSapake dvAviMzatiH mithyAtve ca trisaptaSaDviMzatiH // 17 // artha_mizra guNasthAnaka paryata pacIsa prakRtirUpa, mizra guNasthAnakathI apUrvakaraNa paryata ekavIsa prakRtirUpa mithyAtva kSepakane bAvIsa prakRtirUpa ane mithyAtva guNaThANe trevIsa, sattAvIsa ane chavvIsa prakRtirUpa, saMkramasthAno hoya che. TIkAnu-pacIsa prakRtirUpa saMkramasthAna mithyASTi guNasthAnakathI AraMbhI, mizra guNasthAnaka paryanta hoya che, anyatra hotuM nathI. tathA mizra guNasthAnakathI AraMbhI apUrvakaraNa guNasthAnaka paryata ekavIsa prakRtirUpa saMkramasthAna hoya che. zeSa guNasthAnakomAM hotuM nathI. mithyAtvanA kSepaka avirati samyagdaSTi dezavirati, sarvavirati pramatta-apramatta guNasthAnake bAvIsa prakRtinuM saMkramasthAna hoya che, anyatra hotuM nathI. tathA mithyAtva guNasthAnake ane gAthAmAM grahaNa karela "gha' zabda vaDe avirati, dezavirati ane sarvavirati guNasthAnakomAM paNa trevIsa, sattAvIsa ane chavvIsa ema traNa saMkramasthAnako hoya che. zeSa guNasthAnakomAM hotAM nathI.2 17. have padmahasthAno aDhAra ja hoya che, vadhAre ochAM hotAM nathI temAM yuktino upanyAsa karatAM kahe che - khavagassa sabaMdhacciya uvasamaseDhIe sammamIsajuyA / micchakhavage sasammA aTThArasa iya paDiggahayA // 18 // kSapakasya svabandhA evopazamazreNyAM samyakmizrayutAH / mithyAtvakSapake sasamyaktvAH aSTAdazeti patadgrahAH // 18 // 1. ahIM samyakta mohanIyano anya prakRtinayana saMkrama thato nathI, paraMtu apavartanA saMkrama thAya che. mizra tathA mithyAtva mohanIyano ja anya prakRti nayana saMkrama thAya che, ema samajavuM. 2. trevIsano saMkrama upazama samyaktane upazama zreNimAM AThamA guNasthAnake tathA aMtakaraNa na kare tyAM sudhI navamA guNasthAnake paNa hoya che. paraMtu ahIM zreNi vinAnA sAta guNa sthAnakanI apekSAe batAvela che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 249 . artha-kSapaka potAnAM baMdhasthAnako ja patagraho hoya che. te ja patagraho upazamazreNimAM samyakta ane mizramohanIya yukta hoya che. mithyAtvanA kSepakane samyakta yukta pataghraha hoya che. e rIte aDhAra padmahasthAno hoya che. TIkAnu-jeNe anaMtAnubaMdhi Adi sAta prakRtino kSaya karyo che tene ane cAritramohanA kSapakane potAnAM je baMdhasthAnako che, eTale ke teo mohanIyakarmanI jeTalI prakRtio bAMdhe che te ja pataghraho hoya che. jemake, kSAyika samyaktI avirati, dezavirati ane sarvavirati AtmAone anukrame sattara, tera ane nava ema traNa pataghraho hoya che. cAritramohanIyanA kSapakane pAMca cAra, traNa, be ane prakRtinA baMdharUpa pAMca paDyo hoya che. upazamazreNimAM upazama samyagdaSTine kSapaka saMbaMdhI je pAMca Adi patadhraho che te ja samyakvamohanIya ane mizramohanIya yukta levAnA che. eTale teone sAta, cha, pAMca, cAra ane traNa ema pAMca patagraho hoya che. tathA kSAyika samyatva utpanna karatAM mithyAtvamohanIyano kSaya thayA pachI jayAM sudhI mizramohanIyano kSaya na thAya tyAM sudhI pUrve kSAyaki samyaktI-avirati, dezavirati ane sarvaviratine sattara, tera ane navarUpa je patadhraho kahyA che temAM samyakta mohanIya meLavatA aDhAra, cauda ane daza ema traNa patagraho hoya che. ane jyAM sudhI mithyAtvamohanIyano kSaya na thAya tyAM sudhI te ja sattara Adi pataghraho samyakvamohanIya ane mizramohanIya sAthe ogaNIsa, paMdara ane agiyAra ema traNa hoya che. bAvIsa ane ekavIsa prakRtinA samUharUpa be pataTThaha mithyAdaSTi ane sAsvAdane hoya che te prasiddha che. temAM mithyASTine baMne ane sAsvAdana samyagdaSTine ekavIsa rUpa eka pataTThaha ja hoya che. A prakAre aDhAra patagraho ja thAya che, vadhAre ochA thatA nathI. eka ja saMkhyA be vAra Ave tyAM saMkhyA eka levI paraMtu eka pataaha be rIte thAya che ema samajavuM. jemake samyakta ane mizramohanIya eka be prakRtirUpa patadUgraha agiyArame guNaThANe paNa hoya che ane kSapakazreNimAM mAyA ane lobha ema be prakRtirUpa navame guNaThANe paNa hoya che. 18 have zreNi AzrayI je patagrahamAM je saMkramasthAno saMkrame che tene kahevA icchatA kahe che dasagaTThArasagAI cau cauro saMkamaMti paMcaMmi / sattaDacaudasigArasabArasadvArA caukkaMmi // 19 // dazakASTAdazAdayazcatvArazcatvAraH saMkrAmanti paJcake / ___ saptASTacaturdazaikAdazadvAdazASTAdaza catuSke // 19 // artha-daza ane aDhAra Adi cAra cAra saMkramasthAno pAMcanA patadhrahamAM saMkrame che. 1. ahIM kSapaka kahevAthI cAritra mohanIyanA kSaya karanAra navamA guNasthAnakavALA levAnA che. AThamAM guNasthAnavALA nahi, kAraNa ke tyAM cAritramohanIyanI eka paNa prakRtino sarvathA kSaya thato nathI. paMca 2-32 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 paMcasaMgraha-2 tathI sAta ATha, cAra, daza, agiyAra, bAra ane aDhAra ema sAta saMkramasthAno cAramAM saMkrame che. TIkAnu--pAMca prakRtinA samUharUpa patagrahamAM daza, agiyAra, bAra ane tera tathA aDhAra, ogaNIsa, vIsa ane ekavIsa ema cAra cAra saMkramasthAno saMkrame che. - temAM kSapakazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI napuMsakaveda ane strIvedano kSaya thayA bAda anukrame agiyAra ane daza prakRtio pAMcamAM saMkrame che, temaja upazamazreNimAM upazama samyagdaSTine anukrame apratyAkhyAna-pratyAkhyAnAvaraNa krodha ane saMjvalana krodha upazame eTale agiyAra ane daza prakRtio pAMcamAM saMkrame che. tathA bAra prakRtiono pAMcamAM saMkrama kSapakazreNimAM ja thAya che, te paNa aMtarakaraNa karyA pachI napuMsakavedano kSaya na thAya tyAM sudhI thAya che. tathA tera prakRtio ATha kaSAyano kSaya karyA pachI aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI kSapakazreNimAM, ane puruSavedano upazama thayA pachI upazamasamyagdaSTine upazama zreNimAM pAMcanA patadhrahamAM. saMkrame che. tathA aDhAra, ogaNIsa ane vIsa e traNa saMkramasthAno kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM hoya che temAM aMtarakaraNa kare eTale lobhano saMkrama na thAya mATe visa, napuMsakavedano upazama thayA pachI ogaNIsa ane strIvedano upazama thAya eTale aDhAra prakRtio pAMcamAM saMkrame che tathA kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA pahelAM ane ATha kaSAyanA kSaya pahelAM kSapakazreNimAM ekavIsa prakRtio pAMcamAM saMkrame che. cAranA patagrahamAM sAta, ATha, cAra, daza, agiyAra, bAra ane aDhAra e saMkramasthAno saMkrame che temAM hAsya Sakano kSaya thayA pachI cAra prakRtio cAramAM kSapakazreNimAM ja saMkrame che. tathA strIvedano kSaya thayA pachI kSapakazreNimAM ane saMjavalana krodhano upazama thayA pachI upazamazreNimAM daza prakRtio cAramAM saMkrame che. tathA te ja upazama samyaktIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazame eTale ATha ane saMjavalana mAna upazame eTale sAta prakRtio cAramAM saMkrame che. tathA agiyAra, bAra ane aDhAra e traNa saMkramasthAno kSAyika samanvIne upazama zreNimAM hoya che. temAM strIvedano upazama thayA pachI aDhAra, hAsyaSakano upazama thayA pachI bAra ane puruSavedano upazama thayA pachI agiyAra prakRtio cAranA pataMgrahamAM saMkrame che. 19 tinni tigAI sattaTTanavaya saMkamamigArasa tigammi / dosu chaDaTThadupaMca ya igi evaM doNNi tiNNi paNa // 20 // trINi trikAdIni saptASTanavakaikAdazasaMkramAstrike / dvayoH SaTkASTakadvikapaJcakAH caikasminnekA dve tistra paJca // 20 // artha-traNa Adi traNa tathA sAta, ATha, nava ane agiyAra e sAta saMkramasthAno traNamAM che. tathA bemAM che, ATha, be ane pAMca e cAra saMkramasthAno ane ekamAM eka, be, traNa ane pAMca e cAra saMkramasthAno saMkrame che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 251 . TIkAnu-traNa Adi traNa eTale traNa, cAra, ane pAMca tathA sAta, ATha, nava ane agiyAra e sAta saMkramasthAno traNanA pataghrahamAM saMkrame che. temAM kSapakazreNimAM puruSavedano kSaya thayA pachI traNa prakRtio traNamAM saMkrame che. tathA upazama samyavIne upazamazreNimAM saMjvalana-mAna upazamyA pachI sAta, apratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNIya mAyA upazame eTale pAMca ane saMjavalana mAyA upazame eTale cAra prakRtio traNamAM saMkrame che. ATha, nava ane agiyAra e traNa saMkramasthAno kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM hoya che. temAM puruSaveda upazamyA pachI agiyAra prakRtio, apratyAkhyAnapratyAkhyAna krodha upazamyA pachI nava, ane saMjvalana krodha upazamyA pachI ATha prakRtio traNamAM saMkrame che. benA patagrahamAM che, ATha, be ane pAMca rUpa cAra saMkramasthAno saMkrame che. temAM che, ATha ane pAMca e saMkramasthAno kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM hoya che. temAM saMjvalana krodha upazamyA pachI mAna pataaha tarIke dUra thAya eTale ATha bemAM saMkrame che. temAMthI apratyAkhyAna, pratyAkhyAna mAna upazame eTale cha ane saMjavalana mAna upazame eTale pAMca prakRtio bemAM saMkrame che. tathA kSapakazreNimAM krodhano kSaya thayA pachI mAna ane mAyA e be prakRtio mAyA ane lobha e bemAM ane upazamazreNimAM samyakvamohanIya ane mizramohanIya e bemAM mithyAtvamohanIya ane mizramohanIya e be prakRtio saMkrame che. eka prakRtirUpa pataghrahamAM eka, be, traNa ane pAMca prakRtio saMkrame che. temAM saMjvalana mAna upazamyA pachI mAyA pataghrahamAMthI dUra thAya eTale eka lobhamAM pAMca prakRtio kSAyika samanvIne upazamazreNimAM saMkrame che. tene ja apratyAkhyAna-pratyAkhyAna mAyA upazamyA pachI traNa, ane saMjavalana mAyA upazamyA pachI be lobharUpa be prakRtio saMjavalana lobhamAM saMkrame che. tathA kSapakazreNimAM mAnano kSaya thayA pachI eka saMjavalana mAyAno lobhamAM saMkrama thAya che. 20 have mithyAdaSTi AdimAM ane aupazamika samyagdaSTine upazamyazreNimAM patadmahasthAnomAM saMkramasthAnono vicAra karavA icchatA kahe che- paNavIso saMsArisu igavIse sattare ya saMkamai / terasa caudasa chakke vIsA chakke ya satte ya // 21 // paJcaviMzatiH saMsAriSu ekaviMzatau saptadazake ca saMkrAmati / trayodaza caturdaza SaTke viMzatiH SaTke ca saptake ca // 21 // artha-saMsArI AtmAone ekavIsa ane sattaramAM, pacIsa pravRtio saMkrame che. tera ane cauda chamAM tathA vIsa, cha ane sAtamAM saMkrame che. TIkAnu-mithyASTi, sAsvAdana, ane samazmithyASTirUpa saMsArI jIvone ekavIsa ane sattaranA pataMgrahamAM pacIsa pravRtio saMkrame che. temAM mithyASTi ane sAsvAdana guNasthAnake ekavIsamAM ane samyammiglAdaSTi guNasthAnake sattaramAM pacIsa pravRtio saMkrame che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 upazamazreNimAM upazama samyagdaSTine anukrame hAsyaSaTka ane puruSavedano upazama thayA pachI cauda ane tera prakRtio chamAM saMkrame che. tathA puruSaveda pataGgahamAMthI ocho na thayo hoya tyAM sudhI sAtanA patagrahamAM vIsa prakRtio ane te dUra thayA pachI chanA patardrahamAM vIsa prakRtio saMkrame che. 21 252 bAvIse guNavIse pannarasekkArasesu chavvIsA / saMkamai sattavIsA micche taha avirayAINaM // 22 // dvAviMzatau ekonaviMzatau paJcadazasu ekAdazasu SaDviMzatiH / saMkrAti saptaviMzatiH mithyAtve tathA'viratAdInAm // 22 // artha--bAvIsa, ogaNIsa, paMdara ane agiyAranA pataMgrahamAM chavvIsa ane sattAvIsa prakRtio mithyAtvI ane avirati samyagdaSTi Adine saMkrame che. TIkAnu--mithyadRSTi tathA aviratAdi-avirati samyagdaSTi, dezavirati ane sarvavirati guNasthAnakavALAone anukrame bAvIsa, ogaNIsa, paMdara, ane agiyAramAM chavvIsa ane sattAvIsa prakRtio saMkrame che. temAM mithyArdaSTine bAvIsamAM, avirati samyagdaSTine ogaNIsamAM, dezaviratine paMdaramAM ane sarvavirata-pramatta apramattane agiyAramAM chavvIsa ane sattAvIsa prakRtio saMkrame che. temAM pahele guNaThANe samyaktvamohanIyanI udgalanA thAya bAda chavvIsa prakRtio bAvIsamAM saMkrame che. ane aviratAdine upazama samyaktva prApta thayA pachI AvalikAnI aMdara chavvIsa ane AvalikA pachI sattAvIsa prakRtio ogaNIsa Adi patadmahamAM saMkrame che. 22 bAvIse guNavIse pannarasekkArase ya satte ya / tevIsA sakamai micchAvirayAiyANa kamA // 23 // dvAviMzatAvekonaviMzatau paJcadazasu ca saptasu ca / trayoviMzatiH saMkrAmati mithyAdRSTyaviratAdInAM kramAt // 23 // artha--mithyAdRSTi ane aviratAdine anukrame bAvIsa, ogaNIsa, paMda2, agiyAra ane sAtanA patardvAhamAM trevIsa prakRtio saMkrame che. TIkAnu--mithyArdaSTi ane avirati Adi-avirati, dezavirata, saMyata, ane anivRtti bAdarasaMparAyavartI AtmAone anukrame bAvIsa, ogaNIsa, paMda2, agiyAra, ane sAtanA pataGgahamAM trevIsa prakRtio saMkrame che. temAM anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karI pahelA guNasthAnakane prApta thayelA mithyAdaSTine eka AvalikA paryaMta trevIsa prakRtio cAritramohanIyanI ekavIsa ane mithyAtva ema bAvIsanA patagrahamAM saMkrame che. tathA anaMtAnubaMdhinA visaMyojaka covIsanI sattAvALA kSApoyazamika samyagdaSTi avirati, dezavirata ane sarvavirata AtmAone anukrame ogaNIsa, Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 253 paMdara ane agiyAranA patadhrahamAM trevIsa prakRtio saMkrame che. ane navame guNaThANe aMtarakaraNanI zarUAta karatA pahelA sAtanA pataMgrUhamAM trevIsa prakRtio saMkrame che. 23 aTThArasacoddadasasattagesu bAvIsa khINamicchANaM / sattarasateranavasattagesu igavIsaM saMkamai // 24 // aSTAdazacaturdazasaptakeSu dvAviMzatiH kSINamithyAtvAnAm / saptadazatrayodazanavasaptakeSu ekonaviMzatiH saMkrAmati // 24 // artha-jeNe mithyAtvamohanIyano kSaya karyo che evA aviratAdine aDhAra, cauda ane dazanA pataahamAM ane upazamazreNimAM upazama samyaktIne sAtanA patadhrahamAM bAvIsa prakRtio saMkrame che. tethI te ja kSINa saptaka aviratAdine sattara, tera ane navanA pataghrahamAM ane upazamazreNimAM upazama samyaktIne sAtanA pataghrahamAM ogaNIsa saMkrame che. TIkAnu-sAyika samyakta upArjana karatA jeoe mithyAtvamohano kSaya karyo che evA avirati, dezavirata ane saMyata AtmAone aDhAra, cauda ane dezanA pataMgrahamAM bAvIsa prakRtio saMkrame che. temAM jeNe mithyAtva mohano kSaya karyo che tevA avirati samyagdaSTine aDhAramAM, dezaviratane caudamAM ane sarvaviratane dazamAM bAvIsa pravRtio saMkrame che. gAthAmAM grahaNa karela bahuvacana iSTa arthanI vyApti mATe hovAthI aupathamika samyagdaSTine upazama zreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI sAtanA pataghrahamAM bAvIsa prakRtio saMkrame che. te ja kSAyika samyavI aviratAdine sattara, tera ane navanA patadhrahamAM ekavIsa prakRtio saMkrame che. temAM cothe guNaThANe sattara pAMcame tera ane cha-sAtame navanA patadhrahamAM ekavIsa prakRtio saMkrame che. ane aupazamika samyagdaSTine upazamazreNimAM napuMsakavedano upazama thayA pachI ekavIsa prakRtio sAtanA patadhrahamAM saMkrame che. 24 ahIM pahelA kSapakazreNi ane upazamazreNinA pataghrahomAM saMkramasthAno kahyAM. have kevaLa kSapakazreNinA pataghrahomAM saMkramane pratipAdana karavA icchatA kahe che- dasagAicaukkaM ekkavIsa khavagassa saMkamahi paMce / dasa cattAri caukke tisu tinni du dosu ekvekkaM // 25 // dazakAdicatuSkamekaviMzatiH kSapakasya saMkrAmati paJcake / daza catasraH catuSke tisRSu tisraH dve dvayorekasyAmekA // 25 // artha-pakane daza Adi cAra ane ekavIsa prakRtio pAMcamAM, daza ane cAra cAramAM, traNamAM traNa, bemAM ane ekamAM eka prakRti saMkrame che. 1. e ja pramANe mizra mohanIyano kSaya thayA pachI bAvIsanI sattAvALA aviratAdi - kSAyopathamika samyakvIne paNa e ja traNa patagrahomAM ekavIsa prakRtiono saMkrama hoya che. paraMtu te kSAyika samyakta prApta karatAM ja hoya che. mATe tenI avivikSA karI hoya tema lAge che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 paMcasaMgraha-2 TIkAnu-kSapakazreNimAM vartamAna anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnakavartI AtmAne daza, agiyAra, bAra ane tera e cAra tathA ekavIsa ema pAMca saMkramasthAno pAMca prakRtiomAM saMkrame che. temAM ATha kaSAyano kSaya thayA pahelAM ekavIsa prakRtio puruSaveda ane saMjavalana catuSka ema baMdhAtI pAMca prakRtimAM saMkrame che. ATha kaSAyano kSaya thayA pachI tera prakRtio pAMcamAM saMkrame che. aMtarakaraNa karyA pachI lobhano saMkrama na thAya mATe bAra prakRtio pAMcamAM saMkrame che. napuMsakavedano kSaya thayA pachI agiyAra, ane strIvedano kSaya thayA pachI daza prakRtio pUrvokta pAMcanA pataOMhamAM saMkrame che. daza ane cAra prakRtio cAranA pataghrahamAM saMkrame che. temAM puruSavedanI prathama sthiti samayagUna be AvalikA zeSa rahe tyAre te pataghraha thato nathI eTale pUrvokta daza pravRtio saMjavalana catuSkamAM saMkrame che. ane hAsyaSakano kSaya thayA pachI cAra prakRtio pUrvokta cAramAM saMkrame che. pataMgrahamAMthI krodha dUra thayA pachI zeSa traNanA pataMgrahamAM traNa prakRtio saMkrame che. e pramANe pataMgrahamAMthI mAna gayA pachI mAyA ane lobha e be prakRti mAyA ane lobha e benA patagrahamAM saMkrame che. ane mAyA patagrahamAMthI dUra thayA pachI eka lobhamAM mAyA saMkrame che. 25 have kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM pataghrahomAM saMkramasthAnako kahevA icchatA kahe che- aTThArAicaukvaM paMce aTThAra bAra ekkArA / causu igArasanavaaDa tige duge aTThachappaMca // 26 // aSTAdazAdicatuSkaM paJcake aSTAdaza dvAdaza ekAdaza / catasRSu ekAdaza nava aSTau trike dvike aSTau SaD paJca // 26 // artha--aDhAra Adi cAra pAMcanA pataghrahamAM, aDhAra bAra ane agiyAra cAramAM, agiyAra, nava ane ATha traNamAM, ATha, cha ane pAMca benA patagrahamAM saMkrame che. TIkAnu-sAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM aDhAra, ogaNIsa, vIsa ane ekavIsa e cAra saMkramasthAno puruSaveda ane saMjavalana catuSka ema pAMcanA pataghrahamAM saMkrame che. temAM aMtarakaraNa karyA pahelAM ekavIsa prakRtio pAMcamAM saMkrame che. aMtarakaraNa karyA pachI lobha vinA vIsa prakRtio pAMcamAM saMkrame che. napuMsakavedano upazama thayA pachI ogaNIsa prakRtio ane strIvedano upazama thayA pachI aDhAra prakRtio pAMcamAM saMkrame che. aDhAra, bAra ane agiyAra pravRtio cAranA pataMgrahamAM saMkrame che. temAM pataMgrahamAMthI puruSaveda gayA pachI aDhAra prakRtio cAramAM saMkrame che. hAsyaSarkano upazama thayA pachI bAra prakRtio, ane puruSavedano upazama thayA pachI agiyAra prakRtio cAranA patathrahamAM saMkrame che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 255 agiyAra, nava ane ATha prakRtio traNanA pataMgrahamAM saMkrame che. temAM saMjavalana krodha patagraha hoya tyAM sudhI saMjavalana catuSkamAM agiyAra prakRtio saMkrame che, ane krodha pataMgrahamAMthI gayA pachI agiyAra prakRtio traNamAM saMkrame che. tathA apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa krodha zAMta thayA pachI nava prakRtio, ane saMjavalana krodha upazamyA pachI ATha prakRtio traNamAM saMkrame che. bemAM ATha che ane pAMca prakRtio saMkrame che. temAM saMjvalana mAna pataghrahamAMthI dUra thayA pachI ATha prakRtio bemAM saMkrame che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazamyA pachI cha prakRtio ane saMjavalana mAna upazamyA pachI pAMca prakRtio mAyA ane lobha e bemAM saMkrame che. 26 paNa donni tinni ekke uvasamaseDhIe~ khaiyadiTThissa / rUyarasa 3 to tosatta, vIsArU vAri rachA paJca dve tisraH ekasyAmupazamazreNyAM kSAyikadRSTeH / itarasya tu dve dvayoH saptasu viMzatyAdIni catvAri // 27 // artha-upazamazreNimAM kSAyika samyagdaSTine pAMca, be ane traNa prakRtio ekamAM saMkrame che. itara-upazama zreNimAM upazama samyagdaSTine bemAM ane sAtamAM vIsa Adi cAra saMkrame che. TIkAnu--mAyA pataahamAMthI dUra thayA pachI eka lobhamAM pAMca prakRtio saMkrame che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAyA upazamyA pachI traNa prakRtio eka lobhamAM, ane saMjavalana mAyA upazamyA pachI mAtra apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa e be lobha, saMjvalana lobha patadhraha hoya tyAM sudhI te ekamAM saMkrame che. A pramANe aDhAra Adi " saMkramasthAno pAMca Adi paDyUhamAM kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM samajavA. itara-upazamazreNimAM upazamasamyaktIne mithyAtva ane mizra mohanIya e be prakRti be prakRtimAM-samyakta ane mizramohanIyamAM saMkrame che. tathA sAtanA pataMgrahamAM vIsa, ekavIsa, bAvIsa ane trevIsa e cAra saMkramasthAno saMkrame che. temAM aMtarakaraNa karatA pahelAM anaMtAnubaMdhi ane samyakta mohanIya sivAya trevIsa prakRtio sAtamAM saMkrame che. aMtarakaraNa karyA pachI lobha sivAya bAvIsa, napuMsakaveda upazamyA pachI ekavIsa, ane strIveda upazamyA pachI vIsa prakRtio sAtamAM saMkrame che. 27 chasa vIsa codda terasa terekkArasa ya dasa ya paMcami / dasaDa satta caukke tigaMmi saga paMca cauro ya // 28 // SaTsu viMzatiH caturdaza trayodazaikAdaza ca daza ca paJcasu / dazASTau sapta catuSke trike sapta paJca catastrazca // 28 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 artha--chamAM vIsa, cauda ane te prakRtio saMkrame che. pAMcamAM tera, agiyAra, ane daza saMkrame che. cAramAM daza, ATha ane sAta saMkrame che. ane traNamAM sAta, pAMca ane cAra prakRtio saMkrame che. 256 TIkAnu--patagrahamAMthI puruSaveda dUra thayA pachI cha prakRtiomAM pUrvokta vIsa prakRtio saMkrame che. hAsyaSaTka upazamyA pachI tera prakRtio chanA pataGgahamAM saMkrame che. krodha patagrahamAMthI ocho thayA pachI pAMcamAM tera prakRtio saMkrame che. apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazamyA pachI agiyAra ane saMjavalana, krodha upazamyA pachI daza prakRtio pAMcamAM saMkrame che. mAna patadvrahamAMthI ocho thayA pachI cAranA patagrahamAM daza prakRtio saMkrame che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAna upazamyA pachI ATha, ane saMjvalana mAna upazamyA pachI sAta prakRtio cAranA patadrahamAM saMkrame che. saMjvalana mAyA pataGgahamAMthI ochI thayA pachI traNamAM sAta prakRtio saMkrame che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAyA upazamyA pachI pAMca ane saMjvalana mAyA upazamyA pachI cAra prakRtio traNamAM saMkrame che. jyAM sudhI saMjvalana lobha pataGgaha hoya tyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa lobha temAM saMkrame. saMjvalana lobha pataGgahamAMthI dUra thayA pachI mithyAtva ane mizramohanIya e be prakRtio samyaktva tathA mizramohanIya e bemAM saMkrame che. 28 ahIM mithyAdRSTi, sAsvAdana ane mizraguNasthAnakanA patadraho sugama hovAthI tene nahi kahetAM bAkInA patargaMhone kahevA icchatA kahe che-- guNavIsapannarekkArasAi ti ti sammadesavirayANaM / satta paNAi cha paMca u paDiggahagA ubhayaseDhIsu. // 29 // ekonaviMzatipaJcadazaikAdazAdayastrayastrayaH samyaktvadezaviratAnAm / saptapaJcAdayaH SaDpaJca tu patadgrahakA ubhaya zreNyoH // 29 // artha--ogaNIsa, paMdara ane agiyAra Adi traNa traNa patagraho avirati samyagdaSTi, dezavirati ane sarvavirati guNasthAnake hoya che. tathA anukrame sAta Adi cha ane pAMca Adi pAMca patagraho ubhayazreNimAM hoya che. TIkAnu--avirati samyagdaSTine ogaNIsa, aDhAra ane sattara e traNa pataSraho, devatine paMdara, cauda ane te2 e traNa patagraho ane sarvavirata pramatta-apramattane agiyAra, daza ane nava e traNa pataSraho hoya che. temAM avirati samyagdaSTine baMdhAtI sattara prakRtio tathA samyaktvamohanIya ane mizramohanIya ema ogaNIsa prakRtio patadruhamAM hoya che. tene ja kSAyika samyaktva upArjana karatA mithyAtvano kSaya thayA pachI aDhAra, ane mizramohanIyano kSaya thayA bAda sattara prakRtio patagrahamAM hoya che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 257 dezaviratine apratyAkhyAnAvaraNa catuSkano baMdha nahi thato hovAthI uparokta ogaNIsamAMthI tene dUra karatAM zeSa paMdara prakRtio zarUAtamAM patadhrahapaNe hoya che. temAMthI uparokta krame mithyAtva ane mizramohanIyano kSaya thAya eTale cauda ane tera pravRtio pataghrahamAM hoya che. sarvaviratane pratyAkhyAnAvaraNa catuSka nahi baMdhAtuM hovAthI tenA sivAya zeSa agiyAra prakRtio zarUAtamAM patadUgrahamAM hoya che. temAMthI kSAyika samyakta upArjana karatAM anukrame mithyAtva ane mizramohanIyano kSaya thayA pachI daza ane nava prakRtio pataMgrahamAM hoya che. sAta, cha, pAMca, cAra, traNa ane be e cha pataghraho aupathamika samyaktIne upazamazreNimAM hoya che. pAMca, cAra, traNa, be ane eka e pAMca pataghraho kSAyika samyavIne upazamazreNimAM ane kSapakazreNimAM hoya che. jo ke ahIM gAthAmAM sAta Adi che ane pAMca Adi pAMca patagraho ubhayazreNimAM hoya che ema sAmAnyathI kahyuM che chatAM zreNigata pUrve kahelA saMkrama ane patagrahasthAnono vicAra karatAM temaja mULa TIkAmAM kahela tAtparyano vicAra karatAM sAta Adi cha patagrahasthAno upazamasamyakvIne upazamazreNimAM ane pAMca Adi pAMca kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM temaja kSapakazreNimAM hoya che mATe ame e pramANe vyAkhyAna karyuM che. mAtra sAta Adika upazamazreNimAM ane pAMca Adi pAMca kSapakazreNimAM hoya evo krama levAno nathI. A pramANe vistArapUrvaka mohanIya karma saMbaMdhe kahyuM. paMca2-33 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 patadmaha|saMkrama 22 21 19 18 17 15 14 kono 27 |mithyAtvamohanIya vinA 26 mithyA. mizra. vinA 23 mithyA. anaMtA. 4 vinA 25 |dRSTi 3 vinA 25 |dRSTi vinA 27 26 23 22 27 chu 25 | dRSTi-3 vinA 21 |darzana saptaka vinA 21 darzana saptaka vinA 26 patandhrahamAM saMkramasthAno mohanIya karma | sattA kALa 28 |5lyo. asaM. bhAga 27 |5lyo. asaM. bhAga 28 | AvalikA 26 23 22 sabhya. mohanIya vinA sabhya. mizra vinA sabhya. anaMtA. 4 vinA sabhya. mithyA. vinA sabhya. vinA sabhya. mizra vinA sabhya. anaMtA 4 vinA anAdi anaMta anAdi sAMta sAdi sAMta cha AvalikA 28 28 sAdhika 33 sAgaropama 28 |AvalikA 24 28 |sAdhika 33 sAgaropama 23 | aMtarmuhUrta (guNasthAna 1-8) 27 28 | aMtarmuhUrta 22 aMtarmuhUrta 21 |sAdhika 33 sAgaropama 28 |dezona pUrvakroDa 28 |AvalikA 24 28 |dezona pUrvakroDa sabhya. mithyA. anaMtA.4 23 aMtarmuhUrta vinA aMtarmuhUrta paMcasaMgraha-2 guNasthAna 19 19 1luM 19 ra 4thuM kSayopazama samyaktvI 4thuM u5. samyaktvanI prAptinI prathama AvalikA 4thuM kSayo. sabhya. anaMtA.nI visaMyojanA karI hoya te 4thuM kSAyika pAmato kSayo. samya. 3juM mizra dRSTi 4thuM vedaka samya. 4thuM kSAyika samya. pamuM kSayo. samya. 5muM upa. sabhya. prAptinI prathama AvalikA pamuM anaMtAnI visaMyojanA karI hoya te kSayo. samya. pamuM kSAyika pAmato kSayo. samya. upazama zreNino prAraMbha karatAM anaMtAnubaMdhanI jemaNe upazamanA karI hoya evA jIvane AzrayIne 28nI sattA aMtarmuhUrta kALa ghaTe. (anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karIne ja upazama zreNino AraMbha kare evuM mAnanAra AcAryanA mate 28nI sattA ja na ghaTe.) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 259 guNasthAna pagraha saMkrama kono , 21 |darzanasaptaka vinA sattA kALa | 22 | aMtarmuhUrta 21 dezonapUrvakroDa 28 dezonapUrvakoDa | 28 |AvalikA ||27 simya. vinA 26 sabhya. mizra vinA 23 samya. anaMtA-4 vinA | 24-dezonapUrvakroDa paNuM vedaka samya. pam sAyika samya 6ThuM 7muM kSayo. samya. 6ThuM 7muM upa samya. nI prAptinI prathamAvalikA kaThuM 7muM 8muM anaMtA nI saMyojanA karI hoya te kaThuM 7muM kSAyika pAmato kSayo. samya. 6ThuM 7muM vedaka samyaktI. 6ThuM 7muM 8muM kSAyika pAmato kSayo. samya. 22 samya. anaMtA-4 mithyA | 23 | aMtarmuhurta vinA 21 | darzana saptaka vinA | 22 | aMtarmuhUrta 21 dizAnapUrvakroDa Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 pataMgraha hAsya, rati, bhaya, jugupsA, samya. mizra pu. veda, saMja. catuSka 11 saM. 4. pu. veda, sabhya, mizra mohanIya 7 pu. veda vinA 6 saM. krodha vinA 5 saM. mAna vinA 4 saM. mAyA vinA 3 saM lobha vinA sabhya. mizra 2 upazama samyaktvIne upazama zreNimAM mohanIya karmanA patagrahamAM saMkramasthAno saM. prakRti saMkrama sattA 23 23 | mithyAtva, mizra mohanIya 24-28 aMtarmuhUrta-9muM 22 21 20 20 14 13 10 10 kALa-guNasthAna anaM. vinA bAra kaSAya, 24-28 | aMtarmuhUrta-8muM nava nokaSAya, mithyAtva, mizra mohanIya 8 13 | puM. veda upazame chate 11 apra. pratyA. krodha upazame chate saM. krodha upazame chate 7 saMjvalana lobha vinA uparokta napu. veda upazame chate strI veda upazame chate strI veda upazame chate hAsya SaTka upazame chate puM. veda upazame chate saM. krodha upazame chate apra.pra.mAna upazame chate saM. mAna upazame chate saM. mAna upazame chate 7 5 apra. pra. mAyA upazame chate 4 saM. mAyA upazame chate 2 apra. pra. lobha upazame paMcasaMgraha-2 24-28 | aMtarmuhUrta aMta2ka2Na kare chate 24-28 | aMtarmuhUrta aMtakaraNa kare chate 24-28 aMtarmuhUrta aMta2ka2Na kare chata 24-28 | samayanyUna be AvalikA | 24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 aMtarmuhUrta be AvalikA 24-28 | samayansUna be AvalikA 24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 aMtarmuhUrta be AvalikA 24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 | samayanyUna aMtarmuhUrta AvalikA |24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 | samayanyUna be AvalikA 24-28 aMtarmuhUrta be AvalikA 24-28 aMtarmuhUrta be 9thI 15 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 261 kSAyika samyavIne upazama zreNimAM mohanIya karmanAM pataghrahasthAnomAM saMkramasthAno saMkrama | saM. prakRti sattA kALa patagraha hAsya, rati, bhaya, | 21 | 12 kaSAya, 9no kaSAya | 21 | aMtarmuhUrta jugu. pu. veda. saMjava. catuSka . 21 pu. veda. saMjava. 4 | 12 kaSAya, 9no kaSAya | 21 | aMtarmuhUrta saMva. lobha vinA | 21 aMtarmuhUrta (aMtarakaraNa kare tyAre) napuM. veda upazame tyAre 21 aMtarmuhUrta strI veda upazame chate aMtarmuhUrta saMjvalana catuSka 18. 12 strI veda upazame chate hAsyaSaka upazame chate pu. veda upazame chate 21 | samayagUna be AvalikA 9muM 21 samayagUna be AvalikA muM | 21 | aMtarmuhUrta pu. veda upazame chate | 21 | samanyUna be AvalikA, muM saMjava mAna, mAyA, | 11 lobha. ama. pratyA. krodha upazame, 21 | samayagUna be AvalikA muM chate saMjava. krodha upazame chate | 21 | aMtarmuhUrta saMjava mAyA, lobha in saMjva. krodha upazame chate | 21 | samayagUna be AvalikA 9muM apra. pra. mAna upazame chate samayapUna be AvalikA muM saM. mAna upazame chate aMtarmuhUrta be AvalikA 9muM 1 - We a samayagUna be AvalikA 9muM saM. mAna upazame chate apra. pra. mAyA upazame chate saMjva. mAyA upazame chate | 21 | samayagUna be AvalikA 9muM Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 paMcasaMgraha-2 kSapaka zreNi AzrayI pataghraha sthAnomAM saMkramasthAno saM. prakRti pataMgraha saMkrama sattA, kALa , kALa hAsya, rati, bhaya, | 21 | 12 kaSAya, 9no kaSAya | 21 | aMtarmuhUrta jugu saMva. 4 pu. veda 5. hAsya, rati, bhaya, 21 | 12 kaSAya, 9no kaSAya | 21 | aMtarmuhUrta jugupsA vinA 13 | apratyA. pratyA. 8nA kSaye 13 | aMtarmuhUrta A 11 saMva. lobha vinA 13 | aMtarmuhUrta aMtarakaraNa napuM. vedanA kSaye. kare chate aMtarakaraNa strI vedanA kSaye. 11 - aMtarmuhUrta aMtarakaraNa 4 pu. veda vinA. 10 strI vedanA kSaye. hAsya 6 kSaye. | samayona be AvalikA samayona be AvalikA 4 3 saMjava. krodha vinA | 3 2 saMjava. mAna vinA pu. vedanA kSaye. saMjava. krodhanA kSaye. saMva. mAnanA kSaye. aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta 1 saMjva. mAyA vinA 1 | Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 263 28 17 28 28 1luM mohanIya karma saMkramasthAnamAM patagrahasthAno (guNasthAna 1thI 11) saMkramapitagraha sattA kALa | guNasthAna svAmI 27 | palyo. asaM. bhAga | 1luM upazama mithyAtvI sAdhika 33 sAgaropama kSayopazama samyaktI dezona pUrvakroDa varSa upazama mithyAtvI dezona pUrvakroDa varSa | 7muM upazama mithyAtvI 27 palyo. asaM. bhAga mithyAtvI. AvalikA 4thuM upa. samyaktI prathamAvalikA. AvalikA pam | upa. samyaktI prathamAvalikA. AvalikA | 6ThTha-7muM upa. samyaQI prathamAvalikA. anAdi anaMta 1luM mithyAtvI anAdi sAMta sAdi sAMta cha AvalikA | sAsvAdana samyakvI 17 27-28 aMtarmuhUrta 3juM mizra dRSTi 22 28 AvalikA anaMtA. 4nI visaMyojanA karIne Avelo mithyAtvI. 19|24-28| sAdhika 33 sAgaropama 4thuM | anaMtA. 4nI visaMyojanA karanAra kSayo. samyasvI 15*24-28 dezonapUrvakroDa | pamuM anaMtA. 4nI visaMyojanA karIne Avelo mithyAtvI. 11*24-28, dezonapUrvakroDa 6-7-8muM anaMtA. 4nI visaMyojanA karIne Avelo mithyAtvI. aMtarmuhUrta sAgaropama upa. zreNi. upa.sama. aMtara karaNa na kare tyAM sudhI. aMtarmuhUrta 4thuM | kSAyika pAmato kSayo. samya. aMtarmuhUrta paNuM kSAyika pAmato kSayo. samya. aMtarmuhUrta | 6ThTha-7muM | zAyika pAmato kSayo. samya. aMtarmuhUrta | u5. zreNi, upa.samya. aMtarakaraNa vartI napuM. veda na upazame tyAM sudhI. aMtarmuhUrta vedaka samya. | sAdhika 33 sAgaropama 4thuM kSAyika samya. aMtarmuhUrta paNuM vedaka sabhya. dezonapUrvakroDa paNuM kSAyika samya. aMtarmuhUrta 6ThTha-7muM | vedaka samya. dezonapUrvakroDa | dauM-7muM kSAyika samya. aMtarmuhUrta kSAyika samya. aMtarmuhUrta upa. zreNi, upa. samya. napu. veda upazAMta thaye upa. zreNi kSAyika samya. aMta. na kare tyAM sudhI aMtarmuhUrta 9muM | kSapaka zreNi kaSAyASTaka kSaya na thAya tyAM sudhI * anaMtAnubaMdhInI upazamanA karIne paNa upazama zreNino prAraMbha karI zakAya ane zreNi saMbaMdhI , anaMtAnubaMdhInI upazamanA 4, 5, 6, 7mA guNasthAnake kare evuM mAnanArA AcAryanA mate 28nI sattA aMtarmuhUrta ghaTe. 7/ 24-28 23 23 24-28 ma 7 24-28 5 21 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 paMcasaMgraha-2 kALa. 21 S saMkramapitagraha) | sattA guNa. svAmI 24-28 aMtarmuhUrta 9muM upa zreNi upasimya. strI veda upazAMta thaye 6| 24-28 | samayona be AvalikA meM upa zreNi upasimya. strI veda upazAMta thaye - 21 aMtarmuhUrta upa.sAyika upa.sa. aMtarakaraNavatI 5) 21 aMtarmuhUrta upAzreNi kSAyika samya. napu. veda, upazAMta thaye. 5 21 aMtarmuhUrta 9muM upa.sAyika samya. strIveda upazAMta thaye 21 samayona be AvalikA 9muM upa.sAyika samya. strIveda upazAMta thayA 24-28 samayona be AvalikA | 9muM |upa.kSAyika upasimya. hAsya6 upazAMta thaye 24-28 aMtarmuhUrta |upa.sAyika upa.pu.veda hAsya6 upazAMta thaye 24-28 samayona be AvaliAka 9muM upa.kSAyika upa.pu.veda hAsya6 upazAMta thaye 13 aMtarmuhUrta 9muM kSipaka zreNi kaSAyASTakanA kSaye 13 aMtarmuhUrta 9muM kSipaka zreNi aMtarakaraNa kare chate.' samayona be AvalikA upa. zreNi samya. hAsya upazAMta thayela 28-24 samayona be AvalikA 9muM upa.zreNi upasimya.apratyA. pratyA. krodha thaye 12 " aMtarmuhUrta kSapaka zreNi napu. vedanA kSaye , ' 21 aMtarmuhUrta 9muM upAzreNi kSAyika sampa. pu.veda upazAMta thaye samayona be AvalikA upAzreNi kSAyika sampa. pu.veda upazAMta thaye 28-24 aMtarmuhUrta |upAzreNi upa. samya. saM. krodha upazAMta thaye 11 aMtarmuhUrta kSapaka zreNi strIveda thaye samayona be AvalikA | kSapaka zreNi strIveda thaye samayona be AvalikA 9muM upa. zreNi, kSAyika samya. apratyakrodha upa pratyA. zAMta thaye 28-24 ] samayona be AvalikA | upa. zreNi, upa. sa. apratya. mAna upa : pratyA. zAMta thaye aMtarmuhUrta 9muM upAzreNi, kSAyika samya.saM krodha upazAta thaye 21 | samayona be AvalikA upAzreNi, kSAyika samya.saM krodha upazAta thaye 24-28 aMtarmuhUrta upAzreNi, upa samya.saM.mAna 24-28 | samayona be AvalikA upAzreNi, upa samya.saM.mAna - 21 samayona be AvalikA 9muM |upAzreNi, kSAyika samya. apratyA. pratyA. mAna upazAMta thaye 24-28 samayona be Avalika upa. zreNi. upa. samya. apratyA. pratyA. mAyA zAMta thaye 24-28 aMtarmuhUrta 9muM upa. zreNi kSAyika samya. saM. mAna upazAMta 21 jI $ $ ? $ $ hameM 3i5. trA 21 O P = ja * Is che je thaye 21 | samayona be AvalikA | 9muM upAzreNi kSAyika samya. saM. mAna upazAMta m thaye 24-28 w bh lh m samayona be AvalikA 9muM kSipaka zreNi hAsya 6 nA thaye aMtarmuhUrta upa. zreNi upa samya. saM. mAyA upazAMta thaye aMtarmuhUrta kSapaka zreNi puruSa vedanA kSaye samayona be AvalikA | 9muM |upa. zreNi kSAyika sa. apratyA. pratyA | mAyA upazAMta thaye aMtarmuhUrta | 9muM kSipaka zreNi saMjavalana krodhanA thaye. aMtarmuhUrta 9, 10|upa. zreNi sa. upa. apratyA. pratyA. lobha | 11 |upazAMta thaye aMtarmuhUrta | 9muM upa. zreNi kSAyika sa. sa.mAyA upazAMta thaye aMtarmuhUrta 9muM kSipakazreNi saMjavalana mAna thaye m m 28-24 f my Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 265 have nAmakarma mATe kahevAya che - nAmakarmanAM bAra sattAsthAnako che. te A pramANe-ekaso traNa, ekaso be, chanuM, paMcANuM, 103-102-96-95. A cAra sattAsthAnakonI "prathama" evI saMjJA che. prathama sattAsthAnaka catuSka ema jyAM kahe tyAM A cAra sattAsthAnako levAM. temAM saghaLI nAmakarmanI prakRtiono je samUha te 103, tIrthakara nAmakarmanI sattA rahita 102, pUrvokta ekaso traNanI sattA jyAre AhAraka saptakanI sattA rahita hoya tyAre 96, pUrvokta ekaso benI sattA AhAraka saptaka rahita hoya tyAre paMcANuM. " uparokta prathama sattA catuSkamAMthI kSapakazreNimAM navame guNaThANe tera prakRtino kSaya thAya tyAre anukrame nevuM, nevyAsI, brAzI ane vyApI 90, 89, 83 ane 82 ema cAra sattAsthAnako thAya che. enI "bIjuM sattAcatuSka' evI saMjJA che. paMcANuMmAMthI devadrika uvela tyAre trANuM, tenI aMdarathI vaikriya saptaka ane narakadvika uvele tyAre corAzI ane manuSyaddhika uvela tyAre vyAzI ema traNa sattAsthAnanI "adbhava' evI saMjJA che. vyAzInuM sattAsthAnaka jo ke bIjA sattA catuSkamAM Ave che. temaja corAzInI sattAvALA manuSyaddhika uvele tyAre paNa thAya che. paraMtu saMkhyA tulya hovAthI tene eka ja gayuM che. eka sattAsthAnaka be rIte thAya che eTale sattAsthAnakanI saMkhyAno bheda thato nathI. A pramANe daza sattAsthAno thayAM. temAM bIjA sattAcatuSkamAMnA nevuM ane tyAzIrUpa be sattAsthAno saMkramamAM ghaTatAM nathI. kAraNa have pachI saMkramasthAnono vicAra karaze tyAM samajAze. bAkInAM sattAsthAno saMkramamAM hoya che, eTale hamaNAM kahela daza sattAsthAnomAMthI ATha saMkramasthAnako saMbhave che. nava ane ATha prakRtinA samUharUpa be sattAsthAno che paraMtu te ayogI avasthAnA caramasamaye hovAthI saMkramanA viSayabhUta nathI. kemake jyAre pataMgraha hoya tyAre saMkrama thAya che, baMdhAtI prakRti patagraha hoya - che, caudame guNasthAnake koIpaNa prakRti baMdhAtI nahi hovAthI pataghraha nathI mATe tyAM koI prakRtino saMkrama paNa thato nathI. A pramANe bAra sattAsthAnomAMthI ATha saMkramasthAno hoya che ane bIjA cAra saMkramasthAno sattAsthAnanI bahAranAM che. te A pramANe-ekaso eka, corANu, IkyAzI ane ekyAzI. 101, 94, 88, 81. A pramANe hovAthI sattAsthAno jema bAra che tema saMkramasthAno paNa bAra ja hoya che. anyatra kahyuM che ke-1103, 102, 96, 95, 93, 90, 89, 84, 83, 82, 9 ane 8 eTalA nAmakarmanAM sattAsthAno hoya che. tathA 103, 102, 101, 96, 95, 94, 93, 89, 88, 84, 82, 81 e bAra nAmakarmanAM saMkramasthAnako che." baMdhasthAnako ATha che. te A-23, 25, 26, 28, 29, 30, 31 ane 1. patagrahasthAno paNa te ja che. kahyuM che ke -"23, 25, 26, 28, 29, 30, 31 ane - e ATha nAmakarmanAM baMdhasthAnako che. 23, 25, 26, 28, 29, 30, 31 ane 1 e ATha . paMca02-34 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 paMcasaMgraha-2 nAmakarmanAM pataghrahasthAno che." 29. have kaI prakRtio konI aMdara saMkrame che tenuM nirUpaNa kare che- paDhamacauknaM titthagaravajjitaM adhuvasaMtatiyajuttaM / tigapaNachavvIsesuM saMkamai paDiggahesu tisu // 30 // prathamacatuSkaM tIrthakaravarjitamadhuvasattAtrikayuktam / trikapaJcaSaDviMzatiSu saMkrAmati pratigraheSu triSu // 30 // artha tIrthakara nAmakarmanI sattAvALAM sattAsthAnako varjIne zeSa prathama sattAsthAna catuSka ane adhruva sattAtrika ema pAMca sattAsthAno trevIsa, pacIsa ane chavvIsarUpa traNa patadhrahomAM saMkrame che. TIkAnu-prathama sattAsthAna catuSka 103, 102, 96 ane 95 mAMthI tIrthakara. nAmakarmanI jenI aMdara sattA che evA 103 ane 96 e be sattAsthAnako varjIe ane temAM ava sattAvALAM 93, 84 ane 82 e traNa sattAsthAnako umerIe eTale 102, 95, 93, 84 ane 82 e pAMca sthAno baMdhAtI trevIsa, pacIsa, ane chavvIsa prakRtirUpa traNa patadhrahamAM saMkrame che. tAtparya e ke, trevIsa Adi traNa pataghrahamAM ekaso be, paMcANuM, trANuM, corAzI ane vyAzI e pAMca pAMca saMkramasthAnako saMkrame che. te A pramANa che varNAdicatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, taijasa, kArmaNa, audArika zarIra, huMDaka saMsthAna, ekendriyajAti, tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, bAdara-sUkSma bemAMthI eka, sthAvara, aparyApta, pratyeka-sAdhAraNamAMthI eka, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya ane apayazakIrtirUpa aparyApta ekendriya yogya trevIsa prakRtino badha karatA, ane ekaso be Adi uparokta pAMca prakRtisthAnonI sattAvALA ekendriya, beindriya, teindriya, caurindriya ane paMcendriya tiryaMco anukrame te trevIsa prakRtimAM 102, 5, 7, 84 ane 82 e pAMca saMkramasthAno saMkramAve che. taijasa, kArmaNa, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, varNAdi catuSka, ekendriyajAti, huDakasaMsthAna, audArikazarIra, tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, sthAvara, bAdara-sUkSmamAMthI eka, paryAptanAma, pratyeka-sAdhAraNamAMthI eka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha-azubhamAMthI eka, durbhaga, anAdeya, yaza-apayazamAMthI eka, parAghAta ane ucchavAsarUpa ekendriyayogya pacIsa prakRtino baMdha karatA ane ekaso be prakRti Adi pAMcamAMthI koIpaNa prakRtisthAnanI sattAvALA ekendriya, beIndriya, indriya ane caurindriya Adi AtmAo te pacIsamAM ekaso 1. ahIM manuSya nahi grahaNa karavAnuM kAraNa tene badhAM sattAsthAnako nathI hotAM te che. manuSyone manuSyaddhika vyAzInuM sattAsthAna hotuM nathI, te sivAyanAM cAra sattAsthAnako hoya che. te cAra sattAsthAno trevIsa, pacIsa, ane chavvIsa e traNa pataghrahamAM saMkramI zake che. manuSyo paNa trevIsAdi traNe baMdhasthAno bAMdhI zake che. eTale te jayAre baMdhAya tyAre uparokta ekaso be Adi prakRtisthAnomAMnuM je sattAmAM hoya te saMkramI zake che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 267 be, paMcANuM, trANuM, corAzI ane vyAzI e pAMca saMkramasthAno saMkramAve che." athavA taijasa, kArmaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, beIndrayAdi koIpaNa jAti, huDakasaMsthAna, sevAd saMghayaNa, audArika zarIra, audArika aMgopAMga, | tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, trasa, bAdara, aparyApta, pratyeka, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya ane apayazakIrtirUpa aparyApta vikasendriya, tiryaicendriya ane manuSya yogya pacIsa prakRtiono baMdha karatA, ane ekaso be Adi uparokta pAMca prakRtisthAnonI sattAvALA ekendriya, vikalendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyo te pacIsamAM ekaso be Adi pAMca saMkramasthAnako saMkramAve che. taijasa, kAmaNa, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, varNAdi catuSka, ekendriyajAti huDakasaMsthAna, audArikazarIra, tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, sthAvara, paryApta, bAdara, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha-azubhamAMthI eka, durbhaga, anAdeya, yaza-apayazakIrtimAMthI eka, parAghAta, ucchavAsa ane Atapa-udyotamAMthI eka ema ekendriya yogya chavvIsa prakRtiono baMdha karatA, ane ekaso be ane paMcANuMnI sattAvALA, nArakI varjita ekendriyAdi saghaLA jIvo te chavvIsanA prakRtisthAnamAM ekaso be ane paMcANuM saMkramAve che. tathA chavvIsa prakRtio bAMdhatA, trANuM ane corAzInI sattAvALA. devatA ane nArakI varjita bAkInA ekendriyAdi AtmAo chavvIsamAM trANuM ane corAzI prakRtio saMkramAve che. tathA vyAzInI sattAvALA ane chavvIsa prakRtio bAMdhatA deva nAraka ane manuSya varjita te ja ekendriyAdi AtmAo chavvIsamAM vyAzI prakRtio saMkramAve che. A pramANe trevIsa, pacIsa ane chavvIsanA pataMgrahomAM kayAM saMkramasthAno saMkrame che te kahyuM. 30. have bAkInA patadhrahomAM saMkramasthAnono vicAra karatAM kahe che - paDhamaM saMtavaDa rUti madhuvatiyagurtha tuM ! gaNatIsatIsaesa jasahINA do caukka jase // 31 // prathamaM sattAcatuSkaM ekatriMzati adhuvatrikayuktaM tattu / ekonatriMzatriMzatoH yazohIne dve catuSke yazasi // 31 // artha-ekatrIsamAM prathama sattA catuSka saMkrame che. adhuva sattAtrika sAthe prathama sattA catuSka ogaNatrIsa ane trIsamAM saMkrame che. yazakIrti hIna be catuSka yazakIrtimAM saMkrame che. TIkAnu-devagati, paMcendriyajAti, vaikriyazarIra, vaikriyaaMgopAMga, samacaturagnasaMsthAna devAnupUrvI parAghAta, ucchavAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, taijasa, kArmaNa, varNAdicatuSka, agurulaghu, upaghAta, 1. ahIM eTaluM vizeSa che ke, devone ekaso be ane paMcANu tathA manuSyone vyAzI vinAnAM saMkramasthAno hoya che. 2. paraMtu manuSya prAyogya pacIsa prakRtio bAMdhatAM vyAzI vinAnAM zeSa cAra saMkramasthAno hoya che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 paMcasaMgraha-2 nirmANa, tIrthaMkara ane AhArakaddhika rUpa ekatrIsa prakRtiono baMdha karato apramatta ane apUrvakaraNa guNasthAnake vartamAna saMyama AtmA te ekatrIsamAM, prathamasattAcatuSka--ekaso traNa, ekaso be, chattuM ane paMcANuM e cAra saMkramasthAno saMkramAve che. temAM tIrthaMkaranAmakarma ane AhArakadvikanI baMdhAvalikA vItyA bAda ekaso traNa saMkramAve che. jene tIrthaMkaranAmakarmanI baMdhAvalikA na vItI hoya paraMtu AhArakasaptakanI baMdhAvalikA vItI hoya te ekaso be ekatrIsamAM saMkramAve che. tIrthaMkaranAmakarmanI baMdhAvalikA vItI hoya paraMtu AhAraka saptakanI na vItI hoya te chanuM saMkramAve che. ane tIrthaMkaranAma ane AhArakasaptaka e baMnenI baMdhAvalikA jeone na vItI hoya teo paMcANuM prakRtio, baMdhAtI ekatrIsamAM saMkramAve che. avasattAtrika sAthe prathama sattA catuSka ogaNatrIsa ane trIsamAM saMkramAve che. tAtparya e ke ogaNatrIsa ane trIsanA patadruhamAM ekaso traNa, ekaso be, chattuM, paMcANuM, trANuM, corAzI ane byAzI e sAta sAta saMkramasthAnako saMkramAve che. temAM taijasa, kArpaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, paMcendriyajAti. audArikaddhika, samacaturasrasaMsthAna, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, manuSyadvika, trasa, bAda2, paryApta, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha azubhamAMthI eka, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrtiapayazakIrtimAMthI eka, parAghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati ane tIrthaMkaranAmarUpa manuSyagatiyogya trIsa karmaprakRtiono baMdha karatAM, ekaso traNanI sattAvALA samyagdaSTi devane baMdhAtI te trIsamAM ekaso traNa prakRtio saMkrame che. devadvika, paMcendriyajAti, vaikriyazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyaaMgopAMga, parAghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrtti, taijasa, kArmaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, ane AhArakaddhikarUpa devagati yogya trIsa karmaprakRtiono baMdha karatA, ekaso be prakRtionI sattAvALA apramattasaMyata athavA apUrvakaraNa guNasthAkavartI AtmAne baMdhAtI te trIsamAM ekaso be prakRtio saMkrame che. athavA taijasa, kArmaNa, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, varNAdi catuSka, tiryaMcaddhika, beindriyAdi jAtimAMthI koI paNa jAti, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha azubhamAMthI eka, durlaga, duHsvara, anAdeya, yazaHkIrti-apayazaHkIrtimAMthI eka, audArikaddhika, koIpaNa eka saMsthAna, koI paNa eka saMghayaNa, aprazastavihAyogati, parAghAta, 1. tIrthaMkaranAmakarmano nikAcita baMdha thayA pachI pratisamaya cothAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhImAM tIrthaMkaranAmakarma avazya baMdhAyA kare che. e pramANe AhArakagnika baMdhAyA pachI sAtamAMthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhImAM AhArakadvika paNa pratisamaya baMdhAyA kare che. 2. ahIM beindriyAdikamAM batAvela Adi zabdathI saMzI paMcendriya tiryaMca sivAyanA tiryaMca jIvaprAyogya ja 30 prakRti batAvela hoya to saMghayaNa ane saMsthAna chamAMthI game te na letAM chevaDhuM saMghayaNa ane kuMDakasaMsthAna levuM joIe ane jo saMjJI paMcendriya tiryaMca prAyogya prakRtio paNa batAvela hoya to cha saMghayaNa ane cha saMsthAnanI jema tyAM ghaTatI pratipakSa badhI ja prakRtionuM grahaNa hovuM joIe mATe te vicAraNIya che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 269 ucchavAsa ane udyotarUpa beInDiyAdi tiryaMcone yogya trIsa prakRtiono baMdha karatA, ekaso be prakRtionI sattAvALA ekendriyAdi jIvone baMdhAtI te trIsamAM ekaso be karmaprakRtio saMkrame che. pUrve kahelI tIrthaMkara nAmakarma sahita manuSyagati prAyogya trIsa karmaprakRtiono baMdha karatA channI sattAvALA samyagdaSTi deva nArakone baMdhAtI te trIsamAM chanuM karmaprakRtio saMkrame che. AhArakaddhika sAthe devagatiyogya trIsa pravRtio bAMdhatAM, ekasobenI sattAvALA AhAraka saptakanI baMdhAvalikA jeone vItI nathI tevA apramatta ane apUrvakaraNa guNasthAnakavartI AtmAo baMdhAtI te trIsamAM paMcANuM prakRtio saMkramAve che. athavA paMcANuMnI sattAvALA udyotanAma sAthe tiryaMcagati yogya trIsa karmaprakRtio bAMdhatA ekendriyAdi AtmAone baMdhAtI te trIsamAM paMcANuM karmaprakRtio saMkrame che. trANuM, corAzI athavA vyAzI karmaprakRtionI sattAvALA ekendriyAdi jIvone pUrve kahelI tiryaMcagati yogya udyotanAma sAthe trIsa prakRtio bAMdhatAM baMdhAtI trIsamAM anukrame trANuM, corAzI ane vyAzI karmaprakRtio saMkrame che. tIrthakara nAmakarma sAthe devaddhika, paMcendriyajAti, vaikriyaddhika, parAghAta, ucchavAsa, prazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha-azubhamAMthI eka, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti-apayazakIrtimAMthI eka, samacaturagnasaMsthAna, taijasa, kArmaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta ane nirmANarUpa ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatA, ekaso traNanI sattAvALA aviratisamyagdaSTi, dezavirati ane pramattasaMyata AtmAone ogaNatrIsanA patadhrahamAM ekaso traNa prakRtio saMkrame che. ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatAM, te ja aviratAdi traNa guNasthAnakavartI AtmAo tIrthakara nAmakarmanI baMdhAvalikA vItyA pahelAM ekaso be prakRtio te ja ogaNatrIsamAM saMkramAve che. athavA pUrve kahelI beindriyAdi yogya udyota rahita ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatAM, ekaso be prakRtionI sattAvALA ekendriyAdi jIvo ogaNatrIsamAM ekaso be prakRtio saMkramAve che. tIrthakara nAmakarma sAthe devagati yogya ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatAM chanuM prakRtionI sattAvALA aviratisamyagdaSTi, dezavirati ane pramattasaMyama AtmAo ogaNatrIsanA patathrahamAM chanuM karmaprakRtio saMkramAve che. aparyAptAvasthAmAM vartamAna tIrthaMkara nAmakarmanI sattAvALA mithyASTi nArakIo manuSyadrika, paMcendriyajAti trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubhaazubhamAMthI eka, subhaga-durbhagamAMthI eka, Adaya-anAdeyamAMthI eka, yaza-apayazamAMthI eka, cha saMsthAnamAMthI eka, cha saMghayaNamAMthI eka, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, taijasa, kArmaNa, nirmANa, audArikadvika, susvara-duHsvaramAMthI eka, parAghAta, ucchavAsa, prazastaaprazastavihAyogatimAMthI eka, ema manuSyagati prAyogya ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatAM, Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 paMcasaMgraha-2 ogaNatrIsamAM chanuM karmaprakRtio saMkramAve che. tIrthaMkaranAma sAthe devagati yogya ogaNatrIsa prakRtio bAMdhatAM cha--nI sattAvALA avirati, dezavirati ane pramatta AtmAone tIrthakara nAmakarmanI baMdhavalikA vItyA pahelAM ogaNatrIsamAM paMcANuM karyaprakRtio saMkrame che. tathA tiryaMcagati prAyogya ogaNatrIsa karmaprakRtio bAMdhatAM paMcANuMnI sattAvALA ekendriyAdi jIvone baMdhAtI te ogaNatrIsamAM paMcANuM karmaprakRtio saMkrame che. trANuM, corAzI ane vyAzI e traNa saMkramasthAno mATe trIsanA patadhrahamAM jema kahyuM tema ogaNatrIsanA pataghrahamAM paNa samajI levuM. AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga pachI yazakIrtirUpa baMdhAtI eka prakRtinA pataMgrahamAM yaza-kIrtihIna prathama sattAcatuSka saMkrame che. tAtparyArtha A pramANe-cazakIrtirUpa pataghrahamAM ATha saMkramasthAnako saMkrame che. te A pramANe-102, 101, 95, 94, 98, 88, 82 ane 81.. temAM ekaso traNa karmaprakRtionI sattAvALAne, badhyamAna yazakIrti pataghraha hovAthI tenA vinA zeSa ekaso be karmaprakRtio eka yazakIrtimAM saMkrame che. e pramANe ekaso benI sattAvALAne ekaso eka, channI sattAvALAne paMcANuM ane paMcANuMnI sattAvALAne corANuM prakRtio saMkrame che. AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga pachI mAtra eka yazakIrti ja baMdhAya che, anya koIpaNa nAmakarmanI prakRtino baMdha thato nathI. baMdhAtI te prakRti ja patadhraha che tethI tenA sivAya ekaso be Adi karmaprakRtio eka yazakIrtimAM saMkrame che tathA ekaso traNa prakRtinI sattAvALAne kSapakazreNimAM navame guNaThANe nAmakarmanI narakaddhika, tiryaMcaddhika, paMcendriyajAti sivAya jAti catuSka, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane udyota e tera prakRtiono kSaya thayA pachI tenA sivAya ane yaza-kIrti patagraha hovAthI tenA sivAya nevyAzI karmaprakRtio yazakIrtimAM rame che. e pramANe ekaso benI sattAvALAne tera prakRtino kSaya thayA bAda ikyAzI, channI sattAvALAne khyAzI ane paMcANuMnI sattAvALAne nAmakarmanI tera prakRtio kSaya thayA pachI ekayAsI prakRtio yazakIrtimAM saMkrame che. AThamAnA chaThThA bhAga pachIthI anya koI patagraha nahi hovAthI yaza-kIrtino saMkrama thato nathI. mATe tene saMkramanArI prakRtiomAMthI ochI karavAmAM Ave che. 31. paDhamacaukkaM AillavajjiyaM do aNicca AillA / saMkamahiM aTThavIse sAmI jahasaMbhavaM neyA // 32 // prathamacatuSkamAdimavarjitaM dve anitye Adime / saMkrAmanti aSTAviMzatau svAmino yazAsaMbhavaM jJeyAH // 32 // artha-pahelA varjita prathama sattA catuSka mAMhenAM traNa sattAsthAno ane anitya saMjJAvALAM zarUAtanAM be sattAsthAno aThThAvIsamAM saMkrame che. svAmI yathAsaMbhava samajavA. TIkAnu-prathama sattAcatuSkamAMhenuM zarUAtanuM ekaso traNa prakRtinA samUharUpa sattAsthAna choDI zeSa traNa sattAsthAno ane anitya saMjJAvALA zarUAtanA trANuM ane corAzI e be kula Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 271 pAMca sattAsthAno aThThAvIsamAM saMkrame che. tAtparya e ke aThThAvIsanA pataMgrahamAM ekaso be, chanuM, paMcANuM, trANuM ane corAzI e pAMca saMkramasthAno saMkrame che. have tenuM krama vAra varNana kare che- narakaddhika, paMcendriyajAti, vaikriyaddhika, huDakasaMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, aprazastavihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, apayaza-kIrti, varNAdicatuSka, agurulaghu upaghAta, taijasa, kArpaNa ane nirmANa eka naraka prAyogya aThThAvIsa karmaprakRti bAMdhatAM ekaso benI sattAvALA mithyASTi tiryaMca athavA manuSyane aThThAvIsamAM ekaso be prakRtio saMkrame che. athavA taijasa, kArmaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, devadrika, vaikriyadrika, paMceni yajAti, samacaturagnasaMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, prazastavihAyogati trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira-asthiramAMthI eka, zubha-azubhamAMthI eka, subhaga, suvara, Adeya ane yazakIrti-apayazakIrtimAMthI eka ema devagati prAyogya aThThAvIsa karmaprakRtino baMdha karatAM benI sattAvALA samyagdaSTi athavA mithyAdaSTi manuSya tiryaMcone yathAyogyapaNe aThThAvIsamAM ekaso be karmaprakRtio saMkrame che. tathA pahelAM jeNe nArakanuM Ayu bAMdhyuM che ane nArakImAM javA je sanmukha thayela che evA tIrthakara nAmakarma sAthe cha--nI sattAvALA mithyASTi manuSyane naraka yogya aThThAvIsa prakRti bAMdhatAM chanuM prakRtio aThThAvIsamAM saMkrame che. paMcANuMnA saMkramano vicAra ekaso be prakRtinA saMkrama pramANe jANI levo. mAtra ekaso benA sthAne paMcANuM kahevuM. tathA devagati yogya pUrvokta aThThAvIsa prakRtio bAMdhatAM, trANunI sattAvALA mithyASTine vaikriya saptaka ane devaddhikanI baMdhAvalikA vItyA bAda trANuM prakRtio aThThAvIsamAM saMkrame che. athavA paMcANuMnI sattAvALA mithyAdaSTine devagatiyogya aThThAvIsa karmaprakRtio bAMdhatAM devaddhikanI baMdhAvalikA vityA pahelAM trANuM prakRtio aThThAvIsamAM saMkrame che. athavA trANunI sattAvALA mithyASTine narakagati yogya aThThAvIsa karmaprakRtio bAMdhatAM vaikriyasaptaka ane narakaddhikanI baMdhAvalikA vItyA bAda trANuM prakRtio aThThAvIsamAM saMkrame che. athavA paMcANuMnI sattAvALo mithyASTi narakagati yogya pUrvokta aThThAvIsa prakRti bAMdhatAM narakaTikanI baMdhAvalikA vItyA pahelAM aThThAvIsamAM trANuM prakRtio saMkramAve che. trANunI sattAvALo mithyAdaSTi devagatiyogya aThThAvIsa prakRtio bAMdhatAM, devaddhika ane vaikriya saptakanI baMdhAvalikA vItyA pahelAM corAzI prakRtio aThThAvIsamAM saMkramAve che. athavA trANunI sattAvALo mithyAdaSTi narayogya aThThAvIsa prakRtio bAMdhatAM, narakaddhika ane vaikriyasaptakanI baMdhAvalikA vItyA pahelAM aThThAvIsamAM corAzI prakRtio saMkramAve che. saMkramasthAnanA svAmItvano vicAra eTale ke kayA saMkramasthAnano svAmI koNa che teno vicAra saMbhava pramANe samajavo eTale ke jyAM je saMbhave te jANavo ane te prAyaH dareka saMkramasthAne jaNAvelo paNa che. 32. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 paMcasaMgraha-2 23 aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta huM ke nAmakarma-patagrahamAM saMkramasthAno pata konA prAyogya saMkrama sattA kALa guNa svAmI | apa. eke. aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya prAyogya tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya 25 |paryA. bAdara | tiryaMca manuSya deva eke. prAyogya aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva tiryaMca manuSya deva tiryaMca manuSya deva tiryaMca manuSya deva apa. vikale.) tiryaMca manuSya apa. tiryaMca tiryaMca manuSya paMce. prAyogya 93 tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya 25 | apa. manuSya 102 tiryaMca manuSya prAyogya tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya AvalikA tiryaMca manuSya ra6 |paryA. eke. | aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva prAyogya aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya deva nAraka aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya prAyogya 96 aMtarmuhUrta jinanAmanI sattAvALA narakA bhimukha manuSyane chellA aMta. | 95 aMtarmuhUrta tiryaMca manuSya 95 AvalikA narakaddhikanI baMdhAvalikAmAM vartatA tiryaMca manuSya $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ haiM 8385T 1 199g T3838335gs huDa $ $ 1 huM chuM Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 273 pataTThaha konA prAyogya saMkrama sattA kALa guNa svAmI | 93| aMtarmuhUrta naraka, vai.7nI baMdhAvalikA vItyA bAda tiryaMca manuSya 84 93| AvalikA naraka, vai.7nI baMdhAvalikAmAM vartatA tiryaMca manuSya 28 divaprAyogya palyo.no asaM, bhAga | 1thI8/ manuSya, tiryaMca 95 5 aMta nyUnapUrva kroDano trIjo bhAga adhika 3 palyopama 1thI8/6 manuSya, tiryaMca | 95 AvalikA 1luM. deva nI baMdhAvalikAmAM vartatA manuSya, tiryaMca 93 3| aMtarmuhUrta 1luM. deva vai.7nI baMdhAvalikA vItyA bAda. | 93| AvalikA 1luM. deva, vai.7nI baMdhAvalikA vartatA manuSya-tiryaca. 29 divaprAyogya 103 103 dezona pUrvakroDa 4thI 6 manuSya AvalikA | 4thI 6 manuSya jinanAmanI baMdhAvalikAmAM vartatA | 96 dezona pUrvakroDa | 4thI 6 manuSya AvalikA | | 4thI 6 | manuSya jinanAmanI baMdhAvalikAmAM vartatA ra9 manuSya prAyo. 102 102 | 33 sAgaropama | 1thI 4, cAre gatinA jIvo. athavA palyo. asaMkhyAtamo bhAga | 96 / 96 | aMtarmuhUrta jinanAmanI sattAvALo nAraka aparyAptAvasthAmAM (samyakta na pAme tyAM sudhI) 95 95 33 sAgara. 1thI 4 cAre gatinA jIvo. 99 93| aMtarmuhUrta 1luM. manuSya-tiryaca. 84| 84 aMtarmuhUrta 1luM. manuSya-tiryaca. 82 84 AvalikA 1luM. manu ne baMdhAvalikAmAM vartatA tiryaMca paMca 2-35 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 patadma konA prAyogya saMkrama | sattA kALa 29 29 30 30 30 31 tiryaMca paMce. prAyogya vikale.prAyo. | 102 102 aMtarmuhUrta 95 95 aMtarmuhUrta 93 93 aMtarmuhUrta 84 aMtarmuhUrta 82 aMtarmuhUrta 102 102 | palyo/asaMkhyAtamo 19.2ju manuSya-tiryaMca-deva-nAraka 84 82 30 paMce. tiryaMca 4 4 4 4 4 4 4 devaprAyogya | 102 102 aMtarmuhUrta 95 102 | AvalikA deva prAyo. vikale. prAyo. 102 102 4 4 4 4 x 2 OM OM OM x O bhAga 95 33 sAgara+aMta | 1luM.2juM 93 aMtarmuhUrta 84 aMtarmuhUrta 82 aMtarmuhUrta manuSya prAyo. 103 103 33 sAgaropama | 4thuM deva. athavA palya asaMkhyAtamo bhAga 96 33 sAgaropama | 4thuM aMtarmuhUrta 1kuM. 19. 95 aMtarmuhUrta 19. 93 aMtarmuhUrta 84 aMtarmuhUrta 82 aMtarmuhUrta 102 102 aMtarmuhUrta 84 guNa 19. 19. 19. 19. 19. 93 95 aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta 84 aMtarmuhUrta 82 aMtarmuhUrta 103 103 | aMtarmuhUrta 102 103 | AvalikA 96 103 | AvalikA 95 103 | AvalikA svAmI manuSya-tiryaMca. manuSya-tiryaMca. manuSya-tiryaMca. manuSya-tiryaMca. manuSya-tiryaMca. manuSya-tiryaMca-deva-nAka 1luM.2ju manuSya-tiryaMca 1luM.2ju manuSya-tiryaMca 1luM.2ju tiryaMca 7thI8/6 yati. 7thI8/6| yati AhA. nI 19. 19. . paMcasaMgraha-2 deva-nAraka. manuSya-tiryaMca manuSya-tiryaMca manuSya-tiryaMca manuSya-tiryaMca manuSya-tiryaMca baMdhAvalikAma 1luM.2kuM. tiryaMca-manuSya-deva-nAraka. 1luM.2juM. tiryaMca-manuSya-deva-nAraka. 1luM.2kuM. tiryaMca-manuSya-deva-nAraka. 1luM.2kuM. tiryaMca-manuSya-deva-nAraka. 1luM.2ju tiryaMca-manuSya-deva-nA2ka. 7thI8/6| yati-jinanAma, AhAraka nI baMdhAvalikA vItyA bAda 7thI8/6| yati, jina.nI baMdhAvalikAmAM 7thI8/6 yati, AhA. nI baMdhAvalikAmAM 7thI8/6| yati, jina AhA. nI baMdhAvalikAmAM 7 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 275 pataa konA prAyogya saMkrama sattA kALa 102 103 aMtarmuhUrta 101 102 aMtarmuhUrta | 5 96 aMtarmuhUrta guNa | svAmI upa.paka. | yati-ubhaya zreNi gata 8/7thI10 8/7thI9/1 upakSapaka. | yati-ubhaya zreNi gata 87thI10 8 thI 1 upa.kSapaka.] yati-ubhaya zreNi gata 8/7thI10 8 thI9/1 upakSapaka.| yati-ubhaya zreNi gata 87thI 10 87thI9/1 9i/2thI10] yati-kSapaka zreNi gata |rathI10] yati-kSapaka zreNi gata rathI10] yati-kSapaka zreNi gata rathI10] yati-kSapaka zreNi gata 94 95 aMtarmuhUrta 89| 0 | aMtarmuhUrta 88 89| aMtarmuhUrta 83| aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 paMcasaMgraha-2 $ $ 102 nAmakarma-saMkramasthAnomAM patagrahasthAno saMkrama pataTThaha | sattA kone yogya guNaThANA, svAmI 103 dezona pUrvakroDa 4thI 8 manuSya manuSya palyo.no asaM- 4nuM khAtamo bhAga deva aMtarmuhUrta | 7thI manuSya (yati) a eke. aMtarmuhUrta manu tiryaMca 5. eke. aMtarmuhUrta deva, manu, tiryaMca apa.saprAyo. aMtarmuhUrta deva, manu, tiryaMca 5. eke. aMtarmuhUrta deva, manu, tiryaMca , . palyo.no asaM- | 1thI8 manu, tiryaMca khAtamo bhAga nAraka aMtarmuhUrta | 1luM manu, tiryaMca eka AvalikA |4thI manu, tiryaMca palyo.no asaM.- 1thI4 deva, nAraka, tiryaMca, manu. khAtamo bhAga aMtarmuhUrta deva, nAraka, tiryaMca, manu. 5. tiryaMca aMtarmuhUrta | 1-2 deva, nAraka, tiryaMca, manu, aMtarmuhUrta manuSya $ $ $ $ $ $ deva $ $ $ deva manuSya vilendriya $ $ $ manuSya ubhaya zreNivALA yati ubhaya zreNivALA yati deva $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ eka AvalikA 7thI aprAyogya aMtarmuhUrta thI10 aprAyogya aMtarmuhUrta | thI10 nAraka aMtarmuhUrta | 1luM dezona pUrvakroDa [4thI8 manuSya aMtarmuhUrta | 1luM manuSya 33 sAgaropama |4thuM devayogya AvalikA | 7thI apa. eke. | | aMtarmuhUrta apa. trasa. | aMtarmuhUrta paryAptA eke. | aMtarmuhUrta paryAptA eke. | aMtarmuhUrta manuSya manuSya aparyAptanAraka deva-nAraka yati-(manuSya) tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya tiryaMca manuSya deva tiryaMca manuSya deva Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 277 95 5 DathI saMkramapitaTThaha | sattA kone yogya kALa guNaThANA svAmI 28 | aMtarmu.nyUnapUrva 1thI | manuSya, tiryaMca kroDano trIjo bhAga adhika 3 palyo. 95 | nAraka aMtarmuhUrta 1luM manuSya, tiryaMca 96 | deva AvalikA 4thI 6 manuSya manuSya 33 sAgaropama 1thI4 cAre gatinA jIvo pa.vikale prAyo. aMtarmuhUrta 1luM tiryaMca manuSya patiyaM prAyo. aMtarmuhUrta 1luMranuM | cAre gatinA jIvo 102 devayogya | AvalikA 7thI yati (manuSya) bhAga 5. vikalendriya, aMtarmuhUrta tiryaMca, manuSya pa.paMce tiryaMca | aMtarmuhUrta 1luMrajuM | cAre gatinA jIvo devayogya | AvalikA 7thI yati (manuSya) bhAga aprAyogya | aMtarmuhUrta 10 su. ubhaya zreNivALA yati aprAyogya aMtarmuhUrta 10 su. ubhaya zreNivALA yati apa. eke. aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca apa. trasa aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca 5. eke. aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca 5. eke. aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca devaprAyogya | AvalikA manuSya, tiryaMca devaprAyogya aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca naraka prAyogya | AvalikA manuSya, tiryaMca naraka prAyogya | aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca manuSya prAyogya aMtarmuhUrta pa.paMce.tiryaMca manuSya, tiryaMca 5. vikalendriya aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca pa.paMce.tiryaMca manuSya, tiryaMca 93 | 5. vikalendriya, aMtarmuhUrta manuSya, tiryaMca aprAyogya | aMtarmuhUrta kSapaka zreNivALA 10 su. 1luM $ $ $ $ manuSya, tiryaMca { OSA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 saMkrama patagraha sattA kone yogya | kiALa aprAyogya | aMtarmuhUrta (1luM che ) jI. | 84 apa. eke. | aMtarmuhUrta 84 apa. trasa aMtarmuhUrta paryAptA eke. | aMtarmuhUrta paryAptA eke. | aMtarmuhUrta devaprAyogya | AvalikA naraka prAyogya | AvalikA manuSya | aMtarmuhUrta pa.paMce tiryaMca | aMtarmuhUrta 5. vikalendriya, aMtarmuhUrta | pa.paMce tiryaMca | aMtarmuhUrta | 5. vikalendriya, aMtarmuhUrta apa. eke. aMtarmuhUrta apa. manuSya AvalikA apa. trasa aMtarmuhUrta paryApta eke. | aMtarmuhUrta paryApta eke. | aMtarmuhUrta manuSya || AvalikA || pa.paMce. tiryaMca aMtarmuhUrta 5. vikalendriya aMtarmuhUrta pa.paMce. tiryaMca 5. vikalendriya aMtarmuhUrta aprAyogya guNaThANA svAmI 9 thI kSapaka zreNivALA 10 su. manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca tiryaMca 1luM tiryaMca bhAgathI kSapaka zreNivALA (10 bhAgathI| Hpaka zreNivALA 6 . . 81 | 1 | 82 | aprAyogya | aMtarmuhUrta 10 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 279 - have prakRtisaMkramanA viSayamAM prakRtino saMkrama zI rIte thaI zake ? tevA prakArano ziSya pAse prazna karAvatA AcArya mahArAja kahe che - saMkamai nanna pagaI pagaIo pagaisaMkame daliyaM / ThiiaNubhAgA cevaM ThaMti tahaTThA tayaNurUvaM // 33 // saMkramayati nAnyAM prakRti prakRteH prakRtisaMkrame dalikam / sthityanubhAgau caivaM tiSThanti tathAsthAH tadanurUpam // 33 // artha-prakRtisaMkramamAM saMkramsamANa prakRtimAMthI dalika kheMcIne anya prakRtipaNe karato nathI, sthiti ane anubhAganA viSayamAM paNa e ja prazna che. uttara ApatA AcArya mahArAja kahe che ke, saMkramsamANa prakRtinA paramANuo pataghraha prakRtinA svarUpane prApta karI pataghraha prakRtinA svarUpe rahe che. TIkAnu-ahIM zaMkA kare che ke, prakRtisaMkramanA viSayamAM saMkramatI prakRtimAMthI tenA 1. A saMbaMdhamAM upAdhyAyajI mahArAja A pramANe lakhe che -ziSya zaMkA kare che ke-saMkramatI prakRtimAMthI paramANurUpa dalikone je patagraha prakRtirUpe kare che te prakRtisaMkrama kahevAto nathI paraMtu te pradeza saMkrama ja kahevAya che. ahIM kadAca ema kahevAmAM Ave ke prakRti eTale svabhAva teno je saMkrama te prakRtisaMkrama, to te paNa ayogya che. kema ke ekalA svabhAvane anyamAM saMkramAvavo azakya che. A pramANe vicAratAM prakRti saMkrama ghaTI zakato nathI, tethI tenuM pratipAdana bhIMta vinA citro banAvavA jevuM che. sthitisaMkrama ane anubhAga saMkrama paNa ghaTI zakatA nathI. kAraNa ke, sthiti eTale niyata kALa paryata amuka svarUpe rahevuM te. kALa amUrta hovAthI tene anyamAM saMkramAvI zakAto nathI. anubhAga e rasa che ane te paramANuno guNa che. guNane guNImAMthI kheMcI anya rUpe karI zakAto nathI, ane guNI paramANuno je saMkrama te to pradeza saMkrama kahevAya, bIjo koI saMkrama kahI zakAya nahi, mATe prakRti saMkramAdinuM varNana vaMdhyAnA putranA saubhAgyAdi guNonA varNananA jevuM che. have teno uttara ApatA AcArya mahArAja jaNAve che ke vivalita paramANuomAMthI svabhAva, sthiti ane rasane kheMcI AtmA anya paramANuo-patagrahagata paramANuomAM nAkhe che e prakRti saMkramAdi kahevAya che ema ame kahetA nathI, jethI pUrvokta doSa prApta thAya. paraMtu jyAre AtmA svabhAva, sthiti ane rasanA AdhArabhUta karma paramANuone para prakRtimAM saMkramAvato hoya ane saMkramAvIne para prakRtirUpe karato hoya tyAre tenA svabhAvane patagraha prakRtinA svabhAvane anusarato karavo te prakRtisaMkrama, saMkramsamANa prakRtinI niyata kALa paryata rahevArUpa sthitine praha prakRtirUpe karavI arthAt patadhrahane anusaratI karavI te sthitisaMkrama, saMkramsamANa prakRtinA rasane patagraha prakRtine anusaranAra rasarUpe karavo te anubhAga saMkrama ane paramANuono je saMkrama te pradeza saMkrama kahevAya ema ame kahIe chIe je svarUpavALA, jeTalA kALamAM anubhavavA yogya, jeTalA rasavALA, ane jeTalAM dalikone je prakRtimAM saMkramAve teTalI sthitivALAM, teTalA rasavALAM, teTalAM daliko te svarUpane prApta kare che. eTale ke teTalAM daliko teTalA kALa paryata sAmarthyanA pramANamAM patadUgraha prakRtinA svabhAvane anusaratuM kArya kare che. jema ke, matijJAnAvaraNIyane jayAre zrutajJAnAvaraNIyamAM saMkramAve tyAre jeTalA rasavALA, jeTalA kALapayata bhogavAya tevA, jeTalAM dalikone zrutajJAnAvaraNIyamAM saMkramAve teTalAM daliko, teTalA kALapata, zaktinA pramANamAM zrutajJAnane AvaravAnuM kArya kare che. eTale saMkrameluM te dala zrutajJAnAvaraNIya kahevAya che, matijJAnAvaraNIya nahi eTale ahIM koI doSa prApta thato nathI. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 paMcasaMgraha-2 paramANurUpa dalikone kheMcIne pataghraha prakRtirUpe saMkramAvato nathI arthAt saMkramanArI prakRtimAM rahelAM dalikone kheMcIne patadhraha prakRtirUpe karato nathI. jo ema thAya to paramANurUpa dalikono saMkrama prakRtisaMkrama kahevAya nahi. kAraNa ke paramANuno je saMkrama te pradezasaMkrama kahevAya, prakRtisaMkrama nahi. have kadAca ema kahevAmAM Ave ke prakRti eTale svabhAva teno je saMkrama te prakRtisaMkrama, to te paNa ayogya che. kAraNa ke karma paramANuomAM rahelA jJAnAvAratvAdi svabhAvane anyamAM saMkramAvavo azakya che, kema ke pudgalomAMthI kevaLa svabhAvane kheMcI zakAto nathI. A pramANe vicAra karatAM prakRtisaMkrama ghaTI zakato nathI mATe tenuM pratipAdana vaMdhyAnA putranA saubhAgyAdi guNonA varNana karavA jevuM che. sthiti ane anubhAga saMkramanA viSayamAM je AgaLa upara kaheze te paNa ayukta che, kAraNa ke vicAra karatAM te baMne ghaTI zakatA nathI. kema ghaTI zaktA nathI ? te praznanA uttaramAM kahe che, te A pramANe-niyatakAla paryata amuka svarUpe rahevuM te sthiti kahevAya che. kALa amUrta hovAthI anyamAM saMkramAvavo-anya svarUpe karavo te azakya che. anubhAga e rasa che ane rasa e paramANuono guNa che. guNo guNI sivAya anyamAM saMkramAvI zakAtA nathI-anya rUpe karI zakAtA nathI. ane guNI-guNavALA paramANuono je saMkrama te to pradezasaMkrama kahevAya che. A pramANe vicAratAM sthitisaMkrama ane anubhAga saMkrama paNa ghaTI zaktA nathI. have AcArya mahArAja uttara ApatAM kahe che-saMkramanI prakRtione paramANuo jyAre pataMgraha prakRtirUpe thAya che tyAre tadgata svabhAva, sthiti ane rasa paNa patadhraha prakRtinA svabhAva, sthiti ane rasane anusaratA thAya che. tAtparya e ke je karmaprakRtinA jeTalA sthAnakanA ane jeTalA rasavALA jeTalA karmANuo je svarUpe thAya che teTalA sthAnakanA teTalA rasavALA paramANuo teTalA kALaparyata te svarUpe kArya kare che, eTale ke je samaye je karmaprakRtinA paramANuo patagraharUpe thAya che te ja samaye targata svabhAva, sthiti ane rasa paNa te rUpe ja thAya che eTale paramANumAMthI svabhAva, sthiti ke rasane kheMcIne anyamAM kaI rIte saMkramAvI zakAya e praznane avakAza raheto nathI. A ja arthane vistArathI samajAve che-prakRti eTale jJAnAdi guNane AvaravArirUpa karmono svabhAva, sthiti eTale niyata kAlaparyata avasthAna-rahevuM, ane te paNa karma paramANuonuM AtmA sAthe amuka kAlaparyata rahevArUpa avadhi-maryAdA vizeSa ja che. anubhAga eTale adhyavasAyane anusarI utpanna thayela AvAraka zaktirUpa rasa, ane A traNenA AdhArabhUta je paramANuo te pradeza che. A pramANe hovAthI paramANuone jyAre para prakRtimAM saMkramAve ane saMkramAvIne jyAre para prakRtirUpe kare tyAre prakRtisaMkrama Adi saghaLuM ghaTI zake che. te A pramANe-saMkramsamANa paramANuonA svabhAvane patadhraha prakRtinA svabhAvane anusarato karavo te prakRtisaMkrama, saMkramatA paramANuonI amuka niyata kAlaparyata rahevArUpa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 281 maryAdAne pataTThaha prakRtine anusaratI karavI te sthitisaMkrama, saMkramatA paramANuonA rasane- AvAraka zaktine pataMgraha prakRtinA rasane anusarato karavo te anubhAga saMkrama ane paramANuonuM ja je prakSepaNasaMkrama te pradezasaMkrama kahevAya che. je samaye pradezono saMkrama thAya che te ja samaye tadaMtargata svabhAvAdi paNa palaTAI ja jAya che-pataghrahane anusaratA thaI ja jAya che. A pramANe hovAthI pahelAM je zaMkA karI ke "prakRti eTale svabhAva teno je saMkrama te prakRtisaMkrama ema mAnavAmAM Ave to te ayukta che, kAraNa ke svabhAvane paramANumAMthI kheMcI anyatra saMkramAvI zakAto nathI" A saghaLuM asthAna che. kema ke vivakSita paramANumAMthI svabhAva, sthiti ane rasa kheMcIne anya paramANuomAM naMkhAya che te prakRti saMkramAdi kahevAya che, ema ame kahetA nathI, paraMtu vivalita paramANuomAM rahelA svabhAvAdine palaTAvIne pataaha prakRtinA svabhAvAdine anusaratA karavA tene ame prakRti saMkramAdi kahIe chIe eTale ahIM koI doSa prApta thato nathI. ane A pramANe hovAthI ja eka bIjA vinA eka bIjA TakI-rahI zakatA nathI. eka pravarte tyAre saghaLA pravarte che. mULa TIkAmAM kahyuM che ke prakRti, sthiti, anubhAga ane pradezanA viSayamAM saMbaMdhamAM baMdha athavA udaya athavA saMkrama eka sAthe ja pravarte che, eTale ke e cAreno sAthe ja baMdha athavA udaya athavA saMkrama thAya che, mAtra vANI kramapUrvaka pravartatI hovAthI eka sAthe e cArenA svarUpanuM nidarzana thaI zakatuM nathI. tethI jyAre jenuM svarUpa kahevAnI icchA thAya tyAre tene buddhi vaDe pRthapha karIne savistara kahevAya che, eTale saghaLuM saMgata thAya che. have sthiti rasa ane pradezano je samUha te prakRti,-"te traNeno je samudAya te prakRtibaMdha' e pahelAM kahyuM che. teno je saMkrama te prakRtisaMkrama. A rIte traNeno samUha prakRtibaMdha, hovAthI prakRtino jayAre saMkrama thAya tyAre traNeyano saMkrama thAya che. ahIM traNenA samUhane jyAre prakRtisaMkrama kahevAmAM Ave tyAre prakRtisaMkrama bina kema hoI zake e prazna thAya che. tenA uttaramAM AcArya mahArAja kahe che ke, samudAyIthI-avayavIthI samudAya-avayava kaMIka bhinna hoya che. jema AkhA zarIrathI hAtha-paga kaMIka bhinna hoya che. tethI sthitisaMkramAdithI prakRtisaMkrama kathaMcit bhinna che. sthitisaMkrama ane anubhAga saMkramanuM svarUpa to pahelAM kahyuM che te pramANe ahIM paNa samajavuM. 33 sthitisaMkramanA viSayamAM upara spaSTa khulAso karavA chatAM nahi samajato ziSya pharI prazna kare che- 'daliyarasANaM juttaM muttattA annabhAvasaMkamaNaM / ThiIkAlassa na evaM uusaMkamaNaM piva aduTuM // 34 // dalikarasAnAM yuktaM mUrtatvAdanyabhAvasaMkramaNam / sthitikAlasya naivaM RtusaMkramaNamivAduSTam // 34 // . paMca.2-36 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 paMcasaMgraha-2 artha-dalika ane rasa mUrta hovAthI teonuM anya rUpe saMkramaNa thAya e yogya che, paraMtu kAla amUrta hovAthI teno saMkrama yogya nathI. uttara ApatA AcArya mahArAja kahe che- RtunA saMkramanI jema kAlano saMkrama paNa nirdoSa che. TIkAnu-pRthvI ane jaLanI jema karma paramANuo ane tenI aMdara rahelo rasa mUrtarUpI hovAthI teono anya rUpe saMkrama thAya te to yogya che. paraMtu kAla amUrta che, mATe kAlano anya rUpe saMkrama kaI rIte ghaTI zake ? A prazna ayogya che. kAraNa ke kAlano saMkrama ame mAnatA ja nathI. paraMtu sthitino mAnIe chIe. ahIM sthiti eTale avasthA-karma paramANuonuM amuka svarUpe rahevuM e che. te sthiti pahelAM anya rUpe hatI. atyAre jyAre saMkrama thAya tyAre pataMgraha svarUpe karAya che. arthAta pahelAM je paramANuo jeTalA kALa mATe je phaLa ApavA mATe niyata thayA hatA te paramANuo teTalA kALapardhata anya rUpe phaLa Ape tevI sthitimAM mukAya che tene ame sthitisaMkrama kahIe chIe. A yukti yukta nathI, ema nathI. kAraNa ke pratyakSa siddha che. te A pramANe-tRNa Adi paramANuo pahelAM tRNa Adi rUpe hatA te mIThAnI khANamAM jyAre paDe tyAre kALakrame lavaNarUpe thaI jAya che. tAtparya e ke anya rUpe rahela vastu anya rUpe thaI jAya che. tema adhyavasAyanA yoge anya svarUpe rahelA paramANuo anya svarUpe thAya ane je svarUpe thAya te rUpe niyata kALaparyata phaLa paNa Ape che. athavA sthiti, kALanuM saMkramaNa thAya temAM paNa kaMI doSa nathI. te ja kahe che-RtunA saMkramaNanI jema sthiti-kALano saMkrama paNa nirdoSa che. arthAt vRkSAdimAM svabhAvathI anukrame ane devAdinA prayoga vaDe eka sAthe paNa jema saghaLI Rtuo saMkrame che, kema ke te RtunuM kArya te te jAtanAM puSpa ane phaLAdirUpe dekhAya che tema ahIM paNa AtmAsvavIryanA yoge karmaparamANuomAMnA sAtAdi svarUpanA hetubhUta kALane uDAvI daIne asAtAdinA hetubhUta kALane saMkramAve-asAtAdino hetubhUta kALa kare to te paNa nirdoSa che. 34 A pramANe prakRti saMkramanuM svarUpa kahyuM. have sthitisaMkramanI zarUAta karatA pahelAM prakRtisaMkramanA sAmAnya lakSaNane bAdha na Ave tema sthitisaMkramanuM vizeSa lakSaNa kahe che- uvaTTaNaM ca ovaTTaNaM ca pagatitarammi vA nayaNaM / baMdhe va abaMdhe vA jaM saMkAmo ii ThiIe // 35 // udvartanaM vApavarttanaM ca prakRtyantare vA nayanam / bandhe vAbandhe vA yat saMkramaH iti sthiteH // 35 // artha-udvartana athavA apavartana ane anya prakRtinayana ema sthitino saMkrama traNa prakAre che. ane te baMdha hoya athavA na hoya chatAM paNa pravarte che-ema samajavuM. TIkAnuM-A pramANe prakRtisaMkramanuM svarUpa kahyuM. have sthitisaMkramane kahevAno avasara che. temAM pAMca adhikAro -viSayo che. te A pramANe-bheda, vizeSa lakSaNa, utkRSTa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 283 sthitisaMkramanuM pramANa jaghanya sthiti saMkramanuM pramANa ane sAdi Adi prarUpaNA. temAM prathama bhedanuM nirUpaNa kare che. bheda eTale prakAra. sthitino saMkrama be prakAre che. 1. mULa karmanI sthitino saMkrama, 2. uttara pravRtionI sthitino saMkrama, mULakarmanI sthitino saMkrama mULa karma ATha hovAthI ATha prakAre che. uttara prakRtinI sthitino saMkrama matijJAnAvaraNIyathI vIryaMtarAya paryata uttara pravRtio ekaso aThThAvana hovAthI ekaso aThThAvana prakAre che. have vizeSalakSaNanA nirUpaNa mATe kahe che-alpa kALa paryata phaLa ApavA mATe vyavasthita thayelA karmANuone dIrgha kALaparyata phaLa Ape evI sthitimAM mUkavA te urtana. dIrgha kALa paryata phaLa ApavA mATe vyavasthita thayelA karmANaone alpa kALa paryata phaLa Ape evI sthitimAM mUkavA te apavartana ane patadhraha prakRti svarUpe karavA te anya prakRti nayana saMkrama. A pramANe sthitino saMkrama traNa prakAre thAya che, eTale ke sthitinI udvartanA, apavarnanA thAya che temaja anya svarUpe rahelI sthiti anya-padgaha svarUpe paNa thAya che. A saMkrama baMdha hoya ke na hoya tyAre paNa thAya che ema samajavuM. temAM paNa anya prakRti nayana saMkrama samyattva ane mizramohanIya sivAya zeSa patadhraha prakRtiono baMdha thato hoya tyAre ja thAya che. arthAt jenI aMdara saMkrama thAya che te prakRtinA baMdha sivAya anya prakRti nayana saMkrama thato nathI. mAtra samyakta-mizramohanIyano baMdha thato nahi hovAthI teonA baMdha vinA paNa te baMnemAM mithyAtvamohanIyano ane samyakvamohanIyamAM mizrano saMkrama thAya che. kahyuM che ke samyagdaSTi AtmAne baMdha vinA paNa bemAM ane ekamAM anukrame mithyAtvano ane mizramohano saMkrama thAya che." udvartanA saMkrama paNa je prakRtinI udvartana thAya che teno baMdha thato hoya tyAre ja thAya che. je mATe AgaLa kaheze-baMdha thato hoya tyAM sudhI ja udvartana thAya che. mAtra apavartanA saMkrama jenI apavartana thAya che teno baMdha thato hoya ke na thato hoya chatAM pravarte che. - tAtparya e ke anya prakRti nayana saMkrama pataspraha prakRtinA baMdhanI, ane udvartanA saMkrama potAnA baMdhanI apekSA rAkhe che tyAre apavarnanA baMdhanI apekSA rAkhatI nathI. - ahIM vizeSa lakSaNa e thayuM ke prakRti ane pradezano ekalo anya prakRti nayana saMkrama thAya che tyAre sthiti ane rasamAM uparokta traNe saMkrama pravarte che. sthiti saMkramanuM A vizeSa lakSaNa saMkramanA sAmAnya lakSaNano bAdha karyA sivAya pravarte che ema samajavuM. paraMtu sAmAnya lakSaNanA apavAdarUpe pravarte che ema nahi. tethI sAmAnya lakSaNamAM mULa karmaprakRtionA paraspara saMkramano pratiSedha karelo hovAthI ahIM-sthitimAM paNa mULa karmanI sthitino anya prakRti nayana saMkrama pravartato nathI, paraMtu uddhanA ane apavarnanA ema be ja pravarte che. ane uttara prakRtiomAM traNe pravarte che. 35. A pramANe vizeSa lakSaNanuM pratipAdana karIne have utkRSTa sthitisaMkrama ane jaghanya sthitisaMkramanA jJAna mATe kahe che Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 jAsiM baMdhanimitto ukkosa baMdha mUlapagaINaM / tA baMdhukosAo sesA puNa saMkamukosA // 36 // yAsAM bandhanimitta utkRSTo bandho mUlaprakRtInAm / tA bandhotkRSTAH zeSAH punaH saMkramotkRSTAH // 36 // paMcasaMgraha-2 artha--je uttara prakRtiono mULa karmanA sthitibaMdhane anusarI utkRSTa sthitibaMdha thato hoya te prakRtio baMdhotkRSTa kahevAya che, ane zeSa prakRtio saMkramotkRSTa kahevAya che. TIkAnu--mULa karma prakRtiono jeTalo utkRSTa sthitibaMdha kahyo che teTalo ja utkRSTa sthitibaMdha je uttara prakRtiono baMdha nimitte thAya che arthAt baMdha kALe ja teTalo baMdha thaI zake che te baMdhotkRSTa kahevAya che. te prakRtio A--jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya nava, aMtarAya pAMca, Ayu cAra, asAtavedanIya, narakaddhika, tiryazvika, ekendriya-jAti, paMcendriyajAti, taijasa saptaka, audArika saptaka, vaikriya saptaka, nIla ane kaTu varjita zeSa azubha varNAdi saptaka, agurulaghu, parAghAta, upaghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, nirmANa, kuMDakasaMsthAna, chevaTTu, saMghayaNa, azubhavihAyogati, sthAvaranAma, trasacatuSka, asthira SaTka, nIca gotra, soLa kaSAya, ane mithyAtva, saghaLI maLI sattANuM. A saghaLI karmaprakRtiono utkRSTa sthitibaMdha potAnA baMdhakALe sva mULakarmanI samAna thaI zakato hovAthI teo baMdhotkRSTa kahevAya che. baMdhotkRSTa prakRtiomAM manuSyanA ane tiryaMcanA AyunuM grahaNa karyuM che, teno utkRSTa : sthitibaMdha jo ke potAnA mULa karmanI samAna thato nathI, chatAM AyumAM paraspara saMkramaNa thatuM nahi hovAthI teonI sthiti saMkrama dvArA utkRSTa thaI zakatI nathI mATe baMdhotkRSTamAM tenI gaNanA karI che. soLa kaSAyone cAritra mohanIyarUpa mULa karmanI apekSAe samAna sthitivALA hovAthI baMdhotkRSTamAM gaNyA che. upara kahI te sivAyanI ekasaTha karmaprakRtio saMkramotkRSTa che. te A pramANe-- sAtAvedanIya, samyaktvamohanIya, mizramohanIya, nava nokaSAya, AhA2ka saptaka, zubha varNAdi agiyAra, nIla, kaTu, devadvika, manujaddhika, vikalendriyatrika, chellAM sivAya pAMca saMghayaNa ane pAMca saMsthAna, prazasta vihAyogati, sUkSma, sAdhAraNa, aparyApta, sthira SaTka, tIrthakaranAma ane ucca gotra. A prakRtionI utkRSTa sthiti potAnA mULa karmanI samAna, baMdha vaDe thatI nathI paraMtu potAnI svajAtIya prakRtinI utkRSTa sthitanA saMkrama vaDe thAya che mATe teo saMkramotkRSTa kahevAya che. 36 have baMdhotkRSTa tathA saMkramotkRSTa prakRtionI keTalI sthiti anyatra saMkrame te kahe che-- baMdhukkAsANa ThiI mottuM do AvalI u saMkamai / sesA iyarANa puNo AvaliyatigaM pamottUNaM // 37 // bandhotkRSTAnAM sthitiH muktvA dve Avalike tu saMkrAmati / zeSA itarAsAM punaH AvalikAtrikaM pramucya // 37 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 285 artha-baMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA sthiti choDIne zeSa sthiti saMkrame che ane itara-bAkInI prakRtionI traNa AvalikA sthiti choDIne zeSa sthiti saMkrame che. TIkAnu-baMdhotkRSTa prakRtionI baMdhAvalikA rUpa be AvalikA pramANa sthiti choDIne 1. koIpaNa karmaprakRtinI utkRSTa sthitisattA baMdhotkRSTa prakRtionI utkRSTa sthiti jeTalI baMdhAya teTalI ane saMkramotkRSTa prakRtionI saMkrama dvArA jeTalI utkRSTa sthiti prApta thAya temAM eka udayAvalikA meLavatA jeTalI thAya teTalI hoya che, tenAthI vadhAre hotI nathI. prazna samaye samaye karma to baMdhAyA kare che mATe samaye samaye jeTalI sthiti baMdhAya te saghaLAnA saravALA jeTalI sattA kema nahi ? jema ke vivakSita samaye jJAnAvaraNIyanI trIsa koDAkoDI pramANa sthiti bAMdhI, pachInA samaye teTalI ja sthiti bAMdhI, pachInA samaye vaLI teTalI ja bAMdhI to te saghaLAnA saravALA jeTalI sthiti sattAmAM kema na hoya ? mAtra trIsa koDAkoDI ja kema ? uttara-niSeka racanA kaI rIte thAya che teno khyAla barAbara hoya to A prazna utpanna thaze nahi. niSeka racanA A pramANe thAya che je samaye jJAnAvaraNIyakarma trIsa koDAkoDI pramANa baMdhAyuM. tenA bhAgamAM AvelAM dalikonI racanA te samayathI AraMbhI traNa hajAra varSa pramANa sthiti choDI traNa hajAra varSa nyUna trIsa koDAkoDInA jeTalA samayo hoya teTalA sthAnakamAM thAya che, pachInA samaye baMdhAyelI teTalI ja sthitinA bhAga prApta daliko pachInA samayathI AraMbhI traNa hajAra varasa nyUna trIsa koDAkoDInA jeTalA samayo thAya teTalAmAM goThavAya che. A pramANe je je samaye jeTalI jeTalI sthiti baMdhAya ane tenA bhAgamAM jeTalAM daliko Ave tenI racanA te samayathI AraMbhI teno jeTalo abAdhAkALa hoya teTalI sthiti choDIne bAkInA sthAnakamAM thAya che. A pramANe hovAthI saravALo thato nathI kema ke niSeka sthAno to tenA te ja che mAtra te te sthAnakamAM vAraMvAra daliko AvatA hovAthI te ati puSTa thAya che. niSekanAM sthAnako tenA te ja hovAthI saravALo thato nathI, temaja jema jema pachI pachInA samaye jAya tema tema pUrva pUrvanI samaya samaya pramANa sthiti bhogavAI kSaya thatI jatI hovAthI utkRSTa sthitithI eka paNa samaya vadhato nathI eTale utkRSTa sthiti jeTalI ja sattA hoya che. ema dareka sthaLe samajavuM. praznavivakSita samaye baMdhAyelA trIsa koDAkoDI pramANa sthitinA traNa hajAra varasa pramANa abAdhAkALamAM dalika racanA hoya ke nahi ? zuM te sthAnako sAva dalika racanA vinAnAM hoya ? * * uttara-vacamAM koIpaNa sthAnako sAva dalika racanA vinAnA hoya ja nahi. kAraNa ke pratisamaya baMdha cAlu che, pUrve baMdhAyela karmanI niSeka racanA vivakSita samaye baMdhAyelA karmanA abAdhAkALamAM paNa hoya che ja. abAdhAkALa vivakSita samaye baMdhAyelA karmano hoI zake, saMpUrNa karmano nahi. eTale je samaya trIsa koDAkoDI sAgaropama sthiti baMdhAya te samaye bhogavavA yogya sthiti pUrNa trIsa koDAkoDI ja hoya, ochI nahi. ane tethI ja tenI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI baMdhAvalikA ane udayAvalikA ema be AvalikAnUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti anyamAM saMkramI zake che. mATe ja kahyuM che ke baMdhotkRSTa prakRtinI sthiti be AvalikA nyUna saMkrame che. prazna-saMkramotkRSTa prakRtinI keTalI sthiti saMkramI zake ? uttara-traNa AvalikA nyUna saMkramI zake. kAraNa ke baMdhAtkRSTa prakRtinI be AvalikA nyUna sthiti prApta thAya, temAM udayAvalikA meLavatAM saMkramotkRSTa prakRtionI kula sthiti sattA eka AvalikA nyUna utkRSTa sthiti jeTalI thAya, temAMthI saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti saMkrame eTale saMkramotkRSTa prakRtinI traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti saMkramI zake. dAkhalA tarIke-narakagatinI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti bAMdhI, baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti baMdhAtI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 paMcasaMgraha-2 bAkInI saghaLI sthiti saMkrame che. be AvalikA pramANa sthiti choDavAnuM kAraNa zuM? uttaramAM kahe che--koIpaNa karmanA baMdha samayathI AraMbhI eka AvalikA paryata temAM koIpaNa karaNanI pravRtti thatI nathI, AvalikA gayA bAda ja karaNanI pravRtti thAya che. A niyama hovAthI je samaye utkRSTa sthitino baMdha thAya te samayathI AraMbhI eka AvalikA gayA bAda te sthiti saMkramane yogya thAya che. e ja rIte udaya samayathI AraMbhI eka AvalikA kALamAM bhogavAya teTalAM sthitisthAnone udayAvalikA kahevAya che ane temAM paNa koI karaNa lAgatuM nathI, uparanI sthitimAM karaNa lAge che. koI paNa karmaprakRti, pachI bhale te pradezodayavatI hoya ke rasoiyavatI paraMtu tenA udaya samayathI AraMbhI eka AvalikA pramANa sthiti udayAvalikA kahevAya che, evo prAcIna zAstromAM vyavahAra che, mATe baMdhAvalikA udayAvalikA hIna bAkInI saghaLI sthiti saMkramI zake che ema kahyuM che. temAM jJAnAvaraNa paMcaka, darzanAvaraNa navaka, asAtavedanIya, ane aMtarAya paMcakanI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI arthAtu baMdhAvalikA ane udayAvalikA ema be AvalikA nyUna utkRSTa trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti anyatra saMkrame che. e pramANe manuSyagatimAM tenI udayAvalikA upara saMkramAve, eTale manuSyagatinI te udayAvalikA meLavatAM kula sthiti sattA eka AvalikA nyUna visa koDAkoDI thAya. have je samaye narakagatinI sthiti manuSyagatimAM saMkramI te samayathI saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti saMkrame eTale kula traNa AvalikA nyuna visa koDAkoDI pramANa sthiti baMdhAtI devagatimAM saMkramI zake. eTale ja kahyuM che ke utkRSTa sthitimAMthI saMkramotkRSTa prakRtionI traNa AvalikA nyUna sthiti anyatra saMkrame che. e pramANe anyatra paNa samajavuM. praznanarakagati manuSyagatimAM saMkrame tyAre narakagatinI sattA rahe ke nahi? zuM narakagatinI sattA sAva khalAsa thAya ? uttara-anya prakRti nayana saMkrama vaDe je prakRti anyamAM saMkrame tenI sattA sAva khalAsa thAya nahi. saMkramanArI prakRtinA sattAmAM jeTalAM sthitisthAno che ane temAM je dalaracanA che te sthitisthAnonI dalaracanAno amuka bhAga anyamAM saMkrame che, sattAgata saMpUrNa daLa racanA anya rUpe thatI nathI eTale tenI sattAno sarvathA abhAva thato nathI. sattAno sarvathA abhAva to vyAghAtabhAvinI apavartanA vaDe thAya che. prazna--upara baMdhAtkRSTa prakRtinI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti pataghraha prakRtinI udayAvalikA upara saMkrame ema zA mATe kahyuM ? udayAvalikAmAM paNa saMkrame ema kema na kahyuM ? uttara-baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti anyatra saMkrame che ema upara kahyuM che. anya prakRti nayana saMkrama vaDe je sthAnakomAM saMkrama thAya che tenI niSeka racanAmAM pheraphAra thato nathI. baMdhakALe je pramANe niSeka racanA thaI che te te ja pramANe rahe che, mAtra temanA svabhAvAdi palaTAI jAya che. baMdhAvalikA gayA bAda je samaye saMkrama thAya che te samaye udayAvalikA jeTalo kALa gayA pachI phaLa ApI zake te sthAnakono saMkrama thAya che, udayAvalikA karaNane ayogya hovAthI tenI aMdaranAM sthAnakono saMkrama thato nathI. tethI ja udayAvalikA upara saMkrame che ema kahyuM che. udayAvalikAmAMnAM sthAnako jo saMkrama thaI zakatAM hota agara to niSeka racanAmAM pheraphAra thato hota to udayAvalikAmAM saMkrama che ema kaheta. ahIM mAtra chelle jaghanyasthitino anya prakRti nayana saMkrama vaDe je udayAvalikAmAM saMkrame thAya che tenI niSeka racanAmAM paNa pheraphAra thAya che. jema hAsyAdiSaTrakanI saMkhyaya varasa pramANa sthiti saMjavalana krodhanI udayAvalikAmAM saMkrame che. udvartanA-apavartanA vaDe niSeka racanAmAM paNa pheraphAra thAya che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 287 kaSAyonI cALIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa, ane narakaddhikAdi-prakRtionI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti be AvalikA nyUna saMkrame che. itara-saMkramotkRSTa prakRtionI baMdhAvalikA, saMkramAvalikA ane udayAvalikA ema traNa AvalikArUpa sthiti choDIne bAkInI saghaLI sthiti saMkrame che. te A pramANe-baMdhotkRSTa prakRtinI utkRSTa sthiti baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI saghaLI saMkramotkRSTa prakRtimAM saMkrame che ane te paNa tenI udayAvalikA upara saMkrame che. udayAvalikA upara saMkrame che mATe te udayAvalikA meLavatA kula sthitinI sattA eka AvalikA nyUna utkRSTa sthiti pramANa thAya che. je samaye saMkrama thAya che te samayathI AraMbhI eka AvalikA paryata saMkramelA dalikamAM paNa koI karaNa lAgatuM nathI mATe je samaye saMkramI te samayathI AraMbhI saMkramAvalikA gayA bAda, tenI udayAvalikA uparanI saghaLI sthiti anyatra saMkrame che. mATe ja kahyuM che ke, saMkramotkRSTa prakRtionI sthiti kula sthitimAMthI traNa AvalikA nyUna anyatra saMkrame che. dRSTAMta ApI te ja vAtane samajAve che-narakaddhikanI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti bAMdhIne tenI baMdhAvalikA vItyA bAda udayAvalikA uparanI saghaLI sthitine manuSyadrika bAMdhato te manuSyaddhikamAM tenI udayAvalikA upara saMkramAve che, je samaye narakardikanI sthiti manuSyadrikamAM saMkramAvI te samayathI AraMbhI saMkramAvalikA gayA bAda tenI udayAvalikA uparanI saghaLI sthitine devadika bAMdhato temAM saMkramAve che. ahIM baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI narakadvikanI sthiti manuSyaddhikamAM saMkramI ane saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI manuSyadvikanI sthiti devadrikamAM saMkramI eTale saMkramotkRSTa manuSyadvikanI traNa AvalikAlIna sthitinuM je devaddhikamAM saMkramaNa thayuM tethI ja upara kahyuM che ke saMkramotkRSTa prakRtionI traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthitinuM ja anyatra saMkramaNa thAya che. ahIM jo ke narakadvikanI baMdhAvalikA ane udayAvalikA tathA manuSyaddhikanI saMkramAvalikA . ane udayAvalikA kula cAra AvalikA jaNAya che paraMtu narakaddhikanI udayAvalikA ane manuSyadvikanI saMkramAvalikAno kALa eka ja hovAthI saravALe traNa AvalikA sthiti ja ochI thAya che, vadhAre nahi. e ja pramANe saMkramotkRSTa anya prakRtio mATe paNa samajavuM. 37 ahIM tIrthaMkara nAmakarma ane AhAraka saptakane anukrame samyagdaSTi Adi AtmAo ane saMyato bAMdhe che, teone teno utkRSTa sthitibaMdha aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja thAya che. temaja saghaLI karmaprakRtionI sattA paNa teone aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre hotI nathI, tethI saMkrama vaDe paNa te prakRtionI utkRSTa sthiti sattA aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre thAya nahi. ahIM zaMkA thAya ke zuM te prakRtio baMdhotkRSTa che? ke saMkramotkRSTa? e zaMkAne dUra karavA mATe kahe che titthayarAhArANaM saMkamaNe baMdhasaMtaesu pi / aMtokoDAkoDI tahAvi tA saMkamukkosA // 38 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 paMcasaMgraha-2 tIrthakarAhArakayoH saMkramaNe bandhasatorapi / antaH koTAkoTI tathApi tAH saMkramotkRSTAH // 38 // artha-jo ke tIrthaMkaranAma ane AhAraka saptakamAM jyAre saMkrama thAya tyAre baMdha ane sattAmAM paNa aMtakoDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti ja hoya che. topaNa teo saMkramotkRSTa che. TIkAnuM-jo ke tIrthakara nAmakarma ane AhAraka saptakamAM jyAre anya prakRtionI sthitino saMkrama thAya tyAre saghaLI prakRtiono sthitibaMdha ane sattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja hoya che, tethI saMkrama paNa aMta:koDAkoDIthI adhika sthitino thato nathI, topaNa te prakRtio saMkramotkRSTa che, baMdhotkRSTa nathI ema samajavuM. aMta:koDAkoDIthI vadhAre baMdha ane vadhAre sattA nahi hovAnuM kAraNa tIrthaMkaranAma ane AhAraka saptakanA baMdhaka anukrame samyagdaSTi Adi AtmAo ane saMyato che. teone koI paNa karmaprakRtino aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre sthitibaMdha thato nathI temaja koI paNa prakRtinI aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre sattA hotI nathI. pahele guNaThANethI caturtha Adi guNasthAnakamAM AtmA jAya tyAre apUrva zuddhinA yoMge sthiti ochI karIne ja jAya che. kadAca utkRSTa sthitinI sattA laI cothe guNasthAnake jAya paraMtu te utkRSTa sthitinI sattA aMtarmuhUrtathI vadhAre rahetI nathI, vizuddhinA baLathI aMtarmuhUrtamAM ja aMtaHkoDAkoDI sthiti karI nAkhe che. baMdha to aMtaHkoDAkoDI ja hoya che. kadAca ahIM ema zaMkA thAya ke te utkRSTa sthiti sattAmAM jyAre hoya tyAre te sthitino saMkrama thavAthI manuSyadrikAdinI jema utkRSTa sthitisattA kema na thAya? tenA uttaramAM samajavuM ke te vakhate tIrthaMkaranAma ane AhArakadvikano baMdha ja thato nathI. jyAre teono baMdha thAya che tyAre koIpaNa karmaprakRtionI aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre sattA hotI nathI eTale yazakIrti AdinI sthitino jyAre temAM saMkrama thAya tyAre aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitino ja saMkrama thAya eTale tIrthaMkaranAma ane AhArakaddhikanI sattA aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre hoya ja nahi. mAtra baMdhasthitithI sattAgata sthiti saMkhyAtaguNI hovAthI baMdhathI saMkhyAtaguNI sthitino saMkrama thAya che, eTale tIrthakara nAmakarma ane AhArakadvikanA baMdhathI tenI sattAga sthiti saMkhyAtaguNI hoya che. karmaprakRti cUrNimAM kahyuM che ke, baMdhasthitithI sattAgata sthiti saMkhyAtaguNI hoya che. sAmAnyataH samyagdaSTi Adi AtmAone dareka prakRtinA baMdhathI tenI sattAgata sthiti saMkhyAtaguNI hoya che. tIrthakaranAma ane AhArakadvikanA baMdhakALe temAM saMkramanArI sva-jAtIya prakRtinI utkRSTa, jeTalI sthitinI sattA hoya te yathAyogyapaNe saMkramI zake che mATe saMkramotkRSTa kahI che. 38 upara kahela arthano ja vicAra kare che- evaiya saMtayA jaM sammaTThiINa savvakammesu / AUNi baMdhaukkosagANi jaM NaNNasaMkamaNaM // 39 // etAvatI sattA yatsamyagdRSTInAM sarvakarmasu / AyUMSi bandhotkRSTAni yat nAnyasaMkramaNam // 39 // arthakAraNa ke samyagdaSTi AtmAone saghaLA karmanI eTalI ja sattA hoya che. cAre Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 289 Ayu baMdhAtkRSTa che, kAraNa ke temAM anyanuM saMkramaNa thatuM nathI. TIkAnu-prazna :- nAmakarmanI utkRSTa sthiti visa koDAkoDI sAgaropama pramANa che mATe AhAraka saptaka ane tIrthaMkara nAmakarmanI manuSyaddhikAdinI jema saMkrama dvArA utkRSTa sthitinI sattA baMdhAvalikA arthAt eka AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropama ghaTI zake che, to zA mATe ema kahevAmAM Ave che ke tIrthaMkaranAma ane AhAraka saptakanI saMkrama vaDe paNa utkRSTa sthiti aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa ja hoya che ? uttara-A zaMkA tyAre ja thaI zake ke jyAre tIrthaMkaranAma ane AhAraka saptaka baMdhAtuM hoya tyAre temAM saMkramane yogya prakRtinI sthitisattA vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya. paraMtu tema nathI, Aya karma vinA koIpaNa karmaprakRtinI sthitinI sattA samyagdaSTi AtmAone aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja hoya che, vadhAre hotI nathI, mATe saMkrama paNa teTalI ja sthitino thAya che. tAtparya A pramANe chetIrthakara nAmakarma ane AhAraka saptakamAM teonA baMdhakALe anya prakRtinI sthiti saMkrame che, anya kALe nahi. A pravRtiono baMdha kramazaH vizuddha samyaktI ane saMyata AtmAone ja thAya che, teone Ayu sivAya saghaLA karmanI sattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ja hoya che, vadhAre hotI nathI. mATe saMkrama paNa teTalI ja sthitino thAya che, adhika sthitino thato nathI. kadAca teone aMtaHkoDAkoDIthI vadhAre baMdha thato hoya to adhika sthitinI sattAno saMbhava hoI zake paraMtu baMdha paNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropamano ja hoya che, adhika hoto nathI. mAtra baMdhathI sattA saMkhyAtaguNI hoya che, te pUrvanI gAthAmAM kahyuM che. cAre Ayu baMdhotkRSTa samajavA, saMkramotkRSTa nahi. kAraNa ke temAM paraspara ke anya koI paNa karmaprakRtinA dalikano saMkrama thato nathI. kadAca ahIM ema zaMkA thAya ke manuSya-tiryaMcanA Ayuno sva-mULakarmanI samAna baMdha thato nahi hovAthI tene baMdhAtkRSTamAM kema gaNyA? uttaramAM samajavuM ke saMkramotkRSTamAM gaNavAmAM Ave to AyumAM anya prakRtinA dalikano saMkrama thAya che evo vyAmoha thAya. e vyAmoha na thAya mATe baMdhoskRSTamAM gaNyA che. kAraNa ke cAre AyumAM paraspara saMkrama ke koI anya prakRtinA dalikano saMkrama thato ja nathI. baMdhAtkRSTa ane saMkramotkRSTathI anya koI trIjo bheda nathI ke temAM tene dAkhala karAya. eTale kAM to beyamAM na gaNavA joIe ke baMdhotkRSTamAM gaNavA joIe. ahIM baMdhAtkRSTamAM gaNyA che te yuktiyukta ja che. 39 A pramANe je karmaprakRtiono patagraha prakRtino baMdha chatAM saMkrama thAya che teonI sthitinA saMkramanuM pramANa kahIne have je karmaprakRtiono patadhraha prakRtinA baMdhanA abhAvamAM paNa saMkrama thAya che, teonI sthitinA saMkramanuM pramANa kahevA mATe kahe che- gaMtuM sammo micchaMtassukkosaM ThiiM ca kAUNaM / micchiyarANukkosaM kareti ThitisaMkamaM sammo // 40 // gatvA samyagdRSTiH mithyAtvasyotkRSTAM ca sthitiM kRtvA / mithyAtvetarayoH karoti sthitisaMkramaM samyagdRSTiH // 40 // paMca 2-37 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 paMcasaMgraha-2 artha-koI kSAyopathamika sabhyatvI mithyAtve jaIne mithyAtvanI utkRSTa sthiti bAMdhIne samyagdaSTi guNasthAnake jAya tyAM te samyaphadRSTi AtmA samyakta ane mizramohanIyamAM mithyAtva mohanIyanI utkRSTa sthiti saMkramAve che. TIkAnu-koI AtmA pahelAM kSAyopathamika samyagdaSTi thaIne tyArapachI mithyAtve jAya, mithyAtve jaIne utkRSTa saMkleze vartato mithyAtva mohanIyano utkRSTa sthitibaMdha kare, utkRSTa sthitibaMdha karyA bAda aMtarmuhUrta paryata mithyAtva guNasthAnake ja rahe, aMtarmuhUrta vItyA bAda vizuddhinA baLathI samyakta prApta kare, tyAre pachI samyagdaSTi chato te AtmA aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitine samyakta ane mizramohanIyamAM teono bAdhaH nathI chatAM saMkramAve che. A pramANe mithyAtvamohanIyanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitino saMkrama samyagdaSTine thAya che, ane te mizra ane samyakvamohanIyamAM thAya che. 40 A pramANe mithyAtvamohanIyanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitino saMkrama kahyo ane teno svAmI samyagdaSTi kahyo. have samyakta ane mizramohanIyanA utkRSTa sthitisaMkramanuM pramANa, tenA svAmI ane anya saghaLI prakRtionI utkRSTa sthitinA saMkramanA svAmIne pratipAdana karavA icchatA kahe che - aMtomuhattahINaM AvaliyaduhINa tesu saTThANe / ukkosasaMkamapahU ukkosagabaMdhagaNNAsu // 41 // antarmuhUrttahInAmAvalikAdvikahInAM tayoH svasthAne / utkRSTasaMkramaprabhuH utkRSTabandhakA anyAsAm // 41 // artha samyakta ane mizramohanIyanI aMtarmuhUrta ane be AvalikA hIna utkRSTa sthitino saMkrama thAya che. temAM samyaktano svasthAnamAM, ane mizrano ubhayamAM thAya che. zeSa prakRtionI utkRSTa sthitinA saMkramasvAmI te te prakRtinI utkRSTa sthitinA baMdhaka samajavA. TIkAnu-koI kSAyopazamika samyagdaSTi AtmA mithyAtve jaI tIvra saMkleze mithyAtvanI utkRSTa sthiti bAMdhI aMtarmuhUrta pachI samyagdaSTi guNasthAnake jAya tyAM aMtarmuhUrta nyUna 1. ahIM kSAyopathamika samyaktI levAnuM kAraNa tene traNe puMja sattAmAM hoya che. pahele guNaThANethI karaNa karIne temaja karaNa karyA sivAya ema be rIte samyakta prApta kare che, te hakIkata upazamanA karaNamAM kahI che. karaNa karIne je samyakta prApta kare che te to aMtaHkoDAkoDInI sattA laIne ja upara jAya che. karaNa karyA vinA je caDe che te upara kahyA pramANe utkRSTa sthitinI sattA laI cothe guNaThANe jAya che, ane aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti saMkramAve che. utkRSTa sthitibaMdha karIne aMtarmuhUrta paryata pahele guNaThANe rahIne ja samyakta prApta kare che mATe aMtarmuhUrNa nyUna utkRSTa sthitino saMkrama thAya ema kahyuM che. caturtha guNasthAnake gayA bAda aMtarmuhUrta paryata ja utkRSTa sthitinI sattA rahe che teTalA kALamAM vizaddhinA baLathI aMtaHkoDAkoDInI uparAMta sthitino nAza kare che eTale aMtarmuhUrta bAda aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthitinI sattA hotI nathI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 291 ane udayAvalikA uparanI te sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitine samyakvamohanIya ane mizramohanIyamAM tenI udayAvalikA upara saMkramAve che. udayAvalikA upara saMkramAvato hovAthI te udayAvalikA meLavatAM aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa samyakta mohanIya ane mizramohanIyanI utkRSTa sthiti sattA thAya che. mithyAtvamohanIyanI sthitino je samaye saMkrama thayo te samayathI saMkramAvalikA saMkala karaNane ayogya hovAthI te eka AvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI samyakvamohanIyanI sthitino svasthAnamAM apavartanA saMkrama thAya che ane mizramohanIyano svasthAnamAM apavartanA saMkrama thAya che temaja samyakvamohanIyamAM saMkrama thAya che. potapotAnI dRSTine anyatra saMkramAvatA nathI te, tathA cAritramohanIya ane darzanamohanIyano paraspara saMkrama thato nathI e pUrve kahyuM che te niyama pramANe samyagdaSTi samyakvamohanIyane koI paNa prakRtimAM saMkramAve nahi tethI temAM eka apavartanA saMkrama ja pravarte ema kahyuM che. sthitine ochI karavArUpa apavartanA saMkrama svamAM ja thAya che. A pramANe samyakta ane mizramohanIyanI utkRSTa sthitino saMkrama be AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa thAya che ane teno svAmI vedaka samyagdaSTi che.' devAyu, jinanAma ane AhAraka saptaka sivAya bAkInI baMdhAtkRSTa ke saMkramotkRSTa prakRtionA te te prakRtionI utkRSTa sthiti bAMdhanArA utkRSTa sthiti saMkramanA svAmI che. ane te prAyaH saMjJI mithyAdRSTi AtmAo ja che. tathA devAyunI utkRSTa sthitinA saMkramano svAmI apramatta guNasthAnakane sanmukha thayela pramatta saMyata che. pahelAM jeNe jinanAmakarma bAMdhyuM che evo narakane sanmukha thayela mithyAdRSTi jinanAmanI utkRSTa sthitinA saMkramano svAmI che, tathA AhArakasaptakanI utkRSTa sthiti pramattane sanmukha thayela apramatta saMyama bAMdhe che ane te baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAve che. - have baMdhAtkRSTa ke saMkramotkRSTa prakRtionI sthitino jyAre saMkrama thAya tyAre kula keTalI sthiti hoya tene batAvatAM kahe che baMdhukkosANaM Avalie AvalidugeNa iyarANaM / hINA savvAvi ThiI so jaTThii saMkamo bhaNiyo // 42 // 1. uparokta nava prakRtio sivAyanI bAkInI prakRtionI utkRSTa sthitinA baMdhaka saMjJI mithyAdRSTi che mATe tenI utkRSTa sthitino saMkrama paNa teone ja thAya tethI te tenA svAmI kahyA che. ahIM "prAya:" e grahaNa karavAnuM kAraNa je pariNAme mithyAtvamohanIyanI sittera koDAkoDI sthiti bAMdhe tevA pariNAme anya jJAnAvaraNIyAdinI paNa utkRSTa sthiti bAMdhI zake. jema mithyAtvanI utkRSTa sattA laI cothe guNaThANe jAya che ane tyAM aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti saMkramAve tema aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitino saMkrama thaI zake e jaNAvavA mATe hoya tema lAge che. mAtra aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitino saMkrama thAya pachI jJAnI jANe. - 2. AhAraka saptakanI utkRSTa sthitinA saMkramanA svAmI pramatta saMyata hoya tema jaNAya che. kAraNa ke apramattethI pramatte jatAM tenI utkRSTa sthiti baMdhAya che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 paMcasaMgraha-2 bandhotkRSTAnAmAvalikayA AvalikAdvikenetarAsAm / hInA sarvApi sthitiH sa yatsthitisaMkramo bhaNitaH // 42 // artha-baMdhotkRSTa prakRtionI eka AvalikAhIna ane itara-saMkramotkRSTa prakRtionI be AvalikA hIna je utkRSTa sthiti te sthiti saMkrama kahevAya che. TIkAnu-pasthiti saMkrama eTale je samaye koI paNa karmaprakRtinI utkRSTa sthitino saMkrama thAya te samaye kula keTalI sthiti hoya teno je vicAra. temAM je samaye baMdhAtkRSTa prakRtionI utkRSTa sthitino saMkrama thAya tyAre tenI sthiti utkRSTa sthitinI apekSAe eka AvalikA nyUna hoya che. te A pramANe-saMkliSTa pariNAma vaDe utkRSTa sthiti bAMdhIne baMdhAvalikA gayA bAda anya prakRtimAM saMkramAvavAno AraMbha kare che mATe baMdhAtkRSTa prakRtionI saMkramakALe eka AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sattAmAM hoya che. baMdha samayathI eka AvalikA sudhI bAMdhelI te utkRSTa sthitimAM koI karaNa lAgatuM nahi hovAthI teTalI sthiti ochI thAya che eTale saMkramakALe eka AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sattAmAM ghaTI zake che. Itara-saMkramotkRSTa prakRtionI saMkramakALe saghaLI sthiti be AvalikA nyUna hoya che. te A pramANe-baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthitino anya prakRtimAM tenI udayAvalikA upara saMkrama thAya che, ane saMkrama samayathI eka AvalikA-saMkramAvalikA gayA bAda kula be AvalikA nyUna te utkRSTa sthitine anya prakRtimAM saMkramAvavAno AraMbha kare che. mATe saMkramotkRSTa prakRtionI saMkramakALe baMdhAvalikA ane saMkramAvalikA ema be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sattAmAM hoya che. baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI baMdhAtkRSTa prakRtionI utkRSTa sthiti saMkramotkRSTa prakRtinI udayAvalikA upara saMkrame eTale te udayAvalikA meLavatAM eka AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sattAmAM thAya, eka AvalikA nyUna te utkRSTa sthitine saMkramAvalikA gayA bAda anyatra saMkramAve, eTale saMkramotkRSTa prakRtionI saMkramakALe be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti saMbhave che. 42 AyunI sthitinuM pratipAdana karavA mATe kahe che- sAbAhA AuThiI AvaligUNA u jaTThiti saTThANe / ekkA ThiI jahaNNo aNudaiyANaM nihayasesA // 43 // sAbAdhA AyuHsthitiH AvalikonA tu yatsthitiH svasthAne / ekasyAH sthiterjaghanyo'nudayavatInAM nihatazeSA // 43 // artha-svasthAna saMkrama thAya tyAre AvalikA nyUna abAdhA sahita je sthiti te AyunI sthiti kahevAya che. tathA eka sthAnakano je saMkrama te jaghanya saMkrama kahevAya che, ane anudayavatI prakRtionI hata zeSa sthitino saMkrama jaghanya saMkrama kahevAya che. TIkAnu--AyumAM mAtra udvartanA-apavarnanA ja thAya che, anya prakRti nayana saMkrama thato Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 293 nathI. temAM paNa vyAghAtabhAvinI apavartana te te Ayuno jyAre udaya hoya tyAre ja thAya che mATe tene AzrayI ahIM AyunI sthitinuM nirUpaNa karyuM nathI, paraMtu je nirvAghAtabhAvi apavarnanA ke je udaya na hoya tyAre paNa thAya che tene AzrayI ane jyAre baMdha pravartato hoya tyAre pahelA Adi samaye baMdhAyela latAnI baMdhAvalikA vItyA bAda udvartanA paNa thAya che tene AzrayI sthitinuM nirUpaNa karyuM che. A pramANe jyAre nighAtabhAvi apavartana ane udvartanArUpa svasthAna saMkrama thAya tyAre AyunI sthitinuM-saghaLI sthitinuM pramANa AvalikAyUna abAdhA sahita utkRSTa sthiti jeTaluM che. jemake-pUrvakoTI varSanA AyuvALo koI AtmA be bhAga gayA pachI barAbara trIjA bhAganA pahelA samaye tetrIsa sAgaropama pramANa utkRSTa Aya bAMdhe teno baMdhAvalikA gayA bAda uparokta bemAMthI koIpaNa saMkrama thaI zake che. tethI te eka AvalikAhana pUrvakoTInA trIjA bhAga adhika tetrIsa sAgaropama pramANa kula sthiti saMbhave che. A pramANe utkRSTa sthitinA saMkramanuM pramANa, tenA svAmI ane sthitinuM pramANa kahyuM. have jaghanya sthitinA saMkramanuM pramANa kahe che-temAM udayavatI prakRtionI sattAmAM samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre eka samaya pramANa sthitino chello je saMkrama thAya te jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che. ane anudayavatI prakRtionI kSaya thatA thatA je sthiti zeSa rahe teno je chello saMkrama te jaghanyasthiti saMkrama kahevAya che. 43 A pramANe jaghanyasthiti saMkramanuM pramANa karyuM. have jaghanyasthiti saMkramanA svAmI kahe che- jo jo jANaM khavago jahaNNaThitisaMkamassa so sAmI / sesANaM tu sajogI aMtamuhuttaM jao tassa // 44 // yo yo yAsAM kSapakaH jaghanyasthitisaMkramasya sa svAmI / zeSANAM tu sayogI antarmuhUrtaM yatastasya // 44 // 1. ahIM te te AyunA udaya vakhate vyAghAtabhAvinI apavarnanA kahI che. te apavartanIya AyumAM samajavI. anapavarNanIya AyumAM to vyAghAtabhAvinI apavartana thatI ja nathI, phakta nirvAghAtabhAvinI apavarNanA thAya che. - 2. ahIM udayavatI pravRtiono pota-potAnA kSaya vakhate samayAdhika AvalikA sattAmAM zeSa rahe tyAre uparanI samaya pramANa sthitino jaghanya sthiti saMkrama kahyo, paraMtu udayavatI saghaLI pravRtiomAM potapotAnA kSaya vakhate samaya pramANa sthitino saMkrama ghaTato nathI, kAraNa ke caramodayavALI nAmakarmanI nava, ucca gotra temaja be vedanIya, e bArano ayogI guNaThANe udaya hoya che. ane tyAM saMkrama thato nathI, te ja pramANe napuMsakaveda ane strIvedano jaghanyasthitisaMkrama samayapramANa Avato nathI, paraMtu upara batAvela cauda sivAya zeSa vIsa udayavatI prakRtiono ane tauparAMta nidrA ane pracalA ema bAvIsa prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama apavartanA AzrayI eka samaya pramANa ghaTe che. karmaprakRti-saMkramaNakaraNamAM temaja A graMthamAM paNa have pachI A ja pramANe batAvavAmAM Avela che. tethI TIkAkAramaharSie ahIM saghaLI udayavatI pravRtio sAmAnyathI jaNAvI hoya tema lAge che. athavA anya koI kAraNa hoya to bahaRRto jANe. teNami = , Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 paMcasaMgraha-2 artha- je AtmA je karmaprakRtino kSapaka che te AtmA te prakRtinI jaghanya sthitinA saMkramano svAmI che. zeSa prakRtiono sayogIkevalI svAmI che, kAraNa ke tene aMtarmuhUrta pramANa alpasthiti hoya che. TIkAnu--je je AtmA je je karmaprakRtiono kSapaka che te te AtmA te te prakRtionI jaghanyasthiti saMkramAve che. kAraNa ke teono kSaya karatAM karatAM chevaTe alpasthiti sattAmAM rahe che ane tene saMkramAve che. jemake-cAritramohanIyanI saMjavalana lobha sivAya vIsa prakRtiono anivRtti bAdara saMparAyavartI svAmI che, saMjavalanalobhano sUkSmasaMparAyavartI svAmI che, darzana saptakanA cothA guNaThANAthI sAtamA sudhInA svAmI che, jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya che, aMtarAya pAMca, e saghaLI prakRtionA kSINamoha guNasthAnakavartI svAmI che. tathA zeSa aghAti karmaprakRtionA jaghanyasthiti saMkramanA svAmI sayogIkevalI che. kAraNa ke tene ja caramasamaye te karmaprakRtionI saMkrama yogya aMtarmuhUrtapramANa jaghanyasthiti sattAmAM hoya che, anyane hotI nathI. 44. have jaghanyasthiti saMkrama kone kahevAya ? te kahe che - udayAvalie chobho aNNappagaIe jo ya aNtimo| . so saMkamo jahaNNo tassa pamANaM imaM hoi // 45 // viniya choma macapraH yo yaH gattimaH | sa saMkramo jaghanyaH tasya pramANamidaM bhavati // 45 // artha--anya prakRtino udayAvalikAmAM je chello prakSepa thAya te jaghanyasaMkrama kahevAya che. tenuM pramANa A che. TIkAnu-koI vivakSita saMkramatI prakRtinI sthitino patadhraha prakRtinI udayAvalikAmAM je chello chobha-prakSepa-saMkrama thAya che, temaja potAnI ja prakRti saMbaMdhI udayAvalikAmAM arthAta potAnI ja udayAvalikAmAM je chello saMkrama thAya te jaghanya sthiti saMkrama kahevAya che. tAtparya e ke, kSaya karatA chevaTe jeTalI sthitino anya prakRti nayana saMkrama vaDe-saMkramaNakaraNa vaDe paraprakRtinI udayAvalikAmAM saMkrama thAya te athavA apavartanA saMkrama vaDe potAnI ja udayAvalikAmAM je saMkrama thAya te jaghanyasthiti saMkrama kahevAya. A uparathI udayAvalikAnA bahAranA bhAgamAM je saMkrama thAya te jaghanyasthiti saMkrama na kahevAya ema siddha thayuM. chelle jeTalI sthitino udayAvalikAmAM prakSepa thAya te jaghanyasthiti saMkrama kahevAya, e jaghanyasthiti saMkramanuM lakSaNa nidrAddhika choDIne samajavuM. nidrAddhika mATe AgaLa upara 1. jo ke anya prakRti nayana saMkrama vaDe jeTalAM sthAnakono saMkrama thAya che temAM kaMI pheraphAra thato nathI arthAtu bAMdhatI vakhate je kALe je prakAranAM phaLa ApavA rUpe niyata thayA hoya che, saMkrama thayA bAda te kALe jemAM saMkrama thayo tene anusaratuM phaLa Ape che. paraMtu chelle jeTalI jaghanyasthitino saMkrama thAya che te sthiti saMkocAI udayAvalikAmAM saMkrame che. arthAta udayAvalikAnA kALamAM phaLa Ape tevI thaI jAya che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 295 kahevAze. kaI prakRtino keTalo jaghanyasthiti saMkrama thAya tenA nirUpaNa mATe kahe che-jaghanyasthiti saMkramanuM pramANa ke jene have pachI ame kahIzuM te samajavuM. 45 te ja jaghanyasthiti saMkramanuM pramANa kahe che - saMjalaNalobhanANaMtarAya-dasaNacaukkaAUNaM / sammattassa ya samao sagaAvaliyAti bhAgaMmi // 46 // saMjvalanalobhajJAnAntarAyadarzanacatuSkAyuSAm / samyaktvasya ca samayaH svakAvalikAtribhAge // 46 // artha-saMjavalanalobha, jJAnAvaraNIya, aMtarAya, darzanAvaraNacatuSka, Ayu ane samyakvamohanIyanI potAnI AvalikAnA trIjA bhAgamAM samayapramANa sthitino je saMkrama thAya che te jaghanyasthiti saMkrama kahevAya che. TIkAnu-saMjavalanalobha, jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, Ayu cAra, ane samyakvamohanIya saghaLI maLI vIsa prakRtionI sthitino kSaya thatAM sattA viccheda kALe teonI eka samaya pramANa sthitino potAnI ja udayAvalikAnA samayAdhika trIjA bhAgamAM je prakSepa thAya te jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che. - tAtparya A pramANe-kSapakazreNimAM sUkSmasaMparAya guNasthAnake kSaya karatA karatA jyAre saMjavalanalobhanI samayAdhika AvalikA pramANasthiti zeSa rahe tyAre udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI udavAvalikA uparanI samayapramANa sthitine apavarNanA karaNa vaDe nIcenA potAnA ja udayAvalikAnA samayAdhika trIjA bhAgamAM saMkramAve, te saMjavalanalobhano jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che, ane teno svAmI sUkSmasaMparAyavatI AtmA che. e ja pramANe kSINamoha guNasthAnake jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca tathA cakSu, * acakSu, avadhi ane kevaladarzanAvaraNIya e darzanAvaraNIya cAra, ema cauda prakRtionI sattAmAM samayAdhika eka AvalikA sthiti zeSa rahe tyAre udayAvalikA uparanI samayapramANa sthitine apavartanA saMkrama vaDe potapotAnI udayAvalikA nIcenA samayAdhika trIjA bhAgamAM je saMkramAve te, te prakRtiono jaghanyasthiti saMkrama kahevAya che, ane teno svAmI kSaNamAM guNasthAnavarsI AtmA che. tathA cAre AyunI sthiti bhogavatA bhogavatA sattAmAM jyAre samayAdhika AvalikA zeSa Ayu rahe tyAre udayAvalikA uparanI te samayapramANa sthitine potapotAnI udayAvalikAnA nIcenA samayAdhika trIjA bhAgamAM je saMkramAve te teno jaghanyasthiti saMkrama kahevAya che, ane tenA svAmI te te AyunA udayavALA AtmAo che. ahIM jaghanya samaya pramANa sthitine AtmA tathAsvabhAve udayAvalikAnA prathama samayathI-udaya samayathI AraMbhI samayAdhika trIjA bhAgamAM saMkramAve che. jemake AvalikAnA nava samaya kalpIe to zarUAtanA cAra samayamAM saMkramAve che, anya samayomAM saMkramAvato nathI. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 uparokta saghaLI prakRtionI yasthiti--saghaLI sthiti samayAdhika AvalikA samajavI. samyaktvamohanIya mATe nIcenI gAthAmAM kahe che. 46 296 samyaktvamohanIya mATe sUtrakAra pote ja vicAra kare che-- khaviUNa micchamIse maNuo sammammi khavayasesamma / caugaiDa tao houM jahaNNaThitisaMkamassAmI // 47 // kSapayitvA mithyAtvamizre manujaH samyaktve kSapitazeSe / caturgatikaH tato bhUtvA jaghanyasthitisaMkramasvAmI // 47 // artha--manuSya chatAM mithyAtva ane mizramohanIya khapAvIne samyaktvamohanIya kSapita zeSa thAya tyAre cAramAMthI koI paNa gatimAM jaIne tenI samaya pramANa jaghanya sthiti saMkramAve che, ane teno svAmI cAra gatimAMthI koI paNa gatino AtmA thAya che. TIkAnu--jaghanyathI paNa ATha varasathI adhika AyuvALo koI manuSya kSAyikasamyaktva upArjana karatAM mithyAtva ane mizramohanIyane sarvathA khapAvIne samyaktvamohanIyane sarvopavarjhanA vaDe apavarte che. A pramANe jyAre sarvApavarttanA thAya tyAre samyaktvamohanIya pita zeSa thAya che. A rIte jyAre samyaktvamohanIya kSapita zeSa thAya tyAre cAramAMthI game te gatimAM jaI zake che eTale game te gatimAM jaIne tyAM tenI samayAdhika AvalikA sthiti zeSa rahe tyAre udayAvalikA uparanI te samayapramANa sthitine apavarttanA saMkrama vaDe potAnI AvalikAnA samayAdhika trIjA bhAgamAM saMkramAve che te teno jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che. ane teno svAmI cAra gatimAMthI koI paNa gatimAM vartamAna AtmA che. sthiti samayAdhika AvalikA che. 47 have nidrAdvikano jaghanya sthiti saMkrama kahe che-- niddAdugassa sAhiyaAvaliyadugaM tu sAhie taMse / hAsAINaM saMkhejja vaccharA te ya kohammi // 48 // 1. sarvApavarjhanA vaDe apavarte che eTale vyAghAtabhAvinI apavarjhanA vaDe jeTalI ochI thaI zake teTalI kare che. have jeTalI sthiti sattAmAM rahI teTalI sthiti laI maraNa pAmI zake che ane game te gatimAM pariNAmAnusA2 jaI zake che. tethI ja tenA jaghanya sthitisaMkramano svAmI cAramAMthI game te gatino AtmA hoya che. upazamanA karaNamAM kSAyika samyaktva pAmavAnA adhikAramAM kahyuM che ke mithyAtva, mizramohanIya kSaya thAya tyAre samyaktva mohanIyanI ATha varasanI sthiti sattAmAM rahe che tenA aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrta pramANa khaMDone kSaya karatAM chello khaMDa jyAre kSaya thaI jAya tyAre udaya samayathI AraMbhI guNa zreNInA mastaka sudhInI aMtarmuhUrta pramANa sthiti sattAmAM rahe che. te sthitine laIne pariNAmAnusAra game te gatimAM jAya che. 2. kSapita zeSa thAya eTale apavarjhanA karaNa vaDe kSaya karatAM karatAM bAkI rahelI jeTalI sthiti laI anya gatimAM jaI zake. kSAyika samyaktva kayo AtmA upArjana karI zake te mATe upazamanAkaraNa jovuM, ahIM eTaluM yAda rAkhavuM ke vyAghAtabhAvinI apavarSanA karaNomAM thAya che. nirvyAghAta bhAvinI apavartanA sAmAnyataH haMmezAM pravarte che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa nidrAdvikasya sAdhikAvalikAdvikaM tu sAdhike tryaMze / hAsyAdInAM saMkhyeyA vatsarAste ca krodhe // 48 // artha-nidrAddhikanI samayamAtrasthitine je sAdhika trIjA bhAgamAM saMkramAve che te teno jaghanya saMkrama che. yasthiti AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAge adhika be AvalikA che. tathA hAsyAdino je saMkhyaya varasa pramANa saMkrama thAya che te teno jaghanya saMkrama che ane te krodhamAM thAya che. TIkAnu-nidrA ane pracalArUpa nidrAddhikanI potAnI sthitinI uparanI eka samaya mAtra sthitine potAnA saMkramanA aMte udayAvalikA nIcenA samayAdhika trIjA bhAgamAM je saMkramAve che te teno jaghanya sthitisaMkrama che. tAtparya A pramANe che-kSINakaSAya vItarAga chagha0 guNasthAnake kSaya karatAM karatAM nidrAddhikanI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAge adhika be AvalikA pramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe tyAre sauthI uparanI samaya-pramANa sthitine apavarNanA karaNa vaDe nIcenA udaya samayathI AraMbhI udayAvalikAnA samayAdhika trIjA bhAgamAM je saMkramAve che te nidrAddhikano jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che. ane teno svAmI kSINa kaSAya vItarAga AtmA che. te vakhate yasthiti AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAge adhika be AvalikA che. ahIM vastusvabhAva ja e che ke nidrAddhikanI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika be AvalikA pramANe sthiti sattAmAM zeSa rahe tyAre uparanI eka samaya pramANa apavarNanA karaNa vaDe saMkrame che, paraMtu matijJAnAvaraNIyAdinI jema samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre nahi. ahIM matijJAnAvaraNIyAdimAM samayAdhika AvalikA pramANa sthitinI sattA zeSa rahe tyAM sudhI apavarNanA thAya che tyAre nidrAdrikamAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika be AvalikA rahe tyAM sudhI thAya che. kAraNa jIvasvabhAva che. . anivRtti bAdaraguNasthAnake vartamAna kSepaka AtmAne hAsya, rati, arati, zoka, bhaya ane jugupsA e hAsyaparkano kSaya thatA saMkhyAta varSapramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe che te saMkhyAta varSapramANa sthitino je saMjavalana krodhamAM saMkrama thAya che te teno jaghanya sthitisaMkrama che. tenA svAmI navamI guNasthAnakavartI AtmA che. te vakhate tenI sthiti aMtarmuhUrta adhika saMkhyAtA varSapramANa che. kAraNa ke aMtarakaraNamAM vartatA chatA te saMkhyAta varSa pramANa sthitine saMjavalana krodhamAM saMkramAve che. aMtarakaraNamAM karmadalika hotA nathI paraMtu tenAthI upara hoya che. kAraNa ke te dalika vinAnI zuddha bhUmikA che. mATe aMtarakaraNanA kAlathI adhika saMkhyAtavarSa pramANa sthiti jaghanya sthiti saMkramakALe hAsyaSarkanI sthiti che. A saMkhyAta varSa pramANa sthitine apavarNanA karaNa vaDe apavartAne saMjavalanakrodhanI udayAvalikAmAM sakramAva che ema samajavuM. anyathA-jo ema na hoya to sthiti ghaNI hovAthI udayAvalikAnA uparanA bhAgamAM paNa prakSepa thAya ane tema thAya to "anya prakRtino udayAvalikAmAM je chello saMkrama thAya te jadhanyasaMkrama kahevAya' e pUrve kahelA vacananI sAthe virodha Ave. mATe saMkhyAta varSapramANa paMca02-38 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 paMcasaMgraha-2 sthitine apavartIne udayAvalikAmAM saMkramAve che ema mAnavuM joIe. 48 have puruSavedAdino jaghanya sthitisaMkrama keTalo hoya te kahe che - puMsaMjalaNANa ThiI jahannayA AvalIdugeNUNA / aMto jogatINaM paliyAsaMkhaMsa iyarANaM // 49 // paMsaMjvalanAnAM sthitiH jaghanyA''valIdvikenonA / anto yogyantAnAM palyAsaMkhyAMza itarAsAm // 49 // artha-puruSaveda ane saMjavalana kaSAyanI aMtarmuhUrta nyUna je jaghanyasthiti te teno jaghanya sthitisaMkrama che. yasthiti aMtarmuhUrta sahita be AvalikA nyUna jaghanya sthiti che. sayogIguNasthAnake jeno aMta thAya che tenI aMtarmuhUrta pramANa ane itara pravRtionI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitino jaghanya sthitisaMkrama thAya che. TIkAnu-puruSavedano ATha varSa, saMjavalana krodhano be mAsa, saMjavalana mAnano eka mAsa ane saMjavalana mAyAno paMdara divasa pramANa je jaghanyasthitibaMdha pahelAM kahyo che te ja jaghanyasthitibaMdha aMtarmuhUrta nyUna te prakRtiono jaghanya sthitisaMkrame che. ahIM aMtarmuhUrta nyUna zA mATe kahyo ? e praznanA uttaramAM jaNAve che ke abAdhA rahita sthiti anyatra saMkrame che. kAraNa ke abAdhA kALamAM daLaracanA thatI nathI, uparanA samayathI thAya che, eTale abAdhAkALathI uparanAM sthAnakomAM karmalikano saMbhava che. kahyuM che ke, abAdhAkALa nyUna karmasthitimAM daLaracanA thAya che, abAdhAkALamAM thatI nathI.' jaghanyasthitibaMdha thAya tyAre abAdhA aMtarmuhUrta pramANa to hoya che je mATe aMtarmuhUrta nyUna jaghanya sthitibaMdha e puruSavedAdi prakRtiono jaghanyasthitisaMkrama che. jaghanya sthitisaMkramakALe teonI sthiti be AvalikA nyUna abAdhA sahita ATha varSAdi jaghanya sthitibaMdha pramANa. samajavI. 1ahIM puruSavedAdi pravRtiono aMtarmuhUrta nyUna jadhanyasthitibaMdha pramANa jadhanyasthitisaMkrama kahyo, kAraNamAM ema jaNAvyuM ke abAdhAmAM to daLaracanA hotI nathI. barAbara che, vivakSita samaye baMdhAyelA karmanI abAdhAmAM to dala racanA hotI nathI. paraMtu pahelAM baMdhAyelA che jeno abAdhAkALa vItI gayo hoya che tenI daLa racanA to hoya che. pahelAM TippanamAM jaNAvI paNa gayA ke "vivakSita samaye baMdhAyela karmano abAdhAkALa hoI zake, AkhI latAno nahi ane tethI ja trIsa koDAkoDI sAgaropamAdi pramANa baMdhAyela karmasthiti baMdhAvalikA-udayAvalikA nyUna saMkramI zake che e pramANe ahIM baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI ema be AvalikA nyuna ATha varSa pramANa saMkrame te jaghanyasthitisaMkrama ema kema na kahyuM ? aMtarmuhurta jUna zA mATe kahyo ? prazna ThIka che. paraMtu A prazna tyAre ja thAya ke je samaye uparokta prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama thAya te samaye anya samayonAM baMdhAyela karmadalo sattAmAM hoya. paraMtu tema nathI. je samaye puruSavedAdino jaghanya sthitisaMkrama thAya che te samaye potapotAnA viccheda samaye je baMdhAyuM hoya che te ja sattAmAM hoya che, anya koI paNa samayanuM baMdhAyela sattAmAM hotuM nathI, kema ke kSaya thaI gayela hoya che. mATe ja puruSavedAdi prakRtiono aMtarmuharta nyUna ATha varSAdi pramANa jadhanya sthitisaMkrama kahyo che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 299 . be AvalikA nyUna zA mATe ? ema pUchatA ho to jaNAve che-aMdhaviccheda samaye baMdhAyelI te puruSavedAdi pravRtionI latAne baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAno AraMbha kare che. je samayathI saMkramathI zarUAta kare te samayathI eka AvalikA kALe pUrNapaNe saMkramI jAya che, saMkramAvalikAnA caramasamaye jaghanya sthitisaMkrama thAya che, tethI baMdhAvalikA ane saMkramAvalikA pramANa kALa ocho thaI jAya che mATe te be AvalikA vinA ane abAdhAkALa sahita je jaghanya sthitibaMdha te jaghanya sthitisaMkramakALe sthiti che. svAmI anivRtti bAdarasaparAya guNasthAnakavartI kSepaka AtmA che. mAtra puruSavedanA jaghanya sthitisaMkramano adhikArI puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAra ja hoya che. A ja hakIkatane sakAraNa jaNAve che- puruSaveda sivAya anyaveda kSapakazreNi AraMbhanAra hAsyAdiSaka sAthe ja puruSaveda khapAve che. ane puruSavede kSapakazreNi AraMbhanAra hAsyAdiSakano kSaya thayA pachI puruSaveda khapAve che. eTale puruSavede jyAre kSapakazreNi prApta kare tyAre teno kSaya karavAmAM ghaNo kALa maLI zake che. vaLI jeno udaya hoya che tenI udIraNA paNa pravarte che, mATe puruSaveda kSapakazreNi svIkAranArane udaya udIraNA vaDe tenI ghaNI sthiti tUTe che-bhogavAI kSaya thAya che. Ama puruSavede zreNi para ArUDha thayelAne ja teno jaghanya sthitisaMkrama saMbhave che, anya vede zreNi para ArUDha thanArane saMbhavato nathI. tathA saMkrama AzrayIne sayogIkevalI guNasthAnake jeno aMta thAya che te prakRtiono sayogIkevalI guNasthAnakanA caramasamaye jaghanya sthitisaMkrama thAya che. yogyantaka te prakRtio A che-narakaddhika, tiryazvika, paMcendriya jAti sivAya jAti catuSka, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane udyota sivAya nAmakarmanI 90 prakRtio, sAta-asAtavedanIya, ane ucca-nIca gotra A 94 prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama aMtarmuhUrta pramANa thAya che. kAraNa ke sayogInA caramasamaye e 94 prakRtionI sthiti sattAmAM aMtarmuhUrta pramANa ja hoya che. ' aMtarmuhUrtapramANa te sthitine caramasamaye sarvApavarnanA vaDe apavartAne-ghaTADIne ayogInA kALa pramANa kare che. jo ke ayogIno kALa aMtarmuhUrta pramANa che, paraMtu te pUrvokta prakRtionA sattAkALathI nAnuM hoya che. eTale sarvopavartanA vaDe ayogInA kALapramANa sthiti rAkhI bAkInI aMtarmuhUrta pramANa sthitine apavarte che. eTale ahIM aMtarmuhUrta pramANa sthitine ghaTADavA rUpa apavartanA saMkrama rUpa sthitisaMkrama pravarte che-thAya che, tethI ja te 94 prakRtiono aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthitisaMkrama kahyo che. sayogInA caramasamaye sarvApavarnanA thatI hovAthI 1. koI paNa veda ke kaSAye zreNi AraMbhavI eTale te te veda ke kaSAyano udaya hoya tyAre te te zreNinI zarUAta karavI te che. 2. puruSaveda sivAya anya vede zreNi AraMbhanAra hAsya paka ane puruSaveda sAthe ja khapAve che tyAre puruSavede AraMbhanAra hAsya SaTraka pachI samayona be AvalikA kALe puruSavedane sattAmAMthI dUra kare che. AthI ja puruSavede zreNi mAMDanArane puruSavedano kSaya karavAmAM ghaNo TAIma maLI zake che. vaLI eno udaya hovAthI udaya-udIraNA dvArA ghaNuM bhogavAI jAya che eTale chevaTe sattAmAM alpa rahe che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 paMcasaMgraha-2 jaghanya sthitisaMkramano svAmI sayogIkevalI che. ahIM sarvAparanA vaDe udayAvalikA rahita sthitinI apavartana thAya che, udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI tenI apavarnanA thatI nathI. eTale je samaye sarvApavartanA pravarte che te samaye yasthiti-kula sthiti udayAvalikA meLavatAM jeTalI thAya teTalI samajavI. ahIM koI zaMkA kare ke-jema matijJAnAvaraNIyAdi pravRtiono samayAdhika AvalikAsthiti zeSa rahe tyAre kSINamoha guNaThANe samayapramANa jaghanya sthitisaMkrama kahyo che tema ayogI guNaThANe te 94 prakRtionI samayAdhika AvalikA sthiti zeSa rahe tyAre udayAvalikA uparanI samayapramANa sthiti ghaTADavA rUpa jaghanya sthitisaMkrama kema na kahyo ? tenA uttaramAM jaNAve che ke, saghaLA sUkSma ke bAdara koIpaNa jAtanA yoga rahita, meru parvatanI jema sthira evA ayogIkevalI bhagavAna ATha karaNa mAMhenuM koIpaNa karaNa pravartAvatA nathI. kAraNa ke niSkriya che, mAtra svataH udaya prApta karmane ja vede che. mATe sayogI kevalIne ja te prakRtino jaghanya sthitisaMkrama hoya che-thAya che. ukta zeSa-bAkInI syAnadvitrika, mithyAtva, mizra, anantAnubaMdhi, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa e bAra kaSAya, strIveda, napuMsakaveda, narakaddhika, tiryadgika, paMcendriya jAti sivAya jAti catuSka, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane udyota e batrIsa prakRtiono potapotAnA kSaya kALe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDano je chello saMkrama thAya che te jaghanya sthitisaMkrama kahevAya che. have jaghanya sthitisaMkramanA svAmIpaNAno vicAra kare che-mithyAtva ane mizra e be prakRtine kSayakALe sarvApavartanA vaDe apavartIne sattAmAM rAkhelA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa tenA carama khaMDane saMkramAvatA avirati, dezavirati, pramatta ane apramatta manuSyo jaghanya sthitisaMkramanA svAmI che. anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karatAM anivRtti karaNe sarvApavartana vaDe apavartAne sattAmAM rAkhelA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramakhaMDane sarvasaMkrama vaDe saMkramAvatA cAre gatinA samyagdaSTi AtmAo jaghanya sthiti saMkramanA svAmI che. zeSa thiNadvItrikAdi chavvIsa prakRtione kramapUrvaka khapAvatA sarvApavartanA vaDe apavartIne 1. mithyAtva, mizra ane anaMtAnubaMdhi sivAya zeSa prakRtione kSapakazreNi para ArUDha thayelo AtmA navame guNaThANe khapAve che, ane mithyAtvAdi cha prakRtione kSAyika samyakta prApta karanAra cothAthI sAtamA sudhInA jIvo khapAve che. A pravRtionI sthitine kSaya karatAM karatAM chellA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa khaMDa rahe che tene paNa khapAvatAM te chellA sthitighAtanA aMtarmuhUrta kALanA caramasamaye sarva saMkrama vaDe saMkramAvI sattArahita thAya che. eTale A pravRtiono palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa jaghanya sthitisaMkrama kahyo che. 2. mithyAtva ane mizramohanIyano sarvathA kSaya jinakAlika prathama saMghayaNI manuSyo ja karatA hovAthI teone ja jaghanya sthitisaMkramanA svAmI kahyA che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 301 sattAmAM rAkhela potapotAnA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramakhaMDane saMkramAvatA anivRtti bAdara saMparAya nAmanA navamAM guNasthAnakavartI AtmAo jaghanya sthitisaMkramanA svAmI che. je kALe jaghanya sthitisaMkrama thAya che te kALe strI, napuMsakaveda varjIne bAkInI prakRtionI sthiti, jeTalI sthitino jaghanya saMkrama thAya che-tenAthI eka AvalikA adhika che, ane strIveda, napuMsakavedanI antarmuhUrta adhika che. AvalikA ane aMtarmuhUrta adhika sthiti kaI rIte samajI zakAya e praznanA uttaramAM jaNAve che. strIveda, napuMsakaveda varjIne bAkInI prakRtionA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa caramasthitikhaMDane nIcenI eka udayAvalikA choDIne saMkramAve che. kemake e udayAvalikA saMkala karaNane ayogya che. eTale e trIsa prakRtionA jaghanya sthitisaMkrama kALe tenI sthiti saMkramanAra sthitithI eka AvalikA adhika che. strIveda ane napuMsakavedanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramakhaMDane aMtarakaraNamAM rahyo rahyo saMkramAve che. aMtarakaraNamAM karmadalika nathI paraMtu upara bIjI sthitimAM che. aMtarakaraNano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. eTale aMtarmuhUrta yukta palyopamano asaMkhyAtamo bhAga strIveda, napuMsakavedanI sthiti che. A pramANe jaghanya sthitisaMkramanA svAmI kahyA. A pramANe svAmitvanI prarUpaNA karI. have sAdi AdinI prarUpaNAno avasara che. te be prakAre che : 1. mULaprakRti saMbaMdhI, 2. uttaraprakRti saMbaMdhI. temAM pahelAM mULa prakRti saMbaMdhe sAdi AdinI prarUpaNA kare che- mUlaThiINa ajahanno sattaNha tihA catuvviho mohe / sesavigappA sAI adhuvA ThitisaMkame hoti // 50 // mUlasthiterajaghanyaH saptAnAM tridhA caturvidhaH mohe / zeSavikalpA: sAdyadhuvAH sthitisaMkrame bhavanti // 50 // artha-moha sivAya sAta mULa prakRtino ajaghanya sthitisaMkrama traNa prakAre che, mohano ajaghanya sthitisaMkrama cAra prakAre che. ane zeSa vikalpa sAdi, sAta ema be prakAre che. TIkAnu-ahIM jaghanya sthiti sivAya utkRSTa sthiti sudhInAM tamAma sthitisthAnono ajaghanyamAM samAveza thAya che. e pramANe utkRSTa sthiti sivAya jaghanya sthiti sudhInA tamAma sthAnono anutkRSTamAM samAveza thAya che. tAtparya e ke, saghaLAM sthitisthAnono jaghanya-ajaghanya e bemAM athavA utkRSTa-anutkRSTa e bemAM samAveza thAya che. jaghanya-ajaghanyAdinuM svarUpa kahyA pachI tenA para sAdi Adi bhAMgA ghaTAve che. mohanIya sivAya mULa sAta karmano ajaghanya sthitisaMkrama anAdi, dhruva ane adhuva ema traNa prakAre che. te A rIte-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano jaghanya sthitisaMkrama kSINamoha guNasthAnakanI samayAdhika eka AvalikA zeSa rahe tyAre thAya che. nAma, gotra, vedanIya ane Ayu e cAra karmano jaghanya sthitisaMkrama sayogIkevalInA carama samaye thAya che. A jaghanya Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 paMcasaMgraha-2 sthitino saMkrama eka samaya mAtra thato hovAthI sAdi ane sAMta ema be bhAMge che. A sivAyano saghaLo sthitisaMkrama ajaghanya che ane te anAdi kALathI thato hovAthI anAdi che. abhavyone ajaghanya sthitisaMkramano aMta nahi thAya mATe anaMta, temaja bhavyone bAramA ane temA guNasthAnakanA aMta samaye ajaghanyano aMta thaze mATe sAMta. A rIte mULa sAtakarmano ajaghanya sthitisaMkrama traNa bhAMge che. mohanIya karmano ajaghanya sthitisaMkrama sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. te A rIte-mohanIyakarmano jaghanya sthitisaMkrama kSepaka AtmAne sUkSmasaMparAya guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa sthiti hoya tyAre thAya che. te samayamAtra hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyano saghaLo sthitisaMkrama ajaghanya che. te upazAMta mohaguNasthAnake kSAyika samyagdaSTine thato nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhavya ane bhavyanI apekSAe anukrame dhruva ane adhuva che. utkRSTa, anutkRSTa ane jaghanyarUpa bAkInA vikalpo sAdi ane sAMta che. te A rIte...' jeo utkRSTa sthitibaMdha kare che teo ja utkRSTa sthiti saMkramAve che. utkRSTa sthitibaMdha utkRSTa saMkleza thAya che. ane te utkRSTa saMkleza haMmeza hoto nathI paraMtu vacamAM vacamAM thaI jAya che, eTale jyAre utkRSTa sthitibaMdha kare tyAre utkRSTa sthitino saMkrama paNa kare che, te sivAyanA kALamAM anuSTa sthitisaMkrama kare che. A rIte baMne vArApharatI thatA hovAthI sAdi-sAMta che. tathA jaghanya sthitisaMkrama eka samaya pramANa hoya che mATe sAdi-sAMta che e to pahelAM kahevAI ja gayuM che. A pramANe mULakarmanA utkRSTa Adi saMkramamAM sAghAdi bhAMgA kahyA. 50 have uttaraprakRtine aMge sAdi Adi bhAMgAno vicAra kahe che : tiviho dhuvasaMtANaM cauvviho taha carittamohINaM / ajahanno sesAsu duviho sesA vi duvigappA // 51 // trividho dhruvasatInAM caturvidhastathA cAritramohAnAM / ajaghanyo zeSANAM dvividhaH zeSA api dvivikalpAH // 51 // arthabruvasattAvALI prakRtiono ajaghanya sthitisaMkrama traNa prakAre, cAritramohanIyano cAra prakAre, ane zeSa prakRtiono be prakAre che. tathA zeSa vikalpo paNa be prakAre che. TIkAnuzruva che sattA jeonI te dhruvasattAka pravRtio kahevAya ane tevI 130 che. te A-narakadvika, devaddhika vaikriyasaptaka, AhAraka saptaka, manuSyadrika, tIrthaMkaranAma, samyakvamohanIya, mizramohanIya, ucca gotra ane cAra Ayu. A aThThAvIsa prakRtio apruva sattAvALI che, 158mAMthI te prakRtione dUra karatAM zeSa 130 uttaraprakRtio dhruva sattAvALI che. te 130mAMthI paNa cAritramohanIyanI pacIsa pravRtio kADhI nAkhavI, kema ke tenA mATe juduM ja kahevAmAM Avaze. eTale 130mAMthI cAritramohanIyanI 25 kADhatAM zeSa 105 prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama potapotAnA kSayanA aMta eka samayamAtra thato hovAthI sAdi-sAMta che. te Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 saMkramaNakaraNa sivAyuno anya saghaLo sthitisaMkrama ajaghanya che, ane te anAdi kALathI thato hovAthI anAdi che, ane bhavya-abhavyanI apekSAe anukrame sAMta ane anaMta che. cAritramohanIyanI pacIsa prakRtiono ajaghanya sthitisaMkrama sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che, te A pramANe--upazamazreNimAM e pacIsa prakRtiono sarvathA upazama thayA pachI koI saMkrama thato nathI, tyAMthI paDe tyAre ajaghanya saMkrama thAya che mATe sAdi, te sthAna jeNe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyane ananta ane bhavyane sAMta ajaghanya saMkrama che. zeSa aThThAvIsa ava sattAvALI prakRtionA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anubhRSTa e cAre vikalpo teonI sattA ja adhruva hovAthI sAdi-sAMta e be bhAMge che. dhruva sattAvALI prakRtionA ajaghanya sivAya zeSa jaghanya, utkRSTa ane anuSkRSTa e traNa vikalpo, paNa sAdi-sAMta bhAMge che. temAM utkRSTa-anuSkRSTa sthitisaMkrama uparanA sAdi-sAMta e be bhaMga mULakarmamAM je pramANe kahyA te pramANe samajavA. ane jaghanya sthitisaMkrama to potapotAnA kSayane aMte eka samayamAtra thato hovAthI sAdi-sAMta bhAMge che. A pramANe uttaraprakRtinA jaghanya-ajaghanya saMkramAdi para sAdi Adi cAra bhAMgA vicAryu. 51 A pramANe sthitisaMkramanuM svarUpa kahyuM. have anubhAgasaMkrama kahevAno avasara che. temAM sAta anuyogadvAra che. te A--1. bheda, 2. vizeSa lakSaNa, 3. spardhvaka prarUpaNA, 4. utkRSTa anubhAgasaMkramanuM pramANa, 5. jaghanya anubhAgasaMkramanuM pramANa, 6. svAmitva ane 7. sAdi Adi prarUpaNA, temAM prathama bhedaprarUpaNA kahe che-- ThitisaMkamo vva tiviho rasammi uvvaTTaNAi vinneo / rasakAraNao neyaM ghAittavisesaNabhihANaM // 52 // sthitisaMkramavattrividhaH rase udvarttanAdinA vijJeyaH / rasakAraNato jJeyaM ghAtitvavizeSaNAbhidhAnam // 52 // artha--rasano saMkrama udghattanAdi bhede sthitisaMkramanI jema traNa prakAre jANavo. tathA ghAtitva Adi vizeSanAma rasane laIne samajavuM. TIkAnu--anubhAgano saMkrama be prakAre che--1. mULaprakRtinA anubhAgano saMkrama, 2. uttaraprakRtinA anubhAgano saMkrama. temAM mULaprakRtinA anubhAgano saMkrama jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya Adi ATha karmanA bhede ATha prakAre che. tathA uttaraprakRtionA anubhAgano saMkrama matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya yAvat vIryaMtarAya sudhI 158 uttaraprakRtinA bhede 158 prakAre che. mULa ane uttaraprakRtionA rasano saMkrama thAya che mATe tenA paNa 8 ane 158 bhedo thAya che. A rIte bhedanI prarUpaNA karI. have vizeSa lakSaNanuM kathana kare che--sthitisaMkramanI jema rasano saMkrama paNa uddhattanA, apavattanA ane prakRtyantara nayana saMkramarUpa traNa bhede che. temAM sattAmAM rahelA alpa rasane Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 paMcasaMgraha-2 vadhAravo te udvartanA, sattAmAM rahelA adhika rasane alpa karavo te apavartanA, ane vivakSita prakRtinA rasane baMdhAtI anya prakRtinA rasa rUpe karavo te prakRtyantara nayana saMkrama kahevAya che. eTale ke sattAmAM rahela rasanI je vadhaghaTa thAya che ane eka svarUpe rahela rasa anya svarUpe jema ke sAtavedanIyano asAtavedanIya rUpe thAya che te saghaLA saMkramanA ja prakAro che. A rIte vizeSa lakSaNanuM kathana karyuM. have rasaspaddhakanI prarUpaNA kare che-rasa spaddhako sarvaghAtI, dezaghAtI ane aghAtI ema traNa prakAre che. temAM potAnAthI haNAI zake-dabAI zake tevA kevalajJAnAdi guNane je sarvathA ghAta kare te sarvaghAtirasaspaddhako kahevAya che. potAnAthI dabAI zake tevA jJAnAdi guNanA matijJAnAdirUpa eka dezane je dabAve che te dezaghAti spaddhaka kahevAya che. ane je rasaspaddhako AtmAnA koI paNa guNane dabAvatA nathI paraMtu jema pote cora na hoya chatAM coranA saMbaMdhathI cora kahevAya che tema sarvaghAtirasaspaddhakanA saMbaMdhathI sarvaghAtI kahevAya che, te aghAtispaddhako che. A aghAti spaddhako svayaM AtmAnA koI guNane dabAvatA nathI, mAtra sarvaghAti spaddhakano jyAM sudhI saMbaMdha che tyAM sudhI tenA jevo bhAga bhajave che. jema nirbaLa baLavAnanI sAthe maLe tyAre baLavAnanA jevo bhAga bhajave che, tema aghAtirasa sarvaghAti rasanA saMbaMdhavALo hoya tyAM sudhI teno jevo bhAga bhajave che. pUrve prakRtiomAM je sarvaghAtI, dezaghAtI ke aghAtIpaNuM kahyuM te sarvaghAtI Adi rasa spaddhakanA saMbaMdhathI samajavuM. eTale ke te te prakAranA rasanA saMbaMdhathI ja sarvaghAtI, dezaghAtI ke : aghAtI pravRtio kahevAya che, ema samajavuM. e ja hakIkata gAthAnA padathI kahe che- rasAraNata:-sarvaghAti Adi rasarUpa kAraNane AzrayIne ja karmaprakRtio sarvaghAtinI, dezaghAtinI ke aghAtinI kahevAya che. para upara kahI te ja hakIkatane A gAthAmAM vizeSa spaSTatA thAya mATe kahe che - sAphirasevi, 5o Toni saMthArUMko | - iyareNiyarA emeva, ThANasannA vi neyavvA // 53 // dezaghAtirasena prakRtayo bhavanti dezaghAtinyaH / itareNetare evameva sthAnasaMjJA'pi jJAtavyA // 53 // artha--dezaghAti rasaspaddhakanA saMbaMdhathI prakRtio dezaghAti che, ane rUtare-sarvaghAti rasaspaddhakanA saMbaMdhathI prakRtio rUto sarvAti che. e pramANe sthAna saMjJA paNa jANavI. TIkAnu-karmaprakRtiomAM sarvaghAtitva, dezaghAtitva ane aghAtitva e rasanA saMbaMdhathI che. dezaghAti rasa spardhvakanA saMbaMdhathI matijJAnAvaraNIya Adi pacIsa karmaprakRtio dezaghAti kahevAya che, sarvaghAti rasaspaddhakanA saMbaMdhathI kevalajJAnAvaraNIyAdi vIsa prakRtio sarvaghAtI kahevAya che, ane aghAti rasaspaddhakanA saMbaMdhathI sAtavedanIyAdi paMcotera prakRtio aghAtI kahevAya che. AtmAnA jJAnAdi guNane sUrya ane meghane dRSTAMte je prakRtio sarvathA ghAta kare te Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 305 sarvaghAtI, guNanA eka dezane dezathI ghAta kare te dezaghAtI, ane je prakRtio AtmAnA koI guNano ghAta karatI nathI, paraMtu sAtA Adi utpanna kare che te karmaprakRtio aghAtI kahevAya che. A ja pramANe ekasthAnakAdi sthAna saMjJA paNa rasanA saMbaMdhathI ja jANavI. baMdhanI apekSAe ekaso vIsa prakRtimAMthI mati-zruta-avadhi ane mana:paryavajJAnAvaraNIya, cakSu-acakSu ane avadhidarzanAvaraNIya, puruSaveda, saMjavalana catuSka, ane pAMca aMtarAya e sattara pravRtio ekasthAnaka, dvisthAnaka, traNasthAnaka ane cArasthAnaka rasavALI che. ane bAkInI ekaso traNa prakRtio be, traNa ane cAra sthAnaka rasavALI che. karmaprakRtiomAM eka sthAnakAdi je sthAna saMjJA kahI che te paNa rasa-anubhAgarUpa kAraNane laIne ja che. jema ke-je matijJAnAvaraNAdi karmaprakRtiomAM ekasthAnaka atimaMda rasa hoya che te ekasthAnaka rasavALI kahevAya che e pramANe dvisthAnakAdi rasavALI paNa samajI levI. adhyavasAyAnusAra je prakRtiomAM jevo rasa utpanna thayo hoya te prakRtiomAM tene anurUpa eka sthAnakAdi saMjJA samajavI. pa3 pUrvanI gAthAmAM baMdhanI apekSAe ghAtitva ane sthAna saMjJAno vicAra karyo che. samyakta ane mizra mohanIya baMdhAtI nahi hovAne lIdhe tenI sthAnAdi saMjJA kahI nathI te kahevA mATe tathA keTalIka pravRtionA saMkrama AzrayI kaMIka vizeSa kahevA mATe A gAthA kahe che savvagyAi duThANo mIsAyavamaNuyatiriyaAUNaM / igaduTThANo sammami tadiyaroNNAsu jaha heThThA // 54 // sarvaghAtI dvisthAnakaH mizrAtapamanujatiryagAyuSAm / ekadvisthAnakaH samyaktve taditaro'nyAsu yathA'dhastAt // 54 // artha_mizra, Atapa ane manuja-tiryaMcanA AyuSyano saMkramane AzrayI rasa sarvaghAtI ane dvisthAnaka hoya che. samyaktano saMkrama AzrayI rasa ekasthAnaka, maMda besthAnaka ane dezaghAtI hoya che. tathA anya pravRtiomAM jema trIjA dvAramAM baMdha AzrayI kahyo che te pramANe saMkrama AzrayI paNa hoya che. TIkAnu-prastuta rasa saMkramanA adhikAramAM, keTalo ane kevo rasa saMkrame che te kahevuM prastuta che, mAtra ghAtitvAdi saMjJA ane sthAna saMjJA kahIne ja rahI javuM te prastuta nathI. eTale A gAthAmAM kaI prakRtiono keTalo ane kevo rasa saMkrame che te kahe che. mizramohanIya, Atapa ane manuSya-tiryaMca Ayuno rasa dristhAnaka ane sarvaghAtI saMkrame che. temAM mizramohanIyano rasa to sarvaghAtI ane madhyama be sthAnaka ja hoya che, anya hoto nathI, eTale tenA saMkrama AzrayI sarvaghAtI ane madhyama be sthAnaka rasa kahyo che. Atapa, manuSyAya ane tiryaMcAyuno jo ke be, traNa, cAra sthAnaka rasa hoya che, kema ke tevo rasa baMdhAya che, chatA tathAsvabhAve dvisthAnaka rasa ja saMkrame che. tathA e prakRtiono rasa aghAtI che eTale potAnA svabhAve AtmAnA koI guNane dabAvato nathI, paraMtu sarvaghAtI anyAnya pravRtionA rasanA saMbaMdhathI te sarvaghAtI che, paraMtu aghAtI nathI. A saMbaMdhamAM pahelA kahI gayA che ke jema coranA saMbaMdhathI zAhukAra cora kahevAya che tema sarvaghAti rasa sAthe anubhavAto aghAti rasa paNa sarvaghAtI paMca02-39 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 paMcasaMgraha-2 kahevAya che. zAstramAM tene sarvavAti pratibhAga eTale ke sarvaghAtinI sadazatAne bhajanAra kahyo che, paraMtu sarvaghAtI nahi. kema ke ghAti karmaprakRtiono sarvathA kSaya thayA bAda terame guNaThANe rahelA aghAti cAra karmano rasa AtmAnA koIpaNa guNano ghAta karato nathI. jo potAnA svabhAve ja sarvaghAtI hota to kevaLajJAnAvaraNIyAdinI jema te paNa AtmAnA guNone dabAvata. samyakta mohanIyano eka sthAnaka ane maMda kristhAnaka tathA dezaghAtirasa saMkrame che, anya prakArano nahi, kemake asaMbhava che. A pramANe pahelAM nahi kahela samyakta, mizramohanIyanI sthAna saMjJA ane ghAtitva paNa prasaMge kahyuM. bAkInI prakRtionA pahelAM A ja graMthanA trIjA dvAramAM baMdha AzrayI eka sthAnakAdi ane sarvaghAtI jevA prakArano rasa kahyo che. saMkramamAM paNa tevA ja prakArano rasa samajavo. jeTalo ane jevo baMdhAya che teTalo ane tevo saMkrame paNa che. 54 pUrvanI gAthAmAM rasano sAmAnyataH saMkrama batAvIne A gAthAmAM saMkramanA viSayamAM utkRSTa ane jaghanya rasa jevA svarUpavALo hoya tenuM pratipAdana kahe che- dahANo cciya jANaM tANaM ukkosao vi so ceva / saMkamai veyage vi hu sesAsukkosao paramo // 55 // dvisthAnakaH caiva yAsAM tAsAM utkRSTato'pi sa caiva / saMkrAmati vedake'pi hu zeSAsUtkRSTaH paramaH // 55 // artha--je prakRtiono rasa saMkramanA viSayamAM dristhAnaka ja hoya che, teono utkRSTa paNa te ja rasa saMkrame che. vedakasamyaktano paNa utkRSTa dristhAnaka ja saMkrame che. zeSa prakRtiono utkRSTa-catuHsthAnaka rasa saMkrame che. TIkAnu mizramohanIya, Atapa, manuSyAya, ane tiryagAyurUpa je prakRtiono dvisthAnaka rasa ja saMkrame che, asaMbhavapaNAthI athavA tathAsvabhAvarUpa kAraNathI anya prakArano rasa saMkramI zakato nathI, te prakRtiono utkRSTa paNa be sthAnaka rasa ja saMkrame che, anya koI prakArano rasa saMkramato nathI. tathA vedaka samyakta-samyakta mohanIyano paNa utkRSTa be sthAnaka rasa ja saMkrame che. jo ke teno eka sthAnaka rasa che paNa te jaghanya che, ane traNa ke cAra sthAnIya rasa mizra ane samyakvamohanIyano hoto ja nathI. tathA zeSa saghaLI prakRtiono saMkramanA viSayamAM utkRSTathI cAra sthAnaka rasa hoya che. 55 have jaghanya rasa keTalA sthAnIya saMkrame che, te kahe che. ekaTThANajahannaM saMkamai purisasammasaMjalaNe / iyarAsuM doTThANi ya jahaNNarasasaMkame phaTuM // 56 // 1. A prakRtiono baMdhamAM vadhAre sthAnakavALo rasa hoya che. paraMtu tathAsvabhAve saMkramamAM utkRSTa to be sthAnaka ja hoya che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 307 ekasthAnajaghanyaM saMkrAmati puruSasamyaktvasaMjvalanAnAm / itarAsAM dvisthAnaM ca jaghanyarasasaMkrame sparddhakam // 56 // artha--puruSaveda, samyaktvamohanIya ane saMjvalana kaSAyanuM ekasthAnavALuM sarva jaghanya rasa spardhaka saMkrame che, ane itara prakRtionuM be sthAnaka jaghanya rasa spardhaka saMkrame che. TIkAnu--puruSaveda, samyaktvamohanIya, saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM ekasthAnaka rasa saMbaMdhI ochAmAM ochA rasavALuM je spardhaka hoya te jyAre saMkrame tyAre teono jaghanya-anubhAga saMkrama thayo kahevAya che. (A saMkrama kyAre thAya te have pachI kahevAtA utkRSTa ane jaghanyAnubhAga saMkramanA svAmitvAdhikAramAMthI joI levuM.) itara--zeSa karmaprakRtionA jaghanya rasa saMkramanA viSayamAM besthAnaka rasa spardhaka samajavuM. eTale ke--zeSa prakRtiomAM teonuM sarva jaghanya-ochAmAM ochA rasavALuM be sthAnaka rasa spardhvaka jyAre saMkrame tyAre teno jadhanya anubhAga saMkrama thayo ema kahevAya che. ahIM jo ke mati, zruta, avadhi ane mana:paryavajJAnAvaraNa, cakSu, acakSu ane avadhidarzanAvaraNa tathA aMtarAya paMcaka e prakRtiono ekasthAnaka rasa paNa baMdhamAM hoya che-- baMdhAya che. chatAM kSayakALe jyAre jaghanya rasa spardhaka saMkrame tyAre besthAnaka rasa paNa saMkrame che, eTale ke besthAnaka rasanI sAthe ekasthAnaka rasa paNa saMkrame che, kevaLa ekasthAnaka rasa saMkramato nathI, mATe te prakRtionA jaghanya rasa saMkramanA viSayabhUta ekasthAnaka rasa kahyo nathI. ahIM zaMkA karanArAo e zaMkA kare ke jyAre uparokta prakRtiono ekasthAnaka 2sa baMdhAya che, tyAre jaghanya rasa saMkramakALe ekasthAnaka rasa kema saMkrame nahi ? tenA uttaramAM ema kahyuM ke, jaghanya rasa saMkramakALe tathAjIvasvabhAve kevaLa ekasthAnaka rasa saMkramato nathI paNa pUrvabaddha besthAnaka ane ekasthAnaka baMne saMkrame che mATe te prakRtionA saMkramanA viSayamAM ekasthAnaka rasa na kahyo. jo te prakRtionA jaghanya rasa saMkramanA viSayamAM ekasthAnaka 2sa kahyo hota to chelle jyAre jaghanya rasa saMkrama thAya tyAre kevaLa ekasthAnaka rasano ja thAya, besthAnakano thaI zake nahi, ane saMkrama to besthAnaka rasano paNa thAya che. mATe eka sthAnaka rasano saMkrama na kahetAM besthAnaka rasano saMkrama kahyo. besthAnakamAM ekasthAnaka samAya, ekasthAnakamAM besthAnaka samAya nahi. ahIM rasano saMkrama eTale tevA tevA rasavALA pudgalano saMkrama samajavo. 56. A pramANe jaghanya rasa saMkramanuM pramANa kahyuM, have teTalA rasano saMkramAvanAra koNa hoya ? te kahevuM joIe, temAM-- pahelAM utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI koNa hoya te kahe che-- baMdhiya ukkasarasaM AvaliyAo pareNa saMkAme / jAvaMtamuhU miccho asubhANaM savvapayaDINaM // 57 // baddhvovAtkRSTarasaM AvalikAyAH parataH saMkramayati / yAvadantarmuhUrtaM mithyAdRSTiH azubhAnAM sarvaprakRtInAm // 57 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 paMcasaMgraha-2 artha-mithyAdaSTi AtmA azubha saghaLI prakRtiono utkRSTa rasa bAMdhIne AvalikA gayA pachI aMtarmuhUrta paryata tene saMkramAve che. TIkAnu-pAMca jJAnAvaraNa, nava darzanAvaraNa, asatAvedanIya, aThThAvIsa mohanIya, narakaddhika, tiryaddhika, ekendriyAdi cAra azubha jAti, prathama sivAya bAkInA pAMca saMghayaNa ane pAMca saMsthAna, azubhavarNAdi nava, upaghAta, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, aparyApta, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, apayaza, nIca gotra ane aMtarAya paMcaka e saghaLI-aAzI azubha prakRtiono utkRSTa rasa bAMdhIne AvalikA gayA bAda bAMdhelA te rasane sUkSma ekendriya aparyAptathI AraMbhI saghaLA cAre gatinA mithyAdaSTi jIvo antarmuhUrta paryata saMkramAve che. mAtra asaMkhyAta varSAyuvALA tiryaMco, manuSyo ane AnatAdi devo utkRSTa rasane saMkramAvatA nathI. kAraNa ke teo mithyASTi hovA chatAM paNa tIvra saMklezano abhAva hovAthI uparokta azubha prakRtionA utkRSTa rasane bAMdhatA nathI, ane utkRSTa rasanA baMdhano abhAva hovAne lIdhe utkRSTa rasane teo saMkramAvatA paNa nathI mATe teone varyA che. mithyASTine utkRSTa rasano saMkrama baMdhAvalikA gayA bAda aMtarmuhUrta ja kahyo che, vadhAre kALa nahi. kAraNa ke antarmuhUrta pachI zubha pariNAmane yoge tenA utkRSTa rasanA vinAzano saMbhava che. mithyAdaSTi AtmA pApa ke punya prakRtinA utkRSTa rasane yathAyogya rIte bAMdhyA chatAM paNa baMdha thayA pachI aMtarmuhUrta bAda te zubha prakRtionA utkRSTa rasane saMkleza vaDe ane azubha prakRtionA utkRSTa rasane vizuddhi vaDe avazya nAza kare che, ane tethI ja teone utkRSTa rasanA saMkramano kALa aMtarmuhUrta kahyo che. 57 AyAvujjocorAla-paDhamasaMghayaNamaNadugAuNaM / micchA sammA ya sAmI sesANaM jogi subhiyANaM // 58 // AtapodyotaurAlaprathamasaMghayaNamanujadvikAyuSAm / mithyAdRSTayaH samyagdRSTayazca svAminaH zeSANAM yoginaH zubhAnAm // 58 // 1. jo ke uparokta pApa prakRtionA utkRSTa rasano baMdha saMjJI mithyAdRSTi kare che. paraMtu tevo rasa bAMdhI ekendriyAdimAM utpanna thAya to te ekendriyAdi jIvo utkRSTa rasano saMkrama karI zake che. 2. yugaliko ane AnatAdi devo tIvra saMkleza nahi hovAne lIdhe bhale utkRSTa rasa bAMdhe nahi paNa je saMjJImAMthI teo Ave che tyAM baMdhAyela utkRSTa rasa laIne Ave to te kema na saMkramAve ? jema ekendriyo pUrvabhavanA bAMdhelA utkRSTa rasane saMkramAve che. tenA uttaramAM samajavAnuM ke, upara gAthAnA aMte kahyuM che ke mithyASTio punya ke pApanA utkRSTa rasane aMtarmuhUrtathI vadhAre TakAvI zakatA nathI. yugalikonuM ane AnatAdi devonuM Ayu te prazasta prakRti hovAne lIdhe zuddha vezyAe baMdhAya che. je legyAe baMdhAya che te lezyA manuSya-tiryaMcanuM aMtarmuhUrva Ayu zeSa hoya tyAre thAya che. chellA aMtarmuhUrtamAM prazasta lezyA hovAne lIdhe pUrva utkRSTa rasa kadAca bAMdhyo hoya topaNa te ghaTI jAya che. eTale azubha prakRtinA utkRSTa rasanI sattA laIne yugalika ane AnatAdimAM jatA nathI eTale utkRSTa rasanA saMkramAdhikArI teo nathI. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 309 artha-Atapa, udyota, audArika saptaka, prathama saMghayaNa, manuSyaddhika ane cAra AyunA utkRSTa rasa saMkramanA svAmI mithyAdaSTi ane samyagdaSTio jANavA. ane zeSa zubha prakRtionA sayogI-kevalIo jANavA. TIkAnu-Atapa, udyota, audArika saptaka, prathama saMghayaNa ane manuSyaddhika e bAra karmaprakRtionA utkRSTa rasa saMkramanA svAmI mithyASTi ane samyagdaSTi baMne prakAranA AtmAo samajavA. te A pramANe-samyagdaSTi AtmAo zubha prakRtionA anubhAgano vinAza karatA nathI paraMtu vizeSataH ekaso batrIsa sAgaropama sudhI TakAvI rAkhe che. eTale Atapa, udyota sivAya uparokta prakRtionA utkRSTa rasane samyagdaSTi chatAM bAMdhI baMdhAvalikA gayA bAda te utkRSTa rasane uparokta kALa paryata samyagdaSTi AtmAo saMkramAve che. tathA uparokta kALa paryata te rasane TakAvIne pachIthI mithyAtve paNa jAya che, eTale mithyAdaSTio paNa uparokta prakRtionA utkRSTa rasane saMkramAve che. Atapa, udyotano utkRSTa anubhAga mithyASTio ja bAMdhe che. mATe baMdhAvalikA gayA bAda te benA utkRSTa rasanA saMkramano to teone abhAva nathI ja, ane utkRSTa rasa sattAmAM chatAM mithyAtvethI samyatve jatA samyagdaSTio paNa te be prakRtionA utkRSTa rasane saMkramAve che. kema ke zubha prakRti hovAthI samyagdaSTio te benA utkRSTa rasane ocho karatA nathI. paraMtu TakAvI rAkhe che, eTale samyagdaSTine paNa tenA utkRSTa rasanA saMkramano koI virodha nathI. cAra AyunA utkRSTa rasane samyagdaSTi ke mithyAdRSTi chatAM bAMdhI, baMdhAvalikA gayA bAda te te AyunI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI samyagu ke mithyA ema baMne dRSTivALA saMkramAve che. eTale cAra AyunA utkRSTa rasa saMkramanA svAmI samyagdaSTi ane mithyAdaSTi bane che. zeSa sAtavedanIya, devadrika, paMcendriyajAti, vaikriyasaptaka, AhAraka saptaka, taijasa saptaka, samacaturagna saMsthAna, zubhavarNAdi agiyAra, prazasta vihAyogati, ucchavAsanAma, agurulaghu, parAghAta, trasAdidaza, nirmANa, tIrthakara ane ucca gotrarUpa copana zubha pravRtionA utkRSTa rasane potapotAnA baMdha viccheda samaye bAMdhI baMdhAvalikA gayA bAda sayogI kevalInA carama samaya paryata te utkRSTa rasane saMkramAve che. mATe e copana prakRtionA utkRSTa rasa saMkramanA svAmI sayogI-kevalI AtmAo jANavA. ane "gha' zabdathI te te prakRtiono baMdhaviccheda thayA pachI je je guNasthAne vartatA hoya te te guNasthAna vartI jIvo paNa samajavA. jema ke, sAtavedanIya, yazakIrti ane ucca gotranA utkRSTa rasane bAramA guNasthAnakavartI jIvo ane zeSa 1. ahIM traNa Ayuno utkRSTa rasabaMdha mithyAdaSTi kare che ane devAyuno apramatta AtmA kare che. eTale jyAM jyAM bAMdhe tyAM tyAM to utkRSTa rasano saMkrama ghaTI zake che. ane utkRSTa rasa sattAmAM chatAM, mithyAtvethI sakhyatve jatA samyagdaSTine traNa AyumAM utkRSTa rasano, ane sabhyatvethI paDI mithyAtve jatA mithyASTine paNa devAyunA utkRSTa rasano saMkrama ghaTI zake che. - 2. sAtavedanIya, yazakIrti ane ucca gotra e traNanA utkRSTa rasano baMdha kSepakane dazamAM guNasthAnakanA aMta samaye ane zeSa prakRtionA utkRSTa rasano baMdha lapakane AThamAnA chaThThA bhAge thAya che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 paMcasaMgraha-2 prakRtionA utkRSTa rasane nava-daze ane bAramA guNasthAnakavartI jIvo paNa saMkramAvanAra jANavA. 58 A pramANe utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI kahyA. have jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI kahevA joIe, temAM jaghanya anubhAga saMkramano saMbhava kone hoI zake tenA parijJAna mATe nIcenI gAthA kahe che - khavagassaMtarakaraNe akae ghAINa jo u aNubhAgo / tassa aNaMto bhAgo suhumegidiya ae thovo // 59 // kSapakasyAntarakaraNe'kRte ghAtinAM yastvanubhAgaH / tasyAnantabhAgaH sUkSmaikendriyasya kRte stokaH // 59 // artha--aMtarakaraNa na karAyuM hoya tyAM sudhI kSapakane ghAtakarmano je anubhAga (sattAmAM) hoya che, teno anaMtamo bhAga sUkSma ekendriyane hoya che. ane aMtarakaraNa karAyA bAda alpa hoya che. TIkAnu-jyAM sudhI aMtarakaraNa thayuM hotuM nathI tyAM sudhI sarvaghAti ke dezaghAtI karmaprakRtiono je anubhAga kSepaka AtmAne sattAmAM hoya che, teno anaMtamo bhAga sUkSmaekendriyane (sattAmAM) hoya che, eTale ke jyAM sudhI aMtarakaraNa thayuM hotuM nathI tyAM sudhI sUkSma ekendriyanA sattAgata anubhAgathI kSapaka AtmAno sarvaghAti ke dezaghAta karmaprakRtiono sattAgata anubhAga anaMtaguNa hoya che. paraMtu aMtarakaraNa karAyA bAda sUkSma ekendriyanA sattAgata anubhAgathI rasaghAta vaDe ghaNo rasa ocho thaI jato hovAthI kSapaka AtmAne zAMtikarmaprakRtiono anubhAga ghaNo ocho hoya che. pa9 sesANaM asabhANaM kevaliNo jo u hoi aNubhAgo / tassa aNaMto bhAgo asaNNipaMceMdie hoi // 60 // zeSANAmazubhAnAM kevalinaH yastu bhavatyanubhAgaH / tasyAnantabhAgaH asaMjJipaMcendriye bhavati // 60 // artha-zeSa azubha prakRtiono kevalIne je anubhAga hoya che, teno anaMtamo bhAga asaMjJI paMcendriyane hoya che. TIkAnu-zeSa asatAvedanIya, prathamavaje pAMca saMsthAna, prathamavarja pAMca saMhanana, azubha varNAdi nava, upaghAta, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya, asthira, azubha, aparyApta, apayazakIrti ane nIca gotra e trIsa aghAti azubha prakRtiono kevalI bhagavaMtane sattAmAM je anubhAga hoya che, teno anaMtamo bhAga asaMjJIpaMcendriyane sattAmAM hoya che. tAtparya e ke asaMjJIpaMcendriyanA anubhAgathI kevalI mahArAjane ukta azubha.prakRtiono anubhAga anaMtaguNa hoya che. je anubhAga jenA anaMtamA bhAge hoya tenAthI te anaMtaguNa hoya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 311 che. eTale sarvaghAti ke dezaghAti prakRtionA jaghanya anubhAga saMkramano saMbhava kSepakane aMtarakaraNa karAyA bAda jANavo, ane zeSa asAtavedanIyAdi azubha avAti prakRtionA anubhAga saMkramano saMbhava sayogIkevalIne nahi paraMtu jene ghaNA rasanI sattAno nAza thaI gayo che evA sUkSma ekendriyAdine jANavo. AgaLa upara tene ja jaghanya rasano saMkrama kaheze. eka vastuno ahIM khyAla rAkhavo ke mithyASTio zubha prakRtiono anubhAgane saMkleza vaDe ane azubha prakRtionA anubhAgane vizuddhi vaDe aMtarmuhUrva bAda avazya nAza kare che. A vAta pahelAM kahevAI gaI che. jaghanya anubhAgano saMbhava kone hoya tenA jJAna uparathI jaghanya anubhAga saMkrama koNa kare teno khyAla AvI zakaze. 60 samyagdaSTio azubha prakRtionA ane zubha prakRtionA rasane je kare che te kahe che - sammaTTiI na haNai subhANubhAgaM du ceva diTThiNaM / sammattamIsagANaM ukkosaM haNai khavago u // 61 // samyagdRSTirna hanti zubhAnubhAgaM dvayozcaiva dRSTyoH / samyaktvamizrayorutkRSTaM hanti kSapakastu // 61 // artha-samyagdaSTi AtmA zubha anubhAgane haNato nathI-ocho karato nathI. samyakta ane mizra e be dRSTinA utkRSTa rasane kSapaka AtmA haNe che. TIkAnu-samyagdaSTi AtmA sAtavedanIya, devadrika, manujadrika, paMcendriya jAti, prathama saMsthAna, prathama saMghayaNa, audArikasaptaka, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka taijasasaptaka, zubhavadi 11, agurulaghu, parAghAta, ucchavAsa, Atapa, udyota, prazastavihAyogati, trasAdi daza, nirmANa, tIrthakara ane ucca gotra e chAsaTha punya pravRtionA utkRSTa anubhAgano vinAza karato nathI ocho karato nathI, paraMtu be chAsaTha sAgaropama parvata paripAlana kare che-TakAvI rAkhe che. * mithyASTi ane samyagdaSTi e baMne samyakta mohanIya ane mizramohanIyanA utkRSTa rasano nAza karatA nathI paraMtu kSepaka nAza kare che. kSapaka kSayakALe te baMne prakRtinA utkRSTa rasano nAza kare che. karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAi pa6mImAM kahyuM che ke, samyagdaSTi AtmAo zubha prakRtionA anubhAgane haNatA nathI. tathA mithyAtvI ane samyaktI e baMne prakAranA AtmAo samyakvamohanIya ane mizramohanIyanA utkRSTa rasano nAza karatA nathI, paraMtu darzanatrikanA kSapaka AtmAo ja kSayakALe tenA utkRSTa rasano nAza kare che. jo ke A hakIkata 1. be chAsaTha kahevAnuM kAraNa-kSayopazama samyaktano chAsaTha sAgaropama utkRSTa niraMtara kALa che. teTalo kALa samyaktanuM pAlana karI aMtarmuhUrta mizre jaI pharI vAra kSayopazama samyakta prApta kare che ane tene paNa chAsaTha sAgara TakAvI rAkhe che. tyArabAda te mokSe jAya che ke paDIne mithyAtve jAya che. mokSe jAya to sarvathA karmano kSaya kare che, ane mithyAtve jAya to tyAM gayA bAda aMtarmuhUrta pachI utkRSTa rasano nAza kare che. eTale uparanA guNaThANe be chAsaTha sAgaropama ja puNyanA utkRSTa rasane TakAvI rAkhe che. samyakvAdi guNasthAnaka vartI AtmAonA pariNAma prazasta hovAthI punya pravRtionA rasane TakAvI zake che ane pApano rasa ocho kare che. mithyAdeSTio aMtarmuhUrtathI adhika punya ke pApa koInA rasane TakAvI zakatA nathI. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 paMcasaMgraha-2 pahelAM TIkAmAM kahevAI gaI che, pharI e ja hakIkata gAthAmAM ahIM kahI che. 61 A pramANe jaghanya anubhAga saMkramano svAmI koNa hoI zake tenA saMbhavano vicAra ryo, have jaghanya anubhAga saMkramano svAmI koNa hoya te kahe che - ghAINaM je khavago jahaNNarasasaMkamassa te sAmI / AUNa jahaNNaThii-baMdhAo AvalI sesA // 2 // ghAtinAM yaH kSapakaH jaghanyarasasaMkramasya sa svAmI / AyuSAM jaghanyasthitibaMdhAt AvalikA zeSA // 3 // artha-je kSapaka AtmA che te ghAtikarma prakRtionA jaghanya rasasaMkramano svAmI che. AyunA jaghanyarasa saMkramano svAmI te te AyunA jaghanya sthitibaMdhathI AraMbhI potAnI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhIno che. TIkAnu-ghAti karmaprakRtionA jaghanya rasa saMkramanA svAmI kSapaka zreNimAM vartanAra AtmAo che. te AtmAo kSapakazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI sthitighAtAdi vaDe kSaya karatA karatA te te prakRtionI jaghanyasthiti jyAM jyAM saMkramAve che tyAM tyAM jaghanya rasano paNa saMkrama kare che. eTale ke aMtarakaraNa karyA bAda anivRtti bAdara saMparAya varnA kSepaka AtmA nava nokaSAya ane saMjavalana catuSkanuM aMtarakaraNa karyA bAda teno anukrame kSaya karatAM te te prakRtinI jaghanya sthitinA saMkramakALe jaghanya rasa paNa saMkramAve che. jJAnAvaraNIyapaMcaka, aMtarAyapaMcaka, darzana catuSka, nidrAhika e soLa prakRtiono samayAdhika AvalikArUpa zeSa sthitimAM vartamAna kSINakaSAya guNasthAnavarsI AtmA jaghanya anubhAga saMkramAve che. samyakta ane mizramohanIyano sapaka AtmA pota-potAnA carama khaMDanA saMkramakALe jaghanyAnubhAga saMkramAve che. cAra AyunI jaghanyasthiti bAMdhIne-AyukarmamAM jaghanyasthiti baMdhAya tyAre rasa paNa jaghanya baMdhAya che mATe jaghanyasthitinuM grahaNa karyuM che--baMdhAvalikA gayA bAda te te AyunI samayAdhika eka AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI jaghanya anubhAga saMkramAve che. 62 aNatitthuvvalagANaM saMbhavao Avalie paraeNaM / sesANaM igisuhumo ghAiyaaNubhAgakammaMso // 63 // 1. koI paNa karmanI uddhanA teno baMdha thato hoya tyAM sudhI ja thAya che. eTale udvartanAno baMdha sAthe saMbaMdha che, apavartanAno baMdha sAthe saMbaMdha nathI, baMdha hoya ke na hoya paNa apavarnanA yogya adhyavasAya game tyAre thAya che. cAra AyunI jaghanya sthiti baMdhAtAM teno rasa paNa jaghanya baMdhAya che, have jo te jaghanya AyunA baMdhakALa sudhImAM tenA rasanI uddhanA na thAya to tevo ja jaghanya rasa sattAmAM rahe che ane tene samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI saMkramAve che. tathA jyAM jyAM anya svarUpe karavA rUpa saMkrama ghaTI zake tyAM tyAM te saMkrama samajavo, anya sthaLe udvartanA, apavarnanA je saMbhave te samajavo. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 313 . anantAnubandhitIrthodvalakAnAM saMbhavata AvalikAyAH parataH / zeSANAM sUkSmaikendriyaH ghAtitAnubhAgakAzaH // 63 // artha-jaghanya rasabaMdhanA saMbhavathI AraMbhI AvalikA bAda anantAnubaMdhI, tIrthakara ane udvalana yogya prakRtionA jaghanya rasane saMkramAve che. zeSa prakRtionA jaghanya rasano saMkrama jeNe sattAmAMthI ghaNA rasano nAza karyo che evo sUkSma ekendriya kare che. TIkAnu-anaMtAnubaMdhI, tIrthaMkara nAma, ane udvalana yogya-narakaddhika manujaddhika, devadrika, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, ucca gotrarUpa-ekavIsa prakRtiono jaghanya rasabaMdhanA saMbhavathI AraMbhI baMdhAvalikA gayA bAda eTale ke uparokta prakRtionA jaghanya rasa bAMdhIne AvalikA-baMdhAvalikA gayA bAda jaghanya anubhAga saMkramAve che. kayo jIva saMkramAve te kahe che-vaikriya saptaka, devadrika, narakahikano jaghanya anubhAga asaMjJI paMcendriya saMkramAve che, manuSyaddhika ane ucca gotrano jaghanyAnubhAga sUkSmanigoda, AhAraka saptakano apramatta, tIrthakara nAmakarmano avirati samyagdaSTi, anantAnubaMdhI kaSAyano pazcAdbhUta samyakta-samyaktathI paDelo mithyASTi jaghanya rasa saMkramAve che. asaMjJI Adi te te prakRtiono jaghanya rasa bAMdhI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvI zake che. A chavvIsa prakRtiono jadhanyAnubhAga saMkrama eka samaye mAtra hoya che, tyAra bAda ajaghanya saMkrama zarU thAya che. na ukta vyatirikta zeSa sattANu prakRtiono jeNe sattAmAMthI ghaNA rasano nAza karyo che evo, ane sUkSma ekendriyane jeTalA rasanI sattA hoya tenAthI paNa alpa rasa bAMdhato, tathA te bhavamAM ke anya kIndriyAdi bhavamAM vartato jyAM sudhI anya vadhAre anubhAga na bAMdhe tyAM sudhI jaghanya anubhAga saMkramAvato sUkSma ekendriya teukAya-vAyukAyano AtmA jaghanya anubhAga saMkramano svAmI che. atyaMta alpa rasanI sattAvALo ane atyaMta alpa rasa bAMdhato sUkSma ekendriya teukAya ke vAyukAya te ja bhavamAM vartato hoya ke anya beIndriyAdinA bhavamAM vartato hoya paraMtu jayAM sudhI adhika rasa na bAMdhe tyAM sudhI ja jaghanya rasa saMkramAve che. 63 A pramANe jaghanyAnubhAga saMkramanA svAmI kahyA. tyArabAda sAdyAdi prarUpaNA karavI joIe. te be prakAre che : 1. mULa prakRti viSayaka sAdyAdi prarUpaNA. 2. uttara prakRti viSayaka sAghAdi prarUpaNA. temAM pahelAM mULakarma viSayaka sAdyAdi prarUpaNA kahe che- sAiyavajjo ajahaNNasaMkamo paDhamaduhayacarimANaM / mohassa cauvigappo AusaNukkosao cauhA // 64 // sAdiva|'jaghanyasaMkramaH prathamadvitIyacaramANAM / mohasya caturvikalpa AyuSo'nutkRSTazcaturdhA // 64 // artha-pahelA, bIjA ane chellA karmano ajaghanya anubhAga saMkrama sAdi vinA traNa prakAre che, mohano cAra prakAre che. ane Ayuno anutkRSTa anubhAga saMkrama cAra prakAre che. TIkAnu-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNa karmano ajaghanya anubhAga paMca02-40 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 paMcasaMgraha-2 saMkrama sAdi bhaMga varjIne anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A pramANe--e traNa karmano jaghanya anubhAga saMkrama kSINamoha guNasthAnakanI samayAdhika eka AvalikA zeSa sthiti hoya tyAre thAya che, te eka samayamAtra thato hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLo ajaghanya anubhAga saMkrama pravarte che. ane te dareka AtmAone anAdi kALathI pravartato hovAthI anAdi che, abhavya ne bhaviSyamAM koI paNa kALe nAza nahi thAya mATe anaMta, ane bhavya AtmA bAramA guNasthAnakanA carama samaye ajaghanya anubhAga saMkramano nAza karaze mATe teo AzrayI sAMta, bAramA guNasthAnakathI paDato nahi hovAthI ajaghanya anubhAga saMkramanI sAdizarUAta nathI. mohanIyano ajaghanya anubhAga saMkrama sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe--kSapakazreNimAM vartamAna AtmAne dazamA guNasthAnakanI samayAdhika eka AvalikA zeSa sthiti hoya tyAre mohanIyano jaghanya anubhAga saMkrama thAya che. te eka samaya ja thato hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLo anubhAga saMkrama ajaghanya che. te upazamazreNimAM vartamAna kSAyika samyaktvIne upazAMtamohaguNasthAnake thato nathI, upazAMtamoha guNasthAnakathI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna haju sudhI jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavya AzrayI dhruva-ananta, ane bhavyo AzrayI sAMta che. Ayuno anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi Adi cAra prakAre che. te A pramANe--apramatta guNasthAnake devAyuno utkRSTa anubhAga bAMdhIne tenI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAnI zarUAta kare che, ane tene--utkRSTa rasane anuttaradevanA bhavamAM AvalikA nyUna tetrIsa sAgaropama paryaMta saMkramAve che. eTale ke anuttaradevanA bhavamAM rahetAM utkRSTa rasane tyAM sudhI saMkramAve che yAvat tetrIsa sAgaropama pramANa sthiti jAya, mAtra tenI eka chellI AvalikA sthiti zeSa rahe. te sivAyano Ayuno saghaLo anubhAga saMkrama anutkRSTa che, anuttaradevamAMthI manuSyamAM AvatAM anutkRSTa anubhAga saMkrama pravarte mATe sAdi, te sthAna na pAmyA hoya tene AzrayI anAdi, abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. sAiyavajjo veyaNiyanAmagoyANa hor3a aNukkoso / savvesu sesabheyA sAI adhuvA ya aNubhAge // 65 // sAdivarjo vedanIyanAmagotrANAM bhavatyanutkRSTaH / sarvveSAM zeSabhedAH sAdyadhruvAzcAnubhAge // 65 // arthavedanIya, nAma ane gotrakarmano anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi sivAya traNa bhAMge che. saghaLA karmanA utkRSTa Adi zeSa bhedo sAdi-sAMta che. TIkAnu--vedanIya, nAma ane gotrakarmano anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi sivAya anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa bhAMge che. te A pramANe--vedanIya, nAma ane gotrakarmanA utkRSTa anubhAgano baMdha kSapakazreNimAM sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA carama samaye thAya che. tyAM utkRSTa rasa bAMdhIne tenI baMdhAvalikA vItyA bAda sayogIkevalInA carama samaya paryaMta saMkramAve che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 315 amuka niyamita kALa paryaMta ja utkRSTa rasano saMkrama thato hovAthI te sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLo anubhAga saMkrama anutkRSTa che, te sAmAnyataH sarva jIvone anAdi kALathI thAya che mATe anAdi, abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. saghaLA mULakarmamAMnA anubhAga saMkramanA viSayamAM ukta zeSa vikalpo sAdi-sAMta bhAMge che. temAM cAra ghAtikarmanA utkRSTa, anutkRSTa ane jaghanya e traNa zeSa che, temAM jaghanya sAdisAMta bhAMge che, ane teno ajadhanya bhaMga kahetAM vicAra karyo ja che. uparokta cAra ghAtikarmano mithyAdaSTi jyAre utkRSTa rasa bAMdhe ane tenI baMdhAvalikA gayA bAda jyAM sudhI sattA rahe tyAM sudhI saMkramAve, tyArabAda anuSkRSTa saMkramAve, A pramANe mithyArdaSTi AtmAne vArApharatI utkRSTa, anutkRSTa rasano saMkrama thato hovAthI te baMne sAdi-sAMta che. tathA cAra aghAtikarmanA jaghanya, ajaghanya ane utkRSTa e traNa zeSa che, temAM anutkRSTa rasa saMkrama kahevAnA prasaMge utkRSTa rasa saMkramano vicAra karyo che. jaghanya rasa saMkrama sUkSma aparyApta ekendriyane thAya che, ajaghanya paNa tene thAya che mATe te baMne sAdi-sAMta bhAMge che. 65 mULa karmaprakRti saMbaMdhe sAghAdi prarUpaNA karI. have uttaraprakRti saMbaMdhe sAdyAdi prarUpaNA karavA icchatA kahe che-- ajahaNo caubheo paDhamagasaMjalaNanokasAyANaM / sAiyavajjo so cciya jANaM khavago khaviyamohA // 66 // ajaghanyazcaturbhedaH prathamasaMjvalananokaSAyANAm / sAdivarjaH sa eva yAsAM kSapakaH kSapitamohaH // 66 // artha--pahelo kaSAya, saMjvalana ane nava nokaSAyano ajaghanya anubhAga saMkrama cAra prakAre che. tathA je prakRtiono kSapaka--jeNe mohano nAza karyo che evo--AtmA che te prakRtiono ajaghanya anubhAga saMkrama, sAdi varja traNa prakAre che. TIkAnu--anantAnubaMdhi kaSAya, saMjvalana kaSAya ane nava nokaSAya e sattara prakRtiono ajaghanya saMkrama sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe--anaMtAnubaMdhI vinA uparokta tera prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama te te prakRtionA kSayakALe tenI jaghanya sthitino saMkrama thAya tyAre hoya che. ane anaMtAnubaMdhI 1. prazna--saMjavalana Adi prakRtiono jaghanya rasa saMkrama tenI jaghanyasthiti saMkramakALe kahyo, ane anaMtAnubaMdhino te kaSAya sarvathA uvelAI gayA bAda mithyAtve AvI pharI bAMdhe, ane tenI baMdhAvalikA gayA bAda, bIjI AvalikAnA prathama samaye kahyo, ema kema ? zA mATe jaghanya sthitisaMkramakAle teno jadhanyarasa saMkrama na kahyo ? uttara--anaMtAnubaMdhinI jaghanyasthitino saMkrama anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karatAM teno caramakhaMDa sarvathA saMkramAve tyAre thAya che. te vakhate caramakhaMDamAM kALabhede aneka samayanA baMdhAyelAM daliko hoya che. aneka samayanA baMdhAyelAM daliko hovAne lIdhe temAM zuddha eka ja samayanAM baMdhAyelAM dalikonA rasathI vadhAre hoya te svAbhAvika che. eTale ja uparanA guNaThANe anaMtAnubaMdhino nAza karI paDI pahelA guNaThANe Ave Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 paMcasaMgraha-2 kaSAyano jaghanya anubhAga saMkrama samyakta avasthAmAM te kaSAyo utkalanA saMkrama vaDe sarvathA ukelAI jAya, tyAra bAda paDI mithyAtve Ave, tyAM mithyAtvarUpa hetu vaDe pharI bAMdhe, tenI baMdhAvalikA gayA bAda bIjI AvalikAnA prathama samaye thAya che. A sivAyano e sattare prakRtino saghaLo anubhAga saMkrama ajaghanya che. upazama zreNimAM sarvathA upazama te sattare prakRtino ajaghanya anubhAga saMkrama thato nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeNe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, bhavya AzrayI adhuva, ane abhavya AzrayI dhruva che. je pAMca jJAnAvaraNa, myAnadvitrika vinA cha darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyarUpa soLa prakRtionA kSepaka kSINamoha guNasthAnakavartI AtmAo che, te prakRtiono ajaghanya anubhAgasaMkrama sAdi sivAya anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa bhAMge che. te A pramANe- e soLa karmaprakRtiono jaghanya anubhAgasaMkrama kSINakaSAya guNasthAnanI samayAdhika eka AvalikA sthiti zeSa hoya tyAre thAya che. te eka samaya pramANa hovAthI sAdi sAMta che. te sivAyanA anya saghaLo ajaghanya anubhAga saMkrama che. tenI Adi nathI mATe anAdi, bhavyane adhruva ane abhavya dhruva che. 66 subhadhuvacauvIsAe hoi aNukkosa sAiparivajjo / ujjoyarisabhaorAliyANa cauhA duhA sesA // 67 // zubhadhruvacaturviMzate rbhavatyanutkRSTaH sAdiparivarjaH / udyotarSabhaudArikANAM caturdhA dvidhA zeSAH // 17 // artha-zubha dhruva covIsa prakRtino anutkRSTa rasasaMkrama sAdi sarja traNa bhAMge che, udyota, vajaRSabhanArA saMhanana ane audArika saptakano anutkRSTa rasasaMkrama cAra prakAre che, ane zeSa vikalpo be bhAge che. TIkAnu-lagabhaga je prakRtiono samyaktanI AtmAono va baMdha che, tevI zubha dhruva trasAdi dazaka, sAtavedanIya, paMcendriyajAti, agurulaghu, ucchavAsa, nirmANa, prazastavihAyogati, samacaturagnasaMsthAna, parAghAta, taijasa, kArmaNa, zubha varNa catuSka A covIsa prakRtiono anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi varjita anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa bhAMge tharavaM | tyAM tadmAyogya vizuddhi pariNAme zakyatA pramANe ochI sthiti ane rasavALA daliko bAMdhe, baMdhAvalikA gayA bAda bIjI AvalikAnA prathama samaye te zuddha eka samayanA bAMdhelAM jaghanya rasayukta dalikone saMkramAve tene jaghanyarasa saMkrama kahyo che. anaMtAnubaMdhi vinA bIjI koI paNa moha prakRti sattAmAMthI sarvathA naSTa thayA pachI pharI baMdhAI sattAmAM AvatI nathI, mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyo ja evA che ke teno sattAmAMthI sarvathA nAza thayA pachI mithyAtvarUpa bIjI nAza na thayuM hoya to pharI sattAmAM AvI zake che. eTale teno jaghanya rasasaMkramano kALa ane saMjavalanAdinA jaghanya rasa saMkramano kALa judo paDe che. A pramANe lagabhaga je prakRtiono sarvathA nAza thayA pachI pharI baMdhAI zakatI hoya teno jaghanyarasa saMkrama anaMtAnubaMdhinI rIte kahevAmAM harakata nathI. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 317 che. ahIM taijasa ane kAzmaNanA grahaNathI tenuM saptaka laIe, ane zubhavadi catuSkanA sthAne zubha varNAdi agiyAra laIe to covIsamAM bAra maLatAM chatrIsa thAya che. karmaprakRtimAM "tiviho chattIsAI magoro' e padathI chatrIsa lIdhI che, eTale vivaphAvazAta baMdhana, saMghAtana ane varNAdinA bhedo grahaNa karIe topaNa kaMI virodha nathI. have traNa bhAMgA ghaTAve che, te A pramANe-A covIsa prakRtiono utkRSTa anubhAga kSapakazreNimAM vartamAna kSepaka AtmA potapotanA baMdhaviccheda samaye bAMdhe che. te utkRSTarasa bAMdhIne baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAno AraMbha kare che. tene tyAM sudhI saMkramAve che yAvat sayogIkevalIno carama samaya Ave. kSapaka bAdarajparAya, sUkSmasaMpAya, kSINamoha ane sayogIkevalI sivAya zeSa sarvane e prakRtiono anutkRSTa anubhAga saMkrama thAya che. tenI Adi nathI, anAdikALathI thAya che mATe anAdi, abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. udyota, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa ane audArika saptakano anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra bhAMge che. te A pramANe-udyota sivAya uparokta ATha karmaprakRtiono utkRSTa anubhAga vizuddha pariNAmI samyagdaSTi deva bAMdhe che, bAMdhI AvalikA vyatIta thayA bAda saMkramAve che. udyotanAmakarmano samyaktane prApta karato anivRttikaraNanA caramasamayavartI mithyAdRSTi sAtamI naraka pRthvImAM vartamAna AtmA utkRSTa anubhAga bAMdhe che. ane tene baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAve che. te nave prakRtinA utkRSTa anubhAgane jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa be chAsaTha sAgaropama paryata saMkramAve che. jo ke sAtamI narakamRthvImAM samyaktamAM vartamAna AtmA chellA aMtarmuhUrtamAM to avazya mithyAtve jAya che, topaNa AgaLanA tiryaMcanA bhavamAM je jIva aparyAptAvasthAnA aMtarmuhUrta bAda samyakta prApta karaze tene ahIM grahaNa karyo che. ahIM vacamAM thoDo mithyAtvano kALa hovA chatAM paNa prAcIna graMthomAM vivaDhyo nathI eTale TIkAkAra mahArAja e kahe che ke ame paNa vivakyo nathI. tethI ja be chAsaTha sAgaropama utkRSTAnubhAgasaMkramano kALa kahyo che. utkRSTathI paDatAM anutkRSTa anubhAgano saMkrama thAya che, te jyAre thAya tyAre sAdi. te sthAna jeNe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. ukta prakRtionA zeSa vikalpo sAdi-sAMta ema be bhAMge che. te A pramANe - anaMtAnubaMdhi Adi sattara ane jJAnAvaraNIyAdi soLa prakRtiono utkRSTa anubhAgasaMkrama ati saMkliSTa pariNAmI mithyASTine thAya che. (tenA utkRSTa rasano baMdha saMkliSTa mithyAtvIne thAya che ane baMdhAvalikA gayA bAda saMkrame che.) aMtarmuhUrta bAda anutkRSTa thAya che. vaLI jyAre utkRSTarasa bAMdhe tyAre utkRSTa anubhAgasaMkrama. tyArabAda anutkRSTa rasa saMkrama thAya che. A pramANe vArApharatI thato hovAne lIdhe te baMne sAdi-sAMta bhAMge che. jadhanyanA sAdi-sAMta saMbaMdhamAM to 1. koI AtmA sAtamI nArakImAM samyakta laI jato nathI, tyAMthI samyakta laI marato nathI. - paryAptAvasthAmAM tene samyakta thAya che ane te chellA aMtarmuhUrta nyUna bhavasthiti parvata utkRSTathI Take che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 paMcasaMgraha-2 vicAra karI ja gayA che. tathA zubha dhruva covIsa prakRtino jadhanya anubhAga saMkrama jeNe ghaNA rasanI sattAno nAza karyo che tevA sUkSma ekendriyane hoya che. jyAM sudhI tevA prakAranA ghaNA rasanI sattAno nAza na karyo hoya tyAM sudhI tene paNa ajaghanya rasasaMkrama hoya che. mATe e baMne sAdi-sAMta che. utkRSTa AzrayI to anutkRSTa upara bhaMga kahevAnA avasare vicAra karyo che ja. zeSa prakRtiono utkRSTa anubhAga baMdha saMjJI paMcendriya paryAptAne--zubha prakRtiono vizuddha pariNAme ane azubha prakRtiono saMkleza pariNAme thAya che, zeSa kAla anutkRSTa rasabaMdha thAya che, jema baMdha thAya che tema saMkrama paNa thAya che mATe te baMne sAdi-sAMta che. tathA jaghanya anubhAga saMkrama jeNe ghaNA rasanI sattAno nAza karyo che tevA sUkSma ekendriyane hoya che. jyAM sudhI tevA prakAranA ghaNA rasanI sattAno nAza na thayo hoya tyAM sudhI ajaghanya rasa saMkrama te sUkSma ekendriyamAM ke ajaghanya rasanI sattAvALA anya jIvomAM paNa hoya che mATe te baMne sAdisAMta che. A pramANe jaghanyAdi vikalpo para sAdi Adi bhaMgono vicAra karyo. A pramANe anubhAga saMkramanuM svarUpa kahyuM. 67 anubhAga saMkrama samApta A rIte anubhAgasaMkramanuM svarUpa kahyuM. have pradezasaMkrama kahevAno avasara che. temAM pAMca arthAdhikAra--viSayo kahevAnA che, te A--bheda, lakSaNa-svarUpa, sAghAdi prarUpaNA, utkRSTa pradeza saMkramasvAmI, ane jaghanya pradeza saMkramasvAmI. temAMthI pahelA bheda ane lakSaNane pratipAdana karatAM A gAthA kahe che-- vijJA-kavvanaLa-mahApavatta-muLa-savvasaMmehi abU / jaM nei aNNapagaiM paesasaMkAmaNaM eyaM // 68 // vidhyAtodvalanayathApravRttaguNasarvvasaMkramaiH aNUn / yannayatyanyaprakRtiM pradezasaMkramaNametat // 68 // artha--vidhyAta-udgalana-yathApravRtta-guNa ane sarvasaMkrama vaDe karma 52mANuone anya prakRti pratye je laI javA eTale anya prakRti svarUpe je karavA te pradezasaMkrama kahevAya che. TIkAnu--vidhyAtasaMkrama, udghalanAsaMkrama, yathApravRttasaMkrama, guNasaMkrama ane sarvasaMkrama ema pradezasaMkrama pAMca prakAre che. e pradezasaMkramanA bhedo kahyA. e pAMca saMkrama vaDe jenI baMdhAvalikA vItI gaI che evA sattAgata karma paramANuone--vargaNAone patadgaha prakRtimAM nAkhIne te svarUpe karavA te pradezasaMkrama kahevAya che. A paMca saMkrama vaDe AtmA anya svarUpe rahela sattAgata karma paramANuone patagraha prakRti svarUpe kare che. jema sAtA vedanIyanA aNuone 1. jo utkRSTa rasano baMdha ke saMkrama pahelA guNaThANe thato hoya to anutkRSTa para sAdi-sAMta e be bhAMgA ghaTe, ne jaghanya pahele guNaThANe thato hoya to ajadhanya para be bhAMgA ghaTe. kema ke vArApharatI thAya che. jenA jaghanya ke utkRSTa baMdha ke saMkrama uparanA guNaThANe thatA hoya tenA ajaghanya ane anubhRSTa para traNa ke cAra bhAMgA ghaTe. kema ke caDIne paDelA, nahi caDanAra ane have pachI caDanAra jIvo hoya che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 319 baMdhAtI asAtA rUpe athavA asAtAnA karmANuone baMdhAtI sAtA rUpe kare te saghaLo pradezasaMkrama kahevAya che. A rIte vidhyAtasaMkramAdi vaDe karmANuone je anya prakRti svarUpe kare che te pradezasaMkrama kahevAya che ema kahyuM. A pramANe saMkramanuM svarUpa kahyuM. e pAMca saMkramamAMnA pahelA vidhyAtasaMkramanuM svarUpa kahe che- jANa na baMdho jAyai Asajja guNaM bhavaM va pagaINaM / vijjhAo tANaMgulaasaMkhabhAgeNa aNNattha // 69 // yAsAM baMdho na jAyate AsAdya guNaM bhavaM vA prakRtInAM / vidhyAtaH tAsAmaMgulAsaMkhyeyabhAgenAnyatra // 19 // artha--je karma prakRtiono guNa athavA bhavane AzrayIne baMdha thato nathI te karma prakRtiono vidhyAtasaMkrama thAya che. prathama samaye vidhyAtasaMkrama vaDe jeTaluM dalika para prakRtimAM saMkramAve che, te mAne zeSa, dalikone paNa saMkramAve to aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAza pradeza jeTalA samayo vaDe saMkramAvI rahe che. TIkAnu-saMkramanuM sAmAnya svarUpa to pUrvanI gAthAmAM kahyuM che. pradeza saMkrama vaDe sattAgata karmANuone anya svarUpe karavAnA hoya che. kaI rIte anya svarUpe thAya te A pAMca saMkramanA bhedanuM svarUpa samajavAthI samajAze. ahIM prathama vidhyAta saMkramanuM svarUpa ane te kaI karmaprakRtiono thAya te kahe chevidhyAta=viziSTa samyaktAdi guNa ke devAdi bhavane AzrayIne je karmaprakRtiono baMdha zAMta thayela-naSTa thayela che-baMdha thato nathI, tevI prakRtiono je saMkrama te vidhyAta saMkrama che. - have kaI prakRtino vidhyAtasaMkrama thAya che, te kahevA mATe bhava ke guNa AzrayI kaI prakRtiono baMdha thato nathI te kahe che-mithyASTi guNasthAnake soLa karmaprakRtiono baMdhaviccheda * thAya che, eTale te soLa prakRtiono sAsvAdanAdi guNaThANAmAM guNa nimitte baMdha thato nathI. e pramANe sAsvAdane pacIsa prakRtiono baMdhaviccheda thAya che, teno mizradaSTi Adi guNaThANAomAM baMdha thato nathI. avirati samyagdaSTi guNaThANe dazano baMdhaviccheda thAya che, teno dezavirati AdimAM baMdha thato nathI. dezavirati guNaThANe cArano baMdhaviccheda thAya che, teno pramattAdi guNaThANAmAM baMdha thato nathI. pramatta guNaThANe che prakRtino baMdhaviccheda thAya che, teno apramattAdi guNaThANAmAM baMdha thato nathI. je je guNaThANAthI baMdha thato nathI te te prakRtiono tyAMthI vidhyAtasaMkrama pravarte che. vaikriya saptaka, AhAraka saptaka, devadrika, narakadrika, ekendriya, beindriya, te indriya ane caurindriya jAti, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, aparyApta ane Atapa e sattAvIsa prakRtio nArakIo ane sanakumArAdi devo bhava nimitte bAMdhatA nathI. tiryadgika ane udyota sAthe pUrvokta sattAvIsa prakRtio AnatAdi devo bAMdhatA nathI. saMghayaNa paka, prathama saMsthAna varjIne zeSa saMsthAna, napuMsaka veda, manujaddhika audArika saptaka, tiryaMca gatimAM ekAtte anubhavavA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 paMcasaMgraha-2 yogya sthAvara nAmakarmAdi daza prakRtio durbhagatrika, nIca gotra ane aprazastavihAyogati e karmaprakRtione bhavasvabhAve yugaliko bAMdhatA nathI. A pramANe je je prakRtio je je gatimAM bhavinimitte baMdhAtI nathI teno teno tyAM tyAM vidhyAta saMkrama pravarte che. tAtparya e ke je je karma jene jene ke jyAM jyAM guNanimitte ke bhavanimitte baMdhamAM AvatuM nathI te te karma tene tene ke tyAM tyAM vidhyAtasaMkrama yogya che ema samajavuM eTale ke te te karmaprakRtiono tyAM tyAM vidhyAtasaMkrama pravarte che ema samajavuM have dalikanA pramANanA nirUpaNa mATe kahe che-vidhyAtasaMkrama vaDe pahelA samaye jeTaluM karmalika paraprakRtimAM nAkhe che, teTalA pramANathI zeSa dalikane paNa paraprakRtimAM nAkhe to aMgulamAtra kSetranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA AkAza pradeza hoya teTalA samayo vaDe saMpUrNapaNe saMkramAvI rahe che. tAtparya e ke-prathama samaye jeTaluM karmadalika vidhyAta saMkrama vaDe anya prakRtimAM saMkramAve, te pramANa vaDe te prakRtinA anya dalikane saMkramAve to tene saMpUrNapaNe saMkramAvatAM uparokta AkAzapradezanI saMkhyA pramANa samayo jeTalo (asaMkhyAtI utsarpiNIavasarpiNI pramANa) kALa jAya che. A saMkrama vaDe koI karmaprakRtinAM saghaLAM daliko sattAmAMthI khAlI thatAM nathI, ahIM to asatkalpanAe A krame saMkramAve to keTalo kALa jAya te ja mAtra kahyuM che. A vidhyAtasaMkrama prAyaH yathApravRttasaMkramanA aMte pravarte che. A rIte vidhyAtasaMkramanuM svarUpa kahyuM, have uddhavanAsaMkramanuM svarUpa kahe che. paliyassasaMkhabhAgaM aMtamuhatteNa tIe uvvalai / evaM paliyAsaMkhiyabhAgeNa kuNai nillevaM // 70 // palyasyAsaMkhyeyabhAgamantarmuhUrtena tarayA udvalayati / evaM palyAsaMkhyeyabhAgena karoti nirlepam // 7 // arthasattAgata sthitinA agrabhAgathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDane aMtarmuhUrvakALe ukele che. e pramANe uvelatAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra kAle sarvathA nirlepa kare che. TIkAnu-karmone sattAmAMthI nirmULa karavAmAM je upayogI sAdhano che temAM uddhalanA saMkrama paNa eka prabaLa sAdhana che. utkalanAno artha ja ukheDavuM sattAmAMthI nirmULa karavuM evo thAya che, 1. vidhyAtasaMkrama yathApravRtta saMkramanA aMte kahevAnuM kAraNa yathApravRtta saMkrama sAmAnya che, baMdha yogya saghaLI pravRtiono te thAya che, ane vidhyAsakrama to guNa ke bhavanimitte je je prakRtio baMdhamAMthI vicchinna thaI teno teno thAya che. eTale sAdhAraNa rIte pahelAM yathApravRttasaMkrama pravarte che ane baMdhamAMthI vicchinna thayA bAda vidhyAtasaMkrama pravarte che. Ama yathApravRttasaMkramanA aMte vidhyAtasaMkrama pravarte che ema kahyuM che. prAya: kahevAnuM kAraNa anyasaMkrama pravaryA bAda paNa vidhyAtasaMkrama pravarte to vAMdho nathI ema jaNAvavA mATe che. jema ke upazama zreNimAM guNasaMkrama pravaryA bAda maraNa pAmI anuttara vimAnamAM jAya to guNa nimitte nahi baMdhAtI prakRtiono vidhyAtasaMkrama thAya che. ane upazama samyatva prAptinA aMtarakaraNamAM mithyAtva ane mizramohanIyano guNasaMkramanA aMte vidhyAta saMkrama pravarte che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 321 eTale e saMkrama vaDe sattAgata sthitinA agrabhAgamAMthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDA khaMDane laI tene aMtarmuhUrtakALe nAza kare che. vaLI bIjo khaMDa le che tene aMtarmuhUrvakALe nAza kare che, e pramANe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane leto ane tene aMtarmuhUrvakALe nAza karato sattAgata saMpUrNa sthitine aMtarmuhUrvakALe ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kALe nAza kare che. pahelA guNaThANe samyakta, mizramohanIyAdine nirmULa karatA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa kALa jAya che. ane uparanA guNaThANe anaMtAnubaMdhi Adi karmaprakRtione nirmULa karatAM aMtarmuhUrta kALa jAya che. A hakIkata tathA kaI kaI prakRtiomAM udvalanA saMkrama pravarte che te kramapUrvaka kahe che- pahelAM ukalana yogya karmaprakRtionA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgamAtra sthitikhaMDane aMtarmuhUrvakALe uvela che. tyArabAda palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa bIjA sthitikhaMDane uvela che. tyArabAda trIjA sthitikhaMDane ukele che, e pramANe aMtarmuhUrte aMtarmuhUrve palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane ukelato-khaMDato-ukheDato-nAza karato uvelAtA te karmane palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga jeTalA kALe nirlepa kare che eTale ke saMpUrNapaNe nirmULa kare che- sattA vinAnuM kare che. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM ke koIpaNa karmane nirmULa karavuM hoya tyAre sthitanA agrauparanA bhAgathI nirmULa karato Ave che, paraMtu vacamAMthI ke udaya samayathI nirmULa karato nathI. 70. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane aMge je vizeSa hakIkata che te paDhamAo bIakhaMDaM visesahINaM ThiIe avaNei / evaM jAva ducarimaM asaMkhaguNiyaM tu aMtimayaM // 71 // prathamAt dvitIyakhaNDaM vizeSahInaM sthityA apanayati / __ evaM yAvad dvicaramaM asaMkhyeyaguNaM tu antimam // 71 // artha_sthitinA pahelA sthitikhaMDathI sthitino bIjo khaMDa nAno aMtarmuhUrte dUra kare che. A pramANe dvicaramakhaMDa sudhI jANavuM. chello khaMDa asaMkhyayaguNa moTo samajavo. TIkAnu-ulanA saMkrama vaDe palyopamanA asaMkhyAtamA-asaMkhyAtamA bhAga pramANa je sthitinA khaMDo dUra kare che-naSTa kare che, temAM pahelA sthitikhaMDathI bIjo sthitino khaMDa nAno dUra kare che, trIjo tenAthI paNa nAno dUra kare che. ema yAvatu pUrva pUrvathI nAnA nAnA sthitinA khaMDone dvicarama sthitikhaMDa paryata dUra kare che. tAtparya e ke, palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga * pramANa sthitisthAnakomAM rahelAM dalitone ekasAthe dUra karavA prayatna kare che teTalAM tamAma sthAnakomAMthI pahelA samaye amuka pramANamAM daliko laI dUra kare che, bIjA samaye tamAmamAMthI - paMca02-41 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 paMcasaMgraha-2 laI dUra kare che ema aMtarmuhUrvakALe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDane ekasAthe dUra kare che. dAkhalA tarIke-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA so sthitisthAnaka kalpIe to pahelA samaye te soemAMthI daliko laI dUra kare, bIjA samaye paNa soemAMthI daliko dUra kare, tema aMtarmuhUrtanA chellA samaye paNa soemAMthI daliko laI tevaDA khaMDane khalAsa kare. tyArabAda bIjo khaMDa le tene paNa pUrvokta krame dUra kare, vaLI trIjo khaMDa le tene paNa e ja krame khAlI kare. ahIM vizeSa e che ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa je khaMDa levAno kahyo che te nAno nAno samajavo. pahelo khaMDa moTo, bIjo nAno, trIjo tenAthI nAno, ema dvicaramakhaMDa paryata samajavuM. asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda hovAthI banI zake che. A pramANe ahIM sthitinA khaMDomAM tAratamya hovAthI anantaropanidhA vaDe ane paraMparopanidhA vaDe ema be rIte vicAra thaI zake che. temAM anaMtaropanidhA vaDe to dvicaramakhaMDa paryata pUrva pUrva khaMDathI uttarottara khaMDa nAnA nAnA che e vicArI gayA. have paraMparopanidhA vaDe vicAra kare che, te A pramANe- pahelA sthitikhaMDanI apekSAe keTalAeka sthitinA khaMDo sthitinI apekSAe asaMkhyAta bhAga hIna hoya che, keTalAeka saMkhyAtabhAgahIna hoya che, keTalAka saMkhyAtaguNa hIna hoya che, to keTalAka asaMkhyAtaguNa hIna hoya che. jyAre pradeza pariNAmanI apekSAe vicAra karIe tyAre sthitinA pahelA khaMDamAM kula je dalika hoya che, tenAthI sthitinA bIjA khaMDamAM vizeSAdhika hoya che, tenAthI trIjAmAM vizeSAdhika hoya che, ema pUrva pUrva khaMDathI uttarottarakhaMDamAMthI vizeSAdhika vizeSAdhika daliko dvicaramakhaMDa paryata hoya che. dalikonI apekSAe anaMtaropanidhA vaDe A pramANe vicAra karyo. have paraMparopanidhA vaDe dalikonI apekSAe vicAra kare che te A pramANe-pahelA sthitikhaMDathI dalikanI apekSAe koIka sthitikhaMDa asaMkhyAtabhAga adhika hoya che, koIka saMkhyAtabhAga adhika hoya che, koIka saMkhyAtaguNa adhika hoya che, to koI asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. have nahi kahela chellA khaMDa mATenI hakIkata kahe che-dvicaramasthitikhaMDathI caramasthitikhaMDa sthitinI apekSAe asaMkhyAtaguNa che, eTale ke jevaDA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa dvicaramasthitikhaMDa che tenAthI asaMkhyAta guNa moTA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramasthitikhaMDa che. gAthAmAM kahela "tuM" zabda adhika arthane sUcavato hovAthI chello sthitikhaMDa pahelA sthitikhaMDanI apekSAe dalikone AzrayI asaMkhyAtaguNa moTo ane sthitinI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga mAtra che tema samajavuM. 71 A pramANe uddhalanA saMkrama vaDe dUra karavA mATe je khaMDo che te keTalA pramANavALA le te hakIkata kahI. have dvicaramakhaMDa sudhInA khaMDomAMnAM daliko kyAM nAkhe te kahe che-ATalI sthiti ochI thaI, amuka sthitino khaMDa dUra karyo te kyAre kahevAya ke jeTalI jeTalI sthiti dUra thavAnI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 323 hoya teTalAM teTalAM sthAnomAMnAM daliko dUra karI teTalI bhUmikA sApha kare--dala vinAnI kare. ahIM udgalanA saMkrama vaDe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDo laI teTalAM sthAnakomAMnAM daliko dUra karI bhUmi sApha karavAnI che, eTale te daliko kyAM nAkhe te kahevuM joIe, mATe A gAthAmAM te hakIkata kahe che-- khaMDadalaM saTTA samae samae asaMkhaguNaNAe / seDhI paradvANe visesahINAe saMchubhai // 72 // khaNDadalaM svasthAne samaye samaye asaMkhyeyaguNanayA / zreNyA parasthAne vizeSahInA saMchubhati // 72 // artha--pratisamaya dareka sthitikhaMDanAM daliko svasthAnamAM asaMkhyAtaguNa zreNie ane parasthAnamAM vizeSahIna zreNie saMkramAve che. TIkAnu--palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa khaMDamAMthI jeTalI sthiti dUra karavA mATe samaye samaye je daliko ukere che--saMkramAvavA grahaNa kare che, temAM pahele samaye thoDuM dalika ukere che--eTale ukhADe che--tyAMthI te daliko laI anyatra prakSepe che. bIje samaye asaMkhyAtaguNa ukere che, tenAthI trIje samaye asaMkhyAtaguNa ukere che, ema ukeratA--te prathama khaMDa dUra karatA je aMtarmuhUrtakALa jAya che, tenA caramasamaye dvicaramasamayathI asaMkhyAtaguNa ukere che. A pahelA khaMDane ukeravAno vidhi kahyo. A ja krame dvicaramakhaMDa sudhInA saghaLA sthitikhaMDo ukere che. have te daliko kyAM nAkhe che te kahe che--sthitikhaMDanA dalikane pratisamaye svasthAnamAM asaMkhyAta guNAkAre ane parasthAnamAM vizeSahIna zreNIe saMkramAve che te A pramANe--pahelA samaye sthitikhaMDanuM je karmadalika anya prakRtimAM nAkhe che--anya prakRtirUpe kare che te alpa che tenAthI te ja samaye svasthAnamAM nIce je nAkhe che te 52mAM nAkhyuM che tenAthI asaMkhyAtaguNa hoya che. udgalanA saMkrama vaDe sthitikhaMDamAMthI grahaNa karela dalika keTaluMka pararUpe kare che, ane keTaluMka je prakRtine udgalanA saMkrama vaDe nirmULa karavAno prayatna kare che tenAM potAnAM je sthAnako uvelAya che te sivAyanAM nIcenAM sthAnakomAM prakSepe che. temAM jeTalA paramAM gayA te to ochA ja thayA, paraMtu nIce svasthAmAM je gayA te to ochA na thatAM je prakRti uvelAya che tenA ja potAnAM nIcenAM sthAnakone puSTa karanArAM thAya che. udgalanA saMkramano A krama che. dvicarama sthitikhaMDa paryanta to A rIte sva ane paramAM dalika naMkhAya che, paraMtu chellA khaMDanuM dalika te pote ja uvelAto hovAthI nIce potAnAmAM dalaprakSepanuM koI sthitisthAnaka nahi hovAne lIdhe paramAM ja nAkhI khalAsa kare che, ane te prakRti nirmULa thAya che. pahelA samaye nIce svasthAnamAM je dalika nAkhyuM tenAthI bIje samaye svasthAnamAM nIce je dalika nAkhe che--prakSepe che te asaMkhyAtaguNa hoya che, ane pahele samaye paramAM je dalika nAkhyuM tenAthI bIje samaye je dalika pa2mAM naMkhAya che te vizeSahIna hoya che. tenAthI paNa trIje Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 paMcasaMgraha-2 samaye svasthAnamAM je dalika prakSepAya che te bIje samaye svasthAnamAM prakSepAyelA dalikathI asaMkhyAtaguNa che, ane trIje samaye paraprakRtimAM je prakSepAya che te bIje samaye parasthAnamAM prakSepAyela dalikathI vizeSahIna che. A pramANe pUrva pUrva samaye svasthAnamAM je dalika prakSepAya che tenAthI uttarottara samaye svasthAnamAM asaMkhyAtaguNa prakSepAya che, ane pUrva pUrva samaye parasthAnamAM je prakSepAya che-pararUpe je karAya che tenAthI uttarottara samaye parasthAnamAM hIna hIna prakSepAya che-anya svarUpe hIna hIna karAya che. ema aMtarmuhUrta ke je eka sthitikhaMDane ukeravAno kALa che tenA caramasamaya parvata kahevuM. ema dvicaramakhaMDa sudhInA saghaLA sthitikhaMDone ukeravAno vidhi samajavo. have caramakhaMDanA dalikane ukeravAno vidhi kahe che-caramasthitikhaMDamAM je kaMIpaNa dalapramANa che temAMthI sakala karaNane ayogya hovAthI udayAvalikAgata dalika choDIne zeSa saghaLuM dalika paramAM nAkhe che. te A pramANe-pahelA samaye thoDuM nAkhe che, bIjA samaye asaMkhyAtaguNa nAkhe che, tenAthI paNa trIjA samaye asaMkhyAtaguNa nAkhe che ema pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa-asaMkhyAtaguNa paramAM prakSepa aMtarmuhUrtanA caramasamaya paryata thAya che. ahIM pahelo, bIjo ke chello samaya vagere je kahyuM te chellA khaMDane uvelatA je aMtarmuhUrta kALa thAya che tenA samajavA. ema anyatra paNa samajavuM. chellA khaMDanuM chellA samaye je kaMI dalika paramAM prakSepAya che te sarvasaMkrama kahevAya che. sarvasaMkrama eTale saghaLA dalikano saMkrama. sarvasaMkrama thayA pachI koI khaMDanuM dalika bAkI rahetuM nathI. chellA khaMDanuM aMtarmuhUrtanA caramasamaye saghaLuM dalika paramAM prakSepavAmAM sarvasaMkrama pravarte che, athavA kaho ke chellA samayanuM te saghaLuM dalika je paramAM jAya che te sarvasaMkrama kahevAya che. uddhalanA saMkrama vaDe chello khaMDa uvelAyA bAda eka udayAvalikA zeSa rahe che, tene sTibukasaMkrama vaDe saMkramAvI dUra kare che. 72 Dhicarama sthitikhaMDanA dalikane carama samaye jeTaluM sva ane parasthAnamAM nAkhe che te hisAbe paramAM prakSepatA te caramakhaMDane dUra thatAM keTalo kALa jAya te kahe che ducarimakhaMDasya dalaM carime jaM dei saparahANaMmi / tammANeNassa dalaM pallaMgulasaMkhabhAgehiM // 73 // dvicaramakhaNDasya dalaM carame yaddadAti svaparasthAne / tanmAnenAsya dalaM palyAGgulasaMkhyabhAgaiH // 73 // artha-carama samaye dvicaramakhaMDanuM je dala sva ane paramAM nAkhe che te mAne te caramakhaMDanuM dala paramAM nAkhatAM anukrame palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe ane aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezanA samaya pramANa kALa dUra thAya che--khalAsa thAya che. TIkAnu--carama samaye dvicarama sthitikhaMDanuM je pradeza pramANa potAnA ja carama Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 325 sthitikhaMDarUpa svasthAnamAM nAkhe che te mAne caramasthitikhaMDanuM dalika prati samaya apaharatAanyamAM saMkramAvatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe te caramakhaMDa saMpUrNapaNe apaharAya che. eTale te caramakhaMDane taddana nirmULa karatAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa jAya che. tathA caramasamaye dvicarama sthitikhaMDanuM dalika jeTaluM paraprakRtimAM nAkhe che te mAne apaharAtuM caramakhaMDanuM dalika aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradezapramANa samaya vaDe apaharAya che. eTale ke carama samaye dvicarama sthitikhaMDanA dalikane jeTaluM paramAM nAkhe che. te mAne caramakhaMDanuM paramAM nAkhe-saMkramAve to te caramakhaMDane taddana nirmULa thatAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA AkAzapradeza pramANa samayo jAya che. aMgulamAtra kSetranA asaMkhyAtamAM bhAge jeTalA AkAzapradezo hoya teTalA caramasthitikhaMDanA upara kahela pramANavALA dalikanA khaMDo thAya che e tAtparya che. A kSetra AzrayI mArgaNA-vicAra thayo. kALa AzrayI mArgaNA-vicAra A pramANe che-dvicaramasthitikhaMDanuM jeTalA pramANavALuM karmadalika carama samaye para prakRtimAM nAkhe che, teTalA pramANavALuM caramasthitikhaMDanuM dalika jo dareka samaye paraprakRtimAM nAkhe to te caramasthitikhaMDa asaMkhyAtI utsappiNI-avasarpiNI kALe nirlepa thAya che-nirmULa thAya che-sattAvinAnuM thAya che naSTa thAya che. amuka pramANa vaDe caramasthitikhaMDanuM dalika paramAM saMkramAve to keTalo kALa jAya te kahyuM. ahIM "carama samaya' e zabda vaDe dvicarama uvelatA je aMtarmuhUrNakALa jAya che, teno chello samaya levAno che. 73 A rIte uddhalanA eTale zuM? te kevI rIte thAya? daliko kyAM saMkrame te saghaLuM kahyuM. have uvelAtI prakRtionA svAmI kahe che. arthAt kaI kaI, prakRtionI koNa-koNa uThThalanA kare, te kahe che - evaM uvvalaNAsaMkameNa nAsei avirao AhAraM / sammo'NamicchamIse chattIsa niyaTThI jA mAyA // 74 // evamudvalanAsaMkrameNa nAzayati avirata AhAraM / samyagdRSTiH anantAnubandhimithyAtvamizrANi SaTtriMzatamanivRttiH yAvanmAyAm // 74 // artha-A rIte uThThalanA saMkrama vaDe avirati jIva AhAraka drikano nAza kare che, samyagdaSTi jIva anaMtAnubaMdhI, mithyAtva ane mizra mohanIyano nAza kare che, ane mAyA sudhInI 1. ukalanA saMkrama vaDe svamAM nIce vadhAre Utare che eTale te mATe saMkramAvatAM kALa ocho jAya che ane paramAM ochuM saMkramAve che mATe te mAne saMkramAvatAM kALa vadhAre jAya che. koI prakRtine sattAmAMthI nirmaLa karavA jyAM ekalI uThThalanA pravarte tyAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa jAya che. sAthe guNasaMkrama paNa pravarte tyAre aMtarmuhUrtamAM koI paNa kramaprakRti nirmULa thaI jAya che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 chatrIsa karmaprakRtiono anivRtti bAdarasaMparAyavartI AtmA nAza kare che. 74, TIkAnu--udgalanA saMkrama vaDe je prakAre kramaprakRtione sattAmAMthI nirmULa karavAno pUrvanI gAthAomAM vidhi kahyo te prakAre avirati chato AhA2ka saptakano nAza kare che eTale ke viratipaNAmAMthI je samaye AhA2ka saptakanI sattAvALo AtmA aviratipaNuM. prApta kare te samayathI aMtarmuhUrta javA bAda AhA2ka saptakanI udghalanAno AraMbha kare che, ane tene palpopamanA asaMkhyAtamA bhAge nirmULa kare che. paMcasaMgraha-2 tathA avirati samyagdaSTi, dezavirata ke sarvavirata AtmA anaMtAnubaMdhI, mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyane antarmuhUrta kALe pUrNa prakAre uvele che. tathA madhyama ATha kaSAya, nava nokaSAya, tyAnahi~trika, nAmakarmanI tera prakRti ane saMjvalana krodha, mAna, mAyA e chatrIsa prakRtione anivRtti bAdara saMparAya nAmanA navamA guNasthAnakavartI AtmA pUrvokta prakAre aMtarmuhUrtakALe uvele che. A gAthAmAM ogaNapacAsa prakRtionI udghalanAnA svAmI kahyA. 74 sammamIsAI miccho suradugaveuvvichakamegiMdI / suhumatasuccamaNudugaM aMtamuhutteNa aNiaTTI // 75 // samyaktvamizre mithyAdRSTiH suradvikavaikriyaSaTkamekendriyaH / sUkSmatrasa uccairmanujadvikaM antarmuhUrtteNAnivRttiH // 75 // artha--samyaktva ane mizramohanIyano mithyArdaSTi nAza kare che. suraddhika ane vaikriya SaTkano ekendriya nAza kare che. ane ucca gotra tathA manuSyadvikano sUkSmatrasa nAza kare che. anivRtti AtmA aMtarmuhUrnakALe chatrIsa prakRtione uvele che. TIkAnu--aThThAvIsanI sattAvALo mithyArdaSTi AtmA samyaktva ane mizramohanIyane pUrvokta prakAre palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kALe uvele che nAmakarmanI paMcANuMnI sattAvALo ekendriya AtmA pahelA devaddhikane uvele che, tyArabAda vaikriya zarIra, vaikriya aMgopAMga, vaikriya baMdhana, vaikriya saMghAtana, ane narakadvika e vaikriyaSakane ekasAthe palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa kALe uvele che. tathA sUkSmatrasa-teukAya ane vAyukAya AtmA prathama ucca gotrane ane tyArabAda manujaddhikane pUrvokta krame palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kALe uvele che.2 ''patiyAsaMhiyamAmeLa Lapha khiDi'' e gAthAnA pAda vaDe udgalanA saMkrama vaDe uvelAtI karmaprakRtiono sAmAnya rIte palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kALa kahyo che, temAM ahIM apavAda kahe che--anivRtti bAdarasaMparAya nAme navamA guNasthAnakavartI AtmA pUrvokta 74mI 1. AhA2ka saptakanI sattA aviratipaNAmAM TakatI nathI, viratipaNAmAM ja TakI rahe che. 2. pahelAM vaikriyaSaTkAdi prakRti uvelAyA bAda ucca gotra ane tyArabAda manujadvika uvelAya che te khyAlamAM rAkhavuM. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 327 gAthAmAM kahela chatrIsa karmaprakRtione aMtarmuhUrvakALe saMpUrNapaNe ukele che-nAza kare che. gAthAmAM kahela "chattIsa niTTa pada anyanA upalakSaNa rUpa hovAthI kSAyika samyakta upArjana karatA cothAthI sAtamA guNasthAnavarsI AtmAo anaMtAnubaMdhI, mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyane paNa aMtarmuhUrvakALe uvele che ema samajavuM. A gAthAmAM tera prakRtinA ulanAnA svAmI kahyA. ahi jeTalI prakRtio mATe uzkalanAno aMtarmuhUrNakALa kahyo te sivAyanI anya prakRtio mATe uddhalanAno palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALa samajavo. 75 * A pramANe uThThalanA saMkramanuM svarUpa kahyuM. have yathApravRtta saMkramanuM svarUpa kahe che saMsAratthA jIvA sabaMdhajogANa taddalapamANA / saMkAme taNurUvaM ahApavattIe to NAma // 76 // saMsArasthA jIvAH svabaMdhayogyAnAM taddalapramANAt( sy)| saMkramayanti tadanurUpaM yathApravRttyA tataH nAma // 76 // artha saMsArastha jIvo svabaMdhayogya prakRtinA dalikone te te prakRtionA sattAgata dalane anurUpa yogAnusAre saMkramAve che mATe tenuM yathApravRtta' evuM nAma che. TIkAna-thApravRtta saMkrama eTale yoganI pravRttine anusarIne thanAro saMkrama. yoganI pravRtti alpa hoya to alpa dalikono saMkrama thAya, madhyama pravRtti hoya to madhyama thAya ane yoganI pravRtti utkRSTa hoya to-vadhAremAM vadhAre dalikono saMkrama thAya. yoganI pravRttine anusarIne ja A saMkrama thato hovAthI yathApravRtta saMkrama evuM tenuM sAnvaya nAma che. A saMkrama vaDe saMsAramAM vartanAra AtmAo svabaMdha yogya dhruvabaMdhi ke adhuvabaMdhi prakRtionA dalikane-je karmaprakRtinA dalikane saMkramAve che tenA sattAgata dalikane-anurUpa 1. 74mI gAthAmAM 49 prakRtionA ane 75mI gAthAmAM 13 prakRtionA kula-62 prakRtionA svAmI kahyA. temAM mizra mohanIya pahelA guNasthAnake ane kSAyika samyatva upArjana karatAM paNa uvelAya ' che. ane narakadvika ekendriyamAM temaja navamA guNasthAnake uvelAya che. mATe te traNe prakRti be vAra na gaNatAM eka ja vAra levAthI kula 62mAMthI 3 bAda karatAM 59 thAya che. vaLI 74mI gAthAmAM baMdhananA paMdara bhedanI vivakSA karIne AhAraka saptaka lIdhuM che. jyAre 75mI gAthAmAM baMdhana pAMcanI vivakSA karIne vaikriya catuSka - lIdhuM che. jo banne sthaLe paMdara baMdhana vivalIe to 74mI gAthAmAM kahela 49 ane 75mI gAthAmAM kahela 16 = kula 65 thAya. temAMthI mizra ane narakaddhika bAda karatAM 62 prakRtio uddhalanA yogya thAya. ane jo banne sthaLe pAMca baMdhana vivalIe to 74mI gAthAmAM kahela 46 ane 75mI gAthAmAM kahela 13 = kula paTamAMthI mizra tathA narakaddhika bAda karatAM pa6 prakRtio ukalanA yogya thAya che. ukalanA yogya teTalI ja prakRtio che. anya prakRtiomAM uddhalanA saMkrama pravartato nathI. ahIM e dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke samyakvamohanIyanI uddhalanA pahele kahI paraMtu kSAyika upArjana karatAM cothA AdimAM na kahI. kAraNa ke udvalanA saMkrama vaDe sva ane para ema bannemAM dalika jAya che. cothA AdimAM samyakvamohanIyanuM dala darzana mohanIya tathA cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nahi hovAthI paramAM jaze nahi, mAtra svamAM ja jaze mATe caturNAdimAM tenI uddhalanA na kahI. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 paMcasaMgraha-2 saMkramAve che. te kALe jo dhruvabaMdhi ke adhuvabaMdhi pravRtionuM dalika ghaNuM baMdhAtuM hoya, agara taddabhava baMdha yogya keTalIeka adhuvabaMdhi pravRtiono te vakhate baMdha na hoya paraMtu pUrve baMdhAyeluM ghaNuM dalika sattAmAM hoya to ghaNuM saMkramAve che, thoDuM hoya to thoDuM saMkramAve che. matalabamAM sattAmAM rahela dalikane anusAre-dalikanA pramANamAM saMkramAve che. te paNa jaghanya madhyama ke utkRSTa jevA prakAranI yogapravRtti hoya te prakAre saMkramAve che. jaghanya yogamAM vartamAna thoDuM dalika saMkramAve che, madhyama yogamAM vartamAna madhyama, ane utkRSTa yogamAM vartamAna ghaNAM dalikone saMkramAve che. A kAraNathI ja A saMkramanuM yathApravRtta saMkrama evuM sAvaya nAma che. svabaMdha yogya prakRtinA dalikane saMkramAve che ema kahetA AcArya mahArAja A vastu jaNAve che-jo ke keTalIeka adhuvabaMdhi pravRtiono saMkramakALe baMdha na hoya topaNa je prakRtinI te bhavamAM baMdhanI yogyatA hoya teono baMdhano abhAva hovA chatAM paNa yathApravRttasaMkrama pravarte che. je prakRtiono baMdha hoya teno ja yathApravRtta saMkrama pravarte ema jaNAvavuM hota to "vafamANIgaM'- baMdhAtI evo pATha lakhata. ema nathI lakhyuM mATe baMdhAtI hoya ke te bhavamAM baMdha yogya hoya, bhale saMkramakALe baMdhAtI na hoya to paNa teno yathApravRtta saMkrama pravarte che. 76 have guNasaMkramanuM svarUpa kahe che- asubhANa paesaggaM bajhaMtIsu asaMkhaguNaNAe / seDhIe apuvvAI chubhaMti guNasaMkamo eso // 77 // azubhAnAM pradezAgraM badhyamAnA svasaMkhyeyaguNanayA / zreNyA apUrvAdiH chubhanti guNasaMkrama eSaH // 77 // artha--avadhyamAna azubha prakRtionA pradezone tatkALa baMdhAtI prakRtimAM asaMkhya guNazreNie apUrvakaraNa Adi jIvo je saMkramAve te guNasaMkrama' kahevAya che. TIkAna-abaLamAna azubha prakRtinAM dalikone pratisamaya asaMkhya guNazreNie badhyamAna prakRtiomAM apUrvakaraNa Adi guNasthAnavarsI AtmAo je saMkramAve che te guNasaMkrama kahevAya che. pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhya-asaMkhya guNAkAre je saMkrama te guNasaMkrama e zabdano vyutpajyartha che. 1. A guNasaMkrama abadhyamAna azubha pravRtiono thAya che, ane apUrvakaraNa Adi guNaThANe temaja caturtha guNasthAnakAdimAM sAyika samyaktAdi prApta karatAM traNa karaNa kare che tyAM apUrvakaraNa Adi karaNamAM pravarte che. temAM apUrvakaraNa guNasthAnakathI abaMdhAtI tamAma azubha pravRtiono upazama ane kSepaka baMne zreNimAM guNasaMkrama thAya che. ane kSAyika samyaktAdi prApta karatAM thatA traNa karaNamAMnA apUrvakaraNAdimAM mithyAtva, mizramohanIya ane anaMtAnubaMdhI e chano ja guNasaMkrama thAya che. cothAthI sAtamA sudhImAM anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karatAM anaMtAnubaMdhino, ane darzanAtrikano kSaya karatAM mithyAtve tathA mizra mohanIya e be prakRtino guNasaMkrama thAya che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 329 apUrvakaraNa guNasthAnakathI kaI azubha prakRtiono guNasaMkrama thAya te kahe chemithyAtva, Atapa ane narakAyu varjIne mithyAdaSTine ja baMdha yogya tera prakRtiono, anaMtAnubaMdhI, tiryagAyu ane udyotavarjIne sAsvAdana yogya ogaNIsa prakRtiono (apUrvakaraNa Adi guNasthAnakomAM guNasaMkrama thAya che.) ahIM upara je prakRtio varjI, tene varjavAnuM kAraNa kahe che-mithyAtva ane anaMtAnubaMdhine apUrvakaraNa guNasthAnaka prApta thatAM pahelAM ja avirati samyagdaSTi Adi guNasthAnakavartI AtmAo kSAyika samyakta prApta karatAM khapAve che, Atapa, udyota zubha prakRti che, guNasaMkrama azubha prakRtiono thAya che, ane Ayuno para prakRtimAM saMkrama thato nathI mATe mithyAtva Adi pravRtionuM varjana karyuM che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa e ATha kaSAya, asthira, azubha ayaza-kIrti, zoka, arati, asAtavedanIya e rIte 13+1+14 saghaLI maLI chetALIsa abadhyamAna azubha prakRtiono apUrvakaraNa guNasthAnakathI AraMbhI guNasaMkrama thAya che. nidrAddhika, upaghAta, azubha varNAdi nava, hAsya, rati, bhaya, jugupsA e azubha prakRtiono apUrvakaraNa guNaThANe je samaye baMdhaviccheda thAya tyArapachIthI AraMbhI guNasaMkrama thAya che.* A pramANe apUrvakaraNa guNasthAnakathI kaI kaI prakRtiono guNasaMkrama thAya te kahyuM. have bIjA artha kahe che-apUrvakaraNAdi saMjJAvALA karaNanI pravRtti jyArathI thAya tyArathI abadhyamAna azubha prakRtinA dalikane asaMkhya guNazreNie badhyamAna prakRtimAM je nAkhe che * ahIM TIkAmAM apramatta guNasthAnaka sudhImAM baMdha viccheda thanAra prakRtio 46 ane apUrvakaraNa guNasthAnake baMdha viccheda thanAra nidrAddhika vagere soLa ema bAsaTha prakRti temaja apUrvakaraNa saMjJAvALA apUrvakaraNathI anaMtAnubaMdhI catuSka, mithyAtva ane mizra e cha prakRtio ema kula 68 prakRtiono guNasaMkrama batAvyo che, ane temAM varNanA uttara bhedo na letAM sAmAnyathI azubha varNacatuSka levAthI pAMca * prakRti bAda karatAM kula tresaTha prakRtiono guNasaMkrama thAya che. ema batAvavAmAM AvyuM che. paraMtu puruSaveda ane lobha vinA saMjavalanatrika e cAra prakRtino paNa guNasaMkrama saMbhavI zake che. kAraNa ke apUrNakaraNathI abadhyamAna saghaLI azubha prakRtiono guNasaMkrama thAya che. tethI ja nidrAddhikAdi prakRtiono guNasaMkrama batAvyo che. e ja rIte navamA guNasthAnake potapotAnA baMdhaviccheda pachI A cAra prakRtiono paNa guNasaMkrama thavAmAM koI bAdha jaNAto nathI. tathA SaSTha karmagraMtha gAthA 67nI TIkAmAM paNa baMdhaviccheda samaye samayanUna be AvalikA kAlamAM baMdhAyela sattAgata dalikano teTalA ja kAle guNasaMkrama dvArA kSaya kare che ema jaNAvela che. ane uddhalanA saMkrama dvArA paNa je prakRtiono aMtarmuhUrNa kAle kSaya thAya che tyAM paNa uddhalanA saMkramanI aMtargata guNasaMkrama mAnelo che. chatAM te uddhalanAnuviddha guNasaMkramanI jo vivakSA na karIe to navamA guNaThANe utkalanA saMkrama dvArA kSaya pAmatI madhyama ATha kaSAyAdi zeSa prakRtiono paNa guNasaMkrama ghaTI zake nahIM, chatAM te prakRtio guNasaMkramamAM gaNAvI che--mATe A cAra prakRtiono paNa guNasaMkrama avazya saMbhave che tathApi TIkAkAra maharSie tenI virakSA kema nathI karI te bahuzruta jANe. 1. saMjJAvALA kahevAnuM kAraNa samyakvAdi prApta karatAM je traNa karaNo thAya che temAMnuM apUrva ane anivRttikaraNa levA mATe che. te karaNamAM paNa cothAthI sAtamA sudhImAM mizra, mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhIno guNasaMkrama thAya che. . paMca 2-42 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 paMcasaMgraha-2 te paNa guNasaMkrama kahevAya che. Avo paNa artha hovAthI kSapaNakALe mithyAtva, mizra ane anaMtAnubaMdhIno apUrvakaraNarUpa karaNathI AraMbhI guNasaMkrama pravarte che temAM koI virodha nathI.' abadhyamAna tamAma azubha prakRtiono guNasaMkrama to AThamAM guNasthAnakathI ja thAya che. 77. A pramANe guNasaMkramanuM svarUpa kahyuM. have sarvasaMkramanA svarUpane pratipAdana karavA icchatA A gAthA kahe che caramaThiIe iyaM paisamayamasaMkhiyaM paesaggaM / tA chubhai annapagaI jAvaMte savvasaMkAmo // 78 // caramasthitau racitaM pratisamayamasaMkhyeyaM pradezAgraM / tAvacchubhati anyaprakRtiM yAvadante sarvasaMkramaH // 78 // artha-uThThalanA saMkrama karatAM caramasthitikhaMDamAM svasthAna prakSepa dvArA je dalika raceluM che tene anya prakRtimAM pratisamaya asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre tyAM sudhI nAkhe yAvat dvicaramaprakSepa Ave. chello je prakSepa thAya te sarvasaMkrama kahevAya che. TIkAnu-uThThalanA saMkrama vaDe paramAM ane svamAM dalika prakSepa thAya che, temAM paramAM ocho ane svamAM vadhAre thAya che e hakIkata pahelAM AvI gaI che. te uddhalanA saMkrama vaDe saMkramAvatAM svasthAna prakSepa dvArA caramasthitikhaMDamAM je dalika racAyuM-goThavAyuM-nakhAyuM che, tene pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre aMtarmuhUrta sudhI paraprakRtimAM prakSepa che, ane aMtarmuhUrvakALe te caramakhaMDa nirlepa thAya che, A hakIkata paNa pahelAM AvI gaI che. have ahIM uThThalanA saMkrama kyAM sudhI kahevAya ane sarvasaMkrama kone kahevAya te kahe che - ulanA saMkrama karatAM svasthAna prakSepa vaDe caramasthitikhaMDamAM je karmadalika goThavyuM che, tene pratisamaya paraprakRtimAM asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre tyAM sudhI saMkramAve yAvat dvicarama prakSepa Ave. ahIM sudhI to ulalanA saMkrama kahevAya che. have te aMtarmuhUrtanA chelle samaye chello je prakSepa thAya tene sarvasaMkrama kahevAya che. tAtparya e ke je prakRtimAM uddhalanA saMkrama pravarte che. tenA caramakhaMDano caramasamaye saMpUrNapaNe paramAM je prakSepa thAya tene sarvasaMkrama kahevAya che. pahelAM uddhalanA saMkramanuM svarUpa kahevAnA prasaMge paNa sarvasaMkramano vicAra karyo che. 78, have kayA saMkramane bAdhIne kayo saMkrama pravarte che teno vicAra karatAM A gAthA kahe che- bAhiya ahApavattaM saheuNAho guNo va vijjhAo / uvvalaNasaMkamassavi kasiNo carimammi khaMDammi // 79 // 1. ahIM upalakSaNathI anAdi mithyASTi aMtarakaraNamAM rahela AtmA paNa upazama samyattvanI prAptinA prathama samayathI aMtarmuhUrta sudhI mithyAtva ane mizramohanIyano guNasaMkrama kare che. (juo upazamanAkaraNa-gAthA-23). Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 331 bAdhitvA yathApravRttaM svahetunA guNo vA vidhyAtaH / udvalanasaMkramasyApi kRtsnaH carame khaNDe // 79 // artha-svahetunA sAmarthya vaDe yathApravRtta saMkramane bAdhIne guNasaMkrama athavA vidhyAtasaMkrama pravarte che. udvalanA saMkramanA caramakhaMDanA carama prakSeparUpa sarvasaMkrama che. TIkAnu-potAnA guNa ke bhavarUpa nimitte prApta karI abaMdha thavArUpa hetunI prAptinA saMbaMdhanA sAmarthya vaDe yathApravRtta saMkramane bAdhIne guNasaMkrama ke vidhyAtasaMkrama pravarte che. yathApravRtta saMkrama e sAmAnya che eTale guNa ke bhavarUpa hetu vaDe karmaprakRtino baMdhaviccheda thayA pachI vidhyAtasaMkrama ke guNasaMkrama pravarte che. mATe yathApravRtta saMkramano bAdha karIne-tene haThAvIne guNasaMkrama ke vidhyAtasaMkrama pravarte che ema kahyuM che. tathA sarvasaMkrama e udvalanA saMkramanA caramakhaMDanA carama prakSeparUpa che eTale e sarvasaMkrama paNa uddhavanAsaMkramane bAdhIne pravarte che ema samajavuM. 79 ahIM cho tibukasaMkrama nAmano paNa saMkrama che. paNa temAM karaNanuM lakSaNa ghaTatuM nahi hovAthI saMkrama karaNanA chaThThA bheda tarIke joDyo-kahyo nathI. karaNa e salezya vIrya kahevAya che. eTale jyAM lezyA yukta vIryano vyApAra hoya tyAM saMkrama-baMdhanAdi karaNanI pravRtti thAya che. stibukasaMkrama to lezyA vinAnA ayogI kevalI bhagavAnane paNa ayogI guNasthAnakanA kicarama samaye totera prakRtino pravarte che. eTale tibuka saMkrama ATha karaNanI aMtargata nathI. chatAM ahIM enuM svarUpa kahevAnuM kAraNa e paNa eka prakArano saMkrama che. eTale ja saMkramanA adhikAramAM tenuM paNa svarUpa kahevuM joIe mATe tenA svarUpanuM pratipAdana karavA icchatA nIcenI gAthA kare che- piMDapagaINa jA udayasaMgayA tIe aNudayagayAo / saMkAmiUNa veyai jaM eso thibugasaMkAmo // 40 // piMDaprakRtInAM yodayasaMgatA tasyAmanudayagatAH / saMkramayya vedayati yadeSaH stibukasaMkramaH // 80 // 1. karaNa eTale jIvanA vIryano vyApAra. jyAM jyAM vIryano vyApAra hoya che, tyAM tyAM yathAyogya rIte saMkramAdi karaNo pravarte che. tyAre sTibukasaMkramanI pravRttimAM vIryavyApAra nathI te to sAhajika rIte thAya che. eTale ja saMkrama vaDe hajAro varSomAM bhogavI zakAya tevuM karma eka ja samayamAM anya svarUpe thaI je rUpe thAya te rUpe phaLa Ape che. ane tibukasaMkrama vaDe koI paNa jAtanA vIryavyApAra vinA phaLa ApavA sanmukha thayela eka samaya mAtramAM bhogavAya teTaluM daLa anya rUpe thAya che. vaLI e paNa vizeSa che ke saMkramakaraNa vaDe anya svarUpa thayela karma potAnA mULa svarUpane choDI de che jyAre buikasaMkrama vaDe anyamAM gayela daLa sarvathA potAnA mULa svarUpane choDatuM nathI; eTale ke sarvathA patadhraha prakRtirUpe pariNamatuM nathI. saMkramakaraNa vaDe baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanuM daLa anya rUpe thAya che, tyAre sibukasaMkrama vaDe udayAvalikAnA udayagata eka sthAnakanuM ja dala udayavatI prakRtinA udayasamayamAM koIpaNa jAtanA prayatna sivAya jAya che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 paMcasaMgraha-2 artha_piMDa prakRtiomAM udaya prApta je prakRti che, temAM udaya aprApta prakRtine saMkramAvIne je anubhave che te sTibukasaMkrama kahevAya che. TIkAnu-gati, jAti, zarIra, aMgopAMga, baMdhana, saMghAtana, saMghayaNa, saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AnupUrvI ane vihAyogati e cauda piMDaprakRtiomAM darekanI udaya prApta che prakRti hoya che tenI samAnakALa vALI udaya sthitimAM je prakRtino udaya nathI tene saMkramAvIne anubhave te tibuka saMkrama kahevAya che. jema udaya prApta manuja gatimAM zeSa traNa gatinA daLane, udaya prApta ekendriya jAtimAM zeSa jAtinA dalikane saMkramAve che, A stibuka saMkrama kahevAya che. pradezodaya paNa AnuM ja apara nAma che, baMne eka ja che. nAmakarmanI ghaNI prakRtio che, saghaLIno kaMI rasodaya hoto nathI, amukano ja hoya che, bAkI saghaLI prakRti pradezodaye anubhavAya che. eTale gAthAmAM mAtra piMDa prakRtionuM je nAma ApyuM te to bAhulyanI apekSAe che, tethI anya karmaprakRtiomAM paNa jo teno svarUpataH udaya na hoya to temAM sibukasaMkrama pravarte che ema samajavuM. jema kSayakALe saMjavalana krodhAdinI zeSIbhUta udayAvalikA saMjavalana mAnAdimAM stibuka saMkrama vaDe saMkrame che. 80 A rIte tibukasaMkramanuM paNa svarUpa kahyuM. have vidhyAtasaMkrama, udvalanA saMkrama, yathApravRtta saMkrama ane guNasaMkramanA apahAra kAlanuM alpabadutva kahevA icchatA A gAthA kahe che- guNamANeNaM daliaM hIraMtaM thovaeNa niTThAi / kAlo'saMkhaguNeNaM ahavijjhauvvalaNagANaM // 81 // / guNamAnena dalika hiyamANaM stokena niSThAti / kAlo'saMkhyeyaguNo yathApravRttavidhyAtodvalanAnAm // 81 // 1. sattAmAM asaMkhya sthiti sthAno hoya che ane te kramazaH anubhavAya che. ekasAthe ekathI vadhAre sthitisthAno anubhavAtAM nathI je karmaprakRtinA phaLane svasvarUpe-sAkSAta anubhave che tenA anubhavAtA-udaya samayamAM jeno abAdhAkALa vItI gayo che paraMtu svasvarUpe phaLa ApI zake tevI sthitimAM nathI tevI prakRtino udaya samaya-udaya prApta sthitisthAna AtmAnI koI paNa prakAranI vIryapravRtti vinA sahaja bhAve saMkrame che. eTale upara kahela "samAna kALavALI udaya sthitimAM eno e tAtparya hoI zake ke saMkramanAra prakRtinuM udayasthAna hovuM joIe temaja patadragraha prakRtinuM paNa udayasthAna hovuM joIe. udayasthAnamAM udayasthAna saMkramavuM joIe. ahIM udayasthAnamAM udayasthAnanuM saMkramaNa thAya che, eTale baMnenA udayakALarUpa samAna sthiti ghaTI zake che. abAdhAkALa vItI gayA bAda to dareka karma avazya phaLa ApavA sanmukha thAya che. temAM koI karma svarUpe phaLa Ape tevI sthitimAM hoya che, to koI karma anyamAM maLI jaI phaLa Ape tevI sthiti hoya che. je gatinA Ayuno udaya hoya che tene anukULa tamAma prakRtiono svarUpataH udaya hoya che. te sivAyanI anya prakRtiono pararUpe udaya hoya che. pararUpe je udaya tenuM ja nAma pradezodaya ke stibukasaMkrama kahevAya che. ahIM e paNa khyAlamAM rAkhavuM ke abAdhAkALa vItI gayA bAda dareka karma phaLa ApavA sanmukha thAya che eTale je svarUpe anubhavAya tenI jema udayAvalikA hoya che, tema je pararUpe anubhavAya-svarUpe na anubhavAya tenI paNa udayAvalikA hoya che. udayAvalikA eTale udaya samayathI AraMbhI eka AvalikA kALamAM bhogavAya teTalAM sthitisthAno. te sthitisthAno to baMnemAM che ja. mAtra ekane rasoiyAvalikA kahevAya che, bIjAne pradezodayAvalikA kahevAya che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 333 artha caramakhaMDanuM guNasaMkramanA pramANa vaDe apaharAtuM dalika thoDA kALe nirlepa thAya che. te ja khaMDanA yathApravRtta, vidhyAta ane udvalanA saMkrama vaDe apaharAtA dalikano anukrame asaMkhyAta-asaMkhyAta guNa kALa thAya che. TIkAnu--udvalanA saMkramanA svarUpane kahevAnA prasaMgamAM je caramakhaMDa kahyo hato, te caramakhaMDanA dalikane guNasaMkramaNanA pramANathI apahAra karIe-paramAM nAkhIe to te caramakhaMDa thoDA ja kALe-aMtarmuhUrtakALe saMpUrNapaNe nirlepa thAya che. tathA te ja caramakhaMDanA dalikane yathApravRtta, vidhyAta ane uddhalanA saMkramanA pramANathI eTale ke te te saMkrama vaDe jeTaluM jeTaluM apaharI zakAya-paramAM saMkramAvI zakAya te pramANathI apaharIe to anukrame asaMkhyAta asaMkhyAta guNa kALe apaharI zakAya che. tethI teono apArakALa anukrame asaMkhyAta asaMkhyAta guNa jANavo. kaI rIte asaMkhyAta guNa kALa jAya ? te kahe che te caramakhaMDane yathApravRttasaMkrama vaDe apahAra karIe to te khaMDa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe nirlepa thAya che, mATe guNasaMkrama vaDe thatA apahAra kALathI yathApravRtta saMkrama vaDe thato apahAra kALa asaMkhyAtaguNa thAya che. te ja caramakhaMDane vidhyAtasaMkrama vaDe apahAra karIe to te caramakhaMDa asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI kALe nirlepa thAya che, mATe yathApravRtta saMkrama vaDe thatA apArakALathI vidhyAta saMkrama vaDe thato apArakALa asaMkhyAtaguNa thAya che. te ja caramakhaMDane dvicarama sthitikhaMDanA carama samaye para prakRtimAM jeTaluM dalika naMkhAya che te mAne uddhalanA saMkrama vaDe apahAra karIe to te caramakhaMDa atiprabhUta-ghaNI asaMkhyAtI utsappiNI avasappiNI vaDe nirlepa thAya che, mATe vidhyAta saMkrama vaDe thatA apahAra kALathI uddhalanA saMkrama vaDe thato apArakALa A rIte asaMkhyAta guNa thAya che. ' vidhyAta ane uddhalanA saMkrama vaDe thato apahAra kSetrathI vicArIe to aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela AkAzapradeza jeTalA samaya pramANa kALe thAya che. mAtra uThThalanA saMkrama vaDe thatA apahArakALamAM atimoTo aMgulano asaMkhyAtamo bhAga grahaNa karavo.' 81 1. A gAthAmAM saMkramanA viSayamAM kALanuM je alpabadutva kahyuM te uparathI kayA saMkramanuM keTaluM baLa che. te khyAlamAM AvyuM haze. sauthI vadhAre baLa guNasaMkramanuM che tenAthI ochuM yathApravRtta saMkramanuM ane tenAthI ochuM vidhyAtanuM che. jo ke yogAnusAra saMkrama thAya che paraMtu kALabheda thato hovAthI e alpabadutva saMbhave che. guNasaMkrama vaDe thato saMkrama to haMmezAM vadhAre ja hoya che. baMdha yogya pravRtiono saMkrama ane baMdhaviccheda thayA pachI thato teno ja saMkrama emAM vadhatA-ochApaNuM rahe che. baMdhayogyano vadhAre ane baMdhaviccheda thayA pachI alpa dalano saMkrama thAya che. udvalanA saMkrama to uparanA guNaThANe thAya che tenuM baLa yathApravRttathI vadhAre che, kema ke te vaDe aMtarmuhUrtamAM karmaprakRti niHsattAka thAya che. udvalanA saMkramamAM to svamAM naMkhAya te hisAbe naMkhAya to yathApravRtta saMkrama jeTaluM baLa ane paramAM naMkhAya te hisAbe naMkhAya to tenAthI ghaNu ochuM baLa che. prakRtine niHsattAka karavAmAM udvalanA * upayogI che. jyAM jyAM te lAgu paDe che tyAM tyAM te te prakRti niHsattAka thAya che. pahele guNaThANe keTalIka pravRtiomAM uddhalanA saMkrama pravarte che, paraMtu uparanA guNaThANe pravarte tenAthI pahelA guNaThANe kama baLavALo hoya che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 paMcasaMgraha-2 dvicaramakhaMDa sudhInA khaMDonuM dalika uddhavanAsaMkrama vaDe paramAM ane svamAM ema be rIte saMkramAve che. pUrvanI gAthAmAM je alpabadutva kahyuM che, temAM dvicaramakhaMDanuM paramAM je saMkramAve te hisAbe caramakhaMDanuM dala paramAM nAkhe to jeTalo kALa thAya teTalo kALa udalanA saMkramano levAno che te jaNAvavA icchatA, tathA yathApravRtta saMkramanuM paNa pramANa kahevA icchatA A gAthA kahe che jaM ducarimassa carime saparahANesu deI samayammi / te bhAge jahakamaso ahApavattuvvalaNamANe // 82 // yad dvicaramasya carame svaparasthAnayoH dadAti samaye / tau bhAgau yathAkramazaH yathApravRttodvalanamAnaM // 42 // artha_dvicaramakhaMDanA carama samaye sva ane parasthAnamAM je dala bhAga nAkhe che, te dala bhAga anukrame yathApravRtta ane uddhalanA saMkramanuM pramANa che. TIkAnu-dvicaramakhaMDano caramasamaye je dalabhAga svasthAnamAM ane parasthAnamAM Ape che-saMkramAve che, te dalabhAga anukrame yathApravRttasaMkrama ane uddhavanAsaMkramanuM pramANa che. ahIM tAtparya A che-pUrvanI gAthAmAM caramakhaMDane guNasaMkramAdi vaDe saMkramAvatA thatA kALanuM alpabadutva kahyuM che, temAM yathApravRtta ane udvalana saMkrama vaDe caramakhaMDane saMkramAvatAM kahyuM pramANa levAnuM che, te tyAM kahyuM nathI. ahIM batAve che-ukalanA saMkramamAM dvicaramakhaMDano carama prakSepa karatAM jeTaluM dala svasthAnamAM nAkhe che, te pramANa yathApravRttasaMkramamAM levAnuM che. eTale ke te hisAbe caramakhaMDane saMkramAvatAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa yathApravRttino levAno che. (A hetuthI ja ukalanAsaMkrama vaDe dvicaramakhaMDano carama prakSepa karatAM jeTaluM daLa ravamAM nAkhe che te mAne caramakhaMDane saMkramAvatAM jeTalo kALa thAya tenI tulya yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramAvatAM kALa thAya che, ema anyatra kahyuM che.) uddhalanA saMkramamAM vicaramakhaMDano carama prakSepa karatAM jeTaluM daLa paramAM nAkhe che, te pramANa uddhalanA saMkramamAM levAnuM che. eTale ke hicaramakhaMDano caramaprakSepa karatAM paramAM jeTaluM dalika nAkhe che te mAne caramakhaMDane anyatra saMkramAvatAM jeTalo kALa thAya teTalo kALa udvalanAno levAno che. A pramANe letAM uparokta alpabadutva saMbhave che. 82 A rIte vistArapUrvaka pAMce saMkramanuM svarUpa kahyuM. have sAdi Adino vicAra karavo joIe, temAM mULa karmano paraspara saMkrama thato nathI, mATe uttara pravRtionA saMkramanA viSayamAM ja sAghAdi bhaMgono vicAra karavA A gAthA kahe che- cauhA dhuvachavvIsagasayassa ajahannasaMkamo hoi / aNukkoso vihu vajjiya urAliyAvaraNanavavigdhaM // 83 // caturdhA dhruvaSaDviMzatyuttarazatasyAjaghanyasaMkramo bhavati / anutkRSTo'pi hu varjayitvaudArikAvaraNanavavighnam // 83 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 335 artha-pUrvokta dhruva ekaso chavvIsa prakRtiono ajaghanyasaMkrama cAra prakAre che, ane audArika saptaka, nava AvaraNa ane aMtarAya varjIne zeSaprakRtiono anutkRSTa paNa cAra prakAre che. TIkAnu-pUrve kahela dhruvasattAvALI ekaso chavvIsa prakRtiono ajaghanya pradezasaMkrama sAdi, anAdi, va, ane adhuva ema cAra prakAre che. temAM jenuM svarUpa AgaLa kaheze tevo ane karma kSaya mATe prayatnavaMta kSapitakamaza AtmA saghaLI dhruvasattAvALI prakRtiono jaghanya pradezasaMkrama kare che, ane te niyata kALa paryata ja thato hovAthI sAdi-sAta che. te sivAyano je pradezasaMkrama anya jIvone thAya che, te saghaLo ajaghanya che. te ajaghanya pradezasaMkrama upazamazreNimAM baMdhaviccheda thayA bAda pataahano abhAva thavAthI koIpaNa prakRtino thato nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. anutkRSTa pradezasaMkrama paNa audArika saptaka, jJAnAvaraNa paMcaka, darzanAvaraNa catuSka ane aMtarAya paMcaka varjIne zeSa ekaso pAMca dhruva sattAvALI prakRtiono sAdi Adi cAra prakAre che. temAM utkRSTa pradezasaMkrama jenuM svarUpa AgaLa kaheze tevo ane karma kSaya mATe udyamavaMta guNitakarmAza AtmA kare che, anya koI karatA nathI. ane teone te niyata samaya ja thato hovAthI sAdi-sAta che. te sivAyanA anya saghaLo pradezasaMkrama anutkRSTa che, ane te upazamazreNimAM baMdha viccheda thayA bAda thato nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. 83 sesaM sAiadhuvaM jahanna sAmI ya khaviyakammaMso / orAlAisu miccho ukkosagassa guNiyakammo // 84 // zeSaM sAdyadhruvaM jaghanyasya svAmI ca kSapitakAzaH / audArikAdemithyAtve utkRSTasya guNitakAMzaH // 44 // artha-zeSa sarva sAdi-adhruva che. jaghanya pradezasaMkramano svAmI kSapitakarmAza che, ane utkRSTa pradezasaMkramano svAmI guNitakarmAza che. audArikano utkRSTa pradezasaMkrama mithyAtvamAM thAya che. TIkAnu-pUrvanI gAthAmAM je prakRtio mATe je kaMI paNa kahI gayA te sivAyanuM jaghanyAdi sarva sAdi-sAMta jANavuM. temAM ekso pAMca prakRtinA to anukta jaghanya ane utkRSTa e be ja vikalpa che. ane te to ajaghanya ane anutkRSTanuM svarUpa kahevAnA prasaMgamAM prAyaH vicArAI gayelA che. dareka sthaLe niyata kALa paryata ja thatA hovAthI jaghanya ane utkRSTa to sAdi-sAta ja hoya che. audArika saptaka Adi ekavIsa prakRtio ke jene pUrvanI gAthAmAM varjI che, teno utkRSTa pradezasaMkrama guNitakarmIza mithyAdaSTine hoya che, te sivAyanA kALamAM anutkRSTa hoya che. A rIte Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 paMcasaMgraha-2 mithyASTimAM ja (vArApharatI) thatA hovAthI te baMne sAdi-sAMta che. teno jaghanya bhaMga to ajaghanya kahevAnA prasaMgamAM sAdi-sAta bhAMge kahevAI gayela che. dhruvasattAvALI ekaso trIsa prakRtio che temAMthI ekaso chavvIsa prakRtionA bhaMga kahyA, zeSa cAra prakRtionA kahe che-mithyAtvamohanIyanI dhruvasattA che chatAM tenuM samyakta ane mizramohanIyarUpa patadhraha sthAyI nahi hovAthI teno koI paNa prakArano saMkrama haMmezAM thato nathI. patathraha jyAre hoya tyAre ane te paNa bhavyAtmAne niyatakALa paryata ja thAya che, mATe tenA jaghanyAdi cAre sAdi-sAta bhAga che. abhavyano to mithyAtvanA pradezono saMkrama ja thato nathI. nIca gotra ane sAta-asAtavedanIya parAvartamAna hovAthI tenA ajaghanyAdi sAdi-sAMta samajavA. kemake sAtA baMdhAya tyAre asAtA saMkrame, asAtA baMdhAya tyAre sAtA saMkrame, ucca gotra baMdhAya tyAre nIca gotra saMkrame, nIca gotra baMdhAya tyAre ucca gotra saMkrame. je prakRti baMdhAtI hoya temAM nahi baMdhAtIno ajaghanyasaMkrama thAya. eTale te prakRtionA ajaghanyAdi saMkrama sthAyI nahi hovAthI temAM sAdi-sAMta bhaMga ja ghaTI zakaze, tathA adhuvasattAvALI-aThThAvIsa prakRtionA ajaghanyAdi pradezasaMkrama teo adhruva sattAvALI hovAthI ja sAdi-sAMta bhAMge che. 84 A rIte sAdyAdibhaMganI prarUpaNA karI. have utkRSTa ane jaghanya pradezasaMkramanA svAmI koNa? te kahevAno krama prApta prasaMga che. temAM jaghanya pradezasaMkramanA svAmI kSapitakarmAza AtmA che, ane utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI guNitakarmAza AtmA che. temAM paNa audArikasaptaka, jJAnAvaraNa paMcaka, darzanAvaraNa catuSka ane aMtarAya paMcaka e ekavIsa prakRtinA utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI guNitakarmAza mithyAdaSTi che, ane zeSa prakRtionA yathAsaMbhava uparanA guNasthAnavartI AtmAo che, je AgaLa upara kaheze. paraMtu ahIM guNitakamAMza kone kahevAya ? tenuM zuM svarUpa che ? te kahevA IcchatA A gAthA kahe che - bAyaratasakAlUNaM kammaThii jo u bAyarapuDhavIe / pajjattApajjattadIheyaraAugo vasiuM // 85 // bAdaratrasakAlonAM karmasthiti yastu bAdarapRthivyAM / paryAptAparyAptayoH dIrdhetarAyuH uSitvA // 5 // artha-koI AtmA bAdara trasakAyanA kAyasthitikALa nyUna karmasthiti paryata bAdara pRthvImAM paryApta ane aparyApta bhavomAM dIrgha ane alpa Aukhe rahIne TIkAnu-nnaso be prakAre che : 1. sUmatrasa, 2. bAdaratrasa. temAM beindriyAdi bAdaratrasa che, ane teukAya-vAukAya sUmatrasa kahevAya che. ahIM sUkSmatrasanA vaccheda mATepRthapha karavA mATe "bAdara' pada grahaNa karyuM che. beindriyAdi bAdara-sano pUrvakoTi pRthakta adhika be hajAra sAgaropama pramANa je kAyasthiti kALa kahyo che, te vaDe nyUna mohanIyakarmanI sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti paryaMta koI AtmA bAdara pRthvIkAyanA bhavomAM rahIne, kevI rIte rahIne ? e praznanA uttaramAM kahe che ke - Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 337 paryAptAnA bhavomAM lAMbA Aukhe ane aparyAptAnA bhavomAM alpa Aukhe rahIne, zeSa ekendriyanI apekSAe bAdara pRthvIkAyanuM Ayu vadhAre hoya che, tethI karIne dIrgha kALa parvata niraMtara teo ghaNAM karmapudgalonuM grahaNa karI zake che, tathA zeSa ekendriyanI apekSAe paryApta khara bAdarapRthvIkAya atyanta baLavAna hovAthI teomAM duHkha sahana karavAnI tAkAta vadhAre hoya che, jethI teone ghaNAM karmapudgalano kSaya thato nathI, eTale AvA jIvane karmabaMdha vadhAre thAya che ane kSaya alpa pramANamAM thAya che. mATe bAdara ane paryApta vizeSaNayukta pRthvIkAyanuM grahaNa karyuM che. 'pakvattApamtta' padathI paryAptanA ghaNA bhavo ane aparyAptAnA alpa bhavo grahaNa karavAnA kahyA che. ahIM niraMtara paryAptAnA bhavo kema na levA? vacamAM aparyAptAnA thoDA paNa bhavo zA mATe levA ? evo prazna thAya che, tenA uttaramAM jaNAve che ke, ekalA paryAptAnI teTalI svakAyasthiti nathI, baMnenI maLIne che, eTale pUrNa kAyasthiti levA mATe vacamAM aparyAptAnA bhavo levAnA che. be hajAra sAgaropama nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa svakAyasthitimAM jeTalA ochAmAM ochA hoI zake teTalA aparyAptAnA bhavo ane zeSa saghaLA paryAptAnA bhavo grahaNa karavAnA che. ahIM aparyAptAnA bhavo ochA ane paryAptAnA bhavo ghaNA grahaNa karavAnuM kAraNa ghaNAM karmayugalono sattAmAMthI kSaya na thAya e che, anyathA niraMtara utpanna thatAM ane maraNa pAmatAM ghaNAM karmapudgalono sattAmAMthI kSaya thAya. ahIM tenuM prayojana nathI. ahIM to baMdhAya vadhAre ane sattAmAMthI jAya alpa tenuM prayojana che, kemake ahIM guNitakarmANanuM svarUpa kahevAnuM che. AvI rIte paryAptAnA ghaNA ane aparyAptAnA alpa bhavo karIne tyArapachI guNitakarbhAzane aMge je hakIkata kahevAnI che te have pachInI gAthAmAM kaheze.) 85 trasanI kAyasthiti nyUna mohanIyanI utkRSTasthiti pramANa bAdarapRthvIkAyamAM kaI rIte rahIne trasamAM jAya jethI AtmA guNitakamaza thaI zake? te hakIkata pUrvanI gAthAmAM kahI. A gAthAmAM paNa e ja hakIkata kahe che- jogakasAukoso bahuso AuM jahannajogeNaM / baMdhiya uvarillAsu Thiisu nisegaM bahuM kiccA // 86 // yogakaSAyotkRSTo bahuzaH Ayurjaghanyayogena / baddhvA uparitanISu sthitiSu niSekaM bahu kRtvA // 86 // arthaghaNI vAra utkRSTa yoga ane utkRSTa kaSAyamAM rahIne, Ayune jaghanya yoge bAMdhIne, ane uparanAM sthitisthAnomAM karmano niSeka ghaNo karIne, bAdara trasamAM utpanna thAya. TIkAnu--ghaNI vAra utkRSTa yogasthAnamAM ane ghaNI vAra utkRSTa kaSAyodayajanya saMklezasthAnamAM rahIne, arthAt ghaNI vAra utkRSTa yogavALo ane utkRSTa saMkliSTa pariNAmavALo thaIne, ahIM utkRSTa yogamAM ane utkRSTa saMklezamAM rahevAnuM kAraNa kahe che-utkRSTa paMca02-43 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 paMcasaMgraha-2 yogasthAnamAM vartamAna AtmA ghaNAM karmapudagalo grahaNa kare che, ane utkRSTa saMklezasthAnamAM vartamAna AtmA utkRSTasthiti bAMdhe che, ghaNAM karmayugalonI udvartana kare che, ane alpa dalanI apavartana kare che. ghaNI uddhanA ane alpa apavartana karavAnuM kAraNa uparanAM sthAnakone karmadalathI puSTa karavA e che. dareka bhavamAM AyubaMdhakALe jaghanyayoge Ayuno baMdha karIne, jaghanya yoge Ayuno baMdha karavAnuM kAraNa jo ke Ayune yogya utkRSTayoge vartato AyukarmanAM ghaNAM pudgalo grahaNa kare che, paraMtu tathA prakAranA jIvasvabhAve jJAnAvaraNIyakarmanAM ghaNAM pudgalono kSaya kare che. ahIM mAtra jJAnAvaraNIyakarmanAM ja ghaNAM yugalono kSaya thavAnuM kahyuM temAM jIvasvabhAva ja kAraNa che. koIpaNa karmanAM ghaNAM pudgalo sattAmAMthI ochAM thAya tenuM ahIM prayojana nathI mATe jaghanyayoge AyubaMdha kahyo che. uparanAM sthitisthAnakomAM karmapudgalone goThavavArUpa niSeka potapotAnI bhUmikAne anusarIne ghaNo karIne, uparanAM sthAnakomAM vadhAre nikSepa karavAnuM kAraNa nIcenAM sthAnako to udaya dvArA bhogavAI kSaya thaI jaze, paraMtu uparanAM sthAnakomAM goThavAyelAM daliko ja guNitakarmAza thatA sudhI TakI zakaze mATe uparanAM sthAnakomAM potapotAnI bhUmikAne anusAre vadhAre goThavavAnuM kahyuM che. A rIte bAdara pRthvIkAyamAM pUrvakroDa pRthakvAdhika be hajAra sAgaropamanyUna sittera koDAkoDI sAgaropama paryata rahIne tyAMthI nIkaLe, nIkaLIne bAjaratrasakAyamAM utpanna thAya. 86. bAdaratrasamAM utpanna thaIne guNitakarmAzane aMge kaI kaI vidhi karavAnI che te kahe che - bAyaratasakAlamevaM vasittu aMte ya sattamakkhiie / lahupajjatto bahuso jogakasAyAhio houM // 87 // bAdaratrasakAlamevamuSitvA aMte ca saptamapRthivyAM / laghu paryAptaH bahuzaH yogakaSAyAdhiko bhUtvA // 87 // artha-bAdaratrasamAM paNa e prakAre potAnA kAyasthitikALa paryata rahIne, ane chevaTe sAtamI narakamRthvImAM zIghra paryAptapaNe pAmIne ane tyAM ghaNI vAra utkRSTa yoga ane utkRSTa kaSAyavALo thaIne. TIkAna-85 ane 86mI gAthAmAM guNitakazane yogya je vidhi kahyo che, te vidhi karavA pUrvaka pUrvakroDa pRthakva adhika be hajAra sAgaropama pramANa bAdaratrasakAyanA kAyasthitikALa paryata bAdatrasamAM rahIne, teTalA kALamAM vadhAremAM vadhAre jeTalI vAra sAtamI narakamRthvImAM jaI zakAya teTalI vAra sAtamI narakamRthvImAM jAya. te nArakabhavomAMnA chellA sAtamI naraka pRthvInA bhAvamAM saghaLAM bIjAM nArakothI zIghra paryAptabhAvane prApta thAyazIgha paryAptA thAya. aparyAptAvasthAmAM kALa ocho jAya eTalA mATe zIdhra paryAptabhAva pAmavAnuM kahyuM che. tathA te sAtamI narakapRthvImAM aneka vAra utkRSTa yogasthAnaka ane utkRSTa kaSAyodayajanya Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa utkRSTa saMkleza sthAnakane prApta thAya. ahIM sAtamI narakapRthvInA bhavamAM vartamAna jIvanuM Ayu dIrgha hoya che, ane utkRSTa kaSAyajanya utkRSTa saMkleza temaja utkRSTayoga hoI zake che, mATe jeTalI vAra jaI zakAya teTalI vAra sAtamI narakapRthvImAM jAya tema kahyuM che. tathA aparyAptAnI apekSAe paryAptAno yoga asaMkhyAtaguNa hoya che, ane vadhAre yoga hovAne lIdhe ghaNAM karmapudgalo grahaNa karI zake che. ahIM guNitakarmAMzanA adhikAramAM je ghaNAM karmapudgalo grahaNa kare ane ochAM dUra kare tevA. AtmAnuM prayojana che, mATe zIghra paryApta thAya ema kahyuM che. 87, uparokta vidhi karyA bAda vaLI guNitakarmAMzane aMge zuM karavAnuM che te kahe che-- jogajavamajjha uvariM muhuttamacchittu jIviyavasANe ticarimaducarimasamae pUritu kasAyamukosaM // 88 // jogukkosaM durime carimasamae u carimasamayaMmi / saMpunnaguNiyakammo pagayaM teNeha sAmitte // 89 // yogayavamadhyasyopari muhUrtta sthitvA jIvitAvasAne / tricarimadvicarimasamaye pUrayitvA kaSAyamutkRSTam // 88 // yogotkRSTaM dvicarame caramasamaye tu caramasamaye / saMpUrNaguNita karmAMzaH prakRtaM teneha svAmitve // 89 // 339 artha--potAnA AyunA aMte yoganA yavamadhyanA uparanAM yogasthAnomAM aMtarmuhUrta rahIne, tathA tricarama ane dvicarama samaye utkRSTa kaSAya ane dvicarama ane carama samaye utkRSTa yoga pUrIne AtmA guNitakarmAMza thAya che. dvicarama ane carama samaye utkRSTa yogavALo thAya. A vidhithI potAnA AyunA carama samaye te sAtamI naraka pRthvIno jIva saMpUrNa guNitakarmAMza thAya. evA jIvano ja utkRSTa pradezasaMkramanA svAmitvanA viSayamAM adhikAra che. TIkAnuyoganA adhikAramAM ATha samaya kALamAnavALAM je yogasthAnako kahyAM che te yavamadhya saMjJAvALAM kahevAya che. upara varNavyo tevo sAtamI naraka pRthvIno AtmA potAnuM aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahe tyAre yavamadhya yogasthAnanI uparanA sAta cha Adi samayanA kALavALA yogasthAnamAM aMtarmuhUrta paryaMta anukrame vadhato jAya, arthAt anukrame caDatA caDatA yogasthAnake jAya. yogamAM vadhavAnuM kAraNa ghaNAM karmapudgalo grahaNa kare te che. tathA potAnA AyunA aMtasamayathI gamatAM trIjuM samaye ane bIjA samaye utkRSTa kaSAyodayajanya utkRSTa saMkliSTa pariNAmI thAya ane bIjA samaye ane pahelA-potAnA AyunA chellA samaye utkRSTa yogavALo thAya. ahIM utkRSTa yoga ane utkRSTa saMkleza baMne ekasAthe eka samayakALa ja hoya che, Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34o paMcasaMgraha-2 adhika kALa hotA nathI. mATe trIjA ane bIjA samaye utkRSTa saMkleza ane bIjA ane pahelA eTale ke nArakAyunA chellA samaye utkRSTa yoga ema sama-viSamapaNe utkRSTa saMkleza ane utkRSTa yoga grahaNa karyo che. tricarama ane dvicarama samaye utkRSTa saMkleza grahaNa karavAnuM kAraNa udvartanA ghaNI thAya ane apavarNanA alpa thAya te che, ane carama tathA dvicarama samaye utkRSTa yoga grahaNa karavAnuM kAraNa karma pudgalono paripUrNa saMcaya thAya te che. AvA svarUpavALo nArakI potAnA AyunA carama samaye saMpUrNa guNitakarmAza thAya che. have pachI utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI kahevAnA che tyAM uparokta svarUpavALA guNitakarmAza jIvano ja adhikAra che, kema ke tevA utkRSTa pradezanA saMcaya-sattAvALo jIva ja utkRSTa pradezasaMkrama karI zake che. 88-89. A rIte guNitakarmAza-vadhAremAM vadhAre karbhAzanI sattAvALA AtmAnuM svarUpa kahyuM. have utkRSTa pradezano saMkrama koNa kare ? te kahe che- tatto tiriyAgaya Aligovari uralaekkavIsAe / sAyaM aNaMtara baMdhiUNa AlI paramasAe // 10 // tataH tiryakSvAgataH AvalikAyA upari audArikaikaviMzateH / sAtamanantaraM baddhvA AvalikAyAH paramasAtaM // 10 // artha sAtamI naraka pRthvImAMthI nIkaLI tiryaMca gatimAM Avela AtmA AvalikA gayo bAda audArikAdi ekavIsa prakRtino utkRSTa pradezasaMkrama kare che. tiryaMca bhavamAM sAtA bAMdhIne AvalikA bAda baMdhAtI asAtAmAM sAtA saMkramAve te teno utkRSTa pradezasaMkrama che. TIkAnu-paMcAsIthI nevyAsI sudhInI gAthAmAM kahela vidhi pramANe thayela guNitakarmAza AtmA sAtamI narakamRthvImAMthI nIkaLI paryApta tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya. tyAM te tiryaMca potAnA bhavanI prathamAvalikAnA caramasamaye audArika saptaka, jJAnAvaraNa. paMcaka, darzanAvaraNa catuSka ane aMtarAya paMcakarUpa ekavIsa prakRtino utkRSTa pradezasaMkrama kare che. kAraNa ke nAraka bhavanA caramasamaye utkRSTa yoga vaDe uparokta prakRtionuM ghaNuM karmadalika grahaNa karyuM che, tene baMdhAvalikA vItyA bAda saMkramAve che, te pahelAM nahi. vaLI bIje koI paNa sthaLe ATaluM ghaNuM karmadalika sattAmAM hoI zakatuM nathI mATe nArakImAMthI nIkaLI tiryaMcamAM AvyA bAda te bhavanI pahelI AvalikAnA caramasamaye utkRSTa pradezasaMkrama thAya tema kahyuM che. tathA nArakabhavamAMthI nIkaLI tiryaMcanA bhavamAM Ave, tyAM te bhavanA prathama samayathI AraMbhI sAtavedanIyane tenA utkRSTa baMdhakALa sudhI bAMdhIne pachI asAtavedanIya bAMdhe, te asAta 1, sAtamI nArakInA jIvo tyAMthI nIkaLI saMkhyAta varSAyuvALA garbhaja paryApta tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. tethI nArakI pachIno anaMtara tiryaMcano bhava grahaNa karyo che. sAtamI nArakInA jIve potAnA AyunA caramasamaye bAMdhela karmanI baMdhAvalikA tiryaMcagatimAM potAnI prathamAvalidhanA caramasamaye pUrNa thAya che, mATe prathamAvalikAno caramasamaya grahaNa karyo che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 341 vedanIyanI baMdhAvalikAnA caramasamaye jenI baMdhAvalikA vItI gaI che evuM tiryaMcanA bhavamAM prathama samayathI utkRSTa baMdhakALa sudhI bAMdheluM saMpUrNa pradeza sattAvALuM sAtavedanIya karma baMdhAtAM te asAtavedanIyamAM yathApravRttasaMkrama vaDe saMkramAvatAM sAtAno utkRSTa pradezasaMkrama kare che.' 90 kammacaukke asubhANa bajjhamANINa suhumarAgate / saMchobhaNami niyage cauvIsAe niyaTTissa // 11 // karmacatuSke'zubhAnAmabadhyamAnAnAM sUkSmarAgAnte / saMchobhane nijake caturviMzataH anivRtteH // 11 // artha cAra karmanI nahi baMdhAtI azubha pravRtiono sUkSmasaMpAyanA carama samaye utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. tathA anivRttinAdarane covIsa prakRtino potapotAnA carama saMkrama samaye utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-sUkSmasaMparAya avasthAmAM nahi baMdhAtI darzanAvaraNa, vedanIya, nAma ane gotra e cAra karmanI nidrAddhika, asAtavedanIya, prathamavarja pAMca saMsthAna, prathamavarja pAMca saMghayaNa, azubha varNAdi nava, upaghAta, aprazarata vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya, aparyApta, asthira, azubha, ayazakIrti, ane nIca gotra rUpa batrIsa pApa prakRtiono guNitakamaza kSapaka AtmAne sUkSmasaMpAyanA carama samaye (guNasaMkrama vaDe) utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. - anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnake vartamAna guNitakarmAza kSepaka AtmAne madhyama ATha kaSAya, myAnadvitrika, tiryaMcaddhika, beindriya, te indriya, caurindriyajAti, sUkSma, sAdhAraNa ane che nokaSAya ema covIsa karmaprakRtiono potapotAno je samaye caramasaMkrama thAya te samaye sarvasaMkrama vaDe utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. 91. saMchobhaNAe doNhaM mohANaM veyagassa khaNasese / uppAiya sammattaM micchattagae tamatamAe // 92 // saMchobhe dvayormohayoH vedakasya kSaNazeSe / utpAdya samyaktvaM mithyAtvaM gate tamastamAyAm // 12 // artha-be mohanIya-mithyAtva ane mizramohanIyano potapotAnA carama saMchobha samaye utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. tathA sAtamI nArakImAM aMtarmuhUrta Ayu bAkI hoya tyAre samyakta utpanna karIne mithyAtve jAya tyAre vedakano-samyakvamohanIyano utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. 1. sAtA asAtA e baMne parAvartamAna hovAthI aMtarmuhUrtathI vadhAre kALa baMdhAtI nathI. ahIM sAtamI naraka pRthvImAM jeTalI vAra vadhAre baMdhAI zake teTalI vAra asAtA bAMdhI tene puSTa daLavALI kare. tyAMthI maraNa pAmI tiryaMcamAM AvI zarUAtanA aMtarmuhUrtamAM sAtA bAMdhe ane pUrvanI asAtA saMkramAve. A pramANe saMkrama vaDe ane baMdha vaDe sAtA puSTa thAya. eTale tenI baMdhAvalikA vItyAbAda anaMtara samaye baMdhAtI asAtAmAM sAtAno utkRSTa pradezasaMkrama kare. A rIte sAtAno utkRSTa pradezasaMkrama saMbhavI zake che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 paMcasaMgraha-2 TIkAnu--be mohanIya-mithyAtva ane mizramohanIyano kSAyika samyakta upArjana karatA kSepaka AtmAne te be prakRtino je samaye carama saMchobha-saMkrama thAya te samaye sarvasaMkrama vaDe saMkramAvatA utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. mithyAtva ane mizramohanIyanA caramakhaMDane uvelatA te caramakhaMDanA dalane pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhya asaMkhya guNAkAre paramAM- samyakta mohanIyamAM carama samaya paryata nAkhe che. eTale carama samaye sarvotkRSTa pradeza saMkrama ghaTI zake che. carama samaye je saghaLuM daLa paramAM saMkramAve che te ja sarvasaMkrama kahevAya che, eTale upara 'sarvasaMkrama vaDe ema grahaNa karyuM che. tamastamA nAmanI sAtamI nArakImAM aMtarmuhUrta zeSa Ayu rahe tyAre aupazamika samyakta prApta karIne ane te samyaktanA kALamAM jeTalA zakya hoya teTalA dIrgha aMtarmuhUrta paryata guNasaMkrama vaDe samyakta mohanIyane mithyAtva ane mizramohanIyanA daLane saMkramAvavA vaDe puSTa karIne samyaktathI paDIne mithyAtve jAya, tyAM tenA-mithyAtvanA prathama samaye ja samyakvamohanIyano utkRSTa pradezasaMkrama kare che. 92 anantAnubaMdhino utkRSTa pradeza saMkrama jaNAve che- bhinnamuhutte sese jogakasAukkasAiM kAUNa / saMjoaNAvisaMjoyagassa saMchobhaNAe siM // 13 // bhinnamuharte zeSe yogakaSAyotkRSTAni kRtvA / saMyojanAviyojakasya saMchobhe eSAm // 13 // artha--antarmuhUrta Ayu zeSa rahe tyAre yoga ane kaSAyane utkRSTa karIne narakamAMthI nIkaLI tiryaMcamAM AvI tyAM anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karanArane caramasaMkrama samaye te kaSAyono utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. TIkAnu-sAtamI narakapRthvImAM vartamAna guNitakarmAza AtmA potAnuM jyAre aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahe tyAre utkRSTa yogasthAnakone ane utkRSTa kaSAyasthAnakone karIne-utkRSTa yogasthAnakone ane utkRSTa kaSAyodayajanya saMkleza sthAnakone prApta karIne te sAtamI narakamRthvImAMthI nIkaLI (tiryaMcamAM AvI) tyAM kSayopazama samyakta prApta kare, tyArabAda te kSayopazama samyakta chatAM anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA-kSaya karavA prayatna kare. kSaya karatA e anaMtAnubaMdhinA caramakhaMDano carama prakSepa kare tyAre sarvasaMkrama vaDe teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. tAtparya e ke caramakhaMDanuM saghaLuM dalika carama samaye sarvasaMkrama vaDe jeTaluM paramAM saMkramAve te anaMtAnubaMdhi kaSAyano utkRSTa pradezasaMkrama kahevAya che. 93 napuMsakavedano utkRSTa pradezasaMkrama kahe che- IsANAgayapurisassa itthiyAe va aTThavAsAe / mAsapuhuttabbhahie napuMsagassa carimasaMchobhe // 14 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 343 . zAnA tapuruSI triyA vA naSTavarSa ! mAsapRthaktvAbhyadhikasya napuMsakasya caramasaMchobhe // 14 // artha-mAsa pRthakva adhika ATha varasanI uMmaravALA IzAna devalokathI AvelA puruSa athavA strIne carama saMchobha samaye napuMsakavedano utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-koI guNitakarmAza IzAna devalokanA deva saMkliSTa pariNAma vaDe ekendriya prAyogya karma bAMdhatAM napuMsakavedane vAraMvAra bAMdhIne tyArabAda IzAna devalokamAMthI AvI puruSa athavA strI thAya. te puruSa athavA strI potAnI mAsa pRthakva adhika ATha varasanI uMmara thAya tyAre kSapakazreNi para ArUDha thAya. kSapakazreNimAM napuMsakavedane khapAvatA te puruSa athavA strIne carama prakSepa kALe sarvasaMkrama vaDe saMkramAvatAM napuMsakavedano utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. 94 strIvedano utkRSTa pradezasaMkrama kahe che- pUrittu bhogabhUmIsu jIviya vAsANi-saMkhiyANi tao / hassaThiI devAgaya lahu chobhe itthiveyassa // 15 // pUrayitvA bhogabhUmiSu jIvitvA varSANyasaMkhyeyAni tataH / * sthiti tevI ta: navuM saMchone strIvevastha rahA artha-bhogabhUmimAM asaMkhya varSa paryata strIvedane bAMdhIne pUrIne ane teTalo ja kALa tyAM jIvIne jaghanya sthitivALA devamAM utpanna thAya, tyAMthI maraNa pAmI manuSyamAM utpanna thAya, ane zIgha kSapakazreNi para ArUDha thAya, tyAM strIvedane khapAvatA caramasaMchobhakALe teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu--bhogabhUmi-yugaliyAnA kSetramAM asaMkhyAtA varSa paryata strIveda bAMdhIne ane anya prakRtinAM dalikonA saMkrama vaDe pUrIne ane tyAM teTalA ja varSa jIvIne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa jAya tyAre akAla mRtyu vaDe maraNa pAmI daza hajAra varasa 1. ahIM "carama prakSepa' vAraMvAra Ave che te kayo ? ema kadAca prazna thAya to tenA uttaramAMnapuMsakavedane udvalanA saMkrama vaDe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDA khaMDo karI karI dUra karatA caramakhaMDa sivAyanA tamAma khaMDo sva ane paramAM saMkramAvI khAlI kare che. dareka khaMDane saMkramAvatA aMtarmuhUrNakALa jAya che. e pramANe caramakhaMDane pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre paramAM saMkramAvatA aMtarmuhUrtanA carama samaye saghaLuM je paramAM saMkramAve te carama prakSepa kahevAya che. ahIM eka to guNitakarmAza AtmA che, vaLI pUrva pUrva samayathI pachI pachInA samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNa saMkramAve che, eTale chelle samaye utkRSTa pradezasaMkrama saMbhave che. uddhalanA saMkrama vaDe dvicaramakhaMDa paryata sva ane para baMnemAM saMkramAve che, ane caramakhaMDanA daLane mAtra paramAM ja saMkramAve che. kema ke te chello khaMDa hovAthI have svamAM saMkramAvavAne koI sthAna nathI. napuMsakavedanI jema jyAM jyAM "caramaprakSepa' zabda Ave tyAM tyAM caramakhaMDano carama samaye je saghaLo prakSepa * thAya te grahaNa karavo. 2. A pada vaDe yugalikanuM akAla mRtyu thAya ema saMbhave che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 paMcasaMgraha-2 pramANa devanI jaghanyasthiti bAMdhI devapaNe utpanna thAya. tAtparya e ke yugalikanA bhavamAM mAtra palyopamano asaMkhyAtamo bhAga jIvIne ane teTalA kALamAM strIvedane vAraMvAra bAMdhI ane anya prakRtinAM dalitonA saMkrama vaDe puSTa karI daza hajAra varasanuM jaghanya Ayu bAMdhI devapaNe utpanna thAya. devabhavamAM paNa strIveda bAMdhI ane pUrNa karI potAnA AyunA aMte maraNa pAmI koI paNa vedayukta manuSya thAya, mAsa pRthakta adhika ATha varasanuM Ayu vItyA bAda kSapakazreNi para ArUDha thAya, tyAM strIvedane khapAvatAM tenA carama prakSepa kALe sarvasaMkrama vaDe saMkramAvatAM strIvedano utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. A rIte ja strIvedanA pradezanI utkRSTa sattA ane teno utkRSTa pradezasaMkrama kevalajJAnI mahArAje potAnA jJAna dvArA jANela che, mATe ja temaNe kahela che. eTale ahIM A yuktinuM ja anusaraNa karavuM, anya koI yuktinuM nahi. prAcIna graMthomAM anya koI yukti dekhAtI nahi hovAthI koIpaNa pramANa sivAya bIjI yukti ApavI te paNa azakya che. A pramANe anya sthaLe paNa jyAM anya koI yukti na jaNAya tyAM yathAyogya rIte kevalajJAnImahArAje kevalajJAna dvArA e pramANe ja joyela che e yukti anusaravI. A atIndriya viSaya che. yukti dvArA jeTaluM samajI zakAya teTaluM samajavA prayatna karavo. jyAM yukti ja na jaNAya tyAM kevalI mahArAjane havAlo Apavo. 95 puruSavedano utkRSTa pradezasaMkrama kahe che - varisavaritthi pUriya sammattasaMkhavAsiyaM labhiya / gantuM micchattamao jahannadevaTTiI bhoccA // 16 // AgantuM lahu purisaM saMchubhamANassa purisaveassa / varSavaraM striyaM pUrayitvA samyaktvasaMkhyeyavArSikaM labdhvA // gatvA mithyAtvamato jaghanyadevasthiti bhuktvA // 16 // Agatya laghu puruSaM saMchubhamAnasya puruSavedasya / artha-napuMsakaveda ane strIvedane pUrIne, tyArabAda asaMkhyAtavarSa pramANa samyakta prApta karIne-pALIne tyArabAda mithyAtve jaI tyAMthI jaghanyasthitivALA devamAM jAya, tyAMthI DhavI manuSyamAM utpanna thAya, tyAM zIdhrapaNe kSapakazreNi para ArUDha thAya, te zreNimAM puruSavedane saMkramAvatAM teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-varSavara e napuMsakavedanuM apara nAma che. te napuMsakavedane IzAna devalokamAM ghaNA kALa paryata baMdha vaDe ane svajAtIya anya karma prakRtionA dalikanA saMkrama vaDe pUrIne puSTa karIne-ghaNA dalikanI sattAvALAM karIne Ayu pUrNa thaye tyAMthI evI saMkhyAta varSanA AyuvALAmAM utpanna thaI asaMkhyAtavarSanA yuvALA-yugalikamAM utpanna thAya. tyAM saMkhyAta 1. ahIM saMkhyAtavarSAyuvALA ema sAmAnya pada mUkyuM che. tethI manuSya ke tiryaMca banne laI zakAya ema jaNAya che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 345 varSa parvata strIvedane baMdha vaDe ane anya prakRtinAM dalikonA saMkrama vaDe puSTa kare. tyArabAda samyakta prApta kare. te samyaktane asaMkhyAtA varSa paryata pALe ane te samyakta nimitte teTalA varSa paryata puruSaveda bAMdhe. samyaktanA kALamAM puruSavedane bAMdhato te AtmA te puruSavedamAM strIveda ane napuMsakavedanA dalikane niraMtara saMkramAve. yugalikamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sarjAyu jIvI aMte mithyAtve jaI daza hajAra varSapramANa jaghanyAyuvALA devamAM utpanna thAya. tyAM aMtarmuhUrta bAda paryApta thaI samyakta prApta kare. tyAM paNa samparva nimitte puruSaveda bAMdhe ane temAM strI-napuMsakavedanA dalika saMkramAve. tyArabAda devabhavamAMthI cyavI manuSyamAM utpanna thAya. tyAM sAta mAsa adhika ATha varSa vItyA bAda kSapakazreNi para ArUDha thAya. kSapakazreNimAM ArUDha te guNitakarmAza AtmA atyAra sudhImAM jenAM ghaNAM daliko ekaThAM karyA che te puruSavedano je chello prakSepa kare te teno utkRSTa pradeza saMkrama kahevAya che. ahIM baMdhaviccheda thatA pahelAM be AvalikA kALe je daLa bAMdhyuM che te ati alpa hovAthI teno chello saMkrama utkRSTa pradezasaMkrama tarIke levAno nathI paraMtu tene choDIne ghaNA ekaThA thayelA zeSa daLano je chello saMkrama thAya te utkRSTa pradezasaMkrama kahevAya che. 96 tasseva sage kohassa mANamAyANamavi kasiNo // 17 // tasyaiva svake krodhasya mAnamAyayorapi kRtsnaH // 17 // artha-tene ja potAnA carama saMchobhe krodhano utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. e pramANe mAna ane mAyAno paNa utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-puruSavedanA utkRSTa pradezasaMkramano je rIte ane je svAmI che te rIte ane te ja saMjavalana krodha, mAna ane mAyAnA utkRSTa pradezasaMkramano paNa svAmI che. A saMsAramAM paribhramaNa karatA bAMdhelA ane kSapaNakALe nahi baMdhAtI svajAtIya azubha prakRtionA guNasaMkrama vaDe ghaNA ekaThA thayelA saMjvalanakrodhano jyAre carama prakSepa thAya tyAre teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. ahIM paNa baMdha viccheda thatA pahelAM be AvalikA kALe je daLa bAMdhyuM hatuM tene choDIne zeSa dalikanA carama prakSepa samaye utkRSTa pradezasaMkrama jANavo. mAna ane mAyAnA saMbaMdhamAM paNa e pramANe samajavuM. 97 1. puruSaveda jyAM sudhI baMdhAto hato tyAM sudhI to teno yathApravRttasaMkrama thato hato, baMdhaviccheda thayA pachI kSapakazreNimAM teno guNasaMkrama thAya che. te guNasaMkrama vaDe pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNAkAre saMkramAvatAM chellA je samaye tenA pUrva samayathI asaMkhyAta guNa saMkramAve te teno utkRSTa pradezasaMkrama kahI zakAya. paraMtu baMdhaviccheda thayA pachI be samayabyuna be AvalikA kALe chello je sarvasaMkrama thAya che te utkRSTa pradezasaMkrama tarIke kahI zakAya nahi. kAraNa ke sarvasaMkrama vaDe chellA samaye je saMkramAve che te baMdhaviccheda samaye je baMdhAyuM hatuM te zuddha eka samayanuM ja saMkramAve che, eTale te dala ati alpa hovAthI tene utkRSTa pradezasaMkrama tarIke gaNI zakAya nahi. krodha, mAna ane mAyAno paNa A rIte utkRSTa pradezasaMkrama saMbhavI zake. A pramANe mane samajAya che. pachI tattva kevalI mahArAja jANe. bhASAMtara kartA hI+de. paMca 2-44 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 paMcasaMgraha-2 cauruvasamittu khippaM lobhajasANaM sasaMkamassaMte / causamago uccassA khavago nIyA carimabaMdhe // 98 // caturupazamayya kSipraM lobhayazasoH svasaMkramasyAnte / catuHzamakaH uccairgotrasya kSapakaH nIcairgotrasya caramabaMdhe // 18 // artha--cAra vAra mohanIya upazamAvIne zIdhra kSapakazreNi prApta karanAra AtmAne potAnA saMkramane aMte lobha ane yazakIrtino utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. tathA cAra vAra mohane upazamAvanAra kSepaka AtmA nIca gotrano carama baMdha thAya tyAre ucca gotrano utkRSTa pradezasaMkrama kare che. TIkAnu-aneka bhavamAM bhramaNa karavA dvArA cAra vAra mohanIyane upazamAvIne, cothI vAranI upazamanA thayA pachI zIdhra kSapakazreNi para ArUDha thayelA guNitakarmAzate ja AtmAne chellA saMkrama samaye saMjavalana lobha ane yazakIrtino utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. cAra vAra upazamazreNi prApta karavAnuM kAraNa kahe che-upazamazreNi jyAre prApta kare tyAre te zreNimAM svajAtIya anya prakRtionAM ghaNAM dalikono guNasaMkrama vaDe saMkrama thato hovAthI saMjavalana lobha ane yazakIrti e baMne prakRti niraMtara purAya che. ghaNAM dalikonI sattAvALI thAya che, tethI upazamazreNinuM grahaNa karyuM che. tathA AkhA saMsAramAM bhramaNa karatA cAra vAra ja mohano saMpUrNa upazama thAya che; pAMcamI vAra thato nathI, mATe "cAra vAra mohanIyane upazamAvIne" ema kahyuM che. saMjavalana lobhano caramaprakSepa kyAM thAya che te kahe che-saMjavalana lobhano caramaprakSepa aMtarakaraNanA carama samaye samajavo, tyArabAda nahi. kema ke tyArabAda lobhano prakSepa-saMkrama ja thato nathI. A viSayamAM pahelA kahI gayA chIe ke, "aMtarakaraNa kriyA kALa zarU thAya tyAre cAritramohanIyanI te samaye baMdhAtI prakRtiono kramapUrvaka saMkrama thAya che; utkramathI saMkrama thato nathI'. eTale aMtarakaraNa kriyA zarU thayA bAda to saMjavalana lobhano saMkrama ja na thAya. mATe je samayathI lobhano saMkrama baMdha thayo tenA pahelAnA samaye baMdha ane anya prakRtionA saMkrama vaDe puSTa thayela teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. e pramANe apUrvakaraNa guNasthAnakanA je samaye nAmakarmanI trIsa prakRtino chello baMdha thAya te samaye baMdha vaDe ane svajAtIya anadhyamAna anya prakRtionA saMkrama vaDe puSTa thayela yaza-kIrtino utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. trIsa pravRtiono baMdhaviccheda thayA pachI te yaza-kIrti ekalI ja baMdhAtI hovAthI te ja patadhraha che. anya koI patagraha nathI mATe yazakIrtino saMkrama thAya nahi. eTale "trIsano baMdhaviccheda samaya" grahaNa karyo che. have ucca gotrano utkRSTa pradezasaMkrama kyAM thAya te kahe che-mohano upazama karatAM mAtra ucca gotra karma ja baMdhAya che, nIca gotra baMdhAtuM nathI. eTaluM ja nahi paNa nIca gotranAM dalikone guNasaMkrama vaDe ucca gotramAM saMkramAve che. mATe ahIM paNa cAra vAra mohano sarvopazama avazya Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa u47 grahaNa karavo joIe. eTale cAra vAra mohanIyane upazamAvato ucca gotrane bAMdhato AtmA nIca gotrane guNasaMkrama vaDe ucca gotramAM saMkramAve che. cAra vAra mohano sarvopazama be bhavamAM thAya che. tethI be bhavamAM cAra vAra mohane upazamAvI trIjA bhavamAM mithyAtve jAya; tyAM nIca gotra bAMdhe, ane nIca gotra bAMdhato temAM nIca gotra saMkramAve, tyArabAda pharI paNa samyakta prApta karI tenA baLathI ucca gotra bAMdhato temAM nIca gotra saMkramAve. e pramANe ghaNI vAra ucca gotra ane nIca gotra bAMdhato (ahIM vArApharatI keTalIvAra ucca gotra ane nIca gotra bAMdhe te kahyuM nathI) chelle nIca gotrano baMdha viccheda karI mokSamAM javA icchato AtmA nIca gotranA baMdhanA caramasamaye baMdha ane guNasaMkrama vaDe puSTa thayelA ucca gotrano utkRSTa pradezasaMkrama kare che. A rIte ja ucca gotrano utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. 98. have parAghAtAdino utkRSTa pradezasaMkrama kahe che - paraghAyasakalatasacaususarAditisAsakhagaticauraMsaM / sammadhuvA risabhajuyA saMkAmai viraciyA sammo // 19 // parAghAtasakalatrasacatuSkasusvarAditrikocchAsakhagaticaturasrAH / samyakdhuvA vajrarSabhayuktAH saMkrAmayati viracitAH samyagdRSTiH // 19 // artha-dIrghakALathI bAMdhela parAghAta, paMcendriya jAti, trasa catuSka, susvarAditrika, uzvAsa nAma, zubhavihAyogatinAma ane samacaturagnasaMsthAna rUpa samyagdaSTine zubha yuvabaMdhinI prakRtio prathama saMghayaNa sAthe samyagdaSTi AtmA saMkramAve che. ' TIkAnu-parAghAtanAma, paMcendriyajAti, trasacatuSka-trasa, bAdara, paryApta ane pratyeka, susvarAditrika-susvara, subhaga ane Adaya, ucchavAsanAma, prazastavihAyogati ane samacaturagna saMsthAnanAma A bAra punya prakRtione dareka gativALA samyagdaSTi AtmAo pratisamaya avazya | bAMdhe che, mATe te "samyagdaSTi zubhadhruvasaMjJA' vALI kahevAya che. tathA vajaRSabhanArA saMghayaNane to deva ane nArakabhavamAM vartamAna saghaLA samyagdaSTi AtmAo ja pratisamaya bAMdhe che, manuSyatiryaMco bAMdhatA nathI. samyaktI manuSya tiryaMco to mAtra devagati prAyogya ja bAMdhe che, ane teno baMdha karatA hovAthI teone saMghayaNa baMdhAtuM nathI mATe prathama saMghayaNa nAmakarma samyagdaSTi zubha dhruva saMjJAvALuM kahevAtuM nathI. mATe bAra prakRtithI juduM kahela che. have e tere prakRtiono utkRSTa pradezasaMkrama kaI rIte thAya te kahe che-chAsaTha sAgaropama paryata lAyopathamika samyaktanuM anupAlana karato AtmA pratisamaya uparokta prakRtio bAMdhe che. tyArabAda aMtarmuhUrta paryata mizra guNasthAnake jaI pharI vAra lAyopathamika samyakta prApta kare. te pharI vAra prApta karelA kSayopazama samyaktane paNa chAsaTha sAgaropamAM parvata anubhavato AtmA e saghaLI prakRtio bAMdhe che. samyaktI AtmAone e prakRtinI virodhI pravRtiono baMdha thato nathI. ahIM uparokta tera prakRtimAMthI bArano to ekaso batrIse sAgaropama niraMtara baMdha Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 paMcasaMgraha-2 levo, ane prathama saMghayaNano deva-nA2kanA bhavamAM jyAre jyAre jAya tyAre baMdha levo. A pramANe samyagdaSTi chatAM samyaktvIne jeno baMdha dhruva che tevI bAra prakRtione ekaso batrIsa sAgaropama paryaMta baMdha vaDe ane anya svajAtIya prakRtionA saMkrama vaDe pUrIne--puSTa karIne, ane vajrarSabhanA2Aca saMghayaNane manuSya-tiryabhavahIna-devanA2ka bhavamAM yathAsaMbhava utkRSTa kALa sudhI baMdha vaDe ane anya svajAtIya prakRtionA saMkrama vaDe pUrIne samyagdaSTine zubha dhruva saMjJAvALI uparokta bAra prakRtiono apUrvakaraNa guNasthAnake baMdhaviccheda thayA pachI baMdhAvalikA pUrNa thayA bAda yazaHkIrtimAM saMkramAvatA utkRSTa pradezasaMkrama kare che. vajraRSabhanArAca saMghayaNano devabhavamAMthI cyavI manuSyamAM AvI samyagdaSTi chatAM devagati prAyogya baMdha karatAM AlikA kALa pachI utkRSTa pradezasaMkrama kare che. devabhavamAM chellA samaye je prathama saMghayaNa nAmakarma bAMdhyuM teno baMdhAvalikA gayA bAda saMkrama thAya tethI devamAMthI manuSyamAM AvI AvalikAkALa pachI utkRSTa pradezasaMkrama kahyo che. ahIM eka zaMkA thAya tema che ane te e ke, bAra prakRtionI sAthe prathama saMghayaNano utkRSTa pradezasaMkrama kema na kahyo ? uttaramAM samajavAnuM ke bAra prakRtio to AThamAnA chaThThA bhAga sudhI niraMtara baMdhAya che, kema ke e samyagdaSTi dhruvasaMjJAvALI che eTale baMdha vaDe ane sAtamA sudhI yathApravRtta saMkrama vaDe ane AThamAnA prathama samayathI anya svajAtIya azubha prakRtionA guNasaMkrama vaDe ati ghaNA daLavALI thAya che, mATe AThamA guNaThANe baMdhaviccheda thayA bAda eka AvalikA-baMdhAvalikA oLaMgIne baMdhAtI yazaHkIrtimAM e bArano utkRSTa pradezasaMkrama kahyo che. ane prathama saMghayaNa to samyaktvI manuSyone baMdhAtuM nathI, kema ke teo devabhava prAyogya baMdha kare che, eTale manuSya bhavamAM te baMdha vaDe puSTa thatuM nathI ane baMdhAtuM nahi hovAthI temAM anya koI prakRtionuM daLa saMkramatuM paNa nathI. UlaTuM jo AThamA guNaThANe bAranI sAthe teno utkRSTasaMkrama kahevAmAM Ave to te nahi ghaTe, kema ke devamAMthI manuSyamAM AvI jyAM sudhI AThame guNaThANe baMdhaviccheda sthAna sudhI nahi pahoMce tyAM sudhI vajaRSabhanArAca saMghayaNane anyamAM saMkramAvavA vaDe hIna daLavALuM ka2ze eTale bAranI sAthe utkRSTa pradezasaMkrama ghaTI zakaze nahi. mATe devamAMthI manuSyamAM AvI AvalikA gayA bAda utkRSTa pradezasaMkrama kahyo che. 99 narakakrikAdino utkRSTa pradezasaMkrama kahe che-- narayadugassa vichobhe puvvakoDIpuhuttaniciyassa / thAvaraujjoyAyavaegiMdINaM napuMsasamaM // 100 // narakadvikasya vichobhe pUrvakoTipRthaktvanicitasya / sthAvarodyotAtapaikendriyANAM napuMsakasamam // 100 // artha--pUrvakoTI pRthakksa paryaMta bAMdhelA naradvikano 9mA guNaThANe tenA caramaprakSepa samaye utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. tathA sthAvaranAma, udyotanAma, AtapanAma, ane ekendriya jAtino utkRSTa pradezasaMkrama napuMsakavedanI jema thAya che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 349 TIkAnu-pUrvakoTI varSanA AyuvALA tiryaMcanA sAta bhavomAM vAraMvAra narakagati narakAnupUrvirUpa narakaTrika bAMdhe. AThame bhave manuSya thaI kSapakazreNi para ArUDha thAya, ArUDha thayelA te AtmAne narakaddhikane anyatra saMkramAvatAM jyAre teno chello prakSepa thAya tyAre sarvasaMkrama vaDe teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. sthAvara nAma, udyotanAma, AtapanAma ane ekendriyajAtinAma ema cAra prakRtiono utkRSTa pradezasaMkrama napuMsakavedanI jema thAya che. napuMsakavedano utkRSTa pradezasaMkrama je rIte kahyo che te rIte uparokta cAra prakRtiono paNa utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. 100 manuSyaddhikano utkRSTa pradezasaMkrama kahe che- tettIsayarA pAliya aMtamuhuttUNagAiM sammattaM / bandhittu sattamAo niggamma samae naradugassa // 101 // trayastriMzadatarANi pAlayitvA aMtarmuhUrtonAni samyaktvaM / baddhvA saptamAt nirgamya samaye naradvikasya // 101 // artha-aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropama paryata samyakta pALIne ane teTalo kALa samparva nimitte manuSyaddhika bAMdhIne sAtamI narakamAMthI tiryaMcabhavamAM jAya, te tiryaMca bhavamAM pahele ja samaye manuSyaddhikano utkRSTa pradezasaMkrama kare che. TIkAnu sAtamI narakano koI nAraka jIva paryApta thayA bAda samyakta prApta kare ane tene antarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropama paryatA anubhave. (ahIM antarmuhUrta nyUna kahevAnuM kAraNa samyakta laIne koI jIva sAtamI narakamAM jato nathI ane samyakta laIne sAtamI narakamAMthI anya gatimAM paNa jato nathI. paraMtu paryApto thayA bAda samyakta utpanna karI zake che ane chellA aMtarmuhUrtamAM tene vamI nAkhe che. eTale zarUAtanuM ane aMtanuM ema be aMtarmuhUrta maLI moTA eka aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamano samyaktano kALa sAtamI nArakImAM saMbhave che.) teTalo kALa te sAtamI nArakIno jIva samyaktanA prabhAvathI manuSyaddhika bAMdhe. bAMdhIne potAnA AyunA chellA aMtarmuhUrtamAM mithyAtve jAya. tyAM mithyAtva nimittaka tiryaMcadvika bAMdhato guNitakarmAza te sAtamI nArakIno AtmA tyAMthI nIkaLI tiryaMcagatimAM jAya. tyAM pahele ja samaye baMdhAtA tiryaMcaddhikamAM yathApravRttasaMkrama vaDe manuSyaddhikane saMkramAvatAM teno utkRSTa pradezasaMkrama kare che. 101 ' 1. ahIM sAtamI nArakImAM samparva nimittaka manuSyadrika bAMdhI chellA aMtarmuhUrtamAM mithyAtve jaI manuSyaddhikanI baMdhAvalikA vItyA bAda mithyAtva nimittaka baMdhAtA tiryaMcaddhikamAM manuSyaddhika saMkramAvatAM teno utkRSTa pradezasaMkrama kema na kahevAya ? aMtarmuhUrta bAda tiryaMca gatimAM jaI teTalo kALa manuSyaddhikane anyamAM saMkrama vaDe kaMIka ochuM karI tiryabhavanA pahelA samaye tiryazvikamAM saMkramAvatAM utkRSTa pradezasaMkrama kema kahevAya ? evo prazna ahIM thAya che. uttaramAM samajavAnuM ke, sAtamI nArakImAM mithyAtva guNaThANe bhavanimittaka manuSyaddhikano baMdha nathI. je prakRtio bhava ke guNanimittaka baMdhAtI nathI teno vidhyAtasaMkrama Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 tIrthaMkarAdino utkRSTa pradezasaMkrama kahe che-- titthayarAhArANaM suragainavagassa thirasubhANaM ca / subhadhuvabaMdhINa tahA sagabaMdhA AligaM gaMtu // 102 // paMcasaMgraha-2 tIrthakarAhArANAM suragatinavakasya sthirazubhayoH ca / zubhadhruvabandhinInAM tathA svakabandhAdAvalikAM gatvA // 102 // arthatIrthaMkara, AhA2ka saptaka, devagati navaka, sthira, zubha, ane zubha dhruvabaMdhinI prakRtiono potAnA chellA baMdhathI AvalikA gayA bAda parAghAtAdinI jema utkRSTa pradeza saMkrama thAya che. TIkAnu--tIrthaMkara nAma, AhArakasaptaka, suragatinavaka--devadvika vaikriyasaptaka, sthira, zubha, ane nAmakarmanI dhruvabaMdhinI punya prakRtio--taijasasaptaka zuklavarNa, raktavarNa, hAridravarNa, surabhigaMdha, kaSAyarasa, Amlarasa, madhu22sa, mRdu, laghu snigdha ane uSNasparza, agurulaghu ane nirmANa saghaLI maLI ogaNacALIsa prakRtiono parAghAtAdinI jema cAra vAra upazamAvanArane chelle baMdhaviccheda thayA pachI potAnI baMdhAvalikA gayA bAda yazaHkIrtimAM saMkramAvatAM utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. A ja viSayane vizeSa spaSTa kare che--AhArakasaptaka ane tIrthaMkara nAmakarmane teno vadhAremAM vadhAre jeTalo baMdhakALa hoya teTalo kALa bAMdhe. temAM AhArakasaptakano utkRSTa baMdhakALa dezona pUrvakoTi paryaMta saMyamanuM pAlana karatAM jeTalI vAra apramatta guNasthAnake jAya teTalo jANavo. ane tIrthaMkara nAmakarmano utkRSTa baMdhakALa dezona pUrvakoTi adhika tetrIsa sAgaropama jANavo. ATalo kALa baMdha vaDe ane anya prakRtinA saMkrama vaDe puSTadaLavALI kare. puSTadaLavALI karIne kSapakazreNi para ArUDha thAya. kSapaka zreNi para ArUDha thayelo te AtmA jyAre AThamA guNaThANe baMdhaviccheda thayA pachI AvalikAmAtra kALa gayA bAda yazaHkIrtimAM saMkramAve tyAre teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. zubha dhruvabaMdhinI, sthira ane zubhasaghaLI maLI bAvIsa prakRtiono cAra vAra mohanIyano sarvopazama karyA pachI baMdhaviccheda thayA bAda AvalikA oLaMgIne yazaHkIrtimAM saMkramAvatAM utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. guNasaMkrama vaDe saMkrameluM dalika AvalikA gayA pachI ja saMkramayogya thAya che, anyathA thatuM nathI. mATe baMdhaviccheda pachI AvalikA gayA bAda utkRSTa pradezasaMkrama kahyo che. devadvika ane vaikriyasaptakane (manuSya-tiryambhavamAM) pUrvakoTi pRthakksa kALa sudhI bAMdhe. thAya che e vAta pahelAM kahI gayA che. eTale sAtamI nArakImAM chellA aMtarmuhUrtamAM vidhyAta saMkrama vaDe manuSyaddhika saMkramaze ane tiryaMcabhavanA pahelA samaye yathApravRtta saMkrame vaDe saMkramaze. kema ke tiryaMcabhavamAM teno baMdha che. vidhyAtasaMkrama vaDe je daLa anyamAM saMkrame che te bahu alpa hoya che, ane yathApravRttasaMkrama vaDe je saMkrame te ghaNuM hoya che. mATe tiryaMcabhavamAM pahelA samaye utkRSTasaMkrama kahyo che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa bAMdhIne AThame bhave kSapakazreNi para ArUDha thAya. kSapakazreNimAM uparokta prakRtiono baMdhaviccheda thayA pachI AvalikA oLaMgIne yazaHkIrtimAM saMkramAvatAM teno utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. te vakhate anya prakRtionA guNasaMkrama vaDe saMkramelAM dalikonI saMkramAvalikA vyatIta thaI gayelI hovAthI utkRSTa pradezasaMkrama saMbhave che. 102 A pramANe utkRSTa pradezasaMkrama svAmitva kahyuM. have prasaMgAgata jaghanya pradezasaMkrama svAmitva kahevuM joIe. temAM jaghanya pradezasaMkramano svAmI kSapitakarmAMza AtmA hoya che, tethI kSapitakarmAMzanuM svarUpa kahe che. sumesu nigosu kammaThitiM paliya'saMkhabhAgUNaM / vasiuM maMdakasAo jahannajogo u jo ei // 103 // joggesu to tasesu sammattamasaMkhavAra saMpappa / desaviraI ca savvaM aNa uvvalaNaM ca aDavArA // 104 // cauruvasamittu mohaM lahuM khaveMto bhave khaviyakammo / pAeNa teNa paga paDucca kAo vi savisesaM // 105 // sUkSmeSu nigodeSu karmmasthitiM palyopamAsaMkhyeya bhAgonAM / uSitvA maMdakaSAyaH jaghanyayogaH tu tebhya eti // 103 // yogyeSu tataH traseSu samyaktvasaMkhyeyavArAn saMprApya / vevita ca sarvA (virti) ane (anaMtAnubaMdhi) dattanuM ca aSTau vArAn // 104 // 351 `catuH upazamayya mohaM laghu kSapayan bhavet kSapitakarmmAzaH / prAyaH tena prakRtaM kAH api savizeSam // 105 // artha--sUkSma nigodamAM palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna karmasthiti sittera koDAkoDI sAgaropama paryaMta maMda kaSAya ane maMdayoga yukta rahIne. samyaktvAdine yogya trasabhavamAM utpanna thAya, tyAM utpanna thaIne asaMkhya vAra samyaktva, kaMIka nyUna teTalI vAra dezavirati cAritra, ATha vAra sarvavirati cAritra, ATha vAra anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA. ane cAra vAra cAritra mohanIyane upazamAvIne zIghra kSapakazreNi para ArohaNa karato AtmA kSapitakarmAMza kahevAya che. jaghanya pradezasaMkrama svAmitvanA viSayamAM tevA AtmAno adhikAra che. jo ke keTalIka prakRtionA saMbaMdhamAM vizeSa che je yathAvasare kahIzuM. TIkAnu--koIeka AtmA sUkSma anaMtakAya jIvomAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama paryaMta rahe, eTalo kALa tyAM rahevAnuM kAraNa jaNAve che-- Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 paMcasaMgraha-2 - sUkSmanigodo alpa AyuvALA hoya che, tethI teone ghaNAM janma-maraNa thAya che. ghaNAM janma-marama thavAthI vedanA vaDe vyApta teone ghaNAM pudgalono kSaya thAya che. (asatAvedanIyanA udayavALA duHkhI AtmAne ghaNAM pudgalono kSaya thAya che, sAtAvedanIyanA udayavALA sukhI AtmAne pugalono kSaya alpa pramANamAM thAya che.) ghaNAM janma-maraNa karanArane janma-maraNajanya duHkha bahu hoya che. mATe sUkSma nigodanuM grahaNa karyuM che. have sUkSma nigodamAM kaI rIte rahe te kahe che. maMda kaSAyavALo-zeSa nigodanI apekSAe alpa kaSAyavALo rahe. kAraNa ke maMda kaSAyavALo AtmA alpa sthiti bAMdhe che. ane udvartana paNa alpa sthitinI kare che. tathA maMda yogavALo eTale ke, anya nigoda jIvonI apekSAe iMdriyajanya alpa vIrya vyApAravALo rahe. kAraNa ke alpa vIrya vyApAravALo AtmA navIna karma pudgalonuM grahaNa bahu alpa pramANamAM kare che. ahIM kSapita karbhAzanA adhikAramAM evA alpa kaSAyavALA ane alpa virya vyApAravALA sUkSma nigodanuM ja prayojana hovAthI alpa kaSAyI ane alpa yogI sUkSmanigodanuM grahaNa karyuM che. A pramANe maMda kaSAyI ane jaghanya yogavALo sUkSmanigoda AtmA abhavya prAyogya jaghanya pradeza saMcaya karIne tyAMthI nIkaLI samyakta, dezavirati ane sarvaviratine yogya trasamAM utpanna thAya. tyAM utpanna thaIne saMkhyAtIta-asaMkhya vAra sattva ane kaMIka nyUna teTalI vAra dezavirati prApta kare. je trasa bhavamAM samyaktAdi prApta thAya tevA trasa bhavomAM kaI rIte utpanna thAya ane tyAM samyaktAdi kaI rIte prApta kare te kahe che.-sUkSma nigodamAMthI nIkaLI aMtarmuhUrta Aukhe bAdara pRthvIkAyamAM utpanna thAya. aMtarmuhUrta Ayu pUrNa karI tyAMthI nIkaLI pUrvakoTI varSanA AyuvALA manuSyamAM utpanna thAya. manuSyamAM utpanna thaI garbhamAM mAtra sAta mAsa gumAvI yonithI bahAra Ave-teno prasava thAya-janma dhAraNa kare. ATha varasanI uMmaravALo thayo chato cAritra prApta kare. dezona pUrvakoTI paryata cAritranuM pAlana karI alpa Ayu-aMtarmuhUrva Ayu zeSa rahe tyAre mithyAtve jAya. mithyAtvI chatAM ja kALa karI daza hajAra varSanA AyuvALA devamAM devapaNe utpanna thAya. tyAM aMtarmuhUrta kALa gayA pachI paryAptAvasthAmAM samyakta prApta kare. devabhavamAM daza hajAra varSa jIvIne ane teTalo kALa samyakta pALIne aMte-aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahe tyAre mithyAtve jAya, tyAM bAdara paryApta pRthvIkAya yogya aMtarmuhUrta pramANa Ayu bAMdhI maraNa pAmI bAdara pRthvIkAyamAM utpanna thAya. tyAMthI aMtarmuhUrta kALe nIkaLI vaLI manuSyamAM utpanna thAya, ane pharI vAra paNa samyakta ke dezavirati prApta kare. A pramANe deva ane manuSyanA bhavomAM samyaktAdine prApta karato ane choDato tyAM sudhI kahevo, yAvatu palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALamAM saMkhyAtItavAra samyakta ane tenAthI kaMIka ochI vAra dezaviratino lAbha thAya. ahIM jyAre jyAre samyaktAdinI prApti thAya tyAre tyAre bahu pradezavALI prakRtione alpa pradezavALI kare che, mATe bahu vAra samyaktAdine prApta kare tema kahyuM che. vaLI Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 353 samyaktAdine yogya trasabhavomAM ATha vAra sarvavirati prApta kare che ane teTalI ja vAra anaMtAnubaMdhi kaSAyanuM udvalana kare che. cAra vAra cAritramohanIyane sarvathA upazamAvIne tyArapachInA bhAvamAM zIghra kSapakazreNi para ArUDha thaI karmone kSaya karato AtmA kSapitakamaza atyaMta alpa karmapradezanI sattAvALo kahevAya che. AvA kSapitakarmAza AtmAno jaghanya pradezasaMkrama svAmitvanA vicAramAM prAyaHbahulatAe adhikAra che. kema ke AvA AtmAne sattAmAM bahu alpapradeza hoya che, eTale saMkrama paNa alpa ja thAya che. keTalIka pravRtione AzrayI vizeSa che te yathAvasare kahIza. A rIte kSapitakarmAzanuM svarUpa kahyuM. 103-104-105. have jaghanya pradezasaMkramano svAmI koNa hoya te kahe che- hAsadubhayakucchANaM khINaMtANaM ca baMdhacarimaMmi / sama mApavA gohinuyatre modi kvA. hAsyadvikabhayakutsAnAM kSINAntAnAM ca baMdhacarame / samaye yathApravRttena avadhiyugale'navadheH // 106 // artha-hAsyaddhika, bhaya, jugupsA ane kSINamohe jeno nAza thAya che evI matijJAnAvaraNIyAdi soLa prakRtiono potAnA baMdhanA carama samaye yathApravRtta saMkrama vaDe jaghanya pradezasaMkrama thAya che. temAMthI avadhibrikano avadhijJAna vinAnA jIvane jaghanya pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-hAsyAddhika-hAsya ane rati, bhaya jugupsA, tathA kSINamoha guNasthAnake je karmaprakRtiono sattAmAMthI aMta thAya che tevI avadhijJAnAvaraNa rahita jJAnAvaraNIya catuSka, avadhidarzanAvaraNa rahita darzanAvaraNatrika, nidrAddhika, ane aMtarAya paMcaka; saghaLI maLI aDhAra prakRtiono potAnA baMdhanA carama samaye yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkrama thAya che. avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNano paNa potAnA baMdha viccheda samaye ja jaghanya pradezasaMkrama thAya che, paraMtu avadhijJAna vinAnA AtmAne thAya che. tAtparyArtha A pramANe-- avadhijJAna jene utpanna thayuM che, tevA AtmAne avadhijJAnAvaraNa rahita jJAnAvaraNacatuSka, ane avadhidarzanAvaraNarahita darzanAvaraNatrika ema sAta prakRtino potapotAnA baMdhaviccheda samaye (kSapitakamaza AtmAne) jaghanya pradezasaMkrama thAya che. avadhijJAna utpanna karato AtmA ghaNAM karmayugalone tathAsvabhAve kSaya kare che, tethI uparokta prakRtionA potAnA baMdhaviccheda samaye sattAmAM alpa pudgalo ja rahe che, eTale ja 1. saMsAramAM rakhaDato bhavya AtmA asaMkhya vAra kSayopazama samyakta kaMIka nyUna teTalI vAra dezavirati cAritra, ATha vAra sarvavirati cAritra, ane teTalI ja vAra anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karI zake che, mATe tema kahyuM che. paMca 2-45 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 paMcasaMgraha-2 jaghanyasaMkrama thAya che. ahIM jaghanya pradezasaMkramano adhikAra che, mATe avadhijJAna yukta AtmAne jaghanya pradezasaMkramAdhikArI kahyo che. baMdhaviccheda thayA bAda patagraha nahi hovAthI saMkrama ja thato nathI mATe baMdhaviccheda samaya grahaNa karyo che. nidrAddhika, hAsya-rati, bhaya, ane jugupsAno paNa potAnA baMdhaviccheda samaye jaghanya pradezasaMkrama thAya che. kema ke baMdhaviccheda thayA pachI teono guNasaMkrama vaDe saMkrama thAya che. AThamA guNasthAnakathI baMdhaviccheda thayA bAda azubha prakRtiono guNasaMkrama thAya che ema pahelAM kahevAI gayuM che, ane guNasaMkrama vaDe to ghaNAM pudgalo saMkrame, mATe baMdhaviccheda samaye yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkrama thAya ema kahyuM che. aMtarAya paMcakano paNa potAnA baMdhaviccheda samaye jaghanya pradezasaMkrama thAya che. kema ke baMdhaviccheda thayA pachI to koI pataMgraha nahi hovAne lIdhe saMkrama ja thato nathI, mATe baMdhanA caramasamaye jaghanya pradezasaMkrama thAya ema kahyuM che. jemane avadhijJAna ane avadhidarzana utpanna thayuM hotuM nathI tevA AtmAne avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNano potAnA baMdhanA caramasamaye jaghanya pradezasaMkrama thAya che. kAraNa batAve che-avadhijJAna-darzana utpanna karatAM prabaLa kSayopazamanA sadUbhAvathI avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanAM yugalo ati rukSa--ati niHsneha thAya che, ane tethI karIne baMdhaviccheda kAle paNa te sattAmAM ghaNAM rahI jatA hovAthI tenAM ghaNAM pugalono kSaya thAya che. ane tethI jaghanya pradezasaMkrama thato nathI, mATe avadhijJAna vinAnA AtmAne avadhijJAnadarzanAvaraNano jaghanya pradezasaMkrama thAya ema kahyuM che. thINatigaithimicchANa pAliya bechasaTTi sammattaM / sagakhavagAe jahanno ahApavattassa caramaMmi // 107 // styAnadhikastrImithyAtvAnAM pAliyitvA dve SaTSaSTI samyaktvam / svasya kSapaNAyAM jaghanyaH yathApravRttasya carame // 107 // artha_e chAsaTha sAgaropama sudhI samyakta pALIne kSapakazreNimAM potapotAnA yathApravRttakaraNanA caramasamaye thINadvitrika, strIveda ane mithyAtvamohanIyano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-ekaso batrIsa sAgaropama paryata samyaktanuM pAlana karIne, ane teTalA kALa paryata samyaktanA prabhAvathI ghaNAM daliko dUra karIne kSaya karIne thoDAM bAkI rahe tyAre te prakRtione khapAvavA mATe tatpara thayelA AtmAne potapotAnA yathApravRttakaraNanA aMta samaye - 1. ahIM tathAsvabhAve avadhijJAna utpanna karato AtmA jJAnAvaraNAdi anya pravRtionAM ghaNAM pudgalo dUra kare che, paraMtu potAnAM ghaNAM pudgalo dUra karato nathI, jo ke rUkSa kare che. eTale avadhijJAnIne anya pravRtiono baMdhaviccheda samaye jaghanya pradezasaMkrama kahyo paraMta avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNano avadhijJAna vinAnA jIvane jaghanya pradezasaMkrama kahyo che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 355 vidhyAta saMkrama vaDe saMkramAvatA sthAnadghitrika, srIveda ane mithyAtvamohanIyano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. apUrvakaraNe guNasaMkramano saMbhava hovAthI jadhanya pradezasaMkrama thato nathI. temAM kSapaka zreNimAM ArUDha thayelA AtmAne tyAnarjiMtrika ane srIvedano apramatta guNasthAnakanA caramasamaye jaghanya pradezasaMkrama thAya che. kema ke zreNi para ArUDha thanArane sAtamuM guNasthAnaka ja yathApravRttakaraNa gaNAya che. AThamA guNasthAnakathI abadhyamAna azubha prakRtiono guNasaMkrama pravartato hovAthI jaghanya pradezasaMkrama thaI zakato nathI, mATe apramatta-yathApravRttakaraNanA caramasamaye vidhyAta saMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkrama thAya tema kahyuM che. jo ke uparokta prakRtiono ''yathApravRttasaMkrama vaDe saMkramAvatAM potapotAnA yathApravRttakaraNanA caramasamaye jaghanya pradezasaMkrama thAya tema mULa TIkAmAM kahyuM che," paraMtu guNa ke bhavanimitte je prakRtio baMdhAtI nathI teno vidhyAtasaMkrama A ja graMthamAM pahelAM kahyo che, yathApravRttasaMkrama nahi. ahIM uparokta prakRtiono trIjA guNasthAnakathI abaMdha guNa nimitte thayo che mATe teno vidhyAtasaMkrama thavo joIe, yathApravRtta nahi. A kAraNathI zrImalayagirijI mahArAje vidhyAtasaMkrama vaDe saMkramAvatA jaghanya pradezasaMkrama thAya tema A gAthAnI TIkAmAM kahyuM che. tattva kevaLI bhagavaMta jANe. tathA kSAyika samyaktva upArjana karatA jinakAlika prathama saMghayaNI cothAthI sAtamA sudhInA guNasthAnakamAM vartamAna manuSyane darzanatrikano kSaya karavA karelA traNa ka2NamAMnA yathApravRttakaraNanA carama samaye vidhyAta saMkrama vaDe. saMkramAvatA mithyAtvamohanIyano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. apUrvakaraNe guNasaMkrama pravartato hovAthI yathApravRtta karaNano caramasamaya grahaNa karyo che. 107 araisogaTThakasAyaasubhadhuvabandhiathiratiyagANaM / assAyarasa ya carime ahApavattassa lahu khavage // 108 // aratizokASTakaSAyAzubhadhruvabandhyasthiratrikANAm / asAtasya ca carame yathApravRttasya laghu kSapake // 108 // artha--arati, zoka, madhyama ATha kaSAya, dhruvabaMdhinI nAmakarmanI--azubha prakRtio, asthiratrika ane azAtAvedanIyano jaghanya pradezasaMkrama zIghra kSapakane yathApravRtta karaNanA carama samaye thAya che. TIkAnu--arati, zoka, nAmakarmanI azubhadhruvabaMdhinI prakRtio--azubha varNa Adi nava ane upaghAta, asthiratrika-asthira, azubha ane ayazaHkIrtti, tathA asAtavedanIya ema soLa karma prakRtione zIghrapaNe--ahIM zIghrapaNAno artha e samajavo ke sAta mAsa garbhanA ane ATha varSa tyArapachInA kula sAta mAsa adhika ATha varSa atikramIne sattAmAMthI nirmULa karavA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 paMcasaMgraha-2 prayatnazIla AtmAne yathApravRttakaraNa-apramattaguNaThANAnA carama samaye yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkrama thAya che. dezona pUrvakroDa varSa paryaMta cAritranuM pAlana karIne kSapakazreNi para ArUDha AtmAne yathApravRttakaraNanA caramasamaye vidhyAtasaMkrama vaDe saMkramAvatAM vacalA ATha kaSAyano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. mULa TIkAmAM uparokta covIse prakRtio mATe pUrvakroDa varSa paryata cAritranuM pAlana karI kSapakazreNi para ArUDha thanAra AtmAne yathApravRttakaraNanA caramasamaye yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkrama kahyo che. tyArapachI thatA apUrvakaraNe to guNasaMkrama pravartato hovAthI jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zakato nathI. tattva jJAnI mahArAja jANe. 108 hassaguNaddhaM pUriya sammaM mIsaM ca dhariya ukkosaM / . kAlaM micchattagae cirauvvalagassa carimammi // 109 // husvaguNAddhAM pUrayitvA samyaktvaM mizraM ca dhRtvotkRSTaM / kAlaM mithyAtvaM gatasya cirodvalakasya carime // 109 // artha-samyakta utpanna karIne alpa guNasaMkramanA kALa vaDe samyakta ane mizramohanIyane pUrIne, ane tenuM samyaktanA utkRSTa kALa paryata pAlana karIne mithyAtve gayelA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge uThThalanA karanArane dvicarama khaMDanA carama samaye mithyAtvamAM saMkramAvatAM teno jaghanya pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-samyakta utpanna karIne alpakALa paryata guNasaMkrama vaDe mithyAtva mohanIyanA daLathI samyakta ane mizramohanIyane pUrIne-bharIne samyaktano je ekaso batrIsa sAgaropama utkRSTa kALa che, teTalo kALa samyakta dhAraNa karIne-pAlana karIne tyArabAda mithyAtve jAya. tyAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe thanArI uThThalanA vaDe samyakta ane mizramohanIyane uvelatA tenA dvicarama khaMDanA dalikane carama samaye mithyAtvarUpa paraprakRtimAM jeTaluM saMkramAve te teno jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. dareka khaMDane ukelatA aMtarmuhUrta thAya che, tema dvicaramakhaMDane uvelatA paNa aMtarmuhUrta thAya che. vaLI uThThalanAmAM svamAM je saMkrama thAya te karatAM paramAM uttarottara alpa thAya che eTale kicarama khaMDano carama samaye mithyAtvarUpa para prakRtimAM je saMkrama thAya te jaghanya pradeza saMkrama kahyo che. caramakhaMDanA dalikane to paramAM pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta 1. guNa ke bhavanimitte abadhyamAna prakRtiono vidhyAtasaMkrama thAya che ema pahelAM A ja karaNanI gAthA 69nI TIkAmAM kahyuM che. arati, zoka, asthira trika ane asAtavedanIya e cha prakRtio baMdhamAMthI chaThThA guNasthAnake jAya che eTale sAtamA guNasthAnake teno vidhyAtasaMkrama vaDe saMkramAvatAM jaghanya pradeza saMkrama thavo joIe. paraMtu ahIM yathApravRttasaMkrama vaDe saMkramAvatA jaghanya pradezasaMkrama kahyo che. 2. samyakta utpanna karIne tyArabAda aMtarmuhUrta sudhI caDatA pariNAmavALo rahe che, tethI teTalo kALa mithyAtvanAM dalikone mizra ane samyaktamAM. ane mizranA samparvamAM guNasaMkrama vaDe saMkramAve che. ahIM jeTalo alpakALa hoI zake teTalo kALa levAno che. kema ke jaghanya pradezasaMkrama kahevAno che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 357 guNAkAre saMkramAve che, eTale carama samaye teno jaghanya pradeza saMkrama ghaTI zakato nathI, mATe ahIM DhicaramakhaMDa lIdho che. 109 saMjoyaNANa cauruvasamittu saMjoyaittu appaddhaM / chAvaTThidugaM pAliya ahApavattassa aMtammi // 10 // saMyojanAH caturupazamayya saMyojayitvA'lpAddhAm / SaSaSTI dve pAlayitvA yathApravRttasyAnte // 110 // artha cAra vAra mohanIya upazamAvIne, tyArabAda mithyAtve jaI alpakALa paryata saMyojanA-anaMtAnubaMdhI bAMdhI samyakta prApta kare, tene be chAsaTha sAgaropama pALI chevaTe anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karatAM potAnA yathApravRttakaraNanA carama samaye teno jaghanya pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-cAra vAra mohanIya karmano sarvopazama kare. ahIM cAra vAra mohanIyano sarvopazama zA mATe kahyo? e praznanA uttaramAM kahe che ghaNAM pudgalono kSaya thAya mATe. te A pramANe cAritra mohanIyanI prakRtione upazamAvato AtmA sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane guNasaMkrama vaDe ghaNAM yugalone sattAmAMthI nAza kare che, mATe cAra vAra mohanIyano sarvopazama kahyo che. e pramANe cAra vAra sarvopazama karIne mithyAtve jAya. tyAM alpakALa parvata anaMtAnubaMdhI bAMdhe. ahIM jyAre anaMtAnubaMdhI bAMdhe che tyAre cAritramohanIyanuM daLa sattAmAM alpA ja hoya che, kAraNa ke cAra vAra mohanA sarvopazamanA kALamAM sthitighAtAdi vaDe kSaya karyuM che. mATe anaMtAnubaMdhi bAMdhatA tenI aMdara yathApravRtta saMkrama vaDe atyaMta alpa cAritramohanuM dalika saMkramAve che. aMtarmuhUrta vItyA bAda pharI samyakta prApta kare. tene be chAsaTha sAgaropama parvata pALIne anaMtAnubaMdhi kaSAyanI kSapaNA karavA prayatnavaMta AtmAne potAnA yathApravRttakaraNanA carama samaye vidhyAtasaMkrama vaDe saMkramAvatAM teno jaghanya pradezasaMkrama thAya che. apUrvakaraNe guNasaMkrama thato hovAthI jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zakato nathI. anaMtAnubaMdhinI visaMyojana karavA traNa karaNa kare che, temAMnuM paheluM yathApravRttakaraNa ahIM levAnuM che. 110 hassaM kAlaM baMdhiya virao AhAramaviraI gaMtuM / ciraovvalaNe thovo titthaM baMdhAligA parao // 111 // husvaM kAlaM baddhvA viratiH AhAramaviratiM gatvA / cirodvalanena stokaH tIrthaM baMdhAvalikAyAH parataH // 111 // artha--alpakALa paryata apramatta chatAM AhArakadrika bAMdhIne aviratapaNAmAM jaIne ciroDhalanA vaDe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe ukelatAM teno jaghanya pradezasaMkrama Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 paMcasaMgraha-2 thAya che. TIkAna-alpakALa paryaMta apramatta chatAM AhArakadrika bAMdhIne eTale ke ochAmAM ocho jeTalo apramattano kALa hoI zake teTalA kALapayata AhAraka saptaka bAMdhIne karmodayavazAt avirati avasthA prApta kare. te avirati avasthAmAM aMtarmuhUrta kALa. gayA pachI te AhArakaddhikane cirolanA-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe thatI uddhalanA vaDe ulavA mAMDe. uvelatAM ochAmAM ocho je saMkrama thAya te teno jaghanya pradeza saMkrama kahevAya che. kayo saMkrama thAya ke je jaghanya saMkrama kahevAya ? te kahe che-dvicaramakhaMDane uvelatAM carama samaye tenuM je karmadalika paraprakRtimAM saMkramAve te AhAraka saptakano jaghanyapradezasaMkrama kahevAya che. tIrthaMkara nAmakarma bAMdhatAM pahelA samaye je dalika bAMdhyuM te pahelA samayanA dalikane baMdhAvalikA gayA bAda yathApravRtta saMkrama vaDe paraprakRtimAM je saMkramAve te tIrthakara nAmakarmano jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. veuvvekkArasagaM uvvaliyaM baMdhiUNa appaddhaM / jeTThitinarayAo uvvaTThittA abaMdhittA // 112 // thAvaragasamuvvalaNe maNudugauccANa suhumabaddhANaM / emeva samuvvalaNe teuvAusuvagayassa // 113 // vaikriyaikAdazamudvalitaM baddhvA'lpAddhAm / jyeSThasthitinarakAdudvartya abaddhvA // 112 // sthAvaragatasya samudalane manujadvikoccairgotrANAm sUkSmabaddhAnAm / evameva samudalane teUvAyvorupagatasya // 113 // . 1. ahIM uThThalanA saMkramanuM svarUpa khAsa lakSyamAM rAkhavuM joIe. palyopamanA asaMkhya bhAgapramANa khaMDane laI laI sva ane paramAM saMkramAvI aMtarmuhUrve aMtarmuhUrto khAlI kare che. uttarottara samaye sva karatAM paramAM ochuM saMkramAve che. parathI svamAM asaMkhyAta guNa saMkramAve che. dareka khaMDane e pramANe saMkramAvatA dvicarama khaMDanuM potAnA saMkramakALanA aMtarmuhUrtanA chellA samaye paramAM je saMkramAve te teno jaghanya pradeza saMkrama kahevAya che. chellA khaMDane to pUrva pUrvathI uttarottara samaye asaMkhya asaMkhya guNa paramAM saMkramAve che eTale tyAM jaghanya saMkrama ghaTI zakato nathI, eTale dvicaramakhaMDa grahaNa karyo che. e pramANe anyatra paNa samajavuM. 2. tIrthaMkara nAmakarmanuM baMdhanA pahelA samaye ja daLa bAMdhyuM che te ja zuddha eka samayanuM bAMdhela baMdhAvalikA gayA bAda saMkrama te teno jaghanya saMkrama che. tIrthaMkara nAmakarmanI uThThalanA thatI nathI ke AhArakanI jema dvicaramakhaMDanuM carama samaye je paramAM saMkrame te jaghanya pradeza saMkrama tarIke kahI zakAya. vaLI bIjA aneka samayanA bAMdhelA grahaNa karavAmAM sattAmAM ghaNA hovAne lIdhe pramANa vadhI jAya. vaLI jyAre teno saMkrama thaze tyAre yathApravRtta saMkrama ja thaze eTale tIrthakara nAmakarmanI zarUAtanA baMdha samaye je bAMdhyuM tenI baMdhAvalikA pUrNa thatAM ja pachInA samaye pahelA samaye je bAMdhyuM te ja daLa yathApravRtta saMkrama vaDe saMkramatAM jaghanya pradeza saMkrama thAya tema kahyuM che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 359 artha-pahelAM sattAmAM je vaikriya ekAdazaka che tenI utkalanA kare, tyArabAda baMdha yogya bhavamAM alpa kALa paryata bAMdhIne jayeSTha sthitivALA narakamAM jAya, tyAMthI nIkaLI tiryaMcamAM jAya, tyAM bAMdhyA vinA sthAvaramAM jAya, tyAM tenI udhalanA karatAM dvicaramakhaMDanuM carama samaye je daLa paramAM saMkramAve te vaikriya ekAdazakano jaghanya pradeza saMkrama kahevAya che. e ja pramANe sUkSma ekendriyamAM baMdhAyela manujaddhika ane ucca gotrane ukelatAM teukAya-vAyukAmAM gayela AtmAne teno jaghanya pradezasaMkrama thAya che. TIkAnu-je vakhate vaikriyAdi agiyAra prakRtionA jaghanya pradezasaMkramano vicAra kare che, te pahelAM kALabhede aneka samayanuM baMdhAyela devadrika, narakadrika ane vaikriyasaptanuM je daLa sattAmAM paDyuM che, tene ekendriyamAM jaI uddhalanA saMkramanI vidhie uvelI nAkhe. uvelavAnuM kAraNa kALabhede aneka samayanA bAMdhelAM ghaNAM daliko sattAmAM hovAne lIdhe jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zake nahi te che. A pramANe uvelIne paMcendriyamAM jaI alpa kALa paryata bAMdhe. bAMdhIne tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA sAtamI narakapRthvImAM nArakIpaNe utpanna thAya. tyAM teTalo kALa yathAyogya rIte vaikriya ekAdazaka anubhavI tyAMthI nIkaLI saMjJI paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya. tyAM te vaikriya ekAdazakane bAMdhyA vinA ja ekendriyamAM utpanna thAya. te ekendriyanA bhavamAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe thatI uThThalanA vaDe te vaikriya ekAdazakane uvelatAM dvicaramakhaMDanuM carama samaye je dalika para prakRtimAM saMkramAve te teno jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. e ja pramANe kALabhede aneka samayanuM baMdhAyela ucca gotra ane manuSyadvikanuM je daLa sattAmAM hoya tene tela-vAyu bhavamAM uvelI nAkhe. tyArabAda pharI manujadrikAdinA baMdhayogya sUkSma ekendriyanA bhavamAM jaI aMtarmuhUrta paryata bAMdhe. tyAMthI nIkaLI paMcendriya bhavamAM jaI sAtamI narakamAM javA yogya karma bAMdhI sAtamI naraka pRthvImAM utkRSTa AyuvALo nArakI thAya. tyAMthI nIkaLI saMjJI tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya. - ATalA kALa paryata te traNe prakRti bAMdhe nahi, ane pradezasaMkrama vaDe anubhavI ochI kare. (ahIM jo ke je bhavamAM naraka yogya Ayu bAMdhe che, ane je bhavamAM nArakImAMthI nIkaLI jAya che te baMne bhava uparokta traNe prakRtine baMdha yogya che, paraMtu ahIM jaghanya pradezasaMkramano adhikAra hovAthI evo jIva pasaMda karavAno che ke baMdhayogya bhavamAM paNa na bAMdhe. eTale bAMdhe nahi ane pradeza saMkrama vaDe anubhavI ochI kare tema kahyuM che.) tyArabAda te paMcendriyanA bhavamAMthI nIkaLI tela ke vAyumAM utpanna thAya. tyAM te manubhadrika ane ucca gotrane ciroDhalanA-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kALe thatI u&lanA vaDe uvelatAM dvicaramakhaMDanuM carama samaye je dalika paramAM saMkramAve che te teno jaghanya 1. anuttara vimAnanuM paNa tetrIsa sAgaropama Ayu che paNa tyAM jaI pachI ekendriya bhavomAM jato nathI mATe sAtamI nArakImAM jAya tema kahyuM che. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 paMcasaMgraha-2 pradeza saMkrama kahevAya che. 112-113 aNuvasamittA mohaM sAyassa asAyaaMtime baMdhe / paNatIsA ya subhANaM apuvvakaraNAligA aMte // 114 // anupazamayya mohaM sAtasya asAtAntime baMdhe / paJcatriMzatazca zubhAnAM apUrvakaraNAvalikA'nte // 114 // artha-mohanIyane upazamAvyA sivAya asAtAnA aMtima baMdhamAM sAtA saMkrame tyAre sAtAno jaghanyasaMkrama thAya che. zubha pAMtrIsa prakRtiono jaghanya pradezasaMkrama apUrvakaraNanI prathamAvalikAnA aMta samaye thAya che. TIkAnu-mohanIyakarmano upazama karyA sivAya eTale ke upazamazreNi karyA vinA asAta vedanIyakarmanA baMdhamAM ja (chaThThA guNasthAnakanA aMte thato) chello baMdha, te chellA baMdhano je chello samaya-pramatta guNasthAnakano chello samaya, te chellA samayamAM vartamAna kSapakazreNi para ArUDha thavAmAM udyamavaMta AtmAne asAtAmAM sAtA saMkramAvatAM sAtAno jaghanya pradezasaMkrama thAya che. sAtamA guNasthAnakanA prathama samayathI ekalI sAtA ja baMdhAtI hovAthI sAtA patagraha thAya che, eTale te saMkramatI nathI. paraMtu asAtA sAtAmAM saMkrame che. upazamazreNino niSedha karavAnuM kAraNa upazamazreNimAM asAtA vedanIyanAM ghaNAM pudgalo sAtAmAM saMkrame che, eTale sAtA adhika pradezavALI thAya che. tema thavAthI teno jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zakato nathI, mATe 'upazamazreNi karyA sivAya' ema jaNAvyuM che. tathA paMcendriya jAti, samacaturagna saMsthAna, taijasa saptaka, prazastavihAyogati, zukla, lohita ane hAridravarNa, surabhigaMdha, kaSAya, Amba ane madhurarasa, mUdu, laghu snigdha ane uSNa sparza, agurulaghu, parAghAta, ucchavAsa, trasAdi dazaka ane nirmANa e pAMtrIsa prakRtiono upazamazreNi karyA sivAyanI kSapitakarmAza saMbaMdhI zeSa vidhi vaDe jaghanya pradeza pramANa karIne khapAvavA prayatnavaMta kSapitakarmAza AtmAne apUrvakaraNanI prathama AvalikAnA aMta samaye jaghanya pradezasaMkrama thAya che. prathamAvalikA pUrNa thayA pachI to apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI azubha pravRtionA guNasaMkrama vaDe prApta thayela ati ghaNAM dalikanI saMkramAvalikA pUrNa thavAne lIdhe te dalikanA saMkramano paNa saMbhava hovAthI jaghanya pradeza saMkrama ghaTI zakato nathI, eTale apUrvakaraNanI prathamAvalikAno carama samaya grahaNa karyo che. ahIM paNa upazamazreNi karavAno niSedha karyo che. kAraNa ke upazamazreNimAM uparokta pAMtrIsa pravRtio zubha hovAthI temAM azubha prakRtionAM ghaNAM daliko guNasaMkrama vaDe saMkramaze, tethI teno jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zakaze nahi. tathA upazamazreNi sivAyanI kSapitakarmAza thavAne yogya anya kriyA vaDe jaghanya pradezAgrasattAmAM jaghanya pradezano saMcaya karIne kSapakazreNi para 1. sattAmAMthI kADhI sUkSma ekendriyamAM jaI bAMdhyA pachI koI sthaLe bAMdhato nathI ane ochI to kare che eTale sattAmAM alpa rahe che, eTale teu-vAyumAM uvelatAM jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zake che. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 361 ArUDha thanAra AtmAne potAnA baMdhaviccheda samaye vajaRSabhanArAca saMghayaNano jaghanya pradeza saMkrama thAya che. ahIM upazamazreNinA niSedhanuM kAraNa upara kahyuM che te ja samajavuM. cothA guNasthAnaka sudhI ja prathama saMghayaNa' nAmakarma baMdhAya che eTale kSapakazreNi para caDatA manuSyane te guNasthAnakanA carama samaye prathama saMghayaNa nAmano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. A bAbata gAthAmAM kahI nathI, paraMtu mULa TIkAmAM kahI che. mATe jANI levI. 114 tevaDhe udahisayaM gevijjANuttare sa'baMdhittA / tiridugaujjoyAiM ahApavattassa aMtami // 115 // triSaSTamudadhizataM graiveyakAnuttareSu sa abaddhvA / tioidod yathApravRthAne zA artha -caiveyaka ane anuttara vimAnamAM ekaso tresaTha sAgaropama paryata bAMdhyA vinA khapAvatAM tiryaddhika ane udyota nAmakarmano te pitakamaza AtmA yathApravRttakaraNanA aMte jaghanya pradezasaMkrama kare che. TIkAnu cAra palyopama adhika ekaso tresaTha sAgaropama sudhI raiveyaka ane anuttara vimAnamAM bhavapratyaya ke guNapratyaya vaDe bAMdhyA vinA sarva jaghanya sattAvALo kSapitakarmAza AtmA yathApravRttakaraNanA carama samaye tiryazvika ane udyota nAmakarmano jaghanya pradeza saMkrama kare che. ahIM cAra palyopama adhika ekaso tresaTha sAgaropama kaI rIte kahyA ? te praznanA uttaramAM kahe che-koI kSapitakarmAza AtmA traNa palyopamanA AyuvALA yugalika manuSyamAM utpanna thAya. tyAM te AtmA devadrika ja bAMdhe che, tiryaddhika ke udyotanAma bAMdhato nathI. aMtarmuhUrta Ayu zeSa rahe tyAre tyAM samyakta prApta karI samyaktathI paDyA sivAya eka palyopamanA AyuvALo deva thAya, tyArabAda samyaktathI paDyA vinA ja devabhavamAMthI cyavI manuSya thAya, manuSya bhavamAM paNa samyaktathI smRta na thAya paraMtu samyakta sahita ekatrIsa sAgaropamanA Aukhe raiveyakamAM deva thAya. tyAM utpanna thayA pachI aMtarmuhUrta gayA bAda mithyAtve jAya. mithyAtve javA chatAM tyAM bhavapratyaye uparokta prakRtio bAMdhato nathI, aMtarmuhUrta zeSa Ayu rahe tyAre pharI samyakta prApta kare. tyArabAda vacamAM thanArA manuSyabhava yukta traNa vAra ayyata devalokamAM ane be vAra anuttara devamAM javA vaDe ekaso batrIsa sAgaropama kSayo- 1. karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 109mAM prathama saMghayaNano jaghanyapradeza saMkrama paNa paMcendriya jAti Adi pAMtrIsa prakRtionI sAthe ja apUrvakaraNanI prathama AvalikAnA aMta samaye kahyo che. - 2. kSayopazama samyaktano avirati chAsaTha sAgaropamano kALa che, te bAvIsa bAvIsa sAgaropamanA Aukhe traNa vAra ayyata devalokamAM jaI pUrNa kare che, tyArabAda aMtarmuhUrta mizra guNasthAnake jaI pharI vAra kSayopazama samyakta prApta karI zake che, ane tene tetrIsa-tetrIsa sAgaropamanA Aukhe anuttara vimAnamAM jaI pUrNa kare che. te kALanA chellA aMtarmuhUrtamAM jo kSapakazreNi para ArUDha na thAya to kALa pUrNa karI paDI mithyAtva prApta kare che. A kALa vacamAM thanArA manuSyabhava vaDe adhika samajavo. . paMca 2-46 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 paMcasaMgraha-2 pazama samyaktanuM pAlana karI te samyaktanA kALanuM aMtarmuhUrta zeSa rahe tyAre zIgha khapAvavA prayatnazIla thAya. kSapaka zreNi para ArUDha thayela AtmAne yathApravRttakaraNa-apramatta guNasthAnakanA carama samaye jaghanya pradeza saMkrama thAya che. apUrvakaraNathI guNasaMkrama pravarte che, mATe tyAM jaghanya pradeza saMkrama na thAya. A rIte saMsAracakramAM rakhaDatA cAra palyopama adhika ekaso tresaTha sAgaropama paryata guNa ke bhava pratyaye tiryadghika ane udyotanAmakarma bAMdhato nathI, ane saMkrama pradezodayAdi vaDe ochA kare che eTale teno kSapaka zreNi para ArUDha thatA apramattanA aMta samaye jaghanya pradeza saMkrama ghaTI zake che. zreNi para ArUDha thatA je traNa karaNa kare che temAMnuM yathApravRttakaraNa te apramatta guNasthAnaka che. 115. igivigalAyavathAvaracaukkamabaMdhiUNa paNasIyaM / ayarasayaM chaTThIe bAvIsayaraM jahA puvvaM // 116 // ekavikalendriyAtapasthAvaracatuSkamabaddhvA paJcAzItaM / atarazataM SaSThyAM dvAviMzatimatarANi yathA pUrvaM // 116 // artha-ekaso paMcAzI sAgaropama paryata bAMdhyA vinA khapAvatAM yathApravRttakaraNanA aMte ekendriya, vikasendriya jAti, Atapa, ane sthAvara catuSkano jaghanya pradezasaMkrama thAya che. temAM ekaso tresaTha sAgaropamano abaMdhakALa jema pUrve kahyo tema levAno che. temAM chaThThI nArakanA bAvIsa sAgaropama vadhe che. TIkAnu-ekendriya jAti, beindriya, te indriya ane caturindriya jAti, Atapara, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, ane aparyApta ema sthAvara catuSka e nava prakRtine cAra palyopama adhika ekaso paMcAzI sAgaropama sudhI bAMdhyA vinA te samyaktanA kALanA aMte eTale ke ekaso batrIsa sAgaropama pramANa chello samyaktano je kALa che tenA carama aMtarmuhUrta kSapaka zreNi para ArUDha thanAra AtmA yathApravRttakaraNanA aMta samaye e nava prakRtino jaghanya pradezasaMkrama kare che. ATalA kALapayata A nava prakRtine guNa ke bhava nimitte bAMdhato nathI ane saMkrama ane pradezodaya vaDe alpa kare che, eTale sattAmAM alpa rahe che. alpa rahelA te dalikane apramatta guNasthAnakanA carama samaye je saMkramAve che te jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. apUrvakaraNathI to guNasaMkrama pravarte che eTale jaghanya pradezasaMkrama ghaTato nathI, eTale apramattano caramasamaya grahaNa karyo che. 1. jo ke udyota nAmakarmano guNasaMkrama thato nathI kema ke abadhyamAna azubha-prakRtiono guNasaMkrama thAya che. paraMtu jaghanya pradezasaMkrama to apramattanA aMta samaye kahyo che. kema ke apUrvakaraNathI teno ukalanA saMkrama pravarte che. 2. udyota nAmakarma mATe A pahelAMnI gAthAmAM je TippaNa karyuM che te Atapa nAmakarma mATe paNa samajavuM. kema ke navame guNaThANe Atapa nAmakarma paNa khapAve che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 363 ahIM cAra palyopama adhika ekaso paMcAzI sAgaropama kaI rIte thAya ? e prazna uttaramAM kahe che-pitakamaza koI AtmA narakAyuM bAMdhI chaThThI nArakImAM bAvIsa sAgaropamane Aukhe nArakI thAya, tyAM bhavanimitte uparokta prakRtio bAMdhato nathI. tyAM aMtarmuhUrta zeSa Ayu rahe tyAre samyakta prApta kare, ane samyaktathI paDyA sivAya nArakImAMthI nIkaLI manuSya thAya. manuSyapaNAmAM paNa samyaktathI paDyA sivAya samyakta sAthe dezaviratinuM pAlana karIne cAra palyopamanA AyuvALA saudharma devaloke deva thAya. ahIM paNa samyaktathI zruta na thAya, paraMtu teTalo kALa samyaktanuM pAlana karI samyakta sAthe ja devabhavamAMthI avI manuSya thAya. te manuSyabhavamAM suMdara rIte cAritranuM pAlana karI ekatrIsa sAgaropamane Aukhe raiveyaka devamAM utpanna thAya. eTalo kALa guNanimitte uparokta prakRtio bAMdhe nahi. raiveyakamAM utpanna thayA bAda aMtarmuhUrta pachI samyaktathI paDI mithyAtve jAya. ahIM mithyAtvI chatAM paNa bhavanimitte uparokta prakRtio bAMdhaze nahi. aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahe tyAre pharI samyakta prApta kare. tyArabAda pUrvanI gAthAmAM kahela rItie be chAsaTha sAgaropama paryata samyaktanuM pAlana karI e samyakta kALanuM chelluM aMtarmuhUrta zeSa rahe tyAre karmone sattAmAMthI nirmULa karavAno prayatna kare. A pramANe saMsAramAM paribhramaNa karanAra AtmAne cAra palyopama adhika ekaso paMcAzI sAgaropama sudhI uparokta nava prakRtionA baMdhano abhAva prApta thAya che. 116 dusarAitiNNi NIya'subhakhagaisaMghayaNasaMThiyapumANaM / sammAjoggANaM solasaNhaM sarisaM thiveeNaM // 117 // duHsvarAditrikanIcairgotrAzubhakhagatisaMhananasaMsthAnanapuMsakavedAnAm / samyaktvAyogyAnAM SoDazAnAM sadRzaM strIvedena // 117 // artha-duHsvaratrika, nIca gotra, azubhakhagati, azubhasaMghayaNa paMcaka, azubha saMsthAnapaMcaka, ane napuMsakaveda e samyaktIone baMdhane ayogya soLa prakRtiono jaghanya pradezasaMkrama strIveda samAna jANavo. TIkAnu-duHsvara, durbhaga ane anAdeya rU5 durbhagatrika, nIca gotra, azubha vihAyogati, pahelAne choDI zeSa azubha pAMca saMghayaNa, pahelAne choDI azubha pAMca saMsthAna, ane napuMsakaveda, ema samyagdaSTi AtmAone baMdhane ayogya soLa karmaprakRtiono jaghanya pradezasaMkrama strIvedanI samAna jANavo. strIvedanA jaghanya pradezasaMkramano je svAmI kahyo che te uparokta prakRtiono paNa jANavo. pradezasaMkramasvAmI pahelAM traNa palyopamanA AyuvALA yugalika manuSyamAM utpanna thayelo ane tyAM aMtarmuhUrta Ayu zeSa rahe tyAre samyakta prApta karanAra kahevo, zeSa vidhi strIvedamAM kahI che te pramANe ja kahevI. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 paMcasaMgraha-2 samayAhiAvalie AUNa jahaNNajogabaMdhANaM / ukkosAU aMte naratiriyA uralasattassa // 118 // samayAdhikAvalikAyAM AyuSAM jaghanyayogabaddhAnAM / / utkRSTAyuSaH ante naratiryaJcaH uralasaptakasya // 118 // artha--jaghanyayoga vaDe baMdhAyelA saghaLA AyunI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre jaghanya pradezasaMkrama thAya che. utkRSTa AyuvALA manuSya tiryaMco potAnA AyunA aMta samaye audArika saptakano jaghanya pradezasaMkrama kare che. TIkAnuM-jaghanya yoga vaDe baMdhAyelA AyunI sattAmAM jyAre samayAdhika eka AvalikA zeSa rahe tyAre teono jaghanya pradezasaMkrama thAya che. AyukarmamAM A saMkrama svasthAnamAM ja samajavo, kAraNa ke AyukarmamAM anya prakRtinayana saMkrama ja thato nathI. eTale udayAvalikA uparanA samayanuM dalika apavartanA vaDe nIce utAravA rUpa apavanA saMkrama samajavo, anya prakRtinayana saMkrama nahi. utkRSTa traNa palyopama AyuvALA manuSyo ane tiryaMco potAnA AyunA aMte audArika saptakano jaghanya pradezasaMkrama kare che. tAtparya e ke--koI eka jIva anya saghaLA jIvonI apekSAe sarva jaghanya audArika saptakanI pradeza sattAvALo hoya, evo te jIva traNa palyopama AyuvALA yugalika tiryaMca ke manuSyamAM utpanna thAya. te yugalika AtmA audArika saptakane udaya-udIraNA vaDe anubhavatAM ane vidhyAtasaMkrama vaDe para prakRtimAM saMkramAvatAM potAnA AyunA carama samaye te audArika saptakano jaghanya pradezasaMkrama kare che. eka to anya jIvonI apekSAe alpa sattAvALo che, ane traNa palyopama sudhI udaya-udIraNA vaDe bhogavI temaja vidhyAsakrama vaDe anyamAM saMkramAvI alpa kare che. eTale chevaTe alpa pradezanI sattAvALA te audArika saptakano jaghanya pradezasaMkrama karI zake che. 118 puMsaMjalaNatigANaM jahaNNajogissa khavagaseDhIe / sagacarimasamayabaddhaM jaM chubhai sagaMtime samaye // 119 // puMsaMjvalanatrikANAM jaghanyayogino kSapakazreNyAM / svakacarimasamayabaddhaM yat chubhati svakAntima samaye // 119 // artha-kSapakazreNimAM vartamAna jaghanyayogavALA AtmAe puruSaveda ane saMjvalanatrikanuM potapotAnA baMdhanA aMta samaye je dalika bAMdhyuM, tene potapotAnA aMta samaye je saMkramAve te teono jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa - 365 TIkAnu-kSapakazreNimAM vartamAna jaghanya yogavALA AtmAe te te prakRtiono je samaye chello baMdha thAya che te samaye je dalika bAMdhyuM, tene baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvatAM, saMkramAvalikAnA carama samaye paraprakRtimAM je chellA saMkrama kare te teono jaghanya pradezasaMkrama che. tAtparya e ke A cAre prakRtionuM baMdhaviccheda samaye samayona beAvalikAmAM baMdhAyela daLane choDI anya koIpaNa samayanuM baMdhAyela sattAmAM hotuM nathI. tene paNa pratisamaya saMkramAvatA kSaya kare che, te tyAM sudhI ke carama samaye baMdhAyela dalikano asaMkhyAtamo bhAga zeSa rahe. puruSavedAdi pravRtionuM baMdhaviccheda samaye samayona be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM ja bAkI rahe che. ahIM evo niyama che ke je samaye bAMdhe te samayathI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAnI zarUAta kare, te saMkramAvalikAnA carama samaye saMpUrNapaNe khAlI kare. A niyama pramANe uparokta prakRtionuM baMdhaviccheda samaye je dalika baMdhAya che, tenI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAnI zarUAta kare che tene saMkramAvatAM saMkramAvatAM saMkramAvalikAnA carama samaye baMdhaviccheda samaye baMdhAyelA zuddha eka samayanuM ja daLa rahe che, te paNa baMdhaviccheda samaye je bAMdhyuM hatuM teno asaMkhyAtamo bhAga ja zeSa rahe che, tene sarvasaMkrama vaDe saMkramAvatAM te prakRtiono jaghanya pradezasaMkrama kahevAya che. 119 koIpaNa kAraNathI mULakAre ane TIkAkAre ahIM saMjvalana lobhano jaghanya pradezasaMkrama batAvela nathI. paraMtu karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 98nI TIkAmAM....koIpaNa vAra upazamazreNi karyA vinA kSapakazreNi upara ArUDha thanAra apUrvakaraNa guNasthAnakanI pahelI AvalikAnA aMte saMjavalana lobhanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI....batAvela che. A pramANe pUjya zrI caMdrarSi mahArAje banAvela mULa ane AcArya zrImAnu malayagiri mahArAje banAvela paMcasaMgrahanI TIkAmAMnuM saMkramaNa karaNanuM bhASAMtara pUrNa thayuM. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 paMcasaMgraha-2 STa sthiti saMkrama pramANa prakRtio jaghanya sthitisaMkrama pramANa sthitisaMkramanA sthitisaMkramanA svAmI jaghanya svAmI huM siMkhyA te sAdhAdi ht utkRSTa rasasaMkrama allek jighanya rasasaMkrama * pramANa TL5,5 catuSka vALA 14] jJAnAvaraNIya|be AvalikA samaya cAreya samayAdhika | ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnika kisthAnika darzanAvaraNIya nyUna 30 pramANa | AvalikA |traNa prakAre jaghanya ane ane koDAkoDI ekasthiti mithyAdaSTi zeSa bAramA| utkRSTa ane sarvAtI | sarvaghAtI aMtarAya sAgaropama guNasthAnaka, anutkRSTa sAdi vALA | ane adhruva ema be prakAre 2 |nidrAdika be AvalikA |samaya |cAreya |asaMkhyAta | ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnika| kisthAnika nyUna 30 pramANa |gatinA bhAgaadhika|traNa prakAre jaghanya ane ane | koDAkoDI ekasthiti |mithyASTibiMAvalikA) utkRSTa ane sarvaghAtI sarvaghAtI sAgaropama zeSa bAramA anutkRSTa sAdi. guNasthAnaka| ane apruva ema | be prakAra thINaddhi |be AvalikA palyopamano cAreya kSipaka 9mA ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnika| kisthAnika nyUna 30 asaMkhyA- |gatinA guNasthAnaka| traNa prakAre jaghanya ane | ane koDAkoDI timo bhAga mithyAdRSTivALA utkRSTa ane sarvaghAtI | | sarvaghAtI sAgaropama caramaprakSepa | anutkRSTa sAdi samaye ane apruva ema . be prakAre asAtA be AvalikA aMtarmuhUrta cAreya siyogI | ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnikakisthAnika jUna 30 gatinA kevaLInA | traNa prakAre jaghanya ane ane | koDAkoDI mithyASTi|cama utkRSTa ane sarvaghAtI | sarvaghAtI sAgaropama samaye anutkRSTa sAdi ane adbhava ema be prakAre sItA traNa AvalikA aMtarmuhUrta cAreya sayogI ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnika kisthAnika vedanIya nyUna 30 gatinA kevaLInA | traNa prakAre jaghanya |ane ane koDAkoDI mithyASTi | carama utkRSTa ane | |sarvaghAtI | sarvaghAtI sAgaropama anutkRSTa sAdi | ane adhuva ema be prakAre (mithyAtva be AvalikA palyopamano cAreya potAnA | ajaghanyasAdi vinA catuHsthAnika kisthAnika mohanIya jUna 30 |asaMkhyAtanu gatinA ciramaprakSepa | traNa prakAre jaghanya ane ane ko.ko.sA. timo bhAga mithyASTivakhate | utkRSTa ane sarvaghAtI | sarvaghAtI svasaMkramathI, tathA | sAtamAguNa | anutkRSTa sAdi parase.thI . samyagdaSTivALA | ane adbhava ema adhika aMta manuSyo | be prakAre nyUna 70 ko.ko.sA. vedanIya samaye 1 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 367 utkRSTa rasa saMkramanA svAmI jaghanya rasa saMkramanA svAmI sAdyAdi prarUpaNA utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI jaghanya pradeza saMkramanA svAmI sAdyAdi Nanen yugalika ane | samayAdhika | ajaghanyasAdi vinA | guNitakarmaza sAtamI kSapitakamaza dazamA guajaghanya cAra prakAre AnatAdi devo AvalikA | traNa prakAre ane zeSa narakamAMthI nIkaLI nA carama samaye avadhinuM ane zeSa traNa sAdi vinA cAre | zeSa bAramA traNa saMkrama sAdi | paM-tiryaMcamAM prathama | kikAvaraNano avadhibrika| ane adbhava ema gatinA guNasthAnaka | ane adhruva be | AvalikAnA carama | | rahitanezeSa AvaraNano be prakAre mithyAdRSTi vALA | prakAre samaye avadhiddhika sahitane svabaMdha viccheda carama | ajaghanya ane anusamaye kSapaka AThamA- tkRSTa cAra prakAre guNaThANe zeSa be sAdi adhruva ema be prakAre yugalika ane | asaMkhyAta | ajaghanyasAdi vinA | lapaka AnatAdi devo bhAgAdhika | traNa prakAre ane zeSa sUkSmasaMparAya vinA cAra | be Ava- |traNa saMkrama sAdi | carama samaye gatinA likAzeSa | ane adhruva be mithyASTi bAramA | prakAre guNa.vALA | yugalika ane | potAnA | jaghanyAdi cAre kSapaka AnatAdi devo carama prakSepa sAdi adhruva ema navamA vinA cAre | vakhate kSepakI be prakAre guNasthAnake gatinA navamA mithyASTi | guNasthAnaka 13ra sAgaropamAM ajaghanya ane anusamyaktanuM pAlana- tkRiSTa cAra prakAre karI kSapaka yathA- zeSa be sAdi pravRtta karaNa carama adhuva ema be samaye prakAre vALA yugalika ane | hata-prabhUta | jaghanyAdi cAre AnatAdi devo anubhAga | sAdi adhruva ema vinA cAre | sattAvALA | be prakAre gatinA ekendriyAmithyAdRSTi | dika | kSapaka sUkSma saMparAya carama samaye kSapaka apramattaguNaThANe |jaghanyAdi cAre yathApravRtta karaNanA- baMdha sAdi adhruva carama samaye ema be prakAre sayogI gunAM hata-prabhUta | anutkRSTa sAdi | | dIrdhakALa sAtAno- | mohano upazama nahi |jaghanyAdi cAre carama samaye | anubhAga | vinA traNa prakAre | baMdha karI asAtAnI karela kSapaka asAtAnA-JbaMdha sAdi adhruva sattAvALA | ane zeSa traNa | baMdha AvalikAnA | carama baMdha samaye | ema be prakAre ekendriyA- | sAdi ava ema | carama samaye be prakAre yugalika tathA | potAnA | jaghanyAdi cAre AnatAdi devo carama prakSepa sAdi adhruva ema vinA cAre vakhate | be prakAre gatinA cothAthImizrAdaSTi sAtamAguNa sudhInA manuSyo | potAnA kSayanA - | 132 sAgaropama carama prakSepa samyaktanuM pAlanasamaye 4thI 7 karI sva kSapaka guNaThANA vALA yathApravRttakaraNa carama samaye jaghanyAdi cAre baMdha sAdi adhruva ema be prakAre Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 paMcasaMgraha-2 prakRtio puruM chu siMkrama pramANa sthitisaMkrama jaghanya sthitisaMkramanA pramANa utkRSTa svAmI, saMkhyA sthitisaMkramanA ! sviAmI sAdyAdi prarUpaNA utkRSTa rasasaMkrama pramANa jaghanya rasasaMkrama mizra mohanIya be Ava. palyo.no cAreya potAnA carama jaghanyAdi adhika aMta. asaMkhyAtamo gatinA prakSepa vakhate cAreya sAdi | nyUna 70 bhAga simyagdaSTi4ithI 7 |ane adhruva ko.ko.sA. guNavALA | ema be prakAre manuSya tisthAnika | kisthAnika ane sarva | ane ghAtI sarvaghAtI, , simyakta | be Ava. samayapramANa cAreya samayAdhika |jaghanyAdi sthiAnika | eka mohanIya adhika aMta. ekasthiti /gatinA | Ava.zeSata, cAreya sAdi ane deza- | sthAnIya nyUne 70 samyagdaSTi karaNavALA | ane adhruva ghAtI eka ko.ko.sA. yathAsaMbhava |ema be prakAre ' , ' | dezaghAtI cAregatinA 4thI7 guNa. anaMtAnuM | be AvalikA palyo.no cAreya potAnA carama ajaghanyAdi cAra catusthAnika sthiAnIya baMdhI | nyUna 40 asaMkhyAtamI gatinA prakSepa vakhate prakAre ane ane sarva | ane catuSka koDAkoDI bhAga mithyASTi4thI7 guNa- jaghanyAdi traNa ghAtI | | sarvadhAtI sAgaropama vALA yathA | sAdi ane adhuva saMbhava cAre be prakAre gatinA madhyama ' | be AvalikA/palyo.no |cAreya potAnA caramAM ajaghanyAdi cAra |catuHsthAnika| kisthAnIya kaSAyASTaka | nyUna 40 asaMkhyAtamo gatinA prakSepa vakhate prakAre ane | |ane sarva | ane koDAkoDI bhAga |mizrAdeSTi kSapaka 9mA |jaghanyAdi traNa ghAtI sarvaghAtI sAgaropama guNavALA ]sAdi ane adhruva [be prakAre saMjvalana | be AvalikA aMtarmuhUrta cAreya potAnA carama ajadhanyAdi cAra catuHsthAnika| eka nyUna 40 jUna gatinA prakSepa vakhate | prakAre ane | |ane sarva | sthAnIya koDAkoDI be mAsa |mithyASTi|kSapaka bhA |jaghanyAdi traNa ghAtI ane sAgaropama | guNavALA siAdi ane adhruva dezaghAtI be prakAra saMjavalana | be AvalikA)aMtarmuhUrta cAreya potAnA caramAM ajaghanyAdi cAra catuHsthAnika eka mAna nyUna 40 jUna gatinA prakSepa vakhate prakAre ane ane sarva | sthAnIya koDAkoDI eka mAsa /mithyAdaSTi|kSapaka 9mA |jaghanyAdi traNa |ghAtI sAgaropama guNavALA sAdi ane adhuva dezaghAtI be prakAre 1 saMjvalana | be AvalikA aMtarmuhUrta cAreya potAnA carama ajaghanyAdi cAra catuHsthAnika, eka mAyA nyUna 40 nyUna |gatinA prakSepa vakhate prakAre ane ane sarva- sthAnIya koDAkoDI |15 divasa | mithyASTikSapaka 9mA |jaghanyAdi traNa |ghAtI sAgaropama guNavALA siAdi ane adhruva LdezaghAtI be prakAre ane ane Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa ||utkRSTa rasa saMkramanA svAmI yugalika tathA potAnA yAdi cAre AnatAdi devo carama propa sAdi azruva ema vinA cAre vakhate be prakAre gatinA mithyAdaSTi 4thI 7 guNa sudhInA manuSyo yugalika tathA | samayAdhika samAyika AnatAdi devo vinA cAre gatinA mithyASTi yugalika tathA AnatAdi devo vinA cAre gatinA mithyAdaSTi vinA cAre gatinA mithyAdi 4thIguNa. potAnA ajaghanya cAra cama prakSepa prakAre roSa traNa vakhate - sAdi azruva ema be prakAre 4thI 7guNa.sudhInA manuSyo yugalika tathA | potAnA AnatAdi devo cama prakSepa sAdi-dhruva ema vakhate Apaka be prakAre dhanyAdi cAre navamA guNavALA potAnA anya cAra carama prakSepa prakAre zeSa traNa vakhate kSapaka sAdi-adhruva ema -navamA ka prakAre yugalika tathA AnatAdi devo jaghanya rasa sakramanA svAmI vinA cAre gatinA vinA cAre gatinA miASTa sAghAdi aprarUpaNA paMca2-47 dhanyAdi cAre Ava.zeSa sAdi azruva ema karaNavALA, be prakAre yathAsaMbhava cAre gatinA mithyAri guNavALA yugalika tathA | potAnA AnanAdi devo carma prakSepa vinA cAre vakhate saMparka gatinA -navamA mithyArdaSTi yugalika tathA ajaghanya cAra AnatAdi devo carama prakSepa prakAre roSa traNa suvALA potAnA ajayanya cAra prakAre zeSa traNa sAdi-adhruva ema be prakAre vakhate kSapaka sAdi-adhruva ema -navamA be prakAre gujaravALA utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI potAnA lakSanA - carama prakSepa samaye 4thI che. guNaThANA vALA dIrdhakALa upa,sabhya. pALI mizrA.nA prathama samaye sAtamI nAraka aMtarmuhUrta zeSa rahe chate sva. carama prakSepa vakhate sAtamI nAraka dhanya pradeza sakramanA svAmI potAnA carama prakSepa vakhate navamA guNasthAnakamAM kSapaka 132 sAgaropama samyaktvanuM pAlana karI cirama sthiti khaMDanA carama samaye mithyArdaSTi potAnA carama - prakSepa vakhate navamA guNasthAnakamAM kSapaka 132 sAgaropama samyaktvanuM pAlanakarI cima sthiti khaMDanA carama samaye mithyAdaSTi alpakALa bAMdhI 132 sAgara, samyaktvanuM pAlana karI sva. kSepaka yathA pravRtta karaNa carama samaye potAnA carama - prakSepa vakhate navamA gunnasthAnakamAM carama samaye kSaka dIrgha kSepaka apramatta yathApavRtta karaNa 5. yogathI svabaMdha viccheda samaye baMdhA-yelanA carama saMkrama samaye kSapaka navamA sANaM jaya. yogathI svadha viccheda samaye baMdhA-yelanA carama saMkrama samaye kSapaka navamA guNaThANe jadha. yogathI svabaMdha prakSepa vakhate viccheda samaye baMdhA-navamA guNasthAnakamAM yelanA carama saMkrama potAnA carama kSapaka samaye kSapaka navamA guNaThANe | sAdhAdi dhanyAdi cAre | sAdi ava ema be prakAre laher jayanmAdi cAre sAdi ava ema be prakAre prakAre ajaghanya ane anutkRSTa cAra prakAre roSa be sAdi va ema che. 369 ajayanya ane atkRSTa cAra prakAre zeSa be sAdi adhruva ema be prakAre ajaghanya ane |anuSTa cAra prakAre zeSa be sAdi ava ema che. prakAre ajaghanya ane | anutkRSTa cAra prakAre koSa be sAdi adhruva ema be prakAra ajadhanya ane | anutkRSTa cAra prakAre roSa be sAdi dhruva ema che. prakAre Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 utkRSTa sthiti prakRtio saMkrama pramANa siMkhyA jighanya sthitisaMkrama sthitisaMkramanA sthitisaMkramanA svAmI, jadhanya svAmI alleh sAdyAdi prarUpaNA utkRSTa rasasaMkrama pramANa jidhanya rasakrama primANa saMjavalana lobha be AvalikA/samaya | cAreya samayAdhika | ajaghanyAdi cAra catuHsthAnika) eka nyUna 40 pramANa gatinA Ava. zeSa prakAre ane ane sarva | sthAnIya koDAkoDI eka sthiti mithyASTi kSapaka10mA jaghanyAdi traNa ghAtI | ane sAgaropama guNavALA | sAdi ane adhruva dezaghAtI ema be prakAre traNa Ava. saMkhyAtA cAreya potAnA | aja. cAra prakAre, catuHsthAnika| kisthAnika nyUna 20 varSa gatinA carama prakSepa jadhanya vagere traNaJane sarva | ane koDAkoDI mithyASTivakhate 9mA sAdi ane adhruva |ghAtI | sarvaghAtI sAgaropama guNavALA | ema be prakAre JhAsa | rati 2 |arati zoka traNa Ava. siMkhyAtA cAreya potAnA | aja. cAra prakAre |catuHsthAnika kisthAnika nyUna 20 varSa gatinA cirama prakSepa jaghanya vagere traNa ane sarva | ane koDAkoDI mithyASTivakhate 9mA sAdi ane apruva ghAtI sarvaghAtI sAgaropama guNavALA | ema be prakAre 2 bhaya guptA traNa Ava. siMkhyAtA nyUna 20 varSa koDAkoDI sAgaropama cAreya potAnA | aja. cAra prakAre catuHsthAnika 1 kisthAnika gatinA carama prakSepaNe jaghanya vagere traNa ane sarva | ane mithyAdaSTivakhate 9mA sAdi ane adhruva | ghAtI sarvaghAtI guNavALA | ema be prakAre puruSaveda traNa Ava. aMta. nyUna cAreya potAnA | aja. cAra prakAre catuHsthAnika | eka nyUna 20 |ATha varSa |gatinA carama prakSepaNa jadhanya vagere traNa|ane sarva-L sthAnIya. koDAkoDI mithyAdRSTivakhate sva. sAdi ane apruva |ghAtI | ane sAgaropama vedArUDha | ema be prakAre dezaghAtI kSapaka mA guNavALA 1 strIveda | traNa Ava. palyo.no cAreya potAnA | aja. cAra prakAre catuHsthAnika| kisthAnIya jUna 20 asaMkhyAta-|gatinA carama prakSepaNe jaghanya vagere traNa ane sarva- | ane koDAkoDI mo bhAga mithyAdRSTivakhate sva.| sAdi ane adhruva |ghAtI | sarvaghAtI sAgaropama vedArUDha | ema be prakAre kSapaka 9mA | | guNavALA 1 napuMsaka veda | traNa Ava. palyopamano/cAreya potAnA | aja. cAra prakAre catuHsthAnika| kisthAnIya jUna 20. asaMkhyAtamo gatinA carama prakSepaNa jaghanya vagere traNaJane sarva- \ ane koDAkoDI bhAga mithyAdaSTivakhate sva.| sAdi ane adhuva |ghAtI | sarvaghAtI sAgaropama vedAruDha | ema be prakAre kSapaka 9mAM guNavALA bhAda/karama kale,/ aja re Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa yugalika tathA | samayAdhika AnanA devo. AvalikA vinA cAre gatinA zeSa kSepaka Mane prarUpaNA adhanya cAre prakAre zeSa traNa | sAdi-dhruva ema be prakAre sukSma saMparAthI mimbAri ajadhanya cAra pugalika tathA | potAnA AnatAdi devo carama prakSepa prakAre zeSa traNa vakhate prakSepa sAdi-adhruva ema navamA be prakAre vinA cAre gatinA millA guNavALA ajaghanya cAra yugalika tathA | potAnA AnatAdi devo carama prakSepa prakAre zeSa traNa vinA cAre vakhate prakSepa sAdi-adhruva ema gatinA navamA ho prakAre mithyArdaSTi ajadhanya cAra guNavALA yugalika tathA | potAnA AnatAdi devo carama prakSepaNa prakAre zeSa traNa vinA cAre vakhate prakSepa sAdi-adhruva ema navamA be prakAre yugalika tathA potAnA AnatAdi devo carama prakSepa vinA cAre gatinA mithyAdi gatinA mithyAri ajaghanya cAra guNavALA yugalika tathA | potAnA AnatAdi devo carama prakSepa prakAre zeSa traNa vinA cAre vakhate prakSepa sAdi-dhruva ema gatinA navamA be prakAra niSpa daSTi guNavALA ajaghanya cAra yugalika tathA | potAnA AnatAdi devo carama prakSepa prakAre zeSa traNa vinA cAre vakhate prakSepa sAdi-adhruva ema be prakAre gatinA navamA niSpAdari guNavALA ajaghanya cAra prakAre roSa traNa vakhate prakSepa sAdi-ava ema navamA be prakAre guNavALA utkRSTa pradeza sakramanA svAmI potAnA carama - | kSepaka apUrvakaraNa prakSepa vakhate apaka svabaMdha viccheda| navamA gu sthAnaka samaye vALA potAnA carama prakSepa vakhate kSepaka navamA sujJa sthAnaka vALA jaghanya pradeza saMkramanA kSapaka apramatta potAnA carama - prakSepa vakhate thayaka guNaThAle yathApravRttanavamA guNa sthAnaka| karaNanA carama samaye vALA potAnA carama - prakSepa vakhate kSapaka navamA guNa sthAnaka vALA Velbe potAnA saMkramanA - | mohano upazama nahIM ajanya ane aMte kSapaka navamA karela kSapaka apUrvakaraNa-anutkRSTa cAra guNasthAnakavALA prathama AvalikAnA carama samaye prakAre zeSa be sAdi adhruva ema be prakAre potAnA carama - prakSepa vakhate kSapaka | navamA guNa sthAnaka| vALA potAnA carma - prakSepa vakhate kSapaka navamA guza sthAnaka vALA kSapaka apUrvakaraNa svabaMdha vicchedasamaya saMjvalana krodhanI jema kSepaka navamA guNaThANe Janm prarUpaNA prakAre ajaghanya ane anukRSTa cAra prakAre roSa be sAdi ava ema che. prA 371 ajadhanya ane anutkRSTa cAra prakAre zeSa be sAdi kuva ema che. jayanya ane anutkRSTa cAra prakAre zeSa be sAdi kuva ema che. prakara anya ane anutkRSTa cAra prakAre zeSa be sAdi kuva ema che. prA 132 sAgaropama adhanya ane samyaktvanuM pAlana|anuSTa cAra karI paka thayApravRtta-prakAre zeSa be sAdi karaNanA carama samaye dhruva ema che. prakAre strIvedanI jema paraMtu ajaghanya ane pahelA traNa palyopamanA anutkRSTa cAra AyuSyavALo yugalikano prakAre zeSa be sAdi bhava adhika kahevo dhruva ema be prAre Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkrama pramANa jaghanya sthitisaMkrama pramANa ku sthitisaMkramanA sthitisaMkramanA svAmI jighanya svAmI sAdhAdi prarUpaNA rasasakrama pramANa jaghanya rasasaMkrama pramANa 1 devAyuSya 33 sAgaro- samaya samyagdaSTi samayAdhika | jaghanyAdi cAreya 'catuHsthAnika sthiAnIya pama pramANa manuSya AvalikA | sAdi ane adhruva |ane sarva- | ane ekasthiti ane anu-zeSa potAnA ema be prakAre ghAtI . | sarvaghAtI ttaradeva bhavamAM 1 |manuSpAyuSya | traNa palyo samaya mithyAdaSTi |samayAdhika | jadhanyAdi cAreya sthiAnIya | sthiAnIya 5ma pramANa manuSya AvalikA | sAdi ane adbhave |ane sarva- ] ane ekasthiti tiryaMca- zeSa potAnA ema be prakAre ghAtI sarvadhAtI bhavamAM pama 1 |tiyacAyuSya | traNa palyo samaya mithyAdaSTi |samayAdhika | jaghanyAdi cAreya |kisthAnIya | sthiAnIya pramANa | manuSya AvalikA | sAdi ane addhave ane sarva | ane ekasthiti tiryaMca- zeSa potAnA! ema be prakAre ghAtI sarvaghAtI bhavamAM 1 punarAyuSya 33 sAgaro- samaya mithyAdaSTi |samayAdhika | jaghanyAdi cAreya 'catuHsthAnIya sthiAnIya 5ma pramANa manuSya AvalikA | sAdi ane adhuve ane ekasthiti tiryaMca- zeSa potAnA ema be prakAre sarvaghAtI | sarvaghAtI tathA nArakabhavamAM | ane 2 |devaddhika traNa Ava- aMtarmuhUrta cAreya siyogIna | jaghanyAdi cAreya catuHsthAnIya sthiAnIya likA nyUna gatinA carama samaye sAdi ane adhruve ane | ane 20 ko.ko. mithyAdaSTi ema be prakAre sarvaghAtI | sarvaghAtI sAgaropama 2 |manuSyaddhika ane traNa Ava- aMtarmuhUrta cAreya siyogInA | jaghanyAdi cAreya catuHsthAnIya sthiAnIya likA nyUna gatinA carama samaye sAdi ane adbhave ane 20 ko.ko. mithyAdRSTi ema be prakAre sarvadhAtI | sarvaghAtI sAgaropama | ane 2 |tiyacakika | be AvalikA/palyo.no cAreya potAnA | aja. sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya nyUna 20 asaMkhyA- |gatinA carama prakSepa| traNa prakAre, zeSa ane ko.ko. sA. timo bhAga |mithyAdaSTi vakhate paka traNa sAdi adhruva |sarvaghAtI | sarvaghAtI mA guNa-| be prakAre vALA Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 373 utkRSTa rasa saMkramanA svAmI jaghanya rasa saMkramanA svAmI 3mame nahk utkRSTa pradeza saMkramanA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI svAmI sAdyAdi prarUpaNA manuSya, anu-| sva. jA. jaghanyAdi cAre | potAnA carama - | jA.yoge bAMdhela pota-| svasaMkramanI apettaravAsI deva | baddhAyu naraka sAdi-adhruva ema prakSepa vakhate kSapaka] potAnA bhavamAM samayA- kSAe jaghanyAdi vinA traNa be prakAre navamA guNa sthAnaka|dhika AvalikA zeSa | cAreya sAdi adhruva gatinA vALA hoya tyAre svasaMkramanI | ema be prakAre jIvo apekSAe manuSya tathA- | sva. jA. gujaghanyAdi cAre jaghanyayoge bAMdhela pota| svasaMkramanI apetiryaMco | baddhAyu |sAdi-adbhava ema potAnA bhavamAM samayAnuM kSAe jaghanyAdi manuSya- be prakAre vika AvalikA zeSa | cAreya sAdi adhruva tiyaca hoya tyAre svasaMkramanI | ema be prakAre apekSAe manuSya tathA- | sva. jaze. jadhanyAdi cAre jaghanyayoge bAMdhela pota| svasaMkramanI apetiyaco baddhAyu 'sAdi-adbhava ema potAnA bhavamAM samayA- kSAe jaghanyAdi manuSya- be prakAre dhika AvalikA zeSa | cAreya sAdi adhruva tiryaMca hoya tyAre svasaMkramanI | ema be prakAre apekSAe deva vinA- sva, japa, jidhanyAdi cAre | jaghanyayoge bAMdhela pota| svasaMkramanI apetraNa gatinA | baddhAyu deva sAdi-adhruva ema potAnA bhavamAM samayA-nuM kSAe jaghanyAdi jIvo vinA traNa be prakAre dhika AvalikA zeSa | cAreya sAdi adhruva gatinA hoya tyAre svasaMkramanI | ema be prakAre jIvo apekSAe kSapaka svabaMdha-- asaMgni paMce. jaghanyAdi cAre pUrvakroDa pRtha. sudhI | alpakALa bAMdhI sAtamI jaghanyAdi cAreya vicchedathI | paryApta jA./sAdi-adbhava ema baMdhathI pUrI kSepaka | narakamAM jaI tyAMthI- | sAdi-adhruva sayogI kevaLI anubhAga- be prakAre AThamA guNasthAne |nIkaLI bAMdhyA vinA | ema be prakAre 'sudhInA jIvo | bAMdhI Ava sva. vicchedathI | kicarama sthiti khaMDanA likA pachI AvalikAnA aMte [ukalanAnA carama samaye samyagdaSTi tathA sUkSmalabdhi jaghanyAdi cAre be aMta. nyUna |su.nigodamAM alpakALa jaghanyAdi cAreya mithyAdaSTi | aparyA. sAdi-adbhava ema | 33 sAgaro. 7mI | bAMdhI 7mI narakathI | sAdi-adhruva cAreya gatinA nigoda jadha. be prakAre narakamAM pUrI nIkaLI bAMdhyA vinA | ema be prakAre jIvo anubhAga tiyaMgagatimAM prathama| ciroDhalanAnA carama bAMdhI Ava samaye samaye likA bAda yugalika tathA-| hata-prabhUta jaghanyAdi cAre | potAnA carama - | cAra palyopama adhika | ajadha. ane anuAnatAdi devo anubhAga sAdi-adhruva ema | prakSepa vakhate kSapaka 163 sAgara, nahIM |tkRSTa cAra prakAre varjita cAreya | sattAvALA- be prakAre navamAM guNasthAnake | bAMdhI lapaka yathApravRtta | zeSa be sAdi adhruva gatinA | sUkSma karaNa carama samaye | | ema be prakAre mithyAdaSTi ekendriya vagere Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 paMcasaMgraha-2 [T || utkRSTa sthiti saMkrama pramANa prakRtio * saMkhyA jighanya sthitisaMkrama pramANa sthitisaMkramanA svAmI . jighanya sthitisaMkramanA svAmI utkRSTa sAdyAdi prarUpaNA utkRSTa rasasaMkrama pramANa jadhanya rasasaMkrama pramANa ane nirakaddhika be AvalikA/palyo.no cAreya potAnA | aja. sAdi vinA catuHsthAnIya kisthAnIya jUna 20 asaMkhyAta-|gatinA | carama prakSepa traNa prakAre, zeSa | ane ko.ko. sA. tamo bhAgamithyAdRSTi vakhate kSepakI traNa sAdi adbhava sarvaghAtI | sarvaghAtI mAM 9mAM guNa-| be prakAre vALA ekendriya be AvalikA/palyo no IzAnAnta potAnA | ajadhanya catuHsthAnIya kisthAnIya jAti nyUna 20 |asaMkhyAta- | mithyA|i carama prakSepa traNa prakAre, zeSa |ane ko.ko. sA. tamo bhAga devo vakhate kSepaka traNa sAdi adbhava sarvaghAtI | sarvaghAtI 9mAM guNa-| be prakAre vALA 3 |vikalendriya | traNa A. palyo.no mithyAdRSTi potAnA | ajadhanya catuHsthAnIya kristhAnIya nyUna 20 | asaMkhyAta-manuSya | carama prakSepa traNa prakAre, zeSa |ane | | ane ko.ko. sA. tamo bhAga tiryaMco | vakhate kSepakI traNa sAdi adhruva (sarvaghAtI sarvaghAtI 9mA guNa- | be prakAre ane jAti vALA ane ane 7 |paMcendriya | be AvalikA aMtarmuhUrta |cAreya | sayogI gu. | ajadhanya catuHsthAnIya sthiAnIya jAti, trasa | nyUna 20 gatinA |nA carama traNa prakAre, zeSa | ane catuSka - ko.ko. sA. mithyAdRSTi samaye traNa sAdi adhruva |sarvaghAtI sarvadhAtI parAghAta be prakAre ucchavAsa 7 | audArika | be AvalikA |aMtarmuhUrta |audArika | sayogI gu. | ajadhanya catuHsthAnIya sthiAnIya saptaka jUna 20 saptakanA nA carama | traNa prakAre, zeSa |ane ko.ko. sA. devo samaye traNa sAdi adhruva sarvaghAtI sarvaghAtI ane be prakAre nArako vaikriya be AvalikA aMtarmuhUrta vaiikriya siyogI gu| jaghanyAdi cAreya |catusthAnIya disthAnIya saptaka jUna 20. saptakanA gunA carama | sAdi ane adhruva ane ane ko.ko. sA. mithyASTi samaye ema be prakAre sarvaghAtI | sarvaghAtI manuSya ane tirya. 7 |AhAraka | traNa A. aMtarmuhUrta cAreya siyogI gu. | jaghanyAdi cAreya catuHsthAnIya visthAnIya saptaka nyUna aMtaH gatinA | nA carama | sAdi ane adhuva | ane | ane ko.ko. sA. samaye | ema be prakAre sarvaghAtI | sarvaghAtI (jIvo Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 375 utkRSTa rasa saMkramanA jaghanya rasa saMkramanA gahekaa utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI jaghanya pradeza siMkramanA svAmI sAdyAdi prarUpaNA yugalika tathA-1 asaMjJi paMce. jadhanyAdi cAre pUrvakroDa pRtha. sudhI devaddhikanI jema jaghanyAdi cAreya AnatAdi devo, paryApta jAsAdi-adhruva ema | baMdhathI pUrI potAnA ukalanAnA hiMcarama- sAdi-adhruva varjita cAreya |anubhAga- be prakAre carama prakSepa vakhate | sthitikhaMDanA carama ema be prakAre gatinA | bAMdhI Ava kSapaka navamAM samaye mithyAdaSTi | likA pachI guNaThANe yugalika tathAna hata prabhUta jadhanyAdi cAre | potAnA carama sAdhika 185 sA. | ajaghanya ane AnatAdi devo, anubhAga sAdi-adhruva ema | prakSepa vakhate nahIM bAMdhIne kSapaka anutkRSTa cAra prakAre varjita cAreya sattAvALA- be prakAre kSapaka navamA yathApravRttakaraNa carama zeSa 2 sAdi gatinA | | sU.ekendriya guNasthAnake samaye adhruva ema be mithyASTi | vagere prakAre yugalika tathA|hata prabhUta jaghanyAdi cAre | potAnA carama | sAdhika 185 sA. ajaghanya ane AnatAdi devo anubhAga sAdi-adhruva ema | prakSepa vakhate nahIM bAMdhIne kSapaka- anutkRSTa cAra prakAre varjita cAreya | sattAvALA- be prakAre kSapaka navamA yathApravRttakaraNa carama zeSa ra sAdi gatinA sU.ekendriya guNasthAnake samaye adhruva ema be mithyASTi vigere. * prakAre kSapaka svabaMdha-hita prabhUta |anutkRSTa sAdi vinA 132 sAgaro. | mohano upa. karyA | ajaghanya ane vicchedathI | anubhAga traNa prakAre zeSa traNa, samyaktanA kALamAM | vinA kSapita karbhAza | anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI, sattAvALA- sAdi adhruva ema be pUrI kSapaka svabaMdha | apUrvakaraNa prathama zeSa 2 sAdi sudhInA sU.ekendriyaprakAre vicchedathI AvalikA AvalikAnA aMtyasamaye adhuva ema be jIvo vagere pachI samya. mithyA-hita prabhUta anutkRSTa cAra sAtamI narakamAMthI | sarvAlpa pradeza sattA- ajaghanya cAra prakAre daSTi cAreya | anubhAga |prakAre ane zeSa | nIkaLI paryA. | vALA traNa palyopamanA ane jadhanya traNa | sattAvALA- traNa sAdi adhruva | tiryaMcamAM pahelI | AyuSyavALA sAdi-adhruva ema sUekendriya-ema be prakAre AvalikAnA aMte. yugalikamAM aMte. be prakAre vagere kSapaka svabaMdha-| asaMjJi, jighanyAdi cAre | pUrvakroDa pRtha. sudhI deivaddhikanI jema eke.mAM ajaghanyAdi vicchedathI |paMce. paryA, sAdi adhruva ema be baMdhathI pUrI kSapaka | uThThalanAnA dvicarama- | cAreyasAdi-adhruva sayogI kevaLI jA. anu- prakAre AThamA guNaThANe | sthiti khaMDanA carama | ema be prakAre sudhInA bhAgabAMdhI sva. vicchedathI samaye jIvo A. pachI AvalikA pachI kSapaka svabaMdha-| apramattayati jadhanyAdi cAre kSapaka apUrva. | alpakALa bAMdhI ajaghanyAdi vicchedathI |jadha. anu. sAdi adhruva ema be svabaMdha vicchedathI | avirati uddhalanAnA- cAreya sAdi-adhruva sayogI kevaLI | bAMdhI- |prakAre AvalikA pachI dvicarama sthiti khaMDanA | ema be prakAre sudhInA | AvalikA carama samaye jIvo pachI prakAre Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 paMcasaMgraha-2 prakRtio 6 saMkhyA utkRSTa sthiti * saMkrama pramANa sthitisaMkramanA sthitisaMkramanA svAmI jAnya svAmI . jadhanya sthitisaMkrama pramANa takaM9 sAghAdi prarUpaNA utkRSTa rasasaMkrama pramANa jaghanya rasasaMkrama pramANa ane ane 9 tijasakArpaNa- be A. aMtarmuhUrta |cAre siyogI gu. | aja. sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya saptaka aguru nyUna 20 gatinA |nA carama | traNa prakAre zeSa | ane | ane laghu, nirmANa ko.ko. sA. mithyASTi samaye traNa sAdi ane sarvadhAtI | sarvaghAtI adbhava ema be prakAre prathama- traNa A. aMtarmuhUrta cAre siyogI gu. aja. sAdi vinA catuHsthAnIya disthAnIya saMdhayaNa nyUna 20 gatinA nA carama | traNa prakAre zeSa | ane | ane ko.ko. sA. mithyAdRSTi samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvadhAtI adbhava ema be prakAre prathama- | traNa A. aMtarmuhUrta|cAre siyogI gu| aja. sAdi vinA catuHsthAnIya dhisthAnIya saMsthAna su. nyUna 20 gatinA nA carama | traNa prakAre zeSa ane vi.gati ko.ko. sA. mithyAdRSTi samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI sarvaghAtI saubhA.trika adhruva ema be prakAre madhyamAkRti- traNa A. |aMtarmuhUrta cAre | sayogI gu. aja. sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya | catuSka madhyama nyUna 20 gatinA nA carama | traNa prakAre zeSa |ane saMghayaNa ko.ko. sA. mithyASTi samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI catuSka adbhava ema be prakAre. cheivaTuM- | be A. |aMtarmuhUrta ]mithyAdRSTi sayogI gu] aja. sAdi vinA|catuHsthAnIya| kisthAnIya saMghayaNa nyUna 20 devo tathA nA carama | traNa prakAre zeSa | ane | ane ko.ko. sA. nArako | samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI adbhava ema be prakAre huDaka- be A. aMtarmuhUrta |mithyASTi sayogI gu| aja. sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya saMsthAna nyUna 20 devo tathA|nA carama traNa prakAre zeSa |ane ane ko.ko. sA. nArako | samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI adhruva ema be prakAre 8 nIla ane- | be Ava. |aMtarmuhUrta cAre | sayogI gu| aja. sAdi vinA catuHsthAnIya| kisthAnIya dvarjita | nyUna 20 gatinA nA carama traNa prakAre zeSa |ane azubha | ko.ko. sA. mithyASTi samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvadharatI varNAdi saptaka adhruva ema be tathA upaghAta prakAre ane Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 377 LI utkRSTa rasa || saMkramanA svAmI | jaghanya rasa | saMkramanA svAmI 3M3M2 mhdak utkRSTa pradeza saMkramanA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI svAmI sAdyAdi prarUpaNA jIvo vagere. jIvo samaye kSapaka svabaMdha-| hata prabhUta | anutkRSTa sAdi vinA kSapaka apUrva | mohano upa. karyA ajaghanyAdi ane vicchedathI | anu. sattA- traNa prakAre zeSa traNa svabaMdha vicchedathI |vinA kSapita karbhAza- | anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI vALA sU..| sAdi adhruva ema be AvalikA pachI | apUrvakaraNa prathama zeSa be sAdi adhruva sudhInA ekendriya- | prakAre AvalikAnA aMtya ema be prakAre vagere. samaye samyagdaSTi, | hata prabhUta | anutkRSTa cAra prakAranuM utkRSTa baMdhakALa mohano upa, karyA | ajaghanyAdi ane mithyAdRSTi | anu. sattA- zeSa traNa sAdi | sudhI pUrI manu- vinA kSapita karbhAza anutkRSTa cAra prakAre cAreya gatinA | vALA sU.. | adhruva ema be prakAre bhavamAM prathama apUrvakaraNa prathama | zeSa be sAdi adhruva jIvo ekendriya AvalikA pachI AvalikAnA aMtya | ema be prakAre samaye kSapaka svabaMdha-hita prabhUta | anuSTa sAdi vinA kSepaka apUrva mohano upa. karyA ajaghanyAdi ane vicchedathI | anu. sattA- traNa prakAre zeSa traNa svabaMdha vicchedathI | vinA kSapita karbhAza | anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI vALA sU.| sAdi adhruva ema be, AvalikA pachI apUrvakaraNa prathama zeSa be sAdi adhruva sudhInA ekendriya- | prakAre AvalikAnA aMtya ema be prakAre | vagere yugalika ane |hata prabhUta | jaghanyAdi cAreya | lapaka sUkSma. yugalikamAM prathama traNa | ajaghanyAdi ane AnatAdi devo ane sattAnuM sAdi-adhruva ema be carama samaye palyopama na bAMdhI anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre | vALA sU.- prakAre 132 sAga.samyaktanuM | zeSa be sAdi adhruva : gatinA mithyA. ekendriya pAlana karI kSapaka yathA- ema be prakAre vagere pravRtta karaNanA aMte yugalika ane |hata prabhUta | jaghanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. yugalikamAM prathama traNa | ajaghanyAdi ane AnatAdi devo, anu. sattA- sAdi-adbhava ema be| carama samaye palyopama na bAMdhI | anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre vALA sU.- prakAre 132 sAga.samyaktanuM zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. ekendriya pAlana karI kSapaka yathA-| ema be prakAre jIvo | vagere pravRtta karaNanA aMte yugalika ane |hata prabhUta | jaghanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. yugalikamAM prathama traNa |ajaghanyAdi ane AnatAdi devoanu. sattA- sAdi-adhruva ema be| carama samaye palyopama na bAMdhI |anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre | vALA rR.- prakAre 132 sAga.samyattvanuM | zeSa be sAdi addhava gatinA mithyA. ekendriya pAlana karI kSepaka yathA- ema be prakAre jIvo | vagere pravRtta karaNanA aMte yugalika ane |hata prabhUta | jadhanyAdi cAreya | lapaka sUkSma. kSapaka yathApravRttakaraNa ajaghanyAdi ane AnatAdi devo anu. sattA- sAdi-adhruva ema be| carama samaye carama samaye anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre vALA rR.- prakAre zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. ekendriya ema be prakAre jIvo vagere - jIvo paMca 2-48 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 The||v 2 |nIla varNa kuTu rasa 1 1 prakRtio 1 11 zubhavAdi- | traNa A. | ekAdaza ra azubhavihAyogati atApa udyota 1 tIrthaMkara nAmakarma ke utkRSTa sthiti sthiti |lant sm = 9 traNa A. nyUna 20 ko.ko. sA. nyUna 20 ko.ko. sA. . . nyUna 20 vo che. sA. be A. jUna 20 ko.ko. sA. be A. nyUna 20 ko.ko. sA. traNa A. nyUna aMta jo ko. sA. dhanya +$]]| OM 15]+ *+karaNa]]] [FIX aMtarmuhUrta cAreya aMtarmuharta cAreya gatinA nA carama niSpAdaSTi samaye > sthitisaMkramanA gatinA mithyAdaSTi samaye padhdho.no |mithyAdaSTi asaMkhyA- devo tathA prato bhAga nArako sayogI gu| aja.sAdi vinA traNa prakAre roSa traNa sAdi ane adhruva ema be pra aMtarmuhUrta mithyArdaSTi manuSyo traNa A. aMtarmuhUrta cAre nyUna 20 ko.ko. sA. aMtarmuharta cAreya gatinA nA carama mithyArdaSTi samaya nA carama palyo.no |mithyAdaSTi potAnA |asaMkhyA- | IzAnAnta carama prakSepa utamo bhAga devo tathA vakhate | ekendriyo | kSepaka mAM gujha.vALA | sayogI g| aja.sAdi vinA |naHsthAnIya sthiAnIya traNa prakAre roSa traNa sAdi ane ane sarvaghAtI dhruva ema be prakAre sayogI gu. aja.sAdi vinA traNa prakAre zeSa traNa sAdi ane adhruva ema be prakAre = prarUpaNA potAnA carama prakSepa vakhate | kSepaka 9mA | guNa.vALA sayogI gu | nA carama samaye gatinA mithyAdaSTi samaye nA carama traNa sAdi ane dhruva ema be prAra aja.sAdi vinA traNa prakAre roSa traNa sAdi ane adhruva ema be prakAre sayogI gu.| aja.sAdi vinA traNa prakAre ane koSa traNa sAda ane ava ane be prakAre ke dhanyAdi cAreya sAdi azruva ema be prakAre aja.sAdi vinA vistAnIya traNa prakAre zeSa ane sarvadhAnI rasasakrama pramANa dhanya rasasakrama pramANa ane catu sthAnIya hissAnIya ane sarvaghAtI sarvaghAtI ane sarvadhAnI catuHsthAnIya sthiAnIya ane ane sarvaghAtI sarvaghAtI paMcAMgAra catuHsthAnIya disthAnIya ane ane sarvaghAtI sarvaghAtI catuHsthAnIya ane disthAnIya ane sarvadhAnI catuHsthAnIya sthiAnIya ane ane sarvaghAtI sarvaghAtI sarvaghAtI sthAnIya ane sarvaghAtI Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 379 utkRSTa rasa sikramanA sviAmI , jaghanya rasa saMkramanA svAmI utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI jaghanya pradeza saMkramanA 3] svAmI yugalika ane-| hata prabhUta gujadhanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. kSapaka yathApravRttakaraNa ajaghanyAdi ane AnatAdi devoanu. sattA-sAdi-adbhava ema be carama samaye carama samaye anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre | vALA sU.- prakAre zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. ekendriya | ema be prakAre jIvo vagere kSapaka svabaMdha-|hata prabhUta anutkRSTa sAdi vinA kSepaka apUrva. | mohano upa. karyA | ajaghanyAdi ane vicchedathI | anu. sattA- traNa prakAre zeSa traNa svabaMdha vicchedathI | vinA kSapita karbhAzana | anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI | vALA sU.- sAdi adhuva ema be AvalikA pachI apUrvakaraNa prathama zeSa be sAdi adhruva sudhInA ekendriya- |prakAre AvalikAnA aMte ema be prakAre jIvo vagere kSapaka yugalika ane-hita prabhUta jadhanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. yugalikamAM prathama traNa | ajaghanyAdi ane AnatAdi devo, anu. sattA-sAdi-adhruva ema be carama samaye palyopama na bAMdhI | anutkRSTa cAra prakAre vinA cAre | vALA sU.- prakAre 13 sAga.samyaktanuM zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. ekendriya pAlana karI kSepaka yathA- ema be prakAre jIvo | vagere pravRttakaraNanA aMte samyagdaSTi- | | hata prabhUta jadhanyAdi cAreya | potAnA carama sAdhika 185 sA. na |ajaghanyAdi ane mithyAdaSTi | anu. sattA-sAdi-adbhava ema be prakSepa vakhate paka| bAMdhI lapaka apramatta | anutkRSTa cAra prakAre cAreya gatinA | vALA sU.- prakAre navamA guNaThANe | yathApravRttakaraNanA aMte | zeSa be sAdi adhruva | ekendriya ema be prakAre vagere. samyagdaSTi- | hata prabhUta anutkRSTa cAra prakAre potAnA carama | sAdhika 163 sA. na | ajaghanyAdi ane mithyAdRSTi | anu. sattA-ziSa traNa sAdi | prakSepa vakhate kSapaka bAMdhI kSapaka apramatta | anutkRSTa cAra prakAre cAreya gatinA .vALA rR.- adhruva ema be prakAre navamAM guNaThANe | yathApravRttakaraNanA aMte | zeSa be sAdi adhruva jIvo | ekendriya ema be prakAre vagere kSapaka svabaMdha-| manuSya jA. jaghanyAdi cAreya dezona be pUrvakroDa | jadhanya yoge baMdhAyela |jaghanyAdi cAreya vicchedathI | anubhAga- sAdi adhruva ema | adhika 33 sAgara. | jina nAmanA baMdha sAdi adhuva ema sayogI kevaLI, bAMdhI Ava- be prakAre bAMdhI svabaMdha AvalikA pachInA be prakAre sudhInA |likA pachI vicchedathI prathama samaye jIvo AvalikA pachI kSapaka svabaMdha-|hata prabhUta anutkRSTa sAdi vinA kSepaka apUrvakaraNa | mohano upa. karyA | ajaghanyAdi ane vicchedathI | anu. sattA- traNa prakAre zeSa traNa svabaMdha vicchedathI | vinA kSapita karbhAza- anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI | vALA sU.- sAdi adhruva ema be AvalikA pachI apUrvakaraNa prathama | zeSa be sAdi adhruva sudhInA ekendriya- prakAre AvalikAnA aMte | ema be prakAre vagere kSapaka jIvo Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 paMcasaMgraha-2 ]prakRtio 2 siMkhyA utkRSTa sthiti siMkrama pramANa sthitisaMkramanA | sthitisaMkramanA svAmI jighanya sviAmI jaghanya sthitisaMkrama allek sAdyAdi prarUpaNA rasasaMkrama allek jAnya rasasaMkrama lIer| | yazakIrti ane sthAvara ta traNa A. aMtarmuhUrta cAreya siyogI guaja.sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya nyUna 20 gatinA nA carama traNa prakAre ane ane koko. sA. mithyASTi samaye zeSa traNa sAdi ane sarvaghAtI sarvaghAtI | adbhava ema be prakAre be Ava. palyopamanomithyAdaSTi potAnA ca. aja.sAdi vinA catuHsthAnIya| kisthAnIya jUna 20 |asaMkhyAtamo IzAnAnta prakSepa vakhate traNa prakAre zeSa ane ane ko.ko. sA. bhAga divo tathA kSapaka 9mA |traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI ekendriya ga. vALA adbhava ema be prakAre sUkSma- traNa Ava. palyopamano|mithyASTi potAnA ca. aja.sAdi vinA catuHsthAnIya kisthAnIya sAdhAraNa nyUna 20 |asaMkhyAtamo manuSyo prakSepa vakhate traNa prakAre zeSa ane ! ane * ko.ko. sA. bhAga tathA kSapaka 9mA traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI tiryaMco ga. vALA |adbhava ema be prakAre 1 |aparyApta- | traNa Ava. aMtarmuhUrta mithyAdRSTi |sayogI gu. |aja.sAdi vinA catuHsthAnIya sthiAnIya nyUna 20 manuSyo nA carama traNa prakAre zeSa ane ane ko.ko. sA. samaye traNa sAdi ane sarvadhAtI | sarvaghAtI tiryaMco adbhava ema be prakAre 3 |asthiraddhika- | be Ava. aMtarmuhUrta cAreya sayogI guaja.sAdi vinA catusthAnIya] sthiAnIya ayaza jUna 20 gatinA niA carama traNa prakAre zeSa ane ko.ko. sA. mithyASTi |samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI adhruva ema be prakAre 3 diaurbhAgya- | be Ava. aMtarmuhUrta cAreya siyogI gu. |aja.sAdi vinA catuHsthAnIya kisthAnIya nyUna 20 gatinA nA carama traNa prakAre zeSa ane ane ko.ko. sA. mithyAdRSTi |samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvaghAtI adhruva ema be prakAre tathA ane trika 1 nIcagotra | be Ava. nyUna 20 ko.ko. sA. aMtarmuhUrta cAreya siyogI gu. |aja.sAdi vinA catuHsthAnIya| kisthAnIya gatinA nA carama traNa prakAre zeSa ane ane mithyAdRSTi samaye traNa sAdi ane sarvaghAtI | sarvadhAtI adbhava ema be prakAre 1 uccagotra | traNa Ava. aMtarmuhUrta cAreya sayogI gujaghanyAdi cAreya catuHsthAnIya| kisthAnIya nyUna 20 gatinA nA carama sAdi ane adbhava ane ko.ko. sA. mithyASTi |samaye | |ema be prakAre sarvaghAtI | sarvaghAtI | ane Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa 381 utkRSTa rasa saMkramanA svAmI |jadhanya rasa saMkramanA svAmI sAdyAdi prarUpaNA utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI jaghanya pradeza saMkramanA svAmI sAghAdi , naheK kSapaka svabaMdha- hata prabhUta anutkRSTa sAdi vinA kSepaka apUrva chaThThA | mohano upa. karyA vinA ajaghanyAdi ane vicchedathI anu. sattA- traNa prakAre ane | bhAganA carama kSapita karmAsakSapaka | anutkRSTa cAra prakAre sayogI kevaLI vALA sU. zeSa traNa sAdi adhruva samaye apUrvakaraNa prathama zeSa be sAdi adhruva sudhInA jIvo eke. vagere- ema be prakAre AvalikAnA aMte ema be prakAre yugalika ane |hata prabhUta jaghanyAdi cAreya | potAnA carama prakSepa sAdhika 185 sAga. nA ajaghanyAdi ane AnatAdi |anu. sattA- sAdi adbhava ema vakhate kSepaka navamA | bAMdhI kSapaka apramatta- |anutkRSTa cAra prakAre varjita cAre vALA sU. be prakAre guNasthAnake yathApravRttakaraNanA zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. eke. vagere-| aMte ema be prakAre yugalika ane |hata prabhUta jaghanyAdi cAreya | potAnA carama prakSepa| sAdhika 185 sAga. na| ajaghanyAdi ane AnatAdi |anu. sattA- sAdi adhruva ema | vakhate kSepaka navamA bAMdhI lapaka apramatta- |anutkRSTa cAra prakAre varjita cAre vALA sU. be prakAre guNasthAnake yathApravRttakaraNanA zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. eke. vagere aMte ema be prakAre yugalika ane |hata prabhUta jadhanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. carama | sAdhika 185 sAga. na| ajaghanyAdi ane AnatAdi |anu. sattA-sAdi adhruva ema | samaye bAMdhI zapaka apramatta- | anutkRSTa cAra prakAre varjita cAre vALa sU. be prakAre yathApravRttakaraNanA zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA. eke. vagere aMta ema be prakAre yugalika ane |hata prabhUta jaghanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. carama | Hpaka yathApravRttakaraNanA | ajaghanyAdi ane AnatAdi |anu. sattA- sAdi adhruva ema | samaye carama samaye | anutkRSTa cAra prakAre varjita cAre vALA sU. be prakAre zeSa be sAdi adhruva gatinA mithyA./eke. vagere ema be prakAre yugalika ane |hata prabhUta jaghanyAdi cAreya | kSapaka sUkSma. carama | yugalikamAM traNa palyo-| ajaghanyAdi ane AnatAdi |anu. sattA- sAdi adhruva ema | samaye | pama na bAMdhI 132 | anutkRSTa cAra prakAre varjita cAre vALA sU. be prakAre sAga. samyaktanuM | zeSa be sAdi adhruva gatinA ekendriya pAlana karI kSepaka yathA.' ema be prakAre mithyASTi vigere prakaraNanA aMte yugalika ane hita prabhUta jadhanyAdi cAreya | kSepaka sUkSma. carama | yugalikamAM traNa palyo- | jadhanyAdi cAreya AnatAdi anu. sattA- sAdi adhruva ema | samaye pama na bAMdhI 132 | sAdi adhruva ema varjita cAre vALA sU. be prakAre sAga. samyaktanuM | be prakAre gatinA ekendriya pAlana karI kSepaka yathA. - mithyASTi vigere prakaraNanA aMte kSapaka svabaMdha- sUkSma labdhi jaghanyAdi cAreya | cAra vakhata mohano| su.nigodamAM alpakALa | jadhanyAdi cAreya vicchedathI aparyApta sAdi adhuva ema upazama karelA zIgha| bAMdhI 7mI narakamAMthI | sAdi adhruva ema sayogI kevaLI nigoda jA. be prakAre kSapaka nIca gotranA nIkaLI bAMdhyA vinA be prakAre sudhInA jIvo |anubhAga carama baMdhanA carama teukAya ke vAyukAmAM bAMdhI Ava samaye | udvala. vicarama sthiti likA bAda | khaMDanA carama samaye | Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 3% zrIzaherapArzvanAthAya namonama: II "saMkramaNakaraNa sArasaMgraha" paMcasaMgraha-dvitIya bhAga pUrve baMdhAyela athavA baMdhAtI prakRtionA sattAmAM rahela prakRti-sthiti-rasa ane pradeza svajAtIya baMdhAtI prakRtimAM paDI te baMdhAtI prakRti, sthiti, rasa ane pradezarUpe banI jAya te saMkrama kahevAya che. tenA mukhya be prakAra paDI zake che. te A pramANe - (1) vartamAna samaye abadhyamAna paNa pUrve baMdhAyela ane sattAmAM rahela parAvartamAna sAtAvedanIya vagere prakRtinAM dalikone vartamAna samaye baMdhAtI asAtavedanIya vagere prakRtio rUpe banAve, arthAt te rUpe phaLa Ape tevA kare te saMkrama. (2) matijJAnAvaraNIya vagere dhruvabaMdhI evI badhyamAna prakRtionA sattAmAM rahela dalikone badhyamAna potAnA mULakarmathI abhinna evI anya prakRti rUpe banAve te paNa saMkrama, arthAtu baMdhAtI ane na baMdhAtI ema banne prakAranI prakRtionAM sattAgata dalikono baMdhAtI prakRtione viSe saMkrama thAya che. je prakRtiono baMdha cAlu hoya temAM ja anya prakRtiono saMkrama thAya che. phakta samyakta mohanIya ane mizra mohanIyano baMdha na hovA chatAM samyakta mohanIyamAM mithyAtva ane mizrano tathA mizramohanIyamAM mithyAtvano saMkrama thAya che. je vIrya vizeSathI A saMkrama thAya che te vIrya vizeSane saMkramaNakaraNa kahevAya che. je samaye je dalika anya prakRtimAM saMkrame che te samayathI eka AvalikA sudhIno kALa te saMkramAvalikA kahevAya che. e ja pramANe je samaye je karma baMdhAya che, te samayathI eka AvalikA sudhInA kALane baMdhAvalikA kahevAya che. te saMkramAvalikA ke baMdhAvalikAmAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI. arthAt je samaye je karma baMdhAyela hoya athavA je samaye je karma dalika anya prakRtimAM saMkrakhyuM hoya te samayathI eka AvalikA sudhI te karmadalika upara koIpaNa prakAranI asara thatI nathI eTale ke temAM koIpaNa prakArano pheraphAra thato nathI. temaja darzanatrika sivAya upazAMta thayela caritra mohanIyanI prakRtiomAM paNa saMkrama thato nathI ane udayAvalikAmAM ane udvartana AvalikAmAM paNa koI karaNa lAgatuM nathI. mATe uddhavartanA AvalikA ane udayAvalikAgata karmano paNa saMkrama thato nathI. udaya samayathI eka AvalikAnA samaya pramANa kALamAM thayela dalika racanAne udayAvalikA kahevAya che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha urdunA ane apavattanA paNa saMkramanA ja prakAro che, paraMtu vivakSita sAtAvedanIya vagere prakRtionA baMdha samaye thayela dalika racanAnAM sthitisthAnono ane baMdhAyela rasano pheraphAra thaI mAtra sthiti ane rasa ghaTe athavA vadhe tene kramazaH apavattanA ane urjAnA rUpa svasaMkrama kahevAmAM Ave che....jenuM svarUpa saMkramaNakaraNa pachI kahevAmAM Avaze. tethI ahIM vivakSita prakRtinA sattAgata dalika vagerene baMdhAtI mULakarmathI abhinna svajAtIya anya prakRtinA dalikAdi svarUpe banAvI te rUpe phaLa Ape tevA karavA te parasaMkrama che. saMkramanA batAvela sAmAnya lakSaNamAM thoDA apavAdo paNa che. te A pramANe-- (1) darzanatrikamAMthI je jIvane je darzana mohanIyano udaya hoya te darzana mohanIyano saMkrama thato nathI, arthAt mithyArdaSTine mithyAtvano, mizradRSTine mizrano ane samyagdaSTine samyaktva mohanIyano saMkrama thato nathI. (2) sAsvAdana ane mizraguNaThANe rahela jIva darzanatrikamAMthI ekeno saMkrama karato nathI. nathI. 383 nathI. (3) mizra mohanIyamAM samyaktva mohanIyano saMkrama thato nathI. (4) cAreya AyuSyano paraspara saMkrama thato nathI. (5) jJAnAvaraNIya vagere mULakarmono paNa paraspara arthAt eka bIjAmAM saMkrama thato (6) darzana mohanIya ane cAritra mohanIyano paraspara eka bIjAmAM saMkrama thato nathI. (7) darzanatrika sivAya upazAMta thayela cAritra mohanIyanI prakRtiono saMkrama thato (8) navame guNaThANe aMtaraka2Na karyA pachI puruSaveda ane saMjvalanakrodhAdi cAra e baMdhAtI pAMca prakRtiono saMkrama kramapUrvaka ja thAya che, paraMtu utkrame thato nathI, arthAt puruSavedano krodhAdi cAramAM thAya....paNa krodhano puruSavedamAM na thatAM saMjvalana mAnAdika traNamAM ja thAya. ane tethI ja saMjvalana lobhano koImAM saMkrama thato nathI. aMtarakaraNa karyA pahelAM A pAMceya prakRtiono ane aMta2karaNa karyA pachI paNa A pAMca sivAyanI anya prakRtiono kramapUrvaka ke krama vinA paNa saMkrama thAya che. mATe ja aMtaraka2Na karyA pachI saMjvalanalobhano saMkrama thato nathI. saMkramatI prakRti je prakRtimAM paDe te prakRtine patadruha kahevAmAM Ave che. sAmAnyathI baMdhAtI prakRti pataGgaha hoya che. paraMtu temAM thoDA apavAdo paNa che. (1) baMdhAtI na hovA chatAM mizramohanIya tathA samyaktva mohanIya pataGgaha bane che. (2) saMjvalana catuSkanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre baMdha hovA chatAM te te saMjvalana kaSAya apatadgaha thAya che, e ja pramANe puruSavedanI prathamasthiti samayona be AvalikA bAkI rahe tyAre puruSaveda apataSraha thAya che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 paMcasaMgraha-2 (3) samyakta mohanIya ane mizramohanIya sattAmAM na hoya tyAre baMdha hovA chatAM mithyAtva apagraha hoya che. (4) mithyAtva kSaya thaye chate mizramohanIya ane mizramohanIya kSaya thaye chate samyakta mohanIya paNa apataTThaha thAya che. (1) jyAre sAtA asAtAmAM ke asAtA sAtAmAM saMkrame tyAre ekano ekamAM saMkrama thato. hovAthI prakRtisaMkrama ane prakRtipataTThaha kahevAya che. (2) jyAre mithyAtva mohanIya mizra ane samyakta mohanIyamAM saMkrame tyAre ekano bemAM saMkrama thato hovAthI prakRtisaMkrama ane prakRtisthAna paTThaha kahevAya che. (3) jyAre AThamA guNaThANAnA sAtamA bhAgathI dazamA guNaThANA sudhI nAmakarmanI devagati Adi aneka prakRtio eka yazakIrtimAM saMkrame tyAre anekano ekamAM saMkrama thato hovAthI prakRti sthAnasaMkrama ane prakRti pataTThaha kahevAya che. (4) jayAre matijJAnAvaraNIya vagere pAMca prakRtio matijJAnAvaraNIya vagere pAMcamAM paraspara saMkrame tyAre anekano anekamAM saMkrama thato hovAthI prakRtisthAna saMkrama ane prakRtisthAna patagraha kahevAya che. ema sarvatra samajavuM. be-traNa vagere prakRtionA samudAyane prakRtisthAna kahevAmAM Ave che. have sAdyAdi-bhaMga vicAra prastuta che. tyAM mULakarmano paraspara saMkrama thato na hovAthI uttaraprakRti AzrayI vicAre che. mithyAtva, sAtA, asAtA vedanIya ane nIca gotra vinA bAkInI 126 (ekaso chavvIsa) dhruvasattA prakRtiono saMkrama sAdyAdi cAra prakAre ane mithyAtva mohanIya vagere cAra dhruva sattAvALI tathA cAreya-AyuSyano paraspara saMkrama na hovAthI te sivAya zeSa devagati vagere 24 (covIsa) adhruva sattAvALI ema kula 28 aThThAvIsa) prakRtiono saMkrama sAdi-adhuva ema be prakAre che. te A pramANe- jyAM sudhI saMkramsamANa prakRtine saMkramanA viSayabhUta pataghraha prakRtino baMdha hoya tyAM sudhI saMkramsamANa prakRtino saMkrama thAya che, paraMtu patagraha prakRtino baMdhaviccheda thayA bAda tenA viSayabhUta prakRtino saMkrama thato nathI. tethI pataghraha prakRtino punaH baMdha zarU thAya tyAre tenA viSayabhUta prakRtino saMkrama zarU thAya mATe sAdi, ane pataghraha prakRtinA baMdhaviccheda sthAnane nahIM pAmela jIvo AzrayI anAdi, abhavyone patagraha prakRtinA baMdhavicchedano abhAva hovAthI dhruva ane bhavyone pataghraha prakRtino baMdhaviccheda thayA bAda tenA viSayabhUta prakRtinA saMkramano paNa abhAva thAya che mATe adhuva. | mithyAtva mohanIyano saMkrama samyagdaSTi AtmAone ja thAya che. ane samyagdaSTipaNuM hiMmezAM hotuM nathI mATe samyakta pAme tyAre mithyAtvanA saMkramanI sAdi ane mithyAtvano kSaya thAya agara jIva prathamanA traNa guNaThANe jAya tyAre saMkramano abhAva thavAthI adhuva. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 385 sAtA-asAtA vedanIya temaja nIca gotra ane ucca gotra parAvartamAna hovAthI jyAre je baMdhAye tyAre temAM tenI pratipakSa eka prakRtino saMkrama thato hovAthI sAdi ane adhruva che. devagati vagere adhuva sattAvALI prakRtionI sattA ja kAyamI hotI nathI tethI jyAre sattAmAM hoya tyAre saMkrama thAya ane sattAmAM na hoya tyAre saMkrama na thAya mATe mithyAtva vagere 28 (aThThAvIsa) prakRtiono saMkrama sAdi ane adbhava ema be prakAre che. have kaI prakRtiono saMkrama kyAMthI kayA guNaThANA sudhI hoya che, te batAve che. asAtA vedanIyano baMdha chaThThA guNaThANA sudhI hovAthI sAtA vedanIyano saMkrama ekathI cha guNaThANA sudhI thAya che, pachI dazamA guNaThANA sudhI mAtra sAtAno ja baMdha hovAthI asAtAno ja saMkrama thAya che, arthAt asAtAno saMkrama ekathI dasa guNaThANA sudhI thAya che. mithyAtvAdi prathamanA traNa guNaThANe mithyAtvano saMkrama na hovAthI ane kSINamohAdi guNaThANe sattAno ja abhAva hovAthI cothAthI agiyAramA guNaThANA sudhI je jIvone mithyAtva sattAmAM hoya teone mithyAtvano saMkrama thAya che. bIjA-trIjA guNaThANe darzanatrikano saMkrama na hovAthI te be guNaThANA varjI mizramohanIyanI sattAvALA jIvone pahele temaja cothAthI agiyAramA guNaThANA sudhI kula nava guNaThANe mizramohanIyano saMkrama hoya che. - samyakta mohanIyano saMkrama mAtra pahele ja guNaThANe hovAthI tenI sattAvALA jIvone pahele guNaThANe ja hoya che. anaMtAnubaMdhI cArano pahelA be guNaThANe nakkI ane trIjAthI sAtamA guNaThANA sudhI jeone sattAmAM hoya teone avazya saMkrama thAya che, paraMtu bIjAone nahi, apUrvakaraNAdi guNaThANe upazama athavA kSaya thayela hovAthI teono sarvathA saMkrama thato nathI. AThamAM guNaThANAnA sAtamA bhAgathI yazakIrtinA saMkramanA viSayabhUta nAmakarmanI 'pataghraha rUpa anya koI prakRtino baMdha na hovAthI yazakIrtino saMkrama AThamAM guNaThANAnA chaThThA bhAga sudhI hoya che. nIca gotrano baMdha prathamanA be guNaThANA sudhI hovAthI ucca gotrano saMkrama prathamanA be guNaThANA sudhI thAya che. bIje tathA trIje guNaThANe jinanAmanI sattAno ja abhAva hovAthI pahele tathA cothAthI dasamA sudhInAM kula ATha guNasthAnakomAM jinanAmanI sattAvALAone jinanAmano saMkrama thAya che. apratyAkhyAnIya vagere bAra kaSAya ane nava nokaSAya ema kula cAritra mohanIyanI ekavIsa prakRtiono navamA guNaThANe jyAM sudhI potapotAno kSaya ke upazama na thAya tyAM sudhI ane zeSa matijJAnAvaraNIya vagere ekaso ekavIsa prakRtiono ekathI dasa guNaThANA sudhI saMkrama thAya che. - je guNasthAnakomAM je prakRtiono saMkrama batAvyo che, te guNasthAnakomAM te sarva paMcara-49 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 paMcasaMgraha-2 prakRtiono haMmezAM hoya che ema samajavAnuM nathI, paraMtu yathAsaMbhava temAMnI matijJAnAvaraNIya vagere dhruvabaMdhI prakRtiono haMmezAM ane sAtA vedanIya vagere adhuvabaMdhI pravRtiono koI vakhate hoya che ane koI vakhate nathI paNa hoto. te svayaM samajI levuM. have pataaha prakRti AzrayI sAghAdi-bhaMga batAve che. tyAM mithyAtva vinA chetALIsa dhruvabaMdhI prakRtionI patagrahatA sAdyAdi cAra prakAre ane cAra AyuSya vinA adhruvabaMdhI agaNosittera, mithyAtva temaja mizra ane samyakvamohanIya ema boMtera prakRtionI pataahatA sAdi ane adhruva ema be prakAre che. te A pramANe je prakRtiono je guNasthAnaka sudhI baMdha hoya tyAM sudhI temAM sAmAnyathI anya prakRtino saMkrama thAya che...mATe tyAM sudhI te prakRti pataghraha kahevAya che paraMtu baMdhaviccheda thayA pachI temAM anya prakRtino saMkrama thato na hovAthI tenI pataTThahatA paNa rahetI nathI mATe je prakRtino jyAM sudhI baMdha hoya tyAM sudhI te prakRti sAmAnyathI pataghraha hoya che, tethI te te yuvabaMdhI prakRtiono baMdhaviccheda thayA bAda pharIthI baMdha zarU thAya tyAre te te prakRtinA pataghrahanI sAdi, ane baMdhaviccheda na thAya tyAM sudhI anAdi, abhavya jIvone baMdhaviccheda thato ja na hovAthI teo AzrayI dhruva ane bhavya jIvone baMdhaviccheda thato hovAthI adhuva. mithyAtva mohanIya dhruvabaMdhI hovA chatAM temAM mizra ane samyakta mohanIya e be prakRtiono ja saMkrama thAya che. paraMtu prathama guNaThANe A be prakRtionI haMmezAM sattA hotI nathI, tethI jyAre sattAmAM hoya che tyAre ja mithyAtva patagraha thAya che, anyathA nahi, mATe mithyAtvanI pataghrahatA sAdi-adbhava che. adhuvabaMdhI prakRtio amuka niyata TAIme baMdhAya che, mATe tenI pataTThahatA paNa sAdi ane adhruva hoya te svAbhAvika che. ane samyakta mohanIya temaja mizra mohanIya paNa aniyata sattAvALI hovAthI te bannenI pataTThahatA paNa sAdi-adhruva che. have kayA kayA karmanAM keTalAM keTalAM saMkramasthAno ane patadmahasthAno hoya che, te kahe che - tyAM mohanIya karmanAM sattAsthAno aThThAvIsa Adi paMdara che, paraMtu saMkramasthAno ATha adhika hovAthI trevIsa ane baMdhasthAno bAvIsa Adi daza che. paraMtu pataghraho ATha adhika hovAthI kula aDhAra che. zeSa sarva karmonAM jeTalAM baMdhasthAno che, teTalAM ja patagrahasthAno che, ane jeTalAM sattAsthAno che teTalAM ja sAmAnyathI saMkramasthAno che, paraMtu darzanAvaraNIya, vedanIya ane gotrakarmamAM je pheraphAra che te hamaNAM batAvaze. jJAnAvaraNIya karmanI pAMca prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI dazamAM guNasthAnaka sudhI sAthe ja baMdhAya che temaja dhruvasattA hovAthI bAramA guNaThANA sudhI pAMceyanI sAthe ja sattA hoya che mATe pAMca prakRti rUpa eka ja pataTThaha ane eka ja saMkrama sthAna che, ane te dazamAM guNaThANA sudhI hoya che. agiyArame ane bArame guNaThANe pAMceya prakRtionI sattA hovA chatAM ekeyano baMdha Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 387 na hovAthI patadhrahanA abhAve saMkrama thato nathI. A patadhraha tathA saMkramasthAna sAghAdi cAra prakAre che, kAraNa ke agiyAramA guNaThANe baMneno abhAva che, tyAMthI paDI dazame guNaThANe Ave tyAre punaH banne zarU thAya mATe sAdi, dazamA guNaThANAthI AgaLa nahIM gayelAone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone AgaLa upara saMkrama ane pataMgraha ema bannenA abhAvano saMbhava hovAthI adhruva che. aMtarAya karmanA viSayamAM paNa A ja pramANe che. darzanAvaraNIya karmanA nava, cha ane cAra prakRtirUpa traNa baMdhasthAno hovAthI pataghraha sthAno traNa che, paraMtu upara mujabanAM traNa sattAsthAno hovA chatAM cAranI sattA bAramA guNasthAnakanA carama samaye hoya che. te vakhate darzanAvaraNIyanI eke prakRtino baMdha na hovAthI pataghrahanA abhAve cArano saMkrama thato nathI tethI zeSa nava ane cha prakRti rUpa be saMkramasthAno che. temAM navano saMkrama pahelA-bIjA guNaThANe navanA pataOMhamAM thAya che, ane trIjAthI AThamA guNaThANAnA saMkhyAmAM bhAga sudhI navano chamAM thAya che, ane tyArabAda upazama zreNimAM dazamA guNaThANA sudhI navano cAramAM thAya che, paraMtu kSepaka zreNimAM navamAM guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgo sudhI navano cAramAM ane te pachI thINadvitrikanI sattAno viccheda thavAthI dazamA guNasthAnaka sudhI zeSa cha prakRtiono cAramAM saMkrama thAya che. agiyAramA-bAramA guNaThANe yathAsaMbhava darzanAvaraNIyanAM traNe sattAsthAno hovA chatAM saMkramsamANa prakRtinA AdhArabhUta patava rUpa darzanAvaraNIyanI eke prakRtino baMdha na hovAthI saMkrama thato nathI. tyAM upazama zreNimAM agiyAramA guNasthAnakathI paDatAM navano saMkrama zarU thAya mATe sAdi ane navanA saMkramanA viccheda sthAnane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone apruva hovAthI cAra prakAre che. - chano saMkrama navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgI gayA pachI dazamA guNaThANA sudhI mAtra aMtarmuhUrta pramANa hovAthI sAdi-adhruva che. trIjA athavA cothA guNasthAnake darzanAvaraNIyanI cha prakRti bAMdhatAM prathamanA be guNasthAnake AvI punaH nava prakRtino baMdha zarU kare tyAre navanA pataghrahanI sAdi ane thINadvitrikanA baMdha vicchedane nahIM pAmelA jIvone anAdi, bhecyone adhruva ane abhivyone dhruva hovAthI navanuM pataTThaha cAra prakAre che. che ane cAranuM patagraha kvacit hovAthI sAdi ane adbhava ema be prakAre che. temAM chanA pataghrahano jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAdhika ekaso batrIsa sAgaropama pramANa kALa che, ane cAranA pataahano jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta kALa che. vedanIya ane gotrakarmanI vivakSita samaye bemAMthI eka ja prakRti baMdhAtI hovAthI eka ja pataOMha hoya che ane A banne karmonAM be ane eka prakRtirUpa be sattAsthAno hovA chatAM jeno baMdha na hoya te prakRti tenI pratipakSa baMdhAtI prakRtimAM saMkrame che, mATe saMkrama sthAna eka prakRti rUpa eka ja hoya che. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 vivakSita eka prakRtino saMkrama ane patadgaha sAdi-adhruva hoya che, paraMtu sAmAnyathI vedanIya ane gotrakarmano saMkrama ane patagraha A rIte sAghAdi cAra prakAre ghaTI zake che. kAraNa ke agiyAramA guNasthAnakathI paDe tyAre baMdha zarU thavAthI patadruha ane saMkrama cAlu thAya che. mATe sAdi, athavA to ucca gotranI uddalanA karyA bAda pharIthI baMdha kare tyAre gotra AzrayI sAdi ane baMdhaviccheda sthAnane nahIM pAmela athavA ucca gotranI uddalanA nahIM karela jIvonI apekSAe gotra AzrayI anAdi, ucca gotranI udghalanA na karanAra abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. 388 mohanIya karmanA 28, 27, 26, 24, 23, 22, 21, 13, 12, 11, 2, 4, 3, 2, 1 ema kula paMdara sattAsthAno che. paraMtu saMkrama sthAno ATha adhika che te pahelAM ja kahevAI gayuM che. tethI 28, 24, 17, 16, 15 A pAMca varjI zeSa 27, 26, 25, 23, 22, 21, 20, 19, 18, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 prakRtirUpa kula 23 saMkrama sthAno che. aThThAvIsanI sattA samyagdaSTi ane mithyAdaSTi ema bannene hovA chatAM potapotAnI dRSTino saMkrama na hovAthI aThThAvIsanuM saMkrama sthAna nathI. e ja pramANe covIsanI sattA trIjAthI agiyAramA guNasthAnaka sudhI hovA chatAM samyagdaSTi AtmA samyaktva mohanIyano ane mizrardaSTi mizrano saMkrama karato na hovAthI covIsano saMkrama paNa thato nathI ane 17-16-15 prakRtiono saMkrama kema nathI, te saMkrama sthAnono vicAra karavAthI samajI zakAze. aThThAvIsanI sattAvALA mithyAdaSTine mithyAtva, e samakitamohanIya ane mizramohanIyanuM patadgaha hovAthI ane darzana mohanIya temaja cAritra mohanIyano paraspara saMkrama na hovAthI mithyAtvano saMkrama thato nathI tethI sattAvIsano saMkrama thAya che. athavA aThThAvIsanI sattAvALA samyagdaSTine samyaktva mohanIyano saMkrama na hovAthI zeSa sattAvIsano saMkrama thAya che ane aThThAvIsanI sattAvALA upazama samyagdaSTine upazama samyaktvanI prAptinA samayathI AvalikA paryaMta mizramohanIyano paNa saMkrama na hovAthI mizra ane samyaktva mohanIya vinA zeSa chavvIsa prakRtiono saMkrama hoya che, athavA sattAvIsanI sattAvALA mithyArdaSTine mithyAtva patagraha hovAthI te vinA zeSa chavvIsano saMkrama hoya che ane chavvIsanI sattAvALA mithyArdaSTine mithyAtvano saMkrama thato na hovAthI zeSa cAritra mohanIyanI pacIsa prakRtiono saMkrama thAya che, e ja pramANe aThThAvIsanI sattAvALA sAsvAdana samyagdaSTine paNa pacIsano saMkrama thAya che ane aThThAvIsa tathA sattAvIsanI sattAvALA mizrardaSTine darzanatrika vinA pacIsa prakRtiono saMkrama hoya che. covIsanI sattAvALA samyagdaSTi pahele guNaThANe jAya tyAre prathama baMdhAvalikAmAM anaMtAnubaMdhIno saMkrama na hovAthI ane mithyAtva mohanIyano paNa saMkrama na hovAthI zeSa trevIsa prakRtiono saMkrama thAya che athavA covIsanI sattAvALA samyagdaSTine samyaktva mohanIya vinA zeSa trevIsano saMkrama thAya che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 389 covIsanI sattAvALA manuSyane kSAyika samyakta prApta karatAM mithyAtvano kSaya karyA bAda trevIsanI sattA thAya tyAre samyakta mohanIya tathA mithyAtvano saMkrama na hovAthI zeSa bAvIsano saMkrama thAya athavA upazama samyaktIne upazama zreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjvalana lobhano saMkrama na hovAthI tathA samyakta mohanIyano paNa saMkrama na hovAthI zeSa bAvIsano saMkrama thAya che. bAvIsanI sattAvALA kSayopazama samyagdaSTine darzanatrikano saMkrama na hovAthI zeSa ekavIsano ane kSAyika samyagdaSTine paNa ekavIsano saMkrama thAya che, temaja covIsanI sattAvALA mizradaSTine paNa darzanatrika vinA ekavIsano saMkrama thAya che ane karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 16mAM batAvyA pramANe ra4nI sattAvALA sAsvAdana samyagdaSTine paNa darzanatrika vinA 21no saMkrama hoya che chatAM ahIM tenI vivakSA karI nathI. athavA kSapaka zreNimAM navamAM guNaThANe ekavIsanI sattAvALAne ATha kaSAyano kSaya na thAya tyAM sudhI ekavIsano saMkrama hoya che, athavA upazama samyagdaSTine upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA bAda napuMsakavedano upazama thayA pachI teno, saMjvalana lobha ane samyakta mohanIya e traNano saMkrama na hovAthI zeSa ekavIsa prakRtiono saMkrama thAya che. e ja jIvane strIvedano upazama thayA pachI pUrvokta traNa ane strIveda A cAra vinA zeSa vIsano saMkrama thAya che, athavA kSAyika samyagdaSTine upazama zreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobhano saMkrama na hovAthI te vinA zeSa visano saMkrama thAya che, ane e ja jIvane napuMsakavedano upazama thAya tyAre ogaNIsano ane strIvedano upazama thAya tyAre saMjavalanalobha, napuMsakaveda ane strIveda vinA zeSa aDhArano saMkrama thAya che. upazama samyaktIne upazama zreNimAM hAsyaSakano upazama thayA bAda puruSaveda vinA ATha nokaSAya, cAra anaMtAnubaMdhI, saMjavalanalobha ane samyakta mohanIya e cauda vinA zeSa " cauda prakRtiono saMkrama thAya che. e ja jIvane puruSavedano upazama thayA bAda terano saMkrama thAya che athavA kSapaka zreNimAM ATha kaSAyano kSaya thayA pachI teno ane ene ja aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobha vinA zeSa bArano saMkrama thAya che athavA kSAyika samyakvIne upazama zreNimAM hAsyaSakano upazama thayA bAda puruSaveda vinA ATha nokaSAya ane saMjavalana lobha e nava vinA zeSa bArano saMkrama thAya che. upazama samyaktIne upazama zreNimAM apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya krodhano upazama thAya tyAre agiyArano athavA kSAyika samyaktIne upazama zreNimAM puruSavedano upazama thAya tyAre agiyArano temaja kSapakazreNimAM napuMsakavedano kSaya thAya tyAre paNa agiyArano saMkrama thAya che. ' upazama sammasvIne upazamazreNimAM saMjavalana krodhano upazama thAya tyAre dasano athavA , kSapakazreNimAM strIvedano kSaya thAya tyAre dasano saMkrama thAya che. sAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya tathA pratyAkhyAnIya krodhano upazama Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 paMcasaMgraha-2 thAya tyAre navano ane ene ja saMjvalana krodhano upazama thAya tyAre AThano saMkrama thAya che. temaja upazama samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya tathA pratyAkhyAnIya mAnano upazama thAya tyAre paNa AThano saMkrama hoya che ane ene ja saMjvalana mAnano upazama thAya tyAre sAtano saMkrama hoya che. kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAna upazame tyAre chano saMkrama thAya che ane ene ja saMjvalanamAna upazame tyAre pAMcano saMkrama thAya che, athavA upazama samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAyAno upazama thAya tyAre pAMcano ane ene ja saMjvalana mAyAno upazama thAya tyAre cArano athavA kSapakazreNimAM hAsyaSaTkano kSaya thAya tyAre paNa cArano saMkrama hoya che. kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya e be mAyA upazame tyAre traNano athavA kSapakazreNimAM puruSavedano kSaya thayA pachI traNano saMkrama hoya che. upazama samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya tathA pratyAkhyAnIya lobhano upazama thayA bAda mAtra mithyAtva ane mizra e beno saMkrama hoya che athavA kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM saMjvalana mAyAno upazama thAya tyAre mAtra apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya e be lobhano saMkrama hoya che, ane kSapakazreNimAM paNa saMjvalana krodhano kSaya thayA pachI beno saMkrama hoya che. ane kSapakazreNimAM saMjvalana mAnano kSaya thayA pachI mAtra eka saMjvalana mAyAno saMkrama hoya che. uparokta saMkramasthAnomAM sAdyAdi vicAra temAM--samyaktvathI paDI mithyAtva guNasthAnake AvI samyaktva ane mizra mohanIyanI uddalanA karyA bAda pacIsano saMkrama zarU thAya mATe sAdi, samyaktva na pAmela jIvane anAdi, abhavyane dhruva, ane bhavyane adhruva ema pacIsano saMkrama cAra prakAre che, ane bAkInA bAvIsa saMkrama sthAno koIka vakhate hovAthI sAdi ane adhruva ema be prakAre che. patagraha sthAnomAM sAdyAdi vicAra mohanIya karmanA 22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2, 1. ema daza baMdhasthAno che, ane baMdhasthAna karatAM ATha patadvraha sthAno adhika che. e vAta prathama kahevAI gayela hovAthI 8, 12, 16, 20 ane 23thI 28 varjI zeSa 2, 21, 19, 18, 17, 15, 14, 13, 11, 10, 9, 7, 6, 4, 3, 2, 1. prakRtirUpa kula 18 patadmaha sthAno che. temAM samyaktvathI paDI mithyAtva guNaThANe AvI samyaktva ane mizra mohanIyanI uddalanA karyA bAda mithyAtva koIno patadruha na hovAthI ekavIsa prakRtinA pataGgahanI sAdi, samyaktva na pAmelA jIvane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva hovAthI 21no patadgaha cAra prakAre che. zeSa 17 patagraha sthAno amuka niyata TAime hovAthI sAdi ane adhruva ema be prakAre che. mohanIyanAM patagrahamAM saMkramasthAno have kayA kayA patadgahamAM keTalAM ane kyAM kayAM saMkramasthAno hoya che te batAve che. tyAM Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 391 aThThAvIsanI sattAvALA mithyAdRSTine mithyAtvano saMkrama na hovAthI zeSa sattAvIsa prakRtio baMdhAtI bAvIsa prakRtiomAM saMkrame che ane samyakta mohanIyanI uddhalanA thayA pachI e ja sattAvIsanI sattAvALA mithyASTine samyakta ane mithyAtva vinA zeSa chavvIsano saMkrama bAvIsamAM thAya che. temaja mizra mohanIyanI udhalanA karela athavA anAdi mithyASTi chavvIsanI sattAvALAne mithyAtva vinA zeSa pacIsano saMkrama mithyAtva koInuM pataghraha na hovAthI te vinA prathama guNaThANe baMdhAtI ekavIsanA pataghrahamAM thAya che. covIsanI sattAvALA samyagdaSTi prathama guNaThANe Ave tyAre anaMtAnubaMdhIne bAMdhavA chatAM prathama AvalikAmAM koI karaNa lAgatuM na hovAthI aThThAvIsanI sattA hovA chatAM anaMtAnubaMdhI cAra ane mithyAtva vinA zeSa trevIsano saMkrama bAvIsamAM thAya che. ema prathama guNasthAnake bAvIsanA pataahamAM 27, 26 ane 23 e traNa saMkramasthAno saMkrame che ane ekavIsanA pataghrahamAM pacIsano saMkrama thAya che. sAsvAdana guNasthAnake aThThAvIsanI sattA hovA chatAM darzanatrikano saMkrama na hovAthI zeSa pacIsano saMkrama baMdhAtI ekavIsa pravRtiomAM thAya che. ane aThThAvIsa tathA sattAvIsanI sattAvALA mizradRSTine darzana mohanIyano saMkrama na hovAthI zeSa pacIsa prakRtio A guNasthAnake baMdhAtI sattara prakRtirUpa patadhrahamAM paDe che ane covIsanI sattAvALAne darzanatrika vinA zeSa ekavIsa prakRtio sattaramAM saMkrame che. cothA guNasthAnake kayA kayA pataghrahomAM kayAM kayAM saMkramasthAno hoya che te kahe che...A guNasthAnake apratyAkhyAnIya vagere bAda kaSAya, bhaya ane jugupsA, eka yugala tathA puruSaveda ema baMdhAtI sattara temaja samyakta mohanIya ane mizra mohanIya sahita kula ogaNIsanA pataMgrahamAM aThThAvIsanI sattAvALAne samyakta mohanIyano saMkrama na hovAthI zeSa sattAvIsano, ane upazama samyaktanI prAptinI atyaMtara AvalikAmAM rahela jIvane mizra mohanIyano saMkrama na hovAthI mizra ane samyakta mohanIya vinA zeSa chavvIsa prakRtiono temaja covIsanI sattAvALAne cAra anaMtAnubaMdhI ane samyakta mohanIya vinA zeSa trevIsano saMkrama hoya che. covIsanI sattAvALAne kSAyika samyakta prApta karatAM mithyAtvano kSaya thayA pachI trevIsanI sattA thAya tyAre mizra mohanIya pataghraha na hovAthI baMdhAtI sattara ane samyakta mohanIya e aDhAranA patadhrahamAM mithyAtva ane samyakta mohanIya vinA zeSa bAvIsano saMkrama thAya che ane e ja jIvane mizrano kSaya thayA pachI bAvIsanI sattA thAya tyAre samyakta mohanIya saMkrama ane patagraha ema bannemAM na hovAthI tene athavA kSAyika samyagdaSTine zeSa cAritra mohanIyanI ekavIsa prakRtiono saMkrama baMdhAtI sattara prakRtirUpa patagrahamAM thAya che. e pramANe ahIM ogaNIsanA pataghrahamAM 27, 26, 23 e traNa ane 18nA pataghrahamAM 22, ane 17nA pataMgrahamAM 21 ema pAMca saMkrama sthAno ane traNa patagraha sthAno hoya che. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 ema pAMcame, chaThTha temaja sAtame guNasthAnake paNa pAMca-pAMca saMkrama sthAno ane traNa-traNa patagraho hoya che, paraMtu pAMcamA guNasthAnake apratyAkhyAnIya catuSkano baMdha na hovAthI 19,18 ane 17 e traNane badale kramazaH 15, 14 ane 13 e traNa pataGgaho ane chaThTha-sAtame guNasthAnake pratyAkhyAnIya catuSkano baMdha na hovAthI uparanA traNa patadgahomAMnI cAra prakRti bAda karatAM kramazaH 11, 10 ane 9 prakRtirUpa traNa patadgaho hoya che. 392 tyAM pAMcamA guNasthAnake pUrvokta rIte paMdaranA pataGgahamAM 27, 26 ane 23 e traNa, ane 14nA patagrahamAM 22, tathA 13nA pataMgrahamAM 21 ema pAMca saMkrama sthAno, ane chaThThuM tathA sAtame guNasthAnake 11nA patadrahamAM 27, 26 ane 23 e traNa 10nA pataMgrahamAM 22, ane 9nA patagrahamAM 21 e pAMca saMkrama sthAno hoya che. AThamA guNasthAnake cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, hAsya, rati ane puruSaveda e baMdhAtI nava temaja mizra ane samyaktva mohanIya ema agiyAranA patadgahamAM aThThAvIsa ane covIsanI sattAvALA aupazamika samyagdaSTine anaMtAnubaMdhI ane samyaktva mohanIya vinA zeSa trevIsano saMkrama thAya che. kSAyika samyagdaSTine e ja mizra ane samyaktva mohanIya vinA zeSa navanA pataGgahamAM ekavIsano saMkrama hoya che. upazamasamyaktvIne upazama zreNi AzrayI patagrahamAM saMkramasthAno navamA guNasthAnake cAra saMjvalana ane puruSaveda e pAMca prakRtio baMdhAya che, ane mizramamAM mithyAtvano, temaja samyaktva mohanIyamAM mizra tathA mithyAtva e beno saMkrama thato hovAthI mizra ane samyaktvamohanIya e be ane pUrvokta pAMca e sAta prakRtio patadmaha hoya che. ane aThThAvIsanI athavA A graMthanA mate anaMtAnubaMdhI vinA covIsa prakRtionI sattA hoya che, paraMtu samyaktvamohanIyano saMkrama na hovAthI aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI te vinA zeSa trevIsano saMkrama sAtamAM thAya che ane te ja sAtanA patagrahamAM aMtaraka2Na karyA pachI saMjvalanalobhano saMkrama na hovAthI samyaktvamohanIya ane saMjvalana lobha vinA zeSa bAvIsano, napuMsakavedano upazama thayA bAda 21no, srIvedano upazama thayA pachI 20no ema cAra saMkramasthAno thAya che, ane puruSavedanI prathamasthiti samayona be AvalikA bAkI rahe tyAre puruSaveda patadmaha na hovAthI puruSaveda vinA zeSa chanA patardrahamAM samayona be AvalikAkALa sudhI vIsa ane hAsya SaTkano upazama thayA bAda samayona be AvalikAkALa sudhI zeSa caudano saMkrama thAya che. kAraNa ke hAsya SaTkano upazama thayA bAda samayona be AvalikAkALa pachI puruSavedano paNa saMpUrNa upazama thaI jAya che ane puruSavedano upazama thayA bAda zeSa terano saMkrama thAya che. ema traNa saMkramasthAno hoya che. saMjvalana krodhanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre te apatadmaha thAya che mATe saMjavalana krodha vinA zeSa pAMcanA patagrahamAM samayona be AvalikA sudhI 13no, apratyAkhyAnIya tathA pratyAkhyAnIya krodhano upazama thayA bAda samayona be AvaliA sudhI zeSa 11no, ane saMjvalana krodhano upazama thayA bAda zeSa 10no aMtarmuhUrtakALa sudhI hoya che. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 393 saMjavalanamAnanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre te apagraha hovAthI saMjavalana mAyA ane lobha, mizra ane samyakvamohanIya e cAranA patadhrahamAM samayona be AvalikA sudhI 10no, apratyAkhyAnIya-pratyAkhyAnIya e be mAnano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI zeSa 8no ane saMjavalana mAnano upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI zeSa sAtano saMkrama thAya che. saMjavalana mAyAnI prathama sthiti samayona traNa AvalikA zeSa rahe te apagraha thAya che tethI saMjavalana mAyA vinA zeSa traNanA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI sAtano ane apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya e be mAyAno upazama thAya tyAre samayona be AvalikA sudhI zeSa pAMcano ane saMjavalana mAyAno upazama thAya tyAre aMtarmuhUrta sudhI zeSa cArano saMkrama thAya che. saMjavalana lobhanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre te paNa apataTThaha thavAthI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya lobhano temAM saMkrama thato nathI mATe te samayathI agiyAramA guNasthAnaka sudhI mizra ane samyakvamohanIya e bemAM mithyAtva ane mizramohanIya e beno saMkrama thAya che. kSAyikasamyakvIne upazamazreNi AzrayI pataghrahamAM saMkramasthAno kSAyika samyagdaSTi upazamaNi AzrayI saMkrama ane pataMgraha sthAno upara pramANe ja hoya che mAtra darzanatrika sattAmAM na hovAthI samyakvamohanIya ane mizramohanIya rUpa be prakRtio patadhrahamAM ane mithyAtva tathA mizra e be prakRtio saMkramamAM na hovAthI dareka pataTThaha ane saMkrama sthAnomAM be-be prakRtio ochI levI. cAra saMjavalana ane puruSaveda e pAMcanA pataghrahamAM aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI 21, aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobha vinA 20, napuMsaka vedanA upazama pachI 19, strIvedanA *upazama pachI 18, e cAra saMkramasthAno hoya che. puruSavedanI prathama sthiti samayona be AvalikA bAkI rahe tyAre te apatadmaha thavAthI zeSa cAranA pataMgrahamAM samayona be AvalikAkALa sudhI 18, hAsyaSakano upazama thayA bAda samayona be AvalikAkALa sudhI 12, ane puruSaveda upazama thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI 11, ema traNa saMkramasthAno hoya che. - saMjavalanakrodha apagraha thAya tyAre zeSa traNamAM samayona be AvalikA sudhI 11no, apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnI be krodhano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI 9no, ane saMjavalana krodhano upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI 8no saMkrama hoya che. saMjavalanamAna apataTThaha thAya tyAre saMjvalamAyA ane lobha e benA patagrahamAM samayona be AvalikA sudhI 8no, apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya mAnano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI duno, ano saMjavalanamAnano upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI pano saMkrama hoya che. paMcAra-50 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 paMcasaMgraha-2 saMjvalanamAyA apagraha thAya tyAre saMjvalalobha rUpa ekanA pataghrahamAM samayona be AvalikA sudhI pano, apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya e be mAyA upazamyA pachI samayona be AvalikA sudhI traNano ane saMjvalanamAyAno upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI beno saMkrama hoya che. ane navamA guNasthAnakano samayona be AvalikAkALa bAkI rahe tyAre saMjvalanalobha paNa apataTThaha thavAthI mohanIyanI koIpaNa prakRtiono saMkrama thato nathI. kSapakazreNi AzrayI pataghrahamAM saMkramasthAno cAra saMjvalana ane puruSaveda e pAMcanA patadhrahamAM madhyamanA ATha kaSAyano kSaya na thAya tyAM sudhI 21 ane ATha kaSAyano kSaya thayA bAda 13, aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalane lobhano saMkrama na hovAthI zeSa 12, napuMsakavedanA kSaya pachI 11, strIvedanA kSaya pachI 10, e pAMca saMkramasthAno hoya che. puruSavedanI prathama sthiti samayona be AvalikA rahe tyAre puruSaveda apataTThaha thavAthI zeSa cAra saMjvalana rUpa patadhrahamAM samayona be AvalikA sudhI 10no saMkrama hoya che. ane hAsyaSarkano kSaya thayA bAda puruSaveda ane saMjvalana krodhAdi traNa e cArano saMkrama samayona be AvalikA sudhI cAranA pataghrahamAM thAya che. temaja hAsyaSakanA kSaya pachI samayona be AvalikAkALe puruSavedano saMpUrNa kSaya thaI jAya che. tethI saMjavalana krodhamAM saMkramavA yogya koIpaNa prakRti rahetI nathI. kAraNa ke aMtarakaraNa karyA pachI saMjvalana krodhAdi cArano saMkramAM anukrame ja thAya che. mATe puruSavedanA kSaya sAthe ja saMjvalana krodhanI pataTThahatA naSTa thaI jAya che. e ja pramANe have pachI paNa krodhAdino kSaya thAya tyAre mAnAdikamAM saMkramavA yogya koI prakRti na rahevAthI saMjvalana krodhanA kSayanI sAthe ja saMjavalana mAnanI, saMjavalana mAnanA kSayanI sAthe ja saMjavalana mAyAnI ane saMjavalana mAyAnA kSayanI sAthe ja saMjavalana lobhanI patagrahatA naSTa thAya che. tethI puruSavedanA kSayanI pachI saMjavalana mAnAdika traNanA pataghrahamAM aMtarmuhUrtakALa sudhI saMjavalana krodhAdi traNano, saMjavalana krodhano kSaya thayA pachI saMjavalana mAyAdi benA pataghrahamAM aMtarmuhUrta sudhI saMjavalana mAnAdi beno ane saMjvalana mAnano kSaya thayA bAda saMjvalana lobhArUpa ekanA pataMgrahamAM aMtarmuhUrvakALa sudhI eka saMjvalana mAyAno saMkrama thAya che. ane saMjvalana mAyAno kSaya thayA pachI mohanIyakarmanI koIpaNa prakRtino koIpaNa prakRtimAM saMkrama thato nathI. aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobhano saMkrama thato nathI mATe aMtarakaraNa thayuM che ke nathI thayuM temaja aupathamika tathA lAyopathamika samyagdaSTine mithyAtva ane mizramohanIyano saMkrama thAya che, kSAyikane nahIM mATe kSAyika samyaphtI che ke anya samyagdaSTi che temaja anaMtAnubaMdhI, samyakvamohanIya tathA mizramohanIyanI uddhalanA karI hoya tene teno, athavA anaMtAnubaMdhInI uddhalanA karI mithyAtva guNaThANe Avela jIvane tenI prathama baMdhAvalikAmAM anaMtAnubaMdhIno saMkrama hoto nathI, anyane hoya che ane zeSa mohanIyanI prakRtiono kSaya athavA upazama na thAya tyAM sudhI saMkrama hoya che paNa pachI hoto nathI. A bAbato dhyAnamAM rAkhavAthI saMkramasthAno sahelAIthI zodhI zakAze. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 35 have kayuM kayuM saMkamasthAna kayA kayA guNasthAnaka sudhI hoya che te batAve che. 27 tathA 26no saMkrama pahele ane cArathI sAta ema kula pAMca guNasthAnake hoya che. 25no saMkrama prathamanA traNa guNasthAnake hoya che. ane 23no saMkrama pahele temaja cArathI sAta ane AThamAthI navamA guNasthAnake aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI aupazamika samyagdaSTine hovAthI kula sAta guNasthAnake hoya che. 22no saMkrama kSAyika samyatva prApta karanArane mithyAtvano kSaya thayA bAda cArathI sAta e cAra guNaThANe hoya che. ane upazama samyagdaSTine upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobha vinA paNa 22no saMkrama hoya che. 21no saMkrama 24nI sattAvALAne trIje ane 22nI sattAvALA lAyopathamika samyagdaSTine cArathI sAta temaja kSAyika samyagdaSTine cArathI navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga sudhI hovAthI kula sAta guNaThANe hoya che. | darzana saptakano kSaya karela AtmAne je guNaThANe jeTalI prakRti baMdhAtI hoya teTalI ja prakRtio pataTThaha hoya che. mATe cothe 17, pAMcame 13, ane sarvaviratane chake, sAtame ane AThame 9 prakRtirUpa traNa patadhraho hoya che ane darzanatrikanI sattAvALA lAyopathamika athavA aupazamika samyagdaSTine baMdha karatAM samyakvamohanIya ane mizramohanIya e be prakRtio patadUgrahamAM vadhAre hovAthI 17, 13 ane 8 ne badale kramazaH 19, 15, 11 prakRtirUpa traNa pataghraho hoya che. temaja kSAyika samyakta prApta karatAM mithyAtvamohanIyano kSaya thayA pachI samyakvamohanIya patadhraha hoya che paNa mizramohanIya patadhraha na hovAthI cArathI sAta guNaThANe uparokta traNa patadhrahamAMthI eka prakRti ochI thavAthI kramazaH 18, 14, 10 prakRtirUpa traNa pataMgraho hoya che ane mizraguNaThANe baMdhAtI 17 prakRtirUpa eka ja pataghraha hoya che, anya pataghraho hotA nathI. pahele guNaThANe mithyAtva patagraha hoya tevA jIvane 22 ane anyane 21 prakRtirUpa e be patadUgraho hoya che ane sAsvAdana guNaThANe badhyamAna 21 prakRtirUpa eka ja pataghraha hoya che ane kSapakazreNimAM temaja kSAyika samparvane upazamazreNimAM navamA guNaThANe pAMca, cAra, traNa, be ane eka prakRtirUpa pAMca baMdhasthAna hovAthI pAMca pataghraho hoya che. temaja aupazamika samyaktIne upazamazreNimAM mizramohanIya mithyAtvanuM ane samyakvamohanIya mizra ane mithyAtvanuM patagraha hovAthI A be ane pUrvokta pAMca ema 7, 6, 5, 4, 3, ane 2 prakRtirUpa cha patadhraho hoya che. ema kula mohanIyakarmanA aDhAra ja patagraho hoya che paNa tethI adhika hotA nathI. - have zreNi AzrayI navame guNasthAnake kayA kayA pataghrahamAM keTalAM ane kayAM saMkramasthAno hoya che, te kahe che. ' upazama samyagdaSTine upazamazreNimAM baMdhAtI pAMca ane samyakvamohanIya ane mizramohanIya e sAtanA pataMgrahamAM aMtarakaraNa karyA pahelAM samyakvamohanIya vinA 23, aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobha vinA 22, napuMsakavedano upazama karyA bAda ra1 ane (sIvedano upazama karyA bAda 20, e cAra saMkramasthAno hoya che temaja e ja jIvane puruSaveda apataTThaha thAya tyAre te vinA zeSa nA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI pUrvokta 20, Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 paMcasaMgraha-2 tathA hAsyaSakano upazama thayA pachI samayona be AvalikA sudhI 14, ane puruSavedano upazama thayA bAda 13, ema traNa saMkramasthAno hoya che. pAMcanA patagrahamAM kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI tathA kSapakazreNimAM ATha kaSAyano kSaya na kare tyAM sudhI 21, kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjavalana lobha vinA 20, ene ja napuMsakavedanA upazama pachI 19, strIvedanA upazama pachI 18 tathA kSapakazreNimAM ATha kaSAyanA kSaya pachI 13, aMtarakaraNa karyA bAda saMjavalana lobha vinA 12, napuMsakavedanA kSaya pachI 11, strIvedanA kSaya pachI 10, athavA upazama samyaktIne upazamaNimAM saMjvalana krodhanI patagrahatA naSTa thayA bAda pAMcanA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI 13, apratyA, pratyA. be krodhano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI 11 saMjavalana krodhano upazama thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI 10, ema ATha saMkramasthAno hoya che. sAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM puruSaveda pataghraha thAya tyAre cAranA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI 18, ene ja hAsyaSarkano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI 12, puruSavedanA upazama pachI 11, ane aupathamika samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana mAna apagraha thAya tyAre samayona be AvalikA sudhI 10, athavA kSapakazreNimAM puruSaveda apataTThaha thAya tyAre samayona be AvalikA sudhI 10 ane aupathamika samyaktIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnI be mAnano upazama thAya tyAre samayona be AvalikA sudhI 8, tathA ene ja saMjavalana mAnano upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI 7, ane kSapakazreNimAM hAsyaSano kSaya thayA pachI cAranA patadhrahamAM samayona be AvalikA sudhI 4, ema sAta saMkramasthAno hoya che. kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana krodha apataTThaha thAya tyAre saMjavalana mAyA vagere traNanA pataghrahamAM samayona be AvalikA sudhI madhyamanA ATha kaSAya ane saMjavalana krodhAdika traNa e 11, tathA ene ja apratyA. pratyA. e be krodhano upazama thAya tyAre samayona be AvalikA sudhI 9, ane ene ja saMjavalana krodhano upazama thayA bAda aMtarmuhUrta sudhI 8, temaja aupathamika samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana mAyA apataTThaha thayA bAda saMjavalana lobha ane mizra tathA samyakvamohanIya e traNanA pataghrahamAM samayona be AvalikA sudhI apratyA. vagere traNa mAyA, be lobha, mithyAtva ane mizramohanIya e 7, ane tene ja be mAyAno upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI 5, ane saMjavalana mAyAnA upazama pachI aMtarmuhUrta sudhI 4, temaja kSapakazreNimAM puruSavedanA kSayanI sAthe ja saMjavalana krodha apagraha thavAthI zeSa traNanA patadhrahamAM saMjvalana lobha vinA 3, ema traNanA pataMgrahamAM sAta saMkramasthAno hoya che. kSAyika sammIne upazamazreNimAM saMjvalana mAna apatagraha thAya bAda mAyA ane lobha e ranA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI apratyAkhyAnIya vagere traNa mAna, traNa mAyA ane be lobha e 8, ane be mAnano upazama thayA bAda samayona be AvalikA sudhI 6, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 397 ane saMjavalana mAnanA upazama pachI aMtarmuhUrta sudhI 5, temaja aupazamika samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana lobhanI apataTThahatA pachI mizra ane samyakvamohanIya rUpa benA patathrahamAM mithyAtva ane mizra e 2, athavA kSapakazreNimAM saMjavalana krodhanA kSayanI sAthe ja saMjavalana mAnanI apataTThahatA thavAthI zeSa bemAM saMjavalana mAna ane mAyA e 2, ema cAra saMkramasthAno hoya che. kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana mAyAnI patagrahatA pachI lobharUpa ekanA pataMgrahamAM samayona be AvalikA sudhI apratyAkhyAnIya vagere traNa mAyA ane be lobha ema 5, be mAyAnA upazama pachI samayona be AvalikA sudhI 3, ane saMjvalana mAyAnA upazama bAda aMtarmuhUrta sudhI 2, temaja kSapakazreNimAM e ja ekanA patagrahamAM saMjavalana mAyA 1, ema cAra saMkramasthAno hoya che. mohanIya karmamAM saMkramasthAna vAra pataghraho have kayAM kayAM saMkramasthAno kayA kayA pataghrahamAM paDe che,....te kahe che - 28nI sattAvALA mithyAdaSTine mithyAtva vinA ra7no saMkrama baMdhAtI 22mAM, cothe guNasthAnake samyakvamohanIya vinA 27no 19mAM, pAMcame guNasthAnake 15mAM, ane chake tathA sAtame guNasthAnake 11mAM, ema kula cAra pataghrahamAM hoya che. 27nI sattAvALA mithyASTine mithyAtva vinA zeSa ra6no saMkrama 22mAM, upazama samyaktanI prAptinI atyaMtara AvalikAmAM vartamAna 28nI sattAvALA aupazamika samyagdaSTine samyakta tathA mizramohanIya vinA zeSa ra6no 19mAM, pAMcame guNaThANe 15mAM, chake tathA sAtame guNaThANe 11mAM ema kula cAra pataghrahamAM thAya che. 26nI sattAvALA mithyAdaSTine mithyAtva vinA zeSa 25no saMkrama mithyAtva vinA badhyamAna 21mAM, sAsvAdana guNaThANe 28nI sattAvALAne e ja 25no 21mAM, mizra guNaThANe - 28 tathA 27nI sattAvALAne 25no badhyamAna 17mAM ema be pataghrahamAM thAya che. - 24nI sattAvALo samyagdaSTi prathama guNaThANe Ave tyAre 28nI sattA thAya paNa prathama baMdha AvalikAmAM vartamAnane anaMtAnubaMdhI ane mithyAtva vinA zeSa 23no saMkrama 22mAM, ane 24nI sattAvALAne cothA guNasthAnake anaMtAnubaMdhI ane samyakta mohanIya vinA 23no 19mAM, pAMcame guNaThANe 15mAM, chake, sAtame tathA AThame guNaThANe 11mAM ane navame guNaThANe aMtarakaraNa karyA pahelAM 7mAM, ema pAMca pataghrahamAM thAya che. - 24nI sattAvALA lAyopathamika samyagdaSTine kSAyika samyakta prApta karatAM mithyAtvano kSaya thAya tyAre 23nI sattAvALAne cothA guNaThANe samyakta mohanIya vinA zeSa 22no saMkrama samyakvamohanIya ane badhyamAna 17 ema 18mAM, pAMcame guNasthAnake bIjA cAra kaSAya vinA 14mAM, cha tathA sAtame guNaThANe trIjA cAra kaSAya vinA 10mAM, ane upazama samyaktIne upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI samyakta mohanIya ane saMjvalana lobha vinA 22no saMkrama sAtamAM, ema cAra pataghrahamAM thAya che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 paMcasaMgraha-2 keTalAka AcAryonA mate 24nI sattAvALA sAsvAdana samyagdaSTine darzanatrika vinA 21no badhyamAna 21mAM, mizra guNaThANe badhyamAna 17mAM, 22nI sattAvALA kSAyopathamika samyagdaSTine ane kSAyika samyagdaSTine cothe guNaThANe paNa badhyamAna 17mAM, pAMcame 13mAM, chaThe, sAtame tathA AThame 9mAM, ane aupazamika samyagdaSTine upazamazreNinI aMdara aMtarakaraNamAM napuMsakavedanA upazama pachI 7mAM, ane kSAyika samyagdaSTine navamA guNaThANe ATha kaSAyano kSaya na thAya athavA aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI badhyamAna pamAM, ema cha patagrahamAM thAya che. have pachInAM saMkramasthAno mAtra zreNimAM navamA guNaThANe ja prApta thAya che. paraMtu beno saMkrama dasame ane agiyArame guNaThANe hoya che, e vizeSatA che. aupathamika samyagdaSTine upazamazreNimAM strIvedano upazama thayA bAda 20no saMkrama 7mAM, puruSaveda apagraha thayA pachI puruSaveda vinA cAra saMjvalana, mizra tathA samyakta mohanIya e dumAM, temaja kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjvalana lobha vinA 20no badhyamAna pamAM, ema traNa pataahamAM thAya che. e ja jIvane napuMsakavedano upazama thayA bAda 19no saMkrama badhyamAna pAMca prakRtirUpa eka ja pataghrahamAM thAya che. tene ja strIvedanA upazama pachI 18no saMkrama prathama badhyamAna pamAM, ane puruSaveda apataTThaha thayA bAda 4mAM, ema be pataMgrahamAM thAya che. upazama samyavIne upazamazreNimAM hAsyaSakano upazama thayA bAda 14no saMkrama cAra saMjvalana, mizra tathA samyakvamohanIya e cha prakRtirUpa eka pataghrahamAM ane e ja jIvane puruSavedano upazama thayA bAda 13no saMkrama prathama e ja 6mAM, ane saMjavalana krodha apatagraha thayA pachI zeSa pamAM, athavA kSapakazreNimAM ATha kaSAyanA kSaya pachI paNa pamAM, ema be patathrahamAM thAya che. kSapakazreNimAM aMtarakaraNa karyA pachI saMjvalana lobha vinA 1rano saMkrama pamAM, tathA kSAyikasamyakvIne upazamazreNimAM hAsyaSakano upazama thayA bAda 4mAM, ema be patadgahamAM thAya che. aupathamika samyagdaSTine upazamazreNimAM 11no saMkrama saMvalana krodha apataTThaha thayA bAda pamAM, athavA kSapakazreNimAM napuMsakavedano kSaya thayA pachI pamAM, ane kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM puruSavedanA upazama pachI 4mAM, temaja saMjvalana krodha apataTThaha thayA pachI 3mAM, ema traNa pataghrahamAM thAya che. ' upazama samyaktIne upazamazreNimAM saMjavalana krodhanA upazama pachI 10no saMkrama pamAM, ane saMjvalana mAna apatagraha thAya tyAre e ja jIvane 4mAM thAya che. athavA kSapakazreNimAM strIvedanA kSaya pachI badhyamAna pAMcamAM ane puruSavedanI apataTThahatA thAya tyAre samayona AvalikA sudhI cAramAM dazano saMkrama thAya che. kSAyika samyaktIne upazamazreNimAM apratyA. pratyA. krodhano upazama thayA pachI no Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha saMkrama saMvalana mAnAdika 3mAM che. upazama samyaktvIne upazamazreNimAM apratyA. pratyA. mAnano upazama thAya bAda 8no saMkrama 4mAM ane kSAyika samyagdaSTine upazamazreNimAM saMjvalana krodhano upazama thAya bAda saMjvalana mAnAdika 3mAM tathA ene ja saMjvalana mAna apatadgaha thAya tyAre saMjvalana mAyA tathA lobha e 2nA pataGgahamAM thAya che. upazama samyaktvIne upazamazreNimAM saMjvalana mAnano upazama thayA pachI 7no saMkrama 4mAM ane saMjvalana mAyA apatadruha thAya tyAre 3mAM thAya che. kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya mAnano upazama thayA pachI 6no saMkrama saMjvalana mAyA ane lobha e 2mAM thAya che. 399 upazama samyaktvIne upazamazreNimAM apratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya mAyAno upazama thayA bAda pano saMkrama 3mAM, kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM saMjvalana mAnano upazama thayA bAda 2mAM, ane saMjvalanamAyA apatagraha thAya tyAre saMjvalana lobharUpa 1mAM thAya che. kSapakazreNimAM hAsyaSaTkano kSaya thayA pachI saMjvalana lobha vinA 4no saMkrama saMjvalana krodhAdika 4mAM ane upazama samyaktvIne upazamazreNimAM saMjvalana mAyAno upazama thayA bAda 3mAM thAya che. kSapakazreNimAM puruSavedanA kSaya pachI 3no saMkrama 3mAM ane kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM apratyA. pratyA. mAyAno upazama thayA bAda 1 lobhamAM thAya che. upazama samyaktvIne upazamazreNimAM lobha apataSraha thayA bAda 2no saMkrama 2mAM athavA kSapakazreNimAM krodhano kSaya thayA pachI 2no saMjvalana mAyA ane saMjvalana lobha e 2mAM ane kSAyika samyaktvIne upazamazreNimAM saMjvalana mAyAno upazama thayA bAda saMjvalana lobha rUpa 1mAM thAya che. kSapakazreNimAM saMjvalana mAnano kSaya thayA pachI 1 saMjvalana mAyAno saMjvalana lobha rUpa 1nA patagrahamAM saMkrama thAya che. nAmakarmanI saMkramasthAna tathA patagraha sthAno nAmakarmanAM saMkramasthAno ane patadmaha sthAnono vicAra karatAM pahelAM sattAsthAno ane baMdhasthAno kahe che. nAma karmanI sarve prakRtio sattAmAM hoya tyAre 103, jinanAma sattAmAM na hoya tyAre 102, AhA2ka saptaka vinA zeSa sarva prakRtio hoya tyAre 96 ane jinanAma tathA AhAraka saptaka vinA zeSa prakRtionI sattA hoya tyAre 95. A cAra sattAsthAnone prathama sattAsthAna catuSka kahevAya che. A cAra sattAsthAnavALA jIvone kSapakazreNimAM navamA guNaThANe sthAvaradvika vagere nAma karmanI 13 prakRtiono kSaya thayA bAda kramazaH 90, 89, 83 ane 82. A cAra sattAsthAno Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 paMcasaMgraha-2 thAya che. A dvitIya sattAsthAna catuSka kahevAya che. 95nI sattAvALAne devaddhikanI uThThalanA thayA bAda 93 athavA 84nI sattAvALAne vaikriyasaptaka tathA devadrika athavA vaikriyasaptaka ane narakaddhika e navano baMdha thAya tyAre 93, ane 93mAMthI narakaddhika ane vaikriyasaptaka e navanI uThThalanA thAya tyAre 84, athavA 82nI sattAvALAne manuSyaddhikano baMdha thAya tyAre 84, ane temAMthI manuSyaddhikanI utkalanA thAya tyAre 82nuM sattAsthAna thAya che. A traNa sattAsthAnone adhuva sattAsthAna kahevAya che. 82nuM sattAsthAna, 95nI sattAvALAne kSapakazreNimAM 13 prakRtiono kSaya thayA bAda ane 84nI sattAvALA teukAya-vAyukAyane manuSyaddhikanI uThThalanA thayA bAda-ema be rIte Ave che, tethI bannemAM prakRtio bhinna hovA chatAM prakRtionI saMkhyA samAna hovAthI eka ja gaNAya che. A daza sattAsthAnomAMthI 90 ane 83 e be sattAsthAno saMkramamAM AvatAM nathI. tenuM kAraNa AgaLa samajAvaze. te sivAyanAM ATha sattAsthAno saMkramamAM che. temaja 9 ane 8 prakRtirUpa be sattAsthAno caudamA guNasthAnakanA caramasamaye hovAthI patagrahanA abhAve saMkramarUpe thatA nathI tathA 101, 94, 88 ane 81 A cAra saMkramasthAno sattAsthAnothI atirikta che tethI sattAsthAnonI jema kula saMkramasthAno paNa bAra che. 23, 25, 26, 28, 29, 30, 31 ane 1 prakRtirUpa je ATha baMdhasthAno che, te ja ATha pataghraha sthAno che. nAmakarmanAM patagrahomAM saMkramasthAno have kayA kayA padmomAM keTalAM ane kayAM kyAM saMkramasthAno hoya che, te kahe che.. AThamA guNasthAnakanA sAtamA bhAgathI dasamA guNasthAnaka sudhI eka yazakIrti baMdhAya che tethI yazakIrtirUpa 1 prakRtinuM pataghraha hoya che. paraMtu tyAM te sivAya nAma karmanI bIjI koI prakRti baMdhAtI na hovAthI yazakIrtino saMkrama thato nathI. | sAmAnyathI aneka jIvo AzrayI upazamazreNimAM AThamA guNaThANAthI dazamA guNaThANA sudhI ane kSapakazreNimAM navamA guNaThANe nAma karmanI 13 prakRtiono kSaya na thAya tyAM sudhI 103 vagere prathamanAM cAra sattAsthAno hoya che ane kSapakazreNimAM navamAM guNaThANe 13 prakRtiono kSaya thayA pachI dazamA guNaThANA sudhI 90, 89, 83, 82 e cAra sattAsthAno hoya che. tethI AThamA guNaThANAnA sAtamA bhAgathI upazamazreNimAM dasamA guNaThANA sudhI ane kSapakazreNimAM navamA guNaThANAnA pahelA bhAga sudhI yazakIrti rUpa 1nA patadhrahamAM 103, 102, 96 ane 95nI sattAvALA jIvone yazakIrti vinA kramazaH 102, 101, 95 ane 94 prakRtirUpa cAra, ane kSapakazreNimAM navamA guNasthAnakanA bIjA bhAgathI dazamA guNasthAnaka sudhI 90, 89, 83 ane 82nI sattAvALA jIvone yazakIrti vinA kramazaH 89, 88, 82 ane 81 prakRtirUpa cAra, ema kula ATha saMkramasthAno hoya che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 401 aparyApta ekendriya prAyogya trevIsa prakRtiono baMdha karanArA tiryaMca ane manuSyo hoya che. ane sAmAnyathI A trevIsa prakRti bAMdhatA teone 102, 5, 93, 84, 82 e pAMca sattAsthAno hoya che. tethI 23nA patadhrahamAM tiryaMcone A pAMca ane manuSyone 82 nuM sattAsthAna na hovAthI zeSa cAra saMkramasthAno hoya che. paryApta ekendriya prAyogya pacIsa prakRtiono baMdha karanArA sAmAnyathI naraka sivAya traNa gatinA jIvo hoya che. ane trevIsanA baMdhasthAnanI jema pacIsanA baMdhe paNa sAmAnyathI pAMca sattAsthAno hoya che. tethI ahIM paNa ra5nA pataMgrahamAM tiryaMcone pAMceya saMkramasthAno hoya che paraMtu manuSyone 82 vinA cAra ane devone 102 tathA 95 prakRtirUpa be saMkramasthAno hoya che. aparyApta trasa prAyogya 25 prakRtino baMdha karanAra manuSya ane tiryaMco ja hoya che, tethI te pacIsanA pataMgrahamAM paNa manuSyone 82 vinA cAra, ane tiryaMcone pAMce saMkramasthAno hoya che, paraMtu aparyApta manuSya prAyogya pacIsano baMdha karanAra tiryaMcone 82nuM sattAsthAna nA hovAthI te vinA zeSa cAra saMkramasthAna hoya che. paryApta ekendriya prAyogya chavvIsa prakRtiono baMdha karanAra naraka vinA traNa gatinA jIvo hoya che ane sAmAnyathI pUrvokta pAMca sattAsthAno hovAthI chavvIsanA pataghrahamAM paNa tiryaMcone pAMca saMkramasthAno che paraMtu manuSyone 82 vinA cAra, ane devone 102, 95 ema be saMkramasthAno hoya che. | deva athavA naraka prAyogya 28 prakRtinA patadhrahamAM 102nI sattAvALAne 102, prathama narakAyu bAMdhI phrAyopathamika samyakta prApta karI jinanAma bAMdhanAra 96nI sattAvALA manuSyane mithyAtva ane narakAbhimukha avasthAmAM naraka prAyogya 28nA pataghrahamAM 96, ane deva tathA naraka prAyogya ema banne prakAranA 28nA pataMgrahamAM 95nI sattAvALA manuSya tathA - tiryaMcane 95, 95nI sattAvALAne devadvikanI athavA narakaddhikanI baMdha AvalikA vyatIta na thAya tyAM sudhI 93, 93nI sattAvALAne vaikriyasaptaka ane devaddhika athavA vaikriyasaptaka ane narakadvika e navanI prathama baMdha AvalikAmAM 84, ema pAMca saMsthAno hoya che arthAtu naraka prAyogya 28nA pataghrahamAM pAMca ane devaprAyogya 28nA patadhrahamAM 96 vinAnAM cAra saMkramasthAno hoya che. A tiryaMca, manuSya ane jinanAma sahita deva prAyogya ema traNa prakAranA 29 prakRtinA baMdharUpa pataahamAM sAmAnyathI 103, 102, 96, 95, 93, 84 ane 82 e sAta saMkramasthAno hoya che. temAM tiryaMca prAyogya patadhrahamAM devatAone tathA nArakone 102 ane 95 e be sattAsthAno hovAthI be saMkramasthAno, manuSyone 102, 95, 93 ane 84 e cAra ane tiryaMcone 82 sahita e pAMca saMkramasthAno hoya che, manuSya prAyogya patagrahamAM devatAone 102 ane 95 rUpa be sattAsthAna hovAthI be, nArakone e be uparAMta jinanAma sahita 96nI sattA hoya tyAre aparyApta-avasthAmAM mithyASTine 96 ema traNa, manuSya tathA paMcAra-51 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 paMcasaMgraha-2 tiryaMcone 102, 95, 93 ane 84 ema cAra saMkramasthAno hoya che. jinanAma sahita deva prAyogya patagrahamAM 103nI sattAvALAne jinanAma karmanI baMdha AvalikA vyatIta thayA bAda 103, baMdha AvalikAmAM 102, temaja AhAraka saptaka vinA 96nI sattAvALAne jinanAmanI baMdha AvalikA vyatIta thayA pachI 96, ane jinanAmanI prathama baMdha AvalikAmAM 95, ema kula cAra saMkramasthAno hoya che. upara pramANe tiryaMca, manuSya ane deva prAyogya 30nA patadgomAM sAmAnyathI 103 vagere sAta saMkramasthAno che. tyAM udyota sahita tiryaMca prAyogya 30nA pataghrahamAM devatA tathA nArakone 102 ane 95 e be, manuSyone A be ane 93 tathA 84 ema cAra ane tiryaMcone 82 sahita pAMca saMkramasthAno che. jinanAma sahita manuSya prAyogya patadhrahamAM 103 ane 96nI sattAvALA devone kramazaH 103 tathA 96 e be, ane nArakone 103nI sattA na hovAthI 96 nuM eka saMkramasthAna hoya che. AhArakaddhika sahita deva prAyogya 30nA pataMgrahamAM 102nI sattAvALA yatine AhArakanI abhyara AvalikAmAM 95 ane baMdha AvalikA vyatIta thayA pachI 100 ema be saMkramasthAno hoya che. AhArakaddhika ane jinanAma sahita deva prAyogya 31nA pataMgrahamAM 103nI sattA hoya che, paraMtu AhArakaddhika ane jinanAma e traNenI baMdha AvalikA vyatIta thayA bAda 103, jinanAmanI prathama baMdha AvalikAmAM jinanAma vinA 102, AhArakadvikanI prathama baMdha AvalikAmAM AhAraka saptaka vinA 96 ane jinanAma tathA AhArakaddhika e traNenI prathama baMdha AvalikAmAM 95 ema cAra saMkramasthAno hoya che. keTalAM ane kayAM saMkramasthAno kayA kayA patagrahomAM saMkrame te kahe che. 103no saMkrama deva prAyogya 31, 29 ane jinanAma sahita manuSya prAyogya 30 ema traNa pataghrahomAM, 102 tathA 95no saMkrama 23 Adi AThe pataghrahomAM, 101no 1mAM, 96no saMkrama 28, 29, 30 ane 31 ema cAramAM, 93 ane 84 e be saMkramasthAno 23, 25, 26, 28, 29 ane 30 e chamAM, 94, 89, 88 ane 81 A cAra saMkramasthAno 1mAM, 82no saMkrama 23, 25, 26, 29, 30 ane 1 ema cha patahomAM thAya che. A pramANe prakRtisaMkrama kahyo. prazna-prakRti eTale karma paramANuomAM amuka sukhAdi ApavAno svabhAva, ane sthiti eTale sukhAdi ApanAra karma paramANuo AtmA sAthe amuka niyata TAima sudhI rahI phaLa Ape te, rasa eTale amuka pramANamAM sukhAdi ApavAno karma paramANuomAM rahela je pAvara arthAt zakti te....to A prakRti vagere traNe amUrta hovAthI ane te karma paramANuonI aMdara ja rahetA hovAthI temAMthI bahAra kADhI anya pataghraha prakRti-sthiti ane rasAdika rUpe kema banI zake ? kadAca tame ema kaho ke saMkramsamANa prakRtionA karma paramANuo patadhraha prakRti rUpe pariName arthAt pataghraha prakRtirUpe thAya tyAre svabhAva vagere padma prakRtirUpe thaI jAya che, mATe prakRti saMkrama vagere kahI zakAya to te paNa barAbara nathI. kAraNa ke anya karmanA Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 403 paramANuone anya karmanA paramANu rUpe banAvavA tene pradezasaMkrama kahevAya che. ane te pradezasaMkramamAM anya saMkramo paNa AvI jAya che, mATe prakRtyAdi cAra prakArano saMkrama kahevo nirarthaka che. uttara-prakRtibaMdha vagere cAra prakArano baMdha. udaya ane saMkrama e cAreya judA judA nahIM paraMtu eka ja sAthe thAya che. mAtra zabdo eka sAthe bolAtA nathI paraMtu krarmapUrvaka bolAya che. tethI baMdha, udaya temaja saMkrama vageremAM prakRti-sthiti vagere eka-ekanuM kramapUrvaka varNana karAya che. tethI jyAre sAtA vedanIyanA karma paramANuo asAtA vedanIyarUpe pariNamI asAtA rUpe bane che tyAre te pradezasaMkrama kahevAya che. ane jyAre sAtAnA paramANuo asAtA rUpe pariName che tyAre te paramANuomAM pahelAM jeTalI sukha ApavAnI zaktirUpa pAvara hato, te have duHkha ApavAnI zaktirUpe pariName che tene anubhAga saMkrama kahevAya che. ane pahelAM je paramANuo amuka niyata TAima sudhI sukha ApavAnI yogyatArUpe rahevAnA hatA tenA badale have teTalA ja TAima sudhI duHkha ApavAnI yogyatArUpe rahenArA thayA te sthitisaMkrama ane pahelAM je paramANuomAM sukha ApavAno svabhAva hato te badalAIne have duHkha ApavAno svabhAva thayo, te prakRtisaMkrama kahevAya che. mATe uparanA koI doSo AvatA nathI. prazna-ttamArA kahevA pramANe kadAca prakRti ane anubhAga saMkrama thAya paraMtu sthitirUpa kALa amUrta che, to amUrta padArthano anyamAMthI anyamAM saMkrama kema thAya? - uttara-ame pahelAM ja kahyuM che ke karma paramANuomAMthI kALane bahAra kADhI anya karma paramANuomAM sthApana karavo ene sthitisaMkrama kahyo nathI. paraMtu je karma paramANuo jeTalA TAima sudhI je rUpe phaLa ApavAnA hatA te paramANuo teTalA TAima sudhI anyamAM saMkramyA bAda e rUpe phaLa Ape che tene sthitisaMkrama kahyo che mATe koI doSa nathI. athavA to jema kALarUpa cha Rtuo amUrta hovA chatAM devAdikanA prayogathI eka-bIjAmAM saMkramI anya RtuonuM kArya anya RtuomAM thAya che, temaja tIrthaMkara paramAtmA vagerenA punyathI jema che e Rtuo samakALe phaLe che, tema kALa amUrta hovA chatAM jIvanA vIrya vizeSathI sAtA vedanIyanA paramANuomAMthI te kALane dUra karI asAtA vedanIyarUpe phaLa Ape tevA navA kALanuM Agamana kare tema kahevuM te paNa yogya ja che. have sthitisaMkramano avasara che ane tenA bheda, vizeSa lakSaNa, utkRSTa sthitisaMkrama pramANa, ane tenA svAmI, jaghanya sthiti saMkrama pramANa, ane tenA svAmI temaja sAdyAdi prarUpaNA. A sAta anuyoga dvAra che. (1) bheda-prakRtisaMkramamAM anya prakRti nayanarUpa eka ja prakArano saMkrama batAvelo hovAthI mULa AThakarmano ane cAra AyuSyano paraspara saMkrama thato nathI arthAtu eonA saMkramano niSedha karyo che. paraMtu ahIM mULakarmo ane AyuSyamAM paNa apavartana ane udvartanArUpa sthitisaMkrama thAya che. mATe mULa prakRtiono ane uttara pravRtiono ema sthitisaMkrama be prakAre ' kahI punaH mULa karmono sthitisaMkrama jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAre ane uttara pravRtiono Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 paMcasaMgraha-2 sthitisaMkrama matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana prakAre kahyo che. (2) vizeSa lakSaNa-prakRtisaMkrama eka prakAre hovA chatAM apavartana, udvartanA ane anya prakRti nayanarUpa sthitisaMkrama traNa prakAre che. (1) lAMbA TAIme bhogavavA yogya dalikone thoDA TAimamAM bhogavavAnI yogyatAvALA karavA te apavartanA saMkrama che. (2) amuka thoDA TAImamAM bhogavavA yogya dalikonI sthiti vadhArI temAM lAMbA TAIme bhogavavA rUpa yogyatA karavI te udvartanA saMkrama (3) vivakSita prakRtinAM dalikonI sthitine patadhraha prakRtinI sthitirUpe banAvavI te anya prakRti nayana rUpa sthitisaMkrama che. eTale prakRtisaMkrama ane pradezasaMkrama anya prakRti nayana rUpa eka prakArano che paraMtu sthitisaMkrama ane AgaLa upara batAvAto anubhAga saMkrama traNa-traNa prakAre hoya che. je prakRtino apavartanA saMkrama thAya che tyAre te prakRtino baMdha hoya ke na paNa hoya paraMtu je prakRtino uddhartanA saMkrama thAya te vakhate te prakRtino baMdha avazya hoya che. ane anya prakRti nayana saMkrama samyakta mohanIya ane mizramohanIya vinA patadhraha prakRtiono baMdha hoya tyAre ja thAya che. paraMtu samyakta mohanIya tathA mizramohanIya baMdha na hovA chatAM samyakta mohanIyamAM mithyAtva ane mizrano tathA mizramAM mithyAtvano saMkrama thAya che. (3) utkRSTasthiti pramANa--je uttara pravRtiono potAnA mULakarma jeTalo ane kaSAyono cAritra mohanIya jeTalo sthitibaMdha thato hoya te prakRtio baMdhotkRSTA kahevAya che. ane tevI pravRtio...pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, mithyAtva, soLa kaSAya, cAra AyuSya, narakaddhika, tiryaMcadrika, ekendriya tathA paMcendriya jAti, audArika saptaka, vaikriya saptaka, taijasa-kAzmaNa saptaka sevArta saMhanana, huDaka saMsthAna, nIlavarNa ane kaTurasa vinA zeSa azubha varNAdi sAta, aprazasta vihAyogati, tIrthaMkara nAma vinA sAta pratyeka prakRtio, trasacatuSka, sthAvara, asthiraSaka, nIcagotra ane pAMca aMtarAya ema sattANuM che. je prakRtiono sthitibaMdha potAnA mULakarmathI ocho hoya te saMkramotkRSTA kahevAya che ane tevI pravRtio bAkInI ekasaTha che. temaja matAntare varNacatuSkanA vIseya peTabhedo baMdhotkRSTa mAnIe to kula....baMdhoskRSTA 110, ane saMkramotkRSTA zeSa 48 che. jo ke A ja graMthanA prathama bhAganA trIjA dvAramAM cAre AyuSyane baMdhAtkRSTA kahyA nathI, kema ke manuSya ane tiryaMca AyuSyano sthitibaMdha mULakarma jeTalo nathI ane deva tathA naraka AyuSyano sthitibaMdha mULakarmanI samAna 33 sAgaropama baMdhoskRSTA hovA chatAM prayojananA abhAve temAM gaNI nathI, paNa paramArthathI A be prakRtio baMdhotkRSTA che, ema TIkAkAre batAvela che. paraMtu AyuSya karmanI koIpaNa prakRtimAM anya prakRtino saMkrama thato na hovAthI tenI sthiti baMdha jeTalI ja rahe che. mATe ahIM baMdhAtkRSTA kahI che. baMdhAvalikA ane saMkramAvalikAmAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI. tethI koIpaNa karmano utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAre baMdha AvalikA vItyA pachI teno saMkrama thaI zake paraMtu baMdhAvalikA vItyA pachI rasodaya athavA pradezodayarUpe te-te karma udayamAM cAlu ja hoya che. ane udaya samayathI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 405 AraMbhI eka AvalikAnA aMtargata rahela sthitisthAnone udayAvalikA kahevAya che. ane te udayAvalikA gata sthitisthAnomAM rahela karmane paNa koI karaNa lAgatuM nathI, tethI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda udayAvalikA uparanI saMpUrNa sthiti badhyamAna tenA patagraha rUpa prakRtimAM udayAvalikAnI upara saMkrame che. dA.ta. baMdhAtkRSTA nIca gotranI sthiti 20 koDAkoDI sAgaropamane badale asatyakalpanAe 20 AvalikA ane ucca gotranI 10 koDAkoDI sAgaropamane badale 10 AvalikAnI kalpIe...to 20 AvalikA pramANa nIca gotrano utkRSTa sthitibaMdha karI, tenI baMdhAvalikA vyatIta thayA pachI 19 AvalikA pramANa sthiti rahe tyAre saMkramane yogya thAya paraMtu zarU thayela udayAvalikAmAM paNa koI karaNa lAgatuM na hovAthI udayAvalikAnI uparanI 18 AvalikA pramANa sthitine te vakhate baMdha zarU thayela ucca gotramAM udayAvalikAnI upara saMkramAve che. tethI mithyAtva vinA baMdhoskRSTA dareka prakRtiono utkRSTa sthitisaMkrama baMdha AvalikA ane udayAvalikA rUpa be AvalikA nyUna utkRSTa sthitibaMdha jeTalo thAya che. mithyAtva mohanIyano AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisaMkrama thAya che. kAraNa ke mithyAtva guNaThANe ati sakliSTa pariNAme utkRSTa sthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI ja samyakta prApta karI zake paNa te pahelAM nahIM. tethI samyakta pAme tyAre aMtarmuhUrta nyUna mithyAtvI je utkRSTa sthiti sattA hoya che temAMthI udayAvalikA uparanI badhI sthiti mizra ane samyakta mohanIyanI udayAvalikAnI upara saMkramAve che. ane cAre AyuSyano paraspara saMkrama na hovAthI temaja badhyamAna AyuSyanA abAdhAkALamAM vivakSita AyuSyanAM daliko paNa na hovAthI tathA udaya vinA paNa baMdhaAvalikA pachI nirNAghAta bhAvinI apavartana ane baMdha vakhate udvartana thAya che, mATe svasaMkramanI apekSAe deva-naraka AyuSyano 33 sAgaropama ane manuSya-tiryaMca AyuSyano 3 palyopama pramANa utkRSTa sthiti saMkrama thAya che. zaMkA-tatkALa baMdhAyela karmamAM amuka varSo pramANa abAdhAkALa hoya che to abAdhAkALamAM dalika racanA na hovAthI baMdha-AvalikA vyatIta thayA pachI udayAvalikA kevI rIte zarU thAya ? - uttara-je vakhate je karma baMdhAya te vakhate pUrvabaddha te karma sarvathA sattAmAM na ja hoya, to ja A zaMkA barAbara che, paraMtu dhruvasattAvALI prakRtionI haMmezAM sattA hovAthI ane mithyAtva avasthAmAM te karmono yathAsaMbhava haMmezAM baMdha cAlu hovAthI navIna karma baMdhAya tyAre te navIna karmanAM abAdhA sthAnomAM paNa pUrvabaddha ane jeno abAdhAkALa vItI gayela che evA sattAgata karma pravRtionI niSeka racanA cAlu ja hoya che. mATe ja baMdhaAvalikA pachI udayAvalikA zarU thAya che ane adbhava sattAvALI prakRtio sattAmAM na hoya paraMtu jyAre navo ja baMdha zarU thAya tyAre baMdhAvalikA vItyA bAda teonI abAdhAkALamAM pUrvabaddha dalika sattAmAM na hovAthI udayAvalikA zarU thatI nathI. paNa pUrvabaddha dalika sattAmAM hoya tyAre adhruva Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 paMcasaMgraha-2 sattAvALI prakRtiomAM paNa baMdhAvalikA vItyA bAda dhruva sattAvALI prakRtionI jema udayAvalikA zarU thaI jAya che. tethI ahIM A zaMkAne avakAza nathI. . upara batAvyA mujaba be AvalikA nyUna baMdhoskRSTA prakRtinI utkRSTa sthiti saMkramotkRSTA prakRtionI udayAvalikA upara saMkrame tyAre sAmAnyathI saMkramotkRSTA prakRtinI utkRSTa sthiti eka AvalikA nyUna mULakarmanA utkRSTa sthitibaMdha jeTalI thAya che. dA.ta. asatkalpanAe upara batAvyA mujaba be AvalikA nyUna aDhAra AvalikA pramANa nIca gotranI utkRSTa sthiti badhyamAna ucca gotramAM udayAvalikA upara saMkrame tyAre aDhAra AvalikA ane ucca gotranI eka udayAvalikA maLI kula ogaNIsa AvalikA pramANa ucca gotranI utkRSTa sthiti thAya ane te potAnA mULakarmanI asatkalpanA kalpela vIsa AvalikA pramANa sthitibaMdhathI eka AvalikA nyUna che. jaghanya sthitisaMkrama ane udvalanA saMkrama sivAya vivalita sthitisthAnamAM rahela daliko niSeka racanAmAM pheraphAra thayA vinA pataghraha prakRtinA sthitisthAna rUpe pariNAma pAme che. mATe ja saMkramsamANa prakRti ane badhyamAna prakRti e bannenI udayAvalikA eka ja sAthe zarU thAya che ane udayAvalikAmAM rahela dalikono saMkrama thato na hovAthI udayAvalikAnA uparanAM dalikono saMkrama pataghraha prakRtinI udayAvalikAmAM thato nathI kema ke tema thAya to sthitisthAnono pheraphAra thAya. mATe ja pataghraha prakRtionI udayAvalikA upara saMkrama thAya che tema kahyuM che. upara kahyA pramANe sa. mohanIya mizramohanIya, jinanAma ane AhAraka saptaka vinA zeSa saMkramotkRSTa prakRtionI utkRSTa sthitisattA potAnA mULakarmathI eka AvalikA nyUna hoya che ane saMkrama AvalikAmAM koI karaNa lAgatuM na hovAthI saMkrama AvalikA vyatIta thayA bAda udayAvalikA uparanI eTale kula traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthitisaMkrama baMdha zarU thayela patagraha rUpa prakRtionI udayAvalikA upara thAya che. dA.ta. asatkalpanAe upara gotrakarmano utkRSTa sthitibaMdha vIsa AvalikAno batAvI ucca gotranI eka AvalikA nyUna arthAt ogaNIsa AvalikA pramANa utkRSTa sthitisattA batAvI che, ane te ucca gotranI saMkramAvalikA pUrNa thayA bAda te saMkramane yogya thAya. paraMtu udayAvalikAmAM koI karaNa lAgatuM na hovAthI saMkramAvalikA ane udayAvalikA rahita zeSa sattara AvalikA pramANa ucca gotrano saMkrama, badhyamAna nIca gotra rUpa patagrahamAM thAya che. samyakta mohanIya tathA mizramohanIya utkRSTa sthitisaMkrama be AvalikA ane aMtarmuhUrta jUna 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa thAya che, kAraNa ke samyakta pAme tyAre aMtarmuhUrta nyUna udayAvalikA uparanI eTale eka AvalikA ane aMtarmuhUrta nyUna mithyAtva mohanIyanI sthitino saMkrama mizra ane samya. mohanIyamAM udayAvalikAnI upara thAya che. tethI te samaye mizra ne samyakta mohanIyanI udayAvalikA umeratAM aMtarmuhUrta nyUna 70 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti sattA thAya ane saMkramAvalikA vItyA bAda udayAvalikA uparanI eTale be AvalikA ane aMtarmuhUrta nyUna samyakta mohanIyanI saMpUrNa sthitino apavartanA saMkrama ane mizramohanIyano apavartanA saMkrama temaja samyakta mohanIyamAM paNa saMkrama thAya che. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 407 tIrthakara nAmakarma ane AhAraka saptakanA baMdhako kramazaH samyagdaSTio ane apramattAdi munio che. ane te vakhate aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa A ATheya prakRtiono sthitibaMdha thAya che, paraMtu sthitibaMdha karatAM nAmakarmanI anya prakRtionI sthitisattA A guNasthAnakomAM saMkhyAtaguNa aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. mATe badhyamAna evI A pravRtiomAM anya prakRtiono saMkrama thavAthI A pravRtionI uttara sthitisattA thAya che. tethI baMdhAtkRSTA nathI paraMtu saMkramotkRSTA che. ane sattA karatAM A ATha prakRtiono be AvalikA nyUna utkRSTa sthitisaMkrama thAya che. zaMka-samyagdaSTine paNa zarUAtamAM aMtarmuhUrta sudhI kaMIka nyUna vIsa koDAkaDI sAgaropama pramANa nAmakarmanI anya prakRtionI utkRSTa sthitisattA hoya che. mATe saMkrama dvArA A prakRtionI bIjI prakRtionI jema kaMIka nyUna vIsa koDAkoDI sAga. pramANa utkRSTa sthitisattA kema na thAya? . uttara-tevI le. sthitisattAvALA samyagdaSTi jIvo A pravRtiono baMdha karatA ja nathI, paraMtu aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sattA thayA pachI ja A prakRtiono baMdha zarU thAya che. mATe A zaMkAne sthAna nathI. te saMkrama vakhate vivaNita prakRtionI jeTalI sthitisattA hoya te sthiti kahevAya che. ane te baMdhotkRSTA temaja saMkramotkRSTa prakRtionI saMkramsamANa sthitithI eka AvalikA adhika che. tethI cAra AyuSya tathA mithyAtva mohanIya vinA 92 baMdhotkRSTa prakRtionI eka AvalikA nyUna ane mithyAtva mohanIyanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti pramANa sthiti hoya che....devanaraka AyuSyanI tathA manuSya-tiryaMcAyuSyanI sthiti baMdha AvalikA nyUna pUrvakroDanA trIjA bhAga rUpa abAdhAkALa sahita kramazaH 33 sAgaropama ane 3 palyopamanA hoya che. tathA samyakta mohanIya ane mizramohanIyanI eka AvalikA ane aMtarmuhUrta nyUna 70 koDAkoDI sAgaropama, tIrthakara nAmakarma tathA AhAraka saptakanI sattAgata aMta:koDAkoDI sAgaropamathI eka AvalikA nyUna ane zeSa ekAvana saMkramotkRSTA prakRtionI be AvalikA nyUna utkRSTa sthitisattA pramANa saMkrama vakhate utkRSTa sthitisattA arthAt sthiti hoya che. (4) utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI jinanAma, AhAraka saptaka ane devAyuSya vinA badhI prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha mithyAdaSTi saMjJI paMcendriya kare che, tethI uparokta nava ane traNa darzanamohanIya vinA zeSa baMdhAtkRSTA prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI eka AvalikA bAda ane saMkramotkRSTA prakRtiono tenI pratipakSa prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karyA bAda be AvalikA pachI utkRSTa sthitisaMkrama thAya che. mATe A saghaLI prakRtionA utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI bahulatAe mithyASTi saMjJI paMcendriyo che. ane avirata samyagdaSTi darzanatrikanA, jinanAma karmanI utkRSTa sthitisattAvALA avirata samyagdaSTi jinanAma karmanA, apramattamuni AhAraka saptakanA, ane pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA pramattamuni devAyuSyanA utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI che. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 paMcasaMgraha-2 (pa-6) jaghanya sthitisaMkrama pramANa tathA tenA svAmI apavartana ane uddhartanA saMkrama AnI pachI svataMtra kahevAmAM Avaze, tethI A karaNamAM mukhyatAe anya prakRti nayanarUpa saMkramano viSaya che. topaNa mithyAtva mohanIya vinA je prakRtiono anya prakRti nayana svarUpa utkRSTa sthitisaMkramathI utkRSTa apavartanA sthitisaMkrama vadhAre thato hoya te prakRtionA ane je prakRtiono anya prakRti nayanarUpa jaghanya sthitisaMkramathI apavarnanA jaghanya sthitisaMkrama ocho thato hoya te prakRtionA anya prakRti nayana sthitisaMkramanA pramANane badale apavarnanA sthitisaMkramanuM pramANa ane svAmI batAvyA che. ane je prakRtiono apavartanAnI samAna ja anya prakRti nayanarUpa utkRSTa athavA jaghanya sthitisaMkrama thato hoya te prakRtionA apavartanAne badale anya prakRti nayanarUpa sthitisaMkramanuM pramANa ane svAmI batAvyA che. jema samyakta mohanIyano anya prakRti nayana sthitisaMkrama apavartanA sthitisaMkramathI ocho ane pahele guNasthAnake thAya che. paraMtu tenA badale apavartanA sthitisaMkrama tenAthI paNa vadhAre ane cotho guNaThANe thAya che tethI pahelAnA badale cothA guNaThANe apavartanA sthitisaMkrama AzrayI utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI batAvyA che. tathA cothA guNasthAnake mizramohanIyano apavartanA sthitisaMkrama ane anya prakRti nayana saMkrama samAna hovAthI tyAM bemAMthI game te saMkrama AzrayI cothe guNaThANe utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI ghaTI zake. te ja pramANe kSapakazreNimAM navamA guNasthAnake apavartanA dvArA hAsyaSarkanI saMkhyAta varSa pramANa sthiti karI ekIsAthe saMjvalana krodhAdikamAM saMkramAve che mATe hAsyaSakanuM anya prakRti nayana jaghanya sthitisaMkramanuM pramANa batAvela che. paraMtu matijJAnAvaraNIya vagere keTalIka prakRtiono anya prakRti nayanarUpa jaghanya sthitisaMkrama aMtarmuhUrta pramANa che, ane bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre uparanI eka samaya pramANa sthitino jaghanya apavartanA sthitisaMkrama thAya che. mATe matijJAnAvaraNIya vagere prakRtionA jaghanya sthitisaMkramanA svAmI ane pramANa anya prakRti nayana jaghanya sthitisaMkramanA badale apavartanA jaghanya sthitisaMkramane AzrayI batAvyA che. tyAM pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya, cAra AyuSya, nidrApracalA, samyakta mohanIya, saMjvalana lobha, be vedanIya, gotraddhika ane sthAvaradrikAdi tera vinA zeSa nAmakarmanI nevuM ema kula 116 prakRtionuM apavarnanAnI apekSAe ane te sivAyanI 42 prakRtionuM anya prakRti nayana saMkramanI apekSAe jaghanya sthitisaMkramanuM pramANa ane svAmI batAvavAmAM Avela che. ane A banne prakArano jaghanya sthitisaMkrama udayAvalikAmAM ja thAya che, paraMtu udayAvalikAnI bahAra thato nathI. pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya, nidrAkika, samyakta mohanIya, saMjvalana lobha ane cAra AyuSyano pota-potAnA kSaya vakhate samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre uparanI samaya pramANa sthitine apavartanA dvArA udayAvalikAnA zarUAtanA samayAdhika Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 409 trIjA bhAganI aMdara saMkramAve che tyAre jaghanya sthitisaMkrama thAya che. temAM pAMca jJAnAvaraNIya vagere cauda prakRtionA bAramA guNasthAnakavALA, samyakta mohanIyanA cAre gatinA samyagdaSTi, saMjavalana lobhanA kSepaka sUkSma saMparAyavartI ane cAre AyuSyanA sva-svagativartI jaghanya sthitisaMkramanA svAmI che. ane nidrAddhikanA bAramA guNasthAnakavALA AvalikAnA asaMkhyAtA bhAga sahita be AvalikA pramANa kALa bAkI rahe tyAre sarvopari samaya pramANa sthitinI apavartana karI udayAvalikAnA zarUAtanA samayAdhika trIjA bhAgamAM saMkramAve che. ahIM vastu-svabhAva ja kAraNa che. kSapaka-navamA guNaThANe hAsyaSaTrakanA carama prakSepa vakhate saMkhyAta varSa pramANa sthitinI apavartana karI saMjavalana krodhanI udayAvalikAmAM saMkramAve tyAre saMkhyAta varSa pramANa jaghanya sthitisaMkrama thAya che. ane e ja jIva baMdhaviccheda samaye baMdhAyela puruSaveda ane saMjavalana krodhAdi traNanA abAdhAkALamAM pUrvabaddha-dalika na hovAthI anukrame aMtarmuhUrta nyUna ATha varSa, be mAsa, eka mAsa ane paMdara divasa pramANa puruSavedAdi cArano jaghanya sthitisaMkrama kare che, mATe A dazeya prakRtionA jaghanya sthitisaMkramanA svAmI kRpaka navamA guNaThANAvartI jIvo che. paraMtu anya vede zreNi mAMDanArane puruSavedano jaladI kSaya thato hovAthI temaja udaya tathA udIraNA nA hovAthI jaghanya sthitisaMkrama ghaTato nathI mATe puruSavede zreNi mAMDanArane puruSavedano jaghanya sthitisaMkrama hoya che. A vizeSatA che. - mithyAtva mohanIya, mizramohanIya, prathamanA bAra kaSAya, napuMsakaveda, strIveda, thINadvitrika, sthAvaraddhika, tiryaMcadrika, narakadrika, Atapadrika, ekendriyAdi Adya cAra jAti ane sAdhAraNa nAmakarma A batrIsa prakRtiono pota-potAnA kSayanA aMte caramasthiti ghAtanA carama prakSepa vakhate palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jaghanya sthitisaMkrama che. temAM cAra anaMtAnubaMdhInA cAre gatinA samyagdaSTi, mithyAtva tathA mizramohanIyanA kSAyika samyakta prApta karanAra cothAthI sAtamA guNaThANA sudhInA manuSya ane zeSa chavvIsa prakRtionA kSepaka navamA guNaThANAvALA jIvo jaghanya sthitisaMkramanA svAmI che. zeSa corANuM prakRtiono sayogI guNasthAnakanA carama samaye sarva-apavartano karaNathI apavartana kare tyAre aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthitisaMkrama hoya che ane te ja tenA svAmI che. jaghanya sthitisaMkrama vakhate jeTalI sattA hoya te jaghanya sthiti kahevAya che ane te sAmAnya rIte jaghanya sthitisaMkramathI eka AvalikA adhika hoya che. paraMtu nava nokaSAya, saMjavalana krodhAdi traNa ane nidrAddhikamAM ema nathI. kAraNa ke nava nokaSAya ane saMjvalana krodhAdi traNa-e bArano aMtarakaraNamAM jaghanya sthitisaMkrama thAya che ane aMtarakaraNamAM dalika hotuM nathI, paraMtu sthitisattA hoya che, mATe A bAramAMthI hAsyaSaka, strIveda ane napuMsakavedanI jaghanya sthitisaMkramathI yasthiti aMtarmuhUrta adhika hoya che ane puruSaveda temaja saMjvalana krodhAdi traNa e cArano je vakhate jaghanya sthitisaMkrama kare che, te vakhate baMdhaviccheda samaye baMdhAyelA karmadalika sivAya anya dalika sattAmAM vidyamAna na hovAthI carama samaye baMdhAyela karmalatAnI baMdha AvalikA vItyA bAda saMkramaNa AvalikAnA carama samaye jaghanyasthitisaMkrama thAya che. mATe 'paMca 2-52 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 paMcasaMgraha-2 aMtarmuhUrta pramANa abAdhA sahita be AvalikA nyUna jaghanya sthitisaMkrama pramANa sthiti hoya che. temaja tathAsvabhAve ja AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sahita be AvalikA pramANa sthitisattA zeSa hoya tyAre ja nidrAddhikanI uparanI samaya pramANa sthitino saMkrama thato hovAthI nidrAddhikanI sthiti AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sahita be AvalikA pramANa hoya che. (7) sAdyAdi-mULa prakRtiono paraspara saMkrama na hovAthI apavartanA saMkrama AzrayI bhaMgano vicAra karavAmAM Ave che. mohanIyano ajaghanya sthitisaMkrama cAra prakAre ane zeSa traNa saMkrama sAdi-adhuva ema be prakAre hovAthI daza, ane zeSa sAta karmano ajaghanya sthitisaMkrama sAdi vinA traNa prakAre tathA jaghanyAdi traNa sthitisaMkramo sAdi-adhruva ema be prakAre hovAthI nava-nava ema mULakarmanA sthitisaMkrama AzrayI 73 bhAMgA thAya che. tyAM mohanIyano karmano jaghanya sthitisaMkrama kSepaka zreNimAM dazamA guNaThANe samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre eka ja samaya thato hovAthI sAdi-adhruva ema be prakAre che, te sivAya sarva kALe ajaghanya sthitisaMkrama hoya che. ane te kSAyika samyakvIne upazama zreNimAM agiyAramA guNaThANe hoto nathI. tyAMthI paDatAM dazamAM guNaThANe thAya che, mATe sAdi, ane jaghanya sthitisaMkramanA sthAnane temaja agiyAramA guNasthAnakane nahIM pAmela jIvo AzrayI anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hovAthI ajaghanya sthitisaMkrama cAra prakAre hoya che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya temaja aMtarAya e traNano jaghanya sthitisaMkrama bAramAM guNaThANe samayAdhika AvalikA zeSa hoya tyAre, temaja cAra aghAtI karmono teramA guNaThANAnA aMte samaya mAtra thato hovAthI sAdi-adhruva ema be prakAre che. te sivAya anya ajaghanya sthitisaMkrama che. te abhavyone anAdi-dhruva temaja bhavyono aMta thaze mATe ava, ema ajaghanya sthitisaMkrama traNa prakAre che. AThe karmano utkRSTa sthitibaMdha karI AvalikA pachI utkRSTa sthitisaMkrama, ane zeSa kALe anutkRSTa sthitisaMkrama kare che. utkRSTa sthitibaMdha saMjJI paMcendriya jIvo amuka TAIme ja kare che. mATe A banne saMkramo vArApharatI thatA hovAthI sAdi-adhruva ema be prakAre che. cAritra mohanIyanI pacIsa pravRtio vinA zeSa dhruvasattAvALI ekaso pAMca prakRtiono ajaghanya sthitisaMkrama sAdi vinA traNa prakAre ane jaghanya, utkRSTa tathA anutkRSTa e be-be prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava mATe 945, cAritra mohanIyanI pacIsa pravRtiono ajaghanya sthitisaMkrama sAghAdi cAra prakAre ane zeSa traNa saMkrama sAdi-adhuva ema be prakAre hovAthI eka-ekanA daza-daza, ema 250, ane adhruva sattAvALI aThThAvIsa prakRtionI sattA ja adhruva hovAthI jaghanyAdi cAre saMkramo sAdi-adhuva, ema be-be prakAre hovAthI eka-ekanA ATha-ATha ema 224, A pramANe sarve maLI uttara pravRtionA sthitisaMkrama AzrayI kula 1419 bhAMgA thAya che. A dareka prakRtiono pota-potAnA kSaya vakhate saMkramane aMte jaghanya sthitisaMkrama eka Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 411 samaya pramANa ja thato hovAthI sAdi ane adhruva ema be prakAre che. te sivAyanA kALamAM jyAre saMkrama hoya che, tyAre ajaghanya hoya che, ane cAritra mohanIya sivAya ekaso pAMca dhruvasattA prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama yathAsaMbhava bArame ane terame guNaThANe thAya che, ane tyAMthI paDavAno abhAva hovAthI jaghanya sthitisaMkramanI sAdi thatI nathI, paraMtu abhavyone anAdikALathI hoya che mATe anAdi, ane teone koIkALe Ano aMta thato na hovAthI dhruva ane bhavyone AgaLa aMta thato hovAthI adhuva ema traNa prakAre che. kSAyika samyaktI agiyAramA guNaThANAthI paDe tyAre cAritra mohanIyanI pacIsa prakRtionA ajaghanya sthitisaMkramanI yathAsaMbhava sAdi thAya che, ane jaghanya sthitisaMkramanA sthAnane temaja agiyAramA guNasthAnakane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone haMmezAM hovAthI dhruva ane bhavyone kAlAMtare viccheda thato hovAthI adhuva...ema cAra prakAre hoya che. vaLI saMjJI paMcendriya dareka prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI AvalikA pachI utkRSTa ane tyArabAda anutkRSTa sthitisaMkrama kare che. utkRSTa sthitibaMdha amuka-amuka TAIme thato hovAthI A banne saMkramo sAdi-adhruva ema be prakAre che. adhuva sattAvALI aThThAvIsa prakRtionI sattA ja adhuva hovAthI te prakRtionA jaghanyAdi cAre saMkrama sAdi-adhuva ema be prakAre ja hoya che. anubhAga saMkrama ahIM bheda, vizeSa lakSaNa, spaSDakaprarUpaNA, utkRSTa anubhAga saMkrama pramANa, jaghanya anubhAga saMkramapramANa, svAmI ane sAghAdi e sAta dvAro che. (1) bheda-mULa ane uttara pravRtio AzrayI anubhAga saMkrama be prakAre che, punaH mULa prakRti anubhAga saMkrama jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAre ane uttara prakRti anubhAga saMkrama matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana prakAre che. (2) vizeSa lakSaNa-vivakSita prakRtinA dalikamAM rahela rasa ocho thavo te apavartanA, rasa vadhavo te udvartanA temaja pataghraha prakRtinA dalikonAM rasarUpe pariNamavo te anya prakRti nayanarUpa anubhAga saMkrama che. ahIM mULa prakRtiono paraspara saMkrama na hovAthI udvartana ane apavartanA e be prakAre ane uttara pravRtiomAM traNa prakAre anubhAga saMkrama pravarte che. (3) spaddhaka prarUpaNA-baMdha zatakamAM batAvyA mujaba baMdha AzrayI matijJAnAvaraNIya vagere cAra jJAnAvaraNIya, cakSurdarzanAdi traNa darzanAvaraNIya, puruSaveda, cAra saMjavalana ane pAMca aMtarAya e sattara pravRtiono sthAna saMjJA AzrayI ekasthAnika vagere cAre prakArano rasa hoya che ane zeSa ekaso traNa prakRtino kristhAnika, tristhAnika ane catuHsthAnika ema traNa prakArano rasa hoya che ane ghAtapaNAne AzrayI sarvaghAtI prakRtiono rasa sarvaghAtI, dezaghAtI prakRtiono tristhAnika ane catuHsthAnika sarvaghAtI, kristhAnika rasamAM keTalAka spaddhako dezaghAtI ane keTalAka sarvaghAtI ema mizra, ane eka sthAnika rasa spaddhako dezaghAtI hoya che. samyakta Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 mohanIyano rasa ekasthAnika temaja jaghanya dvisthAnika ane dezaghAtI hoya che, mizramohanIyano rasa madhyama dvisthAnika ane sarvaghAtI hoya che, ane aghAtI prakRtiono rasa aghAtI hovA chatAM sarvaghAtI prakRtionA rasa spardhvako sAthe udayamAM Ave tyAre sarvaghAtI prakRtionI samAna phaLa batAve che mATe sarvaghAtI pratibhAgA kahevAya che. 412 (4) utkRSTa anubhAga saMkrama pramANa--sattAmAM rahela prakRtiono vadhAremAM vadhAre jeTalo rasa saMkrame te utkRSTa anubhAga saMkrama ane ochAmAM ocho jeTalo 2sa saMkrame te jaghanya anubhAga saMkrama kahevAya che. tyAM samyaktva mohanIyano jaghanya dvisthAnika rasa saMkrama che tyAre sthAna AzrayI dvisthAnika ane ghAtI AzrayI dezaghAtI e utkRSTa anubhAga saMkrama che. manuSyAyuSya, tiryaMcAyuSya, Atapa ane mizramohanIyano jyAre sarvotkRSTa dvisthAnika rasa saMkrame che tyAre sthAna AzrayI dvisthAnika ane ghAtI AzrayI sarvaghAtI utkRSTa anubhAga saMkrama thAya che. ahIM manuSya-tiryaMcAyu ane Atapano tristhAnika tathA catuHsthAnika rasa sattAmAM hovA chatAM tathAsvabhAve ja teno uddhRttanA-apavattanA temaja anya prakRti nayanarUpa saMkrama thato nathI mATe ja utkRSTa anubhAga saMkrama dvisthAnika batAvela che. zeSa sarve prakRtiono jyAre sarvotkRSTa catuHsthAnika rasano saMkrama thAya tyAre sthAna AzrayI catuHsthAnika ane ghAtI AzrayI sarvaghAtI utkRSTa anubhAga saMkrama thAya che. (5) jaghanya anubhAga saMkrama pramANa--samyaktva mohanIya, puruSaveda, saMjvalana catuSka e cha prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama sthAna AzrayI ekasthAnika ane ghAtIpaNAne AzrayI dezaghAtI che, arthAt A cha prakRtiono jyAre jaghanya ekasthAnika rasa saMkrame che tyAre jaghanya anubhAga saMkrama kahevAya che ane zeSa sarve prakRtiono sthAna AzrayI dvisthAnika ane ghAtIpaNAne AzrayI sarvaghAtI jaghanya anubhAga saMkrame che arthAt A saghaLI prakRtiono jyAre jaghanya dvisthAnika rasano saMkrama thAya tyAre jadhanya anubhAga saMkrama kahevAya che. jo ke matijJAnAvaraNIya vagere sAta-dezaghAtI AvaraNo ane pAMca aMtarAya e bAra prakRtiono baMdha AzrayI eka sthAnika rasa batAvela che, paraMtu te prakRtionA jaghanya anubhAga saMkrama vakhate pUrvabaddha sattAmAM rahela dvisthAnika rasa spardhvakono paNa saMkrama thAya che, mATe jaghanyathI paNa dvisthAnika anubhAga saMkrama thAya che paraMtu eka sthAnika nahIM. (6) svAmitva--svAmIno vicAra karatAM pahelAM nIcenA niyamo khAsa dhyAnamAM rAkhavAthI svAmI sahelAIthI samajI zakaze. (1) saghaLI azubha prakRtiono utkRSTa anubhAga baMdha ati saMkliSTa mithyArdaSTi AtmAo kare che. ane karyA pachI eka AvalikA bAda aMtarmuhUrta kALa sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama kare che, pachI vizuddha pariNAma AvavAthI tenA rasano ghAta kare che, mATe mithyAtvI hovA chatAM aMtarmuhUrta pachI utkRSTa anubhAga saMkrama thato nathI. (2) saMzI paMcendriyo utkRSTa rasabaMdha karavA chatAM teo kALa karI sUkSma aparyApta Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 413 ekendriyAdikamAM utpanna thAya to tyAM paNa aMtarmuhUrta kALa sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama karI zake che. (3) Atapa vagere keTalIka zubha prakRtiono paNa utkRSTa anubhAga baMdha mithyAtvIo kare che paraMtu teo paNa aMtarmuhUrta pachI saMkliSTa pariNAme tenA rasano avazya ghAta kare che, mATe mithyAdaSTine koIpaNa prakRtiono utkRSTa anubhAga saMkrama aMtarmuhUrtathI vadhAre prApta thato nathI. (4) je zubha prakRtiono utkRSTa anubhAga baMdha samyagdaSTio kare che te prakRtiono jyAM sudhI samyagdaSTi hoya tyAM sudhI sAmAnyathI utkRSTa anubhAga saMkrama kare che. (5) kSapakazreNimAM AtmA aMtarakaraNa na kare tyAM sudhI saghaLI ghAtI prakRtiono sattAgata anubhAga ekendriyo karatAM anaMtaguNa hoya che, mATe ghAtI prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama aMtarakaraNa karyA pachI ja prApta thAya che. (9) azubha prakRtiono asaMjJI karatAM sayogI kevalI bhagavaMtane paNa anaMtaguNa rasa sattAmAM hoya che. tethI azubha aghAtI prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama sUkSma ekendriyomAM prApta thAya che. (7) samyakta mohanIya ane mizramohanIyanA utkRSTa anubhAgano kSAyika samyakta prApta karatI vakhate ja ghAta kare che, tethI A banne prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama kSAyika samyakta prApta karanAra jIvane ja hoya che. pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya, asAtA vedanIya, aThThAvIsa mohanIya, nIca gotra, pAMca aMtarAya, narakaddhika, tiryaMcadrika, ekendriyAdika cAra jAti, prathama vinAnA pAMca saMghayaNa, prathama vinAnA pAMca saMsthAna, azubhavarNAdi nava, azubha vihAyogati, upaghAta ane sthAvara dazaka A IThyAsI prakRtionA utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI yugalika ane AnatathI anuttara sudhInA devo varjI zeSa cAre gatinA mithyAdRSTi jIvo aMtarmuhUrta kALa paryata hoya che. - yugalika ane AnatAdi devo ati saMkliSTa pariNAmI na hovAthI A azubha prakRtiono utkRSTa anubhAga baMdha karatA nathI. temaja ati saMkliSTa pariNAmI anya paryApta saMjJI paMcendriya jIvo utkRSTa anubhAga baMdha karI aMtarmuhUrta pachI ja yugalikAdimAM utpanna thAya che ane aMtarmuhUrta bAda A pravRtionA utkRSTa anubhAgano avazya nAza thaI jAya che. tethI ja yugalika tathA AnatAdi devo utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI nathI. Atapa, udyota, audArika saptaka, prathama saMghayaNa ane manuSyaddhika A bAra prakRtionA samyagdaSTi temaja mithyAdaSTi cAreya gatinA sarve jIvo utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI che. mithyAdaSTi Atapa tathA udyotano utkRSTa anubhAga baMdha karI baMdha AvalikA pachI aMtarmuhUrta sudhI mithyAtva guNaThANe ane jo samyakta pAme to samyaktapaNAmAM ekaso batrIsa sAgaropama kALa sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama kare che. temaja zeSa daza prakRtiono utkRSTa anubhAga baMdha samyagdaSTi manuSya kare che, tethI samyakta avasthAmAM ekaso batrIsa sAgaropama kALa pramANa ane pahele guNaThANe athavA kALa karIne anyatra sUkSma ekendriyAdikamAM jAya to tyAM paNa aMtarmuhUrta kALa sudhI A pravRtiono utkRSTa anubhAga saMkrama thaI zake che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 devAyuSyano apramattayati ane zeSa traNa AyuSyano utkRSTa rasabaMdha mithyArdaSTi saMjJIpaMcendriya kare che paraMtu cAre AyunI baMdha AvalikA vItyA bAda sva-sva AyuSyanI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI, vaLI AyuSya baMdha thayA pachI guNasthAnakonuM paNa parAvartana thaI zake che mATe samyagdaSTi athavA mithyArdaSTi cAre AyuSyanA utkRSTa rasasaMkramanA svAmI che. 414 sAtAvedanIya, yazaHkIrti ane ucca gotra A traNa prakRtionA utkRSTarasasaMkramanA svAmI bAramA-teramA guNasthAnakavartI ane zeSa devadvika vaikriya saptaka, paMcendriya jAti, AhAraka- saptaka, taijasa-kArpaNa saptaka, samacaturasrasaMsthAna, parAghAta, ucchvAsa, agurulaghu, nirmANa, tIrthaMkara nAmakarma, prazasta vihAyogati, zubhavarNAdi agiyAra ane trasanavaka A ekAvana prakRtionA utkRSTa rasasaMkramanA svAmI kSapaka apUrvakaraNa guNasthAnakanA sAtamA bhAgathI sayogI guNasthAnaka sudhInA jIvo che. kSapaka navamA guNasthAnake aMta2karaNa karyA pachI nava nokaSAya ane cAra saMjvalanano je vakhate jaghanya sthitisaMkrama kare che te ja samaye jadhanya anubhAga saMkramanA svAmI che. TIkAmAM sAmAnyathI cAre saMjvalananA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI kSapaka anivRttikaraNavartI kahyA che paraMtu saMjvalana lobhanA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI kSapaka sUkSmasaMparAyavartI samayAdhika AvalikA zeSa rahe te ja samaye jaghanyasthiti saMkramanA svAmI kahela hovAthI te ja saMbhave che. pAMca jJAnAvaraNIya, cha darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya e soLanA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre jadhanya anubhAga saMkramanA svAmI che, paraMtu nidrAdvikanA sAdhika be AvalikA zeSa hoya tyAre saMbhave ema lAge che. te te prakRtionI sattA vinAnA jIvane prathama tatkAyogya jaghanya anubhAga baMdha karI baMdhAvalikA bAda AhArakasaptakanA pramattayati, vaikriyasaptaka, devadvika ane narakadvikanA paryApta asaMjJI paMcendriya, manuSyaddhika ane ucca gotranA sUkSmanigoda, tIrthaMkara nAmakarmanA avirata samyagdaSTi, samyaktva mohanIya ane mizramohanIyanA kSAyika samyaktva prApta karanAra potapotAnA caramasthitighAtanA carama prakSepa vakhate samyagdaSTi, cAra anaMtAnubaMdhInA covIsanI sattAvALA samyagdaSTi mithyAtvaguNaThANe jaI baMdha AvalikA pachI samayamAtra jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI che ane cAre AyuSyano jaghanya sthitibaMdha samaye ja jaghanyarasabaMdha thAya che. mATe cAre AyuSyano jaghanyasthitibaMdha karanAra baMdhAvalikA vItyA bAda sva-sva AyuSyanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI che. ghaNI anubhAga sattAno nAza karyo che jeNe ane sattA karatAM jyAM sudhI alpa anubhAga baMdha kare tyAM sudhI sUkSma teukAya-vAyukAya athavA anya ekendriya temaja beindriya vagere jIvo zeSa sattANuM prakRtionA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI che. (7) sAdyAdi--mULaprakRti ane uttaraprakRti AzrayI sAghAdi bhaMgano vicAra karavAno che. tyAM prathama mULaprakRti AzrayI kahe che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNano ajaghanya anubhAga saMkrama sAdi Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 415 vinA traNa prakAre ane zeSa traNa saMkramo sAdi-adhruva ema be-be prakAre hovAthI eka-ekanA navanava kula sattAvIsa, mohanIyano ajaghanya ane AyuSyano anutkRSTa cAra-cAra prakAre ane A banne karmanA zeSa traNa saMkramo be-be prakAre hovAthI eka-ekanA daza-daza ema vIsa. vedanIya, nAma ane gotra e traNa karmano anutkRSTa anubhAga saMkrama traNa prakAre ane bAkInA traNa saMkramo be-be prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava ema sattAvIsa. e pramANe mULakarma AzrayI anubhAga saMkramanA kula cuMmotera bhAMgA thAya che. tyAM jJAnAvaraNIya vagere traNa karmono jaghanya anubhAga saMkrama bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre samayamAtra thato hovAthI sAdi ane adhruva che. zeSa sarvakALe A traNa karmono ajaghanya anubhAga saMkrama hoya che ane te abhavyone anAdi-dhruva ane bhavyone kAlAMtare viccheda thavAno hovAthI adhruva ema traNa prakAre che. mohanIyakarmano jaghanya anubhAga saMkrama kSapaka-sUkSmasaMparAya guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa hoya tyAre samayamAtra thato hovAthI sAdi ane adhruva che ane zeSa kALa ajaghanya hoya che. kSAyika samyaktvI upazama zreNithI paDe tyAre ajaghanya anubhAga saMkramanI zarUAta kare che mATe sAdi, uparokta sthAnane athavA anubhAga saMkramanA sthAnane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. A cAre karmono utkRSTa anubhAga saMkrama saMzI-paMcendriyamAM utkRSTa sthitibaMdha karyA pachI AvalikA bAda aMtarmuhUrta kALa paryaMta hoya che ane zeSakALe anubhRSTa hoya che. punaH utkRSTa baMdha kare tyAre AvalikA bAda utkRSTa ane pachI anutkRSTa ema vArApharatI aneka vAra thatA hovAthI utkRSTa ane anuSkRSTa anubhAga saMkrama sAdi-adhruva ema be prakAre che. apramatta guNasthAnake devAyuSyano utkRSTa anubhAga baMdha karyA bAda eka AlikA pachI anuttara-vimAnamAM samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI sAdhika tetrIsa sAgaropama pramANa utkRSTa anubhAga saMkrama kare che mATe te sAdi ane adhruva che, ane te sivAya zeSa saghaLo anubhAga saMkrama anutkRSTa che te anuttara-vimAnamAM eka AvalikA bAkI rahe tyAre pravarte che. mATe sAdi, anuttara-vimAnanuM AyuSya nahIM bAMdhela jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva ema cAra prakAre hoya che. AyuSyano jaghanya anubhAga baMdha karI baMdhAvalikA bAda sva-sva bhavamAM samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI jaghanya ane zeSa kALe ajaghanya, ema saMsAramAM vAraMvAra thatA jaghanya ane ajaghanya banne anubhAga saMkramo sAdi ane adhruva che. vedanIya, nAma ane gotrakarmano utkRSTa anubhAga saMkrama bAramA-teramA guNasthAnake hoya che, te pratiniyata kAla hovAthI sAdi-adhruva che. te sivAya zeSa sarvakAle anutkRSTa thAya che. ane tenI zarUAta na hovAthI anAdi, abhavyone dhruva, ane bhavyone adhruva che. A traNa karmono ghaNI-anubhAga sattAno nAza karela sUkSma ekendriyAdi jIvone jadhanya anubhAga saMkrama ane punaH adhika-2sa bAMdhyA bAda athavA jyAM sudhI sattAgata ghaNA anubhAgano nAza na kare tyAM sudhI ajaghanya anubhAga saMkrama, ema prathama guNasthAnake ekendriyAdi jIvone vAraMvAra thatA hovAthI banne sAdi-adhruva che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 paMcasaMgraha-2 anaMtAnubaMdhI catuSka, nava nokaSAya, ane saMjavalana catuSka A sattara pravRtiono ajaghanya anubhAga saMkrama cAra prakAre, zeSa traNa saMkramo sAdi-adbhava ema be-be prakAre hovAthI eka-ekanA daza-daza, kula ekasosittera. pAMca jJAnAvaraNIya, cha darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya e soLano ajaghanya anubhAga saMkrama sAdi vinA traNa prakAre ane bAkInA traNa saMkramo sAdi-adhruva ema be prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava kula ekaso cuMmALIsa. trasadazaka, paMcendriyajAti, samacaturagnasaMsthAna, zubhavihAyogati, taijasa-kAzmaNasaptaka, zubhavarNAdi agiyAra, parAghAta, ucchavAsa, agurulaghu, nirmANa, ane sAtAvedanIya A chatrIsa pravRtiono anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi vinA traNa prakAre ane bAkInA saMkramo sAdi-adhuva ema be prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava kula traNaso covIsa. audArika saptaka, udyota, prathamasaMghayaNa A navano anutkRSTa anubhAga saMkrama cAra prakAre ane zeSa traNa saMkramo sAdiadhuva ema be-be prakAre hovAthI eka-ekanA daza-daza kula nevuM. bAkInI thINadvitrika vagere eMsI prakRtionA cAre anubhAga saMkrama sAdi-adhuva ema be-be prakAre hovAthI eka-ekanA ATha-ATha kula chaso cALIsa....ema uttara pravRtionA anubhAga saMkrama AzrayI 1,368 (ekahajAra, traNaso, aDasaTha) bhAMgA thAya che. covIsanI sattAvALo prathama guNasthAnake AvI anaMtAnubaMdhIno baMdha kare tyAre baMdha AvalikA pachInA pahelA samaye teno jaghanya saMkrama thAya che ane nava nokaSAya temaja cAra saMjavalananA kSepakane pota-potAnA jaghanya sthiti saMkrama kALe eka samayamAtra jaghanya anubhAga. saMkrama thAya che. mATe sAdi-adhuva ema be prakAre che. te sivAyanA kALamAM jyAre A prakRtiono saMkrama hoya che tyAre te ajaghanya anubhAga saMkrama hoya che. te ajaghanya anubhAga saMkrama prathama guNasthAnake samayAdhika AvalikA pachI ane te kSAyika samyagdaSTi agiyAramA guNasthAnakathI paDe tyAre punaH zarU thAya che tyAre sAdi, ane A sthAnone nahIM pAmelA jIvane anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone ava hoya che. - bAramA guNasthAnake matijJAnAvaraNIya vagere soLa prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama samayamAtra thato hovAthI sAdi-adhruva che, te sivAya jayAre A prakRtiono saMkrama pravarte che tyAre te ajaghanya hoya che paraMtu tenI zarUAta na hovAthI anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. A soLa ane pUrvokta sattara, ema tetrIsa prakRtiono saMjJIpaMcedriya utkRSTa anubhAga baMdha karI AvalikA pachI utkRSTa ane zeSa kALe anutkRSTa ema vArApharatI aneka vAra karatA hovAthI A banne saMkramo sAdi-adhuva be prakAre che. trasAdi zubhaprakRtiono utkRSTa anubhAga saMkrama pota-potAno baMdha viccheda karI AvalikA bAda sayogInA aMta sudhI thato hovAthI sAdi-adhruva che. te sivAyanA kALamAM jyAre A prakRtiono saMkrama hoya che tyAre anuSTa hoya che ane tenI zarUAta na hovAthI anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva ema traNa prakAre che. sarvavizuddha deva utkRSTa anubhAga baMdha karI baMdha-AvalikA bAda audArika saptaka ane prathama saMghayaNa e AThano ane saptamapRthvIno nAraka mithyAtvanA carama samaye utkRSTa anubhAga Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 417 baMdha karI AvalikA bAda samyakta avasthAmAM udyotano ekaso batrIsa sAgaropama kALa sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama kare che. mATe sAdi-adhruva ema be prakAre che. ane te sivAya jyAre A prakRtiono saMkrama thAya che tyAre te anutkRSTa hoya che. utkRSTa anubhAga saMkrama karyA bAda punaH anukuSTA zarU thAya che mATe sAdi, utkRSTa anubhAga saMkramanA sthAnane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone apruva ema anutkRSTa anubhAga saMkrama cAra prakAre che. A nava temaja trasAdi chatrIsa ema pistALIsa prakRtiono jaghanya ane ajaghanya anubhAga saMkrama, vedanIyAdi mULakarmanI jema ekendriyAdimAM vAraMvAra thatA hovAthI sAdi-adhuva be prakAre che. thINadvitrika vagere zeSa eMzI prakRtiono jaghanya ane ajaghanya anubhAga saMkrama sUkSma ekendriyAdimAM vedanIya karmanI jema vAraMvAra thato hovAthI baMne sAdi-adbhava che. ane devadvika, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, jinanAma, ucca gotra ane manuSyaddhika e 20 vinA 60 prakRtiono utkRSTa rasa baMdha karI AvalikA bAda amuka TAima sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama ane zeSakALe anutkRSTa anubhAga saMkrama ema e banne paNa vAraMvAra thatA hovAthI sAdi-adhruva be prakAre che. devaddhika vagere 20 prakRtionI sattA ja adhruva hovAthI teno paNa utkRSTa ane anutkRSTa anubhAga saMkrama sAdi adhruva ema be prakAre hoya che. anubhAga saMkrama samApta" "pradezasaMkrama" ahIM bheda, vizeSa lakSaNa, sAdyAdi, utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI ane jaghanya pradeza saMkramanA svAmI e pAMca adhikAro arthAt pAMca mukhya viSayo che. - (1) bheda-vidhyAta, uddalanA, yathApravRtta, guNasaMkrama ane sarva saMkrama A pradezasaMkramanA bhedo che. jo ke chaThTho eka tibuka saMkrama paNa che. paraMtu te karaNarUpa vIrya vinA caudamA guNasthAnake paNa thAya che. ane ahIM karaNarUpa vIryathI thatA saMkramano ja adhikAra che. tethI stibuka saMkramane gaNela nathI. | (2) vizeSa lakSaNa -jenI baMdha AvalikA vyatIta thaI che evA sattAgata karma dalikone badhyamAna prakRtiomAM laI javA arthAt pataghraha prakRtirUpe banAvavA te pradezasaMkrama kahevAya che. (1) vidhyAtasaMkrama-samyaktAdi guNanA athavA devAdika bhavanA nimittathI je prakRtiono baMdha-viccheda thAya. arthAt baMdha aTakI jAya. te te prakRtiono tyArabAda vidhyAta saMkrama thAya che. upazamasamyaktanI prAptinA aMtarakaraNamAM baMdha na hovA chatAM aMtarmuhUrta pachI mithyAtva temaja mizramohanIyano vidhyAta saMkrama thAya che. apUrvakaraNa guNasthAnakathI guNapratyaya baMdhaviccheda thayela hovA chatAM koIpaNa azubhaprakRtiono vidhyAta thato nathI. paraMtu yathAsaMbhava guNasaMkrama ane uddhalanA saMkrama pravarte che, e ja pramANe guNapratyaya baMdha na hovA chatAM potapotAnA kSayanA apUrvakaraNanA prathama samayathI cAra anaMtAnubaMdhI, mithyAtva tathA mizramohanIyano paNa vidhyAta saMkrama thato nathI paraMtu paMca02-53 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 uddalanAnuviddha guNasaMkrama thAya che temaja guNa ke bhava pratyaya baMdha na hovA chatAM je avasthAmAM je prakRtionI udghalanA thAya che tyAM te prakRtiono vidhyAta saMkrama hoto nathI. 418 mithyAtva guNasthAnake baMdhavicchedavALI soLa prakRtiomAMthI narakAyu tathA mithyAtva vinA (narakaddhika, ekendriyAdika cAra jAti, sthAvara catuSka, Atapa, huMDakasaMsthAna, sevArta saMhanana ane napuMsakaveda.) caudano sAsvAdanathI, sAsvAdane baMdha vicchedavALI pacIsamAMthI tiryaMcAyu vinA (tiryaMcadvika, daurbhAgyatrika, thINadvitrika, anaMtAnubaMdhI catuSka, madhyama cAra saMsthAna, madhyama cAra saMghayaNa, azubhavihAyogati strIveda, udyota ane nIca gotra) covIsano mizrathI, cothe guNasthAnake baMdhavicchedavALI dazamAMthI manuSyAyu vinA (apratyAkhyAnIya catuSka, manuSyaddhika audArikaddhika ane prathama saMghayaNa) navano dezaviratithI, cAra pratyAkhyAnIya kaSAyano pramattathI, pramattaguNasthAnake baMdhavicchedavALI (arati, zoka, asthiraddhika, ayaza ane asAtAvedanIya) cha prakRtiono apramattathI, AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAge baMdhaviccheda thanAra nAmakarmanI trIsa prakRtiomAMthI upaghAta vinA zeSa (trasanavaka, varNacatuSka, agurulaghu, nirmANa, parAghAta, ucchvAsa, devadvika, vaikriyadghika, AhArakaddhika, taijasa, kArpaNa, samacaturasrasaMsthAna, zubhavihAyogati, tIrthaMkaranAma ane paMcendriyajAti) ogaNatrIsa prakRtiono apUrvakaraNanA sAtamA bhAgathI, cothA guNasthAnakathI mithyAtva ane mizramohanIyano tathA sAtamI narakamAM prathama guNasthAnake ucca gotra ane manuSyadvikano vidhyAta saMkrama pravarte che. ema guNanA nimittathI kula nevyAzI (89) prakRtiono vidhyAta saMkrama thAya che. temaja IzAna sudhInA devomAM bhavapratyayika baMdha nathI jeono evI (devaddhika, vaikriyaddhika, AhArakaddhika, narakadvika sUkSmatrika ane vikalatrika e) caudano, narakagatimAM temaja sanatkumArathI sahasrAra sudhInA devomAM (uparokta cauda tathA ekendriya, sthAvara ane Atapa e) sattarano, AnatAdi devomAM (pUrvokta sattara temaja tiryaMcaddhika ane udyota e) vIsano, temaja yugalikamAM (cha saMghayaNa, prathama vinA pAMca saMsthAna, napuMsakaveda, manuSyaddhika, tiryaMcadvika, narakaddhika audArikaddhika, sthAvara catuSka, ekendriyAdika cAra jAti, azubhavihAyogati, daurbhAgyatrika, nIca gotra ane Atapa e) cotrIsano vidhyAta saMkrama hoya che. ema deva-nAraka ane yugalikomAM (napuMsakaveda, nIca gotra, cAra gati, ekendriyAdika cAra jAti, audArikaddhika, vaikriyaddhika, AhArakaddhika, cha saMghayaNa, prathama vinAnA pAMca saMsthAna, cAra AnupUrvI, azubhavihAyogati, Atapa, udyota, sthAvara catuSka ane durbhAgyatrika) sarva maLI A ekatALIsa prakRtiono bhavapratyayika vidhyAta saMkrama thAya che. paraMtu upara batAvela guNapratyayika vidhyAta saMkramavALI nevyAzI (89) prakRtiomAM A ekatALIsa (41) prakRtio AvI gayela hovAthI judI nathI. tethI nevyAzI prakRtiono vidhyAta saMkrama thAya che. temAM napuMsakavedAdi ekatALIsa prakRtiono guNapratyayika, bhavapratyayika ema banne prakArano ane aDatALIsa prakRtiono kevaLa guNapratyayika vidhyAta saMkrama hoya che ane prathama guNasthAnake jo jinanAmanI sattA hoya to tyAM paNa teno vidhyAta saMkrama thAya che....temaja sAtamI narakanA mithyArdaSTi nArakomAM manuSyaddhika tathA ucca gotrano guNapratyayika baMdha na hovAthI Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 419 A traNano paNa vidhyAta saMkrama thAya che, temaja AhArakadvikanI sattAvALA jIvone avirati pAmyA bAda aMtarmuhUrta pachI uThThalanA saMkrama thAya che tethI aviratinI prAptinA prathama aMtarmuhUrtamAM A be prakRtiono paNa vidhyAta saMkrama thato hoya tema lAge che. te A vidhyAta saMkrama yathApravRtta saMkramanA aMte ghaNuM karIne pravarte che. ghaNuM karIne kahevAnuM kAraNa aMtarakaraNamAM mithyAtva ane mizramohanIya guNasaMkramane rokI banneno vidhyAta saMkrama pravarte che. (2) ukalanA saMkrama-sattAgata karmalikone ukheDavA athavA nimaeNLapaNe teno nAza karavo te uddhalanA saMkrama kahevAya che, sattAgata prakRtiono nAza karavA mATenAM aneka sAdhanomAM utkalanA saMkrama paNa eka prabala sAdhana che. tyAM sattAgata karmasthitinA uparanA palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga jeTalA sthitikhaMDane upADI aMtarmuhUrta kALamAM nAza kare, tyArabAda prathama nAza karela sthitikhaMDanA nIcenA bIjA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti khaMDane upADI punaH teno aMtarmuhUrtamAM nAza kare, ema dvicaramasthitikhaMDa sudhI pUrva-pUrvanA sthitikhaMDathI kaMIka ochA-ochA chatAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDa upADI upADI dareka aMtarmuhUrte nAza kare che, ane dvicaramasthitikhaMDathI asaMkhyAtaguNa pramANa caramasthitikhaMDano paNa aMtarmuhUrtamAM vinAza kare che. ahIM sthiti tathA dalikane AzrayI anaMtaropanidhAthI ane paraMparopanidhAthI ema be - rIte vicAra karI zakAya che. anaMtaropanidhAe-sthitinI apekSAe prathamanA sthitikhaMDathI dvicaramasthitikhaMDa sudhInA dareka sthitikhaMDo vizeSa hIna-hIna arthAta asaMkhyAta bhAga hIna-hIna sthitivALA hoya che, ane dvicaramasthitikhaMDathI caramasthitikhaMDa asaMkhyAtaguNa hovA chatAM prathamanA sthitikhaMDanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna sthitivALo hoya che. paraMparopanidhAe-prathama sthitikhaMDathI zarUAtanA keTalAka sthitikhaMDo asaMkhyAtabhAga hIna, tenI nIcenA keTalAka sthitikhaMDo saMkhyAta bhAgahIna, tenI nIcenA keTalAka saMkhyAtaguNa hIna ane tenI nIcenA keTalAka chellA sthitikhaMDo asaMkhyAtaguNa hIna hoya che. - anaMtaropanidhAthI-dalikonI apekSAe prathama sthitikhaMDa sarvathI alpa dalitavALo hoya che, ane tenI nIcenA DhicaramasthitikhaMDa sudhInA dareka sthitikhaMDo vizeSAdhika-vizeSAdhika arthAt asaMkhyAtabhAga adhika-adhika dalikavALA hoya che ane caramasthitikhaMDa asaMkhyAtaguNa dalikavALo hoya che. A paraMparopanidhAe-prathama sthitikhaMDanAM dalikonI apekSAe nIcenA zarUAtanA keTalAka sthitikhaMDo asaMkhyAtabhAga adhika, tenI nIcenA keTalAka saMkhyAtabhAga adhika, tenI nIcenA keTalAka saMkhyAtaguNa adhika ane tenI nIcenA keTalAka sthitikhaMDo asaMkhyAtaguNa adhika dalitavALA hoya che. - A uddhalanA saMkramamAM umerAtA sthitikhaMDonuM dalika nahIM ukerAtA nIcenAM potAnAM sthitisthAnomAM ane svajAtIya anya prakRtiomAM paNa nAkhe che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 tyAM dvicarama sthitikhaMDanA caramasamaya sudhI prathama sthitikhaMDanA prathama samayathI samaye samaye asaMkhyAtaguNa dalika nIce svasthAnamAM nAkhe che ane parasthAnamAM prathama samayathI vizeSa hIna-hIna nAkhe che. prathama samaye parasthAnamAM jeTaluM dalika nAkhe che tenA karatAM svasthAnamAM asaMkhyAtaguNa dalika nAkhe che. ane caramasthitikhaMDa pote ja ukerAto hovAthI vaLI tenI nIce mAtra eka udayAvalikA pramANa ja sthiti hovAthI tenA samagra dalikane samaye samaye asaMkhyAtaguNa paraprakRtimAM ja nAkhe che paraMtu svamAM nahIM. 420 A udvalanA saMkrama keTalIka prakRtionA yathApravRtta saMkramane rokIne ane keTalIka prakRtionA vidhyAta saMkramane rokIne pravarte che ema aviratibhAvane pAmyA pachI aMtarmuhUrta bAda AhArakagnikanI, mithyArdaSTi samyaktvamohanIya tathA mizramohanIyanI, ekendriya prathama devadvika ane pachI narakaddhika ane vaikriyaddhika e cAranI ekIsAthe, teukAya tathA vAyukAya prathama ucca gotra ane tyArabAda manuSyaddhikanI ema A tera prakRtionI palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa kALamAM udgalanA kare che. ane anaMtAnubaMdhI cAra, mithyAtva tathA mizramohanIya e cha prakRtionI cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhInA jIvo, temaja navamA guNasthAnake thINadvitrika sthAvaraddhika, sAdhAraNa, Atapa, udyota, prathamanI cAra jAti, narakaddhika, tiryaMcadvika, apratyAkhyAnIya vagere saMjavalana lobha vinA agiyAra kaSAya, ane nava nokaSAya ema kula betALIsa prakRtionI aMtarmuhUrtamAM udgalanA kare che. udgalanA saMkramamAM kula paMcAvana prakRtio thAya che, paraMtu narakaddhika ane mizramohanIyanI udgalanA kramazaH ekendriyamAM ane mithyAtvaguNasthAnake palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa kALe ane navamA guNasthAnake temaja cothAthI sAtamA guNasthAnake aMtarmuhUrtakALe ema banneya rIte thatI hovAthI A traNa prakRtio be vAra Ave che. tethI traNa prakRtio bAda karatAM kula bAvana prakRtiono udgalanA saMkrama thAya che. je prakRtionI aMtarmuhUrtamAM uddalanA kare che te prakRtiomAM amuka kALa pachI udvalanA saMkramanI sAte prAyaH guNasaMkrama paNa pravarte che. (3) yathApravRttasaMkrama--badhyamAna dhruvabaMdhI ane baMdha viccheda nathI thayela jeono evI azruvabaMdhI pravRttiono baMdha na hoya topaNa A banne prakAranI prakRtionuM sattAmAM jeTaluM dalika hoya tenA anusAre temaja je samaye jadhanya, madhyama ke utkRSTa jeTalo yoga hoya tenA pramANamAM svajAtIya badhyamAna prakRtiomAM je saMkrama thAya che, te yathApravRttasaMkrama kahevAya che. cAra AyuSya tathA mithyAtva vinA kula ekaso sattara prakRtiono yathApravRttasaMkrama hoya che. (4) guNasaMkrama--sattAmAM rahela nahIM baMdhAtI azubhaprakRtiono apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI dazamA guNasthAnaka sudhI svajAtIya baMdhAtI prakRtiomAM asaMkhyAtaguNAkAre je saMkrama thAya te guNasaMkrama kahevAya che. thINadvitrika, asAtAvedanIya, madhyamanA ATha kaSAya, strIveda, napuMsakaveda, arita, zoka, tiryaMcadvika, narakadvika, ekendriyAdi cAra jAti, prathama vinAnA pAMca saMghayaNa ane pAMca saMsthAna azubhavihAyogati, sthAvaradazaka ane nIca gotra A chetALIsa prakRtiono apUrvakaraNa Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 421 guNasthAnakanA prathama samayathI, nidrAddhika, upaghAtanAma, hAsya, rati, bhaya, jugupsA ane azubhavarNacatuSka e agiyArano pota-potAnA baMdha viccheda samayathI yathAsaMbhava dazamA guNasthAnaka sudhI temaja aupazamika samyagdaSTine aMtarakaraNamAM aMtarmuhUrta kALa sudhI yathAsaMbhava cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhImAM mithyAtva ane mizramohanIya e beno ane bIjA artha pramANe cothAthI sAtamAM guNasthAnaka sudhI anaMtAnubaMdhI mithyAtva ane mizramohanIya e chano kSayakALe potapotAnA apUrvakaraNanA prathama samayathI guNasaMkrama thAya che. emAM mithyAtva tathA mizramohanIya be vAra AvavAthI te be prakRtio ochI karatAM 46 + 11 + 6 = sarva maLI 63 prakRtiono guNasaMkrama thAya che. ane puruSaveda tathA saMjavalana krodhAdi traNa e cArano paNa kSapaka zreNimAM navamA guNasthAnake potapotAnA baMdhaviccheda pachI guNasaMkrama saMbhave che. ane saptatikAnI TIkA vageremAM batAvela paNa che. chatAM ahIM TIkAkAra maharSie A cAra prakRtiono guNasaMkrama batAvela nathI tenuM kAraNa atizaya jJAnIo jANe. A guNasaMkrama vidhyAtasaMkramane ane nidrAddhika vagere keTalIka azubha prakRtionA yathA pravRttasaMkramane rokI pravarte che. (5) sarvasaMkrama-ulanA saMkramanA caramasthitikhaMDanA dalikano carama samaye paraprakRtimAM je saMkrama thAya che tene ja sarvasaMkrama kahevAya che. tethI ulanA saMkramamAM batAvela bAvana prakRtiono sarva saMkrama thAya che ane te uddhalanA saMkramanA aMte thAya che. kayA kyA saMkramathI keTaluM dalika saMkrame che te batAve che. uddhalanA saMkramanA caramasthitikhaMDanA sarvadalikane guNasaMkramathI saMkramAvatAM aMtarmuhUrta kALa lAge che. ane carama sthitikhaMDanA te ja dalikane yathApravRtta saMkramathI athavA udvalanA saMkramamAM dvicaramasthitikhaMDanA carama samaye svamAM nIce jeTaluM dalika saMkramAve che te pramANathI saMkramAve to palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgakALe sarva dalika khalAsa thAya. jo te ja dalikane vidhyAta saMkrama athavA dvicarama sthitikhaMDanA caramasamaye paraprakRtimAM jeTaluM dalika saMkramAve che te pramANathI saMkramAve to aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela pradezarAzine samaye-samaye dUra karatAM jeTalI asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI thAya teTalA kALamAM sarva dalika khalAsa thAya che. A baMne saMkramamAM asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI pramANa kALa hovA chatAM aMgulano asaMkhyAtamo bhAga nAno-moTo levAno hovAthI vidhyAta saMkrama karatAM uddalanA saMkramamAM asaMkhyAta guNakALa thAya che. sibukasaMkrama vipAkodayamAM prApta thayela manuSyagati vagerenA udayasamayamAM tenI samAna samayamAM rahela anudayaprApta svajAtiya prakRtinAM dalikone saMkramAvI arthAt udayaprApta prakRtiomAM nAkhI-anubhavI-kSaya kare te tibuka saMkrama athavA pradezodaya kahevAya che. chatAM temAM saMkramaNa karaNanuM lakSaNa ghaTatuM na hovAthI tene pradezasaMkramanA bheda tarIke batAvela nathI paraMtu te paNa saMkrama hovAthI pAMca saMkrama pachI tenuM paNa svarUpa batAvavAmAM Avela che. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 // uttaprakRtiSu vidhyAtAnAi-paMca-pravezasaMmALAM yantram // vidhyAta udgalanA yathApravRtta guNa.saM | sarva saM. kula naM. prakRtio 1.| mati jJAnAvaraNIya 2.| zrutajJAnAvaraNIya 3.| avadhijJAnAvaraNIya 4." mana:paryavajJAnAvaraNIya 5.| kevalajJAnAvaraNIya 6.| cakSudarzanAvaraNIya 7.| acakSudarzanAvaraNIya 8. avadhidarzanAvaraNIya 9.| kevaladarzanAvaraNIya 10.| nidrA 11.| nidrA-nidrA 12.) pracalA 13.1 pracalA-pracalA 14.| thINaddhi 15. sAtAvedanIya 16.| asAtAvedanIya 17. samyaktva mohanIya 18. mizramohanIya 19. mithyAtva mohanIya 20. anaMtAnubaMdhI 21. anaMtAnubaMdhI 22. anaMtAnubaMdhI 23. anaMtAnubaMdhI 24. apratyAkhyAnIya 25. apratyAkhyAnIya 26. apratyAkhyAnIya 27. apratyAkhyAnIya 28. pratyAkhyAnIya 29. pratyAkhyAnIya saMkramo ****** 0 0 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 1 1 2 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 0 0 0 1 1 7 7 1 1 1 1 1 1 1 1 paMcasaMgraha-2 1 1 1 1 1 1 1 2 5 ra 5 5 1 3 3 5 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. 30. pratyAkhyAnIya pratyAkhyAnIya saMjvalana saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 3.| saMjavalana | saMjvalana 35. saMjavalana hAsa rati arati zoka bhaya 40. bhaya 42. puruSaveda 45. devAyu juguptA 44. napuMsakaveda 46. manuSyAya 47.| tiryaMcAyu 48. devagati strIveda 48. narakAyuM. manuSyagati tiryaMcagati narakagati beindriya ekendriya te indriya 57.| paMcendriya carandriya 58. audArikazarIra 59.| vaikriya zarIra 60. AhAraka zarIra mAyA lobha krodha mAna mAyA lobha nokaSAya nokaSAya nokaSAya nokaSAya nokaSAya nokaSAya nAmakarma jAti jAti jAti jAti jAti qn qn w_ w_ w_w w w qn qn w w w qn qn w w w w qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn w qn qn qn qn qn qn qn qn qn w w w w qn qn qn qn qn qn qn qn w w qn qn qn qn qn qn qnqn qn qn qn qn qn qn qn qn qn w w w w qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn qn |qn qn yzw y zw y zw w qn qn qn qn qn qn y zw qn qn w w w w w w qn qn qn qn qn qn w w w w qn qn qnqn qn w qn qn qn qn qn qn qn qn qn w w w w qn qn qn qn qn qn qn qn w w qn qn 423 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 61.| taijasa zarIra 62. kArmaNa zarIra 63.| audArika 64.| vaikriya 65.| AhAraka 66.| vajaRSabhanArAca 67.| RSabhanArAya 68.| nArAya 69.| ardha-nArAca 70.| kIlikA 71. chevaTuM 72.| samacaturA 73.| nyagrodha 74.| sAdi 75.] vAmana 76. | kubja 77. kuMDaka 78.| varNa 79.| gaMdha 80.1 rasa 81.| sparza 82. devAnupUrvI 83. manuSyAnupUrvI 84. tiryaMcAnupUrvI 85.| narakAnupUrvI 1 1 aMgopAMga 1 aMgopAMga 1 aMgopAMga 1 saMghayaNa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 86. zubhavihAyogati 87. azubhavihAyogati 88.| parAghAta 89.| ucchvAsa saMsthAna rimaMDaLa 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 d 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 d 1. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 7 1 1 0 0 0 0 0 0 0 O cha 2 1 1 1 0 paMcasaMgraha-2 2 je ja m ma ? y 3 3 chuM 3. 2 3 jI jI 3 1 1 7 7 0 7 1. ahIM varNacatuSka zubha ane azubha ema be prakAre hovAthI baMdhaviccheda pachI azubhavarNacatuSkano guNasaMkrama ane zubhavarNacatuSkano vidhyAtasaMkrama thAya che. paraMtu koSTakamAM sAmAnyathI varNacatuSka lIdhela hovAthI guNasaMkrama ane vidhyAtasaMkrama ema baMne batAvela che. my 3 3 3 4 4 5 5 2 2 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMca 90.| Atapa 91. udyota 2.| agurulaghu 93. tIrthaMkaranAma 94.. nirmANa 95.| upaghAta 96.1 trasa 97.1 bAdara 98. paryApta 99. pratyeka 10. sthira 101. zubha 102. saubhAgya 103. susvara 104. Ade 105. yazaHkIrdi ' 106.| sthAvara 107. sUkSma 108.| aparyApta 109. sAdhAraNa 110. asthira 111.| azubha - 112. durbhAgya 113. dusvara 114.| annAdeya 115. ayaza kIrti 116. ucca gotra 117. nIca gotra 118.| dAnAttarAya 119 | lAbhArAya 120. bhogAntarAya 121. upabhogAntarAya 122. vIryAntarAya kula. paMca-2-54 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 89 0 0 0 0 0 1 1 7 1 0 - 0 0 0 0 0 0 para 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 117 0 0 0 0 0 0 0. 0 0 0 0 0 0 0 | 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 1 0 0 0 0 0 D | #3 00. . | 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 para 425 4 4 2 2 ra 2 2 2 2 2 2 ra 2 2 2 1 5 5 23 2 3 3 3 3 3 3 3 5 3 3 3 3 3 3 4 3 1 1 1 1 1 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 (3) sAdyAdi--mULa karmono paraspara saMkrama na hovAthI uttaraprakRtio AzrayI sAghAdi bhaMga A pramANe che. 426 mithyAtva, be vedanIya ane nIca gotra vinA zeSa dhruvasattAvALI ekaso chavvIsa prakRtiono ajaghanya pradeza saMkrama cAra prakAre, temAMnI jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca tathA audArika saptaka A ekavIsa vinA zeSa ekaso pAMca dhruvasattA prakRtiono anutkRSTa-pradezasaMkrama sAdyAdi cAra prakAre, matijJAnAvaraNIya vagere ekavIsa prakRtiono anutkRSTa tathA ekaso chavvIsa dhruvasattAvALI prakRtiono utkRSTa ane jadhanyapradezasaMkrama sAdiadhruva, ema be prakAre che. tethI matijJAnAvaraNIya vagere 21 prakRtionA eka-ekanA....daza....daza bhaMga thavAthI kula 210, zeSa 105 prakRtionA bAra-bAra bhaMga thavAthI kula 1260, ane mithyAtva, be vedanIya tathA nIca gotra A cAra dhruvasattAvALI ane cAra AyuSyano paraspara saMkrama na hovAthI cAra AyuSya vinA zeSa covIsa avasattAvALI kula 28 prakRtionA jaghanyAdi cAreya prakAranAM pradezasaMkrama sAdi-adhruva ema be prakAre hovAthI eka ekanA ATha-ATha-ema 28 nA 224, e pramANe sarve maLI 1694 bhAMgA thAya che. jenuM svarUpa have pachI kahevAmAM Avaze tevA guNitakarmAMza AtmAne utkRSTa pradeza saMkrama ane kSapitakarmAMza AtmAne prAyaH jaghanyapradeza saMkrama thAya che. temAM pUrvokta dhruvasattAvALI ekaso chavvIsa prakRtiono jaghanyapradezasaMkrama kSaya karavA mATe taiyAra thayelA kSapitakarmAMzane thato hovAthI sAdi ane adhruva che. te sivAyanA kALamAM haMmezAM ajaghanya pradezasaMkrama hoya che, chatAM upazama zreNimAM agiyAramA guNasthAnake koI paNa prakRtiono pradezasaMkrama thato nathI. tyAMthI paDe tyAre punaH ajaghanya saMkrama thAya che, tethI sAdi, jaghanya pradezasaMkramanA sthAnane athavA pradezasaMkramanA abhAvanA sthAnane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva ema cAra prakAre hoya che. temAMthI matijJAnAvaraNIya vagere pUrvokta ekavIsa prakRtiono utkRSTa pradezasaMkrama guNitakarmAMza mithyAdRSTine amuka niyata TAime thato hovAthI ane zeSakALe anutkRSTa thato hovAthI A banne saMkramo sAdi ane adhruva che, zeSa ekaso pAMca dhruvasattAvALI prakRtiono utkRSTa pradezasaMkrama guNitakarmAMza AtmAne kSapakazreNimAM uparanAM guNasthAnakomAM thAya che. mATe sAdi ane adhruva ema be prakAre che. zeSa-sarvakALe anutkRSTa pradezasaMkrama hoya che. paraMtu upazama zreNimAM agiyAramA guNasthAnake patadmahanA abhAve AmAMnI koIpaNa prakRtiono saMkrama thato ja nathI. tyAMthI paDe ane patadgaha prakRtiono baMdha zarU thAya tyAre pharIthI anutkRSTa saMkrama kare che. mATe sAdi, utkRSTa pradezasaMkramanA sthAnane athavA pradezasaMkramanA abhAvanA sthAnane nahIM pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva ema cAra prakAre hoya che. mithyAtva dhruvasattA hovA chatAM teno pradezasaMkrama samyagdaSTine ja thAya che, temaja be vedanIya ane nIca gotra paNa dhruvasattA hovA chatAM baMdha AzrayI parAvartamAna hovAthI jadhanyAdi Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 saMkramaNakaraNa sArasaMgraha cAre saMkramo sAdi-adhruva ema be prakAre ja hoya che, ane adhuva sattAvALI covIsa prakRtionI sattA ja adhruva hovAthI tenA jaghanyAdi cAreya saMkramo svAbhAvika rIte sAdi-adbhava ema be prakAre che. (4) utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI : matijJAnAvaraNIya vagere ekavIsa prakRtionA guNitakarmAza mithyAdaSTi ane zeSa prakRtionA guNitakaza bahulatAe uparanA guNasthAnakavALA utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI hoya che. tethI prathama guNitakarmAza jIvanuM svarUpa batAve che. je jIvane sauthI vadhAre karmapradezo sattAmAM hoya te jIva guNitakarmAsa kahevAya che. e. kaI rIte thAya te ahIM samajAve che. jeTalI vAra zakya hoya teTalI vAra potAnI bhUmikAne anusAre utkRSTa yogavALo ane utkRSTa kaSAyavALo thAya ane dareka bhavanI aMdara ta~Ayogya jaghanya yogasthAne vartato AyuSyano baMdha kare, vaLI dareka vakhate uparanAM sthAnomAM vadhAre-vadhAre daliko goThave, temaja banI zake teTalA dIrdhAyuvALA bAdarakaThaNa pRthvIkAya paryAptAnA ane ochAmAM ochA aparyApta pRthvIkAyanA bhavo thAya te rIte pUrvakroDa pRthakva adhika be hajAra sAgaropama pramANa beindriyAdi trasakAyanI svakAyasthitithI nyUna sitterakoDAkoDI sAgaropama pramANa bAdarapRthvIkAyamAM rahI beinDiyAdi trasakAyamAM pUrvokta rIti e ja pUrvakroDapRthakva adhika be hajAra sAgaropama kALa sudhI rahe, te daramyAna banI zake teTalI vAra utkRSTa AyuvALA sAtamInarakamAM nArakapaNe utpanna thAya ane chellA sAtamInarakanA bhAvamAM anya jIvonI apekSAe banI zake teTalo zIghra paryApto thaI pUrvokta vidhi pramANe aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropama pramANa kALa vyatIta karI aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe chate ATha samayanA kALavALA yavamadhyathI uparanA sAta samaya vagerenAM kALavALAM yogasthAnomAM aMtarmuhUrta kALa pramANa kramazaH asaMkhyAtaguNavRddha caDatAM yogasthAnomAM vartI potAnA bhavanA AyuSyanA chellA samayathI trIjA ane bIjA samaye utkRSTa kaSAyodayavALo tathA upAsya (chellAthI pahelA) samaye ane chellA samaye utkRSTayogavALo thAya, tevo sAtamI narakano caramasamayavartIjIva saMpUrNa guNitakarmAsa kahevAya che. utkRSTayogathI ghaNAM karma-pugalo prahaNa thAya ane utkRSTa kaSAyodayathI uddhartanA ghaNI thAya, eTale ke uparanAM sthAnomAM ghaNAM daliko rahe, ane apavartana alpa thavAthI nIcenAM sthAnomAM daliko thoDAM rahe temaja nIcenAM sthAno udayathI bhogavAI jAya paraMtu uparanAM sthAnomAM daliko lAMbA TAima TakI rahe che, tethI utkRSTayoga ane utkRSTa kaSAyodaya banI zake teTalI vAra thavAnuM batAvela che. AyuSya jaghanyayoge bAMdhe tyAre tathAsvabhAve ja AyuSyakarmanAM pugalo thoDAM grahaNa kare ane jJAnAvaraNIya vagere karmanAM thoDAM pagalono kSaya kare, mATe dareka bhavamAM jaghanyayoge AyuSya bAMdhe ema kahyuM che. tathA uparanAM sthAnomAM vizeSa dalaracanA karavAnuM kAraNa te sthAnomAM dalika lAMbo TAima TakI rahe te che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 paMcasaMgraha-2 anya ekendriya karatAM khara bAdara pRthvIkAyanuM AyuSya vadhAre hoya che, tethI ghaNA lAMbA vakhata sudhI satata ghaNAM pudgalo grahaNa karI zake ane bIjA ekendriyo karatAM vadhAre baLavAna hovAthI duHkha paNa ghaNuM sahana karI zake tethI ochAM pudgalono kSaya thAya mATe bAdara pRthvIkAyanuM grahaNa karela che. temaja aparyApta karatAM paryAptapaNAmAM yoga ane kaSAya vadhu pramANamAM hoya chatAM paNa uparAupara-niraMtara paryAptAnA sAtathI vadhAre bhava thaI zakatA nathI tethI banI zake teTalA vadhAre paryAptAnA ane svakIya sthiti pUrNa karavA mATe ochAmAM ochA aparyAptAnA bhavo batAvela che. trasakAyanI svakAyasthiti sAdhika be hajAra sAgaropamathI vadhAre nathI. tethI ATalo kALa nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANakALa sudhI bAdarapRthvIkAyamAM rahevAnuM batAvela che. sAtamI narakamAM anya jIvo karatAM yoga ane kaSAya ghaNI vAra ghaNA ja vadhAre thaI zake che, mATe banI zake teTalI vAra sAtamInarakamAM javAnuM batAvela che. aparyAptanI apekSAe paryAptapaNAmAM yoga ane kaSAya vadhu pramANamAM hoya che, tethI anya nArakonI apekSAe chellA bhavamAM jaladI paryApta thavAnuM batAvela che. utkRSTa yogasthAnomAM vartatAM ghaNAM daliko grahaNa thAya ane asaMkhyAtaguNa caDatAM yogasthAnomAM tethI adhika kALa rahI zakato nathI mATe aMtarmuhUrta AyuSya bAkI hoya tyAre yavamadhyathI uparanAM yogasthAnomAM aMtarmuhUrta kALapramANa asaMkhyAtaguNavRddha yogasthAnomAM rahevAnuM batAvela che. utkRSTayoga athavA utkRSTakaSAya vadhumAM vadhu ekIsAthe be samaya sudhI ja hoI zake che, tema ja banne ekIsAthe utkRSTa eka ja samaya rahI zake che mATe sAtamI nArakanA aMtimabhavamAM tricarima ane dvicarima ema be samaya utkRSTakaSAyavALo ane dvicarima tathA carimasamaye utkRSTayogavALo thAya te jIva carimasamaye guNitakarmAza hoya che, ema batAvavAmAM Avela che. pUrvokta guNitakarmIza anya gatimAM temaja asaMkhyAta varSanA AyuSyavALAmAM utpanna thato na hovAthI kALa karI saMkhyAta varSanA AyuSyavALA garbhaja paryApta paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya, tyAM utpanna thayA bAda AvalikAnA carama samaye pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya ane audArikasaptaka A ekavIsa prakRtiono yathApravRttasaMkramathI saMkramAvatAM utkRSTa pradezasaMkrama kare che. guNita karmAza jIva garbhaja tiryaMcamAM utpanna thaI moTA aMtarmuhUrta kALa pramANa sAtA vedanIyano baMdha karI asAtAvedanIyano baMdha zarU kare tyAre pUrva ghaNI puSTa thayela sAtavedanIyano baMdha AvalikA vItyA bAda yathApravRttasaMkrama dvArA asAtAmAM saMkramAve tyAre utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. nidrAdika, asAtavedanIya, upaghAta, azubha varNAdinavaka, aparyApta, asthiraSarka, aprazastavihAyogati, aMtima pAMca saMghayaNa, aMtima pAMca saMsthAna ane nIca gotra A batrIsa prakRtiono guNitakarmAza sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA carama samaye utkRSTa pradezasaMkramano Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 429 svAmI che. thINadvitrika, madhyamanA ATha kaSAya, cha nokaSAya, tiryacakika, vikalatrika, sUkSma ane sAdhAraNa A covIsa prakRtiono sapaka navamAM guNasthAnake pota-potAnA caramaprakSepanA carama samaye sarva saMkrama dvArA saMkramAvato utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. guNitakarmAza sAtamI narakamAMthI nIkaLI garbhajaparyApta tiryaMcamAM utpanna thaI tyAMthI kALa karI manuSyamAM AvI kSAyika samyakta prApta karatAM kSAyopathamika samyagdaSTi jyAre mithyAtva ane mizramohanIyanA caramasthitighAtano caramaprakSepa guNasaMkramanA aMte sarvasaMkrama dvArA samyakvamohanIyamAM kare che. te samaye avirata samyagdaSTi jIvo mithyAtva ane mizramohanIyanA utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI che. sAtamI narakamAM aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe chate upazama samyakta prApta karI ghaNA moTA aMtarmuhUrta sudhI guNasaMkrama dvArA mithyAtva ane mizramohanIyane samyaktamAM saMkramAvI mithyAtve jAya tyAre prathama samaye yathApravRtta saMkramathI saMkramAvatAM samyakvamohanIyanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. sAtamI narakamAM aMtarmuhUrta Ayu bAkI rahe chate chellI guNitakarmANanI Avazyaka kriyAo karI tyAMthI kALa karI garbhaja tiryaMca paryAptAmAM utpanna thAya ane tyAM lAyopathamika samyakta pAmI cAra anaMtAnubaMdhIno kSaya karatA jayAre caramasthitighAtano caramapradeza sarvasaMkrama dvArA paraprakRtimAM kare che, tyAre cAra anaMtAnubaMdhIno utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. guNitakarmAza jIva sAtamI narakamAMthI nIkaLI tiryaMcamAM jaI tyAMthI kALa karI IzAna devalokamAM jAya ane tyAM atyaMta saMkliSTa thaI vAraMvAra napuMsakaveda, ekendriyajAti, sthAvara, Atapa ane udyotanAmakarmano baMdha dvArA temaja anya prakRtionA saMkrama dvArA ghaNAM dalikono saMcaya karI tyAMthI kALa karI strI athavA puruSavedapaNe manuSyamAM utpanna thAya ane tyAM sAta mAsa adhika ATha varSanI vaye kSapakazreNi upara ArUDha thaI jyAre navamA guNasthAnake A dareka prakRtionA caramasthitighAtano caramaprakSepa sarvasaMkrama dvArA kare che, tyAre te A pAMca prakRtionA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. - guNitakarmAza jIva yugalikamAM utpanna thaI asaMkhyAta varasa sudhI vAraMvAra baMdha tathA saMkrama dvArA strIvedane khUba ja puSTa karI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga vyatIta thAya bAda akALapaNe mRtyu pAmI jaghanya sthitivALA devamAM utpanna thaI tyAM paNa vAraMvAra baMdha tathA saMkramathI strIvedane puSTa karI koI paNa vede manuSyamAM utpanna thaI mAsapRthakva adhika ATha varasanI vaye kSapakazreNi upara ArUDha thAya te jIva caramasthitighAtanA caramaprakSepane sarvasaMkrama dvArA saMkramAve tyAre strIvedanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. guNitakarmAza jIva IzAnadevalokamAM pUrvokta rIte napuMsakavedane puSTa karI tyAMthI 'saMkhyAtavarSanA AyuSyavALAmAM AvI tyAMthI kALa karI asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA yugalikamAM utpanna thAya tyAM asaMkhyAta varSa sudhI vAraMvAra baMdha tathA anya prakRtionA saMkrama dvArA strIvedane Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 paMcasaMgraha-2 puSTa karI pachI samyakta pAmI asaMkhyAta varSa sudhI puruSavedane baMdhathI ane anya be vedanA saMkramathI atyaMta puSTa karI aMte mithyAtva pAmI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa AyuSya pUrNa karI daza hajAra varasanA AyuSyavALA devamAM utpanna thAya tyAM anya jIvonI apekSAe atyaMta jaladI paryApta thaI turata ja samyakatva prApta karI baMdha tathA anya be vedanA saMkrama dvArA puruSavedanA dalika saMgrahane atyaMta vadhArI tyAMthI kALa karI manuSyamAM utpanna thAya ane tyAM mAsapRthakva adhika ATha varasanI uMmare kSapakazreNi upara ArUDha thaI sarvasaMkrama dvArA caramasthitighAtanA caramaprakSepane kare che. te samaye puruSavedanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. - e ja jIva arthAta puruSavedanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI jyAre guNasaMkramanA aMte sarvasaMkrama dvArA krodhano mAnamAM, mAnano mAyAmAM, ane mAyAno lobhamAM carama sthitighAtano carama prakSepa kare tyAre navamA guNasthAnake kramazaH krodha, mAna ane mAyAnA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. ahIM caramasthitighAtano caramapradeza eTale baMdhaviccheda samayathI pUrve samayona be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalikane choDI tenA pahelAM baMdhAyela sattAgata dalikano caramaprakSepa samajavAno che, paraMtu baMdhaviccheda samayAdikamAM baMdhAyela dalikanA baMdhaviccheda pachI samayona be AvalikA kALe je guNasaMkrama dvArA kSaya kare che tenA carama samayano saMkrama samajavAno nathI, kAraNa ke te daliko bahu ja alpa pramANamAM hoya che, tethI tyAM utkRSTa pradezasaMkrama thato nathI. aneka bhavamAM bhamatAM cAra vAra mohanIkarmano upazama karI pachInA bhAvamAM mAsapRthakva adhika ATha varSanI uMmare tarata ja kSapaNAne mATe taiyAra thayela jIva apUrvakaraNa guNasthAnakanA chaThThA bhAganA aMtya samaye yazakIrtinA ane navamA guNasthAnake aMtarakaraNa karavAnA pUrva samaye saMjvalana lobhanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. jeTalI vAra jIva apUrvakaraNAdi guNasthAnakoe jAya teTalI vAra apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI abadhyamAna azubha prakRtionAM ghaNAM dalikI guNasaMkrama dvArA yaza-kIrti ane saMjvalanalobhamAM Ave che, ane saMpUrNa bhavacakramAM mohanIyakarmano upazama cAra ja vAra thAya che mATe cAra vAra mohanIyakarmano upazama karavAnuM kahela che, temaja apUrvakaraNanA chaThThA bhAga pachI yazakIrti sivAya nAmakarmanI anya koIpaNa prakRti baMdhAtI na hovAthI pataghrahanA abhAve yazakIrtina saMkrama thato ja nathI mATe AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAganA aMte yazakIrtino utkRSTa pradezasaMkrama kahela che, ane navamAM guNasthAnake aMtarakaraNa karyA pachI cAritramohanIyanI prakRtiono utkrame saMkrama thato na hovAthI saMjvalana lobhano saMkrama thato nathI tethI aMtarakaraNanA pUrva samaye saMjavalana lobhano utkRSTa pradeza saMkrama kahela che. e ja pramANe cAra vAra mohanIyano upazama karI pachInA bhavamAM aneka vAra vArApharatI ucca ane nIca gotrano baMdha karI ucca gotrane baMdhathI temaja nIca gotranA dalikanA saMkramathI khUba ja puSTa karI kSapakazreNi upara ArUDha thavAne icchanAra AtmA jyAre prathama guNasthAnake nIca gotrano carama baMdha kare tyAre te nIca gotranA caramasamaye ucca gotranA utkRSTa Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 431 pradezasaMkramano svAmI che. paMcendriyajAti, samacaturagnasaMsthAna, prazastavihAyogati, parAghAta, ucchavAsa, traNacatuSka, saubhAgyatrika A bAra prakRtio samyagdaSTine haMmezAM baMdhAya che. tethI samyagdaSTi zubhadhruvabaMdhI saMjJAvALI kahevAya che. te bAra prakRtione mizra sahita samyakta ekaso batrIsa sAgaropama kALa sudhI niraMtara baMdha ane yathAsaMbhava vidhyAta temaja guNasaMkrama dvArA atyaMta puSTa karI kSaya karavAne taiyAra thayela jIva apUrvakaraNa guNasthAnake potAno baMdha viccheda thayA bAda eka AvalikA pachI A bAreya prakRtionA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. apUrvakaraNa guNasthAnake abadhyamAna azubha pravRtionAM guNasaMkrama dvArA A prakRtiomAM ghaNAM ja daliko Ave che. ane baMdhaviccheda thayA bAda AvalikA pachI A prakRtionAM badhAM dalikanI saMkramAvalikA ane baMdhAvalikA vyatIta thayela hovAthI baMdhAvalikA pachI ja yazakIrtimAM saMkramAvatAM utkRSTa pradezasaMkrama thAya ema batAvavAmAM Avela che. vajaRSabhanArA saMghayaNano paNa A ja rIte ekaso batrIsa sAgaropamanA kALa daramyAna devabhavamAM jeTalo kALa vyatIta thAya teTalA kALa sudhI bAMdhI chelle manuSyabhavanI aMdara utpanna thaI AvailikA bAda vajajha8SabhanArAca saMghayaNano utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che, tyArabAda saMkrama, udaya tathA udIraNA dvArA ghaNAM daliko ochA thavAthI parAghAta vagere prakRtionI jema apUrvakaraNa guNasthAnakamAM utkRSTa pradezasaMkrama thato nathI. - pUrvakroDanA AyuSyavALA tiryaMcanA niraMtara sAta bhavomAM vAraMvAra baMdha tathA saMkrama dvArA narakadvikanAM ghaNAM dalikono saMgraha karI AThamA bhave kSapakazreNi upara ArUDha thanAra AtmA navamA guNasthAnake guNasaMkramanA aMte sarvasaMkrama dvArA caramasthitighAtanA caramaprakSepane saMkramAve tyAre narakaddhikanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. samyakta sahita jIva sAtamI narakamAM utpanna thato na hovAthI sAtamI nArakamAM gayela jIva paryAptio pUrNa karI aMtarmuhUrta pachI turata ja samyakta pAmI aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropama sudhI samyattvanuM pAlana karI te daramyAna niraMtara baMdha tathA saMkrama dvArA manuSyaddhikane atyaMta puSTa karI aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre mithyAtva guNasthAnake AvI kALa karI tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre prathama samaye yathApravRtta saMkrama dvArA saMkramAvatAM manuSyadvikanA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. taijasa-kAzmaNa saptaka, zubhavarNAdi agiyAra, agurulaghu, nirmANa A visa dhuvabaMdhI zubha prakRtionA paNa utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI parAghAta vagerenI jema apUrvakaraNa guNasthAnake potAnA baMdhaviccheda pachI eka AvalikA bAda che. chatAM A prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI alaga batAvavAmAM AvI che. * sthira ane zubhanA paNa utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI e ja jIvo che. paraMtu A prakRtio adbhavabaMdhI hovAthI ane chaThThA guNasthAnaka sudhI asthira ane azubha paNa baMdhAtI Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 paMcasaMgraha-2 hovAthI ekaso batrIsa sAgaropama kALa daramyAna yathAsaMbhava bAMdhe che. ATalI vizeSatA che. pUrvakroDanA AyuSyavALA manuSya athavA tiryaMcanA uparAuparI sAtabhavomAM zakya teTalA vadhAre kALa sudhI vAraMvAra devaddhika ane vaikriya saptakane baMdha tathA saMkrama dvArA atyaMta puSTa karI AThamA bhave kSapakazreNi upara ArUDha thayela jIva pota-potAnA baMdha viccheda pachI eka AvalikA bAda sakala karmalatAnI baMdhAvalikA vItI gaI che. mATe utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che. e ja pramANe dezona pUrvakroDa varSa sudhI vAraMvAra AhAraka saptakane ane dezona be pUrvakroDa adhika tetrIsa sAgaropama kALa sudhI tIrthakara nAmakarmane niraMtara baMdha tathA saMkrama dvArA puSTa karI kSapakazreNimAM AThamAM guNasthAnake potAnA baMdha viccheda bAda eka AvalikAnA aMte utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI che. (5) jaghanyapradezasaMkramanA svAmI - jaghanya pradezasaMkramanA svAmI kSapitakarmAza AtmA hoya che. anya sarva jIvo karatAM je jIvane ochAmAM ochA karma paramANuonI sattA hoya te jIva kSapitakarmAsa kahevAya che. tethI jIva kSapitakarmAza kaI rIte thaI zake, tenI rIta batAve che. svabhUmikAnusAra sUkSma nigodagata anya jIvonI apekSAe ghaNA ja maMda yogavALo ane maMda kaSAyodayavALo thaI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama kALa sudhI sUkSmanigodamAM rahI, abhavya jIvane ochAmAM ochI jeTalI pradezasattA hoya teTalI pradeza sattA karI, tyAMthI bAdara paryApta pRthvIkAyamAM utpanna thAya, ane tyAMthI aMtarmuhUrtamAM ja kALa karI pUrvakroDavarSanA AyuSyavALo manuSya thaI mAsapRthakva adhika ATha varasanI vaye dIkSA grahaNa karI dezonapUrvakroDa sudhI saMyamanuM pAlana karI aMte mithyAtva pAmI daza hajAra varSanA AyuSyavALo deva thAya, tyAM paryAptio pUrNa thatAM ja samyakta pAme ane aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe punaH mithyAtva pAmI bAdara paryApta pRthvIkAyamAM utpanna thAya, tyAMthI puna: manuSyamAM AvI dezavirati athavA sarvavirati pALI aMte mithyAtvI thaI pharIthI jaghanya sthitivALo deva thAya, ema palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa kALamAM vAraMvAra bAdara paryApta pRthvIkAyamAM, manuSyamAM ane devamAM utpanna thaI, te daramyAna asaMkhyAtI vAra samyakta ane tethI ghaNI thoDI asaMkhyAtIvAra dezavirati, ATha vAra sarvaviraticAritra, ATha vAra anaMtAnubaMdhI kaSAyanI visaMyojanA ane cAra vAra mohanIya karmano upazama karI tyArabAda anya bhavamAM mAsapRtha7 adhika ATha varSanI uMmare thatAM tarata ja kSapakazreNi upara ArUDha thayela jIva kSapitakarmAza kahevAya che. nigodanI aMdara anya jIvo karatAM yoga ane kaSAya ghaNo ja alpa hoya che. tethI navAM karma-pudgalo ghaNAM ja ochA grahaNa kare che. ane pUrvabaddha karmanI udvartanA ochI ane apavartanA vadhu pramANamAM thAya che. temaja vAraMvAra janma-maraNa thavAthI vyAkuLatA ane duHkhano anubhava karatAM jJAnAvaraNIya vagere karmanAM ghaNAM karmayugalo sattAmAMthI dUra thaI jAya che tethI svabhUmikAnusAra jaghanyayoga ane jaghanya kaSAyavALo thaI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna utkRSTa karmasthiti kALa pramANa sUkSmanigodamAM rahevAnuM batAvela che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 433 deva ane manuSya bhavamAM yathAsaMbhava vAraMvAra samyaktAdi guNo prApta karatAM sattAmAMthI ghaNAM karmo kSaya pAme ane navIna karmo ghaNAM ja ochA baMdhAya tethI ja asaMkhyAtIvAra samyakta, tenAthI ghaNI alpa asaMkhyAtIvAra dezavirati, temaja bhavacakramAM tethI vadhAre vAra sarvavirati Adi prApta karato na hovAthI ATha vAra sarvaviraticAritra, ATha vAra anaMtAnubaMdhI kaSAyanI visaMyojanA ane cAra vAra mohanIyakarmano sarvopazama karavAnuM batAvela che. e ja AtmA have pachI batAvavAmAM Avaze te pramANe jaghanya pradezasaMkramano svAmI thAya che. nidrAddhika, hAsya-rati, bhaya ane jugupsA A cha prakRtiomAM apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI guNasaMkrama dvArA svajAtIya abadhyamAna azubha prakRtinAM ghaNAM ja daliko Ave che. ane potAnA baMdhaviccheda pachI A pravRtionA paNa guNasaMkrama dvArA anya pravRtiomAM ghaNAM daliko saMkrame che. tethI A chaye prakRtionA potapotAnA baMdhaviccheda samaye yathApravRtta saMkrama dvArA saMkramAvatAM apUrvakaraNa guNasthAnava jIvo jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. avadhijJAna-darzana prApta karatI vakhate tathAsvabhAve ja anya prakRtionAM ghaNAM daliko sattAmAMthI dUra thaI jAya che ane thoDAM ja bAkI rahe che. tethI ja jaghanya pradezasaMkrama thaI zake, mATe avadhijJAna-darzana prApta karela jIvo dazamA guNasthAnakathI AgaLa pataaharUpa prakRtionA baMdhano abhAva hovAthI dazamAM guNasthAnakanA caramasamaye avadhijJAnAvaraNa vinA cAra jJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa vinA traNa darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya e bAra prakRtionA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. avadhijJAna-darzana prApta karela jIvone avadhijJAnAvaraNa tathA avadhidarzanAvaraNanAM pudgalo ghaNAM ja rUkSa thaI jAya che, tethI baMdhaviccheda samaye paNa A be prakRtionA ghaNA pradezono saMkrama thAya che. mATe tevA jIvone jaghanya pradezasaMkrama thato na hovAthI avadhijJAnadarzana prApta nahIM karela jIvo dazamA guNasthAnakanA caramasamaye avadhijJAnAvaraNa temaja avadhidarzanAvaraNa jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. ekaso batrIsa sAgaropama kALa sudhI samyaktanuM pAlana karatAM thINadvitrika, strIveda ane mithyAtvamohanIya e pAMca prakRtionA saMkrama vagere dvArA sattAmAMthI ghaNAM pugalo ochA karI kSaya karavA taiyAra thayela jIvo sAtamA guNasthAnakanA aMte thINadvitrika ane strIveda e cAranA tathA kSAyika samyaktane prApta karatA cothAthI sAtamAM guNasthAnaka sudhInA manuSyo mithyAtvanA yathApravRttakaraNanA aMte vidhyAtasaMkrama dvArA saMkramAvatAM jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. sAta mAsa adhika ATha varSanI uMmare kSapakazreNi upara ArUDha thavAne icchanAra kSapitakarmAza jIva apramatta guNasthAnake yathApravRttakaraNanA aMte yathApravRttasaMkrama dvArA saMkramAvatAM arati zoka, asthiraddhika, ayazakIrti, asatAvedanIya, upaghAta ane kuvarNAdi navaka e soLa prakRtionA temaja dezonapUrvakroDa varSa saMyamanuM pAlana karI kSapakazreNi upara ArUDha thanAra . paMca02-55 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 paMcasaMgraha-2 apramattaguNasthAnake yathApravRttakaraNanA aMte vidhyAtasaMkrama dvArA saMkramAvatAM madhyama ATha kaSAyanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI madhyamanA ATha kaSAya ane arati vagere che, e cauda prakRtiono guNasaMkrama thAya che. mATe yathApravRttakaraNanA aMte jaghanya pradeza saMkrama kahela che te barAbara che. paraMtu azubhavarNAdinavaka ane upaghAta A daza prakRtio AThamA guNasthAnakanA chaThThA bhAga sudhI baMdhAya che. tethI tyAM sudhI guNasaMkrama thato na hovAthI AThamAnA chaThThA bhAge paNa jaghanya pradezasaMkrama thaI zake, chatAM ahIM yathApravRttakaraNanA aMte kahela che. tenuM kAraNa atizaya jJAnIo jANe... - samyakta prApta karI ghaTI zake teTalA ochAmAM ochA-aMtarmuhUrta kALa sudhI samakvamohanIya ane mizramohanIyamAM guNasaMkrama dvArA mithyAtvano saMkrama karI ekaso batrIsa sAgaropama sudhI samyaktanuM pAlana karI mithyAtva guNasthAnake jaI uThThalanA zarU kare, te ukalanAnA dvicarama sthitikhaMDanA caramasamaye ochAmAM ochAM dalito para prakRtimAM saMkramAve che tyAre mithyAdaSTi samyakvamohanIya ane mizramohanIyanA jaghanya pradezasaMkramano svAmI che. cAra vAra mohanIyano sarvopazama karI prathama guNasthAnake AvI svabhUmikAnusAra jaghanya yogasthAne vartatA zakya teTalA nAnA aMtamUhUrta pramANa kALamAM anaMtAnubaMdhIno baMdha karI punaH ekaso batrIsa sAgaropama sudhI samyaktanuM pAlana karI anaMtAnubaMdhI kaSAyane kSaya karavA mATe traNa karaNa kare tyAre yathApravRttakaraNanA aMta samaye vidhyAta saMkrama dvArA saMkramAvatAM cAreya anaMtAnubaMdhI kaSAyanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. jyAre jyAre mohanIyakarmano upazama kare tyAre tyAre sthitighAta vagerethI sattAmAM rahela zeSa cAritramohanIyanI prakRtionAM ghaNAM daliko sattAmAMthI kSaya thaI jAya che, tethI mithyAtva guNasthAnake AvI punaH anaMtAnubaMdhI bAMdhe tyAre temAM saMkramathI cAritramohanIyanI prakRtionAM ghaNAM ja ochAM daliko Ave mATe cAra vAra mohanIyano upazama karavAnuM kahela che, ane ekaso batrIsa sAgaropama kALa sudhI saMkrama dvArA anaMtAnubaMdhInA ghaNAM ja daliko sattAmAMthI dUra thaI jAya che. tethI ekaso batrIsa sAgaropamakALa samyaktanuM pAlana karI pachI kSaya kare ema kahela che, ane apUrvakaraNamAM guNasaMkrama dvArA ghaNAM daliko saMkrame che, tethI yathApravRttakaraNanA aMtya samaye batAvela che. zakya teTalA nAnAmAM nAnA aMtamuhUrta pramANa apramatta guNasthAnake AhArakasaptakano baMdha karI avirata thaI aMtarmuhUrta bAda AhAraka saptakanI utkalanA zarU kare, te karatAM karatAM jyAre dvicaramasthitikhaMDanA caramasamaye paraprakRtimAM dalika saMkramAve tyAre AhAraka saptakanA ' jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. pahelAmAM pahelo tIrthaMkara nAmakarmano baMdha zarU kare ane pahelA samaye baMdhAyela latAnI baMdha AvalikA pUrNa karI pahelA samaye yathApravRttasaMkramathI paraprakRtimAM saMkramAve tyAre tIrthakara nAmanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 435 baMdha AvalikA pachInA bIjA vagere samayamAM baMdha AvalikAnA bIjA vagere samayamAM baMdhAyela ane anya prakRtionA saMkrama dvArA Avela dalikonI baMdha AvalikA ane saMkrama AvalikA vyatIta thayela hovAthI teono paNa saMkrama thAya tethI jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zake nahIM. mATe ja pahelI baMdha AvalikA pachInA pahelA samaye ja jaghanya pradezasaMkrama batAvela che. jene vaikriyAdi agiyAra prakRtio sattAmAM nathI tevo jIva paMcendriyanA bhavamAM banI zake teTalA nAnA aMtarmuhUrta kALa sudhI vaikriyAdi agiyAra prakRtione bAMdhI kALa karI sAtamI narakamAM tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALo nAraka thAya ane tyAMthI marI garbhaja paryApta tiryaMcamAM utpanna thaI uparokta agiyAra prakRtio bAMdhyA vinA ja kALa karI ekendriyamAM utpanna thaI ulanA zarU kare ane teukAya ke vAyukAyamAM manuSyaddhika ane ucca gotra e traNa prakRtionI ulanA karI sUkSmanigodamAM utpanna thaI banI zake teTalA nAnAmAM nAnA aMtarmuhUrta sudhI A traNa prakRtio bAMdhI paMcendriyamAM utpanna thaI tyAM A traNa prakRtiono baMdha karyA vinA ja sAtamI narakamAM tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALo nAraka thAya. tyAMthI marI paMcendriya-tiryaMcamAM utpanna thAya. tyAMthI A traNa prakRtio bAMdhyA vinA ja kALa karI teukAya ke vAyukAmAM AvI ukalanA zarU kare ane te uddhalanA karatAM jyAre dvicaramasthitikhaMDanA carama samaye paraprakRtiomAM ochAmAM ochAM daliko saMkramAve che, tyAre vaikriyasaptaka, devadrika ane narakaddhika e agiyAra prakRtionA ekendriya ane manuSyaddhika tathA ucca gotranA teukAya ke vAyukAya jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. alpakALamAM ghaNAM ja alpa baMdhAyela dalikone ATalA lAMbA kALa sudhI saMkrama dvArA temaja narakaddhika ane vaikriyasaptakanA udaya tathA udIraNA dvArA paNa sattAmAMthI ghaNAM ja daliko dUra thaI jAya che ane baMdhathI paNa vadhu dalikono saMcaya na thAya mATe bAMdhavA yogya bhavomAM paNa baMdha karyA vinA ja ekendriyAdimAM AvI uddhalanA karavAnuM kahela che. upazamazreNimAM apUrvakaraNa guNasthAnakathI avadhyamAna azubha prakRtiono guNasaMkrama thAya che. mATe asAtAnAM ghaNAM daliko sAtAmAM AvI jAya che. tethI saMkrama vakhate sAtAno jaghanya pradezasaMkrama na Ave mATe upazamazreNi karyA vinA kSapakazreNi upara ArUDha thanAra AtmA chaThThA guNasthAnakanA aMte asatAvedanIyano chello baMdha kare tyAre yathApravRttasaMkramathI saMkramAvatAM sAtAvedanIyanA jaghanya pradezasaMkramano svAmI che. pachI sAtA ja baMdhAtI hovAthI sAtAno saMkrama thato ja nathI. eka paNa vAra mohanIyano upazama karyA vinA kSapitakarmAzanI bAkInI badhI kriyAo karI jaghanya pradezasattAvALA thaI kSapakazreNi upara ArUDha thanAra AtmAo apUrvakaraNa guNasthAnakanI prathama AvalikAnA aMtya samaye yathApravRttasaMkramathI saMkramAvatAM paMcendriya jAti, taijasa-kAzmaNa saptaka, samacaturagnasaMsthAna, zuMbhavarNAdi agiyAra, prazasta vihAyogati, parAghAta, uzvAsa, agurulaghu, nirmANa-nAmakarma ane trasadazaka A pAMtrIsa prakRtionA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 paMcasaMgraha-2 apUrvakaraNa guNasthAnathI abadhyamAna azubhaprakRtionAM ghaNAM daliko guNasaMkrama dvArA A pravRtiomAM AvavAthI jaghanya pradezasaMkrama na thAya mATe eka vAra paNa mohanIyano upazama karyA vinA ema kahela che. ane kSapakazreNi upara ArUDha thatI vakhate paNa apUrvakaraNanA prathama samayathI guNasaMkrama dvArA avadhyamAna azubhaprakRtionAM ghaNAM daliko Ave ane te dalikanI paNa saMkramAvalikA vyatIta thayA bAda saMkrama thAya mATe apUrvakaraNa guNasthAnakathI pahelI AvalikAnA carama samaye jaghanya pradezasaMkramanA svAmI kahela che. evA ja jIvo potAnA baMdhaviccheda samaye eTale ke carama manuSyabhavanA pahelAMnA deva ke naraka bhavanA caramasamaye yathApravRttasaMkramathI saMkramAvatA vajaRSabhanArAya saMghayaNanA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI che. ema A graMthamAM TIkAkAre mULa TIkAnA AdhAre batAvela che. paraMtu karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 109nI TIkAmAM apUrvakaraNa guNasthAnakanI pahelI AvalikAnA carama samaye vajaRSabhanArA saMghayaNano jaghanya pradezasaMkrama kahela che, yuktithI paNa e ja vadhAre ThIka lAge che. kAraNa ke baMdhaviccheda samaya sudhI yathApravRttasaMkrama hoya che, ane apUrvakaraNa guNasthAnake vidhyAta saMkrama hoya che. tathA yathApravRttasaMkrama karatAM vidhyAta saMkramathI ghaNuM ja ochuM dalika saMkrame che. tema ja manuSyanA bhavamAM udaya tathA saMkramathI paNa teTalA kALamAM sattAmAMthI ghaNuM ja dalika ochuM thaI jAya che. chatAM ahIM baMdhaviccheda samaye kema kahela che teno nirNaya atizaya jJAnI ja karI zake. sAdhika cAra palyopama adhika ekaso tresaTha sAgaropama sudhI koIka bhavamAM bhavapratyayika ane koIka bhavamAM guNapratyayika baMdha karyA vinA kSapakazreNi upara ArUDha thanAra jIvo sAtamA guNasthAnake yathApravRttakaraNanA aMtya samaye vidhyAta saMkramathI saMkramAvatAM tiryaMcaddhika ane udyota e traNa prakRtionA jaghanya pradeza svAmI che. pachI apUrvakaraNa guNasthAnake tiryaMcadvikano guNasaMkrama thAya che. mATe jaghanya pradezasaMkrama thaI zakato nathI. ekendriya, vikalendriya, sthAvaracatuSka ane Atapa A nava prakRtiono chaThThI nAraka, raiveyaka, manuSya tathA devabhavamAM guNapratyayika athavA bhavapratyayika sAdhika cAra palyopama sahita ekaso pacAsI sAgaropama sudhI baMdha karyA vinA aMte manuSyanA bhavamAM kSapakazreNi upara ArUDha thanAra jIvo apramattaguNasthAnake yathApravRttakaraNanA aMte vidhyAta saMkramathI saMkramAvatAM A nave prakRtionA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. pachI apUrvakaraNa guNasthAnakathI Atapa vinA ATha prakRtiono guNasaMkrama thato hovAthI jaghanya pradezasaMkrama ghaTI zakato nathI mATe ja yathApravRttakaraNanA aMte kahela che. traNa palyopamanA AyuSyanALA yugalika bhavanA aMte samyakta pAmI tyArabAda devamanuSya bhavomAM sAdhika 13ra sAgaropama pramANa samyaktano kALa pUrNa karI carama aMtarmuhUrta kSapakazreNi upara ArUDha thanAra AtmAo apramattaguNaThANe yathApravRttakaraNanA aMte vidhyAtasaMkramathI saMkramAvatAM daurbhAgyatrika, azubhavihAyogati, prathama vinAnA saMsthAnA, prathama vinAnA pAMca saMghayaNa, nIca gotra ane napuMsakaveda A soLa prakRtionA jaghanyuMpradezasaMkramanA svAmI che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa sArasaMgraha 437 ATalA dIrghakALa parvata guNa tathA bhavapratyayika baMdhanA abhAvathI tema ja saMkrama tathA yathAsaMbhava udaya ane udIraNA dvArA sattAmAMthI ghaNAM ja daliko kSaya pAme che. mATe ekaso batrIsa sAgaropama Adi kALa batAvela che. svabhUmikAnusAra jaghanya yogasthAnake yathAsaMbhava cAre AyuSyano baMdha karI te te AyuSyanA udaya yogya bhavamAM samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre caramasamayanAM dalikone nIce samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAgamAM apavartanAthI saMkramAve tyAre cAreya AyuSyanA apavartanA rUpa svasaMkramanI apekSAe jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. bIjA jIvo karatAM jeone audArika saptakanA ochAmAM ochAM daliko sattAmAM che evA jIvo traNa palyopamanA AyuSyavALA yugalikamAM utpanna thAya. tyAM traNa palyopama sudhI bhavapratyayika baMdhano abhAva hovAthI ane vidhyAta saMkrama tathA udaya-udIraNAthI sattAmAMthI ghaNAM ja daliko dUra karI potAnA AyuSyanA aMte audArika saptakanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che. puruSaveda ane saMjavalana krodhAdi traNa A cAra prakRtionA kSapakazreNimAM navamA guNasthAnake baMdha viccheda samaye mAtra chelle samayona be AvalikA kALamAM bAMdhela dalika ja sattAmAM rahe che. paNa te pahelAMnuM baMdhAyela sattAmAM hotuM nathI. svabhUmikAnusAra jaghanya yogasthAne vartamAna pota-potAnA baMdhaviccheda samaye je dalika bAMdhe che. te dalikane baMdha AvalikA vItyA bAda anya prakRtimAM saMkramAvavAnI zarUAta kare che. ane saMkramAvatAM saMkramAvalikAnA carama samaye baMdha viccheda samaye baMdhAyela dalikano paNa je chello asaMkhyAtamo bhAga sarva saMkramathI saMkramAve che tyAre A cAreya prakRtionA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI che. ahIM mULamAM tathA TIkAmAM saMjavalanA lobhanA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI batAvela nathI, tenuM kAraNa samajAtuM nathI, paraMtu upazamazreNi karyA vinA kSapakazreNi upara ArUDha thanAra apUrvakaraNa guNasthAnakanI prathama AvalikA aMtya samaye saMjvalana lobhanA jaghanya pradeza saMkramanA svAmI che. upazamazreNimAM guNasaMkrama dvArA anadhyamAna azubhaprakRtionA lobhamAM ghaNAM dalito Ave tethI jaghanya pradezasaMkrama na thAya, mATe eka paNa vAra upazama zreNi karyA vinA ane kSapakazreNimAM paNa apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathama samayathI abadhyamAna azubhaprakRtionA lobhamAM guNasaMkramathI ghaNAM daliko Ave ane saMkramAvalikA vyatIta thayA bAda teono paNa anyatra saMkrama thAya tethI saMjvalana lobhano jaghanyapradeza saMkrama na thAya mATe ja apUrvakaraNa guNasthAnakathI prathama AvalikAnA carama samaye saMjvalana lobhanA jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che ema karmaprakRti saMkramaNakaraNa gAthA 98nI TIkAmAM batAvela che. iti saMkramaNakaraNa sArasaMgraha Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-dvitIyabhAga saMkramaNakaraNa praznottarI prazna-1. saMkrama eTale zuM? ane tenA keTalA prakAra che? te daSTAnta ApI samajAvo. uttara-amuka svarUpe phaLa ApanAra karmaparamANuono phaLa ApavAno jevo svabhAva che tevA svarUpe phaLa na Ape tema potAnA mULa karmathI abhinna evI anya prakRtinA svabhAvarUpe phaLa Ape tevA karavA, athavA amuka niyata samaye ke amuka pramANanA pAvarathI phaLa ApavAnA saMyogomAM daliko goThavAyelAM hoya chatAM jaladI athavA lAMbA samaye ane ochA ke vadhu pramANanA pAvararUpe phaLa Ape tevA karavA te saMkrama kahevAya che. A saMkrama anya prakRti nayana, apavartana temaja uddhavartana ema traNa prakAre che. jema sattAmAM rahela sAtavedanIyanA karmaparamANuono sukha ApavAno svabhAva badalI asAtAvedanIyanA karmaparamANuonI jema duHkha ApavAnA svabhAvavALA karavA te anya prakRtinayana saMkrama. baMdha samaye ekAda varSa ke tethI vadhu kALa pachI phaLa ApavAnI yogyatA rUpe goThavAyela karmANuone ghaTADIne ekAda mAsamAM ke tethI ochA kALamAM phaLa ApavAnI yogyatA rUpe karavA athavA vadhu pAvararUpa phaLa ApavAnI yogyatAvALA karmANuone alpa pAvaravALA karI devA te apavartanA saMkrama. baMdha samaye ekAda mAsa ke tethI ochA samayamAM phaLa ApavAnI yogyatAvALA goThavAyela karmANuone ekAda varSa pachI phaLa Ape tevA karavA, athavA vipAka AzrayI hIna pAvaravALA karmANuone adhika pAvaravALA karavA te udvartanA saMkrama kahevAya che. anya prakRti nayana saMkramane parasaMkrama tathA uddhartanA ane apavartanA saMkramane svasaMkrama kahevAya che. prazna-2. je prakRtiono anya prakRtinayana saMkrama thAya-teono baMdha avazya hoya? uttara-saMkrama yogya prakRtio traNa prakAranI che. (1) matijJAnAvaraNIya vagere keTalIka dhruvabaMdhI prakRtiono baMdha hoya tyAre ja saMkrama thAya. (2) nIca gotra vagere keTalIka parAvartamAna prakRtiono baMdha hoya tyAre ja saMkrama thAya ane (3) devagati vagere keTalIka parAvartamAna prakRtiono baMdha hoya athavA na hoya to paNa temano saMkrama thAya che. prazna-3. pataTThaharUpe badhyamAna prakRti ja hoya ke abadhyamAna paNa hoya? uttara-sAmAnyathI badhyamAna prakRtio ja patagraharUpe hoya che. paraMtu samyakta mohanIya tathA mizramohanIya baMdhamAM na hovA chatAM patadhraha thaI zake che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa praznottarI 439 prazna-4. badhyamAna chatAM padmaha na bane evI koI prakRtio hoya ? ane hoya to keTalI ? te sakAraNa jaNAvo. uttara-badhyamAna chatAM mithyAtva mohanIya, puruSaveda, saMjavalana catuSka tathA nIca gotra, A sAta prakRtio keTalIka vAra pataTThaharUpe na paNa hoya, tenuM kAraNa e che ke prathama guNasthAnake mithyAtvano baMdha avazya hovA chatAM temAM cAritra mohanIyanI prakRtio saMkramatI nathI, paraMtu jo samyakta mohanIya ane mizramohanIya sattAmAM hoya to te be saMkrame che. A benI sattA badhA jIvone hotI nathI mATe je jIvone A benI sattA na hoya teone mithyAtva mohanIya apagraharUpe hoya che. baMdha hovA chatAM puruSavedanI prathama sthiti samayona be AvalikA tathA saMjavalana catuSkanI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre te te prakRti apagraharUpe bane che ema zAstrIya vacana che. temaja ucca gotranI uddalanA karela mAtra nIca gotranI sattAvALA jIvone nIca gotrano baMdha hovA chatAM temAM saMkramayogya ucca gotrano sattAmAM ja abhAva hovAthI te apataTThaha bane che. prazna-5. asatAvedanIya vagere prakRtimAM saMkramela sAtA vedanIya vagerenI sattA rahe ke nahIM ? uttara-sAtavedanIya vagere je prakRtino saMkrama thAya te prakRtinA dareka sthiti sthAnamAMthI amuka pramANamAM dalikano asAtA vedanIya vageremAM saMkrama thato hovAthI daliko ochAM thAya paNa sthitisattA ochI thAya nahi. mAtra uThThalanA saMkrama, sarvasaMkrama, anya prakRtimAM jaghanya sthitisaMkrama temaja vyAghAta apavartanA saMkramathI sthitisattA ochI thAya che. paraMtu bIjA koI saMkramathI nahIM. ' prazna-6. saMkramsamANa prakRti patadhraha prakRtirUpe thAya tyAre tenI sthitimAM pheraphAra thAya che ke nahIM ? - uttara-koI paNa prakRti patagraharUpe thAya tyAre sthitimAM pheraphAra thato nathI. paraMtu saMkremyamArNa sthitisthAnonA badale patagraha prakRtinAM sthitisthAno rUpe thAya che. daSTAMtarUpe sAtAvedanIyanA 91thI 100 sudhInAM sthitisthAnomAMnAM dalikono anukrame tenI samAna sthitivALA asAtAvedanIyanA 91thI 100 sudhInAM sthitisthAnomAM ja saMkrama thAya che. paraMtu pagraha prakRti karatAM saMkramsamANa prakRtinI sthiti vadhAre hoya to saMkramsamANa prakRtinI sthiti samAna patadhraha prakRtinI sthiti vadhI jAya che. daSTAMtarUpe 10 koDAkoDI sAgaropama pramANa sAtavedanIyamAM 20 koDAkoDI sAgaropama pramANa asAtAvedanIyano saMkrama thAya tyAre asAtA vedanIyanI potAnI sattA 20 koDAkoDI sAgaropama pramANa kAyama rahe ane sAtAvedanIyanI 10 koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitinA badale 20 koDAkoDI sAgaropama pramANa thaI jAya che. prazna-7. sattAmAM rahela dareka prakRtino saMkrama thAya ja ke na paNa thAya ? | uttara-baMdhAvalikA ane saMkramAvalikA vItyA pachI potAne saMkramAvavA mATe pataOMharUpa prakRti hoya to sattAgata prakRtiono saMkrama avazya thAya che, paraMtu baMdhAvalikA ke Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 paMcasaMgraha-2 saMkramAvalikA vyatIta thayela na hoya athavA jeone pataTThaharUpa prakRtio na hoya tevI sattAgata prakRtiono saMkrama thato nathI. jema teukAya ane vAyukAyane nIca gotra sattAmAM hovA chatAM tene saMkramAvavA mATe ucca gotra rUpa patagraha prakRtino baMdha na hovAthI nIca gotrano saMkrama thato nathI. te ja pramANe AhArakaddhika vagereno prathama baMdha thAya tyAre sattA hovA chatAM prathamanI baMdhAvalikAmAM AhAraddhika vagereno saMkrama thato nathI. ane mohanIyanI 24 prakRtinI sattAvALo samyagdaSTi mithyAtve Ave tyAre prathama samayathI apratyAkhyAnIya vagere kaSAyone anaMtAnubaMdhimAM saMkramAvI anaMtAnubaMdhI rUpe banAve che. paraMtu saMkramAvalikA vyatIta thayA vinA sattAmAM hovA chatAM anaMtAnubaMdhIno saMkrama karato nathI. prazna-8. dhruvasattA hovA chatAM evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeono saMkrama sAdi ane adhuva ema be prakAre ja thAya ? uttara-mithyAtva, nIca gotra tathA sAtA-asatAvedanIya e cAra prakRtio dhruvasattAvALI hovA chatAM teono saMkrama sAdi ane adhuva ema be prakAre ja thAya che. prazna9. upazama samyaktanI prAptinI abhyatarAvalikAmAM mizramohanIyano saMkrama kema na hoya ? uttara-traNa karaNa karI prathama upazama samyakta prApta kare tyAre je samaye aMtarakaraNamAM praveza kare che te ja samaye ane matAMtare aMtarakaraNanA pUrva samaye mithyAtvanAM pagalone vizuddha pariNAma dvArA mizra ane samyaktarUpe banAvI traNa puMja kare che. vivakSita prakRtirUpe banAvavA te saMkrama kahevAya che. ane saMkramAvalikAmAM koI karaNa lAgatuM nathI tethI mithyAtvamAMthI je samaye karmaparamANuo mizramohanIyarUpe bane che te samayathI eka AvalikA sudhI mizramohanIyano samyakvamohanIyamAM saMkrama thato nathI paNa saMkramAvalikA pachI thAya che. prazna-10. uparokta praznottaramAM kahyA mujaba upazama samyaktanI prAptinI atyaMtarAvalikAmAM jo mizramohanIyano saMkrama thato nathI. to mohanIyanI 24nI sattAvALA lAyopathamika samyagdaSTi upazama samyaktanI prAptinI atyaMtarAvalikAmAM samyakta tathA mizramohanIya vinA 22 no saMkrama kema karatA nathI? uttara-24nI sattAvALo jIva prathama kSAyopathamika samyaktI hoya che ane tene traNe puMja sattAmAM hovAthI upazama samyatvanI prAptinI atyaMtarAvalikAmAM mizra puMja prathamathI ja thayela hoya che. tethI tenI saMkramAvalikA vyatIta thayela hovAthI te vakhate paNa te mizramohanIyano samyakta mohanIyamAM saMkrama cAlu hovAthI ra4nI sattAvALA upazama samyatvIne atyaMtarAvalikAmAM 22no saMkrama na thatAM 23no thAya che. prazna-11. pratyeka karmanAM potAnAM baMdhasthAnonI samAna ja patadhrahasthAno hoya che ke temAM kaMI vizeSatA che ? uttara-AyuSya ane mohanIya vinA cha karmanAM potAnA baMdhasthAnanI samAna patagrahasthAno hoya che. ane mohanIya karmanAM 10 baMdhasthAno hovA chatAM padmahasthAno Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 saMkramaNakaraNa praznottarI 18 che.. prazna-12. kayAM kyAM karmanAM saMkramasthAno potAnAM sattAsthAnonI samAna saMkhyAvALAM hoya che ane kayAM kayAM karmanAM samAna nathI hotAM? uttara-jJAnAvaraNIya, aMtarAya ane nAmakarmanAM saMkramasthAno sattAsthAnonI samAna ja che. paraMtu nAmakarmamAM sattAsthAna ane saMkramasthAnamAM prakRtionI saMkhyA samAna nathI arthAt bhinna che. jyAre darzanAvaraNIyanAM sattAsthAno 3 ane saMkramasthAno ra che temaja vedanIya ane gotrakarmanAM sattAsthAno 2 ane saMkramasthAna 1 ane mohanIya karmanAM sattAsthAno 15 ane saMkramasthAno 23 che. prazna-13. darzanAvaraNIya karmanuM cAra prakRtimaya sattAsthAna che. chatAM te sattAsthAnano saMkrama kema nathI ? uttara-cAra prakRtimAM sattAsthAna 12 mA guNasthAnakanA carama samaye hoya che paNa tyAM darzanAvaraNIyanI eka paNa prakRtino baMdha na hovAthI patadhrahanA abhAve cArano saMkrama thato nathI. prazna-14. dhruvabaMdhI dareka prakRtinI patagrahatA sAdyAdi cAra prakAre hovA chatAM mithyAtvanI pataahatA sAdi ane adhruva be prakAre ja kema che ? uttara-mithyAtvamohanIya dhruvabaMdhI hovA chatAM temAM cAritramohanIyanI prakRtiono saMkrama thato nathI. paraMtu samyakta ane mizramohanIya e beno ja saMkrama thAya che ane A be prakRtionI uddhalanA karyA pachI mithyASTine ane kyAreya paNa anAdimithyAtvIne sattA hotI nathI, mATe e be prakRtio sattAmAM hoya tyAre mithyAtva-patagraharUpe hoya che. ane sattAmAM na hoya tyAre baMdha hovA chatAM mithyAtva patagraha hoya nahIM, tethI sAdi ane adhuva ema be prakAre ja hoya che. '' prazna-15. upazamazreNimAM kSAyika samyaktIne mohanIyamAM anya prakRtinayana saMkrama kayA guNasthAnaka sudhI hoya ? - uttara-navamA guNasthAnaka sudhI hoya. A prazna-16. agiyAramA guNasthAne mohanIya karmanI prakRtiono saMkrama hoya? jo hoya to kone ? ane kaI kaI pravRttiono hoya ? uttara-agiyAramA guNasthAne upazama samyakvIne mithyAtva ane mizramohanIya e be prakRtiono saMkrama hoya che. prazna-17. kaI kaI gatimAM nAmakarmanAM keTalAM ane kayAM saMkramasthAno hoya ? uttara-devagatimAM 103, 102, 96 ane 95 ema cAra, narakagatimAM 103 vinA te ja traNa, tiryaMcagatimAM 102, 95, 93, 84 ane 82 ema pAMca ane manuSyagatimAM badhAM ja (12) saMkramasthAno hoya che. paMcAra-pa6 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 prazna--18. manuSya prAyogya 29 prakRtionA patadmahamAM nArakanI jema devatAone nAmakarmanI 96 prakRtiono saMkrama kema na hoya ? 442 uttara--devone jananAmanI sattA cothe guNaThANe ja hoya che. ane samyagdaSTine jinanAmanI sattA hoya tyAre teno baMdha paNa avazya thato hovAthI manuSya prAyogya 29no baMdha thato nathI. paraMtu prathama narakAyuSya bAMdhI kSAyopazamika samyaktva pAmI jinanAmakarmano baMdha karela manuSya mithyAtvI thaIne ja narakamAM jAya che. ane te mithyAtvI nArakane aparyAptAvasthAmAM jinanAma sattAmAM hovA chatAM tenA baMdhano abhAva hovAthI manuSya prAyogya 29nA patadruhamAM aMtarmuhUrta sudhI 96 prakRtiono saMkrama hoya che. prazna--19. samyaktvI jIvane mohanIyAdi karmanI 70 koDAkoDI sAgaropama vagere utkRSTa sthitisattA hoya ? jo hoya to kaI rIte ane keTalA kALa sudhI hoya. uttara--samyaktvIne siddhAMtanA mate aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhAre sthitisattA na ja hoya, paraMtu kAryagraMthika mate graMthibheda karI samyaktvI thaI punaH mithyAtva guNaThANe Ave tyAre atisaMkliSTa pariNAme utkRSTa sthitibaMdha paNa thAya che. tathA mithyAtvI jIva traNa karaNa karI punaH samyaktvI thAya tene aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI vadhAre koI karmanI sthitisattA hotI nathI, paraMtu je mithyAtvI traNa ka2Na karyA vinA samyaktva pAme che te samyaktvIne utkRSTa sthiti sattA hoI zake che. paNa aMtarmuhUrta sudhI ja, kAraNa ke tyAra pachI turata ja apavartanA karaNa dvArA ghaTI javAthI sthitasattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa thaI jAya che. prazna--20. apavartanA AzrayI jaghanya sthiti saMkrama keTalI ane kaI kaI prakRtiono thAya ? uttara--jJAnAvaraNIya 5. darzanAvaraNIya 6. vedanIya 2. samyaktvamohanIya saMjvalana lobha, AyuSya 4. sthAvarAdi 13 vinA nAmakarmanI 90. gotranI 2 ane aMtarAyanI 5. ema kula 116 prakRtiono apavartanA AzrayI jaghanya sthiti saMkrama thAya che. prazna--21. saMkramaNa-karaNamAM anya prakRti nayana saMkramanI pradhAnatA hovA chatAM 116 prakRtiono apavarjhanA AzrayI jaghanya sthiti saMkrama zA mATe kahyo ? uttara--116 prakRtiono apavartanA jaghanya sthiti saMkrama karatAM anya prakRtinayana jaghanya sthitisaMkrama ghaNo vadhAre hoya che. mATe apavartanA AzrayI jaghanya sthiti saMkrama kahyo che. prazna--22. evI keTalI ane kaI kaI prakRtio che ke jemano jaghanya sthitasaMkrama eka samayapramANa thAya che ? uttara--jJAnAvaraNIya 5. darzanAvaraNIya 6. aMtarAya pAMca, AyuSya cAra, samyaktva mohanIya tathA saMvanalobha ema 22 prakRtiono jaghanya sthitisaMkrama eka samaya pramANa thAya che. prazna--23. vyAghAta apavartanA, sthitighAta tathA rasaghAta A traNe samyaktvAdi Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa praznottarI 443 guNonI prApti vakhate ja hoya ke anya kALe paNa hoya? uttara-ekendriyAdi sarve jIvone samyakvAdi viziSTa guNonI prApti vinA paNa vyAghAta apavartana, sthitighAta tema ja rasaghAta hoI zake che. prazna-24. ekendriyAdikane vyAghAta apavartanA, sthitighAta tathA rasaghAta hoI zake che ema kevI rIte samajI zakAya ? uttara-saMjJIpaMcendriyamAMthI asaMjJI evA ekendriyAdikamAM utpanna thayelA tamAma jIvone amuka kALa pachI pota-potAnA sthitibaMdha tathA rasabaMdha jeTalI ja sattA hoya che. paNa tethI adhika hotI nathI, tethI ja ema samajI zakAya che ke vyAghAta apavartanA vagere traNeya padArtho mithyAtva guNasthAnake ekendriyAdika jIvone paNa hoI zake che ane tethI ja amuka kALamAM sattAgata utkRSTa sthiti ane rasano nAza karI svabaMdha pramANa sthiti sattA ane anubhAga sattA kare che. , prazna-25. narakaDhikanA utkRSTa sthitisaMkramanA svAmI koNa hoya? uttara-deva vinA zeSa traNa gatinA jIvo. prazna-26. utkRSTa sthitibaMdha karI baMdhAvalikA pachI utkRSTa sthitisaMkrama thAya ema kahela che. ane narakaddhikanA utkRSTa sthitibaMdhanA svAmI manuSyo ane tiryaMco ja che tethI temane sthitibaMdha thayA pachI baMdhAvalikA bAda utkRSTa sthiti saMkrama thaI zake che paNa nArakone zI rIte hoya ? uttara-manuSyo tathA tiryaMco utkRSTa sthitibaMdha karI narakamAM jaI turata ja manuSya ke tiryaMca prAyogya badhyamAna prakRtiomAM baMdhAvalikA pachI udayAvalikA uparanI narakadvikanI sarva sthitine saMkramAve che. tethI nArakone paNa narakaddhikano utkRSTa sthitisaMkrama hoI zake che. prazna-27. vaikriyasaptaka ane devadvikanA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI baMdhAvalikA bAda paryApta asaMjJI paMcendriyo kahyA che paNa A pravRtiono utkRSTa sthitibaMdha saMjJI paMcendriya jIvo ja kare che tethI baMdhAvalikA bAda saMjJI paMcendriya jIvo ja jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI kema na hoya ? uttara-saMjJIpaMcendriya jIvone utkRSTa sthitibaMdha samaye A pravRtiono jaghanya rasabaMdha thAya paraMtu te vakhate pUrvabaddha adhika rasa sattAmAM hoya che. tethI teno paNa saMkrama thato hovAthI jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI saMjJIpaMcendriya jIvo nathI paNa asaMjJI paryApta tiryaMco prathama ekendriyamAMthI uddhalanA karIne Avela hoya che. teone pUrvabaddha rasa sattAmAM hoto nathI mATe ja A nava prakRtionA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI asaMjJI paMcendriya tiryaMco sivAya bIjA koI hotA nathI. prazna-28. mithyAtvIne koIpaNa prakRtiono utkRSTa anubhAga saMkrama aMtarmuhUrtathI adhika kALa kema na hoya ? Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 paMcasaMgraha-2 uttara-mithyAtvI saMkliSTa pariNAme zubha pravRtionA ane vizuddhi pariNAme azubha prakRtionA utkRSTa anubhAgano avazya nAza kare che ane satata saMkliSTa athavA vizuddhapariNAma aMtarmuhUrtathI vadhAre rahetA nathI mATe mithyAtvIne aMtarmuhUrtathI adhika kALa zubhAzubha koI paNa prakRtiono utkRSTa anubhAga saMkrama ghaTI zakato nathI. A prazna-29. evI kaI azubha prakRtio che ke jeono utkRSTa anubhAga mithyAdaSTi na ja haze ? uttara-samyakta mohanIya ane mizramohanIyanA utkRSTa anubhAgane teno kSaya karanArA jIvone varjI anya koI paNa jIvo haNatA nathI tethI mithyASTio tenA utkRSTa anubhAgane haNatA ja nathI. prazna-30. ekendriya jIvomAM kaI ane keTalI prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama ghaTI zake ? uttara-thINadvitrika, be vedanIya, mithyAtva mohanIya, madhyamanA ATha kaSAya, tiryaMcadvika, pAMca jAti, audArikasaptaka, taijasa-kAzmaNa saptaka, cha saMghayaNa, cha saMsthAna, varNAdi visa, be vihAyogati, tIrthaMkara nAmakarma vinA sAta pratyeka prakRtio, trasadazaka, sthAvara dazaka ane nIca gotra A sattANuM prakRtiono temaja manuSyaddhika, ucca gotra ane tiryaMca tathA manuSyanuM AyuSya A pAMca prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama ekendriya jIvomAM ghaTI zake che. prazna-31. AyuSyano baMdha karI udayamAM AvyA vinA AyuSyanI vyAghAta apavartanA thAya ke nahIM ? arthAt udayamAM AvyA pahelAM bAMdheluM AyuSya ochuM thaI zake nahIM ? uttara-bAMdhyA pachI udayamAM AvyA pahelAM AyuSyanI vyAghAta apavartana karI AyuSyane ochuM karI zake che. jema kRSNa vAsudeve prathama bAMdhela sAtamI narakanA AyuSyane aDhAra hajAra munione vaMdana karavAthI apavartana karaNathI trIjI nArakanuM karyuM - ema zrI bhagavatIjI sUtramAM apavartanA adhikAramAM TIkAkAra maharSie batAvela che. (juo - praznottara ratna ciMtAmaNi - praznottara 120) prazna-3ra evI keTalI ane kaI kaI prakRtio che ke jemAM vidhyAta vagere pAMceya prakAranA pradeza saMkramo ghaTI zake ? uttara-vINadvitrika, anaMtAnubaMdhI vagere bAra kaSAya, arati, zoka, strI veda, napuMsakaveda, mizramohanIya, narakaddhika, tiryaMcaddhika, Adya cArajAti, sthAvaraddhika ane sAdhAraNa nAmakarma-A ekatrIsa pravRtiomAM vidhyAta Adi pAMca prakAranA saMkramo thAya che. prazna-33. evI kaI prakRtio che ke jemAM vidhyAta vagere pAMcamAMthI eka prakArano pradeza saMkrama na thAya ? uttara-cAra AyuSyano paraspara saMkrama na hovAthI temAM pAMcamAMthI eka paNa prakArano pradeza saMkrama ghaTI zakato nathI. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa praznottarI 445 prazna-34. sattAmAM rahela karmono saMpUrNa kSaya kayA kayA pradezasaMkramothI thaI zake? ane kayA pradezasaMkramothI na thaI zake ? uttara-udhalanA ke guNasaMkramanA aMte thatA sarvasaMkramathI ja sattAmAM rahela karmadalikono sarvathA kSaya thaI zake che. paraMtu vidhyAta ane yathApravRttasaMkramathI koIpaNa karmano sarvathA kSaya thaI zakato nathI. prazna-35. vidhyAta vagere pAMca prakAranA pradezasaMkramo paikI kayA kayA saMkramamAM keTalI ane kaI kaI prakRtio Ave ? uttara-vidhyAta saMkramamAM thINadvitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva mohanIya, mizramohanIya, Agha bAra kaSAya, arati, zoka, napuMsakaveda, strIveda, upaghAta tathA yazaH kIrti vinA nAmakarmanI pAMsaTha, ane be gotra A nevyAsI, ulanA tathA sarva saMkramamAM-thINadvitrika, saMjavalana lobha vinA mohanIyanI sattAvIsa, narakaddhika, tiryaMcaddhika manuSyadrika, devadrika, Adya cAra jAti, vaikriyadrika, AhAradrika, Atapa, udyota, sthAvaraDhika, sAdhAraNa ane ucca gotra A bAvana, yathApravRttasaMkramamAM cAra AyuSya tathA mithyAtva vinA ekaso sattara. guNasaMkramamAM pAMca nidrA, asatAvedanIya, mithyAtva, mizramohanIya, Adya bAra kaSAya, puruSaveda vinA AThanokaSAya, narakaddhika, tiryacakrika, ekendriyAdika cAra jAti, prathama sivAyanAM pAMca saMghayaNa, prathama sivAyanAM pAMca saMsthAna, azubhavarNAdi catuSka, azubhavihAyogati, upaghAta, sthAvara dazaka ane nIca gotra A tresaTha athavA puruSa veda ane saMjavalana krodhAdi traNa sahita kula saDasaTha prakRtio Ave che. prazna-36. saMpUrNa saMsAracakramAM samyakta, dezavirati cAritra, sarvavirati cAritra, anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA ane mohanIyakarmano sarvopazama vadhumAM vadhu keTalI vAra karI zake? uttara-samyakta ane dezavirati asaMkhyAtavAra, paraMtu samyakta karatAM dezavirati ochI vAra, sarvavirati tathA anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA ATha-AThavAra ane mohanIyakarmono sarvopazama vadhumAM vadhu cAra vAra prApta karI zake che. prazna-37. sarvotkRSTa kaSAyodaya ane sarvotkRSTa yogasthAna A banne bhAvo eka ja jIvane eka sAthe keTalA TAima rahI zake ? uttara-A banne bhAvo ekasAthe eka ja samaya rahI zake che. prazna-38. mizra ane samyakta mohanIyano yathApravRttasaMkrama kyAre ane kyA guNasthAnake hoya? uttara-mohanIyanI 28nI sattAvALo samyaktathI paDI mithyAtve Ave tyAre pahelA . aMtarmuhUrtamAM A banne prakRtiono yathApravRttasaMkrama hoya che ema pU. municaMdrasUrIzvarajI mahArAje karmaprakRti TippaNakamAM batAvela che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 prazna--39. nidrAdvika, hAsya, rati, bhaya, ane jugupsA A cha prakRtiono jaghanya pradezasaMkrama kSapitakarmAMza AtmAne AThamA guNasthAnake pota-potAnA baMdhaviccheda samaye batAvela che. paraMtu jema devagati vagere zubha chatrIsa prakRtiono upazama zreNi vinA zeSa kSapita kA~zanI kriyA karela jIvane AThamA guNasthAnakanI pahelI AvalikAnA caramasamaye batAvela che, tema A prakRtio paNa AThamA guNasthAnakanA amuka bhAga sudhI baMdhAtI hovAthI abadhyamAna azubhaprakRtionAM ghaNAM daliko guNasaMkrama dvArA apUrvakaraNa guNasthAnakanA prathamasamayathI nidrA vagere cha prakRtiomAM Ave, mATe baMdha viccheda samayanA badale AThamA guNasthAnakanI pahelI AvalikAnA aMte jaghanyapradeza saMkrama kema na batAvyo ? 446 uttara--uparanI zaMkA barAbara lAge che. tethI ja kaSAyaprAkRtacUrNimAM hAsya, rati, bhaya ane jugupsAno jaghanya pradeza saMkrama AThamA guNasthAnakanI pahelI AvalikAnA caramasamaye batAvela che. ane nidrAddhika mATe paNa ema ja lAge che, chatAM A granthamAM ane karmaprakRtimAM tathA tenI TIkA vageremAM potapotAnA baMdhaviccheda samaye batAvela che. tenuM kAraNa bahuzruto jANe; agara matAMtara hoya tema lAge che. prazna--40. A graMthamAM temaja karmaprakRti-TIkAmAM anya prakRtinayana saMkramanI apekSAe mithyAtvamohanIyano utkRSTa sthitisaMkrama aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama batAvela che. paraMtu svasaMkramanI apekSAe be AvalikA nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa kema batAvela nathI ? uttara--karmaprakRti-mULamAM tathA cUrNimAM sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa baMdhotkRSTa mithyAtvano be AvalikA nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa urjAnA tathA apavartanArUpa svasaMkramanI apekSAe batAvela che. paraMtu TIkAomAM svasaMkramanI avivakSA karI anya prakRtinayana saMkramanI apekSAe aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa batAvela che. mATe ahIM koI virodha nathI. prazna--41. TIkAmAM cAre AyuSyanA utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI samyagdaSTi ane mithyArdaSTi ema banne prakAranA jIvo batAvyA che. tyAM traNa AyuSyamAM to banne prakAranA jIvo samajI zakAya che, paraMtu devAyuSyano utkRSTa sthitibaMdha ane utkRSTa anubhAgabaMdha saMyamI AtmAo ja kare che, ane tyAM bhavaparyaMta cothuM guNasthAnaka ja hoya che, tethI devAyuSyano utkRSTa anubhAga saMkrama mithyAdaSTine zI rIte ghaTe ? uttara--tamArI zaMkA barAbara che, ane tethI karmaprakRti cUrNi ke TIkAmAM cAreya AyuSyanA utkRSTa anubhAgasaMkramanA svAmI mithyArdaSTi ke samyagdaSTi na batAvatAM sAmAnyathI batAvela che, paraMtu saMyamI AtmA devAyuSyano utkRSTa anubhAga baMdha karI jo pahele guNasthAnake jaI apavartanAkaraNathI devAyuSyane ghaTADI alpa sthitivALuM kare to mithyAtva guNasthAnake paNa devAyuSyano utkRSTa anubhAgasaMkrama aMtarmuhUrta kALa sudhI ghaTI zake che, ane e apekSAe ahIM batAvela hoya tema lAge che. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkramaNakaraNa praznottarI 447 prazna--42. puruSavede kSapakazreNi mAMDanArane 9mA guNaThANe baMdhaviccheda samaye baMdhAyela karmalatAnA saMkramanA carama samaye aMtarmuhUrta nyUna ATha varSa pramANa puruSavedano jadhanya sthitisaMkrama batAvela che. tenuM kAraNa puruSavede zreNi mAMDanArane udaya-udIraNA vaDe sattAmAMthI ghaNI sthiti ochI thAya che ema jaNAvela che paNa anyaveda zreNi mAMDanArane udaya-udIraNA na hovAthI jaghanya sthitisaMkrama ghaTato nathI. paraMtu baMdha viccheda samaye baMdhAyela karmalatAnA carama saMkrama samaye pUrvabaddha dalika sattAmAM hotuM ja nathI. to pachI puruSaveda zreNi mAMDanArane udayaudIraNA dvArA sattAmAMthI ghaNI sthiti ochI thAya che ane bIjAne nahi-ema kema jaNAvela che ? uttara--puruSavede zreNi mAMDanArane je samaye puruSavedano baMdha-viccheda thAya che tenA karatAM anyavede zreNi mAMDanArane puruSavedano ghaNA kALa pahelAM baMdhaviccheda thAya che tethI baMdhavaccheda samaye paNa saMkhyAta varSa pramANa jaghanya sthitibaMdha thAya che ane tene hAsyaSaTkanI sAthe ja puruSavedano kSaya thato hovAthI saMkramanA carama samaye paNa hAsyaSaTkanI jema puruSavedano saMkhyAta varSa pramANa jaghanya sthitisaMkrama hoya che. paNa tenAthI ocho nahi, mATe ja puruSavede zreNi mAMDanArane jadhanya sthiti saMkrama hoya che, paNa anyavede zreNi mAMDanArane nahi--ema jaNAvela che te barAbara che. saMkramaNakaraNa praznottarI samApta Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % nI gaI nama: urvanA ane apavartanAkaraNa A pramANe saMkrama (anya prakRtipaNe pariNamAvavA rU5) karaNanuM savistara svarUpa kahyuM. have uddezakramane anusarIne udvartanA-apavartanAkaraNa krama prApta che eTale tenuM svarUpa kahevA yogya che, te kahe che. udvartana ane apavartanA e baMne sthiti ane anubhAganA viSayabhUta che. temAM sthiti hoya to ja anubhAgano saMbhava hovAthI pahelAM sthitinI udvartanA-apavarnanA kahevI joIye, tyArabAda rasanI udvartanA-apavartana. temAM paNa pahelAM uddezakrama pramANe sthitinI udvartanA kahe che udayAvalibajjhANaM ThiINa uvvaTTaNA u ThitivisayA / sokkosaabAhAo jAvAvali hoi aitthavaNA // 1 // udayAvalikAbAhyAnAM sthitInAmudvarttanA tu sthitiviSayA / svotkRSTAbAdhAtaH yAvadAvaliH bhavatyatisthApanA // 1 // artha_sthitinA viSayarUpa udvartanA udayAvalikA bAhya sthitionI thAya che. ane potAnI utkRSTa abAdhAthI AraMbhI AvalikA sudhInI sthitio atItthApanA che. (teTalI sthitiomAM udvartanA thatI nathI.) TIkAnu-AtmAnA je prayatna dvArA sthiti ane rasanI vRddhi thAya te sthiti ane rasanI udvartanA kahevAya che. eTale udvartanAno viSaya sthiti ane rasa che, prakRti, pradeza 1. ahIM uddhanA ane apavarNanA thAya che eTale zuM thAya che te samajavuM joIe, saMkramaNakaraNa dvArA anya svarUpe rahela prakRti, sthiti, rasa ane pradeza baMdhAtI svajAtIya pataghraha prakRtirUpe thAya che. tyAre udvartanA, apavartanA dvArA svaprakRtinA sthiti-rasamAM ja vRddhinahAni thAya che. sthiti ane rasanI udvartanA te je karma prakRtinA prakati baMdhAtI hoya tyAre ja thAya che. jema ke matijJAnAvaraNIyanA sthiti ane rasanI udvartanA matijJAnAvaraNIya jyAM sudhI baMdhAtuM hoya tyAM sudhI ja thAya che, apavarNanAmAM baMdha sAthe saMbaMdha nathI. jenA sthiti ke rasanI apavarNanA thAya te baMdhAtI hoya ke na baMdhAtI hoya (ahIM e khyAlamAM rAkhavuM ke je samaye karma baMdhAya te samayathI AraMbhI AvalikA gayA bAda ja temAM saMkramaNAdi koIpaNa karaNa pravarte che. eTale ahIM udvartanA avinA paNa jenI baMdhAvalikA vItI hoya temAM ja pravarte che ema samajavuM.) topaNa thAya che. kaI sthitinI udvartana thAya te kahe che--je prakRti baMdhAya che tenI jeTalI abAdhA hoya, sattAmAM rahela karma prakRtinI teTalI sthitimAM jIva-svabhAve uddhartanA pravartatI nathI, eTale ke abAdhA pramANa sattAgata sthitisthAnakomAMnAM dalikone upADI abAdhA uparanAM sthAnako sAthe bhogavAya tema karato nathI, eTale ja ATalI sthitine atisthApanA eTale udvartanane ayogya sthiti kahI che. utkRSTa abAdhA e utkRSTa atisthApanA ane eka AvalikA ke AvalikAnA asaMkhyAtamo bhAga jaghanya atisthApanA che. apavarNanAmAM baMdhanI sAthe saMbaMdha nahi hovAthI abAdhA pramANa sthiti atisthApanA hotI nathI, paraMtu temAM Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udattanA ane apavardanAkaraNa 449 eka AvalikA ke samayanyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga atisthApanA che, te vivecanamAMthI jaNAze. abAdhA pramANa sthitimAM uddhattanA ja thatI nathI ema samajavAnuM nathI, paraMtu tenA niyama pramANe abAdhAnI sthitiomAM thAya che, eTale ke udayAvalikAgata dalikone choDI uparanA sthAnamAMnAM dalikone eka AvalikA pachI udayamAM AvanAra daliko sAthe udayamAM AvavA yogya kare che. mAtra abAdhA sthAnomAMnAM dalikone abAdhA vItyA bAda phaLa Ape tevAM karato nathI. urjAnA-apavattanA kare-eTale zuM kare ? e praznanA uttaramAM samajavAnuM ke niSeka samaye karmadalikane je samaye phaLa ApavA yogya niyata karyAM hoya tene moDAM phaLa ApavA yogya ke vahelA phaLa ApavA yogya kare che moDAM phaLa ApavA yogya kare tene urdUnA ane vahelAM phaLa ApavA yogya kare tene apavartanA kahevAmAM Ave che. moDAM phaLa ApavA yogya kare to ochAmAM ochuM AvalikA ke AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga moDAM phaLa ApavA yogya kare che, ane vahelAM phaLa ApavA yogya kare to kamamAM kama eka AlikA ke samayanyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga jeTalAM vahelAM phaLa Ape tema kare che. dAkhalA tarIke--matijJAnAvaraNIyanAM je daliko je samaye phaLa Ape tevI rIte niyata thayA hoya tene tyAra pachInA samayathI AraMbhI ochAmAM ochI eka AvalikA ke AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pachI phaLa ApI zake tevAM kare te urjAnA ane eka AvalikA ke samayanyUna be tRtIyAMza AvalikA jeTalo kALa vahelAM phaLa Ape tevAM kare te sthitinI apavarttanA kahevAya che. tAtparya e ke, amuka amuka sthAnakomAMnAM dalikone moDAM phaLa Ape tevAM karavAM te urjAnA ane vahelAM phaLa Ape tevna karavAM te apavarttanA kahevAya che. rasanI uttanA apavartanAmAM paNa temaja samajavAnuM che. eTale ke je sthAnakamAMnA dalikanA rasanI urjAnA karavAnI hoya tenA rasane tenA upalA sthAnakathI prAraMbhI eka AvalikA pachI-moDAM phaLa Ape tevAM dalikomAM meLavI temAM rahelA rasa jeTalA rasavALA karavA te rasanI uttanA, ane je sthAnakamAMnA dalikanA rasanI apavarjhanA karavAnI hoya tenA rasane tenA pachInA sthAnakathI AraMbhI eka AvalikA pahelAM-vahelAM phaLa Ape tevAM dalikomAM meLavI temAM rahela rasa jeTalA rasavALA karavA te rasanI apavattanA kahevAya che. upara uparanAM sthAnakomAM daliko alpa, paraMtu vadhAre vadhAre rasavALA hoya che. ane nIce-nIcenAM sthAnakomAM daliko vadhAre paraMtu alpa-alpa rasavALAM hoya che. tethI nIcenAM sthAnakonAM daliko uparanAM sthAnakomAM eTale ke baMdha samaye moDAM moDAM phaLa ApavA mATe niyata yelAM sthAnakomAM paDe tyAre rasa vadhe che, ane uparanAM sthAnakonAM daliko nIcenAM sthAnakomAM paDe tyAre rasa ghaTe che, ema kahevAmAM Ave che. ahIM saMkramaNa ane urjAnA-apavartanAmAM eTalo taphAvata che ke, je sthAnakomAMnAM daliko saMkrame che--anya prakRtirUpe thAya che te dalikonuM sthAna badalAtuM nathI, mAtra svarUpa badalAya che. eTale ke je sthAnakomAM daliko rahyAM hoya te ja sthAnakomAM daliko rahe che. paraMtu svarUpa palaTAI jAya che. jemakematijJAnAvaraNIyanI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanAM asaMkhya sthAnakonAM daliko baMdha samaye jyAM goThavAyAM hatAM tyAM ja rahIne anya svarUpe-zrutajJAnAvaraNIyAdi svarUpe thAya che. paraMtu urjAnA-apavartanA thAya tyAre sthAnanuM parAvartana jarUra thAya che, kema ke kAM to moDAM phaLa Ape tevAM athavA vahelAM phaLa Ape tema karavAnuM hoya che. moDAM phaLa Ape tema karavAnuM hoya to moDAM phaLa Ape tenI sAthe goThavavAnAM hoya che ane vahelAM phaLa Ape tema karavAnuM hoya to vahelAM phaLa Ape tenI sAthe goThavavAnAM hoya che. eTale uddhRttanA, apavattanA niSekaracanAmAM pheraphAra kare che. urjAnA baMdhanI sAthe saMbaMdha rAkhe che mATe sattAmAMnI sthiti ke rasa vadhAremAM vadhAre jeTalI sthiti ke jeTalo rasa baMdhAya tyAM sudhI vadhe che. apavarnanA baMdhanI sAthe saMbaMdha rAkhatI nathI. tethI zreNiomAM atyaMta nirmaLa pariNAma dvArA baMdhathI paNa sattAmAM alparasa thAya che. ahIM eka vAta khAsa lakSyamAM rAkhavI ke je je sthAnakomAMnAM dalikonuM saMkramaNa Adi thAya te te paMca 2-57 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 450 nahi. urjAnA-apavattanA dvArA prakRti ane pradezamAM vRddhi-hAni thatI nathI, paraMtu sthiti-rasamAM thAya che. ahIM krama prApta pahelAM sthiti-rasanI uddhRttanA kahIne tyArabAda sthiti-rasanI apavarttanA kaheze. temAM paNa pahelAM sthitinI uddhattanA kahe che. sthitinI uddhattanA udayAvalikA choDI upara je sthitio che temAM pravarte che. udayAvalikA saghaLA karaNane ayogya hovAthI temAM pravartatI nathI. zaMkA--baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA upa2nI saghaLI sthitinI-saMghaLAM sthitisthAnonI uddhattanA thaI zake ? uttara--baMdhAvalikA uparanI saghaLI sthitinI-saghaLAM sthitisthAnonI urjAnA thaI zake nahi. prazna--tyAre keTalAnI thaI zake ? uttara--svajAtIya je prakRtinI jeTalI sthiti baMdhAya che, tenI jeTalI abAdhA hoya sattAmAM rahela te ja prakRtinI teTalI sthitinI udghattanA thaI zake nahi, paraMtu abAdhA uparanI sthitinI uddhattanA thaI zake. eTale utkRSTa abAdhA hoya tyAre utkRSTa abAdhA pramANa sattAgata sthitinI, madhyama hoya tyAre madhyama abAdhA pramANa sthitinI ane jaghanya abAdhA hoya tyAre jaghanya abAdhA pramANa sattAgata sthitinI uddhattanA thaI zake nahi, paraMtu te uparanI sthitinI thaI zake. A pramANe utkRSTa abAdhA pramANa sthiti e utkRSTa atItthApanA, madhyama abAdhA pramANa sthiti e madhyama atItthApanA, ane alpa alpa thatA jaghanya abAdhA pramANa sthiti e jaghanya atIsthApanA che. atIsthApanA eTale ullaMghanA. eTale ke jeTalI sthiti oLaMgIne uddhattanA thAya te oLaMgavA yogya sthiti-atItthApanA sthiti kahevAya che. kema ke utkRSTa madhyama ke jaghanya abAdhA pramANa sattAgata sthitine choDI sthitinI urjAnA thAya che mATe teTalI sthiti atItthApanA kahevAya che. jaghanya abAdhA pramANa jaghanya atItthApanAthI paNa alpa atIsthApanA che ane te AvalikA pramANa che. upara je kahyuM teno tAtparyArtha A pramANe che--urjAnAno saMbaMdha baMdha sAthe che. eTale jeTalI sthiti baMdhAya sattAgata sthiti teTalI vadhe che. badhyamAna prakRtinI jeTalI sthiti baMdhAya tenI jeTalI abAdhA hoya tenI tulya ke tenAthI hIna jenI baMdhAvalikA vItI gaI che tevI te sthAnakomAMnAM tamAma dalikonuM thatuM nathI paraMtu thoDAM thoDAM dalikonuM thAya che. jema ke matijJAnAvaraNIyano zrutajJAnAvaraNIyAdimAM saMkrama thAya tyAre baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanAM tamAma sthAnakomAMnAM amuka amuka pramANa dalikone zrutajJAnAvaraNIya rUpe kare. paraMtu dareka sthAnakomAM jeTalAM daliko che te tamAmane zrutajJAnAvaraNIyAdi rUpe karato nathI tethI ja koIpaNa eka sthAnakamAMnA amuka dalano saMkrama, amuka dalanI udghattanA, amuka dalanI apavartanA, amuka dalanI udIraNA Adi pravartI zake che. eka sthAnakomAMnAM dalikomAM ekasAthe ghaNAM karaNo pravartI zake che. AvalikA, AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ke samayanyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga atItthApanA kyAre hoya te TIkAnuvAda vAMcavAthI samajAze. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udrattanA ane apavartanAkaraNa karmanI ja pUrvabaddha sthitinI uddhRttanA thatI nathI. eTale ke abAdhA pramANa te sattAgata sthitine tyAMthI upADI baMdhAtI te ja prakRtinI abAdhA uparanI sthitimAM nAkhato nathI. kAraNa ke te sthiti abAdhAnI aMtaHpraviSTa-aMdaranI che. 451 ahIM sthitine upADI anyatra nAkhavAno tAtparya te te sthitisthAnamAM bhogavavA yogya dalikone upADI anyatra nAkhato nathI e che. abAdhA upara je sthiti che tenI chevaTanA sthitisthAna paryaMta uddhattanA thAya che. A pramANe abAdhAnI aMdaranI saghaLI sthitio udghardanA AzrayI atikramaNIya che. eTale ke abAdhA pramANa sattAgata sthAnakonAM dalikone abAdhA uparanAM sthAnakomAM nAkhato nathI--abAdhA uparanAM sthAnakonAM daliko sAthe bhogavAya tema karato nathI. A pramANe hovAthI je utkRSTa abAdhA e utkRSTa atItyAMpanA che, samayona utkRSTa abAdhA e samayona utkRSTa atItthApanA che, be samayona utkRSTa abAdhA e be samayona utkRSTa atItthApanA che, ema samaya samaya abAdhA hIna-hIna thatAM tyAM sudhI kahevuM ke jaghanya aMtarmuhUrta pramANa abAdhA e jaghanya atItthApanA che. A pramANe baMdhAtI prakRtinI sthitinI je abAdhA hoya tatpramANa sattAgata sthitinI uddhattanA na thAya, jaghanya abAdhArUpa atItthApanAthI paNa jaghanya atIsthApanA che, ane te AvalikA pramANa che, ane te udayAvalikArUpa che. kAraNa ke udayAvalikAnI aMdaranI sthitionI urjAnA thatI nathI. kahyuM che ke--'sthitinI urjAnA udayAvalikA uparanI sthitimAM thAya che.' zaMkA--koIpaNa kALe baMdha hoya to ja uddhattanA thAya che. kahyuM paNa che ke--'baMdha paryaMta eTale ke jyAM sudhI baMdha thAya tyAM sudhI ja uttanA pravarte che.' koIpaNa prakRtinI uddhattanA te 1. uttanA kare che eTale vahelA bhogavAya tema niyata thayelAM dalikone moDAM bhogavAya tema kare che. baMdha samaye je niSeka racanA thaI hoya tene urjAnAmAM pheravI nAkhe che. keTalIka vakhate jeTalI sthiti baMdhAMya teTalI ja sattAmAM hoya che. keTalIka vakhate baMdhathI sattAmAM ochI hoya che, keTalIka vakhate baMdhathI sattA vadhAre hoya che. A dareka vakhate urjAnA kevI rIte thAya te samajavA yogya che. upara kahyA pramANe ahIM e khyAlamAM rAkhavAnuM che ke uddhRttanA thAya tyAre baMdha samaye thayela niSeka racanAmAM pheraphAra thAya che. ane jeTalI sthiti baMdhAya teTalI ja sthitinI sattA hoya tyAre baddha sthitinI abAdhA tulya sattAgata sthiti choDI u52nA je sthitisthAnakanA dalikanI urjAnA thAya che, tenA dalikane tenA uparanA samayathI AvalikAnA samaya pramANa sthiti choDI uparanA baMdhAtI sthitinA caramasthAna sudhInA koI paNa sthAnakanA dalikanI sAthe bhogavAya tema kare che. tAtparya e ke--baMdha samaye je samaye bhogavAya tema niyata thayA hoya tene eka AvalikA pachI koI paNa samaye bhogavavA yogya kare che. A pramANe niSeka racanA phare che. sthitinI uddhattanA eTale amuka sthAnamAM bhogavavA mATe niyata thayelAM dalikone tyAra pachIthI kamamAM kama AlikA pachI phaLa Ape tenI sAthe bhogavavA yogya karavA e che. je sthitinI urjAnA karavAnI hoya che tenI uparanA samayathI AraMbhI eka AvalikA pramANa sthitimAM dalika nikSepa jIvasvabhAve thato nathI, paraMtu tyAra pachInA koI paNa sthAnamAM thAya che, mATe AvalikA atItthApanA kahevAya che. AthI ochAmAM ochI eka AvalikA pramANa sthiti vadhe che. vadhAremAM vadhAre abAdhA uparanI sthitinA dalikane baMdhAtI sthitimAMnA chellA sthitisthAnamAM nAkhe che te vakhate tenI ghaNI sthiti vadhe che ema kahevAya che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra paMcasaMgraha-2 prakRtinA baMdha thatAM sudhI ja thAya che. jema ke mithyAtva mohanIyanI udvartanA mithyAtva mohanIyanA baMdha thatAM sudhI ja thAya che, ema anya prakRtio mATe paNa samajavuM. vaLI ema paNa kahyuM ke, badhyamAna prakRtinI abAdhA pramANa sattAgata sthitinI udvartanA thatI nathI. A pramANe hovAthI je udayAvalikAgata sthitio che, teno abAdhAmAM ja samAveza thato hovAthI udvartanA nahi ja thAya, to udayAvalikAgata sthitionI udvartana na thAya--ema zA mATe niSedha karo cho? niSedha to thaI ja gayo che. uttara-uparokta zaMkA amArA abhiprAyanA ajJAnane laI thaI hovAthI ayukta che. upara ame je kahyuM ke, badhyamAna prakRtinI abAdhA pramANa sattAgata sthitinI udvartana na thAya eno tAtparya e che ke-te abAdhAnI aMtargata sthitiono svasthAnathI upADI abAdhA uparanAM sthAnakomAM nikSepa na thAya, eTale ke, abAdhAnI aMtargata je sthitisthAnako rahelAM che tenAM daliko abAdhA uparanAM sthAnakomAM rahelAM daliko sAthe bhogavAya tevAM na thAya. paraMtu abAdhAno abAdhAmAM ja je krama ame abAdhAnI uparanAM sthAnako mATe kahIzuM te krame udvartanA ane keTalI vadhe che -te gAthAnA arthamAM kahevAze. samaye samaye baMdhAtA karmamAM baddha samayathI AraMbhI eka AvalikA paryata koI karaNa lAgatuM nathI, mATe sattAgata sthitinuM nAma levAmAM Ave che. sattAgata sthitinI niSeka racanA pharI jaI baddha sthiti jeTalI thaI jAya che. jemake aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sattAvALo koI AtmA sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti bAMdhe tyAre aMtaHkoDAkoDImAM bhogavAya tevI rIte niyata thayela niSeka racanA pharI jaI sittera koDAkoDImAM bhogavAya tevI thAya che. ahIM e khyAlamAM rAkhavuM ke, je je sthitinI udvartana thavAnI hoya temAM daliko tenA uparanA samayathI AraMbhI eka atItthApanAvalikA choDI upara-uparanA koI paNa sthAnakamAM paDe che. A niyama. pramANe koIpaNa sthAnaka ke sthAnakonI udvartana thAya che. sattAgata sthiti ke rasa tatsamaya baMdhAtI sthiti ke baMdhAtA rasa pramANa thAya che, paNa baMdhAtI sthiti ke baMdhAtA rasathI sattAgata sthiti ke rasa vadhe nahi. sattAgata sthitithI baMdhAtI sthiti ochI hoya tyAre baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sattAgata sthiti choDI uparanA sthAnakanA dalikane tenA uparanA samayathI AvalikA choDI baMdhAtI sthitinA chellA sthitisthAna sudhInA koI paNa sthAna sAthe bhogavAya tema kare che. jema ke-daza koDAkoDI pramANa sthitinI sattA che, baMdha koDAkoDIno thAya che. te samaye pAMcaso varasa pramANa sattAgata sthiti choDI tenI uparanA sthAnagata dalikane tenI uparathI eka AvalikA choDI samayAdhika eka AvalikA ane pAMcaso varasa jUna pAMca koDAkoDI sAgaropama pramANa sthAnakamAMnA koI paNa sthAnaka sAthe bhogavAya tema kare che. tenAthI vadhe nahi kema ke baMdha adhika nathI. sthitinI udvartanAno je krama che te rasanI udvartanAno paNa che. sattAgata sthitithI adhika sthitino baMdha thAya tyAre udvartanAno krama TIkAnuvAdathI jANI levo. sattAgata chellI sthitinI ke upAjyAdi sthitionI udvartanA kyAre thAya te TIkAnA bhASAMtaramAMthI joI levuM. ahIM udvaryamAna sthiti ane nikSepa e be nAma Ave che temAM udvaryamAna sthiti tene kahevAmAM Ave che ke je sthiti-sthitisthAnakanAM dalikone uparanAM sthAnakomAM nAkhavAnAM hoya nilepa sthiti tene kahevAmAM Ave che ke, udvartamAna sthitisthAnakanAM daliko jemAM nAkhe che--jenI sAthe bhogavavA yogya kare che. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartanA ane apavartanAkaraNa 453 nikSepa thAya temAM kaMI viruddha nathI. A pramANe hovAthI udayAvalikAnI aMtargata sthitionI paNa udvartana prApta thAya che, teno niSedha karavA udayAvalikAgata sthitionI udvartana na thAya ema kahyuM che. abAdhAnAM sthAnakonI udvartanA abAdhAnAM sthAnakomAM ja thaI zake che. jema ke, mithyAtva mohanIyanI sittera koDAkoDI sthiti baMdhAI tenI sAta hajAra varSa pramANa abAdhA che. sattAgata teTalI sthitinI udvartanano niSedha karyo che. eTale ke te sAta hajAra varSa pramANa sthAnakomAMnA koIpaNa sthAnakanA dalika sAta hajAra varSa pachI bhogavavA yogya daliko sAthe bhogavAya tema na kare, paraMtu abAdhAgata udayAvalikA uparanAM sthAnakonAM dalitone te pachInA sthAnakathI AraMbhI AvalikA oLaMgI pachInA sthAnakathI sAtamA hajAranA chellA samaya sudhInAM sthAnako sAthe bhogavAya tevA karI zake che. A pramANe abAdhAnAM sthAnakonI abAdhAnAM sthAnakomAM udvartana thaI zake che. mAtra udayAvalikA karaNane ayogya hovAthI temAM thatI nathI, mATe tenuM varjana karyuM che. 1 have nikSepanI nirUpaNA mATe gAthA kahe che icchiyaThitiThANAo AvaligaM laMghiuNa taddaliyaM / savvesu vi nikkhippai ThitiThANesu uvarimesu // 2 // IpsitasthitisthAnAdAvalikAM laGghayitvA taddalikam / sarveSvapi nikSipyate sthitisthAneSUparitaneSu // 2 // artha-INita sthitisthAnathI eka AvalikA oLaMgI uparanAM saghaLAM sthitisthAnomAM udvartamAna sthitinA dalano nikSepa kare che. TIkAnu-baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sattAgata sthiti choDI uparanA udvartanAne yogya je sthitisthAno che, tyAMthI AraMbhI je sthitinI-sthitisthAnanI udvartana karavI iSTa hoya tenAM dalikone tenI uparanA sthAnathI eka AvalikA pramANa sthiti oLaMgI uparanAM koI paNa sthAnomAM nAkhe che. A gAthAmAM je sthitisthAnanI udvartana thAya che tenuM dalika kayAM ane keTalAmAM nAkhe te kahyuM che. udvartanAne yogya sthitinAM daliko je sthitinI udvartana karavAnI hoya che tenA uparanA samayathI AvalikA pramANa sthAnako choDI uparanAM saghaLAM sthAnakomAM nAkhe che eTale ke te saghaLAM sthAnakonI sAthe bhogavAya tevAM kare che. 2 uparanI gAthAmAM udvartamAna sthitinAM daliko kyAM nAkhe te kahyuM. ane keTalAmAM nAkhe te sAmAnyathI kahyuM. A gAthA jeTalAmAM nAkhe che tenuM nizcita pramANa kahe che - AvaliasaMkhabhAgAi jAva kammaTThititti nikkhevo / samayottarAvalIe sAbAhAe bhave UNo // 3 // AvalyasaGakhyabhAgAd yAvatkarmasthitiriti nikSepaH / samayottarAvalyA sAbAdhayA bhavedUnaH // 3 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 paMcasaMgraha-2 artha-AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI AraMbhI yAvat utkRSTa karma sthiti e nikSepano viSaya che, ane te samayAdhika AvalikA ane abAdhA nyUna che. TIkAnu-ahIM nikSepanA viSayarUpa sthiti be prakAre che. 1. jaghanya, 2. utkRSTa. nikSepanA viSayarUpa sthitio te kahevAya che ke jenI aMdara je sthitinI udvartana thAya che tenAM daliko nakhAya che. tenuM jaghanya-utkRSTa keTaluM pramANa hoya che te kahe che- AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitiomAM karmalikano je nikSepa thAya che te jaghanya nikSepa kahevAya che. A jaghanya nikSepa kyAre hoya te kahe che. sattAgata sthitinI samAna sthitino jyAre baMdha thAya tyAre sattAgata sthitimAMhenI carama sthitinI udvartana na thAya. kAraNa ke jeTalI sthitinI sattA che teTalo ja baMdha thAya che, eTale sattAgata sthitimAMhenA carama sthitisthAnanA dalikane prakSepavA yogya koI sthAna nathI. dvicarama sthitinI paNa udvartana na thAya, thAvat carama sthitisthAnathI AraMbhI eka AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitinI udvartana na thAya. A pramANe sattAgata sthitinI samAna sthitino jayAre baMdha thAya tyAre te sarvotkRSTa sthitinA agra bhAgathI eTale ke chellA sthitisthAnathI AraMbhI eka AvalikAnA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnonI uddharnanA thatI nathI, tenI nIcenA sthAnakanI ja urnanA thAya che. ane tenA dalikane tenI uparanA samayathI AraMbhI AvalikA-atItthApanAvalikA mAtra sthiti oLaMgI uparanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitimAM nAkhe che, paraMtu atItthApanA AvalikAmAM nAkhato nathI. A AvalikAmAM prakSepa nahi karavAnuM kAraNa tathA prakArano jIvasvabhAva che. A pramANe carama sthitisthAnathI AvalikA ane AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI tenI nIcenA sthAnanI udvartana kare tyAre chellA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthiti e jaghanya nikSepanA viSayarUpa che. ochAmAM ochA nikSepanA viSayarUpa sthiti uparokta rItie AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ja hoya che. A rIte sattAgata sthitinI samAna baMdha thAya tyAre carama sthitisthAnathI AraMbhI eka AvalikA ane AvalikA asaMkhyAtamA bhAga pramANa udvartana na thAya e siddha thayuM. (ane tenI nIcenA sthitisthAnathI AraMbhI baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sthiti choDI koI paNa sthitisthAnanI udvartana thaI zake e paNa siddha thayuM) eTale utkRSTa sthiti baMdha jyAre thAya tyAre 1. sattAgata sthitithI adhika sthitino baMdha thAya tyAre udvartana kaI rIte thAya te hakIkata chaThThI gAthAmAM Avaze, eTale ja bhASAMtaramAM ahIM sattAgata sthitinI samAna baMdha thAya tyAre udvartanA kaI rIte thAya ema kahyuM che. je samaye utkRSTa sthitibaMdha thAya te samaye to tenI udvartana na thAya, paraMtu baMdhAvalikA gayA bAda thAya, mATe baMdhAvalikA pramANa sthiti udvartanAne ayogya kahI che. baMdhAyelI utkRSTa sthiti baMdhAvalikA pachInA samaye baMdhAvalikA nyUna thaI, te samaye tenI pramANa anya sthiti baMdhAI. tenI abAdhA pramANa baMdhAvalikA nyUna utkRSTa sattAgata sthitinI paNa udvartanA nahi thAya mATe abAdhA sthiti varjI. tathA chevaTanA sthitisthAnathI AraMbhI eka AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitinI paNa udvartana thaI zakatI nathI mATe te paNa varjI che. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhanA ane apavartanAkaraNa 455 baMdhAvalikA,- abAdhA, ane AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga sahita eka AvalikA ATalI sthiti choDI zeSa sthiti udvartanAne yogya che ema samajavuM, kAraNa ke baMdhAvalikA aMtargata dalika sakala karaNane ayogya che mATe baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sattAgata sthiti udvartanane ayogya che, kema ke teTalI sthiti atItthApanArUpe pahelAM kahI che, mATe abAdhAnI aMtargata sthiti paNa udvartanAne yogya nathI tathA eka AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitio upara kahela yuktithI udvartanAne yogya nathI. mATe utkRSTa sthitimAMthI baMdhAvalikA, abAdhA pramANa sthiti ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika eka AvalikA pramANa sthitio choDI zeSa sthitio udvartanAne yogya che, ema kahyuM che. A rIte udvartanAne yogya sthitiono vicAra karyA pachI utkRSTa nikSepanA viSayarUpa sthitiono vicAra kare che. jyAre uparanA sthitisthAnakathI AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti oLaMgI-UtarI nIcenI pahelI sthitinI udvartana kare tyAre tenAM dalikone tenI uparanA sthAnakathI AvalikA pramANa sthAnako oLaMgI chevaTanA AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgapramANa sthAnakomAM nAkhe che, te jaghanya nikSepa che, e pahelAM kahyuM che. tenI nIcenI bIjI sthitinI udvartana kare tyAre samayAdhika AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga nikSepanA viSayarUpa thAya che, jyAre tenI nIcenA trIjI sthitinI uddhavartana kare tyAre be samayAdhika AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga nikSepanA viSayarUpa thAya che. ahIM dareka sthaLe atItthApanA sthitio AvalikA pramANa ja rahe che, nikSepa vadhe che. ane e pramANe nikSepanA viSayarUpa sthitiomAM samaya samayanI vRddhi thatAM tyAM sudhI vadhe che-cAvat utkRSTa thAya che. utkRSTa nikSepa keTalo thAya te kahe che. samayAdhika AvalikA ane abAdhA hIna saMpUrNa karmasthiti e utkRSTa nikSepa che te A pramANe_baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sthitinI udvartanA thatI nathI. tenI upara rahela sthitinI uddhavarNanA thAya che. e pahelAM AvI gayela che. te abAdhAnI upara rahela sthitinI udvartana kare tyAre te sthitisthAnanA dalikano nikSepa abAdhA uparanAM sthitisthAnakomAM thAya che, abAdhAnI aMdaranAM sthitisthAnakomAM thato nathI. kAraNa ke je sthitisthAnanI udvartana kare tenA dalikano nikSepa je sthitinI uddhanA kare che tenI uparanAM sthAnakomAM ja thAya che. temAM paNa je sthitinI udvartana kare che tenI uparanA sthitisthAnakathI AraMbhI AvalikA pramANa sthiti oLaMgI uparanI saghaLI sthitiomAM dalika nikSepa kare che. eTale upara ema kahevAmAM AvyuM che ke utkRSTa sthiti baMdhAya tyAre baMdhAvalikA, abAdhA, ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika eka AvalikA pramANa prakhyAtamA bhAga adhika eka AvalikA pramANa sthiti choDI zeSa sthitionI uddhartanA thAya che. ahIM udvartanane yogya je sthitio kahI che temAMnA koI paNa sthitinAM dalikone tenA uparanA samayathI eka AvalikA choDI uparanAM sthAnomAM prakSepe che, eTale ke teTalAM moDAM phaLa ApavA yogya kare che ema samajavuM. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 paMcasaMgraha-2 tethI atItthApanA AvalikA, je sthitinI uddhavarnanA thAya te samayapramANasthiti ane abAdhAne varjI zeSa saMpUrNa karmasthiti utkRSTa dalanikSepanA viSayarUpa thAya che. A pramANe abAdhAnI upara rahela sthitinI jyAre udvartana kare tyAre te sthitisthAna AzrayI utkRSTa nikSepa saMbhave che, sarvoparitana sthitisthAnanI udvartana kare tyAre tenA AzrayI jaghanya nikSepa saMbhave che. 3 dalikanA nikSeparUpa je sthitio upara kahI gayA te AcArya mahArAjA gAthA dvArA kahe che abbAhovariThANagadalaM paDucceha paramanikkhevo / carimuvvaTTaNagANaM paDucca iha jAyai jahaNNo // 4 // abAdhoparisthAnakadalaM pratItyeha paramanikSepaH / caramamudvartyamAnaM pratItyeha jAyate jaghanyaH // 4 // artha--abAdhAnI upara rahela sthitisthAnanA daLa AzrayI utkRSTa nikSepa thAya che. ane udvartana karatAM chellA sthitisthAna AzrayI jaghanya nikSepa thAya che. TIkAnu-abAdhAnI upara rahela sthitisthAnanI jyAre uddhavartana kare tyAre tenA dalikane tenA uparanA sthitisthAnakathI AraMbhI AvalikA pramANa sthitisthAno choDI uparanA tamAma sthitisthAnakamAM nAkhe che. mATe tenA AzrayI ahIM-udvartanA karaNamAM utkRSTa nikSepa thAya che. ane jenA pachInA sthitisthAnanI udvartana thatI nathI evA chellA sthitisthAnanI udvartana kare tyAre tenA AzrayI jaghanya nikSepa saMbhave che. jemake, sattAnI samAna sthitino jyAre baMdha thAya tyAre uparanA sthAnakathI AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitimAMhenA koI paNa sthitisthAnakanI udvartanA thatI nathI, tenA nIcenA sthitisthAnanI udvartana thAya che. jayAre te sthitisthAnanI urnanA thAya tyAre tenA AzrayI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jaghanya nikSepa saMbhave che. ane vacalAM sthitisthAno AzrayI madhyama nikSepa che. 4 A gAthAmAM udvartanA yogya jeTalI sthitio che, tenuM pratipAdana kare che- ukkosagaThitibaMdhe baMdhAvaliyA abAhamettaM ca / nikkhevaM ca jahaNNaM mottuM uvvaTTae sesaM // 5 // 1. jeTalAM sthitisthAno oLaMgI dalikano nikSepa kare te atItthApanA kahevAya che. ochAmAM ochI eka AvalikA oLaMgIne ja dala nikSepa kare che, mATe eka AvalikA atItthApanA karI che. temAM AvalikA pramANa sthitimAM dala nikSepa na kare mATe varjI che. je sthitisthAnanI udvartana kare che tenA dalikano nikSepa tenA uparanA sthAnakathI AraMbhI AvalikA pramANa sthiti choDI uparanA sthAnakamAM thAya che, mATe te udvaryamAna sthAna paNa vajaryuM che. abAdhA varjavAnuM kAraNa abAdhA pramANa sthAnakanA dalano nikSepa abAdhAnI uparanAM sthAnakomAM thato nathI e che. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 uddhanA ane apavartanAkaraNa * BsthitivaMze vaMthAvanimavAthI mAtra 2 . nikSepaM ca jaghanyaM muktvodvarttayati zeSam // 5 // artha--utkRSTa sthiti baMdha kare tyAre baMdhAvalikA, abAdhA ane jaghanya nikSepa choDIne zeSa sthitionI udvartana kare che. TIkAnu-jyAre utkRSTa sthitibaMdha kare tyAre baMdhAvalikA pramANa sthiti, baMdhAtI sthitinI abAdhA pramANa sattAgata sthiti ane jaghanyanikSepa pramANa sthiti choDI zeSa saghaLI sthitinI udvartana kare che. ahIM jaghanya nikSepa pramANa sthitinA grahaNathI chevaTanI AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti grahaNa karavAnI che. kemake teTalI sthitinI udvartanA thatI nathI. AnuM spaSTIkaraNa pahelAM karyuM che. A pramANe nirvAghAte eTale ke sattAgata sthitinI samAna jyAre baMdha thAya tyAre udvartanA kaI rIte thAya te kahyuM. 5 have vyAghAte eTale ke sattAgata sthitithI samaya Adi adhika sthitino baMdha thAya tyAre kaI rIte udvartanAno ane dala-nikSepano vidhi thAya te kahe che - nivvAghAe evaM vAghAo saMtakammahigabaMdho / AvaliasaMkhabhAgo jAvAvali tattha itthavaNA // 6 // nirvyAghAte evaM vyAghAtaH satkarmAdhikabandhaH / AvalyasaMGakhyeyabhAgAt yAvadAvalI tatrAtisthApanA // 6 // artha-vyAghAtanA abhAve udvartana ane dalanikSepano vidhi upara kahyA pramANe samajavo. sattAthI adhika karmano je baMdha te vyAghAta kahevAya che. te vyAghAtamAM jaghanya AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ane vadhatA pUrNa AvalikA atItthApanA che. TIkAnu--upara kahyA pramANe dalikano nikSepa vyAghAta na hoya tyAre hoya che. vyAghAta hoya tyAre nIce kaheze te pramANe hoya che. ahIM vyAghAta eTale zuM ? e praznanA uttaramAM kahe che--sattAmAM rahela sthitinI apekSAe adhika navIna sthitino karmabaMdha karavo te vyAghAta kahevAya che. te vakhate atItthApanA AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga che, ane te vadhatAM AvalikA pUrNa thAya che. tAtparya A pramANe--sattAmAM rahela sthitinI apekSAe samaya, be samaya Adi vaDe adhika navIna karmano je baMdha thAya tene ahIM vyAghAta mAnela che. te vakhate atItthApanA jaghanyathI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga mAtra hoya che. te A pramANensattAgata sthitithI samayamAtra adhika navIna karmano baMdha thAya tyAre pUrvanI sattAgata sthitimAMhenA carama sthitisthAnanI udvartanA thatI nathI, dvicarama-upAjya sthitinI udvartanA thatI nathI, e pramANe sattAgata sthitinA chellA sthAnakathI AraMbhI AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnanI paMca02-58 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 458 uddhattanA thatI nathI. e pramANe sattAgata sthitithI samaya adhika navIna karmano baMdha thAya, traNa samaya adhika navIna karmano baMdha thAya, yAvat sattAgata sthitithI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika navIna karmano sthitibaMdha thAya tyAM sudhI paNa sattAmAM rahela sthitinA carama Adi sthAnonI urjAnA thatI nathI. paraMtu jyAre AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika navIna karmano sthitibaMdha thAya tyAre sattAmAM rahela sthitimAMhenI carama sthitinI uddhattanA thAya che. ane te carama sthAnanI udghattanA karIne tenAM dalikone tenA uparanA sthAnathI AvalikAno pahelo asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI bIjA asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. A vakhate AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jaghanya nikSepa ane teTalI ja jaghanya atIsthApanA ghaTe che. ahIM tAtparya e Avyo ke--sattAmAM rahela sthitithI jyAM sudhI AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika navIna sthitino baMdha na thAya tyAM sudhI to vyAghAta na hoya tyAre je rIte uddhattanA ane nikSepa thAya che te pramANe ahIM vyAghAtamAM paNa uddhattanA ane nikSepa thAya che. vyAghAta na hoya tyAre eTale ke sattAmAM rahela sthitinI samAna sthiti jyAre baMdhAya tyAre jema sattAmAM rahela sthitimAMhenA ca2ma sthitisthAnanI uddhRttanA thatI nathI, dvicarama sthAnanI thatI nathI, yAvat AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela sthitisthAnanI udbhavattanA thatI nathI, paraMtu tenA nIcenA sthAnanI urjAnA thAya che ane tenA dalikane uparanA sthitisthAnathI AvalikA choDI AvalikA chellA asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. tema sattAgata sthitithI jyAM sudhI AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika baMdha na thAya tyAM sudhI paNa sattAgata sthitimAMhenA carama, dvicarama yAvat AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela koI sthitinI uddhRttanA thatI nathI, paraMtu tenI nIcenA sthAnakanI ja uddhattanA thAya che ane tenA dalikane tenA uparanA sthitisthAnakathI AvalikA choDI uparanAM jeTalAM sthAnako hoya te tamAmamAM nAkhe che. ahIM mAtra nikSepa vadhyo eTaluM ja, kema ke ahIM nikSepa lagabhaga AvalikAnA traNa asaMkhyAtamA bhAga pramANa thayo. jyAre sattAgata sthitithI barAbara AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika sthitibaMdha thAya tyAre sattAgata sthitimAMhenA carama sthitisthAnanI uddhattanA thAya che. te vakhate sattAgata sthitithI AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika sthitibaMdha thayo eTale AvalikAno eka pahelo asaMkhyAtamo bhAga atItthApanA ane AvalikAno bIjo asaMkhyAtamo bhAga nikSepa ghaTe che. ochAmAM ochA nikSepa ane ochAmAM ochI atIsthApanA A rIte ane ATalI ja hoya che, urjAnAmAM enAthI ocho nikSepa ane atItthApanA hotAM nathI. jyAre samayAdhika AvalikA be asaMkhyAtamA bhAga adhika navIna karmano baMdha thAya tyAre carama sthAnakanA dalikane 1. eka sAthe jeTalI sthiti baMdhAya tene baMdhAtu sthitisthAna kahevAya che, ane ekIsAthe bhogavavA yogya thayela dalika racanAne sattAgata sthitisthAna kahevAya che. 2. jeTalI sthiti oLaMgI uddhRtttatA sthAnakanAM daliko nAMkhe te oLaMgavA yogya sthitine atIsthApanA kahevAya che. ane jeTalA sthAnakamAM nAkhe te nikSepanAM sthAnako kahevAya che. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhattvanA ane apavartanAkaraNa 459 tenA uparanA sthAnathI samayAdhika AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI chellA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. ahIM nikSepanAM sthAnako to teTalAM ja rahevAnAM, mAtra atItthApanA samaya pramANa vadhI. e pramANe navIna karmano baMdha samayAdi vadhatAM atItthApanA vadhe. ane te tyAM sudhI vadhe ke eka AvalikA pUrNa thAya. jyAM sudhI atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI nikSepa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ja rahe. jema ke sattAgata sthitithI asaMkhyAtamA bhAgAdhika AvalikA adhika abhinava sthitino baMdha thAya tyAre sattAgata sthitimAMhenA caramasthAnakanAM dalikono tenA uparanA sthAnakathI pUrNa eka AvalikA oLaMgI uparanA chellA AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAgamAM nikSepa kare. A vakhate pUrI eka AvalikA atItthApanA ane AvalikAnA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa nikSepanA sthAnako che. tyArabAda jema sattAgata sthitithI abhinava karmano sthitibaMdha vadhato jAya tema nikSepamAM vRddhi thatI jAya che. atItthApanA eka AvalikA ja kAyama rahe che. 6 upara kahela arthane sUtrakAra pote ja A be gAthA dvArA kahe che - AvalidosaMkhaMsA jai vaDDhai ahiNavo u ThiibaMdho / uvvaTTati to carimA evaM jAvali aitthavaNA // 7 // aitthAvaNAliyAe puNNAe vaDDhaitti nikkhevo / ThitiuvvaTTaNamevaM etto ovvaTTaNaM vocchaM // 8 // AvalyA dvAvasaMkhyeyAMzau yadi vardhate abhinavastu sthitibandhaH / udvarttayati tataH caramAmevaM yAvadAvaliratisthApanA // 7 // atisthApanAvalikAyAM pUNrNAyAM vardhate iti nikSepaH / -sthityudvarttanamevaM ito'pavarttanaM vakSye // 8 // artha-sattAgata sthitithI abhinava sthitibaMdha jyAre AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga pramANa vadhe thAya tyAre sattAgata sthitimAMhenI carama sthitinI udvartana kare che. (A vakhate AvalikAno pahelo asaMkhyAtamo bhAga atItthApanA ane bIjo asaMkhyAtamAM bhAga | nikSepa che. tyArabAda samayAdi sthitibaMdhanI vRddhie) eka AvalikA pUrNa thatAM sudhI atItthApanA vadhe che. (7) atItthApanAvalikA pUrNa thatAM nikSepa vadhe che. A pramANe sthitinI urjAnA thAya che. have pachI sthitinI apavarnanA kahevAmAM Avaze. (8) TIkAnuM-jyAre sattAmAM rahela sthitinI apekSAe abhinava-navIna sthitibaMdha AvalikAnA be asaMkhyAtamAM bhAga adhika thAya che, tyAre sattAmAM rahela sthitimAMhenI carama sthiti-sthitisthAnanI udvartana kare che. udvartana karIne te carama sthitisthAnakanA dalikane AvalikAno pahelo asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI bIjA asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. (sattAgata sthitinA carama samaye phaLa ApavA niyata thayelA dalikane tyAra pachIthI AvalikAno Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 paMcasaMgraha-2 asaMkhyAtamo bhAga gayA bAda AvalikAnA chellA asaMkhyAtamA bhAgamAM phaLa ApavA niyata thayelAM daliko sAthe phaLa Ape tema kare che.) AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa A atItthApanA ane AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa nikSepa e jaghanya che. tyAra pachI abhinava sthitibaMdhamAM samayAdika vaDe vRddhi thatAM atItthApanA vadhe che. ane te tyAM sudhI vadhe che, yAvata eka AvalikA pUrNa thAya. atItthApanAnI AvalikA pUrNa thatAM sudhI nikSepa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ja rahe che. AvalikA pUrNa thayA pachI nikSepa vadhe che. bIjI gAthAnA bIjA padamAM mUkelo ti zabda udvartanAnI vaktavyatAnI samAptino sUcaka che. jyAM sudhI navIna sthitibaMdha pahelAMnI sattAmAM rahela sthitithI AvalikAnA be asaMkhyAtamAM bhAga adhika thato nathI tyAM sudhI pahelAnI sattAmAM rahela sthitimAMhenI carama sthitisthAnakathI eka AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitinI udvartana karato nathI, tenI nIcenI sthitinI ja jIva svabhAve udvartana kare che. temAM paNa jayAre asaMkhyAtamA bhAga adhika AvalikA oLaMgI nIcenA sthAnakanI udvartana kare tyAre tenA uparanA sthAnathI AvalikA oLaMgI uparanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. jyAre tenI nIcenI bIjI sthitinI udvartana kare tyAre samayAdhika asaMkhyAtamA bhAgamAM nAkhe che. e pramANe jema nirvAghAte thanArI udvartanAmAM kahyuM tema samajavuM. have alpabadutva kahe che-jaghanya atItthApanA ane jaghanya nikSepa alpa che. mAMhomAMhe paraspara tulya che. kAraNa ke e baMne vyAghAtamAM AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa che. tenAthI utkRSTa atItthApanA asaMkhyAtaguNa che. kema ke te utkRSTa abAdhA pramANa che. tenAthI utkRSTa nikSepa asaMkhyAta guNa che, kema ke te samayAdhika AvalikA ane abAdhA hIna saMpUrNa karmasthiti pramANa che. tenAthI saMpUrNa karyasthiti vizeSAdhika che. kema ke te samayAdhika AvalikA ane abAdhA sahita che. have udvartanAno upasaMhAra ane apavartanAno upakSepa karatA kahe che-A prakAre sthitinI udvartanAra thAya che. ahIMthI AgaLa sthitinI apavarnanA kahevAmAM Avaze. 7-8 1. A vakhate nikSepanA viSayarUpe sthiti AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga ane trIjo apUrNa asaMkhyAtamo bhAga hovI joIe. kema ke sattAgata sthitinA carama sthAnakathI AraMbhI AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganI nIcenA sthAnakanI udvartana kare che. ane navIna sthitibaMdha sattAgata sthitithI kaMIka nyUna AvalikAnA be asaMkhyAtamAM bhAga adhika che eTale ahIM je sthAnanI udvartana kare che tenA uparanA sthAnathI atItthApanA AvalikA oLaMgatAM nikSepanA viSayarUpa sthiti AvalikAnA be asaMkhyAtamAM bhAga adhika che. eTale ahIM je sthAnanI udvartana kare che tenA uparanA sthAnakathI atItthApanA AvalikA oLaMgatA nikSepanA viSayarUpa sthiti AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga ane trIjo apUrNa asaMkhyAtamo bhAga saMbhave che. 2. sattAnI samAna sthitino baMdha thato hoya tyAre ane adhika sthitino baMdha thato hoya tyAre thatI udvartana mATe asatkalpanAe daSTAMta ApI kahevAya che-baMdhAvalikA jemAM vItI gaI che evA sattAmAM eka lAkha sthitisthAnako che, je samaye sattAmAM lAkha sthitisthAnako che te samaye navo baMdha paNa lAkha sthAnaka pramANa thayo. tenI abAdhA so samaya pramANa che. sattAgata sthitinA pahelA sthAnakathI.AraMbhI so samayapramANa sthitinI udvartanA jIvasvabhAve nahi thAya. ekaso ekama samayanI thAya ane tenA dalikane tenI uparanA sthAnathI eTale ke ekaso bemA sthAnakathI eka AvalikAnA samaya pramANa sthAnako oLaMgI Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddattanA ane apavardanAkaraNa 461 uparanAM sthAnakoMmAM nAkhe. AvalikAnA nava samaya kalpIe to ekaso bemA sthAnakathI ekaso daza sthAnaka sudhImAM nahi nAkhe. ekaso agiyAramA sthAnakathI lAkhamA sthAnaka sudhImAM nAkhe. e pramANe ekaso bemA ekaso traNamA vagere je je sthAnakonI uttanA kare tenI uparanA sthAnakathI AvalikAnA samayapramANa sthAnako oLaMgI uparanAM sthAnakomAM dala prakSepa kare. ahIM e khyAlamAM rAkhavuM ke chevaTe atItthApanAnI AvalikA ane nikSepano ochAmAM ocho AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga rahevo joIe. A hisAbe vicAratAM lAkhamA sthAnakanI uddhattanA nahi thAya. kema ke tenI upara eka atIsthApanAnI AvalikAnI ane AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga rahevA joIe te nathI. tenI nIcenA sthAnakanI paNa nahi thAya yAvat lAkhamA sthAnakathI nIce UtaratAM navvANuM hajA2 navaso nevyAsImA sthAnaka sudhInI uddhRttanA nahi thAya. (ahIM AvalikAnA nava ane asaMkhyAtamA bhAganA traNa samaya kalpyA che. eTale bAra sthAnakanI nahi thAya.) navvANuM hajAra navaso iThyAsImA sthitisthAnanI ja uddhattanA thAya ane tenAM likone nevyAsIthI sattANuM sudhInAM sthAnako oLaMgI chellA aThThANuthI eka lAkhamAM chellA sthAnaka sudhImAM nAkhe. sityAzImA sthAnakanI uddhattanA kare to tenA dalikane iThyAzImA sthAnakathI chanuM sthAnaka sudhInAM sthitisthAnako oLaMgI sattANuMthI chellA sthAnaka sudhImAM nAkhe. ahIM nikSepamAM eka samaya vadhyo. e pramANe nIce UtaratA abAdhA uparanA ekaso ekamI sthitinI uddhattanA kare to tenA dalikane ekaso bethI ekaso dazamA sudhInAM sthAnako oLaMgI ekaso agiyArathI lAkhamA chellA sthAna sudhImAM nAkhe. samAna sthitino baMdha thAya tyAre A pramANe urjAnA thAya che. A pramANe sattAgata sthiti AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika eTale ke asatkalpanAe cha adhika (eka lAkha upara cha) sthitisthAnano baMdha na thAya tyAM sudhI paNa urjAnA upara kahyA pramANe ja thAya che. eTale jyAM sudhI eka lAkha ane upara pAMca adhika sthitisthAno bAMdhe tyAM sudhI chellAM Adi sthAnonI uddharjAnA na thAya paraMtu navvANuM hajA2 navaso iThyAsImA sthAnanI ja urjAnA thAya, ane tenA dalikane atIsthApanAvalikA-nava samaya pramANa oLaMgI navvANuM hajAra navaso aThThANuM Adi uparanAM tamAma sthAnomAM nAkhe. jyAre sattAgata lAkha sthAnaka pramANa sthitisthAnathI AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika eTale ke eka lAkha ane upara cha sthAnaka pramANa sthitibaMdha kare tyAre lAkhamA sthitisthAnanI uddhattanA thAya. ane tenA dalikane AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI eTale ke lAkha uparanA pahelA, bIjA ane trIjA sthitisthAnane oLaMgI uparanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM eTale ke lAkha uparanA cothA, pAMcamA ane chaThThA sthitisthAnamAM nAkhe. eka adhika sthiti bAMdhe eTale ke lAkha upara sAta sthAnakano baMdha kare to ekathI cAra oLaMgI pAMcathI sAtamA sudhImAM nAkhe. ahIM atItthApanAmAM samaya vadhyo, nikSepanAM sthAnako to teTalAM ja rahyAM. e pramANe atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI atIsthApanA vadhe ane AvalikA pUrNa thayA pachI nikSepa vadhe. ahIM AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga ke tethI adhika baMdha thAya tyAre lAkhamA sthAnakanI apekSAe nikSepa kyAM thAya e kahyuM. paraMtu AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga adhika baMdha thAya tyAre navvANuM hajA2 navaso navvANuMmA sthitisthAnanI uttanA thAya ke nahi ane thAya to tenA dalikane kyAM nAkhe te kahyuM nathI paraMtu tenI paNa urjAnA thAya ane uparanA hisAbe ja prakSepa kare. eTale ke navvANuM hajAra navaso navvANuMmA sthAnakanI urjAnA kare ane tenA dalikane lAkhamA, pahelA, bIjA ane trIjA sthAnakane oLaMgI cothA, pAMcamA ane chaThThA sthAnamAM nAkhe. aThThANumA sthAnakanI paNa urjAnA kare ane tenA dalikane paNa cothA, pAMcamA ane chaThThA sthitisthAnamAM nAkhe. A pramANe atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI nikSepanAM sthAnako teTalAM ja rahe, tyArabAda nikSepa vadhe. abAdhAnAM sthAnonI urjAnA abAdhAnAM sthAnomAM ja thAya che. eTale udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI nava sthAnako oLaMgI dazamA sthAnakanI urjAnA thAya ane tenA dalikane vIsamA sthAnakathI so sudhInA sthAnakamAM nAkhe. A pramANe abAdhAnAM sthAnonI paNa urjAnA thAya che. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 karelI pratijJAno nirvAha kare che-- ovvaTTanto ya ThitiM udayAvalibAhirA ThiIThANA / nikkhivai se tibhAge samayahige laMghiuM sesaM // 9 // apavarttayaMzca sthitimudayAvalikAbAhyAni sthitisthAnAni / nikSipati sve tribhAge samayAdhike laGghitvA zeSam // 9 // artha--sthitinI apavattanA karato udayAvalikA bAhya sthAnonI apavarttanA kare che. ane zeSa sthAno oLaMgI potAnA samayAdhika trIjA bhAgamAM nAkhe che. paMcasaMgraha-2 TIkAnu--sthitinI apavarjhanA karato AtmA udayAvalikAnI bahAranAM sthitisthAnonI apavarttanA kare che, udayAvalikAmAMnAM sthAnakonI karato nathI. kema ke udayAvalikA sakaLa karaNane ayogya che. je sthAnakanI apavattanA kare tenA dalikane kyAM nAkhe ? e praznanA uttaramAM kahe che-- zeSasamaya nyUna be tRtIyAMza bhAga pramANa sthAnako oLaMgI samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAgamAM nAkhe che. tAtparyArtha A pramANe che--udayAvalikA uparanI samayamAtra sthitinI apavattanA karato tenA dalikane udayAvalikAnA uparanA samaya nyUna tRtIyAMza sthAnako oLaMgI nIcenA samayAdhika trIjA bhAgamAM nAkhe che. A jaghanya nikSepa ane jaghanya atItthApanA che. jyAre udayAvalikA uparanA bIjA sthitisthAnanI apavarjhanA kare tyAre pahelAM je atIsthApanA kahI che te samayAdhika thAya che, nikSepa teTalo ja rahe che. jyAre udayAvalikA uparanA trIjA sthitisthAnanI apavarttanA kare tyAre atIsthApanA be samaya vaDe adhika thAya, nikSepa teTalo ja rahe. e pramANe atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI atIsthApanA vadhe che, tyArabAda nikSepamAM vRddhi thAya che. 9 uparokta hakIkatane A gAthAmAM kahe che-- udayAvali uvaritthA emevovaTTae ThiDDANA / jAvAvaliyatibhAgo samayAhigo sesaThitiNaM tu // 10 // udayAvalikoparisthAni evamevApavarttayati sthitisthAnAni / yAvadAvalikAtribhAgaH samayAdhikaH zeSasthitInAM tu // 10 // 1. udayAvalikAnA nava samaya kalpIe to udayAvalikA uparanA sthAnakanA dalikane udayAvalikAnA chellA pAMca samaya oLaMgI nIcenA udaya samayathI AraMbhI cAra sthAnakamAM nAkhe che, kema ke be bhAganA cha samaya thAya, temAM eka samaya nyUna levAno che. eTale te pAMca samaya pramANa thAya, teTalI atItthApanA kahevI nikSepa samayAdhika trIjo bhAga che, tenA cAra samaya thAya. eTale teTalAmAM nikSepa thAya, ane te jadhanyanikSepa kahevAya. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhattanA ane apavartanAkaraNa artha--atItthApanAnI AvalikA pUrNa thatA sudhI udayAvalikAnI uparanAM sthitisthAnakonI apavarjhanA upara kahyA pramANe kare che. e atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI nikSepa viSayaka sthiti samayAdhika trIjo bhAga rahe che. TIkAnu--pUrvokta rItie udayAvalikAnI u52 2helAM sthitisthAnonI tyAM sudhI apavarjhanA kare yAvat atItthApanAvalikA pUrNa thAya. jyAM sudhI atItthApanAnI AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI nikSepanAM viSaya rUpa sthitisthAno samayAdhika AvalikAno trIjo bhAga ja rahe che. atIsthApanAnI AvalikA pUrNa thayA pachI atIsthApanA AvalikA ja rahe che. nikSepanAM viSayarUpa sthitisthAno vadhe che. ane te nikSepanAM viSayarUpa sthitisthAno atIsthApanAvalikA rahita karmanI saMpUrNa sthiti pramANa che. 10 apavartanAno sAmAnya niyama kahe che-- icchovaTTaNaThiiThANagAu ullaMghiUNa AvaliyaM / nikkhiva taddaliyaM aha ThitiThANesu savvesu // 11 // 463 IpsitApavarttanIyasthitisthAnAdullaGghya AvalikAm / nikSipati taddalikamatha sthitisthAneSu sarvveSu // 11 // artha--iSTa apavartanIya sthitisthAnakathI AvalikA oLaMgI tenA dalikane saghaLAM sthitisthAnomAM nAkhe che. TIkAnu--je je sthAnakanI apavarjhanA karavI iSTa hoya--eTale ke jIva je je sthitisthAnakanI apavarttanA kare tenA dalikane tenI nIcenA sthAnakathI AvalikA pramANa sthitisthAno oLaMgI nIce rahelAM saghaLAM sthAnakomAM nAkhe che. A pramANe hovAthI jyAre sattAmAM rahela sthitimAMhenA chellA sthitisthAnanI apavarttanA kare tyAre tenA dalikane tenI nIcenA sthAnakathI AvalikA pramANa sthitisthAnako oLaMgI nIce rahelAM saghaLAM sthitisthAnomAM nAkhe che--nAkhI zake che. je samaye karma baMdhAya te samayathI eka AvalikA gayA bAda tenI apavarttanA kare che. mATe baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda samayAdhika atIsthApanAvalikA rahita saMpUrNa karmasthiti e utkRSTa nikSepanA viSayarUpa che. ane navamI gAthAmAM kahela samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAgarUpa sthiti jaghanya nikSepanA viSayarUpa che, 11. uparokta gAthAmAM kahela hakIkatane ja gAthA dvArA kahe che-- udayAvaliuvaritthaM ThANaM ahikicca hor3a aihINo / nikkhevo savvovariThiThANavasA bhave paramo // 12 // udayAvalikoparisthaM sthAnamadhikRtya bhavatyatihInaH / nikSepaH sarvoparisthitisthAnavazAd bhavetparamaH // 12 // artha--udayAvalikA upara rahela sthAna AzrayI ati jaghanya nikSepa che, ane Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 paMcasaMgraha-2 sarvoparitana sthitisthAna AzrayI utkRSTa nikSepa saMbhave che. TIkAnu-jyAre udayAvalikA uparanI sthitinI apavartana kare tyAre te apavartanIya sthAna AzrayI samayAdhika AvalikAnA eka tRtIyAMza bhAgarUpa jaghanya nikSepa saMbhave che. kema ke udayAvalikA uparanI sthitinI apavartana kare tyAre tenA dalikane samayanyUna AvalikAnA eka tRtIyAMza bhAgamAM nAkhe che. ane jayAre sattAgata sthitimAMhenI uparanI-chellI sthitinI apavartana kare tyAre te sthiti sthitisthAna AzrayI yathAktarUpa utkRSTa nikSepa saMbhave che. kema ke utkRSTa sthitibaMdha karI baMdhAvalikA gayA bAda tenI apavartana karI zake che. baMdhAvalikA gayA bAda AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sattAmAM hoya che. temAMnI chellI sthitinI apavartana kare tyAre tenAM dalikone apavardhamAna sthitisthAnakanI nIcenA sthitisthAnakathI AvalikA pramANa sthitisthAnako choDI nIcenAM tamAma sthAnakomAM nAkhe che. A pramANe chellA sthitisthAna AzrayI samayAdhika be AvalikA nyUna utkRSTa nikSepa saMbhave che. 12 A gAthAmAM jeTalI sthitio nikSepanA viSayarUpa che, te ane jeTalI sthitio apavartanIya hoya che, te kahe che - samayAhiyaitthavaNA baMdhAvaliyA ya mottu nikkhevo / ... kammaTii baMdhodayaAvaliyA mottu ovaTTe // 13 // samayAdhikAmatisthApanAM baMdhAvalikAM ca muktvA nikSepaH / sthitiH vaMtho yAniva muvavIpavarnayati zarUA , artha-samayAdhika atItthApanAvalikA ane baMdhAvalikA choDI zeSa sthiti nikSepanA viSayarUpa che. tathA baMdhAvalikA ane udayAvalikA choDI zeSa sthitinI apavartana kare che. TIkAnu-rApavartanAnA viSayamAM samayAdhika atItthApanAvalikA ane baMdhAvalikA pramANa sthitio choDI zeSa saghaLI sthitio nikSepanA viSayarUpa che-eTale ke zeSa saghaLI sthitiomAM daLanikSepa kare che. kAraNa ke pratisamaya baMdhAyeluM karma baMdhAvalikA gayA bAda karaNa yogya thAya che, baMdhAvalikA na vatI hoya tyAM sudhI nahi. vaLI je sthAnakanI apavartana kare che, tenA dalikane temAM ja nAkhato nathI paraMtu tenI nIcenA sthitisthAnakathI eka AvalikA pramANa sthAnako choDI nIcenAM tamAma sthAnakomAM nAkhe che. mATe baMdhAvalikA ane samayAdhika atItthApanAvalikA choDI zeSa saghaLI sthitio nikSepanA viSayarUpa che, ema kahyuM che. tathA baMdhAvalikA ane udayAvalikA choDI zeSa saghaLI karmasthitinI apavarNanA karI zake che, kema ke baMdhAvalikA gayA bAda baddhasthitine apavarte che ane te paNa udayAvalikA upara rahela sthitine apavarte che, udayAvalikA aMtargata sthitine nahi. mATe baMdhAvalikA tathA udayAvalikA hIna saMpUrNa karmasthiti e apavarnanAnA viSayarUpa che. A pramANe nirvAghAte apavartanAno prakAra kahyo. 13 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhattanA ane apavardanAkaraNa 465 A pramANe vyAghAtanA abhAvamAM thatI apavartanAno vidhi kahyo. have vyAghAtamAM thatI apavartanAno vidhi kahe che-- nivvAghAe evaM ThiighAto ettha hoi vAghAo / vAghAe samaUNaM kaMDagamaitthAvaNA hoI // 14 // nirvyAghAte evaM sthitighAto'tra bhavati vyAghAtaH / vyAghAte samayonaM kaNDakamatisthApanA bhavati // 14 // artha--nirvyAghAte A pramANe apavarjhanA samajavI. ahIM vyAghAta eTale sthitighAta kahevAya che. vyAghAte samayona kaMDakapramANasthiti atIsthApanA che. TIkAnu--upara je apavartanAnuM svarUpa kahyuM te vyAghAtanA abhAvamAM samajavuM. vyAghAtamAM apavartanA anya rIte thAya che, je have kahevAmAM Ave che. apavartanAnA viSayamAM sthitighAtane ja vyAghAta kahevAmAM Ave che. te vyAghAta jyAre prApta thAya tyAre--eTale ke sthitighAta kare tyAre samayona kaMDaka pramANa sthiti atIsthApanA thAya che. ahIM samaya nyUna zA mATe kahevAmAM Ave che ? tenA uttaramAM kahe che--uparanI chellI samayamAtra sthitinI apavarttanA kare tyAre apavartatA te sthitisthAnaka sAthe kaMDaka pramANa sthiti oLaMgAya che. eTale ke apavartAtA te caramasthAnakanA dalikane apavartAtA te caramasthAnaka sAthe kaMDaka pramANa sthitisthAnako oLaMgI nIcenAM sthAnakomAM nAkhe che. mATe apavartAtA te samaya vinA kaMDaka pramANa sthiti atIsthApanA thAya che. kaMDaka eTale zuM ane tenuM keTaluM pramANa che te nIcenI gAthAmAM kahevAze. 14 A gAthAmAM kaMDakanuM jaghanya utkRSTa pramANa kahe che. ukkosaM DAyaTTiI kiMcUNA kaMDagaM jahaNaNaM tu / pallAsaMkhaMsaM DAyaTThiIu jato paramabaMdho // 15 // utkRSTaM DAyasthitiH kiJcidUnA kaMDakaM jaghanyaM tu / palyAsaMkhyeyAMzaM DAyasthitistu yataH paramabandhaH // 15 // artha--kaMDakanuM utkRSTa pramANa kaMIka nyUna utkRSTa sthitirUpa DAyasthiti che, ane jaghanya pramANa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga che. je sthitithI utkRSTa sthitibaMdha thAya, tyAMthI AraMbhI utkRSTa sthitibaMdha paryaMta saghaLI DAyasthiti kahevAya che. TIkAnu--je sthitithI AraMbhI utkRSTa sthitibaMdha kare te sthitithI utkRSTa sthitibaMdha sudhInI saghaLI sthiti DAyasthiti kahevAya che. ane te kaMIka nyUna utkRSTa karmasthiti pramANa che, kAraNa ke paryApta saMjJI paMcendriya AtmA aMtaHkoDAkoDI pramANa sthitibaMdha karIne anaMta samaye paMca02-59 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 paMcasaMgraha-2 utkRSTa saMklezanA vazathI utkRSTa sthitibaMdha kare che. eTale aMtaHkoDAkoDIthI AraMbhI utkRSTa sthitibaMdha sudhInI saghaLI sthiti DAyasthiti kahevAya che. ane te DAyasthiti aMtaHkoDAkoDI nyUna utkRSTa sthiti pramANa hovAthI kaMIka nyUna utkRSTa karma pramANa thAya che. te DAyasthiti kaMDakanuM utkRSTa pramANa che. vyAghAte A samaya nyUna kaMDaka pramANa sthiti utkRSTa atisthApanA che. ahIM vyAghAta eTale sthitighAta che. e vyAghAta prApta thAya tyAre uparanA sthAnakanA dalikane apavartAtI sthiti sAthe uparokta svarUpavALA kaMDaka pramANa sthitisthAnako oLaMgI aMtaHkoDAkoDImAM nAkhe che, mATe samaya nyUna kaMDaka pramANa sthiti utkRSTa atItthApanA kahIM che. A utkRSTa kaMDaka samayamAtra nyUna paNa kaMDaka kahevAya che, jene eTalI sthitinI sattA hoya. ema be samaya nyUna, traNa samaya nyUna paNa kaMDaka kahevAya che, e pramANe nyUna thatA thatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa paNa kaMDaka kahevAya che, ane te jaghanya kaMDaka che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti vyAghAte jaghanya atIsthApanA che. have alpabahutva kahe che--apavartanAmAM jaghanya nikSepa sarvathI alpa che. kema ke te samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga pramANa che. tenAthI jaghanya atItthApanA traNa samayanyUna bamaNI che. vyAghAta nikSepathI traNa samayanyUna bamaNI kaI rIte ? e praznanA uttaramAM kahe che. vinA jaghanya atItthApanA samayanyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga pramANa che, e pahelAM kahevAI gayuM che. AvalikAne asatkalpanAe nava samaya pramANa kalpIe to samayanyUna be tRtIyAMza bhAga pAMca samaya pramANa thAya, eTalI jaghanya atItthApanA che. jaghanya nikSepa samayAdhika AvalikAno eka tRtIyAMza bhAga che, ane e samayAdhika eka tRtIyAMza bhAga asatkalpanAe cAra samaya pramANa thAya che. te jaghanya nikSepane bamaNo karIe ane temAMthI traNa nyUna karIe eTale pAMca samaya pramANa rahe che ke je atItthApanAnuM jaghanya pramANa che. tethI ja ema kahyuM che ke jaghanya nikSepathI jadhanya atIsthApanA traNa samaya vaDe nyUna bamaNI che. tenAthI vyAghAta vinA utkRSTa atItthApanA vizeSAdhika che. kemake te pUrNa eka AvalikA pramANa che. tenAthI vyAghAte utkRSTa atItthApanA asaMkhyAtaguNa che kema ke te utkRSTa DAyasthiti pramANa che. utkRSTa DAyasthitinuM pramANa upara A gAthAmAM ja kahyuM che. tenAthI utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che. kema ke te samayAdhika be AvalikAnyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa che. (apavartanAmAM utkRSTa nikSepanuM pramANa pahelAM kahevAI gayuM che.) tenAthI saMpUrNa karma sthiti vizeSAdhika che. utkRSTa nikSepamAM je nyUna kahyuM, te AmAM bhaLI jAya che mATe, 1. A graMthamAM pUiLA pada utkRSTa sthitinA vizeSaNa tarIke batAvyuM che. eTale DAyasthitine kaMIka nyUna karma sthiti pramANa eTale ke aMtaHkoDAkoDI nyUna utkRSTasthiti pramANa kahI che ane karmaprakRtimAM e ja padane DAyasthitinA vizeSaNa tarIke gaNyuM che. eTale kaMIka nyUna DAyasthiti kaMDakanuM utkRSTa pramANa kahyuM che, tattva bahuzruta jANe. 2. jeTalI sthitino ghAta kare che, tenuM dalika ghAta karAtAM sthAnakomAM nAkhato nathI mATe ghAtyamAna sthiti atIsthApanA che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urdUnA ane apavardanAkaraNa 467 have urjAnA ane apavartanAnuM saMyoge alpabahutva kahe che--urjAnAmAM vyAghAte jaghanya atItthApanA ane jadhanya nikSepa sarvastoka che, svasthAne paraspara tulya che. kema ke te baMne AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. tenAthI apavartanAmAM jaghanya nikSepa asaMkhyAta guNa che. kema ke te samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga pramANa che ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI samayAdhika trIjo bhAga asaMkhyAta guNa hoya che. tenAthI apavartanAmAM jaghanya atItthApanA traNa samayansUna dviguNa che kAraNa upara kahevAI gayuM che. tenAthI apavartanAmAM ja vyAghAta vinA utkRSTa atIsthApanA vizeSAdhika che. kema ke te pUrNa AvalikA pramANa che. tenAthI urjAnAmAM utkRSTa atIsthApanA saMkhyAta guNa che. kema ke te utkRSTa abAdhA rUpa che. tenAthI apavartanAmAM vyAghAte utkRSTa atItthApanA asaMkhyAta guNa che. kema ke te utkRSTa DAyasthiti pramANa che. tenAthI uddhattanAmAM utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che, pramANa pahelAM kahevAyuM che. tenAthI apavartanAmAM utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che. AnuM pramANa paNa upara kahevAyuM che. tenAthI saMpUrNa karmasthiti vizeSAdhika che. 15. A pramANe sthitinI apavarttanA kahI, have anubhAganI uddhRttanA-apavartanA kahevAno prasaMga che. temAM pahelAM anubhAganI uddhattanA kahe che. carimaM novaTTijjai jAva aNaMtANi phaDDugANi tao / ussakiya uvvaTTa udayA ovaTTaNA evaM // 16 // carimaM nodvartyate yAvadanantAni sparddhakAni tataH / avaSTakyodvartayati udayAdapavartanaivam // 16 // artha--carama spardakanI uddhattanA karato nathI, yAvat anaMtA spaAkonI urjanA karato nathI. nIce UtarI samayamAtra sthitigata spardhakanI uddhRttanA kare che. udaya samayathI AraMbhI anubhAganI apavattanA sthiti apavartanAnI jema pravarte che. TIkAnuM--carama anubhAga spardhvakanI uddhRttanA karato nathI, dvicarama spardhakanI karato nathI, tricaramanI karato nathI, ema yAvat carama spardhvakathI AraMbhI anaMtA spardhvakanI uddhattanA karato nathI. ahIM tAtparyArtha A pramANe che--sattAnI samAna sthitino baMdha thato hoya tyAre ke sattAthI adhika sthitino baMdha thato hoya tyAre je sthitinI uddhattanA thAya che te sthitisthAnakamAM rahelA rasaspardhakonI--dalikonA rasanI paNa uddhattanA thAya che. tathA uddhRrtyamAna sthitinAM dalikono jyAM nikSepa thAya che, temAM uddhRrtyamAna rasa spardhakono paNa nikSepa thAya che. eTale ke tenI samAna rasavALA thAya che. A niyamane anusarIne jema sthitinI uddhattenAmAM vyAghAtanA abhAve uparanA sthAnakathI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ane AvalikA pramANa sthAnakonI uttanA karato nathI, tema teTalAM sthitisthAnakomAMnA daLanA rasaspardhakanI paNa uddhRttanA karato nathI. tAtparya e ke sarvoparitana AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthitirUpa je nikSepa Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 paMcasaMgraha-2 che tenA tathA nIcenA atItthApanAvalikA pramANa je sthitisthAnako che tenA rasaspaddhakanI udvartanA tathAsvabhAve karato nathI. paraMtu tenI nIcenA samayamAtra sthitigata je spaddhako che, tenI udvartanA kare che. ane karIne atItthApanAvalikA gata ananta spartako oLaMgI uparanA chevaTanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA spaddhakomAM nAkhe che. eTale ke udvartamAna rasaspaddhako nikSepanA spaddhakonA samAna rasavALA kare che. e pramANe jema jema nIce nIce Utare che tema tema : nikSepa vadhe che. atItthApanA sarvatra AvalikA pramANa sthiti sthAnagata spaddhako ja rahe che. e pramANe je je sthAnagata rasa rUddhakonI udvartana kare che. tene tenI uparanA sthitisthAnagata spaddhakathI AraMbhI AvalikA pramANa sthAnagata spaddhako oLaMgI uparanA sthAnamAM nAkhe che eTale ke tenI samAna rasavALA kare che. e rIte vyAghAtabhAve je sthitionI udvartana kare che, tenA rasaspaddhakonI paNa udvartana kare che. ane udvaryamAna daliko jyAM nAkhe che. rasaspaddhako paNa tyAM nAkhe che, eTale ke tenI samAna rasavALA kare che. e pramANe vyAghAtamAM paNa samajavuM. have utkRSTa nikSepa keTalo che? e praznanA uttaramAM kahe che_baMdhAvalikA vItyA bAda samayAdhika AvalikAgata spaddhako choDI zeSa saghaLA spaddhako nikSepanA viSayarUpa che. te ja hakIkatane spaSTa kare che-je sthitisthAnamAMhenA spaddhakonI udvartana kare che, te sthAnamAMhenA spardhakono te sthAnamAM ja nikSepa karato nathI, tethI te udvaryamAna sthitisthAnagata spardhakone, AvalikAmAtragata spartako atItthApanA che tethI AvalikA pramANa sthAna gata spaddhakone tathA baMdhAvalikA vyatIta thayA pachI ja karaNa yogya thAya tethI te baMdhAvalikAne, kula samayAdhika be AvalikAgata sparbako choDI zeSa saghaLA sthAnagata spartako nikSepanA viSadharUpa thAya che. (tathA jeTalI sthitio udvartananA viSayarUpa che teTalI sthiti mAMhenA rasaspaddhako paNa udvartanAnA viSayarUpa che.) have A viSayamAM alpabadutva kahe che-jaghanyanikSepa sarvathI alpa che. kema ke te mAtra AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela spardhvakanA viSayarUpa che. tenAthI atItthApanA anaMtaguNa che. kema ke nikSepanA viSayarUpa paddhakothI atItthApanAvalikAnA viSayarUpa spardhvako anaMtaguNa che. e pramANe sarvatra rasanA viSayamAM anaMtaguNapaNuM spardhvakanI apekSAe samajavuM. tenAthI utkRSTa nikSepa anaMtaguNa che. tenAthI kula anubhAga vizeSAdhika che. A rIte rasadvartanAnuM svarUpa kahyuM. have atideza-bhalAmaNa dvArA rasApavartanAnuM svarUpa kahe che. je rIte upara rasanI udvartanA kahI te rIte rasanI apavartanA paNa kahevI. mAtra udaya AraMbhI sthitinI apavartananI jema kahevI. tAtparya e ke je sthitisthAnakanI apavartana thAya che, te sthitisthAnamAMhenA rasaspaddhakonI paNa apavartana thAya che. ane apavartamAna sthitinAM daliko jemAM nAkhe che, rasaspaddhakono paNa temAM nikSepa kare che. eTale ke apavardhamAna rasaspaddhakone nikSepanA spaddhakonI Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartana ane apavartanAkaraNa 469 samAna zaktivALAM kare che. have kayA sthitisthAnamAMhenA rasaspaddhakonI apavartana thAya che ane teno nikSepa kyAM thAya che, te kahe che-prathama spardhvakanI apavartana karato nathI, bIjA spardhvakanI apavartana karato nathI, trIjA spaddhakonI paNa karato nathI ema yAvatuM AvalikAmAtra sthitigata spardhvakanI apavartana karato nathI, paraMtu tenA uparanA sthAnagata spardhvakanI apavartana kare che. temAM jayAre udayAvalikAthI uparanA samayamAtra sthitigata spardhvakanI apavartana kare tyAre teno AvalikAnA samayapUna be tRtIyAMza sthitisthAnagata rUddhako oLaMgI udayasthAnathI AraMbhI AvalikAnA samayAdhika eka tRtIyAMza sthitisthAnagata paddhakomAM nikSepa kare che. jayAre udayAvalikAthI uparanA bIjA samayamAtra sthitigata spardhvakanI apavartana kare, tyAre pUrvokta AvalikAnA samayona be tRtIyAMza bhAga pramANa atItthApanA samayamAtra sthitigata spardhvaka vaDe adhika samajavI. nikSepanA paddhako to teTalAM ja jANavAM. e pramANe samaya-samayanI vRddhie atItthApanA tyAM sudhI vadhAravI-cAvatuM AvalikA pUrNa thAya. tyArabAda atItthApanA sarvatra AvalikA pramANa sthitisthAnagata spaddhakarUpa ja rahe che, nikSepa vadhe che. A pramANe vyAghAtanA abhAve apavartanAnuM svarUpa samajavuM. vyAghAtamAM samayamAtra sthitigata rUddhaka vaDe nyUna anubhAgakaMDaka atItthApanA jANavI. kaMDakanuM pramANa ane samayanyUnapaNAnuM kAraNa vagere jema pahelAM sthitinI apavartanAmAM kahyuM che tema ahIM paNa samajavuM. 16 pUrva gAthAmAM je hakIkata kahI tene ja ahIM spaSTa kare che- aitthAvaNAiyAo saNNAo dusuvi puvvavuttAo / kiMtu aNaMtaabhilAveNa phaDDagA tAsu vattavvA // 17 // tisthApanAdi: saMjJA yopi pUrvom: ! - kintu anantAbhilApena sparddhakAni tayorvaktavyAni // 17 // artha-rasanI uddhattvanA ane apavarnanA e baMnemAM atItthApanA Adi saMjJAo pUrve kahela che te pramANe samajavI. mAtra te baMnemAM spardhako anaMtAbhilApe kahevA. TIkAnu-anubhAganI udvartana ane anubhAganI apavarNanAmAM jaghanya atItthApanA, utkRSTa atItthApanA, Adi zabdathI jaghanya nikSepa ane utkRSTa nikSepa e sAdi saMjJAo pUrve kahI che te pramANe ja jANavI. eTale ke sthitinI udvartanAmAM ane apavartanAmAM atItthApanA 1. ahIM eTaluM vizeSa samajavAnuM ke uddharnanA baMdhanI sAthe saMbaMdha rAkhe che eTale jeTalI sthiti ke rasa baMdhAya tenI samAna sattAgata sthiti ane rasane kare che, adhika karato nathI. paraMtu apavartanAno baMdhanI sAthe saMbaMdha nathI. eTale apavarlaeNmAna rasaspaddhakono jemAM nikSepa thAya che tenI samAna rasavALA thAya che, paraMtu atyaMta vizuddha pariNAmane yoge tenAthI-baMdha dvArA prApta thayelA sattAgata addhakothI paNa atyaMta hIna rasavALA thAya che. jema kiThThiomAM. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 paMcasaMgraha-2 ane nikSepanuM je jaghanya-utkRSTa pramANa kahyuM che te ahIM paNa samajavuM. kema ke je sthitinI udvartana ke apavartana thAya che te ja sthAnagata paddhakanI paNa udvartana ke apavarNanA thAya che. sthitinI udvartana ke apavarNanAmAM je sthiti sthAnagata dalikano jyAM nikSepa thAya che, te sthAnagata rasaspaddhakano paNa tyAM ja nikSepa thAya che. ahIM mAtra eTaluM vizeSa che ke nikSepa ane atItthApanAdi rUpa saMjJAomAM spartako anaMtapramANa' kahevA. e pramANe ja yathAsthaLe kahela che. have A anubhAganI apavarNanAmAM alpabadutva kahe che-jaghanya nikSepa sarvathI alpa che. AvalikAno samayAdhika eka tRtIyAMza bhAga che mATe. tenAthI jaghanya atItthApanA anaMtaguNa che. AvalikAnA samayagUna be tRtIyAMza bhAga che mATe. tenAthI vyAghAte atItthApanA anaMtaguNa che. samayajUna kaMDaka pramANa che mATe. vyAghAte kaMDakanuM pramANa pahelAM kahyuM che. tenAthI utkRSTa anubhAga kaMDaka vizeSAdhika che. kema ke te atItthApanAthI eka samayagata spardhvaka vaDe adhika che. tenAthI utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che. tenAthI sarva anubhAga vizeSAdhika che. 17 A be gAthAmAM sUtrakAra udvartanA-apavartanAnuM saMyoge alpabahuta kahe che- thovaM paesaguNahANi aMtare dusu vi hINanikkhevo / tullo aNaMtaguNio dusu vi aitthAvaNA cevaM // 18 // ... tatto vAghAyaNubhAgakaMDagaM ekkavaggaNAhINaM / uknoso nikkhevo tullo savisesa saMtaM ca // 19 // stokaM pradezaguNahAnyantare (sparddhakajAtaM) dvayorapi hInanikSepaH / tulyaH anantaguNitA dvayorapi atisthApanA caivam // 18 // tato vyAghAte'nubhAgakaNDakaM ekavargaNAhInam / utkRSTo nikSepastulyaH savizeSaM sacca // 19 // artha-pradezanI guNavRddhi ke hAninA AMtare rahela rUddhako ati alpa che. tenAthI baMnemAM_udvartanApavartanAmAM jaghanya nikSepa anaMtaguNa che, paraspara tulya che. tenAthI baMnemAM atItthApanA anaMtaguNa che, ane parva - paraspara tulya che, (18) tenAthI vyAghAte eka vargaNA hIna anubhAga kaMDaka anaMtaguNa che. tenAthI baMnemAM utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che, paraspara tulya che. tenAthI kula sattA vizeSAdhika che. (19) TIkAnu-eka sthitimAM-sthitisthAnamAM rahela karma vargaNAonAM caDatI caDatI rasANuvALI vargaNAnA krame jeTalAM rUddhako thAya, tene kramazaH A pramANe sthApavA sarva jaghanya rasavALuM spaddhaka paheluM, vizeSAdhika rasavALuM bIjuM, tenAthI vizeSAdhika rasavALuM trIjuM, yAvata 1. pratisthitisthAna anaMta rUddhaka pramANa hoya che. eTale udvartanA anaMta rUddhakanI thAya che. temaja teno nikSepa paNa anaMta spardhvakamAM thAya che. eTale upara nikSepa ane atItthApanA Adi saMjJAomAM rasa spaddhakono anaMta zabda vaDe abhilApa karavAnuM kahyuM che. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartana ane apavartanAkaraNa 471 sarvotkRSTa rasavALuM chelluM. temAM pahelA spardhvakathI AraMbhI anukrame pachI pachInAM spardhako pradezanI apekSAe hIna hIna hoya che. kema ke adhika adhika rasavALAM spaddhako tathAsvabhAve hIna hIna pradezavALAM hoya che. ane chellA spardhvakathI AraMbhI pazcAnupUrvIe anukrame pradezanI apekSAe vizeSAdhika vizeSAdhika hoya che. tenI aMdara dviguNavRddhinA agara dviguNa hAninA eka aMtaramAM je rasaspaddhakano samudAya hoya te have pachI kaheze tenI apekSAe alpa che. athavA sneha pratyaya spardhvakanA anubhAganA viSayamAM pradezanI apekSAe je dviguNavRddhi ke dviguNahAni kahI che te dviguNavRddhi athavA dviguNahAninA eka aMtaramAM je anubhAga paTala-rasano samUha-kula rasa hoya te have kaheze tenAthI alpa che. tenAthI udvartana ane apavartana e baMnemAM jaghanya nikSepa anaMtaguNa che, paraspara tulya che. jo ke udvartanAmAM jaghanya nikSepa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitimAM rahela spartako che, ane apavarNanAmAM AvalikAnA samayAdhika trIjA bhAga pramANa sthitimAM rahela rUddhako che, topaNa zarUAtanI sthitiomAM spaSkrako alpa hoya che, ane chellI sthitiomAM ghaNAM hoya che mATe sthitimAM hInAdhikapaNuM hovA chatAM spardhvakanI apekSAe baMnemAM nikSepa tulya che. A pramANe atItthApanAnA viSayamAM paNa tulyapaNuM samajI levuM, nikSepathI udvartanA-apavarnanA e baMnemAM atItthApanAnA anaMtaguNa che, ane paraspara tulya che. tenAthI vyAghAte samayamAtra sthitimAM rahela spardhvakanA samudAyarUpa eka vargaNA vaDe hana anubhAga kaMDaka anaMtaguNa che. tenAthI udvartanA-apavartanAmAM utkRSTa nikSepa vizeSAdhika che, paraspara tulya che. tenAthI pUrvabaddha athavA baMdhAtI kula anubhAganI sattA vizeSAdhika che. kema ke samayAdhika atItthApanAvalikAgata pUrvabaddha rUddhako vaDe ane baMdhAtA spardhako vaDe adhika che. 18-19 A gAthAmAM udvartanA-apavartanA viSayamAM kAlaniyama ane viSayaniyama kahe che AbaMdhaM uvvaTTai savvatthovaTTaNA ThitirasANaM / . viddivane 3maye viTTis movaIT iAra | A bandhamudvarttayati sarvatrApavarttanA sthitirasayoH / kiTTivarje ubhayaM kiTTiSu apavartanA ekA // 20 // 1. rasorsanAmAM atItthApanA AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga che. ane rasApavarNanAmAM samayacuna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga che chatAM uparokta yuktie baMnemAM rUddhako jJAnimahArAje sarakhA ' kahyA che. 2. ahIM eka vargaNAno artha eka sthitisthAnamAM rahela spardhakano samUha thAya che. 3. ahIM utkRSTa nikSepanA viSayabhUta anubhAgathI pUrvabaddha athavA badhyamAna sarva anubhAgane alaga-alaga vizeSAdhika batAvela che paraMtu karmaprakRti udvartanA-apavarNanA karaNa gAthA mAM ane enI TIkAmAM sattAgata pUrvabaddha anubhAga ane badhyamAna ema banne prakAranA saMyukta anubhAgane utkRSTa nikSepanA viSayabhUta anubhAgathI vizeSAdhika batAvela che ane te ja vadhAre yukta lAge che. pachI to bahaRto jANe. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 artha--baMdha sudhI ja uddhattanA thAya che. sthiti, rasanI apavarjhanA sarvatra pravarte che. kiTTi sivAyanA dalikamAM baMne pravarte che, ane kiTTiomAM eka apavartanA ja pravarte che. 472 TIkAnu--jyAM sudhI je karma ke karmaprakRtio bAMdhe che, tyAM sudhI ja tenA sthitirasanI uddhattanA kare che. jeno jeno baMdha viccheda thAya che tenA tenA sthiti-rasanI uddhattanA karato nathI. ane sthiti-rasanI apavarjhanA baMdha hoya ke na hoya sarvatra pravarte che. apavartanAmAM baMdha sAthe saMbaMdha nathI. A pramANe kALano niyama kahyo athavA Avanya: eTale jeTalI sthiti ke jeTalA rasano baMdha thAya che, sattAgata teTalI sthitinI ane teTalA sthitisthAnagata rasaspardhvakanI uddhattanA thAya che, paraMtu adhika sthiti ke rasanI udghardanA thatI nathI. apavartanAno baMdha sAthe saMbaMdha nahi hovAthI baMdhapramANathI sattAgata sthiti ke rasa vadhAre hoya athavA alpa hoya topaNa apavarttanA pravarte che. tathA je karmadalikano rasa kiTTirUpa thayo nathI, temAM urjAnA-apavarjhanA baMne pravarte che. kiTTirUpe thayela rasamAM mAtra apavarjhanA ja pravarte che, uddhattanA pravartatI nathI. A saghaLo viSaya niyama kahyo. A pramANe vaDhavANa zahera nivAsI hIrAlAla devacaMde karela uddhattanA-apavartanA karaNano anuvAda samApta thayo. 1. jeTalI sthiti ke jeTalo rasabaMdha thAya tyAM sudhI sattAmAMhenI sthiti ane rasa vadhe. sattAnI samAna sthiti ke rasa baMdhAya tyAre ane sattAthI adhika sthiti ane rasa baMdha thAya tyAre urjAnA kaI rIte thAya te hakIkata to kahevAI gaI che. paraMtu evuM bane ke sattAthI baMdha ocho thAya tyAre urjAnA thAya ke nahi ? ane thAya to kaI rIte thAya ? dAkhalA tarIke daza koDAkoDI sAgaranI sattA che ane baMdha pAMca * koDAkoDI sAgarapramANa thAya tyAre kaI rIte urjAnA thAya ? ahIM athavA Avanya: kahIne je hakIkata kahI che te u52thI ema samajAya che ke pAMcaso varasa pramANa abAdhA choDI pAMcaso varasa nyUna pAMca koDAkoDI pramANa sattAgata sthAnonI uddhattanA thaI zake. eTale ke abAdhAnA uparanA sthAnanI uddhattanA thAya to tenAM daliko tenI uparanA sthAnakathI AvalikA pramANa atItthApanA oLaMgI samayAdhika AvalikA adhika pAMcaso nyUna pAMca koDAkoDI mAMhenAM sthAnakomAM nikSepa thAya. rasanI urjAnA paNa e pramANe thAya. matalabamAM baMdha sthiti sudhI ja sattAgata sthiti vadhe. sattAgata rasa paNa jeTalo baMdhAyo hoya tenI samAna thAya. sattAgata sthiti ane rasa baMdhAtI sthiti ke rasathI vadhI zake nahi. kema ke uddhattanAno baMdha sAthe ja saMbaMdha che. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-dvitIyabhAga udvartanA apavartanAkaraNa-sArasaMgraha have udvartana ane apavartana karaNa kahevAno avasara che. anya prakRtirUpe rahela prakRti, sthiti, rasa ane dalikane svajAtIya pataghraha prakRti, sthiti, rasa ane dalikarUpe karavA te paraprakRtirUpa kahevAya che, ane teno vicAra AgaLa karavAmAM Avela che. saMkramaNakaraNathI je dalikano saMkrama thAya che, te daliko te ja sthitisthAnamAM rahe che. dA. tA. 11thI 100 sthitisthAnomAM rahela sAtavedanIyanAM dalitono asAtAvedanIyamAM saMkrama thAya tyAre te daliko sAtAne badale asAtA utpanna karavAnuM kArya bajAve che. paraMtu daliko 11thI 100 sudhInAM sthitisthAnomAM ja rahe che. arthAta je daliko je samaye sAtA rUpe phaLa ApavAnAM hatAM te daliko te ja samaye phaLa Ape, paNa sAtAne badale asAtA rUpe. tyAre udvartanAapavarNanAmAM tema nathI. vaLI paraprakRti rUpa saMkrama prakRti vagere cAreyano thAya che, tyAre udvartanA-apavartanA saMkramamAtra sthiti ane rasano ja thAya che. - je vIrya vizeSathI vivaNita prakRtinA amuka dalikonI sthiti ane rasa vadhe te udvartanA karaNa ane je vIrya vizeSathI vivakSita prakRtinA amuka dalikonI sthiti ane rasa ghaTe te apavarNanA karaNa kahevAya che. ' arthAt vivakSita prakRtinAM amuka sthitisthAnomAM rahelAM daliko tenI pachInAM sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya karavA te sthiti udvartana ane uparanAM pachInI sthitisthAnonAM dalikomAM rahela rasanA pramANamAM vadhAre rasavALA karavA te rasanI udvartanA kahevAya che. e ja pramANe upara-uparanAM sthitisthAnomAM rahela amuka-amuka dalikone zarUAtanAM nIcenAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya karavA te sthiti apavartanA ane upara-uparanAM pachInAM sthitisthAnonAM dalikonA rasane ghaTADI zarUAtanA nIcenAM sthitisthAnonAM dalikonA rasane ghaTADI zarUAtanA nIcenAM sthitisthAnonAM dalikomAM rahela rasanA pramANamAM ochA rasavALA karavA te rasanI uddhanA kahevAya che. dA. ta. asatAvedanIyanA 10mA sthitisthAnamAMnA amuka-amuka dalikone 19thI 100mA sthitisthAnamAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya karavA te sthiti-udvartana ane te ja 10mA sthitisthAnanA amuka amuka dalikomAM rahela rasane 19thI 100mA sthitisthAnanA dalikomAM rahela rasanA pramANamAM adhika rasavALA karavA te rasa-udvartanA. * e ja pramANe asatAvedanIyanA 100mA sthitisthAnamAM rahela amuka-amuka dalikone paMca02-60 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 paMcasaMgraha-2 1thI 90mA sthitisthAnamAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya karavA te sthiti apavartanA ane 100mA sthitisthAnanA amuka amuka dalikonA rasane ghaTADI ne 1thI 90mA sthitisthAnanA dalikomAM rahela rasanI samAna ochA rasavALA karavA te rasa apavarnanA kahevAya che. tethI sthiti udvartana ane apavarNanAmAM dalikonAM sthitisthAno paNa badalAI jAya che, arthAta amuka sthitisthAnomAM rahela amuka amuka daliko tenI uparanAM ke nIcenAM sthitisthAnomAM goThavAI jAya che. ahIM e paNa yAda rAkhavuM ke vyAghAta apavarNanA ane uddhalanA vagere amuka prakAranA viziSTa saMkrama sivAya saMkrama, udvartanA, apavartana ke udIraNAthI koIpaNa sthitisthAnamAM rahela saMpUrNa daliko tyAMthI khalAsa thatA nathI paraMtu vivakSita sthitisthAnomAM rahela amuka dalikono anya pravRtiomAM saMkrama thAya che. temaja amuka dalikonI udvartana, amuka dalikonI apavartanA ane amuka dalikonI udIraNA thAya che. chatAM te te sthitisthAnomAM paNa amuka daliko kAyama rahI jAya che. A sAmAnya niyama che. zarUAtanAM nIce nIcenAM sthitisthAnomAM daliko ghaNAM hovA chatAM rasa ocho ocho hoya che ane kramazaH upara uparanAM sthitisthAnomAM daliko ochA ochA hovA chatAM rasa adhikaadhika pramANamAM hoya che. udvartanAno baMdha sAthe saMbaMdha che, arthAt je prakRtino jyAre baMdha cAlu hoya ane jeTalo navo sthitibaMdha thato hoya tyAre ja pUrvabaddha sattAmAM rahela te prakRtinA te samaye badhyamAna sthitinA pramANamAM sthiti ane rasa vadhe che. paNa baMdha na hoya tyAre udvartanA thatI nathI ane badhyamAna sthiti ke rasathI pUrvabaddha sattAmAM rahela uparanI sthiti ke rasanI paNa udvartanA thatI nathI. - dA. ta. asAtavedanIyano pAMca koDAkoDI sAgaropama pramANa navIna baMdha thato hoya te vakhate pUrvabaddha asatAvedanIyanI sattA daza koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya topaNa samayAdhika pAMca koDAkoDI sAgaropamathI daza koDAkoDI sAgaropama sudhInI sthitinI (ke te sthitisthAnonAM dalikomAM rahela rasanI) udvartanA thatI nathI, paraMtu amuka sthitisthAno choDI kaMIka nyUna zarUAtanA pAMca koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti ane tenAM dalikomAM rahela rasanI ja udvartana thAya che ane apavartanAno baMdha sAthe saMbaMdha na hovAthI vivakSita prakRtino baMdha hoya ke na hoya to paNa te prakRtinA sthiti ane rasanI apavartana thAya che. tyAM prathama sthitinI udvartanA batAve che. sattAgata sthitithI ocho athavA samAna navIna sthitibaMdha thAya tyAre nirvAghAta udvartana ane sattAgata sthitithI adhika sthitibaMdha thAya tyAre je udvartanA te vyAghAta udvartanA arthAta sattAgata sthitithI adhika navIna baMdha thAya te vyAghAta kahevAya che. nircAghAta sthiti udvartanA badhyamAna karyaprakRtinI baMdhAvalikA vyatIta thatAM ja udayAvalikAnI uparanA prathama sthitisthAnathI badhyamAna sthitinA caramasthitisthAnathI eka AvalikA ane bIjI AvalikAnA Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 475 asaMkhyAtamA bhAga jeTalAM sthitisthAno choDI zeSa pUrva baddha sattAgata badhAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI udvartana thAya che. arthAta pUrvabaddha sattAgata game teTalI sthiti hoya to paNa tenAthI ocho agara tenI samAna navIna sthitibaMdha thAya tyAre badhyamAna sthiti karatAM baMdhAvalikA, udayAvalikA ane aMtima AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika eka AvalikA pramANa temaja badhyamAna prakRtinI abAdhAnI aMdaranA chellA AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga sahita eka AvalikA pramANa sthitisthAno varjI zeSa sarva sthitisthAnonI udvartana thAya che. tethI teTalI sthitio udvartanAne yogya che. paraMtu badhyamAna prakRtinA abAdhAsthAnamAM rahela pUrvabaddha sattAgata sthitisthAnonAM dalikone badhyamAna latAnA abAdhAsthAnanAM uparanAM sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya karI zakAto nathI. tethI abAdhAgata sthitisthAno utkRSTa atisthApanA kahevAya che. arthAt teTalAM sthitisthAnonI udvartanA thatI nathI, paraMtu badhyamAna prakRtinA abAdhAsthAnamAM rahela pUrvabaddha sattAgata udayAvalikAnI uparanAM sthitisthAnonAM dalikone te ja abAdhAnA caramasthitisthAna sudhInAM dalikonI sAthe bhogavavA yogya banAvI zake che tethI udayAvalikAnI uparanA badhyamAna latAnA abAdhAsthAnamAM rahela sthitisthAno sarvathA udvartanAne ayogya che ema nathI. A hakIkata barAbara yAda rAkhavI, tethI utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAre utkRSTa abAdhApramANa, madhyama sthitibaMdha thAya tyAre madhyama abAdhA pramANa ane jaghanya sthitibaMdha thAya tyAre aMtarmuhUrta-jaghanya abAdhA pramANa jaghanya atisthApanA arthAt udvartanane ayogya sthitisthAno hoya che ane tethI paNa jaghanya AvalikA pramANa udvartanAne ayogya sthitisthAno rUpa jaghanya atItthApanA hoya che. jyAre vyAghAta sthiti udvartanAmAM to AvalikAthI paNa samayasamaya nyUna yAvat AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI jaghanya atItthApanA hoya che. baMdhAvalikA ane udayAvalikAmAM koIpaNa karaNa lAgatuM nathI mATe prathama be AvalikAnuM varjana karela che. ane je sthitisthAnamAMthI dalikonI udvartana kare che te dalikone tenAM uparanAM sthitisthAnothI eka AvalikAgata samaya pramANa sthitisthAno oLaMgI tenI uparanA ochAmAM ochA AvelikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAtamA sthitisthAnomAM nAkhe che, arthAta te sthitisthAnomAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya kare che. tethI ja AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAge adhika eka AvalikA pramANa carama sthitisthAnonuM varjana karavAmAM Avela che. ' " je sthitisthAnanAM dalitone upADI jeTalAM sthitisthAnomAM nAkhavAmAM Ave che arthAta jeTalAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya kare che te saghaLAM sthitisthAno nikSepanA viSayabhUta gaNAya che. tethI jeTalo navo sthitibaMdha thAya tenA carama sthitisthAnanA samAna pUrvabaddha sattAgata sthitisthAnathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga adhika eka AvalikAnA samaya pramANa sthitisthAnonI uddhanA thatI ja nathI. paraMtu tenI nIcenA sthitisthAnanI udvartana thAya che. ane jyAre temAMnA uparanA prathama sthitisthAnanI urjanA kare Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 paMcasaMgraha-2 tyAre tenI uparanA AvalikA pramANa atItthApanArUpa sthitisthAnone choDI tenI uparanA AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAnomAM nikSepa kare che tethI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno jaghanya nikSepa rUpa che. te prathama udvartana yogya sthitisthAnanA nIce nIcenAM sthitisthAnothI abAdhAsthAnanI uparanA bIjA sthitisthAna sudhInA koIpaNa sthitisthAnanI udvartana thAya tyAre samayAdhika AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI yAvat be samaya adhika AvalikA sahita abAdhA nyUna saMpUrNa karmasthiti madhyama nikSeparUpa hoya che. jyAre navIna baMdhAtI latAnA abAdhAsthAnathI uparanA prathamasthitisthAnanA samAna sthAnanI udvartana kare tyAre abAdhAgata sthitisthAno, udvaryamAna eka sthitisthAna tathA tenI upara atItthApanArUpa eka AvalikAnAM sthitisthAno choDI tenI uparanAM badhAM sthitisthAnomAM dalika nikSepa thAya che. ane te vakhate samayAdhika AvalikA sahita abAdhAnyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa sthitio utkRSTa nikSeparUpa hoya che. A hakIkata kaMIka saraLatAthI samajAya tethI asatkalpanA dvArA batAvavAmAM Ave che. AvalikAnA asaMkhyAtamAM samayo hovA chatAM asatkalpanAe nava, daza koDAkoDI sAgaropama sthitibaMdhane daza hajAra samayapramANa, utkRSTa abAdhA eka hajAra varSa pramANa hovA chatAM so samayapramANa, jaghanya abAdhA aMtarmuhUrta pramANa hovA chatAM pacIsa samaya pramANa ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgane asatkalpanAe traNa samaya pramANa samajavo. pUrvabaddha daza hajAra samayapramANa sAtAvedanIyanI nava samaya pramANa baMdhAvalikA pUrNa thAya ane te vakhate sattAgata sthiti jeTalo ja arthAta nava samayagUna daza hajAra samaya pramANa sAtAvedanIyano navo baMdha cAlu hoya tyAre badhyamAna latAnI abAdhA so samaya pramANa hoya che ane temAM dazathI aDhAra sudhInAM nava sthitisthAno udayAvalikA rUpa hovAthI te sthitisthAnomAM uddharnanA thatI ja nathI. tenI uparanA ogaNIsamA sthitisthAnathI sattANumAM sthitisthAna sudhInA abAdhAgata sthitisthAnomAM rahela dalikonI udvartana thAya che. eTale temAMnA koIpaNa sthitisthAnanA amuka dalikone tenI uparanA AvalikA pramANa sthitisthAno choDI tenI uparanA badhyamAna latAnA abAdhA sthAnanA chellA sthitisthAna sudhInAM sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya kare che. arthAt ogaNIsamA sthitisthAnathI sattANumAM sthitisthAna sudhInAM dalikonI uddharnanA thaI zake che. pUrvabaddhanI apekSAe aThThANuthI ekasonava sudhInAM sthitisthAnonI uddharnanA thatI nathI, kAraNa ke aThThANuthI ekaso cha sudhInA asatkalpanAe AvalikA pramANa nava sthitisthAno atItthApanA rUpa che. ane ekaso sAtathI ekaso nava sudhInAM traNa sthitisthAno jaghanya nikSepanA viSayabhUta che. vaLI ogaNIsathI ekasonava sudhInA koIpaNa sthitisthAnamAM rahela daliko tenI uparanA ekaso dazathI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInA koIpaNa sthitisthAnamAM Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 477 rahela daliko sAthe bhogavavA yogya thatA nathI, kAraNa ke ogaNIsathI ekaso nava sudhInAM sthitisthAno badhyamAna latAnI abAdhAnA aMtargata che, tethI te utkRSTa atItthApanArUpa che. badhyamAna latAnI abAdhAsthAnanA uparanA eTale pUrvabaddhalatAnA ekaso dazamA sthitisthAnanAM daliko ekaso agiyArathI ekaso ogaNIsa sudhInI asatkalpanAe nava samayAtmaka AvalikA pramANa atItthApanA choDI tenI upara ekasovIsathI daza hajAra samaya sudhInA kula nava hajAra AThaso ekyAzI sthitisthAnomAM paDe. kAraNa ke-asatkalpanAe prAbuddhanI baMdhAvalikA nava samaya pramANa, navIna badhyamAna latAnI abAdhA so samaya pramANa, udvartamAna eka sthitisthAna ane nava samayarUpa AvalikA pramANa atItthApanA = ekaso ogaNIsa samayo daza hajAramAMthI ochA thAya, tethI zeSa vadhyamAna latAnA carama samaya sudhInA nava hajAra AThaso ekyAsI samayomAM nikSepa thAya che. e ja pramANe jayAre sattAgata sthitithI = nava samaya nyUna daza hajAra samayathI ochoocho sthitibaMdha thAya tyAre abAdhA ochI-ochI thavAthI atItthApanA paNa ochI ochI hoya che. ane te madhyama atItthApanA che. ema sarva jaghanya sthitibaMdha thAya tyAre pacIsa samaya pramANa jaghanya abAdhA te jaghanya atItthApanA che. badhyamAna latAnA abAdhAsthAnanI uparanA arthAta ekaso dazamA sthitisthAnanAM pUrvabaddha sattAgata amuka daliko tenI upara eTale ekaso agiyArathI ekaso ogaNIsamA sthitisthAna sudhInA nava sthitisthAnarUpa AvalikAmAM tathAsvabhAve ja paDatAM nathI. arthAt te sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya thatA nathI. kAraNa ke nava sthitisthAnAtmaka AvalikA e atItthApanA che. tethI ekaso vIsamA sthitisthAnathI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM dareka sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya thAya che ane te ja utkRSTa nikSepanA viSayabhUta sthitio hovAthI samayAdhika AvalikA, baMdhAvalikA ane abAdhA nyUna eTale asatkalpanAe ekaso ogaNIsa sthitisthAna rahita daza hajAramAM sthitisthAna sudhInA kula nava hajAra AThaso ekyAzI sthitisthAnomAM utkRSTa nikSepa thAya che. tathA abAdhAnI uparanA bIjA, trIjA arthAta ekaso agiyAramA, ekaso bAramA vagere sthitisthAnomAM rahela dalikono tenI uparanA AvalikA pramANa nava-nava sthitisthAno choDI tenI upara jeTalAM jeTalAM sthitisthAno rahe teTalAM teTalAM sthitisthAnomAM dalika nikSepa thAya che te chevaTa nava hajAra navaso sityAsImA sthitisthAnamAM rahela dalikono tenI upara nava hajAra navaso adyAzIthI nava hajAra navaso cha-- sudhInA AvalikA pramANa nava sthitisthAno rUpa atItthApanAnI uparanA nava hajAra navaso sattANuthI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM cAra sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. ane te badhI sthitio madhyama nikSepanA viSayabhUta che. jyAre nava hajAra navaso ihyAzImA sthitisthAnanAM dalikonI uddharnanA thAya tyAre tenI uparanAM AvalikA svarUpa nava sthitisthAno choDI nava hajAra navaso aThThANuthI daza hajAramA sthitisthAna sudhInAM traNa sthitisthAnomAM dalika nikSepa thAya che arthAta te dalikonI sAthe Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 paMcasaMgraha-2 bhogavavA yogya thAya che. tethI asatkalpanAe traNa samayarUpa AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalAM sthitisthAnomAM je nikSepa thAya che te sthitisthAno jaghanya nikSepanA viSayabhUta che. ema nirvAghAta udvartana thAya tyAre badhyamAna sthitinA aMtima sthitisthAnathI eka AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnonI udvartana thatI ja nathI, paraMtu tenI nIcenA ane abAdhAnI uparanAM badhAM sthitisthAnonI udvartana thAya che. temaja udayAvalikAnI uparanA arthAtu ogaNIsamA sthitisthAnathI abAdhAsthAnanI aMtargata rahela sattANumAM sthitisthAna sudhInAM sthAnonI udvartana thAya che ane teno nikSepa yathAsaMbhava ekaso navamA sthitisthAna sudhImAM thAya che. paraMtu ekaso dazathI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM sthAnomAM teno nikSepa thato nathI. sattAgatasthitithI samayAdhika adhika sthitibaMdha thAya tyAre vyAghAta udvartana thAya che. ema TIkAmAM batAvela che paraMtu sattAgata daza hajAra samaya pramANa sthiti hoya ane AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika arthAta daza hajAra cha samaya pramANa sthitibaMdha na thAya paraMtu daza hajAra ane pAMca samaya pramANa navo sthitibaMdha thAya tyAM sudhI to pUrvabaddha sattAgata nava hajAra navaso nevyAsIthI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM bAra sthitisthAnonI udvartana thatI ja nathI, paraMtu nirvAghAta udvartanAmAM batAvyA mujaba nava hajAra navaso IkyAzImA sthitisthAna sudhInAM sthitisthAnonI ja udvartana thAya che. daza hajAra samaya pramANa sthitithI pAMca samaya adhika sthitibaMdha thAya tyAM sudhI mAtra nikSepanAM viSayabhUta sthitisthAno vadhe che tethI eka samayAdhika, be samayAdhika, ema eka-eka samayanI vRddhie pAMca samayAdhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAM sudhI nava hajAra navaso IkyAzImA sthitisthAnanI udvartana thAya tyAre tenAM dalikono nava samaya pramANa atItthApanA rUpa AvalikAnI upara nava hajAra navaso aThThANuthI cAra, pAMca, yAvatu eka-eka samaya adhika karatAM ATha sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. vyAghAta sthiti udvartana : jyAre cha samayAdhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAre pUrvabaddha sattAgata nava hajAra navaso nevyAsIthI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI paNa udvartana thAya che ane te vakhate jaghanya atItthApanA ane jaghanya nikSepa ema banne AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela asaMkhyAta sthitisthAno pramANa hoya che. ane te asatkalpanAe traNa traNa hoya che. ane te vakhatathI ja vyAghAta udvartanA zarU thAya che. daza hajAramAM sthitisthAnanI udvartana thAya tyAre daza hajAra uparanAM traNa sthitisthAno choDI tenI uparanA daza hajAra cAra pAMca ane cha samaya rUpa traNa sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. sAta samaya adhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAre daza hajAramAM sthitisthAnanAM dalikonI tenI uparanA cAra samaya choDI daza hajAra pAMcathI sAta sudhInA traNa sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ urtanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 479 ema eka-eka samaye adhika karatAM yAvat bAra samaya adhika daza hajAra samaya pramANa navo sthitibaMdha thAya tyAM sudhI daza hajAramAM sthitisthAnanI uddhavarNanA karI tenAM dalikono tenI uparanA eka-eka samaya adhika karatAM yAvat daza hajAra nava samaya sudhInAM AvalikA pramANa nava sthitisthAno choDI tenI uparanA daza hajAra dazathI daza hajAra bAra sudhInAM traNa sthitisthAnomAM ja nikSepa thAya che eTale atItthApanA rUpa AvalikA pUrNa na thAya tyAM sudhI mAtra atItthApanA vadhe che, paraMtu nikSepanA viSayabhUta sthitio teTalI ja rahe che ane atItthApanA rUpa AvalikA pUrNa thayA bAda jema-jema navo sthitibaMdha vadhe che tema tema nikSepanA viSayabhUta sthitio vadhe che paNa atItthApanA teTalI ja rahe che. tethI tera samayAdhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAre pUrvabaddha sattAgata daza hajAramA sthitisthAnanI uddhanA karI tenI uparanA nava samayo choDI daza hajAradazathI daza hajAra tera sudhInAM cAra sthitisthAnomAM, cauda samayAdhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAre daza hajAra dazathI daza hajAra cauda sudhInAM pAMca sthitisthAnomAM ane paMdara samayAdhika daza hajAra samaya pramANa sthitibaMdha thAya tyAre daza hajAra dazathI daza hajAra paMdara sudhInAM cha sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. ema eka eka samaya adhika karatAM yAvat utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAM sudhI mAtra nikSepanA viSayabhUta sthitio ja vadhe che paraMtu atIsthApanA teTalI ja rahe che tethI vyAghAta udvartanAmAM je je sthitisthAnanI udvartana thAya te te sthitisthAnanAM dalikono tenI uparanAM eka AvalikA pramANa sthitisthAno choDI badhyamAna latAnA caramasthitisthAna sudhInAM dareka sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. arthAta te sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavAnI yogyatAvALAM kare che.. sthiti udvartanAnA padArthonuM alpa-bahutva : : vyAghAta udvartanAmAM jaghanya nikSepa ane jaghanya atItthApanA bane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa hovAthI te banne AgaLa batAvAtA padArthothI alpa ane paraspara samAna che. te thakI AvalikA rUpa atItthApanA asaMkhyAtaguNa che tenAthI utkRSTa atItthApanA utkRSTa abAdhArUpa hovAthI saMkhyAtaguNa che. tethI utkRSTa nikSepanA viSayabhUta sthitio samayAdhika AvalikA sahita utkRSTa abAdhA nyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa che ane te thakI saMpUrNa karmasthiti vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM samayAdhika AvalikA sahita abAdhA paNa AvI jAya che. tethI saMpUrNa karmasthiti pramANa che. sthiti apavartana : apavartanAno baMdha sAthe saMbaMdha na hovAthI te te prakRtino baMdha hoya ke na hoya topaNa sattAgata sthitionI sadA apavarnanA cAlu ja hoya che. ane te nircAghAta apavarnanA kahevAya che. baMdhAvalikAmAM koI paNa karaNa lAgatuM na hovAthI baMdhAvalikA vItyA bAda tarata ja udayAvalikA zarU thAya che paraMtu udayAvalikAmAM paNa koI karaNa lAgatuM na hovAthI Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 paMcasaMgraha-2 udayAvalikAnI uparanAM sattAgata badhAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI apavartana thAya che. arthAtu baMdhAvalikA ane udayAvalikA nyUna sattAgata badhAM sthitisthAno apavartanAne yogya hoya che tethI ja utkRSTa sthitisattA hoya tyAre mohanIya karmanI be AvalikA nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa, AyuSyanI AvalikA nyUna tetrIsa sAgaropama pramANa, nAma ane gotrakarmanI be AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa ane jJAnAvaraNIya vagere zeSa cAra karmonI be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitio apavartanAne yogya hoya che. je sthitisthAnanAM dalikonI apavartana kare che tene te sthitisthAnamAM nAkhato nathI. temaja samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga sahita eka AvalikAnI uparanA koI paNa sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenAM dalikone tenI nIcenAM eka AvalikA pramANa sthitisthAno choDI tenI nIcenA sthitisthAnathI udayanA samaya sudhInAM jeTalAM sthitisthAno hoya che te badhAmAM nAkhe che. arthAta te sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya kare che ane je sthitisthAnomAM nAkhe che teTalAM sthitisthAno nikSepanA viSayabhUta hoya che. tethI utkRSTa sthitisattAnA carama sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenI nIcenAM AvalikA pramANa sthitisthAno choDI tenI nIcenAM badhAM sthitisthAnomAM nikSepa kare che. ane baMdhAvalikA vyatIta thayA pachI ja apavartanA zarU thAya che. tethI baMdhAvalikA, apavardhamAna samaya ane atItthApanArUpa AvalikA ema samayAdhika be AvalikA nyUna saMpUrNa karmasthiti utkRSTa nikSepanA viSayabhUta che. sattAgata caramasthitisthAnathI nIcenA sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tene apavartamAna sthitisthAnanI nIcenAM AvalikA pramANa sthitisthAno choDI tenI nIcenAM badhAM sthitisthAnomAM dalika nikSepa thAya che ane te badhI sthitio madhyama nikSepanA viSayabhUta che. je sthitisthAnanI apavartana kare che te sthitisthAnanAM dalikono tenI nIcenAM AvalikA pramANa sthitisthAno choDI zeSa badhAM sthitisthAnomAM nikSepa kare che. A hakIkata samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga sahita eka AvalikAnI uparanAM sthitisthAnonI apavartana kare tyAM sudhI lAgu paDe che. paraMtu tenAthI nIce-nIcenAM sthitisthAnonI apavartana kare tyAre atItthApanArUpa AvalikA kramazaH eka-eka samaya nyUna thAya che. tethI udayAvalikAnI uparanA prathama sthitisthAnanI udvartana kare tyAre tenAM dalikono samayagUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga pramANa sthitisthAno choDI tenI nIcenA samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga jeTalAM sthitisthAnomAM nikSepa kare che. ane te vakhate samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga pramANa sthitio jaghanya nikSepanA viSayabhUta ane samayona AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga pramANa sthitio jaghanya atItthApanA rUpa hoya che. asatkalpanAe daza hajAra samaya pramANa utkRSTa sthitibaMdha kare tyAre tenI nava samaya pramANa baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda dazathI aDhAra sudhInA udayAvalikA pramANa nava sthitisthAnonI uparanA ogaNIsathI daza hajAramAM sthitisthAna sudhInAM nava hajAra navaso Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 481 vyAsI sthitisthAno apavartanAne yogya hoya che ane temAMnA chellA daza hajAramA sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenAM dalikono nava hajAra navaso navANumA sthitisthAnathI nava hajAra navaso ekANuM sudhInAM nava sthitisthAno choDI zeSa nava hajAra navaso nevuMmA sthitisthAnathI dazamA sthitisthAna sudhInAM kula nava hajAra navaso ekyAzI sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. arthAt eTalI sthitio utkRSTa nikSepa rUpa che. ane te ogaNIsa samaya nyUna daza hajAra samaya pramANa saMpUrNa karmasthiti pramANa che, kAraNa ke AvalikA asatkalpanAe nava samaya pramANa kalpela hovAthI samayAdhika be AvalikAnA ogaNIsa samayo thAya che. nava hajAra navaso navvANumAM sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenAM dalikono nava hajAra navaso aThThANuthI nava hajAra navaso nevuM sudhInAM AvalikA pramANa nava sthitisthAno choDI tenI nIcenA nava hajAra navaso nevyAsIthI dazamA sthiti sthAna sudhInAM nava hajAra navaso esI sthitisthAnomAM nikSepa kare. nava hajAra navaso aThThANumAM sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenAM dalikono tenI nIcenAM AvalikA pramANa nava sthitisthAno choDI tenI nIcenA dazamA sthitisthAna sudhInAM kula nava hajAra navaso agaNyAeMsI sthitisthAnomAM nikSepa kare che. ema nIce nIcenA sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenI nIcenAM nava nava sthitisthAno choDI tenI nIcenA sthitisthAnathI dazamA sthitisthAna sudhInAM badhAM sthitisthAnomAM dalika nikSepa kare che. ema trevIsamA sthitisthAna sudhI samajavuM, arthAt trevIsamA sthitisthAnanI apavartanA kare tyAre AvalikA pramANa bAvIsathI caudamA sudhInAM nava sthitisthAno choDI tenI nIcenA dazathI tera sudhInAM sthitisthAnomAM dalika nikSepa kare che tenI nIcenA kramazaH bAvIsamA, ekavIsamA ane vasamA sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenI nIcenA kramazaH ATha, sAta ane cha sthitisthAno choDI tenI nIcenAM dazathI tera sudhInAM sthitisthAnomAM ja nikSepa kare che. tethI trevIsamA sthitisthAnathI kramazaH nIce nIcenAM sthitisthAnonI apavartana kare tyAre nava samaya pramANa AvalikA rUpa atItthApanA eka eka samaya ochI ochI thAya che paNa nikSepanA viSayabhUta sthitio teTalI ja rahe che. chevaTe nava samayAtmaka udayAvalikAnI uparanA pahelA eTale ke ogaNIsamA sthitisthAnanI apavartana kare tyAre tenAM dalikono aDhArathI caudamA sudhInAM pAMca sthitisthAno choDI zarUAtanA dazathI tera ema cAra sthitisthAnomAM nikSepa kare che. tyAre asatkalpanAe AvalikAno trIjo bhAga traNa samaya pramANa hovAthI e pAMca sthitisthAno samaya nyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga pramANa che ane te jaghanya atItthApanA che tathA jaghanya nikSepanAM viSayabhUta je cAra sthitisthAno che te samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAga pramANa che. A nirvAghAta apavartanA che tethI A apavartanA dvArA koI paNa sthitisthAnanAM saMpUrNa daliko anya sthitisthAnamAM jatAM nathI paraMtu amuka amuka daliko nIcenAM sthitisthAnomAM jAya che. chatAM amuka amuka daliko te te sthitisthAnomAM paNa rahI jAya che. A vAta prathama paNa batAvela che. jyAre sthitighAta thAya che, tyAre vyAghAta apavarnanA kahevAya che. tethI vyAghAta paMca02-61 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 paMcasaMgraha-2 avinAnuM bIjuM nAma sthitighAta che, tethI jyAre jeTalI sthitiono ghAta thAya arthAt jeTalI sthitionI vyAghAta apavartana thAya teTalI sthitio sattAmAMthI saMpUrNa kSaya thaI jAya che ane te sthitisthAnonAM badhAM dalikone tenI nIcenAM sthitisthAnomAM rahela daliko sAthe bhogavavAnI yogyatAvALAM kare che. A vyAghAta ApavAnA mukhyatve apUrvakaraNa saMjJAvALA karaNathI tathA apUrvakaraNaguNasthAnakathI thAya che ane gauNapaNe ekendriyathI asaMzI sudhInA jIvomAM paNa vyAghAta apavarNanA thAya che, kAraNa ke ekendriyAdikamAM utpanna thayelA jIvone amuka TAima pachI ekendrIyAdika jIvonA baMdha jeTalI ja sthitisattA rahe che ane te vyAghAta apavartanAthI ja thAya che ema mane lAge che. vyAghAta apavarNanAmAM samayajUna utkRSTa kaMDaka pramANa sthitio atItthApanA rUpa hoya che. ane te kaMDakanI nIce sattAmAM jeTalI karma sthiti hoya teTalI sthitimAM nikSepa thato hovAthI kaMDakanI nIcenI badhI sthitio nikSepanA viSayabhUta hoya che. utkRSTa kaMDaka A graMthanA mate baddhaDAyasthiti pramANa che ane karmaprakRtinA mate kaMIka nyUna baddhaDAyasthiti pramANa che. saMjJIpaMcendriya paryApta potAne yogya jaghanya aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa baMdha karI turata ja bIjA samaye tyAMthI kUdako mArI sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa vagere utkRSTa sthitibaMdha kare che. te aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa karmasthiti baddha DAyasthiti kahevAya che. ane te ja utkRSTa kaMDakanuM pramANa che. mATe aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa sattAgata sthitirUpa utkRSTa kaMDakanI te samayathI apavarnanA karAtI kaMDaka pramANa sthitiomAMnAM dareka sthitisthAnonAM amuka amuka daliko aMtarmuhUrta pramANa kALamAM kaMDakanI nIcenAM sthitisthAnomAM goThavAI jAya che. ema te aMtarmuhUrtanA carama samaya sudhImAM te kaMDaka pramANa sthitionAM badhAM daliko dareka samaye tenI nIcenAM sthitisthAnomAM goThavAI kaMDaka pramANa sthitio sattAmAMthI carama samaye ekasAthe kSaya pAmatI hovAthI ochI thaI jAya che tethI te kaMDakanI apavartana karatA pahelA samaye uparanA pahelA sthitisthAnamAM rahela dalikomAMnAM amuka daliko samaya nyUna kaMDakapramANa sthitionI nIcenAM sthitisthAnomAM goThavAya che. mATe ja samayajUna utkRSTa kaMDakapramANa utkRSTa atIsthApanA che ane jaghanyathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa eka kaMDaka hoya che, tethI vyAghAta ApavanAmAM samayagUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jaghanya kaMDaka te jaghanya atItthApanA che. ahIM vyAghAta apavartanAmAM nikSepanA viSayabhUta sthitio apavartana karAtA kaMDakanI nIce sattAmAM jeTalI sthitio hoya teTalI sthitio thAya che. mATe teTalI sthitio nikSepanA viSayabhUta che. sthiti apavartanAnA padArthonuM alpa bahutva nirvAghAta apavartanAmAM jaghanya nikSepanA viSayabhUta sthitio AvalikAnA samayAdhika Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 483 trIjA bhAga pramANa ane asatkalpanAe cAra samayapramANa hovAthI te have pachInA padArthothI alpa, te thakI nirvAghAta apavartanAmAM jaghanya atItthApanA AvalikAnA samaya nyUna be tRtIyAMzabhAga pramANa ane asatkalpanAe pAMca samaya pramANa hovAthI traNa nyUna dviguNa. tethI nirvAghAta apavartanAmAM utkRSTa atItthApanA AvalikA pramANa hovAthI vizeSAdhika, te thakI vyAghAta apavarNanAmAM utkRSTa atItthApanA samayona kaMDaka pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa, tenAthI samayAdhika be AvalikA nyUna utkRSTa sthitio utkRSTanikSepanA viSayabhUta hovAthI utkRSTa nikSepa vizeSAdhika, ane tethI paNa sattAgata utkRSTa sthiti samayAdhika be AvalikA adhika hovAthI saMpUrNa utkRSTa sthiti pramANa che, mATe vizeSAdhika che. sthiti uddhanA ane apavAmAM AvatA padArthonuM saMyukta alpa-bahu vyAghAta udvartanAmAM jaghanya nikSepa ane jaghanya atItthApanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hovAthI pachInA padArthothI alpa ane paraspara baMne tulya che. te thakI nirvAghAta apavartanAmAM jaghanya nikSepa AvalikAnA samayAdhika trIjA bhAganA samaya pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa, te thakI e ja nircAghAta apavartanAmAM jaghanya atItthApanA samaya nyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAganA samayapramANa hovAthI traNa samaya nyUna dviguNa, tenAthI nirvAghAta apavarNanAmAM utkRSTa atItthApanA AvalikA pramANa hovAthI vizeSAdhika, te thakI uddhanAmAM utkRSTa atItthApanA utkRSTa abAdhA pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa. tenAthI vyAghAta apavartanAmAM utkRSTa atItthApanA samayajUna DAyasthiti pramANa hovAthI asaMkhyAtaguNa. te thakI udvartanAmAM utkRSTa nikSepanA viSayabhUta sthitio samayAdhika AvalikA sahita abAdhAnyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa hovAthI vizeSAdhika, tenAthI apavarNanAmAM utkRSTa nikSepanA viSayabhUta sthitio samayAdhika be AvalikA nyUna saMpUrNa karmasthiti pramANa hovAthI vizeSAdhika ane te thakI paNa saMpUrNa karmasthiti samayAdhika be AvalikA adhika hovAthI vizeSAdhika che. anubhAga udvartanA je je sthitisthAnamAM rahela dalikonI sthitinI udvartanA athavA apavarNanA thAya che, te te dalikonA anubhAganI paNa uddhanA ane apavarNanA thAya che. mATe sAmAnyathI sthiti udvartanA ane sthiti apavartanAnI jema ja anubhAga udvartana ane anubhAga apavartana paNa hoya che. paraMtu koIpaNa eka sthitisthAnanAM dalikomAM rasaspaddhako anaMtA hoya che. mATe anubhAganA viSayamAM spaddhakonI apekSAe keTalAka ThekANe anaMtaguNa Avaze. - jema nirvAghAta udvartanAmAM carama sthitisthAnathI AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga sahita AvalikA pramANa caramasthitisthAno nikSepa ane atItthApanA rUpa hovAthI udhanAne yogya nathI. tema teTalAM sthitisthAnomAM rahela rasaspaddhako paNa udvartanane yogya nathI. paraMtu tenI nIcenA prathama sthitisthAnagata rasaspaddhakonI udvartana thAya tyAre te dalikonA spardhakone tenI uparanA AvalikAgata spardhakone choDI tenI uparanA carama AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitisthAnonAM dalikomAM rahela anaMta spardhakonI samAna adhika rasavALA kare che ane Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 paMcasaMgraha-2 tenI nIce nIcenAM sthitisthAnonA rasanI udvartana thAya tyAre te te sthitisthAnanI upara AvalikA pramANa sthitigata rasaspaddhako choDI tenI upara navIna badhyamAna prakRtinA carama samaya sudhInAM sthitisthAnomAM rahela anubhAga rUddhakomAM nikSepa thAya che. tethI jema sthiti udvartanAmAM abAdhAnI uparanA prathama sthitisthAnanI uddhanA thAya tyAre tenI upara AvalikA pramANa sthitisthAno choDI badhyamAna sthitinA caramasamaya sudhInAM dareka sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. tema rasa udvartanAmAM abAdhAnI uparanA prathama sthitisthAnagata rasaspaddhakonI udvartana thAya tyAre te sthitisthAnanI uparanA AvalikA pramANa sthitisthAnagata rasaspaddhako choDI badhyamAna sthitinA carama samaya sudhInA dareka sthitisthAnagata rasaspaddhakomAM teno nikSepa thAya che. jo ke vyAghAta anubhAga urvanAmAM vyAghAtasthiti udvartanAnI jema jaghanya nikSepa ane jaghanya atItthApanA e baMne AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnomAM rahela anaMta rasaspaddhaka pramANa hoya che. topaNa nikSepanA viSayabhUta sthitisthAno uparanAM che, ane atItthApanAnA viSayabhUta sthitisthAno tenI nIcenAM che ane upara uparanAM sthitisthAnothI nIce nIcenAM sthitisthAnomAM rahela dalikomAM rasa ocho ocho hoya che. tethI nikSepanA viSayabhUta anubhAgathI atItthApanA rUpa anubhAga hIna hoya ema lAge che. paNa keTalo hIna hoya che te bahuzruto jANe. tenAthI AvalikArUpa utkRSTa atItthApanAgata rUddhako anaMtaguNa, tenAthI utkRSTa nikSepanA viSayabhUta anubhAga rUddhako anaMtaguNa ane tethI paNa sarvasattAgata anubhAga vizeSAdhika hoya che. anubhAga apavartanA ahIM paNa sthiti apavartanAnI jema baMdhAvalikA vItyA pachI udayAvalikAnI uparanAM sthitisthAnomAM rahela rasaspaddhakonI ja apavarNanA thAya che. tethI udayAvalikAnI uparanA prathama sthitigata rasaspaddhakonI apavartana kare tyAre te dalikonA rasaspardhakone tenI nIcenA samayagUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAganA samaya pramANa sthitisthAnogata spaddhakone choDI tenI nIcenA AvalikAnA samayAdhika trIjA bhAganA samayapramANa sthitisthAnonAM dalikomAM rahela rasanI samAna ochA rasavALA kare che. arthAt temAM nikSepa kare che. ane sattAgata aMtima sthitisthAnanA anubhAganI apavartana kare tyAre tenI nIcenA AvalikAnA samaya pramANa sthitigata rasaspaddhakone choDI tenI nIcenA udayanA prathama sthitisthAna sudhInAM badhAM sthitisthAnomAM rahela anubhAga rUddhakomAM nikSepa kare che. arthAt tenI samAna ocho rasa kare che. mATe anubhAga apavartanAmAM udayAvalikA pramANa sthitisthAnomAM rahela zarUAtanA anaMtA rasaspaddhakonI apavarNanA thatI nathI ane baMdhAvalikA vItyA pachI ja apavartana thAya che. mATe be AvalikAyUna saMpUrNa sattAgata sthitinA anubhAganI apavartana thaI zake che. apavartanAno baMdha sAthe saMbaMdha na hovAthI je sthitisthAnomAM nikSepa thAya che te sthitisthAnonI samAna rasa ochA thAya che. ane keTalIka vAra tenAthI paNa alpa rasa thaI jAya che. gurugamathI A hakIkata vizeSapaNe jANavA jevI che. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhattanA apavartanAkaraNa sArasaMgraha 485 apavartanAmAM jaghanya nikSepanA viSayabhUta anubhAga spardhako anaMta hovA chatAM have pachI batAvAtA anubhAganI apekSAe alpa che, tethI jaghanya atIsthApanAgata anubhAga spaAko anaMtaguNa. tenAthI eka samaya nyUna utkRSTa kaMDakarUpa atItthApanAgata anubhAga spardhako anaMtaguNa, tethI utkRSTa kaMDakagata anubhAga vizeSAdhika, tethI utkRSTa nikSepanA viSayabhUta anubhAga sparchako vizeSAdhika ane tethI paNa sattAgata sarva anubhAga vizeSAdhika che. uddhattanA ane apavarjhanA AzrayI anubhAganuM saMyukta alpa-bahutva koI paNa eka sthitisthAnanI aMdara anaMta rasaspaAko hoya che. temAM prathama spaAka, ochA rasavALuM hoya che. ane tyArabAda carama spardhvaka sudhInA uttarottara dareka spardhvako adhika adhika rasavALAM hoya che. temaja thoDA thoDA rasavALA paramANuo ghaNA ghaNA ane adhika adhika rasavALA paramANuo ochA ochA hoya che tethI eka sthitigata anaMta rasaspaAkone lAinasara goThavIe to sarva jaghanya rasa spardhvakamAM paramANuo ghaNo hoya che. ane pachI pachInA spardhakamAM paramANuo ochA ochA hoya che, tethI sarva jaghanya prathama rasaspardhvakanA paramANuonI apekSAe amuka spardhvako pachInA spardhakomAM paramANuo ardhA thaI jAya che. te eka dviguNahAni kahevAya che. A dviguNahAninI madhyamAM rahela spaAko have pachInA anubhAganI apekSAe ghaNA ja alpa che. athavA sneha pratyaya spaAkamAM je vargaNAnA paramANuonI apekSAe asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa vargaNAo oLaMgyA pachInI vargaNAmAM paramANuo ardhA thAya che. te paNa eka dviguNahAni kahevAya che. te dviguNahAninI vacce rahela sneharUpI rasano samUha thoDo hoya che. te thakI uddhattanA ane apavarttanA e bannemAM jaghanya nikSepanA viSayabhUta anubhAga anaMtaguNa ane paraspara bannemAM tulya hoya che. jo ke uddhattenAmAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa sthitigata spardhako jaghanya nikSepanA viSayabhUta che ane apavartanAmAM samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAganA samaya pramANa sthitisthAnamAM rahela rasaspardhako jaghanya nikSepanA viSayabhUta che. chatAM urjAnAmAM nikSepanA viSayabhUta sthitisthAno ghaNAM uparanAM hoya che. ane u52 uparanAM sthitisthAnomAM anubhAga adhika adhika hoya che. ane apavartanAnA nikSepabhUta sthitisthAno zarUAtanAM che. temaja zarUAtanAM sthitisthAnomAM anubhAga ochoocho hoya che. tethI bannemAM jaghanya nikSepanA viSayabhUta sthitisthAno samAna na hovA chatAM anubhAga samAna hoya che. te thakI vyAghAta uddhattenAmAM ane nirvyAghAta apavartanAmAM jaghanya atIsthApanA rUpa anubhAga anaMtaguNa ane paraspara bannemAM tulya hoya che. ahIM paNa urjAnAmAM jaghanya atIsthApanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA samaya pramANa ane apavartanAmAM samayanyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAganA samaya pramANa sthitisthAno che. chatAM jaghanya nikSepamAM batAvela yuktithI anubhAga samAna hoya che. tethI vyAghAta apavartanAmAM atItthApanA eka sthitisthAna nyUna kaMDaka pramANa sthitigata anubhAga hovAthI vyAghAtamAM utkRSTa atItthApanAgata anubhAga anaMtaguNa che. te thakI bannemAM Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 paMcasaMgraha-2 utkRSTa nikSepanA viSayabhUta anubhAga vizeSAdhika che. ane tethI paNa pUrvabaddha sattAgata athavA badhyamAna latAgata anubhAga vizeSAdhika hoya che. kiTri-kRta dalikane varjI zeSa sattAgata sarva dalikamAM udvartana ane apavartana bane pravarte che. paraMtu udvartana te te prakRtino baMdha hoya tyAre ja thAya che, anyathA nahIM. temaja kiTTIrUpa karAyela dalikomAM udvartanA thatI nathI paraMtu phakta apavarnanA ja thAya che. A udvartanA-apavartanAnuM svarUpa paMcasaMgraha tathA karmaprakRtinI TIkAonA AdhAre lakhela che. paraMtu karmaprakRtinA TippaNakamAM jANavA yogya keTalIka vizeSa hakIkato bhinna rIte paNa batAvela che. zakya haze to pustakanA aMte pariziSTamAM ApIza anyathA vizeSArthIoe te TippaNaka joI levuM. uddhanA-apavartanAkaraNa sArasaMgraha samApta Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha- dvitIya bhAga udvartanA apavartanAkaraNa praznottarI prazna-1. saMkramanA kula keTalA prakAra che? ane te kayA kayA? uttara-traNa, (1) anyaprakRtinayanasaMkrama (2) udvartanA saMkrama (3) apavartanA saMkrama. prazna-2. A traNe saMkramo prakRti vagere cAreyanA thAya ? uttara-anya prakRtinayana saMkrama prakRti Adi cAreyano, ane udvartanA tathA apavartanA saMkrama mAtra sthiti ane rasano ja thAya che. prazna-3. A traNamAMthI mULa ane uttara pravRtiomAM keTalA ane kayA kayA saMkrama thAya ? - uttara-mULa ATheya karmapravRtiomAM ane AyuSyakarmanI cAreya uttara pravRtiomAM udvartana ane apavartanA rUpa phakta be prakAranA ane cAra AyuSya vinA ekaso coppana uttara prakRtiomAM traNeya prakAranA saMkrama thAya che. prazna-4. udvartana, apavartana ane anya prakRtinayana saMkramamAM zuM taphAvata che? uttara-udvartanA saMkrama te te prakRtino baMdha hoya tyAre ja tathAsthiti ane rasano thAya che. apavartanA saMkrama te te prakRtino baMdha hoya ke na hoya topaNa thAya che. ane te paNa sthiti tathA rasano thAya che. . . A banne prakAranA saMkramothI pUrvanAM niSekasthAno badalAI jAya che. arthAtu baMdha samaye je daliko jyAre ane jeTalA rasayukta phaLa ApavAnI yogyatAvALA thayelA hoya che tenA badale jyAre tenI jeTalI udvartana thAya tyAre te daliko teTalAM moDAM ane vadhAre rasayukta phaLa ApavAnI yogyatAvALAM thAya che. e ja rIte baMdha samaye je daliko jyAre ane jeTalA rasayukta phaLa ApavAnI yogyatAvALA niyata thayelA hoya tenA badale jyAre tenI jeTalI apavartana thAya tyAre te daliko teTalAM vahelAM ane ochA rasayukta phaLa ApavAnI yogyatAvALAM thaI jAya che. " anyaprakRtinayanasaMkramathI vivakSita prakRtirUpe rahela sthiti-rasayukta daliko te samaye tenI svajAtIya badhyamAna prakRtinAM daliko rUpe banI jAya che. tethI sthiti ane rasa paNa badhyamAna prakRtirUpe ja thaI jAya che. tethI A saMkramathI baMdha samaye thayela niSekaracanA badalAtI nathI paraMtu tenA te sthAnamAM rahela hovA chatAM te prakRtinA badale jemAM saMkrame te prakRtirUpe phaLa ApavAnI yogyatA niyata thAya che. - prazna-5. sthiti udvartanAnA keTalA prakAra che ? ane te darekamAM jaghanya tathA utkRSTa atItthApanA temaja nikSepa kyAre ane keTalo hoya ? Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 paMcasaMgraha-2 uttara----nirvyAghAta ane vyAghAta ema sthiti uddhattanA be prakAre che. tyAM pUrvabaddha sattAgata sthitinI samAna ke ocho navo baMdha thAya tyAre nirvyAghAta udbhavattanA hoya che temAM koI paNa sthitisthAnanAM dalikonI uttanA kare tyAre tenI upara AvalikAgata sthitisthAno choDI tenI uparanAM sthitisthAnomAM goThave che. mATe jaghanya atItthApanA AvalikA ane badhyamAna latAnAM abAdhAsthAnomAM rahela pUrvabaddha sattAgata koIpaNa sthitisthAnanAM dalikonI uddhattanA karI te dalikone badhyamAna latAnA abAdhAsthAnanI uparanI sthitiomAM goThavato nathI. tethI badhyamAna prakRtinI abAdhA samAna utkRSTa atItthApanA che. AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sahita AvalikA pramANa sattAgata aMtima sthitisthAnonI nIcenA prathamasthitisthAnanI uddhattanA thAya tyAre AvalikA pramANa atItthApanA choDI tenI uparanA chellA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. ane e ja jaghanya nikSepa che. jyAre badhyamAna latAnA abAdhAsthAnanI uparanA pUrvabaddha prathama sthitisthAnanAM dalikonI uddhRttanA thAya tyAre AvalikA pramANa atItthApanA choDI tenI uparanAM badhAM sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. ane te samayAdhika AvalikA sahita abAdhA nyUna utkRSTa karmasthiti pramANa che. ane te ja utkRSTa nikSepa che. pUrvabaddha sattAgata sthitithI adhika baMdha thAya tyAre vyAghAta urjAnA thAya che. temAM jaghanya nikSepa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane utkRSTa nikSepa nirvyAghAta urjAnAnI samAna hoya che. ane pUrvabaddha sattAthI AvalikAnA be asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika navIna baMdha thAya tyAre jaghanya atItthApanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane utkRSTa atItthApanA nirvyAghAta uddhattanAnI samAna hoya che. prazna--6. sthiti apavartanAnA keTalA prakAre che ? ane te darekamAM jadhanya tathA utkRSTa atIsthApanA temaja nikSepa keTalo ane kyAre hoya ? uttara--nirvyAghAta ane vyAghAta ema sthiti apavarttanA paNa be prakAre che. baMdhAvalikA vItyA bAda udayAvalikA uparanI sattAgata badhI sthitionI sAmAnyathI haMmezAM apavarjhanA cAlu hoya che. te nirvyAghAta apavartanA kahevAya che. ane sthitighAta thAya tyAre tenA dvicarama samaya sudhI nirvyAghAta ane carama samaye vyAghAta apavarttanA thAya che. arthAt sthitighAtanA carama samayanuM ke AkhA sthitighAtanuM ja bIjuM nAma vyAghAta apavarttanA che. nirvyAghAta apavartanAmAM udayAvalikA uparanA prathama sthitisthAnanI apavarttanA thAya tyAre samaya nyUna AvalikAnA be tRtIyAMza bhAga pramANa sthitisthAno jaghanya atItthApanA hoya che. ane tenI nIcenA zarUAtanA samayAdhika AvalikAnA trIjA bhAganA samayapramANa sthitisthAno jaghanya nikSepanA viSayabhUta hoya che temaja sattAgata aMtima sthitisthAnanI apavarttanA thAya tyAre AvalikA pramANa sthitisthAno utkRSTa atIsthApanA hoya che. ane tenI nIcenAM badhAM sthitisthAnomAM nikSepa thAya che. tethI te vakhate samayAdhika be AvalikA nyUna saMpUrNa Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddhartanA apavartanAkaraNa prasnottarI 489 karmasthiti utkRSTa-nikSeparUpa hoya che. vyAghAta apavarNanAmAM utkRSTa kaMDaka pramANa sthitighAta thAya tyAre samaya nyUna DAyasthiti pramANa utkRSTa atItthApanA hoya che ane tenI nIce aMtaHkoDAkoDI pramANa sthitisthAno hovAthI te utkRSTa nikSepanA viSayabhUta hoya che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA jaghanya kaMDaka pramANa sthitighAta thAya tyAre samaya nyUna kaMDaka pramANa jaghanya atItthApanA ane tenI nIcenI yathAsaMbhava aMtaHkoDAkoDI sAgaropamathI aMtarmuhUrta pramANa sthitio jaghanya nikSepanA viSayabhUta hoya che. prazra-7. atItthApanA eTale zuM? uttara-je sthitisthAnanAM dalitonI urjanA karI te sthitisthAnanI upara jeTalAM sthitisthAnomAM te daliko na nAkhe, arthAta jeTalAM sthitisthAno choDI pachInAM sthitisthAnomAM nAkhe te choDavA yogya sthitisthAno atItthApanA kahevAya che. athavA jeTalAM sthitisthAno udvartanAne yogya na hoya te paNa atItthApanA kahevAya che. e ja pramANe apavartanAmAM je sthitisthAnanAM dalikonI apavarnanA thAya tyAre te dalikone nIcenAM jeTalAM sthitisthAno choDI tenI nIcenAM sthitisthAnomAM nAkhe te choDavA yogya sthitisthAno atItthApanA kahevAya che. prazna-8. udvartanA yogya kula utkRSTa sthiti keTalI hoya ? uttara-baMdha AvalikA, utkRSTa abAdhA ane AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga sahita AvalikA pramANa sthitisthAno choDI zeSa utkRSTa sthiti uddhanAne yogya hoya che. prazna-9. utkRSTathI apavartanAne ayogya temaja yogya keTalI sthitio hoya? uttara-baMdha AvalikA ane udaya AvalikA ema be AvalikA pramANa sthitio ayogya ane be AvalikA nyUna sattAgata badhI sthitio apavartanAne yogya hoya che. prazna-10. udvartanA tathA apavartanAmAM je sthitisthAnomAM nikSepa thAya che, te sthitisthAnonI uddhanA ke apavartana thAya ke nahi? uttara-je sthitisthAnomAM nikSepa thAya che te badhAM sthitisthAnonI uddhartanA temaja apavarNanA thAya che. paraMtu udvartanAmAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa je sthitisthAno jaghanya nikSepa rUpa che, te sthitisthAnomAMthI koI paNa sthitisthAnanI uddhartanA thatI nathI ane apavartanAmAM je udayAvalikAgata sthitisthAnomAM nikSepa thAya che te sthitisthAnonI apavartanA thatI nathI. prazna-11. nirvAghAta apavartanA temaja banne prakAranI uttenAthI koI paNa karmanI sthiti ekaMdare ghaTatI ke vadhatI nathI. to A be kAraNothI jIvane zuM lAbha ke nukasAna thAya? 'uttara-udvartanA baMdha hoya tyAre ja thAya che, paNa baMdhanA abhAvamAM thatI nathI. tethI vivaNita prakRtino baMdha na hoya tyAre kevala apavartana thAya ane tethI upara-uparanAM paMca02-62 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 sthitisthAnomAM ghaNAM-ghaNAM rasavALAM je daliko hatAM temAMnAM ghaNAM-ghaNAM daliko nIcenAM sthitisthAnomAM Ave tyAre te sthitisthAnomAM rahela dalikonI samAna ochA rasavALAM thaI jAya che. tethI urjAnAnA abhAve kevala apavartanA thAya tyAre sattAmAMthI ghaNo anubhAga bhogavyA vinA ja ocho thato hovAthI udaya vakhate bahu ja ocho rasa udayamAM Ave e moTo lAbha thAya che, paraMtu te prakRtinI uddhattanA paNa cAlu hoya to te lAbha na thAya. temaja je je dalikonI uddhattanA thAya te te dalikomAM badhyamAna dalikonI samAna adhika rasa thaI jAya che. tethI ekaMdare sattAmAM prathama karatAM rasa vadhI jAya che tethI nukasAna paNa thAya che. 490 kevaLa apavarjhanA thAya, athavA to apavarttanA adhika pramANamAM ane uddhattanA ochA pramANamAM thAya tyAre ekaMdara sattAmAM rasa ghaTe che. ane apavarttanA ochA pramANamAM tathA urjAnA adhika pramANamAM thatI hoya tyAre ekaMdara sattAmAM rasa vadhe che ane banne sama pramANamAM hoya tyAre amuka dalikonI sthiti ane rasa vadhavA ke ghaTavA chatAM ekaMdare sattAmAM teTalo ja rahe che. tethI koI lAbha ke alAbha thato nathI. prazna--12. upara jaNAvyA mujaba apavattanA ane uddhattanA banne samAna pramANamAM hoya tyAre koI prakArano lAbha thato nathI to tevA prakAranI apavarttanA ke urjAnA zA mATe kare che ? uttara--lAbha ke nukasAna na hovA chatAM amuka prakAranA vIryavizeSathI jIva tathA svabhAve ja apavarjhanA temaja urjAnA kare che. prazna--13. vyAghAta uddhattenAmAM pUrvabaddha sattAgata sthitithI keTalo navo adhika baMdha thAya tyAre pUrvasattAgata carama sthitisthAnonI uddhattanA thAya ? uttara--pUrvabaddha sattAgata sthitithI jyAre ochAmAM ocho barAbara AvalikA be asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika sthitibaMdha thAya tyAre pUrvanA sattAgata AvalikA ane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa carama sthitisthAnonI paNa uddhattanA thAya che paraMtu tenAthI eka samaya nyUna sthitibaMdha thAya tyAM sudhI thatI nathI. prazna--14. badhdhamAna latAnA abAdhA sthAnomAM rahela pUrvabaddha sattAgata sthitisthAnonI uddhattanA thatI nathI. mATe badhyamAna latAnI abAdhA pramANa utkRSTa atIsthApanA hoya ane jaghanya abAdhA hoya tyAre tenI aMdara rahela pUrvabaddha sattAgata sthitionI paNa uddhattanA thatI nathI, tethI jaghanya abAdhA pramANa jaghanya atIsthApanA hoya che. ane te ochAmAM ochI aMtarmuhUrta pramANa hovAthI udayAvalikA tenI aMdara ja AvI jAya, chatAM jaghanya abAdhAthI nyUna AvalikA pramANa jaghanya atIsthApanA kema batAvela che ? uttara--badhyamAna latAnAM abAdhA sthAnomAM Avela pUrvabaddha sattAgata sthitisthAnonI urjAnA thAya che, paraMtu te sthitisthAnonAM dalikone badhyamAna latAnAM abAdhAsthAnonI uparanAM sthitisthAnomAM goThavato nathI, paNa abAdhAnI aMdaranAM sthitisthAnomAM ja goThave che. tethI abAdhAgata sthitisthAnonI paNa AvI urjAnA thAya che. paraMtu udayAvalikA sakala karaNane Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udvartanA apavartanAkaraNa praznottarI 491 ayogya hovAthI temAM AvI udvartanA paNa thatI nathI. A hakIkatane spaSTa karavA mATe ja AvalikA pramANa jaghanya atItthApanA batAvela che. prazna-15. vyAghAta apavartanAmAM eka vargaNA nyUna utkRSTa kaMDaka pramANa anubhAga atItthApanA batAvela che, temAM vargaNA zabdano artha zuM che ? uttara-ahIM eka sthitisthAnamAM rahela anaMta spartakonA samUhane eka vargaNA kahela che. prazna-16. eka sthitisthAnamAM anaMtA rasaspaddhako zI rIte hoya ? uttaradareka samaye jIva abhavyathI anaMtaguNa paramANuthI banelA anaMtA karmaskaMdhone grahaNa kare che. ane pratisamaye grahaNa karAtA te karmaskaMdhomAM anaMtA spardhako hoya che temaja te anaMtA spaddhako baMdha samaye asaMkhyAta samaya pramANa jeTalo sthitibaMdha thAya tenAM abAdhAsthAno choDI zeSa sarva sthitisthAnomAM goThavAya che. mATe dareka samaye baMdhAtA anaMta saMkhyA pramANa spaddhakone sthitibaMdhanA asaMkhyAta samayo vaDe bhAgavAthI dareka sthitisthAnamAM mAtra eka samaye baMdhAyela rasaspaddhako paNa anaMtA Ave to eka eka sthitisthAnamAM asaMkhyAta samaye baMdhAyela anaMta anaMta spaddhako hovAthI eka eka sthitisthAnamAM anaMtAnaMta rUddhako hoya te saheje samajAya tema che. prazna-17. sattAgata karmanA kSaya mATe apavartanAnI jarUra che ke kema ? uttara-vyAghAta apavarNanA vinA sattAgata sthitino kSaya thato ja nathI. tethI sattAgata sthitino kSaya karavA vyAghAta apavartanAnI khAsa jarUra che. ane tethI ja teramA guNasthAnakanA aMta sudhI sthitighAta rUpa vyAghAta apavarNanA thAya che. prazna-18. pUrvabaddha sattAgata sthitithI keTalo vadhAre sthitibaMdha thAya tyAM sudhI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAno jaghanya nikSepanA viSayabhUta hoya? uttara-pUrvabaddha sattAgata sthitithI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sahita eka AvalikA pramANa adhika navo sthitibaMdha thAya tyAM sudhI carama sthitisthAna AzrayI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sarvatra saMkhyAthI samAna sthitio jaghanya nikSepanA viSayabhUta hoya che. prazna-19. pUrvabaddha sattAgata sthitithI keTalo adhika sthitibaMdha thAya tyAM sudhI AvalikAthI ochI atItthApanA hoya ? uttara-pUrvabaddha sattAgata sthitithI jyAM sudhI paripUrNa AvalikAnA eka asaMkhyAtamAM bhAga sahita (eTale ke jaghanya nikSepanI samAna) AvalikA pramANa adhika navo sthitibaMdha na thAya tyAM sudhI atItthApanA AvalikAthI ochI hoya che paNa pUrNa AvalikA hotI nathI. . prazna-20. utkRSTa kaMDakanuM pramANa keTaluM che. uttara-A graMthanA mate aMtaHkoDAkoDI sAgaropama nyUna saMpUrNa karyasthiti samAna baddha Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 paMcasaMgraha-2 DAyasthiti jeTaluM ane karmaprakRtinA mate kaMIka nyUna DAyasthiti jeTaluM kaMDakanuM pramANa che. prazna-21. vyAghAta apavartanAmAM jaghanya atItthApanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa kaMDaka jeTalI batAvela che. paraMtu kSAyikasamyaktanI prAptimAM samyakta mohanIyamAM ane kSapakazreNimAM paNa keTalIka pravRtionA saMkhyAta varSa pramANa ane aMtarmuhUrta pramANa sthitighAta batAvela che. tethI tyAM saMkhyAta varSa ane aMtarmuhUrta pramANa jaghanya atItthApanA kema na hoya ? uttara-sAyika samyakta ane kSapakazreNInI prAptimAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI paNa nyUna yAvatu aMtarmuhUrta pramANa sudhInA sthitighAto thAya che. tethI tyAM teTalI ja atItthApanA hoya e vAta barAbara che. paraMtu chaThThA praznanA uttaramAM abhavya prAyogya sthitighAtane AzrayI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jaghanya kaMDaka hoya che. tethI jaghanya atItthApanA paNa teTalI kahI che. udvartanA-apavartanAkaraNa praznottarI samApta. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 hIM ahaM namaH udIraNAkaraNa A pramANe udvartana tathA apavartanAkaraNanuM svarUpa kahyuM. have karmaprakRtimAM kahela kramane anusarI udIraNAkaraNanuM svarUpa kahevA yogya che. temAM ATalA viSayo che. ane te A pramANe che-lakSaNa, bheda, sAdyAdinuM nirUpaNa, ane svAmitva. temAM prathama lakSaNa ane bhedanA svarUpanA pratipAdana mATe nIcenI gAthA kahe che. temAM ardhI gAthA vaDe lakSaNa, ane ardhI gAthA vaDe bhedanuM svarUpa kahe che. jaM karaNeNokaDDiya dijjai udae udIraNA esA / pagatiTThitimAi cauhA mUluttarabheyao duvihA // 1 // yatkaraNenApakRSya dIyate udaye udIraNaiSA / prakRtisthityAdicaturdhA mUlottarabhedato dvividhA // 1 // artha -karaNa dvArA je karmadaliko kheMcIne udayamAM devAya che, te udIraNA kahevAya che. te prakRti, sthiti Adi bhede cAra prakAre che, vaLI te saghaLA mULa temaja uttaraprakRtinA bhede babbe prakAre che. TIkAnu-kaSAyayukta ke kaSAya sivAyanI je vIryapravRtti dvArA udayAvalikAnI bahirvartI uparanAM sthAnakomAM rahelA karmANuone kheMcIne udayAvalikAmAM devAya-nakhAya = te dalikono udayAvalikAmAM prakSepa thAya eTale ke udayAvalikAnAM sthAnakomAM rahela daliko sAthe bhogavAyatevA karAya te udIraNA kahevAya che. kahyuM che ke "udayAvalikAnI uparanI sthitiomAM rahela dalikone kaSAyayukta ke kaSAya vinAnI je vIryapravRtti dvArA kheMcIne udayAvalikAmAM praveza karAvAya te udIraNA kahevAya che." te udIraNA prakRti, sthiti AdinA bhede cAra prakAre che, te A pramANe-pratyudaraNA, sthityudIraNA, anubhAgodIraNA ane pradezodariNA. vaLI te dareka mULa prakRtionA bhede ane uttara pravRtionA bhede babbe prakAre che, temAM mULa prakRtinA bhede ATha prakAre ane uttara prakRtinA bhede aThThAvana prakAre che. 1 A pramANe udIraNAnA lakSaNa ane bhedanuM svarUpa kahyuM. have sAdyAdi prarUpaNA karavI joIe, te be prakAre che. 1. mULakarma viSayaka, ane 2. uttaraprakRti viSayaka. temAM pahelAM mULa karma viSayaka sAghAdi prarUpaNA kare che- veyaNIya mohaNIyANa hoi cauhA udIraNAussa / sAiadhuvA sesANa sAivajjA bhave tivihA // 2 // Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 paMcasaMgraha-2 vedanIyamohanIyayorbhavati caturdodIraNA''yuSaH / sAdiradhuvA zeSANAM sAdivarjA bhavetrividhA // 2 // arthavedanIya ane mohanIyanI udIraNA cAra prakAre, AyunI sAdi-sAnta, ane zeSakarmanI sAdi sivAya traNa prakAre che. TIkAnu-vedanIya mohanIyakarmanI udIraNA sAdi, anAdi, anaMta, ane sAMta ema cAra prakAre che. te A pramANe-vedanIyakarmanI udIraNA pramatta saMyata guNasthAna paryata thAya che. tyArabAda tadyogya adhyavasAyanA abhAve thatI nathI. mohanIyakarmanI udIraNA kSapakazreNimAM caramAvalikA nyUna sUkSmasaMparAya guNasthAnanA kALa paryata thAya che, tyArabAda thatI nathI. eTale apramattAdi guNasthAnakethI paDatAM vedanIyanI, ane upazAMta mohaguNasthAnakethI paDatAM mohanIyakarmanI udIraNA zarU thAya che mATe sAdi, atyAra sudhImAM te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyo AzrayI anaMta ane bhavyAtmAo AzrayI sAMta hoya che. AyunI udIraNA sAdi-sAMta che. udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI paryata AvalikAmAM AyunI udIraNA avazya thatI nathI. mATe sAMta, pharI paNa parabhavamAM utpattinA prathama samaye pravarte che mATe sAdi che. bAkInA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, nAma, gotra, ane aMtarAya e pAMca mULa karmaprakRtinI udIraNA anAdi, dhruva ane adhuva ema traNa prakAre che, te A rIte-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyanI udIraNA kSINamohaguNasthAnanI caramAvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI sarva jIvone avazya thAya che; ane nAma-gotranI udIraNA sayogIkevalI guNasthAnakanA caramasamaya parvata sarvajIvone avazya thAya che, mATe te pAMca karmanI udIraNA anAdi che. tyAMthI paDavAno abhAva che mATe sAdi nathI. abhavya AzrayI anaMta ane bhavyAtmAo ke jeo bArame ane terame guNasthAnake jaI te te karmanI udIraNAno nAza karaze, teo AzrayI sAMta che. 2 A pramANe mULa karmaviSayaka sAghAdinuM nirUpaNa karyuM. have uttaraprakRtinA viSayamAM sAdyAdinuM nirUpaNa karavA icchatA kahe che - AdhuvodayANa duvihA micchassa cauvvihA tihaNNAsu / mUluttarapagaINaM bhaNAmi uddIragA etto // 3 // adhuvodayAnAM dvidhA mithyAtvasya caturvidhA nidhAnyAsu / mUlottaraprakRtInAM bhaNAmyudIrakA ataH // 3 // artha-adhruvodayI prakRtionI udIraNA sAdi ane sAMta eka be prakAre che. dhruvodayI prakRtiomAM mithyAtvanI cAra prakAre ane anya prakRtionI udIraNA traNa prakAre che. have mULa ane uttara pravRtionA udIraka koNa che? te kahuM chuM. TIkAnu-mithyAtva, ghAtikarmanI cauda, ane nAmakarmanI tetrIsa kula aDatALIsa dhruvodayI Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 udIraNAkaraNa prakRtione varjIne zeSa ekaso daza adhuvodayI prakRtionI udIraNA te saghaLI pravRtio adhuvodayI hovAthI sAdi ane sAta ema be prakAre che. dhruvodayI prakRtiomAM mithyAtvanI udIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A rIte-jeNe samyakta prApta karyuM che tene udaya nahi hovAthI mithyAtvanI udIraNA thatI nathI mATe sAMta che; samyaktathI paDI mithyAtve gayelAne pharI udIraNA thAya che mATe sAdi, atyArasudhI jeNe samyakta prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, koI kALe samyakta prApta karatA nahi hovAthI abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, asthira, sthira, zubha, azubha, taijasasaptaka, agurulaghu, varNAdi vIsa ane nirmANa saghaLI maLI suDatALIsa prakRtionI udIraNA anAdi, anaMta ane sAta ema traNa prakAre che. uparokta suDatALIse prakRtio dhruvodayI hovAthI anAdikALathI saghaLA jIvone tenI udIraNA pravarte che mATe anAdi, abhavyone anaMtakALa paryata pravartaze mATe anaMta, ane je bhavyAtmAo uparanA guNasthAnake jaI uparokta prakRtionI udIraNAno viccheda karaze teo AzrayI sAMta che. temAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyanI udIraNA bAramAM guNasthAnakanI AvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI thAya che, ane nAmakarmanI tetrIsa prakRtionI udIraNA teramAM guNasthAnakanA carama samaya paryata thAya che, tyArabAda teno viccheda thAya che. 3 A pramANe sAdyAdinuM nirUpaNa kahyuM. have ahIMthI graMthakAra kayo kyo jIva kaI kaI mULa ane uttara karmaprakRtiono udIraka che, te kahe che. ghAINaM chaumatthA udIragA rAgiNo i mohassa / veyAUNa pamattA sajogiNo nAmagoyANaM // 4 // . ghAtinAM chadmasthA udIrakA rAgiNastu mohasya / 'vedyAyuSoH pramattAH sayogino nAmagotrayoH // 4 // arthaghAtikarmanA udIraka chagho che, mohanA rAgI AtmAo, vedanIya ane AyunA pramatta sudhInA AtmAo, ane nAma-gotranA sayogI guNasthAna paryatavartI AtmAo che. TIkAnu-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyarUpa ghAti karmaprakRtionA caramAvalikA nyUna kSINamoha guNasthAna sudhImAM vartamAna saghaLA chabastha AtmAo udIraka che. mohanIyakarmanA caramAvalikA hIna sUkSmasaMparAya guNasthAna sudhInA rAgI AtmAo udIraka che. vedanIya ane AyunA pramatta guNasthAnaka sudhInA saghaLA AtmAo udIraka che. chaThThA guNasthAnaka sudhImAM paNa AyunI jyAre jyAre paryatAvalikA zeSa rahe tyAre tyAre temAM udIraNA pravartatI nathI, te sivAyanA kALamAM pravarte che. tathA nAma ane gotrakamanA sayogIkevalI guNasthAna sudhInA saghaLA AtmAo udIraka che. 4 A rIte mULakarma prakRtinA udIraNAnA svAmI kahyA. have uttara pravRtionI udIraNAnA Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 paMcasaMgraha-2 svAmI kahe che - uvaparaghAyaM sAhAraNaM ca iyaraM taNui pajjattA / chaumatthA caudaMsaNanANAvaraNaMtarAyANaM // 5 // upaghAtaM parAghAtaM sAdhAraNaM cetarat tanvA paryAptAH / chAsthAzcaturdarzanajJAnAvaraNAntarAyANAm // 5 // artha-upaghAta, parAghAta, sAdhAraNa, ane pratyekanA zarIra paryAptie paryAptA udIraka che. darzanAvaraNIya cAra, jJAnAvaraNa pAMca ane aMtarAya pAMca e cauda prakRtinA saghaLA chadmastha jIvo udIraka che. TIkAnu-upaghAta AdimAM SaSThInA arthamAM prathamA vibhakti thaI che, mATe teno artha A pramANe thAya che. upaghAta, parAghAta sAdhAraNa ane rUtarapratyeka nAmakarmanI udIraNAnA svAmI zarIraparyAptie paryAptA saghaLA AtmAo che. mAtra sAdhAraNa nAmanA sAdhAraNa zarIrI jIvo 1. sAdhAraNa, pratyeka ane upaghAta nAmakarmanI udIraNA ahIM zarIraparyAptie paryAptAne kahI che. paraMtu karmaprakRtimAM prakRtisthAna udIraNAnA adhikAramAM ane A ja graMthamAM saptatikA saMgrahamAM nAmakarmanA udayAdhikAramAM sAdhAraNa, pratyeka ane upaghAtanI udIraNA zarIrasthane ane parAghAtanI udIraNA zarIraparyAptie paryAptAne kahI che. ahIM zarIrastha eTale utpattisthaLe utpanna thayelA, ane zarIraparyAptA eTale jeoe zarIra paryApti pUrI karI lIdhI hoya tevA, eTalo zarIrastha ane zarIraparyApta e bemAM bheda che. jyAM jyAM udaya ke udIraNAnAM sthAno batAvyAM che tyAM tyAM e bheda spaSTapaNe samajAya che. jema ke, e kendriyane 21-24-25-26-27 e pAMca udaya ke udIraNAsthAno che. temAM vigrahagatimAM 21, pratyeka ke sAdhAraNa, upaghAta, audArika zarIra nAmakarma ane huDakasthAna meLavIe ane AnupUrvI kADhIe eTale zarIrasthane 24nI udIraNA thAya che. tyArabAda zarIra paryAptie paryAptAne parAghAta sAthe 25nI udIraNA thAya che. ahIM zarIrasthane 24nI ane zarIraparyAptie paryAptAne 25nI udIraNA. kahI che. kadAca ahIM zarIrastha eTale "zarIraparyAptie paryAptA' evo ja artha karIe to pratyeka Adi sAthe ja parAghAtanI udIraNA paNa zarU thavI joIe AgaLa-pAchaLa nahi. kadAca zarIrastha eTale zarIraparyAptie paryAptA, ema artha karIne ema kahIe ke zarIra paryAptie paryAptAne pahelAM pratyakAdinI udIraNA zarU thAya, tyArabAda keTalAeka samaya gayA pachI parAghAtanI udIraNA zarU thAya to zuM vAMdho che ? ema kahevuM e paNa ThIka nathI. kema ke zarIra paryApti jyAM sudhI pUrNa thaI nathI tyAM sudhInA aMtarmuhUrta paryata audArika Adi prakRtiono udaya na hoya te kema bane ? audArika nAmakarmanA udaya vinA to audArika vargaNAmAMthI pugala ja grahaNa karI zakato nathI. ane aMtarmuhurta sudhI audArika pudgala ja grahaNa karato nathI ema paNa kahI zakAya tema nathI. kema ke utpattisthAne utpanna thaIne ja dareka AtmAo audArika pudagalone grahaNa karavAnI zarUAta karI de che. kadAca ahIM ema kahevAmAM Ave ke ahIM udIraNA zarIraparyAptie paryAptAne kahI che. eTale udaya bhale utpattisthaLe utpanna thavAnI sAthe ja thAya, udIraNA pachI zarU thaze e paNa ThIka nathI. kema ke udaya ane udIraNA sAthe ja zarU thAya che. vaLI udIraNAnAM sthAnako jyAM kahyAM che, tyAM pratyakAdinI zarIrasthane ane parAghAtanI zarIraparyAptie paryAptane udIraNA spaSTa rIte kahI che. vaLI gAthA 8mAM mAhArI eTale AhAraparyAptie paryAptAne vaikriya zarIranI udIraNA kahI che, pratyakAdinI udIraNA zarIranI udIraNA sAthe Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 497 jANavA tathA darzanAvaraNIya cAra, jJAnAvaraNIya pAMca ane aMtarAya pAMca--e cauda karmaprakRtionI udIraNAnA svAmI caramAvalikAmAM vartamAna kSINamohane varjIne zeSa saghaLA chadmastha AtmAo che. 5 tasathAvarAitigatigaAu gaIjAtidiTTiveyANaM / tannAmANUpuvvINa kiMtu te aMtaragaIe // 6 // trasasthAvarAditrika-trikAyurgatijAtidRSTivedAnAm / tannAmAna: AnupUrvvINAM kintu te antaragatau // 6 // artha--trasatrika, sthAvaratrika, Ayu, gati, jAti, dRSTi ane veda e saghaLI prakRtionI udIraNAnA svAmI te te nAmavALA jIvo che. mAtra AnupUrvInI udIraNAnA svAmI vigrahagatimAM vartamAna AtmAo ja che. TIkAnu--trasAditrika--trasa, bAdara ane paryApta, sthAvarAdi trika--sthAvara, sUkSma ane aparyApta, cAra Ayu, cAra gati, pAMca jAti; traNa dRSTi--mithyAtvamohanIya, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya, napuMsaka Adi traNa veda e saghaLI prakRtionI udIraNAnA svAmI te te nAmavALA eTale ke te te prakRtionA udayavALA jIvo che. jema ke--trasanAmanI udIraNAnA svAmI trasa nAmanA udayavALA trasa jIvo, bAdaranAmanI udIraNAnA svAmI bAdaranAmanA udayavALA bAdara jIvo, sUkSmanAmanA udayavALA sUkSmajIvo, e pramANe uparokta te te prakRtinA udayavALA jIvo te te prakRtinI udIraNAnA svAmI che. bhale pachI te jIvo vigrahagatimAM vartatA hoya zarIrastha hoya. AnupUrvI nAmakarmanI udIraNAnA svAmI AnupUrvInA udayavALA jIvo che, jema ke, narakAnupUrvInI udIraNAnA svAmI nArako che, e pramANe zeSa AnupUrvI mATe paNa samajavuM. mAtra vigrahagatimAM vartamAna jIvo ja AnupUrvInA uddIka che, kema ke vigrahagatimAM ja teno udaya che. 6 AhArI uttarataNu naratiritavveyae pamottUNaM / uddIraMtI uralaM te ceva tasA uvaMgaM se // 7 // ja thAya che, AgaLa pAchaLa nahi. vaLI karmaprakRti udI. gA. 6mAM 'patteziyarastra 3 taLutthA' e padanI rRpti A pramANe che. 'patteyalarIrAmANu sAhAraLasarIraLAmAN ya savva sarIro vaTTamALA vIzA' eTale zarIra nAmanA udaye vartamAna pratyeka-sAdhAraNanI udIraNAnA svAmI che ema kahe che. parAghAta mATe gA. 12mAM 'pASAyamsa 3 vedeLa padmattA' ahIM temeLa pannattA eTale zarIra paryAptie paryAptA spaSTa pATha che. cUrNimAM paNa e prakAre ja che. ahIM tajItyA ane rehena pajJattAno spaSTa bheda jaNAya che. mATe zarIrastha eTale utpatti sthaLe utpanna thayelA e artha ThIka lAge che. upara zarIrastha eTale zarIraparyAptie paryAptA artha kaI rIte karyo che te samajAtuM nathI. ahIM tattva bahuzruta jANe. paMca02-63 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 paMcasaMgraha-2 AhArI uttaratanavaH naratirazcastadvedakAn pramucya / udIrayanti uralaM te caiva vasA upAGgaM tasya // 7 // artha-AhAraka zarIrI, tathA vaikriyazarIrI devo, nArakIo ane tenA vedaka manuSya tiryaMcone choDI zeSa saghaLA jIvo audArika nAmanI udIraNAnA svAmI che. te ja saghaLA paraMtu trasa jIvo tenA upAMganI udIraNAnA svAmI che. TIkAnu--AhAraka zarIra jeoe vikavyuM che tevA AhAraka zarIrI AtmAo, vaikriyazarIrI devo ane nArakIo tathA vaikriyazarIranI jeoe vikurvaNA karI che tevA vaikriya zarIrI manuSyo ane tiryaMco A saghaLAone choDIne zeSa saghaLA ekendriya, beindriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya AtmAo audArika zarIra nAmakarma, audArika baMdhana catuSTaya ane audArika saMghAtananI udIraNAnA svAmI che. tathA je jIvo audArika zarIranI udIraNAnA svAmI che te saghaLA audArika aMgopAMga nAmanI udIraNAnA paNa svAmI che. paraMtu mAtra trasa jIvo ja svAmI che. kema ke sthAvarone aMgopAMga nAmakarmano udaya hoto nathI. 7 AhArIsuranAraga saNNI iyare'nilo u pajjatto / laddhIe bAyaro dIrago u veuvviyataNussa // 8 // AhAriNaH suranArakAH saMjina itare anilastu paryAptaH / labbyA bAdara udIrakAstu vaikriyatanoH // 8 // artha AhAra paryAptie paryApta devo, nArako, vaikriyalabdhi yukta saMjJI manuSyo-tiryaMco ane bAdara paryApta vAukAya vaikriyazarIra nAmakarmanA udIraka che. TIkAnunUtanu0-utpattisthAne utpanna thayelA AhAra paryAptie paryAptA devo ane nArakIo, tathA jeone vaikriya zarIra karavAnI zakti utpanna thayelI che ane tenI vikavaNA karI rahyA che evA saMjJI manuSyo ane tiryaMco tathA vaikriya. labdhi saMpanna durbhaganAmanA udayavALA bAdaraparyApta vAukAya A saghaLA jIvo vaikriya zarIra nAmakarmanI, upalakSaNathI vaikriya baMdhana catuSTaya ane vaikriyasaMghAtana nAmanI udIraNAnA svAmI che. 8 taduvaMgassavi tecciya pavaNaM mottUNa kei nara tiriyA / AhArasattagassa vi kuNai pamatto viuvvanto // 9 // tadupAGgasyApi te eva pavanaM muktvA ke'pi naratiryaJcaH / AhArakasaptakasyApi karoti pramattaH vikurvan // 9 // 1. vaikriya ane AhArakanI vikavaNA karanAra manuSya-tiryaMcane jyAM sudhI te vaikriya ane AhAraka zarIra rahe che, tyAM sudhI vaikriya ane AhAraka nAmanI ja udaya-udIraNA hoya che, audArikanI udaya udIraNA hotI nathI. jo ke te vakhate audArika zarIra hayAta che paraMtu te nizreSTa hoya che. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 499 arthavAyukAya choDIne vaikriya aMgopAMganA paNa te ja jIvo udIraka che. mAtra keTalAeka manuSya-tiryaMco udIraka che. AhA2ka saptakanI vikurvaNA pramatta saMyato kare che. TIkAnu--vaikriya aMgopAMga nAmanI udIraNAnA svAmI paNa vAyukAya jIvone aMgoyAMga nahi hovAthI teone choDI AThamI gAthAmAM kahyA te ja devAdi AtmAo ke jeo vaikriyazarIranAmanA udIka che teo saghaLA che. mAtra manuSya-tiryaMcomAMnA thoDA ja vaikriyazarIra ane vaikriya aMgopAMganAmanA udIraka che. kAraNa ke keTalAeka tiryaMca-manuSyo ja vaikriyalabdhi yukta hoya che. jeone tenI labdhi hoya teo ja tene vidhurvI zake che. tathA AhArakasaptakanI vipurvaNA karatA labdhiyukta cauda pUrvadhara pramattasaMyata AtmAo tenI udIraNA kare che, eTale tenI udIraNAnA temAM svAmI che. 9 tettIsaM nAmadhuvodayANa uddIragA jogIo | lobhassaM u taNukiTTINa hoMti taNurAgiNo jIvA // 10 // trayastriMzatAM nAmadhuvodayAnAM udIrakAH sayoginaH / lobhasya tu tanukiTTInAM bhavanti tanurAgiNo jIvAH // 10 // artha--nAmanI dhruvodayI tetrIsa prakRtionA sayogI sudhInA jIvo udIraka che. lobhanI sUkSmakiTTIonA tanurAgI--sUkSmasaMpa2AyavartI AtmAo udIraka che. TIkAnu--nAmakarmanI dhruvodayI taijasa saptaka, varNAdi vIsa, sthira, asthira, zubha, azubha, nirmANa ane agurulaghu e tetrIsa prakRtionA sayogI kevalI guNasthAna sudhImAM vartatA saghaLA AtmAo udIraNA svAmI che. caramAvalikA choDI sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnavartI AtmAo lobha saMbaMdhI sUkSma kiTTIonI udIraNAnA svAmI che. kSapakazreNImAM caramAvalikA e udayAvalikA che ane te sakala karaNane ayogya che, ane tenI u52 dalika ja nathI. tathA upazamazreNimAM aMtaraka2Na uparanI bIjI sthitimAM dalika hoya che paraMtu tenI udIraNA paNa te vakhate hotI nathI. mATe tenuM varjana karyuM che. (bAda lobhanI udIraNA to navamA guNasthAnaka sudhI thAya che, mATe bAdara lobhanI udIraNAnA svAmI navamA sudhInA AtmAo che. kevaLa kiTTIkRta lobhanI dazamA guNasthAnake vartamAna AtmAo ja udIraNA kare che, kema ke teno udaya dazame guNasthAnake ja hoya che). 10 paMcidijjattA naratiriya cauraMsausabhapuvvANaM / cauraMsameva devA uttarataNubhogabhUmA ya // 11 // 1. AhA2ka zarIra viSurvI te zarIra yogya saghaLI paryAptie paryApto thaI apramatte jAya che, ane tyAM teone 29 ane 30 e be nAmakarmanAM udayasthAnako hoya che. eTale AhArakadvikanI udIraNA apramatta paNa kare che. chatAM alpa hovAthI vivakSA karI nathI, ema jaNAya che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 paMcasaMgraha-2 paJcendriyaparyAptA naratiryaJcaH samacaturasravajrarSabhapUrvANAm / caturastrameva devA uttaratanubhogabhUmijAzca // 11 // artha samacaturagnAdi saMsthAna ane vajaRSabha saMghayaNAdi saMghayaNanA udIraNA paryApta paMcendriya tiryaMca ane manuSyo che. devo, uttara tanuvALA, ane bhogabhUmijo samacaturagna saMsthAnanA ja udIraka che. TIkAnuzarIraparyAptie paryAptA paMcendriya tiryaMco ane manuSyo samacaturagnAdi che saMsthAna ane vajaRSabhanArAca saMghayaNAdi cha saMghayaNanI udIraNAnA svAmI che. udayaprApta karmanI ja udIraNA thAya che tevo niyama hovAthI jyAre je saMghayaNa ke je saMsthAna udayaprApta hoya tyAre tenI udIraNA thAya che. anyanI nahi, ema samajavuM. tathA saghaLA devo, uttara tanuvALA-AhArakazarIra ane vaikriyazarIrI ane bhogabhUmimAM utpanna thayelA saghaLA yugaliko eka samacaturagna saMsthAnanI ja udIraNA kare che. udyano abhAva hovAthI teo anya saMsthAnonI udIraNA karatA nathI. 11 AimasaMghayaNaM ciya seDhImAruDhagA udIreMti / iyare haMDaM chevaTagaM tu vigalA apajjattA // 12 // AdimasaMhananameva zreNimArUDhA udarayanti / itare huNDaM sevArtaM tu vikalA aparyAptAH // 12 // arthazreNi para ArUDha thayelA prathama saMghayaNane ja udIre che. Itara huDakane ane dviIndriyAdi traso tathA aparyAptAo chevaTTA saMghayaNane udIre che. TIkAnu--(zreNI zabdathI ahIM kSapakazreNi levAnI che, kema ke upazama zreNi para to prathamanA traNa saMghayaNa vaDe ArUDha thaI zakAya che.) eTale kSapakazreNi para ArUDha thayelA AtmAo vajaRSabhanArA saMghayaNanI ja udIraNA kare che, udayano abhAva hovAthI anya koI paNa saMghayaNavALA AtmAo kSapakazreNi para ArUDha thaI zakatA nathI. tathA tere- upara je jIvone je saMsthAnanA udIraka kahyA tenAthI anya--ekendriyo, vikalendriyo, nArakIo ane labdhi aparyApta paMcendriya tiryaMcamanuSyo huDakasaMsthAnanI ja udIraNA kare che, kema ke teo saghaLAne huDakasaMsthAnano ja udaya hoya che, anya koI saMsthAna teone udayamAM hotuM nathI. tathA vikalendriyo ane labdhi aparyApta paMcendriya tiryaMca-manuSyo eka sevArta saMghayaNanI ja udIraNA kare che. zeSa saMghayaNano teone udaya nahi hovAthI udIraNA karatA nathI. 12 1. ahIM paNa zarIra paryAptie paryAptA saMghayaNa-saMsthAnanA udIraka kahyA che. paraMtu tanasthaneutpatti sthaLe utpanna thayelAne zarIranAmakarmanA udayanI sAthe teono udaya thAya che ane udaya sAthe udIraNA paNa hoya che. mATe saMghayaNa saMsthAnanA udIraka paNa tanastha hoya ema jaNAya che. 2. saMghayaNamAM paNa prathama saMghayaNanI ja udIraNA yugaliko kare che. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa veDavviyaAhAragaudae na narAvi hoMti saMghayaNI / pajjattabAre cciya AyavauddIrago bhomo // 13 // vaikriyA''hArakodaye na narA api bhavanti saMhananinaH / paryAptabAdara eva AtapodIrako bhaumaH // 13 // artha--vaikriya ane AhArakanA udayavALA manuSyo paNa saMghayaNI hotA nathI. paryApta bAdara pRthvIkAya ja Atapano udIraka che. TIkAnu--uttaravaikriya ane AhAraka nAmakarmanA udaye vartatA manuSyo ane api zabdathI uttara vaikriya zarIrI tiryaMco paNa koI paNa saMghayaNanI udIraNA karatA nathI, kema ke saMghayaNa audArika zarIramAM hoya che. anya zarIromAM hADakAM nahi hovAthI saMghayaNo hotA nathI. 501 tathA sUryanA vimAnanI nIce rahela khara paryApta bAdara pRthvIkAya jIvo ja AtapanI udIraNAnA svAmI che, kema ke anya koI paNa jIvone Atapano udaya hoto nathI. 13 puDhavIAuvaNassaibAyarapajjatta uttarataNU ya / vigalapaNidiyatiriyA ujjovuddIragA bhaNiyA // 14 // pRthivyambuvanaspatayaH bAdaraparyAptA uttaratanavaH / vikalendriyapaJcendriyatiryaJcaH udyotodIrakA bhaNitAH // 14 // artha--bAdara paryApta pRthvIkAya, aplAya, vanaspatikAya, uttaravaikriya ane AhAraka zarIrI, vikalendriya ane paMcendriya tiryaMco e saghaLA udyotanA udIraka che. TIkAnu--bAdara labdhi paryApta pRthvIkAya, aplAya ane (pratyeka ke sAdhAraNa) vanaspatikAya tathA uttaravaikriyazarIrI, AhArakazarIrI tathA paryApta vikalendriyo, ane tiryaMca paMcendriyo A saghaLA jIvone tIrthaMkara paramAtmAoe ane gaNadharoe udyotanI udIraNAnA svAmI kahyA che, kema ke A saghaLAone udyotanA udayano saMbhava che. udyotano jyAre ane jeone udaya hoya tyAre ane teone udyotanI udIraNA paNa hoya che. 14 sagalA sugatisarANaM pajjattAsaMkhavAsa devA ya / iyarANaM neraiyA naratiri susarassa vigalA ya // 15 // sakalAH sugatisvarayoH paryAptA asaMkhyeyavarSAyuSo devAzca / itarayonairayikA naratiryaJcaH susvarasya vikalAzca // 15 // artha--paryApta paMcendriyo, asaMkhya varSAyuvALA yugaliko ane devo zubhavihAyogati ane susvaranA udIraka che. tathA nArakIo ane keTalAeka manuSya tiryaMco azubhavihAyogati ane duHsvaranA udIraka che. vikalendriyo susvara ane duHsvaranA udIraka che. TIkAnu--keTalAeka paryApta paMcendriya tiryaMco ane manuSyo, tathA asaMkhya varSanA Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 paMcasaMgraha-2 AyuvALA saghaLA yugaliko, saghaLA devo prazasta vihAyogati ane susvara nAmanI udIraNAnA svAmI che. tathA nArakIo ane jene jene teno udaya hoya tevA paryApta manuSya-tiryaMco aprazasta vihAyogati ane dusvaranI udIraNAnA svAmI che. tathA paryApta vikalendriyomAMthI keTalAeka susvaranI ane keTalAeka duHsvaranI udIraNAnA svAmI che. labdhi aparyApta vikalendriyAdine vihAyogati ane svarano udaya hoto nathI. 15 UsAsassa sarassa ya pajjattA ANupANabhAsAsu / jA Na niraMbhai te tAva hoMti uddIragA jogI // 16 // ucchAsasya svarasya ca paryAptA AnaprANabhASAbhyAm / yAvanna nirudhyete te tAvadbhavantyudIrakA yoginaH // 16 // artha--AnapAna ane bhASAparyAptie paryAptA anukrame ucchavAsa ane svaranA udIka che. tathA jayAM sudhI te beno rodha thayo hoto nathI tyAM sudhI te benA sayogI kevalI udIraka che. TIkAnu-ucchavAsa ane svara sAthe AnaprANa ane bhASA zabdono anukrame yoga karavo. tAtparya e ke zvAsocchavAsa paryAptie paryAptA saghaLA AtmAo ucchavAsa nAmakarmanA udIraka che. ane bhASAparyAptie paryAptA saghaLA AtmAo susvara athavA duHsvara bemAMthI jeno udaya hoya tenA udIraka che. paraspara virodhI prakRti hovAthI baMneno sAthe udaya hoto nathI. jo ke pahelAM sAmAnyathI svara nAmanA udIra, paryAptA kahI gayA che, chatAM "bhASAparyAptie paryAptA ja svaranA udIraka hoya che e vizeSa batAvavA mATe ahIM pharI kahevAmAM AvyuM che. tathA jyAM sudhI ucchavAsa ane bhASAno rodha thayo hoto nathI tyAM sudhI ja sayogIkevalI AtmAo uzvAsa ane svara nAmanA udIraka hoya che. tyArabAda udaya baMdha paDI javAthI udIraNA thatI nathI. 16 neDyA suhamatasA vajjiya suhamA ya taha apajjattA / jasakittudIragAijjasubhaganAmANa saNNisurA // 17 // nairayikAn sUkSmatrasAn varjayitvA sUkSmAMzca tathA'paryAptAn / yaza:kIrterudIrakAH AdeyasubhaganAmnoH saMjJisurAH // 17 // artha-nArakI, sUkSmatrasa, sUkSma, tathA aparyAptAone varjIne zeSa jIvo yazakIrtinA udIraka hoya che. Ajeya ane subhaga nAmanA saMjJI ane devo udIraka hoya che. 1. labdhi aparyApta manuSya tiryaMcone uparokta prakRtiono udaya ja hoto nathI, kema ke teone zarUAtanAM 21 ane 26 be ja udayasthAno hoya che. paryApta nAmanA udayavALA manuSya-tiryaMcomAM keTalAkane zubhavihAyogati ane susvarano ane keTalAekane azubha vihAyogati ane svarano udaya hoya che. jene jeno udaya hoya te tenI udIraNA kare che. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 503 TIkAnu-nArakIo, sUkSmatrasa-teukAya ane vAyukAya jIvo, sUkSmanAmakarmanA udayavALA saghaLA AtmAo, ane labdhi aparyAptA ekendriya, beIndriya, te indriya, caurindriya ane paMcendriya A saghaLAone choDIne zeSa saghaLA AtmAo yazakIrtinA udIraka che, jeone yazakIrtino udaya kahyo che teone paNa jyAre yazakIrtino udaya hoya tyAre ja tenI udIraNA kare che. tathA keTalAeka saMjJI manuSya ane tiryaMco ane keTalAeka devo saubhAgya ane Adeya nAmanA udIraka che, ke jeone teno udaya hoya che. 17 uccaM ciya jai amarA keI maNuyA va nIyamevaNNe / caugaiyA dubhagAI titthayaro kevalI titthaM // 18 // uccairgotrameva yatayo'marAH ke'pi manuSyA vA nIcamevAnye / caturgatikA durbhagAdIH tIrthakara: kevalI tIrtham // 18 // artha-patio ane devo ucca gotrane ja udIre che. keTalAeka manuSyo ucca gotrane udIre che. anya jIvo nIca gotrane ja udIre che. durbhaga Adine cAre gatinA jIvo udIre che. tIrthakarakevalI tIrthakara nAmane udare che. TIkAnu-samyapha saMyamAnuSThAnamAM prayatna karatA saghaLA munirAjo, (dezavirati guNasaMpanna manuSyo) ane saghaLA bhavanapati, vyaMtara, jayotiSa ane vaimAnika devo ucca gotrane ja udIre che. tathA keTalAka prAkRta manuSyo ke jeoe ucca kulamAM janma dhAraNa karyo che teo paNa ucca gotrane udIre che. teo saghaLAne nIca gotrano udaya nahi hovAthI nIca gotra udIratA nathI. tathA ukta vyatirikta nArakIo tiryaMco, ane nIca kuLamAM utpanna thayelA manuSyo nIca gotrane ja udIre che. tathA durbhaga, anAdeya ane apayazakIrti e traNa karma prakRtine cAre gatinA jIvo udare che. mAtra jeone subhaga Adino udaya hoya teo tene udIre che, zeSa saghaLA durbhaga AdinA udaye vartatA durbhagAdinI udIraNA kare che. tathA jeoe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM che teone jyAre kevaLajJAna utpanna thAya tyAre teo tIrthakara nAmakarmanI udIraNA kare che, zeSakALe nahi. kema ke zeSakALe tIrthakara nAmano udaya hoto nathI. 18 mottUNa khINarAgaM iMdiyapajjattagA udIraMti niddApayalA sAyAsAyAI je pamattatti // 19 // muktvA kSINarAgaM indriyaparyAptakA udIrayanti / nidrApracale sAtA'sAte ye pramattA iti // 19 // artha zaramAvalikA sthiti kSINarAgane choDI indriya paryAptie paryAptA saghaLA nidrA ane pracalAnI udIraNA kare che. mAtA ane asAtAne pramattaguNasthAna sudhInA AtmAo Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 udIre che. paMcasaMgraha-2 TIkAnu--nidrA ane pracalAnI udIraNA kSINamoha guNasthAnanI carama AvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI indriya paryAptie paryAptA saghaLA jIvo jyAre teno udaya hoya tyAre udIraNA kare che. 'karmastava' nAmanA prAcIna bIjA karmagraMthanA kartA Adi keTalAeka AcArya mahArAjAo kSapakazreNimAM ane kSINamohaguNasthAnake paNa nidrAdvikano udaya mAne che, udaya hoya tyAre avazya tenI udIraNA paNa hoya che, mATe temanA mate ahIM indriya paryAptie paryAptA thavAnA kALathI AraMbhI kSINamoguNasthAnakanI caramAvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI nidrAdvikanI udIraNA kahI che. 'satkarma' nAmanA graMthanA kartA Adi keTalAeka AcArya mahArAjAo kSapakazreNI ane kSINamohaguNasthAnake vartamAna AtmAone choDIne nidrAdvikano udaya mAne che, te graMthamAM kahyuM che ke, kSapakazreNimAM ane kSINamohaguNasthAnake vartamAna AtmAone choDI zeSa jIvone nidrAdvikano udaya hoya che. temanA mate kSapakazreNimAM vartamAna AtmAone choDI zeSa upazAMtamohaguNasthAnaka sudhImAM vartamAna saghaLA AtmAone nidrAdvikano udaya ane udIraNA hoya che. karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 18mImAM kahyuM che ke--je samaye indriya paryAptie paryApto thAya tenI pachInA samayathI AraMbhI kSapakazreNi ane kSINamohe vartatA AtmAone choDIne (upazAMtamoha guNasthAna paryaMta) zeSa saghaLA jIvo nidrA ane pracalAnI udIraNAnA svAmI che.' tathA mithyAdRSTithI AraMbhI pramatta guNasthAnaka sudhImAM vartamAna sardhaLA AtmAo sAtAasAtAnI udIraNA kare che. anya apramattAdi guNasthAnakavartI AtmAo ativizuddha pariNAmavALA hovAthI 'taghogya adhyavasAyanA abhAve bemAMthI koInI udIraNA karatA nathI, mAtra teone sAtA-asAtAmAMthI ekano udaya ja hoya che." 19 apamattAIuttarataNUyaassaMkhayAu vajjettA / sesAniddANaM sAmI sabaMdhagaMtA kasAyANaM // 20 // apramattAdyuttaratanvasaMkhyeyAyuSaH varja / zeSanidrANAM svAminaH svabandhakAntAH kaSAyANAm // 20 // artha--apramattAdi, uttara tanuvALA, ane asaMkhyeya varSAyuone choDI zeSa jIvo zeSa nidrAonI udIraNAnA svAmI che. je kaSAyono jyAM jyAM baMdha viccheda thAya tyAM sudhImAM vartatA AtmAo te te kaSAyanI udIraNAnA svAmI che. TIkAnu--apramattAdi guNasthAnakavALA, uttaratan--vaikriyazarIrI ane AhArakazarIrI, ane asaMkhyeya varSanA AyuvALA yugalika AtmAone choDIne zeSa saghaLA jIvo zeSa 1. ahi 'vaikriya zarIrI' e padathI devo, nArakIo temaja vaikriya jeoe viryuM che, tevA manuSya, tiryaMco levAnA che. Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 505 nidrAonA nidrAddhikanI udIraNAnA svAmI kahI gayA che, eTale te sivAyanI), nidrAnidrA, pracalApracalA ane thINaddhinidrAnI udIraNAnA svAmI che. tathA je je kaSAyano je je guNasthAnake baMdhaviccheda thAya che, te te guNasthAnaka sudhImAM vartamAna AtmAo te te kaSAyanI udIraNAnA svAmI che, anya nahi. jemake-anantAnubaMdhInA sAsvAdana sudhImAM vartatA, apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA avirati samyagdaSTi sudhImAM vartatA, pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA dezavirati sudhImAM vartatA, lobha varjita saMjvalana kaSAyanA navamA guNasthAnake jyAM sudhI teno baMdha thAya che tyAM sudhImAM vartatA tathA saMjavalana lobhanA anivRtti bAdara saMparAya guNasthAna sudhImAM vartatA AtmAo udIraka hoya che. ane kiTTIonA dazame guNasthAnake vartamAna AtmAo udIraka hoya che. e hakIkata dazamI gAthAmAM A ja prakaraNamAM pahelAM kahevAI gaI che. 20 hAsaraIsAyANaM aMtamuhattaM tu AimaM devA / iyarANaM neDyA urdu pariyattaNavihIe // 21 // hAsyaratisAtAnAM antarmuhUrtaM tu AdyaM devAH / / itarAsAM nairayikAH UrdhvaM parAvarttanavidhinA // 21 // artha-pahelA aMtarmuhUrta paryata devo hAsya, rati ane sAtAnA udIraka hoya che. ane nArakIo zoka, arati ane asAtAnA udIraka hoya che. tyArabAda parAvartananA krame udIraka hoya che. 1 TIkAnu-utpattinA prathama samayathI AraMbhI aMtarmuhUrtaparyata saghaLA devo avazya hAsya, rati ane sAtAvedanIyanA ja udIraka hoya che, kAraNa ke zarUAtanA aMtarmuhUrtaparyaMta saghaLA devone hAsya, rati ane sAtAno ja udaya hoya che. ane nArakIo utpattinA prathama samayathI AraMbhI aMtarmuhUrtaparyaMta avazya zoka, arati ane asatAvedanIyanA ja udIraka hoya che, kema ke nArakIone te kALe zoka, arati ane asatAvedanIyano ja udaya che. Adya aMtarmuhUrta vItyA bAda devo ane nArakIo parAvartananA krame e prakRtimAM yathAyogya rIte jeno udaya hoya tenA udIraka hoya che. uparokta prakRtio parAvartamAna che ane parAvartamAna hovAthI sarvadA amuka ja prakRtino udaya hoI zakato nathI. temAM nArakIone ghaNo kALa asAtAnA udayamAM jAya che. sAtAnA udayano saMbhava tIrthaMkaranA janma kalyANaka Adi prasaMgoe hoya che. devone ghaNo kALa sAtAnA udayamAM jAya che. asAtAnA udayano saMbhava mAtsaryAdi doSano udaya, priyano viyoga ane cyavanAdi prasaMgoe hoya che. keTalAeka nArakIo ke jeo tIvra pApanA yoge nArakImAM utpanna thayelA hoya che. teone potAnI AkhI bhavasthiti parvata asatAvedanIyanA ja udayano saMbhava hovAthI teo tenA ja udIraka hoya che. 21 paMca02-64 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 paMcasaMgraha-2 hAsAIchakkassa u jAva apuvvo udIragA savve / udao udIraNA iva ogheNaM hoi nAyavvo // 22 // hAsyAdiSaTkaMsya tu yAvadapUrvamudIrakAH sarve / / udaya udIraNA iva oghena bhavati jJAtavyaH // 22 // artha--apUrvakaraNa sudhInA saghaLA hAsyAdi SaTrakanA udIraka hoya che, sAmAnya rIte jema udIraNA kahI, tema udaya jANavA yogya che. TIkAnu-hAsya, rati, arati, zoka, bhaya ane jugupsA rUpa hAsyaSakanA udIraka apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhImAM vartamAna saghaLA AtmAo jANavA. jema vistArapUrvaka prakRti udIraNAnuM svarUpa kahyuM tema sAmAnyataH udayanuM svarUpa paNa samajavuM, kema ke prAyaH udaya ane udIraNA sAthe ja pravarte che. mAtra ekatALIsa prakRtimAM ja udIraNAthI udaya vadhAre kALa hoya che, ema jaNAvavA ahIM prAyaH pada mUkela che, kema ke te sivAyanI prakRtiomAM to udaya ane udIraNA sAthe ja pravarte che. te ekatALIsa pravRtionA nAma ane keTalo kALa udaya vadhAre hoya te pAMcamuM dvAra udayavidhi gAthA 98-100mAM kahI gayela che, tyAMthI joI levuM 22. pagaiTThANavigappA je sAmI hoti udayamAsajja / tecciya udIraNAe nAyavvA ghAtikammANaM // 23 // prakRtisthAnavikalpA ye svAmino bhavanti udayamAsAdya / te eva udIraNAyAM jJAtavyA ghAtikarmaNAm // 23 // artha-ghAtikarmanA udaya AzrayI je prakRtisthAno, tenA vikalpo ane svAmI kahyA che te ja udIraNAmAM paNa jANavA. TIkAnu-jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAyarUpa ghAtikarmano udaya AzrayI je je prakRtisthAno kahyAM che, te te prakRtisthAnonA je je bhedo kahyA che ane te te bhedanA mithyASTi Adi je svAmI kahyA che te saghaLA anyUnAtirikta udIraNAnA viSayamAM paNa samajavA. kema ke 41 vinA "jyAM jyAM sudhI udaya hoya che tyAM tyAM sudhI udIraNA hoya che e zAstrIya vacana che. ahIM ekasAthe jeTalI prakRtiono udaya hoya te prakRtisthAna kahevAya che. jema kemohanIyanI mithyASTine ekasAthe sAta udayamAM hoya, ATha hoya, nava hoya, ane daza paNa hoya. temAM AThano udaya aneka rIte thAya. navano paNa aneka rIte thAya. pramANe udIraNAmAM paNa prakRtisthAna, tenA vikalpo vagere saMbaMdhe paNa samajavuM. 23 mottuM ajogiThANaM sesA nAmassa udayavaNNeyA / / goyassa ya sesANaM udIraNA jA pamattotti // 24 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 507 * muva7ojisthAnaM zevALa nAna vanne ni gotrasya ca zeSayorudIraNA yAvatpramattamiti // 24 // artha-ayogInAM prakRtisthAno choDI nAma ane gotrakarmanAM zeSa prakRtisthAno udayanI jema jANavAM tathA zeSa-vedanIya ane AyunI udIraNA pramattaparyata thAya che ema samajavuM. TIkAnu-ayogI guNasthAna saMbaMdhI ATha prakRtinA udayarUpa ane nava prakRtinA udayarUpa e be prakRtisthAna choDI zeSa vIsa, ekavIsa Adi nAmakarmanAM prakRtisthAno udIraNAdhikAramAM udayanI jema ja jANavAM, jema te saghaLAM udayamAM che tema udIraNAmAM paNa che, ema samajavuM. ayogI saMbaMdhI ATha ane navanA udayane choDavAnuM kAraNa udIraNA yoga nimitte thatI hovAthI ane ayogI kevalI bhagavAna yogano abhAva hovAthI koI paNa karmanI udIraNA karatA nathI. anyatra kahyuM che ke "ayogI guNasthAne vartamAna AtmA koI paNa karmane udIratA nathI." mATe ATha prakRtirUpa ane nava prakRtirUpa prakRtisthAna ayogIkevalIne udayamAM hoya che, paraMtu udIraNAmAM hotuM nathI. bAkInAM vIsa, ekavIsa Adi prakRtisthAno udayanI jema udIraNAmAM paNa sAmAnya rIte saprabheda jANavA. - gotranA saMbaMdhamAM jyAM jyAM ucca gotra ke nIca gotrano udaya nathI hoto tene choDI zeSa udaya udIraNA sahita jANavo. eTale ke jyAre jyAre ane jyAM jyAM ucca gotra ke nIca gotrano udaya hoya tyAM tyAM ane tyAre tyAre udIraNA paNa sAthe ja samajavI. mAtra caudame guNasthAnake yoga nahi hovAthI ucca gotrano udaya hoya chatAM udIraNAhIna hoya ema samajavuM. - sAta-sAtavedanIya ane manuSyAyunI pramattasaMyata guNasthAna paryaMta udIraNA jANavI, AgaLanA apramattAdi guNasthAnake nahi. kema ke teo ativizuddha pariNAmavALA che. vedanIya ane AyunI udIraNA gholanA pariNAme thAya che, ane tenA pariNAma chaThThA guNasthAna sudhI ja hoya che. iti zabda adhika arthano sUcaka hovAthI zeSa traNa AyunI ane manuSyAyunI paNa chellI AvalikAmAM udIraNA thatI nathI, kevaLa udaya ja pravarte che.' 24. A rIte prakRti udIraNA kahI. have krama prApta sthiti-udIraNA kahevAno prasaMga che. temAM pAMca arthAdhikAro-viSayo che. ane te A-lakSaNa, bheda, sAdyAdi prarUpaNA, addhAcheda, ane svAmitva. temAMthI lakSaNa ane bhedanuM pratipAdana karavA mATe nIcenuM sUtra kahe che. pattodayAe iyarA saha veyai ThiDudIraNA esA / beAvaliyA hINA jAvakkosatti pAuggA // 25 // - 1. karmaprakRti udIraNA karaNa gA. 22thI 28mI sudhImAM vistArapUrvaka udIraNAnAM sthAnako kahyAM che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 prAptodayayetarA saha vedyate sthityudIraNaiSA / yAvalikAbhyAM hInA yAvadutkRSTA prAyogyA // 25 // paMcasaMgraha-2 artha--udaya prApta sthiti sAthe je tarA- udaya aprApta sthiti vedAya che, te sthityudIraNA kahevAya che ane te be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti sudhInI saghaLI sthiti che. TIkAnu--udaya prApta sthiti sAthe rUtarA-udaya aprApta udayAvalikA upara rahelI sthitine vIryavizeSe kheMcIne je vedAya te sthiti-udIraNA kahevAya che. jo ke sthitinA samayone kheMcI teno prakSepa ke anubhava thato nathI. kema ke kALa kaMI kheMcAto nathI. paraMtu udayAvalikA gayA bAda te te samaye bhogavavA mATe niyata thayelAM dalikone vIryavizeSe kheMcIne udayAvalikAmAM je samayo--sthitisthAnako che tenI sAthe bhogavavA yogya kare che. tAtparya e ke udayAvalikA pachI koI paNa kALe bhogavavA yogya dalikone udIraNAkaraNa vaDe udayAvalikA sAthe bhogavavA yogya kare che. jo ke ahIM udIraNA dalikonI ja che, paraMtu te te sthitisthAnamAM rahelAM karmadalikone udIre che mATe sthiti udIraNA kahI che. A pramANe sthityudIraNAnuM lakSaNa * kahyuM. jJAnAvaraNIyAdi karmanI udIraNA yogya sthiti keTalI hoya che te kahe che--be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti jeTalI hoya teTalI utkRSTathI udIraNA yogya sthiti che. eTale ke be AvalikA nyUna utkRSTa sthitinA jeTalA samayo thAya teTalAM sthitisthAno udIraNAne yogya che. e ja vastuno vicAra kare che--udaya chatAM je prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha thAya che. teonI utkRSTathI be AvalikA nyUna saghaLI sthiti udIraNA yogya che. jema ke--jJAnAvaraNIyAdi je karmaprakRtiono udaya hoya tyAre utkRSTa sthitibaMdha thAya che. teonI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI saghaLI sthiti udIraNA kare che. A pramANe udayabaMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti utkRSTa udIraNA yogya thAya che. tathA je narakagati Adi karmaprakRtiono udaya-2sodaya na hoya tyAre utkRSTa sthitibaMdha thAya tenI yathAsaMbhava-udaya thAya tyAre jeTalI sthiti sattAmAM hoya temAMthI udayAvalikA rahita zeSa sthitio udIraNA yogya thAya che. udIraNAnA bhedo kahe che--be AvalikA nyUna utkRSTa sthitinA jeTalA samayo thAya, teTalA sthiti udIraNAnA prabhedo jANavA. te A pramANe--udayAvalikA uparanI samayamAtra sthiti koIne udIraNA yogya hoya che--ke jene sattAmAM teTalI ja zeSa rahI hoya. e pramANe koIne be samayamAtra, koIne traNa samayamAtra, ema vadhatA yAvat koIne be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya hoya che. eTale be AvalikA nyUna utkRSTa sthitinA jeTalA samayo teTalAM udIraNAnAM sthAnako-bhedo samajavA. A pramANe udIraNAnA bhedo kahyA. 25. A pramANe bheda prarUpaNA kahI. have sAdi Adi bhAMgAnI prarUpaNA karavI joIe. te mULaprakRti viSayaka ane uttaraprakRti viSayaka ema be prakAre che. temAM ahIM mULaprakRti viSayaka Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 509 sAdi, anAdi prarUpaNA nIcenuM sUtra kahe che veyaNiyAUNa duhA cauvvihA mohaNIya ajahannA / paMcaNha sAivajjA sesA savvesu duvigappA // 26 // vedanIyAyuSoddhidhA caturvidhA mohanIyasyAjaghanyA / paMDyAnAM sAtivarnA zeSA: sarve tivivAda raddA artha-vedanIya ane AyunI ajaghanya udIraNA be prakAre, mohanIyanI cAra prakAre, ane zeSa pAMca karmanI sAdi varja traNa prakAre che. sarva karmamAM zeSa vikalpo be bhAMgA che. TIkAna-vedanIya ane AyunI ajaghanya sthiti-udIraNA sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A pramANe-vedanIyanI jaghanya sthitinI udIraNA ati alpa sthitinI sattAvALA ekendriyane hoya che. samayAntare-kAlAntare vadhatI sattAvALA tene ja ajaghanya sthitinI udIraNA hoya che. vaLI jaghanya sthitinI sattAvALo thAya tyAre tene jaghanya sthitinI udIraNA thAya che. A pramANe jaghanyathI ajaghanya ane ajaghanyathI jaghanya udIraNA thatI hovAthI te baMne sAdi-sAMta che. AyunI jaghanya sthitinI udIraNA varjIne zeSa saghaLI ajaghanya sthiti udIraNA che, ane te samayAdhika paryatAvalikA zeSa rahe tyAre thatI nathI. kema ke samayAdhika paryata AvalikA zeSa rahe tyAre jaghanya sthityudIraNA thAya che, vaLI parabhave utpattinA prathama samayathI ajaghanya sthiti-udIraNA thAya che. mATe te sAdi-sAMta che. vaLI jaghanya, utkRSTa ane anukRSTa A traNe sAdi-sAMta che. temAM jaghanya to ajaghanya sthityudIraNAnA prasaMge kahevAI gayela che. utkRSTa sthityudIraNA Ayuno utkRSTa sthitibaMdha karI teno jyAre udaya thAya tyAre samayamAtra hoya che, tyArabAda anutkRSTa sthityudIraNA hoya che, ane te samayAdhika AvalikA pramANa Ayu zeSa rahe tyAM sudhI hoya che. samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre samaya pramANa sthitinI jaghanya udIraNA thAya che. A pramANe niyata kAla paryata pravartatA hovAthI A traNe bhaMga sAdi-sAMta che. - tathA mohanIyanI ajaghanya sthityudIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra prakAre che. te A pramANe-mohanIyanI jaghanya sthityudIraNA sUkSmasaMparAya guNasthAnake vartamAna upazama athavA kSepakane te guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre thAya che e sivAya sarvatra ajaghanya udIraNA hoya che te upazAMtamoha guNasthAnake thatI nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che. mATe sAdi, te sthAna jeoe adyApi prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. tenA zeSa jaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa e traNe vikalpa sAdi-sAMta bhAMge che. temAM mohanIyanI jaghanya sthiti udIraNA dazamA guNasthAnake te guNasthAnakano samayAdhika AvalikA kALa zeSa rahe tyAre samaya pramANa sthitinI thAya che. ane te samayamAtra thatI hovAthI sAdi-sAta che, utkRSTa sthityudIraNA utkRSTa saMkleze vartamAna mithyAdaSTine keTalIeka kALa-utkRSTa sthitibaMdha aMtarmuhUrta thato hovAthI aMtarmuhUrta paryata hoya che. tyArabAda anutkRSTa udIraNA hoya che. vaLI kliSTa pariNAmanA yoge utkRSTa sthiti bAMdhe tyAre utkRSTa sthityudIraNA hoya che. A Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 paMcasaMgraha-2 pramANe mithyAdaSTine saMkleza ane vizuddha pariNAme utkRSTa ane anutkRSTa sthitibaMdha thAya tyAre utkRSTa ane anutkRSTa sthityudIraNA thAya che. mATe te baMne sAdi-sAMta che. tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya, nAma ane gotra e pAMca karmanI ajaghanya sthityudIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre hoya che. temAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyanI jaghanya sthityudIraNA kSINakaSAyane tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre hoya che. zeSa kAle ajaghanya hoya che. te ajaghanya sthityudIraNA anAdi kALathI thatI hovAthI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva che. nAma ane gotrakarmanI jaghanya sthityudIraNA sayogI kevalIne carama samaye hoya che. te eka samayamAtra thatI hovAthI sAdi-sAMta che te sivAyanI saghaLI ajaghanya sthityudIraNA che. te anAdi kALathI thAya che mATe anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta che. zeSa jaghanya utkRSTa ane anutkRSTa sAdi-sAta bhAge che. temAM pAMce karmanI jaghanya sthityudIraNAmAM sAdi sAMta bhaMga ajaghanya sthityudIraNAnA prasaMge kahela che. utkRSTa-anutkRSTa sthityudIraNA mohanIya karmanI jema mithyAdRSTine vArApharatI thatI hovAthI sAdi-sAMta che. A pramANe mULakarmanI sAdi Adi prarUpaNA kahI, have uttara prakRtimAM sAghAdi prarUpaNA karatAM A gAthA kahe che- micchattassa caUhA dhuvodayANaM tihA u ajahannA / sesavigappA duvihA savvavigappA u sesANaM // 27 // mithyAtvasya caturdA dhruvodayAnAM tridhA cAjaghanyA / zeSavikalpA dvividhAH sarvavikalpAstu zeSANAm // 27 // artha-mithyAtvanI ajaghanya sthityudIraNA cAra prakAre ane dhruvodayInI traNa prakAre che. teonA zeSa vikalpo be prakAre che. ane zeSa prakRtionA sarva vikalpo be prakAre che. TIkAnu--mithyAtvanI ajaghanya sthityudaraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra prakAre che. te A prakAre-prathama upazama samyakta utpanna karatAM mithyAtvanI prathama sthiti samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre mithyASTine jaghanya sthitinI udIraNA thAya che. ane te eka samaya paryata ja thatI hovAthI sAdi, sAMta che. samyaktathI paDI mithyAtve jatAM mithyAtvanI ajaghanya sthityudIraNAnI zarUAta thAya mATe sAdi, haju sudhI jeoe prathama samyakta prApta karyuM nathI teone anAdi, abhavyane anaMta, ane bhavyane sAMta sthityudIraNA hoya che. pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, taijasa saptaka, varNAdi vasa, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu, ane nirmANa e dhruvodayI suDatALIsa pravRtionI ajaghanya sthityudIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A prakAre-jJAnAvaraNa paMcaka, aMtarAya paMcaka ane darzanAvaraNa catuSka e cauda prakRtinI jaghanyasthityudIraNA kSINakaSAya Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 511 guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre thAya che. ane te samayaparyaMta thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI saghaLI ajaghanya sthityudIraNA che. te anAdikALathI pravarte che mATe anAdi, abhavyane anaMta, ane bhavyane sAMta che. tathA taijasasaptaka Adi nAmakarmanI tetrIsa prakRtionI jaghanyasthityudIraNA sayogIkevalIne carama samaye thAya che, te eka samaya paryaMta thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI ajaghanya sthityudIraNA che. ane te anAdikALathI pravarte che mATe anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta che. uparokta mithyAtvAdi aDatALIsa prakRtionA utkRSTa, anutkRSTa ane jaghanyarUpa zeSa vikalpo sAdi ane adhruva ema be prakAre che. te A pramANe--uparokta saghaLI prakRtionI utkRSTa sthityudIraNA utkRSTa saMklezamAM vartamAna mithyArdaSTine keTaloeka kAla (aMtarmuhUrta) hoya che tyArabAda samayAntare--kALAntare (aMtarmuhUrta bAda) anutkRSTa, A pramANe vArApharatI utkRSTa--anutkRSTa udIraNA pravartatI hovAthI sAdi-sAnta che. ajaghanya udIraNA kahevAnA prasaMge jaghanyasthityudIraNA sAdi-sAMta bhAMge pahelAM kahI gayA che. tathA zeSa avodayI ekaso daza prakRtionA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ane ajaghanya e saghaLA vikalpo teo avodayI hovAthI ja sAdi ane sAMta ema be prakAre che. II27nA A pramANe sAghAdi bhaMganI prarUpaNA karI. have svAmitva ane ahvAcchedane pratipAdana karavA A sUtra kahe che. sAmittaddhAcheyA iha ThiisakameNa tullAo / bAhulleNa visesaM jaM jANaM tANa taM vocchaM // 28 // svAmitvAddhAcchedau iha sthitisaMkrameNa tulyau / bAhulyena vizeSo yo yAsAM tAsAM taM vakSye // 28 // artha--ahIM svAmitva ane ahvAccheda ghaNe bhAge sthitisaMkramanI tulya che. ahIM jenA saMbaMdhamAM je vizeSa che, tenA saMbaMdhamAM te huM kahIza. TIkAnu--ahIM sthiti udIraNAnA viSayamAM utkRSTa ke jaghanyasthitinI udIraNAno svAmI koNa che te, ane keTalI sthitinI udIraNA thatI nathI ane keTalInI thAya che te ghaNe bhAge sthiti saMkramanI tulya che. eTale ke jema pahelAM saMkramaNakaraNamAM sthitisaMkramanA viSayamAM jeTalI utkRSTa ke jadhanya sthitino saMkrama thAya ane jeTalI sthitino saMkrama na thAya te rUpa addhAccheda kahyo che, tema ahIM udIraNAnA adhikAramAM paNa bAhulyathI ghaNe bhAge jANavo. mAtra ahIM je prakRtionA saMbaMdhamAM je viSaya che, teonA saMbaMdhamAM te huM kahIza. 28 utkRSTa-jaghanyasthiti udIraNAnuM svAmitva A gAthAmAM kahe che-- aMtomuhUttahINA samme missaMmi dohi micchassa / AvalidugeNa hINA baMdhukkosANa paramaThiI // 29 // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 , paMcasaMgraha-2 aMtarmuhUrtena hInA samyaktve mizre dvAbhyAM mithyAtvasya / Avalidvikena hInA baMdhotkRSTAnAM paramasthitiH // 29 // artha samyaktanI udIraNA yogya sthiti mithyAtvanI aMtarmuhUrta hIna sittera koDAkoDI sAgara pramANa che, ane mizranI be aMtarmuhUrta vaDe hIna che. tathA baMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA nyUna utkRSTasthiti udIraNA yogya che. TIkAnu-mithyAtvanI aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti samyakvamohanIyamAM saMkrame che, saMkramelI udayAvalikA uparanI te sthitine tenA udayavALo kSayopazama samyaktI AtmA udIre che. eTale kula aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama samyaktanI sthiti udIraNA yogya thAya che tathA mithyAtvanI aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgara pramANa sthiti caturtha guNasthAnake mizramohanIyamAM saMkrame che. tyAM aMtarmuhUrta rahI trIje guNasthAnake jAya to te mizraguNasthAnavartI AtmA udayAvalikA uparanI be aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgara pramANa udIre che, eTale tene kula be aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgara pramANa sthiti udIraNA yogya thAya che. uparokta hakIkatano vizeSa vicAra A pramANe che-koI mithyAdRSTi AtmA tIvra saMkliSTa pariNAmane yoge mithyAtvamohanIyanI sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti bAMdhe, bAMdhIne aMtarmuhUrta kALa paryata mithyAtve ja rahI (utkRSTasthitino baMdha karI aMtarmuhUrta avazya mithyAtve ja rahe che.) samyakta prApta kare, te samyaktI AtmA aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI pramANa mithyAtvanI saghaLI sthitine samyakvamohanIyamAM ane mizramohanIyamAM saMkramAve che. aMtarmuhUrta nyUna samyakvamohanIyanI te utkRSTasthiti saMkramAvalikA vyatIta thayA bAda udIraNA yogya thAya che. saMkramAvalikA vyatIta thavA chatAM te sthiti aMtarmuhUrta nyUna ja kahevAya che. (mAtra saMkramAvalikA aMtarmuhUrtamAM maLI javAthI te aMtarmuhUrta moTuM thAya che.) mATe samyakvamohanIyanI moTA aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti udIraNA yogya kahI che. tathA koI eka AtmA samyakta guNasthAnake aMtarmuhUrta rahI mizra guNasthAna prApta kare, tyAM mizramohanIyano anubhava karatA (udayAvalikA uparanI) mizramohanIyanI be aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti udIraNA yogya thAya che. (ahIM dareka sthaLe udayAvalikA uparanI sthitinI ja udIraNA kare che. paraMtu udayAvalikA aMtarmuhUrtamAM meLavI dIdhelI hovAthI aMtarmuhUrta nyUna kahela che. mAtra aMtarmuhUrta teTaluM moTuM levAnuM che.) 1. karaNa karyA vinA je jIva samyakta prApta kare che tene A hakIkata saMbhave che. je yathApravRtyAdi karaNa karIne caDe che. tene to aMtakoDAkoDI sAgaranI ja sattA rahe che. 2. jema utkRSTa sthitino baMdha karI aMtarmuharta mithyAtve rahI pachI samyakta prApta kare che, tema samyakta prApta karyA pachI aMtarmuhUrta samyakta guNasthAnake rahI pachI ja mizra guNasthAnaka prApta kare che. darzana mohanIya trikanI utkRSTa sthitinI sattA paMcamAdi guNasthAnake hotI nathI. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 513 tathA jJAnAvaraNa paMcaka, aMtarAya paMcaka, darzanAvaraNa catuSka, taijasasaptaka, varNAdi vIsa, nirmANa, asthira, azubha, agurulaghu, mithyAtva, soLa, kaSAya, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, duHsvara, durbhaga, anAdeya, apayazakIrti, vaikriyasaptaka, paMcendriyajAti, kuMDakasaMsthAna, upaghAta, parAghAta, ucchvAsa, asAtAvedanIya, udyota, azubhavihAyogati, ane nIca gotrarUpa chyAsI udaya baMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. te A rIte--uparokta prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI saghaLI sthitinI udIraNA kare che, mATe udaya baMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA nyUna potapotAnI utkRSTasthiti udIraNA yogya kahI che. uparokta prakRtionI udIraNA, yogyasthiti kahIne have addhAccheda kahe che. jeTalI sthitinI udIraNA na thAya teTalI udIraNAne ayogya sthiti addhAccheda kahevAya che. temAM samyaktvamohanIyano aMtarmuhUrta, mizramohanIyano be aMtarmuhUrta ane udayabaMdhotkRSTa prakRtiono be AvalikA ahvAccheda che. te te prakRtinA udayavALA teTalI teTalI sthitinI udIraNAnA svAmI che. 29 maNuyANupuvviAhAradevadugasuhumaviyalatiagANaM / AyAvassa ya parivaDaNamaMtamuhuhINamukkosA // 30 // manujAnupUrvyAhArakadevadvikasUkSmavikalatrikANAm / Atapasya ca pratipatane'ntarmuhUrtena hInotkRSTA // 30 // artha--manuSyAnupUrvI, AhAraka, saptaka, devadvika, sUkSmatrika, vikalatrika, ane AtapanI utkRSTa sthitino baMdha karI paDe tyAre te prakRtionI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya hoya che. TIkAnu--manuSyAnupUrvI, AhArakasaptaka, devagati-devAnupUrvIrUpa devadvika, sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNarUpa sUkSmatrika, beindriya teindriya ane caurindriya jAtirUpa vikalatrika, tathA AtapanAma e sattara prakRtionI je utkRSTasthiti che te bAMdhI, te baMdhathI paDe tyAre arthAt teno baMdha karI rahyA bAda aMtarmuhUrta nyUna utkRSTasthiti udIraNA yogya thAya che. eno vizeSa vicAra A pramANe-- koI eka AtmA tathAprakAranA pariNAma vizeSe narakAnupUrvInI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti bAMdhIne tyArabAda zubhapariNAma vizeSe manuSyAnupUrvInI paMdara 1. je prakRtiono udaya hoya ane utkRSTa sthitino baMdha thAya te udayabaMdhotkRSTa prakRtio kahevAya che. 2. udayAvalikA uparanI sthitinI udIraNA thAya che, eTale udayAvalikA paNa addhAcchedamAM ja gaNAya che. eTale aMtarmuhUrta upara udayAvalikA ahvAccheda kahevo joIe, paraMtu ahIM udayAvalikAne aMtarmuhUrtamAM ja samAvI hovAthI judI kahI nathI. paMca2-65 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 paMcasaMgraha-2 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti bAMdhavAno AraMbha kare. baMdhAtI te manuSyAnupUrvInI sthitimAM baMdhAvalikAtIta thayelI ane udayAvalikA uparanI-kula be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa narakAnupUrvAnI sthitine manuSyAnupUrvInI udayAvalikA upara saMkramAve. eTale manuSyAnupUrvenI kula sthiti eka AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgara pramANa thAya. manuSyAnupUrvI bAMdhato jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta paryata bAMdhe che. eTale aMtarmuhUrta pramANa sthiti AvalikA nyUna visa koDAkoDImAMthI ochI thAya che. te bAMdhyA pachI kALa karIne anaMtara samaye manuSya thaI manuSyAnupUrvane anubhavatAM aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa tenI sthiti udIraNA yogya thAya che. zaMkA-jema manuSyagatinI paMdara koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti baMdhAya che, tema manuSyAnapUrvAnI paNa teTalI ja baMdhAya che. bemAMthI ekanI paNa vIsa koDAkoDI sthiti baMdhAtI nathI. eTale te baMne prakRti saMkramotkRSTa kahI che. have jyAre te baMnemAM saMkramotkRSTapaNe samAna che, tyAre jema manuSyagatinI traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya kahI che, tema manuSyAnupUrvInI traNa AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgarapramANa utkRSTasthiti udIraNA yogya kema na kahI ? uttara-te prazna ayogya che. kema ke manuSyAnupUrvI anudaya saMkramotkRSTa che, ane manuSyagati udaya saMkramotkRSTa che. udaya saMkramotkRSTa prakRtionI saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthitine udaya hovAthI udarI zake che. eTale tenI traNa AvalikA nyUna utkRSTasthiti udIraNA yogya thAya che, ane anudaya saMkramotkRSTa kRtino (temAM utkRSTa sthitino saMkrama thayA pachI) aMtarmuhUrta bAda udaya thAya che, mATe teonI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. udaya chatAM saMkrama dvArA jeonI utkRSTasthitinI sattA thAya te udaya saMkramotkRSTa ane udaya na hoya tyAre saMkrama dvArA jenI utkRSTasthitinI sattA thAya te anudaya saMkramotkRSTa kahevAya che. anudaya saMkramotkRSTa prakRtio trIjA dvAramAM A pramANe kahI che-"manuSyAnupUrvI mizramohanIya, AhArakahika, devaddhika, vikalatrika, sUkSmatrika, ane tIrthaMkaranAma." tathA AhArakasaptakanI apramatta chatAM tadyogya utkRSTa saMkleza vaDe utkRSTa sthiti bAMdhe, tenI aMdara te ja samaye svamULa prakRtithI abhinna koI anya uttaraprakRtinuM utkRSTasthitivALuM dalika saMkrame. eTale saMkrama dvArA AhArakaddhikanI utkRSTa antaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitinI sattA thAya. te AhArakadrika bAMdhyA pachI aMtarmuhUrta rahIne AhAraka zarIra karavAno 1. AhAraddhika bAMdhyA pachI aMtarmuhUrta gayA bAda ja tene phorave che. jyAre phorave tyAre teno udaya thAya, ane udaya thAya tyAre udIraNA thAya, mATe AhAraka saptakanI aMtarmuhUrta nyUna udIraNA kahI. AhAraka saptaka apramatte bAMdhe che, tyAM game tevA saMkliSTa pariNAma thAya paraMtu aMtaHkoDAkoDIthI adhika baMdha thato nathI. temaja koI paNa prakRtinI tyAM aMtakoDAkoDIthI adhika sattA hotI nathI. eTaluM kharuM ke Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 115 prAraMbha kare, teno AraMbha karato AtmA labdhi phoravavAmAM utsukatAvALo hovAthI avazya pramAdayukta thAya che--(labdhino AraMbha ane aMta baMne pramattaguNasthAnake thAya che.) eTale pramatta chatAM AhArakazarIra utpanna karatAM AhArakasaptakanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTasthiti udIraNA yogya thAya che. tathA koI eka AtmA tathAvidha pariNAma vizeSe narakagatinI vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti bAMdhIne zubha pariNAma vizeSe devagatinI daza koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti bAMdhavAno AraMbha kare. baMdhAtI te devagatinI sthitimAM tenI udayAvalikA upara baMdhAvalikA jenI vItI gaI che evI ane udayAvalikA uparanI kula be AvalikA nyUna narakagatinI saghaLI sthiti saMkramAve. eTale devagatinI eka AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthitinI sattA thAya. devagati bAMdhato jaghanyathI aMtarmuhUrta paryaMta bAMdhe che. te aMtarmuhUrta AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI pramANa devagatinI utkRSTa sthitisattAmAMthI ochuM thAya che. bAMdhyA pachI kAla karI anaMtara samaye deva thAya. devapaNuM anubhavatAM tene devagatinI aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. zaMkA--ukta yuktine anusarI AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna sthiti udIraNA yogya thAya che, to pachI aMtarmuhUrta nyUna kema kaho cho ? uttara--ahIM aMtarmuhUrta nyUna kahevAmAM koI doSa nathI. kema ke aMtarmuhUrtamAM AvalikA nAkhIe chatAM paNa te aMtarmuhUrta ja thAya che, mAtra te moTuM samajavuM. A pramANe devAnupUrvI mATe paNa samajavuM. A pramANe zeSa vikalatrikAdi prakRtionI paNa udIraNA yogya utkRSTasthiti yathAyogya rIte svayameva vicArI levI. zaMkA--anudaya saMkramotkRSTa sthitivALI uparokta prakRtionI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTasthiti udIraNA yogya hoya che, ema je upara kahyuM te barAbara che. paraMtu AtapanAma baMdhotkRSTa che, tethI jJAnAvaraNIyAdinI jema tenI baMdhAvalikA ane udayAvalikA ema be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya prApta thAya che, to pachI zA mATe aMtarmuhUrta nyUna kaho cho ? AhArakamAM saMkramAvanAra anya prakRtionI sthiti sattA AhArakanI sthiti sattAthI adhika hoya che. eTale ja ema kahyuM ke saMkramyA bAda AhArakanI sattA utkRSTa aMtaHkoDAkoDInI thAya che. 1. devagatino utkRSTa sthitibaMdha karyA pachI aMtarmuhUrta bAda maraNa pAme che ane e aMtarmuhUrta pramANa sthiti pradezodaya dvArA bhogavAI jAya che mATe aMtarmuhUrta nyUna kahI che. ane AvalikA nyUna vIsa koDAkoDInI to devagatinI utkRSTa sthitinI sattA ja hoya che. koIpaNa saMkramotkRSTa prakRtinI potAnI mULa prakRtinI sthiti jeTalI sattA ja thatI nathI. mATe AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti udIraNA kema na kahI e zaMkA karI che. uttaramAM ema jaNAvyuM che ke e AvalikA ame aMtarmuhUrtamAM samAvI che ane aMtarmuhUrta moTuM levAnuM che. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 paMcasaMgraha-2 uttara-tamArI zaMkA ayogya che. kemake jJAnAvaraNIyAdi udaya baMdhAtkRSTa che, ane AtapanAma anudaya baMdhAtkRSTa che. anudaya baMdhAtkRSTa prakRtionI anudaya saMkramotkRSTa prakRtionI jema aMtarmuhUrta nyUna ja utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. - have e Apa nAmakarmanI utkRSTa sthiti udIraNAno vicAra kare che-utkRSTa saMkleze vartamAna IzAna sudhInA devo ja ekendriya prAyogya Atapa, sthAvara ane ekendriya jAti nAmanI utkRSTa sthiti bAMdhe che, anya koI bAMdhatA nathI. te devo Atapa nAmakarmanI utkRSTa sthiti bAMdhI aMtarmuhUrta paryata devabhavamAM ja madhyama pariNAme rahI kALa karIne khara bAdara pRthvIkAyamAM utpanna thAya, tyAM utpanna thaIne zarIra paryAptie paryApta thayA bAda Atapa nAmanA udaye vartamAna tenI udIraNA kare che, mATe Apa nAmanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya ema kahyuM che. AtapanuM grahaNa upalakSaNa che, tethI anya-sthAvara, ekendriya jAti, narakaddhika, tiryadgika, audArika saptaka, chevaTuM saMghayaNa, nidrA paMcakarUpa ogaNIsa anudAya baMdhAtkRSTa prakRtionI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya che ema samajavuM. temAM sthAvara ane ekendriyajAtinI bhAvanA AtapanI jema ja samajavI. - narakaddhika mATe kahe che-paryApta saMjJIpaMcendriya tiryaMca athavA manuSya narakaddhikanI utkRSTa sthiti bAMdhe, utkRSTa sthitibaMdha karyA pachI aMtarmuhUrta vyatIta thayA bAda nIcenI pAMcamI chaThThI ane sAtamImAMthI koIpaNa narakamRthvImAM utpanna thAya. tene je samaye narakAyuno udaya thAya te ja samaye aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgara pramANa narakagatinI utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. mAtra narakAnupUrvInI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitinI udIraNA vigrahagatimAM ja hoya che. tathA koI eka nArakI audArika saptaka, tiryadgika, ane anya saMghayaNa e karmaprakRtionI utkRSTa sthiti bAMdhI tyArabAda madhyama pariNAmavALo thaI tyAM ja aMtarmuhUrta rahI tiryaMcagatimAM utpanna thAya. tiryaMcagatimAM utpanna thayelo te AtmA aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitinI udIraNA kare che. tathA nidrApaMcakanI paNa anudaye utkRSTa saMkleze utkRSTa sthiti bAMdhI aMtarmuhUrta gayA bAda nidrAnA udaye vartatA aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthitinI udIraNA kare che. nidrAno jyAre 1. A traNa naraka prAyogya narakagati lAyaka karma bAMdhatAM narakaddhikanI utkRSTa sthitino baMdha thAya che. anya naraka prAyogya bAMdhatAM madhyama sthiti baMdhAya che, mATe nIcenI traNa naraka lIdhI che. chellA aMtarmuhUrtamAM potAnA AyunA carama samaya parvata manuSya ke tiryaMca narakagati yogya baMdha kare che, paraMtu teno utkRSTa sthitibaMdha karatA nathI ema jaNAya che. kema ke aMtarmuhUrta paryata madhyama pariNAmI thaI tyAM ja rahI naraka gatimAM utpanna thavAnuM lakhe che. A uparathI ema samajAya che ke narakagati yogya baMdhanA aMtarmuhUrtanA prathama bhAgamAM teno utkRSTa sthitibaMdha kare, bIjA bhAgamAM na kare. eTale ja aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI udIraNA yogya thAya. jo chellA samaya sudhI baMdha thato hoya to be AvalikA nyUna udIraNA yogya thAya. A sivAya A rIte jyAM kahyuM hoya tyAM anyatra paNa yathAyogya rIte A pramANe samajI levuM. jema ke devagatinA viSayamAM. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 517 udaya hoya tyAre utkRSTa saMkliSTa pariNAma hotA nathI, paraMtu madhyama pariNAma hoya che eTale teno udaya na hoya tyAre tIvra saMkliSTa pariNAme tenI utkRSTa sthiti bAMdhe che. ane utkRSTa sthiti bAMdhyA pachI aMtarmuhUrta gayA pachI ja udayamAM Ave che. udaya hoya tyAre ja udIraNA thAya che, mATe aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. tathA manujagati, sAtavedanIya, sthirAdi SaTka, hAsyAdiSaka, traNa veda, zubha vihAyogati prathama saMghayaNa paMcaka, prathama saMsthAna paMcaka ane ucca gotrarUpa ogaNatrIsa udaya saMkramotkRSTa prakRtionI traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya samajavI. ahIM baMdhAvalikA, saMkramAvalikA ane udayAvalikA ema traNa AvalikA samajavI. ahIM manuSyagati * AdimAM utkRSTa keTalI sthiti saMkrame che, saMkramyA pachI tenI keTalI sthitinI sattA thAya che ane temAMthI keTalI udIre che e saghaLuM lakSyamAM rAkhI utkRSTa sthitinI udIraNA kahevA yogya che. jema ke--narakagatinI baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI ema be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti saMkrame, jemAM saMkrame tenI udayAvalikA upara ja saMkrame, kAraNa ke jenI sthiti saMkrame che tenI udayAvalikA uparanI sthiti saMkrame che. eTale ja jemAM saMkrame tenI udayAvalikA meLavatAM eka AvalikA nyUna utkRSTa sthitinI sattA thAya. saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthitinI udIraNA thAya, eTale upara kahI te pramANe traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA yogya thAya che. ahIM dareka sthaLe be ke traNa AvalikA ke antarmuhUrta nyUna jeTalo kALa udIraNAne ayogya kahyo che, teTalo addhAccheda samajavo. ane je je prakRtino jene jene udaya hoya te te prakRtinA udayavALA jIvo tenI tenI utkRSTasthitinI udIraNAnA svAmI samajavA. 30 hayasesA titthaThiI pallAsaMkhejjamettiyA jAyA / tIseM sajogi paDhame samae uddIraNukkosA // 31 // hatazeSA tIrthasthitiH palyAsaMkhyeyamAtrA jAtA / tasyAH sayoginaH prathame samaye udIraNotkRSTA // 31 // artha--ochI thatA thatA tIrthaMkaranAmakarmanI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga mAtra sthiti zeSa rahI. sayogInA prathama samaye tenI je udIraNA te utkRSTa udIraNA kahevAya che. TIkAnu--kevaLajJAna prApta karatAM pahelAM apavattta-apavartIne=apavarjhanA karaNa vaDe ochI karI karIne tIrthaMkara nAmakarmanI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga mAtra sthiti bAkI rAkhI. 1. ahIM zaMkA thAya ke tIrthaMkara nAmakarmanI sthiti trIje bhave to nikAcita bAMdhI pachI tenI apavarttanA kema thAya ? nikAcita baMdha karyA pachI apavarttanA kema ? zaMkA barAbara che. jeTalI sthiti nikAcita thAya che tenI to apavarjhanA thatI nathI. paraMtu vadhArAnI sthitinI apavarjhanA thAya che. jIva svabhAve je samayomAM tIrthaMkara nAmakarma nikAcita thAya che, tyArathI tenuM jeTaluM Ayu bAkI hoya teTaluM bhavAMtaranuM ane tyArapachInA manuSyabhavanuM jeTaluM Ayu thavAnuM hoya teTalI ja sthiti nikAcita thAya che, adhika thatI nathI. eTale nikAcita sthiti to bhogavIne ja khalAsa kare che. tenI uparanI je sthiti rahI ke jemAM karaNo lAgI zake tene ochI karI sayogInA prathama samaye palyopamano asaMkhyAtamo bhAga rAkhe che ane tenI udIraNA kare che ke je utkRSTa udIraNA kahevAya che, ema samajAya che. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 paMcasaMgraha-2 g2AtAM haNAtAM zeSa rahelI teTalI sthitinI sayogIkevalI guNasthAnakanA prathamasamaye je udIraNA thAya te utkRSTa udIraNA kahevAya che. sarvadA utkRSTathI paNa ATalI ja tIrthaMkara nAmakarmanI sthiti udIraNA yogya hoya che, adhika nahi. cAre Ayuno potapotAno utkRSTa sthitibaMdha thayA pachI jyAre teno udaya thAya tyAre udayanA prathama samaye te te AyunI utkRSTa sthiti udIraNA thAya che ane te utkRSTa udIraNA kahevAya che. te te AyunA udayavALo AtmA teno svAmI che. A pramANe addhAccheda ane utkRSTa udIraNAnuM svAmitva kahyuM. have jaghanyasthiti udIraNAnuM svAmitva kahe che-- bhayakucchaAyavujjoyasavvaghAIkasAyaniddANaM / atidIsaMtabaMtho nahaLavaddIno ataso rUA. bhayajugupsA''tapodyotasarvaghAtikaSAyanidrANAm / atihInasatbandhaH jaghanyodIrako'trasaH // 32 // artha--bhaya, jugupsA, Atapa, udyota, sarvaghAti kaSAyo ane nidrAnI atihIna sattA ane baMdhavALo sthAvara AtmA jaghanya sthitino udIraka che. TIkAnu--ati alpa sthitinI sattAvALo ane sattAnI apekSAe kaMIka adhika agara to sarakho ja navIna karmano baMdha karato sthAvara AtmA bhaya, jugupsA, Atapa, udyota, AdinA bAra sarvaghAti kaSAyo, ane nidrA paMcaka kula ekavIsa prakRtionI baMdhAvalikA vItyA bAda jaghanya sthiti udIraNA kare che. kAraNa ke tene sattAmAM ati jaghanya sthiti che. ane navo baMdha paNa sattAnI samAna ke thoDo ja vadhAre kare che, eTale uparokta prakRtionI udIraNAno svAmI sthAvara kahyo che. sthAvarathI trasane baMdha ane sattA vadhAre hoya che, mATe tene varjyo che. ahIM Atapa ane udyota sivAya ogaNIsa prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI, ane Atapa ane udyotanI koI pratipakSa prakRti nahi hovAthI temaja A prakRtionI jeTalI alpa sthitinI udIraNA sthAvara kare che, tenAthI alpa anya koI karI zakatA nahi hovAthI ukta svarUpavALo sthAvara ja A prakRtionI jaghanya sthitino udIraka kahyo che. 32 1. A prakRtionI sthAvaro-ekendriyo jadhanya sthitinA udIraka hovAnuM kAraNa sthAvaro trasabeindriyAdithI alpa sthiti bAMdhe che. ane alpa bAMdhato hovAthI trasamAMthI sattA vadhAre laIne Avyo hoya topaNa tene ochI karI nAkhe che. ekendriyothI beindriyAdi traso pacIsa Adi guNa baMdha kare che. jyAre baMdha vadhAre kare che, tyAre sattA vadhAre hoya ja. jo ke saMzI paMcendriyo guNasthAnaka paratve alpa sthitibaMdha kare che paraMtu nidrAdvika sivAyanI uparokta prakRtio udayamAMthI je je guNasthAnake jAya che tyAM tyAM aMta:koDAkoDIthI baMdha ke sattA ochA hotA nathI. nidrAdvikano agiyAramA guNasthAnaka sudhI udaya hoya che ane tyAM tenI sthitinI sattA ekendriyathI paNa nyUna saMbhave che, tethI tenI jaghanya sthitinI udIraNA tyAM kahevI joIe paNa kahI nathI. tattva kevala gamya. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa - egiMdiyajogANaM paDivakkhA baMdhiUNa tavvei / baMdhAlicaramasamaye tadAgae sesajAINaM // 33 // ekendriyayogyAnAM pratipakSAH baddhvA tadvedI / baMdhAvalikAcaramasamaye tasmAdAgataH zeSajAtInAm // 33 // 519 artha--pratipakSa prakRtione bAMdhIne baMdhAvalikAnA carama samaye tadvedI AtmA ekendriya yogya prakRtionI jaghanya sthitinI udIraNA kare che. temAMthI-ekendriyamAMthI Avelo zeSa jAtionI (e pramANe) jaghanya sthiti udIraNA kare che. TIkAnu--ekendriyone ja udIraNA pratye prakRtio, jevI ke, ekendriyajAti, sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa nAma. te prakRtionI jaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya te te prakRtionI pratipakSa prakRtione bAMdhIne baMdhAvalikAnA carama samaye te te prakRtionA udayavALo AtmA jaghanya sthitinI udIraNA kare che. temAM ekendriyajAtinI pratipakSa beindriya, teindriya, carindiraya ane paMcendriya jAti che, ane sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa nAmanI pratipakSa anukrame trasa, bAdara ane pratyeka che. tAtparyArtha A che--sarva jaghanya-ochAmAM ochI sthitinI sattAvALo ekendriya, beindriyAdi cAre jAtione kramapUrvaka bAMdhe. kramapUrvaka te cAre jAtinAmakarmane bAMdhyA pachI ekendriyajAtine bAMdhavAno AraMbha kare. tenI baMdhAvalikAnA carama samaye te ekendriya AtmA potAnI jAtinI jaghanya sthitinI udIraNA kare che. uparokta svarUpavALA ekendriya AtmAne potAnI jAtinI jaghanya sthitino udIraka kahevAnuM kAraNa--eka to te ekendriyajAtinI ochAmAM ochI sthitinI sattAvALo che. bIjuM, jeTalo kALa potAnI pratipakSa beindriyAdi jAtinAmakarma bAMdhe teTalA kALa pramANa ekendriyajAtinI sthiti bhogavavA dvArA nyUna kare che, tethI sattAmAM ati alpa sthiti rahe che, ane sattAmAM ati alpa sthiti rahevAthI udIraNA paNa ati alpa sthitinI ja thAya che. eTale uparokta svarUpavALo ekendriya AtmA potAnI jAtinI jaghanya sthitino udIraka kahyo che. A u52thI ati jaghanya sthitinI sattA, ane pratipakSa prakRtino baMdha e baMne grahaNa karavAnuM kAraNa samajAI gayuM haze, tathA cAre jAti bAMdhyA pachI ekendriyajAtinI baMdhAvalikAnA carama samaye jaghanya sthitinI udIraNA thAya, ema kahevAnuM kAraNa--baMdhAvalikA pUrNa thayA pachInA samaye baMdhAvalikAnA prathama samaye baMdhAyela latAno paNa udaya thavAthI udIraNA thAya, ane tema thAya to udIraNAmAM sthiti vadhI jAya, te na thAya mATe baMdhAvalikAnA carama samaye jaghanya udIraNA thAya ema kahyuM che. je rIte ekendriyajAtinI jaghanya udIraNA kahI te rIte sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa nAmakarmanI paNa jaghanya sthitinI udIraNA kahevI. mAtra te traNenI pratipakSa prakRtio anukrame trasa, bAdara ane pratyeka nAma jANavI. jema ke--sthAvara nAmakarmanI ati jaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya AtmA jeTalI vadhAre vAra trasa nAmakarma bAMdhI zake teTalI vadhAre vAra bAMdhe, tyArabAda Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 520 sthAvara nAma bAMdhavAno AraMbha kare, tenI baMdhAvalikAnA carama samaye te ekendriya AtmA sthAvara nAmakarmanI jaghanya sthitinI udIraNA kare. e pramANe bAdarAdi mATe paNa samajavuM. tathA ekendriya bhavamAMthI Avelo beindriyAdi AtmA potapotAnI jAtinI e ja pramANe jaghanya sthitinI udIraNA kare che. ahIM tAtparya A che--koI jaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya AtmA te bhavamAMthI nIkaLI beindriyamAM utpanna thAya, tyAM pUrve bAMdhela beindriya jAtine anubhavavAno AraMbha kare. anubhavanA--udayanA prathama samayathI AraMbhI dIrghakALa paryaMta ekendriya jAti bAMdhe, tyArabAda teindriya jAti dIrghakALa paryaMta bAMdhe, e pramANe caturindriya ane paMcendriyajAti kramapUrvaka bAMdhe. mAtra je jAtinI jaghanya sthitinI udIraNA kahevAnI che, te jAtine chellI bAMdhe. A pramANe cAra moTA aMtarmuhUrta jAya, teTalo kALa beindriyajAtine anubhavavA dvArA ochI kare. tyArabAda beindriyajAtine bAMdhavAno AraMbha kare. tenI baMdhAvalikAnA carama samaye ekendriya bhavamAMthI jeTalI jaghanya sthitinI sattA laIne Avyo hato tenI apekSAe cAra aMtarmuhUrta nyUna beindriya jAtinI jaghanya sthitanI udIraNA kare che. kramapUrvaka cAra jAtinA baMdhanuM ane baMdhAvalikAnA carama samaye udIraNAnuM kAraNa ekendriya jAtinI jaghanya sthitinI udIraNAnA prasaMge kahyuM che te jANavuM, e ja pramANe teindriya ane caturindriyajAti nAmanI jaghanya sthityudIraNA paNa kahevI. 33 dubhagAinIyatiridugaasArasaMghayaNanokasAyANaM / maNupuvva'pajjataiyassa sannimevaM igAgayage // 34 // durbhagAdinIcatiryagdvikAsArasaMhanananokaSAyANAm / manujAnupUrvyaparyAptatRtIyasya saMjJinyevaM ekendriyAgate // 34 // artha--ekendriyamAMthI AvelA saMzImAM durbhagAdi, nIca gotra, tirthazvika asAra saMghayaNa, nokaSAya-hAsya, rati, arati ane zoka, manujAnupUrvI, aparyAptanAma, ane trIjA vedanIyakarmanI e pramANe jaghanya sthitinI udIraNA thAya che. TIkAnu--durbhAga Adi traNa--durbhAga, anAdeya, ane apayazaHkIrti, nIca gotra, tiyaMndrika-tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvI, asArasaMghayaNa--pahelA sivAya pAMca saMghayaNa, nokaSAyo-hAsya, rati ane zoka-ati e cAra, vedonA saMbaMdhe AgaLa upara kahevAnuM hovAthI ane bhaya jugupsA saMbaMdhe kahI gayA hovAthI ahIM nokaSAya zabda vaDe uparokta hAsyAdi cArane ja grahaNa karavA. tathA manuSyAnupUrvI, aparyAptanAma ane trIjuM sAtA-asAtArUpa vedanIyakarma, saghaLI maLI ogaNIsa prakRtionI jaghanya sthiti udIraNA ekendriya bhavamAMthI AvelA saMzI paMcendriyamAM thAya che. 1. ahIM durbhagatrika vagere 19 prakRtionI jaghanya sthiti udIraNA ekendriyamAMthI AvelA saMzI paMcendriyane batAvI, paraMtu manuSyAnupUrvI ane pAMca saMghayaNa vinA 13 prakRtiono udaya ekendriyAdi jIvone paNa hoya che chatAM ekendriyAdi jIvomAM jaghanya sthiti udIraNA na batAvatAM saMjJI paMcendriyamAM ja batAvI tenuM kAraNa zeSa jIvo karatAM saMzI paMcendriya jIvone parAvartamAna baMdha yogya dareka prakRtiono Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa pa21 bhAvanA A pramANe jaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya ekendriya bhavamAMthI nIkaLI paryApta saMjJI paMcendriyamAM utpanna thAya. utpattinA prathama samayathI AraMbhI durbhaganAmakarmane anubhavato moTA aMtarmuhUrta paryata subhaganAma bAMdhe, tyArabAda durbhaganAma bAMdhavAno AraMbha kare, tenI baMdhAvalikAnA carama samaye pUrvabaddha durbhaganAmakarmanI jaghanya sthitinI udIraNA kare. e ja pramANe anAdeya, apayaza-kIrti ane nIca gotranI paNa jaghanya sthitinI udIraNA kahevI. mAtra ahIM Adeya yazakIrti ane ucca gotra rUpa pratipakSa prakRtiono anukrame baMdha kahevo. tathA sarva jaghanya sthitinI sattAvALo bAdara teukAya-vAyukAya AtmA paryApta saMjJI paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya. tyAM bhavanA prathama samayathI AraMbhI moTA aMtarmuhUrtakALa parvata manuSyagati bAMdhe, tyArabAda tiryaMcagati bAMdhavAno AraMbha kare. baMdhAvalikAnA carama samaye pUrvabaddha te tiryaMcagatinI jaghanya sthitinI udIraNA kare che. tiryaMcAnupUrvInI jaghanya sthidIraNA paNa A ja pramANe kahevI. mAtra vigrahagatimAM trIje samaye kahevI. tiryaMcagatino udaya to vigraha-avigraha baMne sthaLe hoya che, paraMtu AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM ja hoya che, mATe tenI jaghanya sthitinI udIraNA vigrahagatimAM ane vadhAre kALa kADhavA khAtara trIje samaye kahI che. ' e ja pramANe asAra pAMca saMghayaNamAMthI vedyamAna saMghayaNane choDI zeSa pAMca saMghayaNano baMdhakALa ati dIrgha kahevo. tyArabAda vedyamAna saMghayaNano baMdha kahevo, baMdhAvalikAnA carama samaye vedyamAna asAra saMghayaNanI jaghanya sthitinI udIraNA kahevI. (jaghanyasthitinI udIraNA kahevAno krama jAtinAmakarmanI jema ja che.) hAsya-ratinI jaghanya sthiti udIraNA sAtAnI jema, ane zoka-aratinI jaghanya sthiti udIraNA asAtAnI jema kahevI. ochAmAM ochI manuSyAnupUrvanI sthitinI sattAvALo ekendriya ekendriya bhavamAMthI nIkaLI manuSyamAM utpanna thAya. vigrahagatimAM vartamAna te manuSya potAnA AyunA trIje samaye manuSyAnupUrvInI jaghanya sthitinI udIraNA kare. tathA aparyApta nAmanI atijaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya ekendriya bhavamAMthI nIkaLI aparyApta saMjJI paMcendriyamAM utpanna thAya. bhava prathama samayathI AraMbhI moTA aMtarmuhUrta parvata paryApta nAmakarma bAMdhe, tyArabAda aparyApta nAmabaMdhakALa saMkhyAta guNa che tethI ekendriyAdi jIvonI apekSAe saMjJI paMcendriyamAM vadhAre jaghanyasthiti udIraNA prApta thAya che. tethI ekendriyamAMthI AvelA saMjJIpaMcendriya jIvo ja batAvyA che. 1. bIjA ekendriyanI apekSAe teukAya-vAyukAyamAM tiryaMcajAtinAmanI sthitinI jaghanya sattA hoya ema jaNAya che, tethI te benuM grahaNa karyuM hoya ema jaNAya che. parAvartamAna prakRtio tenI virodhInI bIjI prakRtio baMdhAtI hoya tyAre aMtarmuhUrta paryata ja baMdhAya che, mATe aMtarmuhUrta ja baMdhakALa lIdho che. aparyAptAvasthAmAM devanaraka gatino baMdha thato nathI mATe mAtra manuSyagatino baMdha lIdho che. . 2. ahIM udayano kALa traNa samayano ja hovAthI pratipakSa tiryaMcAnupUrvIno baMdha ane baMdhAvalikAnA carama samaye udIraNA ghaTI zakaze nahi mATe pratipakSa prakRtino baMdha Adi kaMI kahevAmAM AvyuM nathI. - paMcara-66 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 paMcasaMgraha-2 karmane bAMdhavAno AraMbha kare. baMdhAvalikAnA carama samaye pUrvabaddha te aparyApta nAmakarmanI jaghanya sthiti udIraNA kare che. sAtAvedanIyanI atijaghanya sthitinI sattAvALo ekendriya AtmA ekendriya bhavamAMthI nIkaLI paryApta saMjJI paMcendriyamAM utpanna thAya. utpattinA prathama samayathI AraMbhI sAtAvedanIyane anubhavato moTA aMtarmuhUrta paryata asAtAvedanIya bAMdhe, tyArabAda pharI sAtAne bAMdhavAno AraMbha kare, baMdhAvalikAnA carama samaye pUrvabaddha satAvedanIyanI jaghanya sthitinI udIraNA kare che. e pramANe asatAvedanIyanI paNa jaghanya sthiti udIraNA kahevI. mAtra sAtavedanIyane sthAne asatAvedanIya pada bolavuM, asatAvedanIyane sthAne sAtavedanIya pada bolavuM. 34 amaNAgayassa ciraThiiaMte devassa nArayassA vA / . taduvaMgagaINaM ANupuvviNaM taiyasamayaMmi // 35 // amanaskAdAgatasya cirasthityante devasya nArakasya vA / tadupAGgagatInAmAnupUrdoH tRtIyasamaye // 35 // artha-asaMjJI paMcendriyamAMthI AvelA deva athavA nArakIne potapotAnA AyunI dIrtha sthitinA aMte vaikriya aMgopAMga, devagati ane narakagatinI jaghanya sthiti udIraNA thAya che. ane AnupUrvInI potapotAnA AyunA trIje samaye jaghanya sthiti udIraNA thAya che. TIkAnu-asaMjJI paMcendriyamAMthI nIkaLI deva athavA nArakamAM AvelAne potapotAnA AyunI dIrgha sthitine aMte vaikriya aMgopAMga, devagati ane narakagati ema traNa prakRtinI jaghanya sthiti udIraNA thAya che. tathA deva-nArakAnupUrvInI potapotAnA AyunA trIje samaye jaghanya sthiti udIraNA thAya che. tAtparya A pramANe--koI asaMjJI paMcendriya AtmA devagati AdinI ati alpa sthiti bAMdhIne ane tyArabAda asaMjJI paMcendriyamAM ja dIrghakALa paryata rahIne palyopamanA 1. ahIM keTalo dIrgha kALa e kaMI kahetA nathI. paraMtu koI pUrvakoTI varSanA AyuvALo asaMzI hoya, ane te Ayuno amuka thoDo bhAga gayA bAda jaghanya sthitie uparokta traNa prakRti bAMdhe, tyArabAda na bAMdhe. A pramANe hoya to dIrdhakALa paryata asaMjJImAM rahevAnuM ghaTI zake che. evo AtmA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa deva athavA nArakAyuM bAMdhI deva ke nArakImAM utpanna thAya. asaMjJIo te karatAM vadhAre Ayu bAMdhatA nathI. teTalo kALa tyAM udaya-udIraNAthI sthiti ochI kare, eTale potapotAnA AyunA carama samaye jaghanya sthitinI udIraNA ghaTI zake. ahIM kadAca ema zaMkA thAya ke tetrIsa sAgaropamanA AyuvALA deva nArakIne carama samaye jaghanya sthiti udIraNA kema na kahI ? tenA uttaramAM ema samajavAnuM ke teTalI AyunI sthiti bAMdhanAra saMjJI paryApta ja hoya ane te uparokta prakRtionI aMta:koDAkoDIthI ochI sthiti bAMdhatA nathI ane asaMzIo to uparokta prakRtionI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna sAtIyA be hajAra bhAga ja jaghanya sthiti bAMdhe che. eTale asaMjJImAMthI AvelA deva nArakIne ja jadhanya sthiti udIraNA saMbhave che. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 523 asaMkhyAtamA bhAgapramANa AyuvALo deva athavA nArakI thAya. potapotAnA AyunA carama samaye vartamAna te deva athavA nArakIne yathAyogya rIte devagati, narakagati ane vaikriya aMgopAMganI jaghanya sthitinI udIraNA thAya che. tathA asaMjJI paMcendriyamAMthI AvelA paraMtu vigrahagatimAM potapotAnA AyunA trIje samaye vartamAna te ja deva athavA nArakIne anukrame devAnupUrvI ane narakAnupUrvInI jaghanya sthiti udIraNA thAya che. 35 veyatigaM didvidugaM saMjalaNANaM ca paDhamaTThiIe / samayAhigAliyAe sesAe uvasame vi dusu // 36 // vedatrikasya dRSTidvikasya saMjvalanAnAM ca prathamasthiteH / samayAdhikAvalikAyAM zeSAyAmupazame'pi dvayoH // 36 // artha-prathama sthitinI samayAdhika AvalikA pramANa zeSa sthiti rahe tyAre vedatrika, dRSTiddhika ane saMjavalana kaSAyonI jaghanya sthiti udIraNA thAya che. samyakta mohanIya ane saMjavalana lobhanI baMne zreNimAM ane zeSa prakRtionI kSapaka zreNimAM ja jaghanya sthiti udIraNA thAya che. TIkAnuM-jyAre aMtarakaraNa-AMtaruM pADavAnI kriyA zarU kare tyAre nIcenI nAnI sthiti e prathama sthiti ane uparanI moTI sthiti e bIjI sthiti kahevAya che. prathama sthitinI samayAdhika AvalikA pramANa sthiti zeSa rahe tyAre vedatrika-strI, puruSa ane napuMsakaveda, dRSTi dvika-mithyAtva ane samyakta mohanIya ane saMjavalana kaSAyokrodha, mAna, mAyA ane lobha e nava prakRtinI udayAvalikA uparanI samayamAtra sthiti ja udIraNA yogya hovAthI te samayapramANa sthitinI udIraNA rUpa jaghanya sthiti udIraNA thAya che. mAtra samyakvamohanIya ane saMjavalana lobhanI upazama ane kSapaka baMne zreNimAM ane zeSa prakRtionI kSapakazreNimAM "je jaghanya sthiti udIraNA thAya che. "veti' ityAdi padomAM prAkRtapaNAne laI SaSThInA arthamAM prathama vibhakti thaI che. egiMdAgaya aihINasatta saNNIsu mIsaudayaMte / pavaNo saTii jahaNNagasamasatta viuvviyassaMte // 37 // 1. ahIM samyakta mohanIya ane saMjvalana lobhanI baMne zreNimAM ane zeSa prakRtionI mAtra kSapakazreNimAM ja jaghanya sthiti udIraNA kahI che, paraMtu baMne zreNimAM, kahI nathI. kema na kahI tenuM kAraNa samajAtuM nathI. kema ke baMne zreNimAM prathama sthitinI samayAdhika AvalikA pramANa sthiti zeSa rahe tyAre udayAvalikA uparanI samaya pramANa sthiti e ochAmAM ochI sthiti che, ane tenI udIraNA jaghanya udIraNA kahevAya che. tattva bahuzruta jANe. ahIM mithyAtva mohanIyanI to prathama samyakta prApta karatAM prathama sthitinI samayAdhika sthiti zeSa rahe tyAre jaghanya sthityudIraNA saMbhave che. kema ke zreNimAM to sarvathA upazama karatAM ke kSaya karatAM teno rasodaya hoto nathI. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 paMcasaMgraha-2 ekendriyAgato'tihInasattAkaH saMjJiSu mizrodayAnte / pavanaH svasthitijaghanyasamasattAkaH vaikriyasyAnte // 37 // artha atihIna sattAvALo ekendriyamAMthI nIkaLI saMjJImAM Avelo AtmA udayane aMte mizramohanIyanI jaghanya sthiti udIraNA kare che. tathA potAnI jaghanya sthitinI samAna vaikriya SakanI sthitinI sattAvALo vAyukAya AtmA udayane aMte vaikriyaSakanI jaghanya sthitiudIraNA kare che. TIkAnu-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka sAgaropama pramANa atidIna mizramohanIyanI sthitisattAvALo koI ekendriya AtmA ekendriya bhavamAMthI nIkaLI saMjJI paMcendriyamAM utpanna thAya, tyAM tene je samayathI AraMbhI aMtarmuhUrta bAda mizramohanIyanI udIraNA dUra thaze te samaye te mizra guNasthAna prApta kare. aMtarmuhUrtanA carama samaye- mizraguNasthAnakanA carama samaye te AtmA mizramohanIyanI jaghanya sthiti udIraNA kare che. ekendriyane ochAmAM ochI jeTalI sthitinI sattA hoI zake tenAthI hIna sthitivALuM mizramohanIya udIraNA yogya rahetuM nathI. kema ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna sAgaropamathI paNa jayAre sthiti ochI thAya tyAre mithyAtvamohanIyanA udayano saMbhava hovAthI mizramohanIyanI udalanAno saMbhava che. tathA baMdhAtI nAmakarmanI prakRtionI jeTalI jaghanya sthiti sattA hoI zake teTalI eTale ke palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAgaropamanA sAtIyA be bhAga pramANa vaikriyaparkavaikriyazarIra, vaikriyasaMghAtana ane vaikriya baMdhana catuSTanI sthitinI sattAvALo vAyukAya AtmA ulana yogya thatAM pahelAM chellI vAra vaikriyazarIra vidurve tyAre te SakanA udayanA anya samaye tenI jaghanya sthiti udIraNA kare che. tAtparya e ke-palyopamanA asaMkhyAtame bhAge hIna sAgaropamanA sAtIyA be bhAga pramANa vaikriyaSarkanI jaghanya sthitinI sattAvALo paryApta bAdara vAyukAya AtmA ghaNI vAra vaikriya zarIra vikRddhine chellI vAra vaikriyazarIrano AraMbha kare tyAre tenA udayanA carama samaye vaikriyaSakanI jaghanya sthiti udIraNA kare che. tyArabAda ati tIna sthitinI sattAvALA te vaikriyaSakanI uThThalanAno saMbhava che. ekendriyane aMgopAMgano udaya nahi hovAthI ahIM vaikriya aMgopAMganuM grahaNa karyuM nathI. 37 cauruvasamittu mohaM micchaM khaviuM surottamo houM / ukkosasaMjamaMte jahaNNagAhAragadugANaM // 38 // 1. ekendriyo ochAmAM ochI palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAgaropamanA traNa bhAga, be bhAga, sAgaropama Adi sthiti to bAMdhe che. tethI baMdhAtI prakRtionI sthitisattA tenAthI to ochI hoI zake nahi. nahi baMdhAtI vaikriya Sakadi prakRtinI tenAthI paNa jyAre sthiti ochI thAya tyAre tenI ulanAno saMbhava hovAthI te udaya yogya rahetuM nathI. eTale ja mizramohanIya mATe ema kahyuM che ke palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAgaropamathI paNa jyAre tenI sthitisattA ochI thAya tyAre tenI uddhalanA thAya che eTale mizramohanIyanI palyopamanA asaMkhyAtame bhAge nyUna sAgaropama pramANa sthiti jadhanya udIraNA yogya kahI che. tenAthI nyuna nahi. kema ke tenAthI hIna sthiti udaya yogya ja rahetI nathI. Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 525 ___caturupazamayya mohaM mithyAtyaM kSapayitvA surottamo bhUtvA / utkRSTasaMyamAnte jaghanyA''hArakadvikayoH // 38 // artha-mohanIyano cAra vAra upazama karI, tyArabAda mithyAtvano kSaya karI uttama sura thaIne manuSyamAM utpanna thAya. temAM utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa pramANa saMyama pALIne aMte AhArakaddhikanI jaghanya sthiti udIraNA kare che. TIkAnu-saMsAramAM paribhramaNa karatAM cAra vAra mohanIyakarmanI sarvopazamanA karI, tyArabAda mithyAtva, mizra ane samyakta mohanIyano kSaya karI sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya. gAthAmAM grahaNa karela "ma' e pada anya darzanamohanuM upalakSaNa che, kema ke mithyAtvano kSaya thayA pachI mizra-samyakta mohanIyano avazya kSaya thAya che. sarvArthasiddhimAM tetrIsa sAgaropama pramANa Ayu pUrNa karI pUrvakoTI varSane Aukhe manuSyamAM utpanna thAya, ane manuSya bhavamAM ATha varasanI uMmara thayA bAda cAritra grahaNa kare teTalo kALa nyUna pUrvakoTi varSa pramANa saMyamanuM pAlana karI aMte AhAraka zarIranI vidurvaNA karanAra AhAraka saptakanA udayanA je pachInA samaye AhAraka zarIra vikharAI jaze ane udayano aMta thaze te- aMtasamaye jaghanya sthiti udIraNA kare che. manuSya bhavamAM dezona pUrvakoTi pramANa saMyamanA pAlananuM kAraNa teTalA kALe AhAraka saptakanI sattAgata sthitino nAza thAya che, ane chevaTe alpasthiti sattAmAM rahe che. tethI ja pUrvakoTi varSane aMte AhAraka zarIra karanArane jaghanya sthiti udIraNA kahI che. 38 khINaMtANaM khINe micchattakameNa coddasaNhaMpi / sesANa sajogate bhiNNamuhuttaTTiIgANaM // 39 // kSINAntAnAM kSINe mithyAtvakrameNa caturdazAnAmapi / zeSANAM sayogyante bhinnamuhUrttasthitikAnAm // 39 // artha -kSINamoha guNasthAnake jeno kSaya thAya che tevI matijJAnAvaraNIyAdi cauda prakRtionI mithyAtvanA krame kSINamoha guNasthAnake jaghanya sthiti udIraNA thAya che. tathA antarmuhUrta sthitivALI zeSa prakRtionI sayogInA aMta samaye jaghanya sthiti udIraNA thAya che. TIkAnu-kSINamoha guNasthAnake jeno sattAmAMthI nAza thAya che te jJAnAvaraNIya pAMca, aMtarAya pAMca, ane cakSudarzanAvaraNIyAdi cAra, ema cauda prakRtionI kSINamoha guNasthAnake ja 1. cAra vAra mohanIyano sarvopazama karavAnuM kAraNa te sthitimAM AhAraka saptakamAM saMkramanAra prakRtiono sthitighAta thAya che, eTale AhArakanA saMkrama yogya sthAnamAM alpa sthitino saMkrama thAya che. vaLI te te vakhate atyaMta vizuddha pariNAmane yoge tenI baMdhayogya bhUmimAM alpa sthiti baMdhAya che. sarvArthasiddha vimAnamAM teTalo kALa pradezodaya sthiti ochI kare che ane navI bAMdhato nathI. eTale cAra vAra mohano upazama ane tyArabAda kSAyika samyakta prApta karI sarvArthasiddhimAM utpatti kahI che. manuSya bhavamAM dezona 'pUrvakoTi pramANe cAritranA pAlananuM kAraNa to upara kahyuM ja che. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 paMcasaMgraha-2 mithyAtvanI rItie eTale ke jema mithyAtvanI udaya yogya samayAdhika AvalikA pramANa zeSa sthiti rahe tyAre samaya pramANa sthitinI jaghanya sthiti udIraNA thAya che tema uparokta cauda prakRtionI samayAdhika AvalikA pramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe tyAre jaghanya sthiti udIraNA thAya che. (ahIM samaya pramANa jaghanya sthitinuM ja sAmya che. kema ke mithyAtvano kSaya to cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhImAM thAya che, jyAM teno udaya ja hoto nathI.) tathA manujagati, paMcendriyajAti, prathama saMghayaNa, audArika saptaka, saMsthAna paddha, upaghAta, parAghAta, ucchavAsa, prazasta-aprazasta vihAyogati, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, subhaga, susvara, duHsvara, Adeya, yazakIrti, tIrthakara ane ucca gotra rUpa batrIsa ane nirmANa Adi nAma dhruvodayI tetrIsa kula pAMsaTha prakRtionI aMtarmuhUrta pramANa sthitinI sayogI kevalInA carama samaye jaghanya sthiti udIraNA thAya che. yogI kevalInA carama samaye sattAgata tamAma prakRtionI sthiti aMtarmuhUrta pramANa ja sattAmAM hoya che, eTale udayAvalikA uparanI aMtarmuhUrta pramANa sthiti ja jaghanya udIraNA yogya rahe che, eTale pAMsaTha prakRtionI aMtarmuhUrta pramANe ja jaghanya sthiti udIraNA kahI che. tathA cAre AyunI paNa tenI udIraNAne aMte (samayAdhika AvalikA pramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe tyAre) jaghanya sthiti udIraNA samajavI. 39 A pramANe sthiti udIraNA kahI, have anubhAgodIraNA kahe che. aNubhAgudIraNAe ghAisaNNA ya ThANasannA ya / suhayA vivAgaheU jottha viseso tayaM vocchaM // 40 // anubhAgodIraNAyAM ghAtisaMjJA ca sthAnasaMjJA ca / zubhatA vipAkahetU yo'tra vizeSaH taM vakSye // 40 // . artha--anubhAga udIraNAmAM ghAtisaMjJA, sthAnasaMjJA, zubhAzubhapaNuM, vipAka ane hetu udayane AzrayIne pahelAM jema kahyA tema ahIM paNa samajavA. A viSayamAM je vizeSa che te huM kahIza. 1. sthiti udIraNAmAM keTalAeka sthaLe ema AvyuM che ke-baMdhAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanI sthiti patagraha prakRtinI udayAvalikA upara saMkrame che. ema zA mATe thAya che tenuM kAraNa nIce ApavAmAM AvyuM che--jenI sthiti saMkrama che tenI udayAvalikA uparanI sthiti saMkrame che. anya prakRti nayana saMkramamAM sthAnano pherabadalo thato nahi hovAthI jemAM saMkrame che, tenI udayAvalikA upara saMkrame che, ema kahyuM che. eTale te udayAvalikA meLavatAM eka AvalikA nyUna tenI utkRSTa sattA thAya che. jema ke narakagatinI utkRSTa sthiti bAMdhe. je samaye tenI baMdhAvalikA pUrNa thAya te samaye devagati bAMdhavAno AraMbha kare. baMdhAtI devagatimAM udayAvalikA uparanuM narakagatinuM daLa saMkrame. udayAvalikA uparanuM narakagatinuM daLa devagatinI udayAvalikA upara saMkrame eTale te udayAvalikA meLavatAM eka AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgara pramANa devagatinI utkRSTa sthiti sattAmAM thAya. vaLI tenI saMkramAvalikA gayA bAda udayAvalikA uparanuM anyatra saMkrame. A pramANe anyatra paNa samajavuM. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 527 TIkAna-anubhAga udIraNAnA saMbaMdhamAM cha arthAdhikAra-viSayo che. te A pramANe- 1. saMjJAprarUpaNA, 2. zubhAzubhaprarUpaNA, 3. vipAkaprarUpaNA, 4. hetuprarUpaNA, 5. sAdyAdiprarUpaNA ane 6. svAmitvaprarUpaNA. temAM saMjJA, zubhAzubhapaNuM, vipAka ane hetunuM mAtra sUcana karavA mATe kahe che. ahIM saMjJA be prakAre che : 1. ghAtisaMjJA, 2. sthAnasaMjJA, temAM ghAtisaMjJA traNa prakAre che. 1. sarvaghAtisaMjJA, 2. dezaghAtisaMjJA, ane 3. aghAtisaMjJA. sthAna saMjJA cAra prakAre che. te A-1. ekasthAnaka, 2. dristhAnaka, 3. tristhAnaka ane 4. catuHsthAnaka. zubha azubhapaNAne bheda zubhAzubhatve be prakAre che. temAM matijJAnAvaraNIyAdi azubha che, ane sAtavedanIyAdi zubha che. vipAka cAra prakAre che. te A pramANe-1. pugalavipAka, 2. kSetravipAka, 3. bhavavipAka, ane 4. jIvavipAka. hetuo dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavanA bheda pAMca prakAre che A pramANe A ghAtisaMjJA, sthAnasaMjJA, zubhAzubhapaNuM, vipAka ane hetuo jema baMdha ane udayane AzrayIne pahelAM trIjA dvAramAM kahyA che tema ahIM anubhAga udIraNAmAM paNa jANavA. eTale ke tyAM je prakRtione baMdha udayane AzrayI sarvaghAtI Adi kahI hoya tema ahIM udIraNAmAM paNa samajavI. mAtra te saMbaMdhamAM ahIM je kaMI vizeSa che, te kahIza. 40 saMjJAnA saMbaMdhamAM vizeSa kahetA A gAthA kahe che - purisitthivigghaaccakkhucakkhusammANa igiduThANo vA / maNapajjavapuMsANaM vaccAso sesa baMdhasamA // 41 // - puruSastrIvinAcakSuzcakSuHsamyaktvAnAmekasmin dvisthAne vA / manaHparyavApuMsoLatyAsaH zeSANAM baMdhasamA // 41 // artha-puruSaveda, strIveda, aMtarAya, acakSudarzanAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNIya ane samyakvamohanIyanI eka ane be sthAnaka rasanI udIraNA thAya che. tathA mana:paryavajJAnAvaraNIya ane napuMsakavedanA saMbaMdhe vyatyAsa-viparItatA che. zeSa prakRtionI baMdha samAna udIraNA thAya che. - TIkAnu-puruSaveda, strIveda, pAMca aMtarAya, acakSudarzanAvaraNIya, cakSudarzanAvaraNIya ane samyakvamohanIyanI anubhAgodaraNA eka sthAnaka ane be sthAnaka rasanI jANavI. te saMbaMdhe vizeSa bhAvanA A pramANe che-puruSaveda, aMtarAyapaMcaka, acakSurdarzanAvaraNa ane cakSurdarzanAvaraNanA baMdha AzrayI anubhAgano vicAra karIe to eka sthAnaka, be sthAnaka, traNa sthAnaka ane cAra sthAnaka ema cAra prakAranA rase baMdhAya che. paraMtu e prakRtionA rasanI udIraNA AzrayI vicAra karIe to jaghanyathI eka sthAnaka ane maMda be sthAnaka rasanI udIraNA thAya che, ane utkRSTathI sarvotkRSTa be sthAnaka rasanI ja udIraNA thAya che. paraMtu traNa ke cAra sthAnaka rasanI udIraNA thatI nathI. strI vedano be sthAnaka, traNa sthAnaka ane cAra sthAnaka ema traNa prakAre rasabaMdha thAya che. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 58 paraMtu tenI anubhAgodIraNA jaghanyathI eka sthAnaka ane maMda be sthAnaka rasanI thAya che. temaja utkRSTathI sarvotkRSTa be sthAnaka rasanI thAya che. samyaktvamohanIyano baMdha thato nahi hovAthI tenA saMbaMdhamAM baMdha AzrayI kaMI kahevAnuM nathI, paraMtu udIraNA thAya che, mATe tenA saMbaMdhe vizeSa kahe che--samyaktvamohanIyanI utkRSTathI be sthAnaka rasanI ane jaghanyathI eka sthAnaka rasanI udIraNA thAya che. tathA teno je eka sthAnaka ke be sthAnaka rasa che te dezaghAtI che. mana:paryavajJAnAvaraNa ane napuMsakavedanA saMbaMdhe baMdhamAM kahyuM che tenAthI ahIM viparIta jANavuM. eTale ke baMdha AzrayI napuMsakavedano jevo prakArano rasa kahyo che, tevA prakArano rasa mana:paryavajJAnAvaraNIyanI udIraNAmAM jANavo. ane baMdha AzrayI mana:paryavajJAnAvaraNano jevo rasa kahyo che tevo napuMsakavedanI udIraNAmAM samajavo. te A pramANe--mana:paryavajJAnAvaraNano baMdha AzrayI eka sthAnaka, be sthAnaka, traNa sthAnaka ane cAra sthAnaka ema cAra prakArano rasa kahyo che. ane ahIM utkRSTa udIraNA AzrayI catuHsthAnaka, ane anubhRSTa-madhyama udIraNA AzrayI catuHsthAnaka, tristhAna ane dvisthAnaka rasa che. napuMsaka vedano anubhAMga baMdha AzrayI catuHsthAnaka, traNa sthAnaka ane be sthAnaka ema traNa prakAre kahyo che. ane ahIM utkRSTa udIraNA AzrayI catuHsthAnaka, ane anubhRSTa-madhyama udIraNA AzrayI catuHsthAnaka, tristhAnaka, be sthAnaka ane eka sthAnaka kahyo che. zaMkA--jo napuMsakavedanA eka sthAnaka rasano baMdha thato nathI, to udIraNA zI rIte thAya ? uttara--jo ke napuMsakavedano eka sthAnaka rasa baMdhAto nathI, paraMtu kSaya kALe rasaghAta karatAM sattAmAM tenA eka sthAnaka rasano saMbhava che. eTale jadhanyathI tenA eka sthAnaka rasanI udIraNA kahI che. tathA zeSa dezaghAti prakRtiono baMdhamAM jema cAre prakArano rasa kahyo che, tema anubhAgodIraNAmAM paNa cAre prakArano rasa samajavo. 41 have dezaghAti prakRtionA ghAtitva AzrayI vizeSa kahetA A gAthA kahe che-- desovaghAiyANaM udaya deso va hoi savvo ya / desovaghAio cciya acakkhusammattavigghANaM // 42 // dezopaghAtinInAmudaye dezo vA bhavati sarvazca / dezopaghAtyeva acakSuH samyaktvavighnAnAm // 42 // artha--dezaghAti prakRtionI udaya-udIraNAmAM dezaghAtI athavA sarvaghAtI rasa hoya che. tathA acakSurdarzanAvaraNIya, samyaktva mohanIya ane aMtarAyano dezaghAtI ja 2sa udayaudIraNAmAM hoya che. TIkAnu--pUrvanI gAthAmAM kevA prakAranA rasanI udIraNA thAya te kahyuM. A gAthAmAM te Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 529 rasa kevo hoya ? ghAti ke aghAti? te kahe che. dezaghAti-jJAnAvaraNIya catuSka, cakSudarzanAvaraNIya avadhidarzanAvaraNIya, navanokaSAya, ane saMjavalana catuSkarUpa prakRtionA udIraNArUpa udayamAM eTale ke udaraNAmAM dezaghAtI rasa hoya che tema sarvaghAtI rasa paNa hoya che. acakSurdarzanAvaraNa, samyakvamohanIya ane pAMca aMtarAyanA rasanI udIraNAmAM dezaghAti rasa ja hoya che, paNa sarvaghAti rasa hoto nathI. ghAyaM ThANaM ca paDucca savvaghAINa hoi jaha baMdhe / agghAINaM ThANaM paDucca bhaNimo viseso'ttha // 43 // ghAtaM sthAnaM ca pratItya sarvaghAtinAM bhavati yathA baMdhe / aghAtinAM sthAnaM pratItya bhaNAmaH vizeSo'tra // 43 // artha-sarvaghAtI prakRtionA ghAtipaNAne ane sthAnane AzrayI jema baMdhamAM kahyuM tema udIraNAmAM paNa samajavuM. aghAti prakRtionA sthAna AzrayI je vizeSa che te ame ahIM kahIe chIe. TIkAnu-kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, AdinA bAra kaSAya, mithyAtvamohanIya, ane pAMca nidrArUpa sarvaghAtI prakRtionA rasanI ghAtisaMjJA ane sthAnasaMjJA AzrayI vicAra karIe to te prakRtionA baMdhamAM jevo rasa hoya che tevo ja udIraNAmAM paNa samajavo. : tAtparya e ke-jema A prakRtiono baMdha cAra sthAnaka, traNa sthAnaka ane be sthAnaka ema traNa prakAranA rase kahyo che, temaja te traNa prakAranA rasane jema sarvaghAtI kahyo che, tema udIraNAmAM jANavo. eTale ke te prakRtionA cAra, traNa ane be sthAnaka rasanI udIraNA thAya che, ane te sarvaghAtI ja hoya che. mAtra utkRSTa rasanI udIraNAmAM catuHsthAnaka ja ane anutkRSTamadhyama rasanI udIraNAmAM traNa prakArano rasa hoya che. have aghAti ekaso agiyAra prakRtionI udIraNAmAM sthAna AzrayI je vizeSa che te ame kahIe chIe. 43 karela pratijJAno nirvAha kare che- thAvaracaAyavauralasattatirivigalamaNuyatiyagANaM / naggohAicauNhaM egidiusabhAichaNhaMpi // 44 // tirimaNujogANaM mIsaguruyakharanarayadevapuvvINaM / duTThANiocciya raso udae uddIraNAe ya // 45 // sthAvaracatuSkAtaporalasaptakatiryagvikalamanujatrikANAm / nyagrodhAdicaturNAmekendriyarSabhAdiSaNNAmapi // 44 // tiryagmanujayogyAnAM mizragurusvaranarakadevAnupUrvINAm / dvisthAnika eva rasa udaye udIraNAyAM ca // 45 // paMca02-67 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 paMcasaMgraha-2 artha cuMmALIsa ane pistALIsamI gAthAmAM kahela-jenAM nAma vivecanamAM Avaze te sADatrIsa aghAti prakRtiono be sthAnaka rasa ja udaya ane udIraNAmAM hoya che. TIkAnu-sthAvara catuSka-sthAvara, sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa, Atapa, audArika saptaka, tiryaMcatrika-tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI ane tiryaMcAyu, vikalatrika-beIndriya, teIndriya ane caurindriyajAti, manuSyatrika-manuSyagati, manuSyAnupUrvI ane manuSyAya, nyagrodhAdi cAranyodhaparimaMDala, sAdi, vAmana ane kuja. ekendriyajAti, ane varSabhanArAgAdi cha saMghayaNa, saghaLI maLI tiryaMca ane manuSyamAM ja udayayogya batrIsa prakRtio tathA mizramohanIya, guru ane khara sparza nAma, deva ane narakanI AnupUrvanAma e pAMca saghaLI maLI sADatrIsa prakRtionA udaya ane udIraNAmAM be sthAnaka ja rasa hoya che. mAtra ghAti saMjJA AzrayI mizramohanIyano rasa sarvaghAti ane zeSa prakRtiono rasa aghAti che. 44. 45. have zubha ane azubhapaNA paratve vizeSa kahe che- sammattamIsagANaM aNubharaso sesayANa baMdhuttaM / ukkosudIraNA saMtayaMmi chaTThANavaDievi // 46 // samyaktvamizrayorazubharasaH zeSANAM bandhoktam / utkRSTodIraNA satkarmaNi SaTsthAnapatite'pi // 46 // artha samyakta ane mizramohanIyano rasa azubha che. zeSa prakRtionA saMbaMdha baMdhamAM kahyA pramANe che. sattAmAM-anubhAganI sattAmAM cha sthAna paDavA chatAM paNa utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. TIkAnu-samyakta ane mizramohanIya e baMne prakRti ghAti hovAthI teno rasa azubha ja jANavo. ane tethI ja te baMne rasa AzrayI pApa prakRti kahevAya che, karmaprakRtimAM kahyuM che kemizra ane samyakvamohanIya pApa prakRtimAM gaNAya che." bAkInI pravRtionuM zubhAzubhapaNuM baMdhanI jema jANavuM. eTale ke baMdhamAM je prakRtione zubha kahI hoya te ahIM paNa zubha jANavI. baMdhamAM jene azubha kahI hoya tene ahIM paNa azubha jANavI. have keTalA prakAranA anubhAganI sattAmAM vartato AtmA utkRSTa anubhAganI udIraNA kare che te kahe che-utkRSTa anubhAganI sattAmAM cha sthAnaka paDavA chatAM paNa utkRSTa rasanI udIraNA thAya che ema samajavuM. 1. A prakRtio game tevA rasavALI baMdhAya chatAM teono udayamAM ane udIraNAmAM be sthAnika ja rasa hoya che, kema ke jIva svabhAve sattAmAM rasa ocho thaI udayamAM Ave che. - 2. je prakRtionA saMbaMdhamAM amuka prakAranA rasanI udIraNA thAya ema na kahyuM hoya te baMdha pramANe samajavo. arthAt te te prakRtiono jaghanya-utkRSTa jeTalo rasa baMdha thato hoya teTalo udIraNAmAM paNa samajavo. mAtra aghAti prakRtiono anubhAga sarvaghAti pratibhAga sadaza kahyo che. aghAti prakRtiono rasa che aghAti, chatAM sarvaghAti sAthe jyAM sudhI anubhavAya che tyAM sudhI tenA jevo thaI anubhavAya che. Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 531 tAtparyArtha A pramANe che--jayAre sarvotkRSTa rasa baMdhAya tyAre sarvotkRSTa rasanI sattA thAya. sattAmAM rahela te sarvotkRSTa rasa anantabhAga hIna thAya athavA asaMkhyAta bhAga hIna thAya athavA saMkhyAtabhAga hIna thAya athavA saMkhyAtaguNahIna thAya athavA asaMkhyAtaguNahIna thAya ke anaMtaguNahIna thAya chatAM paNa utkRSTa rasanI udIraNA thAya che. kAraNa ke anaMtAnaMta spardhakonA anubhAgano kSaya thavA chatAM paNa anaMta spaddhako baMdhAtI vakhate jevA rasavALA baMdhAyA hatA tevA ja rasavALA rahe che. jeTalA spaddhako baMdhAyA te tamAma spartakomAMthI kaMI rasa ghaTI jato nathI. paraMtu amuka amuka spaddhakomAMthI anaMtabhAgahIna ke anaMtaguNahIna Adi rasa ocho thAya che. eTale mULa-baMdhAtI vakhate je rasa baMdhAyo hato te sAmudAyika rasanI apekSAe anaMtaguNahInaanaMtamo bhAga rasa bAkI rahevA chatAM paNa utkRSTa rasanI udIraNA thAya che. to pachI asaMkhyAta guNahIna Adi rasa zeSa rahe tyAre paNa utkRSTa rasanI udIraNA thAya temAM kaMI Azcarya nathI. 46 have vipAka AzrayI je vizeSa che, te kahe che - mohaNIyanANavaraNaM kevaliyaM daMsaNaM viriyavigdhaM / saMpunnajIvadavve na pajjavesuM kuNai pAgaM // 47 // mohanIyajJAnAvaraNaM kaivalikaM darzanaM vIryavighnam / saMpUrNajIvadravye na paryAyeSu kurvanti pAkam // 47 // artha-mohanIya, jJAnAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, ane vIryaMtarAya karma saMpUrNa jIvadravyamAM vipAka kare che, paraMtu sarva paryAyamAM vipAka karatA nathI. - TIkAna-aThyAvIsa prakAranuM mohanIya, pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, ane vIryaMtarAya e pAMtrIsa karmaprakRtio saMpUrNa jIvadravyamAM vipAka utpanna kare che, paraMtu saghaLA paryAyamAM utpanna karato nathI, eTale ke e pAMtrIsa pravRtio dravyathI saMpUrNa jIvadravyane haNe che-dabAve che, paraMtu saghaLA paryAyone dabAvavAnuM azakya hovAthI dabAvatI nathI. . 1. kula sAmudAyika rasamAMthI anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtamo bhAga rasa je ocho thAya te anukrame anaMta bhAga hIna, asaMkhyAta bhAga hIna ane saMkhyAta bhAga hIna kahevAya che. tathA kula anubhAgano anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtamo bhAga ja sattAmAM zeSa rahe tyAre te anaMtaguNahIna, asaMkhyAta guNahIna ke saMkhyAta guNahIna thayelo kahevAya che. anaMtabhAgahIna eTale mAtra anaMtamo bhAga ja ocho, ane anaMtaguNahIna thAya eTale anaMtamo bhAga bAkI rahe e artha samajavo, bAkInA bhAgahIna ke guNahInamAM paNa upara kahyA pramANe samajavuM. kula sAmudAyika rasa anaMta bhAgAdihIna ke anaMtaguNAdihIna thAya che, paNa sattAgata tamAma saddhakomAMthI kaMI anaMtabhAgInAdi rasa ocho thato nathI. keTalAye rUddhako jevA baMdhAyA hatA tevA ja sattAmAM rahI jAya che. eTale utkRSTa rasanI sattAkALe SaTrasthAna paDavA chatAM paNa udIraNA thaI zake che. jema - upazama zreNimAM kikrio thayA pachI paNa apUrva spartaka ane pUrva spardhvaka paNa sattAmAM rahe che. Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 paMcasaMgraha-2 . tAtparya e ke, uparokta karma prakRtio potAnA phaLano anubhava jIvanA amuka bhAgane karAve che, amuka bhAgane karAvatI' nathI, ema nathI, paNa saMpUrNa jIvadravyane karAve che, chatAM tenAthI jIvamAM rahelA anaMta jJAnAdi guNo sarvathA dabAI jatA nathI. uparokta karmaprakRtio je je samyakva, cAritrAdi guNone dabAve che te tamAmanA amuka amuka aMzo ughADA rahe che ja. kema ke tamAma aMzone dabAvavAnI te karmomAM zakti ja nathI, jIva svabhAve te guNo saMpUrNapaNe dabAI zakatA paNa nathI, jo saMpUrNapaNe dabAI jAya to jIva ajIva ja thaI jAya. jema gADha vAdaLAM AvavA chatAM paNa tenAthI caMdra-sUryanI prabhA saMpUrNapaNe dabAI zakatI nathI. paraMtu divasarAtrino bheda jaNAya teTalI ughADI rahe che, tema ahIM paNa samajavuM. kahyuM che ke "gADha megha prApta thavA chatAM paNa candra-sUryanI prabhA ughADI hoya che." 47 gurulahugANaMtapaesiesu cakkhussa sesavigghANaM / jogesu gahaNadharaNe ohINaM ruvidavvesu // 48 // gurulaghukAnAmanantaprAdezikeSu cakSuSaH zeSavinAnAm / yogyeSu grahaNadhAraNe avadhyoH rUpidravyeSu // 48 // artha-guru laghu dravyonA anaMta prAdezika skaMdhomAM cakSurdarzanAvaraNIyano, grahaNa-dhAraNamAM yogya pudgalomAM zeSa aMtarAyano, ane rUpIdravyomAM avadhijJAna-darzanAvaraNIyano vipAka che. TIkAnu-je guNanI jeTalA pramANamAM jANavA AdinI zakti hoya tene AvaranAruM karma teTalA pramANamAM te jJAnAdi guNane dabAve che. jema avadhijJAnanI mAtra rUpIdravyane jANavAnI zakti che te rUpIdravyanI jANavAnI zaktine ja avadhijJAnAvaraNIya dabAve che. tAtparya e ke je guNano jeTalo ane je viSaya hoya teTalA ane te viSayane tene AvaranArAM karmo dabAve che. je guNathI je jANI zakAya, je guNanuM je kArya hoya te teno viSaya kahevAya che. e ja hakIkata kahe che guru-laghu pariNAmI anaMta prAdezika je skaMdho che, temAM eTale ke tevA skaMdhonuM cakSu dvArA sAmAnya jJAna nahi thavA devuM te cakSudarzanAvaraNano vipAka che. kema ke cakSudarzana dvArA gurU-laghu pariNAmI anaMta pradezanA banelA skaMdho ja jANI zakAya che. tathA zeSa aMtarAya-dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya karmono grahaNa ane dhAraNa karI zake teTalAM pudgala dravyomAM ja dAnAMtarAyAdi karmono vipAka che, AtmA pudgala dravyano anaMtamo bhAga ja dAnamAM daI zake che, lAbha meLavI zake che, ke bhoga-upabhoga karI zake che, tamAma pudgala dravyano nahi. dAnAdi guNono teTalo ja viSaya che. eTale tene AvaranArAM karmono vipAka paNa teTalAmAM ja hoya che. avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNakarmano rUpIdravyomAM ja vipAka che-eTale ke te karma potAnI zaktino anubhava AtmAne rUpI padArthonuM sAmAnya-vizeSa jJAna nahi thavA daIne karAve che. arUpI dravyomAM teno vipAka nathI. jIvone arUpI dravyanuM jJAna nahi thavAmAM avadhi jJAna-darzanAvaraNIya karmano udaya hetu nathI. kema ke te teno viSaya nathI. tAtparya e ke jeTalA Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 533 Te viSayamAM cakSudarzanAdino vyApAra che, teTalA ja viSayamAM cakSudarzanAvaraNIyAdi karmono paNa vyApAra che eTale upara kahelA niyamamAM koI virodha Avato nathI. 48 sesANaM jaha baMdhe hoi vivAgo u paccao duviho / bhavapariNAmakao vA nigguNasaguNANa pariNaio // 49 // zeSANAM yathA bandhe bhavati vipAkastu pratyayo dvividhaH / bhavapariNAmakRto vA nirguNasaguNAnAM pariNatitaH // 49 // artha-zeSa prakRtiono vipAka jema baMdhamAM kahyo che tema udIraNAmAM paNa samajavo. bhavakRta ane pariNAmakRta ema pratyaya be prakAre che. temAM pariNAmakRta nirguNa ane saguNa saMbaMdha be prakAre che. TIkAnu-ukta zeSa prakRtiono vipAka-phaLano anubhava pudgala ane bhava Adi dvArA jema baMdhamAM kahyo che, tema udIraNAmAM paNa samajavo. eTale ke pugala ane bhava Adi dvArA udIraNA vaDe paNa te te prakRtionA phaLane AtmA anubhave che. have pratyaya kahe che-pratyaya, hetu ane kAraNa e ekArthaka che. kyA hetu ke kAraNone laI udIraNA thAya che, te ahIM kahevAnuM che. vIrya vyApAra vinA udIraNA thaI zakatI nahi hovAthI kaSAya sahita ke kaSAya rahita yoga saMjJAvALuM vIrya tenuM mukhya kAraNa che. udIraNAmAM kAraNarUpa yogasaMjJAvALuM te vIrya vizeSa bhavakRta ane pariNAmakRta ema be prakAre che. temAM deva nAraka Adi bhava samajavo, ane adhyavasAya ke AhArakAdi zarIrano pariNAma ane bAMdhelA rasano anyathAbhAva e pariNAma samajavo. pariNAmakRta paNa be prakAre che : 1. nirguNa saMbaMdhI, 2. saguNa saMbaMdhI. eTale ke nirguNa AtmAone pariNAma vaDe karAyela ane guNavAna AtmAone pariNAma vaDe karAyela ema pariNAmakRta pratyaya be prakAre che. 49 1. koIpaNa karaNanI pravRtti vIryavyApAra vinA thaI zakatI nathI, eTale kaSAya sahita ke kaSAya vinAnI je vIryapravRtti te ja udIraNAmAM paNa kAraNa che, amuka amuka prakArano vIryavyApAra thavAmAM paNa aneka kAraNo hoya che. jema ke deva bhavamAM amuka prakArano ane nAraka, tiryagu, manuSyabhavamAM amuka prakArano vIryavyApAra hoya che. deza ke sarvavirati Adi guNavALAono amuka prakArano ane guNa vinAnA AtmAono amuka prakArano vIryavyApAra hoya che. vaikriya, AhAraka zarIrano pariNAma paNa amuka amuka prakRtionI udIraNAmAM kAraNa che. eTale pariNAmano artha jema adhyavasAya thAya che, tema ahIM zarIra Adino pariNAma e artha paNa thAya che. vaLI jevo ane jeTalo rasa baMdhAya che tevo ane teTalo ja rasa udIrAya che, ema kaMI nathI, kema ke keTalIye prakRtiono sarvaghAtI ane cauThANIyo rasa baMdhAya che chatAM te sarvaghAtI rase ja ke cauThANIyA rase ja udayamAM Ave che ema nathI. baMdhamAM game tevo rasa hoya chatAM udayaudIraNAmAM amuka prakArano ja rasa hoya che. eTale bAMdhelA rasano vipariNAma karI pheraphAra karIhAnivRddhi karI udayamAM lAve che. eTale pariNAmano artha "anyathAbhAva karavo' evo paNa thAya che. A pramANe vIryavyApAra thavAmAM bhavAdi aneka kAraNa hovAthI udIraNA paNa aneka rIte pravarte che. vIryavyApAra e sIdhuM kAraNa che. bAkI badhAM avAMtara kAraNo che ema samajAya che. Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 have je prakRtionI udIraNA guNa-aguNa pariNAmakRta ke bhavakRta nathI teno nirdeza karatAM A gAthA kahe che. 534 uttarataNupariNAme ahiya ahontAvi hoMti susarajuyA / miulahu paraghAujjoya khagaicauraMsapatteyA // 50 // uttaratanupariNAme adhikamabhavantyo'pi bhavanti susvarayuktAH / mRdulaghuparAghAtodyotakhagatisamacaturastrapratyekAH // 50 // artha--susvara sAthe mRdu, laghu, parAghAta, udyota, prazastavihAyogati, samacaturagnasaMsthAna, ane pratyeka nAma karma rUpa prakRtio adhika-vizeSa AzrayI pahelAM na hovA chatAM uttara zarIrano pariNAma kare tyAre avazya udIraNAmAM prApta thAya che. TIkAnu--susvara yukta mRdu, laghu, parAghAta, udyota, prazasta vihAyogati, samaturagnasaMsthAna, ane pratyeka nAma rUpa karma prakRtio jo ke vizeSa AzrayI pahelAM nahotI. topaNa uttara vaikriya ke AhA2ka zarIra jyAre kare tyAre avazya udIraNAmAM prApta thAya che. tAtparya e ke--potAnA mULa zarIrathI anya vaikriya ke AhAraka zarIra karatAM pahelAM uparokta prakRtionI udIraNA avazya hoya che ema nathI, enI virodhI prakRtionI paNa udIraNA ke udaya hoya che. kema ke game te saMsthAna ke vihAyogati AdinA udayavALA uttara zarIra karI zake che. paraMtu jyAre uttara vaikriya ke AhAraka zarIra kare tyAre te zarIra jyAM sudhI rahe tyAM sudhI uparokta prakRtionI ja udayapUrvaka udIraNA thAya che. eTale ahIM guNa-aguNanuM prAdhAnya nathI, paraMtu uttara zarIranuM ja prAdhAnya che. mATe uparokta prakRtionI vaikriya ke AhAraka zarIra kare tyAre thatI udIraNA guNAguNa pariNAma kRta ke bhavakRta nathI. paraMtu zarIra pariNAmakRta' che. ema samajavuM. 50 subhagAi uccagoyaM guNapariNAmA u desamAINaM / aihINaphaDDagAo aNaMtaMso nokasAyANaM // 51 // subhagAdyuccairgotrANAM guNapariNAmAttu dezAdInAm / atihInasparddhakAdanantAMzoH nokaSAyANAm // 51 // 1. ahIM gAthAmAM zarIra pariNAmakRta evo bheda nathI. eTale ahIM zaMkA thAya ke gAthAmAM kahelA bhedamAMthI kayA bhedamAM uparokta prakRtionI udIraNAno samAveza karavo ? uttaramAM samajavuM ke pariNAmakRtamAM ja samAveza karavo. karmaprakRti udIraNAka2Na gAthA 51 mAM zarIrano pariNAma uparokta prakRtionI udIraNAmAM kAraNabhUta hovAthI pariNAmakRta udIraNAmAM teno samAveza karyo che. temAM AhAraka zarIrano pariNAma guNavAna AtmAone ja thato hovAthI tenI udIraNAno samAveza guNapariNAmakRtamAM, ane vaikriya zarIrano pariNAma guNI-nirguNI baMnene thato hovAthI tenI udIraNAno samAveza saguNa, nirguNa pariNAmakRta baMnemAM thaI zake che. eTale ja pAchalA TippaNamAM pariNAmano zarIrapariNAma paNa artha karyo che. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 535 artha-dezavirati Adi jIvone saubhAgyAdi ane ucca gotrakarmanI udIraNA guNa pariNAmathI thAya che. dezavirati Adi jIvone nava nokaSAyono atihIna spardhakathI AraMbhI anaMtamo bhAga guNapariNAmakRta udIraNA yogya samajavo. TIkAnu-dezavirati ane pramatta saMyatAdi AtmAone subhagAdi-saubhAgya Adeya ane yazakIrti, tathA ucca gotra karmanI anubhAgodaraNA guNapariNAmakRta-dezavirati Adi viziSTaguNanI prApti vaDe thayelA pariNAma dvArA karAyelI che ema samajavuM. te ja hakIkata spaSTa kare che. je koI AtmA subhaga AdinI pratipakSa durbhaga Adi prakRtinA udayayukta hoya chatAM paNa jyAre te dezavirati ke sarvavirati guNa prApta kare che tyAre te dezavirati Adi guNanA prabhAvathI te guNasaMpanna AtmAne subhagAdi prakRtinI ja udayapUrvaka udIraNA pravarte che. eTale ke durbhAgAdino udaya palaTAI subhagAdino ja udaya thAya che. strIveda Adi nava nokaSAyonA ati jaghanya anubhAga sparvekathI AraMbhI anukrame (kula spardhvakano) anaMtamo bhAga dezavirata-sarvavirata AtmAone guNapariNAmakRta udIraNA yogya samajavo. karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA paramAM to A prakRtiono asaMkhyAtamo bhAga guNapariNAmakRta udIraNA yogya kahyo che. tattva kevalI bhagavaMta jANe. 51 jA jaMmi bhave niyamA udIrae tAu bhavanimittAo / pariNAmapaccayAo sesAo sai sa savvattha // 52 // yA yasminbhave niyamAdudIrayati tA bhavanimittAH / rAmapratyayA: zeSA: satI sAM sarvatra AkarA artha--je prakRtione je bhavamAM avazya udIre che, te bhavanimittaka kahevAya che. ane zeSa pariNAma pratyayika kahevAya che. kAraNa ke te prakRtionI udIraNA sarvatra pravarte che. TIkAnu-je je karma prakRtione je je bhavamAM avazya udIre che, te te prakRtio te te bhava che kAraNa jemAM evI eTale ke tad taddabhava pratyayika kahevAya che, arthAta te te prakRtionI udIraNAmAM te te bhava kAraNa che ema samajavuM. jema narakatrikanI udIraNA nArakabhavanimittaka thAya che, devatrikanI udIraNAmAM devabhava kAraNa che, tiryaMtrika ekendriya, vikalendriyajAti, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa nAmakarmanI udIraNA tiryabhava pratyayika che, ane manuSyatrikanI udIraNAmAM manuSyabhava hetu che. uparokta vIsa prakRtionI udIraNA te te bhavamAM ja thatI hovAthI bhava pratyayika kahevAya che. bAkInI prakRtionI udIraNAmAM koI khAsa bhava pratibaMdhaka nahi hovAthI pariNAma 1. jaghanya addhakathI AraMbhI kala addhakono anaMtamo bhAga vedAdi prakationo dezavirata Adi AtmAone udIraNA yogya ahIM kahyo che. eTale jaghanya rasa paddhakathI AraMbhI anaMta rUddhaka dvArA jevA pariNAma thAya tevo vedAdino udaya dezaviratAdine samajavo, kema ke guNanA prabhAvathI te te pApaprakationo udaya maMdamaMda hoya che, eTale e saMbhave che. Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 paMcasaMgraha-2 pratyayika kahevAya che. e ja hakIkata kahe che-uparokta vIsa prakRtio sivAya zeSa prakRtionI udIraNA pariNAma pratyaya ane dhruva che. kAraNa ke sarva bhAvomAM ane sarva bhavomAM vidyamAna udIraNA chuvodayInI ja hoya che. mATe pariNAma nimitte thanArI che udIraNA nI evI zeSa prakRtio dhruvodayI ja samajavI. vaLI teonI udIraNA nirguNa pariNAmakRta jANavI. para titthayaraM ghAINi ya Asajja guNaM pahANabhAveNa / bhavapaccaiyA savvA taheva pariNAmapaccaiyA // 53 // tIrthakaraM ghAtinyazca AsAdya guNaM pradhAnabhAvena / bhavapratyayAH sarvAH tathaiva pariNAmapratyayAH // 53 // arthatIrthakara ane ghAti karmaprakRtio guNane AzrayIne pradhAnabhAve guNapariNAma pratyayika jANavI. athavA saghaLI prakRtio bhavapratyayika temaja pariNAmapratyayika paNa kahevAya che. TIkAnu--tIrthaMkaranAma, ghAti karmaprakRtio-pAMcajJAnAvaraNa, navadarzanAvaraNa, nokaSAyavarjIne mohanIya ane pAMca aMtarAya, tathA 'ra' zabdathI vaikriyasaptaka ane dhruvodayI 1. ahIM zeSa pada vaDe dhruvodayI prakRtio ja lIdhI hoya tema lAge che. kema ke teno udaya haMmezAM hoya che, temaja tenA udayamAM koI bhava ke bhAva pratibaMdhaka nathI. ane uparokta vIsa sivAya bAkInI adhuvodayI prakRtionA udayamAM paNa bhava pratibaMdhaka nahi hovAthI teno samAveza nirguNa pariNAmakRta udIraNAmAM thAya to koI vAMdho jaNAto nathI. karmaprakRti udIraNA karaNa gAthA pa3 mAM nIce pramANe hakIkata che-tIrthakara nAma, pAMca jJAnAvaraNa, nava darzanAvaraNa, nokaSAya sivAya mohanIya ane pAMca aMtarAyanI udIraNA tiryaMca ane manuSyone pariNAma pratyayika che. ahIM pariNAma zabdano artha anyathAbhAva' kahyo che, je svarUpa hoya te svarUpane palaTAvI nAkhavuM evo teno artha che.) temAM tiryaMco athavA manuSyo guNapratyaye anyathA-anya svarUpe baMdhAyela hoya tene anyathA-anya svarUpe pariNAvI udIre che. (eTale ke te te prakRtiono jeno ane jeTalo rasa bAMdhyo hoya temAM pheraphAra karI udIre che e tAtparya che.) tathA zeSa sAtavedanIyAdi chappana prakRtionI udIraNA guNapratyayika nahi hovAthI bhavapratyayika jANavI. tathA pUrvokta prakRtionI udIraNA paNa pUrvokta tiryaMca, manuSya vinA zeSa jIvone bhavapratyayika jANavI. ahIMthI karmaprakRtinI TIkAmAM kaI karmaprakRtio ane te zA mATe bhavapratyayika che tenAM kAraNo batAvyAM che. A mATe udIraNA karaNa trepanamI gAthAnI TIkA jovI. A pramANe upAdhyAyajI mahArAje karma no artha karI pheraphAra jaNAvavA paMcasaMgrahanI gAthA lIdhI che ane tenI TIkA paNa karI che. aMtamAM tenuM samAdhAna karatAM A pramANe jaNAveluM che. A paNa viruddha nathI. vivakSAbhede A kathana paNa yuktiyukta che. kema ke saghaLI prakRtio yathAyogya rIte koI ne koI bhavamAM ja udIrAya che. jema ke devagati yogya devabhavamAM, narakagati yogya narakabhavamAM ityAdi, mATe sarvaprakRtionI udIraNA bhavapratyaya che. athavA saghaLA jIvo pariNAmanA vazathI prabhUta rasavALI prakRtione alparasavALI karIne udIre che, mATe saghaLI pravRtionI udIraNA pariNAma pratyaya paNa che. anyatra kahyuM paNa che ke-"saghaLI pravRtio bhavapratyayika che temaja pariNAmapratyayika paNa che." mATe ahIM vicitra uktimAM vivakSA bheda ja zaraNa che ema jANavuM." juo karmaprakRti gAthA pa3 TIkA. Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 537 udIraNAkaraNa prakRtio. anyathA baMdhAyelI A saghaLI prakRtione guNane avalaMbIne anyathA pariNAvIne udIre che, mATe teonI udIraNA pradhAnabhAve-mukhyatAe guNapariNAmakRta samajavI. athavA saghaLI prakRtio yathAyogya rIte koI ne koI bhavamAM ja udIrAya che. jema ketiryaMcagati yogya pravRtio tiryaMcabhavamAM, manuSyagati yogya manuSyabhavamAM, narakagatiyogya naraka bhavamAM ane devagati yogya devabhavamAM. mATe saghaLIe prakRtionI udIraNA bhavapratyayika jANavI. athavA tevA tevA prakAranA pariNAmanA vazathI ghaNA rasavALI prakRtione alpa rasavALI karIne, ane alpa rasavALI prakRtio hoya tene ghaNA rasavALI karIne saghaLA jIvo udIre che, mATe saghaLI prakRtio pariNAma pratyayika jANavI. A hakIkata A pahelAMnI gAthAnA TippaNamAM paNa jaNAvela che. A ja gAthAne upAdhyAyajI mahArAje karmaprakRti udIraNAkaraNa gAi 53mAM pramANa tarIke lIdhI che. pa3 A pramANe pratyaya prarUpaNA karI. have sAdi Adi prarUpaNA karavAno avasara prApta che. te mULa karmaprakRtiviSayaka ane uttara karmaprakRti viSayaka ema be prakAre che. temAM pahelAM mULa prakRti viSayaka sAghAdi prarUpaNA karavA icchatA A be gAthA kahe che. veyaNieNukkosA ajahaNNA mohaNIya caubheyA / sesaMghAINaM tivihA nAmagoyANaNukkosA // 54 // sesavigappA duvihA savve Aussa houmuvasanto / savvagao sAe ukkosuddIraNaM kuNai // 55 // vedanIye'nutkRSTAjaghanyA mohanIyasya caturbhedA / zeSaghAtinAM trividhA nAmagotrayoranutkRSTA // 54 // zeSavikalpA dvividhAH sarve AyuSaH bhUtvopazAntaH / sarvArthagataH sAtasyotkRSTAmudIraNAM karoti // 55 // artha-vedanIya karmanI anutkRSTa udIraNA ane mohanIyanI ajaghanya udIraNA cAra prakAre che, zeSa ghAtikarmanI traNa prakAre che. nAma ane gotrakarmanI anutkRSTa udIraNA traNa prakAre che. ukta zeSa vikalpo be prakAre che. AyukarmanA saghaLA vikalpo be prakAre che. upazAMta thaIne sarvArthasiddhamAM gayelo AtmA sAtavedanIyanI utkRSTa udIraNA kare che. 54-55. TIkAnu-vedanIya karmanI anutkRSTa anubhAgodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. te A rIte-upazamazreNimAM sUkSmasaMparAya guNasthAnake yathAyogyapaNe utkRSTa rasavALuM je sAtavedanIyakarma bAMdhe. tyAMthI kALadharma pAmI sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya tyAre pahele samaye tenI je udIraNA thAya te utkRSTa anubhAgodIraNA kahevAya che. ane te niyata kALaparyata thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI anutkRSTa udIraNA che. te apramatta guNasthAnAdimAM thatI nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che, mATe sAdi, te sthAna prApta nahi karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva udIraNA che. , paMca02-68 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 mohanIyanI ajaghanya anubhAgodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te pramANe--mohanIyakarmanI jaghanya anubhAgodIraNA kSapakazreNimAM sUkSmasaMparAya guNasthAnake vartamAna AtmAne samayAdhika AvalikA zeSa sthiti hoya tyAre thAya che. ane te eka samaya paryaMta ja thatI hovAthI sAdi-sAMta che. zeSa kALa ajaghanya anubhAgodIraNA pravarte che te upazAMtamoha guNasthAnake thatI nathI, tyAMthI paDe tyAre thAya che--mATe sAdi, te sthAna nahi prApta karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. 538 zeSa jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmarUpa ghAtikarmanI ajaghanya anubhAgodIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A pramANe--A karmaprakRtionI kSINamoha guNasthAnakanI samayAdhika AvalikApramANa sthiti zeSa rahe tyAre jaghanya anubhAgodIraNA thAya che. ane te eka samaya mAtra thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLI ajaghanya anubhAgodIraNA pravarte che. te anAdi kALathI pravartatI hovAthI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. nAma-gotrakarmanI anutkRSTa anubhAgodIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A rIte--A be karmanI utkRSTa anubhAgodIraNA sayogIkevala guNasthAnake pravarte che. ane te niyata kALa paryaMta pravartatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI anutkRSTa che. A guNasthAnaka prApta thatAM pahelAM anAdi kALathI thatI hovAthI anutkRSTa udIraNA anAdi che. abhavyane anaMta, ane bhavya jyAre caudamuM guNasthAnaka prApta karaze tyAre anutkRSTa udIraNAne aMta karaze mATe teo AzrayI sAMta che. je je karma AzrayI je je vikalpo kahyA te sivAyanA anya vikalpo sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A pramANe-ghAtikarmanI utkRSTa-anuSkRSTa anubhAgodIraNA mithyAtvIne paryAya-vArApharatI pravartatI hovAthI sAdi-sAMta che. uktakarmano utkRSTa rasabaMdha pahelA guNaThANe thAya che, eTale jyAM sudhI utkRSTa rasa sattAmAM hoya tyAM sudhI tenI utkRSTa udIraNA, tyArabAda anutkRSTa anubhAgodIraNA pravarte che. vaLI jyAre utkRSTa rasano baMdha thAya tyAre utkRSTa anubhAgodIraNA pravarte che. A pramANe vArApharatI thatI hovAthI sAdi-sAMta che. ane jadhanya udIraNA AzrayI ajaghanya udIraNA kahevAnA prasaMge kahela che. nAma, gotra ane vedanIyakarmanI jaghanya, ajaghanya anubhAgodIraNA mithyArdaSTine vArApharatI thatI hovAthI te baMne sAdi-sAMta che. uktakarmanA jaghanya anubhAgano baMdha nigodIyA jIvone thAya che, mATe uparokta rIte jaghanya, ajaghanya, sAdi-sAMta che. utkRSTa udIraNA saMbaMdhe pahelAM vicAra karyo che. AyunA jaghanya Adi cAre bhedo te apruva hovAthI sAdi ane sAMta ema be prakAre che. kema ke paryaMtAvalikAmAM koIpaNa AyunI udIraNA thatI nathI, paryaMtAvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI ja thAya che. 54-55. A pramANe mULakarma saMbaMdha sAdi Adi bhaMgano vicAra karyo. have uttara prakRti saMbaMdhe vicAra karatAM A gAthA kahe che. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 539 * kakkhaDagurumicchANaM ajahaNNA miulahUNaNukkosA / cauhA sAiyavajjA vIsAe dhuvodayasubhANaM // 56 // karkazagurumithyAtvAnAmajaghanyA mRdulaghvoranutkRSTA / caturddhA sAdivarjA viMzatedhuMvodayazubhAnAm // 56 // artha-karkaza guru ane mithyAtvanI ajaghanya ane mRdu, laghunI anutkRSTa anubhAgodIraNA cAra prakAre che. tathA zubha vIsa dhruvodayI prakRtinI anutkRSTa anubhAgodIraNA sAdi varjIne traNa prakAre che. TIkAnu-karkaza, guru ane mithyAtvamohanIyanI ajaghanya anubhAgodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. te A pramANe-samyakta ane saMyama eka sAthe eka ja samaye prApta karavA icchatA koI mithyAdaSTi AtmAne tIvra vizuddhine lIdhe mithyAtvamohanIyanI jaghanya anubhAganI udIraNA pravarte che. te niyata kALa paryata thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanA anya mithyASTine tenI ajaghanya anubhAgodIraNA pravarte che. samyaktathI paDatA ajaghanya anubhAganI udIraNA pravarte mATe sAdi, te sthAna prApta nahi karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. karkaza ane gurusparzanA jaghanya anubhAganI udIraNA kevalI samuddhAtathI nivartitA kevalI mahArAjane chake samaye (jIva svabhAve) thAya che. te samayamAtra thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI ajaghanya che. te kevalI samudyAtathI nivatAM sAtame samaye thAya mATe sAdi, te sthAna prApta nahi karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. tathA mUdu, laghu sparzanI anutkRSTa anubhAgodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra prakAre che. te A rIte-A prakRtinA utkRSTa anubhAganI udIraNA AhAraka zarIrastha saMyatane thAya che. (aMtarmuhUrta paryata ja pravartatI hovAthI) te sAdi-sAMta che te sivAya anya saghaLI anubhAgodaraNA anukUSTa che. te AhAraka zarIrano upasaMhAra karatAM pravarte mATe sAdi, te sthAna prApta nahi karanArane anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhruva che. taijasa saptaka, sthira, zubha, nirmANa, agurulaghu, zveta, pita, raktavarNa, surabhigaMdha, madhura, Amsa, kaSAyarasa, uSNa, snigdha sparzarUpa zubha dhruvodayI vIsa prakRtionI anutkRSTa anubhAgodIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A pramANe-A pravRtionA utkRSTa rasanI udIraNA sayogI kevalIne carama samaye thAya che, eTale te sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLI anutkRSTa che. te sarvadA pravartatI hovAthI anAdi, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva che. pa6 ajahaNNA asubhadhuvodayANa tivihA bhave tivIsAe / sAIadhuvA sesA savve adhuvodayANaM tu // 57 // Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 paMcasaMgraha-2 ajaghanyA'zubhadhruvodayAnAM trividhA bhavet trayoviMzateH / sAdyadhuvAH zeSAH sarve'dhruvodayAnAM tu // 57 // artha--azubha dhruvodayI trevIsa prakRtinI ajaghanya anubhAgIdIraNA traNa prakAre che. ukta zeSa vikalpo sAdi-adhuva che, tathA adhuvodayI prakRtionA saghaLA vikalpo sAdiadhruva che. TIkAnu-paMcavidha jJAnAvaraNa. cakSu, acakuM, avadhi ane kevala darzanAvaraNa, kRSNanIlavarNa, durabhigaMdha, tikta-kaTurasa, rukSa-zIta sparza, azubha ane pAMca aMtarAya rUpa azubha dhruvodayI trevIsa prakRtinI ajaghanya anubhAgodIraNA anAdi, dhruva ane adhuva ema traNa prakAre che. te A rIte-uparokta prakRtionI jaghanya anubhAganI udIraNA te te prakRtiono udIraNAviccheda jyAM thAya tyAM thAya che. ane te sAdi-adhuva che. te sivAyanI anya saghaLI ajaghanya che. sarvadA pravartatI hovAthI te anAdi che, abhavyane dhruva ane bhavyane adhuva che. uparokta saghaLI prakRtionA ukta zeSa vikalpo sAdi-adhruva che. kaI prakRtinA kayA vikalpo ukta zeSa che, te kahe che-karkaza, guru mithyAtva ane azubha dhruvodayI trevIsa prakRtionA utkRSTa, anutkRSTa ane jaghanya e traNa ukta zeSa che. mUdu, laghu ane zubha dhruvodayI vIsa prakRtionA jaghanya-ajaghanya ane utkRSTa e traNa ukta zeSa che. A ukta zeSa vikalpomAM sAdi-sAMta bhaMgano vicAra kare che-karkaza, guru, mithyAtva ane azubha dhruvodayI trevIsa prakRtionA utkRSTa-anuSTa anubhAganI udIraNA mithyAtvIone vArApharatI thAya che. kema ke te saghaLI pApa prakRtio che ane teno utkRSTa rasabaMdha mithyAdRSTione thAya che, mATe te baMne bhaMga sAdi-sAta che. jaghanyano vicAra to ajaghanyabhaMga kahevAnA prasaMge kahI gayA che. tathA mRdu, laghu ane dhruvodayI zubha vIsa prakRtionA jaghanyaajaghanya anubhAganI udIraNA mithyAtvIone vArApharatI thAya che. kema ke te punyaprakRtio che, ane kliSTa pariNAmane yoge teono jaghanya rasabaMdha thAya che. mATe te baMne sAdi-sAMta che. anuSTa kahevAnA prasaMge utkRSTa anubhAgodIraNAnA bhaMgano vicAra karI gayA che. zeSa adhuvodayI ekaso daza prakRtionA utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya ane ajaghanya e saghaLA vikalpo te prakRtio ja adhruvodayI hovAthI sAdi-sAMta che. jyAre udaya hoya tyAre utkRSTa Adi koIpaNa bhoge udIraNA pravarte, udaya niva tyAre nivarte che. 57 A pramANe sAghAdi bhaMgano vicAra karyo. have krama prApta svAmitva kahevAno prasaMga che. te utkRSTa udIraNA svAmitva ane jaghanya udIraNA svAmitva ema be prakAre che. temAM prathama utkRSTa udIraNAnA svAmitvanuM pratipAdana kare che- dANAiacakkhUNaM ukkosAiMmi hINaladdhissa / suhumassa cakkhuNo puNa teiMdiya savvapajjatte // 58 // dAnAdyacakSuSAmutkRSTA''dau hInalabdheH / sUkSmasya cakSuSaH punastrIndriyasya sarvaparyAptasya // 58 // Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 541 artha-dAnAMtarAyAdi pAMca ane acakSudarzanAvaraNIyanA utkRSTa rasanI udIraNA hana labdhivALA sUkSma ekendriyane bhavAdi samaye thAya che. cakSudarzanAvaraNIyanI utkRSTa anubhAgodIraNA sarvaparyAptie paryApta teindriyane thAya che. TIkAnu-dAnAMtarAyAdi pAMca aMtarAya ane acakSudarzanAvaraNIya e cha karmaprakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA atyaMta alpa dAnAdinI labdhivALA ane atyaMta alpa cakSu sivAyanI zeSa indriyanA vijJAnanI labdhivALA sUkSma ekendriyane utpattine prathama samaye thAya che. tathA saghaLI paryAptie paryApta te indriyone paryAptinA carama samaye cakSudarzanAvaraNanA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. te te AtmAo te te prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNAnA svAmI che. 58 niddANaM paMcaNhavi majjhimapariNAmasaMkiliTThassa / paNanokasAyasAe narae jeTTaTThiti samatto // 59 // nidrANAM paMcAnAmapi madhyamapariNAmasaMkliSTasya / paJcanokaSAyAsAtAnAM nArako jyeSThasthitikaH samAptaH // 59 // artha-madhyama pariNAmavALA ane ta~Ayogya saMkliSTa AtmAne pAMce nidrAnI utkRSTa anubhAgodIraNA thAya che. tathA utkRSTa sthitivALo paryApta nArakI pAMca nokaSAya ane asAtavedanIyanI utkRSTa anubhAgodaraNAno svAmI che. TIkAnu-saghaLI paryAptie paryApta, madhyama pariNAmavALA ane ta~Ayogya saMklezayukta AtmAne pAMce nidrAnI utkRSTa anubhAgodIraNA thAya che. atyanta vizuddha pariNAmavALAne ke atyanta saMkliSTa pariNAmavALAne koI paNa nidrAno udaya ja hoto nathI, 1. jaghanya, utkRSTa udIraNAno koNa svAmI che te jovAthI A hakIkata spaSTa thaze. tenA svAmitvano adhikAra have pachI zarU thAya che. ahIM udIraNAnA svAmitvanA saMbaMdhamAM keTalIeka prakRtionuM svAmitva samajAya che. keTalIekanuM samajAtuM nathI. nahi samajAya tene buhazrutane bhaLAvIne samajAya te kAraNone ahIM batAvavA prayAsa karyo che. ahIM sUkSma ekendriyone bhava prathamasamaye dAnAMtarAyAdi pravRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA kahI che. kAraNa ema jaNAya che ke zarUAtamAM te dAnAdiguNo khUba dabAyelA hoya che, karmano udaya tIvra . pramANamAM hoya che eTale udIraNA paNa utkRSTa hoya che. A pravRtiono dareka jIvone kSayopazama hoya che, ane te paNa bhava prathama samayathI jema jema AgaLa vadhato jAya tema tema vadhAre hovo joIe ema lAge che. eTale AgaLa jema jema yoga vadhato jAya tema tema kSayopazama vadhato hoya. ane tethI udIraNAnuM prAbalya ghaTatuM jAya ema lAge che. indriyane potAnI paryAptAvasthAnA caramasamaye cakSadarzanAvaraNIyanA anubhAganI utkRSTa udIraNA kahI che. dareka aparyApta aparyAptAvasthAmAM uttarottara samaye asaMkhyaguNayogavRddhie vadhe che, aparyAptAvasthAnA chellA samaye yoga ghaNo hovAne lIdhe ghaNo anubhAga udIrI zake ema jaNAya che. ekendriyAdine eTalo yoga nahi hovAthI teo ghaNA anubhAganI udIraNA nahi karI zakatA hoya eTale temane lIdhA na hoya. ' caurindriyAdine to cahyuindriyAvaraNano kSayopazama ja hoya che. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 542 mATe madhyama pariNAmavALAnuM grahaNa karyuM che. ahIM aparyAptAvasthAmAM paNa tIvra nidrAno udaya nahi hovAthI paryAptAvasthA grahaNa karI che. tathA napuMsakaveda, ati, zoka, bhaya ane jugupsA ema pAMca nokaSAya ane asAta vedanIyanA utkRSTa anubhAganI udIraNAne svAmI utkRSTa AyuvALo ane saghaLI paryAptie paryApta nArakI jANavo. 59 paMceMdiyatasabAyarapajjattagasAyasussaragaINaM / vevvassAsassa ya devo jeTThaTThati samatto // 60 // paJcendriyatrasabAdaraparyAptakasAtasusvaragatInAm / vaikriyocchvAsayozca devo jyeSThasthitikaH samAptaH // 60 // artha--paMcendriyajAti, trasa, bAda2, paryApta, sAtavedanIya, susvara; devagati, vaikriyasaptaka ane ucchvAsa nAmakarmanI utkRSTa anubhAgodIraNAno svAmI utkRSTa sthitivALo paryApta deva che. TIkAnu--paMcendriyajAti, trasa, bAdara, paryAptanAma, sAtavedanIya, susvaranAma, devagati, vaikriyasaptaka ane ucchvAsanAma e paMdara prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA saghaLI paryAptie paryApta, utkRSTa sthitivALo--tetrIsa sAgaropamanA AyuvALo ane sarvavizuddha pariNAmI deva kare che. (A saghaLI punya prakRtio che eTale tenA utkRSTa anubhAganI udIraNA punyanA tIvra prakarSavALA anuttaravAsI devo kare che). 60 sammattamIsagANaM se kAle gahihiitti micchattaM / hAraINaM pajjattagassa sahasAradevassa // 61 // samyaktvamizrayoH yasmin kAle grahISyati mithyAtvaMm / hAsyaratyoH paryAptakasya sahastrAradevasya // 61 // ahIM eka zaMkA thAya che ke--aindriyone aparyAptAthI paryAptAvasthAmAM yoga vadhAre hoya che, to paryAptAne utkRSTa udIraNA kema na kahI ? AnuM khAsa kAraNa samajAtuM nathI. ahIM kAraNo buddhimAM AvyAM tevAM jaNAvyAM che. bAkI tattva kevalI gamya che. upAdhyAyajI mahArAje karmaprakRtimAM A ja prasaMge A pramANe jaNAvyuM che. 'vAnAntarAyAvitata--parSaya cakSurdazanAvaratata--iprativanyasya = paramASThAyA: pratiniyatasamaye va saMmavAttavupAvAnam' dAnAntarAya Adi karmathI thayela dAnAdi labdhino apakarSa (hAni) ane cakSudarzanAvaraNa karmathI thayela cakSudarzanAdinA pratibandhanI tIvratA amuka samaye ja hovAthI tenuM grahaNa kareluM che. 1. utkRSTa AyuvALA sAtamI nArakInA paryApta nArakIne uparokta prakRtionA utkRSTa rasanI udIraNA saMbhave che. kema ke atyaMta pApa karI sAtamI nArakImAM gayelA hoya che. vaLI aparyAptAthI paryAptAvasthAmAM yoga vadhAre hoya eTale paryApta grahaNa karyo hoya tema lAge che. 2. utkRSTa, anutkRSTa Adi bhaMga kahevAnA prasaMge sAtavedanIyanA utkRSTa anubhAganI udIraNA sarvArthasiddhamahAvimAnamAM utpanna thAya tyAre prathamasamaye kahI che, ane A gAthAmAM paryAptAvasthAmAM kahI che. tattva kevalIgamya. Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 543 artha--je AtmA pachInA samaye mithyAtva prApta karaze tene samyaktva ane mizramohanIyanA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. tathA paryApta sahasrAradevane hAsya-ratinA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. TIkAnu--pachInA samaye ja mithyAtva prApta karanAra sarva saMkliSTa pariNAmI samyaktvamohanIyanA udayavALAne samyaktvamohanIyanA ane mizramohanIyanA udayavALAne mizramohanIyanA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. (mithyAtve janAra AtmA tIvra saMklezavALo hoya che, eTale samyaktva ane mizramohanIyanA utkRSTa anubhAganI udIraNA je pachInA samaye mithyAtve jAya te samaye saMbhave che) tathA saghaLI paryAptie paryApta sahasrAra devane hAsya-ratinA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. 61 gaihuMDuvaghAyANiTTakhagatidusarAiNIyagoyANaM / naraio jeTThaTThai maNuA aMte apajjassa // 62 // gatihuNDoMpaghAtAniSTakhagatiduH kharAdinIcairgotrANAm / nairayikaH jyeSThasthitikaH manujA ante aparyAptasya // 62 // artha--narakagati, huMDakasaMsthAna, upaghAta, aniSTakhagati, duHsvarAdi ane nIca gotranA utkRSTa anubhAganI udIraNA utkRSTasthitivALo nArakI kare che. aparyApta nAmanA utkRSTa anubhAganI udIraNA aMte manuSya kare che. TIkAnu--narakagati, huMDakasaMsthAna, upaghAtanAma, aprazasta vihAyogati, durbhAga, duHsvara, anAdeya, apayazakIrdinAma ane nIca gotra e nava prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA utkRSTa AyuvALo saghaLI paryAptie paryApto, atisaMkliSTa pariNAmI nArakI kare che. A saghaLI pApaprakRtio che, eTale enA utkRSTa anubhAganI udIraNAne yogya ati saMkliSTa pariNAmI sAtamI nArakIno AtmA ja saMbhave che. kema ke tene evo tIvra saMkleza saMbhave che ke jene laI uparokta prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya. aparyAptanAmakarmanA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI aparyAptAvasthAnA caramasamaye vartamAna aparyApta manuSya che. 62 1. ahIM hAsya-ratinA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI paryApta sahasrAradeva kahyo che. AgaLa tresaThamI gAthAmAM karkazAdi prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI ATha varasanI uMmaravALo ane AThame varSe vartamAna paMcendriya tiryaMca kahyo che, sahasrAdeva ane ATha varasanI ja uMmaravALo paMcendriya tiryaMca, vaLI AThame varSe vartamAna jIva ja yogya gaNyo, enuM kAraNa kevaLajJAnI mahArAje AvA ja jIvane utkRSTa anubhAganI udIraNA karanAra joyo, eTale ja te kahyo ema samajavuM. kyAre ane kayA jIvane prakarSa prApta rasa hoya te jJAnI vinA koNa kahI zake ? amuka ja jIvane amuka kALe prakarSa prApta rasa saMbhave che, eTale jene jyAre ane jevA saMyogomAM saMbhave te ahIM kahyuM che. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 paMcasaMgraha-2 kakkhaDagurusaMghayaNA thIpumasaMTANatirigaINaM ca / paMciMdio tirikkho aTThamavAseTThavAsAU // 63 // . karkazagurusaMhananAnAM strIpuruSasaMsthAnatiryaggatInAM ca / / paMcendriyastiryak aSTamavarSe aSTavarSAyuH // 63 // artha-karkaza, guru, pAMca saMghayaNa, strIveda, puruSaveda, cAra saMsthAna ane tirthaggatinAmanA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI ATha varSanA yuvAno ane AThame varSe vartamAna tiryapaMcendriya che. TIkAnu-karkaza ane gurusparza, pahelA sivAyanAM pAMca saMghayaNa, strI ane puruSaveda, pahelA ane chellA sivAyanA cAra saMsthAna ane tiryaggatinAma saghaLI maLI cauda prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI ATha varasanA AyuvALo ane AThame varase vartamAna saMjJI tiryaMca paMcendriya che. 63 tigapaliyAu samatto maNuo maNuyagatiusabhauralANaM / pajjattA caugaiyA ukkosa sagAuyANaM tu // 64 // tripalyAyuH samApto manujo manuSyagati-RSabhoralAnAm / paryAptAzcaturgatikA utkRSTAM svAyuSAM tu // 64 // artha-traNa palyopamanA AyuvALI paryApta manuSya manuSyagati, vajaRSabhanArAca saMghayaNa ane audArika saptakanA utkRSTa anubhAganI udIraNA kare che. tathA cAre gatinA paryAptA potapotAnA AyunA utkRSTa anubhAganI udIraNA kare che. TIkAnu-traNa palyopamanA AyuvALo, saghaLI paryAptie paryApta ane sarvavizuddha pariNAmavALo manuSya manuSyagati, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa ane audArika saptakanA utkRSTa anubhAganI udIraNA kare che. tathA potapotAnA AyunI utkRSTasthitimAM vartatA arthAtuM utkRSTa AyuvALA cAre gatinA paryAptA AtmAo potapotAnA AyunI utkRSTa udIraNA kare che. temAM traNa AyunI vizuddha pariNAmavALo ane nArakAyunI sarva saMkliSTa pariNAmI nArakIo potapotAnA AyunI utkRSTa anubhAgodIraNAnA svAmI samajavA. 64 hassaTTiI pajjattA tannAmA vigalajAisuhumANaM / thAvaranigoyaegidiyANamiha bAyarA navaraM // 65 // husvasthitikAH paryAptAstannAmAno vikalajAtisUkSmANAm / sthAvaranigodaikendriyANAmiha bAdarA navaram // 65 // artha-vikalendriyajAti, sUkSma, sthAvara, sAdhAraNa ane ekendriyajAtinA utkRSTa anubhAganI udIraNA jaghanya AyuvALA paryAptA te te nAmavALA jIvo kare che. paraMtu sthAvara, sAdhAraNa ane ekendriyajAti nAmakarmanA mAtra bAdara jANavA. Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 545 TIkAnu-beIndriya, te indriya, caurindriya jAtinAma ane sUkSmanAmakarmanA utkRSTa anubhAganI udIraNA jaghanya AyuvALA, saghaLI paryAptie paryAptA ane atyaMta kliSTa pariNAmI te te nAmavALA eTale ke beindriyajAtinA beindriyo, te indriyajAtinA te indriyo, caurindriyajAtinA caurindriyo ane sUkSmanAmanA sUkSmaekendriyo kare che. alpa AyuvALA utkRSTa saMkliSTa pariNAmavALA hoya che. ane utkRSTa saMkleze pApaprakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che, mATe alpa AyuvALAnuM grahaNa karyuM che. tathA jaghanya AyuvALA, saghaLI paryAptie paryAptA, tIvra saMkleza pariNAmI, bAdara ekendriya jIvo sthAvaranAma, sAdhAraNanAma ane ekendriya jAtinAmakarmanA utkRSTa anubhAganI udIraNA kare che. temAM sthAvaranAmanI sthAvaro, sAdhAraNanAmanI bAdara sAdhAraNa ekendriyo ane ekendriyajAtinAmanI sthAvara ane sAdhAraNa baMne udIraNA kare che. sUkSma karatAM bAdarane saMkleza vadhAre hoya che, mATe bAdara grahaNa karyo che. 65 AhArataNU pajjattago ucauraMsamauyalahuyANaM / patteyakhagaiparaghAyataiyamuttINa ya visuddho // 66 // AhAratanvA paryAptastu caturasramRdulaghukAnAm / pratyekakhagatiparAghAtatRtIyamUrtInAM ca vizuddhaH // 66 // artha samacaturagnasaMsthAna, mRdu, laghu, pratyeka, prazastavihAyogati, parAghAta ane - AhAraka saptakanA utkRSTa anubhAganI udIraNA vizuddha pariNAmI saghaLI paryAptie paryAptie paryApta AhAraka zarIrI kare che. TIkAnu-samacaturagrasaMsthAna, mRdu-laghu sparzanAma, pratyeka, prazasta vihAyogati, parAghAta ane AhArakasaptaka e tera prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI AhAraka zarIra vaDe paryApta eTale ke AhArakazarIranI saghaLI paryAptie paryApta tIvra vizuddhimAna AhArakazarIrI saMyata AtmA che. 66 - 3ttarabiMga bloyameva harapuDhavI | niyagagaINaM bhaNiyA taiye samaeNupuvvINaM // 67 // uttaravaikriyayatirudyotasyAtapasya kharapRthvI / nijakagatinAM bhaNitAstRtIye samaye AnupUrvINAm // 17 // artha-uttara vaikriya yati udyotanAmanA, khapRthvI Atapa nAmanA ane potapotAnI gatinA je udIraka kahyA che te ja bhavanA trIje samaye vartamAna jIvo AnupUrvInAmanA utkRSTa 1. AhAraka zarIra cauda pUrvadhara saMyata ja vipharve che. paraMtu ahIM sarva vizuddha lIdho che. te parathI ema jaNAya che ke chake guNaThANe zarIra vikarvI sAtame jato, Agara to sAtame gayelo apramatta AtmA uparokta prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI hoya. paMca02-69 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 paMcasaMgraha-2 anubhAganI udIraNAnA svAmI che. TIkAna-vaikriya zarIranI saghaLI paryAptie paryApta, sarva vizuddha pariNAmavALA vaikriyazarIradhArI yati udyotanAmakarmanA utkRSTa anubhAganI udIraNAnA svAmI che. tathA sarva vizuddha pariNAmI, saghaLI paryAptie paryApta ane utkRSTa AyuvALA khara bAdara pRthvIkAya AtmA Apa nAmakarmanA utkRSTa anubhAganI udIraNAnA svAmI che. pRthvIkAyanA ghaNA bhedo bRhatsaMgrahaNI Adi graMthomAM kahyA che, temAM khara-kaThaNa pRthvIkAyanuM ja utkRSTa Ayu hoya che, eTale te jIvo ja ahIM lIdhA che. sUryanA vimAnanI nIce rahelA ratnanA jIvone ja Atapano udaya hoya che, ane te khara pRthvIkAya che. tathA zarIraparyAptie paryAptAne Atapano udaya thaI zake che, paraMtu tenA utkRSTa anubhAganI udIraNA to paryAptAne thAya che, eTale ahIM paryAptA grahaNa karyA che. tathA je je gatinA je je jIvo udIraka kahyA che te ja jIvo AnupUrvanAmakarmanA utkRSTa anubhAganA paNa udIraka che, mAtra teo potapotAnA bhavanA trIje samaye vartamAna grahaNa karavA. kema ke AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM ja hoya che. vaLI udIraNA udaya sahabhAvi che. ane vadhAremAM vadhAre vigrahagati traNa samayanI hoya che, mATe ahIM trIjo samaya lIdho che. mAtra manuSyadevAnupUrvInA vizuddha pariNAmI ane nAraka-tiryagAnupUrvInA saMkliSTa pariNAmI samajavo. 67 jogante sesANaM subhANamiyarANa causuvi gaIsu / pajjattukkaDamicchesu laddhihINesu ohINaM // 18 // yogyante zeSANAM zubhAnAmitarAsAM catasRSvapi gatiSu / paryAptotkaTamithyAtviSu labdhihIneSu avadhyoH // 18 // artha-zeSa zubha prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA sayogInA caramasamaye thAya che. paryApta utkaTa mithyAtvI cAre gatinA jIvone zeSa prakRtionA utkRSTa.anubhAganI udIraNA thAya che. avadhiddhikanA utkRSTa rasanI udIraNA avadhilabdhi hInane thAya che. TIkAnu-sadhogIkevalI guNasthAnakanA caramasamaye vartamAna AtmAone je prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA kahI gayA te sivAyanI taijasasaptaka, mUdu-laghu varjIne zeSa zubha varNa Adi nava, agurulaghu, sthira, zubha, saubhAgya, Adeya, yaza-kIrti, nirmANa, ucca gotra ane tIrthaMkara nAmarUpa pacIsa zubha prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. 1. joke AhAraka zarIrIne paNa udyotano udaya hoya che. vaLI vaikriyathI AhAraka vadhAre tejasvI hoya che chatAM tenA utkRSTa anubhAganI udIraNA AhAraka zarIrane na letAM vaikriya yatine ja kahI che. 2. punya pravRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA atyaMta vizuddha pariNAmavALA AtmAne ane pApa prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA atyaMta saMkliSTa pariNAmavALA AtmAne thAya che. te te prakationA utkRSTa anubhAganI udIraNAne yogya tIvra vizuddhi ke saMkleza kyAM hoya te A graMthamAM batAvyuM che. keTalIka vakhate e sthaLa mATe zaMkA thaI Ave che ke ahIM kema hoya ? paraMtu e zaMkA asthAne che, kema ke A viSaya atIndriya hovAthI emAM ApaNI alpa buddhi kAma karI zakatI nathI. kevaLajJAnI bhagavaMte jJAna Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 547 A saghaLI punya prakRtio che, sayogIkevalI jevA parama pavitra AtmAo che, eTale uparokta punya prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA sayogI guNasthAnake kahI che. tathA Itara-mati-zruta-mana:paryava ane kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, mithyAtva, soLa kaSAya, karkaza-guru varjIne zeSa azubha varNAdi sAta, asthira, ane azubharUpa ekatrIsa azubha prakRtionA utkRSTa anubhAganI udIraNA cAre gatimAMnA saghaLI paryAptie paryAptA utkRSTa saMkleze vartatA mithyASTi AtmAo kare che. A saghaLI pApa prakRtio che, tenA utkRSTa anubhAganI udIraNA tIvra saMkaleze thAya che, tevo tIvra saMkaleza mithyASTione paryAptAvasthAmAM hoya che. eTale ahIM paryApta mithyAdaSTi prahaNa karyA che. vaLI tIvra saMkleza saMjJImAM hovAthI ahIM cAre gatinA saMjJI levA joIe. tathA avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNanA utkRSTa anubhAganI udIraNA avadhijJAnaavadhidarzanAlabdhi vinAnA cAre gatinA tIvra saMkliSTa pariNAmI mithyASTione jANavI. avadhijJAna-darzanalabdhiyukta AtmAone te utpanna karatAM vizuddha pariNAmane laI tene AvaranAra karmanA ghaNA rasano kSaya thato hovAthI utkRSTa rasa sattAmAM hoto nathI, eTale utkRSTa rasanI udIraNA kyAMthI thAya ? mATe avadhilabdhihInane utkRSTa rasodIraNA kahI che. 68 A pramANe utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI kahyA. have jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI kahe che- suyakevaliNo maisuyacakkhuacakkhuNudIraNA mandA / vipulaparamohigANaM maNanANohIdugassA vi // 69 // zrutakevalino matizrutacakSuracakSuSAmudIraNA mandA / .. vipulaparamAvadhyoH manojJAnAvadhidvikayorapi // 69 // artha-mati-zruta jJAnAvaraNa, ane cakSu-acakSu darzanAvaraNanA jaghanya anubhAganI udIraNA zrutakevalIne thAya che. mana:paryavajJAnAvaraNa ane avadhijJAna-darzanAvaraNanI jaghanya anubhAgodIraNA anukrame vipulamati ane paramAvadhijJAnIne thAya che. TIkAnu-kSINakaSAya guNasthAnanI samayAdhika AvalikA zeSa sthiti rahe tyAre zrutakevalIcauda pUrvadhara bhagavaMtane matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa ane acakSudarzanAvaraNanA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. tathA kSINakaSAyaguNasthAnanI samayAdhika dvArA joI je kahyuM che tene tema mAnIne ApaNe cAlavAnuM che. eTale jeTaluM buddhithI samajAya teTaluM samajI bAkInuM jJAnIne bhaLAvavuM te ja yogya che. 1. pApa prakRtionA jadhanya anubhAganI udIraNA vizuddha pariNAme thAya che. eTale te te prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNAne yogya vizuddhi sthAna kyAM hoya, te vicArI jaghanya anubhAganI udIraNA kahevAnI hoya che, je ahIM kahI che. e pramANe punya pravRtionA jadhanya anubhAganI udIraNA saMkleza pariNAme samajavI. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 - paMcasaMgraha-2 AvalikA pramANa zeSa sthiti rahe tyAre vipulamati mana:paryavajJAnIne mana:paryavajJAnAvaraNanA ane paramAvadhijJAnIne avadhijJAna-darzanAvaraNanA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. zrutakevalI, mana:paryavajJAnI, ane paramAvadhi jJAnIne te te jJAna jyAre utpanna thAya tyAre tIvra vizuddhinA baLathI ghaNA anubhAgano nAza thayelo hoya che. vaLI kSapakazreNi paNa ArUDha thayela te mahAtmAo rasaghAta vaDe te karmanA ghaNA rasano nAza kare che. eTale chelle bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre uparokta prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. chellI AvalikA te udayAvalikA che, temAM to koI karaNanI pravRtti thatI nathI, mATe samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre jaghanya anubhAgodIraNA thAya ema kahyuM che. 69 khavagammi vigyakevalasaMjalaNANaM sanokasAyANaM / sagasagaudIraNaMte nihApayalANamuvasaMte // 70 // kSapake vijakevalasaMjvalanAnAM sanokaSAyANAm / svasvodIraNAnte nidrApracalayorupazAnte // 70 // artha--aMtarAya, kevalaDhikAvaraNa, saMjavalana kaSAya ane navanokaSAyanA jaghanya anubhAganI udIraNA kSepaka AtmAne potapotAnI udIraNAne aMte thAya che. nidrA-pracalAnI upazAMtamoTe thAya che. TIkAnu aMtarAya paMcaka, kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, saMjavalana cAra kaSAya ane nava nokaSAya kula vIsa prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA kSapakazreNimAM vartamAna AtmAne te te prakRtionI udIraNAne aMte eTale ke te te prakRtionI chellI udIraNA je samaye thAya te samaye thAya che. temAM pAMca aMtarAya, kevaLajJAnAvaraNa ane kevaLadarzanAvaraNanI jaghanya rasodIraNA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa sthiti hoya tyAre thAya che. saMjavalananA cAra kaSAya ane traNa vedanA jaghanya anubhAganI udIraNA anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnake te te prakRtinI chellI udIraNA je samaye thAya te samaye thAya che. ane hAsyaSakanA jaghanya anubhAganI udIraNA apUrvakaraNa guNasthAnakanA carama samaye thAya che. tathA nidrA ane pracalAnI upazAMtamohe tIvra vizuddhi hovAthI jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. 70 1. ahIM TIkAmAM temaja karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 70mI zrImalayagirijI mahArAja sAhebanI TIkAmAM cAreya saMjvalana ane traNa vedanA jaghanya anubhAganI udIraNA navamA guNasthAne batAvI che. paraMtu mULa gAthAmAM potapotAnI udIraNAnA aMte kSapakazreNimAM kahI che. tethI saMjavalana lobhanI jaghanya anubhAganI udIraNA kSepakane sUkSma saMparAyanI samayAdhika AvalikA zeSa hoya tyAre ghaTe ane karmaprakRti udIraNA karaNa gAthA 70nI upAdhyAyajI kRta TIkAmAM paNa temaja batAvela che. ane te ja vadhAre ThIka lAge che. pachI to bahuzruto jANe. 2. jeo nidrAddhikano udaya kSapakazreNimAM ane kSINamohe nathI mAnatA temane mate upazAMtamohe jaghanyAnubhAganI udIraNA samajavI. ane jeo kSapakazreNimAM nidrAno udaya mAnatA hoya temane mate bAramA guNasthAnakanI be samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre jaghanya rasodIraNA thAya ema samajavuM. Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa - niddAniddAINaM pamattavirae visujjhamANaMmi / veyagasammattassa u sagakhavaNodIraNA carime // 71 // nidrAnidrAdInAM pramattavirate vizudhyamAne / vedakasamyaktvasya tu svakSapaNodIraNAcarame // 79 // arthanidrAnidrAdi trikanA maMda rasanI udIraNA tIvra vizuddhivALA pramattaviratane thAya che. tathA vedaka samyaktvanA maMdarasanI udIraNA te prakRtinA kSaya kALe chellI udIraNA thAya tyAre thAya che. 549 TIkAnu--nidrAnidrA pracalApracalA ane tyAnaddhinA jaghanya rasanI udIraNA vizuddhivALA-apramatta guNasthAnakane sanmukha thayelA pramatta saMyatane thAya che. kema ke thINadvitrikano udaya pramatta guNasthAnaka sudhI ja hoya che. tathA kSAyika samayaktva utpanna karatA pahelAM mithyAtva mohanIya ane mizramohanIyano kSaya kare, tyArabAda samyaktva mohanIyano kSaya karatAM tenI jyAre samayAdhika AvalikA pramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe tyAre thatI chevaTanI udIraNA kALe samyaktvamohanIyanA jaghanya rasanI udIraNA thAya che. ane te udIraNA cAre gatimAMhenA koIpaNa gativALA vizuddha pariNAmI jIvane thAya che, ema samajavuM. kema ke samyaktvamohanIyanI aMtarmuhUrta pramANa sthiti sattAmAM zeSa rahe ane Ayu pUrNa thAya to game te gatimAM jAya che, ane aMtarmuhUrta pramANa te sthitine khapAvI nAkhe che. te khapAvatAM khapAvatAM samayAdhika AvalikA pramANa sthiti rahe tyAre samyaktvamohanIyanI chellI udIraNA thAya che. ahIM jaghanya udIraNA vizuddha pariNAmIne levAnI che. 71 sammapaDivattikAle paMcaNhavi saMjamassa caucausu / sammAbhimuo mIse AUNa jahaNNaThitigotti // 72 // samyaktvapratipattikAle paJcAnAmapi saMyamasya catasR - catasRNAm / samyaktvAbhimukho mizrasya AyuSAM jaghanyasthitika iti // 72 // artha--samyaktanI prApti kALe pAMcanA, ane saMyamanI pratipattikALe cAra-cAranA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. samyaktvanI prAptine sanmukha AtmA mizranI ane jaghanya AyuvALA AyunI jaghanya rasodIraNA kare che. TIkAnu--samyaktva ane api zabdathI saMyama baMnenI prAptikALe arthAt eka sAthe samyaktva ane saMyama prApta kare tyAre eTale ke mithyAtvathI ja samyaktva sAthe sarvavirati 1. pahele guNasthAnakethI samyaktva prApta karI cothe, samyaktva sAthe ja dezavirati prApta karI pAMcame ane samyaktva sAthe ja sarvavirati prApta karI vaccenAM guNasthAnone sparza karyA sivAya sarvavirati guNasthAnake jaI zake che. ahIM pahelethI chaThTha janArane tIvra vizuddhi hoya che, eTale pahelAnA aMte uparokta pAMca prakRtinA jaghanya anubhAganI udIraNA thaI zake che. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 550 cAritra prApta karanAra AtmAne mithyAtva guNasthAnakanA carama samaye atyaMta vizuddha pariNAma hovAthI mithyAtva ane anaMtAnubaMdhi e pAMca prakRtinA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. tathA saMyamanI pratipattikALe cAra-cAra prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA thAya che. arthAt avirati samyagdaSTithI sarvavirati cAritra prApta karanArane caturtha guNasthAnakanA aMte apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA ane lobhanA jaghanyAnubhAganI ane dezivarati guNasthAnakathI sarvavirati prApta karanArane dezaviratine aMte tIvra vizuddhi hovAthI pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA ane lobhanA jaghanya anubhAgathI udIraNA thAya che. tathA je sabhyagmithyAdRSTi anaMtara samaye samyaktva prApta karaze, te sammagmithyArdaSTi AtmA mizramohanIyanA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. mizradRSTi AtmA tathAprakAranI vizuddhinA abhAve samyaktva ane saMyama eka sAthe prApta karI zakatA nathI, paraMtu samyaktva ja prApta karI zake che, mATe gAthAmAM sammAbhimuhomIse samyaktvane sanmukha thayela mizradRSTi mizramohanIyanA jaghanya anubhAgano udIka kahyo che. potapotAnA AyunI jaghanya sthitimAM vartamAna arthAt jaghanya AyuvALA cAre gatinA AtmAo potapotAnA AyunI jaghanya rasodIraNA kare che. temAM traNa Ayuno jaghanya sthitibaMdha saMklezanA vazathI thAya che, jaghanya rasabaMdha paNa te vakhate ja thAya che. kema ke nArakAyu vinA traNa Ayu punya prakRti che, tenI jaghanya sthiti ane sAthe jaghanya rasabaMdha paNa saMkleze thAya che. eTale e traNa AyunI jaghanya rasodIraNAnA adhikArI jaghanya AyuvALA che. ane nA2kAyuno jaghanya sthitibaMdha vizuddhinA vazathI thAya che, teno jaghanya rasabaMdha paNa te vakhate ja thAya che. kema ke nArakAyu pApaprakRti che. teno jaghanya sthitibaMdha ane sAthe jaghanya rasabaMdha paNa vizuddhinA yoge thAya che. eTale nArakAyunA jaghanya rasanI udIraNAno adhikA2I paNa tenI jaghanya sthitivALo AtmA che. tAtparya e Avyo ke traNa AyunA jaghanya anubhAgano uddIraka te te AyunI jaghanya sthitimAM vartamAna ati saMkliSTa pariNAmI, ane nArakAyunA jaghanya anubhAgano udIraka potAnI jaghanya sthitimAM vartamAna ativizuddha pariNAmavALo AtmA che. 72 poggalavivAgiyANaM bhavAisamaye visesamuralassa / suhumApajjo vAU bAdarapajjatta veuvve // 73 // je pachInA samaye samyaktva sAthe sarvavirati prApta kare te samaye eTale ke mithyAtvanA carama samaye mithyAtva mohanIyanA jaghanya rasanI udIraNA ahIM temaja karmaprakRtimAM paNa kahI che. ahIM kayuM samyaktva prApta karatAM jadhanyarasanI udIraNA thAya te vicAravAnuM rahe che. kSAyopazamika prApta karatAM mithyAtvanA carama samaye mithyAtvamohanIyanA jaghanya rasanI udIraNA saMbhave che. jo ke upazama samyaktva sAthe paNa sarvavirati prApta kare che. paraMtu tenI udIraNA prathama sthitinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre dUra thAya che eTale upazama samyaktva prApta karatAM mithyAtvanA carama samaye mithyAtva mohanIyanI udIraNA ja saMbhavI zakatI nathI, to pachI jaghanya kaI rIte saMbhave ? mATe kSAyopazamika samyaktva sAthe sarvavirati prApta karanArane mithyAtvanA carama samaye tenA jaghanya rasanI udIraNA saMbhave che. tattva kevalIgamya. Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 551 . pudgalavipAkinInAM bhavAdisamaye vizeSa uralasya / __ sUkSmAparyApto vAyuH bAdaraparyAptaH vaikriyasya // 73 // artha-pugalavipAki prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA bhavanA Adi samaye Adi samaye kare che. mAtra audArikaSakanI sUkSma aparyApta vAyukAya kare che, ane vaikriyaSakanI bAdara paryApta vAyukAya kare che. TIkAnu-pudgala dvArA je karmaprakRtionA phaLane AtmA anubhave che, te saghaLI pudgalavipAki prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA bhava-janmanA prathama samaye kare che. A mAtra sAmAnya hakIkata kahI. paraMtu kaI pugalavipAki prakRtinA jaghanya anubhAgane kayo jIva udIre che, te ahIM kahyuM nathI, eTale have pachI te kahIza. have e ja karela pratijJAne graMthakAra mahArAja nirvAha kare che. audArika paddhanA jaghanya anubhAganI udIraNA alpa AyuvALo aparyApta vAyukAya bhavanA prathama samaye kare che. vaikriya SakanA jadhanya anubhAganI udIraNA alpa AyuvALo bAdara paryApta vAyukAya kare che. vaikriya zarIra bAdara paryApta vAyukAyane ja hoya che. mATe bAdara paryAptanuM grahaNa karyuM che. ahIM parkamAM aMgopAMga vajaryuM che, kema ke ekendriyone aMgopAMgano udaya hoto nathI. 73. appAMU beiMdi uralaMge nArao tadiyaraMge / nilleviyaveuvvA asaNNiNo Agao kUro // 74 // alpAyuH dvIndriya uralAne nArakastaditarAGge / nirlepitavaikriyebhyo'saMjJibhya AgataH krUraH // 74 // artha--alpa AyuvALo beIndriya audArika aMgopAMganA, ane jeNe vaikriya uvelyuM che evo asaMjJImAMthI Avelo atikrUra nAraka vaikriya aMgopAMganA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. TIkAna-alpa AyuvALo beindriya potAnA bhavanA prathama samaye audArika aMgopAMganA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. tathA pahelAM uvelelA ni:sattAka vaikriya aMgopAMgane alpa kALa bAMdhI potAnA AyunA aMte potAnI bhUmikAne anusarIne dIrtha AyuvALo nArakI thAya. eTale ke ekendriya bhavamAM vaikriya uvelI nAkhI, tyAMthI cyavI asaMjJI paMcendriya thAya. tyAM alpa kALa vaikriya bAMdhI jeTaluM vadhAre Ayu bAMdhI zake teTaluM bAMdhI nArakI thAya. asaMjJI nArakInuM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa Ayu bAMdhe che, eTale teTale Aukhe nArakI thAya. te atisaMkliSTa pariNAmavALo nArakI potAnA bhavanA prathama samaye vaikriya aMgopAMganA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. 74 miccho'ntare kiliTTho vIsAi dhuvodayANa subhiyANa / AhArajaI AhAragassa avisuddhapariNAmo // 5 // Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 paMcasaMgraha-2 mithyAdRSTirantare kliSTaH viMzatedhuMvodayAnAM zubhAnAm / AhArakayatirAhArakasyAvizuddhapariNAmaH // 75 // artha-vigrahagatimAM vartamAna kliSTa mithyAdaSTi vIsa zubha dhruvodayI prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNAM kare che. tathA avizuddha pariNAmI AhArakayati AhArakasaptakanA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. TIkAnu--vigrahagatimAM vartamAna aNAhArI atikliSTa pariNAmI mithyASTi AtmA taijasasaptaka, mRdu-laghu sparza varjita zubha varNAdi nava, agurulaghu, sthira, zubha ane nirmANarUpa zubha dhruvodayI vIsa prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che. tathA (sva prAyogya) saMkliSTa pariNAmI AhArakayati AhArakasaptakanA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che. 75 appAu risabhacauraMsagANa amaNo ciraTrii cauNhaM / saMThANANa maNUo saMghayaNANaM tu suvisuddho // 76 // alpAyuH RSabhacaturastrayoH amanAH cirasthitiH caturNAm / saMsthAnAnAM manujaH saMhananAnAM tu suvizuddhaH // 76 // artha-alpaAyuvALo asaMjJI prathama saMghayaNa saMsthAnanI, dIrgha sthitivALo asaMjJI cAra saMsthAnanI, ane vizuddha pariNAmavALo manuSya cAra saMghayaNanA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che. TIkAna-alpa AyuvALo atisaMkliSTa pariNAmI bhavanA prathama samaye vartamAna AhArI ane mithyAdRSTi asaMjJI paMcendriya AtmA vajaRSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturagna saMsthAnanA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che. A pravRtio zubha che tethI tenI jaghanya rasodIraNAmAM kliSTa pariNAma hetu che, ane alpa AyuvALo kliSTapariNAmI hoya che, mATe ahIM alpAyu e vizeSaNa grahaNa karyuM che, tathA potAnA AyunI utkRSTa sthitimAM vartamAna arthAt svaprAyogya utkRSTa AyuvALo eTale ke pUrvakoTi varSAyuvALo AhArI bhava prathama samaye vartamAna te ja asaMjJI paMcendriya jIva vacalA cAra saMsthAnanA utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI che. tathA sevArta ane vajaRSabhanArAca saMghayaNa varjIne vacalA cAra saMghayaNanA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI pUrvakoTi varSanA AyuvALo bhava prathama samaye vartamAna AhArI ane vizuddha pariNAmavALo manuSya che. uparokta prakRtio azubha che, tenI jaghanya rasodIraNAmAM vizuddha pariNAma hetu che, dIrgha AyuvALA vizuddha pariNAmI hoya che, mATe ahIM dIrdhAyu e vizeSaNa grahaNa karyuM che. tiryapha paMcendriyanI apekSAe manuSyo prAyaH alpa baLavALA 1. punyaprakationA jaghanya anubhAganI udIraNA atisaMkliSTa pariNAmIne thAya che. ane tevo saMkleza prathama guNasthAnake hoya che, eTale mithyAdaSTi AtmA grahaNa karyo che. ati alpa yoga-baLa levA mATe vigrahagatimAM vartamAna AtmA lIdho hoya tema jaNAya che. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 553 hoya che, mATe uparokta azubha saMghayaNanI jaghanya rasodIraNAnA svAmI tarIke manuSya kahyA che. 76 huMDovaghAyasAhAraNANa suhumo sudIha pajjatto / paraghAe lahupajjo AyAvujjoya tajjogo // 77 // huNDopaghAtasAdhAraNAnAM sUkSmaH sudIrghaH paryAptaH / parAghAtasya laghuparyAptaH AtapodyotayoH tadyogyaH // 77 // artha-huMDakasaMsthAna, upaghAta ane sAdhAraNa nAmanI jaghanya rasodIraNAno svAmI dIrgha sthitivALo paryApta sUkSma ekendriya che. parAghAtanI jaghanya rasodIraNAno svAmI zIdhra paryApta che. ane Atapa-udyotanI jaghanya rasodIraNAno svAmI tad yogya pRthvIkAya che. TIkAnu--dIrgha AyuvALo (potAne yogya) ati vizuddha pariNAmI paryApta sUkSma ekendriya AtmA huDakasaMsthAna, upaghAta ane sAdhAraNa nAmanA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che. tathA zIghra paryApta thayela atikliSTa pariNAmI potAnI paryAptAvasthAnA carama samaye vartamAna teja sUkSma ekendriya AtmA parAghAta nAmanI jaghanya rasodIraNA kare che. AtapaudyotanA jaghanyarasanI udIraNA tenA udayane yogya-teno udaya jene hoI zake tevA zarIraparyAptie paryAptapaNAnA prathama samaye vartamAna kliSTa pariNAmI pRthvIkAyajIva kare che. jo ke udyotano udaya pRthvIkAya sivAya anya jIvone paNa hoya che, paraMtu tenA jaghanya rasanI udIraNA pRthvIkAyane ja hoya che. 77. chevaTThassa biiMdI bArasavAsAu mauyalahuyANaM / ... saNNi visuddhANAhArago ya patteyamuralasamaM // 78 // " sevA0 ranTiyo kAtarAvarSAyu mRduto. saMjJI vizuddho anAhArakazca pratyekamuralasamam // 78 // artha-bAra varSanA AyuvALo beIndriya sevArtA ane vizuddha pariNAmI aNAhArI saMjJI mUdu-laghunA jaghanya anubhAganI udIraNAno svAmI che, pratyeka audArikanI jema samajavuM. TIkAnu--bAra varSanA AyuvALo, bArame varSe vartamAna beIndriya AtmA sevArta saMghayaNanA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. potAnI bhUmikAne anusarIne ativizuddha pariNAmavALo arthAtu potAne jeTalI utkRSTa vizuddhi hoI zake tevI vizuddhimAM vartamAna aNAhArI saMjJI paMcendriya AtmA mUdu laghu sparzanA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. tathA pratyekanAmanA jaghanya rasanI udIraNA audArikanAmanI jema samajavI. je audArika zarIranAmanA jaghanya rasanI udIraNA udayanA prathama samaye vartamAna sUkSma ekendriya kare che, tema pratyekanAmanA jaghanya rasanI udIraNA paNa te ja udayanA prathama samaye vartamAna sUkSma ekendriya kare che. 78. paMca02-70 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 kakkhaDaguruNamaMthe viNiyaTTe NAmaasuhadhuviyANaM / jogaMtaMmi navahaM titthissAujjiyAmi // 79 // karkazagurvormathi vinivRtte nAmAzubhadhruvANAm / yogyante navAnAM tIrthasyAyojikAdau // 79 // paMcasaMgraha-2 artha--karkaza ane guru sparzanI maMthAnanA saMhAra samaye, nAmakarmanI azubha nava dhruvodayI prakRtionI sayogInA carama samaye, ane tIrthaMkaranAmakarmanI AyojikA karaNanI pahelAnA samaye jaghanya anubhAganI udIraNA kare che. TIkAnu--samudghAtathI nivartatAM maMthAnanA saMhAra samaye karkaza ane guru sparzanA jaghanya anubhAganI udIraNA kare che, tathA nIla-kRSNa varNa, durabhigandha, tikta-kaTurasa, zIta, rUkSa sparza, asthira ane azubhanAma e nAmakarmanI nava azubhavodayI prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA sayogIkevalI guNasthAnakanA carama samaye vartamAna AtmA kare che. 'A saghaLI pApa prakRtionA maMda rasanI udIraNA tIvra vizuddhimAna AtmA kare che, teramAnA carama samaye sarvotkRSTa vizuddhi hovAthI tenA maMdarasanI udIraNAno te adhikAra che. tIrthaMkaranAmakarmanA maMda anubhAganI udIraNA AyojikAkaraNanA pahelAMnA samaye vartamAna AtmA kare che. AyojikAkaraNa dareka kevaLI bhagavaMtane thAya che, ane te kevaLI samuddAta pahelAM ja thAya che. kevaLInI dRSTirUpa maryAdA vaDe atyaMta praMzasta mana, vacana ane kAyAno je vyApAra te AyojikA karaNa kahevAya che. jo ke kevaLI mahArAjanA yogano vyApAra prazasta ja hoya che, chatAM ahIM evI viziSTa yoga pravRtti thAya che, ke jenI pachI samuddhAta athavA yoganA nirodharUpa viziSTa kriyAo thAya che. A AyojikAkaraNanI zarUAta je samaye thAya, tenI pahelAM tIrthaMkara nAmakarmanA maMda anubhAganI udIraNA kare che. AyojikAkaraNanI zarUAtathI tenA ghaNA anubhAganI udIraNA kare che mATe je samaye AyojikA karaNanI zarUAta thAya, tenI pahelAMnA samaye tIrthaMkaranAmakarmanI jaghanya rasodIraNA kare che, ema kahyuM che. 79. sesANaM veyaMto majjhimapariNAmapariNao kuNai / paccayasubhAsubhAviya ciMtiya Neo vivAgI ya // 80 // zeSANAM vedayan madhyamapariNAmapariNataH karoti / pratyayazubhAzubhA api ca cintayitvA jJeyo vipAkI ca // 80 // artha--zeSa prakRtionA maMda anubhAganI udIraNA te te prakRtine vedato madhyama pariNAma parimata AtmA kare che. A pramANe pratyaya, zubhAzubhapaNuM Adino vicAra karI jaghanya-utkRSTa anubhAganI udIraNAno svAmI jANavo--samajavo. TIkAnu--zeSa sAta-asAtavedanIya, cAra gati, pAMca jAti. cAra. AnupUrvI, ucchvAsa, be vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta. subhaga, durbhAga, Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 555 susvara, duHsvara, Adeya, anAdaya, yazakIrti; apayazakIrti, nIca gotra, ucca gotrarUpa cotrIsa karmaprakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA te te prakRtinA udayamAM vartamAna madhyama pariNAma pariNata saghaLA AtmAo kare che. have saghaLI karmaprakRtionA jaghanya ane utkRSTa rasodIraNAnA svAmitvanuM sAmAnyathI jJAna thAya mATe upAya batAve che-pariNAma pratyaya A bemAMthI kyA pratyaya-kAraNane laI karmaprakRtionI udIraNA thAya che? teno vicAra, tathA je prakRtinA rasanI udIraNA karelI che, te prakRti punya che ke pApa ? teno vicAra karavo, tathA upa zabdathI pudgala-jIva-bhava-ke kSetramAMthI kaI vipAkI che te vicAravuM. eno barAbara vicAra karIne vipA- jaghanya rasaudIraNAno ke utkRSTa rasodIraNAno svAmI koNa che te yathAvat samajI levuM. jemake-pariNAma pratyayA rasodIraNA prAyaH utkRSTa hoya che, e bhavapratyayA prAyaH jadhanya hoya che. zubha prakRtionA jaghanya anubhAganI udIraNA saMkaleze, ane utkRSTa anubhAganI udIraNA vizuddhi thAya che. azubha prakRtionA jaghanya rasanI udIraNA vizuddhie ane utkRSTa anubhAganI udIraNA saMkleza thAya che. pudgalAdi pratyayano utkarSa-puSTatA hoya tyAre utkRSTa ane bhavAdi samaye jaghanya rasodIraNA hoya che. A pramANe pratyayAdino yathAvat vicAra karI che te prakRtinA udayavALAone jaghanya ke utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI samajavA. 80 A pramANe anubhAganI udIraNA kahI. have pradezanI udIraNA kahevAno avasara che. temAM be arthAdhikAra-viSaya che. 1. sAdyAdi prarUpaNA, 2. svAmitva prarUpaNA. sAdyAdi prarUpaNA paNa be prakAre che. 1. mULa prakRti saMbaMdhI, 2. uttara prakRti saMbaMdhI. temAM mULa prakRti saMbaMdhI sAdyAdi prarUpaNA karavA icchatA A gAthA kahe che. paMcaNhamaNukkosA tihA caUddhA ya veyamohANaM / sesaviyappA duvihA savvavigappAu Aussa // 81 // 1. A saghaLI parAvartamAna prakRtio che, ane tenA maMda anubhAganI udIraNA parAvartamAnabhAve thAya che eTale ke punya prakRti. bAMdhI pApa prakRti bAMdhatA punyaprakRtinA maMda anubhAganI, ane pApaprakRti bAMdhI punya prakRti bAMdhatA pApa prakRtinA maMda anubhAganI udIraNA kare che. parAvartamAnabhAva hoya tyAre pariNAmanI maMdatA hoya che, te vakhate tIvra vizuddhi ke tIvra saMkleza hoto nathI. tethI tIvra rasabaMdha ke tIvra rasanI udIraNA thatI nathI. paraMtu maMda rasabaMdha ane maMda rasanI udIraNA thAya che. 2. jema punyaprakRtiono utkRSTa vizuddhie tIvra rasabaMdha thAya che, ane pachI jema jema vizuddhi maMda thatI jAya che tema tema punya pravRtiono rasabaMdha ocho ocho thato jAya che. vaLI tIvra vizuddhie punya prakRtionA tIvra rasanI udIraNA thAya che. ane te vizuddhi jema jema ochI thatI jAya che tema tema zubharasanI udIraNA ochI ochI thatI jAya che. pApa prakRtio mATe tethI viparIta prarUpaNA karavAnI che. A rIte tIvra rasabaMdha thAya tyAre udIraNA paNa tIvra rasanI thAya ane maMda rasabaMdha thAya tyAre udIraNA paNa maMdarasanI thAya che. jema baMdhane yogya asaMkhya adhyavasAya sthAnako che tema udIraNAne yogya paNa asaMkhya adhyavasAya sthAnako che. adhyavasAyane anusarIne udIraNA thAya che. Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 paJcAnAmanutkRSTA tridhA caturddhA ca vedyamohayoH / zeSavikalpA dvividhAH sarvavikalpA AyuSaH // 81 // paMcasaMgraha-2 artha--pAMca karmanI anutkRSTa pradezodIraNA traNa prakAre, ane vedanIya tathA mohanIyanI cAra prakAre che. ukta karmanA zeSa vikalpo be prakAre che tathA AyunA sarva vikalpo be prakAre che. TIkAnu--jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya, nAma ane gotrakarmarUpa mULakarmaprakRtinI utkRSTa pradezodIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che te A rIte--ukta karmanI anutkRSTa pradezodIraNA guNitakarmAMza AtmAne potapotAnI udIraNAne aMte thAya che. te niyata kALaparyaMta ja pravarttathI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI udIraNA anutkRSTa che. ane te anAdikALathI pravarttatI hovAthI anAdi che. abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. ukta karmamAMhenA traNa ghAtIkarmanI chellI udIraNA bArame ane aghAtIkarmanI teramA guNasthAnake pravartatI hovAthI ane te baMne sthaLethI paDavAno abhAva hovAthI sAdi bhaMga nathI. tathA vedanIyanI ane mohanIyakarmanI anutkRSTa pradezodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che, te A pramANe--vedanIyanI utkRSTa pradezodIraNA apramattabhAvane sanmukha thayelA sarva vizuddha pramattasaMyata AtmAne thAya che. mohanIyanI utkRSTa pradezodIraNA tenI udIraNAnA paryavasAna samaye sUkSmasaMpa2Aya guNasthAnake thAya che. baMne karmanI utkRSTa pradezodIraNA niyata kALa paryaMta pravartatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAya anya saghaLI anutkRSTa che. te anutkRSTa pradezodIraNA apramatta guNasthAnakathI paDatAM vedanIyakarmanI ane upazAMtamoha guNasthAnakathI paDatAM mohanIyakarmanI zarU thAya mATe sAdi, te sthAna jeNe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. A sAte karmanA ukta vyatirikta jaghanya, ajaghanya ane utkRSTa e traNa vikalpa sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A pramANe--A sAte karmanI jaghanya pradezodIraNA saMkliSTa pariNAmI mithyAdRSTine thAya che. saMkleza pariNAmathI vizuddha pariNAmamAM AvelA mithyArdaSTine ajaghanya thAya che. A rIte baMne vArApharatI pravartatA hovAMthI jaghanya-ajaghanya pradezodIraNA sAdi-sAMta che. utkRSTa bhaMgano vicAra to anutkRSTa kahevAnA prasaMge thaI gayo che. tathA AyunA janya, ajaghanya, utkRSTa ane anuSkRSTa e cAre vikalpa Ayu avodayI hovAthI ja sAdi ane sAMta ema be bhAMge che. 81 have uttara prakRti saMbaMdhe sAghAdi prarUpaNA kahe che.-- tivihA dhuvodayANaM micchassa cauvvihA aNukkosA / sesavigappA duvihA savvavigappA ya sesANaM // 82 // trividhA dhruvodayAnAM mithyAtvasya caturvidhA'nutkRSTA / zeSavikalpA dvividhAH sarvavikalpAzca zeSANAm // 82 // arthadhruvodayI prakRtionI anutkRSTa pradezodIraNA traNa prakAre ane mithyAtvanI cAra Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 557 prakAre che. zeSa vikalpo be prakAre che. tathA zeSa prakRtionA sarva vikalpo be prakAre che. TIkAnubruvodayI suDatALIsa pravRtionI anutkRSTa pradezodIraNA anAdi, dhruva ane adhruva ema traNa prakAre che. te A pramANepAMca jJAnAvaraNa, pAMca aMtarAya ane cAra darzanAvaraNa ema cauda prakRtionI utkRSTa pradezodIraNA potapotAnI udIraNAnA paryavasAna samaye bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre guNitakammaza AtmAne thAya che. ane te sAdisAMta che. te sivAyanI anya saghaLI anutkRSTa pradezodIraNA che. ane te anAdikALathI pravartatI hovAthI anAdi che. abhavya AzrayI anaMta ane bhavya AzrayI sAMta che. tathA taijasa saptaka, varNAdi vIsa, sthira, asthira, zubha, azubha, agurulaghu ane nirmANa e tetrIsa pravRtionI utkRSTa pradezodaraNA guNitaka--za sayogI kevalIne carama samaye thAya che. mATe te sAdi-sAMta che, kema ke samayamAtra pravarte che. te sivAyanI anya saghaLI anuSTa che. anAdi kALathI te pravartatI hovAthI anAdi che. abhavya AzrayI dhruva ane bhavya AzrayI adhruva che. mithyAtvanI anutkRSTa pradezodIraNA sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra prakAre che, te A pramANe-saMyama sAthe ja samyaktane prApta karavA icchatA mithyASTine mithyAtvanI utkRSTa pradezodIraNA thAya che. niyata kALa paryata te thatI hovAthI sAdi-sAMta che. te sivAyanI anya saghaLI anutkRSTa che. samyaktathI paDatAM zarU thAya mATe sAdi, te sthAna prApta nahi karanArane anAdi, abhavyane anaMta ane bhavyane sAMta che. ukta prakRtionA ukta zeSa jaghanya, ajaghanya ane utkRSTarUpa vikalpo sAdi ane sAMta ema be prakAre che. te A rIte-kti saghaLI pravRtionI jaghanya pradezodIraNA ati saMkliSTa pariNAma chatAM mithyASTine thAya che, ane vizuddha pariNAma chatAM ajaghanya thAya che. vaLI jyAre saMkliSTa pariNAma thAya tyAre jaghanya, ema mithyAdaSTine vArApharatI thatI hovAthI te baMne bhaMga sAdi-sAMta che. anutkRSTa bhaMgane kahevAnA avasare utkRSTa bhaMgano to vicAra karI gayA che. - tathA bAkInI adhuvodayI ekaso daza uttara pravRtionA jaghanya, ajaghanya, utkRSTa ane anutkRSTa pradezodIraNA te saghaLI adhuvodayI hovAthI sAdi ane sAMta ema be prakAre che. 82. - A pramANe sAdi Adi bhaMga saMbaMdhe vicAra karyo. have te pradezodIraNAno svAmI koNa ? teno vicAra karavo joIe. te svAmitva be prakAre che-1. utkRSTa pradezodIraNA svAmitva, 2. jaghanya pradezodIraNA svAmitva. temAM pahelAM utkRSTa pradezodIraNAnA svAmitva saMbaMdhe vicAra karatAM A gAthA kahe che. aNubhAgudIraNAe hoti jahannasAmiNo je u / jeTThapaesodIraNasAmI te ghAikammANaM // 83 // anubhAgodIraNAyA bhavanti jaghanyAyAH svAmino ye tu / jyeSThapradezodIraNAsvAminaH te ghAtikarmaNAm // 83 // artha dhAtikarmanI jaghanya anubhAga udIraNAnA je svAmI che te ghAtikarmanI utkRSTa Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 paMcasaMgraha-2 pradezodIraNAnA svAmI che. TIkAnu--pahelAM jaghanya anubhAganI udIraNAnA adhikAramAM ghAtikarmanI jaghanya anubhAga udIraNAnA je svAmI kahyA, te ja ghAtikarmanI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI jANavA. ati saMkSepe kahelI A hakIkatane vistArathI kahe che--avadhijJAnAvaraNa varjIne cAra jJAnAvaraNa, cakSu, acakSu ane kevala darzanAvaraNa e sAta prakRtinI kSINamoha guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre guNitakarmAMza AtmAne utkRSTa pradezodI2NA thAya che, avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNanI kSINakaSAya guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa sthiti rahe tyAre avadhi labdhi vinAnA guNitakarmAMza AtmAne utkRSTa pradezodIraNA thAya che. A vakhate guNitakarmAMza AtmA samayapramANa jaghanya sthiti, jaghanya anubhAga, ane utkRSTa pradezanI udIraNA kare che. bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA pramANa zeSa sthiti rahe tyAre ukta karmaprakRtionI paNa teTalI ja sthiti sattAmAM zeSa rahe che. chellI AvalikA udayAvalikA hovAthI tenI uparanI samaya pramANa sthiti, ane te sthitisthAnamAMnA jaghanya rasayukta vadhAremAM vadhAre dalikone guNita kA~za AtmA udIre che. nidrA ane pracalAnI utkRSTa pradezodIraNA upazAMtakaSAya guNasthAnake vartamAna AtmAne, syAnadvitrikanI apramattabhAvane sanmukha thayela pramattamunine, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanI saMyama sahita samyaktvane prApta karavA icchatA mithyAtva guNasthAnakanA carama samaye vartamAna mithyArdaSTine, mizramohanIyanI je samaye kSAyopazamika samyaktva prApta thAya tenI pahelAnA samaye-eTale ke trIjethI kSAyopazamika samyaktva prApta karI cothe guNasthAnake jatAM trIjA guNasthAnakanA carama samaye, apratyAkhyAnAvaraNakaSAyanI anaMtara samaye sarvavirati cAritra prApta karavA icchatA avirati samyagdaSTine, pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI anantara samaye sarvavirati cAritra prApta karavA icchatA dezaviratine, saMjvalana krodha, mAna ane mAyAnI te te kaSAyanA udayavALAne potapotAnA udayanA paryavasAna samaye, traNa veda ane saMjvalana lobhanI te te prakRtinA udayavALA kSapakane ukta prakRtinI samayAdhika AvalikA pramANa`zeSa sthiti rahe tyAre, ane hAsyAdi SaTkanI apUrvakaraNa guNasthAnakanA carama samaye utkRSTa pradezodIraNA thAya 1. bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa sthiti rahe tyAre darekane jaghanya sthitinI udIraNA to thAya. paraMtu darekane jaghanya rasanI ja udIraNA thatI hota to jaghanya rasanI ja udIraNAnA adhikAramAM utkRSTa zrutajJAnIne ke vipulamati mana:paryavajJAnIne ema 'utkRSTa' Adi vizeSaNa joDIne jaghanya anubhAgodIraNA na kaheta. paraMtu sAmAnyathI ja bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre zrutajJAnAvaraNAdinI jadhanya rasodIraNA thAya ema kaheta. ema nathI kahyuM te parathI ema samajAya che ke utkRSTa zrutapUrvI Adine jaghanya rasanI udIraNA thAya, anyane madhyama rasanI udIraNA thAya. vaLI ema paNa nathI samajavAnuM ke jaghanya rasodIraNA karanAra dareka utkRSTa pradezanI ja udIraNA kare che, kema ke guNitakarmAMza hoya te kare, anya madhyama pradezodIraNA kare. mAtra je sthaLe ghAtikarmanI jaghanya rasodIraNA kahI tyAM ja tenI utkRSTa pradezodIraNA thAya che. jema ke matijJAnAvaraNIyAdinI bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre ghanya rasodIraNA kahI che tema bAramAnI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre te prakRtionI guNitakarmAMza AtmAne utkRSTa pradezodIraNA paNa kahevI. Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa papa9 che. sarvatra guNitakammaza AtmAne utkRSTa pradezodIraNA thAya che, ema samajavuM. 83 veyaNiyANa pamatto apamattattaM jayA u paDivajje / saMghayaNapaNagataNudugujjoyANaM tu apamatto // 84 // vedanIyayoH pramatto'pramattatvaM yadA tu pratipadyeta / saMhananapaJcakatanudvikodyotAnAM tu apramattaH // 44 // artha-vedanIyanI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI apramatta prApta karanAra pramatta che. saMghayaNa paMcaka, tanuddhika ane udyotano utkRSTa pradezodIraka apramatta AtmA che. TIkAnu--je pachInA samaye apramattapaNuM prApta karaze tevo pramatta saMyama AtmA sAtaasAtarUpa vedanIyakarmanI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI che. kema ke tene sarva vizuddha pariNAma che. vizuddha pariNAme tenI utkRSTa pradezodaraNA thAya che. tathA prathama saMhanana sivAya zeSa pAMca saMhanana, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka ane udyotanAmakarmanI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI apramatta AtmA che. 84. tiriyagaIe deso aNupubvigaINa khAiyo sammo / dubhaMgAInIANaM virar3a abbhuTTio sammo // 85 // tiryaggaterdezaH AnupUvigatInAM kSAyikaH samyaktvI / durbhagAdinIcAnAM viratimabhyutthitaH samyaktvI // 5 // artha tiryaMcagatinI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI dezavirati, AnupUrvI ane devanarakagatinI kSAyika samyaktI tathA durbhaga Adi ane nIca gotranI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI viratinI sanmukha thayela avirati samyagdaSTi che. 'TIkAnu-tiryaMcagatinI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI dezavirati AtmA jANavo. tathA te te gatimAM potAnA AyunA udayanA trIje samaye vartamAna kSAyika samyagdaSTi cAra AnupUrvInI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI samajavo, te ja kSAyika samyagdaSTi deva-narakagatinI utkRSTa pradezodIraNAno paNa svAmI samajavo. tathA virati prApta karavA sanmukha thayela eTale ke anaMtara samaye je saMyamane prApta karaze te avirati samyagdaSTi AtmA duHsvara mATe kahevAnuM ' hovAthI durbhaga, anAdeya, apayazakIrti ane nIca gotranI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI che. 85 deva nirayAugANaM jahaNNajeTTaTTiI guruasAe / iyarAUNaM iyarA aTTamavAseTTa vAsAU // 86 // 1. naraka-tiryaMcAnupUrvInI utkRSTa pradezodariNAno svAmI sAyika samyagdaSTi che ane zeSa be AnupUrvI utkRSTa udIraNAno svAmI (sAmAnya) samyaktI che, ema karmaprakRtimAM kahyuM che. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 devanArakAyuSorjaghanyajyeSThasthitiko gurvasAtau / itarAyuSorItarau aSTamavarSe'STavarSAyuSau // 86 // artha--deva ane narakAyunI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI guru duHkhodayI anukrame jaghanya ane utkRSTa AyuvALA deva, nArakI jANavA. itara-manuSya ane tiryagAyunI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI ATha varSanA AyuvALA AThame varase vartamAna manuSya ane tiryaMco samajavA. paMcasaMgraha-2 TIkAnu--jaghanya ane utkRSTa sthitivALA guru duHkhodayI ane nArakI anukrame devanArakAyunI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI samajavA. tAtparya e ke--daza hajAra varSanA AyuvALo bhAre duHkhanA udayamAM vartamAna arthAt ghaNo duHkhI deva devAyunI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI che. alpa AyuvALA devo du:khI hoI zake che, kema ke alpa punyanA prakarSavALA che. ane mitra viyogAdi kAraNe tIvra du:khodayI paNa saMbhavI zake che, ane tIvra du:kha AyunI prabaLa udIraNA thavAmAM kAraNa che, eTale alpa AyuvALA deva grahaNa karyA che. tathA tetrIsa sAgaropamanA AyuvALo atyanta duHkhI nArakI narakAyunI utkRSTa pradezodIraNA kare che. kAraNa ke ghaNAM du:khane anubhavato ghaNAM pudgalono kSaya kare che, mATe tenuM grahaNa karyuM che tathA itara-tiryaMca-manuSyAyunI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI anukrame ATha varasanA AyuvALA AThame varSe vartamAna atyaMta du:khI tiryaMca ane manuSyo samajavA. 86. egaMteNaM ciya jA tirikkhajoggAu tANaM te ceva / niyaniyanAmavisiTThA apajjanAmassa maNu suddho // 87 // ekAntenaiva yAstiryagyogyAstAsAM te caiva / nijanijanAmaviziSTA aparyAptanAmno manuSyaH zuddhaH // 87 // artha--ekAnte tiryaMcagatimAM ja je udaya yogya prakRtio che teonI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI te te viziSTa nAmavALA tiryaMco ja che. tathA aparyApta nAmanI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI vizuddha pariNAmI manuSya che. TIkAnu--je karmaprakRtio ekAnta tiryaMcagatimAM ja udaya yogya che, jevI keekendriyajAti, beindriyajAti, teindriyajAti, carindriyajAti, Atapa, sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa e ATha prakRtionI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI te te nAmavALA tiryaMco ja che. jema ke-ekendriyajAti ane sthAvara nAmanI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI potAne yogya sarvavizuddha bAdara ekendriya pRthvIkAya, Atapa nAmanI khara bAdara pRthvIkAya, sUkSma nAmanI paryApta sUkSma ekendriya, sAdhAraNa nAmanI sAdhAraNa vanaspati, ane vikalendriyajAtinI vikalendriyo utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI che. A saghaLA potapotAne yogya utkRSTa vizuddhimAM vartatA utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI samajavA. tathA aparyApta nAmanI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI aparyAptAvasthAnA carama samaye Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 561 udIraNAkaraNa vartamAna vizuddha pariNAmavALA saMmUchima aparyApta manuSya samajavA. 87 jogaMtudIraNANaM jogate dusarasusarasAsANaM / niyagaMte kevalINaM savvavisuddhassa sesANaM // 48 // yogyantodIraNAnAM yogyante duHsvarasusvaroccAsAnAm / nijakAnte kevalinAM sarvavizuddhasya zeSANAm // 8 // artha sayogIne aMte jenI udIraNA thAya che, teonI utkRSTa pradezodIraNAnA svAmI carama samaye vartamAna sayogIkevalI che, tathA duHsvara, susvara ane ucchavAsa nAmanI utkRSTa pradezodIraNA teno tenA nirodhakALe sayogIkevalIne thAya che. tathA zeSa prakRtionI utkRSTa pradezodIraNA sarvavizuddha pariNAmIne jANavI. TIkAnuM-je prakRtionA udIraka carama samaye vartamAna sayogIkevalI che, te manujagati, paMcendriyajAti, taijasasaptaka, audArika saptaka, saMsthAna paka, prathama saMghayaNa, varNAdi vasa, agurulaghu, upaghAta, parAghAta, vihAyogatidrika, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, Adeya, yazakIrti, nirmANa, tIrthakara ane ucca gotra rUpa bAsaTha prakRtionI utkRSTa pradezodIraNA karanAra carama samaye vartamAna sayogIkevalI che. susvara, dusvaranI svaranA nirodhakALa ane ucchavAsanAmanI udghAsanA nirodhakALe sayogIkevalI bhagavAna utkRSTa pradezodIraNA kare che. bAkInI pravRtio ke jenI utkRSTa pradezodIraNAno svAmI kahyo na hoya te prakRtionI utkRSTa pradezodIraNA te te prakRtinA udayavALA sarvavizuddha pariNAmIne samajavI. dareka prakRtionI utkRSTa pradezodIraNA guNitakarmAza AtmAne thAya che, ema samajavuM. 88 ( A pramANe utkRSTa pradezodariNAnuM svAmitvA kahyuM, have jaghanya pradezodIraNAnuM svAmitva kahe che - tappAogakiliTThA savvANa hoMti khaviyakammaMsA / ohINaM tavveI maMdAe~ suhI ya AUNaM // 89 // tatyAyogyakliSTAH sarvAsAM bhavanti kSapitakamAMzAH / avadhyostadvedI mandAyAH sukhI cAyuSAm // 89 // 1. zeSa karmaprakRtiomAM pAMca aMtarAya ane samyakta mohanIyakarma rahe che temAM aMtarAyanI utkRSTa pradezodIraNA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAre guNitaka--za AtmAne thAya che. ane mizramohanIyakarma sarvasaMkrama vaDe jyAre samyakvamohanIyamAM saMkrame tyAre sattvamohanIyanI utkRSTa pradezasattA thAya, mizramohanIya saMkramyA pachI saMkramAvalikA gayA bAda samyakvamohanIyanI utkRSTa pradezodIraNA guNitakaza AtmAne saMbhave che. paMca02-71 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 paMcasaMgraha-2 arthata~Ayogya kliSTa pariNAmavALA kSapitakarmeza AtmAo saghaLI pravRtionI jaghanya pradezodIraNAnA svAmI che. temAM avadhiddhikanA taadI ane AyunA sukhI AtmAo samajavA. TIkAna-je jIvo je karmaprakRtinA udIraka che, ane te prakRtionI udIraNA karanArAomAM atikliSTa pariNAmavALA che, eTale ke je jIvo atikliSTa pariNAme je karmaprakRtionI udIraNA kare che, pitakarmIza te jIvo te prakRtionI jaghanya pradezodaraNAnA svAmI samajavA. jema ke - avadhijJAnAvaraNa varjita cAra jJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa varjita traNa darzanAvaraNa, pacIsa cAritra mohanIya, mithyAtva, be vedanIya, e prakRtionI jaghanya pradezodIraNAnA svAmI paryApta atikliSTa pariNAmI mithyASTi jANavA. nidrApaMcakanI ta~Ayogya kliSTa pariNAmI paryApta saMzI, samyakta mohanIyanI mithyAtva guNasthAnake javA tatpara thayelA samyakvamohanIyanA udayavALA AtmA, mizramohanIyanI mithyAtve javA sanmukha thayela mizramohanA udayavALA AtmA, jaghanya pradezodIraNAnA svAmI jANavA. cAra gati, paMcendriyajAti, audArikasaptaka, vaikriyasaptaka, taijasa saptaka, saMsthAnaSaddha, saMghayaNaSaka, varNAdivasa, parAghAta, upaghAta, agurulaghu, ucchavAsa, udyota, vihAyogatidvika, trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, Adeya, anAdaya, yazakIrti, apayazakIrti, ucca gotra, nIca gotra, nirmANa ane pAMca aMtarAya ema nevyAsI prakRtionI atikliSTa pariNAmI paryApta saMjJI, jaghanya pradezodIraNAnA svAmI samajavA. AhArakasaptakanI tenA udayavALA tatvAyogya saMkliSTa pariNAmI (pramatta saMyata). AtmA, cAra AnupUrvInI tasnAyogya saMkliSTa pariNAmI AtmA, AtapanI sarvasaMkliSTa para pRthvIkAya, ekendriyajAti, sthAvara ane sAdhAraNanI sarva saMkliSTa pariNAma bAdara ekendriya, sUkSmanAmanI sUkSma, aparyApta nAmanI bhava carama samaye vartamAna aparyApta manuSya, beindriya, te indriya ane caurindriya jAtinI anukrame sarva saMkliSTa pariNAmavALA ane bhavanA aMta samaye vartamAna beIndriya te indriya ane caurindriyo jaghanya pradezodIraNAnA svAmI samajavA. jyAM sudhI AyojikAkaraNanI zarUAta thaI nathI hotI tyAM sudhI eTale ke AyojikAkaraNanI zarUAta thatAM pahelAM tIrthaMkaranAmanI jaghanya pradezodaraNA sayogIkevalI tIrthakara bhagavaMta kare che. avadhi jJAna-darzanAvaraNanI jaghanya pradezodIraNA avadhijJAna ane avadhidarzana vedI eTale ke avadhijJAna jene utpanna thayuM che tevo ati kliSTa pariNAmI AtmA kare che. kAraNa ke avadhijJAna utpanna karatAM ghaNAM pudgalono kSaya thAya che, mATe tenA anubhavavALo eTale ke avadhijJAnavALo AtmA ahIM grahaNa karyo che. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 563 cAra AyunI jaghanya pradezodIraNA potapotAnI bhUmikAne anusarIne sukhI AtmA kare che. temAM nArakAyunI daza hajAra varSanA AyuvALA nArakI kare che. kAraNa ke te jaghanya AyuvALA nArakI anya nArakonI apekSAe sukhI che. bAkInA AyunI jaghanya pradezodaraNA potapotAnI utkRSTa sthitimAM vartamAna te te AyunA udayavALA kare che. jemAM upara kahela arthano saMgraha karyo che evI anya banAvelI gAthA kahe che - uklosudIraNAe sAmI suddho u guNiyakammaMso / iyarAa khaviyakammo tajjoguddIraNA kiliTTho // eTale ke-zuddha pariNAmavALo guNitakammaza AtmA utkRSTa pradezodIraNAno svAmI che. ane ta~Ayogya kliSTa pariNAmavALo kSapitakammaza AtmA jaghanya pradezodIraNAno svAmI che. 89 A pramANe vaDhavANa zahera nivAsI zrAvaka hIrAlAla devacaMde karela udIraNA karaNano anuvAda samApta thayo. Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 prakRti udIraNA sthiti--udIraNA mULakarma sAdyAdi svAmitva ja||a a u. pramANa ja. pramANa u. svAmI ja. svAmI ghA.sthA. | ja.| nu.| AzrayI utkRSTa vedanIya 4 (1) jJAnAvaraNa|3 samayAdhika |2| 26 322 |be.Avali. 1 samaya ati saM.mi samayAdhika sarvaghAtI darzanAsaMjJI paryApta AvalikA | catuHsthA. Ava.zeSa vaNa(2) kSINamoha zeSa kSINamohI mohanIya |4 (1) AyuSya 2 (1) nAma gotra (1) aMtarAya (1) jI 3 3 |sudhInA pramatta |sudhInA samayAdhika Ava.zeSa sUkSma saMpa. sudhInA pramatta |sudhInA nyUna 30 ko.ko.sAga. kSINa moha|sudhInA paMcasaMgraha-2 |202 2 2 |be.Avali. sAdhika ati saM,mi ja.sthiti- sarvaghAtI nyUna 30 |palyo.asaM saMkSI paryApta sattAvALA pratibhAgA ko.ko.sAga. bhAga nyUna ekendriya catuHsthA. 327 sAga. nyUna 70 ko.ko.sAga. mUlaprakRtiSu prakRtyAdicaturvidha 224 2 |be.Avali. 1 samaya atisaM.mi samayAdhika sarvaghAtI saMjJA paryApta Ava.zeSa | pratibhAMgA |2|2| 2|2 |AvalikA |nyUna 33 sAgaro. nyUna 20 ko.ko.sAga. sayogI |2| 22 3| 2 |be.Ali. aMtarmuhUrta ati saM. sudhInA mithyA. carama sarvaghAtI samayavartI pratibhAgA paryA.saMjJI |sayogI catuHsthA. nyUna 30 ko.ko.sAga. |kSapakasUkSma | catuHsthA. saMparAyI 1 samaya |u. sthiti- samayAdhika | sarvaghAtI vALA bhavAdya Ava.zeSa | pratibhAgA samayavartI Ayu. catuHsthA. diva-nAraka vALA sarve samayAdhika |2|2|3 2 be.Ali. 1 samaya ati saM.mi samayAdhika dezaghAti Ava.zeSa saMjJI paryApta Ava.zeSa | dvisthA. kSINa mohI Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 565 - TvIyanam | anubhAga-udIraNA pradeza-udIraNA A u. svAmI ji. svAmI jAu) a) u. svAmI | ja. svAmI ghA. sthA. vipAkI)ja.JuM.A AzrayI 5 | sarvadhA. jIvavi.32 2/3/2] ati saM. samayAdhika ra || 2 |3] samayAdhika | ati saM. pratibhAgA mithyA Avali. A.zeSa kSINanuM mithyA.paryA. dvisthA. paryA. saMjJIzeSa kSINa mohI saMjJI | mohI sarvaghA. jIvavi./2 /2I2/4Tle. sthitine parAvartamAna ra | 2 2 |4| apramattAbhi- | ati saM. tisthA. vALA madhyama pari mukha pramatta- mithyA.paryA. paryA.anu-INAmI mithyA. | saMjJI ttara vAsI daSTi vati ra | 2 2/4 deza ghA. pratibhAgA eka sthA. jIvavi.2 |2|42| ati saM. mithyA. paryApta samayAdhika Ava. zeSa kSapaka sUkSma saMparAyI A.zeSa sUkSmasaMparAyI ati saM. mithyA.paryA. | saMjJA saMjJI ati sukhI sarvaghA. pratibhAgA disthA. bhava vi.2 [2]2]2] uM. sthi. samayAdhika |ra|2| 2 |2| ati du:khI vALA |Avali. bhavAdya |zeSa AyusamayavartI vALA 'jIvo jIvo saMjJI sarvadhA. kramaza: | |2|2|3| carama parA. ri | 2 2|3| carama ati saM. pratibhAgAbhava samayavartI |madhyama samayavartI mithyA.paryA. dvisthA. vinA sayogI |pariNAmI sayogI traNa mithyAdaSTi jIva vi. dezaghAti jIva vi.2 23|2| sarvAlibdhi samayAdhika ra 2 2|3| samayAdhika | ati saM. ekasthA. bhAvAdya |Ava. zeSa A.zeSa kSINanuM mithyA.paryA. samaya.apa. kSINamohI mohI saMjJI sUkSma eke.) jIva Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 paMcasaMgraha-2 pravatisthitiprakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva jA. sthiti |u sthiti sAdhA. (1)| (2). udIraNA (3)/udIraNA (4) pAMca jJAnava.| 14 | anAdi, dhruva mithyAdRSTithI samayAdhika sAdi-adhruva sAdi-adhruva cAra darzanA. adhruva AvalikA zeSa sudhInA pAMca aMtarAya kSINamohI nidrA-pracalA | 2| sAdi-adhuvI indriya paryAptinA pachInA | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva samayathI agiyAramAM guNa. sudhInA thINadvitrika | 3 sAdi-adhuvI indriya paryAptinA pachInA | sAdi-adhuva |sAdi-adhuva samayathI SaSThaguNa. sudhInA paryApta saMkhyAta varSanA Ayu vALA manuSya ane tiryaMca mithyAtva | sAdi-anAdi prathama guNasthAnakavALA jIvo | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva mohanIya dhruva-adhruva mizra mohanIya sAdi-adhruva | mizradaSTi dhruva-adhruva sAdi-adhruva | sAdi-adhruva 1| sAdi-adhruva samyakta mohanIya kSAyika samyakta pAmatAM caramA-| sAdi-adhuva | sAdi-adhruva valikA sivAyanA caturthaguNa thI saptamaguNa. sudhInA kSayopazama samyaktI 4 sAdi-adhuva | prathamanA be guNasthAnakavartI | sAdi-adhruva |sAdi-adhruva anaMtAnubaMdhI catuSka apratyAkhyAna | 4 sAdi-adhuva prathamanA cAra guNasthAnakavartI | sAdi-adhruva | sAdi-adhuvA nIya catuSka Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa -ddILA yantram | aja. sthi. | anu sthi. | u. sthi. udI. | ja. sthi. u udI. (5) udI. (6) | pramANa (7) pramANa (8) 1 samaya anAdi, dhruva sAdi-adhruva be AvalikA azruva nyUna 30 ko.ko. palyo.nA nyUna 30 asaM. bhAge ko.ko.sAgaro. | nyU. sA. palyo.nA nyUna 30 asaM. bhAge ko.ko.sAgaro.| nyU. sA. sAdi-adhruva |sAdi-adhruva aMta. sAdi-adhruva | sAdi-ava aMta. sAdi-anAsiAdi-adhruva be Ava. nyUna 70 ko.ko.sAgaro. dhruva-adhruva sAdi-adhruva |sAdi-adhruva be aMta. palyo. nyUna 70 asaM. bhAge ko.ko.sAgaro.| nyUna 1 sA. 1 samaya sAdi-adhruva |sAdi-adhruva eka aMta. nyUna 70 ko.ko.sAgaro. 1 samaya sAdi-adhruva |sAdi-adhruva be AvalikA | be Ava. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA |u sthi. udI. svAmI (9) | paryA. saMzI atisaMkli.paryA. samayAdhika AvalikA saMjJI paMcendriya | zeSa kSINamohI mithyAdaSTi |paMcendriya mithyAdaSTi paryA. saMzI |paMcendriya mithyA.manuSya ane tiryaMca paryA. saMjJI paMcendriya mithyArdaSTi mithyArdaSTi paryApta saMzI nyUna 40 adhika palyo. paMcendriya ko.ko.sAgaro.| asaM.bhA.nyUna mithyArdaSTi - sAga. be Ava. paryApta saMzI nyUna 40 adhika palyo. paMcendriya ko.ko.sAgaro. | asaM.bhA.nyUna mithyArdaSTi 4 sAga. kSayopazama samyaktvI 567 ja. sthi. udI. svAmI (10) baMdhAvali.nA. aMte ja. sthi. sattAvALA eke. baMdhAvali.nA. aMte ja. sthi. sattAvALA eke. mithyAtvanI prathama sthi. samayAdhika AvalikA zeSa mithyArdaSTi eke. samAna ja. sthi. vALA eke.mAMthI Avela saM. paMce. mizrardaSTi kSAyika sabhya. prApta karanAra sama. Ava. zeSa cArathI sAta guNa.vALA yathAsaMbhava cAre gatinA vedaka samyaktvI baMdhAvali.nA aMte jaghanya sthitisattAvALA ekendriya baMdhAvali.nA aMte jadhanya sthitisattAvALA ekendriya Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 prakRtio pratyAkhyAnIya catuSka saMjvalanatrika 3| sAdi-ava saMjvalana lobha hAsya-rati zoka-ati bhaya-jugupsA traNa veda sAtAvedanIya asAtAvedanIya saMkhyA | prakRti udI. | prakRti svAmitva sAghA. (1)| (2) 4| sAdi-ava paMcasaMgraha-2 jagha. sthiti | u. sthiti udIraNA (3)|udIraNA (4) prathamanA pAMca guNasthAnakavartI | sAdi-adhruva | sAdi-ava 1| sAdi-adhruva | samayAdhika AvalikA zeSa sudhInA daza guNasthAnakavartI 2| sAdi-adhruva 2| sAdi-adhruva | AThamA guNasthAnaka sudhInA jIvo nava guNasthAnakavartI svabaMdha viccheda samaya sudhInA jIvo 1| sAdi-adhruva 2 | sAdi-adhruva AThamA guNasthAnaka sudhInA jIvo 1| sAdi-ava AThamA guNasthAnaka sudhInA jIvo sAdi-adhruva | sAdi-ava sAdi-adhruva | sAdi-ava sAdi-adhruva |sAdi-ava sAdi-adhruva |sAdi-adhruva 3| sAdi-ava nava guNasthAnakavartI svodIraNA | sAdi-adhruva |sAdi-ava viccheda sudhInA sAdi-adhruva | sAdi-ava pramatta guNasthAnakavartI sudhInA | sAdi-adhruva |sAdi-ava jIvo pramatta guNasthAnakavartI sudhInA | sAdi-adhruva |sAdi-ava jIvo Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 569 aja. sthi.1 anu sthi. | u sthi. udI. | ja. sthi. u sthi. udI. | ja. sthi. udI. svAmI udI. (5) (udI. (6) pramANa (7) pramANa (8) svAmI (9) (10) sAdi-adhuvasAdi-adhuvI be AvalikA e Ava. paryApta saMjJI | baMdhAvali.nA aMte jaghanya nyUna 40 adhika palyo. paMcendriya sthitisattAvALA ko.ko.sAgaro. asaM.bhA.jUna mithyAdaSTi ekendriyo sAdi-adbhava sAdi-adhruva be AvalikA |1 samaya paryApta saMjJI | kSapaka navamA guNa.vALA nyUna 40. paMcendriya svodaya carama samaye ko.ko.sAgaro. mithyASTi sAdi-adhruva | sAdi-adhuvI be AvalikA |1 samaya paryApta saMjJI | samayAdhika Ava. zeSa nyUna 40. paMcendriya kSapaka tathA upazamaka , ko.ko.sAgaro. mithyASTi dazamAM guNa sthA.vartI sAdi-adhuvAsAdi-adhu 3 AvalikA |be Ava. paryApta saMzI | jA. sthi. sattAvALA nyUna 40 adhika aMta saha paMcendriya | eke mAMthI Avela sva| ko.ko.sAgaro. palyo.asaM.bhA.mithyASTi baMdhAvalikAnA aMte saMzI nyUna sAga. sAdi-adhuvAsAdi-adbhava 3 AvalikA (be Ava. paryApta saMjJI |jagha. sthi. sattAvALA nyUna 40 |adhika aMta saha paMcendriya eke.mAMthI Avela svako.ko.sAgaro. palyo.asaM.bhA.mithyASTi baMdhAvalikAnA aMte saMjJI jUna 1 sAga. sAdi-adhruva sAdi-adhruva 3 AvalikA be Ava. paryApta saMjJI baMdhAvalikAnA aMte nyUna 40 |adhika palyo. paMcendriya ja. sthi. sattAvALA ko.ko.sAgaro. asaM.bhA. mithyAdRSTi ekendriya nyUna sAga. sAdi-abruva]sAdi-adhruva 3 AvalikA |1 samaya paryApta saMjJI | kSapaka navamAM guNasthAnake nyUna 40 paMcendriya svodIraNAnA aMtya ko.ko.sAgaro. mithyAdRSTi samaye sAdi-adbhava sAdi-adhruva traNa AvalikAbe Ava. paryApta saMzI jA. sthiti sattAvALA nyUna 40 |adhika aMta paMcendriya ekendriyamAMthI Avela ko.ko.sAgaro. saha asaM.bhA. mithyASTi saMjJI baMdhAvalikAnA nyUna 3 sAga. carama samaye sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA (be Ava. paryApta saMjJI jA. sthiti sattAvALA nyUna 20 |adhika aMta paMcendriya ekendriyamAMthI Avela ko.ko.sAgaro. saha asaM.bhA. mithyAdRSTi saMjJI baMdhAvalikAnA nyUna 3 sAga. carama samaye paMca02-72 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva jagha. sthiti | sthiti | sAdhA. (1) (2) udIraNA (3)/ udIraNA (4) ucca gotra | 1| sAdi-adhruva | teramA guNasthAnakavartI sudhInA | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva yathAsaMbhava manuSyo, devo | sAdi-apruva | sAdi-adhruva nIca gotra | 1| sAdi-adhruva | nAraka, tiryaMca ane nIca kulotpanna manuSya cothA guNa. sudhI narakAyu | 1| sAdi-adhruva | caramAvalikA vinAnA nArako | sAdi-adhruva |sAdi-adhruva tiryaMcAyu | 1| sAdi-adhuva| caramAvalikA vinAnA tiryaMco | sAdi-adhruva | sAdi-adhuva manuSyAmu sAdi-adhruva 1| sAdi-adhruva | caramAvalikA vinAnA pramatta- | sAdi-adhruva guNa. sudhInA manuSya devAyu - 1| sAdi-adhruva | caramAvalikA vinAnA devo | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva narakagati ) 1 sAdi-adhruva | nArako sAdi-adhruve | sAdi-adhruva devagati | 1| sAdi-adhruva | devo sAdi-adhruva | sAdi-adhruva tiryaMcagati | 1| sAdi-adhruva | tiryaMco sAdi-apruva |sAdi-adhruva Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 571 aja. sthi. |anu 0i. u sthi. udI. | ja. sthi. 1 Tla sthi. udI. ji. sthi. udI. svAmI udI. (5) |udI. (6) |pramANa (7) | pramANa (8) svAmI (9) |(10) sAdi-adhruva | sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta | paryApta saMjJI cirama samayavartI nyUna 20 paMcendriya sayogI ko.ko sAgaro. mithyAdRSTi sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA | be AvalikA | paryApta saMjJI |jagha. sthiti sattAvALA nyuna 20 | adhis. adhika aMta. mithyAtiryaMco, ekendriyamAMthI Avela ko.ko.sAgaro.| sahita palyo. nArako ane svabaMdha Avali.nA carama asaM. bhAga nIca kulotpanna samayavartI saMjJI nyUna sAga. manuSyo sAdi-adhuvAsAdi-adhruva AvalikA 1 samaya bhavAdya samaya- samayAdhika AvalikA nyUna 33 vartI 1. sthitinazeSa nArako sAgaropama vALA nArako sAdi-adhuvAsAdi-adhruva AvalikA 1 samaya bhavAdya samaya- samayAdhika AvalikA nyUna 3 vartI 1. sthiti-zeSa tiryaMco palyopama vALA tiryaMco sAdi-adhuvAsAdi-adhuva AvalikA 1 samaya bhavAdya samaya- samayAdhika AvalikA nyUna 3 vartI . sthiti-zeSa manuSyo palyopama vALA manuSyo sAdi-adhuvasAdi-adhuva AvalikA | | 1 samaya bhavAdya samaya- samayAdhika AvalikA nyUna 33 vartI che. sthitizeSa devo sAgaropama vALA devo - sAdi-adhuvAsAdi-adhruva AvalikA sAdhika palyo. bhavAgha samaya- alpakALa bAMdhI dIrdhAyu | adhika aMta. | be asaM bhAga vartI dhUmraprabhAdi[vALA asaMjJImAMthI nyUna 20 | traNa pRthvInA Avela carama samayavartI | ko.ko. sAga. | sAgaropama |nAraka mithyA. [3. sthitivALA devo sAdi-adhruva | sAdi-adhruva AvalikA | sAdhika palyo. bhavAdya samaya- alpakALa bAMdhI dIrdhAyu adhika aMta. | be asaM bhAga vartI mithyA. vALA asaMjJImAMthI nyUna 20 | nyUna ra0 divo Avela carama samayavartI ko.ko. sAga. | sAgaropama . sthitivALA devo sAdi-adhruva sAdi-adhruva 3 AvalikA | be AvalikA | mithyASTi, jaze. sthitisattAvALA nyUna 20 | adhika aMta tiryaMco bhavAdya ekendriyamAMthI Avela ko.ko.sAgaro.| sahita palyo. samayavartI baMdhAvalikAnA asaM.bhA.jUna carama samayavartI saMjJI 3 sAga.. tiyaca Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa72 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva jaghA sthiti |ii sthiti sAdA. (1)] (2) udIraNA (3)/ udIraNA (4) manuSyagati | 1| sAdi-adhuva | sayogI guNa. sudhInA manuSyo | sAdi-adhruva sAdi-adhruva ekendriyajAti 1| sAdi-adhruva | ekendriyo sAdi-adhuva sAdi-adhruva vikalendriya- | 3| sAdi-adhruva | vilendriyo jAti sAdi-adhruva |sAdi-adhruva paMcendriyajAti, 5 sAdi-adhuva | sayogI guNa. sudhInA te te | sAdi-adhuva | sAdi-adhruva trasa catuSka jIvo paraMtu pratyekamAM zarIrastha audArika saptaka talALA guNa. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva 7) sAdi-abruva | yathAsaMbhava sayogI guNa. sudhInA manu. ane tiryaMca vaikriyaSaka | | sAdi-adhruva | deva-nAraka, uttara vaikriya zarIra sAdi-adhruva | sAdi-adhruva manuSya tiryaMca vaikriya | 1| sAdi-adhruva | vAyukAya sivAya upara pramANe | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva aMgopAMga taijasa saptaka, 31anAdi, dhruva sayogI guNa. sudhInA jIvo | sAdi-adhruva | sAdi-adhuvA varNAdi vIsa adhruva agurulaghu nirmANa asthira, azubha Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 573 aja. sthi, anu sthiu sthi. udI. | ja. sthi. | 0i. udI. ji. 0i. udI. svAmI udI. (5) / udI. (6)/ pramANa (7) | pramANa (8) svAmI (9) (10) sAdi-adhruva sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta mizrAdaSTi carama samayavartI jUna 20 . manuSyo. sayogI ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva sAdi-adhuva AvalikA be Ava. mithyAdaSTi jagha. sthitisattAvALA adhika aMta. | adhika cAra aMta ekendriyo baMdhAvalikAnA carama nyUna 20 sahita palyo. bhavAdya samaye ekendriyo ko.ko.sAgaro. asaM.bhA.jUna samayavartI sAga. sAdi-adhuvAsAdi-adhruva be AvalikA (be Ava. mithyAdeSTi yathA-jadha. sthi.vALA eke. adhika aMta. |adhika aMta saMbhavavilendriyomAMthI Avela baMdhA.nA nyUna 20 sahita palyo. bhivAdya carama samaye yathAsaMbhava ko.ko.sAgaro. asaM.bhA.nyUna samayavartI beindriyAdi : sAga. sAdi-adbhava sAdi-adhuvI be AvalikA aMtarmuhUrta mithyAdRSTi carama samayavartI paryApta saMjJI sayogI ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva Ava. adhika aMtarmuhUrta mithyAdRSTi paryA. carama samayavartI aMta. nyUna 20 bhavAgha samaye sayogI ko.ko.sAgaro. tiryaMca sAdi-adbhava sAdi-adhruva be AvalikA sAdhika palyo. mithyASTi u. carama vaikriya zarIrI nyUna 20 asaM. bhAga 4i. zarIrI manu bAdara paryA. vAyukAya ko.ko.sAgaro. nyUna sAgaro. tiryaMca saMjJI sAdi-adhruva |sAdi-adhruva be AvalikA |sAdhika palyo. mithyAdaSTi u. alpakALa bAMdhI dIrdhAyu. nyUna 20 be.asaM.bhAga vai. zarIrI manu. asaM.mAMthI Avela carama ko.ko.sAgaro. nyUna 2% tiryaMca saMjJI simayavartI tatvAyogya u. JsAgara. sthivALA devo ane nArako anAdi-dhruva sAdi-adhruva be AvalikA |aMtarmuhUrta mithyAdRSTi carama samayavartI adhruva | | nyUna 20 paryApta saMzI sayogI | ko.ko.sAgaro. nyUna 20 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 paMcasaMgraha-2 prakRtio siMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva sAdhA. (1) AhAraka 7) sAdi-adhruva | AhAraka zarIrI muni saptaka jagha. sthiti | u sthiti udIraNA (3)/ udIraNA (4) | sAdi-adbhava sAdi-adhruva vaja8SabhanArAca saMghayaNa utpatti sthAnanA prathama samayathI sAdi-adhruva |sAdi-adhruva 13mAM guNa. sudhInA yathAsaMbhava paryA. manuSya. tiryaMca-paMce. utpatti sthAnanA prathama samayathI sAdi-adhruva |sAdi-adhruva sAtamAM guNa. sudhInA yathAsaMbhava manuSya. tiryaMca-paMce. madhyamanA cAra saMghayaNa | chevaTuM saMghayaNa 1| sAdi-adhruva | utpatti sthAnanA prathama samayathI sAdi-adhruva | sAdi-adhruva yathAsaMbhava sAtamA guNa sudhInA vikale paMce tiryaMca tathA manuSyo samacaturagna | saMsthAna 1| sAdi-adhruva | zarIrastha devo, yugaliko, uttara| sAdi-adhruva | sAdi-adhruva zarIrI saMjJI. keTalAka paryApta manuSya-tiryaMca paMcendriya | sAdi-adhruva | zarIrasya keTalAka paryA. manuSya | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva tiryaMca paMcendriya madhyamanA cAra saMsthAna huMDaka saMsthAna | | sAdi-adhuva | zarIra0 nAraka, asaMjJI, labdhi sAdi-adhruva | sAdi-adhruva aparyApta. keTalAka paryApta saMjJI manuSya, tiryaca. narakAsu 1| sAdi-adhruva | vigrahagativartI nAraka | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva pUrvI Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa aja. sthi. |anu sthi. | u sthi. udI. | ja. sthi. u |u sthi. udI. udI. (5) | udI. (6) | pramANa (7) pramANa (8) |svAmI (9) sAtamA guNa-|prathama samayavartI caramabhavI AhAraka ThANe saMbhavatI AhAraka zarIrI zarIrI caramasamayavartI ko.ko.sAgaro. | jagha.aMtaH ko. pramatta muni muni ko. sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-ava traNa AvalikA aMtarmuhUrta nyUna 20 ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva aMta nyUna aMtaH. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva traNa AvalikA be AvalikA nyUna 20 adhika pAMca ko.ko.sAgaro. aMta.sahita palyo.a.bhA. sAdi-adhruva |sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta nyUna 20 ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA | aMtarmuhUrta jUna 20 ko.ko.sAgaro. sAdhika palyo. adhika aMta. asaM. bhAga nyUna 20 ko. | nyUna 2000 ko. sAgaro. sAgara. nyUna- sAgara sAdi-adhruva |sAdi-adhruva Ava. adhika be AvalikA | utpattisthAnanA jagha. sthitisattAvALA aMta.nyUna 20 adhika pAMca |prathama samaye eke.mAMthI Avela svako.ko.sAgaro. aMta.sahita mithyA. paryA. palyo.a.bhA. saMjJI tiryaMca jUna- sAgara sAdi-ava sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta nyUna 20 ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva AvalikA mithyAdaSTi paryA. carama samayavartI saMjJI manuSya sayogI tiryaMca ja. sthi. udI. svAmI (10) mithyArdaSTi paryA. jaya. sthitisattAvALA |saMzI manuSya eke.mAMthI Avela svatiryaMca baMdha Ava. caramasamayavartI saMjJI nAraka vinA mithyA. sarva paryAptie paryA. 175 saMzI manuSya tiryaMca baMdha Ava. caramasamaya vartI saMjJI carama samayavartI sayogI sarva paryAptie |carama samayavartI paryApta mithyA. | sayogI mithyA. nAraka, |carama samayavartI keTalAka saMpUrNa sayogI paryApta saMjJI manuSya-tiryaMca vigrahagati prathama alpakALa bAMdhI dIrghAyu. |samayavartI dhUmra | |prabhAdi traNa nArako asaM.mAMthI Avela vijragati tRtIya samayavartI nAraka Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva sAdhA. (1)] (2) | 1| sAdi-adhruva | vigrahagativartI devo jagha. sthiti | u sthiti udIraNA (3)/ udIraNA (4) sAdi-adhruva | sAdi-adhruva devAnu- pUrvI tiryaMcAnu- | 1| sAdi-adhruva | vigrahagativartI tiryaMco pUrvI | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva manuSyAnu- | 1 sAdi-adhruva | vigrahagativartI manuSyo | sAdi-adhruva sAdi-adhruva pUvA azubha- vihAyogati | | sAdi-adhruva | zarIra paryAptie paryApta. nAraka| sAdi-adhruva | sAdi-adhruva vikalendriya ane svodayavALA paMce. tiryaMca-manuSya 1| sAdi-adhruva sAdi-adhruva zubhavihAyogati zarIra paryAmie paryApta. devo, sAdi-adbhava yugaliko ane svodayavartI paryApta manuSya ane tiryaMca AtApa | 1| sAdi-adhuvanuM zarIra paryAptie paryApta para | sAdi-adbhava bAdara pRthvIkAya sAdi-adhruva udyota | 1 sAdi-adhuva | sUkSma, labdhi, aparyApta, te | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva vAyu vinA tiryaMco ane uttara zarIrI devo, paMcendriya tiryaMco tathA munio | | sAdi-adhruva zarIrastha sayogI sudhInA | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva upaghAta sarve Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 577 aja. sthi. anu sthi. | u sthi. udI. | ja. sthi. 1 | sthi. udI. ja. sthi. udI. svAmI udI. (5) |udI. (6)| pramANa (7) | pramANa (8) svAmI (9) (10) sAdi-adhruva sAdi-adhruva AvalikA | | sAdhika palyo. vigrahagati prathama alpakALa bAMdhI dIrdhAyu. adhika aMta. | asaM. bhAga |samayavartI devo asaM.mAMthI Avela jUna 20 ko. | jUna 2% vigrahagati tRtIya ko. sAgaro. | sAgara. samayavartI devo sAdi-adhuvAsAdi-adhruva AvalikA | be AvalikA vigrahagati prathama jaghanya sthiti sattAvALA adhika aMta. | adhika palyo. samayavartI ekendriyamAMthI AvelA nyUna 20 ko. | asaM. bhAga mithyA. tiryaMco vigrahagati tRtIya ko. sAgaro. | nyUna sAga. samayavartI saMjJI tiryaMca sAdi-adhruva | sAdi-dhruva AvalikA | be AvalikA |vigrahagati prathama jaghanya sthiti sattAvALA adhika aMta | adhika palyo. samayavartI ekendriyamAMthI Avela nyUna 20 ko. | asaM. bhAga | mithyA. paryApta vigrahagati tRtIya ko. sAgaro. | nyUna sAga,garbhaja manuSya samayavartI manuSya sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA | aMtarmuhUrta mithyA. nArako carama samayavartI | nyUna 20 ane svodayavartIsiyogI ko.ko.sAgaro. manuSyo ane tiryaMco sAdi-adhruva sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta mithyA. devo carama samayavartI | nyUna 20 svodayavartI sayogI | ko.ko.sAgaro. manuSyo ane tiryaMco sAdi-adhruva | sAdi-adhuvI AvalikA | be AvalikA |zarIra paryAptie jaghanya sthiti sattAvALA adhika aMta. | adhika palyo. paryAptanA prathama /zarIra paryA. paryApta jUna 20 ko. | asaM. bhAga samaye kharabAdarakhara pRthvIkAya ko. sAgaro. | nyUna : sAgapRthvIkAya sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA | be AvalikA |uttara zarIrI jighanya sthiti sattAvALA nyUna 20 ko.] adhika palyo. devo zarIra paryAptie paryApta ko. sAgaro. | asaM. bhAga svodayavartI ekendriyo nyUna : sAga. sAdi-adhuvAsAdi-adhuva be AvalikA | aMtarmuhUrta mithyA. paryApta carama samayavartI nyUna 20 saMjJI paMcendriya siyogI ko.ko.sAgaro. paMca02-73 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmitva sADyA. (1)] (2) sAdi-adhruva paryApta sayogI guNa. sudhInA jagha. sthiti | sthiti, udIraNA (3)/udIraNA (4) sAdi-adhuva |sAdi-adhruva parAghAta sarve ucchavAsa | 1| sAdi-adhruva | sva paryApie paryApta svanirodha sAdi-adhruva | sAdi-adhruva sudhInA sarve sayogI jinanAma | sAdi-adhruva | tIrthakara kevalI sayogI sAdi-adhruva | sAdi-adhruva sthira-zubha | 2 anAdi-dhruva | sayogI kevalI sudhInA sarve adhruva | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva |sAdiadhruva saubhAgyaAdeya 2| sAdi-adhruva | svodayavartI garbhaja paryApta tiryaMca, manuSya ane deva yazakIrti | 1| sAdi-adhruva | teukAya, vAyukAya, sUkSma, | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva labdhi aparyApta ane nAraka | vinA svodayavartI sarve susvara 1) sAdi-addhava | svaraparyAptie paryApta devo ane sAdi-adhruva | sAdi-adhruva svodayavartI traso sthAvara | 1| sAdi-adhuvA sthAvaro sAdi-adhruva | sAdi-adhruva Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 579 aja. sthi. anu sthi. | u sthi. udI. | ja. sthi. 1 | 0i. udI. | ja. 0i. udI. svAmI udI. (5) |udI. (6)| pramANa (7) | pramANa (8) svAmI (9) (10) sAdi-adhruva | sAdi-adhuvI be AvalikA | aMtarmuhUrta | mithyA. paryApta | carama samayavartI nyUna 20 saMjJI paMcendriya siyogI ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva sAdi-adhruva be AvalikA | aMtarmuhUrta | mithyA. paryApta svanirodha carama nyUna 20 saMjJI paMcendriya samayavartI sayogI ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva sAdi-adhruva palyopamano | aMtarmuhUrta svayogya u. | carama samayavartI asaM.bhAga sthi.sattAvALA siyogI jina kevalI prathama samayavartI jina kevalI. anAdi-dhruva sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta mithyA. paryApta | carama samayavartI adhruva nyUna 20 saMjJI paMcendriya siyogI ko.ko.sAgaro. sAdi-adhruva sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta svodayavartI |carama samayavartI nyUna 20 mithyAda. paryA. | sayogI ko.ko.sAgaro. garbhaja tiryaMca manuSya ane devI sAdi-adhruva sAdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta nAraka vinA | carama samayavartI nyUna 20 svodayavartI ko.ko.sAgaro. mithyAdaSTi paryApta saMjJI sAdi-adbhava sAMdi-adhruva traNa AvalikA aMtarmuhUrta mithyASTi devo svara nirodha carama nyUna 20 ane svodayavartI samayavartI sayogI ko.ko.sAgaro. garbhaja tiryaMca manuSya sAdi-adbhavasAdi-adhruva AvalikA | be AvalikA | bhavAdya samaya- gujadhanya sthiti sattAvALA adhika aMta. | adhika aMta. | vartI mithyASTi| svabaMdha AvalikAnA nyUna. 20 ko. sahita palyo. labdhi paryApta | carama samayavartI sthAvara ko. sAgaro. | asaM. bhAga bAdara ekendriya nyUna sAga sayogI Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA prakRti udI. | prakRti svAmItva sAdhA. (1)(2) sUkSma-sAdhAraNa 2| sAdi-abruva | kramazaH sUkSma ane zarIrastha sAdhAraNa jIvo jaghA sthiti |u sthiti udIraNA (3)/ udIraNA (4) sAdi-adhruva | sAdi-adhruva aparyApta | 1| sAdi-adhruva | labdhi aparyApta manuSya, tiryaMca | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva daurbhAgyaanAdeya 2| sAdi-adhruva | nAraka, labdhi aparyApta, svo- | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva dayavartI garbhaja tiryaca, manuSya ane deva tathA vikasendriya, ekendriya ayaza-kIrti | 1| sAdi-adhruva | teukAya, vAyukAya, nAraka, sUkSma sAdi-adhruva | sAdi-adhruva labdhi aparyApta ane svodayavartI zeSa jIvo duHsvara | 1| sAdi-adhruva | svara paryAmie paryApta-nAraka | sAdi-adhruva | sAdi-adhruva ane svodayavartI tiryaMca manuSya Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa aja. sthi. | anu sthi. | u sthi. udI. | ja. sthi. u udI. (5) udI. (6) pramANa (7) sAdi-adhruva | sAdi-adhruva AvalikA adhika aMta. nyUna. 20 ko. ko. sAgaro. sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA adhika aMta. nyUna. 20 ko. ko. sAgaro. sAdi-adhruva |sAdi-ava be AvalikA nyUna. 20 ko. ko. sAgaro. |u sthi. udI. pramANa (8) svAmI (9) be AvalikA |kramazaH sUkSma adhika aMta ane sAdhAraNa sahita pahyo. bhavAgha samayaasaM. bhAga vartI sAdi-adhruva |sAdi-adhruva be AvalikA nyUna. 20 ko. ko. sAgaro. nyUna ke sAga be AvalikA bhavAgha samayaadhika aMta vartI labdhi sahita palyo. aparyApta asaM. bhAga be AvalikA |mithyArdaSTi adhika aMta svodayavartI sahita palyo. paryApta saMzI asaM. bhAga nyUna ke sAga aMtarmuhUrta nyUna ; sAga sAdi-adhruva | sAdi-adhruva be AvalikA | be AvalikA |mithyArdaSTi nAraka jaghanya sthiti sattAvALA nyUna. 20 ko. adhika aMta ane svodayavartI ekendriyamAMthI Avela ko. sAgaro. sahita palyo. garbhaja paryApta svabaMdha AvalikAnA asaM. bhAga tiryaMca, manuSya | carama samayavartI saMzI nyUna - sAga ane deva mithyAdaSTi svodayavartI paryApta saMjJI 581 ja. sthi. udI. svAmI (10) jaghanya sthiti sattAvALA svabaMdha AvalikAnA |carama samayavartI kramazaH sUkSma ane sAdhAraNa jaghanya sthiti sattAvALA ekendriyamAMthI Avela svabaMdha AvalikA. carama samayavartI aparyApta saMzI jaghanya sthiti sattAvALA ekendriyamAMthI Avela svabaMdha AvalikAnA carama samayavartI saMzI svara nirodha carama samayavartI sayogI Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 prakRtio mati-zrutAvaraNa | sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti catuHsthA. avidrika AvaraNa mana:paryava jJAnAvaraNa kevaladvika AvaraNa cakSurdarzanA varaNa acakSurdarzanA varaNa nidrA-pracalA thIddhitrika dAnAttarAya catuSka vIryAntarAya mithyAtva mohanIya mizra mohanIya samyaktva mohanIya anaMtAnubaMdhI catuSka ghAti tathA sthAna AzrayI u. anubhAga udIraNA sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti dvisthA. dezaghAti dvisthA. sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti catuHsthA. dezaghAti dvisthA. dezaghAti dvisthA. sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti dvisthA. dezaghAti dvisthA. sarvaghAti catuHsthA. ghAti tathA sthAna AzrayI jaya. anubhAga udIraNA dezaghAti ekasthA dezaghAti ekasthA dezaghAti dvisthA. sarvaghAti dvisthA. dezaghAti ekasthA dezaghAti ekA dezaghAti dvisthA. dezaghAti dvisthA. dezaghAti ekasthA dezaghAti ekasthA sarvaghAti dvisthA. sarvaghAti dvisthA. dezaghAti ekasthA. sarvaghAti dvisthA. vipAkI jIva vi. keTalAka paryAya. sahita sarva jIvadravya jIva vi. rUpIdravyamAM paMcasaMgraha-2 anubhAga jIva vi. keTalAka paryAya. sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAka paryAya. sahita sarva jIvadravya jIva vi. gurulaghu anaMta pradezI kaMdhomAM jIva vi. jIva vi. jIva vi. jIva vi. sarvadravyanA anaMtamA bhAgamAM jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 583 udIraNAkaraNa -raphInA ravam | jaghanya utkRSTa aja-anu- utkRSTa anubhAga udIraNA svAmI jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI 2 | 2 | 3 | 2 | atisaMkliSTa pariNAmI mithyAdaSTi | | sarvotkRSTa pUrvalabdhidhara samayAdhika paryApta saMjJI. AvalikA zeSa kSINamohI avadhi labdhi rahita atisaMkti, | paramAvadhi samayAdhika AvalikA pariNAmI mithyAtvI paryApta saMjJI | zeSa kSINamohI 2 | atisaMkliSTa pariNAmI vipulamati mana:paryavajJAnI samayAdhika paryApta saMjJI AvalikA zeSa kSINamohI atisaMkSipta pariNAmI paryApta samayAdhika AvalikA zeSa kSINamohI saMjJI atikliSTa pariNAmI paryApta sarvotkRSTa pUrvalabdhidhara samayAdhika carama samayavartI teindriya AvalikA zeSa kSINamohI sarvAlpa labdhi yukta bhavAdya sarvotkRSTa pUrvalabdhidhara samayAdhika samayavartI sUkSma ekendriya... AvalikA zeSa kSINamohI ta~Ayogya saMkliSTa madhyama upAzAMta mohavartI, matAntare 2 pariNAmI paryApta samayAdhika AvalikA zeSa kSINamohI 2 | 2 | 2 | ta~Ayogya saMkliSTa madhyama tatvAyogya vizuddha pramattayati pariNAmI paryApta | 2 | 3 | ra sarvAlpa labdhi yukta bhavAdya samayAdhika AvalikA zeSa phINamohI samayavartI sUkSma ekendriya 2 | 3 | 2 | | sarvAlpa labdhi yukta bhavAdya samayAdhika AvalikA zeSa phINamohI samayavartI sUkSma ekendriya 2 | 2 | 4 | 2 | ati saMkliSTa pariNAmI eka sAthe samyakta-saMyamAbhimukha mithyAtvI paryApta saMjJI carama samayavartI mithyASTi | 2 | atisaMkliSTa mithyAtvAbhimukha samyakvAbhimukha carama samayavartI carama samayavartI mizradaSTi mizradaSTi. 2 | 2 | 2 | mithyatvAbhimukha sAyika samyaktAbhimukha samayAdhika carama samayavartI samyagdaSTi AvalikA zeSa...vedaka samyaktI 2 | 2 | 2 | 2 | atisaMkliSTa mithyAdRSTi ekIsAthe samyakta-saMyamAbhimukha paryApta saMjJI carama samayavartI mithyASTi Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 paMcasaMgraha-2 prakRtio vipAkI ghAti tathA sthAna AzrayI| ghAti tathA sthAna AzrayI u anubhAga udIraNA | jagha. anubhAga udIraNA apratyAkhyAnA- | sarvaghAti catuHsthA. sarvaghAti kisthA. varaNa jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya sarvaghAti kisthA. pratyAkhyAnA- | sarvaghAti catuHsthA. viraNa saMjavalanatrika | sarvaghAti catuHsthA. dezaghAti ekasthA. saMjavalana lobha sarvaghAti catuHsthA. dezaghAti ekasthA. jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya hAsya rati | sarvaghAti catuHsthA. dezaghAti hiMsthA. arati-zokana | sarvaghAti catuHsthA. bhaya-jugupsA dezaghAti kilyA. napuMsaka veda | sarvaghAti catuHsthA. | dezaghAti ekasthA. jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya strIveda, sarvaghAti dvisthA. dezaghAti ekasthA. jIva vi. keTalAya paryAya sahita sarva jIvadravya puruSaveda sAtAvedanIya sarvaghA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. asAtAvedanIya | sarvaghAti pratibhAgA catu:sthA. sarvavA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI nIca gotra sarvadhA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. ucca gotra | sarvaghA. pratibhAgA visthA. jIva vipAkI narakAyuSya sarvaghA. pratibhAgA kisthA. bhava vipAkI sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 585 | 2. 2 2 | 2 | 2 | jaghanya utkRSTa aja-anuutkRSTa anubhAga udIraNA svAmI | jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI ghanya sTa 2 | 2 | 2 | atisaMkliSTa mithyAdaSTi saMyamAbhimukha carama samayavartI paryApta saMjJI avirata samyagdaSTi atisaMkliSTa mithyAdaSTi saMyamAbhimukha carama samayavartI paryApta saMjJI dezavirati atisaMkliSTa mithyAdaSTi svodaya carama samayavartI anivRtti paryApta saMjJI kSapaka 2 | 2 aMtisaMkliSTa mithyAdaSTi samayAdhika AvalikA zeSa kRpaka paryApta saMjJI sUkSma saMparAyavartI 2 | 2 | 2 | 2 | sarva paryAptie paryApta sahastrAra | carama samayavartI apUrvakaraNa kSapaka kalpavAsI deva 2 | 2 | 2 | 2 | sarva paryAptie paryApta u. sthiti | carama samayavartI apUrvakaraNa kSapaka vALA ati saM. saptamapRthvInA nArakajIvo 2 | 2 | 2 | 2 sarva paryAptie paryApta che. sthiti | svodIraNA carama samayavartI vALA ati saM. saptamapRthvInA | anivRtti-kSapaka nArakajIvo ATha varSanA AyuSyavALA AThamA-na svodIraNA carama samayavartI varSamAM vartatA atisaMkliSTa paryApta anivRtti-kSapaka saMjJI tiryaMca 2 | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitika sarva vizuddha paryApta svodayavartI madhyama pariNAmI cAraanuttaravAsIdeva gativALA - 2 | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitika ati saM. paryApta | svodayavartI madhyama pariNAmI cArasaptama pRthvI-nAraka gativALA 2 | 2 | 2 | 2 | | utkRSTa sthitika ati saM. paryApta | svodayavartI madhyama pariNAmI tadudayasaptama pRthvI-nAraka yogya jIvo | carama samayavartI sayogI kevalI svodayavartI madhyama pariNAmI tadudaya yogya jIvo 2 | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitika paryApta ati saM. | sarva vizuddha jadhanya sthitika prathama | saptama pRthvI-nAraka nAraka 2 | 2 paMca02-74 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 paMcasaMgraha-2 prakRtio divAyuSya tiryaMcAyuSya manuSpAyuSya ghAti tathA sthAna AzrayI, ghAti tathA sthAna AzrayI vipAkI u anubhAga udIraNA | jagha. anubhAga udIraNA sarvaghAti pratibhAga | sarvaghA. pratibhAgA visthA. bhava vipAkI catuHsthA. sarvAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA visthA. bhava vipAkI dvisthA. sarvaghAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA dvisthAbhava vipAkI dvisthA. sarvAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA kisthA.) jIva vipAkI. catuHsthA. sarvadhAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI dvisthA. sarvaghAti pratibhAgA sarvavA. pratibhAgA dvisthA. jIva vipAkI dvisthA. narakagati tiryaMcagati manuSyagati devagati . sarvaghA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI sarvaghAti pratibhAgA catu:sthA. sarvaghAti pratibhAgA dvisthA. ekendriya jAti | sarvavyA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI sarvavA. pratibhAgA visthA. jIva vipAkI sarvaghA. pratibhAgA kisthA.) jIva vipAkI | sarvaghA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI vikalaeNndriyajAti | sarvaghAti pratibhAgA dvisthA. paMcendriyajAti sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. audArikaSaka | sarvaghAti pratibhAgA dvisthA. audArika sarvaghAti pratibhAgA aMgopAMga kiMsthA. vaikriyaSarka sarvAti pratibhAgA catuHsthA. vaikriya sarvaghAti pratibhAgA aMgopAMga catuHsthA. | sarvaghA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI sarvadhA. pratibhAgA dvisthA. pudgala vipAkI sarvaghA. pratibhAgA sthiA.. pudagala vipAkI Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 587 jaghanya utkRSTaaja-anu- utkRSTa anubhAga udIraNA svAmI | jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI ghanya sTa 2 | 2 | 2 | 2 | sarva vizuddha utkRSTa sthitika anu- | ati sakliSTa jaghanya sthitika deva ttara vAsI deva2 | 2 | 2 | 2 | sarva vizuddha traNa palyopamanA ati saMkliSTa jaghanya sthitika tiryaMca AyuSyavALA yugalika tiryaMca | 2 | 2 | sarva vizuddha traNa palyopamanA | ati saMkliSTa jaghanya sthitika manuSya AyuSyavALA yugalika manuSya utkRSTa sthitivALA paryApta saptama | madhyama pariNAmI nAraka pRthvI-nAraka | 2 | 2 | 2 ati saM. ATha varSanA AyuvALA | madhyama pariNAmI tiryaMca AThamA varSamAM vartatA saMjJI tiryaMca sarva vizuddha traNa palyopamanA Ayu- madhyama pariNAmI manuSya SyavALA paryApta yugalika manuSya utkRSTa sthitivALA paryApta anuttarI madhyama pariNAmI deva vAsI-deva | madhyama pariNAmI ekendriya paryApta bAdara ekendriya ati saM. jaghanya AyuSyavALA madhyama pariNAmI yathAsaMbhava yathAsaMbhava paryApta vikasendriya vikalendriya | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitivALA paryApta madhyama pariNAmI paMcendriya anuttaravAsI deva ati vizuddha traNa palyopamanA ati saMkliSTa alpAyu aparyApta AyuvALA paryApta manuSya sUkSma vAyu ati vizuddha traNa palyopamanA ati saMkliSTa alpAyu svodaya AyuvALA paryApta manuSya prathama samayavartI beindriya ra | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitivALA paryApta alpAyu ati saM. paryApta bAdara anuttaravAsI deva vAyukAya 2 | 2 | ra | utkRSTa sthitivALA paryApta alpakALa bAMdhI dIrdhAyu asaMjJImAMthI anuttaravAsI deva Avela svodaya prathama samayavartI atisaMkliSTa nAraka Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 paMcasaMgraha-2 prakRtio ghAti tathA sthAna AzrayI| ghAti tathA sthAna AzrayI vipAkI u anubhAga udIraNA | jagha. anubhAga udIraNA AhAraka saptaka |sarvaghAti pratibhAgA sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI catuHsthA. taijasa samaka, sarvaghAti pratibhAgA | sarvaghA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI agurulaghu catuHsthA. nirmANa. mRdulaghu-vinA zubhavarNa navaka. sthira-zubha (20) prathama saMghayaNa |sarvaghAti pratibhAgA | sarvavA. pratibhAgA bisthA. pudgala vipAkI dvisthA. madhyamanA cAra | sarvaghAti pratibhAgA sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI saMghayaNa sthiA . chevaTuM saMghayaNa | sarvaghAti pratibhAgA tisthA. | sarvavA. pratibhAgA visthA. pudgala vipAkI sarvavA. pratibhAgA sthiA. pudgala vipAkI prathama saMsthAna sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. madhyamanA cAra | sarvaghAti pratibhAgA saMsthAna dvisthA. sarvadhA. pratibhAgA dvisthA. pugala vipAkI | sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI haMDaka saMsthAna sarvaghAti pratibhAgA | catu:sthA. mUdu-ladhu sparza sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. guru-karkaza sparza | sarvaghAti pratibhAgA tisthA. sarvadhA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa jaghanya utkRSTa aja- anu- utkRSTa anubhAga udIraNA svAmI ghanya tkRSTa 2 2 2 2 2 2 2 J 2 2 2 2 2 ra 2 2 ra 2 2 ra 2 . ~ ra re 2 " 2 2 2 4 3 2 | sarva vizuddha traNa palyopamanA AyuvALA paryApta yugalika manuSya 2 2 2 2 2 4 ati vizuddha paryApta AhAraka zarIrI apramatta yati carama samayavartI sayogI 2 ati saMkliSTa ATha varSanA AyuSyavALA AThamA varSamAM vartatA saMzI tiryaMca... ati saMkliSTa ATha varSanA Ayu-| SyavALA AThamA varSamAM vartatA saMjJI tiryaMca... sarva vizuddha paryApta AhAraka zarIrI apramattayati ati saMkliSTa ATha varSanA AyuSyavALA AThamA varSamAM vartatA saMzI tiryaMca... ati saMkliSTa u. sthitivALA paryApta saptama pRthvI nAraka ati vizuddha paryApta AhAraka zarIrI apramatta yati 189 jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI alpakALa bAMdhI tatprAyogya saMkliSTa AhAraka zarIrI pramattayati tatprAyogya saMkliSTa, anAhAraka mithyAdaSTi saMjJI paMcendriya | ati saMkliSTa alpAyu svodaya prathama samayavartI asaMzI paMcendriya ati vizuddha pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA svodaya prathama samayavartI manuSya ati saMkliSTa bAra varSanA AyuSyavALA bAramA varSamAM vartatA beindriya ati saMkliSTa alpAyu svodaya prathama samayavartI asaMjJI paMcendriya ati vizuddha pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA svodaya prathama samayavartI asaMzI paMcendriya u. AyuSyavALA svodaya prathama samayavartI sUkSma vizuddha pariNAmI tatprAyogya vizuddha anAhAraka saMkSI paMcendriya ati saMkliSTa ATha varSanA Ayu-| kevalI samuddhAtamAM SaSTha samayavartI SyavALA AThamA varSamAM vartatA saMzI tiryaMca Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 paMcasaMgraha-2 prakRtio ghAti tathA sthAna AzrayI| ghAti tathA sthAna AzrayI vipAkI u anubhAga udIraNA | jaze. anubhAga udIraNA guru-karkaza vinAnuM sarvaghAti pratibhAgA sarvavyA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI azubha-varNa | catuHsthA. saptaka asthira azubha (9) narakAnupUrvI sarvaghAti pratibhAgA | sarvA. pratibhAgA dvisthA. kSetra vipAkI dvisthA. devAnupUrvI sarvaghAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA kisthA. kSetra vipAkI dvisthA. sarvaghA. pratibhAgA bisthA.. kSetra vipAkI tiryaMcAnupUrvI | sarvaghAti pratibhAgA dvisthA. manuSyAnupUrvI | sarvadhA. pratibhAgA kisthA. kSetra vipAkI sarvaghAti pratibhAgA kristhA. sarvadyA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI gati sarvaghA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI gati. sarvA. pratibhAgA dvisthA.pudagala vipAkI azubhavihAyo-| sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. zubhavihAyo- sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. upaghAta sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. parAdhAta sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. Ata5 sarvaghAti pratibhAgA kisthA. sarvaghA. pratibhAgA dvisthA. pudgala vipAkI. sarvaghA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI sarvadhA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI udyota sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. uzvAsa sarvaghAti pratibhAgA catuHsthA. tIrthakara nAmakarma| sarvAti pratibhAgA catuHsthA. sarvadhA. pratibhAgA visthA. jIva vipAkI sarvadhA, pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 591 jaghanya utkRSTaaja-anu- utkRSTa anubhAga udIraNA svAmI | jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI ghanya tkRiSTa 2 | 3 | 2 | ati saMkliSTa mithyASTi, paryApta| carama samayavartI sayogI saMjJI 2 | 2 | | 3. sthitivALA vigrahagati tRtIya | madhyama pariNAmI vigrahagativartI samayavartI saptama pRthvI nAraka | nAraka | 2 | 2 | 2 | u. sthitivALA vigrahagati tRtIya | madhyama pariNAmI vigrahagativartI samayavartI anuttara deva ati saMkliSTa ATha varSanA Ayu-1 madhyama pariNAmI vigrahagativartI jhavALA vigrahagati tRtIya samaya- | tiryaMca vartI saMjJI tiryaMca 2 | 2 | 2 | ati vizuddha traNa palyopamanA madhyama pariNAmI vigrahagativartI AyuSyavALA vigrahagati tRtIya manuSya samayavartI manuSya 2 | 2 | ati saMkliSTa utkRSTa sthitivALA | madhyama pariNAmI paryApta saptama pRthvI nAraka 2 | sarva vizuddha paryApta AhAraka madhyama pariNAmI zarIrI apramattayati 2 | 2 | 2 | 2 | utkRSTa sthitivALA vizuddha dIrdhAyu zarIrastha sUkSma paryApta saptama pRthvI nAraka | 2 | 2 | sarva vizuddha paryA. AhAraka zarIrI dIrdhAyu ati saM. paryApta carama apramattayati samayavartI sUkSma 2 | 2 | 2 | sarva vizuddha bAdaraparyApta para | ati saM. svodaya prathama samayavartI pRthvIkAya khara bAdara pRthvIkAya 2 | 2 | 2 | 2 | sarva vizuddha paryApta vaikriyazarIrI | ati saM. svodaya prathama samayavartI apramattayati khara bAdara paryA. ekendriya 2 | 2 | 2 | 2 | u sthitivALA paryApta anuttara- | ucchavAsa paryAptie paryApta madhyama vAsI dava pariNAmI 2 | 2 | 2 | 2 carama samayavartI sayogI tIrthakara | AyojikAkaraNanI pahelAM tIrthaMkara bhagavaMta kevalI Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 paMcasaMgraha-2 prakRtio ghAti tathA sthAna AzrayI| ghAti tathA sthAna AzrayI vipAkI u anubhAga udIraNA | jagha. anubhAga udIraNA trasatrika sarvaghAti pratibhAgA sarvavA. pratibhAgA dvisthA. jIva vipAkI catuHsthA. pratyeka sarvaghAti pratibhAgA | sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI catuHsthA. saubhAgya, | sarvaghAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA visthA. jIva vipAkI Adeya, yaza, catuHsthA. susvara sarvAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA hiMsthA. jIva vipAkI catuHsthA. sthAvara sarvaghAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA dvisthA. jIva vipAkI dvisthA. sUkSma sarvaghAti pratibhAgA sarvaghA. pratibhAgA dvisthA.) jIva vipAkI dvisthA. aparyApta sarvaghAti pratibhAgA | sarvavA. pratibhAgA kisthA. jIva vipAkI dvisthA. sAdhAraNa sarvaghAti pratibhAgA | sarvavA. pratibhAgA kisthA. pudgala vipAkI dvisthA. daurbhAgya catuSka | sarvaghAti pratibhAgA sarvadhA. pratibhAgA dvisthA. jIva vipAkI catusthA. Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa 593 jaghanya utkRSTaaja-anu utkRSTa anubhAga udIraNA svAmI | jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI ghanyAhu 2 | 2 | | | | | anAra u. sthitivALA paryApta anuttara- | parAvartamAna madhyama pariNAmI te te | vAsI devA prakRtinA udayavALA jIvo 2 | ra | sarva vizuddha paryApta AhAraka zarIrI ati saM. alpAyu zarIrasya aparyApta apramattayati sUkSmavAyuM 2 | 2 | 2 | carama samayavartI sayogI svodayavartI parAvartamAna madhyama pariNAmI | 2 | 2 | 2 | u. sthitivALA paryApta svodayavartI parAvartamAna madhyama anuttaravAsI deva pariNAmI 2 | 2 | 2 | jaghanya sthitivALA atisaMkSiNa parAvartamAna madhyama pariNAmI paryApta bAdara ekendriya sthAvara jaghanya sthitivALA atisaMkliSTa | parAvartamAna madhyama pariNAmI | | | paryApta sUkSma sUkSma atisaMkliSTa caramasamayavartI parAvartamAna madhyama pariNAmI aparyApta manuSya aparyApta 2 | 2 | 2 | jaghanya sthitivALA atisaMkliSTa | u. AyuvALA svodaya prathama samayaparyApta bAdara nigoda | vartI sUkSma vizuddha pariNAmI 2 | 2 | 2 | u sthitivALA atisaMkliSTa | svodayavarta parAvartamAna madhyama paryApta saptama pRthvI nAraka pariNAmI T paMca02-75 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 paMcasaMgraha-2 pravezasaMkhyA jaghanya utkRSTa | ajaghanya anutkRSTa prakRtio O avadhi vinA cAra jJAnAvaraNIya, traNa darzanAvaraNIya 12 pAMca aMtarAya. avadhiDhika AvaraNa 2 | 2 | | 2 | 2 P | nidrA-pracelA thINadvitrika sAtA-asatAvedanIya mithyAtva mohanIya mizramohanIya samyakta mohanIya anaMtAnubaMdhI catuSka apratyAkhyAnAvaraNa catuSka pratyAkhyAnAvaraNa catuSka saMjvalana trika 4 | 2 | 2 . 2 | 2 2 | 2 saMjavalana lobha. hAsyaSaka vedatrika 1 | 2 narakAyuSya devAyuSya tiyaca-manuSpAyuSya nIca gotra 1 | 2 | 2 | 2 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa -riNA yam | utkRSTa pradeza udIraNA svAmI jaghanya pradeza udIraNA svAmI (sarvatrane te prakRtinA udayavALA guNitakarmAzI (sarvatra- te prakRtinA udayavALA-prAyaH kSapitajIvo samajavA) karmAza jIvo samajavA) samayAdhika AvalikA zeSa kSINamohI sarvaparyAptie paryApta atisaMkliSTa mithyASTi avadhilabdhi rahita samayAdhika AvalikA zeSa avalibdhiyukta sarva paryA. paryApta ati saM. kSINamohI mithyAdRSTi. upazAMtamohI tastrAyogya saMkliSTa madhyama pariNAmI saMjJI ta~Ayogya vizuddha pramattayati tatkAyogya saMkliSTa madhyama pariNAmI saMjJI apramattAbhimukha pramattayati sarva paryAptie paryApta atisaMkSiNa mithyAdaSTi ekIsAthe samyakta-cAritrAbhimukha caramasamayavartI | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyAdRSTi mithyAdaSTi. samyaktAbhimukha caramasamayavartI mizradaSTi. | mithyAtvAbhimukha caramasamayavartI mizradaSTi sAyika samyaktAbhimukha samayAdhika AvalikA | mithyAtvAbhimukha caramasamayavartI aviratasamyaktI zeSa vedaka samyaktI. ekIsAthe samyakta-cAritrAbhimukha caramasamayavartI | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyASTi mithyASTi. saMcamAbhimukha caramasamayavartI avirata samyaktI | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyAdaSTi saMyamAbhimukha caramasamayavartI dezavirati samyavI sarva paryAptie paryApta atisaMkSiNa mithyASTi svAdIraNA caramasamayavartI kSapaka anivRttikaraNa | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyAdaSTi samayAdhika AvalikA zeSa kSepaka sUkSmasaMparAyI | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyAdRSTi caramasamayavartI zapaka apUrvakaraNa sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyASTi svodIraNA caramasamayavartI kSapaka anivRttikaraNa | | sarva paryAptie paryApta atisaMkliSTa mithyASTi u sthitivALA tIvraduHkhI saptamapRthvI nAraka | ja. sthitivALA sukhI nAraka jadha. sthitivALA tIvra duHkhI deva | u sthitivALA sukhI anuttaravAsI ATha varSanA AyuSyavALA AThamA varSamAM vartatA | traNa palyopamanA AyuSyavALA atisukhI kramazaH atidu:khI kramazaH tiryaMca ane manuSya | tiryaMca ane manuSya. saMyamAbhimukha caramasamayavartI avirata samyaktI | sarvotkRSTa saMkSiNa mithyAdaSTi paryApta saMjJI. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 paMcasaMgraha-2 prakRtio saMkhyA jaghanya utkRSTa | ajaghanya anutkRSTa R ucca gotra 2 | 2 devagati, narakagati tiryaMcagati manuSyagati ekendriyajAti vikalendriya paMcendriyajAti, audArika saptaka, prathamasaMghayaNa,cha saMsthAna, traNa catuSka, saubhAgya, Adeyadrika, upaghAta, parAghAta, vihAyogatidvika, vaikriya saptaka 2 | 2 | 2 | 2 26 2 | 're 2 AhAraka saptaka taijasasaptaka, varNAdi-vIsa, agurulaghu, nirmANa, sthiraddhika, asthiradrika, naraka-tiryaMcAnupUrvI deva-manuSyAnupUrvI Atapa udyota _ ucchavAsa, susvara, duHsvara tIrthakara nAmakarma 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 2 sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa 1 2 aparyApta darbhAgya, anAdeya, apayaza aMtima pAMca saMghayaNa 5 | 2 | 2 | 2 2 | 2 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa pa97 utkRSTa pradeza udIraNA svAmI jaghanya pradeza udIraNA svAmI (sarvatrane te prakRtinA udayavALA guNitakarmAza | (sarvatra-ne te prakRtinA udayavALA-prAyaH kSapitajIvo samajavA) karmAza jIvo samajavA) carama samayavartI sayogI sarvotkRSTa saMkliSTa mithyAdaSTi paryApta saMjJI. vizuddha kSAyika samyaktI kramazaH deva ane nAraka| sarvotkRSTa saMkliSTa mithyASTi paryApta saMjJI. sarva vizuddha dezavirati tiryaMca sarvotkRSTa saMkliSTa mithyAdRSTi paryApta tiryaMca carama samayavartI sayogI sarvotkRSTa saMkliSTa mithyA. garbhaja paryApta manuSya. vizuddha bAdara paryApta pRthvIkAya ati saMkliSTa bAdara paryApta ekendriya - ati vizuddha paryApta vikalendriya ati saMkliSTa bAdara paryApta vikasendriya carama samayavartI sayogI sarvotkRSTa saMkliSTa mithyAdaSTi paryApta saMjJI. sarva vizuddha apramattayati. sarva vizuddha apramattayati. caramasamayavartI sayogI sarvotkRSTa saMkliSTa mithyAdaSTi paryApta saMjJI. ta~Ayogya sakliSTa pramattayati sarvotkRSTa saMkliSTa mithyASTi paryApta saMjJI. vigrahagati tRtIya samayavartI sAyika samyaktI | vigrahagativartI atisaMkliSTa kramazaH nAraka ane kramaza: nAraka ane tiryaMca tiryaMca vigrahagati tRtIya samayavartI kSAyika samyaktI | | atisaMkliSTa vigrahagativartI mithyAtvI kramazaH matAntare vizuddhasamyavI kramazaH deva ane manuSya. deva ane manuSya. ativizuddha paryApta khara pRthvIkAya atisaMkSiNa paryApta khara pRthvIkAya. sarva vizuddha uttarazarIrI apramattayati atisaMkliSTa mithyAdRSTi paryApta saMjJI svanirodha carama samayavartI sayogI atisaMkliSTa mithyAdRSTi paryApta saMjJI carama samayavartI sayogI AyojikAkaraNanI pahelAM tIrthakara kevalI ati vizuddha kramazaH paryApta pRthvIkAya sUkSma atisaMkliSTa kramazaH paryApta sthAvara, sUkSma ane ane sAdhAraNa * sAdhAraNa. carama samayavartI saMmUcchima manuSya atisaM. carama samayavartI aparyApta garbhaja manuSya saMyamAbhimukha carama samayavartI avirata samyaktI atisaMkliSTa mithyAdaSTi paryApta saMjJI sarva vizuddha svodayavartI apramattayati atisaMkliSTa mithyAdaSTi paryApta saMjJI Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara-pArzvanAthAya namaH paMcasaMgraha dvitIyabhAga zrI udIraNAkaraNa sArasaMgraha (1) lakSaNa-kaSAyasahita athavA kaSAyarahita yoga saMjJAvALA vIryathI udayAvalikAnI bahAranI sthitiomAM rahela dalitone kheMcI udayAvalikAmAM nAkhavAM arthAt udayAvalikAmAM rahelA daliko sAthe bhogavavA yogya karavAM te udIraNA kahevAya che. (2) bheda-prakRti-sthiti-anubhAga ane pradezanI apekSAe te udIraNAnA cAra prakAra che. te eka eka udIraNA mULa prakRtio ane uttara pravRtio AzrayI babbe prakAre che. temAM mULa karmonI jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAre ane uttara pravRtionI udIraNA matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana prakAre che. (3) sAdyAdi prarUpaNA-vedanIya ane mohanIya karmanI sAdi, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra-cAra prakAre AyuSyanI sAdi-adhruva ema be prakAre ane jJAnAvaraNIya vagere zeSa pAMca karmanI sAdi vinA traNa-traNa prakAre hovAthI AThe mULakarmanA pacIsa bhAMgA thAya che. tyAM vedanIya karmanI pramatta guNasthAnaka sudhI ane mohanIyakarmanI udIraNA sUkSmasaMparAyanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAM sudhI hoya che. tethI uparanAM guNasthAnakomAM hotI nathI eTale uparanA guNasthAnakethI pramatta guNasthAnake Ave tyAre vedanIyanI ane agiyAramA guNasthAnakathI dazamA athavA cothA guNasthAnake Ave tyAre mohanIyanI sAdi, apramatta ane sUkSmasaMparA guNasthAnakanI carama AvalikAne prApta nahIM thayelA jIvone anAdi, abhavyone udIraNAno viccheda thavAno na hovAthI dhruva ane bhavya jIvone udIraNAno viccheda thavAno hovAthI adhruva ema cAra prakAre che. AyuSyakarmanI potapotAnA bhavanI chellI AvalikAmAM udIraNA hotI nathI ane parabhavanI utpattinA prathama samayathI zarU thAya che. tethI sAdi-adhruva ema be prakAre che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmanI bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAM sudhI ane nAma tathA gotranI sayogInA caramasamaya sudhI haMmezAM udIraNA thAya che. mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavya jIvone adbhava ema traNa prakAre hoya che. paraMtu ahIMthI paDavAno abhAva hovAthI sAdi thatI nathI. - mithyAtvanI sAghAdi cAra prakAre hovAthI cAra, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, varNAdi vasa, taijasa-kAzmaNa saptaka, sthira-asthira zubha-azubha, agurulaghu ane nirmANa-A suDatALIsa dhruvodayI prakRtionI sAdi vinA traNa prakAre hovAthI ekaso ekatALIsa ane bAkInI ekasodaza adhruvodayI prakRtionI udIraNA sAdi ane adhruva ema be Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 599 prakAre hovAthI baso vIsa--ema uttaraprakRtio AzrayI kula traNaso pAMsaTha bhAMgA thAya che. tyAM avodayI prakRtiono udaya amuka TAime ja hoya che ane jyAre udaya hoya che tyAre ja udIraNA hoya che. mATe sAdi ane adhruva supratIta ja che. samyaktvIne mithyAtvanI udIraNA hotI nathI paraMtu samyaktvathI paDI mithyAtve jAya tyAre zarU thAya che mATe sAdi, samyaktva na pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. matijJAnAvaraNIya vagere cauda ghAtI prakRtionI bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAM sudhI ane zeSa nAmakarmanI tetrIsa dhruvodayI prakRtionI sayogInA carama samaya sudhI haMmezAM udIraNA hoya che mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavya jIvo AzrayI adhruva hoya che. ahIMthI paDavAno abhAva hovAthI sAdi thatI nathI. (4) svAmI--vedanIya ane pota-potAnA bhavanI carama AvalikA varjI AyuSyanA pramattaguNaThANA sudhInA, nAma ane gotrakarmanA teramA guNasthAnaka sudhInA. mohanIyanA carama AvalikA vinA dazamA guNasthAnaka sudhInA ane jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya tathA aMtarAyanA carama AvalikA vinA bAramAM guNasthAnaka sudhInA sarva jIvo udIraNAnA svAmI che. upaghAta, pratyeka, sAdhAraNa ane parAghAta A cAra prakRtionI udIraNAnA svAmI zarI2 paryAptie paryAptA jIvo kahyA che. paraMtu parAghAtanA zarIra paryAptie paryAptA labdhiparyAptA ane zeSa traNa prakRtionA utpattisthAne AvelA saghaLA jIvo saMbhave che. tathA karmaprakRti udIraNAmAM te ja pramANe batAvela che. vizeSa spaSTatA mATe mULa-bhASAntara udIraNAkaraNa-gAthA pAMcanI TippaNa jovI. pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya A cauda prakRtionA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa sudhInA jIvo svAmI che. trasatrika, sthAvaratrika, cAra gati, pAMca jAti, cAra AyuSya, traNa darzana-mohanIya ane traNa veda A pacIsa prakRtionI te te nAmavALA vigrahagatimAM temaja ayogI vinAnA bhavastha yathAsaMbhava saghaLA jIvo ane cAre AnupUrvInA te te nAmavALA vigrahagatimAM vartatA jIvo udIraNAnA svAmI che. paraMtu cAre AyuSyamAM caramAvalikA sivAyanA samajavA. jema----traso trasanAmakarma, sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA sAdhAraNa nAmakarmanA, devo devagatinAmakarma ane devAyuSyanA, paMcendriyo paMcendriya jAtinAmakarmanA, upazama samyaktva pAmatAM prathama sthitinI caramAvalikA sivAyanA mithyArdaSTio mithyAtva mohanIyanA, mizrardaSTio mizramohanIyanA, kSAyika samyaktva pAmatAM caramAvalikA sivAyanA kSayopazama samyagdaSTio samyaktvamohanIyanA, srIvedodayavALA srIvedanA ane vigrahagatimAM vartamAna nArako narakAnupUrvInA udIko che. ema sarvatra samajavuM. AhArakazarIrI, vaikriyalabdhisaMpanna vaikriyazarIrI-manuSyo ane tiryaMco, devo ane nArako sivAyanA ekendriyo, vikalendriyo, paMcendriyatiryaMco ane manuSyo audArika zarIra, audArika Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 paMcasaMgraha-2 baMdhana catuSTaya ane audArika saMghAtana A cha prakRtionA temaja ekendriyone aMgopAMgano udaya na hovAthI zeSa beindriya vagere je audArika SakanA udIrako che te ja audArika aMgopAMganA udIrako che. utpattisthAnane prApta thayelA devo, nArako, vaikriyalabdhisaMpanna vaikriya zarIra-manuSyo, temaja paMcendriyatiryaMco ane bAdara paryApta vAyukAya, vaikriya paddhanA ane bAdaraparyApta vAyukAyane upAMgano udaya na hovAthI te sivAya uparanA saghaLA jIvo vaikriya aMgopAMganA udIrako che. AhAralabdhisaMpanna cauda pUrvadhara pramatta munio jyAre AhArakazarIra banAve tyAre AhAraka saptakanA udIrako che. jo ke AhAraka zarIravALA koIka munio apramattaguNaThANe jAya che, tyAre apramattaguNasthAnake paNa teono udaya hovAthI udIraNA kare che, paraMtu tevA jIvo kvacita hovAthI athavA to anya koI kAraNathI tenI vivakSA karI nathI ema lAge che. varNAdi vIsa, taijasakArpaNa saptaka, sthira-asthira, zubha-azubha, agurulaghu ane nirmANa A tetrIsa dhruvodayI prakRtionA sayogIguNasthAnakanA carama samaya sudhInA dareka jIvo ane bAdaralobhano udaya navamA guNasthAnaka sudhI ja hovAthI tenA udayavALA navamA guNasthAnaka sudhInA temaja sUkSma kiTTIrUpa saMjvalana lobhanA samayAdhika AvalikA zeSa hoya tyAM sudhInA sUkSmasaMparAyavartI jIvo ja udIraka che. zarIra paryAptie paryAptA-labdhi paryApta paMcendriya tiryaMco ane manuSyo yathAsaMbhava chamAMthI je je saMghayaNa ane je je saMsthAnanA udayavALA hoya te te saMghayaNa te te saMsthAnanA udIrako che. jo ke ahIM zarIraparyAptie paryAptA jIvo cha saMghayaNa ane cha saMsthAnanA udIrako jaNAvela che, paraMtu saMghayaNo ane saMsthAnono udaya paNa je samaye utpatti samaye Ave che te ja samaye zarIranI sAthe ja thAya che. tethI ja karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 10nI TIkAmAM "hasthA pakjha#le zabdathI zarIrastha paryAptA jIvo udIrako batAvelA che, ane te ja vadhu ThIka lAge che, chatAM bahuto kahe te pramANa. temaja sarve devo, bAdara paryApta vAyukAya sivAyanA vaikriyazarIrI tiryaMco tathA manuSyo, AhArakazarIrI ane yugalika tiryaMco tathA manuSyo samacaturagna saMsthAnanA ja udIraka che. kAraNa ke teone bIjAM saMsthAnono udaya na hovAthI teonI udIraNA thatI nathI. - yugalika tiryaMco ane manuSyone temaja kSapakazreNi upara ArUDha thanAra AtmAone vajaRSabhanArA saMghayaNano ja udaya hovAthI teo prathama-saMghayaNanA ja udIrako che. ane prathama, "traNa" saMghayaNavALA upazamazreNi karatA hovAthI upazamazreNimAM yathAsaMbhava prathama traNa saMghayaNanA udIrako hoya che. vaikriya tathA AhAraka zarIrIne saMghayaNano udaya na hovAthI teo koIpaNa saMghayaNanA udIraka nathI. Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 601 sarve .ekendriyo, vikalendriyo, labdhi aparyApta paMcendriya tiryaMco tathA manuSyo ane nArakone kuMDaka saMsthAnano ja udaya hovAthI teo huMDaka saMsthAnanI ja udIraNA kare che. ane ekendriyo tathA nArakone saMghayaNano udaya na hovAthI zeSa sarve vikalendriyo, labdhi aparyApta paMcendriya tiryaMco tathA manuSyo sevAtta saMhanananA ja udIrako che. paNa anya saMghayaNono udaya na hovAthI udIraNA karatA nathI. zarIra paryAptie paryAptA Atapa nAmakarmanA udayavALA khara bAdara pRthvIkAya jIvo Atapa nAmakarmanA udIrako che. zarIra paryAptie paryAptA labdhi paryApta bAdara pRthvIkAya, apakAya, pratyeka tathA sAdhAraNa-vanaspatikAya, vikalendriyo, paMcendriya tiryaMco, vaikriya tathA AhAraka zarIrI munio ane uttaravaikriya zarIradhArI devone udyotano udaya saMbhave che paNa anyane nahIM, tethI A jIvo jyAre udyotanA udayamAM vartatA hoya tyAre teo udyotanA udIrako hoya che. bhASAparyAptie paryAptA vikalendriyo, paMcendriyatiryaMco ane manuSyone yathAsaMbhava banne svarono udaya hovAthI teo yathAsaMbhava banne svaronA, devo tathA yugaliko susvaranA ja udayavALA hovAthI susvaranA ane nArako duHsvaranA udayavALA hovAthI duHsvaranA udIrako che. temaja zarIra paryAptae paryAptA paMcendriya tiryaMco tathA manuSyone yathAsaMbhava banne vihAyogationo udaya hovAthI teo yathAsaMbhava baMne vihAyogatinA, sarve devo tathA yugaliko zubhavihAyogatinA ja udayavALA hovAthI zubha vihAyogatinA ane vikalendriyo tathA nArako azubhavihAyogatinA ja udayavALA hovAthI azubhavihAyogatinA udIrako hoya che. labdhi aparyApta jIvone nAmakarmanA mAtra prathamanA be ja udayasthAno hovAthI teone svara tathA vihAyogationo udaya na hovAthI A cAramAMthI koIpaNa prakRtionI udIraNA thatI nathI. sayogI guNasthAnake jyAM sudhI svarano rodha na kare tyAM sudhI ja banne svaronI udIraNA thAya che. teramA guNasthAnake zvAsocchvAsano nirodha na kare tyAM sudhInA zvAsocchvAsa paryAptie paryAptA saghaLA saMsArI jIvo zvAsocchvAsa nAmakarmanA udI2ka che. labdhiparyApta bAdara pRthvIkAya, aplAya, pratyeka tathA sAdhAraNa vanaspatikAya temaja labdhi paryApta vikalendriya, paMcendriya tiryaMca, manuSya tathA devone yazaHkIrti ane ayazaHkIrtti e bannenA udayano saMbhava hovAthI yathAsaMbhava te jIvo bannenA udIrako che. ane sUkSma ekendriyo teukAya, vAyukAya, labdhi aparyAptA ekendriyo, vikalendriyo, paMcendriyatiryaMco, manuSyo ane nArakone ayazaHkIrtino ja udaya hovAthI A saghaLA jIvo ayazaHkIrtinA ja udIko che. labdhi paryApta paMcendriya tiryaMco, manuSyo ane devone saubhAgya-daurbhAgya, AdeyaanAdeya A cAreya prakRtionA udayano saMbhava hovAthI A jIvo yathAsaMbhava cAre prakRtionA udIrako che. ane ekendriyo, vikalendriyo, nArako, labdhi aparyApta paMcendriya tiryaMco ane paMca2-76 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 paMcasaMgraha-2 manuSyo daurbhAgya ane anAdeyanA ja udayavALA hovAthI A be prakRtionA ja udIrako che. dezavirati ane sarvaviratidhara manuSyo, ucca kulamAM utpanna thayelA manuSyo ane saghaLA devo ucca gotranA ja udayavALA hovAthI ucca gotranA udIrako che ane zeSa nIca kuLamAM utpanna thayelA manuSyo, nAraMko ane saghaLA tiryaMcone nIca gotrano ja udaya hovAthI teo nIca gotranI ja udIraNA kare che. teramA guNasthAnakavartI tIrthaMkara bhagavaMto tIrthaMkara nAmakarmanA udIraka che. caudamA guNasthAnake udaya hovA chatAM yoganA abhAve teozrI koIpaNa karmanI udIraNA karatA nathI. zarIra paryAptinA pachInA samayathI indriya paryAptinI samApti sudhI--udaya hovA chatAM udIraNA na hovAthI indriya paryApti samApta thAya te pachInA samayathI bAramA guNasthAnakanI eka AvalikA zeSa hoya tyAM sudhInA jIvo A graMtha tathA karmastava Adi graMthanA mate nidrA ane pracalAnA yathAsaMbhava udIrako che. paraMtu karmaprakRtikAra vagere keTalAka AcArya ma.sA.nA mate kSapaka ane kSINamoha guNasthAnake nidrA ane pracalAno udaya na hovAthI indriya paryAptinI samAptinI pachInA samayathI yathAsaMbhava upazAMtamoha guNasthAnaka sudhInA jIvo udAraka che. devo, nArako, yugaliko, vaikriyazarIrI ane AhAraka zarIrIne choDI pramattaguNasthAnaka sudhInA indriya paryAptie prAyaptA saghaLA jIvone thINadvitrikanA udayano saMbhava hovAthI A saghaLA jIvo yathAsaMbhava udayaprApta thINadvitrikanA udIrako che. sAtA-asAtA vedanIyanA udayavALA chaThThA guNasthAnaka sudhInA jIvo anukrame sAtA ane asAtAnA udIrako hoya che. apramattAdi guNasthAnomAM yathAsaMbhava banne vedanIyano udaya hovA chatAM A be prakRtionI udIraNAne yogya saMkliSTa adhyavasAyono abhAva hovAthI udIraNA thatI nathI. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA prathamanA be guNasthAnaka sudhInA, apratyAkhyAnIya kaSAyanA cothA guNasthAnaka sudhInA, pratyAkhyAnIya kaSAyanA pAMcamA guNasthAnaka sudhInA, saMjvalanatrikanA navamA guNasthAnakanA kramazaH bIjA, trIjA ane cothA bhAga sudhInA, bAdara saMjvalanatrikanA navamA guNasthAnaka sudhInA ane saMjvalana sUkSma lobhanA caramAvalikA vinA dazamA guNasthAnakavALA jIvo udIraNAnA svAmI che. paraMtu A badhI prakRtio avodayI hovAthI jyAre je je prakRtino udaya hoya tyAre ja te te prakRtinI udIraNA thAya che ema samajavuM. hAsyaSaTkanA paNa AThamA guNasthAnaka sudhInA jIvo jyAre je je prakRtinA udayavALA hoya tyAre te te prakRtinA udIraka hoya che. devone utpattinA prathama aMtarmuhUrta sudhI hAsya, rati ane sAtAvedanIyano ja udaya hovAthI teo A traNa prakRtionA ja ane nArakone utpattinA prathama aMtarmuhUrta sudhI ati, zoka ane asAtAno ja udaya hovAthI teo A traNa prakRtionA ja udIrako hoya che. ane prathama aMtarmuhUrta pachI parAvartanano saMbhava hovAthI devo ane nArako yathAsaMbhava uMdaya prApta te te prakRtionA udIrako hoya che. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 603 devo sAmAnyathI moTA bhAge bhavaparyata hAsya, rati ane sAtAnA udIrako hoya che. paraMtu mAtsaryAdi doSonI prApti, priyano viyoga ane cyavana vagere keTalAka prasaMgomAM keTalIka vAra vacce vacce arati, zoka ane asAtAno udaya thavAthI te samaye A traNa prakRtionA udIrako hoya che, e ja pramANe nArako sAmAnyathI moTA bhAge bhavaparyata arati, zoka ane asAtAnA ja udIrako hoya che paraMtu tIrthaMkara-paramAtmAonA cyavana kalyANaka vagere prasaMgomAM ja hAsya, rati ane sAtAno udaya thavAthI te samaye A traNa prakRtionA udIrako hoya che, paraMtu alpa AyuSyavALA keTalAka nArakone bhavaparvata tIrthaMkara paramAtmAnA kalyANakono prasaMga ja prApta thato na hovAthI teo arati, zoka ane asAtAnA ja udIrako hoya che. A ja graMthanA prathama bhAganA pAMcamA dvAranI 99 ane 100mI gAthAmAM batAvela ekatALIsa pravRtio vinA zeSa sarva prakRtiono haMmezAM udaya ane udIraNA sAthe ja hoya che. tethI udaya ane udIraNAnA svAmI samAna ja che. koIpaNa vivakSita karmanI be athavA tethI vadhAre prakRtionI ekIsAthe udIraNA thAya te prakRtisthAna udIraNA kahevAya che. ane je je karmamAM evA jeTalA jeTalA udIraNAnAM prakRtisthAno hoya teTalAM teTalAM udIraNA prakRti sthAno kahevAya che. jJAnAvaraNIya ane aMtarAyakarmamAM pAMca prakRtionuM eka ja udayasthAna hovAthI udIraNAsthAna paNa eka-eka che. ane bAramA guNasthAnaka sudhInA jIvo tenA svAmI che. darzanAvaraNIya karmamAM cAra ane pAMca prakRti svarUpa udayasthAno be hovAthI udIraNAsthAno paNa be che, ane bAramA guNasthAnaka sudhInA jIvo tenA svAmI che. mohanIyakarmamAM traNa vinA ekathI dasa sudhInAM nava udayasthAno hovAthI nava udIraNA sthAno che. ane je jIvo je je udayasthAnanA svAmI che teo ja te te udIraNAsthAnanA paNa svAmI che. . nAmakarmamAM navanuM ane AThanuM udayasthAna caudamA guNasthAnake hovAthI yoganA abhAve udIraNAno paNa abhAva hovAthI A be sthAno choDI zeSa je dasa udayasthAno che te ja dasa udIraNAsthAno che. ane je jIvo je je udayasthAnanA svAmI che teo te ja udIraNAsthAnanA svAmI che. gotrakarmanI eka prakRtinA teramAM guNasthAnaka sudhInA, vedanIya ane AyuSyakarmanI eka prakRtinA chaThThA guNasthAnaka sudhInA, ane bhogavAtA dareka AyuSyanI potapotAnA bhavanI upAjya AvalikA sudhInA pramatta jIvo eka prakRtinI udIraNAnA svAmI che. iti prakRti-udIraNA Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 paMcasaMgraha-2 sthiti-udIraNA AmAM lakSaNa, bheda, sAghAdi ahvAccheda ane svAmitva ema pAMca adhikAro che. (1) lakSaNa--baMdha samaye thayela niSeka racanA pramANe abAdhA kALa vyatIta thayA pachI svAbhAvika rIte je karma udayamAM Ave che te svAbhAvika udaya athavA saMprAptodaya kahevAya che, ane udayAvalikAnI uparanA sattAgata koIpaNa sthitisthAnomAM rahela dalikone je vIryavizeSathI kheMcIne arthAt baMdha samaye niyata thayela niSekanA kALane ghaTADIne te saMprAptodaya karmanI udayAvalikAmAMnAM sthitisthAnomAM baMdha samaye je daliko goThavAyela che tenI sAthe bhogavavA yogya karavA te sthiti udAraNA kahevAya che. jo ke sthitirUpa kALanI udIraNA thatI nathI paraMtu te te sthiti sthAnamAM rahela dalikonI udIraNA thAya che. tethI niSeka samaye nakkI thayela kALanI apekSAe ghaNA ja ochA kALamAM udayamAM lavAya che. tethI dalikonI udIraNA hovA chatAM upacArathI sthiti udIraNA kahevAmAM Ave che. tenuM bIjuM nAma asaMprAptodaya che. (2) bheda--udaya baMdhotkRSTa prakRtionI be AvalikA nyUna saghaLI sthitio udIraNAne yogya che. kAraNa ke matijJAnAvaraNIyAdi udayabaMdhotkRSTA prakRtionI baMdhAvalikA vItyA bAda turata ja udayAvalikAnI upara jeTalI sthitio sattAmAM hoya te dareka sthitisthAnonI udIraNA thAya che. eTale te dareka sthitisthAnomAMnA amuka amuka dalikone udayAvalikAmAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya kare che. tethI matijJAnAvaraNIyano utkRSTa sthitibaMdha thAya tyAre baMdhAvalikA ane udayAvalikA ema be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitinI udIraNA thAya che. ane tenI nIcenA sthitisthAnanI paNa tenI apekSAe samayAdhika be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa udIraNA thAya che, tethI paNa nIcenA sthitisthAnanI udIraNA thAya tyAre tenI apekSAe be samayAdhika be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti udIraNA thAya che. ema eka eka samaya nyUna karatAM udayAvalikAnI uparanA prathama sthitisthAnanI udIraNA thAya tyAre eka samaya pramANa sthitinI udIraNA thAya che. tethI be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropamanA jeTalA samayo che teTalA sthiti udIraNAnA bhedo hoya che. ema je je udaya baMdhotkRSTA prakRtiono jeTalo utkRSTa sthitibaMdha che. temAMthI be AvalikA nyUna karI jeTalA samayo rahe teTalo te te prakRtionA sthiti udIraNAnA bhedo thAya che. tethI pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya ane asAtAvedanIya A paMdaranA be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa, mithyAtvamohanIyanA be AvalikA nyUna sittera koDAkoDI sAgaropamanA samayapramANa, soLa kaSAyanA be AvalikA nyUna cALIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa, ane paMcendriyajAti, vaikriya saptaka, taijasakArmaNasaptaka, huMDakasaMsthAna, varNacatuSkanA vIsa, azubhavihAyogati, parAghAta, ucchvAsa, agurulaghu, nirmANa, udyota, upaghAta, trasacatuSka asthiraSaTka ane nIca gotra A coppana Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 605 prakRtionA be AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropamanA samayapramANa sthiti udIraNA bhedo che. udaya saMkramotkRSTA prakRtionI potapotAnA mULakarmanI utkRSTa sthitisattAthI eka AvalikA nyUna utkRSTa sthitisattA hoya che. temAMthI saMkrama AvalikA ane udayAvalikA ema be AvalikA nyUna saghaLI sthitionI udIraNA thatI hovAthI potAnA mULakarmanI utkRSTasthiti sattAthI traNa AvalikA nyUna saghaLAM sthitisthAnonI udIraNA thAya che. tethI sAtavedanIyanA traNa AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa, manuSyagati, sthiraSaddha, zubhavihAyogati, prathamanA pAMca saMghayaNa tathA pAMca saMsthAna, ane ucca gotra A ogaNIsa prakRtionA traNa AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa ane navanokaSAyanA traNa AvalikA cUna cALIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa utkRSTa sthiti udIraNAnA bhedo che. jo ke samyakta mohanIya paNa udaya saMkramotkRSTA che, paraMtu tenI udIraNA cothAthI sAtamA guNaThANA sudhI ja thAya che. ane mithyAtvano baMdha prathama guNaThANe ja hoya che. temaja utkRSTasthitibaMdha atisaMkliSTa pariNAme ja thato hovAthI utkRSTa sthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI ja samyakta pAmI zake che. mATe prathama guNaThANe mithyAtvano sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI samyakta pAme te ja samaye aMtarmuhUrta nyUna mithyAtvanI sthitimAMthI udayAvalikAnI uparanI sthitiomAM rahela dalikone samyakta mohanIyanI udayAvalikAnI upara saMkramAve che. mATe samyakvamohanIyanI utkRSTasthitisattA aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa ja hoya che. ane temAMthI paNa saMkramAvalikA ane udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI be AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa samyakvamohanIyanA sthiti udIraNAnA bhedo che.... , AyuSyacatuSTha udayabaMdhoskRSTAdi cAra saMjJAothI rahita che. paNa devAyu ane narakAyunA udayAvalikA nyUna tetrIsa sAgaropamanA samaya pramANa ane manuSyaAyu tathA tiryaMca AyuSyanA udayAvalikA nyUna traNa palyopamanA samaya pramANa sthiti udIraNAnA bhedo che. mizramohanIya, AhArakasaptaka ane jinanAma vinA zeSa anudaya saMkramotkRSTa manuSyAnupUrvI, devadrika, vikalatrika ane sUkSmatrika A nava prakRtionA temaja anudaya baMdhAtkRSTA narakaddhikAdi vIsa prakRtionA aMtarmuhUrta dhUna potapotAnA mULakarmanI utkRSTa sthiti sattAnA samayo pramANa sthitio udIraNAne yogya hovAthI anudaya saMkramotkRSTA nava ane narakaddhika, tiryaMcaddhika, audArikasaptaka, sevArtasaMhanana, ekendriya, sthAvara ane Atapa A paMdara anudaya baMdhotkRSTa maLI kula covIsa prakRtionA aMtarmuhUrta nyUna vIsakoDAkoDI sAgaropamanA samayo pramANa ane nidrApaMcakanA aMtarmuhUrta nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropamanA samaya pramANa sthiti udIraNAnA bhedo che. prathama guNasthAnake mithyAtvano utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI samyakta pAmI Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 aMtarmuhUrta nyUna mithyAtvane mizra tathA samyaktvamohanIyamAM saMkramAve che. ane ochAmAM ochA aMtarmuhUrta kALa sudhI cothA guNaThANe rahI jIva pachI mizraguNaThANe jAya tyAre eka aMtarmuhUrta mithyAtvaguNasthAnakano ane eka aMtarmuhUrta cothA guNaThANAno vyatIta thaI jAya che. mATe mizraguNasthAnake be aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa mizramohanIyanI utkRSTa sthitisattA hoya che. ane temAM paNa udayAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI tenI paNa udIraNA thatI nathI mATe AvalikA adhika be aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropamanA samayo pramANa mizramohanIyanA sthiti-udIraNAnA bhedo che. C/OEUR AhA2ka saptakanI anya prakRtionA saMkramathI jeTalI aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthitisattA thAya che. temAMthI aMtarmuhUrta nyUna aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitio udIraNAne yogya che. vaLI tIrthaMkaranAmakarmano udaya te2mA guNasthAnakathI thAya che. ane tyAM palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa ja utkRSTasthitisattA hoya che. tethI udayAvalikA nyUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitio udIraNAne yogya hoya che. (3) sAdyAdi : (1) mULakarma-AzrayI : vedanIya ane AyuSyanA jaghanyAdi cAre bhedo sAdi ane adhruva ema--be-be prakAre hovAthI kula soLa, mohanIyanI ajadhanyasthiti udIraNA cAra prakAre ane zeSa jaghanyAdi traNa sAdi-adhruva ema be-be prakAre hovAthI kula dasa, zeSa jJAnAvaraNIya vagere pAMca karmanI ajaghanyAdi traNa sAdi ane adhruva ema be-be prakAre hovAthI eka-eka karmanA nava nava bheda thavAthI pistALIsa ema ATheya mULakarma AzrayI sthiti udIraNAnA ekottera bhAMgA thAya che. ekendriyanI samAna jaghanyasthitisattAvALA jIvane vedanIyakarmanI jaghanyasthiti udIraNA ane tethI adhika sattAvALAne ajaghanyasthiti udIraNA thAya che. mATe jaghanya ane ajaghanya e banne vArApharatI thatI hovAthI sAdi ane adhruva che. AyuSyakarmanI potapotAnA bhavanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre jaghanya ane bhavanI samayAdhika carama AvalikA vinA zeSa saghaLA kALamAM ajaghanya sthiti udIraNA thAya che, mATe A banne paNa sAdi ane adhruva che. temaja utkRSTa AyuSyavALA jIvane bhavanA prathama samaye utkRSTa sthiti udIraNA ane bhavanI carama AvalikA vinA zeSa sarvakALe anutkRSTa sthiti udIraNA thAya che. mATe A banne paNa sAdi ane adhruva che. zreNimAM dazamA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA zeSa hoya tyAre saMjvalana lobhanI apekSAe mohanIyakarmanI eka samaya jaghanya sthiti udIraNA hoya che, mATe te sAdi ane adhruva ema be prakAre che. ane te sivAyanA kALamAM jyAre mohanIyanI udIraNA thAya che, tyAre tenI ajaghanyasthiti udIraNA hoya che, agiyAramA guNasthAne mohanIyakarmanI udIraNA hotI nathI. tyAMthI paDe tyAre ajaghanya sthiti udIraNA zarU thAya che. mATe sAdi, A guNasthAnaka nahIM pAmelA jIvone AzrayI anAdi, abhavyone dhruva ane bhavya jIvone aMta thavAno hovAthI Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 607 adhruva che.. jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya ane aMtarAya A traNa karmanI bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre, nAma tathA gotra A be karmanI sayogIguNasthAnakanA carama samaye eka ja samaya jaghanyasthiti udIraNA thAya che. mATe sAdi ane apruva ema be prakAre che. ane zeSa sarvakALe ajaghanyasthiti udIraNA hoya che. paNa tenI zarUAta na hovAthI anAdi, abhavyone aMta na thavAthI dhruva ane bhavyone aMta thavAno hovAthI adbhava ema te traNa prakAre hoya che. AyuSya sivAya sAte karmonI utkRSTa sthiti sattAkALa jIvone utkRSTa sthiti udIraNA ane anutkRSTa sthitisattAvALA jIvone anutkRSTasthiti udIraNA hoya che. saMsArI AtmAone utkRSTa ane anutkRSTa sthiti udIraNA paNa aneka vAra thAya che. mATe te banne sAdi ane adhruva ema babbe prakAre che. mAtra vedanIya karmanI udIraNA chaThThA guNasthAnaka sudhI ja thAya che. ATalI vizeSatA che. (2) uttara pravRtio AzrayI : mithyAtvamohanIyanI ajaghanyasthiti udIraNA cAra prakAre ane zeSa jaghanyAdi traNa prakAranI udIraNA babbe prakAre hovAthI kula dasa, pAMcajJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, pAMca aMtarAya, varNAdi visa, taijasakArmaNasaptaka, agurulaghu nirmANa, sthira-asthira, zubha ane azubha A suDatALIsa dhruvodayI prakRtionI ajaghanyasthiti udIraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa jaghanyAdi traNa prakAranI udIraNA sAdi-adhruva ema babbe prakAre hovAthI eka ekanA nava nava ema kula cAraso trevIsa (423) ane bAkInI ekaso dasa adhuvodayI prakRtionA cAreya vikalpo Adiadhruva ema babbe prakAre hovAthI eka-ekanA ATha ATha, ema kula AThaso ezI-e rIte uttaraprakRtio AzrayI kula eka hajAra traNaso tera-(1313) bhAMgA thAya che. . upazamasamyakta prApta karanArane mithyAtvanI prathama sthitinI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre eka ja samaya mithyAtvanI jaghanyasthiti udIraNA thAya che. mATe sAdi ane adhuva be prakAre hoya che. te sivAyanA sarvakALe prathama guNasthAnake mithyAtvanI ajaghanyasthiti udIraNA hoya che. paraMtu uparanAM guNasthAnakomAM hotI nathI. mATe uparanA guNasthAnakethI paDI prathama guNasthAnake Ave tyAre mithyAtvanI ajaghanyasthiti udIraNA zarU thatI hovAthI tenI sAdi uparanA guNasthAnake nahIM gayelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone apruva ema cAra prakAre hoya che. pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca aMtarAya e cauda prakRtionI bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre ane varNAdi zeSa tetrIsa dhruvodayI prakRtionI sayogInA carama samaye eka ja samaya jaghanya sthiti udIraNA thatI hovAthI sAdi ane adbhava ema be prakAre che. te sivAya A pravRtionI jyAre udIraNA hoya che, tyAre Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 paMcasaMgraha-2 ajaghanya sthiti udIraNA thAya che. bAramA tathA teramA guNasthAnakethI jIvane paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi thatI nathI. mATe anAdi, abhavyo AzrayI dhruva ane bhavyo AzrayI adhruva ema te traNa prakAre che. A aDatALIsa- dhruvodayI prakRtionI utkRSTasthitisattAvALA jIvone amuka niyatakALa sudhI utkRSTa tathA anutkRSTa sthiti sattAvALA jIvone anutkRSTa sthiti udIraNA hoya che. utkRSTa ane anutkRSTa sthitisattA saMsArI jIvone vAraMvAra thatI hovAthI utkRSTa ane anutkRSTasthiti udIraNA paNa vAraMvAra thAya che. tethI te banne sAdi ane adhuva ema babbe prakAre hoya che. bAkInI ekaso dasa prakRtio achuvodayI hovAthI tenI udIraNA paNa acokkasa hoya che. tethI teonI jaghanya vagere cAre prakAranI sthiti udIraNA sAdi ane adhruva ema banne prakAre hoya che. 4-5 addhAccheda tathA svAmitva : jeTalI sthitio udIraNAne ayogya hoya teTalo addhAccheda kahevAya. ane utkRSTa ke jaghanyasthitinI je jIvo udIraNA kare te jIvo utkRSTa ane jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI hoya che saMkramaNakaraNamAM je je prakRtionA utkRSTa ane jaghanyasthiti saMkramanA svAmI kahyA che. ane jeTalI sthitio saMkramane ayogya kahI che te ja pramANe ahIM sthitiudIraNAmAM paNa te te prakRtionA te te jIvo utkRSTa ane jaghanya sthitiudIraNAnA svAmI hoya che. temaja teTalI sthitio udIraNAne ayogya hoya che. ane te ja addhAccheda kahevAya che, amuka prakRtiomAM je vizeSatA che, te have pachI batAvavAmAM Avaze. matijJAnAvaraNIya vagere kyAsI udayabaMdhotkRSTA prakRtiono utkRSTasthitibaMdha karI baMdhAvalikA pachI udayAvalikAnI uparanI badhI sthitionI udIraNA kare che, mATe be AvalikA addhAccheda kahevAya ane utkRSTasthitisattAvALA te te prakRtinA udayavALA jIvo utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI che. prathama guNasthAnake atisaMkliSTa pariNAme mithyAtvamohanIyano utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI traNa karaNa karyA vinA je jIva samyakta pAme te jIva samyakta prAptinA prathama samayathI aMtarmuhUrta nyUna udayAvalikA uparanI mithyAtvanI sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitine samyakvamohanIya tathA mizramohanIyamAM udayAvalikA upara saMkramAve che. te samaye A banne prakRtionI aMtarmuhUrta nyUna sittera koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthitisattA thAya che. ane caturthaguNasthAnake ja saMkramAvalikA vItyA pachI udayAvalikA uparanI samyakvamohanIyanI utkRSTasthiti udIraNA kare che. mATe samyakvamohanIyano be AvalikA adhika aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda ane caturthaguNasthAnakavALo jIva tenI utkRSTasthiti udIraNAno svAmI che. te ja AtmA ochAmAM ocho paNa aMtarmuhUrta pramANa caturthaguNasthAnake rahIne tRtIya guNasthAnake jAya che. ane tyAM jaI udayAvalikA uparanI mizramohanIyanI saghaLI sthitinI udIraNA kare che. mATe Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 609 mizramohanIyano AvalikA adhika be aMtarmuhUrva addhAccheda ane upara batAvela tRtIyaguNasthAnakavALo AtmA tenI utkRSTasthiti udIraNAno svAmI che. samyakvamohanIya, sAtavedanIya, manuSyagati, sthiraSaka, zubhavihAyogati, prathamanA pAMca saMghayaNa tathA prathamanA pAMca saMsthAna, ucca gotra ane nava nokaSAya A trIsa pravRtio udayasaMkramotkRSTA che temAM samyakvamohanIya upara AvI gayela hovAthI te vinA zeSa ogaNatrIsa prakRtiono traNa AvalikA addhAccheda ane be AvalikA nyUna potapotAnA mULakarma jeTalI utkRSTasthiti sattAvALA jIvo potapotAnA udayamAM vartatA utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI che. kAraNa ke A badhI pravRtiono potapotAnA mULakarma jeTalo utkRSTa sthitibaMdha thato nathI. paraMtu potapotAnI pratipakSa prakRtionA saMkramathI utkRSTasthiti sattA thAya che. dA. ta. sAtAvedanIyanI pratipakSa asAtAvedanIyano trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitibaMdha karI turata ja satAvedanIyano baMdha zarU kare tyAre baMdhAtI evI sAtavedanIyamAM asAtAnI baMdha AvalikA vyatIta thayA bAda tarata ja udayAvalikA uparanI eTale be AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa asatAvedanIyane sAtAvedanIyamAM udAyavalikA upara saMkramAve che. tethI te ja samaye sAtavedanIyanI AvalikA nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti sattA thAya che. paraMtu saMkramAvalikAmAM koI karaNa lAgatuM na hovAthI saMkramAvalikA vItyA pachI te saghaLI sthiti udIraNAne yogya thAya che. paraMtu udayAvalikA paNa sakalakaraNane ayogya hovAthI temAM udIraNA thatI nathI. mATe saMkramAvalikA ane udayAvalikA temaja eka AvalikA sattAmAM prathamathI ja ochI che tethI kula traNa AvalikAno addhAzkeda thAya che. ane sAtAvedanIyanA udayavartI be AvalikA nyUna utkRSTasthiti sattAvALA jIvone utkRSTa-sthiti udIraNA thAya che. mATe te jIvo tenA svAmI kahevAya che. e ja pramANe ucca gotranA pratipakSa nIca gotrano visa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti baMdha karI turata ja ucca gotrano baMdha zarU kare tyAre baMdhAtA evA ucca gotramAM nIca gotranI baMdhAvalikA vyatIta thayA pachI udayAvalikA uparanA arthAt be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa nIca gotrane ucca gotramAM udayAvalikA upara saMkramAve che. tethI te samaye AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa ucca gotranI utkRSTa sthiti sattA thAya che. ane saMkramAvalikAmAM koIpaNa karaNa lAgatuM na hovAthI saMkramAvalikA vyatIta thayA bAda udIraNA zarU thAya che. paraMtu udayAvalikA paNa sakala karaNane ayogya hovAthI tenAM dalikonI udIraNA thatI nathI mATe traNa AvalikA addhAccheda ane be AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa ucca gotranI sattAvALA ucca gotranA udayavartI jIvo ucca gotranI utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI che. e ja pramANe zeSa sattAvIsa prakRtio mATe paNa samajavuM, paraMtu te te prakRtinA udayavALA jIvo ja utkRSTa sthiti udIraNAnA svAmI che, e khAsa yAda rAkhavuM. manuSyAnupUrvI vagere anudayasaMkramotkRSTA aDhAra ane anudayabaMdhotkRSTA narakaddhika vagere paMcakara-77 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 paMcasaMgraha-2 vasa maLI kula ADatrIsa pravRtiomAM aMtarmuhUrta pramANa advAccheda ane aMtarmuhUrta dhUna potapotAnI utkRSTasthiti sattAvALA temaja te te karmanA udayanA prathama samaye vartatA jIvo utkRSTa sthitiudIraNAnA svAmI che. AhArakasaptakano apramattaguNasthAnake utkRSTasthitibaMdha kare ane te vakhate nAmakarmanI anya prakRtionI AhArakasaptakanA baMdha karatAM ghaNI vadhAre arthAt saMkhyAtaguNI sthitisattA hoya che. ane te prakRtione AhArakasaptakamAM saMkramAvI tene utkRSTasthitisattA pramANa karI aMtarmuhUrta pachI pramattaguNasthAnake AvI AhAraka zarIrane banAvatAM prathama samaye AhArakasaptakanI utkRSTasthiti udIraNA kare che. ane utkRSTasthitisattA thayA bAda aMtarmuhUrta pachI ja AhAraka zarIra banAve che. tethI aMtarmuhUrtapramANa addhAda hoya che. teramA guNasthAnakanA prathama samaye vadhAremAM vadhAre jeTalI-palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisattA hoI zake teTalI sthitisattAvALA tIrthaMkara paramAtmA udayAvalikA uparanI saghaLI sthitinI udIraNA kare tyAre AvalikA pramANe addhAccheda ane AvalikAnUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa tIrthakara nAmakarmanI utkRSTasthiti udIraNA hoya che. manuSyAnupUrvI, devaddhika, vikalatrika ane sUkSmatrika A navaprakRtionI utkRSTa sthitisattA potapotAno udaya na hoya tyAre tenI potapotAnI pratipakSabhUta narakAnupUrvI, narakaddhika, paMcendriya jAti ane bAdaratrika athavA nAmakarmanI koIpaNa prakRtiono utkRSTasthiti baMdha karI baMdhAtI evI manuSyAnupUrvI vageremAM baMdhAvalikA vItI che. jenI evI udayAvalikA uparanI narakAnupUrvI vagere prakRtione baMdhAtI evI manuSyAnupUrvI vageremAM udayAvalikA upara saMkramAvI manuSyAnupUrvI vagere nave prakRtionI AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTasthiti sattA kare che. ane utkRSTasthitisattA karyA pachI tathAsvabhAve ja madhyama pariNAme aMtarmuhUrtakALa tyAM ja rahI maraNa pAmI manuSyAnupUrvI vagere prakRtionA udayane kare che. te vakhate udayAvalikA uparanI manuSyAnupUrvI vagerenI sthitionI udIraNA kare che mATe AvalikA adhika aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda hoya che. paraMtu apekSAe te AvalikAne judI na gaNatAM aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda batAvela che ane AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna utkRSTasthiti sattAvALA vigrahagatimAM vartamAna manuSyAnupUrvInA manuSyo, devadvikanA devo, vikalatrikanA vikalendriyo ane sUkSmatrikanA kramazaH sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa jIvo potAnA udayanA prathama samaye utkRSTasthiti svAmI che. koIpaNa karmano utkRSTasthitibaMdha atisaMkliSTa pariNAme ja thAya che tethI atisaMkSiNa pariNAme utkRSTasthiti baMdha karI tathAsvabhAve ja madhyama pariNAmavALo thaI aMtarmuhUrta pramANa tyAM ja rahI pachI marIne AtmA anya gatimAM jAya che. tethI atisaMkliSTa pariNAme manuSyo athavA tiryaMco kuSNalezyAmAM vartatA narakadvikano utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrNapramANa madhyamapariNAmamAM rahI maraNa pAmI kRSNalezyAvALI nIcenI traNa narakamRthvImAM utpanna thanArA nArako udayAvalikA uparanI narakadvikanI saghaLI sthitionI udIraNA kare che. tethI dhUmaprabhA vagere traNa pRthvInA nArako narakaddhikanI utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI che ane AvalikAnI vivakSA na karatAM Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda hoya che. e ja pramANe atisaMkliSTa pariNAme IzAna sudhInA devo ekendriya, sthAvara ane Atapa nAmakarmano utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pachI kALa karI ekendriyamAM utpanna thaI prathama samaye udayAvalikA uparanI sthitinI udIraNA kare tyAre ekendriyajIvo ekendriya tathA sthAvaranAmakarmanA ane zarIraparyAptie paryApta evA kharapRthvIkAya jIvo AtapanAmakarmanA utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI hoya che ane yathAsaMbhava nAnAmoTA aMtarmuhUrtapramANa ahvAccheda hoya che. 611 e ja rIte nArako athavA sahasrAra sudhInA devo atisaMkliSTa pariNAme audArika saptaka tiryaMcadvika ane sevArda saMhanana A dasa prakRtiono utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrta tyAM ja rahI maraNa pAmI yathAsaMbhava tiryaMca ke manuSyabhavamAM udaya prApta A dase prakRtionI udayAvalikA uparanI saghaLI sthitionI udIraNA kare tyAre utkRSTasthiti udIraNAnA svAmI hoya che ane aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda hoya che. atisaMkliSTa pariNAme nidrApaMcakano udaya ja na hovAthI nidrAnA anudayavALA jIvo teno utkRSTasthitibaMdha karI aMtarmuhUrta pramANa madhyama pariNAmamAM rahyA pachI ja nidrAnA udayavALA thAya che. tethI udayaprApta te te nidrAnI udayAvalikA uparanI saghaLI sthitinI udIraNA kare tyAre aMtarmuhUrta pramANa addhAccheda ane te te nidrAnA udayavALA te te nidrAnA utkRSTa sthiti udIraNAnA svAmI hoya che. jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI : ekendriyamAM ochAmAM ochI jeTalI sthitisattA hoI zake te ekendriya prAyogya jaghanya sthitisattA kahevAya ane te ekendriyanA jaghanya sthitibaMdhathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa adhika hoya che. teTalI jaghanya sthitisattAvALo ekendriya anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAya, bhaya, jugupsA, pAMca nidrA, Atapa ane udyota A ekavIsa prakRtiono potAnI jadhanyasthiti sattAnI samAna agara tenAthI kaMIka adhika navIna baMdha karato baMdhAvalikAnA carama samaye potapotAnA udayavALo jaghanyasthiti udIraNAno svAmI che. kAraNa ke beindriyAdi anya jIvone sthitisattA vadhAre hoya che. tethI ekendriyone jaghanyasthiti udIraNA ghaTe che. tyAM anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAyanI be AvalikA nyUna cAra saptamAMza sAgaropama, bhaya, jugupsA, Atapa ane udyotanI be AvalikA nyUna be saptamAMza sAgaropama ane nidrApaMcakanI be AvalikA nyUna traNa saptamAMza sAgaropama jaghanya sthiti udIraNA hoya che. paraMtu A graMthanA mate jaghanya sthitibaMdha pUrNa 4/7 sAgaropama vagere hovAthI udIraNAmAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika samajavo. e ja rIte have pachI paNa jaghanya sthiti udIraNAnA pramANamAM sarvatra e pramANe samajavuM. jaghanya sthitisattAvALo ekendriya beindriyAdi cAra jAti, traNa, bAdara ane pratyeka nAmakarmane moTA aMtarmuhUrtakALa sudhI bAMdhI pachI ekendriya, sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 paMcasaMgraha-2 nAmakarmano baMdha zarU kare tyAre potapotAnI baMdha AvalikAnA carama samaye udayaprApta A cAre prakRtionA jaghanyasthiti udIraNAno svAmI che. jyAM pratipakSa prakRtio baMdha yogya hoya tyAM te te prakRtio aMtarmuhUrvakALathI vadhAre baMdhAtI nathI ane vivakSita ekendriya jAti vagereno baMdha zarU thayA pachI pUrve baMdhAyelI beinDiyAdi jAtiono temAM saMkrama zarU thAya che. tethI ekendriyAdi jAtionI baMdha AvalikA pUrNa thatAMnI sAthe ja saMkramsamANa beindriyAdi jAtionI saMkramAvalikA paNa pUrNa thAya che. mATe. baMdhAvalikA pachInA prathama samaye baMdhAyelI ekendriyAdi jAtionI baMdhAvalikA ane prathama samaye saMkramela beijiyAdi jAtionI saMkramAvalikA pUrNa thavAthI tenI paNa udIraNA thAya che. tethI baMdhAvalikAnA caramasamaye pUrvagata sattAmAMthI anya prakRtionA baMdhakALa pramANa aMtarmuhUrta ane badhyamAna prakRtinI AvalikA pramANa sthitio sattAmAMthI ochI thaI jAya che. mATe AvalikAnA caramasamaye A cAre prakRtionI jaghanya sthiti udIraNA kare che. tyAM ekendriya jAtinI be AvalikA adhika cAra aMtarmuhUrta nyUna ane zeSa traNa prakRtionI be AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna be saptamAMza sAgaropama pramANa jadhanyasthiti udIraNA hoya che. jaghanya sattAvALo ekendriya vikasendriyamAM AvI prathama samayathI udaya vinAnI zeSa cAra jAtiono vArApharatI moTA moTA aMtarmuhUrtakALa sudhI baMdha karI udaya prApta beindriyAdi jAtino baMdha zarU kare tyAre tenI baMdhAvalikAnA caramasamaye udayaprApta beIndriyAdijAtinI jaghanya sthitiudIraNA kare che. ane teonI jaghanyasthiti udIraNA be AvalikA adhika cAra aMtarmuhUrta nyUna be saptamAMza sAgaropama pramANa hoya che. jaghanya sattAvALo ekendriya saMjJI paMcendriya tiryaMcamAM AvI prathama samayathI udayaprApta sivAyanI tenI pratipakSa jeTalI prakRtio hoya te darekane moTA moTA aMtarmuhUrvakALa sudhI bAMdhI pachI udaya prApta prakRtiono baMdha zarU kare tyAre te te udayaprApta prakRtionI baMdhAvalikAnA caramasamaye durbhAgya, anAdeDhika, nIca gotra, tiryaMcadrika, prathama sivAyanAM pAMca saMghayaNa, manuSyAnupUrvI, aparyAptanAmakarma, hAsya, rati, arati, zoka ane be vedanIya-A ogaNIsa prakRtionI jaghanyasthiti udIraNA kare che. mAtra manuSyAnupUrvI tathA tiryaMcAnupUrvIno udaya vigrahagatimAM ja hovAthI A be prakRtionI jaghanya sthiti udIraNA ekendriyamAMthI Avela kramazaH manuSya ane saMjJIpaMcendriya tiryaMcane vigrahagatimAM trIje samaye jaghanya sthiti udIraNA hoya che. tyAM daurbhAgya, anAdeDhika, tiryaMcagati, nIca gotra, aparyAptanAma, hAsya, rati, arati, ane zoka A dasanI be AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna be saptamAMza sAgaropama pramANa, bIjA vagere pAMca saMghayaNanI be AvalikA adhika pAMca aMtarmuhUrta nyUna be saptamAMza sAgaropamapramANa, be vedanIyanI be AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna traNa saptamAMza sAgaropama pramANa ane manuSya tathA tiryaMcAnupUrvInI AvalikA nyUna be saptamAMza sAgaropama pramANa jaghanya sthiti udIraNA hoya che. dirgha AyuSyavALo asaMjJIpaMcendriya sarva paryAptie paryApta thatAMnI sAthe ja devadvika, Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha narakakrika ane vaikriya aMgopAMga A pAMce prakRtiono ochAmAM ocho palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna be hajAra saptamAMza sAgaropama pramANa sthitibaMdha karI zake che, teTalo sthitibaMdha karI pachI potAnuM AyuSya pUrNa karI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuSyavALA deva ane narakamAM jAya tevA jIvane vigrahagatimAM trIjA samaye kramazaH deva ane narakAnupUrvInI temaja potAnA AyuSyanA aMtya samaye kramazaH deva tathA narakagatinI ane baMnemAM vaikriya aMgopAMganAmakarmanI jaghanya sthiti udIraNA thAya che tethI te te jIvo tenA svAmI che. 613 tyAM deva tathA narakAnupUrvInI sAdhika palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga nyUna be hajAra saptamAMza sAgaropamapramANa, devagati, narakagati ane vaikriya aMgopAMganI sAdhika palyopamanA be asaMkhyAta bhAga nyUna be hajAra saptamAMza sAgaropama pramANa jaghanya sthiti udIraNA thAya che. jyAre je prakRtionuM aMtaraka2Na kare che tyAre te prakRtionI pahelI ane bIjI ema be sthiti thAya che. mATe aMtaraka2Na karyA pachI tyAM pahelI sthitinI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre mithyAtvanI mithyArdaSTi, samyaktvamohanIyanI upazama zreNi mATe upazama samyaktva pAmatAM prathama sthitinI samayAdhika AvalikA zeSa athavA kSAyika samyaktva prApta karatAM samayAdhika AvalikA zeSa kSAyopazama samyaktvI cothAthI sAtamA guNasthAnakavartI, saMjvalanatrika ane traNa vedanI navamA guNasthAnakavartI ane saMjvalana lobhanI dasamA guNasthAnakavartI jIva jaghanya sthiti udIraNAno svAmI hoya che. ane samaya pramANa jaghanya sthiti udIraNA hoya che. TIkAmAM samyaktvamohanIya ane saMjvalanalobhanI baMne zreNimAM ane bAkInI prakRtionI kSapakazreNimAM jaghanya sthiti udIraNA hoya ema batAvela che. paraMtu banne zreNiomAM saMbhavI zake che. pachI to kevalI gamya. je prakRtiono ekendriyamAM baMdha hoya che te prakRtionI ekendriyamAM jaghanyasthiti sattA paNa ekendriyanA jaghanya sthitibaMdhathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika ja hoya che, paNa tethI ochI hotI nathI, paraMtu je prakRtiono ekendriyamAM baMdha nathI ane udgalanA thAya che, te prakRtionI udgalanA karatI vakhate jadhanyasthitisattA tethI paNa ochI hoya che. chatAM udgalanA karatI vakhate ekendriyanA jaghanyabaMdha samAna jaghanyasthiti sattAthI ochI sattA thayA pachI te prakRtio udayamAM AvavA yogya rahetI nathI paraMtu saMpUrNa kSaya thaI jAya che. tethI mizramohanIyanI udgalanA karatAM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna eka sAgaropama pramANa tenI sattA rahe tevA ekendriyo saMjJIpaMcendriyamAM AvI jyAre mizraguNaThANuM pAme tyAre teo mizraguNasthAnakanA carama samaye mizramohanIyanI kaMIka adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna eka sAgaropama pramANa jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI che. udgalanA karatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna be saptamAMza sAgaropama pramANa vaikriyaSakanI sattAvALA paryApta bAdara vAyukAya vAraMvAra vaikriya zarIra banAvI aMtima vaikriya zarIra banAve tyAre tenA udayanA carama samaye kaMIka adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 paMthasaMgraha-2 be saptamAMza sAgaropama pramANa vaikriya SakanA jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI che. cAra vAra mohanIyakarmano sarvopazama karI tyArabAda kSAyika samyakta pAmI sarvArthasiddhaanuttara vimAnamAM utpanna thAya ane tyAMthI kALa karI pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA manuSyamAM utpanna thaI ATha varasanI uMmare saMyamano svIkAra karI alpa AyuSya bAkI rahe chate AhAraka zarIra banAve tevA munio AhArakanA udayanA carama samaye AhAraka saptakanA jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI che. tenuM pramANa yathAsaMbhava aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. mohanIyano upazama karatAM temaja kSAyika samyakta prApta karatAM sthitighAtAdikathI temaja svArthasiddha vimAnamAM ghaNI apavartana thavAthI nAmakarmanI prakRtionI sthitisattA ghaNI ochI thaI jAya che. mATe manuSyabhavamAM saMyama svIkAryA pachI AhArakanA baMdha vakhate nAmakarmanI anya prakRtionI sthiti sattA ghaNI ja ochI hovAthI saMkrama dvArA paNa AhArakanI sthitisattA ghaNI vadhatI nathI, tethI cAra vAra mohano upazama, kSAyika samparvanI prApti vagere kahela che. bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya A cauda prakRtionI udayAvalikA uparanI eka samaya pramANa sthitinI udIraNA thAya che, tyAre jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI hoya che ane teramA guNasthAnakanA caramasamayavartI jIvo manuSyagati, paMcendriyajAti, audArikasaptaka, taijasakArpaNa saptaka, prathama saMghayaNa, cha saMsthAna, varNAdi visa, be vihAyogati, Atapa tathA udyota vinA cha pratyeka prakRtio, traNa dasaka, duHsvara, asthiraddhika ane ucca gotra A pAMsaTha prakRtionA aMtarmuhUrta sthiti pramANa jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI che. paraMtu ucchavAsa ane be svaranA yoganirodha karatI vakhate potapotAnA udayanA carama samaye jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI che. ATalI vizeSatA che. potapotAnA AyuSyanI samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre te te jIvo eka samaya pramANa te te AyuSyanI jaghanyasthiti udIraNAnA svAmI hoya che. iti sthiti-udIraNA anubhAga udIraNA ahIM saMjJA, zubhAzubha, vipAka, hetu, sAdyAdi ane svAmipaNuM A cha adhikAro che. temAM prathamanI cAra bAbato baMdha tathA udaya AzrayI A graMthanA prathama bhAganA trIjA dvAramAM je pramANe kahela che te pramANe ahIM paNa samajavuM, chatAM sAmAnyathI A pramANe che. (1) saMjJA-sthAna ane ghAtI AzrayI saMjJA be prakAre che, temAM paNa sthAna saMjJA eka sthAnaka vagere cAra prakAre ane ghAtI saMjJA sarvaghAtI Adi traNa prakAre che. have A cAra Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha bAbatomAM baMdha karatAM ahIM je thoDI ghaNI vizeSatA che te batAvavAmAM Ave che. puruSaveda, cakSu-acakSudarzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya A ATha prakRtiono rasa baMdha AzrayI cAra sthAnaka vagere cAra prakArano che paraMtu tathAsvabhAve je udIraNAmAM utkRSTathI dvisthAnakamAM ane jaghanya athavA madhyamathI ekasthAnaka ane dvisthAnaka ja rasa hoya che. 615 strIvedano baMdha AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNAmAM utkRSTathI dvisthAnaka ane jaghanya tathA madhyamathI ekasthAnaka ane dvisthAnaka ja hoya che. samyaktva mohanIyano baMdha che ja nahIM paraMtu udIraNAmAM teno utkRSTathI dvisthAnaka ane jaghanya tathA madhyamathI ekasthAnaka ane dvisthAnaka rasa hoya che. manaHparyavajJAnAvaraNano baMdha AzrayI ekasthAnaka Adi cAra prakArano rasa hovA chatAM udIraNAmAM utkRSTathI cAra sthAnaka ane madhyamathI catuHsthAnaka, tristhAnaka ane dvisthAnaka tathA jaghanyathI dvisthAnaka ja rasa hoya che. napuMsakavedano baMdha AzrayI dvisthAnaka vagere traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNA AzrayI utkRSTathI cAra sthAnaka ane madhyamathI cAra sthAnaka Adi cAreya prakArano ane jaghanyathI eka sthAnaka rasa hoya che. napuMsaka vedano ekasthAnaka rasa na baMdhAvA chatAM tenA kSaya vakhate dvisthAnaka vagere rasano ghAta thavAthI sattAmAM ekasthAnaka rasa hoya che mATe ekasthAnakarasanI udIraNA hoya che. cAra saMjvalana kaSAya, traNa jJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNano jema baMdhamAM eka sthAnaka Adi cAra prakArano rasa che tema udIraNAmAM paNa che. hAsyaSaTkano jema baMdhamAM dvisthAnaka Adi traNa prakA2no rasa che tema udIraNAmAM paNa traNa prakArano hoya che. acakSudarzanAvaraNa, samyaktvamohanIya ane pAMca aMtarAyano udIraNAmAM haMmezAM tathAsvabhAve dezaghAtI ja rasa hoya che. ane bAkInI badhI dezaghAtI prakRtiono udIraNAmAM sarvaghAtI ane dezaghAtI ema banne prakArano rasa hoya che. anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAya, nidrApaMcaka, mithyAtvamohanIya, kevalajJAnAvaraNa ane kevala darzanAvaraNano rasa baMdhanI jema udIraNAmAM paNa sarvaghAtI ane dvisthAnaka Adi traNa prakAre hoya che. mizramohanIyano baMdha nathI paraMtu udIraNAmAM sarvaghAtI ane sthAna AzrayI dvisthAnaka rasa hoya che. saMpUrNa zrutakevalIone mati--zruta ane avadhijJAnAvaraNa temaja avadhidarzanAvaraNano udIraNAmAM eka sthAnaka rasa hoya che. ema karmaprakRti--cUrNi tathA TIkAmAM batAvela che. paraMtu A graMthamAM A hakIkata nathI. guru ane karkaza e be sparza, devAnupUrvI, narakAnupUrvI temaja manuSya tathA tiryaMcomAM ja Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 616 ekAnte udayavALI manuSyatrika, tiryaMcatrika, ekendriyAdi cAra jAti, audArika saptaka, cha saMghayaNa, madhyamanA cAra saMsthAna, Atapa ane sthAvara catuSka A batrIsa ema kula chatrIsa prakRtiono baMdha AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakAre rasa hoya che, paraMtu udIraNAmAM utkRSTa madhyama ane jaghanyathI paNa tathAsvabhAve dvisthAnaka ja rasa hoya che. zeSa paMcotera prakRtiono baMdhamAM jema dvisthAnaka Adi traNa prakAre rasa che tema udIraNA AzrayI paNa che. utkRSTathI cAra sthAnaka, madhyamathI catuHsthAnaka, tristhAnaka ane dvisthAnaka ema traNa prakArano ane jaghanyathI dvisthAnaka ja rasa hoya che. aghAtI ekaso agiyAra prakRtiono rasa aghAtI hovA chatAM ghAtI prakRtionI sAthe udIraNAmAM Ave che tyAre sarvaghAtI pratibhAgA kahevAya che. mATe udIraNA AzrayI sarvaghAtI pratibhAgA rasa hoya che. zubhAzubha--pApaprakRtio badhI azubha che ane punyaprakRtio badhI zubha che tathA samyaktvamohanIya ane mizramohanIya paNa pApa prakRtio hovAthI azubha che. je prakRtiono vadhAremAM vadhAre jeTalo utkRSTa rasa baMdhAya che teTalo rasa sattAmAM hoya tyAre utkRSTa anubhAga sattA kahevAya che. ane sAmudAyika sarva rasaspardhakonI utkRSTa sattAnI apekSAe sAmudAyikapaNe anaMtabhAgahIna, asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna, asaMkhyAtaguNahIna athavA anaMtaguNahIna anubhAga sattAmAM hoya tyAre sattAgata ghaNA spardhakono rasa ocho thavA chatAM keTalAka spardhako jevA utkRSTa rasavALA baMdhAyA hatA tevA rasavALA paNa sattAmAM rahI jAya che, tethI utkRSTa anubhAga sattAnI apekSAe upara batAvyA pramANe SasthAna hIna anubhAga sattAvALA jIvone paNa utkRSTa anubhAganI udIraNA thAya che. vipAka--mohanIyanI aThThAvIsa, jJAnAvaraNa pAMca, kevala darzanAvaraNa ane vIryaMtarAya A pAMtrIsa prakRtio jIvadravyamAM saMpUrNapaNe potAnA vipAkanI asara batAve che. paraMtu tenA amuka bhAgane asara batAve che ane amuka bhAgane nathI batAvatA, ema nathI. saMpUrNa jIva dravya upara asara karavA chatAM jIvanA dareka pradezomAM je jJAnAdi anaMtAnaMta paryAyo che te sarvane dabAvavAnI zakti te prakRtiomAM na hovAthI amuka paryAyone dabAvavA chatAM jIvanA dareka pradezamAM amuka amuka aMze jJAnAdi guNo vidyAmAna hoya che, anyathA jIva ajIvapaNuM ja pAme. kahyuM paNa che ke--atyaMta gADha vAdaLa caDhI Ave topaNa candra-sUryanI prabhA kaMIka aMze pragaTa rahe ja che. nahIMtara dareka prANIone prasiddha rAta ane divasano bheda paNa na rahe. jema amaladArane dasa hajAra rU|. sudhIno daMDa ke sajA karavAnI sattA hoya ane jo te roSAyamAna thaI jAya to teTalo daMDa ke sajA karI zake, tema je guNano jeTalo viSaya hoya te guNane Ava2nA2 karmano paNa teTalo ja viSaya hoya che. tethI guru-laghu pariNAmI "anaMtapradezI skaMdho ja cakSuno viSaya hovAthI cakSudarzanAvaraNano vipAka gurulaghu pariNAmI anaMtapradezI Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 617 skaMdhomAM ane rUpI dravyo ja avadhijJAna ane avadhidarzanano viSaya hovAthI A banne AvaraNano rUpI dravyomAM ja vipAka hoya che. devA, levA, ane bhogavavA yogya sarva dravyono anaMtamo ja bhAga hovAthI sarva dravyanA anaMtamA bhAga jeTalAM dravyo ja dAnAdi cAra labdhino viSaya hovAthI dAnAMtarAya vagere cAreno vipAka paNa grahaNa, dhAraNa, ane upabhogAdi dravyamAM ja hoya che. A sivAya bAkInI prakRtiono vipAka jema trIjA dvAramAM kSetra, bhava, pudgala ane jIvane AzrayI batAvela che tema udIraNA AzrayI paNa hoya che. pratyaya-rasa udIraNAnAM pratyayo, kAraNo ane hetuo A ekAryavAcI zabdo che. udayamAM dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhava A pAMca kAraNo hovA chatAM udIraNAnuM mukhya kAraNa kaSAya sahita ke kaSAya rahita jIvano vIryavyApAra che ane te ja udIraNA karaNa che. tethI haMmezAM jevo rasa baMdhAya athavA jevo rasa sattAmAM hoya tevA ja rasanI udIraNA thatI nathI paraMtu vIryavyApAra rUpa udIraNA karaNathI ocho ke vadhAre rasa paNa udIraNA dvArA udayamAM Ave che. tenuM mukhya kAraNa yoga hovA chatAM sattAgata rasathI ochA rasanI udIraNA thavAmAM pariNAma athavA bhava e bIjAM paNa be mukhya kAraNo che. tyAM pariNAma eTale guNa, adhyavasAya athavA uttara zarIrAdinI prApti ke sattAgata rasano anyathA bhAva thavo-Ama mukhya cAra artha che. mATe A cAra kAraNone laIne thatI rasa udIraNAne pariNAma pratyayakRta ane devAdibhavanA nimittathI pheraphAra thaIne je rasanI udIraNA thAya che te bhavapratyayika kahevAya che. arthAt amuka prakAranA pariNAma ke devAdika bhavanA nimittathI ja amuka prakAranuM yoga rUpa vIrya pragaTa thAya che. tethI udIraNAnuM mukhya kAraNa yoga hovA chatAM paraMparAe pariNAma ane bhava paNa anubhAga udIraNAmAM kAraNa hovAthI A udIraNA pariNAma ane bhavakRta ema be prakAranI hoya che. tyAM prathama kadAca pratipakSa prakRtionI udIraNA hoya topaNa uttara vaikriya athavA AhAraka zarIra banAve tyAre samacaturagnasaMsthAna, mRdu, laghusparza, parAghAta, susvara, zubhavihAyogati ane pratyekanAmakarma A ATha prakRtionI ja udIraNA thAya che. tethI A be zarIravALA jIvone A prakRtionI udIraNA zarIra pariNAma pratyayika kahevAya che. temAM paNa AhAraka zarIra guNapratyayika hovAthI te zarIravALA munione A ATha prakRtionI udIraNA guNapariNAma pratyamika ane uttaravaikriya zarIra guNa ane nirguNanA nimittathI banne prakAre banatuM hovAthI vaikriya zarIravALA jIvone A pravRtio saguNa ane nirguNa pariNAma pratyayika kahevAya che. avirata AtmAone kadAca pratipakSa prakRtionI udaya ane udIraNA hoya topaNa dezavirata ane sarvavirata manuSyone saubhAgya, Adayaddhika ane ucca gotranI ja udIraNA thatI hovAthI A jIvone A cAra prakRtionI udIraNA guNapariNAma pratyayika che. ane strIveda Adi nava nokaSAyanA jaghanya rasaspaddhakathI mAMDI zarUAtanA anaMtamA bhAga pramANa rasa spaddhakonI udIraNA dezavirata tathA munione ja thatI hovAthI teTalA rasanI udIraNA guNapaMca02-78 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 paMcasaMgraha-2 pariNAma pratyayika kahevAya che. A sthAne karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA bAvanamAM zarUAtamAM asaMkhyAtamAbhAga jeTalA rasa spardhakonI udIraNA dezavirata tathA munione guNapariNAma pratyayika batAvela che. tethI sattAmAM game teTalo rasa hoya to paNa A jIvone A nava prakRtiono jevo jaghanya rasa udIraNA dvArA udayamAM Ave che tevo anya jIvone Avato nathI. mATe dezavirati ane sarvaviratirUpa guNapariNAma pratyayika che. devatrikanI devabhavamAM, manuSyatrikanI manuSyabhavamAM, tiryaMcatrika, ekendriyAdi cAra jAti, sthAvaraDhika, sAdhAraNa ane Atapa A agiyAranI tiryaMcabhavamAM ane narakatrikanI narakabhavamAM ja udIraNA thatI hovAthI A vIsa prakRtio te te bhava pratyayika udIraNAvALI kahevAya che. ane zeSa adhruvodayI temaja dhruvodayI prakRtiomAM khAsa koI bhava ke guNa kAraNa na hovAthI te prakRtionI udIraNA nirguNapariNAma pratyayika che. temAM paNa dhruvodayI prakRtionI udIraNA haMmezAM ane adhruvodayI prakRtionI tadyogya dravyAdika pAMca nimitto maLe tyAre ja thAya che. tIrthaMkara nAmakarma temaja nava nokaSAya vinA cAra ghAtI karmanI ADatrIsa prakRtio tathA va zabdathI vaikriyasaptaka ane dhruvodayI prakRtio yathAsaMbhava tiryaMco ane manuSyone baMdhAyela rasa karatAM ochA ke vadhAre rasavALI thaIne ja udIraNAmAM AvatI hovAthI A pravRtio guNa pariNAma pratyayakRta che. athavA to sarvaprakRtionI devAdi cAramAMnA koI ne koI bhavamAM ja udIraNA thatI hovAthI sarva prakRtio bhava pratyayika udIraNAvALI athavA jeTalo ane jevo rasa baMdhAyo hoya tevo ja rasa sarva jIvone udayamAM Avato nathI paraMtu pariNAma eTale pheraphAra thaIne paNa udIraNAmAM Ave che. tethI apekSAe sarvaprakRtio udIraNA pariNAma pratyayakRta paNa kahI zakAya che. sAdyAdi : (1) mULa prakRti AzrayI-mohanIya karmanI ajaghanya anubhAgodIraNA sAghAdi cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo sAdi-adhruva ema be prakAre hovAthI kula dasa, zeSa traNa ghAtakarmanI ajaghanya anubhAgodaraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa traNa vikalpo sAdiadhruva ema be-be prakAre hovAthI eka ekanA nava-nava kula sattAvIsa, vedanIyakarmanI anutkRSTa anubhAgodaraNA cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo be-be prakAre hovAthI kula dasa, nAma tathA gotrakarmanI anutkRSTa anubhAgodaraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa traNa vikalpo sAdiadbhava ema be prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava kula aDhAra. ane AyuSyanA cAre vikalpo sAdi-adhuvo ema be-be prakAre hovAthI kula ATha, sarva maLIne mULakarma AzrayI anubhAga udIraNAnA totera (73) bhAMgA thAya che. mohanIyakarmanI jaghanya anubhAgodIraNA kSepaka zreNimAM dasamA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre thAya che ane te eka ja samaya thatI hovAthI sAdi-adhruva che. te sivAya jyAre mohanIyakarmanI udIraNA hoya che tyAre ajaghanya anubhAga udIraNA hoya che ane Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha te agiyAramA guNasthAnake sarvathA hotI nathI, tyAMthI paDe tyAre sAdi, agiyAramA guNasthAnakane nahi pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. 619 jJAnAvaraNa vagere traNa ghAtIkarmanI jaghanya anubhAga udIraNA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre eka samaya mAtra ja thatI hovAthI sAdi-ane adhruva che, zeSa sarvakALamAM A traNe karmanI ajaghanya anubhAga udIraNA hoya che ane bAramA guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI sAdi thatI nathI mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone ava hoya che. A cAre ghAtIkarmanI prathama guNasthAnake utkRSTa ane pachI anutkRSTa ema baMne prakAranI udIraNA vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI sAdi-adhruva ema be prakAre che. vedanIyakarmano sAtAvedanIya AzrayI upazama zreNimAM ghaNo rasa bAMdhI tyAMthI kALa karI sarvArthasiddhavimAnamAM utpanna thAya tyAre vedanIya karmanI utkRSTa anubhAga udIraNA thAya che. ane te niyatakALa thatI hovAthI sAdi-adhruva che. zeSa sarvakALe pramatta guNasthAnaka sudhI A karmanI anutkRSTa anubhAga udIraNA thAya che. paraMtu apramattAdi guNasthAnakomAM thatI nathI, tyAMthI paDe tyAre punaH zarU thAya tyAre sAdi, apramatta bhAvane nahi pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. nAma tathA gotrakarmanI utkRSTa anubhAga udIraNA teramA guNasthAnake ja thatI hovAthI sAdi ane adhruva che, te sivAyanA kALamAM A karmonI anutkRSTa anubhAga udIraNA hoya che ane teramA guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi thatI nathI mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone azruva ema traNa prakAre hoya che. nAma, gotra ane vedanIyakarmanI ghaNI anubhAga sattAno nAza karela ekendriyAdi jIvone jaghanya ane ghaNI anubhAga sattAno nAza na karela jIvone ajaghanya anubhAga udIraNA ema vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI te banne sAdi ane adhruva che. dareka bhavanI carama AvalikAmAM AyuSyanI udIraNA ja thatI na hovAthI tenA utkRSTAdi cAre vikalpo sAdi ane adhruva ema be prakAre che. uttaraprakRti AzrayI :-- mithyAtva, guru ane karkaza sparzanI ajaghanya anubhAga-udIraNA sAghAdi cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo Adi-adhruva ema be prakAre hovAthI eka ekanA dasa kula trIsa, mRdu ane laghusparzanI anutkRSTa anubhAga udIraNA cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo be be prakAre hovAthI eka ekanA dasa-dasa kula vIsa. taijasa-kAryaNasaptaka, sthira, zubha nirmANa, agurulaghu ane mRdu-laghusparza vinA zeSa nava zubha varNAdikanI anutkRSTa anubhAga udIraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa traNa vikalpo be prakAre hovAthI eka ekanA nava-nava kula ekaso eMzI, pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, asthira, azubha, karkaza ane guru-sparza vinA zeSa azubha varNAdisAtanI ajaghanya anubhAga udIraNA sAdi vinA traNa prakAre ane Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 paMcasaMgraha-2 bAkInA traNa vikalpo sAdi ane adhuva hovAthI eka ekanA nava-nava kula baso sAta ane zeSa ekaso dasa prakRtio adhuvodayI hovAthI tenI udIraNA paNa adhruva hoya che. mATe te prakRtionA cAre vikalpo sAdi ane adhuva ema babbe prakAre hovAthI eka ekanA ATha-ATha kula AThaso-ezI, ema ekaso aThThAvana uttaraprakRtio AzrayI sarva maLIne eka hajAra traNaso sattara vikalpo thAya che. mithyAtvanI jaghanya anubhAga udIraNA ekasAthe samyakta ane sarvavirati cAritrane prApta karanAra ati vizuddha mithyASTine potAnA carama samaye eka samaya mAtra ja thatI hovAthI sAdi-adhruva che ane zeSa sarvakALamAM prathama guNasthAnake mithyAtvanI ajaghanya anubhAga udIraNA hoya che. ane samyaktathI paDatA jIvane tenI zarUAta thatI hovAthI sAdi, samyaktane nahi pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adbhava hoya che. guru ane karkaza-sparzanI jaghanya anubhAga udIraNA tathAsvabhAve ja kevalIsamuddhAtamAM chaThThA samaye samayamAtra ja thatI hovAthI sAdi-adhruva ane sAtamA samaye punaH ajaghanya thAya che mATe sAdi, jaghanyanA sthAnane nahi pAmela jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. A traNa prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA utkRSTa anubhAga baMdha karanAra mithyAdaSTione baMdha AvalikA pachI utkRSTarasa sattAmAM hoya tyAM sudhI utkRSTa ane pachI anuSTa ema vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI baMne sAdi ane adhruva che. mRdu ane laghu sparzanI utkRSTa anubhAga udIraNA AhAraka zarIrIne be samaya mAtra thatI hovAthI sAdi-adbhava che. ane zeSa sarvakALe anutkRSTa anubhAga udIraNA hoya che. ane te AhAraka zarIranI samApti pachI punaH zarU thatI hovAthI sAdi, AhArakazarIra nahi banAvela jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. A be prakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA ghaNI anubhAga sattAno nAza karela ekendriyAdi jIvono amuka TAima sudhI hoya che. ane ghaNI anubhAga sattAno nAza nahi karela jIvone ajaghanya anubhAga udIraNA thAya che mATe te banne sAdi-adhruva che. taijasa-kAzmaNa saptaka, sthira, zubha, agurulaghu, nirmANa, mU-laghu sparza vinA zeSa nava zubha varNAdi A vIsa prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA sayogIkevalIne caramasamaye thatI hovAthI sAdi-adhuva che. zeSa sarvakALe anutkRSTa anubhAga udIraNA hoya che, paraMtu sayogI guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi nathI mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. A visa zubha prakRtionI jaghanya ane ajaghanya anubhAga udIraNA mUdu-laghu sparzanI jema aneka vAra thatI hovAthI sAdi-adhruva ema be prakAre che. pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanI jaghanya anubhAge udIraNA bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre ane asthira, azubha temaja karkaza Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 621 ane gurusparza vinA zeSa azubha varNAdi sAtanI jaghanya anubhAga udIraNA teramA guNasthAnakanA caramasamaye thatI hovAthI sAdi-adhruva che. zeSa sarvakALamAM A trevIsa prakRtionI ajaghanya anubhAga udIraNA hoya che. ane bAramA temaja teramA guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi na hovAthI anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhuva hoya che. A prakRtionI utkRSTa ane anutkRSTa anubhAga udIraNA prathama guNasthAnake mithyAtvanI jema vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI sAdi-adbhava ema be prakAre che. zeSa ekaso dasa prakRtionI udIraNA ja adbhava hovAthI tenA cAre vikalpo sAdi ane adhruva ema banne prakAre ja hoya che. utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI : ahIM utkRSTa anubhAga udIraNAnA amuka jIvo ja svAmI batAvyA ane anya jIvo kema nahi ? tenAM keTalAMka kAraNo TIkAkAra maharSie batAvela che ane keTalAMka kAraNo vicAra karatAM ApaNe paNa samajI zakIe tevAM che, te ahIM batAvavAmAM AvyAM che paraMtu keTalAMka kAraNo ApaNe na samajI zakIe te bahuzruto pAsethI jANavA prayatna karavo. pApa prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA taghogya atisaMkliSTa pariNAmI jIvone ane punyaprakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA tadyogya ativizuddha pariNAmI jIvone hoya che. A vAta sarvatra dhyAnamAM rAkhavI. - dAnAMtarAya Adi pAMca aMtarAya ane acasudarzanAvaraNanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI sarvathI alpa dAnAdi labdhi ane cakSudarzana labdhi saMpanna sUkSma labdhi aparyApta utpattinA prathamasamayavartI jIvo, che kAraNa ke A jIvone ochAmAM ochI dAnAdi labdhi hovAthI anubhAga udIraNA vadhAre pramANamAM hoya che mATe teo ja svAmI hoya che. - cakSudarzanAvaraNanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI sarvaparyAptie paryAptanA caramasamayavartI te indriya jIvo che. caturindriyAdine cakSurdarzanAvaraNano kSayopazama hovAthI ane beIndriyAdi jIvone eTalo tIvra saMkleza na hovAthI utkRSTa anubhAga udIraNA thatI nahi hoya tema lAge che. aparyApta avasthAmAM nidrAno tIvra udaya na hovAthI temaja ativizuddha ke atisaMkliSTa avasthAmAM nidrAnA udayano sarvathA abhAva hovAthI madhyama pariNAmI sarva paryAptie paryApta jIvo yathAsaMbhava nidrAnA udayavALA pAMca nidrAnA svAmI che. sarva paryAptie paryApta tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA sAtamI narakanA nArako arati, zoka, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, asatAvedanIya, narakagati huDakasaMsthAna, upaghAta, azubhavihAyogati, daurbhAgyatrika, ayazakIrti ane nIca gotranA svAmI che. kAraNa ke anya sarva jIvo karatAM A jIvone A prakRtiono atyaMta tIvra rasodaya hoya che. tethI udIraNA paNa ghaNI ja hoya che. Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 paMcasaMgraha-2 trasatrika, paMcendriyajAti, sAtAvedanIya, susvara, ucchavAsanAma vaikriyasaptaka ane devagati A paMdara prakRtionA svAmI tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA sarva paryAptie paryApta ativizuddha pariNAmI anuttaravAsI devo hoya che. anya jIvone A prakRtiono Avo tIvra rasodaya na hovAthI utkRSTa anubhAga udIraNA paNa thatI nathI. pachInA anaMtara samaye mithyAtva prApta karanAra carama samayavartI mizradaSTi jIvo mizramohanIyanA ane kSayopazama samyagdaSTi caramasamayavartI samyakta mohanIyanA svAmI che. A banne pApa prakRtio hovAthI atisaMkliSTa pariNAmIne utkRSTa anubhAga udIraNA thAya che ane enA udayavALA jIvomAM uparokta jIvo ja atisaMkliSTa pariNAmI hoya che mATe ja teonuM grahaNa karela che. tathAsvabhAve ja paryApta sahastrAra devo hAsya ane rati mohanIyanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI che. atisaMkliSTa pariNAmI caramasamayavartI labdhi aparyApta manuSya aparyApta nAmakarmanA svAmI che. anya jIvo karatAM A jIvo vadhAre saMkliSTa hoya che. karkaza, gurusparza, strIveda, puruSaveda, aMtima pAMca saMghayaNa, madhyama cAra saMsthAna ane tiryaMcagati. A cauda prakRtionA tathAsvabhAve ja ATha varasanA AyuSyavALA AThamA varSe vartatA saMjJIpaMcendriya tiryaMco svAmI che. traNa palyopamanA AyuSyavALA ativizuddha pariNAmI paryApta manuSyo audArikasaptaka, manuSyagati ane vajaRSabhanArAca saMghayaNanA temaja utkRSTa AyuSyavALA sarva paryAptie paryApta potapotAnA bhAvamAM vartatA jIvo te te AyuSyanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI che. paraMtu naraka AyuSyanA atisaMkliSTa pariNAmI ane zeSa traNa AyuSyanA ativizuddha pariNAma jANavA. jaghanya AyuSyavALA atisaMkliSTa pariNAmI paryApta beindriyo beindriyajAtinA, te indriyo te indriyajAtinA, caurindriyo caurindriyajAtinA, sUkSmajIvo sUkSmanAmakarmanA, bAdara ekendriyo sthAvara nAmakarmanA, bAdarasAdhAraNo sAdhAraNanAmakarmanA temaja sthAvara ane sAdhAraNa jIvo ekendriyajAti nAmakarmanA svAmI che. jaghanya AyuSyavALA paryApta jIvo vadhAre saMkliSTa hoI zake che ane sUkSma karatAM paNa bAdara jIvo vadhAre saMkliSTa hoya che. tethI jaghanya AyuSyavALA paryApta ane yathAsaMbhava bAdara jIvo batAvela che. AhAraka zarIra saMbaMdhI sarva paryAptie paryApta, ativizuddha AhAraka muni samacaturagnasaMsthAna, mUdu, laghusparza, parAghAta, pratyeka, zubhavihAyogati ane AhAraka saptaka A tera prakRtionA svAmI che. vaikriyazarIra saMbaMdhI sarva paryAptie paryApta, ativizuddha vaikriyazarIradhArI muni udyotanAmakarmanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI che. joke AhAraka zarIrIne paNa udyotanAmakarmano udaya hoya che. ane teone vaikriya zarIra karatAM vadhAre vizuddhi saMbhave che. chatAM Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 623 ahIM temanuM grahaNa karela nathI tenuM kAraNa bahuzruto jANe. utkRSTa AyuSyavALA, sarva paryAptie paryApta, ativizuddha sUryanA vimAnamAM rahelA pRthvIkAyajIvo AtapanAmakarmanA svAmI che. temaja cAre AnupUrvInA potapotAnI gatinI jema utkRSTaanubhAga udIraNAnA svAmI che. paraMtu AnupUrvIono udaya vigrahagatimAM ja hoya che ane udaya hoya tyAre ja udIraNA hoya che temaja vigrahagati vadhAremAM vadhAre traNa samayanI hoya che. tethI potapotAnA bhavamAM vigrahagatimAM trIjA samaye vartatA ane temAM paNa devamanuSyAnupUrvInA tadmAyogya ativizuddha ane naraka-tiryaMcAnupUrvInA tadmAyogya atisaMkliSTa jIvo jANavA. taijasa-kAzmaNasaptaka, mRdu-laghusparza vinA zeSa zubhavarNAdi nava, agurulaghu, nirmANa, sthiraddhika saubhAgya, Adeyadrika, tIrthakara nAmakarma ane ucca gotra A pacIsa pravRtionA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI sayogI kevalIo che. ane avadhijJAnAvaraNIya vinA cAra jJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, mithyAtva, soLa kaSAya, karkaza-guru sparza vinA azubhavarNAdi sAta ane asthira dvika A ekatrIsa prakRtionA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI atisaMkliSTa pariNAmI sarvaparyAptie paryApta mithyASTi saMjJIpaMcendriyo che. avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI cAre gatinA atisakliSTa pariNAmI paryApta saMjJIpaMcendriyo che. paraMtu avadhijJAna prApta karatAM ghaNA rasano kSaya thaI jAya che. tethI avadhijJAnayukta AtmAone utkRSTa anubhAga udIraNA thatI nathI. mATe avadhijJAna rahita jIvo grahaNa karyA che. jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI : ahIM punyaprakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA te te prakRtionI udIraNA karanArA jIvomAM je jIvo atisaMkliSTa pariNAmI hoya teone ja hoya che. ane pApaprakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA te te prakRtionI udIraNA karanArA jIvomAM je jIvo ativizuddha pariNAmI hoya teone ja hoya che. A vAta khAsa khyAlamAM rAkhavI. bAramAM guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre sarvotkRSTa cauda pUrvalabdhisaMpanna jIvo matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, cakSurdarzanAvaraNa, ane acakSurdarzanAvaraNanA, paramAvadhijJAnavALA avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanA, ane vipulamatimanaHparyavajJAnI mana:paryavajJAnAvaraNanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che, te te guNo prApta karatAM ghaNA rasano nAza thato hovAthI bAramA guNasthAnake bahu ja ocho rasa sattAmAM hoya che, tema ja carama AvalikAmAM udIraNA ja thatI na hovAthI sarvotkRSTa te te guNayukta jIvo bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre ja jaghanya anubhAga udIraNA kare che, tethI teonuM grahaNa karela che. kSapaka apUrvakaraNa guNasthAnakanA carama samaye yathAsaMbhava udaya prApta hAsyaSakanA, navamA guNasthAnake potapotAnI udIraNAnA caramasamaye traNa veda tathA saMjvalanatrikanA, dazamA Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre saMjvalana lobhanA ane bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanA jadhanya anubhAga udIraNAnA svAmI che, kAraNa ke upazamazreNi karatAM kSapakazreNimAM vadhAre vizuddhi hoya che. ane potapotAnI udIraNAnA caramasamaye vadhAre vizuddhi hoya che. mATe te te jIvonuM grahaNa karela che. 624 nidrA ane pracalAnA agiyAramA guNasthAnakavALA jIvo svAmI che. A graMthakAra maharSi kSapakazreNimAM ane kSINamohe nidrA tathA pracalAno udaya mAnatA nathI tethI A be prakRtionI udIraNA karanAramAM agiyAramA guNasthAnakavALA jIvo vadhAre vizuddha hovAthI teone grahaNa karela che. A karmaprakRti cUrNikAra AdinA mate batAvela che. paraMtu je maharSio kSINamohanA dvicaramasamaya sudhI A be prakRtiono udaya mAne che, teonA mate bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI hoya che ema samajavuM. apramattAbhimukha tatprAyogya vizuddha pramattayati thINadvitrikanA svAmI che. kAraNa ke tenI udIraNA karanArA jIvomAM teo ja sarvathI vadhAre vizuddha hoya che. kSAyikasamyaktva prApta karanAra cArathI sAta guNasthAnaka sudhInA, yathAsaMbhava cAre gatimAM samyaktvamohanIyanI samayAdhika AvalikA zeSa hoya evA kSayopazama samyagdaSTijIvo samakitamohanIyanA svAmI che. kAraNa ke tenI udIraNA karanAra jIvomAM A jIvo ja ativizuddha hoya che. temaja mRtakaraNa avasthAmAM kALa karI cAre gatimAM jaI zake che. mATe tevA jIvo svAmI kahyA che. samakALe samyaktva ane sarvavirati cAritra prApta karanAra mithyAtvanA caramasamayavartI anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtvanA, sarvavirati prApta karanAra carama samayavartI avirata samyagdaSTi apratyAkhyAnIya cAra kaSAyanA, sarvavirati prApta karanAra caramasamayavartI dezivarata pratyAkhyAnAvaraNa cAra kaSAyanA temaja trIjA guNasthAnakavALA jIvo samyaktva ane cAritra eka sAthe prApta karatA na hovAthI anaMtara samaye samyaktva prApta karanAra trIjA guNasthAnakanA caramasamayavartI jIvo mizramohanIyanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. cAre AyuSyamAM jaghanyasthitibaMdha sAthe ja jaghanya 2sabaMdha thAya che tethI jaghanya sthitivALA potapotAnA bhavamAM vartatA jIvo te te AyuSyanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che paraMtu narakAyuSyanA ativizuddha ane zeSa traNa AyuSyanA atisaMkliSTa pariNAmI jANavA. alpa AyuSyavALA sUkSmavAyukAya jIvo utpattinA prathama samaye audArikaSaTkanA tathA pratyeka nAmakarmanA, alpa AyuSyavALA bAdara paryApta vAyukAya jIvo vaikriyaSakanA ane alpa AyuSyavALA beindriyo utpattinA prathama samaye audArika aMgopAMganA svAmI che. ekendriyamAMthI vaikriya ekAdazanI uddalanA karI asaMjJI paMcendriyatiryaMcamAM AvI alparasa bAMdhI tyAMthI kALa karI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA AyuSyavALA narakamAM Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 625 utpanna thanAra atisaMkliSTa pariNAmI nArako utpattinA prathama samaye vaikriya aMgopAMganA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. vigrahagatimAM vartatA atisaMkliSTa pariNAmI mithyAdaSTi taijasa-kAzmaNa saptaka, mRdu ane laghu sparza vinA zubhavarNAdinavaka, sthira, zubha, agurulaghu ane nirmANa A vIsa prakRtionA jaghanya anubhAga udIraNA svAmI che. ta~Ayogya saMkliSTa AhAraka zarIrIo AhAraka saptakanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. alpa AyuSyavALA paryApta asaMjJI paMcendriyatiryaMco utpattinA prathama samaye AhArI prathama saMghayaNa tathA prathama saMsthAnanA, ane sarvavizuddha pUrvakroDanA AyuSyavALA bhavanA prathama samaye AhArI, paryApta asaMjJI paMcendriyo madhyamanA cAra saMsthAnanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. alpa AyuSyavALA jIvo vadhAre saMkliSTa hoya che, punya prakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA saMkliSTa pariNAmathI thAya che. ane prathama saMghayaNa tathA prathama saMsthAna punyaprakRtio hovAthI tenA svAmI alpa AyuSyavALA kahyA che. tathA dIrdhAyuSyavALA vadhAre vizuddha hoya che temaja pApaprakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA vizuddha pariNAmathI thAya che. ane madhyamanAM cAra saMsthAno pApa prakRtio hovAthI tenI udIraNAnA svAmI pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA asaMjJI paMcendriyo kahyA che, kAraNa ke asaMjJI paMcendriyonuM utkRSTathI paNa teTaluM ja AyuSya hoya che. sarvavizuddha pUrvakroDanA AyuSyavALA manuSyo madhyamanA cAra saMghayaNanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. tiryaMco karatAM prAyaH manuSyo alpabaLavALA hoya che. mATe ahIM manuSyo grahaNa karela che. dIrgha AyuSyavALA tatvAyogya vizuddha paryApta sUkSma ekendriyo utpattinA prathama samaye huDakasaMsthAna, upaghAta ane sAdhAraNanAmakarmanA, atisaMkliSTa pariNAmI te ja sUkSma ekendriyo sarvaparyAptie paryAptanA caramasamaye parAghAtanAmakarmanA, Atapa tathA udyotanA udayavALA atisaMkliSTa pariNAmI khara bAdara pRthvIkAya jIvo zarIra paryAptie paryAptanA prathama samaye kramazaH Atapa ane udyotanAmakarmanA ane bAra varSanA AyuSyavALA bAramA varSamAM vartatA beindriyo sevArta saMhanananA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. vigrahagatimAM vartamAna ta~Ayogya ativizuddha saMjJIpaMcendriya paryApta jIvo mUdu ane laghu sparzanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. kevalIsamudyAtanA chaThThA samaye ja tathAsvabhAve karkaza ane gurusparzanA, temaja A be sparza vinA zeSa azubhavarNAdi saptaka, asthira ane azubhanA sayogIkevalI guNasthAnakanA caramasamayavartI jIvo jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. kevalIsamuddhAtanI pahelAM kevalInI dRSTie je zubhayogono vyApAra thAya che tene AyojikAkaraNa kahevAya che. ane te dareka kevalIbhagavaMto kare che. temaja te vakhate ativizuddha pariNAma hovAthI tIrthakara nAmakarmanA ghaNA rasanI udIraNA thAya che, tethI paMca02-79 Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 sayogIkevalIguNasthAnakanA prathama-samayathI AyojikAkaraNanA pUrva samaya sudhI tIrthaMkara bhagavaMto tIrthaMkaranAmakarmanA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. 626 be vedanIya, cAra gati, pAMca jAti, cAra anupUrvI, be vihAyogati, ucchvAsa, trasatrika, saubhAgyacatuSTa, sthAvaratrika, daurbhAgya catuSka ane be gotra A cotrIsa prakRtio baMdha tathA udayamAM parAvartamAna che. jyAre jaghanya rasabaMdha thAya tyAre jaghanyarasanI ane utkRSTa rasabaMdha thAya tyAre prAyaH utkRSTarasanI udIraNA thAya che. temaja A badhI prakRtiono jadhanya rasabaMdha parAvartamAna madhyama pariNAme thAya che mATe te-te prakRtinA udayavALA parAvartamAna madhyama pariNAmI saghaLA jIvo A cotrIsa prakRtionA jaghanya anubhAga udIraNAnA svAmI che. sAmAnyathI jaghanya anubhAga udIraNA ane utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI koNa hoya ! te jANavA mATe A traNa bAbato barAbara vicAravI. (1) bhavapratyaya udIraNA che ke pariNAma pratyaya ? prAyaH bhavapratyayathI jaghanya anubhAga udIraNA ane pariNAma pratyayathI utkRSTa anubhAga udIraNA thAya che. (2) punyaprakRti che ke pApaprakRti ? punyaprakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA tatprAyogya atisaMkliSTa pariNAmI jIvane ane utkRSTa anubhAga udIraNA tatprAyogya ativizuddha jIvane hoya che. temaja pApaprakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA tatprAyogya ativizuddha jIvane ane utkRSTa anubhAga udIraNA tatprAyogya atisaMkliSTa jIvane hoya che. (3) pudgalAdi cAra vipAkamAMthI kayA vipAkavALI prakRti che ? kAraNa ke pudgalavipAkI prakRtionI bhavAgha samaye alpa pudgalo grahaNa thAya tyAre jaghanya ane ghaNAM pudgalo grahaNa thAya tyAre prAyaH utkRSTa anubhAga udIraNA hoya che. iti anubhAga udIraNA pradeza-udIraNA ahIM sAdyAdi ane svAmitva A be adhikAro che......tyAM prathama mULakarma AzrayI sAghAdi batAve che. mULa prakRti AzrayI sAghAdi : vedanIya ane mohanIyanI anutkRSTa pradeza udIraNA cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo babbe prakAre hovAthI eka-ekanA dasa-dasa, kula vIsa, AyuSya karmanA cAre vikalpo babbe prakAre hovAthI kula ATha ane jJAnAvaraNa Adi zeSa pAMca pAMca karmanI anutkRSTa pradeza udIraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa traNa vikalpo babbe prakAre hovAthI eka-ekanA nava-nava kula pistALIsa, sarva maLI AThe karmanA toMtera vikalpo thAya che. prAyaH guNitakarmAMza AtmAne utkRSTa pradeza udIraNA ane kSapitakarmAMza jIvane jadhanya pradeza udIraNA thAya che. mATe sarvatra utkRSTa pradeza udIraNAmAM guNitakarmAMza ane jaghanya pradeza Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa sArasaMgraha 627 udIraNAmAM kSapitakarmAza jIvo levA. apramattAbhimukha sarvavizuddha pramattayatine vedanIyakarmanI ane dazamA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre mohanIyakarmanI utkRSTa pradeza udIraNA thAya che. ane te niyata samaya thatI hovAthI sAdi-adhuva che. zeSa sarvakALamAM A be karmanI anukuSTa pradeza udIraNA hoya che. sAtamA guNasthAnake vedanIyakarmanI ane agiyArame guNasthAnake mohanIyakarmanI udIraNA thatI nathI. tyAMthI paDe tyAre anutkRSTa pradeza udIraNAnI zarUAta thAya che mATe sAdi, te te sthAnane nahi pAmela jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adbhava hoya che. temaja atisaMkliSTa pariNAmI mithyAdaSTi jIvone A be karmanI jaghanya ane atisaMkliSTa pariNAma amuka TAimathI vadhAre TakatA na hovAthI zeSa kALe ajaghanya, ema vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI A banne pradeza udIraNA sAdi-adhruva ema be prakAre che. AyuSyakarmanI udIraNA ja adhruva hovAthI tenA cAre vikalpo sAdi-adhruva che. bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmanI, teramA guNasthAnakanA caramasamaye nAma tathA gotrakarmanI samayamAtra utkRSTa pradeza udIraNA hoya che mATe te sAdi ane adhruva che. zeSakALe A pAMce karmanI udaya hoya tyAre anutkRSTa pradeza udIraNA hoya che. bAramA tathA teramA guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi nathI mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. vedanIyakarmanI jema A pAMce karmanI atisaMkliSTa pariNAmI mithyASTine jaghanya pradeza udIraNA ane zeSa kALe ajaghanya pradeza udIraNA vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI te banne sAdi-adhruva hoya che. uttara prakRti AzrayI sAdyAdi : - mithyAtvamohanIyanI anutkRSTa pradeza udIraNA cAra prakAre ane zeSa traNa vikalpo sAghAdi be prakAre hovAthI kula dasa, zeSa suDatALIsa dhruvodayI prakRtionI anutkRSTa pradeza udIraNA sAdi vinA traNa prakAre ane zeSa traNa vikalpo babbe prakAre hovAthI eka-ekanA navanava kula cArasotrevIsa ane bAkInI ekasodasa avodayI prakRtionA cAre vikalpo baLe - prakAre hovAthI eka-ekanA ATha-ATha kula AThaso eMzI, ema sarva maLIne eka hajAra traNaso tera vikalpo thAya che. samakALe sattva ane sarvavirati cAritra prApta karanAra mithyASTine mithyAtvanI utkRSTa pradeza udIraNA hoya che. ane te niyata kALa hovAthI sAdi-adhuva che. zeSa sarvakALamAM mithyAdaSTine mithyAtvanI anutkRSTa pradeza udIraNA hoya che. ane uparanA guNasthAnakethI prathama guNasthAne Ave tyAre tenI zarUAta thAya che--mATe sAdi, uparanA guNasthAnake nahi gayelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. sarva saMkliSTa mithyASTine mithyAtva mohanIyanI jaghanya pradeza udIraNA ane te ja mithyASTine atisaMkliSTa pariNAma na hoya tyAre ajaghanya pradeza udIraNA-ema vArApharatI anekazaH thatI hovAthI A banne udIraNA sAdi-adhruva che. - bAramA guNasthAnakanI samayAdhika AvalikA bAkI hoya tyAre pAMca jJAnAvaraNa, cAra Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 paMcasaMgraha-2 darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAya A caudanI ane teramA guNasthAnakanA caramasamaye taijasa-kArpaNa saptaka, agurulaghu nirmANa, sthira, asthira, zubha, azubha ane varNAdi vasa, nAmakarmanI A tetrIsa dhruvodayI prakRtionI eka samaya mAtra utkRSTa pradeza udIraNA thAya che mATe sAdi-adhruva che. zeSa sarvakALe A pravRtionI anutkRSTa pradeza udIraNA hoya che. ane bAramA tathA teramA guNasthAnakethI paDavAno abhAva hovAthI tenI sAdi nathI mATe anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che. temaja atisaMkliSTa pariNAmI mithyAdaSTine mithyAtva mohanIyanI jema A suDatALIsa prakRtionI jaghanya pradeza udIraNA ane ajaghanya pradeza udIraNA vArApharatI aneka vAra thatI hovAthI te banne sAdi-adhuva che. zeSa ekaso dasa adhuvodayI prakRtionI udaya hoya tyAre ja udIraNA hoya che. paNa haMmezAM hotI nathI. tethI te prakRtionA cAre vikalpo sAdi-adhruva ja hoya che. utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI - sAmAnya rIte ghAtI prakRtionI je jIvo je samaye jaghanya anubhAganI udIraNA kare che te samaye te ja jIvo ghAtakarmaprakRtionI utkRSTapradeza udIraNA kare che. tethI te ja jIvo tenA svAmI che. te A pramANe. samayAdhika AvalikA bAkI hoya evA bAramA guNasthAnakavALA jIvo pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa ane pAMca aMtarAyanI utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. paraMtu avadhijJAna prApta karatAM avadhiDhikanA AvaraNanAM ghaNAM pudgalono kSaya thaI jAya che. tethI avadhijJAnayukta jIvone A be prakRtionI utkRSTa pradeza udIraNA thatI nathI. mATe A be AvaraNanI udIraNAnA svAmI avadhilabdhi rahita jANavA. guNitakarmAza kSapaka apUrvakaraNa caramasamayavartI yathAsaMbhava udayaprApta hAsyaSakanA, navamAM guNasthAnake potapotAnI udIraNAnA caramasamaye saMjavalanatrika tathA traNa vedanA, ane samayAdhika AvalikA bAkI hoya tevA dasamA guNasthAnakavALA jIvo saMjavalana lobhanI utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. - samakALe samyakta ane sarvavirati prApta karanAra caramasamayavartI mithyAdaSTi mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI catuSkanA, sarvavirati prApta karanAra caramasamayavartI caturtha ane paMcama guNasthAnakavALA kramazaH apratyAkhyAnAvaraNa catuSkanA ane pratyAkhyAnAvaraNa catuSkanA, apramattAbhimukha pramattayati udaya prApta yathAsaMbhava thINadvitrikanA ane agiyAramAM guNasthAnakavALA jIvo udayaprApta yathAsaMbhava nidrAddhikanA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. kSayopazama samyakta pAmatAM trIjA guNasthAnakanA caramasamayavartI mizramohanIyanA ane kSAyikasamyakta prApta karanAra potAnI udIraNAnA caramasamayavartI kSayopazama samyakvI samyakvamohanIyanI utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. apramattAbhimukha ativizuddha pramattayati be vedanIyanA, sarvavizuddha amramattayati prathama sivAyanA pAMca saMghayaNa, AhAraka saptaka, vaikriya saptaka ane udyota A vIsa prakRtionA Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 629 udIraNAkaraNa sArasaMgraha utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. sarvavizuddha dezavirati tiryaMca tiryaMcagatinA, potapotAnA bhavanI vigrahagatimAM vartamAna sAyika samyagdaSTi potapotAnI AnupUrvInA, ane kSAyika samyagdaSTi devo tathA nArako kramazaH deva ane narakagatinA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. A sthaLe karmaprakRtinI TIkA tathA cUrNimAM naraka ane tiryaMcAnupUrvInA kSAyika samyaktI ane manuSya tathA devAnupUrvAnA sAmAnya samyagdaSTi jIvo svAmI kahyA che. sarvaviratine prApta karanAra caramasamayavartI avirata samyagdaSTi manuSya daurbhAgya, anAyaddhika ane nIca gotranA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. jaghanyasthitivALA devo alpa puca prakarSavALA hovAthI teone priyanA viyogAdimAM ghaNA duHkhano saMbhava che. ghaNA du:khI jIvo tathAsvabhAve ja AyuSyakarmanAM ghaNAM yugalo udIraNA dvArA udayamAM lAvI kSaya kare che. temaja utkRSTa AyuSyavALA nArako vadhu duHkhI hoya che. mATe dasa hajAra varSanA AyuSyavALA tIvra duHkhodayamAM vartatA devI devAyuSyanA, tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA tIvra duHkhodayamAM vartatA sAtamI narakanA nArako narakAyuSyanA temaja ATha varSanA AyuSyavALA AThamA varSamAM vartatA tiryaMco ane manuSyo tathAsvabhAve kramazaH tiryaMca tathA manuSya AyuSyanA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. | svaprAyogya sarvavizuddha bAdara paryApta pRthvIkAya jIvo ekendriya ane sthAvara nAmakarmanA, khara pRthvIkAya AtapanAmakarmanA, sUkSmajIvo sUkSmanAmakarmanA, sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo sAdhAraNa nAmakarmanA, paryApta vikasendriyo kramazaH beindriya, te indriya ane caturindriya jAti nAmakarmanA ane sarvavizuddha potAnA aMta samaye saMmUcchima aparyApta manuSyo aparyApta nAmakarmanA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. caramasamayavartI sayogIkevalI manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika-saptaka, taijasakArmaNa saptaka, cha saMsthAna, prathama saMghayaNa, varNAdi vasa, vihAyogatidvika, Atapa-udyota vinA cha pratyeka prakRtio, trasadazaka, asthira, azubha, duHsvara ane ucca gotra....A pAMsaTha prakRtionA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI che. paraMtu be svara ane ugvAsanA nirodha kALe potapotAnI udIraNAnI caramasamayavartI jANavA. jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI : jema utkRSTa pradeza udIraNAmAM te te prakRtinA udayavALA ativizuddha pariNAmI jIvo svAmI che, tema jaghanya pradeza udIraNAmAM te te prakRtinA udayavALA atisaMkliSTa pariNAmI jIvo svAmI che. avadhijJAnAvaraNa ane avadhidarzanAvaraNanA avadhilabdhivALA cAre gatinA atisaMkliSTa pariNAmI mithyASTi jIvo jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. avadhi utpanna thatAM ghaNAM pugalo sattAmAMthI dUra thaI jAya che, ane thoDAM ja rahe che, tethI avadhilabdhiyukta jIvo grahaNa karyA che. avadhiddhikanA AvaraNa vinA zeSa cAra jJAnAvaraNa, traNa darzanAvaraNa, be vedanIya, Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 mithyAtvamohanIya, soLa kaSAya ane nava nokaSAya, A pAMtrIsa prakRtionA atisaMkliSTa pariNAmI sarva paryAptie paryApta mithyArdaSTi jIvo jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. 630 tatkAyogya atisaMkliSTa mithyAtvAbhimukha caramasamayavartI kSayopazamasamyaktvI samyaktvamohanIyanA ane mizrardaSTi mizramohanIyanA jadhanya pradeza-udIraNAnA svAmI che. tatprAyogya saMkliSTa cAre gatinA paryApta jIvo yathAsaMbhava udayaprApta pAMca nidrAnA jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. cAra gati, paMcendriyajAti, audArikasaptaka, vaikriyasaptaka taijasa-kAryaNasaptaka, saMsthAnaSaTka, saMghayaNaSaTka, varNAdi vIsa, vihAyogatiddhika, Atapa ane tIrthaMkaranAma vinA pratyeka cha prakRti, trasadazaka, asthiraSaTka, gotradvika ane pAMca aMtarAya A nevyAsI prakRtionA sarva paryAptie paryApta yathAsaMbhava cAre gatinA atisaMkliSTa pariNAmI mithyAdaSTi saMjJIpaMcendriya jIvo svAmI che. cAra anupUrvInA tatkAyogya saMkliSTa potapotAnA bhavamAM vigrahagatimAM vartatA jIvo jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. atisaMkliSTa pariNAmI sarva paryAptie paryApta bAdara ekendriyo ekendriyajAti ane sthAvaranAmakarmanA, bAdara nigodanA jIvo sAdhAraNanA, sarva paryAptie paryApta sUkSma jIvo sUkSma nAmakarmanA ane aparyAptanA carama samaye garbhaja aparyApta manuSyo aparyAptanAmakarmanA jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. sarvaparyAptie paryApta ati saMkliSTa beindriya, teindriya ane caturindriyajIvo anukrame beindriya, teindriya ane carindriya jAtinA ane atisaMkliSTa pariNAmI sarva paryAptie paryApta pRthvIkAya jIvo AtapanAmakarmanA jaghanyapradeza udIraNAnA svAmI che. tatprAyogya saMkliSTa pariNAmI AhAraka zarIradhArI pramattayati, AhAraka saptakanA jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. AyojikA karaNa karyA bAda udIraNA dvArA udayamAM AvI ghaNAM pudgalono kSaya thato hovAthI AyojikAkaraNanA pahelAnA kALamAM tIrthaMkara paramAtmAo tIrthaMkaranAmakarmanA jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. sukhI jIvone tathAsvabhAve ja AyuSyakarmanAM udIraNA dvArA thoDAM pudgalo udayamAM Ave che ane jaghanya sthitivALA nArako anya nArakonI apekSAe vadhAre sukhI hoya che, tethI dasa hajAra varSanA AyuSyavALA svabhUmikAne anusAra sukhI nArako naraka AyuSyanA, tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA devo devAyuSyanA, traNa palyopamanA AyuSyavALA manuSyo manuSya AyuSyanA ane tiryaMco tiryaMca AyuSyanA jaghanya pradeza udIraNAnA svAmI che. "udIraNAkaraNa sArasaMgraha samApta" Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa praznottarI prazna-1. saMghayaNa tathA saMsthAnanA udaya ane udIraNAmAM matAMtara hoya to jaNAvo? uttara-bRhatsaMgrahaNI vagere keTalAka graMthomAM paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMcone mAtra sevArta saMhanana ane huMDeka saMsthAnano ja udaya mAnela hovAthI te graMthakAronA mate te benI ja udIraNA hoya, anya saMhanana-saMsthAnonI udIraNA na hoya. paraMtu A graMthakAra vagere keTalAka AcArya bhagavaMto yathAsaMbhava chaye saMhanana ane saMsthAnono udaya mAne che. tethI paryApta asaMzI paMcendriya tiryaMcone chaye saMvanana ane saMsthAnanI udIraNA hoya che. temaja karmastava vagere keTalAka graMthakAro bIjA ane trIjA saMhAnano udaya agiyAramAM guNasthAnaka sudhI mAne che mATe teonA mate te be saMhanananI udIraNA paNa agiyAra guNasthAnaka sudhI hoya che. paraMtu A graMthakAra ane karmaprakRti vagere graMthakAroe A be saMvananano udaya paNa sAtamA guNasthAnaka sudhI ja mAnela che. mATe chellA traNa saMghayaNanI jema A be saMhanananI paNa utkRSTa pradeza udIraNA apramatta munine ja batAvela che. prazna-2. zarIra paryAptie aparyApta jIvone nidrAono udaya ane udIraNA hoya ke nahi ? uttara-A graMthanI temaja karmaprakRtinI pU. malayagirijI ma. kRta ane pU. upAdhyAyajI kRta TIkAo vageremAM zarIra paryAptie aparyApta jIvone nidrAono udaya temaja udIraNA batAvela nathI. paraMtu zarIra-paryAptinI samAptinA pachInA samayathI indriya paryAptinI samApti sudhI udIraNA vinA kevala udaya batAvela che. paraMtu A ja graMthanA prathama bhAganI paMcamadvAranI 100mI gAthAnI svopajJa TIkAmAM AhAra paryAptithI AraMbhI indriya paryAptinI samApti sudhI nidrAono kevala udaya batAvela che paraMtu udIraNA batAvela nathI. arthAt svopajJa TIkAkAra vagerenA mate AhAra paryAptinI zarUAtathI Indriya paryAptinI samApti sudhI kevala udaya hoya ane pachI udaya-udIraNA sAthe hoya ane anya AcAryonA mate AhAra-paryAptinI zarUAtathI zarIra paryAptinI samApti sudhI udaya ane udIraNA bane na hoya ema lAge che. paraMtu zarIra paryAptinI samAptinA pachInA samayathI indriya paryAptinI samApti sudhI udIraNA vinA kevala udaya hoya che, ane tyArabAda udaya-udIraNA sAthe hoya che. prazna-3. prathama guNasthAnake jema mohanIyakarmanA 7thI 10 sudhInAM udaya sthAno che tema udIraNA sthAno paNa cAra ja hoya ke nyUnAdhika hoya ? uttara ahIM temaja karmaprakRti udIraNAkaraNanI 22mI gAthAmAM prathama guNasthAnake 7thI 10 ema sAmAnyathI udIraNA sthAno paNa cAra batAvela che. paraMtu prathama guNasthAnake anaMtAnubaMdhI vagere cAra kaSAya, mithyAtva, eka veda ane eka yugala e ATha prakRtinA udaya vikhate anAdi mithyAdRSTi upazama samyakta pAme tyAre mithyAtvanI jema anaMtAnubaMdhInuM paNa aMtara-karaNa karato hoya to prathama sthitinI carama AvalikAmAM mithyAtva ane anaMtAnubaMdhInI Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 paMcasaMgraha-2 udIraNA na hovAthI chanuM udIraNA sthAna paNa Ave, paraMtu tenI virakSA na karI hoya athavA to anaMtAnubaMdhInuM aMtara-karaNa na karato hoya ane mAtra kSayopazama ja karato hoya to chanuM udIraNA sthAna na paNa Avete bahuzruto pAsethI jANI levuM. prazna-4. pUrvabhavamAMnA carama aMtarmuhUrtamAM tyAMthI kALa karI je bhavamAM javAnuM hoya te bhava prAyogya ja prakRtio baMdhAya che. tethI narakAdigatimAM jatAM pUrvabhavanA carama aMtarmuhUrtamAM avazya narakagati Adi prakRtiono ja baMdha hoya che ane kAla karatAMnI sAthe ja narakagati vagere prakRtio udayamAM Ave che. mATe anudayabaMdhotkRSTA prakRtionI utkRSTasthiti udIraNA udaya baMdhAtkRSTa prakRtionI jema be AvalikA nyUna Ave, chatAM tema na batAvatAM anudayasaMkramotkRSTA prakRtionI jema karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 33 ane ahIM paNa udIraNAkaraNa gAthA 30nI TIkAmAM ApanA upalakSaNathI anudayabaMdhoskRSTA vIseya prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA aMtarmuhUrta nyUna utkRSTasthiti pramANa kema batAvela che ? uttara-tamAro prazna barAbara che. tethI ja A banne graMthonI mULagAthAomAM temaja karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 33nI cUrNimAM anudayabaMdhotkRSTa prakRtiomAMthI mAtra Atapa nAmakarmanI ja utkRSTa sthiti udIraNA aMtarmuhUrta nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa batAvela che. paraMtu ApanA upalakSaNathI cUrNikAra maharSie zeSa anudayabaMdhotkRSTa prakRtionuM grahaNa karela nathI. tethI Apa vinA zeSa anudaya baMdhAtkRSTA prakRtionI be AvalikA nyUna potapotAnA mULakarmanI utkRSTa sthiti pramANa utkRSTa sthiti udIraNA hoya che. chatAM TIkAonI aMdara ApanA upalakSaNathI anudayabaMdhotkRSTa badhI pravRtionuM grahaNa karI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA batAvela che tenuM kAraNa pUrvabhavanA carama aMtarmuhUrtamAM AgAmI bhava prAyogya avazya baMdha hovA chatAM TIkAkAronA mate utkRSTa sthitibaMdha karyA pachI madhyama pariNAmI thaI aMtarmuhUrta sudhI tyAM ja rahI madhyama sthitibaMdha karatAM kALa karI te te bhavamAM utpanna thAya che mATe TIkAkAronA mate AtapanI jema saghaLI anudAyabaMdhotkRSTA prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti pramANa batAvela che. prazna-5. cUrNikAra maharSi vagerenA mate pUrva bhavanA carama aMtarmuhUrtamAM paNa utkRSTa sthitibaMdha hoya che. ane tethI Apa vinA anudaya baMdhotkRSTa prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA be AvalikA nyUna potapotAnA mULa karmanI utkRSTa sthiti pramANa batAvela che. to Atapa nAmakarma paNa anudaya baMdhAtkRSTA hovA chatAM tenI utkRSTa sthiti udIraNA be AvalikA nyUna na batAvatAM aMtarmuhUrta nyUna kema batAvela che ? uttara-mULakAra tathA cUrNikAra vagere maharSionA mate paNa ApanI utkRSTa sthiti udIraNA aMtarmuhUrta nyUna ja hoya che. kAraNa ke bAdara paryApta pRthvIkAyamAM utpanna thanAra IzAnAMta sudhInA devo potAnA bhavanA carama aMtarmuhUrtamAM Atapa, sthAvara ane ekendriya jAtino utkRSTa sthitibaMdha karI turata ja ekendriyamAM utpanna thAya che. paraMtu Apa nAmakarmano udaya tathA udIraNA bAdara khara pRthvIkAyane zarIra paryApti pUrNa thayA pachI ja thAya che. ane zarIra paryApti pUrNa karatAM aMtarmuhUrta kALa lAge che. mATe devabhavanA caramasamaye vIsa koDAkoDI Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa praznottarI 633 sAgaropama pramANa Apa nAmakarmano baMdha karela hovA chatAM aMtarmuhUrta pachI ja udayamAM Ave tyAre udIraNA pravarte che tethI Apa nAmakarmanI aMtarmuhUrta nyUna utkRSTa sthiti udIraNA hoya che paraMtu utpanna thatAMnI sAthe ja sthAvara tathA ekendriya jAtino udaya thAya che. tethI A banne prakRtionI te ja vakhate jenI baMdha AvalikA pUrNa thaI che evI udayAvalikA uparanI saghaLI sthitinI udIraNA thAya che. mATe sthAvara tathA ekendriya jAtinI utkRSTa sthiti udIraNA A mate be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa ghaTI zake che. e pramANe A mate zeSa anudaya baMdhAtkRSTA prakRtio mATe paNa samajavuM. prazna6. TIkAkAra maharSioe devo athavA nArako audArika saptaka, tiryaMcaddhika ane sevArta saMvananano ati saMkliSTa pariNAme utkRSTa sthitibaMdha karI pachI madhyama pariNAme tyAM ja aMtarmuhUrta rahI manuSya-tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre udayanA prathama samaye yathAsaMbhava A dasa prakRtionI aMtarmuhUrta nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti udIraNA batAvela che. paraMtu sarva paryAptie paryApta ati sakliSTa pariNAmI manuSya-tiryaMca paNa narakagati Adi nAmakarmanI keTalIka pravRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI zake che. tethI te prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI dArika saptaka Adi A 10 prakRtiono baMdha zarU kare tyAre baMdhAvalikA jenI pUrNa thaI che evI udayAvalikA uparanI arthAt be AvalikA nyUna visa koDAkoDI sAgaropama pramANa narakagati vagere anya prakRtione baMdhAtI audArika saptaka vagere prakRtiomAM potAnI udayAvalikA upara saMkramAve tyAre audArika saptaka vagere A 10 prakRtionI AvalikA nyUna vasa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthitisattA thAya che. ane saMkramAvalikA vItyA bAda udayAvalikA uparanI arthAt traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti pramANa A dasa prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA karI zake che. chatAM paryApta manuSya-tiryaMcone yathAsaMbhava A dasa prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA traNa AvalikA nyUna na batAvatAM udayanA prathama samaye aMtarmuhUrta nyUna kema batAvela che? uttara-TIkAkAra maharSionA mate pUrvabhavanA carama aMtarmuhUrtamAM utkRSTa sthitibaMdha na hovAthI temanA mate A virodha Ave che. paraMtu mULakAra temaja cUrNikAranA mate carama aMtarmuhUrtamAM paNa utkRSTa sthitibaMdha svIkArela hovAthI udayanA prathama samaye yathAsaMbhava manuSya ane tiryaMcone A daze prakRtionI be AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA ghaTe che paraMtu paryApta manuSya-tiryaMcone A dasa prakRtionI saMkramathI utkRSTa sthiti sattA prApta thatI hovAthI udaya saMkramotkRSTa prakRtionI jema traNa AvalikA nyUna utkRSTa sthiti udIraNA thAya che. mATe ja paryApta manuSya-tiryaMco na batAvatAM udayanA prathama samayavartI manuSyatiryaMco ja utkRSTa sthiti udIraNAnA svAmI batAvela che. ane te ja barAbara lAge che. pachI to bahuzruto kahe te pramANa. prazna-7. vaikriya saptakanI utkRSTa sthiti udIraNAnA svAmI uttara-vaikriya zarIrI mithyAdaSTi manuSyatiryaMconI jema udaya prathama-samayavartI nArako hoya ke nahi ? uttara-pUrvabhavanA carama aMtarmuhUrtamAM utkRSTa sthitibaMdha mAnanAra cUrNikAra Adi maharSionA mate udaya prathama samayavartI nArako paNa vaikriya saptakanA utkRSTa sthiti udIraNAnA paMca02-80 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 634 svAmI hoI zake che. paraMtu carama aMtarmuhUrtamAM utkRSTa sthiti nahi mAnanAra TIkAkAramaharSionA mate udayanA prathama samaye nArakone aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti udIraNA hoya che. mATe nArako utkRSTa sthiti udIraNAnA svAmI saMbhavatA nathI. paraMtu uttara zarIrI mithyArdaSTi manuSya-tiryaMco A sAte prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha karI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda udayAvalikA uparanI be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti udIraNA kare che mATe teo ja enA svAmI che. prazna--8. anudaya baMdhotkRSTA prakRtionI utkRSTa sthiti udIraNA keTalI hoya ? uttara--AtapanI AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama, pAMca nidrAnI AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna trIsa koDAkoDI sAgaropama, narakadvika, ekendriyajAti ane sthAvara A cAranI cUrNikAra vagere maharSionA mate be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama ane TIkAkAra maharSionA mate AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama ane audArika saptaka, tiryaMcadvika tathA sevAtta saMhanana A dazanI cUrNikAra maharSionA mate be AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama ane TIkAkAra maharSionA mate AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama, paraMtu paryApta manuSya-tiryaMcone chaThThA praznanA uttaramAM batAvyA pramANe traNa AvalikA nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama utkRSTa sthiti udIraNA hoya che. prazna--9. A ja karaNa gAthA 32nI TIkAmAM bhaya-jugupsA, Adya bAra kaSAya, pAMca nidrA, Atapa tathA udyotanA jaghanya sthiti udIraNAnA svAmI baMdha-AvalikAnA carama samaye ekendriyo batAvela che. paraMtu jaghanya sthiti-sattAvALA ekendriyo kALa karI anya tiryaMca ke manuSyamAM utpanna thAya tyAre prathama samayathI ekendriyanI jaghanya sthiti sattA karatAM adhika baMdha hovA chatAM prathama baMdha AvalikAnA caramasamaye pUrva baddha sattAgata sthitinI ja udIraNA thatI hovAthI paMcendriya tiryaMco vagere paNa anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAya ane bhaya-jugupsAnA jadhanya sthiti udIraNAnA svAmI kema na hoya ? uttara--praznamAM batAvyA mujaba A caude prakRtio dhruvabaMdhI hovAthI paMcendriya-tiryaMco ane manuSyo paNa A prakRtionA jaghanya sthiti udIraNAnA svAmI hoI zake che. jo ke mULa gAthA temaja TIkAmAM batAvela nathI chatAM upalakSaNathI levAmAM koI doSa lAgato nathI. prazna--10. devabhavanA prathama samaye cUrNikAra maharSinA mate vaikriya saptakanI utkRSTa sthiti udIraNA hoya ke nahi ? uttara--na hoya, kAraNa ke atisaMkliSTa pariNAme manuSya-tiryaMco narakadvikanI sAthe vaikriya saptakano utkRSTa sthiti baMdha karI pachI vizuddha pariNAme carama aMtarmuhUrtamAM devaprAyogya baMdha karatAM devaddhika ane vaikriya saptakano 10 koDAkoDI sAgaropama pramANa utkRSTa sthiti baMdha karI devamAM utpanna thAya tyAre prathama samaye paNa AvalikA adhika aMtarmuhUrta nyUna vIsa koDAkoDI sAgaropama pramANa ja utkRSTa sthiti udIraNA kare che. mATe cUrNikAranA mate paNa udaya prathama Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa praznottarI 635 samayavartI nArako ja Ave ane TIkAkAra maharSionA mate uttara za2I2I manuSya-tiryaMco ja Ave. prazna--11. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna eka sAgaropama pramANa mizramohanIyanI sthiti sattAvALA ekendriya saMjJIpaMcendriyamAM AvI mizrapaNuM pAme tyAre mizraguNasthAnakanA carama samaye mizramohanIyanA jaghanya sthiti udIraNAnA svAmI batAvyA, paraMtu mithyAtvaguNasthAnake saMzIpaMcendriyo paNa mizramohanIyanI udgalanA kare che mATe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga nyUna 1 sAgaropama pramANa sthitisattA rahe evo saMkSI paMcendriya mizraguNaThANuM pAme to tenA caramasamaye jaghanya sthiti udIraNA kema na batAvI ? uttara--udgalanA karatA saMjJIpaMcendriyone eTalI ochI sthiti sattA thayA pachI teone te prakRti udaya ane udIraNA yogya rahetI nathI. paraMtu ekendriyamAMthI Avela saMjJIpaMcendriyane kaMIka nyUna eka sAgaropamanI sthiti sattA hoya tyAM sudhI mizramohanIyanI udayaudIraNA thaI zake che mATe ekendriyamAMthI Avela saMjJI grahaNa karela che. prazna--12. vigrahagatimAM AnupUrvIono udaya bahulatAe traNa samaya sudhI ane kvacit cAra samaya sudhI hovA chatAM anya samayo na letAM cAre AnupUrvIonI utkRSTa anubhAga udIraNA trIjA samaye ja kema batAvI ? uttara--zubha ane azubha prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA kramazaH ativizuddha ane saMkliSTa pariNAme ja thAya che. ane saMzImAMthI kALa karI saMzImAM utpanna thanArane ja taghogya ativizuddhi ane saMkliSTatA hoya che. temaja saMjJImAMthI saMjJImAM utpanna thanArane be vakrA thAya che ane trIjA samaye utpatti-sthAne pahoMcI jAya che. tethI trIjA samaye AnupUrvIno udaya hoto nathI paraMtu karmaprakRti TippanakamAM AcAryanuM vacana pramANa hovAthI utpatti-sthAne prathama samaye AhArIne paNa AnupUrvIno udaya kahela che. tethI ja trIjA samaye ati vizuddha devamanuSyane kramazaH deva tathA manuSyAnupUrvInI ane atisaMkliSTa tiryaMca tathA nArakone kramazaH tiryaMca tathA narakAnupUrvInI utkRSTa anubhAga udIraNA hoya che paraMtu bIjAone hotI nathI mATe ja anya samayo grahaNa na karatAM trIjA samayanuM grahaNa karela che. prazna--13. A ja karaNa gAthA 60 tathA tenI TIkAmAM sAmAnyathI sarva paryAptie paryApta utkRSTa sthitivALA devone ane gAthA 54nI TIkAmAM sarvArthasiddha vimAnavAsI devone utpattinA prathama samaye sAtAvedanIyanI utkRSTa anubhAga udIraNA batAvela che temaja karmaprakRti udIraNA karaNamAM paNa te ja pramANe batAvela che. to te matAMtara che ke kema ? uttara--praznamAM jaNAvyA mujaba A bAbatamAM be mata hoya tema lAge che. prazna--14. gAthA 68nI TIkAmAM avidhalabdhi rahita atisaMkliSTa cAre gatinA sarva paryAptie paryApta mithyArdaSTi jIvo avadhiddhika AvaraNanA utkRSTa anubhAga udIraNAnA svAmI kahyA che, paraMtu sarva paryAptie paryApta deva ane nA2ka avazya avadhilabdhivALA ja hoya che tethI deva-nArako paryApta avasthAmAM avadhilabdhi rahita kema kahyA ? Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 paMcasaMgraha-2 uttara-paryApta deva-nAraka avadhilabdhi rahita hotA nathI e vAta barAbara che. chatAM TIkAmAM kema kahela che te bahuzruto pAsethI jANI levuM. prazna-15. zarIrane prathama samaye yathAsaMbhava udayaprApta cha saMsthAna ane prathamanA pAMca saMghayaNanI jaghanya anubhAga udIraNA batAvela che, tenI jema sevArta saMhanananI jaghanya anubhAga udIraNA zarIrastha beIndriyone prathama samaye na batAvatAM bAra varSanA AyuSyavALAne bAramA varSe kema batAvela che ? uttara-A graMthanI temaja karmaprakRtinI banne TIkAmAM bAra varSanA AyuSyavALA beindriyane bAramA varSe sevArta saMhanananI jaghanya anubhAga-udIraNA batAvela che, paraMtu karmaprakRti udIraNAkaraNa gAthA 76nI cUrNimAM bAra varSanA AyuSyavALA beindriyane zarIrasthanA prathama samaye jaghanya anubhAga udIraNA batAvela che ane te ja vadhAre ThIka lAge che. pachI to atizayajJAnI jANe athavA to matAMtara hoya tema lAge che. prazna-16. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeonI jaghanya sthiti udIraNA mAtra eka samaye pramANa sthitinI ja hoya ? uttara-pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, mithyAtvamohanIya, samyakvamohanIya, saMjavalana catuSka, traNa veda, cAra AyuSya ane pAMca aMtarAya A sattAvIsa prakRtionI jaghanya sthiti udIraNA mAtra eka samaya pramANa sthitinI hoya che. prazna-17. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeonI mAtra eka samaya pramANa jaghanya sthiti udIraNA hovA chatAM udaya ane udIraNA sAthe ja jAya ? - uttara-saMjavalana krodhAdi traNa prakRtio ja evI che ke jeonI mAtra eka samaya pramANa jaghanya sthiti udIraNA hovA chatAM prathama sthitinI samayAdhika AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI udaya ane udIraNA banne sAthe ja hoya che, ane tyArapachInA samaye banne sAthe viccheda pAme che. prazna-18. deva tathA narakAyuSyanA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI atyaMta duHkhodayamAM vartatA kramazaH jaghanya AyuSyavALA devo ane utkRSTa AyuSyavALA nArako kema kahyA? uttara-prabala asAtAnA udayamAM arthAt atyaMta duHkhodayamAM vartatA jIvone tathAsvabhAve ja udIraNA dvArA AyuSyakarmanAM ghaNAM pudgalo udayamAM Ave che. ane jaghanya sthitivALA devo tathA utkRSTa sthitivALA nArakone ja svabhUmikAnusAre prabala duHkhodaya hoI zake che, mATe ja atyaMta duHkhodayamAM vartatA jaghanya AyuSyavALA devo ane utkRSTa AyuSyavALA nArako anukrame deva ane narakAyuSyanA utkRSTa pradeza udIraNAnA svAmI batAvyA che. prazna-19. baMdha AzrayI ekasthAnaka Adi cAre prakArano rasa hovA chatAM udIraNAmAM mAtra eka ane dvisthAnaka ja rasa hoya evI pravRtio kaI ane keTalI che? - uttara-cakSu-acakSudarzanAvaraNa, puruSaveda ane pAMca aMtarAya A ATha prakRtio baMdha Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAkaraNa praznottarI 637 AzrayI eka sthAnaka Adi cAra prakAranA rasavALI hovA chatAM udIraNAmAM eka ane kristhAnaka ja rasa hoya che. prazna-20. baMdha AzrayI eka sthAnaka Adi cAre prakArano rasa hovA chatAM udIraNAmAM mAtra kristhAnaka Adi traNa prakArano rasa hoya evI kaI prakRti che ? uttaramana paryavajJAnAvaraNa baMdha AzrayI ekasthAnaka Adi cAre prakAranA rasavALI hovA chatAM eka sthAnaka rasanI udIraNA thatI na hovAthI udIraNA AzrayI dristhAnaka Adi traNa prakArano ja rasa hoya che. prazna-21. baMdhamAM kristhAnaka Adi traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNA AzrayI eka sthAnaka Adi cAre prakArano rasa hoya evI kaI prakRti che ? uttara-napuMsakaveda baMdha AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakAranA rasavALI hovA chatAM udIraNA AzrayI eka sthAnaka Adi cAre prakArano rasa hoya che - prazna-22. baMdha AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNA AzrayI eka ane kristhAnaka ja rasa Ave evI kaI prakRti che ? uttara-strIveda baMdha AzrayI kristhAnaka Adi traNa prakAranA rasavALI hovA chatAM udIraNA AzrayI eka ane dvisthAnaka ja rasa hoya che. prazna-23. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeono baMdha AzrayI jema ekasthAnaka Adi cAre prakArano rasa hoya che tema udIraNA AzrayI cAre prakArano rasa hoya ? - uttara-matyAdi traNa jJAnAvaraNa, avadhi darzanAvaraNa ane saMjvalana catuSka, A ATha prakRtiono jema baMdha AzrayI cAre prakArano rasa hoya che, tema udIraNA AzrayI cAre prakArano rasa hoya che. prazna-24. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeono baMdha AzrayI dristhAnaka Adi traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNA AzrayI mAtra dvisthAnaka ja rasa hoya ? - uttara-guru ane karkaza sparza, tiryacatrika, manuSyatrika, audArika saptaka, cha saMghayaNa, madhyamanA cAra saMsthAna, tapa, ekendriyAdi cAra jAti, sthAvara catuSka, devAnupUrvI ane narakAnupUrvI A 36 prakRtiono baMdha AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakArano rasa hovA chatAM udIraNA AzrayI tathAsvabhAve dvisthAnaka ja rasa hoya che. A prazna-25. evI keTalI ane kaI prakRtio che ke jeono udIraNA AzrayI mAtra kisthAnaka ja rasa hoya? uttara covIsamA praznottaramAM jaNAvela 36 prakRtio ane mizramohanIya ema 37 prakRtiono udIraNA AzrayI dhisthAnaka ja rasa hoya che. prazna-29. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeono baMdhanI samAna udIraNA AzrayI paNa kristhAnaka Adi traNa prakArano rasa hoya ? Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 paMcasaMgraha-2 uttara-kevalajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, pAMca nidrA, be vedanIya, mithyAtva, Adya bAra kaSAya, hAsyaSaka, naraka ane devAyuSya, be gotra, deva tathA narakagati, paMcendriya jAti, AhAraka saptaka, vaikriya saptaka, taijasa saptaka, samacaturagna ane huDakasaMsthAna, guru tathA karkaza sparza vinA aDhAra varNa catuSka, be vihAyogati, Atapa vinA sAta pratyeka prakRti, trasadazaka ane asthiraSaka A ekaso eka prakRtio baMdhanI jema udIraNA AzrayI dvisthAnaka Adi traNa prakAranA rasavALI hoya che. prazna-27. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeono udIraNA AzrayI eka ane kristhAnaka ja rasa hoya ? uttara-cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa samyakta mohanIya, puruSaveda, strIveda ane pAMca aMtarAya A dasa prakRtiono udIraNA AzrayI eka ane dvisthAnaka ja rasa hoya che. prazna-28, dezaghAtI kaI ane keTalI prakRtio evI che ke jeone udIraNA AzrayI mAtra dezaghAtI ja rasa hoya ? uttara-acakSudarzanAvaraNa, samyakvamohanIya ane pAMca aMtarAya A dezaghAtI sAta prakRtiono udIraNA AzrayI sadA dezaghAtI ja rasa hoya che paraMtu sarvaghAtI hoto ja nathI. prazna-29. kayA kayA jIvone ayazakIrtinI udIraNA hoya ja ? uttara-sUkSma ekendriya, teukAya, vAyukAya, nAraka, labdhi aparyApta manuSya ane tiryaMcone haMmezAM ayazakIrtino ja udaya hovAthI tenI udIraNA hoya ja che. prazna-30. yugalika manuSya-tiryaMcone nAmakarmanI parAvartamAna kaI kaI zubha prakRtionI ja udIraNA hoya ? ane kaI kaI azubha prakRtionI paNa hoI zake ? uttara-yugalika manuSya-tiryaMcone prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, zubhavihAyogati ane susvara A cAra nAmakarmanI parAvartamAna zubha prakRtionI ja udIraNA hoya che, ane daurbhAgya temaja anAyadvika A traNa parAvartamAna azubha prakRtionI paNa udIraNA hoI zake che. prazna-31. hAsya ane ratinI utkRSTa anubhAga udIraNA kone hoya ? uttara-sarva paryAptie paryApta sahastrAra kalpavAsI devone hAsya-ratinI utkRSTa anubhAga udIraNA hoya che. prazna-32 kaI kaI prakRtionI kevA pariNAme utkRSTa ane jaghanya anubhAga udIraNA thAya ? uttara-~Ayogya atisaMkliSTa pariNAme azubha prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA ane zubha prakRtionI jaghanya anubhAga udIraNA temaja ati-vizuddha pariNAme azubha prakRtionI jaghanya ane zubha prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA hoya che paraMtu te te prakRtionA udayavartI atisaMkliSTa athavA ati vizuddha jIvo samajavA. . prazna-33. evI kaI ane keTalI prakRtio che ke jeonI sayogI guNasthAnakanA Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 639 udIraNAkaraNa praznottarI caramasamaye jaghanya sthiti udIraNA mAtra aMtarmuhUrta pramANa hoya ? uttara-nAmakarmanI dhruvodayI tetrIsa, manuSyagati, paMcendriyajAti, audArika saptaka, prathama saMghayaNa, cha saMsthAna, be vihAyogati, upaghAta, parAghAta, tIrthaMkara nAmakarma, traNa catuSka, saubhAgya, Adeya, yazaH ane ucca gotra A bAsaTha prakRtionI sayogI guNasthAnakanA caramasamaye ane be svara tathA ucchavAsa A traNanI potapotAnA nirodhanA caramasamaye aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthiti udIraNA hoya che. prazna-34. aparyApta nAmakarmanI utkRSTa pradeza udIraNA zeSa labdhi aparyApta jIvone na batAvatAM saMmUchima manuSyone carama samaye kema batAvI ? uttara-anya labdhi aparyApta jIvo karatAM saMmU7ima manuSyone carama-samaye vizuddhi vadhAre hoya che ane tatvAyogya ati vizuddha jIvone ja utkRSTa pradeza udIraNA thAya che mATe anya jIvone nahi paraMtu saMmUcchima manuSyone ja carama samaye aparyApta nAmakarmanI utkRSTa pradeza udIraNA batAvela che. prazna-35. taijasasaptaka, zubhavarNAdi nava, agurulaghu, nirmANa, jinanAma, sthiratrika, Adeyaddhika ane ucca gotra A pacIsa prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA sayogI guNasthAnakanA carama samaye batAvela che paraMtu A ja graMthanA prathama bhAga-prathama dvAranI paMdaramI gAthAnI pU. malayagirijIkRta TIkAmAM kevalI samughAtanA prasaMge manuSyagati-Adi ogaNacALIsa zubha prakRtionA anubhAgane aprazasta-prakRtionA anubhAgamAM praveza karI haNI-haNIne anaMtamAM bhAga jeTalo ja rAkhe che ema batAvela che ane te ogaNacALIsa prakRtiomAM taijasa saptaka vagere A pacIsa prakRtio paNa AvI jAya che mATe sayogI guNasthAnakanA caramasamaye A pacIsa prakRtionI utkRSTa anubhAga udIraNA zI rIte hoI zake ? uttara-prathamadvAra gAthA 15nI TIkAmAM samudyatanuM svarUpa AvazyakacUrNa Adi siddhAMta graMthonA AdhAre batAvela che paraMtu karmagraMtha ke karmaprakRti Adi graMthonA AdhAre batAvela nathI. kAraNa ke karmaprakRti ane paMcasaMgraha ane saMkramaNa karaNamAM devagati vagere keTalIka zubhaprakRtionA utkRSTa anubhAgasaMkramanA svAmI potapotAnA baMdhavicchedathI eka AvalikA bAda sayogI guNasthAnakanA caramasamaya sudhInA jIvo batAvela che ane utkRSTa anubhAga sattA hoya to ja 'utkRSTa anubhAga saMkrama paNa ghaTe. paraMtu kevalI samuddhAtamAM zubha prakRtionA anubhAgano nAza kare to kevalI samuddAta pachI utkRSTa anubhAga saMkrama paNa na ghaTe. mATe kevalI samudyAtamAM siddhAMtanA mate zubhaprakRtionA anubhAgano ghAta kare. paraMtu karmaprakRti Adi graMthonA mate ghAta na kare. ane tethI ja sayogI guNasthAnakanA caramasamaya sudhI utkRSTa anubhAga saMkrama ane udIraNA ghaTI zake che. pachI to bahuzruto kahe te pramANa. prazna-36. A ja karaNanI gAthA 21nI TIkAmAM jaNAvela che ke devatAone utpattinA pahelA aMtarmuhUrta pachI mAtsarya vagere doSo temaja priyanA viyoga Adi ane avanakALa vagere Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 paMcasaMgraha-2 prasaMgomAM asAtA temaja arati-zokano udaya hoya che to te sivAyanA sarvakAlamAM devone satata sAtA ane hAsya-ratino ja udaya hoya? uttara-devone satata sAtA vagereno udaya utkRSTathI paNa cha mAsa sudhI ja hoya che. e pramANe tattvArthAdhigama sUtra-caturtha adhyAya 22mA sUtranI TIkA pRSTAMka 304mAM jaNAvela che. tethI cha mAsa pachI mAtsaryAdi doSa vagerenA prasaMgo na Ave topaNa alpa-samaya mATe asAtA vedanIya vagereno udaya avazya thAya che ema lAge che. mATe devone sAtA vedanIya vagere traNe prakRtionI utkRSTathI paNa satata cha mAsa sudhI udIraNA hoya che. pachI alpakALa mATe paNa avazya asAtA vedanIya vagere traNe azubha-prakRtiono udaya thavAthI asAtA vedanIya vagerenI ja udIraNA thAya che. prazna-37. jIvAbhigasUtra trIjI pratipatti, trIjo udeza nAraka adhikAra sUtra 95 gAthA 6 "3vavAmAM ve sAtha' ityAdi gAthAomAM utpatti samaye paNa. koIka nAraka sAtavedanIyane ja anubhave che. tathAsvabhAve ja tene kSetrakRta, paramAdhArmikakRta temaja parasparakRta ema koIpaNa prakAranI vedanA hotI nathI tethI sAtAno udaya hovAthI udIraNAM paNa sAtAnI ja thAya, chatAM A karaNanI gAthA 21 tathA tenI TIkAmAM prathama aMtarmuhUrtamAM nArakone asAtA vedanIyanI udIraNA hoya ema kema batAvela che ? uttara-jIvAbhigamasUtramAM je kahela che te barAbara che paraMtu bahulatAe moTA bhAganA nArakone utpattinA prathama aMtarmuhUrtamAM asAtA vagereno ja udaya ane udIraNA hoya che mATe ja graMtha tathA karmaprakRtimAM bahulatAnI apekSAe ema kahela che. iti udIraNAkaraNa praznottarI Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> hIMga nama: upazamanAkaraNa A pramANe udIraNAkaraNa vistArapUrvaka kahyuM. have upazamanAkaraNanuM pratipAdana kare che. tenuM A zarUAtanuM sUtra che-- desuvasamaNA savvANa hoi savvovasAmaNA mohe / apasatthA pasatthA jA karaNuvasamaNAe ahigAro // 1 // dezopazamanA sarveSAM bhavati, sarvopazamanA mohasya / aprazastA prazastA yA, karaNopazamanayA'dhikAraH // 1 // artha-dezopazamanA saghaLA-AThe karmanI thAya che ane sarvopazamanA mAtra mohanIyakarmanI ja thAya che. tenA anukrame aprazasta ane prazasta e paryAyanAmo che. ahIM karaNopazamanA vaDe adhikAra che. TIkAnu--upazamanA be prakAra che : 1. dezopazamanA, 2. sarvopazamanA. temAM dezopazamanA saghaLA-AThe karmanI thAya che, ane sarvopazamanA mAtra mohanIyakarmanI ja thAya che. dezopazamanAnAM dezopazamanA, anudAyopazamanA, aguNopazamanA ane aprazastopazamanA e paryAya nAmo che. ane sarvopazamanAnAM sarvopazamanAra, udayopazamanA, guNopazamanA ane prazastopazamanA e paryAya nAmo che. dezopazamanA be prakAre thAya che. 1. yathApravRttAdi karaNa pUrvaka, ane 2. te karaNa sivAya. ane sarvopazamanA to yathApravRttAdi karaNathI thAya che. yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa e traNa karaNo che, tenuM svarUpa hamaNAM ja kahevAmAM Avaze. te vaDe karAyelI je upazamanA te karaNakRta upazamanA kahevAya che. 1. sattAmAM rahelAM karmadalikone evI sthitimAM mUkavAM ke jenI aMdara udvartanA, aparvaranA ane saMkramaNa sivAya koI karaNa lAge nahi. e dezopazamanAmAM sarvopazamanAnI jema sarvathA ane asaMkhya guNakAre dalikanI upazamanA nathI thatI mATe dezopazamanA ane aguNopazamanA kahevAya che. jeno dezopazama thayela hoya che teno udaya paNa hoI zake che, tethI anudayopazama evuM paNa nAma che. ane sarvopazama thayA pachI jema pUrvarUpamAM guNa ughADo thAya che tema dezopazamanAmAM thato nathI mATe aprazastopazamanA nAma che. dezopazamanAnuM svarUpa AgaLa upara Avaze. 2. sattAmAM rahelAM dvitIya sthitigata daliko aMtarakaraNa karyA bAda pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAta asaMkhyAta guNakAre upazamAvI tene evI sthitimAM mUke che ke jenI aMdara saMkramAdi koI karaNa na lAge ane aMtarmuhUrta sudhI udaya paNa na thAya. eTalA mATe tene sarvopazamanA ane udayopazamanA kahevAmAM Ave che. upazamana kriyA zarU thayA pachI pratisamaya asaMkhyAta-asaMkhyAta guNa dalika upazame che mATe guNopazamanA nAma che. ane sarvopazama thayA pachI te karma je guNane dabAve che te saMpUrNa pramANamAM khullo thAya che mATe prazastopazamanA evuM cothuM paryAya nAma che. paMca02-81 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 paMcasaMgraha-2 parvatanI nadInA paththaranA svayameva goLa thavAnA nyAye saMsArI AtmAone yathApravRttAdikaraNathI sAdhya je kriyAvizeSa te (eTale ke samyaktAdi prApta karatAM yathApravRttAdikaraNa pUrvaka caDavAno je krama batAvyo che te) sivAya ja vedana, anubhava Adi karaNothI thayela prazasta pariNAma dvArA je upazamanA thAya che te karaNarahita-akaraNopazamanA kahevAya che. te akaraNopazamanAno anuyoga-vyAkhyAna-varNana atyAre tenA svarUpanA jANakAranA abhAve vicchinna-naSTa thayela che eTale prazasta ane aprazasta baMne upazamanA je karaNo dvArA thAya che teno ja ahIM adhikAra che. temAM paNa prathama sarvopazamanAnuM svarUpa kahe che. kAraNa tenA saMbaMdhamAM ghaNuM kahevAnuM che. tenA arthAdhikAro-viSayo A che : 1. prathamasamyattvotpAdaprarUpaNA, 2. dezavirati lAbhaprarUpaNA, 3. sarvavirati lAbhaprarUpaNA, 4. anaMtAnubaMdhi visaMyojanA, 5. darzanamohanIyakSapaNA, 6. darzanamohanIyopazamanA, 7. cAritramohanIyopazamanA. uparokta sAta viSayomAMthI prathama samyakta kevA kramapUrvaka utpanna thAya che teno vicAra kare che- savvuvasamaNajoggo pajjatta paNidi saNNi subhaleso / pariyattamANasubhapagaibaMdhago'tIva sujhaMto // 2 // asubhasubhe aNubhAge aNaMtaguNahANivuDpiriNAmo / antokoDAkoDIThiio AuM abaMdhaMto // 3 // bandhAduttarabandhaM paliovamasaMkhabhAgaUNUNaM / sAgAre uvaoge vaTuMto kuNai karaNAiM // 4 // sarvopazamanAyoH paryAyaH pandriyaH saMjJI sumatteratha: I - parAvarttamAnazubhaprakRtibandhakaH atIva zudhyan // 2 // azubhazubhayoranubhAgasya anantaguNahAnivRddhipariNAmaH / antaHkoTAkoTIsthitikaH Ayurabadhnan // 3 // bandhAduttarabandhaM palyopamasaMkhyabhAganyUnam / sAkAre upayoge vartamAnaH karaNAni karoti // 4 // artha-paryApta, paMcendriya, saMjJI, zubhalezyAvALo, parAvartamAna zubhaprakRtino baMdhaka, anukrame caDatA vizuddha adhyavasAyavALo, azubhaprakRtinA rasane uttarottara anaMtaguNahIna ane zubhaprakRtinA rasane anaMtaguNAkAre bAMdhato, aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthitivALo, Ayune nahi bAMdhato, samaye samaye thatA karmanA baMdhane paNa uttarottara palyopamanA saMkhyAtamA bhAge nyUna nyUna bAMdhato, sAkAropayoge vartamAna evo bhavya AtmA sarvopazamanAne yogya che. Avo AtmA mithyAtvano sarvopazama karavA traNa karaNa kare che. Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 643 TIkAnu--mithyAtvanI sarvopazamanAne lAyaka saghaLI paryAptie paryApto upazamalabdhi (mithyAtvamohanIyakarmane sarvathA zAMta karavAnI yogyatAvALo ane jenA bhavyatvano paripAka thayo che evo), upadeza zravaNalabdhi (upadeza zravaNa karavAnI yogyatAvALo) ane prayogalabdhi (manoyoga, vacanayoga ane kAyayogamAMthI koIpaNa eka yoga yukta) e traNa zakti yukta saMkSI paMcendriya che. te karaNakAlanI pahelAM paNa--yathApravRttAdi karaNa zarU karatAM pahelAM paNa aMtarmuhUrtakALa paryaMta zubhalezyAvALo--tejo, padma ane zukla lezyAmAMthI koIpaNa zubhalezyAyukta hoya che ane parAvartamAna punyaprakRtio bAMdhe che. A upazamasamyaktva cAre gatinA jIvo utpanna karI zake che. temAM prathamasamyaktva utpanna karatA tiryaMca ane manuSyo devagatiprAyogya devadvika, paMcendriyajAti, vaikriyazarIranAmakarma, vaikriyaaMgopAMga, prathamasaMsthAna, parAghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasadazaka, sAtavedanIya, uccautra (sAtavedanIya ane uccergotra sivAya 19 prakRtimAM dhruvabaMdhinI varNacatuSka, agurulaghu, taijasa, kArpaNa, nirmANa tathA upaghAta e nava meLavIe tyAre nAmakarmanI devagati prAyogya 28 prakRti thAya che) rUpa parAvartamAna ekavIsa prakRtio bAMdhe che. devatA ane nArakI manuSyagati prAyogya--manuSyaddhika, paMcendriyajAti, prathamasaMghayaNa, prathamasaMsthAna, audArikaddhika, parAghAta, ucchvAsa, prazastavihAyogati, trasadazaka, sAtAvedanIya ane uccergotra (sAtavedanIya ane uccatra vinA vIsa prakRtimAM dhruvabaMdhinI varNacatuSka, agurulaghu, taijasa, kArmaNa, nirmANa ane upaghAta e nava prakRti meLavIe tyAre manuSyagati prAyogya 29 prakRti thAya che) rUpa parAvartamAna bAvIsa punya prakRtio bAMdhe che. mAtra sAtamI nArakIvALo bhavasvabhAve ja pahele, bIje guNaThANe tiryaMcagati prAyogya baMdha karato hovAthI prathamasamyaktva utpanna karatAM paNa anivRttikaraNanA caramasamaya paryaMta tiryaMcagati prAyogya baMdha kare che, eTale te tiryagnika ane nIca gotrakarmano baMdha kare che. bAkInI-avazeSa prakRtio to pUrve batAvI te ja bAMdhe che. uttarottara samaye anaMtaguNa vizuddhie vadhato zubha adhyavasAyavALo cAre gatimAMheno koIpaNa jIva hoI zake che. tathA azubha prakRtionA rasane anukrame anaMtaguNahIna karato ane punya-prakRtionA rasane anaMtaguNa vadhArato, tathA Ayu:karma sivAya sAte karmanI aMtaHkoDAkoDI sAgaropamanI sthitinI sattA jeNe rAkhI che evo, Ayu:karmane nahi bAMdhato, (ati vizuddha pariNAmavALo AtmA AyuH bAMdhato nathI, Ayuno baMdha lobhanA-madhyama pariNAme thAya che mATe tenuM varjana karyuM che.) pUrva pUrva sthitibaMdha karatAM uttara-uttara sthitibaMdhane palyopamanA saMkhyAtamA bhAge ocho ocho karato, eTale ke eka sthitibaMdha jyAre pUrNa thAya tyAre navo palyopamanA saMkhyAtamA bhAge nyUna bAMdhato-karato, baMdhAtI azubhaprakRtionA dvisthAnaka rasane bAMdhato, te paNa pratisamaya anaMtaguNahIna eTale anaMtamo bhAga karato, ane baMdhAtI zubha prakRtinA rasane coThANIo bAMdhato, te paNa pratisamaya anaMtaguNa vadhArato, tathA matiajJAna zrutaajJAna ane Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 paMcasaMgraha-2 virbhAgajJAnamAMthI koIpaNa sAkAropayoga-jJAnopayoge vartamAna AtmA samyakta, prApta karavAne yogya che, ane tevo AtmA tene prApta karavA mATe yathApravRttAdi traNa karaNa kare che. traNa karaNanAM nAma A pramANe che - paDhamaM ahApavattaM bIyaM tu niyaTTI taiyamaNiyaTTI / aMtomuhuttiyAiM uvasamaaddhaM ca lahai kamA // 5 // prathamaM yathApravRttaM dvitIyaM tu nivRttiM tRtIyamanivRttim / AntamauhUrtikAni upazamAddhAM ca labhate kramAt // 5 // artha-paheluM yathApravRttikaraNa, bIjuM apUrvakaraNa ane trIjuM anivRttikaraNa e darekano kALa aMtarmuhUrtano che, tyArapachI aMtarmuhUrta kALapramANa upazama samyakta prApta kare che. TIkAnu-upazamasamyakta prApta karatAM pahelAM AtmA traNa karaNa kare che-paheluM yathApravRttakaraNa, bIjuM apUrvakaraNa ane trIjuM anivRttikaraNa. A traNe karaNomAMnA darekano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. A pramANe anukrame traNe karaNo karyA pachI AtmA upazamasamyakta prApta kare che, teno paNa kALa aMtarmuhUrta ja che. 5 have anukrame traNe karaNonuM svarUpa kahe che - Aillesu dosuM jahannaukosiyA bhave sohI / jaM paisamayaM ajjhavasAyA logA asaMkhejjA // 6 // AdyayordvayoH jaghanyotkRSTA bhavati zuddhiH / yatpratisamayamadhyavasAyA lokA asaMkhyeyAH // 6 // artha-zarUAtanAM be karaNamAM jaghanya ane utkRSTa ema be prakAranI vizuddhi hoya che. kAraNa ke dareka samaye asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyo che. ' TIkAnu-karaNa eTale pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye anaMta anaMta guNa vadhatA AtmapariNAma. AdinAM be-cathApravRttakaraNe ane apUrvakaraNe sAthe caDelA jIvomAM adhyavasAyanuM tAratamya hoya che. yathApravRtta ane apUrvakaraNanA prathama samayane samakAle sparza karanArA jIvomAM te te karaNanI apekSAe keTalAka jaghanya pariNAmI; keTalAka madhyama pariNAmI ane keTalAka utkRSTa pariNAmI jIvo hoya che. tethI ja gAthAmAM ema kahevAmAM AvyuM che ke, zarUAtanAM yathApravRtta ane apUrva e be karaNamAM jaghanya, madhyama, utkRSTa vizuddhi hoya che. kAraNa ke e be karaNamAM aneka jIvonI apekSAe pratisamaya taratamabhAve asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyovizuddhinAM sthAnako che. te paNa pUrva pUrva samaya karatAM uttara uttara samaye vadhatAM hoya che. jemake-cathApravRttakaraNanA prathama samaye traNe kAlanA jIvonI apekSAe taratamabhAve asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa vizuddhinAM sthAnako hoya che. bIje samaye kSayopazamanI vicitratAne Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 645 laIne thoDAM vadhAre vizuddhinAM sthAnako hoya che, trIjA samaye thoDAM vadhAre hoya che, ema yathApravRttakaraNanA caramasamaya paryata jANavuM. yathApravRttakaraNanA caramasamayathI apUrvakaraNanA prathama samaye vadhAre vizuddhinAM sthAnako hoya che, bIje samaye te karatAM vadhAre, ema apUrvakaraNanA paNa caramasamaya paryata laI javAnuM che. A kiraNone sparza karanArA traNe kALanA jIvo jo ke anaMta che paraMtu ghaNA jIvo samAna adhyavasAya-vizuddhivALA hovAthI adhyavasAya-vizuddhinAM sthAnakonI saMkhyA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa ja thAya che, vadhAre nahi. A baMne karaNomAM pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye mohanIyakarmanA kSayopazamanI vicitratAne kAraNe adhyavasAyanI saMkhyA vadhatI jAya che. tethI ja yathApravRtta tathA apUrvakaraNanA adhyavasAyonI sthApanA sthApavAmAM Ave to viSamacaturagna kSetra roke che. anivRttikaraNe to sAthe caDelA jIvo sarakhA ja pariNAmavALA hoya che. eTale ke anivRttikaraNanA prathama samaye ja caDyA hatA, je caDe che ane je caDaze teonA ekasarakhA pariNAma hoya che, sAthe caDelA jIvomAM apUrvakaraNanI jema adhyavasAyanI taratamatA hotI nathI. (jo ke pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye anaMtaguNI vizuddhi to hoya che ja) ane tethI ja anivRttikaraNanA adhyavasAyo muktAvali saMsthita kahyA che. 6 e ja vAtane spaSTa kare che. ( paphasamayamautamu sohI uThThamuvI siriSTha 3 . chaTThANA jIvANaM taie uDDAmuhI ekA // 7 // pratisamayamanantaguNA zuddhiH UrdhvamukhI tiryaGmukhI tu / SaTsthAnA jIvAnAM tRtIye UrdhvamukhI ekA // 7 // .. artha-pratisamaya jIvonI UrdhvamukhI vizuddhi anaMtaguNI che, ane tiryamukhI vizuddhi cha sthAna patita che. trIjA anivRttikaraNamAM ekalI UrdhvamukhI je vizuddhi hoya che. TIkAnu-pUrva pUrva samaya karatAM uttara-uttara samayanI vizuddhino je vicAra te UrdhvamukhI vizuddhi, ane eka ja samayanI vizuddhino-vizuddhinA tAratamyano je vicAra te tiryamukhI vizuddhi kahevAya che. UrdhvamukhI vizuddhi traNe karaNamAM hoya che, tiryamukhI vizuddhi zarUAtanAM be karaNomAM ja che. traNe karaNomAM pUrva pUrva samaya karatAM uttara uttara samayanI UrdhvamukhI vizuddhi anaMta-anaMtaguNI jANavI. eTale ke prathama samaye je vizuddhi che tenI apekSAe dvitIya samaye anaMtaguNI vizuddhi hoya che, te karatAM trIjA samaye anaMtAguNI vizuddhi hoya che ema prathama yathApravRttakaraNanA prathama samayathI AraMbhI anivRttikaraNanA caramasamaya paryata samajavAnuM che. zarUAtanAM be karaNanI tiryamukhI vizuddhi cha sthAna patita hoya che. eTale ke - yathApravRttakaraNanA prathama samaye sAthe ja caDelA jIvomAM aneka jIvonI apekSAe je asaMkhya Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 paMcasaMgraha-2 lokAkAza pradezapramANa vizuddhinAM sthAnako che. temAMnuM koI jIvanuM vizuddhisthAna koI jIvanA vizuddhisthAna karatAM anaMta bhAga adhika hoya che, koInuM asaMkhyAtabhAga adhika, koInuM saMkhyAtabhAga adhika, koInuM saMkhyAtaguNa adhika, koInuM asaMkhyaguNa adhika ane koInuM anaMtaguNa adhika vizuddhisthAna hoya che. ema bIjA, trIjA samaye yAvat apUrvakaraNanA carama samaya paryaMta samajavuM. A pramANe yathApravRtte tathA apUrvaka2Ne sAthe ja caDelA jIvomAM vizuddhinuM tAratamya che. anivRttikaraNamAM AvuM tAratamya nathI. kema ke anivRttikaraNe to dareka samaye sAthe caDelA saghaLA jIvonAM vizuddhisthAno-adhyavasAyo ekasarakhA hoya che. eTale ke anivRttikaraNanA prathama samaye je jIvo hatA, che ane haze, te saghaLAone eka ja adhyavasAyasthAna-sarakhI ja vizuddhi hoya che. bIje samaye je jIvo hatA, che ane haze, te saghaLAonuM paNa eka ja adhyavasAyasthAna hoya che. mAtra prathama samayanA adhyavasAyanI-- vizuddhinI apekSAe anaMtaguNa che. AvI rIte anivRttikaraNanA carama samaya paryaMta samuMjavuM. mATe ja A trIje karaNe UrdhvamukhI eka ja vizuddhi che. paraMtu tirthanmukhI vizuddhi hotI nathI. 7. have yathApravRttakaraNanI vizuddhinuM tAratamya batAvatAM kahe che-- gaMtuM saMkhejjaMsaM ahApavattassa hINa jA sohI / tIe paDhame samaye anaMtaguNiyA u ukkosA // 8 // gatvA saMkhyeyAMzaM yathApravRttasya hInA yA zuddhiH / tasyAH prathame samaye anantaguNitA tu utkRSTA // 8 // artha--yathApravRtta karaNanA saMkhyAtamA bhAga sudhI jaIne (tenA) carama samaye je jaghanya vizuddhi hoya che te karatAM prathama samaye utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. TIkAnu----thApravRttakaraNanA prathama samaye taratamabhAve asaMkhya vizuddhinAM sthAnako kahyAM che, temAMnI je sarvajaghanya vizuddhi che te have pachI kahevAze tenI apekSAe alpa hoya che, tenA karatAM bIjA samayanI jaghanyavizuddhi anaMtaguNa, te karatAM trIjA samayanI jaghanyavizuddhi anaMtaguNa, ema tyAM sudhI kahevuM yAvat yathApravRttakaraNano saMkhyAtamo bhAga jAya. have te saMkhyAtamA bhAganA aMte je jaghanyavizuddhi che tenAthI prathama samaye utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI che. tenAthI saMkhyAtamA bhAganA pachInA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI che. eTale ke je samayanI jaghanyavizuddhi karatAM prathama samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNI kahI che tenA pachInA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI che. tenAthI bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa che. tethI (bIjA samayanI utkRSTavizuddhithI) je samayathI bIjA samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNa kahI che tenA pachInA samayanI jaghanyavizuddhi anaMtaguNa che. eTale ke saMkhyAtamAbhAga pachInA bIjA samayanI jaghanyavizuddhi anaMtaguNI che. AvI rIte upara nIce eka-eka samayanI jaghanya-utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI kahetAM--tyAM sudhI kahevuM yAvat yathApravRttakaraNanA carama~ samaye jaghanya vizuddhi anaMtaguNI hoya che. 8 Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa te ja A gAthAmAM kahe che-- evaM ekaMtariyA heTThavariM jAva hINapajjaMte / tatto ukkosAo uvaruvari hoi anaMtaguNA // 9 // evamekAntaritA adhastAdupari yAvat hIna paryantaH / tata utkRSTa uparyupari bhavantyanantaguNAH // 9 // artha--AvI rIte saMkhyAtamA bhAgathI heThe ane upara ekAMtarita vizuddhi anaMtaguNa tyAM sudhI kahevI yAvat jaghanya vizuddhinuM chelluM sthAna Ave. tyArapachI upara upara utkRSTavizuddhi anaMtaguNa kahevI. 647 TIkAnu--A pramANe yathApravRttakaraNanA saMkhyAtamA bhAga pachIthI AraMbhIne nIce ane upara eka samayanI utkRSTa, eka samayanI jaghanya ema ekAMtarita--eka ekanA AMtare anaMtaguNa vizuddhi tyAM sudhI kahevI yAvat jaghanyavizuddhinuM chelluM sthAna--yathApravRttano carama samaya Ave. AvI rIte ekAMtarita jaghanya vizuddhi yathApravRttakaraNanA carama samaya paryaMta kahevAI. have yathApravRttakaraNanA chellA saMkhyAtamAbhAgamAM--ke jemAM jaghanyavizuddhi kahevAya che paraMtu utkRSTavizuddhi nathI kahevAI te paNa uttarottara--eka bIjA karatAM anaMtaguNI kahI javI. eTale ke yathApravRttanA carama samayanI jaghanya vizuddhithI te ja karaNanA chellA saMkhyAtamA bhAganA prathama samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, tenAthI te pachInA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, ema carama samaya paryaMta utkRSTa vizuddhi kahevI. A pramANe yathApravRttakaraNanuM svarUpa kahyuM. 9 have apUrvakaraNanA svarUpane pragaTa karatAM kahe che-- jA ukkosA paDhame tIseNaMtA jahaNNiyA bIe / karaNe tIe jeTThA evaM jA savvakaraNaMpi // 10 // yotkRSTa prathame tasyA anantaguNA jaghanyA dvitIye / karaNe tasyA jyeSThA evaM yAvat sarvakaraNamapi // 10 // artha--apUrvakaraNanA pahele samaye je utkRSTa vizuddhi che tenA karatAM bIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa hoya che, tenAthI te ja (bIjA) samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI che. e pramANe saMpUrNa karaNa paryaMta jANavuM. TIkAnu--yathApravRttakaraNanA carama samaye je utkRSTa vizuddhi hoya che, tenAthI apUrvakaraNanA prathama samayanI jaghanya vizuddhi paNa anaMtaguNI hoya che, tenAthI te ja prathama samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya che, tenAthI bIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI hoya che. tenAthI te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya che, tenAthI trIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI hoya che, tenAthI paNa te ja trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI hoya che. A pramANe dareka samaye jaghanya-utkRSTa vizuddhi tyAM sudhI kahevI yAvat apUrvakaraNa saMpUrNa Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 paMcasaMgraha-2 thAya. A rIte apUrvakaraNanI vizuddhino krama kahyo, ane te yathApravRttakaraNa karatAM thoDo vilakSaNa che, kAraNa ke yathApravRttakaraNe tenA saMkhyAtamAbhAga sudhI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa laI gayA, tyArabAda ekAMtarita jaghanya-vizuddhi kahI. ahIM bIjA karaNe to pahelA ja samayanI jaghanya, te ja samayanI utkRSTa ema eka-eka samayanI jaghanya-utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa kahI che. 10 A kAraNe bIjI je vizeSatAo hoya che te kahe che- apuvvakaraNasamagaM kuNai apuvve ime u cattAri / ThitighAyaM rasaghAyaM guNaseDhI baMdhagaddhA ya // 11 // apUrvakaraNasamakaM karotyapUrvAnimAn tu caturaH / sthitighAtaM rasaghAtaM guNazreNi bandhakAddhAM ca // 11 // artha--apUrvakaraNanI sAthe ja sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane baMdhakAddhA-apUrva sthitibaMdha A cAra apUrva kare che. TIkAnu-je samaye AtmA apUrvakaraNamAM praveza kare che te ja samayathI AraMbhIne jenuM svarUpa have pachI kahevAmAM Avaze, ane jene bhUtakALamAM koI vakhata karyA nathI eTalA ja mATe apUrva evA cAra padArthone zarU kare che. ane te AsthitighAta, guNizreNi ane baMdhakAddhAapUrvasthitibaMdha. 11 have sthitighAtanA svarUpane pratipAdana karatA A gAthA kahe che - ukoseNaM bahusAgarANi iyareNa pallasaMkhaMsaM / , ThitiaggAo ghAyai. antamuhutteNa ThitikhaMDaM // 12 // utkRSTena bahUni sAgarANi itareNa palyasaMkhyAMzam / . sthityagrAt ghAtayati antarmuhUrtena sthitikhaNDam // 12 // . artha-sthitinA agrabhAgathI utkRSTathI ghaNA sAgaropama pramANa ane itara-jaghanyathI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane aMtarmuhUrta kAlamAM ghAta kare che. TIkAnu-sattAmAM rahelI sthitinA agrabhAgathI chevaTanA bhAgathI utkRSTathI ghaNA sAgaropama pramANa ane jaghanyathI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDane aMtarmuhUrta kALe ghAta kare che. ane ghAta karIne tenAM dalikone nIce je sthitino ghAta thavAno nathI tyAM nAkhe 1. sthitighAta eTale jeTalI sthitino ghAta karavAno che teTalI sthitimAM-kALamAM bhogavavA yogya dalikone tyAMthI khaseDI bhUmikA sApha karavI te-eTale niSeka racanA vakhate je daliko te sthAnakomAM bhogavavA yogya thayAM hatAM te dalikone anya sthAnakanAM daliko sAthe-eTale ke je sthAnakomAM te daliko nAkhe che tenI sAthe bhogavavA yogya karavA te. ghaNA sAgaropama pramANa ke palyopamanA saMkhyAtamAbhAga pramANa sthitino ghAta kare che. eTale ke teTalI sthitimAM bhogavAya teTalAM dalikone tyAMthI khaseDI teTalI bhUmikA sApha kare che, eTale ke teTalI sthitinAM daliko anya sthitio sAthe bhogavAya tevAM kare che. niSeka racanA vakhate te sthAnakomAM daliko Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa che. tyArapachI pharI paNa palyopamanA (a)saMkhyAtamA bhAgapramANa sthitikhaMDane aMtarmuhUrtakALe ghAta kare che. ane tenAM dalikone prathama kahelA prakAre ja nIce nAkhe che. AvI rIte apUrvakaraNanA kALamAM ghaNA hajAra sthitighAto kare che. ane tethI ja apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI sthitinI sattA hatI te karatAM tenA caramasamaye saMkhyAtamA bhAganI sattA rahe che. AvI rIte sthitighAtanuM svarUpa kahyuM. 12 have rasaghAtanuM svarUpa kahe che-- asubhANaMtamuhutteNaM haNai rasakaMDagaM anaMtaMsaM / kiraNe ThitikhaMDANaM taMmi u rasakaMDagasahassA // 13 // aMzubhAnAmantarmuhUrttena hanti rasakaNDakaM anantAMzam / kirapo sthitikhaNDAnAM tasmiMstu rasakaNDakasahastrANi // 13 // 649 artha--sthitighAta karatAM azubha prakRtionA anaMta vibhAgarUpa sattAgata rasa kaMDakano aMtarmuhUrtamAM ghAta kare che. eka sthitighAta karatAM eka sthitighAta jeTalA kALamAM hajAro 2saghAta thAya che. TIkAnu--azubha prakRtiono je rasa sattAmAM che tenA anaMtamA bhAgane mUkIne zeSa saghaLA rasane aMtarmuhUrvakAlamAM nAza kare che. tyArapachI pharI paNa pahelAM mUkelA anaMtamA bhAganA anaMtamA bhAgane mUkIne zeSa rasane aMtarmuhUrtamAM nAza kare che. AvI rIte eka eka sthitighAta jeTalA kALamAM aneka hajAra1 2saghAta kare che. hajAro sthitighAto vaDe apUrvakaraNa pUrva thAya che. tAtparya e ke apUrvakaraNanA kALamAM hajAro vAra sthitighAta thAya che, ane eka sthitighAta jeTalA kALamAM hajAro vAra rasaghAta thaI jAya che. A pramANe rasaghAtanuM svarUpa kahyuM. 13 have guNazreNinuM svarUpa kahe che-- goThavAyAM hatAM. sthitighAta vakhate mAtra aMtarmuhUrtamAM ja upara kahI teTalI sthitimAM racAyelAM daliko anya sthitio ke jeno sthitighAta nathI thavAno tenI sAthe bhogavAya tevAM kare che. tethI teTalI sthitimAM bhogavavA yogya daliko rahetAM nathI, mATe sthiti ochI thaI ema kahevAya che. 1. 2saghAta eTale baMdha vakhate AtmAe kASAyika adhyavasAyo dvArA karmapudgalomAM je zakti utpanna karI hatI te zakti ochI karavI te. ahIM vizuddhapariNAmanA yoge AtmAnA guNonI baMdha vakhate utpanna thayelI AvAraka zaktine vizuddhinA pramANamAM ochI kare che, sattAmAM rahelA azubha prakRtinA rasanA anaMtamA bhAgane choDI anaMtA bhAgarUpa eka khaMDane aMtarmuhUrta kALe ghAta kare che, eTale ke te khaMDamAMnA amuka pramANa rasane pahelA samaye amuka pramANa rasane bIjA samaye, ema kSaya karatAM carama samaye, te rasakhaMDano saMpUrNapaNe nAza thAya che. tyAra bAda pahelAM je anaMtamo bhAga mUkyo hato teno anaMtamo bhAga mUkI anaMtA bhAgane uparokta rIte aMtarmuhUrta kALe ghAta kare che. A pramANe rasano ghAta thavAthI uttarottara alpa alpa rasavALAM daliko nIce Utare che. eTale adhyavasAyanI nirmaLatA paNa vadhatI jAya che. paMca02-82 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 paMcasaMgraha-2 ghAiya ThiIo daliyaM ghettuM ghettuM asaMkhaguNaNAe / sAhiyadukaraNakAlaM udayAi raei guNaseTiM // 14 // ghAtitasthiteH dalikaM gRhItvA gRhItvA asaMkhyaguNanayA / sAdhikadvikaraNakAlaM udayAt racayati guNazreNim // 14 // artha-je sthitino ghAta kare che temAMthI daliko grahaNa karIne udayathI AraMbhI pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samayamAM asaMkhya-asaMkhya guNakAre apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa karatAM adhikakALamAM je dalaracanA thAya che te guNazreNi che. TIkAna-je sthitino ghAta kare che temAMthI daliko grahaNa karIne te dalikone udayasamayathI AraMbhI dareka samayamAM-upara uparanA dareka sthAnamAM asaMkhya-asaMkhya guNa vadhatA=pUrva pUrva samaya karatAM pachI pachInA samayamAM asaMkhyAta-asaMkhyAta guNakAre goThave che. jema ke-udayasamayamAM thoDuM goThave che, bIjA samayamAM asaMkhyAtaguNa vadhAre goThave che, trIje samaye tenAthI asaMkhyAtaguNa vadhAre goThave che, ema asaMkhyAta-asaMkhyAta guNakAre je dalaracanA thAya che, te guNazreNi kahevAya che. ane te rIte daLa racanA apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNanA kALa karatAM thoDA vadhAre samayomAM thAya che. A pramANe jeno sthitighAta thAya che temAMthI pahele samaye je daliko upADe che tenI racanAno krama kahyo. pahelA samaya karatAM bIje samaye asaMkhyaguNa vadhAre upADe che, ane udaya samayathI AraMbhI pUrvokta krame goThave che. ema pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa asaMkhyAtaguNa vadhAre upADe che ane udaya samayathI AraMbhI pUrva pUrva samayathI uttarottara samayamAM asaMkhyAtaguNa-asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. A pramANe guNazreNikriyAkALanA caramasamaya parvata jeno sthitighAta thAya che temAMthI dalika upADe che ane udayasamayathI AraMbhI goThave che. tathA apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanA samayo anukrame anubhava karatAM kSINa thavAthI guNazreNi dvArA thato dalika nikSepa bAkInA avaziSTa samayomAM thAya che, paNa upara vadhatA nathI. eTale ke guNazreNi kriyAkALanA prathama samaye-apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalA samayo-sthAnakomAM daLa racanA thaI hatI tenAthI te pachInA-bIje samaye eka ochA sthAnamAM daLaracanA thAya, trIje samaye be ochA sthAnamAM dalaracanA thAya, cothA samaye traNa ochA sthAnamAM dalaracanA thAya, ema jema jema apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanA samayo kramazaH bhogavAtA bhogavAtA ochA thatA jAya tema tema ochA sthAnamAM dalaracanA thAya. apUrvakaraNanA prathama samaye je chelluM sthAna hatuM te ja guNazreNi kriyA pUrNa thatAM sudhI chellA sthAna tarIke rahe te paNa dalaracanA AgaLa vadhe nahi. 14 have apUrvasthitibaMdhanuM svarUpa kahe che Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa karaNAie apUvvo jo baMdho so na hoi jA anno / baMdhagaddhA sA lagAu ThikaMDagaddhAe // 15 // karaNAdau apUrvo yo bandhaH sa na bhavati yAvadanyaH / bandhakAddhA sA tulyA tu sthitikaNDakAddhayA // 15 // artha--apUrvakaraNanA prathamasamaye je sthitibaMdha thAya che, te karatAM bIjo sthitibaMdha jyAM sudhI na thAya tyAM sudhInA kALane baMdhakAddhA kahe che. te baMdhakAdvA sthitighAta tulya che. TIkAnu--eka sthitibaMdhanA kALane baMdhakAddhA kahe che. apUrvakaraNanA prathama samaye je sthitibaMdha zarU karyo che, te ja sthitibaMdha jyAM sudhI rahe navo zarU na thAya tyAM sudhInA kALane baMdhakAddhA--baMdhakALa kahe che. ane te sthitighAtanI samAna che. sthitighAta ane apUrvasthitibaMdha sAthe ja zarU thAya che, ane sAthe ja pUrNa thAya che. tAtparya e ke, eka sthitighAta karatAM jeTalo kALa thAya che teTalo ja kALa eka sthitibaMdha karatAM paNa thAya che. tyArabAda navo zarU thAya che. 15 kare che. 651 jA karaNAIe ThiI karaNaMte tIi hoi saMkhaMso / yA karaNAdau sthiti: karaNAnte tasyAH bhavati saMkhyAMza: / artha--apUrvakaraNanI zarUAtamAM sthitinI je sattA hatI teno saMkhyAtamo bhAga karaNanA aMte zeSa rahe che. TIkAnu--apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI sthitinI sattA hatI temAMthI hajAro sthitighAto dvArA kramazaH kSINa thatAM apUrvakaraNanA caramasamaye saMkhyAtamA bhAga jeTalI ja avaziSTa rahe che. A hakIkata pahelAM paNa prasaMge kahI che. A pramANe apUrvakaraNamAM sthitighAtAdi cAra padArtho pravarte che. A pramANe apUrvakaraNanuM svarUpa kahyuM. have anivRttikaraNanA svarUpanuM pratipAdana aNiaTTikaraNamao muttAvalisaMThiyaM kuNai // 16 // anivRttikaraNamataH muktAvalisaMsthitaM karoti // 16 // artha--tyArapachI anivRttikaraNa muktAvalInA AkAre kare che. 1. uttarottara samaye adhyavasAyanI dhArA nirmaLa thatI jatI hovAthI pratisamaya thoDo thoDo sthitibaMdha ocho thato jAya che, paraMtu evI rIte ocho thato sthitibaMdha chadmastha jIvonA khyAlamAM na Ave mATe palyopamanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo sthitibaMdha ocho na thayo hoya tyAM sudhI navo sthitibaMdha gaNyo nathI. je samayathI palyopamanA saMkhyAtamAbhAgapramANa sthitibaMdha ocho thAya te samayathI navo sthitibaMdha gaNyo che. palyopamanA saMkhyAtamA bhAgapramANa ocho sthitibaMdha thatA sudhInA kramazaH ochA thatA sthitibaMdhone ekamAM gaNyA che. A pramANe mane samajAya che. -bhASAMtarakartA. Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 paMcasaMgraha-2 TIkAnu-apUrvakaraNa pUrNa karyA pachI anivRttikaraNa kare che. ane te pahelAM nAnuM motI, pachI moTuM, pachI moTuM, e rIte motIthI karelA hAranA AkAre thAya che. kAraNa ke anivRtti karaNe tiryamukhI vizuddhi nathI, mAtra UrdhvamukhI vizuddhi ja che. eTale anivRttikaraNanA koIpaNa samaye ekIsAthe caDelA saghaLA jIvonA eka sarakhA pariNAma hoya che, ane pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye anaMtaguNa vizuddha hoya che. tethI ja pahelAM nAnuM, pachI moTuM, e rIte karela muktAvali saMsthita A karaNa che. A hakIkata paNa pahelAM kahI che. 16 evamaniyaTTIkaraNe ThitighAyAINi hoti caurovi / saMkhejjaMse sese paDhamaThiI aMtaraM ca bhave // 17 // evamanivRttikaraNe sthitighAtAdIni bhavanti catvAryapi / saMkhyeyAMze zeSe prathamasthitirantaraM ca bhavet // 17 // artha--apUrvakaraNanI jema anivRttikaraNe paNa sthitighAtAdi cAre thAya che. anivRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga zeSa rahe tyAre prathamasthiti ane aMtarakaraNa thAya che. TIkAnu-AvI rIte apUrvakaraNanA krame anivRttikaraNamAM paNa sthitighAtAdi cAre padArtho pravarte che. AvI rIte sthitighAtAdi thatA thatA anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre jeTalo anivRtti karaNano kALa bAkI che teTalA ja kALamAM bhogavAI rahe teTalI mithyAtvanI sthiti rAkhIne upara aMtarakaraNa kare che. aMtarakaraNa eTale aMtarmuhUrtamAM bhogavAya teTalAM sthAnakonAM dalikIne tyAMthI khaseDI zuddhadalika vinAnI bhUmikA karavI te. jo ke zuddha bhUminuM nAma ja aMtarakaraNa che, paraMtu tyAMthI daliko khasyA vinA zuddha bhUmi thatI nathI tethI kAraNamAM kAryano Aropa karIne aMtarakaraNa kriyA kALane paNa aMtarakaraNa kahevAmAM Ave che. A aMtarakaraNa-mithyAtvanA dala vinAnI zuddha bhUmi-prathama sthitinA aMtarmuhUrtathI kaMIka moTA aMtarmuhUrta pramANa che. eTale ke prathama sthitino jeTalo kALa che tenAthI aMtarakaraNazuddha bhUmi-upazama samyaktano kALa thoDo vadhAre che. 17 aMtamuhuttiyamettAI dovi nimmavai baMdhagaddhAe / guNaseDhisaMkhabhAgaM aMtarakaraNeNa ukkirai // 18 // antarmuhUrttamAtre dve api nirmApayati bandhakAddhayA / guNazreNisaMkhyabhAgamantarakaraNenotkirati // 18 // artha-baMne aMtarmuhUrta pramANa banAve che. (aMtarakaraNa kriyA kALa) baMdhakAddhA tulya che. aMtarakaraNanAM daliko sAthe guNazreNinA saMkhyAtamA bhAgane paNa ukheDe che. TIkAnu-prathama sthiti ane aMtarakaraNa e baMne aMtarmuhUrta pramANa che, ane te baMne Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 153 sAthe ja thAya che. mAtra prathama sthitinA aMtarmuhUrta karatAM aMtarakaraNanuM aMtarmuhUrta kaMIka moTuM che, A hakIkata upara kahI che. tathA aMtarakaraNa kriyAkALa apUrva sthitibaMdhanA jeTalo che. eTale ke je samaye apUrva sthitibaMdha zarU thAya che te ja samaye aMtarakaraNa--AMtarU pADavAnI kriyA--zuddha bhUmi karavAnI kriyA--aMtarmuhUrta pramANa sthAnonAM dalikone khaseDI zuddha bhUmi karavAnI kriyA zarU thAya che, ane apUrvasthitibaMdha pUrNa thavAnI sAthe ja aMtarakaraNa kriyA paNa pUrNa thAya che ane teTalI bhUmikA zuddha thAya che. tethI ja ema kahyuM che ke aMtaraka2Na abhinava sthitibaMdhanA kALa pramANa kALe kare che. aMtarakaraNanA prathama samaye ja mithyAtvano anya sthitibaMdha AraMbhe che, te sthitibaMdha ane aMtarakaraNa eka sAthe ja pUrNa thAya che. tathA je guNazreNinA saMkhyAtA bhAgo prathama ane dvitIya sthitine avalaMbIne rahyA che, teno eka saMkhyAtamo bhAga aMtarakaraNanAM daliko sAthe ja nAza kare che. pahelAM ema phahevAmAM AvyuM che ke guNazreNi dvArA jeTalAM sthAnakomAM daLaracanA thAya che te sthAno apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa e baMnenA samudita kALathI vadhAre che. eTale jyAre aMtarakaraNakriyA zarU kare che tyAre paNa aMtarakaraNamAM ane te uparanI dvitIya sthitimAM daLaracanA thAya che tethI ja aMtaHkaraNanAM daliko sAthe guNazreNi dvArA goThavAyelAM daliko paNa ukerAya che. 18 have aMtakaraNano vidhi kahe che-- aMtarakaraNassa vihi ghettuM ghettuM ThiIDa majjhAo / daliyaM paDhamaThiIe vicchubhaI tahA uvarimAe // 19 // antarakaraNasya vidhiH gRhItvA gRhItvA sthitermadhyAt / dalikaM prathamasthityAM kSipati tathoparimAyAm // 19 // artha--aMtarakaraNano vidhi kahe che--aMtarakaraNanI sthitimAMthI daliko grahaNa karIne prathama sthitimAM temaja dvitIya sthitimAM nAkhe che. TIkAnu--aMtarmuhUrta pramANa aMtarakaraNanI sthitimAMthI daliko grahaNa karIne keTalAMka prathama sthitimAM nAkhe che, keTalAMka dvitIya sthitimAM nAkhe che. eTale keTalAMka dalikone prathama sthitinA karmANu sAthe bhogavAya tevAM kare che. keTalAMka dalikone dvitIya sthitinA karmANu sAthe bhogavAI jAya tevAM kare che; A pramANe tyAM sudhI kahevuM ke aMtarakaraNanAM saghaLAM dalikono nAza thAya, ane bhUmikA zuddha thAya. saghaLAM dalikono kSaya aMtarmuhUrta kALe thAya che. A aMtarmuhUrtanuM pramANa sthitighAtanA kALa jeTaluM che. A hakIkata pahelAM kahevAI che. 19 igadugaAvalisesAi Natthi paDhamA udIraNAgAlo / paDhamaThiIe udIraNa bIyAo ei AgAlA // 20 // ekaTTyAvalikAzeSAyAM na staH prathamAyAM udIraNA''gAlau / prathamasthiterudIraNaM dvitIyAyAH etyAgAlaH // 20 // artha--prathama sthitinI eka ane be AvalikA bAkI rahe tyAre anukrame udIraNA ane Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 paMcasaMgraha-2 AgAla thatA nathI. prathamasthitimAMthI je (udIraNA prayogathI) udayamAM Ave te udIraNA ane bIjI sthitimAMthI udIraNA prayogathI je udayamAM Ave te AgAla kahevAya che. TIkAnu-prathama sthitimAM vartamAna AtmA udayAvalikA uparanA prathama sthitinAM dalikone udIraNA prayogathI kheMcIne je udayAvalikAmAM nAkhe te udIraNA kahevAya che, ane bIjI sthitimAMthI udIraNA prayogathI kheMcIne udayAvalikA gata daliko sAthe bhogavAya tevAM karavAM- udayAvalikAmAM nAkhavAM te AgAla kahevAya che. aMtarakaraNa kriyA zarU thayA pachI prathama sthitimAMthI je daLa kheMcAya te udIraNA ane dvitIya sthitimAMthI je daLa kheMcAya te AgAla. A pramANe vizeSa bodha thAya mATe AgAla e udIraNAnuM bIjuM nAma pUrvAcAryoe jaNAvyuM che. udaya ane udIraNA vaDe prathama sthiti anubhavato tyAM sudhI jAya yAvat prathama sthitinI be AvalikA bAkI rahe, ahIMthI AgAla baMdha thAya che, phakta udIraNA ja pravarte che. te paNa prathama sthitinI eka AvalikA bAkI na rahe tyAM sudhI ja thAya che. prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe tyAre udIraNA paNa baMdha paDe che. bAkI rahela te chellI AvalikAne udayathI ja bhogavI le che. 20 AvalimettaM udayeNa veiuM ThAi uvasamaddhAe / uvasamiyaM tattha bhave sammattaM mokkhabIyaM jaM // 21 // AvalikAmAtramudayena vedayitvA tiSThatyupazamAddhAyAm / aupazamikaM tatra bhavet samyaktvaM mokSabIjaM yat // 21 // artha-AvalikA mAtra dalikane udayathI bhogavIne upazamAddhAmAM sthita thAya che. tyAM mokSanuM bIja upazama samyakta prApta kare che. TIkAnu-prathama sthitinA chellA AvalikAgata dalikane kevaLa udayathI anubhavIne aMtarakaraNamAM-zuddhibhUmimAM-upazamAddhAmAM praveza kare che. ane tenA pahelA samayathI ja upazama samyakta prApta kare che ke je samyakta mokSanuM bIjabhUta-kAraNarUpa che, kAraNa ke tenA vinA mokSa thato nathI. uvarimaThii aNubhAgaM taM ca tihA kuNai carimamicchudae / desaghAINaM samma iyareNaM micchamIsAiM // 22 // uparimasthiteranubhAgaM tacca tridhA karoti carime mithyAtvodaye / dezaghAtinA samyaktvaM itareNa mithyAtvamizre // 22 // 1, aMtarakaraNamAM mithyAtvanAM dalito nahi hovAthI tenA pahelA samaye ja upazama samyakta prApta kare che. jeTalA samayamAM bhogavavA yogya daliko dUra karI bhUmikA sApha karI teTalA samayane upazamAddhA athavA aMtarakaraNa kahevAmAM Ave che. upazama samyakta prApta thavAmAM mithyAtva pratibaMdhaka che. aMtarakaraNamAM te nahi hovAthI ja upazamasamyakta prApta kare che. jyAM sudhI karelI zuddhabhUmi zuddhabhUmi rUpe rahe che tyAM sudhI ja samyakta paNa rahe che. Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 655 artha -prathama sthitinA carama samaye mithyAtvanA udayamAM vartato dvitIya sthitinA rasane traNa prakAre kare che-traNa bhAgamAM vaheMcI nAkhe che. temAM samyakvamohanIyane dezaghAtI rasayukta kare che, ane mizra tathA mithyAtvamohanIyane sarvaghAtI rasayukta kare che. TIkAnu-prathama sthitinA carama samaye mithyAtvanA udayamAM vartato mithyASTi dvitIya sthiti saMbaMdhI karmaparamANuonA rasane vizuddhinA baLathI traNa prakAre kare che eTale ke dvitIya sthitimAM rahela mithyAtvamohanIyanAM dalikone rasabhede traNa vibhAgamAM vaheMcI nAkhe che. A kriyA anivRttikaraNanA carama samayathI-prathama sthitine anubhavatA anubhavatA eka samaya bAkI rahe te chellA samayathI zarU thAya che. te traNa vibhAga A pramANe che-zuddha, ardhavizuddha ane azuddha. temAM zuddhapuMjanuM nAma samyakvamohanIya che, ane teno rasa ekaThANIyo tathA maMda beThANIyo ane dezaghAti che. ardhavizuddha puMjanuM nAma mizramohanIya che, ane teno rasa madhyama beThANIyo ane sarvaghAtI che. azuddha pujanuM nAma mithyAtvamohanIya che ane teno rasa tIvra beThANIyo, traNaThANIyo, cAraThAyo ane sarvaghAtI che. je samaye upazamasamyakta prApta thAya che te samayathI AraMbhIne mithyAtva mohanIyanAM pugalone mizra ane samyakvamohanIyamAM pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhya asaMkhya guNAkAre saMkramAve che. jo ke mithyAtvamohanIyano rasa ghaTADI yathApravRtta saMkrama vaDe mizra ane samyakvamohanIyarUpe karavAnI kriyA anivRttikaraNanA carama samayathI zarU thAya che. paraMtu guNasaMkrama cothA guNasthAnakanA prathama samayathI zarU thAya che. 22 te guNasaMkrama A pramANe thAya che- samme thovo mIse asaMkhao tassasaMkhao samme / paisamayaM iya khevo aMtamuhuttA u vijjhAo // 23 // samyaktve stokaH mizre asaMkhyeyaguNaH tasmin asaMkhyeyaguNaH samyaktve / pratisamayamiti kSepaH antarmahUrtAttu vidhyAtaH // 23 // artha-prathama samaye samyakvamohanIyamAM thoDo saMkrama thAya che, te ja samaye mizramohanIyamAM asaMkhyAtaguNa saMkrama thAya che. tenAthI samyakta mohanIyamAM bIje samaye asaMkhyAtaguNa, e pramANe pratisamaya aMtarmuhUrta sudhI saMkrama thAya che. tyArapachI vidhyAsakrama thAya che. 1 TIkAnu-je samaye pathamika sabhyatva prApta thAya che te ja samaye mithyAtvamohanIyanAM daliko samyakvamohanIyamAM thoDAM saMkrame che, ane te ja samaye mizramohanIyamAM asaMkhyAtaguNA dalika saMkrame che. bIje samaye prathama samaye mizramohanIyamAM saMkramelA dalikathI asaMkhyAtaguNa samyakvamohanIyamAM saMkrame che, tenAthI te ja samaye mizramohanIyamAM asaMkhyAtaguNa saMkrame che. trIje samaye bIje samaye mizramohanIyamAM saMkramelA dalikathI asaMkhyAtaguNa samyakta mohanIyamAM saMkrame che, tenAthI te ja samaye mizramohanIyamAM Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 paMcasaMgraha-2 asaMkhyAtaguNa saMkrame che. A krame pratisamaya samyatva ane mizramohanIyamAM mithyAtvamohanIyano guNasaMkrama aMtarmuhUrta paryata thAya che. tyArapachI jenuM svarUpa pahelAM kahevAyuM che te vidhyAtasaMkrama pravarte che. 23 guNasaMkameNa eso saMkamo hoi sammamIsesu / / aMtarakaraNaMmi Thio kuNai jao sa pasatthaguNo // 24 // .. guNasaMkrameNaiSaH saMkramo bhavati samyaktvamizrayoH / antarakaraNe sthitaH karoti yataH sa prazastaguNaH // 24 // artha-samyakta tathA mizramohanIyamAM upara kahyo te pramANe saMkrama guNasaMkrama vaDe thAya che. ane te aMtarakaraNamAM rahyo chato kare che. kAraNa ke tyAM AtmA prazastaguNa yukta che. TIkAnu-mithyAtvamohanIyanAM pugalono mizra tathA samyakvamohanIyamAM pUrvanI gAthAmAM jenuM svarUpa kahyuM te saMkrama guNasaMkrama vaDe thAya che. kAraNa ke ahIM aMtarakaraNamAM rahelo AtmA upazamasamyakta rUpa prazastaguNa yukta che. prazastaguNa yukta AtmA saMkrama kare che, tethI aMtarakaraNamAM rahelAne guNasaMkrama pravarte che. kema ke ahIM tenuM lakSaNa ghaTe che. guNasaMkramanuM lakSaNa A pramANe che-"apUrvakaraNathI AraMbhIne abadhyamAna azubha prakRtinAM dalikone pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAta-asaMkhyAta guNakAre svajAtIya baMdhAtI prakRtirUpe karavA te guNasaMkrama kahevAya che.' jyAre upara kahelA lakSaNamAM apUrvakaraNathI AraMbhI guNasaMkrama thAya ema kahyuM tyAre ema zaMkA thAya che ke mithyAtvamohanIyano upazama karatAM apUrvakaraNe guNasaMkrama kema thato nathI? tenA uttaramAM kahe che ke, te vakhate mithyAtvamohanIyakarmano baMdha thAya che. mithyAtvamohanIyano jyAM sudhI udaya hoya che tyAM sudhI baMdha paNa hoya che. anivRttikaraNanA carama samaya paryata udaya che mATe baMdha paNa tyAM sudhI che. baMdhAtI prakRtino guNasaMkrama thato nathI ane aMtarakaraNamAM teno udaya nathI mATe baMdha paNa nathI, tethI aMtarakaraNamAM mithyAtvamohanIyano guNasaMkrama pravarte che tema kahyuM che. 24 guNasaMkameNa samagaM tiNNi thakvaMta AuvajjANaM / micchattassa u igidugaAvalisesAe paDhamAe // 25 // guNasaMkrameNa samakaM tisro'pi tiSThanti AyurvarjAnAm / mithyAtvasya tu ekadvayAvalikAzeSAyAM prathamAyAm // 25 // artha -guNasaMkrama sAthe ja Ayuvarjita bAkInA karmamAM traNe sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, thAke che-baMdha paDe che. mithyAtvamohanIyanI prathama sthitinI eka ane be AvalikA bAkI rahe tyAre anukrame sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNi baMdha thAya che. TIkAnu-jyAM sudhI mithyAtvamohanIyano guNasaMkrama thAya che tyAM sudhI Ayuvarjita Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 657 sAtakarmamAM sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNi pravarte che. jyAre guNasaMkrama baMdha thAya che, tyAre sthitighAtAdi paNa baMdha thAya che. tathA jyAM sudhI mithyAtvamohanIyanI prathama sthitinI eka AvalikA zeSa rahI hotI nathI, tyAM sudhI teno sthitighAta, rasaghAta thAya che, eka AvalikA bAkI rahe tyAre te baMne baMdha thAya che, tathA mithyAtvamohanIyanI prathama sthitinI be AvalikA jayAM sudhI bAkI rahI hotI nathI tyAM sudhI guNazreNi paNa thAya che. be AvalikA zeSa rahe tyAre temAM guNazreNi baMdha thAya che. 25 uvasaMtaddhAaMte biie okaDDiyassa daliyassa / ajjhavasANavisesA ekassudao bhave tiNhaM // 26 // upazAntAddhA'nte vidhinA apakarSitasya dalikasya / adhyavasAnavizeSAt ekasyodayaH bhavet trayANAm // 26 // artha--upazAMtAddhAnA aMte vidhi vaDe utArelA traNa prakAranA dalikamAMthI adhyavasAyane anusAre ekano udaya thAya che. TIkAnu-upazamasamyaktanA-aMtarakaraNanA aMtarmuhUrta kALano kaMIka adhika eka AvalikA kALa bAkI rahe tyAre te samadhika kALa paryata bIjI sthitimAM rahelA samyatva, mizra ane mithyAtvamohanIyanAM dalikone adhyavasAya dvArA kheMcIne aMtarakaraNanI chellI AvalikAmAM goThave che. goThavavAno krama A pramANe che-prathama samaye ghaNAM goThave che, dvitIya samaye thoDAM, tRtIya samaye thoDAM, e krame AvalikAnA caramasamaya paryata goThave che. goThavelAM te dalikonI racanA gopuraskAkAra thAya che. have kaMIka adhika kALa pUrNa thAya ane eka AvalikA kALa bAkI rahe tyAre adhyavasAyane anusarIne traNa puMjamAMnA koI eka puMjano udaya thAya che. te samaye jo zubha pariNAma hoya to samyaktapuMjano, madhyama pariNAma hoya to mizrapujano, ane jaghanya pariNAma hoya to mithyAtvapuMjano udaya thAya che. 1anivRttikaraNa carama samayathI AraMbhI mithyAtvamohanIyanA rasabhede traNa puMja thavAnI kriyA thAya che ane aMtarakaraNanA prathama samayathI AraMbhI mithyAtvamohanIyano mizra tathA samyakvamohanIyamAM guNasaMkrama thAya che ane te guNasaMkrama aMtarmuhUrta sudhI rahe che, pachI vidhyAtasaMkrama pravarte che. A hakIkata prathama kahI che. jyAM sudhI guNasaMkrama thAya che tyAM sudhI dvitIya puMjamAMthI kheMcavAnI kriyA thatI nathI. kAraNa te vakhate vizuddha pariNAma hoya che. vidhyAtasaMkramanA kALamAM e kriyA thAya che. jene traNa puMjamAMthI koI puMjano udaya thavAno hoya che te aMtarakaraNano kaMIka adhika eka AvalikA kALa bAkI rahe tyAre dvitIya sthitimAMthI daliko kheMcI chellI AvalikAmAM goThave che. kaMIka adhika kALa pUro thAya tyAre adhyavasAyane anusarIne koI eka puMjano udaya thAya che. temAMthI jo samyakta puMjano udaya thAya to kSAyopazamika sabhyatva prApta kare che. mizra puMjano udaya thAya to trIje ane mithyAtva puMjano udaya thAya to pahele guNaThANe jAya che. jene anaMtAnubaMdhino udaya thavAno hoya tene uparokta rIte puMja goThavavAnI kriyA thatI nathI paraMtu aMtarakaraNano ochAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre cha AvalikA kALa bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhi kaSAyano udaya thAya che ane tenA udayathI paDI bIje jAya che. tyAMthI pahele guNaThANe jAya che. paMca02-83 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 chAvaliyAsesAe uvasamaaddhAi jAva igasamayaM / asubhapariNAmao koi jAi iha sAsaNattaMpi // 27 // SaDAvalikAzeSAyAmupazamAddhAyAM yAvadekasamaya ( zeSAyAM ) / azubha pariNAmataH ko'pi yAti iha sAsAdanatvamapi // 27 // artha--upazamasamyaktvano jaghanya eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA kALa bAkI rahe tyAre azubha pariNAma thavAthI koI anaMtAnubaMdhinA udayathI sAsvAdane paNa jAya che. TIkAnu--upazamasamyaktva-aMtarakaraNano ochAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre cha AvalikA jeTalo kALa bAkI rahe tyAre koIkane anaMtAnubaMdhi kaSAyano udaya thAya che, ane teno udaya thavAthI bIjA guNasthAnakane prApta kare che, tyArabAda tyAMthI paDI te AtmA avazya mithyAtve jAya che. 27 cha sammatteNaM samagaM savvaM desaM ca koi paDivajje / uvasaMtadaMsaNI so aMtarakaraNe Thio jAva // 28 // paMcasaMgraha-2 samyaktvena samaM sarvaM dezaM ca ko'pi pratipadyeta / upazAntadarzanI sa antarakaraNe sthito yAvat // 28 // artha--samyaktva sAthe ja koI dezivarati ane sarvavirati prApta kare che. jyAM sudhI aMtarakaraNamAM rahelo che tyAM sudhI te upazamasamyaktvI che. TIkAnu--upazamasamyaktva sAthe ja keTalAkane dezavirati athavA sarvavirati prApta thAya che. eTale ke teo pahelethI sIdhA pAMcame ane chaTTe guNaThANe paNa jAya che. zatakanI bRhancUrNimAM kahyuM che ke aMtarakaraNamAM sthita-rahelo upazamasamyaktvI koIka dezavirati paNa pAme che ane koIka pramatta ane apramattabhAva paNa prApta kare che paNa sAsvAdanI kaMI pAmatA nathI.' ahIM upazamasamyaktvI tyAM sudhI jANavA ke jyAM sudhI aMtarakaraNamAM rahelA che. AvI rIte samyaktvotpattino vicAra savistara kahyo. 28 1. upazama samyaktvI tyAM sudhI kahevAya che ke jyAM sudhI AtmA aMtarakaraNamAM rahyo che. have ahIM aMtarakaraNa kyAM sudhI hoya te praznanA uttaramAM samajavAnuM ke jyAM sudhI anaMtAnubaMdhi kaSAyane udaya nathI thayo hoto, athavA aMtarakaraNano samadhika AlikA kALa bAkI rahe che ane samadhikakALa paryaMta chellI AvalikAmAM dvitIya sthitimAMthI kheMcAyelA mithyAtvAdi traNe puMjanAM je daliko goThavAya che, temAMthI eke puMjano udaya nathI thayo hoto, tyAM sudhInA kALane aMtarakaraNano kALa samajavAno che. adhyavasAyanI nirmaLatAmAM ghaNA bhedo hoya che. koI traNa karaNa karI pahelethI cothe ja jAya che. koI tIvra vizuddhivALo AtmA mithyAtvanA upazamAvavA sAthe apratyAkhyAnAvaraNano paNa kSayopazama karI pahelethI pAMcame jAya che. ane ati tIvra vizuddhi pariNAmavALo koI AtmA bIjA ane trIjA ema baMne kaSAyano kSayopazama karI pahelethI sarvavirati bhAva paNa pAme che. te te guNane anusarIne krame caDatI vizuddhivALA AtmAo pahele guNaThANethI cothe, pAMcame, chaThTha ke sAtame jAya--temAM koI virodha nathI. Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 659 - have pUrvokta krame cAritramohanIyanI upazamano vicAra paNa vistArathI kahevo joIe. aviratithI mAMDIne sarvavirati sudhInA koIpaNa guNaThANAvALo pravardhamAna zubha pariNAmI lAyopathamika samyagdaSTi AtmA cAritramohanIyanI upazamanAno adhikArI che. e hakIkata A gAthAmAM kahe che- veyagasammadiTThi sohI addhAe ajayamAIyA / karaNadugeNa uvasamaM carittamohassa ceTuMti // 29 // vedakasamyagdRSTayaH zodhyaddhAyAmayatAdayaH / karaNadvikenozapamaM cAritramohasya ceSTante // 29 // artha-vizuddhimAM vartamAna avirati samyagdaSTi Adi guNaThANAvALA lAyopathamika samyagdaSTi be karaNa vaDe cAritramohanIyano upazama kare che. TIkAna-jeNe saMkliSTa pariNAmano tyAga karyo che ane je vizuddha pariNAmamAM varte che, evo vedakasamyagdaSTi-kSAyopathamikasamyavI avirati, dezavirati, pramatta ane apramatta guNaThANAmAMthI koIpaNa guNaThANAmAM vartamAna AtmA yathApravRtta tathA apUrva e be karaNa vaDe cAritramohanIyane upazamAvavA mATe yathAyogya rIte prayatna kare che. trIjA karaNathI to sAkSAta upazamAve ja che. tethI ja prathamanA be karaNathI prayatna kare che ema kahyuM che. 29 have te aviratAdi traNanuM svarUpa kahe che - jANaNagahaNaNupAlaNavirao viraI aviraoNNesu / AimakaraNadugeNaM paDivajjai doNhamaNNayaraM // 30 // - jJAnaBUInupAnanavirato vitiH vitoDaze * AdikaraNadvikena pratipadyate dvayoranyatarAm // 30 // artha-jJAna, grahaNa ane anupAlana vaDe virata te virata che. ane anya bhAgomAM vartamAna avirata che. AdinA be karaNathI dezavirati ke sarvaviratimAMnA koI ekane prApta kare che. ' TIkAnu--viratinuM yathArthajJAna, tenuM (vidhipUrvaka) grahaNa ane anupAlana karavAthI virata thAya che. tenI aMdara je trividha mana, vacana ane kAyA vaDe trive-mana, vacana ane kAyAnA pApavyApArathI viramyo che te sarvavirata kahevAya che, je dezathI viramyo che te dizavirata kahevAya che. ane jJAna, grahaNa ane anupAlanarUpa zubha bhaMga sivAya anya bhAMgAmAM vartamAna AtmA avirata kahevAya che. A ja hakIkatano vistArathI vicAra kare che. 1. prahaNa eTale vidhipUrvaka AtmasAkSIe ane gurusAkSIe vrato uccaravAM te. 2. anupAlana grahaNa karelAM vratone barAbara pALavAM te. Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 jJAna, grahaNa ane anupAlanarUpa traNa padanA ATha bhAMgA thAya che. tenI aMdaranA zarUAtanA sAta bhAMgAmAM vartamAna AtmA to avirata che. kAraNa ke tenI aMdara yathAyogya rIte samyajJAna, samyagrahaNa ke sabhyapAlana nathI. samyajJAna ane samyagrahaNapUrvaka paLAyela vrato ja mokSarUpa phaLane ApanArAM bane che, paraMtu samyajJAna ane samyagrahaNa sivAya ghuNAkSaranyAye paLAyela hovA chatAM paNa te vrato phaLa ApanAra thatAM nathI. sAta bhAMgAmAMthI AdinA cAra bhAMgAmAM to samyajJAnano ja abhAva che. tyArapachInA traNa bhAMgAmAM samyagrahaNa athavA samyagpAlanano abhAva che. tethI ja zarUAtanA sAta bhAMgAmAM vartamAna AtmA avirata kahevAya che. (A sAta bhAMgAmAMthI zarUAtanA cAra bhAMge vartamAna AtmA to mithyArdaSTi ja che, kAraNa ke tene yathArtha jJAna ja nathI. pachInA traNa bhAMgA avirati samyagdaSTinA che.) 660 chellA bhAMgAmAM vartamAna vratonA yathArtha jJAnapUrvaka ane vidhipUrvaka tenuM grahaNa karI anupAlana karanAra che mATe te AtmA virata kahevAya che. temAM dezathI pApavyApArano tyAga karanAra dezavirata ane sarvathA pApavyApArathI viramelo AtmA sarvavirata kahevAya che vratagrahaNanA bhede dezavirati zrAvakanA aneka prakAra che. koI eka aNuvratI--aNuvrata grahaNa karanAra, koI be aNuvratI, koI traNa aNuvratI, yAvat utkRSTathI koI pUrNa bAra vratadhArI ane kevaLa anumati sivAya saghaLA pApavyApArano tyAga karanAra paNa hoya che. anumati traNa prakAre che, te A pramANe--1. pratisevanAnumati, 2. pratizravaNAnumati ane 3. saMvAsAnumati. temAM je pote karelA athavA bIjA svajanAdie karelA pApane anumode che ane sAvaghAraMbhathI banelA azanAdino upabhoga kare che tene pratisevanAnumati doSa lAge che. jyAre putrAdie karela pApakAryone sAMbhaLe che, sAMbhaLIne anumode che--ThIka mAne che ane pratiSedha karato nathI tyAre pratizravaNAnumati. ane jyAre pApAraMbhamAM pravartelA putrAdi upara mAtra mamatva yukta hoya che, parantu teonAM koI pApakAryone sAMbhaLato nathI ke sArAM mAnato nathI, tyAre saMvAsAnumati doSa lAge che. temAM chello doSa je seve che te utkRSTa dezavirata che, ane te bIjA zrAvako karatAM guNomAM zreSTha che. have je saMvAsAnumatithI-putrAdi uparanA mamatvabhAvathI paNa viramyo che te sarvavirata kahevAya che. A be--dezavirata ane sarvaviratimAMthI koIpaNa viratine zarUAtanAM be karaNa-- 1. ajJAna ajJAna ajJAna ajJAna agrahaNa agrahaNa grahaNa grahaNa apAlana pAlana apAlana pAlana jJAna jJAna sAna jJAna agrahaNa agrahaNa grahaNa grahaNa apAlana pAlana apAlana pAlana 2. ahIM pahelI anumatimAM pote athavA bIjAe paNa karelA pApanuM anumodana Adi che, tyAre bIjImAM mAtra putrAdie karelA pApanuM anumodana Adi che. trIjImAM to te paNa nathI, gRhasthAzramamAM rahelo hovAthI mamatvamAtra ja che. Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 661 yathApravRtta ane apUrvakaraNa vaDe prApta kare che. tyAM jo avirati chatAM uparokta be karaNa kare to dezivarati athavA sarvavirati bemAMthI game te prApta kare che, ane dezavirata chatAM uparokta be karaNa kare to sarvaviratine ja svIkAre che. zaMkA--dezavirati ane sarvavirati prApta karatAM trIjuM anivRttikaraNa kema thatuM nathI ? uttara--karaNakALathI pahelAM paNa aMtarmuhUrta kALa paryaMta pratisamaya anaMtaguNa caDatI vizuddhie vartamAna azubha karmono rasa be sthAnaka kare che, ane zubha prakRtiono rasa catuHsthAnaka kare che ityAdi svarUpa kahyuM te pramANe yathApravRttakaraNa paryaMta ahIM paNa kahevAnuM che. yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNanA svarUpane paNa e ja pramANe samajavAnuM che. mAtra ahIM dezavirati ane sarvavirati prApta karatAM thatA apUrvaka2NamAM guNazreNi thatI nathI. apUrvakaraNa pUrNa thatAM ja anaMtara samaye avazya dezavirati athavA sarvavirati prApta kare che. tethI trIjuM anivRttikaraNa thatuM nathI. udayAvalie upi guNaseDhiM kuNai caritteNa / aMto asaMkhaguNaNAi tattiyaM vaDaI kAlaM // 31 // udayAvalikAyA upari guNazreNiM karoti saha cAritreNa / antaH (muhUrttaM) asaMkhyaguNanayA tAvanmAtraM varddhate kAlam // 31 // arthadezavirati ane sarvavirati prApta thatAMnI sAthe ja udayAvalikA upara aMtarmuhUrta kALa paryaMta asaMkhya guNakAre guNazreNi kare che. teTalo ja kALa avazya pravardhamAna pariNAmI hoya che. TIkAnu--dezavirati ane sarvavirati prApta karavA mATe thatA apUrvakaraNamAM guNazreNi thatI nathI paraMtu karaNa pUrNa thayA bAda dezavirita athavA sarvavarita cAritranI sAthe ja eTale ke je samaye devati ane sarvavarita cAritra prApta thAya te ja samayathI udayAvalikAnA uparanA samayathI mAMDIne pUrva pUrva sthAna karatAM uttarottara aMtarmuhUrtapramANa sthAnamAM asaMkhyAta asaMkhyAta guNakAre aMtarmuhUrta kALaparyaMta guNazreNi-daLa racanA kare che. jo ke dezivarati ane sarvavirati guNaThANe te guNasthAna jyAM sudhI TakI rahe tyAM sudhI guNazreNi thAya che, chatAM ahIM aMtarmuhUrta kahevAnuM kAraNa e ke, dezavirati ane sarvavirati prApta thayA pachI antarmuhUrta kALa paryaMta AtmA avazya pravardhamAna pariNAmI hoya che. tyArapachI 1. sarvathA kSaya ke sarvathA upazama karavAno hoya che tyAM ja trIjuM anivRttikaraNa thAya che. dezavirati ke sarvavirati prApta karatAM anukrame apramattAkhyAnAvaraNIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya karmano sarvathA kSaya ke sarvathA upazama karavo paDato nathI parantu kSayopazama karavAno hoya che, te to apUrvaka2Ne ja thAya che eTale ahIM trIjA karaNanI jarUra rahetI nathI. 2. ahIM pravartamAna pariNAma ke hIyamAna pariNAma te konI apekSAe ? te vicAravAnuM rahe che. mane lAge che ke te te guNa prApta karatAM zarUAtanA aMtarmuhUrta paryaMta je caDatA pariNAma rahyA tenI apekSAe Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 paMcasaMgraha-2 niyama nathI, tyArapachI to koI pravartamAna pariNAmI hoya che. koI avasthita-sthira pUrva hatA. tevA ja pariNAmavALo hoya che, koI hIyamAnapariNAmI paNa thAya che. have jo pravartamAnapariNAmI AtmA hoya to guNazreNi caDatA caDatA krame kare che. hIyamAnapariNAmI hoya to hIyamAna-UtaratA krame ane jo avasthita pariNAmI hoya to avasthita-sthira guNazreNi kare che. hiyamAnapariNAmI AtmA uparanAM sthAnakomAMthI daliko thoDAM utAre che ane thoDAM goThave che, avasthitapariNAmI AtmA pUrvanA samayamAM jeTalAM daliko utAryA hatAM teTalAM ja utArI teTalAM ja goThave che. dezavirata ke sarvavirata jyAre svabhAvastha ane hinapariNAmI hoya tyAre sthitighAta ane rasaghAta karato nathI. 31 pariNAmapaccaeNaM gamAgamaM kuNai karaNarahiovi / AbhogaNaTThacaraNo karaNe kAUNa pAvei // 32 // pariNAmapratyayena gamAgamaM karoti karaNarahito'pi / . moTAnaTavara: vAra vI prAkhoti svarA artha--anAbhogapariNAme paDelo AtmA karaNa karyA vinA paNa gamanAgamana kare che. upayogapUrvaka jenuM cAritra naSTa thayuM che te be karaNa karIne ja caDe che. TIkAnu-anAbhoge-upayoga sivAya ja pariNAmanA brAsarUpa kAraNe paDatA pariNAma thavAthI dezavirata AtmA avirati prApta kare, athavA sarvavirata AtmA dezavirati ke aviratine prApta kare to te pharI paNa pUrve prApta karelI dezavirati ane sarvaviratine karaNa karyA vinA ja prApta kare che. AvI rIte karaNa karyA vinA paNa AtmA aneka vAra gamanAgamana kare che. paraMtu jeNe upayogapUrvaka potAnA cAritrano nAza karyo che ane tema karIne dezaviratithI athavA sarvaviratithI paDIne mithyAtva paryata paNa jeo gayA che teo pharI paNa jaghanyathI aMtarmuhUrta kALe ane utkRSTathI ghaNA kALe pUrvapratipanna dezavirati athavA sarvaviratine ukta prakAre be karaNa karIne ja prApta kare che. 32 pariNAmapaccaeNaM cauvvihaM hAi vaDDaI vAvi / pariNAmavaDyAe guNaseDhiM tattiyaM rayai // 33 // pariNAmapratyayena caturvidhaM hIyate varddhate vA'pi / / pariNAmAvasthityA guNazreNiM tAvanmAtrAM racayati // 33 // hovA joIe, athavA je samayanI guNazreNino vicAra karatAM hoIe tenI pUrvanA samayanA pariNAmanI pravartamAna, hIyamAna ke avasthita pariNAma mAnavA joIe. tattvakevalI gamya bhASAMtarakartA. 1. Abhoge paDelA kilaSTapariNAmI hoya che tethI teo karaNa karyA vinA caDI zakatA nathI. ane koI evA ja prakAranA karmanA udayathI anAbhoge paDelA hoya teonA tathA prakAranA kliSTapariNAma nahi thavAthI karaNa-karyA vinA ja caDI jAya che. Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 663 artha-pariNAmarUpa nimitta vaDe guNazreNi cAra prakAre ghaTe che athavA vadhe che, avasthita pariNAme teTalI ja race che. TIkAnu-pariNAmarUpa kAraNa vaDe guNazreNi vadhe che ane ghaTe che. eTale ke pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye caDatA pariNAmI AtmA hoya to uparanAM sthAnakomAMthI anukrame vadhAre vadhAre daliko upADI vadhAre vadhAre goThave che. sthira pariNAmI hoya to teTalAM ja utArI teTalAM ja goThave che. ane paDatA pariNAmI hoya to uparathI thoDAM utAre che ane thoDAM goThave che. dezavirati ane sarvavirati prApta thayA pachI aMtarmuhUrta kALa paryata to AtmA avazya caDatA pariNAmavALo ja hoya che, tyArapachI niyama nathI. koI hIna pariNAmI thAya che. koI evA ne evA pariNAme TakI rahe che, koI praviddhamAna pariNAmI paNa thAya che. A hetuthI ja guNazreNimAM eTale uparathI dalito utArI racanAmAM paNa pheraphAra thAya che. have jo hinapariNAmI-pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye maMda pariNAmI AtmA thato jAya to guNazreNi paNa asaMkhyAta bhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna, ke asaMkhyAtaguNahIna thAya che. uparathI eTalA eTalA ochA utArI nIce ochA ochA goThave che. jo pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye pariNAma vadhatA jAya to pariNAmAnusAre guNazreNi paNa pUrvokta prakAre vadhe che. ane pUrva samaye jevA pariNAma hatA tevA uttara samaye pariNAma rahe to guNazreNi paNa teTalI ja thAya che, eTale ke pUrva samaye jeTalAM daliko utAryA hatAM ane je krame goThavyAM hatAM teTalAM ja uttara samaye utArI te ja pramANe goThave che. guNazreNinA krame thatI daLaracanA aMtarmuhUrta pramANa sthAnakomAM ja thAya che, ane dezavirati tathA sarvavirati guNasthAnaka jyAM sudhI TakI rahe che tyAM sudhI te paNa samaye thayA kare che. A pramANe dezavirati ane sarvaviratinA lAbhanI prAptino krama kahyo. 33 . . have anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAnuM svarUpa kahe che- sammuppAyaNavihiNA caugaiyA sammadiTripajjattA / saMjoyaNA vijoyaMti na uNa paDhamaTTitaM kareMti // 34 // samyaktvotpAdanavidhinA caturgatikAH samyagdRSTayaH paryAptAH / saMyojanAn viyojayanti na punaH prathamasthitiM kurvanti // 34 // artha-upazamasamyakta prApta karatAM kahelI vidhithI cAre paryAptA lAyopathamika samyagdaSTio anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA kare che, paraMtu trIjA karaNamAM prathama sthiti karatA nathI. TIkAnu-upazamasamyakta prApta karatAM je traNa karaNano krama kahyo che e ja traNa karaNanA krame cAre gatinA saMjJI paMcendriya paryApta vedaka samyagdaSTi AtmAo cothAthI sAtamA guNaThANA sudhImAM vartatA-temAM cothe guNaThANe vartatA cAre gatinA jIvo, dezavirata tiryaMca ane Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F64 paMcasaMgraha-2 manuSyo ane sarvavirata manuSyo ja anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA-nAza kare che. upazama samyakta prApta karatAM anivRttikaraNamAM je aMtarakaraNa thAya che te ahIM thatuM nathI. ane te thatuM nathI- mATe prathama sthiti paNa thatI nathI. kAraNa ke aMtarakaraNanI nIcenI nAnI sthiti prathama sthiti kahevAya che, ane uparanI bIjI-moTI sthiti kahevAya che. ahIM to aMtarakaraNa ja thatuM nathI, paraMtu uThThalanAnuviddha guNasaMkrama vaDe sarvathA nAza ja kare che, to pachI prathama-dvitIya sthiti kyAMthI ja thAya ? arthAt anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karatAM thatA anivRttikaraNamAM prathama sthiti ke aMtarakaraNa thatAM nathI. 34 A ja saMbaMdhamAM vizeSa kahe che - Uvarimage karaNadge daliyaM guNasaMkameNa tesiM tu / nAsei tao pacchA aMtamuhuttA sabhAvattho // 35 // . uparitane karaNadvike dalikaM guNasaMkrameNa teSAM tu / nAzayati tataHpazcAt antarmuhUrtAt svabhAvasthaH // 35 // artha_uparanA be karaNamAM guNasaMkrama vaDe te anaMtAnubaMdhinAM dalikono nAza kare che, ane aMtarmuhUrta bAda svabhAvastha thAya che. TIkAnu-uparanA be karaNa-apUrvakaraNa ane anivRttikaraNamAM anaMtAnubaMdhi krodha, mAna, mAyA ane lobhanAM dalitono uddhalanAsaMkramAnuviddha guNasaMkrama vaDe sarvathA nAza kare che- eTale ke baMdhAtA zeSa kaSAyo rUpe karI nAkhe che. uparanAM guNasthAnomAM je karmano sarvathA nAza karavAno hoya che temAMnA ghaNAmAM udvalanA saMkrama ane guNasaMkrama baMne lAgu paDe che. eTale ja mAtra aMtarmuhUrta kALe teono sarvathA nAza thAya che. ahIM anaMtAnubaMdhino sarvathA nAza karavAno che eTale apUrvakaraNa ane anivRttikaraNe uddhalanA yukta guNasaMkrama. vaDe mAtra aMtarmuhUrtamAM ja teno sarvathA nAza kare che. mAtra eka udayAvalikA avaziSTa rahe che. kAraNa ke temAM koI kAraNa lAgatuM nathI. bAkI rahelI te AvalikA sTibuka-saMkrama vaDe vedyamAna svajAtIya prakRtimAM saMkramI dUra thAya che. tyAra bAda aMtarmuhUrta pachI anivRttikaraNanA anta zeSakarmonA paNa sthitighAta 1. anivRttikaraNamAM to pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye anantaguNa vizuddhi hoya che tethI uThThalanAnuviddhaguNasaMkrama vaDe anaMtAnubaMdhino udayAvalikA choDI sarvathA nAza kare che. ahIM eka zaMkA thAya che ke anivRttikaraNa kyAre pUrNa thAya ? chellI udayAvalikA kSaya thayA bAda ke pahelAM ? A viSayamAM mane to ema lAge che ke chello khaMDa kSaya thayA bAda koI kArya nahi raheluM hovAthI ane ahIM anaMtAnubaMdhinA kSaya mATe ja karaNo karyA hatAM te kArya pUrNa thayuM eTale udayAvalikA bAkI rahe ane karaNa pUrNa thAya. jema samyakta mohanIyanA chellA khaMDano kSaya thaye chate kRtakaraNa thAya che tema anaMtAnubaMdhinA chellA khaMDano nAza thAya ane anivRttikaraNa pUrNa thAya e ThIka jaNAya che. trIjuM karaNa pUrNa thayA pachI udayAvalikA je rahI che te sTibuka saMkrama dvArA dUra thaI jAya che. tathA "tyAra bAda aMtarmuhUrta pachI ema je lakhyuM che teno saMbaMdha anivRttikaraNa sAthe hoya tema jaNAya che. eTale anivRttikaraNa pUrNa thayA pachI aMtarmuhUrta gayA bAda anya karmomAM paNa sthitighAtAdi thatA nathI paNa svabhAvastha thAya che. svabhAvastha thAya che-eTale je guNaThANe anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA zarU karI hoya te guNaThANe jevA svAbhAvika pariNAma hoya tevA pariNAmavALo thAya Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 665 ane guNazreNi thatA nathI paraMtu mohanIyanI covIsanI sattAvALo thayo chato svabhAvastha ja rahe che. A pramANe anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAnuM svarUpa kahyuM. koI AcArya mahArAjA upazamazreNi karatAM anaMtAnubaMdhinI upazamanA mAne che, temanA mata pramANe anaMtAnubaMdhinI upazamanA kaI rIte thAya te hakIkata A. zrImalayagirijI kRta paDazItinI TIkAmAMthI ahIM utArI che te A pramANe- aviratisamyagdaSTi, dezavirati, pramatta ane apramattaguNasthAnamAMthI koIpaNa guNasthAne vartamAna anaMtAnubaMdhinI upazamanAno prayatna kare che. te mana, vacana ane kAyAnA traNa yogamAMthI koIpaNa yoga yukta, tejo, padha, zukla legyAmAMthI koIpaNa zubha lezyAvALo, sAkAropayoge upayukta antaHkoDAkoDI sAgaropama sthitinI sattAvALo bhavya AtmA hoya che. tathA te parAvartamAna punyaprakRtino baMdhaka hoya che, temaja pratisamaya azubhaprakRtionA rasane anaMtaguNahIna kare che ane zubhaprakRtionA rasane anaMtaguNa vadhAre che. sthitibaMdha paNa pUrNa thAya tyAre jema jema pUrNa thato jAya tema tema anya sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtame bhAge, karmaprakRti tathA paMcasaMgrahanA mate palyopamanA saMkhyAtame bhAge hIna-hIna kare che. A pramANe karaNa zarU karatAM pahelA paNa aMtarmuhUrta paryata nirmaLa pariNAmavALo rahe che. tyArapachI aMtarmuhUrvakALa pramANa traNa karaNa kare che. 1. yathApravRttakaraNa, 2. apUrvakaraNa ane 3. anivRttikaraNa, 4. tathA cothI upazAntAddhA. temAM yathApravRttakaraNamAM praveza karato AtmA pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye anaMtaguNa caDatA pariNAme praveza kare che paraMtu tadyogyavizuddhinA abhAve sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ke guNasaMkramaNa emAMthI kaMI ja karato nathI. te aMtarmuhUrta pramANa yathApravRttakaraNanA kALamAM dareka samaye trikALavarti aneka jIvonI apekSAe asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa vizuddhinAM sthAnako hoya che. ane dareka samayamAM te vizuddhi sthAnako jasthAnapatita che. vaLI prathama saMmaye je vizuddhanAM sthAnako che tenA karatAM bIje samaye vadhAre hoya che, trIje samaye te karatAM vadhAre, ema pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye yathApravRttakaraNanA carama samaya parvata vadhAre vadhAre hoya che. - tathA yathApravRttakaraNanA prathama samaye jaghanya vizuddhi alpa, tenAthI bIje samaye jaghanya che. athavA ema paNa hoya ke chello khaMDa ane udayAvalikA anivRttikaraNamAM ja khalAsa thAya ane tyAra bAda aMtarmuharta pachI zeSakarmomAM sthitighAtAdi na thAya, svabhAvastha thAya. TIkAmAM "nivRttiparyavasAne' e je lakhyuM che teno artha ema jaNAya che ke anivRttikaraNa pUrNa thayA pachI aMtarmuhUrta bAda anya karmomAM sthitighAtAdi na thAya. Ama hovAnuM kAraNa koIpaNa guNa prApta thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI caDatA pariNAmavALo ja rahe che ema jaNAvyuM che. jema ke upazama samyakta prApta thayA pachI, dezavirati ane sarvavirati prApta thayA pachI aMtarmuhUrta paryata avazya caDatA pariNAmavALo ja rahe che, ema jaNAvyuM che. te pramANe anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karyA pachI paNa aMtarmuhUrta caDatA pariNAmavALo rahe. caDatA pariNAmavALo rahe tyAM sudhI anya karmamAM sthitighAtAdi thAya. tyArabAda na thAya ema jaNAya che. pachI tattva kevaLI gamya. paMca02-84 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 paMcasaMgraha-2 vizuddhi anaMtaguNI, tenAthI trIje samaye jaghanyavizuddhi anaMtaguNI, ema yathApravRttakaraNanA saMkhyAtamA bhAgaparyaMta kahevuM. te karatAM yathApravRttakaraNanA prathama samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI, tenAthI saMkhyAtamAbhAga pachInA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI, te karatAM bIjA samayanI utkRSTa anaMtaguNI, te karatAM saMkhyAtamAbhAga pachInA bIjA samayanI jadhanya vizuddhi anaMtaguNI, tenA karatAM trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI, tenAthI saMkhyAtamAbhAga pachInA trIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI, ema uparanA eka eka samayanI utkRSTa ane saMkhyAtamAbhAganA pachInA eka eka samayanI jaghanya anaMtaguNa vizuddhi yathApravRttakaraNanA caraNa samaya paryaMta kahevI. yathApravRttakaraNanA chellA saMkhyAtamAbhAgamAM utkRSTa vizuddhi nathI kahI te paNa uttarottara anaMtaguNa kahI javI. A pramANe yathApravRttakaraNamAM vizuddhinuM tAratamya hoya che. A rIte yathApravRttakaraNa pUrNa karI apUrvakaraNamAM praveza kare che. apUrvakaraNamAM paNa pratisamaya nAnA jIvonI apekSAe asaMkhyalokAkAzapradezapramANa vizuddhinAM sthAnako hoya che, ane pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye vadhAre vadhAre hoya che. tathA dareka samayanAM vizuddhisthAnako sthAna patita che. vizuddhinuM tAratamya A pramANe che--yathApravRttakaraNanA caramasamayanI utkRSTa vizuddhithI apUrvakaraNanA prathamasamayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI hoya che, te karatAM te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI che, tenAthI bIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNI che, tenAthI te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNI che, A pramANe apUrvakaraNanA carama samaya paryaMta vizuddhinuM tAratamya hoya che. tathA apUrvakaraNanA prathama samayathI AraMbhI sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane anya sthitibaMdha e pAMca padArtho ekIsAthe pravarte che. sthitighAta--eTale sattAgatasthitinA uparanA bhAgamAMthI vadhAremAM vadhAre seMkaDo sAgaropama pramANa ane ochAmAM ochA palyopamanA saMkhyAtamA bhAgapramANa sthitine khaMDe che-- nAza karavAno prayatna kare che--teTalAM sthAnakomAMnAM dalikone upADI bhUmi sApha karavAno prayatna kare che. tenAM dalikone nIce je sthitino ghAta thavAno nathI tenI aMdara nAkhe che. A pramANe pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaguNA vadhAre dalikone grahaNa karato aMtarmuhUrta kALe teTalI sthitino nAza kare che. vaLI paNa uparokta krame palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa bIjo khaMDa le che ane aMtarmuhUrtamAM nAza kare che. AvI rIte apUrvakaraNanA kALamAM hajAro sthitighAto kare che. apUrvakaraNamAM prathama samaye je sthitisattA hatI te karatAM carama samaye saMkhyAtaguNahIna thAya che eTale ke saMkhyAtamA bhAganI bAkI rahe che. rasaghAta--azubha prakRtiono sattAmAM je rasa che teno anaMtamo bhAga rAkhI zeSa anaMta bhAgone samaye samaye nAza karato aMtarmuhUrta kALe saMpUrNapaNe nAza kare che. tyArapachI rAkhelA anaMtamA bhAgano anaMtamo bhAga rAkhI zeSa anaMta bhAgone samaye samaye nAza karato aMtarmuhUrtamAM nAza kare che. vaLI zeSa rAkhelA anaMtamA bhAgano anaMtamo bhAga rAkhI anaMtA bhAgone samaye samaye nAza karato aMtarmuhUrtakALe nAza kare che. AvI rIte eka sthitighAta jeTalA Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 667 kALamAM hajAro rasaghAta kare che. guNazreNi-udayasamayathI AraMbhI aMtarmuhUrtapramANa sthitithI uparanAM sthAnakomAMthI daliko grahaNa karIne tene udayAvalikAnA uparanA samayathI AraMbhI aMtarmuhUrta pramANa samayomAM pUrva pUrva karatAM uttarottara samayamAM asaMkhyAta-asaMkhyAta guNAkAre goThave che. A pramANe pratisamaya aMtarmuhUrtathI upalAM sthAnakomAMthI asaMkhyAta asaMkhyAtaguNa vadhAre dalikone utArIne udayAvalikAnA uparanA samayathI AraMbhI pUrvoktakrame goThave che. A guNazreNinuM-daLaracanAnuM aMtarmuhUrta apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa karatAM moTuM che, eTale ke apUrvakaraNanA prathamasamaye je dalika utAre che tene udayAvalikA choDI tenA uparanA samayathI AraMbhI apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa karatAM vadhAre samayomAM goThave che. apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanA samayone bhogavIne jema jema khalAsa karato jAya tema tema daLaracanA zeSa zeSa samayomAM thAya che, paNa upara vadhArato nathI. eTale ke apUrvakaraNanA pahele samaye guNazreNino je chello samaya hato te ja chellA samaya tarIke kAyama rahe che. guNasaMkrama-apUrvakaraNanA prathamasamaye anaMtAnubaMdhinuM dalika baMdhAtI svajAtIya para prakRtimAM thoDuM saMkramAve che, bIje samaye asaMkhyAtaguNa vadhAre saMkramAve che, trIje samaye te karatAM asaMkhyAtaguNa vadhAre saMkramAve che, ema pUrva pUrva karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa vadhAre thAvata apUrvakaraNanA carama samayaparyata saMkramAve che. anaMtAnubaMdhinI upazamanA karatAM guNasaMkrama mAtra anaMtAnubaMdhino ja thAya che, abadhyamAna dareka azubha prakRtino guNasaMkrama to AThamA guNasthAnakathI zarU thAya che. anyasthitibaMdha-apUrvakaraNanA prathamasamaye apUrva-alpa sthitibaMdha kare che, tyArapachIno bIjo palyopamanA saMkhyAtamA bhAgahIna kare che, ema pachI pachInI sthitibaMdho palyopamanA saMkhyAmAbhAge nyUna nyUna thatA jAya che. sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa sarakho che eTale ke sthitighAta ane sthitibaMdha sAthe ja zarU thAya che ane sAthe ja pUrNa thAya che. AvI rIte A pAMce padArthone apUrvakaraNamAM ekIsAthe AraMbhe che. ekIsAthe caDelA jIvomAM paNa adhyavasAyanuM tAratamya hoya che tethI tenuM nivRtti e bIjuM nAma paNa che. apUrvakaraNa pUrNa karI anivRttikaraNamAM praveza kare che. apUrvakaraNa tyAM sudhI kahevAya ke jyAM sudhI caDelA jIvomAM paNa adhyavasAyanuM tAratamya hoya. tyAra bAda je samayathI sAthe caDelA jIvo samAna pariNAmavALA thAya te samayathI anivRttikaraNanI zarUAta thAya che, ema samajavuM. A karaNamAM dareka samaye ekIsAthe caDelA eka eka jIvonA adhyavasAyo sarakhA hoya che. mAtra pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara anaMtaguNa vizuddha hoya che. eTale A karaNanA jeTalA 1. jenA udaya hoya che tenI guNazreNi udayasamayathI AraMbhIne thAya che, jeno udaya nathI hoto tenI guNazreNi pradezodayAvalikA choDI uparanA samayathI thAya che. * 2. je sthitino ghAta thAya che temAMthI daliko grahaNa kare che ane guNazreNinA krame goThave che ema karmaprakRtimAM tathA ahIM agADI guNazreNino artha karyo che, tyAM kahela che. Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 paMcasaMgraha-2 samayo eTalAM ja vizuddhinAM sthAnako che. apUrvakaraNanI jema ahIM paNa pUrvokta sthitighAtAdi pAMce padArthono ekIsAthe AraMbha kare che. have te anivRttikaraNanA saMkhyAtAbhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhinuM aMtarakaraNa kare che. ahIM anaMtAnubaMdhino udaya nahi hovAthI nIce eka AvalikA mUkIne uparanA aMtarmuhUrtapramANa aMtarakaraNanAM dalikone badhyamAna paraprakRtimAM saMkramAve che. ane abhinava sthitibaMdha ke sthitighAta karatAM jeTalo vakhata jAya teTalA ja vakhatamAM khAlI kare che. prathama sthitinA AvalikAgata daliko sTibukasaMkrama vaDe vedyamAna paraprakRtimAM saMkramI khalAsa thAya che. je samaye antarakaraNakriyA zarU thAya tenA bIjA samayathI dvitIya sthitigata anaMtAnubaMdhinA dalikane upazamAvavA mAMDe che. prathama samaye thoDA upazamAve che, bIje samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che, tenAthI trIje samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che. ema aMtarmuhUrta kALamAM saMpUrNapaNe upazamAve che. upazamAve eTale aMtarmuhUrta paryata udaya, saMkramaNa, udvartanAapavartanA, niddhatti, nikAcanA ane udIraNAne ayogya kare che. upazamelA dalikamAM aMtarmuhUrta parvata uparokta koI kAraNo lAgatAM nathI, tema pradeza ke rasathI udaya paNa thato nathI. A pramANe je AcArya mahArAja anaMtAnubaMdhinI upazamanA mAne che temanA mate tenI upazamanAnuM svarUpa kahyuM. have darzanamohanIyanI kSapaNAno vidhi kahe che. daMsaNakhavaNassariho jiNakAlIo pumaTThavAsuvari / aNaNAsakamA karaNAi kariya guNasaMkamaM tahaya // 36 // darzanakSapakAhaH jinakAlikaH pumAn varSASTakasyopari (vartamAnaH) anantAnubandhinAzakrameNa karaNAni kRtvA guNasaMkramaM tathA ca // 36 // artha-AThathI adhika varasanA AyuvALo jinakAlika manuSya darzanamohanIya khapAvavAne lAyaka che. te anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAmAM kahela traNa karaNanA krame karaNo karIne teno nAza kare che. guNasaMkrama paNa te ja pramANe kare chetevI ja rIte thAya che. TIkAna-je kALamAM tIrthakaro vicare che te kALamAM utpanna thayelo, ATha varasa karatAM adhika AyuvALo, prathama saMghayaNI manuSya darzana mohanIya-mithyAtva mohanIya, mizramohanIya ane samyakvamohanIyanI kSapaNA karavA mATe lAyaka che, ane te anaMtAnubaMdhinI visaMyojanAmAM batAvyA pramANe traNa karaNo tathA guNasaMkrama karIne traNe darzanamohanIyano sarvathA nAza kare che. enA ja saMbaMdhamAM vizeSa vicAra kare che-darzanamohanIyano nAza karavA mATe prayatna karato AtmA yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa ema traNa karaNa kare che. A traNe karaNonuM svarUpa pahelAM kahyuM che te pramANe samajavAnuM che. eTale A karaNomAM pUrve sthitighAtAdi je kaMI karavAnuM kahyuM che te pramANe ahIM paNa yathAyogya rIte kare che. prathama guNaThANe alpavizuddhi hatI tethI vadhAre kALamAM thoDuM kArya thatuM hatuM, darzanamohanIyanI kSapaNA cothAthI sAtamA sudhImAM Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 669 thAya che tenI vizuddhi anaMtaguNa vadhAre hovAthI thoDA kALamAM sthitighAtAdi vadhAre pramANamAM kare che. vizeSamAM ahIM apUrvakaraNanA prathama samayathI AraMbhI uThThalanA-saMkrama yukta guNasaMkrama pravarte che. guNasaMkrama vaDe mithyAtva tathA mizramohanIyanuM dalika samyakta mohanIyamAM nAMkhe che, eTale te baMnenAM dalikone samyakta mohanIyarUpe karI nAkhe che. saMkramaNakaraNamAM jenuM svarUpa kahyuM che te uddhalanA saMkrama dvArA sthitinA khaMDo karI sva ane paramAM nAkhI nAza kare che. tenI aMdara prathama sthitikhaMDa moTo ane tyArapachI uttarottara nAnA nAnA sthitikhaMDo kare che. A pramANe apUrvakaraNanA carama samaya paryata thAya che. 36 te ja hakIkata che. appuvvakaraNasamagaM guNauvvalaNaM karer3a doNhaMpi / takkaraNAiM jaM taM ThiisaMtaM saMkhabhAgante // 37 // apUrvakaraNasamakaM guNodvalane karoti dvayorapi / / tatkaraNAdau yat tat sthitisatkarma saMkhyeyabhAgamante // 37 // artha--apUrvakaraNanI sAthe ja baMnemAM-mizra ane mithyAtvamohanIyamAM guNasaMkrama ane ulanA saMkrama kare che-pravartAve che. ane tethI karIne apUrvakaraNanI AdimAM je sthitinI sattA hatI tenA karatAM aMte saMkhyAtamo bhAga rahe che. TIkAnu-apUrvakaraNanA prathama samayathI AraMbhIne anudita mizra tathA mithyAtvamohanIyamAM uThThalanAsakrama ane guNasaMkrama pravarte che. samyakta mohanIyamAM to phakta uddhalanA saMkrama ja pravarte che, kAraNa ke darzanamohanIya ane cAritramohanIyanuM paraspara saMkramaNa thatuM nathI. tenA dalikone to nIce utArI udayasamayathI AraMbhI guNazreNinA krame goThave che. A pramANe uddhavanAnuviddha guNasaMkrama vaDe mithyAtva ane mizranI sthiti ochI thavAthI apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI te baMnenI sthitisattA hatI, tenA saMkhyAtamA bhAga jeTalI ja carama samaye rahe che. 37 - evaM ThiibaMdho vi hu pavisai aNiyaTTikaraNasamayaMmi / appuvvaM guNaseDhiM ThitirasakhaMDANi baMdhaM ca // 38 // evaM sthitibandho'pi hu pravizati anivRttikaraNasamaye / apUrvAM guNazreNiM sthitirasakhaNDAni bandhaM ca // 38 // artha A pramANe apUrva sthitibaMdha paNa thAya che. tyArabAda anivRttikaraNamAM praveze che. tyAM apUrva guNazreNi, sthitighAta, rasaghAta ane baMdha kare che. TIkAnu-A ja pramANe sthitibaMdha mATe paNa samajavuM. eTale ke apUrvakaraNanA prathamasamayathI carama samaye jema saMkhyAta guNa hIna sthitinI sattA rahe che, tema sthitibaMdha paNa apUrvakaraNanA prathama samayathI carama samaye saMkhyAta guNahIna-saMkhyAtamA bhAga pramANa rahe che. Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 670 (jo ke darzanamohanIya traNamAMthI ekeno baMdha thato nathI, paNa je karmo baMdhAya che teno sthitibaMdha upara kahyA pramANe thAya che.) apUrvakaraNa pUrNa thayA bAda anivRttikaraNamAM praveza kare che. pravezanA prathama samayathI ja AraMbhI apUrva guNazreNi, apUrva sthiti ane rasano ghAta tathA apUrva sthitibaMdha kare che. apUrvakaraNa karatAM A karaNamAM anaMtaguNa vizuddha pariNAma hovAthI ane A karaNamAM traNe darzanamohanIyano sarvathA nAza thavAno che mATe apUrva sthitighAtAdi kare che ema kahyuM che. 38 upara kahI te ja hakIkata A gAthAmAM kahe che-- desuvasamaNanikAyaNanihattirahiyaM ca hoi diTThitigaM / kamaso asaNNicauriMdiyAitullaM ca ThitisaMtaM // 39 // dezopazamanAnikAcanAniddhattirahitaM ca bhavati dRSTitrikam / kramazaH asaMjJicaturindriyAditulyaM ca sthitisatkarma // 39 // artha--anivRttikaraNamAM dezopazamanA, nikAcanA, niddhatti rahita dRSTitrika thAya che. tathA vacamAM hajAro sthitighAta thayA bAda anukrame asaMjJIpaMcendriya ane caturindriyAdi tulya sthitinI sattA thAya che. TIkAnu--anivRttikaraNanA prathama samayathI AraMbhI darzanamohanIyanI traNe prakRtiomAM dezopazamanA, nikAcanA ane niddhatti e traNa karaNamAMthI eka paNa karaNa pravartatuM nathI. traNe darzanamohanIyanI sthitisattA sthitighAtAdithI ochI thatAM thatAM hajAro sthitighAta thayA bAda asaMjJI paMcendriyanI sthitisattA samAna sattA thAya che. tyArabAda vaLI hajAro sthitighAta thayA bAda caurindriyanI sthitisattA samAna sattA thAya che. tyArapachI paNa teTalA ja sthitighAto thayA bAda trIndriyanI sthitisattA samAna sattA thAya che. tyArapachI paNa hajAro sthitighAto thayA bAda beindriyanI sthitisattA sarakhI sthitinI sattA thAya che. tyArapachI teTalA ja--hajAro sthitighAto thAya tyAre ekendriyanI sthitisattA jeTalI sattA thAya che. tyArapachI paNa hajAro sthitighAta thayA pachI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitinI sattA bAkI rahe che. 39 upara kahI te ja hakIkata A gAthAmAM kahe che-- ThitikhaMDasahassAiM ekkkke aMtaraMmi gacchaMti / paliovamasaMkhaMse daMsaNasaMte tao jAe // 40 // sthitikhaNDasahastrANi ekaikasminnantare gacchanti / palyopamasaMkhyeyAMze darzanasatkarmaNi tataH jAte // 40 // artha--anukrame asaMzI ane carindriyAdi tulya sthitinI sattA thAya che. ekekA AMtarAmAM hajAro sthitighAto thAya che, tyArapachI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitinI Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 671 sattA bAkI rahe che, ane te vakhate je thAya che te kahe che. TIkAnu-anivRttikaraNanA prathama samayathI AraMbhI AMtare AMtare hajAro sthitighAta thayA bAda anukrame asaMjJIpaMcendriya ane caurindriyAdi tulya sthitinI sattA thAya che. A hakIkata pUrvanI gAthAmAM kahevAI gaI che. AvI rIte sthiti ghaTatAM ghaTatAM traNe darzanamohanIyanI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisattA jyAre rahe tyAre je thAya che te have kahe che. 40 saMkhejjA saMkhijjA bhAgA khaMDai sahasaso tevi / to micchassa asaMkhA saMkhejjA sammamIsANaM // 41 // saMkhyeyAn saMkhyeyAn bhAgAn khaNDayati sahasrazaH te'pi / tataH mithyAtvasyAsaMkhyeyAn saMkhyeyAn samyaktvamizrayoH // 41 // artha-traNe darzanamohanIyanI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitisattA thayA bAda saMkhyAtA saMkhyAtA bhAga khaMDe che. tevA paNa hajAro sthitighAta jAya. tyArapachI mithyAtvanA asaMkhyAtA ane samyakta ane mizramohanIyanA saMkhyAtA saMkhyAtA bhAga pramANa sthitighAta kare che. TIkAnu--traNe mohanIyanI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitinI sattA jyAre thAya tyAre te sattAgata palyopamanA saMkhyAtamAbhAga pramANa sthitinA saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI bAkInA badhA bhAgono nAza kare. vaLI jeTalI sthiti sattAmAM che tenA saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI badhAno nAza kare. vaLI jeTalI sthiti avaziSTa che tenA saMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI zeSa saghaLA bhAgono nAza kare che. A pramANe hajAro sthitighAta thaI jAya che. - jyArathI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga jeTalI sattA thaI tyArathI atyAra sudhI traNe darzanamohanIyanA sattAgata sthitinA saMkhyAtA-saMkhyAtA bhAga karI eka-eka bhAga rAkhI avaziSTa sthitino nAza karato hato, have pachI mithyAtvamohanIyanI sattAmAM je sthiti che tenA asaMkhyAtA bhAga karI eka rAkhI zeSa badhI sthitino nAza kare che ane mizra tathA samyakvamohanIyanA to saMkhyAtA-saMkhyAtA bhAga karI eka rAkhI bAkInA badhA bhAgono ja nAza kare che. 41 tatto bahukhaMDate khaMDai udayAvalIrahiyamicchaM / tatto asaMkhabhAgA sammAmIsANa khaMDei // 42 // bahukhaMDate mIsaM udayAvalibAhiraM khivai samme / aDavAsasaMtakammo dasaNamohassa so khavago // 43 // Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 tato bahukhaNDAnte khaNDayati udayAvalikArahitaM mithyAtvam / tato'saMkhyabhAgAn samyaktvamizrayoH khaNDayati // 42 // bahukhaNDAnte mizraM udayAvalikAbAhiraM kSipati samyaktve / aSTavarSasatkarmA darzanamohasya sa kSapakaH // 43 // paMcasaMgraha-2 artha--tyA2pachI ghaNA khaMDone aMte udayAvalikA choDIne mithyAtvamohanIyano nAza kare che. tyArapachI mizra ane samyaktvamohanIyanA asaMkhyAtA bhAgone khaMDe che. tyArabAda ghaNA khaMDone aMte udayAvalikA uparanuM mizranuM daLa samyaktvamAM nAkhe che. te kALe samyaktvamohanIyanI ATha varasanI sattAvALo darzanamohanIyano kSapaka kahevAya che. TIkAnu--A rIte mithyAtvamohanIyanI sattAgata sthitinA asaMkhyAtA bhAga karI eka rAkhe--bAkI badhAno nAza kare, vaLI je sthiti sattAmAM che tenA asaMkhyAtA bhAga karI eka bhAga rAkhI bAkInA badhAno nAza kare. A krame mithyAtvamohanIyanA sthitighAta karato ghaNA sthitighAta thayA bAda udayAvalikA choDIne zeSa saghaLI mithyAtvanI sthitino nAza kare che. te vakhate mizra tathA samyaktvamohanIyanI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI sthitisattA rahe che. je je sthitino ghAta thAya che tenAM dalikono prakSepa vidhi kahe che-- je je sthitiono ghAta thAya che, temAMnAM mithyAtvanAM dalikone mizra tathA samyaktvamohanIya e baMnemAM nAkhe che. mizramohanIyanA samyaktvamohanIyamAM nAMkhe che, ane samyaktvamohanIyanA nIce udaya samayathI AraMbhI guNazreNinA krame goThave che. mithyAtvamohanIyanI je udayAvalikA bAkI rahI che--tene stibukasaMkrama vaDe samyaktvamohanIyamAM nAkhe che. mithyAtvamohanIyanI jyArathI udayAvalikA bAkI rahI tyArathI mizra tathA samyaktvamohanIyanI sattAgata sthitinA asaMkhyAtA bhAga kare che. eka bhAga rAkhI zeSa saghaLA bhAgono nAza kare che. vaLI je sattAmAM che tenA asaMkhyAtA bhAga karI eka rAkhI bAkI badhAno nAza kare che. AvI rIte keTalAka sthitighAto gayA bAda mizramohanIyanI eka udayAvalikA pramANa sthitisattA rahe che. te vakhate samyaktvamohanIyanI ATha varasa pramANa sthitisattA rahe che. A pramANe udayAvalikA upa2nuM mizramohanIyanuM saghaLuM daLa nAza pAme che, ane udayAvalikA samyaktvamAM stibukasaMkrama vaDe saMkramI dUra thAya che. samyaktvamohanIyanI ATha varasa pramANa sthitisattAvALo AtmA te vakhate tenAM saghaLAM vighno naSTa thavAthI nizcayanayanA mate darzanamohanIyano kSapaka kahevAya che. vighnarUpa sarvaghAtI mithyAtva ane mizramohanIyano to sarvaghAta karyo ane samyaktvamohanIyano aMtarmuhUrtamAM avazya ghAta karaze, tethI te nizcayanayanA mate darzanakSapaka kahevAya che. 42-43. 1. traNe darzanamohanIyamAM sthitighAta thAya che paraMtu tenuM pramANa ochuM vadhatuM hoya che. kema ke jeno pahelAM ghAta thavAno hoya tenA sthitighAtanuM pramANa moTuM hoya, anyamAM kaMIka nAnuM hoya. Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 673 aMtamuhuttiyakhaMDaM tatto ukkir3a udayasamayAo / nikkhivai asaMkhaguNaM jA guNaseDhI parihINaM // 44 // AntamauhUrtikaM khaNDaM tata utkirati udayasamayAt / nikSipati asaMkhyeyaguNaM yAvad guNazreNi parihInam // 44 // artha-samyakvamohanI sattA ATha varasanI rahyA bAda tenA aMtarmuhUrta pramANa sthitikhaMDa kare che. tenAM dalikone udaya samayathI AraMbhI asaMkhyAta guNAkAre guNazreNinA zira paryata goThave che, pachI ochA ochA goThave che. TIkAnuM-jyArathI samyakvamohanIyanI ATha varasa pramANa sthitisattA rahI tyArathI tenA aMtarmuhUrta pramANa sthitikhaMDo karI teno ghAta kare che. tenAM dalikone udaya samayathI AraMbhI goThave che. udaya samayamAM thoDuM goThave che, dvitIya samayamAM asaMkhyAta guNa goThave che, pachInA samayamAM asaMkhyAtaguNa goThave che, ema pUrva pUrva sthAna karatAM uttara-uttara sthAnamAM asaMkhyAtaasaMkhyAtaguNa guNazreNinA zira parvata-guNazreNi jeTalA sthitisthAnamAM thAya che tenA chevaTanA samaya paryata goThave che. tyArapachInA samayomAM-sthitisthAnomAM ochuM ochuM yAvat caramasthiti paryata goThave che. mAtra jeno sthitighAta thAya che tyAM goThavato nathI. 44 ukkirai asaMkhaguNaM jAva ducarimaMti aMtime khaMDe / saMkhejjaMso khaMDai guNaseDhIe tahA dei // 45 // utkirati asaMkhyaguNaM yAvad dvicarimamantime khaNDe / saMkhyeyAMzaM khaNDayati guNazreNyAH tathA dadAti // 45 // artha-prathama sthitikhaMDa karatAM uttarottara sthitikhaMDo asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNa moTA moTA leto dvicarama sthitikhaMDa parvata umere che. dvicaramakhaMDathI caramakhaMDa saMkhyAta guNa moTo che. chello sthitikhaMDa khaMDatA guNazreNinA saMkhyAtamA bhAgane khaMDe che ane guNazreNimAM nAkhe che. TIkAnu-samyakvamohanIyanI ATha varasanI sattA jyArathI rahe che tyArathI sthitighAta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta pramANa thAya che. mAtra uttarottara aMtarmuhUrto asaMkhyAtaguNa moTA moTA levAnA che. tenAM dalikone pUrvokta krame udayasamayathI AraMbhI goThave che. A pramANe pUrva pUrva khaMDa karatAM uttarottara asaMkhyAtaguNa moTA moTA sthitikhaMDane ukerato dvicaramasthitikhaMDa paryata ukere che. 1. ahIM darzanamohanIyanA kSayanA adhikAramAM ekalI ja guNazreNi jyAre thatI hoya che tyAre dalikonI racanA guNazreNinA zira sudhI ja thAya che. ane uddhalanA tathA guNazreNi baMne jayAM lAgu paDela hoya che tyAM guNazreNinA zira sudhI pUrva pUrva sthAna karatAM uttara-uttara sthAnamAM asaMkhyAta asaMkhyAta guNa dalika goThave che ane tyArapachInAM sthAnomAM jeno sthitighAta thAya che te choDIne bAkInAmAM thoDAM thoDAM goThavAya che, jeno sthitighAta thAya che tyAM bilakula goThavAtAM nathI, A krama che. - paMca 2-85 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 paMcasaMgraha-2 dvicarama sthitikhaMDa sthitighAtathI chello sthitikhaMDa-sthitighAta saMkhyAtaguNa moTo che. chello sthitikhaMDa khaMDatAM tenI sAthe guNazreNinA saMkhyAtamA bhAgane paNa khaMDe che. ane khaMDAtA te guNazreNinA saMkhyAtamA bhAga uparanI tenA karatAM saMkhyAtaguNI moTI te ja caramasthitikhaMDanI sthitine ukere che, eTale ke aMtarmuhUrta pramANa caramakhaMDa sAthe guNazreNino jeTalo bhAga ukerAya che te bhAgathI tenI pachI ukerAto caramasthitikhaMDa saMkhyAtaguNa moTo che. tAtparya e ke guNazreNinA saMkhyAmAM bhAga sAthe AkhA caramakhaMDane ukere che. ane te caramakhaMDa guNazreNinA saMkhyAtamA bhAgathI saMkhyAtaguNa moTo che. have tenAM dalitone udayasamayathI AraMbhI goThave che. udayasamayamAM thoDuM goThave che, tyArapachInA uttarottara sthAnamAM guNazreNinA ziraparyata asaMkhyAta-asaMkhyAta guNa goThave che. ahIM caramakhaMDa uvelatA guNazreNinA zira uparanAM sthAnomAM dalika bilakula goThavato nathI, kAraNa ke te ja dalika utkIryamANa che. A pramANe chellA khaMDanuM dalika khalAsa thAya tyAre te kSepaka kRtakaraNa' kahevAya che. 45 kayakaraNo takkAle kAlaMpi karei causu vi gaisu / veiyaseso seDhI aNNayaraM vA samAruhai // 46 // kRtakaraNaH tatkAle kAlamapi karoti caturvapi gatiSu / veditazeSaH zreNimanyatarAM vA samArohati // 46 // artha-mRtakaraNa chato-anivRttikaraNa pUrNa karIne te vakhate koI jIva kALa paNa kare che, ane kALa karIne cAre gatimAM jAya che. kALa na kare to samyakvamohanIyano bAkIno bhAga anubhavI bemAMthI koIpaNa zreNi upara AropaNa kare che. TIkAnu-kRtakaraNa chato eTale ke anivRttikaraNa pUrNa karIne koIka jIva kALa paNa kare che ane kALa karIne cAramAMthI koIpaNa gatimAM utpanna thaI zake che. ane samyakvamohanIyano zeSa bhAga bhogavI kSAyika samyakta upArjana kare che. mATe ja kahyuM che ke, kSAyikasamyaktano prasthApaka-prAraMbhaka-utpanna karavAnI zarUAta karanAra manuSya ja che ane niSThApaka-pUrNa karanAra cAre gatinA jIvo che. kAraNa ke samyakvamohanIyanA chellA khaMDano nAza thAya eTale karaNa pUrNa thAya. paraMtu chellA khaMDanuM je dalika udayasamayathI AraMbhI guNazreNinA zira paryata goThavAyuM che te bhogavavAnuM bAkI rahe che. ahIM ApuM pUrNa thayuM hoya to marIne pariNAmAnusAra game te 1. kRta-vRtAni ni yena-arthAta jeNe karaNo pUrNa karyA che te. kAraNa ke ahIM trIjuM anivRttikaraNa pUrNa thAya che. 2. kSAyikasamyaktI traNa naraka, vaimAnika deva, asaMkhyAta varSanA AyuvALA tiryaMca ke manuSya ema cAramAMthI koIpaNa gatimAM pariNAmonusAra utpanna thaI zake che. jeNe saMkhyAta varasanA AyuvALA manuSyatiryaMcanuM, bhavapati, vyaMtara, jyotiSa devanuM ke traNa naraka sivAya nArakInuM Aukhu bAMdhyuM hoya te kSAyika samyakta utpanna karI zakato nathI. Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa gatimAM utpanna thAya che, ane samyaktvamohanIyano bAkIno bhAga bhogavI kSAyikasamyaktva utpanna kare che eTale ThIka ja kahyuM che ke niSThApaka cAre gatinA jIvo hoI zake che. jo te vakhate kALa na kare to manuSyagatimAM ja samyaktvamohanIyano zeSabhAga anubhavI kSAyikasamyaktva utpanna karIne kSapaka ke upazamazreNimAMthI koIpaNa zreNi para ArohaNa kare che--caDhe che. temAM parabhavanuM vaimAnika devanuM ja Ayu bAMdhyuM hoya ane pachI kSAyikasamyaktva utpanna karyuM hoya to ja upazamazreNi para caDhI zake che. 675 cAra gatimAMthI koIpaNa gatinuM Ayu nahi bAMdhanAra abaddhAyu kSAyika samyaktvI AtmA aMtarmuhUrtamAM ja kSapakazreNi para caDe che--sAyikasamyaktva prApta karI aMtarmuhUrta kALamAM ja cAritramohanIyanI kSapaNAno AraMbha kare che. vaimAnikadeva sivAya koI Ayu baMdhAyuM hoya to eka paNa zreNi para caDI zakato nathI. 46 kSAyika samyaktvI keTalAme bhave mokSamAM jAya e praznano uttara Ape che-- taiya cautthe tammi va bhavaMmi sijjhaMti daMsaNe khINe / jaM devanarayasaMkhAucaramadehesu te hoMti // 47 // tRtIye caturthe tasminvA bhave sidhyanti darzane kSINe / yat devanArakAsaMkhyAyuzcaramadeheSu te bhavanti // 47 // artha--darzanasaptaka kSaya karyA bAda trIjA, cothA ke te ja bhavamAM mokSamAM jAya che. kAraNa ke deva-nArakI, asaMkhyAtavarasanA AyuvALA ke carama dehamAM teo hoya che. TIkAnu--darzana saptakano kSaya thayA bAda trIjA, cothA ke te ja bhavamAM jIvo mokSamAM jAya che. kAraNa ke kSAyikasamyaktvI deva, nArakI ke asaMkhya varasanA AyuvALA manuSya-tiryaMcamAM utpanna thAya che, athavA caramazarIrI hoya che. tethI ja trIjA, cothA ke te ja bhavamAM mokSamAM jAya che ema kahyuM che. eno ja vizeSa vicAra A pramANe che-- devatA ke nArakInuM Ayu bAMdhyA bAda kSAyika samyaktva utpanna kare to deva ke nArakImAM jaI manuSya thaI mokSe jAya che. tene je bhavamAM kSAyika utpanna karyuM te manuSyano bhava, pachI deva athavA narakano bhava, pachI manuSyano bhava ema traNa bhava thAya che. asaMkhyAta varasanA AyuvALA manuSya-tiryaMcanuM Ayu bAMdhyA pachI--zAyikasamyaktva utpanna karyuM hoya to yugalikamAM jaI tyAMthI devamAM, tyAMthI manuSyamAM AvI mokSamAM jAya che tene cAra bhava thAya che. pahelo manuSyano, pachI yugaliyAno, pachI devano, ane chello manuSyano. koIka kRSNa ane duppasahasUri jevA kSAyikasamyaktvIne pAMca bhava paNa thAya che. teo deva ke nArakInuM Ayu bAMdhyA bAda kSAyikasamyaktva utpanna kare che, eTale manuSyamAMthI deva naraka gatimAM jAya che, tyAMthI evA kALamAM ane evA saMyoga vacce manuSyapaNe utpanna thAya che ke te ja bhavamAM mokSamAM na jaI zake, tethI devAyu bAMdhI devagatimAM jAya che, tyAMthI manuSya thaI mokSamAM jAya che. A rIte pAMca bhava paNa thAya che. 1. manuSyano, 2. deva ke nArakIno, Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 paMcasaMgraha-2 3. manuSyano, 4. devano, 5. manuSyano. jeNe parabhavanuM Ayu bAMdhyuM ja nathI ane kSAyikasamyakta utpanna kare che, te caramazarIrI kahevAya che. teo to kSAyikasamyakta utpanna thayA bAda tarata ja cAritramohanIyanI kSapaNAno AraMbha kare che, ane te ja bhavamAM mokSamAM jAya che. A rIte darzana mohanIyanI kSapaNAnuM svarUpa kahyuM. 47 have cAritramohanIyanI upazamanAnuM svarUpa kahe che-te cAritra mohanIyanI upazamanAno adhikArI vaimAnika deva viSayaka jeNe Ayu bAMdhyuM hoya tevo kSAyikasamyaktI athavA vaimAnika viSayaka Ayu bAMdhyuM hoya ke na bAMdhyuM hoya evo vedakasamyaktI che. je vedaka samyakta chatAM upazamazreNi mAMDe che cAritramohanIyanI upazamanA mATe prayatna kare che, te prathama keTalAka AcAryonA mate anaMtAnubaMdhinI visaMyojana karIne keTalAka AcAryonA mate anaMtAnubaMdhine upazamAvIne darzanamohanIyatrika upazamAve che. tyArapachI cAritramohanIyanI upazamanA mATe prayatna kare che. anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA tathA upazamanA kevI rIte kare che te pahelAM kahevAI gayuM che. have darzanatrikanI upazamanAno vidhi kahe che ahavA daMsaNamohaM paDhamaM uvasAmaittu sAmaNNe / ThiccA aNudaiyANaM paDhamaThiI AvalI niyamA // 48 // paDhamuvasamaM va sesaM aMtamuhuttAu tassa vijjhAo / saMkesavisohio pamattaiyarattaNaM bahuso // 49 // . athavA darzanamohaM prathamamupazamayya zrAmaNye / sthitvA anuditayoH prathamasthitirAvalikA niyamAt // 48 // prathamopazamavaccheSaM antarmuhUrtAt tasya vidhyAtaH / / saMklezavizuddhitaH pramattetaratvaM bahuzaH // 49 // artha athavA prathama zramaNapaNAmAM rahIne darzanamohanIya upazamAvIne cAritramohanIyanI upazamanA kare che. anudita mithyAtva ane mizramohanIyanI prathama sthiti AvalikAmAtra hoya che. zeSa hakIkata prathamopazamavatu jANavI. aMtarmuhUrta gayA bAda darzanadrikano vidhyAtasaMkrama pravarte che. saMkleza ane vizuddhinA vazathI pramatta ane apramattapaNAmAM bahu vAra phare che. TIkAnu--vaimAnika devanuM jeNe Ayu bAMdhyuM che evo koI AtmA prathama anaMtAnubaMdhi khapAvyA bAda darzanamohanIya khapAvI kSAyikasamyakta pAmI cAritramohanIyanI upazamanAno prayatna kare che. athavA prathama anaMtAnubaMdhi khapAvyA ke upazamAvyA bAda darzanatrika upazamAvIne paNa koI cAritramohanIyanI upazamanAno prayatna kare che. te darzanatrikanI upazamanA zramaNapaNAmAM ja kare che. darzanatrikanI upazamanA karatAM yathApravRtta, apUrva ane anivRtti e traNe karaNI thAya che, tenuM svarUpa pUrve mithyAtvanI ke anaMtAnubaMdhinI upazamanA karatAM jema kahyuM Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 677 che, tema ahIM paNa samajI levAnuM che. mAtra aMtarakaraNa karatAM anudita mithyAtva tathA mizramohanIyanI prathama sthiti AvalikA pramANa kare che, ane udaya prApta samyakta mohanIyanI prathama sthiti aMtarmuhUrta pramANa kare che. traNenA aMtarakaraNanAM dalikone samyakvamohanIyanI prathamasthitimAM nAkhe che. tathA mithyAtva ane mizramohanIyanA prathama sthitigata dalika stibukasaMkrama vaDe samyakvamohanIyanI udayAvalikAmAM saMkrame che. samyakvamohanIyanI prathama sthiti vipAkodaya dvArA anubhavatAM kSINa thAya tyAre aupathamika samyagdaSTi thAya che. traNenAM dvitIyasthitigata dalikone anaMtAnubaMdhinI mAphaka upazamAve che. zeSa hakIkata prathama upazamasamyakta pramANe samajI levAnI che. jema darzanatrikane upazamAvatAM apUrva tathA anivRttikaraNamAM mithyAtva tathA mizramohanIyanAM dalikono samyakvamohanIyamAM guNasaMkrama thato hato tema attarakaraNamAM praveza karyA pachI paNa aMtarmuhUrta paryata guNasaMkrama thAya che. aMtarmuhUrta gayA bAda guNasaMkramanA aMte vidhyAtasaMkrama thAya che. vidhyAtasaMkrama vaDe mizra tathA mithyAtvanAM dalikone samyakvamohanIyamAM saMkramAve che. A pramANe darzanamohanIyano upazama thayA pachI saMkleza ane vizuddhinA vazathI pramattapaNAne ane apramattapaNAne aneka vAra anubhavI eTale ke aneka vAra pramattathI apramatte ane apramattathI pramatte pharIne cAritramohanIyanI upazamanA karavA prayatna kare che. 48-49 cAritramohanIyanI upazamanAno krama batAve che - puNarabi tinni karaNAI karei taiyaMmi ettha puNa bheo / aMtokoDAkoDI baMdhaM saMtaM ca sattaNhaM // 50 // punarapi trINi karaNAni karoti tRtIye atra punaH bhedaH / : - antaH aoTAveTIvacce sattAM ghasatAnAm II10 artha cAritramohanIyanI upazamanA karatAM pharI paNa traNa karaNa kare che. trIjA karaNamAM ' vizeSa che. tyAM sAte karmono baMdha ane sattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa kare che. TIkAnu cAritramohanIyane upazamAvato AtmA paNa yathApravRttAdi traNa karaNa kare che. karaNanuM svarUpa to prathama upazamasamyakta prApta karatAM kahyuM che te pramANe ke anaMtAnubaMdhinI upazamanA karatAM kahyuM che, te pramANe samajI levAnuM che. ahIM cAritramohanIya upazamAvatAM 1. ahIM sAmAnyataH mithyAtva ane mizrano samyaktamAM saMkrama thAya ema lakhyuM che paraMtu mithyAtvano mizramAM paNa e ja pramANe saMkrama thAya che e paNa samajI ja levAnuM che. 2. darzanatrikanI upazamanA karyA pachI ane cAritramohanIyanI upazamanA karatAM hajAro vAra pramatta ane apramatte phare che, ane tyArabAda apUrvakaraNe jAya che, ema pahelAM kahevAmAM AvyuM che. temAM chellI vAra je apramattapaNuM prApta thayA pachI apUrNakaraNamAM praveza kare te apramattapaNAne cAritramohanIyanI upazamanA karatAM yathApravRttakaraNa tarIke samajavAnuM che. Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 paMcasaMgraha-2 apramatta guNasthAne yathApravRttakaraNa, AThamA ane navamA guNasthAnake anukrame apUrva ane anivRttikaraNa samajavAnA che. apUrvakaraNe sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, abadhyamAna saghaLI azubha prakRtiono guNasaMkrama ane apUrva sthitibaMdha pUrvanI jema thAya che. anivRttikaraNe paNa sthitighAtAdi pAMce pravarte che. A karaNamAM bIjo je vizeSa che te batAve che-anivRttikaraNanA prathama samaye Ayu sivAya sAte karmono baMdha ane sattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa kare che. jo ke atyAra pahelAM thayelA apUrvakaraNAdi karaNomAM paNa teTalo ja baMdha ane sattA hoya che, chatAM te baMdha ane sattAthI navamA guNasthAnakano baMdha ane sattA asaMkhyAtaguNa hIna eTale ke asaMkhyAtamA bhAga pramANa samajavA. tathA jo ke ahIM baMdha ane sattA sarakhAM jaNAya che chatAM baMdha karatAM sattA vadhAre ja samajavI. A ja sthaLe karmaprakRtimAM sattA aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa ane baMdha aMtaHkroDa sAgaropama pramANe kahela che. 50 ThiikhaMDaM ukkosaMpi tassa pallassa saMkhatamabhAgaM / ThitikhaMDaM bahu sahasse sekvekvaM jaM bhaNissAmo // 51 // sthitikhaNDaM utkRSTamapi tasya palyasya saMkhyatamabhAgam / sthitikhaNDeSu bahuSu sahastreSu ekaikaM yat bhaNiSyAmaH // 51 // artha-A guNasthAnake sthitino ghAta utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa ja thAya che. hajAro sthitighAta thayA pachI eka eka karmamAM je kaMI kare che te have kahIzuM. TIkAnu-navame guNaThANe utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa ja sthitighAta thAya che. tathA je baMdha kahela che temAMthI paNa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ghaTADI. ghaTADIne anya sthitibaMdha kare che. tathA jo ke sAmAnyataH sAte karmono sthitighAta palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa kahela che, tathApi sattAmAM alpabadutva A pramANe che--nAma ane gotrakarmanI sattA teo alpa sthitivALA hovAthI thoDI che, tenAthI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAyanI vadhAre che. paraMtu tulya sthitivALA hovAthI svasthAne paraspara sarakhI che, tenAthI mohanIyakarmanI sattA vadhAre che. jenI sthiti vadhAre hoya che tenI sattA paNa vadhAre hoya che, jenI sthiti ochI hoya che, tenI sattA paNa ochI hoya che. A uparathI sAmAnyataH sattAmAM je aMtaHkoDAkoDI kahela che te nAnI-moTI hoya che te spaSTa samajAya che. have ahIM ghaNA hajAra sthitighAto oLaMgI gayA bAda eka-eka karmanA saMbaMdhamAM je kaMI kare che te kahIzuM 51 te ja hakIkata kahe che- karaNassa saMkhabhAge sese ya asaNNimAiyANa samo / baMdho kameNa pallaM vIsaga tIsANa u divaDheM // 52 // karaNasya saMkhyabhAge zeSe ca asaMjJayAdInAM samaH / bandhaH krameNa palyaH viMzatikayoH triMzatkAnAM tu sArdhaH // 52 // Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 679 artha.anivRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga zeSa rahe tyAre anukrame ghaTatA asaMjJI AdinA sarakho baMdha thAya che. tyArapachI vIsa koDAkoDInI utkRSTa sthitivALA nAma-gotrakarmano eka palyopamano ane trIsa koDAkoDInI sthitivALAM jJAnAvaraNAdi cAra karmono doDha palyopamano baMdha thAya che. TIkAnu--anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga bAkI rahe tyAre asaMjJIpaMcendriyanA sthitibaMdha sa2kho sthitibaMdha thAya che. tyArapachI ghaNA sthitighAto thaI gayA bAda carindriyanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che. vaLI ghaNA sthitighAto thayA pachI teindriyanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che. evI rIte ghaNA sthitighAto vahI gayA bAda beindriyanA baMdha tulya thAya che. tyArapachI ghaNA sthitighAto thaI gayA bAda ekendriyanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho thaI gayA bAda vIsakoDAkoDInI sthitivALAM nAma ane gotra karmano palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che, ane trIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya tathA aMtarAyano doDha palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. ahIM upara dareka sthaLe hajAro sthitighAta gayA bAda ema jaNAvyuM che. chelle ja sthitibaMdho thaI gayA bAda ema kahyuM che. e uparathI ema samajI zakAya che ke jeTalA jeTalA sthitighAto thAya che teTalA apUrva-apUrva sthitibaMdho paNa thAya che. kAraNa ke sthitighAta ane sthitibaMdha sAthe ja zarU kare che ane sAthe ja pUrNa karI navA AraMbhe che. sattAmAMthI sthiti ochI thAya che, tema baMdhamAMthI paNa ochI thAya che, sattAmAMthI sthitighAto vaDe ochI thAya che--tema baMdhamAMthI apUrva sthitibaMdha karatA-karatA ochI thAya che. para mohassa doNi pallA saMtevi hu evameva appabahU / paliyamittaMmi baMdhe aNNo saMkhejjaguNahINo // 53 // mohasya dvau palyau sattAyAmapi hu evamevAlpabahutvam / palyamAtre bandhe anyaH saMkhyeyaguNahInaH // 53 // artha--mohanIyakarmano be palyopama sthitibaMdha thAya che. sattAmAM alpa-bahutvano krama e ja che, palyopama mAtra baMdha thayA pachIno anya sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna thAya che. TIkAnu--tathA mohanIyano be palyopamano sthitibaMdha thAya che. sattAmAM sthitinuM alpabahutva baMdhanA krame ja kahevuM. eTale ke jeno sthitibaMdha vadhAre tenI sattA vadhAre, jeno sthitibaMdha ocho tenI sattA ochI kahevI. te A pramANe--nAma ane gotranI sattA alpa, tenAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAyanI vizeSAdhika, tethI mohanIyanI adhika che. 1. baMdha karatAM sattA vadhAre hoya che te prathama kahyuM che. paraMtu jeTalI sthitino ghAta kare che teTalI ja baMdhamAMthI ochI kare che ke nahi eTale ke palyopamano saMkhyAtamo bhAga baMnemAM sarakho che ke nahi, te kahI zakAya nahi, joke saMkhyAmAM jeTalA sthitighAto thAya che teTalA ja apUrva sthitibaMdho paNa thAya che. Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 paMcasaMgraha-2 tathA je je karmano jyAre jyAre palyopama pramANa sthitibaMdha thAya te te karmano tyArathI AraMbhI anya sthitibaMdha saMkhyayaguNahIna-saMkhyAmAM bhAga pramANa thAya che. tethI ja nAma ane gotra karmano sthitibaMdha palyopama pramANa jyAre thayo tyArapachIno anya sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna thAya che. bAkInAM karmono to anya anya sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAmAM bhAgahIna thAya che. pa3 tyAra bAda je thAya che te kahe che - evaM tIsANa puNo pallaM mohassa hoi u divaDhaM / evaM mohe pallaM sesANaM pallasaMkhaMso // 54 // evaM triMzatkAnAM punaH palyaH mohasya bhavati tu sArdhaH / evaM mohe palyaH zeSANAM palyasaMkhyAMzaH // 54 // artha-e pramANe trIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALA jJAnAvaraNAdino palyopama sthitibaMdha thAya che, ane mohanIyano doDha palyopama thAya che. pachIthI mohanIyano palyopama sthitibaMdha thAya che. zeSa karmano palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha thAya che. TIkAnu-mohanIya karmano be palyopama sthitibaMdha thayA pachI hajAro apUrva sthitibaMdha thayA bAda trIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAya karmano eka palyopamano sthitibaMdha kare che, ane mohanIyano doDha palyopama sthitibaMdha kare che. jJAnAvaraNIyAdino palyopamano sthitibaMdha thayA pachIno anya sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna thAya che. mohanIyano to palyopamanA saMkhyAmAM bhAga hIna thAya che. mohanIyano doDha palyopama sthitibaMdha thayA pachI hajAro anya sthitibaMdha thayA bAda mohanIyano sthitibaMdha paNa palyopama pramANa thAya che. tyArapachIno mohanIyano paNa anya sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna eTale ke palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa mAtra thAya che. je vakhate mohanIyano palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che, te vakhate zeSa karmono anya sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa thAya che. 54 vIsagatIsagamohANa saMtayaM jahakameNa saMkhaguNaM / pallaasaMkhejjaMso nAmagoyANa to baMdho // 55 // viMzatikatriMzatkamohAnAM satkarma yathAkrama saMkhyaguNam / palyAsaMkhyeyAMzaH nAmagotrayostato bandhaH // 55 // artha-vIsa ane trIsa koDAkoDInI sthitivALAnI tathA mohanIyanI sattA anukrame saMkhyAtaguNI hoya che. tyArapachI nAma ane gotrakarmano sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. TIkAnuM-jyAre mohanIyakarmano sthitibaMdha palyopamapramANa thAya che tyAre vIsa koDAkoDInI sthitivALA, trIsa koDAkoDInI sthitivALA ane mohanIya e saghaLAM karmonI Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 681 sthitinI sattA anukrame saMkhyAtaguNa kahevI. te A pramANe-nAma ane gotranI sattA alpa, tenAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAyakarmanI saMkhyAtaguNI, svasthAne paraspara tulya, tenAthI mohanIyanI saMkhyAtaguNa che. mohanIyakarmano palyopama pramANa sthitibaMdha jyAre thayo tyArapachIno nAma gotrano anya sthitibaMdha potAnA pahelAnA baMdhathI asaMkhyAta guNa hIna thAya eTale ke mAtra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa baMdha thAya che. ahIM sattAnI apekSAe alpabadutva vicAre che-nAma ane gotrakarmanI sattA alpa, paraspara tulya, te karatAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAyakarmanI asaMkhyAta guNa, svasthAne paraspara tulya, te karatAM mohanIyanI sattA saMkhyAtaguNI che. papa evaM tIsANaMpi hu ekkapahAreNa mohaNIyassa / tIsagaasaMkhabhAgo ThitibaMdho saMtayaM ca bhave // 56 // evaM triMzatkAnAmapi ha ekaprahAreNa mohanIyasya / triMzatkAsaMkhyabhAgaH sthitibandhaH satkarma ca bhavet // 56 // artha e pramANe nAma-gotranA krame trIsa koDAkoDInI sthitivALAM karmono paNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha thAya che. pachI ekI vAre mohanIyano palyopamano asaMkhyAtamo bhAga sthitibaMdha thAya che. te sthitibaMdha trIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALAno asaMkhyAtamo bhAga hoya che. jema baMdha tema sattA paNa thAya che. TIkAnu-A pramANe nAma ane gotrakarmanA krame-nAma ane gotrakarmano asaMkhyAtaguNa hIna baMdha thayA pachI hajAro sthitibaMdho thaI gayA bAda jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAyano sthitibaMdha potAnA pUrva sthitibaMdhathI asaMkhyAtaguNa hIna thAya che, eTale ke tenA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. A vakhate sattAnI apekSAe alpabadutvano vicAra kare che, te A pramANe--nAma ane gotrakarmanI sattA alpa, tenAthI jJAnAvaraNIyAdi cAra karmonI asaMkhyAtaguNI, svasthAne paraspara tulya, tenAthI mohanIyanI sattA asaMkhyAtaguNI che. - tyArapachI hajAro sthitibaMdha thaI gayA bAda ekI vAre-ekadama mohanIyakarmano palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa baMdha thAya che. ane te paNa jJAnAvaraNIyAdithI asaMkhyAtaguNahIna thAya che. atyAra sudhI jJAnAvaraNIyAdi karatAM mohanIyano asaMkhyAtaguNo baMdha thato hato te have mohanIyathI jJAnAvaraNIyAdino asaMkhyAtaguNo baMdha thAya che. sattAmAM paNa A pramANe ja pheraphAra thAya che. sattAnI apekSAe alpa-bahatva A pramANe che-nAma ane 1. ahIM pahelAM jJAnAvaraNIyAdi karatAM mohanIyakarmanI sattA ane baMdha asaMkhyayaguNa thayA hatA, have prabaLa zuddha adhyavasAyanA yoge ekadama sattAmAMthI moTo sthitighAta karI sattA ochI karI nAkhe che, temaja baMdhamAMthI sthiti ghaTADI baMdha paNa ocho kare che, eTale mohanIyanA baMdha ane sattAthI jJAnAvaraNAdino baMdha ane sattA asaMkhya guNa thAya che. paMca02-86 Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 paMcasaMgraha-2 gotrakarmanI sattA alpa, tenAthI mohanIyanI sattA asaMkhyayaguNI, tenAthI jJAnAvaraNIyAdi cAranI sattA asaMkhyAtaguNI, svasthAne paraspara tulya che. pa6 vIsaga asaMkhabhAge mohaM pacchA u ghAi taiyassa / vIsaga tao ghAI asaMkhabhAgammi bajjhaMti // 57 // viMzatkAsaMkhyabhAge mohasya pazcAttu ghAtinaH tRtIyasya / viMzatkayoH tataH ghAtinaH asaMkhyabhAge badhyante // 57 // artha-nAma ane gotrakarmanA baMdhanA asaMkhyAtame bhAge mohanIyano baMdha thAya che. pachI trIjA karmanI nIce ghAti jAya che. tyArapachI nAma ane gotrakarmanA asaMkhyAtamA bhAge ghAtakarma baMdhAya che. TIkAnu-baMdha ane sattAmAMthI ghaNI sthiti ochI thaIne mohanIyakarmano jJAnAvaraNIyAdithI asaMkhyayaguNa hIna sthitibaMdha ane sattA thayA pachI hajAro sthitibaMdho thaI gayA bAda vaLI ekIsAthe baMdhamAMthI sthiti ochI thaIne teno nAma-gotranI nIce asaMkhyAtaguNa hIna baMdha thAya che. eTale ke nAma ane gotranA baMdhathI asaMkhyayaguNahIna mohanIyano baMdha thAya che. ahIM sthitibaMdha AzrayI alpabadutva vicAre che-mohanIyano sthitibaMdha alpa, tenAthI nAma ane gotrakarmano asaMkhyaguNa, svasthAne paraspara tulya, tenAthI jJAnAvaraNAdi cAra karmano asaMkhyaguNa, svasthAne paraspara tulya baMdha thAya che. tyArabAda vaLI hajAro sthitibaMdho thayA pachI vedanIyanI nIce jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyano baMdha thAya che, eTale ke vedanIyathI teono baMdha asaMkhyAta guNa hIna thAya che. atyAra sudhI te cAreno baMdha sarakho thato hato. ahIM sthitibaMdha AzrayI alpabadutva vicAre che-mohanIyano sthitibaMdha alpa, tenAthI nAma ane gotrakarmano asaMkhyAtaguNa, svasthAne tulya, tethI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyano asaMkhyaguNa, svasthAne paraspara tulya, ane tenAthI vedanIyano asaMkhyAtaguNa baMdha thAya che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho thaI gayA pachI vIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALAM nAma ane gotrakarmanA asaMkhyAtamA bhAge jJAnAvaraNAdi traNa karmano sthitibaMdha thAya che. atyAra sudhI nAma ane gotranA baMdhathI asaMkhyAtaguNa jJAnAvaraNIyAdi traNa karmano baMdha thato hato, te have pachIthI jJAnAvaraNIyAdi traNa karmathI nAma ane gotrakarmano asaMkhyAtaguNa baMdha thAya che. ahIM alpabadutva A pramANe che--mohanIyakarmano sthitibaMdha alpa, te karatAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyano asaMkhyAtaguNa svasthAne paraspara tulya, te karatAM paNa nAma ane gotrakarmano asaMkhyAtaguNa, svasthAne tulya, te karatAM vedanIyakarmano asaMkhyAtaguNa sthitibaMdha thAya che. pa7 1. A sthaLe karmaprakRtimAM vedanIyano vizeSAdhika sthitibaMdha kahyo che. 2. jema baMdhamAM sthiti ochI thAya che tema sattAmAMthI paNa ochI thAya che. eTale sattA saMbaMdha alpabadutva paNa baMdha pramANe ja samajI levAnuM che. have pachI alpabahatva A ja pramANe rahe che. Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 683 ' asaMkhasamayabaddhANudIraNA hoi taMmi kAlammi / desaghAirasaM to maNapajjavaaMtarAyANaM // 58 // asaMkhyasamayabaddhAnAmudIraNA bhavati tasmin kAle / dezaghAtirasaM tato manaHparyavAntarAyANAm // 18 // artha te kALe asaMkhya samaya sudhInA baMdhAyelA karmanI ja udIraNA thAya che. tyArapachI hajAro sthitighAta thayA pachI mana:paryavajJAnAvaraNa ane dAnAMtarAyano dezaghAtI rasa bAMdhe che. TIkAnu- je samaye saghaLAM karmono palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha che te samaye asaMkhya samayanAM baMdhAyelAM karmonI ja udIraNA thAya che (mAso ane varSo pahelAMnAM baMdhAyelAM karmonI nahi, kAraNa ke je prakRti baMdhAya che tenI sthitinI apekSAe samayAdi cUna sattAgata sthitio che te ja udIraNAne prApta thAya che, bIjI nahi. kema ke lAMbA kALanI baMdhAyelI sthitio lagabhaga kSaya thaI gayelI hoya che, mATe ja asaMkhya samayanAM baMdhAyelAM karmonI ja te vakhate udIraNA thAya che ema kahyuM che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho thayA bAda mana:paryavajJAnAvaraNa ane dAnAMtarAyano dezavAti rasa baMdhAya che. 58 lAhohINaM pacchA bhogaacakkhusuyANa. to cakkhu / paribhogamaiNaM to viriyassa aseDhigA ghAI // 59 // lAbhAvadhInAM pazcAt bhogAcakSaHzratAnAM tataH cakSuSaH / paribhogamatyoH tataH vIryasya azreNigAH ghAtinam // 59 // artha-pachI lAbhAMtarAya, avadhijJAnAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNano dezaghAti rasa bAMdhe che, tyArapachI bhogAMtarAya, acakSudarzanAvaraNIya ane zrutajJAnAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che, tyArapachI cakSurdarzanAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che, tyArapachI upabhogAMtarAya ane matijJAnAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe tyArapachI vIryaMtarAyano dezaghAti rasa bAMdhe che. zreNi upara nahi caDelA saghaLA jIvo sarvaghAtI rasa ja bAMdhe che. TIkAnu-mana:paryavajJAnAvaraNa ane dAnAMtarAyano dezavAti rasa thayA pachI hajAro sthitibaMdha vyatIta thayA bAda lAbhAMtarAya, avadhijJAnAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che. tyArapachI saMkhyAtA hajAra sthitibaMdho vyatIta thayA bAda bhogavaMtarAya, acakSurdarzanAvaraNIya ane zrutajJAnAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che. tyArapachI saMkhyAtA hajAra sthitibaMdho thaI gayA pachI cakSurdarzanAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che. tyArapachI hajAro sthitibaMdha thayA pachI upabhogAMtarAya ane matijJAnAvaraNIyano dezaghAti rasa bAMdhe che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho vyatIta thayA pachI vIyatarAyano dezaghAti rasa bAMdhe che. kSapakazreNi ke upazamazreNimAMthI koIpaNa zreNi upara nahi caDelA dareka jIvo uparokta saghaLI karmaprakRtiono rasa sarvaghAti ja bAMdhe che. 59 Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 paMcasaMgraha-2 saMjamaghAINa tao aMtaramudao u jANa doNhaM tu / veyakasAyaNNayare sodayatullA u paDhamaTTiI // 60 // saMyamaghAtinInAM tato'ntaraM udayastu yayoIyostu / vedakaSAyAnyatarayoH svodayatulyA ca prathamasthitiH // 10 // artha-tyArapachI saMyamaghAti prakRtionuM aMtarakaraNa thAya che. veda ane kaSAya e bemAMthI jeno udaya hoya tenI prathamasthiti svodaya tulya che. TIkAnuvartItarAyakarmano dezaghAti rasa thayA pachI saMkhyAtA hajAra sthitibaMdho thaI gayA pachI cAritrano ghAta karanArI anaMtAnubaMdhI varjIne bAra kaSAya ane nava nokaSAya sarva maLI ekavIsa prakRtionuM aMtarakaraNa kare che. temAM saMjvalananA cAra kaSAyomAMthI koIpaNa ekano 1. ahIM bAra kaSAya ane nava nokaSAya ema 21 prakRtinuM aMtarakaraNa kare che ema kahyuM che. A ja sthaLe karmaprakRtinA upazamanA karaNamAM paNa ema ja kahyuM che. aMtarakaraNa eTale upazama bhAvanuM samyakta ke cAritra jeTalo kALa rahevAnuM hoya lagabhaga teTalA kALamAM bhogavAya teTalAM dalikone tyAMthI taddana dUra karI teTalI (aMtarmuhUrta pramANa) bhUmikA sApha karavI te. have ahIM zaMkA thAya che-A aMtarakaraNa kriyA eTale ke aMtarmuhUrtamAM bhogavAya teTalAM daliko dUra karI teTalI bhUmi sApha karavAnI kriyA ekavIse prakRtinI sAthe ja thAya che ke kramapUrvaka ? jo sAthe ja thAya eTale ke 19 anudayavatI prakRtinI eka AvalikA pramANa sthiti choDIne ane udayavatI prakRtimAM udaya samayathI AraMbhI aMtarmuharta pramANa sthiti choDIne tyArapachInA aMtarmuhartamAM bhogavAya teTalAM daliko eka sthitighAta jeTalA kALamAM eka sAthe ja dUra thAya to ema thayuM ke 19 prakRtinA AvalikA uparanA ane udayavatI prakRtinA aMtarmuharta pramANe prathama sthiti uparanA aMtarmuhUrta pramANa kALamAM bhogavAya teTalAM daliko dUra thaI teTalI bhUmikA ekavIse prakRtinI eka sAthe sApha thaI gaI. jo ema thAya to je je prakRtionI guNazreNio cAlu che tenI tenI guNazreNi-daLaracanA kevI rIte thAya ? tenA uttaramAM ema samajavAnuM ke ahI spaSTa lakhyuM nathI topaNa upazama samyaktanI prApti vakhate jema mithyAtvanI prathama sthiti be AvalikA bAkI rahe tyAre guNazreNi baMdha paDe che, ema batAvela che tema ahIM paNa aMtarakaraNa kriyA karI je prakRtionI prathama sthiti eka AvalikA rAkhe che teonI te ja vakhate ane je udayavatI pravRtionI prathama sthiti udayakALa pramANa aMtarmuhUrta rAkhe che, teonI prathama sthiti be AvalikA pramANa bAkI rahe tyAre guNazreNi baMdha paDe che. ane prathama guNazreNi dvArA aMtarakaraNanA amuka bhAgamAM je dalika racanA thaI hatI te paNa aMtarakaraNanA dalikanI sAthe ja dUra thaI jAya che. ema ekavIse prakRtionI aMtarakaraNa karavAnI kriyA eka ja sAthe zarU thAya che ane samApta paNa sAthe ja thAya che. ahIM kadAca evI paNa zaMkA thAya ke ekavIsamAMthI ogaNIsa prakRtionI prathama sthiti eka ja AvalikA hoya che tethI tyArapachInI aMtarakaraNa karela aMtarmuhUrta pramANa jagyAmAM dalika hotAM nathI to pachI krodhodaye zreNi mAMDanArane mAna, mAyA ane lobha vagereno pachI kramazaH udaya kyAMthI thAya ? tenA uttaramAM ema samajavAnuM ke ahIM spaSTa lakhela nathI paraMtu jema kSapakazreNimAM krodhodaye zreNi mAMDanArane krodhanI prathama sthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre mAna vagere traNanuM aMtarakaraNa thayela hovAthI tyAM daliko che ja nahi chatAM bIjA sthitimAM rahela mAnanAM dalikone AkarSI nIce lAvI aMtarmuhUrta pramANa kALamAM bhogavAya teTalI prathama sthiti banAvI vede che ane mAnanI prathama sthiti eka AvalikA rahe tyAre mAyAna ane mAyAnI prathamasthiti eka AvalikA rahe tyAre lobhanI dvitIya sthitimAMthI dalikone AkarSI aMtarmuharta kALa pramANa Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 685 ane traNa vedamAMthI koIpaNa ekano ema be prakRtiono udaya hoya che, eTale te be prakRtionI prathama sthiti potAnA udayakALa jeTalI kare che, eTale ke te prakRtiono navamA guNaThANAnA je samaya sudhI udaya hoya che teTalI prathama sthiti kare che. bIjA agiyAra kaSAya ane ATha nokaSAya ema ogaNIsa prakRtionI prathama sthiti eka AvalikA jeTalI kare che. 60 A gAthAmAM saMjvalananA cAra kaSAyono ane traNa vedono svodaya kALa keTalo hoya te thIapumodayakAlA. saMkhejjaguNA u purisaveyassa / tassavi visesaahio kohe tattovi jahakamaso // 61 // strInapuMsakakAlAt saMkhyeyaguNastu puruSavedasya / tasmAdapi vizeSAdhikaH krodhasya tato'pi yathAkramazaH // 61 // artha-strIveda ane napuMsakavedanA udayakALathI puruSavedano udayakALa saMkhyAtaguNo che, te karatAM krodhAdi cArano anukrame vadhAre vadhAre che. TIkAnu-strIveda ane napuMsakavedano udayakALa puruSavedanA udayakALanI apekSAe alpa che, svasthAne paraspara tulya che, tenAthI puruSavedano udayakALa saMkhyAtaguNo che. te puruSavedanA anukrame mAyA ane lobhanI prathamasthiti banAve che ane vede che, tema upazamazreNimAM paNa krodhodaye zreNi mAMDanArane krodhanI prathamasthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre mAnanuM aMtarakaraNa karela hovAthI tyAM daliko nathI paraMtu mAnanI uparanI sthitimAMthI daliko nIce lAvI aMtarmuhUrta pramANa prathama sthiti banAvI vede che. te ja pramANe mAyA ane lobha mATe paNa samajavuM. ahIM kadAca Avo prazna thAya ke Ama karavAnI zI jarUra che ? to tenA uttaramAM ema samajavuM ke jema kSapakazreNimAM kare che tema ahIM paNa kare che emAM jIvasvabhAva ja kAraNa che. . 1. je vedanA udaye AtmA zreNi upara caDyo hoya te vedano udaya tenA viccheda thatA sudhI kAyama rahe che, palaTAto nathI. krodhAdimAM tema nathI. krodhanA udaye zreNi mAMDanArane krodhano udaya viccheda thayA pachI mAnano udaya thAya che, tenA udaya-viccheda thayA pachI anukrame mAyA ane lobhano udaya thAya che. - ahIM vedanA udayamAM je alpabahatva kahyuM te evI rIte ghaTe che ke traNe vedanA udayavALA judA judA traNa jIvoe ekIsAthe zreNi AraMbhI ekI samaye navame guNasthAne gayA ane aMtarakaraNa paNa eka sAthe ja zarU karyuM. have napuMsakavedanA udayavALAne navamAM guNasthAnakanA je samaye napuMsakavedanA udayano viccheda thAya te ja samaye strIvedanA udaye zreNi mAMDanArane tenA udayano viccheda thAya che, eTale baMneno udaya kALa sarakho kahyo che. ane tyArapachI saMkhyAtaguNa kALa gayA pachI ane karmaprakRti cUrNinA mate saMkhyAta bhAga jeTalo kALa gayA pachI puruSavedanA udayavALAne puruSavedano udaya-viccheda thAya che, eTale tenI saMkhyAta guNo udaya kALa kahyo che. ane karmaprakRticUrNinA mate saMkhyAtabhAga adhika udaya kALa kahyo che--mATe matAMtara jaNAya che. A rIte judA judA jIvonI apekSAe vicAratAM alpabadutva spaSTa rIte samajAya che. krodhAdinI hakIkata to spaSTa che. kAraNa ke krodhanA udayaviccheda pachI ja aMtarmuhUrve mAnano udaya-viccheda thAya che. athavA krodhanA udaye zreNi AraMbhanArane jyAM krodhano udaya-viccheda thAya che tyAMthI aMtarmuhUrta pachI mAnanA udaye zreNi AraMbhanArane mAnano udayaviccheda thAya che evI ja rIte mAyA, lobha mATe paNa samajavuM. Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 paMcasaMgraha-2 udayakALa karatAM saMjvalana krodhano udayakALa vizeSAdhika che. tenA karatAM anukrame mAna, mAyA ane lobhano udayakALa vizeSAdhika-vizeSAdhika che. have saMjavalana krodhAdino udaya kyAM sudhI rahe che. te kahe che-saMjvalana krodhanA udaye upazamazreNi svIkAranArane jyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa krodhano upazama thayo hoto nathI tyAM sudhI sevana krodhano udaya hoya che. saMjavalana mAnanA udaye zreNi AraMbhanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAnano upazama thayo hoto nathI tyAM sudhI saMjavalanamAnano udaya hoya che. saMjvalana mAyAnA udaye zreNi mAMDanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAyA zAnta na thaI hoya tyAM sudhI saMjvalana mAyAno udaya hoya che. ane saMjavalana lobhanA udaye zreNi AraMbhanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa lobhano upazama na thAya tyAM sudhI bAdara saMjvalana lobhano udaya hoya che. bAdara lobhane zAMta karIne sUkSmasaMparAyaguNasthAnake jAya che. AvI rIte aMtarakaraNa uparanI apekSAe samAna sthitivALuM che, ane adhobhAganI apekSAe uktanyAye viSamasthitivALuM che. 61 aMtarakaraNeNa samaM ThitikhaMDagabaMdhagaddhaniSphatti / aMtarakaraNANaMtarasamae jAyaMti satta ime // 2 // aMtarakaraNena samaM sthitikhaNDabaMdhakAddhAniSpattiH / aMtarakaraNAnantarasamaye jAyante sapta ime // 12 // artha--aMtarakaraNanI sAthe ja sthitighAta ane apUrva sthitibaMdhanI niSpatti thAya che. aMtarakaraNanA anaMtara samaye A sAta padArtho zarU thAya che. TIkAna-aMtarakaraNanI sAthe ja sthitighAta ane apUrva sthitibaMdhanI niSpatti-pUrNatA thAya che. eTale ke jeTalA kALamAM eka sthitikhaMDano ghAta kare che athavA apUrva sthitibaMdha kare che teTalA ja kALamAM aMtarakaraNakriyA-nAnI ane moTI sthiti vacce aMtarmuhUrta kALamAM bhogavAya teTalAM dalikone tyAMthI khaseDI zuddha bhUmikA karavAnI kriyA pUrNa kare che. A traNe sAthe AraMbhe che ane sAthe ja pUrNa kare che. sthitighAta jeTalo ja kALa hovAthI aMtarakaraNa kriyA kALamAM hajArovAra rasaghAta thAya che. aMtarakaraNamAMnAM dalitone nAkhavAno krama A pramANe che- je karmano te vakhate baMdha ane udaya baMne hoya che tenA aMtarakaraNanAM daliko prathama sthiti ane dvitIya sthiti ema baMnemAM nAkhe che. eTale ke keTalAMka dalikone prathama sthiti sAthe bhogavAya tevAM ane keTalAMkane dvitIya sthiti sAthe bhogavAya tevAM kare che. jema puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAra puruSavedanAM dalitone baMne sthitimAM nAkhe che. je karmano kevaLa udaya hoya che paNa baMdha nathI hoto tenA aMtarakaraNanAM daliko prathama sthitimAM ja nAkhe che. jema strIvedanA udaye zreNi AraMbhanAra strIvedanA dalikane prathama sthitimAM nAkhe che. je karmano te vakhate kevaLa baMdha hoya che paNa udaya nathI hoto tenA aMtarakaraNa saMbaMdhI dalikone dvitIya sthitimAM ja nAkhe che, paNa prathama sthitimAM nAkhato nathI. jema saMjavalana krodhanA udaye zreNi AraMbhanAra mAnAdinA Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 687 aMtarakaraNanAM dalikone dvitIya sthitimAM ja nAkhe che. je karmano te vakhate baMdha ke udaya koI ja na hoya teonA aMtarakaraNanAM dalikone baMdhAtI svajAtIya paraprakRtimAM nAkhe che jema bIjA ane trIjA kaSAyanAM dalitone paraprakRtimAM nAkhe che. 62 tathA je samaye aMtarakaraNa kriyA zarU thAya che te samayanI pachInA samayathI nIcenI gAthAmAM kahevAze te sAta padArtho ekIsAthe zarU thAya che. 62 e ja sAta padArtho batAve che- egaTThANANubhAgo baMdho udIraNA ya saMkhasamA / aNupuvvI saMkamaNaM lohassa asaMkamo mohe // 63 // baddhaM baddhaM chasu AvalIsu uvareNudIraNaM ei / paMDagaveuvasamaNA asaMkhaguNaNAi jAvaMtaM // 64 // ekasthAnAnubhAgabaMdha udIraNA ca saMkhyeyasamA / AnupUrvyA saMkramaNaM lobhasyAsaMkramo mohe // 63 // baddhaM,baddhaM SaNNAmAvalInAmuvarI udIraNAmeti / paMDakavedopazamanA asaMkhyeyaguNanayA yAvadantaH // 64 // artha-mohanIyano eka sthAnikarasabaMdha, mohanIyano saMkhyAta varSapramANa sthitibaMdha, mohanIyanI saMkhyAta varSanI udIraNA, kramapUrvaka saMkramaNa, lobhanA saMkramano abhAva, te samaye baMdhAyelA dalikanI cha AvalikA gayA bAda udIraNA ane napuMsakavedanI pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhya guNakAre upazamakriyA A sAta padArtho eka sAthe zarU thAya che. TIkAnu-je samaye aMtarakaraNa kriyA zarU thAya che tyArapachInA samayathI A pramANe sAta padArtho eka sAthe zarU thAya che--je samaye aMtarakaraNa kriyA zarU thaI tyArapachInA samayathI mohanIyakarmano rasabaMdha eka sthAnaka thAya che 1. tathA mohanIyakarmanI udIraNA saMkhyAtA varasanI ja thAya che. (kema ke saMkhyAta varasathI vadhAre sthiti sattAmAM hotI nathI.) 2. udIraNA zabdanI pAse rahelo ya anuktano samuccAyaka hovAthI ahIM mohanIyano je sthitibaMdha thAya che te saMkhyAtA varasano thAya che ane te paNa pUrva pUrvathI saMkhyAta guNahIna thAya che. 3. tathA puruSaveda ane saMjvalana catuSkano kramapUrvaka ja saMkrama thAya che, eTale ke je je prakRtino pahelo baMdhaviccheda thAya che tenuM dalika pachI pachI baMdhaviccheda thanArI pravRtiomAM jAya, paraMtu pachI baMdhaviccheda thanArI prakRtionuM pahelAM baMdhaviccheda thanArImAM na jAya, jema ke puruSavedanuM krodhAdimAM jAya, krodhanuM mAnAdimAM jAya, paraMtu krodhAdinuM puruSavedamAM ke mAnAdinuM krodhamAM na jAya, aMtarakaraNa zarU thayA pahelAM to paraspara saMkrama thato hato. 4. tathA ahIM saMjvalana lobhano anya koI prakRtimAM saMkrama thato nathI. 5. tathA atyAra sudhImAM baMdhAyelA karmanI baMdhAvalikA gayA pachI udIraNA thatI hatI. aMtarakaraNa kriyAnI zarUAtanA dvitIya samayathI je karma baMdhAya che te cha AvalikA pachI udIraNAne prApta thAya che. 6. tathA napuMsakavedanI asaMkhya asaMkhya guNakAre upazamanA Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 paMcasaMgraha-2 upazamakriyAnA caramasamayaparyata thAya che. te A pramANe-pahelA samaye napuMsakavedanuM dalika thoDuM upazamAve che, (upazamAve che eTale zAMta kare che eTale ke e dalikane evI sthitimAM mUke che ke aMtarmuhUrta paryaMta cAritramohanIyanI koIpaNa prakRtimAM udaya udIraNAdi koIpaNa karaNa pravarte nahi.) bIje samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che, trIje samaye te karatAM asaMkhyAtaguNa upazamAve che. AvI rIte pratisamaya asaMkhyAta-asaMkhyAtaguNa caramasamaya parvata upazamAve che. napuMsakavedane upazamAvatAM jeTalo kALa jAya te kALano caramasamaya ahIM samajavo. tathA jeTaluM dalika upazamAve che, te karatAM para prakRtimAM asaMkhyAtaguNa dvicaramasamayaparyata saMkramAve che. carama samaye to anya prakRtimAM jeTaluM saMkrame che te karatAM asaMkhyAtaguNa upazame che. napuMsakavedanI upazamanAnA prathama samayathI AraMbhI saghaLAM karmonI udIraNA dalikanI apekSAe alpa thAya che, ane udaya asaMkhyAtaguNa thAya che. (kAraNa ke guNazreNi dvArA ghaNuM dalika nIcenI sthitiomAM goThavAyeluM hovAthI atyAre udIraNAkaraNa dvArA bIjI sthitimAMthI jeTaluM dalika kheMcAIne bhogavAya che tenAthI udaya dvArA asaMkhyAtaguNa vadhAre bhogavAya che.) aMtarakaraNapaviTTho saMkhAsaMkhaMsamohaiyarANaM / baMdhAduttarabaMdho evaM itthIe saMkhaMse // 65 // antarakaraNe praviSTaH saMkhyeyAsaMkhyeyAMzaM mohetarAsAm / bandhAduttarabaMdhamevaM striyaM (striyAH) saMkhyeyAMze // 65 // artha aMtarakaraNamAM pravezelo AtmA mohanIyakarmano ane itarakano baMdha pachIno baMdha anukrame saMkhyayaguNahIna ane asaMkhya guNahIna kare che. AvI rIte ja strIvedane upazamAve che. strIvedano saMkhyAtamo bhAga upazamyA bAda je thAya che te nIcenI gAthAmAM kahe che. TIkAna-aMtarakaraNamAM praveza karIne jIva pahele samaye ja mohanIyano je baMdha kare che tenAthI pachIno baMdha saMkhyayaguNahIna kare che, eTale ke aMtarakaraNanA pahele samaye je baMdha kare che tenA saMkhyAmAM bhAga pramANa pachIno sthitibaMdha kare che. je baMdha jenIM apekSAe saMkhyAtamo bhAga che te baMdha tenI apekSAe saMkhyAtaguNahIna ja kahevAya che. tathA mohanIyavarjita zeSa karmono pUrva baMdha pachIno baMdha asaMkhyayaguNahIna kare che eTale ke asaMkhyAtamA bhAga pramANa kare che. A pramANe kriyA karatAM aMtarmuhUrtamAM napuMsakaveda upazamAve che. tene upazamAvyA pachI strIvedanI upazama kriyA zarU thAya che, ane tene hajAro sthitibaMdho vyatIta thayA bAda napuMsakavedanI upazamanA pramANe upazamAve che, eTale ke, napuMsakaveda upazamyA pachI hajAro sthitighAta jeTalA kALamAM strIvedane paNa upazamAve che 65 strIvedane upazamAvatAM tenI saMkhyAmAM bhAga upazame chate je thAya te nIcenI gAthAmAM kahe che. uvasaMte ghAINaM saMkhejjasamA pareNa saMkhaMso / baMdho sattaNhevaM saMkhejjatamaMmi uvasaMte // 66 // Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 989 . upazAnte ghAtinAM saMkhyeyasamAH pareNa saMkhyeyAMzaH / bandhaH saptAnAmevaM saMkhyeyatame upazAnte // 66 // artha-strIvedano saMkhyAtamo bhAga upazame chate ghAti karmano saMgAta varSa pramANa sthitibaMdha thAya che, tyArapachI tenI sthitibaMdha saMkhyAtamo bhAga thAya che. A rIte sAtane upazamAve che, ane teno saMkhyAtamo bhAga upazame chate je thAya che te nIcenI gAthAmAM kahe che. TIkAnu-strIvedane upazamAvatAM tenI saMkhyAtamo bhAga upazamyA pachI ghAti karmajJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano saMkhyAtavarSa pramANa sthitibaMdha thAya che. te saMkhyAtavarSa pramANa sthitibaMdha thayA pachIno je sthitibaMdha thAya che te saMkhyayaguNahIna thAya che. je samaye ghAtakarmano saMgAtavarSa pramANa sthitibaMdha thAya che te samayathI AraMbhI kevaLajJAnAvaraNa varjIne zeSa cAra jJAnAvaraNIyano, kevaLadarzanAvaraNIya varjIne zeSa traNa darzanAvaraNIyano ekasthAnakarasa bAMdhe che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho thayA bAda strIveda upazAMta thAya che. strIveda upazamyA pachI hAsyaSaka ane puruSaveda ema sAta prakRtinI eka sAthe upazamana kriyA zarU kare che. 66 pUrvokta rIte e sAta nokaSAyane upazamAvatAM tenI saMkhyAtamo bhAga upazamyA pachI je thAya che te nIcenI gAthAmAM kahe che - nAmagoyANa saMkhA baMdho vAsA asaMkhiyA taie / tA savvANa vi saMkhA tatto saMkhejjaguNahANI // 67 // nAmagotrayoH saMkhyeyAni bandhaH varSANi asaMkhyeyAni tRtIye / tataH sarveSAmapi saMkhyeyAni tataH saMkhyeyaguNahAnyA // 17 // artha-nAma ane gotrakarmano saMgAtavarSa pramANa sthitibaMdha thAya che. trIjA vedanIyano asaMkhyAta varSapramANa baMdha thAya che. tyArapachI saghaLAM karmono saMkhyAta varSapramANa baMdha thAya che. tyArapachI saMkhyAta guNahIna baMdha thAya che. TIkAnu-strIveda upazamyA pachI napuMsakane je rIteM upazamAvyo te rIte hAsyaSaka ane puruSavedanI upazamakriyA zarU kare che. sAtane upazamAvatAM teno saMkhyAtamobhAga jyAre upazamI jAya tyAre nAma ane gotrakarmano saMgAtavarSapramANa sthitibaMdha thAya che, ane trIjA vedanIyakarmano asaMkhyAta varSapramANa sthitibaMdha thAya che. te sthitibaMdha pUrNa thayA bAda pachInI sthitibaMdha vedanIyakarmano paNa saMkhyAta varSapramANa thAya che. vedanIyakarmano saMgAtavarSapramANa sthitibaMdha thayA pachIthI saghaLAM karmono sthitibaMdha saMkhyAtavarSapramANa thAya che. ane pUrva pUrva sthitibaMdha karatAM uttarottara sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hIna hIna thAya che. tyArapachI hajAro sthitibaMdho thaI gayA pachI hAsyaSaka ane puruSaveda e sAte nokaSAyo zAMta thAya che. 67 ' 1. A sthaLe karmaprakRtimAM "e sAta prakRtine upazamAvatAM jeTalo kALa jAya te kALano saMkhyAtamo bhAga gayA pachI" ema che, emAM tAtparya bheda nathI. kema ke teTalA kALamAM teTaluM dalika upazamAve che. paMca02-87 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690. paMcasaMgraha-2 hAsyaSaka upazamyA pachI puruSavedanuM upazamyA vinAnuM jeTaluM dalika zeSa rahe che te A gAthAmAM kahe che- jaM samae uvasaMtaM chakkaM udayaTThiI tayA sesA / purise samaUNAvalidugeNa baMdhaM aNuvasaMtaM // 68 // . yasmin samaye upazAntaM SaTkamudayasthitistadA zeSA / puruSe samayonAvalidvikena baddhamanupazAntam // 8 // artha je samaye hAsyaSaka upazamyuM te samaye puruSavedano eka udaya samaya ane samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM dalika upazamyA vinAnuM bAkI rahe che. - TIkAnu- je samaye hAsyAdi cha nokaSAya sarvathA upazamya, upazamyA eTale--jema vAraMvAra pANIthI chaMTAyelo ane dughaNa-kUbAthI kuTAyelo mATIno piMDa zAMta thAya tema vizuddhirUpa pANIthI siMcAyelo ane anivRttikaraNarUpa tughaNa--kUbAthI kuTAyelo karmarUpa reNuno puMja paNa zAMta thAya che-saMkramaNa, udvartana, apavartanA, udIraNA, niddhatti, nikAcanAkaraNa ane udayane ayogya thAya che. te samaye puruSavedanI eka udayasthiti mAtra eka udayasamaya bAkI rahe che. zeSa prathama sthiti badhI bhogavAI jAya che. te prathama sthitinA caramasamaye puruSavedano chello soLa varasa pramANa sthitibaMdha thAya che. te sAthe bIjI sthitimAM samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela daLa upazamyA vinAnuM bAkI rahe che, zeSa saghaLAnI upazamanA thaI gaI che. Ane ja aMge vizeSa vicAra A pramANe che-puruSavedanI prathama sthitinI be AvalikA bAkI rahe tyAre jenuM svarUpa pahelAM kahevAyuM che te AgAlano viccheda thAya che, mAtra udIraNA thAya che. tathA je samaye AgAlano viccheda thAya che, te samayathI AraMbhI hAsyaSakanuM dalika puruSavedamAM saMkramatuM nathI; paraMtu saMjavalana krodhAdimAM saMkrame che. kAraNa te samayathI puruSavedanI 1. saMkramaNakaraNamAM kahyA pramANe samayanUna be AvalikA bAkI rahe tyAre puruSaveda patagraha tarIke raheto nathI paraMtu tenI pataTThahatA nAza pAme che. kAraNa ke baMdhaviccheda thayA pachI mAtra baMdhAyeluM ja upazamyA vinAnuM bAkI rahe che ema kahe che. jo pataghraha tarIke kAyama rahe to jema baMdhAyeluM bAkI rahe che tema saMkramathI AveluM paNa bAkI rahevuM joIe. ahIM evo krama che ke je je samaye baMdhAya che ane je anyanA saMkramathI Ave che te te samayathI AraMbhI eka AvalikA tadavastha paDyuM rahe che, temAM koI karaNa lAgatuM nathI. AvalikA pUrNa thayA pachI upazamavA agara saMkramavA mAMDe che, te eka AvalikA kALe zAnta thaI jAya che. dAkhalA tarIke-je samaye puruSavedano baMdhaviccheda thAya che. te samayathI AThamA samaye (ahIM AvalikAnA cAra samaya kalyA che) je baMdhAyuM agara anyanuM saMkramathI AvyuM te dalika te samayathI eka AvalikA to tadavastha paDyuM rahe che, AvalikA pUrNa thayA bAda tenI upazamanA ane anyamAM saMkrama thavA mAMDe te baMdhaviccheda samaye khalAsa thAya. have je samaye baMdhaviccheda thAya che te samayathI sAtamA samaye je baMdhAyeluM che te baMdhaviccheda pachInA samaye zAnta thAya che. paraMtu jo padmahatA naSTa na thAya ane saMkramathI AvavAnuM cAlu rahe to baMdhaviccheda thayA pachI baMdhAyelA dalikanI jema saMkramathI Avela dalika paNa zeSa rahe ane baMdhAyeluM dalika jema baMdhaviccheda pachInA samaye upazame che tema saMkrameluM dalika paNa upazame. paraMtu tema kahetA nathI paNa baMdhaviccheda thayA pachI mAtra baMdhAyeluM ja bAkI rahe che ema kahe che eTale prathama sthitinI Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 691 padmahatAno nAza thAya che. have jyAre zeSa rahela puruSavedano eka udayasamaya paNa bhogavAI jAya che tyAre AtmA avedI thAya che. avedIpaNAnA prathamasamaye be samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM je dalika che te ja upazamyA vinAnuM bAkI rahe che, zaiSa saghaLA likanI napuMsakavedamAM kahela vidhi pramANe upazamanA thaI gayela che ane be samayanUna be AvalikA kALamAM je baMdhAyeluM upazamyA vinAnuM bAkI che tene paNa teTalA ja kALe upazamAve che. 68 pUrvagAthAmAM kahI te ja hakIkata A gALAmAM spaSTa kare che- AgAleNa samagaM paDiggahayA phiDai purisaveyassa / solasavAsiya baMdho carimo carimeNa udaeNa // 69 // tAvai kAleNaM ciya purisaM uvasAmae avedo so / baMdho battIsasamA saMjalaliNiyarANa u sahassA // 70 // AgAlena samakaM patadgrahatA sphiTati puruSavedasya / SoDazavArSiko bandhaH caramaH carameNodayena // 69 // tAvatA kAlenaiva puruSamupazamayati avedaH saH / bandho dvAtriMzatsamAni saMjvalanasyetareSAM tu sahasrANi // 70 // artha-AgAla sAthe puruSavedanI patadghahatA nAza pAme che. soLa varSano chello baMdha paNa chellA udaya sAthe naSTa thAya che. avedaka thayo chato anupazamita puruSavedane teTalA ja kALe upazamAve che. je samaye puruSaveda upazamyo te samaye saMjavalana kaSAyono batrIsa varSa pramANa baMdha thAya che, ane itarakarmano saMgAtA hajAra varSano baMdha thAya che. TIkAnu-je samaye puruSavedanA (januM svarUpa pahelAM kahevAyuM che te) AgAlano viccheda thAya che te ja samaye puruSavedanI pataTThahatA paNa naSTa thAya che. eTale ke hAsyAdi Sakadi Sakadi prakRtionuM dalika puruSavedamAM saMkramatuM nathI. puruSavedano soLa varSapramANa je chello sthitibaMdha thAya che te paNa prathamasthitinA chellA udaya samaya sAthe naSTa thAya che, baMdha ane udaya sAthe ja dUra thAya che. udIraNA prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe tyAre dUra thAya che. puruSavedano jyAre soLa varasano baMdha thAya che, tyAre saMjvalananA cAre kaSAyonI saMkhyAtA hajAra varSa baMdha thAya che. je samaye puruSavedano chello baMdha thAya che te samaye te samayathI bIjI AvalikAnA chellA samayanuM baMdhAyeluM ane saMkramathI AveluM saghaLuM dalika zAMta thAya che. jema ke AvalikAnA cAra samayanUna be AvalikA bAkI rahe ane pataMgrahatA naSTa thAya ema kahyuM che. ahIM je samaye AgAla baMdha paDe che te samayathI pataTThahatA nAza pAme che tema kahe che, AgAla prathama sthitinI be AvalikA zeSa rahe tyAre naSTa thAya che e hisAbe patadugrahatA prathama sthitinI be AvalikA rahI tyArathI baMdha paDI ema thAya che. saMkramaNakaraNamAM samayavna be AvalikA prathamasthiti zeSa rahe tyAre patagrahatA naSTa thAya tema kahyuM che. tattva kevalIgamya. Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 paMcasaMgraha-2 samaya kalpIe ane AThamA samayane chello samaya kalpIe to te samayathI chellA pUrvanA AThamA samayanuM baMdhAyeluM ane te samaye saMkramathI AveluM chellA samaye zAMta thAya che, tethI baMdhaviccheda samaye samayona be AvalikAnuM baMdhAyeluM ja upazamyA sivAyanuM bAkI rahe che. ane avedakapaNAnA pahelA samaye be samayapUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM upazamyA vinAnuM bAkI rahe che. ane te teTalI ja kALe upazamAve che. prathama sthitinI samayona be AvalikA bAkI rahe tyAre puruSavedanI patagrahatA naSTa thaI hovAthI avedanapaNAnA prathama samaye saMkramathI AvelA dalikane zAMta karavAnuM rahetuM ja nathI. AnuM kAraNa je samaye baMdhAya che te samayathI eka AvalikA tadavastha paDyuM rahe che. AvalikA pUrI thayA bAda upazamAvavA mAMDe che, eka AvalikA kALe upazamAvI de che. eTale ja je samaye baMdhAyuM te samayathI AvalikA gayA bAda pachInI AvalikAnA chelle samaye saMpUrNapaNe zAMta thAya che. eTale je samaye chello baMdha thAya che, te samayathI AraMbhI pUrvanA bIjI AvalikAnA chelle samaye je baMdhAyuM te baMdhaviccheda samaye zAnta thAya che, pachInA samaye je baMdhAyuM te avedanapaNAnA pahelA samaye zAnta thAya che. A krame zAMta kare che. tethI ja avedakapaNAnA prathama samaye be samayapUna be AvalikAkALanuM baMdhAyeluM ja upazamyA vinAnuM bAkI rahe che, ane tene teTalA ja kALe zAnta kare che, ema kahyuM che. ' upazamana kriyA karavAno A krama che-baMdhaviccheda pachInA eTale ke abaMdhanA prathama samaye thoDuM upazamAve che, dvitIya samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che. trIjA samaye te karatAM asaMkhyAtaguNa upazamAve che. A pramANe upazamAvatAM be samaya nyUna be AvalikAnA carama samaye saMpUrNapaNe upazamAve che. jema upazamAve che tema be samayanUna be AvalikA parvata yathApravRtta saMkrama vaDe paramAM saMkramAve paNa che. saMkramano vidhi A pramANe che-pahelA samaye ghaNuM saMkramAve che, bIje samaye vizeSa nyUna, trIje samaye vizeSa nyUna ema caramasamaya paryata saMkramAve che. ema uttarottara upazamAvatAM ane nyUna nyUna saMkramAvatAM avedakapaNAnA prathama samayathI be samaya nyUna beAvalikAkALe puruSaveda saMpUrNa zAnta thAya che. je samaye puruSaveda saMpUrNapaNe zAnta thAya che te samaye saMjavalana kaSAyono batrIsa varSano (A sthaLe karmaprakRtimAM aMtarmuhUrta nyUna batrIsa varSa baMdha kahyo che, ane bAkInA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, aMtarAya, nAma ane gotrakarmano saMgAtA hajAra varSano sthitibaMdha thAya che. 69-70 have apratyAkhyAnAvaraNIyAdinI upazamanAno prakAra batAve che - avveyapaDhamasamayA kohatigaM ADhavei uvasamiuM / tisu paDiggahayA ekkA udao ya udIraNA baMdho 71 // phiTuMti AvalIe sesAe Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 693 avedakaprathamasamayAt krodhatrikamArabhate upazamayitum / tisRSu patadgrahataikasyAM udayazcodIraNA bandhaH // 71 // sphiTantyAvalikAyAM zeSAyAm artha--avedakapaNAnA prathama samayathI traNa krodhane upazamAvavAno AraMbha kare che. prathama sthitinI traNa AvalikA bAkI rahe tyAre saMjavalana krodhanI patagrahatA dUra thAya che ane eka AvalikA zeSa rahe tyAre udaya, udIraNA ane baMdha naSTa thAya che. TIkAnuM-je samaye puruSavedano avedaka thAya che, te avedakapaNAnA prathama samayathI AraMbhI apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMvanala e traNenA krodhane ekIsAthe upazamAvavAno AraMbha kare che. upazamanA karatAM pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyaasaMkhyaguNa upazamAvato jAya che. e traNanI upazamana kriyA zarU karatAM je sthitibaMdha thAya tenI pachIno saMjavalanano saMkhyayabhAgahIna sthitibaMdha thAya che, ane zeSakarmano saMkhyayaguNahIna sthitibaMdha thAya che. tathA zeSa sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane guNasaMkrama pahelAMnI jema ja thAya che. - saMjvalana krodhanI prathamasthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre tenI patagrahatA naSTa thAya che. eTale ke saMjavalanakrodhamAM apratyAkhyAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa krodhanuM dalika saMkramanuM nathI, paraMtu saMjavalana mAnAdimAM saMkrame che. prathama sthitinI be AvalikA bAkI rahe tyAre AgAlano viccheda thAya che, mAtra udIraNA ja pravarte che. te paNa prathama sthitinI eka AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI ja pravarte che. udayAvalikAnA carama samaye saMjavalana krodhAdi cAreno sthitibaMdha cAra mAsano thAya che, ane zeSa karmonI saMkhyAtA hajAra varasano thAya che. tathA udIraNAvalikAnA caramasamaye saMjvalanakrodhano baMdha, udaya ane udIraNA e traNeno sAthe ja viccheda thAya che. ane te ja samaye apratyAkhyAnAvaraNIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya krodha saMpUrNapaNe upazame che. je samaye saMjvalana krodhano udayaviccheda thAya che te samaye udayAvalikAgata dalika ane samayona be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM dalika mUkIne zeSa saMjavalana krodhanuM paNa saghaLuM dalika zAMta thaI jAya che. te samayona be AvalikAkALamAM baMdhAyelA dalikane teTalA ja kALe puruSavedamAM kahela krama pramANe upazamAve che. 71 te ja hakIkata kahe che sesayaM tu purisasamaM / evaM sesakasAyA veyai thibugeNa AvaliyA // 72 // 1. tathAsvabhAve saMjavalana krodhAdinI prathamasthitinI eka AvalikA bAkI rahe ane mAnAdino udaya thaI jAya che. tethI ja prathamasthitinI eka AvalikA bAkI rahI jAya che te avaziSTa AvalikAgata dalika stibukasaMkrama vaDe mAnAdimAM saMkramI dUra thAya che. Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 zeSaM tu puruSasamam / evaM zeSakaSAyAn vedyate stibukenAvalikA // 72 // paMcasaMgraha-2 artha--zeSa puruSaveda samAna kahevuM. A pramANe zeSa kaSAyane upazamAve che. tathA prathamasthitinI chellI AvalikA stibukasaMkrama vaDe anubhave che. TIkAnu--saMjvalanakrodhano baMdhAdi viccheda thayA pachI tenA zeSa dalikanI upazamanA puruSavedanI upazamanA pramANe thAya che. A hakIkata pUrvanI gAthAmAM kahevAI gaI che. je rIte traNa krodhane upazamAve che te rIte zeSa apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjvalana mAna-mAyA ane lobha kaSAyone upazamAve che. te darekanI prathamasthitinI je AvalikA zeSa rahe che tene pachInA pachInA kaSAyamAM stibukasaMkrama vaDe saMkramAvI anubhave che. eno ja vizeSa vicAra kare che. jyAre saMjvalana krodhanA baMdha, udaya ane udIraNAno viccheda thAya tyAre tenI prathamasthitinI eka AvalikA zeSa rahe che. te zeSa AvalikAne stibukasaMkrama vaDe mAnamAM nAkhI anubhave che. ane je samayanyUna be AlikA kALamAM baMdhAyeluM dalika upazamyA sivAyanuM sattAmAM che tene teTalA ja kALe eTale ke baMdhaviccheda samayathI samayona be AvalikA kALe ane abaMdhanA prathama samayathI be samayanyUna be AvalikAkALe upazamAve che. upazamanAno krama jo ke puruSaveda pramANe levA kahela che chatAM ahIM jaNAve che, ane te A pramANe--prathama samaye alpa upazamAve che, bIje samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che, trIje samaye asaMkhyaguNa upazamAve che, ema abaMdhanA prathama samayathI be samayanyUna be AvalikAnA caramasamayaparyaMta upazamAve che. jema upazamAve che tema mAnAdimAM yathApravRtta saMkrama vaDe puruSavedokta krame saMkramAve paNa che. AvI rIte saMjvalanakrodhane saMpUrNapaNe upazamAve che. je samaye saMjvalanakrodhanA baMdha, udaya ane udIraNA vyavacchinna thayA te ja samaye eTale ke saMjvalanakrodhanA abaMdha samayathI AraMbhI saMjvalana mAnanI dvitIyasthitimAMthI dalika kheMcIne prathamasthiti kare che ane anubhave che. (je samaye saMjvalana krodhano chello udaya baMdha paDyo te pachInA samayathI mAnano udaya zarU thAya che. pelAnA udayaviccheda ane pachInAnA udaya vacce aMtara hotuM nathI.) bIjI sthitimAMthI kheMcelAM dalikomAMthI uMdayasamayamAM alpa nAkhe che, bIjA samayamAM asaMkhyAtaguNa nAkhe che. trIjA sthitisthAnamAM asaMkhyaguNa nAkhe che, ema prathamasthitinA caramasamaya paryaMta nAkhe che.(atyAra sudhI mAnano pradezodaya hato tethI eka pradezodayAvalikA choDI guNazreNinA krame dalika goThavAtuM hatuM. have rasodaya thayo eTale udayathI AraMbhI guNazreNinA krame dalika goThavAya che.) prathamasthitinA prathamasamaye saMjavalanamAnano sthitibaMdha cAra mAsa ane zeSa jJAnAvaraNIyAdino saMkhyAtA hajA2varSano thAya che. te ja samayathI apratyAkhyAnAvaraNIyAdi traNe mAnone krodhanA krame eka sAthe ja upazamAvavAno AraMbha kare che. saMjvalana mAnanI prathamasthiti samayona traNa AvalikA zeSa rahe tyAre apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa mAnanAM dalikone saMjvalana mAnamAM saMkramAvato nathI paraMtu saMjvalananI Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa mAyA AdimAM saMkramAve che. be AvalikA zeSa rahe tyAre AgAlano viccheda thAya che. kevaLa udIraNA ja pravarte che. te paNa eka AvalikA paryaMta ja thAya che. te udIraNAvalikAnA chelle samaye baMdha ane udaya paNa dUra thAya che. traNe sAthe ja dUra thAya che. te vakhate prathamasthitinI eka AvalikA bAkI rahe che. h23 je samaye mAnano baMdhaviccheda thAya che te samaye saMjvalana mAna, mAyA ane lobhano sthitibaMdha be mAsa thAya che. ane zeSa karmono saMkhyAtA varSano thAya che. apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa mAna sarvathA zAMta thAya che ane saMjvalanamAnanuM prathamasthitinI chellI eka AvalikA tathA samayona be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM dalika choDIne zeSa saghaLuM zAMta thAya che. prathamasthitinI AvalikAne stibukasaMkrama vaDe mAyAmAM saMkramAvI anubhave che, ane samayona be AvalikAkALamAM baMdhAyelA daLane teTalA ja kALe puruSavedanA krame upazamAve che, ane saMkramAve che. mAnano udayaviccheda thayA pachI saMjvalanamAyAnI dvitIyasthitimAMthI dalika kheMcIne prathamasthiti kare che ane vede che. te prathamasthitinA prathamasamaye mAyA ane lobhano be mAsa sthitibaMdha thAya che, ane zeSa karmono saMkhyAtA varSano thAya che. te ja samayathI AraMbhI traNe mAyAne eka sAthe upazamAvavAno AraMbha kare che. saMjvalana mAyAnI prathama sthiti samayona traNa AvalikA bAkI rahe tyAre apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNIya mAyAne saMjvalanamAyAmAM saMkramAvato nathI, kAraNa tenI patadmahatA naSTa thAya che. paraMtu saMjvalana lobhamAM saMkramAve che. be AvalikA zeSa rahe tyAre AgAla baMdha paDe che, kevaLa eka AvalikA paryaMta udIraNA pravarte che. te udIraNAvalikAnA caramasamaye saMjvalana mAyA ane lobhano sthitibaMdha eka mAsano thAya che, ane zeSa karmono saMkhyAtA varSano thAya che. ane te ja samaye saMjvalana mAyAnA baMdha, udaya ane udIraNAno viccheda thAya che. apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa mAyA sarvathA zAMta thAya che. ane saMjvalanamAyAMnuM prathamasthitinI eka AvalikA ane samayona be AvalikA kALamAM baMdhAyelA dalikane choDIne zeSa saghaLuM zAMta thAya che. avaziSTa prathamasthitinI chellI AvalikAne saMjvalana lobhamAM stibukasaMkrama vaDe saMkramAvI bhogave che. samayona be AvalikA kALamAM baMdhAyelA dalikane teTalA ja kALe puruSavedanA krama pramANe upazamAve che, ane saMjvalana lobhamAM saMkramAve che. tyArapachInA samaye eTale ke je samaye mAyAno udayaviccheda thayo te pachInA samaye saMjvalana lobhanI dvitIya sthitimAMthI dalika kheMcIne prathamasthiti kare che ane anubhave che. AvI rIte krodhano udayaviccheda thayA pachI mAnano udaya, teno udayaviccheda thayA pachI mAyAno udaya, ane teno udayaviccheda thayA pachI lobhano udaya thAya che, ane te darekanI prathamasthitinI je chellI-chellI AvalikA zeSa rahe che te pachI-pachImAM stibukasaMkramathI saMkramAvI anubhave che. 72 have saMjavalana krodhAdino potapotAnA udayanA caramasamaye jeTalo sthitibaMdha pUrve TIkAmAM kahyo che tene sUtrakAra pote ja A nIcenI gAthAmAM batAve che. Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 paMcasaMgraha-2 carimudayammi jahanno baMdho duguNo u hoi uvasamage / .. tayaNaMtarapagaIe caugguNoNNesu saMkhaguNo // 73 // . caramodaye jaghanyo bandho dviguNastu bhavatyupazamake / tadanantaraprakRteH caturguNo'nyeSu saMkhyeyaguNaH // 73 // artha-saMjavalana krodhAdinA potapotAnA udayanA caramasamaye kSapakazreNimAM je jaghanyasthitibaMdha thAya che, tenAthI upazamazreNimAM te baMdha bamaNo thAya che. tadanaMtara prakRtino cAra guNo thAya che ane anya karmonI saMkhyAtaguNa baMdha thAya che. TIkAnu-kSapakazreNimAM lapakane potapotAnA udayanA caramasamaye saMjavalana krodhAdino je jaghanyasthitibaMdha thAya che tyAM te sthitibaMdha upazamakane bamaNo thAya che, te ja samaye tadanaMtara prakRtino cAra guNo ane enI pachInI prakRtino ATha guNo thAya che. ane anya karmono saMkhyAtaguNa baMdha thAya che. jema ke--kSapakazreNimAM saMjavalana krodhano potAnA udayanA caramasamaye be mAsano jaghanyasthitibaMdha thAya che. upazamazreNimAM maMdapariNAma hovAthI tyAM ja-potAnA udayanA caramasamaye bamaNo eTale ke cAra mAsa pramANa sthitibaMdha thAya che. ane te ja samaye krodhanI anaMtara prakRti je mAna che tenA AzrayI vicArIe to teno cAra guNI eTale ke cAra mAsa pramANa baMdha thAya che. ane mAnanI anaMtara prakRti mAyAno ATha guNo baMdha thAya che. kAraNa ke saMjavalana krodhanA caraNodaya kALe krodhAdi cAreno cAra mAsano jaghanya sthitibaMdha thAya che. te cAra mAsa pramANa baMdha kSapakazreNimAM krodha, mAna ane mAyAnA baMdhaviccheda kALe thatA baMdhathI bamaNo, cAra guNo ane ATha guNo che. ahIM kSapakazreNimAM krodha, mAna ane mAyAno potapotAnA chellA udaya samaye je jaghanya sthitibaMdha thAya che te karatAM upazamazreNimAM krodhanA caramodakALe krodhAdi traNeno baMdha keTalo guNo thAya che te batAvyuM che. evI ja rIte mAnanA caramodakALe mAna, mAyAno keTalA guNo baMdha thAya che te hakIkata jaNAvI che. jema ke--kSapakazreNimAM potapotAnA caramodayasamaye krodhano be mAsa, mAnano eka mAsa ane mAyAno paMdara divasanI sthitibaMdha thAya che. upazamazreNimAM krodhanA caramodakALe krodha, mAna ane mAyA darekano cAra mAsano jaghanya sthitibaMdha thAya che eTale krodhano bamaNo, mAnano cAra guNo ane mAyAno ATha guNo ghaTI zake che. A pramANe mAnanA caramodaya kALe mAna ane mAyAno be mAsano jaghanya sthitibaMdha thAya che. te kSapakazreNinA jaghanyasthitibaMdha karatAM bamaNo ane cAra guNo thAya che. mAyAnA caramodayakALe teno eka mAsano jaghanya sthitibaMdha thAya che. te kSapakazreNimAM caramodayakALe thatA jaghanya sthitibaMdhathI bamaNo che. tathA zeSa jJAnAvaraNIyAdi 1. ahIM lobhano paNa cAra mAsa pramANa jaghanya sthitibaMdha thAya che paNa kSapakazreNimAM thanArA aMtarmuhUrta pramANa jaghanya sthitibaMdha karatAM keTalA guNo thAya che te batAvyuM nathI. mAyAno ATha guNo thAya che tyAM sudhI kahyuM. Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 697 karmono sarvatra saMkhyaya varSa pramANa sthitibaMdha thAya che. mAtra pUrva pUrva sthitibaMdha karatAM uttarottara sthitibaMdha ocho-ocho thAya che. 73 have saMjvalana lobhanI vaktavyatA kahe che - lobhassa u paDhamaDhiiM biIyaThiio u kuNai tivibhAgaM / dosu dalaNikkhevo taiyo puNa kiTTIveyaddhA // 74 // lobhasya tu prathamasthitiM dvitIyasthitestu karoti trivibhAgAM / dvayordalanikSepaH tRtIyaH punaH kiTTIvedanAddhA // 74 // artha-mAyAno udayaviccheda thayA bAda lobhanI bIjI sthitimAMthI traNa bhAgavALI prathama sthiti kare che. prathamanA be bhAgamAM daLano nikSepa kare che. trIjo bhAga kiTTivedanAddhA-kiTTi vedavAno kALa che. - TIkAnu-mAyAnA udayaviccheda pachInA samayathI AraMbhI lobhano udaya thAya che. te lobhanI bIjA sthitimAMthI dalika utArI tenI prathama sthiti kare che. lobhanI prathama sthitinA traNa bhAga kare che-pahelo azvakarNakaraNAddhA, bIjo kiSTi karaNAddhA, trIjo kiSTivedanAddhA. caDatA caDatA rasANuvALI vargaNAono krama toDyA sivAya atyaMta hIna rasavALA spardhako karavA te apUrva spardhvaka kahevAya che. te apUrva spardhvaka karavAnA kALane azvakarNakaraNoddhA kahevAmAM Ave che. eTalo badho rasa ghaTADI nAkhavo ke jene laIne caDatA caDatA rasANuvALI vargaNAno krama tUTI jAya te kiTTi kahevAya che. je kALamAM kiThThio thAya che te kiTTikaraNoddhA kahevAya che. navamA guNasthAnake karelI te kiSkrionA anubhava kALane kiTTivedanAddhA kahela che. . . je samaye lobhano udaya thAya che, te samayathI navamA guNasthAnakano jeTalo kALa bAkI che tenA be bhAga thAya che. temAMnA prathama bhAgamAM apUrva paddhako thAya che. dvitIya vibhAgamAM kiThThio thAya che, ane sUkSmasaMparAyaguNasthAnake kiTTikaraNoddhAmAM karelI kiThThione vede che- anubhave che. navamAM guNasthAnakanA je samayathI lobhano udaya thAya che te samayathI AraMbhI teno jeTalo kALa bAkI che te karatAM tenI prathamasthiti eka AvalikA adhika kare che. AvalikA adhika kahevAnuM kAraNa navamAnA carama samaya paryata to lobhanA rasodayane vede che, chatAM tenI prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe che ane navamuM guNasthAna pUruM thaI dazame guNasthAnake jAya, tyAM avaziSTa te AvalikA tibukasaMkrama vaDe sUkSmakiThThiomAM saMkramAvI anubhave che. eTale ja prathama sthiti eka AvalikA vadhAre kare che, ema kahyuM che. azvakarNakaraNAddhAnA prathamasamayathI apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjavalana ema traNenA lobhane ekasAthe upazamAvavAno AraMbha kare che 74 - azvakarNakaraNAddhAnA kALamAM anya je kaMI kare che te kahe che- paMca02-88 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 paMcasaMgraha-2 saMtANi bajjhamANaga saruvao phaDDagANi jaM kuNai / ' sA assakaNNakaraNaddha mamjhimA kiTTikaraNaddhA // 75 // santi badhyamAnasvarUpataH sparddhakAni yatkaroti / sA'zvakarNakaraNAddhA madhyamA kiTTikaraNAddhA // 5 // artha-lobhanA sattAgata spardhakone tatkALa badhyamAna spardhako svarUpe jenI aMdara kare te azvakarNakaraNoddhA. tyArapachI madhyama kiTTikaraNoddhA pravarte che. TIkAnu-mAyAnAM je daliko saMjavalana lobhamAM saMkramelAM che te ane pUrve je saMjavalana lobhanAM daliko baMdhAyelA sattAmAM paDyAM che teone tatkAla badhyamAna saMjavalanalobharUpe eTale ke tatkALa baMdhAtA saMjavalanalobhanI jema atyaMta nIrasa jenI aMdara kare che te azvakarNakaraNoddhA che. eno ja vizeSa vicAra A pramANe che-azvakarNakaraNAddhAnA kALamAM vartamAna mAyAnAM je daliko saMjvalanalobhamAM saMkramelAM che te tathA pUrve baMdhAyelAM lobhanAM je daliko sattAmAM paDyAM che teone pratisamaya grahaNa karIne tatkALa baMdhAtA saMjavalanalobhanA jevA atyaMta hIna rasavALA kare che, mAtra caDatA caDatA rasANano krama toDato nathI. saMsAramAM rakhaDatAM A pahelAM koIpaNa kALe baMdha AzrayI AvA hIna rasavALA spaddhako bAMdhyA nahotA, paraMtu vizuddhinA vazathI atyAre ja sattAmAM eTalA badhA hIna rasavALA kare che. A pramANe pratisamaya apUrvaspardhvaka karatAM saMkhyAtA sthitibaMdho jAya tyAre azvakarNakaraNAddhA pUrNa thAya che. tyArabAda kiTTikaraNAddhAmAM praveza kare che. te vakhate saMjavalanalobhano sthitibaMdha divasa pRthakta thAya che, ane zeSa karmono varSa pRthakta pramANa thAya che. kiTTikaraNAddhAnA kALamAM pUrva paddhako ane apUrvaspardhakomAMthI daliko grahaNa karIne samaye samaye anaMtI avaMtI kiThThio kare che. 75 have kikrionuM svarUpa ane prathama samaye keTalI kikrio kare che, te kahe che - appuvvavisohIe aNubhAgoNUNa vibhayaNaM kiTTI / paDhamasamayaMmi rasaphaDDagavaggaNANaMtabhAgasamA // 76 // apUrvavizuddhyA anubhAgonasya vibhajanaM kiTTiH / prathamasamaye rasasparddhakavargaNAnAmanantabhAgasamAH // 76 // artha--apUrva vizuddhi vaDe caDatA caDatA rasANano krama toDIne atyaMta hIna rasa karavo 1. ahIM apUrvarUddhako tathA pUrvarUddhako ema baMne kahe che. enuM tAtparya e che ke apUrvarUddhakanA kALamAM jeTalA spardhako tatkALa baMdhAtA saMjvalanalobhanA jevA alpa rasavALA karelA che teone tathA te kALe je paddhakonA aparvarUddhako karyA nathI te baMnene grahaNa karIne kikrio kare che. apUrvarUddhaka kALamAM sattAgata badhA paddhako apUrva thatA nathI. keTalAka thAya che ane keTalAka tevA ja rahe che. Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 199 te kiTTi kahevAya che. pahele samaye rasaspardhakagata vargaNAnA anaMtamA bhAge kiTTio thAya che. TIkAnu--pUrvaspardhako ane apUrvaspardhvakomAMthI vargaNAone grahaNa karIne apUrva vizuddhi dvArA apUrvaspardhaka karatI vakhate je rasa ocho karyA hato te karatAM paNa anaMtaguNa hIna rasa karIne caDatA caDatA rasANano krama toDI nAkhavo ane vargaNA-vargaNAonI vacce moTuM aMtara karI nAkhavuM te kiTTi kahevAya che. jema ke je vargaNAmAM asatkalpanAe ekaso eka, ekaso be, ekaso traNa rasANuo hatA teono rasa ocho karIne anukrame pAMca, paMdara ane pacIsa 2sANuo rAkhavA te kiTTi kahevAya che. A rIte kikrio karatI vakhate apUrvaspardhvakanA kALamAM je rasa ocho thayo hato te karatAM paNa anaMtaguNahIna rasa thAya che. ane vargaNA, vargaNA vacce moTuM aMtara paDe che. apUrvaspardhakomAM eka rasANu adhika, be rasANlR adhika ema caDatA caDatA rasANavALI vargaNAo maLI zake che tethI pUrvanI jema tenA spardhako paNa thaI zake che, paraMtu kiTTio thAya che tyAre te krama raheto nathI. kiTTikaraNAddhAnA prathama samaye anaMtI kiTTio kare che ane te kiTio eka spaAkamAM rahelI anaMtI vargaNAnA anaMtamA bhAge hoya che. ahIM zaMkA kare che ke te kiTTio sarvajaghanya rasaspardhvakanA rasa sarakhI kare che ke te karatAM paNa hIna rasavALI kare che ? tenA uttaramAM kahe che ke sarvajaghanya rasaspaAkamAM jeTalo rasa che te karatAM paNa hIna rasavALI kare che. 76 uparanI ja hakIkata A gAthAmAM darzAve che-- savvajahannagaphaDDugaaNaMtaguNahANiyA u tA rasao paisamayamasaMkhaMso AimasamayA u jAvanto // 77 // sarvajaghanyasparddhakAdanantaguNahAnikAstu tAH rasataH / pratisamayamasaMkhyeyAMzAnAdimasamayAttu yAvadantaH // 77 // artha--te kiTTione rasa AzrayI sarvajaghanya rasa spardhvakathI anaMtaguNa hIna rasavALI kare che. pahelA samaya karatAM dareka samaye asaMkhyAtamA bhAga pramANa kiTTio thAya che, ema kiTTikaraNAdvAnA caramasamaya paryaMta kare che. TIkAnu--sattAmAM ochAmAM ochA rasavALuM je rasaspardhvaka che te karatAM paNa rasane AzrayIne te kiTTio anaMtaguNa hIna rasavALI kare che. eTale ke sattAmAM rahelA ochAmAM ochA rasavALA spardhakamAM je rasa che te karatAM paNa kiTTiomAM anaMtamA bhAgapramANa rasa rAkhe che. te kiTTio kikrikaraNAddhAnA prathama samayathI AraMbhI pUrva-pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtamA-asaMkhyAtamA bhAge kare che. eTale ke kiTTikaraNAAnA prathama samaye eka rasaspardhakamAM jeTalI vargaNA hoya che tenA anaMtamA bhAgapramANa kiTTio kare che, bIjA samaye te karatAM asaMkhyayaguNa hIna kiTTio kare che, te karatAM trIjA samaye asaMkhyeya guNahIna kiTTio kare che. A pramANe kiTTikaraNAddhAnA caramasamaya paryaMta kiTTio kare che. tAtparya e ke pahelA samaye vadhAre kiTTio kare che ane pachI pachInA samaye pUrva-pUrva karatAM asaMkhyAtamA asaMkhyAtamA Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 bhAgapramANa kiTio kare che. 77 aNusamayamasaMkhaguNaM daliyamaNaMtaMsao u aNubhAgo / savvesu maMdarasamAiyANa daliyaM visesUNaM // 78 // anusamayamasaMkhyeguNaM dalikamanantAMzakastu anubhAgaH / sarvveSu mandarasAdikAnAM dalikaM vizeSonam // 78 // paMcasaMgraha-2 arthapratyeka samaye dalika asaMkhyAtaguNa hoya che ane rasa anaMtamo bhAga hoya che. saghaLA samayomAM maMdarasavALI kiTTiomAM daLa vizeSa, tethI adhika rasavALImAM alpa, ema adhika adhika rasavALI kiTTiomAM dalika alpa-alpa hoya che, ema dareka samaye thayela kiTTiomAM samajavuM. TIkAnu--dareka samaye je kiTTio thAya che tenA dalikanuM pramANa pUrva-pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa-asaMkhyAtaguNa hoya che. eTale ke pahele samaye je kirdio thAya che te saghaLI kiTTionuM dalika bIjA samayanI kiTTionI apekSAe alpa hoya che. tenAthI bIjA samaye thayelI saghaLI kiTTionuM dalika asaMkhyAtaguNa hoya che. tenAthI trIMjA samaye karAyelI saghaLI kiTTionuM dalika asaMkhyAtaguNa che. A pramANe pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa dalika kiTTikaraNAddhAnA caramasamaya paryaMta hoya che. ane rasanI apekSAe vicArIe to te anaMtamo bhAgamAtra hoya che. pahelA samaye karAyelI saghaLI kiTTiomAM rasa vadhAre hoya che. te karatAM bIjA samaye karAyelI saghaLI kiTTiomAM anaMtaguNahIna rasa hoya che, ema kikrikaraNAddhAnA caramasamaya paryaMta pUrva-pUrva samaya karatAM uttarottara samaye karAyelI kiTTiomAM anaMtaguNahIna rasa hoya che. (ahIM kAraNano vicAra karIe to uttarottara samaye pariNAmanI nirmaLatA hovAthI rasa ocho ocho thAya che. tathAsvabhAve alpa rasavALAM daliko vadhAre hoya che, ane adhika rasavALAM daliko alpa hoya che, tethI pUrva pUrva samayathI uttarottara samayanA dalikanuM pramANa vadhAre kahyuM che.) ahIM sudhI to pUrva pUrva samayanI kiTTionA dalika ane rasanI apekSAe uttarottara samayanI kiTTionA dalika e rasanuM pramANa batAvyuM che. have pratyeka samaye thatI kiTTionAM dalikonuM ekabIjAnI apekSAe pramANa kahe che--dareka samayomAM je kiTTio thAya che, teomAMthI jaghanya rasavALI kiTTi pahelI, tenAthI anaMtaguNa rasavALI bIjI, tenAthI anaMtaguNa rasavALI trIjI, ema yAvat sarvotkRSTa rasavALI kiTTi chellI ema sthApanA sthApavI. teomAM dalika vizeSahIna-vizeSahIna kahevuM. jema ke prathama kiTTimAM ghaNuM dalika, tenAthI anaMtaguNa adhika rasavALI bIjI kiTTImAM vizeSahIna dalika, te karatAM anaMtaguNAdhika trIjI kiTTimAM vizeSahIna dalika, A pramANe sarvotkRSTa kiTTi paryaMta vizeSahIna dalika kahevuM. tathA saghaLA samayanI kiTTionI sthApanAmAM jema pUrva-pUrva kiTTinA dalikathI uttarottara Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 701 kiSTinuM dalika vizeSahIna-vizeSahIna hoya che tema eka samaye thayelI kikriomAM paNa jANavuM. te A pramANe-pahele samaye karAyelI kiThThiomAM je alparasavALI kiSTi che, temAM dalika ghaNuM vadhAre che. tenAthI anaMtaguNa adhika rasavALI bIjI kiTTimAM dalika vizeSahIna che. tenAthI anaMtaguNa adhika rasavALI trIjI kiTTimAM dalika vizeSahIna che. AvI rIte pachI pachInI anaMtaguNAdhika rasavALI kiThThiomAM vizeSahIna vizeSahIna dalika pahele samaye karAyelI kiThThiomAM je sarvotkRSTa rasavALI kiSTi che tyAM sudhI kahevuM. A pramANe dareka samayanI kikrio mATe jANavuM. 78 AimasamayakayANaM maMdAINaM raso aNaMtaguNo / savvukkassarasA vi hu uvarimasamayassa'NaMtaMse // 79 // AdimasamayakRtAnAM maMdAdInAM raso'nantaguNaH / sarvotkRSTarasA'pi hu uparitanasamayasyAnantAMze // 79 // artha-pahele samaye karAyelI jaghanyarasavALI kiTTithI mAMDIne sarvotkRSTa rasavALI kiTTiparvata uttarottara anaMtaguNa rasa kahevo. uparanA samayanI sarvotkRSTa rasavALI kiSTi paNa nIcalA samayanI jaghanyarasavALI kiTTinA anaMtabhAga pramANa che. TIkAnu-uparanI gAthAmAM eka samaye karAyelI kiThThiomAM dalikonuM pramANa batAvIne A gAthAmAM e ja pramANe rasanuM pramANa batAve che-pahele samaye karAyelI kiThThiomAM atyaMta maMda rasavALI je kiTTi che te bIjI kiTTinI apekSAe atyaMta hinarasavALI che. tenAthI bIjI kiSTi anaMtaguNarasavALI che. tenAthI trIjI kiSTi anaMtaguNa rasavALI che. e pramANe prathama samaye karAyelI kiThThiomAM uttarottara anaMtaguNa sarvotkRSTa rasavALI kiTTiparvata kahevuM. A hakIkata pahele samaye je kiThThio thAya che tene kramapUrvaka sthApanA karavAthI barAbara samajAya che. jaghanyarasavALIne pahelI ane caDatA caDatA rasavALIne pachI pachI sthApavI. A pramANe dvitIya Adi sameyomAM karAyelI kiThThio saMbaMdhe prarUpaNA karavI. have pUrva-pUrva samayanI jaghanya rasavALI kiSTi ane pachI-pachInA samayanI utkRSTa rasavALI kiTTinA rasanuM alpabadutva kahe che. pahele samaye karAyelI kiThThiomAM je atyaMta alparasavALI che, te have pachI kaheze tenI apekSAe ghaNA rasavALI che. tenAthI dvitIya samaye karAyelI kiThThiomAM je utkRSTa rasavALI kiTTi che te anaMtaguNahIna rasavALI kiSTi che. tathA bIjA samaye karAyelI kiThThiomAM je atyaMta alparasavALI kiTTi che tenI apekSAe trIjA samaye karAyelI kiThThiomAM je sarvotkRSTa rasavALI kiSTi che te anantaguNahIna rasavALI kiTTi che. A pramANe pUrva-pUrva samayanI abhyarasavALI kiSTinI apekSAe ja pachI-pachInA samayanI utkRSTa rasavALI kiTi anaMtaguNahIna-anaMtaguNahIna rasavALI samajavI. je rIte rasanuM alpabadutva kahyuM tema pradezanuM alpabadutva kahe che. pahelA samaye karAyelI kiThThiomAM je ghaNA pradezavALI kiTTi che te bIjA samaye karAyelI kiTrimAMnI sarvAlpa pradezavALI kiTTinI apekSAe alpa pradezavALI che. tenAthI bIjA samaye karAyelI kiThThiomAMnI Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 paMcasaMgraha-2 je sarvAlpa pradezavALI kiTTi che te asaMkhyaguNa pradezavALI che tenAthI trIjA samaye karAyelI kiTTiomAMnI je sarvAlpa pradezavALI kiTTi che te paNa asaMkhyAtaguNa pradezavALI che, ema pUrvapUrvathI uttarottara asaMkhya-asaMkhyaguNa carama samaya parvata kahevuM. tAtparya e ke vadhAre vadhAre rasavALI kiThThio alpa alpa pradezavALI hoya che, ane alpa alpa rasavALI kioi adhika adhika pradezavALI hoya che. 79 kiTTikaraNaddhAe tisu AvaliyAsu samayahINAsu / na paDiggahayA doNhavi saTTANe uvasamijjaMti // 8 // kiTTikaraNAddhAyAstisRSvAvalikAsu samayahInAsu / ' na patadgrahatA dvayorapi svasthAne upazamyate // 8 // artha-kiTTikaraNoddhAnI samayagUna traNa AvalikA bAkI rahe tyAre saMjavalanalobha pataghraha tarIke raheto nathI, tyAra pachI baMne lobha svasthAne ja upazame che. TIkAnu--kiTTikaraNAddhAnI samaya nyUna traNa AvalikA bAkI rahe tyAre (ane navamAM guNasthAnanI samaya nyUna be AvalikA bAkI rahe tyAre) saMjvalanalobhanI patadmahatA naSTa thAya che, eTale apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa lobhanAM daliko saMjavalana lobhamAM saMkramatA nathI, paraMtu have anya svarUpe thayA vinA potapotAnA sthAnamAM ja eTale ke apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna svarUpe ja zAMta thAya che -upazame che. kiTrikaraNoddhAnI be AvalikA ane navamA guNasthAnakanI eka AvalikA) bAkI rahe tyAre bAdara saMjvalana lobhano AgAla baMdha thAya che, mAtra udIraNA ja thAya che. te udIraNA paNa eka AvalikA paryata thAya che. kiTTikaraNoddhAnA saMkhyAtAbhAga jAya tyAre saMjvalanalobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrtapramANa thAya che, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNa karmano divasa pRthakvapramANa thAya che, tathA nAma, gotra ane vedanIya karmano ghaNAM hajAra varSano sthitibaMdha thAya che. tyArapachI kiTTikaraNAddhAnA carama samaye saMjvalana lobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrtano thAya che. kiTTikaraNAddhAnA saMkhyAtAbhAga jAya tyAre saMjavalana lobhano je aMtarmuhUrtano sthitibaMdha thayo hato te aMtarmuhUrta karatAM A aMtarmuhUrta nAnuM samajavuM. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano eka ahorAtra ane nAma, gotra tathA vedanIyano kaMIka nyUna be varSa pramANa sthitibaMdha thAya che. AgAla viccheda thayA pachI je eka udIraNAvalikA rahe che teno je carasamaya te ja kiTTikaraNoddhAno caramasamaya che, ane te ja navamA guNasthAnakono paNa caramasamaya che. 80 kidikaraNAddhAnA caramasamaye je thAya tene kahevA icchatA kahe che- lohassa aNuvasaMtaM kiTTi udayAvalI ya puvvuttaM / bAyaraguNeNa samagaM doNNivi lobhA samuvasaMtA // 81 // lobhasyAnupazAntaM kiTTaya udayAvalikA ca pUrvoktam / bAdaraguNena samakaM dvAvapi lobhau samupazAntau // 81 // Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 703 artha-te samaye kiThThio, udayAvalikA ane samayanUna be AvalikAkALamAM baMdhAyela dalika ja anupazAMta che. bAdaragaMparAya guNasthAnaka sAthe ja baMne lobha zAMta thAya che. TIkAnu-kiTrikaraNoddhAnA caramasamaye kiTTikaraNoddhA kALamAM karAyelI bIjI sthitimAM rahelI kiThThio, samayapUna be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM dalika, ane udayAvalikA ATaluM ja saMjavalanalobhanuM upazamyA vinAnuM bAkI rahe che, zeSa saghaLuM zAMta thAya che. (avaziSTa te udayAvalikAne dazamAguNasthAnake sUkSmakiThThiomAM tibukasaMkrama vaDe saMkramAvI anubhave che, samayagUna be AvalikAkALamAM baMdhAyeluM dalika teTalA ja kALe zAMta thAya che ane kiTTiomAM keTalIka kiThThione bhogavIne khapAve che, keTalIkane zAMta kare che.) tathA te ja caramasamaye apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa lobha saMpUrNa zAMta thAya che, ane anivRttibAdaragaMparAya guNasthAnaka paNa pUrNa thAya che. temaja bAdara saMjavalanalobhanA udayaudIraNAno viccheda thAya che, ane dazamA guNasthAnakamAM praveza kare che. 81 sesaddhaM taNurAgo tAvaiyA kiTTio u paDhamaThiI / vajjiya asaMkhabhAgaM hiTuvarimudIrae sesA // 82 // zeSAddhAMtanurAgaH tAvatyaH kiTTayastu prathamasthitiH / varjayitvA'saMkhyeyabhAgamadhastAduparitanamudIrayati zeSAH // 42 // artha-zeSakALa-kiSTivedanAddhA kALamAM sUkSmasaMparAya guNasthAnake hoya che. sUkSmakiThThionI dazamAnA kALa jeTalI prathama sthiti kare che. tathA caramasamaye karAyelI kiTTino heThalo asaMkhyAtamo bhAga ane prathamasamaye karAyelI kiTiono asaMkhyAtamo bhAga varjIne zeSa kiThThionI udIraNA kare che. TikAnu-lobhanI prathama sthitine azvakarNakaraNoddhA, kiSTikaraNoddhA ane kiSTivedanAddhA ema traNa bhAgamAM vaheMce che, e pahelAM kahyuM che. temAMnA prathamanA be bhAga pramANa prathamasthitino anubhava navame guNasthAnake kare che. te be bhAga jeTalA kALamAM apUrvaspaddhaka ane kiThThio thAya che tenuM saMpUrNa svarUpa atyAra sudhImAM AvI gayuM che. trIjA kiSTivedanAddhA vibhAgamAM kiTTikaraNAddhAkALamAM karAyelI kiThThio vede che. ane te kALamAM AtmA sUkSmasaMparAya guNasthAnake hoya che. A guNasthAnake bIjI sthitimAM rahelI kiThThiomAMnI keTalIka kiThThio kheMcIne tenI potAnA kALapramANa prathama sthiti kare che. kiTTikaraNoddhA kALanI zeSa rahelI udayAvalikAne stibukasaMkrama vaDe saMkramAvI anubhave che. be samaya nyUna be AvalikA kALanuM baMdhAyeluM dalika je upazamyA vinAnuM bAkI che tene teTalA ja kALe A guNasthAnake upazamAve che. - sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA prathama samaye je kiThThio udayamAM Ave che te pahelA ane chellA samaye karAyelI kiThThio varjIne prAyaH udayamAM Ave che. prathama sthitimAM evI ja rIte goThave che ke pahele samaye je kiThThio udayamAM Ave te kiTTikaraNAddhA kALamAMnA pahelA ane chellA samayanI karAyelI kiThThio na hoya tathA caramasamaye karAyelI kiThThiono nIcalo Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 asaMkhyAtamo bhAga ane pahelA samaye karAyelI kiTTiono uparano asaMkhyAtamo bhAga choDIne zeSa kiTTionI udIraNA kare che. pahelA ane chellA samayanI kiTTio sUkSmasaMparAyanA prathama samaye udayamAM nathI AvatI, paNa A rIte udIraNadvArA udayamAM Ave che. 82 704 gehaMto ya muyaMto asaMkhabhAgaM tu carimasamayaMmi / uvasAmiya bIyaThiiM uvasaMtaM labhai guNaThANaM // 83 // gRhNanti ca muJcanti asaMkhyeyabhAgaM tu carimasamaye / upazamayati dvitIyasthitiM upazAntaM labhate guNasthAnam // 83 // artha--asaMkhyAtamAbhAgane grahaNa karato ane mUkato caramasamaya paryaMta jAya che. carama samaye bIjI sthitine upazamAvIne upazAMtamoha guNasthAnaka prApta kare che. TIkAnu--sUkSmasaM5rAyanA bIje samaye udayaprApta kiTTionA asaMkhyAtamAbhAgane choDe che. kAraNa ke tenI kiTTio upazamI jAya che tethI udayamAM AvatI nathI. ane te sAthe bhogavavA mATe apUrva asaMkhyAtamA bhAgane udIraNAkaraNa vaDe grahaNa kare che. eTale ke bIje samaye udayaprApta jeTalI kiTTio hoya che, teno asaMkhyAtamo bhAga upazamAvI nAkhe che tethI teTalI kiTTiono phalAnubhava karato nathI, paraMtu bAkInI kiTTiono phalAnubhava kare che. A pramANe dareka samaye udaya prApta kiTTionA asaMkhyAtamA bhAgane choDato ane apUrva asaMkhyAtamA bhAgane bhogavavA mATe udIraNAkaraNa vaDe grahaNa karato sUkSmasaMparAyanA caramasamaya 1. ahIM ema samajAya che ke pahelA samaye karAyelI kiTTiono uparano asaMkhyAtamo bhAga eTale ke utkRSTa rasavALI kiTTio choDIne ane chellA samaye karAyelI kiTTionI nIceno asaMkhyAtamo bhAga eTale ke maMda rasavALI kiTTione choDIne zeSa kiTTione udIraNA dvArA kheMcI anubhave che. prAya pada mUkavAnuM kAraNa paNa e ja samajAya che ke--udaya dvArA nahi paNa A rIte--udIraNA dvArA pahelA chellA samayanI kiTTio udayamAM Ave che. 2. ahIM udayaprApta kiTTionA asaMkhyAtamA bhAgane upazamAve che ema jaNAve che, paraMtu udayaprApta kiTTio zI rIte upazame ? kAraNa ke udayaprApta kiTTio to prathama sthitimAM je kiTTio che te che. prathama sthitine to udaya udIraNAthI bhogave che. dareka sthaLe prathama sthitine udaya-udIraNAthI bhogave che, ema jaNAveluM che to ahIM upazama thAya e kema bane ? tenA uttaramAM ema jaNAya che ke, dazamA guNasthAnakanI vizuddhinA mAhAtmyathI prathama sthitinA udayaprApta kiTTionA asaMkhyAtamA bhAgane paNa dvitIya sthitigata kiTTio sAthe upazamAve che. samuddAtanA mAhAtmyathI jema punya prakRtinA rasane pAparUpe karI anubhave che. athavA je dazamA guNasthAnakanA kALa pramANa prathama sthiti karI tene to bhogavIne khapAve, paraMtu sUkSmasaMparAya guNasthAnake udaya AvavA yogya je kiTTio bIjI sthitimAM rahelI hoya, tenA asaMkhyAtamA bhAgane upazamAvato ane apUrva asaMkhyAtamA bhAgane udIraNAkaraNa vaDe grahaNa karI anubhavato, A pramANe pratisamaya karato dazamAnA carama samaya sudhI jAya che. ahIM carama samaya sudhI udIraNAkaraNa vaDe kikrione grahaNa karavAnuM kahyuM che, paraMtu prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe ane udIraNA na thAya ema kahyuM nathI. eTale ema jaNAya che ke kiTTikaraNAdvA kALamAM dazame anubhavavA yogya je kiTTio karI che, temAMthI upara kahyA pramANe upazamAvato tene udIraNAkaraNa vaDe kheMcI anubhavato A pramANe kriyA karato carama samaya paryaMta jAya che. tattva kevalIgamya. Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa paryaMta jAya che, tathA bIjI sthitimAM rahelA anupazAMta saghaLAM dalikone paNa sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA prathama samayathI AraMbhI carama samaya paryaMta pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhya-asaMkhyaguNa upazamAve che. tathA navamA guNasthAnakanA caramasamaye samayona be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM daLa je anupazAMta hatuM tene paNa te samayathI AraMbhI teTalA ja kALamAM dazamA guNasthAnake upazamAve che. sUkSmasaMparAya guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano aMtarmuhUrta sthitibaMdha thAya che, nAma ane gotrakarmano soLa muhUrtano ane vedanIyakarmano covIsa muhUrtano sthitibaMdha thAya che. te ja caramasamaye dvitIyasthitigata mohanIyakarmanuM saghaLuM dalika saMpUrNa rIte upazamI jAya che, ane pachInA samaye upazAMtamoha guNasthAnaka prApta kare che. A guNasthAnake mohanIyanI aThyAvIse prakRti sarvathA zAMta thayelI hoya che. upazamano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. te ja upazAMtamoha guNasthAna che. 83 aMtomuhuttamettaM tassavi saMkhejjabhAgatullAo / guNaseDhI savvaddhaM tullA ya paesakAlehiM // 84 // 705 antarmuhUrttamAtraM tasyApi saMkhyeyabhAgatulyAH / guNazreNI: sarvAddhAM tulyAzca pradezakAlAbhyAm // 84 // artha--A guNasthAnaka aMtarmuhUrta mAtra rahe che. tenA saMkhyAtamA bhAga pramANa guNazreNi thAya che. ane te tenA saMpUrNa kALa paryaMta kALa ane pradeza vaDe avasthita thAya che. TIkAnu--upazAMtamoha guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrtano che. A guNasthAnake mohanIyakarma sivAya zeSa karmomAM sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNi e traNa thAya che. temAM guNazreNi upazAMtamoha guNasthAnakanA kALanA saMkhyAtamAbhAga pramANa kare che. eTale ke upazAMmoha guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalA samayomAM guNazreNidaLaracanA kare che; te guNazreNi pradeza ane kALa vaDe sarakhI che. A guNasthAnamAM dareka samayanA pariNAma eka sarakhA hovAthI pratisamaye sarakhA ja daliko uparanI sthitimAMthI utAre che ane sarakhI ja racanA kare che eTale ke upazAMtamoha guNasthAnakanA pahelA samaye jeTalAM daliko uparathI utAryAM ane prathama samayathI te guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA samayomAM je rIte goThavyA teTalAM ja daliko bIje samaye utAre che ane te (bIjA) samayathI te guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAgamAM jeTalA samayo hoya teTalAmAM te ja rIte goThave che, ema caramasamaya paryaMta jANavuM. pUrva pUrva samaya jema jema ocho thato jAya tema tema u52no eka eka samaya maLato jato hovAthI upazAMtamoha guNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAganA samayapramANa daLaracanAno kALa kAyama rahe che. A kAraNathI A guNasthAnake kALa ane pradezanI apekSAe guNazreNi sarakhI kare che tema kahevAmAM Ave che. sthitighAta rasaghAta, pUrvanI jema thAya che. pataGgahanA abhAve ahIM guNasaMkrama thato nathI. 84 paMca02-89 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 paMcasaMgraha-2 karaNAya novasaMtaM saMkamaNovaTTaNaM tu diTThitigaM / .' mottuNa vilomeNaM parivaDaI jA pamattotti // 85 // karaNAya nopazamantaM saMkramApavarttanaM tu dRSTitrikam / muktvA vilomena pratipatati yAvat pramatta iti // 85 // artha-traNa dRSTine mUkIne upazameluM dalika karaNane yogya thatuM nathI. traNa dRSTimAM saMkramaNa ane apavartana thAya che. guNasthAnakano kALa pUrNa thayA pachI vilome yAvat pramatta saMyata sudhI paDe che. TIkAnu-A guNasthAnake mohanIyakarmanI eke eka prakRti upazamelI che eTale tenI aMdara koIpaNa karaNanI yogyatA rahetI nathI. eTale ke upazamelI te prakRtiomAM saMkramaNa, udvartanA, apavartanA, niddhatti, nikAcanA ane udIraNA karaNo pravartatAM nathI, tema ja teno udaya paNa thato nathI. mAtra samyakvamohanIya, mizramohanIya, ane mithyAtvamohanIyane choDIne. kAraNa ke te traNamAM apavartana ane saMkrama thAya che. temAM saMkrama mithyAtva ane mizramohanIyamAM pravarte che, ane apavartanA traNemAM thAya che. A pramANe jeNe krodhanA udayathI zreNi AraMbhI hoya tene AzrayI samajavuM. jyAre mAnanA udayathI zreNi prApta kare tyAre mAnane vedato napuMsakavedamAM kahela krame traNe krodhane upazamAve che. tyAra pachI krodhanA zreNino AraMbha karanArAe je krame traNa krodha upazamAvyA hatA te krame traNe mAnane upazamAve che. jyAre mAyAnA udaye zreNi prAraMbhe tyAre mAyAne vedato pahelAM napuMsakavedanA krame traNa krodhane upazamAve che, tyArapachI traNa mAna upazamAve che tyArapachI krodhanA udaye zreNi AraMbhanAra je krame traNa krodha upazamAve che te krame traNa mAyA upazamAve che. jyAre lobhanA udaye zreNi prApta kare tyAre lobhane vedato pahelAM napuMsakane zAnta karatAM je krama kahyo che te krame traNa krodhane, tyAra pachI traNa mAnane, ane tyArapachI traNa mAyAne upazamAve 1. mAnanA udaye zreNi AraMbhanArane saMjvalana krodhano baMdha viccheda kyAM thAya che te jaNAvyuM nathI. paraMtu ema jaNAya che ke krodhanA udaye zreNi AraMbhanArane jyAM krodhano baMdha viracheda thAya tyAM ja mAnanA udaye zreNi AraMbhanArane paNa krodhano baMdhaviccheda thAya ane krodhanA udaye zreNi AraMbhanArane jema teno baMdha viccheda thayA pachI be samayanUna be AvalikAmAM baMdhAyeluM upazamyA vinAnuM bAkI rahe che tema mAnanA udaye zreNi AraMbhanArane paNa krodhano baMdhaviccheda thayA pachI be samayagUna be AvalikA kALanuM baMdhAyeluM anupazAnta rahe ane te teTalA ja kALe mAna bhogavatAM upazamAve. ema mAyAnA udaye zreNi AraMbhanArane krodha ane mAna mATe samajavuM eTale ke mAyAnA udaye zreNi mAMDanArane saMjvalana krodhano baMdhaviccheda thayA pachI je samayajana be AvalikA kALanuM baMdhAyeluM anapazAMta che te teTalA ja kALe mAnane upazamAvatAM sAthe ja upazamAve, ane mAnano baMdhaviccheda thayA pachI je be samayanUna be AvalikA kALanuM baMdhAyeluM mAnanuM je daLa anupazAMta che te teTalA ja kALe mAyAne vedatAM upazamAve che ema lobhanA udaye zreNi mAMDanAra krodhanA avaziSTane mAna sAthe, mAnanA avaziSTane mAyA sAthe upazamAve, ane mAyAne avaziSTane lobha vedatAM upazamAve che ema jaNAya che. tattva kevalIgamya. Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 707 che. ane tyAra pachI krodhane udaye zreNi AraMbhanAra je rIte krodhane upazamAve che te rIte traNa lobhane zAMta kare che. mohanIya zAMta kareluM hovAthI A guNasthAnakathI AgaLa vadhI zakato nathI paNa ahIM aMtarmuhUrta rahI avazya paDe ja che. te pratiprAta-paDavuM kevI rIte thAya che, te kahe che- upazAMtamoha guNasthAnakathI be rIte paDe che : 1. bhavakSaye ane, 2. guNasthAnakanA kALakSaye. bhavakSaye pratipAta maranArane thAya che. upazAMta mohaguNasthAnake koInuM Ayu pUrNa thAya che, ane te tyAMthI marI sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya che. manuSyAyunA carama samaya paryata agiyAramuM guNasthAnaka hoya che, paraMtu devAyunA prathama samayathI ja caturtha guNasthAna prApta thAya che. ane tene prathama samayathI ja ekIsAthe saghaLAM karaNI pravarte che. temAM udIraNAkaraNathI je daliko khece che tene udayAvalikAmAM goThave che je dalikone udIrato nathI paraMtu apavartanA karaNathI nIce utAre che te dalikone udayAvalikA bahAra gopucchAkAre goThave che. ane je aMtarakaraNa hatuM eTale ke zuddha bhUmikA hatI tene dalikothI bharI de che, ane te dalikone anubhave che. je upazAMtamohe guNasthAnakano aMtarmuhUrtano kALa pUrNa karI paDe che te je krame sthitighAtAdi karato caDato hato, te ja krame pazcAnupUrvIe sthitighAtAdi karato pramattasaMyataguNasthAnaka sudhI paDe che. 85 okaDDittA daliyaM paDhamaThitiM kuNai biiyaThihito / udayAi visesUNaM AvaliuppiM asaMkhaguNaM // 86 // apakRSNa dalikaM prathamasthitiM karoti dvitIyasthiteH / udayAdiSu vizeSonaM Avalikopari asaMkhyeyaguNam // 86 // artha dvitIya sthitimAMthI dalikone kheMcIne prathamasthiti kare che. udaya samayathI AraMbhI vizeSa nyUna-nyUna, ane AvalikA upara asaMkhyaya guNa goThave che. TIkAnu-upazAMtamo guNasthAnakethI guNasthAnakano kALa pUrNa karIne paDatA saMjavalana lobhAdi karmone anubhave che. agiyAramethI dazame AvatAM pahelAM saMjavalana lobhane anubhave che, tyAra pachI navame guNasthAnake jyAM mAyAno udayaviccheda thayo hato tyAMthI AraMbhI mAyAne, tyAra pachI jyAM mAnano udayaviccheda thayo hato tyAMthI AraMbhI mAnane, tyArapachI 1. guNasthAna para caDatAM pariNAmanI atyaMta vizuddhi hovAthI vadhAre vadhAre pramANamAM sthiti ane rasano ghAta karato hato, vadhAre vadhAre dalito utArI udaya samayathI AraMbhI vadhAre vadhAre goThavato hato ane navo navo sthitibaMdha hIna hIna karato jato hato, have paDatAM pariNAmanI maMdatA hovAthI alpa pramANamAM sthiti, rasano ghAta kare, sthitibaMdha vadhArato jAya, ane guNazreNI vilome kare eTale ke niSeka racanAne anusAre daLaracanA kare. eTale ke udaya samayamAM ghaNA, tyArabAda alpa alpa, e pramANe 86mI gAthAmAM kahela vidhie daLaracanA kare. Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 paMcasaMgraha-2 jyAM krodhano udaya viccheda thayo hato tyAMthI AraMbhI krodhane anubhave che. A pramANe caDatAM je samaye jeno udayaviccheda thayo hato paDatAM tyAM Ave tyAre teno udaya thAya che. A pramANe kramapUrvaka anubhavavA mATe bIjI sthitimAMthI teonuM dalika kheMcIne prathamasthiti kare che. khecelA dalikane udayasamayAdi samayomAM vizeSajUna-vizeSajUna krame goThave che. udaya samaye ghaNuM dalika goThave che. dvitIyasamaye vizeSahIna, ema udayAvalikAnA caramasamaya paryata gopucchAkAre dalika goThave che ane udayAvalikAnA uparanA samayomAM asaMkhyAtaasaMkhyAtaguNa goThave che. udayAvalikA upara prathama samaye udayAvalikAnA caramasamayanA dalika nikSepanI apekSAe asaMkhyAtaguNa, te karatAM bIjA samayamAM asaMkhyAtaguNa, te karatAM trIjA samaye asaMkhyAtaguNa, A pramANe pUrva pUrva samaya karatAM uttarottara samaye asaMkhyAtaasaMkhyAtaguNa dalika udayavatI pravRtiomAM guNazreNinA zira paryata goThave che, tyAra pachI vizeSahIna-vizeSahIna goThave che. 86 A ja hakIkata A gAthAmAM kahe che. jAvaiyA guNaseDhI udayavaI tAsu hINagaM parao / udayAvalImakAuM guNaseDhiM kuNai iyarANaM // 87 // yAvatI guNazreNiH udayavatISu tAsu hInakaM parataH / udayAvalImakRtvA guNazreNiM karotItarAsAm // 87 // artha-je udayavatI pravRtio che teomAM guNazreNinA ziraparyata guNazreNinA krame daLanikSepa kare che, pachInA samayomAM cUna cUna kare che. itara-anudayavatI pravRtiomAM udayAvalikA karyA vinA uparanA samayathI guNazreNiparyaMta guNazreNinA krame daLaracanA kare che. TIkAnunatkALa udayavatI je prakRtio che, teonI udayAvalikAmAM gopucchAkAre dalikanikSepa kare che-goThave che, ane udayAvalikAnA uparanA samayathI AraMbhI guNazreNinA ziraparyaMta guNazreNinA krame pUrva pUrva karatAM uttarottara asaMkhya-asaMkhyaguNa dalikanikSepa kare che, tyAra pachInA samayomAM vizeSajUna-vizeSajUna dalikanikSepa kare che. ane tatkALa anudayavatI je prakRtio che tenI udayAvalikA karato nathI-udayAvalikAmAM dalika goThavato nathI, paraMtu te eka 1. aMtarakaraNa uparanI apekSAe sama kahyuM che. eTale ke lobhanuM je sthiti sudhI aMtarakaraNa kare mAyA Adi prakationuM paNa tyAM sudhI kare che. have agiyAramethI paDatAM udaya to darekano sAthe thato nathI, paraMtu kramapUrvaka thAya che. eTale upazama samyaktathI paDatAM aMtarakaraNano amuka kALa bAkI rahe ane bIjI sthitimAMthI kheMcI jema nIce goThave che, tema ahIM paNa aMtarakaraNano amuka kALa bAkI rahe tyAre pahelAM lobhano udaya thAya che mATe lobhanI bIjI sthitimAMthI dalika kheMce ane upara kahyA pramANe racanA kare, tyAra bAda aMtarmuhurta kALe mAyAno udaya thAya che mATe aMtarmuhUrta bAda mAyAnI bIjI sthitimAMthI dalika kheMcI tenI upara kahyA pramANe racanA kare. e pramANe je krame upazamanA karI che tenAthI viloma krame eTale ke paDatAM je krame je prakRtino udaya thato hoya tenI bIjI sthitimAMthI dalika kheMcI tenI racanA kare. eTale ja jema kramapUrvaka upazama thayo hato tema vilome udaya paNa kramapUrvaka thAya che. Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 709 AvalikA chaoNDIne uparanA samayathI AraMbhI guNazreNinA ziraparyata pUrva pUrva karatAM uttarottara asaMkhya asaMkhyaguNa goThave che, ane tyAra pachI alpa alpa goThave che. 87 saMkamaudIraNANaM natthi viseso u ettha puvvutto / jaM jattha u vicchinnaM jAyaM vA hoi taM tattha // 88 // saMkramodIraNayornAsti vizeSastu atra parvoktaH / yad yatra tu vyavacchinnaM jAtaM vA bhavati tattatra // 88 // arthaahIM saMkrama ane udIraNAnA saMbaMdhamAM vizeSa nathI-je jyAM vicchinna thayuM hatuM tathA jyAM je thatuM hatuM tyAM te thAya che. TIkAnu-upazamazreNi para caDatAM saMkramanA saMbaMdhamAM je vizeSa kahyo hato, jema ke kramapUrvaka saMkrama thAya, anAnupUrvIe-utkrame saMkrama na thAya, te tathA aMtarakaraNanA dvitIyasamayathI baMdhAyelA karmanI cha AvalikA gayA bAda udIraNA thAya, cha AvalikAmAM na thAya--A udIraNAnA saMbaMdhamAM je vizeSa kahyo hato, te vizeSa upazamazreNithI paDatAM raheto nathI. upazamazreNithI paDatAM to krama, utkrama-baMne rIte saMkrama thAya, temaja baMdhAyelA karmanI baMdhAvalikA pUrNa thayA pachI paNa udIraNA thAya che. tathA zreNi para caDatAM baMdhana, saMkramaNa, apavartana, udvartanA, udIraNA, dezopazamanA, niddhatti, nikAcanA ane AgAlano je samaye viccheda thayo hato. paDatAM te samayane prApta thAya tyAre te sarve pravarte che. tathA caDatAM je sthAne sthitighAta, rasaghAtAdi thatA hatA paDatAM tyAM te ja pramANe viparyasta--UlaTA krame thAya che. 88 veijjamANa saMjalaNa kAlAo ahigamohagaNaseDhI / paDivattikasAudae tallA sesehi kammehiM // 89 // vedyamAnasaMjvalanakAlAdadhikA mohaguNazreNiH / . pratipattiH kaSAyodaye tulyA zeSaiH karmabhiH // 89 // artha-mohanIyanI guNazreNi vedyamAna saMjavalanA kALathI adhika thAya che, je je kaSAyanA udaye zreNinI prApti thAya che tenI guNazreNi zeSakarmanI tulya thAya che. TIkAna-zreNi parathI paDatAM mohanIyakarmanI prakRtionI guNazreNi kALane AzrayIne vedyamAna saMjavalananA kALathI adhika kALa pramANa kare che. caDatI vakhate karelI guNazreNinI tulyasarakhI kare che. (eTale ke zreNi para caDatI vakhate jeTalAM sthAnomAM guNazreNinA krame daLaracanA thaI hatI, paDatI vakhate paNa teTalA sthAnamAM daLaracanA thAya che.) tathA je kaSAyanA udaye upazamazreNi para ArUDha thayo hato -zreNi para caDyo hato, paDatAM teno jyAre udaya thAya tyAre tenI guNazreNi zeSakarmanI guNazreNinI tulya kare che. jema koIe saMjvalanakrodhanA udaya zreNi prApta karI, zreNithI paDatAM jyAre tene saMjavalanakrodhano udaya thAya tyAre tyAMthI tenI guNazreNi zeSakarmanA samAna thAya che. Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 paMcasaMgraha-2 e pramANe mAna ane mAyAnA saMbaMdhamAM paNa samajavuM. saMjavalana lobhanA udaye upazamazreNi prApta karanArane pratipAtakALe-paDatAM prathamasamayathI ja AraMbhI saMvalana lobhanI guNazreNi zeSakarmanI guNazreNinI tulya thAya che. tathA zeSa karmo mATe to jema caDatAM kahyuM hatuM tema paDatAM paNa te ja pramANe anyUnAtirikta-barAbara (na vadhAre na ochuM thAya che ema jANavuM. 89 khavaguvasAmagapaccAgayANa duguNo tarhi tahiM baMdho / aNubhAgo'NaMtaguNo asubhANa subhANa vivarIo // 90 // . kSapakopazamakapratyAgatAnAM dviguNastatra tatra bandhaH / anubhAgo'nantaguNaH azubhAnAM zubhAnAM viparItaH // 10 // arthakSapaka, upazamaka ane paDelA upazamakane tyAM tyAM krame bamaNo sthitibaMdha thAya che. ane azubha prakRtiono rasa anaMtaguNa baMdhAya che, zubha prakRtiono viparIta-anaMtaguNa hIna baMdha thAya che. TIkAnu-kSapakazreNi para caDhatA zrapakane je je sthAne jeTalo jeTalo sthitibaMdha thAya che te karatAM paNa upazamazreNi para caDhatA upazamakane te ja sthAne bamaNo-bamaNo sthitibaMdha thAya che ane te karatAM paNa upazamazreNithI paDatAM te ja sthAne bamaNo-bamaNo baMdha thAya che. arthAtu. kSapakanA baMdhanI apekSAe cAra guNo sthitibaMdha thAya che. tathApakane je sthAne azubhaprakRtiono jeTalo rasabaMdha thAya che, tenI apekSAe te ja sthAne upazamakane anaMtaguNa anubhAga-rasabaMdha thAya che, te karatAM paNa te ja sthAne upazamazreNithI paDatAM anaMtaguNa rasabaMdha thAya che, zubhaprakRtiono rasabaMdha azubhanA rasabaMdha karatAM viparIta thAya che eTale ke zubhaprakRtiono kSapakane je sthAne jeTalo rasabaMdha thAya che, tenAthI upazamanane zreNi para caDatAM te ja sthAne anaMtaguNahIna rasabaMdha thAya che, ane te karatAM upazamazreNithI paDatAM te ja sthAne anaMtaguNahIna rasabaMdha thAya che. 90 parivADIe paDiuM pamattaiyarattaNe bahU kiccA / desajaI sammo vA sAsaNabhAvaM vae koI // 11 // paripATyA patitvA pramattetaratve bahUn kRtvA / dezayatitvaM samyaktvaM vA sAsAdanabhAvaM vrajetko'pi // 11 // artha-kramapUrvaka pramattaguNasthAna sudhI paDe che. pramatta-apramattapaNAmAM ghaNA parAvartana karIne koI dezavirati thAya che, koI caturtha guNasthAnake jAya che, koI sAsvAdanabhAvane paNa prApta kare che. TIkAnaje krame upazamazreNi para caDyo hato eTale ke caDatAM je krame je je guNasthAnakone sparyo hato, paDatAM te krame te te guNasthAnakone sparza karato pramattasaMvataguNasthAna sudhI Ave che. dazamA, navamA ema anukrame guNasthAnakane sparza karato Ave che. tyAra pachI Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 711 pramatta apramattapaNAmAM ghaNI vAra parAvartana karIne (pharIne koI tadbhava mokSagAmI hoya to kSapakazreNi mAMDe che, tema ja koI upazamazreNi paNa mAMDI zake che.) koI dezavirati thAya che, koI avirati samyagdaSTi thAya che, ane jeonA mate anaMtAnubaMdhinI upazamanA thAya che, teonA mate koI sAsvAdana guNasthAnakane paNa prApta thAya che, tyAMthI paDI mithyAtve jAya che. 91 uvasamasammattaddhA aMto AukkhayA dhuvaM devo / jeNa tisu Au suM baddhesu na seDhimAruhai // 92 // upazamasamyaktvAddhA'nte AyuH kSayAt dhruvaM devaH / yena triSu AyuSSu baddheSu na zreNimArohati // 92 // arthaupazamasamyaktvanA kALamAM Ayuno kSaya thAya to avazya deva thAya che, kAraNa ke traNamAMthI koIpaNa Ayu baMdhAyuM hoya to zreNi para caDato nathI. TIkAnu--upazamasamyaktvanA kALamAM vartato jo koI Ayu pUrNa thaI javAthI kALa kare to avazya deva thAya che. kAraNa ke nAraka, tiryaMca ane manuSya saMbaMdhI Ayu baMdhAyuM hoya to upazamazreNi para caDhI zakato nathI, paraMtu vaimAnika deva saMbaMdhI Ayu baMdhAyuM hoya to ja upazamazreNi para caDI zake che. tema ja upazamasamyaktvanA kALamAM maraNa pAme to deva ja thAya che. (parabhavAyu bAMdhyA vinA paNa upazamazreNi para caDI zake che te aMtarakaraNa khalAsa thayA pachI Ayu bAMdhI zake che.) 92 seDhipaDio tamhA - chaDAvali sAsaNo vi devesu / egabhave dukkhutto rittamohaM uvasamejjA // 93 // zreNipatitastasmAt SaDAvaliko sAsAdano'pi deveSu / ekabhave dvikRtvaH cAritramohaM upazamayet // 93 // artha--te kAraNathI zreNithI paDelo cha AvalikA jeno kALa che te sAsvAdana guNasthAnakavALo paNa marIne devamAM ja jAya che. eka bhavamAM be vAra cAritramohanIyakarma sarvathA upazamAvI zake che. TIkAnu--devAyu varjIne traNa AyumAMthI koIpaNa Ayu bAMdhyA pachI upazamazreNi para caDI zakato nathI, tethI zreNithI paDIne utkRSTathI cha AvalikA ane jaghanyathI samaya jeTalo jeno kALa che te sAsvAdanaguNasthAnake paNa jo kALa kare to marIne avazya deva thAya che. tAtparya e ke Ayu bAMdhyA pachI jo upazamazreNi para caDe to vaimAnika devanuM Ayu bAMdhyA pachI ja caDe che. parabhavAyu bAMdhyA vinA paNa upazamazreNi para caDI zake che te aMtarakaraNa khalAsa thayA pachI 1. cothA, pAMcamA, chaThThA ane sAtamA guNasthAnakamAMthI koIpaNa sthAne kSAyopazamika samyaktva prApta karI tyAM sthira paNa thaI zake che. 2. jyAM sudhI mithyAtvamohano udaya na thAya athavA jyAM sudhI kSAyopazamika samyaktva na pAme Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 paMcasaMgraha-2 Ayu bAMdhI zake che. tathA eka bhavamAM vadhAremAM vadhAre be vAra ja cAritramohanIyakarmane sarvathA upazamAve che. je jIva eka bhavamAM be vAra upazamazreNi mAMDe che, te te bhavamAM kSapakazreNi mAMDI zakato nathIcAritramohanIyanI kSapaNA karI zakato nathI. paraMtu jeNe eka janmamAM eka vAra cAritramohanIyanI upazamanA karI hoya tene te janmamAM kSapakazreNi thAya paNa kharI---cAritramohanIyanI kSapaNA kadAca thAya paNa kharI. A uparathI ema nathI samajavAnuM ke cAritramohanIyanI kSapaNA karatAM pahelAM cAritramohanIyanI upazamanAnI jarUra che. cAritramohanIyanI upazamanA karyA vinA paNa cAritramohanIyanI kSapaNA karI zake che. tathA eka janmamAM upazama ane kSapaka ema baMne zreNi para caDI zake che e kArmagraMthika abhiprAya che. AgamanA abhiprAye to eka bhavamAM upazama ane kSapaka e bemAMthI eka ja zreNi para caDI zake che. kahyuM che ke -"bemAMthI eka zreNi sivAya eka bhavamAM dezavirati, sarvavirati cAritra vagere sarva prApta karI zake che." anyatra paNa kahyuM che-"eka bhavamAM mohano upazamAM uparAuparI be vAra thAya, paraMtu je bhavamAM mohano sarvopazama thayo hoya te bhavamAM mohano sarvathA kSaya na thAya." 93 A pramANe puruSavede zreNi prApta karanAra AzrayI vidhi kahyo. have strIveda ane napuMsakavede upazamazreNi prApta karanAra AzrayI vidhi kahe che- . ducarimasamaye niyagodayassa itthInapuMsago eNoNNaM / samayittu satta pacchA kiMtu napuMso kamAraddhe // 14 // dvicarimasamaye nijakodayasya strI napuMsako'nyonyaM / / zamayitvA sapta pazcAt kintu napuMsakaH kramArabdhe // 14 // artha-strI ane napuMsaka potAnA udayanA dvicarama samaye anyonya-napuMsaka strIvedane ane strI napuMsakavedane upazamAve che. pachI avedaka thaIne sAta prakRti ekIsAthe upazamAve che. paraMtu napuMsakavede zreNi AraMbhanAra prathama ekalo napuMsakaveda upazamAve che, thoDo kALa gayA pachI strIvedanI paNa upazamana kriyA zarU kare che. TIkAna-atyAra sudhI puruSavedane udaye upazamazreNi AraMbhanAra kevA kramapUrvaka cAritramohanIyanI prakRtio upazamAve che te kahyuM che. have strI ke napuMsakavedanA udaye zreNi AraMbhanAra kevA kramathI upazamAve che, te kahe che- jyAre strIvedanA udaye koI upazamazreNi prApta kare tyAre pahelAM napuMsakaveda upazamAve tyAM sudhI aMtarakaraNa che. te kALamAM maraNa pAme to avazya deva ja thAya che. Ayu bAMdhyA vinA upazamazreNi mAMDI hoya to kSayopazama samyakta karIne athavA mithyAtvabhAva pAmIne ja adhyavasAyAnusAre Ayu bAMdhe che. mithyAtvamohano udaya thAya tyAre athavA kSAyopazamika samyakta prApta karI samyakvamohano udaya thAya tyAre aMtarakaraNa khalAsa thAya che. Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 713 che tyArapachI strIveda potAnA udayanA dvicarama samaya paryaMta upazamAve che. potAnA udayanA dvica2ma samaye chellA eka udayasamayane choDIne srIvedanuM saghaLuM dalika zAnta thaI jAya che te eka chellI udayasthitine bhogavI lIdhA bAda avedaka thaIne hAsyAdiSaTka ane puruSaveda e sAte prakRtione ekIsAthe upazamAvavAno AraMbha kare che. have pachInI zeSa hakIkata puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAranI jema samajavI. strIveda ke puruSavedanI udaye zreNi svIkAranAra je sthAne napuMsakavedane upazamAve che te sthAna paryaMta napuMsakavedane udaye zreNi mAMDanAra ekalA napuMsakavedane ja upazamAvavAnI kriyA kare che. tyAra pachI napuMsaka ane srIveda e baMnene ekIsAthe upazamAvavA mAMDe che. A pramANe napuMsakavedodayanA dvicaramasamayaparyaMta baMnene upazamAve che. te dvicaramasamaye strIveda sarvathA upazamI jAya che, napuMsakavedanI eka udayasthiti zeSa rahe che. te eka udayasthiti paNa bhogavAI gayA bAda hAsyAdiSaTka ane puruSaveda e sAtene ekIsAthe upazamAvavAno AraMbha kare che. have pachIno krama puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAranI jema samajavo. AvI rIte mohanIyakarmanI sarvopazamAnuM svarUpa kahyuM. sarvopazamanA saMpUrNa have dezopazamanAnuM svarUpa kahe che. mUluttarakammANaM pagaDiTThitimAdi hor3a caubheyA / desakaraNehiM desaM samai jaM desasamaNA to // 95 // mUlottarakarmmaNAM prakRtisthityAdikA bhavati caturbhedA / dezakaraNaiH dezaM zamayati yat dezopazamanA'taH // 95 // artha--mULa karma tathA uttara karmaprakRtio prakRti, sthiti Adi cAra bhede che eTale dezopazamanA paNa cAra bhede che. dezakaraNothI teonA eka dezane zamAve che mATe te dezopazamanA kahevAya che. TIkAnu--sarvopazamanAnuM saMpUrNa svarUpa kahyA pachI have dezopazamanAnuM svarUpa kahe che--dezopazamanA be prakAre che : 1. mULaprakRti viSayaka, 2. uttaraprakRti viSayaka. te ekeka prakRti, sthiti AdithI cAra cAra prakAre che. 1. prakRtidezopazamanA, 2. sthitidezopazamanA, 3. 1. ahIM puruSavedano baMdhaviccheda kyAM thAya che ane baMdhaviccheda thayA pachI jema samayona be AvalikAmAM baMdhAyeluM anupazAnta rahe che te ahIM rahe ke nahi, te kahyuM nathI. paraMtu zeSa hakIkata puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanAranI jema samajavI ema kahe che. e uparathI ema lAge che ke puruSavedanA udaye zreNi AraMbhanArane jyAM teno baMdhaviccheda thAya che tyAM ja strI ke napuMsakavedane udaye zreNi AraMbhanArane paNa puruSavedano baMdhaviccheda thAya ane baMdhaviccheda samaye samayona be AvalikAmAM baMdhAyeluM je anupazAMta rahe te pahelA ja samaye upazamAve che. paMca2-90 Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 paMcasaMgraha-2 anubhAgadezopazamanA, 4 pradezadezopazamanA. eTale ke mULakarma, uttaraprakRtio tathA tenA prakRti, sthiti Adi bhedo e darekanI dezopazamanA thaI zake che. have ahIM prazna thAya ke zA mATe dezopazamanA evuM nAma kahevAya che ? ane dezopazamanA eTale zuM ? teno pratyuttara A pramANe Ape che karaNano eka deza-bhAga je yathApravRtta ane apUrvakaraNa che te be karaNa vaDe prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA eka dezane upazamAve che--mATe dezopazamanA evuM nAma kahevAmAM Ave che. dezopazamanA eTale karaNano eka deza je yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNa e be karaNa vaDe prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA amuka bhAgane upazamAvavo, sarvopazamanAnI jema saMpUrNa bhAgane nahi, te dezopazamanA kahevAya che. dezopazamanA vaDe upazamelAM dalikomAM saMkrama, udvartanA, apavarnanA sivAya koI kAraNo lAgatAM nathI, paraMtu traNa karaNo ja pravarte che. te dezopazamanA mULa karma ane tenI uttara pravRtiomAM thAya che, tathA tenA je prakRti, sthiti, rasa ane pradeza e cAra bhedo che te darekamAM thAya che, eTale mULaprakRtiviSayaka ane uttaraprakRtiviSayaka ema dezopazamanAnA be bheda che, temaja te dareka prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA bhede cAra cAra bhede che. kula dezopazamanAnA ATha bheda thAya che. 95 A gAthAmAM uparanI gAthAnI TIkAmAM kahyo te dezopazamanAno tAtparyArtha kahe che- uvaTTaNa ovaTTaNa saMkamakaraNAI hoti naNNAiM / desovasAmiyassA jA puvvo savvakammANaM // 16 // udvartanA'pavartanasaMkramakaraNAni bhavanti nAnyAni / dezopazamanAsvAmI yAvadapUrvaH sarvakarmaNAm // 16 // artha-dezopazamanA vaDe upazamita daLamAM uddhanA, apavartana ane saMkrama e traNa karaNa pravarte che, bIjA pravartatA nathI. apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhInA jIvo saghaLA karmanI dezopazamanAnA svAmI che. TIkAnu-dezopazamanA vaDe je karmanI upazamanA thAya che tenI aMdara saMkramaNa, udvartanA, ane apavartanA e traNa karaNo pravarte che, udIraNA Adi bIjAM koI karaNo pravartatAM nathI. ATalo dezopazamanAno sarvopazamanAthI vizeSa che. A dezopazamanA vaDe mULaprakRti athavA uttaraprakRtione upazamAvavAne apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamaya sudhImAM vartamAna dareka AtmAo svAmI che. eTale ke saghaLA ekendriya, beindriya, teIndriya, caurindriya, ane asaMnnI-saMjJI paMcendriya tiryaMco, saghaLA devo, saghaLA nArakI ane saghaLA manuSyo dezopazamanAnA svAmI che. - temAM manuSyo apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamaya sudhImAM vartatA ja svAmI che, manuSyone ja AThamuM guNasthAnaka hoya che mATe ema kahevAmAM AvyuM che. bIjA jIvo mATe to potapotAnA guNasthAnakanI hada paryata dezopazamanA thAya che ema samajavuM tathA A dezopazamanA Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 715 saghaLAM-ATha karmomAM thAya che, sarvopazamanAnI jema ekalA mohanIyamAM ja nahi. 96 svAmInA viSayamAM ja kaMIka vizeSa kahe che- khavago uvasamago vA paDhamakasAyANa daMsaNatigassa / desovasAmago so apuvvakaraNaMtago jAva // 17 // kSapaka upazamako vA prathamakaSAyANAM darzanatrikasya / dezopazamakaH sa apUrvakaraNAntago yAvat // 17 // artha-traNa karaNa karatA potAnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhInA kSepaka athavA upazamaka prathamakaSAya ane darzanatrikanI dezopazamanAnA svAmI che. TIkAnu-sAmAnya rIte saghaLAM karmonI dezopazamanA apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamaya paryata ja thAya che, paraMtu je guNasthAnake anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA athavA upazamanA karavA temaja mithyAtvanI ane darzanatrikanI upazamanA ane kSapaNA karavA traNa karaNa kare che temAMnA apUrvakaraNa sudhI ja te te prakRtionI dezopazamanA thAya che. jema ke, anAdi mithyAtvI cAre gatinA saMjJIparyAptA upazama samyaktanI prApti mATe mithyAtvamohanIyane upazamAvavA mithyatvaguNasthAnake traNa karaNa kare che. temAM mithyAtvamohanIyanI dezopazamanA apUrvakaraNanA caramasamaya paryata ja thAya che, anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karavA mATe cAre gatinA saMzI paryAptA svasvaprAyogya cothAthI sAtamA sudhImAM vartatA traNa karaNa kare che, anaMtAnubaMdhinI upazamanA mATe sarvavirata manuSyo ja traNa karaNa kare che; ane tenI dezopazamanA te traNa karaNamAMnA apUrvakaraNanA carama samayaparyata ja thAya che. darzanatrikanI kSapaNA mATe cothAthI sAtamA sudhInA prathama saMghayaNI manuSyo traNa karaNa kare che ane tenI upazamanA mATe sarvavirata manuSyo ja traNa karaNa kare che. temAMnA apUrvakaraNa sudhI ja tenI dezopazamanA thAya che. ane anya karmonI dezopazamanA to apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamayaparyata thAya che. 97 have sAdi Adi bhAMgAnI prarUpaNA karI che- sAiyamAicauddhA desuvasamaNA aNAisaMtINaM / mUluttarapagaINaM sAi adhuvA u adhuvAo // 98 // .. sAdyAdinA caturdA dezopazamanA anAdisattAkAnAm / mUlottaraprakRtInAM sAdiradhruvA tvadhruvANAm // 18 // artha-anAdisattAvALI mULa tathA uttaraprakRtionI dezopazamanA sAdi Adi cAra bhede che. ane adhuvasattAvALI prakRtinI sAdi ane sAMta ema be bhede che. TIkAnu-je mULa ke uttaraprakRtionI dhruvasattA-anAdikALathI sattA che, teonI dezopazamanA sAdi, anAdi, dhruva ane adbhava ema cAra bhede che. tenI aMdara prathama mULakarmamAM cAra bhAMgA ghaTAve che-mULa AThe karmanI apUrvakaraNa guNasthAnakathI AgaLa dezopazamanA thatI Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 paMcasaMgraha-2 nathI. tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeNe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavyo te sthAna prApta ja nahi kare mATe teo AzrayI anaMta, ane bhavyo te sthAnano sparza karaze tyAre dezopazamanAno aMta thaze mATe teo AzrayI sAMta. A pramANe mULa karmonI dezopazamanAmAM cAra bhAMgI vicAryA. have anAdisattAvALI uttarapravRtiomAM e ja cAra bhAMgAno vicAra kare che- vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, manuSyaddhika, devaddhika narakaddhika, samyakvamohanIya, mizramohanIya ane ucca gotrarUpa uThThalanayogya trevIsa prakRti tathA tIrthaMkaranAma ane cAra Ayu ema aThyAvIsa varjIne zeSa ekaso trIsa pravRtio anAdisattAvALI che. tenI aMdara mithyAtva ane anaMtAnubaMdhinI dezopazamanA potapotAnA apUrvakaraNathI AgaLa na thAya ane zeSa saghaLI prakRtionI apUrvakaraNa guNasthAnakathI AgaLa na thAya. te sthAnathI paDe tyAre thAya mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta nathI karyuM teo AzrayI anAdi, abhavyanI apekSAe anaMta ane bhavyonI apekSAe sAMta. ane je uparokta aThyAvIsa adhuva sattAvALI prakRtio che teonI dezopazamanA teo adhuvasattAvALI hovAthI sAdi ane sAMta ema be bhAMge che. 98 have prakRtisthAnonI sAdyAdi prarUpaNA kare che- goyAuyANa doNhaM cauttha chaTThANa hoi cha sattaNhaM / sAiyamAi cauddhA sesANaM egaThANassa // 19 // gotrAyuSor3he caturthaSaSThayorbhavanti SaT sapta / sAdyAdicaturddhA zeSANAM ekasthAnam // 19 // artha- gotra ane AyunAM be sthAna, cothA mohanIyanAM cha sthAna ane chaThThA nAmakarmanA sAta sthAna che. te saghaLAM sthAno sAdi Adi cAra bhede che. zeSa karmonuM eka eka sthAna che. TIkAnu-sthAna eTale sattAmAM rahela eka ke ghaNI jeTalI prakRtionI eka sAthe dezopazamanA thaI zakatI hoya teno samudAya. gotrakarmanI dezopazamanA AzrayI be prakRtisthAno che. 1. be, 2. eka-jyAM sudhI ucca gotranI udhalanA karI hotI nathI tyAM sudhI gotranI baMne prakRtio sattAmAM hoya che. mATe be prakRtionuM paheluM prakRtisthAna, ane uccargotra uvele tyAre eka nIca gotranI sattA hoya che mATe te eka prakRtinuM bIjuM prakRtisthAna. AyukarmanAM paNa be prakRtisthAna che H 1. be prakRtirUpa, 2. eka prakRtirUpa. jyAM sudhI parabhavAya bAMdhyuM nathI tyAM sudhI bhogavAtA eka ja AyunI sattA che mATe eka prakRtinuM paheluM, ane jyAre parabhavAyu bAMdhe tyAre be prakRtinuM bIjuM prakRtisthAna thAya che. A pramANe gotranA be ane AyunA be ema cAre sthAnonI dezopazamanA e cAre sthAno adbhava hovAthI sAdi ane sAMta ema be bhede che. cothA mohanIyakarmanAM dezopazamanAne yogya cha prakRtisthAno che, ane te A-ekavIsa covIsa, pacIsa, chavvIsa, sattAvIsa ane aThyAvIsa prakRtionA samUharUpa. zeSa tera, bAra Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 717 vagere prakRtisthAno anivRtti bAdarabhaMparAya guNasthAne hoya che. tethI te dezopazamanAne yogya nathI. tenI aMdara aThyAvIsanuM prakRtisthAna mithyAdaSTi, sAsvAdana samyagdaSTi ane vedakasamyagdaSTine hoya che, sattAvIsanuM jeNe samyakvamohanIya uvelI che evA mithyASTine, chavvIsanuM jeNe mizra tathA samyakvamohanIya uvelI che evA mithyAdRSTine athavA anAdi mithyAdaSTine, pacIsanuM chavvIsanI sattAvALA mithyAdaSTine samyakta utpanna karatAM apUrvakaraNathI agADI, kAraNa ke tyAM mithyAtvanI dezopazamanA thatI nathI, pacIsa prakRtionI ja thaI zake che, tathA anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karatA apUrvakaraNathI AgaLa covIsanuM, athavA covIsanI sattAvALAne covIsanuM. anaMtAnubaMdhi tathA darzanatrika e sAtano jeNe nAza karyo che tevA kSAyikasamyaktIne ekavIsanuM. A pramANe mohanIyakarmanAM cha prakRtisthAno dezopazamanAne yogya che. A chamAMthI chavvIsanuM sthAna choDIne zeSa pAMce sthAnonI dezopazamanA te sthAno koI kALe ja thanArA hovAthI sAdi ane sAta ema be bhAMge che. ane chavvIsanuM prakRtisthAna sAdi, anAdi, dhruva ane adhuva ema cAra prakAre che. temAM jeNe samyakta-mizramohanIya uvelyA che tene AzrayI aThyAvIsathI chavvIse Avyo mATe sAdi, anAdi mithyASTine anAdi, abhavyane dhruvaanaMta, ane bhavyane adhruva-sAMta. A pramANe mohanIya dezopazamanAnA prakRtisthAnonI saMkhyA tathA tenA bhAMgA kahI. have chaThThA nAmakarmanA dezopazamanAne yogya sthAno ane bhAMgA kahe che. nAmakarmanAM dezopazamanAne yogya ekaso traNa, ekaso be, chanuM, paMcANuM, trANuM, corAsI ane bAzI prakRtionA samudAyarUpa sAta prakRtisthAno che. temAMnAM zarUAtanAM cAra sthAno apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamayaparyata dezopazamanAne yogya jANavA, AgaLa nahi. zeSa trANa, corAsI, ane vyAzI e traNe sthAno ekendriyAdimAM devadrikAdi prakRtio uvelAyA bAda hoya che. tenI dezopazamanA teo karI zake che. zeSa sthAnako apUrvakaraNa guNasthAnakathI agADI hoya che eTale te dezopazamanAne ayogya che. A sAte sthAnonI dezopazamanA te saghaLAM sthAnI aniyata-anitya hovAthI sAdi ane sAMta ema be prakAre che. zeSa jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cAra karmonuM dezopazamanAne AzrayI eka eka prakRtisthAna che. temAM jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanuM pAMca pAMca prakRtirUpa, darzanAvaraNIyanuM navaprakRtirUpa, ane vedanIyanuM be prakRtirUpa prakRtisthAna che. teonI dezopazamanA sAdi Adi cAra prakAre che. apUrvakaraNathI agADI teomAMnA eke prakRtisthAnanI dezopazamanA thatI nathI tyAMthI paDe tyAre thAya che mATe sAdi, te sthAna jeoe prApta karyuM nathI teo AzrayI anAdi, abhavya AzrayI anaMta, ane bhavya AzrayI sAMta, A pramANe prakRti dezopazamanAnuM svarUpa kahyuM. 99 have sthitidezopazamanAnuM svarUpa kahe che- uvasAmaNA Thiio ukkosA saMkameNa tullAo / iyarA vi kiMtu abhavvauvvalagaapuvvakaraNesu // 10 // Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 paMcasaMgraha-2 sthiterutkRSTA upazamanA saMkrameNa tulyA / / itarA'pi kiMtu abhavyodvalakApUrvakaraNeSu // 100 // artha-sthitinI utkRSTa dezopazamanA utkRSTa saMkrama tulya che. jaghanya dezopazamanA paNa jaghanya saMkrama tulya che, paraMtu te abhavya yogya jaghanya sthitimAM vartatA ekendriyane udvalakane athavA apUrvakaraNavartI jIvane thAya che. TIkAnu-mULa prakRtiviSayaka ane uttaraprakRtiviSayaka ema sthitidezopazamanA be prakAre che. vaLI te dareka utkRSTa ane jaghanya ema be be bhede che. tenI aMdara mULa athavA uttaraprakRtionI utkRSTa sthitidezopazamanA saMkramI samAna che. eTale ke vadhAremAM vadhAre jeTalI sthitino saMkrama thAya che teTalI sthitinI dezopazamanA paNa thaI zake che. tathA je saMkramaNakaraNamAM utkRSTasthitisaMkramanA svAmI batAvyA che, ane je rIte utkRSTa sthitisaMkramanA viSayamAM sAdi Adi bhAMgAono vicAra karyo che te ja rIte utkRSTadezopazamanAnA saMbaMdhamAM paNa samajavAnuM che. eTale ke dareka rIte utkRSTadezopazamanA utkRSTa saMkramaNanI samAna che. itara-jaghanyasthitizopazamanA paNa jaghanyasthitisaMkramanA sarakhI che. paraMtu te abhavyaprAyogya jaghanya sthitimAM vartatA ekendriyane samajavI. kAraNa ke prAyaH saghaLAM karmanI ati jaghanyasthiti tene ja hoya che. paraMtu udvalanA yogya trevIsa prakRtionI je AtmA te prakRtiono ulaka che te AtmA te prakRtionI uddhalanA karatAM chello palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDa zeSa rahe tyAre jaghanya sthiti dezopazamanA kare che. tenI aMdara AhArakasaptaka, samyakvamohanIya ane mizramohanIyanI uddhalanA ekendriyAdi saghaLA jIvo paNa kare che. ane zeSa cauda prakRtiono ulaka ekendriya ja che. eTale tenI jaghanya sthiti dezopazamanA te ja kare che. temAM paNa AhArakasaptakanI uThThalanA cAra guNaThANA sudhI thaI zake che mATe tyAM sudhInA jIvo tenI jaghanya sthitidezopazamanAnA svAmI che.) tathA je prakRtinI mithyAtvIne jaghanya sthitidezopazamanA thaI zakatI nathI te tIrthakara nAmakarmanI apUrvakaraNe jaghanya sthiti dezopazamanA thAya che. 100 A gAthAmAM rasa ane dezanI dezopazamanA kahe che- aNubhAga paesANaM subhANa jA puvva miccha iyarANaM / uknosiyaraM abhaviya egeMdi desasamaNAe // 101 // anubhAgapradezayoH zubhAnAM yAvadapUrvaH mithyAdRSTiritarAsAM / utkRSTetarAyA abhavyaikendriyaH dezopazamanAyAH // 101 // artha-rasa ane pradezanI dezopazamanA saMkrama tulya che. paraMtu zubha pravRtionI utkRSTa anubhAga ane pradezanI dezopazamanA apUrvakaraNe thAya che, itaranI mithyAtvIne thAya che. ane jaghanya dezopazamanA abhavya yogya jaghanya sthitimAM vartatA ekendriyane thAya che. Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa 719 TIkAna-anubhAgadezopazamanA ane pradezadezopazamanA anukrame anubhAgasaMkrame ane pradezasaMkrama tulya che. temAM prathama anubhAga dezopazamanAnuM svarUpa kahe che-jaghanya ane utkRSTa ema anubhAgadezopazamanA be prakAre che. temAM je jIva utkRSTa anubhAga saMkramano svAmI pahelAM (saMkramaNakaraNamAM) jaNAvyo che te ja jIva utkRSTa anubhAga dezopazamanAno paNa svAmI che. temAM zubhaprakRtinI utkRSTa dezopazamanAno svAmI samyagdaSTi che. mAtra sAtavedanIya, uccaZtra ane yaza-kIrtino utkRSTa anubhAga saMkramasvAmI apUrvakaraNa guNasthAnakathI agADIno paNa che, paraMtu utkRSTa anubhAga dezopazamanAno svAmI to apUrvakaraNa sudhIno ja che. eTale ke koIpaNa zubhaprakRtinI utkRSTa anubhAgadezopazamanAno svAmI apUrvakaraNa sudhImAM vartamAna samyagdaSTi AtmA ja che. itara azubha prakRtiono utkRSTa anubhAgadezopazamanAno svAmI utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmInI jema mithyAdaSTi che. have jaghanya anubhAgadezopazamanAno svAmI kahe che-tIrthaMkara nAmakarma varjIne saghaLI prakRtiono jaghanya anubhAga dezopazamanAno svAmI abhavyasiddhiyogya jaghanyasthitimAM vartamAna ekendriya jANavo. jo ke jJAnAvaraNapaMcaka, saMjvalana kaSAya, darzanAvaraNa catuSka, nava nokaSAya, attarAya, paMcaka e sattAvIsa pravRtiono jaghanya saMkrama potapotAnA atta samaye kahyo che paraMtu te navame ane dazame guNasthAnake thAya che ane anubhAgadezopazamanA to apUrvakaraNa sudhImAM ja pravarte che. eTale e saghaLI pravRtionI jaghanya anubhAga dezopazamanAno svAmI abhavya prAyogya jaghanya sthitivALo ekendriya ja kahyo che. abhavya prAyogya atialpa sthitivALA ekendriya jIvathI AThamA guNasthAnakavALAne rasa anaMtaguNa vadhAre hoya che, eTale uparokta ekendriya ja jaghanyAnubhAga dezopazamanAnA svAmI tarIke pasaMda karyo che--mAnyo che. tIrthaMkara nAmakarmanA jaghanya anubhAga saMkramano je svAmI che te ja tenI jaghanya anubhAga dezopazamanAno paNa svAmI che. pradeza-dezopazamanAnA saMbaMdhamAM kahe che-pradezadezopazamanA jaghanya ane utkRSTa ema be bhede che, temAM utkRSTa pradezadezopazamanA utkRSTa pradeza saMkrama tulya che. eTale ke je jIva je prakRtionA utkRSTa pradezasaMkramano svAmI che te ja jIva te prakRtionI utkRSTa dezopazamanAno paNa svAmI che. mAtra utkRSTa pradezopazamanA apUrvakaraNa guNasthAnakanA carama samaya parvata kahevI. ane jaghanya pradezadezopazamanA abhavyaprAyogya jaghanyasthitimAM vartamAna ekendriyane ja thAya che. A pramANe dezopazamanAnuM svarUpa kahyuM, sAthe upazamanAkaraNa paNa pUrNa karyuM. 101 iti upazamanAkaraNa - 7 -- Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niddhatti nikAcanAkaraNa A pramANe upazamanAkaraNanuM svarUpa kahyuM. have niddhatti ane nikAcanAkaraNanuM pratipAdana karatAM kahe che - desuvasamaNA tullA hoi nihattI nikAyaNA navari / saMkamaNaM vi nihattIi natthi savvANi iyarIe // 102 // dezopazamanAtalyA bhavati niddhattinikAcanA navaram / saMkramaNamapi niddhatyAH nAsti sarvANi itarasyAm // 102 // artha_niddhatti ane nikAcanAkaraNa dezopazamanAnI tulya che. mAtra niddhattimAM saMkramaNa paNa thatuM nathI, ane nikAcanAmAM koIpaNa karaNa pravartatAM nathI. TIkAnu--niddhatti ane nikAcanA e baMne karaNanuM svarUpa dezopazamanAnI sarakhuM che. eTale ke dezopazamanAmAM tenA bheda, svAmI sAdyAdiprarUpaNA, ane pramANa vagere je kaMIpaNa kahyuM che te barAbara niddhatti ane nikAcanAnA saMbaMdhamAM paNa jANavuM. eTaluM vizeSa che ke dezopazamanAmAM jyAre saMkramaNa, udvartana ane avinA ema traNa karaNa pravarte che tyAre niddhattimAM udvartana ane apavarnanA e be ja karaNa pravarte che, ane nikAcanAmAM koIpaNa karaNa pravartatuM nathI. kema ke nikAcita daLa sakala karaNane ayogya che. jyAM jyAM guNazreNi thAya che tyAM prAyaH dezopazamanA, niddhatti, nikAyanA ane yathApravRttasaMkramano paNa saMbhava che tethI teonuM paraspara alpabahuta kahe che. 102 guNaseDhipaesaggaM thovaM uvasAmiyaM asaMkhaguNaM / evaM nihaya nikAiya ahApavatteNa saMkaMtaM // 103 // guNazreNipradezAgraM stokamupazAntamasaMkhyeyaguNam / evaM nidhattaM nikAcitaM yathApravRttena saMkrAntam // 103 // artha-guNazreNinA pradezanuM pramANa alpa che, tethI upazameluM asaMkhyAtaguNa che. tethI anukrame niddhattirUpa ane nikAcanArUpe thayela asaMkhyayaguNa, te karatAM yathApravRttasaMkramathI saMmeluM asaMkhyAtaguNa che. TIkAnu-koIpaNa karmanI guNazreNimAM guNazreNi dvArA je dalika goThavAya che. te have pachI kaheze tenI apekSAe alpa che, te karatAM dezopazamanA dvArA je spazame che te asaMkhyAtaguNa che, te karatAM niddhattirUpe je dalika thAya che te asaMkhyAtaguNa che, te karatAM Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niddhatti nikAcanAkaraNa 721 nikAcita rUpe.je dalika thAya che te asaMkhyAtaguNa che ane te karatAM yathApravRttasaMkrama vaDe je dalika saMkrame che te asaMkhyAtaguNa saMkrame che. 103 have ATha karaNonA je adhyavasAyo che teonuM alpabadutva kahe che - ThiDbaMdhaudIraNativihasaMkame hoMti saMkhaguNa kamaso / ajjhavasAyA evaM uvasAmaNamAiesu kamA // 104 // sthitibaMdhodIraNAtrividhasaMkrameSu bhavantyasaMkhyeyaguNAH kramazaH / adhyavasAyA evamupazamanAdiSu kramAt // 104 // arthabaMdhana, udIraNA, trividha saMkrama ane upazamanA AdinA adhyavasAyo anukrame asaMkhyAtaguNA che. TIkAnu-ahIM gAthAmAM grahaNa karelA sthitibaMdha zabdathI sthiti ane rasanA baMdhamAM kaSAyarUpa kAraNa sarakhuM hovAthI anubhAgabaMdha paNa grahaNa karela che. yogathI thatA pravRtti baMdha ane pradezabaMdha ahIM grahaNa karyA nathI, tethI sthitibaMdha e pada mUkela che. eTale sthitibaMdha ane rasabaMdhanA arthAt baMdhanakaraNanA hetubhUta adhyavasAyo alpa che, te karatAM udIraNAne yogya adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che, te karatAM udvartanA, apavarNanA ane saMkrama e traNenA samudita adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che, tethI upazamanAyogya adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che, tethI niddhatti yogya adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che, ane te karatAM nikAcanAyogya adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che. A pramANe ATha karaNanuM svarUpa kahyuM, ane te kahIne karmaprakRti saMgraha samApta karyo. 104 zrI karmaprakRti saMgraha samApta. A pramANe AcArya zrIcaMdramahattarAcArya viracita mULa ane AcAryazrI malayagiri mahArAja viracita ATha karaNanI TIkAno vaDhavANa zahera nivAsI hIrAlAla devacaMde karelo gurjara bhASAnuvAda saMpUrNa thayo. paMca02-91 Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapakazreNinuM svarUpa upazamanAkaraNamAM mohanIyakarmanI sarvopazamanAnuM svarUpa kahevAnA prasaMge upazamazreNinuM savistara svarUpa kahyuM che, avaziSTa kSapakazreNinuM svarUpa A. zrImalayagirijI mahArAja kRta chaThThA karmagraMthanI TIkAne anusarIne ahIM utAravAmAM AvyuM che. temAM paNa anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA ane darzanatrikanI kSapaNAnuM svarUpa upazamanA karaNamAM vistArapUrvaka kahevAmAM AvyuM che, eTale te ahIM nahi utAratAM mAtra cAritramohanIyanI kSapaNAnuM svarUpa ja utAravAmAM AvyuM che. cAritramohanIyano kSaya karavA mATe prayatna karato AtmA yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa, ane anivRttikaraNa ema traNa karaNa kare che. e traNe karaNanuM svarUpa upazamanAkaraNamAM kahelA traNa karaNanA svarUpane anusarI ahIM paNa kahevAnuM che. mAtra ahIM yathApravRttakaraNa apramattaguNasthAnake, apUrvakaraNa apUrvakaraNa guNasthAnake, ane anivRttikaraNa anivRttikaraNa guNasthAnake samajavuM. eTale ke ahIM e traNe guNasthAnako ja traNa karaNarUpe jANavAM. apUrvakaraNa guNasthAnake sthitighAtAdi vaDe apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa e ATha kaSAyane tevI rIte kSaya kare che ke jenI sthiti anivRttikaraNa guNasthAnakanA prathama samaye palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa rahe che. anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAya tyAre sthAnarjiMtrika, narakaddhika, tiryagvika, ekendriya, beindriya teindriya ane caurindriya jAti, sthAvara, Atapa, udyota, sUkSma ane sAdhAraNa. udvalanA saMkrama vaDe uvelAtI. A soLa prakRtionI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgapramANa sthiti thAya. ane teno badhyamAna prakRtiomAM pratisamaya guNasaMkrama vaDe saMkramAvatAM saMpUrNapaNe kSaya thAya. jo ke apratyAkhyAnAvaraNa pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyASTakano kSaya karavAno AraMbha pahelAM ja karyo hato, paraMtu hajI sudhI teno kSaya karyo nathI. vacamAM ja pUrvokta soLa prakRtiono kSaya karyo. tyArabAda aMtarmuhUrtakALe kaSAyASTakano paNa kSaya kare che. 1. kSapakazreNimAM anivRttikaraNa guNasthAnake ATha kaSAya, thINadvitrikAdi soLa hAsyaSaka, traNa veda ane saMjvalanatrika e chatrIsa prakRtiono sarvathA nAza kare che, yathAyogya rIte abadhyamAna prakRtiomAM apUrvakaraNanA prathama samayathI ja uddalanAnuviddha guNasaMkrama pravarte che. guNasaMkrama vaDe 52mAM asaMkhya-asaMkhya guNAkAre saMkramAve che, ane udgalanA saMkrama vaDe svamAM nIce utAre che. udgalanA saMkrama je prakRtine sarvathA nAza karavo hoya tyAM pravarte che. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke je je prakRtino pahelAM kSaya thAya temAM kSaya karavAnI mukhya kriyA pravarte che, anya upa2 gauNa pravarte che. ahIM apUrvakaraNe prathama ATha kaSAyono kSaya karavA mATe mukhyapaNe kriyA zarU karI ane tenI sthiti navamAnA prathama samaye palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa rAkhI; AThamAthI soLa prakRtino paNa nAza karato ja hato paraMtu navamAnA prathama samaye tenI vadhAre sthiti hatI. kAraNa ke temAM gauNa kriyA pravartatI hatI. navamAnA prathama samayathI pahelAM soLa prakRtino kSaya thAya che, mATe ATha kaSAyanA kSayanI kriyA gauNa karI soLa prakRtiono kSaya karavAnI kriyA mukhyapaNe karI, ane teno nAza karyo. tyArabAda palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa je ATha kaSAyanI sthiti rahI hatI, teno nAza karyo. A pramANe ahIM kSaya karavA yogya anya prakRtio mATe paNa samajavuM. sarvathA nAza pAmatI je prakRtiomAM ekalo guNasaMkrama jyAre pravarte tyAre te te prakRtino mAtra chello eka khaMDa rahyo che tema samajavuM. Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapakazreNinuM svarUpa 723 anya AcAryo A pramANe kahe che-pahelAM soLa karmaprakRtiono kSaya karavAno prAraMbha kare che, mAtra vacamAM ATha kaSAyano kSaya kare che, tyArabAda soLa prakRtiono kSaya kare che. (teo ema kahetA jaNAya che-apUrvakaraNe sthitighAtAdi vaDe soLa prakRtiono tevI rIte kSaya kare ke tenI sthiti anivRttikaraNanA prathama samaye palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa rahe apratyAkhyAnAvaraNa-pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane paNa uThThalanAnuviddha guNasaMkrama vaDe kSaya karato jato hato paraMtu tenA para gauNa kriyA pravartatI hovAne lIdhe anivRttikaraNanA prathama samaye tenI sthitisattA vadhAre hatI. have tenA para mukhya kriyA zarU thAya, eTale anivRttikaraNanA saMkhyAtamAbhAga jAya tyAre tenI sthitisattA palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa thAya. tene badhyamAna para prakRtimAM guNasaMkrama vaDe saMkramAvI aMtarmuhUrvakALe khalAsa kare. tyArabAda jenI sthiti anivRttikaraNanA prathama samaye palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa rahI hatI te thINadvitrikAdi soLa karmaprakRtiono sattAmAMthI nAza kare. A rIte pahelAM ke pachI thINadvitrikAdi soLa prakRtiono ane ATha kaSAyano kSaya karI pachI aMtarmuhUrvakALe nava nokaSAya ane saMjavalana catuSka e tera prakRtionI aMtarakaraNakriyAAMtarU pADavAnI kriyA zarU kare che. jeno udaya hoya che tenI prathama sthiti aMtarmuhUrta pramANa rAkhe che, ane zeSa prakRtionI prathama sthiti eka AvalikA pramANa rAkhe che. aMtarakaraNa kriyA zarU karyA bAda pahelAM bIjI sthitimAM rahela napuMsakavedanA dalikane uThThalanAnuviddha guNasaMkrama vaDe kSaya karavA mAMDe che. (jo ke A guNasthAnake je je prakRtiono nAza karavAno hoya che tene ukalanAnuviddha guNasaMkrama vaDe nAza karavAnI kriyA apUrvakaraNanA prathama samayathI ja zarU thAya che. paraMtu jeno pahelAM nAza karavAno hoya temAM mukhyapaNe kriyA pravarte che, ane anyamAM gauNapaNe kriyA pravarte che. navamA guNasthAnake pahelAM napuMsakaveda sattAmAMthI jAya che, mATe lakhyuM che ke napuMsakavedanA dalikane uThThalanAnuviddha guNasaMkrama vaDe kSaya karavA mAMDe che.) napuMsakavedano kSaya karatA karatA aMtarmuhUrta mAtra kALe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa chellA khaMDa sattAmAM rahe che. te chellA khaMDane guNasaMkrama vaDe badhyamAna prakRtimAM saMkramAvI 1 aMtarakaraNanA dalikane para prakRtimAM saMkramAvI eka sthitighAta jeTalA dUra kare che. aMtarakaraNanA dalikane dUra karavAno niyama A che je prakRtino baMdha ane udaya baMne hoya tenA aMtarakaraNanA dalikane nAnI ane moTI ema baMne sthitimAM nAkhe che, jeno mAtra baMdha hoya, udaya na hoya tenA aMtarakaraNanA dalikane moTI sthitimAM nAkhe che. jeno udaya hoya paraMtu baMdha na hoya tenA aMtarakaraNanA dalikane prathama nAnI = sthitimAM nAkhe che, jeno baMdha ke udaya baMne na hoya tenA aMtarakaraNanA dalikane mAtra paramAM ja nAkhe che. ahIM napuMsakavedano baMdha to nathI, have jo te vedanA udaye zreNi mAMDI hoya to tenA aMtarakaraNanuM dalika nAnI sthitimAM jAya, ane tenA udaye zreNi na mAMDI hoya to paramAM jAya che. aMtarakaraNanA dalika dUra thayA pachI nAnI sthiti rahe che. have jo teno rasodaya hoya to udayathI, nahi to sTibukasaMkrama vaDe bhogavI dUra kare che. sAthe sAthe ja bIjI sthitimAMthI upara kahI te rIte sthitine ekadama dUra karavAno prayatna kare che, aMtarmuhUrtamAM khalAsa karI sattAhIna thAya che. aMtarakaraNa kriyA karavAnI zarUAta dareka prakRtiomAM sAthe ja thAya che, paraMtu pUrNa kramazaH thAya che ema samajAya che. A pramANe anya pravRtio mATe paNa samajavuM. Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 paMcasaMgraha-2 aMtarmuhUrvakALa dUra kare che. prathama sthitine kaI rIte dUra kare che ? te kahe che-napuMsakavedanA udaye jo kSapaka zreNi para ArUDha thayo hoya to aMtarmuhUrtapramANa prathama sthitine bhogavIne dUra kare che. jo napuMsakavedanA udaya zreNi na prAraMbhI hoya to AvalikAmAtra tenI prathama sthiti teTalA ja kALe udayavatI prakRtimAM tibuka saMkrama vaDe saMkramI dUra thAya che. A pramANe napuMsaka vedano kSaya thAya che. (ja veda ke je kaSAyanA udaye zreNi prAraMbhI hoya tenI prathama sthiti aMtarmuhUrta pramANa thAya che, ane anyanI AvalikAmAtra thAya che. aMtarakaraNamAMnAM dalikone dUra karavAnI kriyA, prathamasthitine bhogavI agara stibukasaMkrama vaDe saMkramAvI dUra karavAnI kriyA, ane bIjI sthitino nAza karavAnI kriyA A traNe kriyA sAthe ja pravarte che, temAM aMtarakaraNanA dalika prathama khalAsa thAya che. tyArabAda prathama sthiti khalAsa thAya che. tyArabAda moTI sthiti khalAsa thAya che.) - napuMsakavedano sattAmAMthI nAza thayA bAda napuMsakavedano je rIte kSaya karyo te ja rIte strIvedano paNa aMtarmuhUrvakALe kSaya kare che. strIvedano kSaya karyA pachI hAsyAdi chae prakRtiono eka sAthe kSaya karavAno prAraMbha kare che. je samaye mukhyatayA tenA kSayanI zarUAta karI te samayathI AraMbhI te hAsyAdi SakanuM bIjI sthitinuM daLa puraSadamAM saMkramAvato nathI, paraMtu saMjvalanakrodhamAM (krodhAdimAM) saMkramAve che. A pramANe hAsyaparkane saMjavalanakrodhamAM saMkramAvato saMkramAvato aMtarmuhUrvakALe saMpUrNapaNe sattAmAMthI dUra kare che. (A guNaThANe chatrIsa prakRtiono sattAmAMthI kSaya thAya che. temAM lagabhaga badhAmAM uddhavanAsaMkrama ane guNasaMkrama baMne pravarte che. baMdhaviccheda thayA pachI abadhyamAna e prakRtiomAM 1. puruSavedamAM nahi saMkramAvavAnuM kAraNa tenI prathama sthiti samayanUna be AvalikA rahe che. saMkramaNa karaNamAM kahyuM che ke-jyAre puruSavedanI prathama sthiti samayanUna be AvalikA rahe che tyAre tenI patathraha tarIkenI yogyatA naSTa thAya che, patadhraha tarIkenI yogyatA naSTa thayA pachI temAM koI dalika saMkramI zake nahi. ahIM eka vicAra thAya che ke samayanUna be AvalikA pramANe prathama sthiti bAkI rahe tyAre patadugraha tarIkenI yogyatA kema naSTa thAya che ? vicAra karatAM A pramANe samajAya che-ema kahevAmAM AvyuM che ke je samaye puraSadano baMdhaviccheda thAya che te samaye samayacuna be AvalikAnuM baMdhAyeluM mAtra bAkI rahe che. tyAM anyanuM saMmeluM paNa bAkI rahe che tema kahetA nathI. vaLI baMdhaviccheda thayA pachI je chellA samaye sarva saMkrama vaDe paramAM saMkramAve che te samaye je samaye chello baMdha thayo te samayanuM baMdhAyeluM je dalika che, tene ja saMkramAve che. have jo jyAM sudhI teno baMdha thato hoya tyAM sudhI patagraha tarIkenI tenI yogyatA kAyama rahetI hoya to ema kahevuM joIe ke, baMdhaviccheda samaye samayanUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM temaja teTalA kALamAM anya prakRtionA saMkramathI prApta thayeluM daLa bAkI rahe che, temaja je samaye sarvasaMkrama thAya che te samaye chellA samayanA baMdhAyelA temaja temAM anya prakRtinA saMkramathI prApta thayelAM dalikono paNa sarvasaMkrama thAya che. ane jo e pramANe hoya to jaghanya saMkramAdi ghaTI zake nahi. eTale je samaye sarvasaMkrama thAya che te samaye zuddha chellA eka samayanA baMdhAyelA daLano ja sarvasaMkrama thAya che. A uparathI ema samajAya che ke jIvasvabhAve samayanUna be AvalikA pramANa prathama sthiti bAkI rahe tyAre puruSaveda patagraha tarIke raheto nathI. anyatra paNa jyAM saMbhave tyAM A pramANe samajavuM. Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapakazreNinuM svarUpa 725 apUrvakaraNanA prazrama samayathI uThThalanAnuviddha guNasaMkramanI zarUAta thaI jAya che. navamA guNaThANe jeno jeno pahelAM pahelAM nAza thavAno hoya temAM mukhyatayA ane jaladIthI kriyA pravarte che, ane anyamAM gauNatayA dhIre dhIre pravarte che. jema ke pahelAM napuMsakavedano kSaya thAya che, eTale temAM mukhyapaNe ane teno kSaya thayA pachI strIvedamAM mukhyatayA kSaya kriyA pravarte, A pramANe sarva mATe samajavuM.) je samaye hAsyAdi Sakano sattAmAMthI saMpUrNapaNe nAza thAya che, te ja samaye puruSavedanA baMdha, udaya ane udIraNAno viccheda thAya che, ane samayanyUna be AvalikAmAM baMdhAyela daLa choDIne zeSa saghaLAM dalikono paNa kSaya thAya che. mAtra samayagUna be AvalikAkALanuM baMdhAyeluM daLa ja sattAmAM zeSa rahe che. udayaviccheda thayA bAda AtmA avedI thAya che. (ahIM e dhyAnamAM rAkhavAnuM ke hAsyaSaka sAthe puruSavedano nAza karavAnI kriyA paNa zarU karI hatI, paraMtu hAsyaSarkano ahIM baMdha thato na hato ane puruSavedano baMdha thato hato. eTale hAsyaSakanA saMpUrNapaNe nAza thavAnI sAthe samayagUna be AvalikAkALamAM baMdhAyelA dalikane choDI tenA sattAmAMnA zeSa saghaLA daLano paNa nAza thayo, mAtra samayagUna be AvalikA kALamAM baMdhAyelAM daliko ja sattAmAM rahyAM. samayagUna be AvalikAmAM baMdhAyelA zA mATe rahI jAya che ? e praznano uttara A che--je samaye baMdhAya che te samayathI AraMbhI tenI baMdhAvalikA gayA bAda ja temAM saMkramAdi pravarte che. ane saMkramAvalikAnA carama samaye teno sattAmAMthI kSaya thAya che. A uparathI ema thayuM ke je samaye baMdhAya teno te samayathI AraMbhI bIjI AvalikAnA carama samaye sattAmAMthI nAza thAya che. A hisAbe je samaye baMdhaviccheda thAya te samayathI AraMbhI barAbara be AvalikAmAMnI pahelI AvalikAnA pahelA samaye je bAMdhyuM teno bIjI AvalikAnA chellA samaye eTale ke baMdhaviccheda samaye nAza thayo eTale ja baMdhaviccheda samaye samayagUna be AvalikAnuM baMdhAyeluM dalika ja sattAmAM bAkI rahe, ema kahevAmAM Ave che.) A pramANe puruSavede kSapakazreNi para ArUDha thanAra mATe samajavuM. jyAre napuMsakavede kSapakazreNi para ArUDha thAya tyAre napuMsakaveda ane strIvedano sattAmAMthI eka sAthe ja nAza kare che. je samaye uparokta baMne vedano sattAmAMthI nAza thayo te ja samaye puruSavedano baMdhaviccheda - 1. ahIM SaSTha karmagraMthanI TIkA temaja karmaprakRtinI TIkA temaja cUrNimAM puruSavedanA baMdhodayanI sAthe ja udIraNAno viccheda batAvela che ane te matAntara lAge che kAraNa ke karmaprakRti udaya adhikAra gAthA 2 jInI TIkAmAM traNa vedano udIraNA vinA eka AvalikA kevaLa udaya batAvela che. ane te ja pramANe udayAdhikAra gAthA-5 ane tenI TIkAmAM traNe vedanI jaghanya anubhAga udIraNA pachI eka AvalikA jaIne potapotAnA udayanA caramasamaye jaghanya anubhAga udaya hoya che ema kahela che. tethI puruSavedanI prathama sthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre udIraNAviccheda thAya ane prathama sthitinA caramasamaye baMdha tathA udaya che ane e ja vadhAre ThIka lAge che. kAraNa ke saMjavalana krodhAdinI jema prathama sthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre puruSavedanA baMdhodaya viccheda thatA nathI paraMtu prathama sthitinA caramasamaye ja viccheda thAya che. pachI to bahaRto kahe te pramANa. Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 thAya che. tyArabAda be samayanUna be AvalikA kALe avedI te AtmA hAsyaSaka ane puruSavedano eka sAthe nAza kare che. jyAre strIveda kSapakazreNi para ArUDha thAya tyAre pahelAM napuMsakavedano nAza kare. tyArabAda strIvedano kSaya kare. ane strIvedanA kSaya samaye ja puruSavedano baMdhaviccheda thAya. tyArabAda avedI te AtmA hAsyaSarka ane puruSavedano eka sAthe nAza kare. A pramANe bhinna bhinna vade zreNi AraMbhanAra AzrayI prakRtinA kSayano krama che. have pachI puruSavede kSapakazreNi para ArUDha thanAra AzrayIne zuM thAya che, te kahe che - puruSavedano je samaye baMdha ane udaya viccheda thAya che te pachInA samayathI AtmA saMjavalana krodhane nAza karavAno mukhyapaNe prayatna kare che. puruSavedano udayaviccheda je samaye thAya che te pachInA samayathI AraMbhI navamA guNasthAnakanA je samaya sudhI saMjavalana krodhano udaya-rasodaya rahevAno hoya che, teTalA kALane traNa bhAgamAM vaheMcI nAkhe che. traNa bhAgamAM vaheMcavAnuM kAraNa judA judA kALamAM judI judI kriyA thAya che, te che. pahelA bhAgamAM apUrva spardhaka thavAnI kriyA thAya che. bIjA bhAgamAM kioi thavAnI kriyA thAya che, ane trIjA bhAgamAM karelI kiThThione vedavAnI kriyA thAya che. A traNenA anukrame A nAmo che-1. azvakarNakaraNAddhA, 2. kikiraNoddhA, 3. kiTivedanAddhA. addhAno artha kALa che, je kALamAM apUrvaspardhvaka thavAnI kriyA thAya che, tene azvakarNakaraNoddhA, je kALamAM kiThThio thavAnI kriyA thAya che tene kiTTikaraNAddhA, ane je kALamAM karelI kiThThiono anubhava karavAnI kriyA thAya che, tene kiTTivedanAddha kahevAmAM Ave che. apUrvaspaddhaka ane kiTionuM svarUpa upazamanA karaNamAM kahevAI gayuM che, eTale te tyAMthI joI levuM. apUrvaspaddhaka kriyA kALamAM vartamAna AtmA aMtarakaraNa uparanI bIjI sthitimAM saMjavalana krodha, mAna, mAyA ane lobha e cArenAM pratisamaya anaMtasaMkhyA pramANa apUrvaspaddhako kare che. tathA A ja kALamAM samayona be AvalikA jeTalA kALamAM baMdhAyeluM puruSavedanuM je dalika sattAmAM raheluM hatuM tene teTalA ja kALe guNasaMkrama vaDe krodhamAM saMkramAvatAM carasamaye sarvasaMkrama vaDe saMkramAvI nAza kare che. A pramANe puruSavedanI sattAno nAza thayo. 1. anya vede kSapakazreNi para ArUDha thanAra paNa A krame ja saMjavalana krodhAdino nAza kare che. 2. kALanI A gaNanA baMdhaviccheda samayanI apekSAe che. 3. puruSavedano je samaye baMdhaviccheda thAya che, te samaye samayagUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluMasatkalpanAe sAta samayamAM baMdhAyeluM ja sattAmAM bAkI rahe che, zeSa sarva daLano nAza thaI jAya che. avedInA prathama samaye cha samayamAM baMdhAyeluM, bIjA samaye pAMca samayamAM baMdhAyeluM, trIjA samaye cAra samayamAM baMdhAyeluM, cothA samaye traNa samayamAM baMdhAyeluM. pAMcamA samaye be samayamAM baMdhAyeluM, ane avedInA chaThThA samaye mAtra eka samayamAM baMdhAyeluM eTale ke baMdhaviccheda samayamAM ja baMdhAyeluM bAkI rahe che, tyAra pachInA samaye kaMI sattAmAM ja rahetuM nathI. Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 727 kSapakazreNinuM svarUpa aMtarmuhUrta pramANa apUrvaspardhaka thavAnI kriyA pUrNa thAya eTale kiTTikaraNAddhAmAM praveze che. eTale ke kiTTi karavAnI kriyA zarU kare che. kiTTi karavAnI kriyA zarU karato AtmA saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lobha e cArenA bIjI sthitimAM rahela daLanI kiTTi kare che. te kiTTio jo ke vAstavika rIte anaMta che, topaNa krodhanI traNa, mAnanI traNa, mAyAnI traNa ane lobhanI traNa ema cAre kaSAyanI maLI sthULa jAtibhedanI apekSAe bAra kalpAya che. ahIM jaghanya rasavALI kiTTi pahelI, kaMIka caDatA rasavALI bIjI, ema anaMta kiTTinI caDatA caDatA krame sthApanA sthApavI, temAM jaghanyathI amuka saMkhyA paryaMtanI kiTTiono 'pahelImAM' samAveza karyo, tyArapachInI amuka saMkhyAvALI kikriono 'bIjImAM' samAveza karyo, tyArapachInI chellI kiTTi sudhIno 'trIjImAM' samAveza karyo che. matalaba ke krodhAdinI saghaLI kiTTiono traNa traNa bhAgamAM samAveza karyo che. eTale darekanI traNa traNa kiTTio kalpAya che, ema kahevAmAM AvyuM che. (prathama saMjJAvALI kiTTione pahelAM anubhave che, dvitIya saMjJAvALI kiTTione tyArapachI anubhave che, ane tRtIya saMjJAvALI kiTTione te pachI anubhave che. A pramANe anubhave che, eTale anaMta kiTTiono traNamAM samAveza karyo hoya ema samajAya che.) krodhanA udaye zreNi AraMbhanAra A pramANe bAra kiTTio kare che. jo mAnanA udaya kSapakazreNi para ArUDha thAya to strIvedanA udaye zreNi AraMbhanAra puruSavedano je rIte kSaya kare che te rIte krodhano nAza kare che, eTale tenI kiTTio thatI nathI. paraMtu mAnanI traNa, mAyAnI traNa ane lobhanI traNa kula nava kiTTio ja thAya che. mAyAnA udaye jo kSapakazreNi para ArUDha thAya to krodha ane mAna e baMneno to pUrvokta rIte sattAmAMthI nAza kare che. eTale mAyA ane lobhanI ja kiTTio kare che. ane jo lobhanA udaye kSapakazreNi para ArUDha thAya to krodha, mAna ane mAyA e traNeno pUrvokta vidhie nAza kare che, eTale mAtra lobhanI ja traNa kiTTi kare che. A uparathI ema samajAya che ke avedInA prathama samayathI be samayanyUna be AvalikA kALa sudhI ja puruSavedanI sattA hoya che, tyArabAda hotI nathI. AnuM kAraNa ema che ke je samaye bAMdhe che te samayathI AraMbhI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramAvavAno AraMbha kare che, saMkramAvalikAnA caramasamaye saMkramAvI khalAsa kare che, eTale caramasamaye sattAmAM rahetuM nathI. jema ke--je samaye baMdhaviccheda thAya che te samayathI pahelAM AThamA samaye bAMdhyuM tenI baMdhAvalikA gayA bAda saMkramanI zarUAta kare, samaye samaye saMkramAvatAM caramasamaye-baMdhaviccheda samaye sarvathA nAza kare che. eTale baMdhavaccheda samaye samayanyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM ja zeSa rahe che. tene uparokta krame saMkramAvatAM teTalA ja kALe sattAmAMthI nAza kare che. baMdhavicchedathI pUrve AThamA samaye baMdhAyelA daLanA saMkramanI zarUAta cothA samayathI thAya avedInA pUrva samaye saMkramAvI khalAsa kare eTale te samaye AThamA samayanuM baMdhAyeluM na hoya. eTale baMdhaviccheda samaye samayanyUna be AvalikAnuM baMdhAyeluM sattAmAM hoya che ema kahevAmAM AvyuM che, (ahIM AvalikAnA cAra samaya kalpyA che) e hisAbe sAtamA samaye baMdhAyeluM baMdhaviccheda pachInA prathama samaye, chaThThA samaye baMdhAyeluM bIjA samaye, pAMcamA samaye baMdhAyeluM trIjA samaye, cothA samaye baMdhAyeluM, cothA samaye, trIjA samaye baMdhAyeluM pAMcamA samaye, bIjA samaye baMdhAyeluM chaThThA samaye ane pahelA eTale ke baMdhaviccheda samaye baMdhAyeluM sAtamA samaye sattAmAM hotuM nathI, e phalita thAya che. Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 paMcasaMgraha-2 kiphrikaraNoddhA pUrNa thAya tyAre krodhe kSapakazreNi para ArUDha thanAra AtmA krodhanA bIjI : sthitimAM rahela prathama (prathama saMjJAvALI) kiSTinA dalikane kheMcI (tenI aMtarmuhUrta pramANa) prathama sthiti kare che, ane tene samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI anubhave che. tyAra pachInA samaye bIjI sthitimAM rahela bIjI kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane anubhave che, tene paNa tyAM sudhI anubhave ke samayAdhika AvalikA zeSa rahe. eTale ke dvitIya saMjJAvALI kiThThionI je prathama sthiti thaI hatI temAMthI samayAdhika AvalikA kALamAM anubhavAya teTalI zeSa rahe. tyAra pachInA samaye bIjI sthitimAM rahela trIjI kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare, ane tene veda, tene paNa tyAM sudhI vede ke samayAdhika AvalikA zeSa rahe. (ahIM tAtparya A pramANe samajAya che-kiSTi karavAnI kriyA pUrNa thayA pachI AtmA kiTTi vedavAnI kriyA kare che. je samayathI kiTTi vedavAnI kriyA zarU thAya te samayathI AraMbhI krodhano rasodaya jeTalo kALa rahevAno hoya tenA prathama bhAgamAM eTale ke lagabhaga eka tRtIyAMza bhAgamAM prathama saMjJAvALI kiTTi vede, e pramANe bIjA bhAgamAM dvitIya saMjJAvALI kiTTi ve, ane trIjA bhAgamAM tRtIya saMjJAvALI kiSTi vede che. prathama sthiti karavAno krama A pramANe che-bIjI sthitimAM rahela prathama saMjJAvALI kiThThione kheMcI te kiThThione rasodayathI jeTalo kALa anubhavavAno che tenAthI eka AvalikA adhika prathama sthiti kare. e pramANe je je kiThThione anubhavavAno hoya tenI prathama sthiti tenA rasodaya kALathI eka AvalikA pramANa vadhAre kare che. eka AvalikA pramANa vadhAre thavAnuM kAraNa te AvalikA kALa bAkI rahe che ane jIvasvabhAve pachI pachInI kiTTino udaya thaI jAya che. je eka eka AvalikA zeSa rahI tene pachInI kiTTi sAthe ja anubhavI le che. krodhAdinI prathama sthiti paNa A pramANe thAya che. krodhanA udaye zreNi AraMbhanAra je vakhate tenI prathama sthiti kare che te krodhano navamA guNaThANAnA je samaya sudhI rasodaya hoya tenAthI eka AvalikA adhika kare che. kema ke prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe che ane mAnano udaya thaI jAya che. bAkI rahelI te AvalikA sTibukasaMkrama vaDe mAnamAM saMkramI bhogavAI jAya che. A pramANe kiThThionI ane mAnAdinI prathama sthiti mATe samajavuM.) traNe prakAranI kikrionA anubhava kALamAM bIjI sthitimAM rahela dalikane guNasaMkrama vaDe pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhya-asaMkhyaguNAkAre saMjavalana mAnamAM nAkhe che. tRtIya kiTTi vedanakALanA caramasamaye saMjavalana krodhano baMdha, udaya, udIraNA e traNano yugapata viccheda thAya che. (viccheda samaye) tenI sattA paNa samayagUna be AvalikA kALamAM bAMdhela daLane choDI anya koI daLanI hotI nathI, kema ke saghaLuM mAnamAM saMkramAvI dIdhela che. 1. ahIM prathama sthiti to cAlu ja che. tenI sAthe prathama saMjJAvALI kiThThione paNa anubhave che. tyAM sudhI anubhave ke samayAdhika AvalikA kALa paryata prathama saMjJAvALI kiThThio anubhavAya teTalI tenI prathama sthiti zeSa rahe. tyAra pachInA samaye dvitIya saMjJAvALI kiTione kheMcI anubhave. eka AvalikA jeTalA kALamAM anubhavAya teTalI je prathama saMjJAvALI kiThThio zeSa rahI che tene dvitIya saMjJAvALI kiThThio sAthe anubhave che. kiThThione anubhavavAno A krama che. Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 729 kSapakazreNinuM svarUpa tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela mAnanI prathama kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare che, ane tene aMtarmuhUrta paryaMta vede che. A kALamAM ja krodhanA baMdhAdino viccheda thaye chate samayanyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM tenuM je dalika sattAmAM hatuM, tene paNa teTalA ja kALe guNasaMkrama vaDe 52mAM saMkramAvatAM-saMkramAvatAM caramasamaye sarvasaMkrama vaDe saMkramAvI puruSavedanI jema nAza kare che. tathA te vakhate prathama sthitirUpe karI anubhavAtuM prathama kiTTinuM daLa paNa samayAdhika AvalikA pramANa zeSa thAya eTale ke teTalA kALamAM bhogavAya teTaluM zeSa rahe. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela mAnanI bIjI kiTTinuM dalika kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede. tene tyAM sudhI veThe ke tenI samayAdhika AvalikA mAtra zeSa rahe. tyArapachInA samaye (ahIM 'tyArapachInA samaye' eTalA mATe lakhavAmAM Ave che ke prathama sthitirUpe karAyela dareka kiTTi eka AvalikA pramANa eTale ke teTalA kALamAM bhogavAya teTalI zeSa rahe che, ane pachI pachInI kiTTiono udaya thAya che.) bIjI sthitimAM rahela trIjI kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede. te tyAM sudhI vede ke tenI samayAdhika AvalikAmAtra zeSa rahe. te samaye mAnanA baMdha, udaya ane udIraNA e traNeno eka sAthe viccheda thAya. ane tenI sattA paNa zeSa saghaLAM dalikono mAyAmAM prakSepa thayelo hovAthI samayanyUna AvalikA kALamAM baddha dalikanI ja rahe. ane teno mAyAnI prathama kiTTi vedatAM mAnanI jema nAza kare. mAnano je samaye udayaviccheda thayo tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela mAyAnA prathama kikrinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede. te tyAM sudhI vede ke tenI samayAdhika AvalikA mAtra sthiti zeSa rahe. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela bIjI kiTrinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede. tene paNa tyAM sudhI veDhe ke tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe. tyArabAda bIjI sthitimAM rahela trIjI kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede, tene paNa tyAM sudhI vede ke tenI samayAdhika AvalikA zeSa rahe. ja samaye mAyAnA baMdha, udaya ane udIraNAno yugapat viccheda thAya che. tenI sattA paNa zeSa saghaLA dalikano lobhamAM saMkrama karelo hovAthI samayanyUna be AvalikA kALamAM baddha dalikanI ja rahe. teno lobhanI prathama kiTTi vedatAM mAnanI jema nAza kare che. mAyAno je samaye udayaviccheda thayo tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela lobhanI prathama kiTTinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane tene aMtarmuhUrta paryaMta vede. barAbara eka AvalikA kALamAM bhogavAya teTalI prathama sthitirUpe karAyela prathama kiTTi zeSa rahe tyAre bIjI sthitimAM rahela bIjI kiTrinA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare ane vede. te bIjI kiTTine vedatAM bIjI sthitimAM rahela trIjI kiTTinA dalikane grahaNa karI tenI sUkSma kiTTio kare. te sUkSma 1. ati ghaNo rasa ocho karI caDatA caDatA rasANavALA paramANuono krama toDI nAkhavo tene kiTTi kahevAya che. ahIM saMjvalana krodhanA udaye zreNi para ArUDha thanArAoe ja bAra kiTTio karI te have pachI thanArI lobhanI sUkSma kiTTionA hisAbe skUla che. kema ke vakhate sUkSma kiTTikaraNakriyA je samayathI zarU thAya che tenA hisAbe pariNAmanI maMdatA hatI. vaLI upazamazreNimAM dazamA guNasthAnake jeTalA rasavALI paMca2-92 Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 paMcasaMgraha-2 kiThThio tyAM sudhI kare ke prathama sthitirUpe karAyela bIjI kiTTine vedatAM vedatAM tenI samayAdhika AvalikA mAtra zeSa rahe. te ja samaye saMjavalana lobhano baMdhaviccheda, bAdara kaSAyano udayaudIraNA viccheda ane anivRttinAdara saMparAya guNasthAnakano paNa viccheda thAya che. tyArapachInA samaye bIjI sthitimAM rahela sUkSma kikrionA dalikane kheMcI tenI prathama sthiti kare che, ane tene vede che. tene vedato AtmA sUkSmasaMparAya guNasthAnavarsI kahevAya che. bIjI skUla kiSTinI je eka AvalikA zeSa rahI te anubhavAtI sUkSma kiTrimAM stibuka saMkrama vaDe saMkramI dUra thAya che. prathama ane bIjI kiTTinI je AvalikA zeSa rahe che, te bIjI ane trIjI kiTimAM maLI bhogavAI jAya che. lobhanI sUkSma kiThThione anubhavato sUkSma saMparAya guNasthAnakavartI AtmA (bIjI sthitimAM rahela) sUkSmakiSkrionA dalikane ane samayanUna be AvalikA kALamAM baMdhAyeluM je dalika sattAmAM avaziSTa che, tene pratisamaya sthitighAtAdi vaDe khapAvatA khapAvatA tyAM sudhI khapAve ke dazamA guNasthAnakanA saMkhyAtamAbhAga jAya ane eka bhAga zeSa rahe. (ahIM sarvApavartanA vaDe sthiti apavartIne dazamAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalI rAkhe che. ahIM lobhano koI prakRtimAM saMkrama thato nathI, ane sattAmAMthI nAza to karavo ja che, eTale teno sthitighAtAdi vaDe ja nAza karavo rahyo, eTale sthitighAtAdi vaDe teno nAza kare che ema kahyuM che.) te saMkhyAtamo bhAga paNa aMtarmuhUrta pramANa ja che. ahIMthI AraMbhI mohanIyakarmamAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi thatA nathI, paraMtu anya zeSa karmomAM thAya che. apavartita (apavarNanA karaNathI ghaTADI aMtarmuhUrta pramANa rAkhela eTale ke have dezamAM guNasthAnakano aMtarmuhUrta pramANa je kALa zeSa che teTalI rAkhela) lobhanI te sthitine udaya, udIraNA vaDe vedatA tyAM sudhI jAya ke tenI sattAmAM samayAdhika AvalikAmAtra sthiti zeSa rahe, tyAra bAda udIraNA na thAya. kema ke sattAmAM mAtra eka udayAvalikA ja zeSa rahI che. tene kevaLa udaya dvArA ja sUkSma saMparAmanA carama samaya parvata anubhave che. te carama samaye jJAnAvaraNIya pAMca, darzanAvaraNIya cAra, aMtarAya pAMca, yazakIrtinAma tathA ucca gotrano baMdha viccheda thAya che, ane mohanIyakarmanI sattAno viccheda thAya che. tyArabAda AtmA kSaNikaSAya vItarAga chagha0 guNasthAnakane prApta kare che. ahIMthI bAramA Adi guNasthAnakanuM svarUpa paMcasaMgrahanA pahelA dvAramAM kahela guNasthAnakanA adhikAramAMthI joI levuM. A pramANe mohanIyakarmano kSaya kaI rIte thAya che, te kahyuM. te kahIne kSapakazreNinuM svarUpa pUrNa kSapakazreNi samApta kiTio hoya che. tenAthI kSapakazreNimAM dazamA guNasthAnake ati alpa rasavALI kiThThio anubhavAya che eTale saMjvalana lobhanI bIjI kiTTi vedatAM trIjI kiTTinI sukSma kiSTi kare che. ema kahevAmAM Ave che. Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrI zaMghezvarapArzvanAthAya namaH | paMcasaMgraha-dvitIya bhAga "upazamanAkaraNa sArasaMgraha" karaNakRta ane akaraNakRta ema upazamanA be prakAranI che. tyAM yathApravRttAdikaraNo vinA ja vedanAdi anubhava dvArA je upazamanA thAya che te akaraNakRta upazamanA kahevAya che ane te akaraNakRta upazamanAnuM jJAna karmaprakRti athavA paMcasaMgrahakAra maharSionA vakhatamAM vidyamAna na hovAthI teozrIe batAvela nathI. tethI ahIM phakta karaNata upazamanAnuM ja svarUpa batAvela che. yathApravRttAdi karaNarUpa kriyAthI je upazamanA thAya che te karaNakRta upazamanA kahevAya che. tenA paNa dezopazamanA ane sarvopazamanA evA mukhya be prakAra che. yathApravRtta ane apUrvakaraNarUpa be karaNo vaDe je upazamanA thAya che te dezopaQAmanA kahevAya ya che. ane te ATha karmomAM thAya che. dezopazamanAmAM sattAgata dalikono asaMkhyAta guNAkAre sarvathA- sarvaprakAre upazama thato nathI mATe tene dezopazamanA athavA aguNopazamanA kahevAya che. je prakRtionI dezopazamanA thAya che teono udaya paNa cAlu hoya che mATe anudIraNopazamanA kahevAya che. temaja dezopazamanA thavAthI dabAyela guNo pragaTa thatA nathI mATe aprazastopazamanA paNa kahevAmAM Ave che jenuM svarUpa sarvopazamanAnI pachI batAvavAmAM Avaze. - yathApravRttAdi traNa karaNarUpa kriyA dvArA je upazamanA thAya che te sarvopazamanA kahevAya che ane te mohanIya karmanI ja thAya che. sarvopazamanAmAM upazamana kriyA dvArA sattAgata mohanIya karmanAM dalikono asaMkhyAta guNAkAre sarvathA sarva prakAre upazama thAya che tethI tenuM guNopazamanA evuM paNa nAma che. ane sarvopazama thayela prakRtiono udaya hoto nathI. mATe udayopazamanA tema ja dabAyela guNo sarvathA pragaTa thAya che mATe prazastopazamanA evuM paNa nAma che. - tyAM graMthakAra maharSie sarvopazamanAnA samyakvotpAda prarUpaNA, dezavirati lAbha, sarva virati lAbha, anaMtAnubaMdhi visaMyojanA, darzana mohanIyakSapaNA, darzana mohanIya upazamanA . ane cAritramohanIyanI upazamanA ema sAta viSayAdhikAra batAvela che. paraMtu dezavirati lAbha vagere cAra viSayAdhikAromAM mohanIya karmanI koIpaNa prakRtinI sarvathA upazamanA thatI nathI chatAM sarvopazamanA adhikAramAM batAvela che tenuM kAraNa cAritramohanIyanI upazamanA dezavirati ane sarvaviratinI prApti pachI ja thAya che temaja mULa mate anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karyA pachI ja cAritramohanIyanI upazamanA thAya che ane darzanatrikano kSaya karyA pachI paNa cAritramohanIyanI upazamanA thAya che. mATe A cAra arthAdhikAro paNa sarvopazamanAnA prasaMgamAM batAvela che ema lAge che. anyathA mULa mate sarvopazamanAnA samyaktotpAda prarUpaNA, darzanatrika upazamanA, cAritra mohanIya upazamanA A traNa ane anya AcAryonA mate anaMtAnubaMdhinI upazamanA Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '732 paMcasaMgraha-2 sahita cAra arthAdhikAro hoya che ema samajAya che. samyakvotpAda adhikAra cAre gatimAM rahela sarva paryAptie paryApta saMjJI paMcendriya upazama, upadezazravaNa ane upazamana kriyAne yogya utkRzyoga A traNa labdhiyukta jIvo yathApravRttAdi traNa karaNa karI upazama samyakta pAmI zake che. paraMtu karaNakALanI pahelAM paNa aMtarmuhUrta kALa paryata A yogyatAo hoya che. (1) graMthideza pAse Avela abhavyanI vizuddhithI paNa uttarottara pratisamaye anaMtaguNa vardhamAna vizuddhi hoya che. (2) AyuSya vinA sAta-karmanI aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisattA ane azubha prakRtionA sattAgata catuHsthAnaka rasane dvisthAnaka temaja zubhaprakRtionA kisthAnaka sattAgata rasane catuHsthAnika kare che ema karmaprakRti upazamanAkaraNa gAthA pAMcamAM tathA tenI cUrNi ane banne TIkAmAM kahela che paraMtu A mULagraMthamAM ane enI TIkAomAM zubhaprakRtionA sattAgata rasane anaMtaguNa adhika ane azubhaprakRtionA rasane anaMtaguNahIna kare che ema sAmAnyathI ja batAvela che chatAM artha samAna hoya tema lAge che. (3) matiajJAna, zrutaajJAna ane virbhAgajJAnamAMthI koIpaNa eka sAkAropayogamAM vartatA ane jaghanya pariNAme tejolezyA, madhyama pariNAme pAlezyA, temaja utkRSTa pariNAme zuklalazyAmAM vartatA hoya che. (4) svabhUmikAnusAra jaghanya, madhyama, ane utkRSTa yoge badhyamAna prakRtiono svabhUmikAnusAra kramazaH jaghanya, madhyama ane utkRSTa pradeza baMdha kare che. (5) jo samyakta prApta karanAra manuSyo athavA tiryaMco hoya to suDatALIsa dhruvabaMdhI prakRtio ane sAtavedanIya, hAsya-rati, puruSaveda, ucca gotra A pAMca temaja devadrika, paMcendriya jAti, vaikriyadrika, prathamasaMsthAna, zubhavihAyogati, ucchavAsa, parAghAta ane traNadazaka A ogaNIsa nAmakarmanI ema kula parAvartamAna covIsa prakRtione bAMdhe che. paNa jo devo ane nArako hoya to dhruvabaMdhI suDatALIsa, sAtAvedanIya, hAsya-rati, puruSaveda, ucca gotra, A pAMca temaja manuSyaddhika, paMcendriya jAti, audArikadrika, prathamasaMghayaNa, prathama saMsthAna, zubhavihAyogati, parAghAta, ucchavAsa ane trasadazaka A vIsa nAmakarmanI ema kula parAvartamAna pacIsa prakRtio bAMdhe che. paraMtu samyakta prApta karanAra jo sAtamI naraka pRthvInA nArako hoya to teo mithyAtva avasthAmAM manuSyaddhika ane ucca gotrano baMdha ja karatA na hovAthI manuSyaddhika ane ucca gotranA badale tiryaMcaddhika ane nIca gotra sahita pacIsa athavA udyotano baMdha kare to chavvIsa parAvartamAna prakRtio bAMdhe che. AyuSya gholanA arthAt caDatA-UtaratA pariNAme baMdhAya che. paraMtu ahIM ekadhArA caDatA pariNAma hovAthI AyuSyanI koIpaNa prakRti bAMdhatA nathI. Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 733 - (6) sAmAnyathI eka aMtarmuhUrta sudhI samAna sthitibaMdha thato hovAthI te eka sthitibaMdha kahevAya che. ane aMtarmuhUrta pachI saMkliSTa athavA vizuddha pariNAmanA anusAra kramazaH vadhAre athavA ocho sthitibaMdha thAya che. paraMtu ahIM kramazaH caDatA vizuddha pariNAma hovAthI pUrva pUrvanI sthitibaMdha pUrNa karI te-te sthitibaMdhanI apekSAe palyopamano (a) saMkhyAtamo bhAga nyUna-nyUna navo-navo sthitibaMdha kare che. (7) dareka samaye baMdhAtI zubha prakRtiono rasa pUrva-pUrvanA samayathI anaMtaguNa adhikaadhika ane azubha prakRtiono anaMtaguNa hIna-hIna bAMdhe che. A pramANe aMtarmuhUrta kALa rahI pachI yathApravRtta, apUrva ane anivRtti A traNa kAraNo kare che. ane darekano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNamAM eka sAthe praveza karela jIvone dareka samaye vizuddhamAM taratamatA hoya che mATe dareka samaye trikALavartI aneka jIvo AzrayI asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa caDatA-UtaratA adhyavasAyo hoya che ane A baMne karaNonA prabhAvathI mohanIyakarmano tevA ja vicitra prakArano kSayopazama thAya che ke jethI pachI-pachInA samayamAM adhyavasAyo thoDA adhika-adhika hoya che ane saMpUrNa eka athavA bane karaNonA kula adhyavasAyo paNa asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa hoya che paraMtu eka samayavartI asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyonI apekSAe saMpUrNa karaNagata adhyavasAyonI saMkhyA asaMkhyaguNa asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa hoya che A hakIkata kaMIka sahelAIthI samajI zakAya mATe asatkalpanAthI batAvavAmAM Ave che. yathApravRtta karaNa karaNakALanuM aMtarmuhUrta asaMkhyAta samayanuM hovA chatAM asatkalpanAe pacIsa samaya pramANa, prathama samayanA asaMkhyAtalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAyonI saMkhyA ekaso (100) ane pachI pachInA samaye thoDA vadhAre vadhAre eTale pAMca-pAMca vadhAre kalpIe to yathApravRttakaraNanA prathama samaye trikAlavartI sarvajIvo AzrayI ekaso, bIjA samaye ekaso pAMca, trIjA samaye ekaso dasa adhyavasAyo hoya, ema pachI pachInA samaye pAMca-pAMca adhyavasAyo adhika adhika hovAthI pacIsa samayAtmaka aMtarmuhUrtanA carama samaye arthAt pacIsamA samaye aneka jIvo AzrayI-kula baso vIsa (220) adhyavasAyo hoya che. ahIM tiryammukhI ane UrdhvamukhI ema be prakAranI vizuddhi hoya che. prathama-samayanA je ekaso adhyavasAyo che temAM pahelo adhyavasAya sauthI alpavizuddhivALo ane tenI apekSAe 100mo adhyavasAya anaMtaguNa adhika vizuddhivALo hoya che tethI pahelA naMbaranA adhyavasAyanI vizuddhinI apekSAe chellA adhyavasAya sudhInA adhyavasAyomAMnA keTalAka adhyavasAyo anaMta bhAga adhika, keTalAka asaMkhyAtabhAga adhika, keTalAka saMkhyAta bhAga adhika, keTalAka saMkhyAta, guNa adhika, keTalAka asaMkhyAta guNa adhika ane keTalAka chellA adhyavasAyo anaMtaguNa adhika vizuddhivALA hoya che. Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 paMcasaMgraha-2 e ja pramANe bIjA samayanA ekathI ekaso pAMca sudhInA je adhyavasAyo che temAM prathama adhyavasAya bIjA vagere adhyavasAyothI alpavizuddhivALo che ane te ja pahelA samayanI vizuddhinI apekSAe ekasopAMcamA adhyavasAya sudhInA adhyavasAyomAMnA keTalAka adhyavasAyo anaMtabhAga adhika, keTalAka asaMkhyAtabhAga, keTalAka saMkhyAtabhAga, keTalAka saMkhyAtaguNa, keTalAka asaMkhyAtaguNa ane keTalAka chellA adhyavasAyo anaMtaguNa adhika vizuddhivALA hoya che. e pramANe yathApravRttakaraNanA caramasamaya sudhI dareka samayanA adhyavasAyomAM sUkSma dRSTie asaMkhyAtaprakAranI taratamatA hovA chatAM sthUladaSTie cha-cha prakAranI taratamatA hoya che. A tiryamukhI vizuddhi kahevAya che. pahelA-pahelAnA samayanA adhyavasAyonI vizuddhinI apekSAe uttarottara pachI-pachInA samayonI vizuddhi paNa sAmAnyathI anaMtaguNa hoya che. tene UrdhvamukhI vizuddhi kahevAya che. yathApravRttakaraNamAM pUrva-pUrva samayanA adhyavasAyothI pachI-pachInA samayamAM badhA adhyavasAyo navA hotA nathI. temaja pUrva-pUrva samayanA badhA adhyavasAyo pachI-pachInA samayamAM AvatA paNa nathI. paraMtu pUrva-pUrva samayanA adhyavasAyomAMthI zarUAtanA alpa vizuddhivALA thoDA-thoDA adhyavasAyo choDe che. ane jeTalA choDe che tenAthI thoDA vadhAre saMkhyA pramANa navAnavA adhyavasAyo pachI-pachInA samayamAM hoya che. te A pramANe- prathama samayanA je ekaso adhyavasAyo che temAMthI ekathI vIsa adhyavasAyo choDI zeSa prathama samayanA je ekavIsathI so sudhInA kula eMzI ane pacIsa tenAthI adhika vizuddhivALA navA-ema kula ekaso pAMca adhyavasAyo bIjA samayamAM hoya che. temAMthI prathama samayanA ekavIsathI cALIsa sudhInA visa adhyavasAyo choDI zeSa prathama samayanA sATha ane pacAsa navA ema ekaso daza adhyavasAyo trIjA samayamAM hoya che temAMthI prathama samayanA ekatALIsathI sATha sudhInA visa adhyavasAyo choDI zeSa prathama samayanA cALIsa ane paMcotera navA ema kula ekaso paMdara adhyavasAyo cothA samayamAM hoya che. ane temAMthI paNa prathama samayanA ekasaThathI eMzI sudhInA visa adhyavasAyo choDI zeSa prathama samayanA ekayAzIthI so sudhInA vIsa adhyavasAyo ane ekaso navA ema kula ekasovIsa adhyavasAyo pAMcamA samayamAM hoya che. eTale pacIsa samayAtmaka yathApravRttakaraNanA pAMca-pAMca samaya pramANa pAMca bhAga pADIe to prathama samayanA adhyavasAyo pAMca samaya svarUpa yathApravRttakaraNanA prathama saMkhyAtamA bhAganA caramasamaya rUpa pAMcamA samaya sudhI hoya che. bIjA samayanA chaThThA samaya sudhI, trIjA samayanA sAtamA samaya sudhI, cothAnA AThamA sudhI, pAMcamAnA navamA sudhI, chaThThAnA dazamA sudhI-ema yAvatu ekavIsamI samayanA adhyavasAyomAMnA amuka adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA carama samaya rUpa pacIsamA samaya sudhI hoya che. tethI yathApravRttakaraNanA prathama samayanI jaghanya vizuddhithI yathApravRttakaraNanA prathamanA pAMca samaya svarUpa saMkhyAmAM bhAgamAMnA carama samayarUpa pAMcamA samaya sudhI bIjA, trIjA, cothA ane pAMcamA samayanA adhyavasAyasthAnanI jaghanya vizuddhi kramazaH eka-ekathI anaMtaguNa adhika hoya che. te pAMcamA samayanA adhyavasAyanI jaghanya vizuddhithI prathama samayanA adhyavasAyanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 735 te thakI saMkhyAtabhAga svarUpa pAMca samayathI uparanA chaThThA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa, te thakI zarUAtanA bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. te thakI saMkhyAtabhAganA uparanA bIjA arthAt sAtamA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa, tenAthI prathamanA trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. ema upara-uparanA eka-eka samayanI jaghanya ane zarUAtanA upara-uparanA eka eka samayanI utkRSTa vizuddhi anukrame anaMtaguNa adhika adhika hovAthI vIsamA samayanI utkRSTa vizuddhithI yathApravRtta karaNanA carama samayarUpa pacIsamAM samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa hoya che ahIM sarva samayonAM adhyavasAya sthAnonI jaghanya vizuddhi pUrNa thAya che paraMtu chellA uparanA ekavIsathI pacIsa sudhInA pAMca samaya svarUpa aMtima saMkhyAtabhAganA samaya pramANa adhyavasAyonI utkRSTa vizuddhi bAkI rahe che. mATe pacIsamA samayanI jaghanya vizuddhi thakI carama saMkhyAtamA bhAganA prathama samayanI arthAt ekavIsamI samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, te thakI bAvIsa-trevIsa-covIsa ane pacIsamA samayanI utkRSTa vizuddhi anukrame eka-ekathI anaMtaguNa hoya che. ema nadIghoLagoLa pASANanA nyAye tathAbhavyatvanA paripAkanA vazathI bhavyo temaja abhavyo paNa aneka vAra yathApravRtta karaNa karI graMthi deza sudhI Ave che ane abhivya jIvo mokSanI zraddhA vinA sAMsArika sukhonI icchAthI dravya cAritra grahaNa karI zruta sAmAyikano lAbha meLavI navamA raiveyaka sudhI utpanna thAya che paraMtu samyakta vagere zeSa traNa sAmAyiko prApta karI zakatA nathI. vaLI te abhavya jIvonA temaja aMtarmuhUrtamAM samyakta prApta na karanAra bhavya jIvonA yathApravRttakaraNanI apekSAe A yathApravRttakaraNa vilakSaNa che tethI aMtarmuhUrtamAM samyakta prApta karanArA bhavya AtmAo yathApravRttakaraNa pachI turata ja apUrvakaraNa kare che. apUrvakaraNa A karaNamAM yathApravRttakaraNanI jema dareka samaye asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa ane pUrva-pUrvanA samayathI uttarottara pachI-pachInA samayamAM thoDA adhika-adhika adhyavasAyo hoya che. mATe ahIM paNa tirmukhI ane UrdhvamukhI ema be prakAranI vizuddhi hoya che. tenuM saMpUrNa svarUpa yathApravRttakaraNamAM batAvyA pramANe che. paraMtu yathApravRttakaraNamAM pUrva-pUrva samayanA amuka amuka adhyavasAyo jema uttarottara pachI-pachInA samayamAM hoya che tema A karaNamAM hotA nathI paraMtu pUrva-pUrvanA samayathI uttarottara pachI-pachInA samayamAM badhA adhyavasAyo navA-navA ja hoya che. tethI apUrvakaraNanA prathama samaye je ekaso adhyavasAyo hoya che tenAthI taddana bhinna ane anaMtaguNa vizuddhivALA bIjA samayamAM ekaso-pAMca, tenAthI taddana bhinna anaMtaguNa vizuddhivALA trIjA samayamAM ekaso daza, cothA samayamAM ekaso paMdara, pAMcamA samayamAM ekaso vIsa ema yAvat vadhatA vadhatA A karaNa aMtima samayarUpa pacIsamA samayamAM baso vIsa (220) adhyavasAyo hoya che. ahIM paNa dareka samayonA adhyavasAyomAM yathApravRttakaraNanI mAphaka sUkSma dRSTie Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 paMcasaMgraha-2 asaMkhya prakAranI ane skUla dRSTie cha prakAranI vizuddhi AzrayI taratamatA hoya che ane tethI ja A adhyavasAyo pasthAna vRddha athavA pasthAna patita kahevAya che. ahIM dareka samayamAM adhyavasAyo taddana navA hovAthI apUrvakaraNanA prathama samayanA je ekaso adhyavasAyo che, temAMnA dvitIyAdi adhyavasAyonI apekSAe prathama adhyavasAyanI vizuddhi atyaMta alpa che. chatAM yathApravRttakaraNanA carama samayanI utkRSTa vizuddhinI apekSAe to anaMtaguNa hoya che ane apUrvakaraNanA prathama samayanA prathama adhyavasAyanI vizuddhinI apekSAe sarvotkRSTa aMtima-ekasomA adhyavasAyanI vizuddhi anaMtaguNa che. ane te prathama samayanA ekasomAM adhyavasAyanI vizuddhi thakI bIjA samayanI jaghanya, te thakI te ja bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. te thakI trIjA samayanI jaghanya ane te thakI paNa te ja trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa che. ema pUrva-pUrvanA samayathI upara-uparanA pachInA samayanI jaghanya ane pachI te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hovAthI dvicarama samayanI utkRSTa vizuddhi thakI pacIsamA samayarUpa carama samayanI jaghanya ane te thakI te pacIsamA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa hoya che. tema ja A karaNamAM pUrva-pUrva samayathI uttarottara pachI-pachInA samayamAM pahelAM koIvAra na AvyA hoya tevA anaMtaguNa vizuddhivALA caDatA pariNAma hoya che. tethI A apUrvakaraNamAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi ane apUrvasthitibaMdha A cAra padArtho pUrva koIvAra na karyA hoya tevA navIna kare che mATe paNa tenuM apUrvakaraNa nAma yathArtha che. (1) sthitighAta : . baMdhAdi vakhate chellA TAimamAM bhogavavA yogya je dalika racanA thaI hoya te sthitino agrabhAga kahevAya che. te AyuSya vinA sAta karmasthitinA agrabhAgathI utkRSTathI ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa ane jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitisthAnamAM rahela eTale teTalA kALamAM bhogavavA yogya dalikone apavartanAkaraNa dvArA aMtarmuhUrtamAM tenI nIcenI je sthitiono ghAta nathI thato te sthitiomAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya karI uparanI ghaNA seMkaDo sAgaropama pramANa athavA palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa karmanI sthitisattA ochI karavI te eka sthitighAta kahevAya che. (juo yaMtra naM. 1) tyArabAda punaH prathama ochI karela sthitisattAnI nIcenA palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitisthAnomAM rahela dalikone apavartanAkaraNa dvArA utArI aMtarmuhUrvakALamAM nIce je sthitiono ghAta nathI karavAno te sthitisthAnomAM baMdhAdi samaye goThavAyela dalikonI sAthe bhogavavA yogya karI teTalI sthiti sattAmAMthI ochI karavI te bIjo sthitighAta. ema pahelAM-pahelAMnI ochI karela sthitisattAnI nIce nIcenA palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitivAnogata dalikone tyAMthI sApha karI nIce nIcenAM sthitisthAnomAM rahela dalikonI sAthe bhogavavA yogya karI hajArovAra palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitio Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 737 sattAmAMthI dUra kare che. ane tene ja sthitighAta kahevAya che. apUrvakaraNamAM AvA hajAro sthitighAta thAya che. ane tethI ja apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI karmanI sthitisattA hoya che tenA karatAM A ja karaNane carama samaye saMkhyAtaguNahIna arthAt saMkhyAmAM bhAga pramANa karmanI sthitisattA rahe che. (2) rasaghAta : prathama aMtarmuhUrtamAM je sthitiono nAza kare che te sthitisthAnomAM rahela azubha prakRtiono je rasa che te rasanA buddhithI anaMtabhAga kalpI apavartanAkaraNa dvArA aMtarmuhUrtamAM anaMtabhAgono nAza karI eka anaMtamA bhAga jeTalo rasa rAkhe che arthAtu baMdhAdi vakhate azubhaprakRtionAM dalitonA rasamAM je azubha phaLa ApavAno pAvara hato, te pAvaranA anaMtabhAga karI eka anaMtamAbhAga jeTalo pAvara rAkhI zeSa anaMtAbhAgo jeTalA pAvarano nAza kare che. tethI anaMtaguNahIna eTale anaMtabhAga pramANa pAvara rahe che te eka rasaghAta kahevAya che. tyArabAda prathama rasaghAtamAM bAkI rahela je rasano anaMtamo bhAga che tenA pharIthI anaMtA bhAga karI aMtarmuhUrtamAM apavartanAkaraNa dvArA anaMtabhAgono nAza karI mAtra eka bhAga jeTalo rasa bAkI rAkhe te bIjo rasaghAta kahevAya che ema bAkI rahela anaMtamA bhAganA ghaNA hajArovAra anaMtA-anaMtA bhAgo karI eka-eka aMtarmuhUrtamAM eka eka anaMtamo bhAga rAkhI zeSa anaMtAbhAgono nAza karI prathama sthitighAta pUrNa thAya tyAM sudhImAM ghaNA hajAro rasaghAta karI te sthitisthAnomAMnAM umerAtAM dalikone taddana nIrasa banAve che. * jo ke ahIM sAmAnyathI eka rasaghAtano kALa paNa aMtarmuhUrta, eka sthitighAtano kALa paNa aMtarmuhUrta temaja saMpUrNa apUrvakaraNano kALa paNa aMtarmuhUrta pramANa ja che paraMtu apUrvakaraNanA aMtarmuhUrtathI eka eka sthitighAtanuM aMtarmuhUrta ghaNA hajArogaNuM nAnuM ane ekaeka sthitighAtanA aMtarmuhUrta karatAM paNa eka-eka rasaghAtanuM aMtarmuhUrta ghaNA hajArogaNuM nAnuM hoya che mATe ja apUrvakaraNamAM ghaNA hajAro sthitighAta ane eka eka sthitighAtanI aMdara ghaNA hajAro rasaghAta thAya che. (3) guNazreNi : A karaNanA prathama samayathI apavartano karaNa dvArA sthitighAto karI je je sthitiono nAza kare che te sthitisthAnomAM rahelAM dalikone jaladIthI khapAvavA mATe dareka samaye asaMkhyAtaguNAkAre uparathI utAre che. ane je je samaye jeTalAM jeTalAM daliko utAre che, te te dalikone te ja samaye rasodayavALI prakRtiomAM udaya samayathI laIne ane anudita sattAgata prakRtiomAM udayAvalikA uparanA prathama samayathI laIne apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanA kALathI kaMIka adhika kALa sudhInA dareka samayamAM pUrva-pUrva samayathI uttarottara upara-uparanA samayamAM asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. arthAtu baMdhAdisamaye thayela niSekaracanAnAM daliko sAthe bhogavavA yogya kare che, te guNazreNi kahevAya che. paMcara-93 Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 asatkalpanAe A banne karaNonA 25-25 samayo kalpIe to kula 50 ane tenAthI paNa kaMIka adhika kALanA 20 samayo kalpIe, temaja udayAvalikA cAra samayanI kalpIe to prathama samaye utArela dalikane rasodayavALI prakRtiomAM prathama udaya samayathI ane anudita sattAgata prakRtiomAM pAMcamA samayathI AraMbhI yAvat 70mA samaya sudhI pUrva-pUrvanA samayathI upara-uparanA samayamAM anukrame asaMkhyAta guNAkAre goThave che. 738 prathama samaye utArela dalikathI bIjA samaye asaMkhyAtaguNa dalika utArI prathama samaya bhogavavA dvArA dUra thayela hovAthI apUrvakaraNanA prathama samayanI apekSAe bIjo samaya te udaya samaya kahevAya. tethI rasodayavALI prakRtiomAM apUrvakaraNanA bIjA samayarUpa udaya samayathI laIne 70mA samaya sudhInA 69 samayomAM ane anudita sattAgata prakRtiomAM chaThThA samayathI yAvat 70mA samaya sudhInA pAMsaTha samayomAM kramazaH asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. bIjA samaye utArela dalikonI apekSAe trIjA samaye asaMkhyAtaguNa daliko utAre che ane te vakhate apUrvakaraNanA be samayo vyatIta thayela hovAthI rasodayavALI prakRtiomAM trIjA samayarUpa udaya samayathI laI 70 sudhInA 68 samayamAM ane anudita sattAgata prakRtiomAM sAtamA samayathI 70 sudhInA kula 64 samayomAM anukrame asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. ema guNazreNi karavAnA carama samaya sudhI dareka samaye asaMkhyAtaguNa daliko utAre che. ane te apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNanA jema jema samayo vyatIta thatA jAya che tema tema rasodayavALI prakRtiomAM udaya samayathI laIne ane anudita sattAgata prakRtiomAM udayAvalikA uparanA prathama samayathI yAvat 70mA samaya sudhInA bAkI rahela zeSa-zeSa samayomAM asaMkhyAtaguNAkAre goThavAya che paraMtu pUrva-pUrvanA samayo vyatIta thAya tyAre 70mA samayathI u52nA samayo vadhatA nathI arthAt uparanA samayamAM dalika racanA thatI nathI. (juo yantra naM. 3-4 temaja naM. 5-6) (4) apUrvasthitibaMdha : apUrvakaraNanA prathama samaye dareka karmano je navo sthitibaMdha zarU kare che te sthitibaMdha pUrNa thaye tenI apekSAe bIjo sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa nyUna kare che. te pUrNa thaye tenI apekSAe trIjo sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa nyUna kare che. ema apUrvakaraNanA carama samaya sudhI pUrva-pUrvano sthitibaMdha pUrNa thaye tenAthI pachI-pachIno sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa nyUna-nyUna kare che. tethI apUrvakaraNanA prathama samaye thatA sAte karmanA sthitibaMdhanI apekSAe apUrvakaraNanA carama samaye navIna sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hIna arthAt saMkhyAta bhAga pramANa kare che. (juo yantra naM. 2) sthitighAta ane sthitibaMdha ekIsAthe zarU thAya che ane sAthe ja pUrNa thAya che. arthAt eka sthitighAta ane eka sthitibaMdhano kALa sarakho che. mATe apUrvakaraNamAM jeTalA sthitighAto thAya che teTalA ja apUrva sthitibaMdho paNa thAya che. Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 739 anivRttikaraNa A karaNamAM ekIsAthe praveza karanAra jIvone koIpaNa eka samaye adhyavasAyomAM paraspara pheraphAra hoto nathI. mATe trikALavatte aneka jIvo AzrayI paNa vivalita eka eka samayamAM samAna adhyavasAya hovAthI eka eka adhyavasAya ja hoya che. tethI A karaNanA jeTalA samayo hoya che teTalA ja adhyavasAya sthAno hoya che. mATe A adhyavasAyonI AkRti motInI sera sarakhI che. ahIM tiryamukhI vizuddhi hotI nathI, paraMtu pUrva-pUrva samayanA adhyavasAyanI vizuddhinI apekSAe uttarottara pachI-pachInA samayanA adhyavasAyanI vizuddhi anaMtaguNa hoya che. ane A karaNamAM paNa apUrvakaraNamAM batAvela sthitighAtAdi cAre padArtho pravarte che. A anivRttikaraNanA aMtarmuhUrtakALanA asatkalpanAe ekaso (100) samaya kalpIe ane tenA 10-10 sabhyanA dasa bhAganI kalpanA karI ghaNA saMkhyAtabhAga arthAta 90 samaya pramANa nava bhAga jeTalo kALa jAya ane 10 samaya pramANa eka saMkhyAta bhAga jeTalo kALa bAkI rahe tyAre sattAmAM rahela je mithyAtvanI sthiti che, tene udaya samayathI arthAta ekANumAM samayathI laI anivRttikaraNanA bAkI rahela saMkhyAmAM bhAga pramANa arthAtu 91-100 sudhInA 10 samaya pramANa nIce rAkhI tenI (10) samayanI) upara eka aMtarmuhUrta kALamAM bhogavavA yogya mithyAtvanAM dalikone tyAMthI dUra karavAnI kriyA zarU kare che ane tene aMtarakaraNanI kriyA kahevAya che. - A kriyA dvArA aMtarmuhUrta pramANa jagyAmAMthI mithyAtvanAM daliko khaseDI arthAta dUra karI nIce ane upara ema banne bAja nAkhI te aMtarmuharta pramANa jagyA tadana mithyAtvanA dalika vinAnI kare che te aMtarakaraNanAM dalikonI sAthe guNazreNino paNa uparano saMkhyAtamo bhAga khaMDAI dUra thaI jAya che. ane tene ja aMtarakaraNa kahevAya che. temaja je samayathI aMtarakaraNanI kriyA zarU kare te samayathI mithyAtvanI guNazreNi anivRttikaraNanA carama samaya sudhI ja thAya che paraMtu tenA uparanA samayomAM thatI nathI ane aMtarakaraNa kriyA samApta thayA pachInA samayathI dvitIya sthitigata mithyAtvanAM dalikone asaMkhyAta guNAkAre upazamAvatAM aMtarmuhUrtamAM saMpUrNa upazamAve che. aMtarakaraNa kriyAno kALa aMtarmuhUrta pramANa hovA chatAM te kALa anivRttikaraNanA bAkI rahela saMkhyAmAM bhAganI apekSAe paNa ghaNo ja alpa che. mATe aMtarakaraNanI kriyA pUrNa thayA pachI paNa aMtarmuhUrta pramANa anivRttikaraNano kALa bAkI rahe che. jeTalA kALamAM eka sthitighAta kare che teTalA ja kALamAM aMtarakaraNanI kriyA paNa kare che. mATe aMtarakaraNa kriyAnuM aMtarmuhUrta AvalikAnA eka saMkhyAtamA bhAga jeTaluM nAnuM hoya tema lAge che. aMtarakaraNa kriyA pUrNa thayA pachI aMtarakaraNa thayela hovAthI sattAgata mithyAtvanI sthitinA be bhAga thaI jAya che. temAM eka aMtarmuhUrta pramANa aMtarakaraNanI nIcenI sthitine nAnI athavA prathama sthiti ane bIjI sattAgata saMpUrNa sthiti pramANa aMtarakaraNanI uparanI sthitine moTI athavA bIjI sthiti kahevAya che. Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 anivRttikaraNanI athavA mithyAtvanI prathama sthiti be AvalikA pramANa bAkI rahe tyAre mithyAtvanI guNazreNi baMdha paDe che. ane AvalikA bAkI rahe tyAre sthitighAta ane rasaghAta paNa baMdha paDe che, arthAt te samayathI mithyAtvanA sthitighAta ane rasaghAta thatA nathI. temaja mithyAtvanI prathama sthiti be AvalikA pramANa bAkI rahe tyAre aMtakaraNanI upara rahela mithyAtvanAM dalikone udIraNAnA prayogathI udayAvalikAmAM nAkhI udayAvalikAmAM rahela daliko sAthe bhogavavA yogya karato nathI mATe AgAla viccheda thAya che. ane prathama sthitinI eka AvalikA bAkI rahe tyAre udIraNA paNa viccheda thAya che. 740 jyAre jyAre je je prakRtionuM aMtarakaraNa thAya che tyAre tyAre aMtarakaraNa thayA pachI udIraNA prayoga dvArA aMtarakaraNanI uparanI sthitimAMthI dalikane udayAvalikAmAM nAkhI udayaprApta dalikonI sAthe bhogavavA yogya kare che. te udIraNAnuM ja pUrNa puruSoe AgAla evuM vizeSa nAma Apela che. anivRttikaraNanI samAptinI sAthe ja aMtarakaraNanI nIcenI mithyAtvanI nAnI sthiti paNa bhogavAIne sattAmAMthI saMpUrNa naSTa thaI jAya che. mATe anuvRttikaraNanI samApti pachInA pahelA ja samaye AtmA aMtarakaraNamAM praveza kare che. ane te aMtakaraNamAM mithyAtvanAM daliko na hovAthI ukharabhUmine prApta karI jema dAvAnaLa olavAI jAya che tema aMtarakaraNarUpa ukhara bhUmine prApta karI anAdikAlIna mithyAtvarUpa dAvAnaLa paNa olavAI jAya che. tethI aMtarakaraNamAM prathama samaye ja AtmA pUrve koIpaNa vAra prApta na karela mokSarUpI vRkSanA bIja samAna apUrva Atmahita svarUpa upazama samyaktvanI prApti kare che. ane te ja aMtarakaraNamAM upazama samyaktvanI sAthe koIka AtmA dezivarita athavA sarvavirati paNa prApta kare che. anivRttikaraNanA caramasamayavartI eTale mithyAtvanI prathama sthitinA caramasamayavartI mithyArdaSTi athavA upazama samyaktvanI prAptinA prathama samaye aMtarakaraNanI uparanI sthitimAM rahela sattAgata mithyAtvanAM dalikone rasanA bhede traNa prakAre kare che. tyAM keTalAMka dalikone eka sthAnika ane jadhanya dvisthAnika rasavALAM karI zuddhapuMja rUpa banAve che ane te samyaktva mohanIya temaja dezaghAtI kahevAya che, keTalAMka dalikone dvisthAnika rasavALAM banAvI ardhazuddha puMjarUpa kare che te mizra mohanIya ane sarvaghAtI kahevAya che, ane ti sivAyanAM zeSa daliko utkRSTa dvisthAnika, tristhAnika ane catuHsthAnika rasavALA thAya che te azuddhapuMja rUpa mithyAtva mohanIya ane sarvaghAtI che. aMtarakaraNanA prathama samayathI aMtarakaraNanA aMtarmuhUrta pramANa kALathI saMkhyAtamA bhAga pramANa aMtarmuhUrta sudhI dareka samaye mithyAtvanAM dalikone guNasaMkrama dvArA samyaktva mohanIya ane mizramohanIyamAM anukrame asaMkhyAta guNAkAre saMkramAve che. tyAM prathamasamaye samyaktva mohanIyamAM thoDAM ane mizramohanIyamAM tethI asaMkhyAtaguNa saMkramAve che. prathama samaye mizramohanIyamAM jeTalAM saMkramAve che, tenAthI bIjA samaye samyaktvamohanIyamAM asaMkhyAtaguNa ane tenAthI te ja bIjA samaye mizramohanIyamAM asaMkhyAtaguNa saMkramAve che: ema pUrva-pUrvanA samaye mizramohanIyamAM jeTalAM saMkramAve che tenAthI pachI-pachInA samaye samyaktvamohanIyamAM ane Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha mizramohanIyamAM anukrame eka-ekathI asaMkhyAtaguNa saMkramAve che. mithyAtvanI jema mizrane paNa asaMkhyAta guNAkAre samyaktva mohanIyamAM saMkramAve che. A pramANe aMtarmuhUrta sudhI guNasaMkrama thAya che, tyArabAda aMtarakaraNanA bAkI rahela aMtarmuhUrta pramANa zeSakALamAM mithyAtva ane mizramohanIyano vidhyAta saMkrama thAya che. jyAM sudhI A be prakRtiono guNasaMkrama thAya che tyAM sudhI samaye samaye anaMtaguNa vizuddha pariNAma hovAthI mithyAtva vinA zeSa sattAmAM rahela karmaprakRtionA sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNi thAya che ane guNasaMkramanI sAthe sthitighAtAdi paNa viccheda pAme che. 741 A aMtarakaraNano kaMIka adhika AvalikA pramANa kALa bAkI rahe tyAre aMtarakaraNanI uparanI sthitimAMthI traNeya darzana mohanIyanAM daliko utArI aMtarakaraNanI aMdara chellI eka AvalikA jeTalA kALamAM prathama samaye ghaNAM ane pachI-pachInA samaye vizeSa hIna-hIna daliko goThave che. ane adhyavasAyAnusA2e traNamAMthI koIpaNa puMjano udaya kare che, tethI jo samyaktvamohanIyano udaya thAya to kSAyopazamika samyaktva, mizramohanIyano udaya thAya to mizrardaSTi ane mithyAtva mohanIyano udaya thAya to AtmA mithyAdRSTi thAya che, paraMtu aMtarakaraNano jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA pramANa kALa bAkI rahe tyAre koIka bIkaNa AtmAne anaMtAnubaMdhIno udaya thAya to te AtmA sAsvAdana samyaktva pAmI aMtarakaraNano jeTalo kALa bAkI rahe teTalA kALa sudhI sAsvAdana bhAvamAM rahI pachI avazya mithyAtva guNasthAne jAya che. aMtarakaraNamAM je AtmAne anaMtAnubaMdhIno udaya thAya che te AtmA aMtarakaraNano kaMIka adhika AvalikA kALa bAkI rahe tyAre aMtarakaraNanI uparanI sthitimAMthI daliko aMtarakaraNamAM lAvI AvalikA pramANa kALamAM goThavato nathI, kAraNa ke aMtaHkaraNanI aMdara koI puMjano udaya thavAno nathI. ane aMtarakaraNa pUrNa thayA pachI traNe puMja taiyA2 hovAthI temAMthI mithyAtvano ja udaya thAya che. A aMtarakaraNano kALa mithyAtvanI prathama sthitinA aMtarmuhUrta pramANa kALathI ghaNo vadhAre hoya che. cAritramohanIya upazamanA adhikAra saMkliSTa pariNAmano tyAga karI, anaMtaguNa vizuddhimAM vartamAna, cothAthI sAtamA sudhInA cAramAMthI koIpaNa guNasthAnamAM rahela kSayopazama samyaktvI cAritra mohanIyane upazamAvavAno prayatna kare che, tyAM cAritramohanIyano upazama navamA ane dazamA guNasthAnake ja thAya che. tethI cAritramohanIyanI upazamanAno prayatna karato AtmA dezavirati prApta karIne athavA karyA vinA paraMtu sarvavirati prApta karyA pachI ja navamA ane dazamA guNaThANe jaI cAritramohanIyano upazama kare che. mATe prathama AtmA dezaviratino lAbha kaI rIte prApta kare che te batAve che. tyAM prathama dezavirati ane sarvaviratinuM svarUpa A pramANe che. jinezvara bhagavaMte kahela jIvAdi navatattvanI yathArtha zraddhA karavI te jANavuM, jinezvara bhagavaMte kahela vidhimujaba devaguru Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 742 vagerenI sAkSIe vratono svIkAra karavo te grahaNa karavuM athavA AdaravuM ane grahaNa karela vratone zraddhApUrvaka yathArtha rIte pALavAM te pAlana karavuM kahevAya che. jANavuM, AdaravuM ane pAlana karavuM A traNa padonA ATha bhAMgA thAya che. Adare nahi ane pALe nahi. Adare nahi Adare (1) vratone yathArtha jANe nahi, (2) vratone yathArtha jANe nahi, (3) vratone yathArtha jANe nahi, (4) vratone yathArtha jANe nahi, (5) vratone yathArtha jANe (6) vratone yathArtha jANe (7) vratone yathArtha jANe paNa Adare paNa na Adare, paNa na Adare, Adare Adare paNa pALe. paNa pALe nahi. ane pALe. na pALe. paNa pALe. paNa na pALe. ane pALe. (8) vratone yathArtha jANe AmAMnA prathamanA cAra bhAMgAmAM vartamAna AtmAne yathArtha zraddhA ja na hovAthI mithyAdaSTi kahevAya che. pachInA traNa bhAMgAmAM vartamAna AtmA avirata samyagdaSTi kahevAya che. ane chellA bhAMgAmAM rahela AtmA dezavirati athavA sarvavirata kahevAya che. tyAM pAMcamAMthI koIpaNa eka aNuvrata uccare jaghanya, be-traNa yAvat pAMceya aNuvrata uccare te madhyama ane saMvAsAnumati varjI sarva pApavyApArano tyAga kare te utkRSTa dezavirata kahevAya che. ahIM pratisevanA, pratizravaNA ane saMvAsA ema anumati traNa prakAre che. pote athavA putrAdike karelAM pAponI anumodanA kare ane pApavyApArathI taiyAra thayela bhojanAdino upabhoga kare tyAre pratisevanAnumati doSa lAge che. mAtra putrAdike karela pApone sAMbhaLe ane saMbhALIne anumodanA kare paraMtu niSedha kare nahi tyAre pratizravaNAnumati doSa lAge che. ane jyAre putrAdike karela pApone sAMbhaLato nathI temaja anumodana paNa karato nathI. mAtra pApavyApAra karanAra putrAdi kuTuMbIjanomAM potAnuM mamatva hoya tyAre saMvAsAnumati doSa lAge che. jyAre te saMvAsAnumatino paNa tyAga kare che tyAre AtmA sarvavirata kahevAya che. ahIM dezavirati prApta karanAra avirata samyagdaSTi ane sarvavirati prApta karanAra avirata samyagdaSTi athavA dezavirata A bemAMthI koIpaNa hoya che. tyAM dezavirati ane sarvavirati prApta karavA mATe yathApravRtta ane apUrvakaraNa A be karaNo kare che. karaNakALanA aMtarmuhUrtanI pahelAM paNa pratisamaye anaMtaguNa vizudhyamAna pariNAmI vagere upazama samyaktvanI prAptimAM traNa karaNanI pahelAM batAvela badhI ja yogyatAvALo hoya che. ane te pramANe aMtarmuhUrta kALa sudhI 2hI pUrve batAvela svarUpavALAM yathApravRtta ane apUrvakaraNa kare che paraMtu ahIM apUrvakaraNamAM guNazreNi karato nathI. ATalI vizeSatA che. mohanIyakarmanI koIpaNa prakRtino sarvathA kSaya athavA upazama karavAno hoya che tyAre Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 743 trIjuM askRittikaraNa paNa thAya che paraMtu A be guNa prApta karatAM mohanIyakarmanI koIpaNa prakRtino sarvathA kSaya athavA upazama thato nathI paraMtu dezavirati prApta karatAM apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano ane sarvavirati prApta karatAM pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyano kSayopazama thAya che. mATe trIjuM anivRttikaraNa thatuM nathI. paraMtu apUrvakaraNanI samApti pachInA pahelA ja samaye AtmA dezavirati athavA sarvavirati prApta kare che. je samaye A be guNa prApta kare che te samayathI udayAvalikA uparanA prathama samayathI guNazreNi kare che. vaLI guNaprAptinA samayathI aMtarmuhUrta kALa sudhI avazya vardhamAna pariNAmavALo hovAthI pUrva-pUrvanA samayathI pachI-pachInA uttarottarasamaye uparathI asaMkhyAtaguNa daliko utArI aMtarmuhUrvakALa sudhImAM asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. tyArabAda guNaprAptinA samayanI apekSAe athavA je samaye guNazreNino vicAra karIe tenA pUrva samayanI apekSAe koIka jIvane vardhamAna, koIka jIvane avasthita arthAt tevA ne tevA ane koIka jIvane hAyamAna arthAt UtaratA pariNAma paNa hoya che mATe guNazreNi paNa samAna thatI nathI. paraMtu vardhamAna pariNAma hoya to pariNAmanA anusAra uparathI pratisamaye asaMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika athavA asaMkhyAtaguNa adhika dalito utAre che. jo avasthita pariNAma hoya to uparathI dareka samaye samAna daliko utAre che ane jo hInamAna pariNAma hoya to pUrva-pUrvanA samayanI apekSAe pachI-pachInA samaye pariNAmanA anusAra uparathI asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna athavA asaMkhyAtaguNahIna dalito utAre che. ' je samaye utAre che, te ja samaye anudayavatI prakRtionI udayAvalikAnI upara prathama samayathI ane rasoiyavatI pravRtiomAM udaya samayathI aMtarmuhUrvakALa sudhInAM sthAnomAM anukrame asaMkhyAta guNAkAre goThave che. ema jayAM sudhI dezavirati athavA sarvavirati rahe tyAM sudhI - guNazreNi paNa cAlu rahe che. ane sarvatra aMtarmuhUrNakALa sudhInAM samAna sthAnomAM dalika racanA thAya che. irAdApUrvaka vratono bhaMga niSphara pariNAma vinA thato nathI, ethI jo jANIbUjhIne vratono bhaMga karI A be guNothI AtmA nIce Utare to punaH yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNa karIne ja A be guNo prApta karI zake che. paraMtu IrAdA vinA prabaLa mohanIyakarmanA udayathI je AtmAo nIcenAM guNasthAnakomAM jAya che teone tevA niSphara pariNAma na hovAthI A be karaNa karyA vinA paNa punaH dezavirati athavA sarvavirati prApta thaI zake che. anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA upazamazreNi karanAra jIvone A graMthakAra temaja karmaprakRtikAra vagere AcAryonA mate prathama anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA ja thAya che paraMtu upazamanA thatI nathI, mATe cAritramohanIyanI upazamanAnuM svarUpa kahetAM pahelAM anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA kyA AtmAo kaI rIte kare che te batAve che. Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 paMcasaMgraha-2 cAre gatimAM rahela sarva paryAptie paryApta saMjJIpaMcendriya kSayopazama samyaktI yathAsaMbhava cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhInA jIvo upazama samyaktanI prAptimAM batAvela yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa kare che temAM traNe karaNonuM svarUpa pUrve batAvela che. tema ahIM paNa samajavuM. paraMtu ahIM anaMtAnubaMdhino baMdha na hovAthI apUrvakaraNanA prathama samayathI anaMtAnubaMdhi cAre kaSAyono uddhalanAnuviddha guNasaMkrama zarU thAya che. tethI badhyamAna zeSa mohanIya karmanI prakRtiomAM pratisamaye asaMkhyAta guNAkAre anaMtAnubaMdhinAM dalikono saMkrama thAya che ane anaMtAnubaMdhino upazama karavAno na hovAthI tenuM aMtarakaraNa thatuM nathI temaja aMtarakaraNanA abhAve aMtarakaraNanI nIcenI ane uparanI ema be sthitio paNa thatI nathI, paraMtu anivRttikaraNanA kALano eka saMkhyAtamo bhAga rahe tyAre nIce eka udayAvalikA choDI te sivAya saMpUrNa anaMtAnubaMdhino kSaya thaI jAya che. ane zeSa rahela udayAvalikAne paNa tibuka saMkrama dvArA vedyamAna mohanIyakarmanI prakRtimAM saMkramAvI anaMtAnubaMdhinI sattArahita thAya che. te pachI aMtarmuhUrta bAda anivRttikaraNanA aMte zeSa karmonA paNa sthitighAta, rasaghAta temaja guNazreNi baMdha paDe che. tethI AtmA svabhAvastha thAya che. anaMtAnubaMdhino upazama karIne paNa upazama zreNi thaI zake che ema je AcArya ma. sAhebo mAne che, teone mate anaMtAnubaMdhinI upazamanAnuM svarUpa batAvavAmAM Ave che. kSayopazama samyaqI cothAthI sAtamA sudhInA cAramAMthI koIpaNa guNasthAnakamAM vartamAna manuSya upazama samyaktanI prAptinA adhikAramAM batAvyA mujaba karaNa kALa pahelAM aMtarmuhUrta sudhI yogyatAo prApta karyA pachI yathApravRttAdi traNa karaNI kare che, paraMtu ahIM anaMtAnubaMdhino baMdha na hovAthI apUrvakaraNanA prathama samayathI te guNasaMkrama paNa thAya che. temaja anivRttikaraNanA saMkhyAtAbhAga jAya ane eka bhAga bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhino udaya na hovAthI eka udayAvalikA pramANa sthiti rAkhIne tenI upara eka sthitibaMdhanA kALa pramANa aMtarmuhUrtakALamAM aMtarmuhUrta pramANa jagyAmAMthI anaMtAnubaMdhinAM daliko dUra karavAnI kriyA kare che. arthAta aMtarmuhUrtamAM bhogavavA yogya anaMtAnubaMdhinAM daliko tyAMthI laI badhyamAna svajAtIya pravRtiomAM saMkramAve che, ane teTalI jagyA dalika vinAnI kare che. temaja udayAvalikA pramANa prathama sthitino vedyamAna prakRtiomAM tibuka saMkrama dvArA saMkramAvI sattAmAMthI kSaya kare che. je samaye aMtarakaraNanI kriyA pUrNa thAya che, tenA pachInA samayathI dvitIya sthitimAM rahela sattAgata anaMtAnubaMdhinAM dalikone dareka samaye asaMkhyAtaguNa upazamAvatAM aMtarmuhUrvakALamAM saMpUrNa upazAMta kare che. tethI aMtarmuhUrta pramANa upazAMtapaNAnA kALamAM saMkramaNa, uddhanA, apavartanA, udIraNA, nidhatti ane nikAcanA A chamAMthI koIpaNa kAraNo lAgatAM nathI, temaja pradezodaya ke rasodaya paNa thato nathI. Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 745 darzanasika kSapaNA adhikAra jema darzanatrikanI upazamanA karI upazama samyaktI upazamazreNi kare che, tema darzanatrikano kSaya karI kSAyika samyaktI paNa upazamazreNi kare che. mATe ahIM darzanatrikanI kSapaNAno adhikAra prastuta che. tyAM A kALa ane A kSetra AzrayI zrI RSabhadeva bhagavAnanA kevalajJAnotpattinA samayathI jaMbusvAmInA kevalajJAnotpatti sudhInA kALamAM ane sAmAnyathI sarva kSetrone AzrayI vicArIe to je kALamAM kevalajJAna utpanna thaI zake te kALamAM prathama saMghayaNI, ochAmAM ochI ATha varSanI vayavALA, cothAthI sAtamA sudhInA koIpaNa guNasthAnakavartI kSayopazamasamyaktI manuSyo yathApravRttAdi traNa karaNo karI darzanatrikano kSaya karI zake che. sAmAnyathI karaNonuM svarUpa upazamasamyaktanI prAptimAM jema batAvavAmAM Avela che tema ahIM paNa samajavuM, paraMtu apUrvakaraNa ane anivRttikaraNamAM je vizeSatAo che, te have batAvavAmAM Ave che: prathama guNaThANe vizuddhi alpa hovAthI jeTalA kALamAM ane jeTalA pramANamAM sthitighAtAdi thatA hatA tenA karatAM ahIM anaMtaguNa vizuddhi hovAthI nAnA aMtarmuhUrtamAM ane moTA pramANamAM sthitighAtAdi kare che. temaja apUrvakaraNanA prathama samayathI mithyAtva ane mizramohanIyano uddhalanA saMkrama tathA guNasaMkrama thAya che. paraMtu darzana mohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato na hovAthI samyakvamohanIyano kevala udvalanA saMkrama pravarte che. ane sthitighAtathI uparathI utArela dalikone samyakta mohanIyamAM ja udayAvalikAnA prathama samayathI guNazreNinA paryantabhAga sudhI asaMkhyAta guNAkAre ane pachI vizeSa hIna-hIna goThave che. ema apUrvakaraNamAM sthitighAtAdi pAMca padArtho pravarte che. tethI apUrvakaraNanA prathama samaye AyuSya vinA zeSa karmonI jeTalI sthitisattA ane jeTalo navIna sthitibaMdha hoya che tenI apekSAe A karaNanA carama samaye saMkhyAta guNahIna arthAt saMkhyAtabhAga pramANa sthitisattA ane navIna sthitibaMdha hoya che. e ja pramANe anivRttikaraNamAM paNa sthitighAtAdi pAMce padArtho pravarte che paraMtu A karaNathI darzana trikano saMpUrNa kSaya karavAno hovAthI A traNe prakRtinA sthitighAtAdi ghaNA moTA pramANamAM thAya che. temaja anivRttikaraNanA prathama samayathI darzana trikamAM dezopazamanA niddhatti ane nikAcanA A traNamAMthI koIpaNa karaNo lAgatAM nathI arthAt darzanatrikanAM sattAgata dalikomAM A karaNanA prathama samayathI dezopazamanA, niddhatti temaja nikAcanA thatI nathI. A karaNamAM ghaNA hajAro sthitighAta vyatIta thayA pachI asaMjJIpaMcendriyanI sthitisattA jeTalI darzanatrikanI sthitisattA rahe che, tyAra pachI punaH hajAro sthitighAta thayA bAda caturindriya jIvone jeTalI sthitisattA hoya che teTalI sthitisattA rahe che. tyArabAda punaH hajAro sthitighAta gayA bAda trIndriyone, punaH hajAro sthitighAta gayA pachI beIndriyone ane tyArabAda hajAro sthitighAta vyatIta thayA pachI ekendriyone jeTalI sthitisattA hoya che teTalI darzanatrikanI sthitisattA rahe che. tyArabAda punaH hajAro sthitighAta gayA pachI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga paMca2-94 Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 746 pramANa darzanatrikanI sthitisattA rahe che. tyArapachI darzanatrikanI jeTalI sthitisattA che tenA saMkhyAtA bhAga karI eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rAkhI zeSa saMkhyAtamAbhAgono nAza kare che. punaH bAkI rahela saMkhyAtamAbhAganA saMkhyAtA bhAgo karI eka saMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA saMkhyAtA bhAgono nAza kare che. ema bAkI rahela saMkhyAtamA bhAganA hajAro vAra saMkhyAtA-saMkhyAtA bhAgo karI eka eka saMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA saMkhyAtA bhAgono nAza kare che. e pramANe hajAro sthitighAta gayA pachI mithyAtvamohanIyanI je sthitisattA che tenI asaMkhyAtA bhAga karI temAMthI eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA asaMkhyAtA bhAgono nAza kare che. punaH zeSa rahela eka asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bhAga karI eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA asaMkhyAtA bhAgono nAza kare che. e pramANe zeSa rahela mithyAtvanA eka eka asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA-asaMkhyAtAbhAgo karI eka-eka asaMkhyAtamo bhAga bAkI rAkhI zeSa badhA asaMkhyAta bhAgono nAza kare che. e rIte ghaNA sthitighAto thavAthI mithyAtvanI sthiti mAtra eka udayAvalikA pramANa rahe che, ane zeSa saghaLI nAza thaI jAya che. je samayathI sattAgata mithyAtvanI sthitinA asaMkhyAtamo bhAgo karI eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI asaMkhyAtA-asaMkhyAtA bhAgono nAza karavAnI zarUAta karI che te samayathI mizra ane samyaktvamohanIyanA sattAgata sthitinA saMkhyAtA bhAga karI eka eka saMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA saMkhyAtAbhAgono nAza kare che. ema mizra tathA samyaktvamohanIyanA paNa ghaNA sthitighAto vyatIta thAya che ane jyAre mithyAtvanI sthiti udayAvalikA pramANa rahe che tyAre mizra tathA samyaktvamohanIyanI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisattA rahe che. dvicarama sthitikhaMDa sudhI sthitighAtathI utArela mithyAtvanAM dalikone nIce svamAM ane mizra temaja samyaktvamAM tathA mizramohanIyanA sthitighAtathI utArela ilikone svamAM ane samyaktvamAM nAkhe che temaja carama sthitighAtathI utArela mithyAtvanAM dalikone mizra tathA samyaktva mohanIyamAM ane mizramohanIyanAM dalikone samyaktvamohanIyamAM nAkhe che. temaja samyaktva mohanIyanAM dalikone potAnA udayasamayathI guNazreNinA krame goThave che. mithyAtvanI udayAvalikAne stibukasaMkramathI samyaktvamohanIyamAM saMkramAvI bhogavI mithyAtvanI sthitino saMpUrNa nAza kare che. je samaye mithyAtvamohanIya mAtra udayAvalikA jeTalI sthiti rahe che, te samayathI sattAgata mizra ane samyaktvamohanIyanI sthitinA asaMkhyAtA bhAgo karI eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA asaMkhyAtA bhAgono nAza kare che. bAkI rahela eka asaMkhyAtamA bhAganA punaH asaMkhyAtA bhAgo karI eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa saghaLA asaMkhyAta bhAgono nAza kare che. ema bAkI rahela asaMkhyAtamA bhAganA vAraMvAra asaMkhyAtA bhAgo karI eka eka asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa asaMkhyAtA bhAgono nAza karI-karI ghaNA sthitighAto Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 747 thayA bAda mizramohanIyanI sthitisattA udayAvalikA pramANa rAkhe che. ane te udayAvalikAne paNa stibukasaMkramathI samyakvamohanIyamAM saMkramAvI sattAmAMthI dUra kare che. je vakhate mizramohanIyanI udayAvalikA bAkI rahe che te vakhate samyakvamohanIyanI sthitisattA ATha varasa pramANa rahe che te samayathI te AtmAnA vidhvarUpa sarvaghAtI mithyAtva ane mizrano sarvathA kSaya thayela che. ane samyakvamohanIyano paNa aMtarmuhUrtamAM avazya kSaya thavAno hovAthI nizcayanayanA mate te AtmA darzanamohano kSapaka kahevAya che. je samaye samyaktamohanIyanI ATha varSa pramANa sthitisattA rahe che te samayathI samyakvamohanIyanA dvicarama sthitikhaMDa sudhI aMtarmuhUrtamAM aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrta pramANavALA aneka sthitikhaMDo ukerI ukerI nAza kare che. A dareka sthitikhaMDo aMtarmuhUrta pramANavALA hovA chatAM aMtarmuhUrtanA asaMkhyAta prakAro hovAthI pahelA sthitikhaMDa karatAM bIjo sthitikhaMDa asaMkhyAtaguNa moTA aMtarmuhUrta pramANa hoya che. tenAthI paNa trIjo sthitikhaMDa asaMkhyAtaguNa moTA aMtarmuhUrtapramANa hoya che. ema dvicarama sthitikhaMDa sudhI saghaLA sthitikhaMDo pUrva-pUrvanA sthitikhaMDa karatAM asaMkhyAtaguNa moTA moTA aMtarmuhUrta pramANavALA hoya che. A pramANe A graMthanI TIkA temaja karmaprakRtinI upAdhyAyajI kRta TIkAmAM batAvela che. paraMtu karmaprakRtinI cUrNi tathA pU. malayagirijI kRta TIkAmAM asaMkhyAtaguNa moTA moTA batAvela nathI paraMtu sAmAnyathI aMtarmuhUrta pramANa batAvela che. - dareka sthitikhaMDanAM dalitone nIce utArI udayasamayathI guNazreNinA caramasamaya sudhI pUrva-pUrvanA samayathI uttarottara pachI-pachInA samayamAM asaMkhyAtaguNAkAre goThave che. ane guNazreNinA caramasamaya uparanA prathama samayathI je sthitikhaMDano ghAta kare che tenI nIcenA caramasthiti sthAna sudhI vizeSa hIna-hIna goThave che paraMtu je sthitikhaMDano ghAta kare che te sthitisthAnomAM goThavato nathI. - dvicarama sthitikhaMDathI caramasthitikhaMDa saMkhyAtaguNa moTo hoya che ane caramasthitikhaMDanI sAthe guNazreNino paNa mastaka bAjuno chello saMkhyAtamo bhAga khaMDAI jAya che, arthAt nAza thaI jAya che. guNazreNinA khaMDAtA chellA saMkhyAtamA bhAga karatAM paNa caramasthitikhaMDa saMkhyAtaguNa moTo che. caramasthitikhaMDanAM dalitone tyAMthI utArI tenI sAthe arthAt carama sthitikhaMDanI sAthe je guNazreNino bhAga khaMDAto nathI te bhAganA carama samaya sudhI udaya samayathI laIne asaMkhyAta guNAkAre goThave che. e pramANe caramasthitikhaMDano paNa nAza kare che. ane A caramasthitikhaMDano nAza thAya tyAre kSepaka kRtakaraNa kahevAya che. arthAt darzanatrikanI kSapaNA mATe zarU karelA yathApravRttAdi traNa karaNarUpa kriyAo samApta thaI che jene-evo kahevAya che. anivRttikaraNamAM caramasthitikhaMDano nAza thayA pachI samyakvamohanIyano je thoDo bhAga haju sattAmAM che, teTalo bhAga sattAmAM hoya ane jo baddhAyu hoya to anivRttikaraNa pUrNa thatAMnI sAthe AMyuSya pUrNa thaI jAya to kALa karI cAramAMthI koIpaNa gatimAM jaI sattAmAM bAkI rahela samyakvamohanIyano zeSa bhAga udaya-udIraNAthI bhogavI kSAyika samyakta prApta kare che. temaja Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748 paMcasaMgraha-2 pUrve kRtakaraNa sudhI zuklalezyAvALo hato paraMtu tyArabAda pariNAmanA anusAre koIpaNa lezyAvALo thAya che. mATe ja kSAyika samyaktva pAmavAnI zarUAta karanAra manuSya ja hoya che paraMtu kSAyikasamyaktvanI utpatti cAre gatimAM thAya che, ema kahela che. AyuSya na bAMdhela, athavA vaimAnikadevanuM, prathama traNa narakanuM temaja yugalika manuSyatiryaMcanuM AyuSya bAMdhela kSAyikasamyaktva pAmI zake che paraMtu bhavanapati vagere traNa nikAyanuM, cothI vagere narakanuM temaja saMkhyAtavarSanuM manuSya-tiryaMcanuM AyuSya bAMdhela jIvo kSAyika samyaktva pAmI zakatA nathI. have jo abaddhAyu kSAyika samyaktva pAme to darzanatrikano kSaya karyA pachI aMtarmuhUrtamAM ja kSapakazreNi karI kevalajJAna prApta kare che tethI te caramazarI2I hoya che, ane devAyuSya bAMdhyA pachI kSAyikasamyaktva pAmanAra darzanatrikano kSaya karyA bAda upazamazreNi karI zake che, paraMtu zeSa AyuSya bAMdhyA pachI jo kSAyikasamyaktva pAme to te jIvo upazamazreNi paNa karI zakatA nathI. deva athavA naraka AyuSya bAMdhyA pachI kSAyikasamyaktva prApta kare to je bhavamAM kSAyikasamyaktva prApta karyuM che te manuSyano bhava, bIjo deva athavA narakano bhava karI trIjA bhave manuSya thaI mokSamAM jAya che. paraMtu jo trIjA bhavamAM manuSya thavA chatAM tyAM kALa athavA kSetranA prabhAve mokSaprAptinI sAmagrI na maLI zake to duppasahasUrI temaja kRSNavAsudevanI jema tyAM devAyuSya bAMdhI cotho bhava devano karI manuSyamAM AvI koIka jIvo pAMcamA bhave paNa mokSamAM jAya che. ane jo yugalika manuSya ke tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyA pachI kSAyikasamyaktva prApta kare to te pahelo manuSyano bhava, bIjo yugalika manuSya ke tiryaMcano bhava, yugaliko kALa karIne avazya devalokamAM jAya che mATe trIjo devano bhava karI cothA bhave manuSya thaI mokSamAM jAya che. darzanatrika upazamanA adhikAra vaimAnikadevanuM AyuSya bAMdhyA pachI jo kSAyikasamyaktva prApta kare to upazamazreNi karI zake che. A vAta prathama AvI gaI che. ane vaimAnikadevanuM AyuSya bAMdhela agara koIpaNa gati prAyogya AyuSya bAMdhyA vinA kSayopazama samyaktvI upazamazreNi karI zake che, paraMtu anya jIvo karI zakatA nathI. temaja jo kSayopazama samyaktvI upazamazreNi kare to cAritramohanIyano upazama karatAM pahelAM cothAthI sAtamA sudhInA cAramAMthI koIpaNa guNasthAnakamAM vartamAna AtmAo prathama anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA athavA je AcAryabhagavaMto upazamanA paNa mAne che teonA mate anaMtAnubaMdhinI upazamanA karIne paNa chaThThA athavA sAtamA guNasthAnake darzanatrikanI upazamanA kare che. A darzanatrikanI upazamanA karatAM paNa yathApravRttAdi traNa karaNo kare che. ane tenuM svarUpa jema mithyAtvanI upazamanA karatAM athavA anaMtAnubaMdhinI upazamanA karatAM batAvavAmAM Avela che tema ahIM paNa samajavuM. paraMtu apUrvakaraNanA prathama samayathI mithyAtva ane . mizramohanIyano samyaktvamohanIyamAM guNasaMkrama paNa pravarte che. ane anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga bAkI rahe tyAre traNe darzanamohanIyanuM aMtakaraNa kare che. paraMtu Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 749 anudita mithyAtva ane mizramohanIyanI prathamasthiti AvalikA pramANa ane udaya prApta samyakvamohanIyanI prathamasthiti bAkI rahela anivRttikaraNanA saMkhyAmAM bhAga jeTalA aMtarmuhUrta pramANa kare che. mithyAtva tathA mizranI AvalikA pramANa prathamasthiti stibuka saMkramathI samyakvamohanIyamAM saMkramAvI ane samyakvamohanIyanI prathamasthiti rasodayathI anubhavI sattAmAMthI dUra kare che. traNe prakRtionA aMtarakaraNamAM rahela dalikone tyAMthI dUra karI samyaktanI prathamasthitimAM prakSepI bhogavIne kSaya kare che. temaja traNenA dvitIya (aMtarakaraNanI uparanI) sthitimAM rahela dalikone anaMtAnubaMdhinI upazamanAmAM batAvyA pramANe asaMkhyAta guNAkAre upazamAve che. ane apUrvakaraNanA prathamasamayathI mithyAtva ane mizramohanIyano je guNasaMkrama zarU thayo hato te aMtarakaraNamAM praveza karyA pachI paNa aMtarmuhUrta sudhI cAlu rahe che. tyArabAda aMtarakaraNamAM ja A banne prakRtiono vidhyAta saMkrama zarU thAya che. zeSa sarva svarUpa prathamanI jema ja samajavAnuM che. A rIte darzanatrikanI upazamanA karIne upazama samyaphtI athavA sAyikasamyaktI cAritramohanIyane upazamAvavAno prayatna kare che. cAritra mohanIya upazamanA adhikAra cAritra mohanIyanI upazamanA karatAM chaThThA ane sAtamA guNasthAnake hajArovAra gamanAgamana karIne prathama batAvela svarUpavALA yathApravRttAdi traNa karo kare che, paraMtu yathApravRttakaraNa apramattaguNasthAnake, apUrvakaraNa apUrvakaraNaguNasthAnake ane anivRttikaraNa anivRttikaraNa guNasthAnake kare che. arthAta A traNa guNasthAnako traNa karaNa svarUpa che. - ahIM apUrvakaraNamAM ane anivRttikaraNamAM paNa sthitighAtAdi pAMce padArtho pravarte che, paraMtu apUrvakaraNanA prathama samayathI sattAmAM rahela badhI azubha prakRtiono badhyamAna svajAtIya prakRtiomAM guNasaMkrama thAya che. have anivRttikaraNamAM je vizeSatA che, te batAvavAmAM Ave che. A karaNanA prathama samayathI sattAgata sarva karmaprakRtionAM koIpaNa dalikomAM dezopazamanA, niddhatti ane nikAcanA thatI nathI. arthAta A traNamAMthI koIpaNa karaNo lAgatAM nathI. temaja apUrvakaraNanA prathama samaye AyuSya sivAyanA sAte karmanI je aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisattA ane sthitibaMdha hoya che tenI apekSAe A guNasthAnakanA prathama samaye saMkhyAtaguNahIna aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisattA ane sthitibaMdha hoya che. arthAt saMkhyAtamAbhAga pramANa hoya che. ahIM jo ke sAmAnyathI sthitisattA ane sthitibaMdha samAna batAvela che, topaNa baMdhanI apekSAe sattA ghaNI vadhAre hoya che. temaja sAmAnyathI sAte karmanI sattA ane baMdha samAna batAvela hovA chatAM sthitinA anusAra sattA ane sthitibaMdhamAM A pramANe pheraphAra hoya che. nAma ane gotrakarmanI sthiti anya karma karatAM ochI ane paraspara samAna hovAthI A bane karmanI sattA ane baMdha anyakarmanI apekSAe alpa hoya che, nAma tathA gotra karma karatAM Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7pa0 paMcasaMgraha-2 jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAya A cAra karmanI sthiti adhika hovAthI sattA ane baMdha paNa adhika hoya che. ane tulya sthitivALAM hovAthI paraspara samAna hoya che. ane A cAra karma thakI paNa mohanIyakarmanI sthitisattA tathA baMdha adhika hovAthI sattA ane baMdha paNa adhika hoya che. ahIM baMdha paNa aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa batAvela che, paraMtu karmaprakRti upazamanAkaraNa gAthA rUpamAM baMdha kaMIka nyUna kroDasAgaropama pramANa batAvela che. A karaNamAM utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAtamAbhAga pramANa sthitikhaMDano ghAta thAya che. ane pUrva-pUrva sthitibaMdhanI apekSAe pachI pachIno navo navo sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa ocho ocho thAya che. have A karaNamAM ghaNA hajAro sthitighAto vyatIta thayA bAda baMdha ane sattA AzrayI eka-eka karmamAM je vizeSatA thAya che, te batAve che. anivRttikaraNanA saMkhyAtA bhAga jAya ane eka bhAga bAkI rahe tyAre sAte karmano sthitibaMdha asaMjJIpaMcendriyanI samAna thAya che. sthitighAta ane apUrva sthitibaMdha sAthe ja zarU thAya che ane sAthe ja pUrNa thAya che. ethI TIkAmAM hajAro sthitighAta jaNAvela hovAthI hajAro apUrvasthitibaMdha paNa samajI levAnA che. tethI punaH hajAro sthitighAto ane hajAro apUrva sthitibaMdho gayA pachI caturindriyanA baMdha samAna sthitibaMdha thAya che. tyArabAda hajAro sthitighAta ane hajAro apUrva sthitibaMdha gayA pachI te indriya samAna, tyArabAda punaH teTalA ja sthitighAta ane apUrvasthitibaMdha vyatIta thayA pachI beIndriya samAna ane tyArabAda teTalA ja sthitighAta ane apUrvasthitibaMdha vyatIta thayA pachI ekendriyanA baMdha samAna sAte karmano sthitibaMdha thAya che. tyArabAda punaH hajAro sthitighAta ane sthitibaMdha vyatIta thaye chate nAma ane gotrakarmano eka palyopama pramANa, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAya A cAra karmano doDha palyopamapramANa ane mohanIya karmano be palyopamapramANa sthitibaMdha thAya che. temaja sthitisattAnuM alpabadutva paNa baMdhanI jema jaM hoya che arthAt nAma ane gotranI sthitisattA anya karmonI apekSAe alpa, tenAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarAya A cAranI vizeSAdhika ane tenAthI paNa mohanIya karmanI sthitisattA vizeSAdhika hoya che. jyAM sudhI palyopama pramANa sthitibaMdha na thAya tyAM sudhI te te karmanA pahelA-pahelAnA sthitibaMdhanI apekSAe pachI pachInA sthitibaMdho palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa ochA ochA thAya che. paraMtu palyopama pramANa sthitibaMdha thayA pachI te-te karmano pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe pachI pachIno sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAta saMkhyAtamAbhAga pramANa thAya che. mATe palyopama pramANa sthitibaMdha thayA pachI nAma ane gotranA navA navA sthitibaMdho pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna-hIna thAya che. paraMtu zeSa pAMca karmanA to pUrvanI jema palyopamanA saMkhyAtamAbhAga pramANa nyUna-nyUna ja thAya che. Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 751 tyArapachI hajAro sthitighAta gayA bAda jJAnAvaraNa vagere cAra karmonI sthitibaMdha paNa palyopama pramANa thAya che ane te vakhate mohanIya karmano sthitibaMdha doDha palyopama pramANa thAya che. jJAnAvaraNIya vagere cAra karmono palyopama pramANa sthitibaMdha thayA pachI teono pachIno sthitibaMdha pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAt saMkhyAmAM bhAga jeTalo thAya che. paraMtu mohanIya karmano to navo navo sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa ocho ocho thAya che. tyAra pachI hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate mohanIyakarmano sthitibaMdha paNa eka palyopama pramANa thAya che. ane te pachI anya karmonI jema mohanIya karmano paNa pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe navo navo sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hIna-hIna thAya che. jyAre mohanIya karmano navo sthitibaMdha eka palyopama pramANa thAya che, tyAre sthitisattAnI apekSAe nAma ane gotrakarmanI sthitisattA alpa hoya che, tenA karatAM jJAnAvaraNa vagere cAra karmanI sthitisattA saMkhyAtaguNa ane paraspara samAna hoya che. ane tethI mohanIyakarmanI sthitisattA saMkhyAtaguNa adhika hoya che. temaja je vakhate mohanIyakarmano sthitibaMdha eka palyopama pramANa thAya che te pachI pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe nAma ane gotrakarmano navo sthitibaMdha asaMkhyAtaguNahIna eTale ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. tethI te vakhate nAma tathA gotrakarmanI sthitisattA alpa ane paraspara tulya hoya che. A be karmathI jJAnAvaraNa vagere cAra karmanI asaMkhyAtaguNa tathA paraspara tulya ane tethI mohanIyakarmanI sthitisattA saMkhyAtaguNa hoya che. ema nAma ane gotrakarmano sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa thayA pachI hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate jJAnAvaraNa vagere cAra karmono navo sthitibaMdha pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe asaMkhyAtaguNahIna eTale ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. te vakhate nAma ane gotrakarmanI sthitisattA anya karmonI apekSAe alpa ane paraspara tulya hoya che. A be karmathI jJAnAvaraNa vagere cAra karmonI asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya ane A cAra karmathI paNa mohanIya karmanI sthitisattA asaMkhyAtaguNa hoya che. - tyArapachI hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate ekIsAthe ekadama mohanIya karmano sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kare che eTaluM ja nahi paraMtu mohanIya karmano navo sthitibaMdha jJAnAvaraNIya vagere cAra karmanA sthitibaMdhathI paNa asaMkhyAta guNahIna kare che. ane te vakhate apavartana karaNa dvArA sattAmAMthI paNa mohanIyakarmanI eka ja sthitighAtamAM ghaNI ja sthitisattA ghaTADI jJAnAvaraNa vagere cAra karmathI asaMkhyAtaguNa je sthitisattA hatI tenA badale asaMkhyAtaguNa hIna kare che. ane asaMkhyAtagaNahIna karyA pachI sattAnI apekSAe paNa anya karmothI nAma ane gotrakarmanI sthitisattA alpa ane paraspara tulya, tenAthI mohanIyakarmanI asaMkhyAtaguNa ane tethI paNa jJAnAvaraNa vagere cAra karmanI sthitisattA asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya hoya che. mohanIyakarmano ekIsAthe moTo sthitighAta ane ghaNo sthitibaMdha ocho karI jJAnAvaraNAdi cAra karmanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna sthitisattA ane sthitibaMdha karyA pachI Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 paMcasaMgraha-2 punaH hajAro sthitighAta gayA bAda nAma ane gotrakarma karatAM paNa mohanIyakarmano sthitibaMdha ekadama ghaTADI asaMkhyAtaguNahIna kare che. ane jyAre mohanIyano asaMkhyAtaguNahIna sthitibaMdha kare che tyAre baMdhanI apekSAe mohanIya karmano sthitibaMdha sauthI alpa, te thakI nAma ane gotrakarmano asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya ane tethI paNa jJAnAvaraNa vagere cAra karmano sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa ane paraspara samAna thAya che. hamaNAM sudhI jJAnAvaraNa vagere cAra karmano sthitibaMdha samAna hato, paraMtu have pachI hajAro sthitighAta athavA hajAro sthitibaMdha jAya tyAre jJAnAvaraNIya vagere traNaghAtakarmano sthitibaMdha ekadama ghaTADI vedanIya karma karatAM asaMkhyAtaguNahIna kare che. eTale ke A traNa karmanI apekSAe vedanIyakarmano sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa thaI jAya che. tethI te vakhate mohanIya karmano sthitibaMdha sauthI alpa, te thakI nAma ane gotrakamano asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya, A be karma thakI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya temaja jJAnAvaraNa vagerethI paNa vedanIyakarmano sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa hoya che. ' tyArabAda hajAro sthitighAta jAya tyAre pahelAM je jJAnAvaraNa vagere traNa karmano sthitibaMdha nAma ane gotra karatAM asaMkhyAtaguNa hato tenA badale asaMkhyAtaguNahIna arthAtu nAma ane gotrakarmanI apekSAe asaMkhyAtamA bhAga pramANa thaI jAya che. ahIM baMdha AzrayI alpabahutva vicArIe to mohanIya karmano sauthI alpa, te thakI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya A traNa karmano asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya, te thakI nAma ane gotrano asaMkhyAtaguNa ane paraspara tulya ane te thakI paNa vedanIyakarmano sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa hoya che. A sthaLe karmaprakRti upazamanAkaraNa gAthA 39mAM nAma ane gotra thakI vedanIyano sthitibaMdha vizeSAdhika batAvela che....tattvo to buhazruto jANe. ahIM temaja have pachI sarvatra sthitibaMdhanA alpabadutvanI jema ja sthitisattAnuM alpabadutva paNa hoya che. je samaye sAte karmano sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamAbhAga pramANa thAya che, te samayathI asaMkhyAta samayomAM baMdhAyela sattAgata dalikonI ja udIraNA thAya che. paraMtu tethI adhika kALa pahelAM baMdhAyela sattAgata dalikonI udIraNA thatI nathI, tyArabAda hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate mana:paryavajJAnAvaraNa ane dAnAntarAyano dezaghAtI rasa baMdhAya che tyArabAda punaH hajAro sthitighAta jAya tyAre avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa ane lAbhAntarAya A traNano, tyAra pachI punaH hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate zrutajJAnAvaraNa, acakSurdarzanAvaraNa ane bhogAMtarAya A traNano, tyArabAda hajAro sthitighAto gaye chate anukrame cakSurdarzanAvaraNa, tyArabAda matijJAnAvaraNa tathA upabhogAMtarAya ane tyArabAda viryAtarAyano dezavA irasa baMdhAya che. ahIM je je samaye je je prakRtiono dezaghAtI rasa baMdhAya che tenA pUrvanA samaya sudhI bane zreNiomAM te te prakRtiono sarvaghAtI rasa paNa baMdhAto hato, paraMtu kevala dezaghAtI nahi, Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha ema samajavuM. - vIryaMtarAyano dezaghAtI 2sabaMdha thayA pachI saMkhyAtA hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate apratyAkhyAnAvaraNa vagere bAra kaSAya ane navanokaSAya ema cAritramohanIyanI ekavIsa prakRtionuM aMtarakaraNa karavAnI kriyA zarU kare che. te aMtarakaraNa kriyAno kALa eka sthitighAta athavA apUrva sthitibaMdhanA kALa samAna aMtarmuhUrta pramANa che. 753 te aMtarmuhUrta pramANanA kALavALI aMtarakaraNakriyA dvArA eka jIva AzrayI vedyamAna cAra saMjvalanamAMthI eka saMjvalana ane vedyamAna traNamAMthI eka veda, ema be prakRtionI prathama sthiti zreNimAM jyAM sudhI potapotAno udaya rahevAno che, tyAM sudhI aMtarmuhUrtapramANa ane zeSa ogaNIsa prakRtionI AvalikA pramANa ane aneka jIvo AzrayI cAra saMjvalana ane traNa vedanI prathamasthiti zreNimAM potapotAno jyAM sudhI udaya rahevAno che tyAM sudhI aMtarmuhUrtapramANa ane zeSa cauda prakRtionI udayAvalikA pramANa rAkhI, vacamAM aMtarmuhUrtapramANa jagyAmAM rahela bhogavavA yogya ekavIsa prakRtionAM dalikone tyAMthI dUra karI have pachI batAvavAmAM Avaze, te pramANe anyatra goThavI tenI sAthe bhogavavA yogya kare che. (juo yaMtra naM. 8) tyAM napuMsakaveda vagere traNa vedodayavALA traNa alaga alaga jIvo zreNino prAraMbha kare, to je sthAne napuMsakavede zreNi mAMDanArane napuMsakavedano udayaviccheda thAya che te sthAne srIvede zreNi mAMDanArane strIvedano paNa udayaviccheda thAya che. mATe A banne vedano svodayakALa samAna che. ane A be vede zreNi mAMDanArane jyAM vedodayano viccheda thAya che tenA karatAM puruSa veThe zreNi mAMDanArane saMkhyAtaguNa kALa gayA pachI puruSavedano udayaviccheda thAya che. Ama ahIM jaNAvela che. tethI pUrvokta be vedonI apekSAe puruSavedano udayakALa saMkhyAtaguNa Ave. paraMtu cUrNikAranA mate pUrvokta be vedano udayaviccheda thayA pachI saMkhyAta bhAgapramANa kALa gayA bAda puruSavedano udayaviccheda thAya che. tethI pUrvokta be vedonA svodayakALathI puruSavedano svodayakALa saMkhyAtabhAga adhika hoya che. puruSavede zreNi mAMDanArane je jagyAe puruSavedano udayaviccheda thAya che, tenA karatAM saMjvalana krodhodaye zreNi mAMDanArane krodhano udaya amuka kALa pachI viccheda thAya che. tenA karatAM saMjvalana mAnodaye zreNi mAMDanArane mAnano udaya amuka kALa pachI viccheda thAya che. tenA karatAM saMjvalana mAyAe zreNi mAMDanArane amuka kALa pachI mAyAno ane tenA karatAM paNa saMjvalana lobhe zreNi mAMDanArane amuka kALa gayA pachI bAdaralobhano udayaviccheda thAya che. mATe puruSavedanA udayathI saMjvalana krodhAdi cAreno udayakALa kramazaH vizeSAdhika che. ane prathama sthiti paNa potapotAnA udayakALa pramANa thAya che. tathA zeSa anudita prakRtionI prathama sthiti AvalikA mAtra hoya che, mATe ja prathama sthitinI apekSAe ekavIse prakRtionI aMtarakaraNa rUpa khAlI jagyA eka sarakhI hotI nathI, paraMtu saheja AgaLapAchaLa hovAthI viSama hoya che. ane bIjI uparanI sthitinI apekSAe aMtarakaraNarUpa khAlI jagyA samAna hoya che. paMca2-95 Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 paMcasaMgraha-2 ahIM je vedanA udaye zreNi upara ArUDha thayo hoya te vedano udayaviccheda thayA pachI anyavedano udaya thato nathI tethI AtmA avedI thAya che. paraMtu saMjavalana kaSAyo mATe tema nathI. kAraNa ke jo krodhodaye zreNi upara ArUDha thayo hoya to krodhanA udayano viccheda thayA bAda kramazaH mAna, mAyA ane lobhano. saMjavalana mAnodaye zreNi upara caDhyo hoya to mAnano udayaviccheda thayA bAda kramazaH mAyA ane lobhano, saMjavalana mAyAnA udaye zreNi upara ArUDha thayo hoya to mAyAno udayaviccheda thayA bAda saMjavalana lobhano udaya thAya che. ane saMjavalana lobhanA udaye zreNi para caDyo hoya to navamA guNakasthAnakanA carama samaya sudhI bAdara lobhano ja udaya hoya che. ane pachI dazamA guNasthAne sUkSma lobhano udaya hoya che. anudita prakRtionI AvalikA pramANa prathama sthiti stibuka saMkramathI vedyamAna prakRtiomAM saMkramAvI bhogavI dUra kare che ane vedyamAna prakRtionI prathama sthiti bhogavIne sattAmAMthI dUra kare che. je prakRtiono baMdha ane udaya cAlu hoya te prakRtionA aMtarakaraNanAM daliko tyAMthI laI aMtarakaraNanI uparanI ane nIcenI ema banne sthitiomAM prakSepe che. je prakRtiono kevala baMdha hoya paNa udaya na hoya te prakRtionA aMtarakaraNanAM dalikone potAnI uparanI sthitimAM, je prakRtiono baMdha na hoya paraMtu kevala udaya hoya te prakRtionA aMtarakaraNanAM dalitone potAnI prathama sthitimAM, temaja je prakRtiono baMdha ke udaya bemAMthI eke na hoya te prakRtionA aMtarakaraNanAM dalikone badhyamAna svajAtIya paraprakRtimAM prakSepe che. jema puruSavedanA udaye zreNi mAMDanArane puruSavedano baMdha ane udaya bane hovAthI tenA aMtarakaraNanAM dalikone nIcenI ane uparanI ema banne sthitiomAM nAkhe che. strIveda athavA napuMsakavedanA udaya zreNi mAMDanArane puruSavedano baMdha hoya che paraMtu udaya na hovAthI puruSavedanA dalikone mAtra bIjI sthitimAM, strIvede zreNi mAMDanArane strIvedano udaya hoya che. paraMtu baMdha hoto nathI mATe tenA aMtarakaraNanAM dalikone prathama sthitimAM ane madhyamanA ATha kaSAya temaja hAsyaSaka A cauda prakRtiono baMdha ke udaya bemAMthI eke na hovAthI te prakRtionA aMtarakaraNanAM dalitone badhyamAna saMjavalana kaSAyomAM saMkramAve che. " zaMkA-saMjvalana krodha-mAna-mAyA ane lobhanA udaye zreNi upara ArUDha thanArane krodhAdi cArenI prathama sthiti pota-potAnA udayakALa pramANa hovAthI tyAM sudhI krodhAdino udaya hoI zake, paraMtu anya traNa saMjvalana kaSAyanI prathama sthiti eka AvalikA pramANa ja hoya che, ane te paNa napuMsaka vedAdinA upazama thayA pahelAM ja stibuka saMkramathI dUra thaI jAya che. ane pachI to aMtarakaraNarUpa khAlI jagyA ja hoya che. tethI krodhanA udaye zreNi mAMDanArane krodhanA udayaviccheda pachI kramazaH mAnAdi traNano, mAnanA udaye zreNi mAMDanArane mAnanA udayaviccheda thayA pachI mAyAdi beno, ane mAyAnA udaye zreNi mAMDanArane mAyAno udayaviccheda thayA pachI lobhano udaya kyAMthI thAya ? kAraNa ke tyAM te te prakRtionA bhogavavA yogya dalikono ja abhAva che. samAdhAna-jema kSapakazreNimAM je je kaSAyonA udaye zreNi upara ArUDha thayela hoya te te kaSAyano udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela pachI pachInA kaSAyanAM dalikone Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 755 AkarSI aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM lAvI potapotAnA udayakALathI eka AvalikA adhika prathama sthitirUpe banAvIne bhogave che. tema ahIM paNa krodhano udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela mAnanA, mAnano udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela mAyAnA, mAyAno udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela lobhanAM dalikone AkarSI potapotAnA udayakALa pramANathI eka AvalikA adhika kramazaH mAna, mAyA ane lobhanI prathama sthiti banAvI bhogave che. e ja pramANe mAnanA udaye zreNi mAMDanArane mAnano udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela mAyAnA ane mAyAno udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela lobhanAM dalikone AkarSI mAyA ane lobhanI potapotAnA udayakALa pramANathI eka AvalikA adhika prathama sthiti banAve che ane bhogave che. e ja pramANe mAyAnA udaye zreNi mAMDanArane mAyAno udayaviccheda thAya tyAre dvitIya sthitimAM rahela lobhanAM dalikone AkarSI prathama navamA guNasthAnakanA bAkI rahela kALapramANathI eka AvalikA adhika lobhanI prathama sthiti banAvI bhogave che mATe koI jAtano virodha lAgato nathI ane uparokta zaMkAne paNa sthAna nathI. - krodhanA udaye zreNi upara ArUDha thanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya krodhano upazama na thAya tyAM sudhI saMjavalana krodhano udaya hoya che, mAnanA udaye zreNi upara ArUDha thanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAnano upazama na thAya tyAM sudhI saMjavalana mAnano udaya hoya che, mAyAnA udaye zreNi upara ArUDha thanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnI mAyAno upazama na thAya tyAM sudhI saMjavalana mAyAno udaya hoya che. ane saMjavalana lobhanA udaye zreNi upara ArUDha thanArane jyAM sudhI apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya lobhano upazama na thAya tyAM sudhI eTale ke navamAM guNasthAnakanA carama samaya sudhI saMjvalana bAdara lobhano udaya hoya che. pachI dazamA guNasthAnake sUkSma lobhano udaya hoya che. . . je samaye aMtarakaraNa karavAnI kriyA samApta thAya che tenA pachInA samayathI A sAta padArtho pravarte. (1) hamaNAM sudhI mohanIya karmano rasa dristhAnika vagere baMdhAto hato paraMtu havethI eka sthAnika baMdhAya. - (2) mohanIya karmano navIna sthitibaMdha saMkhyAta varSa pramANa ane udaya tathA udIraNA paNa saMkhyAta varSa pramANa hoya. (3) hamaNAM sudhI badhyamAna prakRtionI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda udIraNA thatI hatI, paraMtu have badhyamAna dareka prakRtionI baMdha samayathI cha AvalikA vyatIta thayA pachI udIraNA thAya. (4) hamaNAM sudhI mohanIya karmanI badhyamAna puruSaveda ane saMjavalana kaSAya catuSka A pAMcano arasaparasa saMkrama thato hato paraMtu havethI puruSavedano saMjvalana krodhAdi cAramAM, saMjavalana krodhano saMjavalana mAnAdi traNamAM thAya paNa puruSavedamAM na thAya. saMjavalana mAnano Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 paMcasaMgraha-2 saMjvalana mAyA ane lobhamAM thAya paraMtu puruSaveda ane saMjavalana krodhamAM na thAya, saMjavalana mAyAno saMkrama saMvalana lobhamAM thAya paraMtu puruSaveda temaja saMjvalana krodha tathA mAnamAM na thAya tethI saMjvalana lobhano koImAM saMkrama na thAya, arthAt saMkramano ja abhAva thAya. (5) havethI mohanIyakarmano navo navo sthitibaMdha pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAt saMkhyAtamA bhAga pramANa thAya. (6) zeSa karmono navo navo sthitibaMdha pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe asaMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAt asaMkhyAtamA bhAga pramANa thAya. (7) dvitIya sthitigata napuMsaka vedanAM dalikone upazamAvavAnI zarUAta thAya. tyAM pUrva pUrvanA samayathI uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che. ane je je samaye jeTaluM jeTaluM dalika upazamAve che tenI apekSAe asaMkhyAtaguNa paraprakRtiomAM saMkramAve che, ema napuMsakaveda upazamAvavAnA dvicarama samaya sudhI samajavuM, paraMtu carama samaye to je anya prakRtimAM saMkrame che, tenA karatAM asaMkhyAtaguNa upazamAve che. ahIM vedyamAna saghaLAM karmonI uparanI sthitiomAMthI ghaNAM daliko utArI guNazreNimAM goThavela hovAthI ane guNazreNinI uparanI sthitiomAM dalito alpa hovAthI udIraNAthI thoDAM daliko udayamAM Ave che. ane tenI apekSAe svAbhAvika rIte udayamAM AvatAM daliko asaMkhyAtaguNa hoya che. A rIte napuMsakavedano upazama thayA bAda hajAro sthitighAta pramANa kALamAM e ja krame strIvedano upazama kare che, paraMtu strIvedanI upazamana kriyAnA kALano saMkhyAtamI bhAga gayA pachI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, ane aMtarAya A traNa ghAtI karmano sthitibaMdha saMkhyAta varSa pramANa kare che. tyArabAda A traNe karmano navo navo sthitibaMdha pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe saMkhyAtaguNa hIna-hIna eTale ke saMkhyAtamA bhAga pramANa kare che. ane hamaNAM sudhI kevalajJAnAvaraNa vinA cAra jJAnAvaraNa ane kevaladarzanAvaraNa vinA traNa darzanAvaraNa A sAta prakRtiono jaghanya dristhAnika rasa baMdhAto hato paraMtu tenA badale je samayathI jJAnAvaraNa vagere traNa karmano saMkhyAta varSa pramANa sthitibaMdha thAya che te samayathI ekasthAnika rasabaMdha thAya che. tyAra pachI hajAro sthitighAta vyatIta thaye chate saMpUrNapaNe strIveda upazamI jAya che. strIvedano upazama thayA pachI turata ja hAsyaSaka ane puruSaveda A sAta prakRtionI napuMsakavedanI jema ekIsAthe upazamana kriyA zarU kare che. A sAta prakRtionI upazamana kriyAnA kALano eka saMkhyAtamo bhAga gayA pachI nAma ane gotra A be karmano sthitibaMdha saMkhyAtavarSa pramANa thAya che ane te vakhate vedanIya karmano sthitibaMdha asaMkhyAtavarSa pramANa thAya che. paNa te vedanIyakarmano asaMkhyAta varSa pramANa chello sthitibaMdha pUrNa thayA pachI sarva karmano sthitibaMdha saMkhyAta varSa pramANa thAya che. have pachI pUrva-pUrvanA sthitibaMdhanI apekSAe dareka karmano navo navo sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAt saMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. tyAra bAda hajAro sthitighAta Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 757 vyatIta thAya tyAre hAsyaSakano saMpUrNa upazama thAya che. ane je samaye hAsyaSarkano saMpUrNa upazama thAya che, te samaye puruSavedanI prathama sthiti eka samaya pramANa ane dvitIya sthitimAM samayagUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela dalika choDI zeSa sarva dalika upazamI jAya che. ane te samaye puruSavedano caramasthitibaMdha soLa varSa pramANa thAya che. puruSavedanI prathama sthiti be AvalikA pramANa bAkI hoya tyAre dvitIya sthitimAMthI udIraNA prayoga dvArA daliko puruSavedanI udayAvalikAmAM AvatAM nathI, mATe AgAla baMdha paDe che paraMtu udIraNA cAlu hoya che, temaja prathama sthiti samayagUna be AvalikA pramANa bAkI rahe tyAre puruSaveda apataTThaha thAya che, mATe te samayathI hAsyaSakanAM dalito puruSavedamAM saMkramatAM nathI paraMtu saMjavalana krodhAdimAM saMkrame che, temaja eka samaya pramANa puruSavedanI prathama sthiti bhogavyA bAda AtmA avedaka thAya che. ane je samaye AtmA avedaka thAya che te samaye dvitIya sthitimAM be samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela puruSavedanuM dalika anupazAMta hoya che, kAraNa ke je samaye je karma baMdhAya che athavA anya prakRtimAMthI saMkramIne Ave che te samayathI eka AvalikA kALa sudhI temAM koI karaNa lAgatuM nathI. mATe baMdha AvalikA athavA saMkrama AvalikA vyatIta thayA bAda bIjI AvalikAnA prathama samayathI tene saMkramAvavAnI athavA upazamAvavAnI kriyA zarU kare che. ane tene saMpUrNa saMkramAvatAM athavA upazamAvatAM bIjI AvalikA pUrNa thaI jAya che, arthAt bIjI AvalikAnA carama samaye saMpUrNa saMkrama athavA upazama thaI jAya che. dA. ta. AThamA samaye baMdhaviccheda thAya to navamo samaya baMdhaviccheda pachIno samaya gaNAya. tethI baMdhaviccheda pachInA samaye eTale navamA samaye zarUAtanA pahelA samaye baMdhAyela athavA anya prakRtinA saMkramathI Avela dalikanI (asaMkhyAta samaya pramANa AvalikAne paNa asatkalpanAe cAra samayanI gaNIe to) cothA samaye baMdha AvalikA athavA saMkrama AvalikA pUrNa thavAthI pAMcamA samaye saMkrama athavA upazama zarU thAya ane te AThamA samaye saMpUrNa saMkramI athavA upazamI jAya. - e rIte bIjA samaye baMdhAyela athavA anya prakRtinA saMkramathI Avela dalikanI baMdhAvalikA athavA saMkrama-AvalikA pAMcamA samaye pUrNa thAya, chaThThA samaye teno saMkrama athavA upazama karavAnI zarUAta kare ane cAra samayAtmaka bIjI AvalikAnA caramasamaye eTale navamA samaye saMpUrNa saMkramI jAya athavA upazamI jAya. paraMtu trIjA samaye baMdhAyela athavA saMkramathI Avela dalikono navamA samaya sudhI saMpUrNa saMkrama athavA upazama thato nathI. tethI trIjA samaye baMdhAyela athavA saMkramathI Avela dalika navamA samaya sudhI sattAmAM hoya che. A rIte te pachInA AThamA samaya sudhI baMdhAyela athavA saMkramathI Avela dareka dalikono amuka bhAga saMkramavA ke upazamavA chatAM amuka daliko sattAmAM paNa rahI jAya che. tethI baMdhaviccheda pachInA eTale navamA samaye trIjAthI AThamA samaya sudhI baMdhAyelA athavA saMkramathI AvelA cha samayanAM daliko rahI jAya che. ane cAra samayanI AvalikA kalpela hovAthI cha samayo eTale be samaya nyUna be AvalikA pramANa kahI zakAya, Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha-2 758 mATe ja puruSavedanA baMdhaviccheda pachInA samaye be samayansUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalika anupazAMta hoya che. e ja pramANe krodhAdi cAre saMjvalana kaSAyonA baMdhaviccheda pachInA samaye be samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela krodhAdinAM daliko paNa anupazAMta hoya che ane je samaye puruSavedano soLa varSa pramANa baMdha thAya che, te samaye cAre saMjvalana kaSAyano saMkhyAtA hajAra varSa pramANa sthitibaMdha thAya che. ' avedakanA prathama samaye be samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela puruSavedanuM je dalika anupazAMta che, tene te ja samayathI be samaya nyUna be AvalikA kALa sudhI kramazaH pUrvapUrvanA samayathI uttarottara pachI pachInA samaye asaMkhyAta guNAkAre upazamAve che ane badhyamAna saMjvalana kaSAyomAM yathApravRtta saMkrama dvArA pahelA samaye ghaNuM ane pachI pachInA samaye vizeSa hIna hIna saMkramAve che. ema je samaye avedaka thAya che te samayathI be samaya nyUna be AvalikAnA aMte puruSaveda saMpUrNa upazAMta thAya che. ane te samaye cAre saMjvalana kaMSAyano sthitibaMdha batrIsa varSa pramANa thAya che. A sthaLe karmaprakRti upazamanA karaNamAM aMtarmuhUrta nyUna batrIsa varSa pramANa thAya ema kahela che, tema ja mohanIya vinA zeSa karmano sthitibaMdha saMkhyAtA hajAra varSa pramANa thAya che. avedakanA prathama samayathI apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjvalana e traNe krodhane eka sAthe upazamAvavAnI zarUAta kare che, ane uttarottara dareka samaye asaMkhyAtaguNa upazamAve che, temaja A traNa krodhanI upazamana kriyA zarU kare te vakhate je sthitibaMdha thAya che te sthitibaMdha pUrNa thayA pachI cAre saMjvalanano navo sthitibaMdha saMkhyAta bhAga hIna ane zeSa karmono saMkhyAtaguNa hIna eTale saMkhyAtamA bhAga pramANa kare che. jyAre saMjvalana krodhanI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA zeSa rahe tyAre saMjvalana krodha apatadgaha thAya che, mATe te samayathI sattAgata anya prakRtionAM daliko saMjavalana krodhamAM saMkramatAM nathI, paraMtu mAnAdi traNamAM saMkrame che. saMjvalana krodhanI prathamasthiti be AvalikA pramANa zeSa rahe tyAre AgAla paNa baMdha paDe che, ane prathamasthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre saMjavalana krodhanA baMdha-udaya-ane udIraNA ekIsAthe viccheda thAya che ane te samaye apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya krodha saMpUrNa upazAMta thAya che. je samaye saMjvalana krodhanA baMdhAdi viccheda thAya che. te samaye prathamasthitimAM eka AvalikA ane dvitIya sthitimAM samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela dalikane choDI saMjvalana krodhanuM paNa anya sarva dalika upazAMta thayela hoya che. prathama sthitigata AvalikAne stibuka saMkramathI mAnamAM, mAnanI prathama sthitigata AvalikAne mAyAmAM, mAyAnI lobhamAM ane bAdara lobhanI prathama sthitigata AvalikAne dazamA guNasthAnake kiTTiomAM saMkramAvI bhogavI dUra kare che. krodhanI dvitIya sthitimAM baMdhaviccheda pachInA samaye je samaya nyUna be AvalikA pramANakALamAM baMdhAyela dalika anupazAMta che tene baMdhaviccheda pachInA samayathI be samayanyUna be Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 759 AvalikAkALamAM ja puruSavedanI jema upazamAve che, ane yathApravRtta saMkramathI badhyamAna prakRtiomAM saMkramAvI saMpUrNa upazAMta kare che. e ja pramANe mAna ane mAyAnA baMdhodaya viccheda pachInA samaye dvitIya sthitimAM be samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela je daliko anupazAMta hoya che teone teTalA ja kALamAM puruSavedanI jema upazamAvI ane yathApravRtta saMkramathI saMkramAvI saMpUrNapaNe upazamAve che. lobhanA baMdhaviccheda pachInA samaye je be samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela daliko anupazAMta hoya che. teone dazamA guNasthAnake teTalA ja kALamAM saMpUrNapaNe svasthAnamAM upazamAve che. paraMtu mohanIya karmanI koIpaNa prakRtino baMdha na hovAthI saMkramAvato nathI. saMjavalana krodhanA baMdhaviccheda samaye cAre saMjavalana kaSAyano sthitibaMdha cAra mAsa pramANa hoya che. ane jJAnAvaraNIya vagere cha karmano sthitibaMdha saMkhyAta hajAra varSa pramANa hoya che, je samaye saMjavalana krodhanA baMdhodaya-udIraNA viccheda thAya che, tenA pachInA samayathI mAnanA dvitIya sthitimAM rahela dalikone AkarSI aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM lAvI A guNasthAnake jeTalo kALa mAnano udaya rahevAno che teTalAthI eka AvalikA vadhAre kALa sudhImAM pUrva-pUrvanA samayathI pachI-pachInA samayamAM asaMkhyAta guNAkAre daliko goThavI prathama sthiti banAvI teno udaya kare che. - saMjvalana mAnodayanA prathama samaye mAna vagere traNenI sthitibaMdha cAra mAsa pramANa hoya che ane te ja samayathI apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjavalana e traNa mAnane upazamAvavAnI zarUAta kare che. jyAre mAnanI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA rahe che, tyAre saMjvalana mAne apatagraha thAya che. mATe te samayathI anya prakRtinAM daliko saMjavalana mAnamAM saMkramatAM nathI, paraMtu mAyA ane lobhamAM saMkrame che. ane saMjavalana mAnanI prathama sthiti AvalikA bAkI rahe tyAre AgAla baMdha paDe che. temaja prathama sthiti eka AvalikA bAkI rahe tyAre apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAnano saMpUrNa upazama thaI jAya che. ane saMjvalana mAnanA baMdha-udaya ane udIraNAno viccheda thAya che. temaja te samaye mAnanI prathama sthitimAM eka AvalikA ane dvitIya sthitimAM samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela dalika vinA saMjavalana mAnanuM paNa sarva dalika upazAMta thayeluM hoya che. saMjavalana mAnanA baMdhaviccheda samaye saMjavalana mAna vagere traNa kaSAyanI sthitibaMdha be mAsa pramANa ane zeSa jJAnAvaraNIya vagere karmonI saMkhyAtavarSa pramANa hoya che. saMjavalana mAnanA baMdhaviccheda pachInA samaye saMjavalana mAyAnA dvitIya sthitimAM rahela dalikone AkarSI navamA guNasthAnake jeTalo kALa mAyAno udaya rahevAno che, teTalAthI AvalikA adhika kALa pramANa aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM daliko lAvI guNazreNinA krame udaya samayathI laI asaMkhyAta guNAkAre goThavI prathama sthiti banAvI tene vede che. mAyodayanA prathama samayathI apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjavalana A traNe Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 paMcasaMgraha-2 mAyAne upazamAvavAnI zarUAta kare che, ane saMjvalana mAyAnI prathama sthiti samaya nyUna traNa AvalikA rahe tyAre saMjvalana mAyA apatadgaha thavAthI anya prakRtinAM daliko temAM saMkramatAM nathI paraMtu lobhamAM ja saMkrame che. temaja saMjvalana mAyAnI prathama sthiti be AvalikA bAkI rahe tyAre AgAla baMdha paDe che, ane eka AvalikA bAkI rahe tyAre saMjvalana mAyAnA baMdha-udayaudIraNA ekIsAthe viccheda thAya che, ane te ja samaye apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya mAyAno saMpUrNa upazama thaI jAya che. paraMtu saMjvalana mAyAnuM prathama sthitimAM eka AvalikA ane dvitIya sthitimAM samaya nyUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela dalika anupazAMta hoya che. ane te anupazAMta dalikane paNa te samayathI samayona be AvalikA kALamAM upazamAve che. saMjvalana mAyAnA baMdhaviccheda samaye saMjvalana mAyA ane lobhano eka mAsa pramANa ane zeSa karmono saMkhyAta varSa pramANa sthitibaMdha thAya che. mAyodayanA viccheda pachInA samaye lobhanA dvitIya sthitimAM rahela dalikone AkarSI have pachI jeTalo kALa lobhano udaya rahevAno che teTalA kALanA traNa bhAga kalpI tenA be bhAga pramANa kALamAM eTale ke navamA guNasthAnakanA kALathI eka AlikA adhika kALa pramANa aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM daliko lAvI prathama samayathI asaMkhyAta guNAkAre goThavI prathama sthiti banAvI teno udaya zarU kare che. tema ja saMjvalana mAyAnA baMdhaviccheda pachInA samaye apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjvalana e traNe lobhane upazamAvavAnI zarUAta kare che. temaja saMjvalana lobhanI prathama sthiti samayanyUna traNa AvalikA bAkI rahe tyAre saMjvalana lobha apatagraha thavAthI baMne lobhane svasthAne ja upazamAve che paraMtu patagrahanA abhAve saMkramAvato nathI, ane navamA guNasthAnakanA caramasamaye apratyAkhyAnIya temaja pratyAkhyAnIya lobha saMpUrNa upazama thaI jAya che. je samaye saMjvalana lobhano udaya thAya che te samayathI lobhanA udayakALanA traNa vibhAga kare che, ane temAMthI prathama be bhAgamAM daliko goThave che. e vAta upara batAvavAmAM Avela che. temAM lobha vedavAnA pahelA bhAganuM azvakarNaka2NAddhA, bIjA bhAganuM kiTTikaraNAdvA ane trIjA bhAganuM nAma kiTvivedanAddhA che. tyAM saMkhyAtA sthitighAta pramANa azvakarNakaraNAdvA kALamAM dvitIya sthitimAM rahela saMjvalana lobhanA dalikonA dareka samaye apUrva spardhako kare che. eTale ke--anAdi saMsAramAM baMdha dvArA koIvAra saMjvalana lobhanAM na karyAM hoya tevAM hamaNAM badhyamAna lobhanA rasa spardhakonI samAna sattAgata dalikonA rasa spardhvakomAMthI keTalAye navAM rasa spardhvako banAve che, eTale ke caDatA caDatA rasANuono krama toDyA vinA sattAgata rasa spardhvakone anaMtaguNa hIna rasavALA karI navAM rasa spardhako banAve che. ane te ja apUrva spaAko kahevAya che. tyArabAda lobha vedavAnA bIjA bhAgamAM praveza kare che ane te ja kiTTikaraNAdvAno kALa che. te kiTTikaraNAdvAnA prathama samaye saMjvalana lobhano sthitibaMdha divasa pRthakksa ane zeSa karmone varSa pRthakksa pramANa thAya che. kiTTikaraNAddhAnA prathama samayathI carama samaya sudhI dareka dvitIya sthitimAM rahela saMjvalana Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 761 lobhanA pUrva ane apUrva spardhakomAMthI keTalAMka dalikone grahaNa karI temAMthI anaMtI anaMtI kiThThio banAve che arthAta pahelAM caDatA caDatA rasANuonA kramano tyAga karyA vinA anaMtaguNahIna rasavALAM apUrva smaoko karyA hatAM, paraMtu hamaNAM vizuddhino parama prakarSa hovAthI ekottara caDatA caDatA rasANuono krama toDI apUrvarUddhako karatAM paNa anaMtaguNahIna rasa kare che. dA. ta. abhavyathI anaMtaguNa vargaNAonuM eka spartaka ane pratyeka vargaNAnA dareka paramANuomAM sarva jIva rAzithI anaMtaguNa rasANuo hovA chatAM asatkalpanAe pAMca vargaNAonuM eka spardhvaka ane prathama vargaNAnA paramANuomAM ekaso eka, bIjImAM ekaso be, trIjImAM ekaso traNa, cothImAM ekaso cAra ane pAMcamI vargaNAnA paramANuomAM ekaso pAMca rasANuo hatA, tenA badale anaMtaguNahIna aMtara karI ekottara caDatA rasANuono krama toDI prathama vargaNAnA amuka paramANuomAM pAMca, bIjImAM paMdara, trIjImAM pacIsa, cothImAM pAMtrIsa ane pAMcamI vargaNAnA amuka paramANuomAM pistALIsa rasANuo rAkhI vacamAM moTuM-moTuM aMtara pADe che ane te ja kiThThio kahevAya che. - eka rasa spartakamAM jeTalI vargaNAo hoya che tenA anaMtamA bhAga jeTalI kikrio prathama samaye banAve che. prathama samaye banAvela kiThThionI apekSAe bIjA samaye asaMkhyAtamAM bhAga pramANa kikrio banAve che. ema kiTTikaraNAddhAnA carama samaya sudhI pUrva pUrvanA samayanI apekSAe pachI pachInA samayamAM asaMkhyAtaguNa hIna-hIna arthAt asaMkhyAtamA bhAga pramANa kiThThio banAve che. ane sarvotkRSTa rasavALI kiThThiono rasa paNa sarva jaghanya rasa spardhvakanA rasathI anaMtaguNahIna arthAt anaMtamA bhAga jeTalo hoya che. pUrva-pUrvanA samayathI pachI pachInA samaye anaMtaguNa vizuddhi hoya che temaja tathAsvabhAve ja ghaNA rasavALA karmaparamANuo thoDA ane alpa rasavALA karmaparamANuo ghaNA hoya che. tethI prathama samaye karAyela badhI kiThThionA rasanI apekSAe bIjA samaye karAyela kioimAM rasa anaMtaguNahIna eTale ke anaMtamA bhAgapramANa hoya che. ane te thakI paNa trIjA samaye karAyela kiThThiomAM rasa anaMtaguNahIna hoya che. ema pUrva pUrvanA samayanI apekSAe pachI pachInA samayamAM karAyela kiThThiomAM kramazaH anaMtaguNahIna-hIna rasa hoya che. - prathama samaye karAyelI badhI kiThThionuM dalika pachInA samaye karAyela kiThThionA dalikanI apekSAe alpa hoya che, ane prathama samayanI samasta kikrionA dalikathI bIjA samaye karAyela kikrionuM dalika asaMkhyAtaguNa, te thakI paNa trIjA samaye karAyela kiThThionuM dalika asaMkhyAtaguNa hoya che. ema pUrva-pUrvanA samayathI apekSAe pachI pachInA samayamAM karAyela kikrionuM dalika kramazaH eka ekathI asaMkhyAtaguNa hoya che. ema pUrva-pUrvanA samayamAM karAyelI kiSTionA rasa tathA dalikanI apekSAe pachIpachInA samayamAM karAyela kiThThionA rasa ane dalikanuM alpabadutva batAvI have dareka samaye karAyela kiTionuM paraspara alpabadutva batAve che. paMca02-96 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 762 paMcasaMgraha-2 tyAM prathama samaye karAyela je anaMtI kiThThio che temAM sarvathI alpa rasavALI je kiTTi che tene prathama sthApana karI te pachI caDatA caDatA adhika rasavALI prathama samaye karAyelI badhI kiThThione anukrame sthApana karIe to prathama kiTrimAM sarvathI alpa rasa hoya che. tethI bIjI kiTrimAM anaMtaguNa, te thakI trIjI kiTrimAM anaMtaguNa ema pUrva-pUrvanI kiTTinI apekSAe pachI pachInI kiTimAM anaMtaguNa rasa hoya che. te ja prathama samaye karAyelI anaMtI kiTTiomAMnI je sarvAlpa rasavALI prathama kiTTi che. temAM te ja prathama samaye karAyela anya kioinA dalikanI apekSAe ghaNA dalika hoya che, ane anaMtaguNa adhika rasavALI pachI pachInI kiTrimAM vizeSa hIna-hIna dalika hoya che. ema bIjA-trIjA yAvat kikiraNoddhAnA caramasamaya sudhI karAyela koIpaNa eka samayanI kiThThiomAM rasa ane dalikonuM alpabadutva hoya che. kAraNa ke tathAsvabhAve ja alpa alpa rasavALI kiSTiomAM daliko ghaNAM ghaNAM, ane ghaNA ghaNA rasavALI kikriomAM daliko alpa alpa hoya che. have prathama samaye karAyela kiThThiomAMnI je kiTTi sarvathI alpa rasavALI che te paNa bIjA samaye karAyela kiThThiomAMnI sarvathI adhika rasavALI kiTTinI apekSAe anaMtaguNa adhika rasavALI che. ane bIjA samaye karAyela kiThThiomAMnI je kiTTi sarvathI alpa rasavALI che te paNa trIjA samaye karAyela sarvathI adhika rasavALI kiTTinI apekSAe paNa anaMtaguNa rasavALI che. ema pUrva-pUrvanA samayamAM karAyela kiTTiomAMnI je kiTTi sarvathI alpa rasavALI che te paNa pachI-pachInA samaye karAyela sarvathI adhika rasavALI kiTTinI apekSAe anaMtaguNa rasavALI hoya che. prathama samaye karAyela kiTTiomAMnI je kiTTi sarvathI abhyarasa ane ghaNA pradezovALI che, tenA dalikanI apekSAe paNa bIjA samaye karAyela kiThThiomAM je sarvathI ghaNA rasa ane alpa pradezavALI che te paNa asaMkhyAtaguNa dalitavALI che. tenI apekSAe trIjA samaye karAyela kiThThiomAM je ki isarvathI ghaNA rasa ane alpa dalikavALI che te paNa asaMkhyAtaguNa dalikavALI che. tenI apekSAe cothe samaye karAyela kiThThiomAM je kiSTi sarvathI adhika rasa ane alpa pradezavALI che te paNa asaMkhyAtaguNa pradezavALI che. ema carama samaya sudhI samajavuM. | kiTTikaraNAddhAnA ghaNA saMkhyAtA bhAga jAya tyAre saMjavalana lobhanI sthitibaMdha aMtarmuhUrta pramANa, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmano divasa pRthakta ane zeSa traNa karmano ghaNAM hajAro varSa pramANa thAya che. ane te paNa hIna-hIna thatAM kiTTikaraNAddhAnA caramasamaye eTale ke navamA guNasthAnakanA caramasamaye hamaNAM batAvela aMtarmuhUrtanI apekSAe saMjavalana lobhano ghaNAM nAnAM aMtarmuhUrtapramANa, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano eka ahorAtrapramANa ane zeSa traNa karmano kaMIka nyUna be varSa pramANa sthitibaMdha thAya che. ane tyArapachInA samaye jIva dazamAM guNasthAnakamAM praveza kare che. je samaye dezamAM guNasthAnakamAM praveza kare che te samaye lobha vedanAddhArUpa saMjavalana Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 763 lobhanA betRtIyAMza bhAga pramANa karAyela prathama sthitinI eka AvalikA ane chellA be samayanyUna be AvalikA pramANakALamAM baMdhAyela tema ja kiTTikaraNAddhAmAM karAyela kiTTio sivAyanuM saMjvalana lobhanuM sarvadalika upazAMta hoya che. ane kiTTikaraNAddhAmAM dvitIya sthitimAM je kiTTio karelI che temAMthI dazamA guNasthAnakanA prathama samaye keTalIka kiTTione AkarSI aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAne viSe dazamA guNasthAnakanA kALapramANa kALamAM goThavI prathama sthiti banAve che ane tene bhogave che. temaja te ja samayathI navamA guNasthAnakanA chelle samayanyUna be AlikA kALamAM baMdhAyela saMjvalana lobhane be samayanyUna be AvalikAkALamAM svasthAne upazamAve che. temaja kiTTikaraNAdvAnI bAkI rahela saMjvalana lobhanI AvalikAne stibukasaMkramathI prathama sthiti saMkramAvI AvalikApramANakALamAM bhogavI nAza kare che. dazamA guNasthAnakanA prathama samaye kiTTikaraNAddhAnA pahelA ane chellA samaye karAyela kiTio sivAyanI bAkInA samayamAM karAyela dareka kiTionAM keTalAMka daliko udayamAM AvI jAya evI rIte goThave che. ane prathama samaye karAyela kiTTiono uparano asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa kiTTio temaja caramasamaye karAyela kiTTionA nIcenA asaMkhyAtamA bhAgane choDI zeSa kiTTio udIraNA dvArA prathama samaye udayamAM Ave che. bIjA samaye udaya prApta kiTTiono asaMkhyAtamo bhAga bhogavyA vinA ja upazamAve che ane dvitIya sthitimAMthI udIraNAthI eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa kiTTio anubhavavA mATe grahaNa karIne udayasamayamAM goThavI bhogave che, ema A guNasthAnakanA chellA samaya sudhI dareka samaye udayaprApta kiTTiono eka eka asaMkhyAtamo bhAga anubhavyA vinA upazamAve che. ane dvitIya sthitimAMthI udIraNA dvArA apUrvaasaMkhyAtamA bhAga pramANa kiTTione grahaNa karI anubhavavA mATe udaya samayamAM goThave che. A guNasthAnakanA prathama samayathI caramasamaya sudhI dvitIya sthitimAM je sUkSmakiTTikRta dalika anupazAMta che. tene paNa pUrva-pUrvanA samayathI pachI-pachInA samaye asaMkhyAtaguNAkAre upazamAvI caramasamaye saMpUrNa upazAMta karI le che. A guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNa darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmano aMtarmuhUrtapramANa, nAma ane gotrakarmano soLa muhUrtapramANa ane vedanIyano covIsa muhUrtapramANa sthitibaMdha thAya che. tyArapachInA samaye AtmA agiyAramA upazAMta mohaguNasthAnakamAM praveza kare che. A guNasthAnake mohanIyakarma saMpUrNa upazAMta thayela hovAthI teno anudaya hoya che. A guNasthAnakano kALa maraNanI apekSAe jadhanya eka samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta pramANa che. ahIM pataGgahano abhAva hovAthI guNasaMkrama tema ja kASAyika baMdhano abhAva hovAthI apUrva-sthitibaMdha A be padArtho pravartatA nathI. paraMtu mohanIya ane AyuSya vinA zeSa cha karmamAM sthitighAta, rasaghAta ane guNazreNi A traNa padArtho pravarte che. A guNasthAnake avasthita pariNAma hovAthI upa2nI guNazreNionI jema dareka samaye uparathI asaMkhyAtaguNa daliko utArato nathI paraMtu sarakhA pramANamAM ja daliko utAre che. ane jema-jema pUrvanA samayo Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 paMcasaMgraha-2 bhogavAIne dUra thAya che tema-tema upara-uparanAM sthAnomAM dalika-racanA thAya che. ane te dalikaracanA A guNasthAnakanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthAnomAM pUrva-pUrvanA samayathI pachI pachInA samayamAM asaMkhyAtaguNAkAre thAya che. tethI A guNasthAnake thatI guNazreNi kALa ane dalikonI apekSAe samAna hoya che. dA. ta. A guNasthAnakanA aMtarmuhUrtanA asatkalpanAe 100 samaya ane saMkhyAmAM bhAganA 10 samaya kalpIe to prathama samaye uparathI utArela dalikone 1thI 10 samayamAM goThave che. bIjA samaye utArela dalikane rathI 11, trIjA samaye utArela dalikone 3thI 12 ane cothA samaye utArela dalikone 4thI 13 samayamAM goThave che. ema A guNasthAnakanA carama samaya sudhI te te samaye utArela dalikone te te samayathI 10 samaya sudhInA kALamAM asaMkhyAta guNAkAre goThave che. ane uparathI paNa dareka samaye sarakhAM ja daliko utAre che. mATe ja A guNasthAnakamAM je guNazreNi thAya che te kALa ane dalikonI apekSAe tulya hoya che. A guNasthAnake mohanIyakarmano sarvathA upazama thayela hovAthI tenI sattAgAM koIpaNa prakRtiomAM saMkramaNa, udvartanA, apavartanA, udIraNA, niddhatti ane nikAcanA A chamAMthI koIpaNa karaNa lAgatAM nathI temaja A aMtarmuhUrta kALamAM mohanIyakarmanI koIpaNa prakRtiono udaya thato nathI, mAtra sattAgata mithyAtva ane mizrano saMkrama ane traNe darzanamohanIyanI apavarNanA thAya che. ema krodhodaye zreNi mAMDanArane samajavuM. paraMtu mAnodaye zreNi mAMDanArane napuMsakavedanI jema traNe krodha ekIsAthe upazAMta thAya che, mAyodaye zreNi upara ArUDha thanArane prathama traNa krodha pachI traNa mAna, te ja pramANe lobhodaye zreNi mAMDanArane prathama traNa krodha, pachI traNa mAna, ane tyArabAda traNa mAyA upazAMta thAya che ane lobhane to prathamanI jema ja upazamAve che. krodhodaye zreNi mAMDanArane jyAM krodhano baMdhaviccheda thAya che te ja sthAne mAne zreNi mAMDanArane paNa krodhano baMdhaviccheda thAya che. ane je samaye krodhano baMdhaviccheda thAya che. te ja samaye samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela krodha je anupazAMta hoya che tene pachInA samayathI be samayanUna be AvalikA kALamAM krodhodaye zreNi mAMDanAranI jema upazamAve che ane yathApravRtta saMkramathI saMkramAve che. e ja pramANe mAyodaye zreNi mAMDanArane paNa je jagyAe krodhano baMdhaviccheda thAya che te ja jagyAe krodhano, je jagyAe mAnano baMdhaviccheda thAya che te jagyAe mAnano ane lobhodaye zreNI mAMDanArane krodhAdi traNeno krodhodaye zreNi mAMDanArane je je sthAne baMdhaviccheda thAya che te te sthAne ja kramazaH saMjvalana krodha, mAna ane mAyAno baMdhaviccheda thAya che ane potapotAnA baMdhaviccheda samaye samaya nyUna be AvalikA kALamAM baMdhAyela che te kaSAyanuM je dalika anupazAMta hoya che tene potapotAnA baMdhaviccheda pachInA samayathI be samaya nyUna be AvalikA kALamAM prathamanI jema ja upazamAve che ane yathApravRtta saMkramathI saMkramAve che. aMtarmuhUrta pramANa 11mA guNasthAnakano kALa pUrNa thayA pahelAM ja jo manuSyabhavanuM Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 765 AyuSya pUrNa thaI jAya to te kALa karI sarvArthasiddhi vimAnamAM utpanna thAya ane te bhavakSaye patana thayuM kahevAya ane te AtmAne maraNanA caramasamaya sudhI 11muM guNasthAnaka hoya che, paraMtu devabhavanA prathama samaye ja vaccenAM cha guNasthAnakono sparza thayA vinA 11mAMthI sIdhuM cothuM guNasthAnaka prApta thAya che. ane te samayathI badhAM karaNo pravarte che. devabhavanA prathama samaye je je jIvane cAritra mohanIyakarmanI je je karmaprakRtiono udaya thAya che te karmaprakRtionI dvitIya sthitimAM je prathama daliko upazAMta thayelAM hatAM temAMthI apavarjhanA dvArA aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM daliko lAvI udaya samayathI AvalikA pramANa kALamAM gopucchAkAre ane AvalikA uparanA prathama samayathI guNazreNinA zira sudhI asaMkhyAta guNAkAre ane pachI punaH vizeSa hIna hIna goThave che. tathA mohanIyakarmanI je prakRtio devabhavanA prathama samaye udayamAM nathI AvatI te prakRtionAM dalikone dvitIya sthitimAMthI apavartanAkaraNa dvArA aMtarakaraNarUpa khAlI jagyAmAM lAvI udayAvalikAnI uparanA prathama samayathI guNazreNInA zira sudhI asaMkhyAta guNAkAre ane tenI upara vizeSa hIna-hIna goThave che. ane tethI prathama je aMtarakaraNarUpa khAlI jagyA hatI tyAM paNa punaH daliko goThavAI javAthI ane khAlI jagyA purAI javAthI aMtarakaraNa rahetuM nathI. AyuSya pUrNa na thAya topaNa A guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrta pramANa ja hovAthI te pUrNa thaye jIva avazya paDe che ane te addhAkSaye patana thayuM kahevAya. tethI je krame caDyo hato te ja krame eTale ke 11me thI 10me, 9me, 8me AvI tyAMthI sAtame ane chaThTha guNasthAnake hajArovAra parAvartana karI sthira thAya che. ane koIka jIva pAMcame temaja koIka cothe AvIne paNa sthira thAya che ane koIka tyAMthI pahele paNa jAya che. je AcAryo anaMtAnubaMdhIno upazama karIne upazama zreNi karI zakAya che ema mAne che. teonA mate koIka jIva chaThThA, pAMcamA ke cothAthI sAsvAdane AvIne paNa mithyAtve jAya che. addhAkSaye paDatAM kramazaH prathama saMjvalana lobha, pachI mAyA, mAna ane krodhano udaya thAya che. ane je je prakRtiono je je samaye udaya thAya che--te samaye tenA dvitIya sthitimAM rahela dalikone AkarSI AvalikA pramANakALamAM gopucchAkAre. pachI guNazreNinA zira sudhI asaMkhyAtaguNAkAre ane pachI punaH hIna-hIna daliko goThave che. temaja aveghamAna mohanIyakarmanI anya prakRtionA dvitIya sthitimAM rahela dalikone jyAre jyAre anupazAMta kare tyAre tyAre udayAvalikAnI upara prathama samayathI guNazreNinA zira sudhI asaMkhyAtaguNAkAre ane pachI hIna-hIna goThave che. temaja sthitighAta vagere caDatI vakhate jema thatA hatA tema paDatI vakhate paNa UlaTA krame thAya che. eTale caDatI vakhate kramazaH sthitighAtAdi je moTA moTA thatA hatA, te paDatI vakhate ochA-ochA pramANamAM thAya che. temaja caDatI vakhate je je sthAne je je prakRtiono baMdha, udaya temaja dezopazamanA nivrutti ane nikAcanAkaraNo viccheda thayAM hatAM te ja rIte paDatI vakhate te te sthAne te sarve punaH zarU thAya che, paNa caDatI vakhate aMtakaraNa karyA pachI puruSaveda ane cAra saMjvalanano saMkrama je kramazaH ja thato hato ane lobhanA saMkramano ja sarvathA abhAva hato temaja badhyamAnakarmanI je samayathI cha AvalikA pachI udIraNA thatI hatI Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 paMcasaMgraha-2 tenA badale paDatI vakhate puruSaveda ane cAra saMjvalanano arasaparasa pAMceno pAMcamAM saMkrama thAya. saMjvalana lobhano paNa saMkrama thAya ane badhyamAna karmalatAnI baMdha AvalikA pachI udIraNA thAya che. temaja caDatI vakhate guNazreNinI racanA mATe pratisamaye uparanI sthitiomAMthI asaMkhyAtaguNa dalito UtaratAM hatAM tenA badale paDatI vakhate dareka samaye asaMkhyAtaguNa hinahIna daliko Utare che ane pUrvanI jema goThavAya che. kSapakazreNimAM je je sthAne je je karmaprakRtiono jeTalo sthitibaMdha thAya che tenI apekSAe caDatI vakhate upazamazreNimAM te te sthAne bamaNo ane paDatI vakhate te te sthAne tenAthI paNa bamaNo eTale ke kSapakazreNimAM thAya che tenAthI cAra guNo sthitibaMdha thAya che. jema-kSapakazreNimAM baMdhaviccheda samaye puruSavedano ATha varSano, upazamazreNimAM caDatI vakhate 16 varSano ane paDatI vakhate te ja sthAne 32 varSano sthitibaMdha thAya che e ja pramANe kSapakazreNimAM 10mAM guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano aMtarmuhUrtapramANa, nAma ane gotrano ATha muhUrtapramANa ane vedanIyano 12 muhUrtapramANa sthitibaMdha thAya che. tyAre upazamazreNimAM caDatI vakhate 10mA guNasthAnakanA caramasamaye jJAnAvaraNa vagere karmano kSapakazreNinA aMtarmuhUrtanI apekSAe bamaNA aMtarmuhUrtapramANa, nAma ane gotrano 16 muhUrvapramANa ane vedanIyano 24 muhUrNapramANa sthitibaMdha thAya che. tyAre paDatI vakhate dazamA guNasthAnakanA prathama samaye tethI paNa bamaNo eTale ke jJAnAvaraNa vagere traNa karmano pUrvanI apekSAe bamaNo ane kSapakazreNinI apekSAe cAragaNA moTA aMtarmuhUrta pramANa, nAma ane gotrano 32 muhUrtapramANa ane vedanIyano 48 muhUrtapramANa sthitibaMdha thAya che. kSapakazreNimAM je je sthAne zubha ane azubha prakRtiono jeTalo rasabaMdha thAya che tenI apekSAe upazamazreNimAM caDatI vakhate kramazaH anaMtaguNa hIna ane anaMtaguNa adhika ane paDatI vakhate tenAthI paNa zubhano anaMtaguNa hIna ane azubhano anaMta guNa adhika rasabaMdha thAya che. zreNi parathI paDato jIva mohanIyakarmanI prakRtionI guNazreNi kALanI apekSAe vedyamAna saMjavalananA kALathI adhika kALavALI banAve che. ane caDavAnA kALanI guNazreNinI apekSAe tulya banAve che. je kaSAyanA udaye upazamazreNi upara ArUDha thayo hato, paDatI vakhate jyAre te kaSAyano udaya thAya tyAre te kaSAyanI guNazreNi zeSakarmanI samAna kare che. dA. ta. saMjvalana krodhanA udaye zreNi upara ArUDha thanArane zreNithI paDatA paNa jyAre saMjavalana krodhano udaya thAya tyArathI saMjvalana krodhanI guNazreNi kALanI apekSAe zeSakarmonI samAna thAya che. ema saMjvalana mAna ane mAyA mATe paNa samajavuM. paraMtu saMjavalana lobhanA udaye zreNi mAMDanArane to paDe tyAre lobhodayanA prathama samayathI ja tenI guNazreNi zeSakarmonI guNazreNinI samAna thAya che. ane zeSakarmonI guNazreNi to jema caDatI vakhate kare che, tema paDatI vakhate paNa kare che. temAM koI vizeSatA nathI. traNa AyuSya vinA devAyuSya bAMdhIne athavA koIpaNa AyuSya bAMdhyA vinA AtmA Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha upazamazreNi karI zake che. mATe baddhA, upazamazreNi kare ane upazama samyaktanA kALamAM game te guNaThANe kALa kare to avazya vaimAnika devamAM ja jAya che. ane jo abaddhAyu hoya to aMtarakaraNapUrNa thayA pachI-eTale ke upazama samyaktano kALa pUrNa thayA pachI ja pariNAmanA anusAre cAramAMthI game te AyuSya bAMdhI kALa karI te te gatimAM jAya che. eka bhavanI aMdara eka vAra upazamazreNi karI bIjI vAra kSapakazreNi karI AtmA mokSamAM paNa jaI zake che ane jo kSapakazreNi na kare to bhavanI aMdara be vAra upazamaleNi karI zake che. paraMtu be vAra upazamazreNi karyA pachI te bhavamAM kSapakazreNi karI zakato nathI. AkhA bhavacakranI aMdara upazamazreNi cAra vAra karI zake che. paNa siddhAMtanA mate eka bhavanI aMdara kSapaka athavA upazama A bemAMthI game te eka ja zreNi karI zake che. eTale eka bhavamAM upazamazreNi karI hoya to te bhavamAM kSapakazreNi na ja karI zake. A pramANe puruSavedanA udaye zreNi upara ArUDha thanAranI apekSAe batAvyuM. paraMtu strIvede zreNi mAMDanAra prathama napuMsakavedane upazamAve che, ane tyArabAda eka udaya samaya varjI zeSa saMpUrNa strIvedane paNa upazamAve che. ane strIvedanA udayavicchedanI sAthe ja puruSavedano baMdhaviccheda thAya che. pachInA samaye avedaka evo te AtmA hAsyaSaka ane puruSaveda A sAte prakRtione ekIsAthe upazamAve che. napuMsakavedanA udaya zreNi mAMDanAra, prathama puraSavede athavA strIvede zreNi mAMDanAra je jagyAe napuMsakavedane upazamAve che, tyAM sudhI ekalA napuMsakavedane upazamAvavAnI kriyA kare che paraMtu napuMsakavedano amuka upazama thayA pachI tenI sAthe ja strIvedane upazamAvavAnI paNa zarUAta kare che ane napuMsakavedanA udayanA carama samaye napuMsaka tathA strIveda banne ekasAthe saMpUrNa upazAMta thaI jAya che. ane te ja samaye puruSavedano baMdhaviccheda thAya che. ane pachInA samayathI avedaka thaI hAsyaSarka ane puruSaveda e sAte prakRtione ekIsAthe upazamAve che. tyArabAda to prathama puruSavedodaye zreNi upara ArUDha thanAra krodhAdine jema upazamAve che tema ahIM paNa upazamAve che. ema sarvopazamanAnuM svarUpa batAvI have dezopazamanAnuM svarUpa kahe che. Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 paMcasaMgraha-2 dazopazamanA lakSaNa yathApravRttAdi prathama je traNa karaNo batAvelAM che temAMthI yathApravRtta ane apUrvakaraNa rUpa be karaNothI athavA be karaNo thAya tyAM sudhI je mULa ane uttaraprakRtionI upazamanA thAya che te dezopazamanA kahevAya che. A dezopazamanA phakta mohanIyamAM ja nahi paraMtu ATha karmomAM thAya che. dezopazamanA vaDe upazAMta thayela dalikomAM udvartanA, apavartanA, ane saMkrama A traNa karaNo pravarte che. paraMtu te sivAya udIraNA vagere zeSa karaNo pravartatAM nathI. A dezopazamanA apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamaya sudhI sattAgata sarva prakRtiomAM thAya che. paraMtu darzanatrika tathA cAra anaMtAnubaMdhinI dezopazamanA potapotAno kSaya athavA upazama karavA mATe je traNa karaNo kare che temAMnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhInA jIvo ja kare che. bheda-dezopazamanA mULa temaja uttaraprakRtionI thAya che temaja prakRti, sthiti, rasa ane pradezomAM paNa thAya che. mATe mukhya be prakAra ane te eka-ekanA cAra cAra prakAra che. tyAM mULa prakRtionI dezopazamanA jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAre ane uttaraprakRtionI dezopazamanA matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana prakAre che. svAmI-sAmAnyapaNe e kendriyathI paMcendriya sudhInA yathAsaMbhava apUrvakaraNaguNasthAnakanA caramasamaya sudhInA badhA jIvo sattAgata karyaprakRtionI dezopazamanAnA svAmI che, paraMtu prathama guNasthAnake mithyAtvanI sarvopazamanA karanAra mithyASTio apUrvakaraNanA caramasamaya sudhInA mithyAtvamohanIyanI dezopazamanAnA svAmI che, temaja anaMtAnubaMdhinI kSapaNA athavA upazamanA karanAra yathAsaMbhava cArathI sAtaguNasthAnaka sudhInA cAre gatinA jIvo ane darzanatrikanI kSapaNA athavA upazamanA karanAra cothAthI sAtamA sudhInA cAra guNasthAnakavartI potapotAnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhInA koIpaNa jIvo anaMtAnubaMdhi ane darzanatrikanI dezopazamanAnA svAmI che. sAllAdimULa ane uttaraprakRti AzrayI sAghAdibhaMga be prakAre che. temAM prathama mULa prakRtio AzrayI batAve che. mULa prakRti AzrayI-AThe mULa karmonI anAdikALathI sattA hoya che. ane ekendriyAdi saghaLA jIvo anAdikALathI tenI dezopazamanA kare che. ane te dezopazamanA apUrvakaraNaguNasthAnakanA caramasamaya sudhI ja thAya che. paraMtu anivRttikaraNa vagere guNasthAnakomAM thatI nathI. ethI upazamazreNi upara ArUDha thaI navamAthI agiyAramAguNasthAnaka sudhInA traNamAMthI koIpaNa guNasthAnakethI paDI AThamA vagere guNasthAnake Ave tyAre punaH dezopazamanA zarU thAya che. mATe sAdi, navamA guNasthAnakane na pAmelA jIvone anAdi, abhavyone koI kALe dezopazamanAno viccheda thavAno na hovAthI dhruva ane bhavyone bhaviSyamAM viccheda thavAno Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 769 upazamanAkaraNa sArasaMgraha hovAthI adhuvaema cAra prakAre che. uttaraprakRti AzrayI-dhruvasattAvALI 130 prakRtimAMthI cAra anaMtAnubaMdhi ane mithyAtva vinA zeSa 125 prakRtionI ekendriyAdi saghaLA jIvone yathAsaMbhava AThamA guNasthAnakanA caramasamaya sudhI dezopazamanA thAya che. paNa navamA guNasthAnakAdimAM thatI nathI. mATe upazamazreNi upara ArUDha thayela jIvo AThamA guNasthAnakanA caramasamaye A saghaLI prakRtionI dezopazamanAno viccheda karI uparanAM guNasthAnakomAM jaI tyAMthI addhAkSaye paDe to AThamA ane bhavakSaye paDe to cothA guNasthAnanA prathama samayathI punaH zarU kare che. mATe sAdi, navamA guNasthAnakane na pAmelA jIvo AzrayI anAdi, abhavyone koI kALe viccheda thavAno na hovAthI dhruva ane bhavyone adhruva ema cAra-cAra prakAre hoya che. cAra anaMtAnubaMdhinI kSapaNA athavA upazamanA karanAra samyagdaSTi tathA mithyAtvanI sarvopazamanA karanAra mithyASTi jIvone potapotAnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI ja dezopazamana thAya che. pachI thatI nathI. ethI potapotAnI dezopazamanA viccheda thayA pachI punaH paDe tyAre zarU thAya che mATe sAdi, ane potapotAnA apUrvakaraNanA caramasamayathI AgaLa na gayela jIvone anAdi abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva hoya che tethI cAra cAra bhAMgA thAya che. * - samyakvamohanIya, mizramohanIya, cAra AyuSya, vaikriyasaptaka, AhArakasaptaka, devaddhika, narakaddhika, manuSyadrika, jinanAma ane ucca gotra A aThyAvIsa adhuvasattAvALI prakRtionI sattA ja adhruva hovAthI jyAre sattAmAM hoya che, tyAre ja dezopazamanA thAya che tethI A aThyAvIsa prakRtionI dezopazamanA sAdi-adhruva ema banne prakAre hoya che. prakRtisthAna dezopazamanA tathA sAdyAdi . * be athavA tethI vadhAre prakRtinA samudAyane prakRtisthAna kahevAmAM Ave che. tyAM jJAnAvaraNIya ane aMtarAya A be karmonA pAMca-pAMca prakRtyAtmaka ekeka ja sattAsthAne hoya che. mATe dezopazamanAmAM paNa pAMca prakRtyAtmaka eka ja sthAna hoya che. ane anivRttikaraNa guNasthAnake tenI dezopazamanA thatI nathI. paraMtu tyAMthI paDe tyAre zarU thAya che mATe sAdi, navamA guNasthAnakane nahi pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone apruva ema jJAnAvaraNa ane aMtarAyakarmanA pAMca pAMca prakRtyAtmaka sthAnanI dezopazamanA cAra-cAra prakAre hoya che. darzanAvaraNIyanA che ane cAra prakRtinAM sattAsthAno kSapakazreNimAM navamA guNasthAnakathI hoya che mATe teonI dezopazamanA thatI nathI, paraMtu navapratyAtmaka sattAsthAna upazamazreNimAM 11mAM guNasthAnaka suMdhI ane kSapakazreNimAM navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAgo sudhI hoya che paraMtu navamA vagere guNasthAnake tenI dezopazamanA thatI nathI. tyAMthI paDe tyAre zarU thAya che mATe sAdi, navamA guNasthAnakane nahi pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone adhruva. ema darzanAvaraNanA navaprakRtyAtmaka sthAnanI dezopazamanA cAra prakAre hoya che. paMcara-97 Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 770 paMcasaMgraha-2 vedanIyakarmanAM be sattAsthAna hovA chatAM eka prakRtinuM sattAsthAna caudamAnA carama samaye ja prApta thAya che. mATe tenI dezopazamanA thatI nathI, paraMtu be prakRtyAtmaka sattAsthAnanI AThamA guNasthAnaka sudhI dezopazamanA thAya che ane navamA vagere guNasthAnakomAM thatI nathI. mATe tyAMthI paDI AThame guNasthAnake Ave tyAre punaH zarU thAya che mATe sAdi, navamAM guNasthAnake na pAmelA jIvone anAdi, abhavyone dhruva ane bhavyone apruva ema be prakRtyAtmaka sthAnanI dezopazamanA cAra prakAre thAya che. AyuSyakarmamAM potapotAnA bhavanA prathama samayathI jyAM sudhI parabhavanuM AyuSya bAMdhavAnI zarUAta na kare tyAM sudhI ekanI ane parabhavAyuSya bAMdhavAnI zarUAta kare tyArathI kALa na kare tyAM sudhI 2 prakRtinI sattA hoya che. ane A banne sthAnonI sattAnI jema dezopazamanA paNa vAraMvAra thatI hovAthI banne sthAno sAdi ane adhuva ema be prakAre che. gotrakarmanAM be ane eka prakRtyAtmaka be sattAsthAno che. tyAM teukAya ane vAyukAmAM ucca gotranI uddhalanA karyA pachI anya bhavamAM jaI jyAM sudhI ucca gotra na bAMdhe tyAM sudhI ekanI ane ucca gotranI utkalanA na karI hoya agara karyA pachI paNa anya bhavamAM punaH ucca gotra bAMdhela hoya tevA jIvone be prakRtinI sattA hoya che. tathA te banne sattAsthAno sAdi-sAMta hoya che ane dezopazamanAmAM paNa Ave che. mATe A banne sthAnonI dezopazamanA paNa sAdi ane sAMta ema be prakAre hoya che. joke caudamAnA caramasamaye kevala ucca gotrarUpa eka prakRtinuM sattAsthAna hoya che, paraMtu tenI dezopazamanA thatI nathI. mohanIyakarmamAM 21, 24, 25, 26, 27 ane 28 ema prakRti dezopazamanAnAM cha sthAno che. tyAM anAdi mithyAdRSTine athavA samyaktathI paDI mithyAtvaguNasthAnake AvelA jIvane samyakta-mohanIya ane mizramohanIyanI udlanA karyA bAda chavvIsanI sattA hoya che. A sattAsthAna sAdyAdi cAra prakAre hovAthI chavvIsa prakRtyAtmaka sthAnanI dezopazamanA paNa cAra prakAre thAya che. 28nI sattAvALAne aThyAvIsanI temaja samyakvamohanIyanI uddhalanA karela ra7nI sattAvALAne sattAvIsanI ane prathama guNasthAnake mithyAtvanI sarvopazamanA karavA mATe jyAre traNa karaNa kare che tyAre apUrvakaraNanA caramasamaye mithyAtvanI dezopazamanAno viccheda thavAthI anivRtti karaNanA prathama samayathI 26nI sattA hovA chatAM mithyAtva vinA 25nI dezopazamanA thAya che. tema ja cothAthI sAtamA guNasthAna sudhImAM anaMtAnubaMdhinI kSapaNA athavA upazamanA karavA mATe traNa karaNa kare tyAre anivRttikaraNanA prathama samayathI anaMtAnubaMdhinI dezopazamanA thatI nathI, mATe anaMtAnubaMdhi vinA 24nI dezopazamanA thAya che. ane darzanatrikanI kSapaNA tathA upazamanA karanArane potAnA anivRttikaraNanA prathama samayathI A traNenI dezopazamanA thatI nathI. mATe 24 athavA 28nI sattA hovA chatAM darzanatrika athavA anaMtAnubaMdhi ane darzanatrika Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 771 vinA zeSa ra1 prakRtionI dezopazamanA thAya che. temaja 21nI sattAvALA kSAyika samyaktIne paNa 21nI dezopazamanA thAya che. ahIM 26 sivAyanA pAMce sthAnonI dezopazamanA amuka TAIme ja thatI hovAthI sAdi ane sAta ema be ja prakAre hoya che. 23 ane 22nuM sattAsthAna darzanatrikanI kSapaNA karavA mATe traNa karaNamAMnA trIjA anivRttikaNamAM praveza karyA pachI ja prApta thAya che. mATe A be sattAsthAno dezopazamanAmAM AvatA nathI. temaja 13 vagere mohanIyanAM zeSa sattAsthAno kSapakazreNimAM AThamA guNasthAnaka pachI ja Ave che. mATe te sthAno paNa dezopazamanAmAM AvatAM nathI. nAmakarmanAM 103, 102, 96, 95, 93, 90, 89, 84, 83, 82, 9 ane 8 ema bAra sattAsthAno hovA chatAM 90, 89, 83, 9 ane 8 prakRtyAtmaka pAMca sattAsthAno kSapakazreNimAM AThamAM guNasthAnaka pachI ja hoya che. mATe A pAMca sthAno dezopazamanAmAM AvatAM nathI. paraMtu te sivAyanAM zeSa 103, 102, 96, 95, 93, 84 ane 82 A sAte sattAsthAno yathAsaMbhava apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhI hoya che, ane te sAdi-sAMta hoya che. mATe A sAte sthAnonI dazopazamanA thAya che, ane te paNa sAdi sAMta hoya che. sthitidezopazamanAH - A dezopazamanA paNa mULa ane uttakarmaprakRtio AzrayI be prakAre ane te dareka utkRSTa ane jaghanya ema punaH babbe prakAre che. tyAM mULa ane uttara saghaLI prakRtionI utkRSTa sthitidezopazamanA utkRSTa sthitisaMkrama pramANe hoya che. eTale je je jIvo je je mULa ane uttaraprakRtiono jeTalo utkRSTasthiti saMkrama kare che teTalI ja te te jIvone utkRSTa sthitinI dezopazamanA paNa hoya che ane te ja jIvo tenA svAmI paNa che. sAdyAdibhaMga paNa je pramANe sthitisaMkramamAM batAvela che. te ja pramANe dezopazamanAmAM paNa hoya che. A jaghanya sthiti dezopazamanA paNa abhavya prAyogya jaghanyasthitimAM vartamAna ekendriya jIvo kare che. mATe te ja jIvo tenA svAmI che. kAraNa ke anya jIvo karatAM ekendriya jIvone sthitisattA ochI hoya che. ane teo paNa dezopazamanA karI zake che. temaja ekendriyamAMthI Avela jaghanya sthitisattAvALA beindriyAdi jIvo paNa baMdhAvalikA sudhI te te prakRtionI jaghanya sthiti dezopazamanAnA svAmI hoI zake che. tIrthaMkara nAmakarmanI ekendriyAdi jIvone sattA na hovAthI tenI jaghanya sthiti dezopazamanA kSepaka jaghanya sthitisattAvALA apUrvakaraNa guNasthAnakanA carama samayavartI jIvo kare che. ane ulanA yogya prakRtionI jaghanya sthiti dezopazamanA te te prakRtionI uddhalanA karatI vakhate jyAre palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa carama sthitikhaMDanI uddhalanA kare che te vakhate javalana sthitidezopazamanA hoya che. tyAM AhAraka saptakanI uThThalanA ekathI cAra guNasthAnaka sudhInA ekendriyAdi saghaLA jIvo karatA hovAthI te sarve tenI dezopazamanAnA svAmI che. ane samyakta temaja paMcara-98 Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 772 paMcasaMgraha-2 mizramohanIyanI prathama guNasthAnakavartI ekendriyAdi saghaLA jIvo uddhalanA kare che. mATe teo A be prakRtionI dezopazamanAnA svAmI che. ane vaikriya saptaka, devaddhika tathA narakaddhika A agiyAra prakRtionI uddhalanA ekendriyo ja karatA hovAthI teo tenI dezopazamanAnA svAmI che. manuSyaddhika ane ucca gotranI uddhalanA teukAya temaja vAyukAya jIvomAM thatI hovAthI teukAya ane vAyukAya A traNa prakRtionI jaghanya sthiti dezopazamanAnA svAmI che. jo ke AmAMnI keTalIka temaja bIjI keTalIka pravRtionI kSapakajIvo navamA guNasthAnake paNa uddhalanA kare che. paraMtu dezopazamanA AThamAM guNasthAnaka sudhI thAya che, mATe navamA guNasthAnakavALA jIvo tenA svAmI nathI. anubhAga dezopazamanA A dezopazamanA paNa mULa tathA uttaraprakRtio AzrayI be prakAre ane punaH te dareka utkRSTa ane jaghanya ema babbe prakAre che. tyAM mULa tathA uttaraprakRtionA utkRSTa anubhAga saMkramanA je jIvo svAmI che, te ja jIvo utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA paNa svAmI che. eTale sarva azubha prakRtionI jema utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI yugalika temaja AnatAdi devo varjI zeSa saghaLA ekendriyAdi mithyASTi jIvo che. tema utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA paNa svAmI che. ane keTalIka zubha prakRtionA utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI apUrvakaraNa guNasthAnakathI uparanA jIvo che. paraMtu dezopazamanA AThamA guNasthAnaka sudhI ja thAya che. mATe je je prakRtionA utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI AThamA guNasthAnaka pachI batAvela che te saghaLI zubha pravRtionA utkRSTa anubhAga dezopazanAnA svAmI kSepaka apUrvakaraNa guNasthAnaka-carama samayavartI jIvo hoya che. paraMtu audArika saptaka, manuSyadrika, vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, Apa ane udyota A bAra prakRtionA utkRSTa anubhAga saMkramanA svAmI jema samyagdaSTi tathA mithyAdaSTi che. tema utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA svAmI paNa samyagdaSTi ane mithyAdaSTio che. traNa zubha AyuSyanA utkRSTa anubhAga saMkramanI jema samyagdaSTi ane mithyAdaSTi jIvo utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA svAmI che. je jIvo tIrthakara nAmakarmanA jaghanya anubhAga saMkramanA svAmI che te ja jaghanya anubhAga dezopazamanA svAmI che. zeSa zubha-azubha saghaLI prakRtionA jaghanya anubhAga dezopazamanAnA svAmI ghaNo anubhAga sattAmAMthI haNI nAkhela che jeNe evA abhavya prAyogya jaghanya sthitimAM vartamAna ekendriyo ane teTalI ja jaghanya anubhAga sattAvALA prathama baMdha AvalikAnA carama samaya sudhInA beindriyAdi jIvo jaghanya anubhAga dezopazamanAnA svAmI che.' jo ke pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNa, pAMca aMtarAya, saMjavalana catuSka ane nava nokaSAya A 27 prakRtiono jaghanya anubhAga saMkrama kSapakazreNimAM potapotAnA saMkramanA Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa sArasaMgraha 773 caramasamaye batAvela che; paraMtu dezopazamanA AThamA guNasthAnaka sudhI ja thAya che. ane AThamA guNasthAnakavartI jIvone ekendriyonI apekSAe A prakRtiono anaMtaguNa adhika rasa sattAmAM hoya che, tethI A pravRtionA paNa jaghanya anubhAga dezopazamanAnA svAmI pUrve batAvela ekendriyAdi jevo ja che. pradezadezopazamanA A dezopazamanA paNa mULa temaja uttaraprakRtionI thAya che ane te dareka utkRSTa ane jadhanya ema banne prakAre che. temAM pUrve saMkramaNakaraNamAM je jIvo utkRSTapradeza saMkramanA svAmI kahyA che te ja jIvo utkRSTa pradeza dazopazamanAnA svAmI che. paraMtu je je prakRtionA utkRSTa pradeza saMkramanA svAmI apUrvakaraNaguNasthAnakathI uparanA jIvo batAvela hoya te te prakRtiono utkRSTa pradeza dezopazamanAnA svAmI apUrvakaraNaguNasthAnaka sudhInA jIvo ja hoya che. kAraNa ke A guNasthAnaka pachI koIpaNa prakRtionI dezopazamanA thatI ja nathI. temaja tIrthakara nAmakarmanA je jIvo jaghanya pradezasaMkramanA svAmI che te ja jaghanya pradeza dazopazamanA svAmI che. paryApta asaMkSIpaMcendriya tiryaMco svaprAyogya jaghanyayoge vartamAna ane nAnAmAM nAnA jeTalA aMtarmuhUrtamAM AyuSya bAMdhI zakAya teTalA aMtarmuhUrtakALamAM dasa hajAra varSa pramANa deva tathA narakAyuSya bAMdhI tenI baMdhAvalikA vyatIta thayA bAda prathama samaye A banne AyuSyanI jaghanya dezopazamanAnA svAmI hoya che. zeSa zubha ane azubha saghaLI prakRtionA jaghanya pradeza dazopazamanAnA svAmI abhavya prAyogya jaghanyasthitimAM vartamAna ekendriya jIvo ja hoya che. A pramANe upazamanA karaNanuM svarUpa batAvI have niddhatti ane nikAcanAkaraNanuM svarUpa batAve che. che upazamanAkaraNa sArasaMgraha samApta . Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hI zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH niddhatti nikAcanAkaraNa sArasaMgraha jema dezopazamanA prakRti, sthiti, rasa ane pradezanI thAya che, tema ja mULa prakRtionI jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAre ane uttara pravRtionI matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana prakAre thAya che. tema niddhatti ane nikAcanA paNa prakRti, sthiti, rasa ane pradezanI thAya che. ane te paNa jJAnAvaraNIya vagere mULa AThakarmanI ane matijJAnAvaraNIya vagere ekaso aThThAvana uttaraprakRtionI thAya che. temaja dezopazamanA jema apUrvakaraNaguNasthAnaka sudhI ja thAya che tema A be kAraNo paNa AThamA guNasthAnaka sudhI ja pravarte che. mATe prakRti vagere cAre prakAranI mULa ane uttarapravRtionI dezopazamanAne je je jIvo svAmI che ane jema sAdyAdi tathA prakRtisthAna dezopazamanA jeTalAM sthAnonI je rIte thAya che ane jeo tenA svAmI che tema A banne karaNomAM paNa sarva samAna che. mAtra niddhatta thayela karmamAM udvartanA tathA apavarnanA e be ja karaNI pravarte che, paraMtu saMkramaNakaraNa pravartatuM nathI. ane nikAcitakarmamAM koIpaNa karaNa pravartatuM nathI, kAraNa ke nikAcita karma sakala karaNane ayogya che. jyAre guNazreNi thatI hoya che, tyAre prAyaH dezopazamanA, niddhatti, nikAcanA ane yathApravRttasaMkrama hoya che. mATe dalika AzrayI A cArenuM alpabadutva batAve che. guNazreNimAM jeTalAM daliko goThavAya che, te have batAvavAmAM Avaze tenI apekSAe alpa hoya che. guNazreNimAM goThavAyela dalikonI apekSAe asaMkhyAtaguNa dalikonI dezopazamanA thAya che. tenAthI asaMkhyAtaguNa dalikonI niddhatti thAya che, tenAthI asaMkhyAtaguNa dalikonI nikAcanA thAya che ane jeTalAM dalikonI nikAcanA thAya che tenAthI paNa asaMkhyAtaguNa daliko dareka samaye yathApravRttasaMkrama dvArA saMkrame che. navamAthI teramA guNasthAnaka sudhImAM guNazreNio thAya che. paraMtu tyAM dezopazamanA, niddhatti ane nikAcanA thatI nathI tema ja dazamA guNasthAnaka pachI koIpaNa prakRtiono yathApravRtta saMkrama paNa thato nathI. vaLI anaMtAnubaMdhI temaja darzanatrikanI kSapaNA athavA upazamanA mATe temaja mithyAtvanI sarvopazamanA mATe traNa karaNo kare che. tyAre paNa potapotAnA apUrvakaraNa pachI guNazreNi hoya che paraMtu A prakRtionI dezopazamanA, niddhatti temaja nikAcanA thatI nathI tethI ja guNazreNi dvArA daliko goThave che. tyAre prAyaH dezopazamanA vagere hoya che ema batAvela che. have AThe karaNonA adhyavasAyonuM alpabadutva A pramANe che. Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niddhatti nikAcanAkaraNa sArasaMgraha 775 prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yogathI thAya che. arthAt temAM mukhyatve adhyavasAya kAraNa nathI, paraMtu sthitibaMdha ane tenA upalakSaNathI anubhAgabaMdha kASAyika adhyavasAyothI thAya che. mATe ahIM sthitibaMdhanA adhyavasAyothI baMdhanakaraNanA adhyavasAyo samajavAnA che. ane te have pachI batAvavAmAM Avaze te adhyavasAyonI apekSAe thoDA che. chatAM asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa hoya che. baMdhanakaraNanA adhyavasAyothI udIraNAkaraNanA adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che, te thakI saMkramaNa, uddhanA ane apavartana e traNe karaNanA samudita adhyavasAyo asaMkhyAtaguNa che. ane e adhyavasAyothI paNa upazamanA, niddhatti ane nikAcanAkaraNanA adhyavasAyo kramazaH eka ekathI asaMkhyAtaguNa che. | niddhatti nikAcanAkaraNa sArasaMgraha samApta . Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasaMgraha dvitIya bhAga upazamanAkaraNa praznottarI prazna--1. upazamanAnA mukhya prakAra keTalA ? ane kayA kayA che ? uttara--karaNakRta ane akaraNakRta ema upazamanAnA mukhya be prakAra che. prazna--2. akaraNakRta upazamanA eTale zuM ? ane te A graMthamAM kema batAvavAmAM Avela nathI ? uttarathApravRttAdi karaNo karyA vinA nadI-pASANa gholagoLanA nyAya pramANe vedanAdi dvArA je upazamanA thAya che te akaraNakRta upazamanA kahevAya che. ane A akaraNakRta upazamanAnA svarUpanuM jJAna karmaprakRtikAra tathA paMcasaMgrahakAra maharSione na hovAthI athavA to te kALamAM koIpaNa AcArya bhagavaMtone na hovAthI batAvavAmAM Avela nathI. prazna--3. karaNakRta upazamanAnA mukhya prakAra keTalA ? ane kayA ? ane te kayA kayA karmonI thAya che ? uttara--karaNakRta upazamanAnA sarvopazamanA ane dezopazamanA ema mukhya be prakAra che. tema ja sarvopazamanA mAtra mohanIya karmanI ja thAya che ane dezopazamanA AThe karmonI thAya che. prazna--4. sarvopazamanA eTale zuM ? uttara--udaya, udIraNA, niddhatti ane nikAcanA jemAM na thAya, tema ja darzanatrika sivAya upazAMta thayela mohanIyakarmanI prakRtiomAM saMkramaNa, uddhattanA ane apavarjhanA paNa na thAya evI avasthAmAM sattAgata karmane mUkavAM te sarvopazamanA kahevAya che. prazna--5. upazamanA sarva prakRtiomAM ane tenAM sarva dalikomAM ja thAya ke amuka prakRtionAM amuka dalikomAM ja thAya ? uttara--sarvopazamanA mohanIyakarmanI 28 prakRtiomAM ja thAya ane te 28 prakRtionAM sattAgata sarva dalikonI thAya che. mATe ja A sarvopazamanAthI te te prakRtioe dabAvela guNo pragaTa thAya che mATe te sarvopazamanAne guNopazamanA athavA prazastopazamanA paNa kahevAmAM Ave che. ane dezopazamanA AThe karmanI sattAgata sarva prakRtionA amuka amuka dalikamAM ja thAya che. mATe dezopazamanAthI te te prakRtioe dabAvela guNo athavA AtmAnuM zuddha svarUpa prApta thatuM nathI. tethI dezopazamanAne aguNopazamanA athavA aprazastopazamanA paNa kahevAmAM Ave che. Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa praznottarI 777 prazna-6. A be prakAranI upazamanAmAMthI abhavya jIvone kaI upazamanA hoya? uttara-sarvopazamanA anivRttikaraNarUpa trIjA karaNathI ja thAya che ane abhavyajIvone apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNa thatAM nathI mATe teone sarvopazamanA thatI nathI paraMtu sattAgata sarvaprakRtiomAM dezopazamanA ja thAya che. prazna-7. je vakhate je karmonI dezopazamanA pravarte, te vakhate te karmaprakRtionI sarvopazamanA pravarte ke nahi ? uttara-zopazamanA apUrvakaraNa guNasthAnakanA athavA darzana saptakanI apekSAe potapotAnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI ja pravarte che. ane sarvopazamanA anivRttikaraNamAM athavA anivRttikaraNa karyA pachI ja thAya che. mATe dezopazamanA hoya tyAre sarvopazamanA na ja hoya ane sarvopazamanA hoya tyAre te prakRtionI dezopazamanA na ja hoya. prazna-8. sarvopazamanA koNa ane kyAre kare ? uttara-upazama, upadezazravaNa ane sarvopazamanAne yogya yoga A traNa labdhithI yukta sarva paryAptie paryApta saMkSIpaMcendriya jIvo aMtarmuhUrvakALa sudhI ja sarvopazamanA kare che. te prazna-9. dazopazamanA koNa ane kyAre kare ? uttara-badhyamAna prakRtionI baMdha-AvalikA vyatIta thayA bAda sattAgata sarva prakRtionI apUrvakaraNa guNasthAnakanA athavA potAnA apUrvakaraNanA carama samaya sudhInA ekendriyAdi sarva jIvo anAdikALathI dezopazamanA kare che. prazna-10. upazamanAkaraNathI upazAMta thayela daliko keTalo kALa upazAMta rahe ? uttara- banne prakAranI upazamanAthI upazAMta thayela daliko aMtarmuhUrtakALa sudhI ja upazAMta rahe che. arthAt aMtarmuhUrta pachI punaH te daliko anupazAMta eTale badhAM karaNo lAge tevAM thaI jAya che. prazna-11. dezopazamanA karaNapUrvaka ja thAya ke karaNa vinA paNa thAya ? uttara-zopazamanA yathApravRtta ane apUrvakaraNa rUpa be karaNothI thAya athavA A be karaNo karyA vinA paNa thAya che. prazna-12. mohanIya karmanI kaI prakRtionI sarvopazamanAthI kayA guNo pragaTa thAya uttara-darzanamohanIyanI sarvopazamanAthI upazama samyakta ane cAritra mohanIyanI prakRtionI sarvopazamanAthI aupathamika yathAkhyAta cAritra guNa pragaTa thAya che. Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 paMcasaMgraha-2 prazna-13. mohanIyakarmanI sarvopazamanAthI uparanA praznottaramAM batAvela be guNo ja thAya che, to dezavirati, sarvavirati, anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA ane darzanatrikanI kSapaNA A cAra adhikAro sarvopazamanAnA adhikAramAM kema batAvyA ? uttara-cAritra mohanIyanI sarvopazamanA karatAM pahelAM sarvaviratino lAbha ane A AcArya mahArAja vagerenA mate anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA avazya thAya che. tema ja keTalAka AtmAo dezavirati pAme che ane keTalAka darzanatrikanI kSapaNA paNa kare che tethI sarvopazamanAnA adhikAramAM A cAra adhikAro batAvela hoya tema lAge che. athavA mohanIya karmanI sarvopazamanA batAvatAM dezavirati ane sarvavirati kramazaH apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAyanA kSayopazamathI ane kSAyikasamyakta darzanasaptakanA kSayathI prApta thAya che. mATe A cAra adhikAro batAvela hoya tema lAge che. prazna-14. darzana mohanIyanI sarvopazamanA koNa kare ? uttara-prathama upazama samyakta prApta karanAra anAdi mithyASTi, sarva paryAptie paryApta, saMkSIpaMcendriya athavA upazamazreNi upara ArUDha thanAra cothAthI sAtamA guNasthAnaka sudhInA ane matAntare chaThThA-sAtamAM guNasthAnakavALA kSayopazama samyaktI manuSyo darzana mohanIyanI sarvopazamanA kare che. prazna-15. abhavya temaja samyakta pAmanAra bhavyajIvanuM yathApravRttakaraNa samAna hoya ke taratamatAvALuM hoya ? uttara-abhavya jIvane yathApravRttakaraNanA aMte je vizuddhi hoya che tenA karatAM anaMtaguNa vizuddhi samyakta prApta karanAra bhavya jIvane yathApravRttakaraNathI aMtarmuhUrta pahelAM hoya che. ane te paNa uttarottara dareka samaye anaMtaguNa adhika hoya che. tethI ja abhavyajIvanA yathApravRttakaraNathI samyakta pAmanAra bhavyajIvanuM yathApravRttakaraNa ghaNA judA prakAranuM hoya che. kAraNa ke bannenI vizuddhimAM ghaNI ja moTI (anaMtaguNa pramANa) taratamatA hoya che. prazna-16. kaI lezyAomAM vartatA jIvo samyakta pAme ? uttara-manuSyo ane tiryaMco teno vagere traNa zubha legyAmAM ane devone tathA nArakone dravya lezyA avasthita hovAthI teo potapotAne je legyA hoya te dravya legyAmAM vartatA ane bhAvathI tejo vagere traNa zubha lezyAmAM vartatA samyakta pAme che. kAraNa ke devo tathA nArakone dravyalezyA avasthita hovA chatAM cha e bhAvalezyA parAvartana thAya che. prazna-17. upazama samyatva prApta karatAM apUrvakaraNanA prathama samayathI sthitighAtAdi pAMca padArthomAMthI keTalA padArtho pravarte? uttara-mithyAdaSTi upazama samyakta prApta kare tyAre apUrvakaraNanA prathama samayathI Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa praznottarI 779 AyuSya vinAM sAte karmamAM guNasaMkrama vinA sthitighAtAdi cAra padArtho pravarte che. ane kSayopazama samyaktI upazama samyakta pAme tyAre sAte karmamAM sthitighAtAdi cAra ane mithyAtva tathA mizramAM guNasaMkrama sahita pAMce padArtho pravarte che. prazna-18. eka sthitighAta tathA eka sthitibaMdhano kALa keTalo? uttara-sthitighAta tathA sthitibaMdhano kALa samAna aMtarmuhUrta pramANa che. paraMtu te aMtarmuhUrta AvalikAnA ghaNA nAnA saMkhyAmAM bhAga jeTaluM ja samajavuM. kAraNa ke aMtarmuhUrta pramANa apUrvakaraNa ane anivRttikaraNamAM seMkaDo vAra ghaNA hajAro sthitighAto ane sthitibaMdho thAya che. prazna-19. AvalikAnA saMkhyAtamAbhAga pramANa aMtarmuhUrvakALamAM je eka sthitighAta thAya che tenuM pramANa keTaluM? uttara-utkRSTathI ghaNA sAgaropama pramANa ane jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitio aMtarmuhUrtamAM naSTa thAya che. temAM dareka samaye thoDI thoDI sthitino ghAta thato nathI. paraMtu uparokta pramANavALAM sthitisthAnomAM rahela dalikomAMthI dareka samaye thoDAM thoDAM dalikono nAza karatAM aMtarmuhUrta pramANakALamAM te saMpUrNa dalikono nAza karI arthAta anyatra-sva athavA paremAM goThavI ekIsAthe teTalI sthitino ghAta kare che. jo ke keTalAka sthaLe TIkAmAM jaghanyathI eka sthitisthAnanuM pramANa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM batAvela che. paraMtu te azuddha hoya tema lAge che. kAraNa ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa eka-eka sthitighAta kare to apUrvakaraNa ane anivRttikaraNamAM ekaekamAM asaMkhyAtA sthitighAto karavA paDe, paraMtu asaMkhyAta sthitighAto karavAnuM kyAMya batAvela nathI. vaLI apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI sthitisattA hoya che tenA karatAM te ja apUrvakaraNanA carama samaye saMkhyAtaguNa hIna sthitisattA batAvavAmAM Avela che te paNa ghaTI zake nahi. kemake asaMkhyAtA sthitighAto kare tyAre eka palyopama jeTalI sthiti ghaTe to hajAro sthitighAta karavAthI saMkhyAtaguNahIna sthiti kema thAya ? temaja karmaprakRti upazamanA karaNa mULagAthA 14 tathA tenI banne TIkAmAM ane cUrNImAM temaja A graMthamAM paNa upazamanA karaNa gAthA 12nI TIkAmAM apUrvakaraNamAM hajAro sthitighAto thAya ema batAvela che. paraMtu asaMkhyAtA sthitighAto thAya ema kyAMya batAvela nathI. sthitighAtanI jema pUrva-pUrvanI sthitibaMdha pUrNa thaye chate navo navo sthitibaMdha paNa palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa ocho ocho thAya che ane sthitibaMdho paNa ghaNI vakhata ghaNA hajAro thAya che, kAraNa ke banneno kALa samAna che ane yukti paNa te ja che. prazna-20. eka sthitighAtamAM jaghanyathI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitino ja ghAta kare ke tethI ocho paNa kare ? paMcaraM-99 Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 paMcasaMgraha-2 uttara-apUrvakaraNamAM eka eka sthitighAta palyopamanA saMkhyAmAM bhAgathI ocho na ja kare, paraMtu anivRttikaraNanA kALanA ghaNA saMkhyAtA bhAga gayA pachI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane mizrano kSaya karyA pachI samyakta mohanIyano aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta pramANa sthitighAto kare che. ema navamA guNasthAnakanA kALanA ghaNA saMkhyAtA bhAga gayA pachI paNa yathAsaMbhava nAnA moTA sthitighAta kare che. prazra-21. sattAgata zubhAzubha badhI prakRtiono sthitighAta thAya ke mAtra azubhano ja thAya? uttara-AyuSya sivAya sarva prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha ati saMkSipta pariNAmathI thAya che. tethI utkRSTa sthitibaMdhanI jema cAra AyuSya vinA zubhAzubha badhI pravRtionI utkRSTa sthiti paNa azubha gaNAya che. mATe zubhAzubha badhI prakRtiono sthitighAta thAya, paraMtu kevaLa azubhano ja nahi. prazna-22. sattAgata zubhAzubha badhI prakRtiono rasaghAta thAya ke mAtra azubhano ja thAya? uttara-zubha prakRtiono utkRSTa rasa ativizuddha pariNAme baMdhAya che. mATe baMdhanI jema zubha prakRtiono utkRSTarasa paNa zubha hoya che. tethI zubha prakRtionA rasano ghAta karato nathI. paraMtu sattAgata kevaLa azubha prakRtionA rasano ja ghAta kare che. arthAta AyuSya vinA sattAgata sarva azubha prakRtionA sthitighAta ane rasaghAta ema banne thAya che. ane sattAgata zubha prakRtiono mAtra sthitighAta ja thAya che paNa rasaghAta thato nathI. prazna-23. guNazreNi eTale zuM? ane te keTalAM sthAnomAM dalika racanA kare? temaja uparanAM sthAnomAMthI daliko utAravAnI kriyA keTalo kALa cAle ? uttara-udayavatI pravRtionI udayasamayathI ane anudayavatI pravRtionI udayAvalikA uparanA prathama samayathI aMtarmuhUrtanA samayamAM asaMkhyAta guNAkAre karAtI dalikonI racanA te guNazreNi kahevAya che, ane te karavAnI kriyA aMtarmuhUrta sudhI cAle che prazna-24. guNazreNinI racanA mATe kayAM sthitisthAnomAMthI daliko lAve? uttara-guNazreNinI racanA mATe ghAtyamAna sthitisthAnomAMthI daliko lAve che ema keTalAkanuM mAnavuM che. paraMtu ghAtyamAna tema ja aghAtyamAna saghaLAM sthitisthAnomAMthI daliko lAve che, ema anya keTalAka maharSio kahe che. kema ke svasthAnamAM rahela svabhAvastha dezavirata ane sarvavirata jIvo sthitighAta karatA nathI. paraMtu guNazreNi kare che ane te guNazreNi paNa prathama samyatvanI prApti karatAM kramazaH asaMkhyAtaguNa dalitavALI hoya che. ityAdi yuktio paNa Ape che. prazna-25. anivRttikaraNamAM aMtarakaraNa karavAnI kriyAno kALa keTalo? temaja tenA Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 781 upazamanAkaraNa praznottarI pachIno ane pahelAMno anivRttikaraNano kALa keTalo ? uttara-aMtarakaraNa karavAnI kriyA eka sthitighAta jeTalA kALamAM kare che. ane sthitighAtano kALa mAtra AvalikAnA saMkhyAtamAbhAga pramANa ja che. tethI alpa che. ane tenA karatAM aMtarakaraNa karyA pachIno anivRttikaraNano kALa ghaNI AvalikApramANa hovAthI saMkhyAtaguNa che. paraMtu keTalAka maharSio vizeSAdhika kahe che, tenI yukti huM samajI zakato nathI. ane aMtarakaraNakriyAnA pachInA kALathI aMtarakaraNakriyAnI pahelAMno anivRttikaraNano kALa saMkhyAtaguNa hoya che. kAraNa ke anivRttikaraNakALanA ghaNA saMkhyAtabhAga gayA pachI aMtarakaraNanI kriyA zarU kare che. prazna-26. avirati AdinA lakSaNamAM viratinA jJAna, svIkAra ane pAlanavALAne virati batAvela che. paraMtu zarUAtanA cAra bhAMgAmAM mithyASTi ane pachInA traNa bhAMgAmAM avirata batAvyA che. to jJAna ane svIkAra vinA karAtI dharmakriyAo ane pAlana karAtAM vrato zuM sarvathA viratimAM na ja Ave ? uttara-pathArtha jJAna na hoya ane jema mAsatusa muni Adine jJAnInA vacananI parataMtratA hatI tema parataMtratA paNa na hoya to mithyAtva hovAthI virati na ja gaNAya ane yathArthajJAna athavA jJAnInA vacananI parataMtratA hovA chatAM vidhipUrvaka svIkAra karyA vinA pAlana karavAmAM AvatAM vrato vagere paNa yathArtha rIte svIkArela na hovAthI vyavahArathI moTA bhAge viratimAM gaNAtAM nathI paraMtu aviratimAM gaNAya che. mATe yathArtha jJAna, grahaNa ane pAlanavALA jIvone ja dezavirati athavA sarvavirati hoya che. - prazna-27. dezavirati ke sarvaviratinI prAptimAM keTalAM karaNo karavAM paDe ? . uttara-mohanIyakarmanI koIpaNa prakRtiono kSaya athavA upazama karavAno hoya tyAre traNa karaNo karavAM paDe che. paraMtu kSayopazama karavAno hoya tyAre trIjuM anivRttikaraNa karavuM paDatuM nathI ane A be guNonI prAptimAM koIpaNa prakRtiono sarvathA kSaya ke upazama thato nathI paNa kSayopazama thAya che. mATe yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNa karI anivRttikaraNa karyA vinA turata ja dezavirati athavA sarvavirati prApta kare che. prazna-28. dezavirati tathA sarvavirati prApta karanAra AtmAone dezavirati ane sarvaviratinI guNazreNi kyAre zarU thAya? ane te guNazreNi karavAnI kriyA kyAM sudhI cAlu rahe? uttara- A banne prakAranA AtmAone guNaprAptinA apUrvakaraNamAM guNazreNi zarU thatI nathI. paraMtu je samaye guNanI prApti thAya te ja samayathI jyAM sudhI dezavirati ke sarvavirati rahe tyAM sudhI guNazreNi karavAnI kriyA cAlu rahe che ane dareka samaye uparanI sthitiomAMthI lAvela dilikone udayavatI pravRtionA udayasamayathI ane zeSa prakRtionA udayAvalikAnA uparanA prathama samayathI aMtarmuhUrtapramANa kALanA samayomAM goThave che. Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 paMcasaMgraha-2 prazna-29. kaI kaI guNazreNi karavAnI kriyA keTalo kALa cAle? uttara--dezavirati, sarvavirati ane sayogI A traNa guNazreNi karavAnI kriyA utkRSTathI dezonapUrvakoDa varSa kALa paryata ane zeSa ATha guNazreNio karavAnI kriyA utkRSTathI aMtarmuhUrta sudhI cAle che. prazna-30. dezonapUrvakroDakALa sudhI je traNa guNazreNio thAya che temAM kALa tathA dalikane AzrayI pheraphAra hoya ke na hoya ? uttara-A traNe zreNiomAM dareka samaye utArela daliko sarakhA ja aMtarmuhUrta pramANa kALamAM goThave che paraMtu dezaviratinI guNazreNinAM niSeka racanAnAM sthAno karatAM sarvaviratinI guNazreNinAM dalika racanAnAM sthAno saMkhyAta guNahIna arthAt saMkhyAtamA bhAga jeTalA aMtarmuhUrta pramANa che. ane sayogI guNazreNinI dalika racanAnAM sthAno tethI paNa saMkhyAmAM bhAga pramANa nAnA aMtarmuhUrta pramANa che. temaja dezavirati athavA sarvaviratinI prAptinA prathama samayathI aMtarmuhUrta kALa sudhI avazya vardhamAna pariNAma hoya che. tethI guNazreNinI racanA mATe dareka samaye uparathI asaMkhyAtaguNa daliko lAve che. paraMtu aMtarmuhUrta pachI avasthita pariNAma rahe athavA vardhamAna ke hIyamAna pariNAma paNa thAya. mATe pariNAmanA anusAra jo avasthita pariNAma hoya to uparathI dareka samaye samAna ane vardhamAna pariNAma hoya to pariNAmanA anusAre kramazaH asaMkhyAtabhAga adhika, saMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAta guNa adhika athavA asaMkhyAtaguNa adhika ane jo hAyamAna pariNAma hoya to pariNAmanA anusAre uparanI sthitimAMthI anukrame asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna athavA asaMkhyAtaguNahIna dareka samaye daliko lAvI guNazreNinI racanA kare che. paraMtu dezavirati karatAM sarvaviratinI guNazreNimAM ane tethI paNa sayogInI guNazreNimAM kramazaH anaMtaguNa vizuddhi hovAthI eka ekathI asaMkhyAtaguNa daliko lAve che. temaja sayogI guNasthAnake sarvakALa avasthita pariNAma hovAthI guNazreNinI racanA mATe dareka samaye uparanI sthitimAMthI samAna daliko ja lAve che. prazna-31. anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA (kSapaNA) koNa kare ? uttarAyopazama samyagdaSTi cAre gatimAM rahela avirata athavA dezavirata tiryaMco ane manuSyo temaja sarvavirata manuSyo vizuddhinA prAbalyathI cAre anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA kare che. ane matAMtare cothAthI sAtamAM guNasthAnaka sudhInA manuSyo upazamazreNi upara ArUDha thatAM pahelAM cAra anaMtAnubaMdhInI upazamanA paNa kare che. prazna-32. abaddhAyu kSAyika samyakta pAme to te bhave avazya mokSamAM jAya ja? uttara-sAmAnyathI abaddhAyu lAyika samyakta pAme to te ja bhave mokSamAM jAya paraMtu abaddhAyu hovA chatAM kSAyika samyakta prApta karyA pachI jo jinanAma nikAcita kare to trIjA Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa praznottarI bhave ja mokSe jAya. 783 prazna--33. kaI lezyAmAM vartato AtmA darzanatrikanI kSapaNA kare ? uttara--jema cAritramohanIyanI kSapaNA zuklalezyAmAM vartAto kare che tema darzanamohanIyanI kSapaNA paNa zuklalezyAmAM vartAto kare che. paraMtu samyaktva mohanIyano caramasthitighAta thayA bAda mRtakaraNa avasthAmAM eTale ke samyaktva mohanIyane vedato hoya tyAre pariNAmanI hAni paNa thAya che. mATe pariNAmanA anusAre chamAMthI koIpaNa lezyamAM vartato hoya che. prazna--34. upazamazreNimAM 9, 10 ane 11mA guNasthAnake mohanIyakarmanI keTalI sthiti sattA hoya ? uttara--karmaprakRticUrNinA hisAbe--A traNe guNasthAnakamAM kramazaH hIna-hIna hovA chatAM aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitisattA hoya che. prazna--35. upazamazreNimAM navamA guNasthAnakanA saMkhyAtA bhAga gayA pachI matijJAnAvaraNIya vagere bAra dezaghAtI prakRtiono jema dezaghAtI 2sabaMdha batAvyo tema, mohanIyakarmanI prakRtiono dezaghAtI rasabaMdha kema na batAvyo ? ane teono dezaghAtI rasabaMdha kyAre thAya ? uttara--saMbhavataH mohanIyakarmanI badhyamAna prakRtiono chaThThA guNasthAnakathI dezaghAtI rasabaMdha zarU thAya che. mATe ja zreNimAM e prakRtiono dezaghAtI rasabaMdha kyAre zarU thAya che te batAvela nathI. ema mohanIyakarmanI prakRtionA udaya mATe paNa samajavuM. prazna--36. aMtarakaraNanAM daliko kyAM nakhAya ? uttara--je prakRtiono kevaLa udaya hoya te prakRtionAM aMtarakaraNanAM daliko potAnI prathama sthitimAM, je prakRtiono kevaLa baMdha hoya teonAM daliko potAnI bIjI sthitimAM, je prakRtiono baMdha-udaya banne cAlu hoya teonAM daliko potAnI pahelI ane bIjI ema banne sthitimAM ane je prakRtiono baMdha-udaya eke na hoya teonA aMtarakaraNanAM daliko mAtra badhyamAna svajAtIya pa2prakRtimAM nAkhe che. prazna--37. be sthitinI vacce khAlI jagyArUpa AMtarUM eTale ke je aMtarakaraNa che, te prathamasthiti karatAM nAnuM hoya ke moTuM ? uttara--karmaprakRti-mULa tathA TIkAmAM to prathamasthiti karatAM khAlI jagyArUpa AMtarUM ghaNA moTA aMtarmuhUrtapramANa hoya ema batAvela che. paraMtu karmaprakRticUrNimAM prathamasthitithI AMtarUM saMkhyAtaguNa moTuM hoya ema batAvela che. prazna--38. alaga alaga traNa vedodayavALA jIvo upazamazreNi upara ArUDha thAya Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 paMcasaMgraha-2 tyAre strI tathA napuMsakavedanI prathamasthiti karatAM puruSavedanI prathamasthiti keTalI moTI hoya ? uttara--srI ke napuMsakavede zreNi mAMDanArane A be vedanI prathamasthiti jeTalI hoya che tenA karatAM puruSavede zreNi mAMDanArane puruSavedanI prathamasthiti A graMthamAM saMkhyAtaguNa moTI batAvela che. paraMtu karmaprakRti-cUrNimAM saMkhyAtabhAga adhika batAvela che. prazna--39. mAyAnA baMdhaviccheda pachI navamA guNasthAnakanA aMta sudhI kevaLa bAdara lobhano ja udaya hoya che, chatAM te bAdara lobhodayanA udayakALanA be bhAga pADavAnuM zuM kAraNa che ? uttara--bAdara lobhodaya hovA chatAM tenA pahelA bhAgamAM apUrvaspardhako karavAnI ane bIjA bhAganA kALamAM sUkSmakiTTio karavAnI--ema alaga alaga be jAtanI kriyAo thAya che. te samajAvavA mATe bAdara lobhodayanA kALanA be bhAga pADela che. prazna--40. upazamazreNimAM kaI prakRtinAM apUrvaspardhako tathA kiTTio kare ? uttara--mAtra saMjvalana lobhanAM apUrvaspardhako ane kiTTio kare che paraMtu anya koI prakRtinAM nahi. prazna--41. agiyAramA guNasthAnake kayA kayA karmanA udaya-sattA tathA kayAM kayAM karaNo pravarte che ? uttara--jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, nAma, gotra ane aMtarAya A pAMcakarmanA udaya-sattA tathA apavartanA, temaja udIraNA A be karaNo pravarte che. vedanIyanA udaya-sattA tathA baMdha ane apavarttanA A be karaNa pravarte che. cAritramohanIyanI mAtra sattA hoya che. ane jo darzanamohanIyanI sattA hoya to temAM apavarttanA ane saMkramaNa A be karaNo paNa pravarte che. temaja AyuSyanA udaya-sattA ane apavarttanA pravarte che. prazna--42. kiTTio kula keTalI kare ane te kiTTiono rasa spardhakanI samAna hoya ke spardhvakathI ocho hoya ? uttara--eka spardhvakanI eka vargaNAnA anaMtamAbhAgapramANa anaMtI kiTTio kare che. dareka spardhakanI vargaNAo samAna saMkhyAvALI hoya che. tethI tema kahela che. temaja pUrva spardhako karatAM anaMtaguNahIna rasavALAM ane anaMtamAbhAgapramANa apUrva sparhuko kare che. ane apUrva spardhvakothI paNa anaMtaguNahIna rasavALI anaMtamAbhAga jeTalI kiTTio kare che. apUrva spardhakomAM pUrva spardhvako karatAM anaMtaguNahIna rasa hovA chatAM dareka vargaNAomAM ikotera caDatA rasANuono krama kAyama rahe che. paraMtu kikriomAM ikotera caDatA rasANuonA kramano nAza karI moTuM moTuM aMtara kare che. prazna--43. upazamazreNi upara ArUDha thatAM ane paDatAM guNazreNi sarakhI thAya ? ke Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa praznottarI temAM kaMI parakha hoya ? uttara--ArUDha thatAM udayavatI prakRtionAM udaya samayathI guNazreNinA aMtya samaya sudhI asaMkhyAtaguNAkAre daliko goThave che paraMtu paDatAM udayAvalikAnA prathamasamayathI aMtya samaya sudhI vizeSahIna-hIna ane udayAvalikA uparanA prathama samayathI guNazreNinA aMtya samaya sudhI asaMkhyAtaguNAkAre daliko goThave che. temaja caDatI vakhate vizuddha pariNAma hovAthI guNazreNinI racanA mATe uttarottara dareka samaye uparanI sthitiomAMthI asaMkhyAtaguNa daliko lAve che. tyAre paDatI vakhate saMkliSTa pariNAma hovAthI asaMkhyAtaguNaha hIna-hIna daliko lAve che. 785 prazna--44. agiyAramA guNasthAnakathI addhAkSaye paDe to kramazaH nIce kayA guNasthAnaka sudhI Ave ? uttara--agiyAramA guNasthAnakathI maraNanA abhAve jo addhAkSaye paDe to kramazaH 10me, 9me, 8me, 7me AvI chaDhe avazya Ave che. ane koIka AtmA chaThThAthI 5me ane tyAMthI 4the paNa Ave che. temaja koIka chaThThA pAMcamA ke cothA guNasthAnakathI sAsvAdana bhAva pAmI mithyAtve paNa jAya che. prazna--45. upazamazreNithI paDatAM koIpaNa guNasthAnakamAM temaja sAsvAdana guNasthAnake AvI kALa kare to kaI gatimAM jAya ? uttara--devAyuSya sivAya anya traNa AyuSya bAMdhI AtmA upazamazreNi karI zakato nathI mATe upazamazreNithI paDatAM koIpaNa guNasthAnake agara sAsvAdanaguNasthAnake AvI kALa kare to avazya devagatimAM ja jAya, paraMtu anya koI gatimAM na ja jAya. prazna--46. agiyAramA guNasthAnake AyuSya pUrNa thAya to kALa karIne kyAM utpanna * thAya ? uttara--A graMthamAM upazamanAkaraNa gAthA 85nI TIkAmAM batAvyA mujaba sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya, paraMtu karmaprakRti upazamanAkaraNa gAthA 63mAM batAvyA mujaba devagatimAM ane tattvArthAdhigamasUtra adhyAya 9 sUtra 49nA bhASya tathA TIkAmAM jaghanyathI saudharma devalokamAM utpanna thAya ema batAvela che. mATe be mata hoya tema lAge che. prazna--47. karmaprakRtikAra temaja A graMthakAra upazamazreNimAM anaMtAnubaMdhino upazama mAnatA nathI paraMtu visaMyojanA ja mAne che. tethI teonA mate upazamazreNimAM anaMtAnubaMdhi sattAmAM ja na hovAthI upazamazreNithI paDatAM anaMtAnubaMdhinA udayanA abhAve sAsvAdanaguNasthAnaka zI rIte Ave ? uttara--A maharSionA mate anaMtAnubaMdhinA udaya vinA paNa mithyAtvAbhimukha avasthAmAM bAra kaSAryonA udayathI eka AvalikA sudhI sAsvAdana guNasthAnaka hoya che, ema Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 paMcasaMgraha-2 karmaprakRti saMkramaNakaraNa cUrNimAM temaja gAthA 16nI TIkAmAM batAvela che. mATe koI virodha nathI. prazna-48. navamA guNasthAnakamAM temaja tethI uparanAM guNasthAnakomAM dezopazamanA, niddhatti ane nikAcanA thayela karma sattAmAM hoya ke na hoya ? temaja tyAM A traNa karo pravarte ke nahi? uttara-AThamA guNasthAnakanA carama samaye A traNe karaNo viccheda thAya che. mATe anivRttikaraNAdi guNasthAnakomAM dezopazamanA, niddhatti temaja nikAcita thayela koIpaNa karmanAM daliko sattAmAM hotAM nathI. temaja koIpaNa karmanA sattAgata dalikomAM A traNa karaNo pravartatAM paNa nathI. prazna-49. navamA guNasthAnakathI dezopazamanAnI jema niddhatti ane nikAcanAM karaNo navAM bhale na pravarte, paraMtu AThamA guNasthAnaka sudhImAM niddhatta ane nikAcita thayela karma navamA vagere guNasthAnakamAM kema na hoya ? uttara-niddhatti ane nikAcita karmaprakRtionA sAdyAdi, bhedo, sthAno ane svAmIo dezopazamanAnI jema ja batAvela che paNa bhinna batAvela nathI. jo niddhA ane nikAcita thayela karmo navamA vagere guNasthAnakamAM paNa mAnIe to niddhA ane nikAcita karmonA svAmI ane sAghAdi dezopazamanAnI jema na Ave paNa judA ja Ave, mATe niddhA ane nikAcita thayela karmo navamA vagere guNasthAnakamAM hotAM nathI, paraMtu dezopazamanAthI upazamela dalika mAtra aMtarmuhUrta sudhI ja upazAMta hoya che ane pachI anupazAMta thAya che. tema niddhA ane nikAcita thayela daliko mATe nathI. kAraNa ke niddhatta ane nikAcita thayela daliko aMtarmuhUrtathI ghaNAM vadhAre kALa sudhI paNa te ja svarUpe sattAmAM rahe che. prazna-50. agiyAramA guNasthAnake kayAM kayAM karmonI guNazreNi thAya ? uttara-mohanIya ane AyuSya vinA zeSa cha karmonI guNazreNi thAya. prazna-51. kayAM kayAM karaNo kayA kayA guNasthAnaka sudhI pravarte ! temaja kayA kayA karaNathI karmamAM thayela pheraphAra kayA guNasthAnaka sudhI rahe? uttara-baMdhanakaraNa-sAMparAyika baMdhanI apekSAe dazama guNasthAnaka sudhI pravarte. A karaNathI baMdhAyela karma caudamA guNasthAnaka sudhI sattAmAM rahe che. saMkramaNakaraNa-darzanamohanIya vinA dazamA guNasthAnaka sudhI ane darzanamohanIyamAM agiyAramA guNasthAnaka sudhI pravarte che ane koIpaNa karmarUpe saMkramela dalika caudamA guNasthAnaka sudhI rahe che. apavartanAkaraNa-teramA guNasthAnaka sudhI pravarte che ane tenAthI ochI thayela sthitimattA caudamAM guNasthAnaka sudhI rahe che. Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa praznottarI 787 udvartarAkaraNa-dazamA guNasthAnaka sudhI athavA apekSAe teramA guNasthAnaka sudhI pravarte che ane tenAthI thayela pheraphAravALI karmasattA caudamA guNasthAnaka sudhI hoya che. udIraNAkaraNa A karaNa ane tenuM kArya teramA guNasthAnaka sudhI hoya che. sarvopazamanAkaraNa-pahele ane cothAthI dazama guNasthAnaka sudhI pravarte che, tenAthI upazAMta thayela karmadalika yathAsaMbhava trIjA vinA ekathI agiyAra guNasthAnaka sudhI hoya che. dezopazamA, niddhatti ane nikAcanA A traNa karo ane tenAthI upazAMta, niddhatta ane nikAcita thayela karma AThamA guNasthAnaka sudhI rahe che paNa pachI rahetAM nathI. prazna-pa2. anAdi mithyAdaSTi prathama uprazama samyakta prApta kare che tyAre jema mithyAtvanI sarvopazamanA kare che tema anaMtAnubaMdhInI upazamanA kare ke nahIM ? kAraNa ke anaMtAnubaMdhIno udaya hoya tyAM sudhI upazama samyakta prApta na thAya, chatAM anaMtAnubaMdhinI upazamanA kema batAvI nathI ? uttara-anAdi mithyAdRSTi upazama samyakta pAme tyAre jema mithyAtvanI sarvopazamanA kare che, tema anaMtAnubaMdhinI sarvopazamanA karato nathI. paraMtu anaMtAnubaMdhino kSayopazama karato hoya tema lAge che. - tenuM paheluM kAraNa-jo anaMtAnubaMdhino paNa upazama karato hoya to jema anAdimithyAdaSTine upazama samyakta prApta karatAM anivRttikaraNanA prathama samayathI mithyAtvamohanIya vinA ra5nI dazopazamanA batAvI, tema anaMtAnubaMdhInI paNa dezopazamanA na thavAthI 21 prakRtionI dezopazamanA batAvavI joIe, paNa tema batAvela nathI. bIjuM kAraNa jema mithyAtvanI prathama sthiti samayAdhika AvalikA bAkI rahe tyAre mithyAtvanI jaghanya sthiti udIraNA batAvI, tema anaMtAnubaMdhinI paNa jaghanya sthiti udIraNA AvI zake chatAM tema na banAvatAM anaMtAnubaMdhinI jaghanya sthiti udIraNA ekendriyomAM batAvavAmAM Avela che. - trIjuM kAraNa--jema puruSavedanA baMdhaviccheda pachI be samayanUna be AvalikA pramANa kALamAM baMdhAyela puruSavedanA dalikane teTalA ja kALamAM saMkramAve che, tyAre saMkramanA carama samaye puruSavedano jaghanya anubhAga saMkrama batAvela che. tema anaMtAnubaMdhino paNa upazama samyakta pAmyA pachI be samaya nyUna be AvalikA jeTalA aMtimakALamAM baMdhAyela dalikone saMkramAvatAM saMkramanA carama samaye ghaNo ocho rasa saMkramato hovAthI jaghanya anubhAga saMkrama batAvavo joIe. paraMtu tema na banAvatAM anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karI prathama guNasthAnake Avela AtmAne prathama samaye baMdhAyela rasa anaMtaguNa hovA chatAM baMdhAvalikA pachInA prathama samaye te rasane saMkramAvatAM jaghanya anubhAga saMkrama batAvela che. Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 paMcasaMgraha-2 cothuM kAraNa-prathama upazama samyaktanI prApti vakhate jo mithyAtvanI jema anaMtAnubaMdhinI paNa sarvopazamanA thatI hota to aMtarakaraNa karyA pachI mithyAtvanI prathama sthiti eka AvalikA pramANa rahe tyAre mithyAtvanI jema anaMtAnubaMdhinI paNa udIraNA na thAya mATe tevA mithyASTine apratyAkhyAnIya vagere traNa krodhAdi, traNamAMthI eka veda ane eka yugala ema jaghanyathI cha prakRtinuM udIraNAsthAna paNa AvI zake, paraMtu karmaprakRtimAM te kyAMya batAvela nathI. tethI anaMtAnubaMdhino kSayopazama ja thato hoya tema lAge che. pachI to bahuzruto to kahe te pramANa. upazamanAkaraNa praznottarI samApta Page #818 -------------------------------------------------------------------------- _