Book Title: Jain Tirth Yatra Darshak
Author(s): Gebilal Bramhachari, Guljarilal Bramhachari
Publisher: Mulchand Kisandas Kapadia
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010324/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha kAzI jJAnapITha - pranthAgAra " NANaM payAsayaM" kRpayA (1) maike hAthoMse pustakako sparza na kIjiye / jildapara kAg2az2a car3hA lIjiye / (2) patre samhAla kara ulaTiye / thUkakA prayoga na kIjiye / (3) nizAnIke kiye pate na modiye, na koI moTI cIz2a rakhiye / kAzikA Tukar3A kAphI hai / (4) hAkSiyoMpara nijJAna na banAiye, na kucha likhiye / (5) culI pustaka kaTakara na rajiye, na doharI karake par3hiye / (6) pukhakako samayapara avazya koTA dIjiye / "dukha jJAnajananI hai, inakI vijaya kIjiye" Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . dhIvItarAgAya nmH| . . . .. jaina tiirthyaatraadrshk| 24- A NP sampAdakazrImAn brahmacArI geviilaaljii| saMzodhakapaM0 gulajArIlAlajI caudharI-kesalI (saagr)| -AANA prakAzakamUlacanda kisanadAsa kApar3iyA, mAlika, digambara jainapustakAlaya, cNdaavaaddii-suurt| 4...AAAA.. dvitIyAvRtti] vIra saM0 2457 [prati 1... ___"jaina vijaya" prinTiga presa-saratameM mUlacanda kisanadAsa kApariyAne mudrita kiyaa| mUlya-101-8-0 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedn| karIva 17-18 varSa pahile svargIya dAnavIra jainakulabhUSaNa seTha mANikacaMda hIrAcaMdanI jauharI je0 pI0 bambaIne atIva pari. zrama va bar3A bhArI dravya vyaya karake "bhAratavarSIya digambara jaina bIrthayAtrA darpaNa" nAmaka grantha taiyAra karAkara pragaTa kiyA thA, jo tIva lokapriya huA thA, usake bAdameM usako saMkSepa karake sIrthayAtrA vivaraNa va tIrthayAtrA dIpaka nAmaka choTI 2 pustakeM jaina yAtrArthiyoM ke lAbhArtha anya bhAiyoM kI orase prakAzita kI gaI thiiN| unake bika jAnepara tathA seTha nIkA yAtrAdarpaNa purAnA honAnese eka aise granthakI AvazyaktA thI jo haraeka yAtrIko apanI yAtrAmeM sAthIkA kAma desake / aise kAryako sabhI yAtrApa khuda karanevAlA koI anubhavI vyakti kareM taba hI sarala va upayukta grantha bana sakatA thaa| saubhAgyase aise hI vyakti zrImAn ba0 gebIlAlanI mila gaye jinhoMne saM0 1978meM kalakattAmeM cAturmApta karake apane ninI anubhavase atIva parizrama karake 'jaina tIrthayAtrA darzaka' nAmama pustaka likhI aura kalakattA jaina samAjane bar3A caMdA karake usake 2500 pratiyAM chapAI thI tathA prAyaH muphta meM bAMTI thIM aura kucha atiyAM atIva alpa mUlyameM dI gaI thiiN| jisase isakA bahuta pracAra humA aura isakI vizeSa mAMga hone lagI thii| taba hamane zrImAna ba. gebIlAlanIse nivedana kiyA ki yadi Apa isa pustaka sustaka chapAI gaI 4 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) saMzodhana karake phirase likhadeM to hama hamAre pustakAlaya dvArA isako pragaTa kara deNge| taba brahmacArIjIne yaha bAta svIkAra kI / aura saM0 1989 meM lADanUM meM cAturmAsa Thaharakara isako phirase dikhIva hameM prakAzanArtha bheja dI parantu ApakI bhASA purAnI honese usameM maMzodhana honekI va silasilevAra isakI punaH kApI karAnekI vyAvazyaktA thI isaliye prakaTa karanemeM vilaMba hogayA / phira hamane kesalI (sAgara) ni0 paMDita gulajArIlAlamI caudharI jo dhuliyAna (murzIdAbAda ) kI di0 jaina pAThazAlA meM madhyApaka the unase isakI zuddha bhASA meM kApI karAI / usake bAda hamAre kAryAlaya meM kAryAdhikatA se isako chapAne kA kAma kucha vilaMbase hosakA taubhI aba yaha grantha taiyAra hokara pAThakoM ke sanmukha upasthita hotA hai / isa 'jaina tIrthayAtrAdarzaka' pustakako yadi hiMdustAnabharakI jaina yAtrA yA koI bhI eka yAtrA karanevAle yAtrI apane pAsa rakheMge to yaha eka mArgadarzakakA kArya degI tathA yadi isa pustakako maMgAkara isakA svAdhyAya kareMge to ghara beTe 2 hindustAnabharake jaina tIrtha tathA prasiddha 2 sthAnoMkA aitihAsika paricaya mila sakegA / isa pustakako vizeSa upayogI banAneke liye hamane isameM hiMdusthAnakA eka aisA nakazA hiMdI bhASA meM banAkara rakhA hai jisake pAsa meM rakhane se haraeka yAtrAkA sIdhA va sarala mArga mAlUpa ho sakegA / hama to yahAMtaka kahate haiM ki isa mAtra eka nakze ko hI pAsa meM rakhane se koI bhI aparicita bhAI akele hI haraeka yAtrAko Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) sulabhatA se kara sakegA aura kisIkI sahAyatA lene kI bhI AvazyaktA nahIM pdd'egii| isa nakze meM haraeka siddhakSetra, atizayakSetra va kSetrako lAla syAhI se sacitra batA diyA hai / isase to isakI upayogitA vasuMdaratA aura bhI adhika bar3ha gaI hai, tathA yaha nakazA alaga bhI sirpha do Ane meM dene kA hamane prabaMdha kiyA hai / AzA hai ki "jaina tIrthayAtrA darzaka " kI ima dUsarI AvRttike prakaTa hojAnese jaina yAtriyoMko atIva sulabhatA hogI / aMtameM hama isa granthake racayitA zrI0ba0 gebIlAlajIkA AbhAra mAnate haiM ki jinhoMne aise kaThina va mahatvapUrNa granthako banAyA hai / brahmacArIjIkA citra va saMkSipta paricaya bhI isa graMtha meM diyA gayA hai, jisase brahmacArIjIkI anukaraNIya samAjasevA va tyAgavRttikA pAThakoMko patA laga skegaa| dUsare zrI0 paM0 gulajArIlAlajI caudharI bhI dhanyavAdake pAtra haiM jinhoMne isa pustakakI silasilevAra presa kopI karadI thii| aba bhI isa grantha meM kucha truTiyAM raha gaI hoM to pAThaka hameM sUcita karate raheM jisase AgAmI AvRtti meM ve truTiyAM ThIka hosakeM / sUrata bIra saM0 2456 bhAzvina sudI 5. } nivedaka mUlacanda kisanadAsa kApar3iyA, prakAzaka / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ima samaya saMsArameM agaNita mata pracalita haiM / aura bahutase manuSya unake bhakta dekhe jAte haiM / yadyapi vartamAnameM kisI bhI matakA maMcAlaka upAsaka deva dRSTigocara nahIM hotA hai bathApi unake mmaraNa-cihna vartamAnameM maujUda hai, ve tIrthoke nAmase pukAre jAte haiM / aura loga unhIM sthAnoMko bar3I bhaktibhAvase pUnate haiN| paMsArakA pratyeka prANI sukha aura ArAma cAhatA hai, koI bhI jIva duHkha evaM kaSTa nahIM cAhatA hai / yaha bAta nirvivAda siddha hai ki jisa matameM ArAma rahatA hai, usake anuyAyI bahuta hote hai| parantu nima matake aMdara ArAmakA sthAna nahIM, kisI bAtakA mulAhanA nahIM, itanepara bhI usa matameM dRr3hatA karAnevAlA koI vyakti nahIM, usa matase loga jaldI gira jAte haiM, apanI icchAnusAra matako grahaNa karake zraddhAname bhraSTa hokara bahuta kAla taka saMsArameM ghUmane haiN| yaha bAta nizcita hai ki kAla doSake prabhAvase saMklezakA kAraNa honepara bhI usa matake anuyAyI bhale hI kama hoM, para uma sacce matakI kImata hai / usake anuyAyI manuSyoMkA janma saphala hai / usake 3 dRSTAMta hai. 1-patthara bahuta honepara bhI eka ratna bhalA hai| 2-mumba hamAroM putra bhI raheM parantu guNI, vidvAna, dharmAtmA eka hI suputra zreSTha hai| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) 3- hariNa va kharagoza hajAroM honepara bhI siMha eka hI bhalA hai| isI tarahase sacce gharmake anuyAyI thor3e bhI bahuta haiN| prAcInatA eka prAmANika padArtha hai / jisa matakI jitanI prAcInatA hogI, vaha mata utanA hI zreSTha hogA / vartamAna meM usa prAcInatAke mAnanevAle kama manuSya hoM, lekina vaha prAcInatA unakA bahupanA, anAdi nidhanapanA pragaTa karatI hai / mAjakala Uparase acche dikhanevAle bahuta mata haiM / bar3e vidvAn prAcInakAlake matako uttama evaM gauravakI dRSTise dekhate haiM / aura muktakaMThase prazaMsA bhI karane laga jAte haiN| kyoMki sacAIkA mahatva unameM bharA huA hai / Aja digambara jaina matAnuyAyI kama haiN| magara unake prAcIna sthAna aura Adarza tatva unakI sacAI ba pramANatAko batA rahe haiM, koI mUrkha loga ajJAnatAse bhale hI niMdA kreN| jaina matake kisI bhI tatvapara ArUDha rahane se saMsArake prANiyoMkA pratyakSa kalyANa hotA hai / yadi koI prANI jaina dharmako sampUrNa rUpase grahaNa kareM, to kyA usakA kalyANa nahIM hogA ? avazya hI hogaa| jaina mata ahiMsAtatvapradhAna hai| usako dhAraNa karanevAloMkA bala saMsAra meM kitanA bar3ha gayA hai yaha bAta jagataprasiddha hai| jyAdaH prazaMsAkI jarUrata nahIM hai| jaina dharmakA rahasya zAstroM meM varNita hai / vidvAn loga usako dekha sakate haiN| aura parIkSA bhI kara sakate haiM ki kaunasA dharma acchA hai / aneka prAcIna tIrthoko dekhane se jainaghamaMkI Dhar3hatA hosakatI hai| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahI socakara hamane vi0 saM0 1978 meM kalakattA cAturmAsa kiyA thA aura taba cAra mahine bhArI parizrama karake yaha pustaka apane pratyakSa anubhavase likhI thii| phira isako chapAkara pracAra karanekA vicAra humA / tadanusAra kalakattA samAnako chapAneko kahA to kalakattAke dharmapremo bhAiyoMne isako chapAkara pracAra karanekA nizcaya kara liyaa| isI prakAra kalakattAkI udAra, dAnI samAjame prathamAvRtti 2900 pustakeM caMdA karake chapAI / isaliye kalakattA samAna evaM vA. kizorIlAlajI pATaNIko jitanA dhanyavAda diyA jAya thor3A hai| prathamAvRttikI pustakeM vitIrNa honepara samAjameM isakI mAMga bahuta huI / phira vi0 saM0 1983 meM gayA pratiSThA huI thii| aura saM0 1985 meM phAlguna mAsameM tIrtharAjazrI sammedazikharajI kA zrI. seTha ghAsIlAla punamacaMda humaDa bambaIvAloMne saMgha nikAlA thA, usameM AcArya zrIzAMtisAgarajI mahArAja (dakSiNa) bhI apane saMgha sahita padhAre the | unake saMghameM 10 muni, 4 AryikA, 50 brahmacArI, 1 kSulaka va ailaka the| janatAkI saMkhyA bhI eka lAkha hogii| usIsamaya saMghapati seTha ghAsIlAla pUnamacandajIne jinabiMba pratiSThA karAI thii| vahAMpara maiM bhI gayA thaa| so ukta donoM pratichAoMmeM hajAroM bhAiyoMne yAtrAkI pustakakI mAMga kii| aura kaI sajanoMne punaH preraNAkI ki ApakI pustaka upayogI hai, mApha usako punaH prakAzita kraaiiye| itanemeM suratake digambara jaina pustakAlayake mAlika zrI. seTha mulacanda kisanadAsajI kApar3iyA mile, unase isa bAtakI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikara karate hI mApane yaha pustaka apanI orase prakAzita kara neko kahA aura maiMne unako svIkAratA dI / isake bAda maiMne saM0 1985kA cAturmAsa lADanUM (mAravAr3a) kiyA aura vahAM pAMca mAha parizrama karake isa pustakako bhAratavarSa ke jaina bhAiyoMke lAbhArtha phirase likhake taiyAra kI va murata prakAzanArtha bheja dI thI jo aba prakaTa ho rahI hai| isameM aba bhI pramAdavaza aura mere dUra rahaneke kAraNa kahIM para azuddhiyAM raha gaI hoM te pAThaka sudhAra leveM aura usakI sucanA bhI mujhe deM tAki ve azu. ddhiyAM agalI AvRttimai sudhArI naaskeN| vijJeSu kimadhikam / mamAjasevI-bra gebIlAla / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) sva. kavivara dhAnatarAyajI kRtacaturviMzatitIrthakara nirvANakSetra pUjA / khortthaa| parama pUjya cauvIsa, jiha ji thAnaka ziva gye| siddhabhRmi nizadIsa, mana vaca tana pUjA karauM // 1 // OM hIM zrI caturvizatitIrthakaranirvANakSetrANi atra avatara bhaktara saMvauSaT / OM hIM caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrANi atra viSTha tiSTha ThaH ThaH / OM hrIM caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrANi patra mama sannihito bhavata bhavata vaSaT / assttk| gItA chan / zuci zrIradadhi sama nIra niramala, kanakajhArImeM bharauM / saMsArapAra utAra svAmI, jorakara vinatI karauM / sammedagiri giranara caMpA, pAvApuri kailaaskauN| pUjoM sadA cauvIsa mina, nirvANabhUmi nivAsako / OMhI caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrabhyo jalaM nirvapAmIti svaahaa||1|| kezara kapUra sugaMdha caMdana, salila zItala vistarauM / bhavatApako saMtApa meTI, jora kara vinatI karauM |s0|| OM hIM caturvizatitIrthakaranirvANakSetrebhyo candanaM nirvpaamiiti| motIsamAna akhaMDa taMduLa, amala AnaMda dhari troN| gaumuna harau guna karau hamako, jorakara vinatI karauM // 0 // OM hIM caturvizatitIkaranirvANakSetrebhyo akSatAna nirvAmIti. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) zubhaphUlarAsa suvAsavAsita, kheda saba manake hroN| dukhadhAma kAma binAza mero, jorakara vinatI karauM |s0|| OM hIM caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrebhyoH puSpam nirvapAmIti svAhA nevaja anekaprakAra joga, manoga dhari bhaya pariharauM / dukhadhAma kAma vinAza mero, jorakara vinatI karauM |s0|| OM hIM caturvizatitIrthakaranirvANakSetrebhyo naivedyaM nirvapAmIti svaahaa| dIpaka prakAza ujAsa ujjala, timirasetI nahiM DarauM / saMzayavimohavibharama tamahara, jorakara vinatI karauM |s0|| OM hIM caturvizatitIrthakaranirvANakSetrebhyo dIpaM nirvAmIti svaahaa| zubha dhUpa parama anRpa pAvana. bhAva pAvana AcarauM / saba karamapuMja jalAya dIje, jorakara vinatI karauM ||s0|| OM hI caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrebhyo dhUpaM nirvapAmIti svaahaa| bahu phala maMgAya caDhAya uttama, cAragatisoM niravarauM / nihace mukatiphala dehu maukauM, jorakara vinatI karauM ||s0|| OMdI caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrebhyoH phaLaM nirvapAmIti svaahaa| jala gaMdha acchata phUla caru phala, dIpa dhUpAyana dharauM / 'ghAnata' karo nirabhaya jagatama. jorakara vinatI krauN|s0|| OM caturviMzatitIrthakaranirvANakSetrebhyo argha nirvapAmIti svAhA / jymaalaa| soraThA / zrI caubIsa jineza, giri kailAsAdika namoM / vIrathamahAmadeva, mahApuruSa niravANate // 1 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) caupAI 16 maatraa| namoM riSabha kailAsapahAraM / neminAtha giranAra nihAraM / / vAsupUjya campApura vaMdoM / sanamati pAvApura abhinaMdau // 2 // vaMdauM ajita ajitapadadAtA / vaMdauM saMbhava bhavadukhaghAtA // vaMdauM abhinandana gaNanAyaka / vaMdauM mumati mumatike dAyaka // 3 vaMdauM padama mukatipadamAghara / vaMdauM mupAsa AzapAsAhara / / vaMdau candraprabha prabhu candA / vaMdauM muvidhi muvidhinidhikaMdA / / 4 baMdauM zItala aghatapazItala / vaMdauM priyAMsa zriyAMsa mahItala // vaMdauM vimala vimlupyogii| vaMdauM anaMta anaMtamukhabhogI / / 8 / / vaMdauM dharma dharmavisatArA / vaMdauM zAMti zAMtamanadhArA / / vaMdau kuMthu kuMthurakhavAlaM / vaMdauM ari arihara gunamAlaM // 6 // vaMdauM mAla kAmamala cUrana / vaMdauM munisuvrata vratapUrana / vaMdauM nami jina namita murAsura / vaMdauM pAsa pAsabhramajarahara // 7 vIsauM siddha bhUmi jA Upara / zikharasammeda mahAgiri bhuupr| eka vAra baMdai jo koI / tAhi narakapazugati nahiM hoI // 8 // naragatinRpa mura zaka kahAve |tikuNjg bhoga bhogi ziva pAvai / / vighanavinAzaka mNglkaarii| guNavilAsa vaMdeM naranArI // 9 // chada pttaa| jo tIratha jAvai pApa miTAvai, dhyAvai gAvai bhagati kreN| tAko jasa kahiye sampati lahiye, girike guNako budha ucrai|| OM hrIM zrI caturvizatitIrthakaranirvANakSetrebhyo argha nirvaH / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vissy-suucii| | maujAda riMgasa / jaipura mAma. pRSTha. nAma. pRSTa. / nAma. nirvANakSetra pUjA 1. zrIzAMtanAtha ... 8 vRndAvana ... upayogI praznottara 17 devagar3ha ajamera ... yAtrAma cenAvano 18 ratalAma namIrAbAda relve kAnana // bar3anagara narAyaNA DAkakhAneke niyama 25 phatIhAbAda ... prAMtavAra tIrthokI urjana mano ... ...27 , malasA sIkara mikSetroM ke nAma , mammI paMcakalyANaka kSetra 28 bhopAla bhatizayakSatroMke nAma,, samasAgar3ha / bAMdIkuI vaiSNavoMke tIrtha...29 / nAgadA avanega kauna kSetroma kauna2 chatarapura AgarA phorTa la gaI hai... 29 jhAlarApATana ... " sAMbhara kSetra aura sTezana 3: cAMdakher3I kSetroM kA relve mArga 35 koTA ... kucAmana aMdhakArakA paricaya 48 vadI ... jasavantagar3ha bhIDara ... 1 bArA ... lADanUM udayapura ... : pATanagAva ... sujAnagar3ha kezariyAjI ... . camatkArajI ... 18 ratanagar3ha bijauliyA navAI ... 7 sAMgAnera cAMdanagAMva ... mandasaura ... , jaMbRsvAmI ... pratApagar3ha ... , mathurA ... , ::::::::::::::: nAvA vaha hAMsI jAvarA bhivAnI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) nAma. jodhapura surata nanAgira droNagira bInAiTAvA AkolA nAma. pRSTha / nAma. pRSTha. bIkAnera ... 34 ahamadAvAda ... kevalArI phalodI piMDAI vaDAlI jabalapura pAdatrI bar3audA / kaTanI byAvara pAvAgar3ha | damoha AvRoDa godharA paTega acalagar3ha DAkorajI kuNDalapura AvachAvanI ... 38 aMkalevara sAgara mhasANA baNDA tAraMgAhila ... :.. bAraDolI dolatapura tAraMgA ... " mahuA var3havANa ... 41 jalagAva gajakoTa jAmanagara mAlegAMva muMgAvalI dvArakA aMtarIkSajI canderI gopItalAva zirapura thovanajI beTa dvArakA mUrtijApura bInA jetalasara kAraMjA gunA jUnAgar3ha ailicapura bajaraMgagaDha giranAra muktAgiri cAMdapura amarAvatI jAkhalauna bhAtakulI sIhora ... 49 kundanapura lalitapura bhAvanagara nAgapura TIkamagar3ha goSA ... ... rAmaTeka pAlItAnA ..., chidavADA zabujaya ... 51 / sivanI ..., mirIna ::::::::::::::::::::::::: verAvala somanAtha ... " devagaDha papaurA delavAr3A ... Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varagAMva satanA ... " ArA ...118 panA ... " ...119 inlinnalilulilu mA. pRSTha. / nAma. pRSTha. / nAma. pRSTha. tAlaveTa bhaTanI ...13 pavAjI ... , selImapura jhAMsI ... 86 kahAvA ... , harapAlapurA ... , candrapurI ...114 nayAgAMva chAvanI meNTa ...1.1 / sAranAtha chatrapura hastinApura | sthaay'ii bharavArI ...102 / mogalasarAya ...17 nagoda kAnapura ..., pahariyA phakosA ...103 / paTanA alAhAbAda ....9 / vihAra ajayagar3ha / lakhanaU ... " pAvApura khajahaga vArAbaMkI ...106 vaDagrAma monAgiri vindaura ..., gajagRhI ...12. gvAliyara trilokapura ..., guNAvA ...122 lazkara ......, navAdA .... " paniyAra samyUghATa ...107 AgarA ... 94 ayodhyA ..., / raphIgaMja phIrojAbAda ... 95 phaijAbAda ...108 / kuluhA ...123 zikohAbAda ... , / prayAga ..., IsarI vaTezvara ... , ayodhyAsTe....109 nApanagara ....127 zorIpura ... sohAvala ..., campApurI pharukhAbAda ... naurAI ..... / bhAgalapura ...128 kAyamagaMja goDA ... , maMdAragira ...129 kapilAjI ... , balarAmapura ..., giratI ...30 hAtharasa seTameTa ... " madhuvana ..., alIgar3ha gorakhapura ...112 sammedazikhara...131 ambAlA ..., / naunakhAra ... | kalakattA ...114 / samya / gayA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___...168 gohATI ..., DImApura ... " (15) mi. pRSTaH / nAma. pRSTa. | nAma. mogarA ...136 madrAsa ... , / barAMga jeniyA ... " rAyacUra ...149 somezvara ...169 naravADI ...13. Arakonama ... ,. tIrthalo ..., kAMjIvaram ...157 hUmaca nIlAMjanA ... " kATapAr3I ...152 sImogA ... 1 pakAsavADI ...138 ! mAdho maMgalam , virUra | torumale pahADa , niTara ...172 maNIpura ... , maga ...153 TipaTUra tanamukhiyA ...13. dhanuSya koTi...154 hogahelI ...173 DivarUgar3ha ... , laMkA ... ,, hubalI ..., DigaboI ... ., gamezvA AraTAla parazurAma kuNDa 140 gaMgAvaMgA | belagAMva ...174 dArjaliMga ...11 yaror3A stavanidhi ...175 janakapurI ...142 maMgalA ...155 jolArapeTa kolhApura ... , begalora hAtakalaMgaDA 176 ... " nepAla mIraja ...143 maisura ...177 ... " tibbata ...44 gomaTTapuga ...159 sAMgalI ... , bhaMdagiri ..., kuNDala jainavidro ...160 jharovarI __... " khar3agapura badAmI gomahasvAmI ... , ... " kaTaka pravaNabelagolA 162 / bIjApura ... . ... " bhuvanezvara ...146 hAsana ...163 bAvananagara ...180 khaNDagirI ...147 maArasIkerI ... " solApura ... , jaganAthapurI .... mUDavidrI ...164 kurduvADI ...11 khuradAroDa ...148 | veyara ...166 paMDhApura ..., baMjavAr3A ...182 ... | barakala ...167 / bArasI nipANo ... " rakola vIragaMja ... " ... " kailAza ...19 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___(16) ...18 ghoDa ...185 mAma. pRSTha. nAma. pRSTha. mAma. pRSTha. bhRma ...180 sAkarI ...192 / khaNDavA ...202 kunyalagiri ... , dhUliyA ...193 moTikkA ... eDasI ..., elorAgaDa ..... OMkArezvara ...2.3 dhAgaziva elogakI guphAai 196 / siddhavarakUTa ...', daulatAbAda ... ,, | baDavAhA ...2.4 lAtura oMgAbAda ...196 | mahezara ...... gaumApura ...., | maU chAvanI ...205 bArAmatI gaumApurakI guphAyeM ., dhAra dahIgAMva ..., acanaMga pAtra. 197 kusI ...206 pUnA ...186 / cikalaTAnA ...198 ...186 tAlanapura ... ., bambaI ...187 , parabhaNI ... , susArI ...207 nASika ... , ' ukhalada mAMDUgaDha ...209 masarUla bAvanagajAjI 210 gajapaMthA ...:, revA taTa ___... , aMjanagiri ...189 bAsima indaura ...211 manamADa ...1.. sikandAvAda...200 baneDA ...21 mAlegAMva ... , | mANikyasvAmI , haradvAra ...212 saTAnA ...191 hai| bAda ...201 | RSIkeza mAMgItuMgI ..., / manamADa jaMkazana , | satyanArAyaNa ..., pIpalanera ...192 ) nAMdagAMva ..., badrInAtha ...214 * . pUrNA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) upayogI mamottara! 1-tIrthayAtrA karanemeM kyA phala, kyA phAyadA hotA hai ? uttara-pApakarmokA nAza, puNyakarmokA baMdha aura paramparAya mokSa bhI milatA hai| puNyase mukhakI prApti hotI hai| "bhAva sahita vaidai jo koI, tAhi naraka pazugati nahiM hoI", aisA hI zikhara mahAtmya, pUjApATha Adi dhArmika graMthoMmeM likhA hai| 2-isake sivAya aura kucha bhI lAbha hai ? uttara-devo ! zarIra tathA uttama kula dhana pAnekI saphalatA pAtroMko dAna, sajjana milana, dezATana, navIna2 padArthokA dekhanA, zaharoMkA dekhanA, buddhikA nirmala honA, prabala kaTAdikI sahanazIlatA, namratA, tyAgAdikakI bahulatA, Alasya, parISahAdikakA vijaya, dharmAyatanoMkA nirIkSaNa, anAthAlaya, vidyAlaya, borDiMga, zrAvikAzrama, kanyAzAlA, vidhavAzrama dekhanA, paMDitoMkA samAgama, krodha, mAna, mAyA, matsara mAvoMkA tyAganA, muni, mAryikA, zrAvaka, zrAvikA, brahmacArI Adike darzana, bar3e2 seTha va vidvAna logoMkA milApa ityAdika lAbha tIrthayAtrAse hotA hai| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) yAtrAmeM cetaavnii| 1-bhAIyo ! manuSya janma, nIrogyazarIra, dhanasampatti, uttama kula AdikA pAnA durlabha hai| jo ina sabako pAkara aura gharame pramAdI hokara par3A rahatA hai usakA ye saba pAnA vyartha hai| 2-gRhasthI sambandhI saba kArya chor3akara, zAMtacitta udAra bhAvoMse zaktipramANa tapa-dAna tyAga karate hue, mAna, matsara, pramAda krodhAdi kaSAyoMko tyAgakara zuddha bhAvoMse tIrthayAtrA karanI caahiye| 3-miDakSetroMke upara vaMdanAko jAte samaya zaucamnAnAdise nivaTakara, zuddha vastra pahinakara, zaktipramANa sAmagrI lekara, bar3e AnaMda ke sAtha jaya2 zana karate hue jAnA cAhiye / pahAr3a Upara dhyAna sahita, citta ko zAMta karake bar3e utkRSTa bhAvoMke sAtha yAtrA karanI cAhiye / 4-apanI zaktipramANa car3hAnekI sAmagroko dinameM khUba sodhakara bar3hiyA karake le jAnA cAhiye / 5-tIrthopA jIrNoddhAra, mAmmata. navIna kArakhAnA, punArI, munIma kA vacaM jyAdaha rahatA hai| isase udAra bhAvoMse dhanakA moha chor3akara acchA bhaMDAra nAnA cAhiye / tIrthopara nAnA tarahake dugyo jIva rahate haiM unako bhI dAna karanA caahiye| muni-ArthikA, zrAvaka, zrAvikA, vidyArthI, paMDita aise tumatroM ko yathAyogya dAna denA caahiye| 6-godI, DolI Adike majadUroM kI majUrI Thokara denI caahiye| kisIko duHkha na ho| kisIkA dila na dukhe, isa bAtako dhyAna meM rkheN| Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) 7-jisa dina vaMdanAko jAnA ho, usake pahile dina zuddha, sAdA, pAcaka, halkA bhojana kro| tAki vaMdanAmeM koI bAdhA na hove / pahAipara junA pahinakara mata jaao| zAMtise Age-pIchekI khabara rakhane hue dhIre2 pahAipara car3ho, daur3A bhAgI na karo / sAmAna, jevara vagairaha samAlate raho / bAlabaccoMko hozayArIse rkkho| (-tIrthopara prema va mela milApa rkho| jhagar3A visaMvAda na kro| 9-tIrthomeM apanI zaktipamANa dAna karanA cAhiye / 10-nima tIrtha, kSetra, rela, zaharameM jAnA ho, vahAMkA saba hAla yAda rkho| sTezana, gAr3IkA badalanA, dharmazAlA, maMdira, caityAlaya, AsapAsa tIrtha, bAnArakA hAla ityAdi saba pUcha rakhanA cAhiye / isase bar3A lAbha hotA hai| 11-relameM car3hane utarate samaya saba sAmAna sAvadhAnIse rakhanA, uThAnA cAhiye / Age pIche yAtriyoMko dekhakara baiThanAuThanA cAhiye / sabala-nibalakA dhyAna rakhanA cAhiye / kulokI majUrI ThaharA lenA cAhiye / relameM zAMti bhAva rakhanA, cAhiye / kisIse jhagar3A nahIM karanA caahiye| sabase hela-mela rambanA, mIThA vacana bolanA; sAmAna, jevara, rupayA AdikI sAvadhAnI rakhanA / relameM luce, guMDe, badamAza, dagAvAna bahuta rahate haiN| sabase sAvadhAnI rakhake ThagAnA nahIM caahiye| bahuta nIMda bhI nahIM lenA / bAlabaracoMko relakI khir3akIse dUra rkhnaa| TaTTI pezAba relake saMDAsameM hI karanA cAhiye / ghar3I2 bAhara nikalanese girane va rela calane kA bhaya rahatA hai| relavekA mahasusa ghaTatA bar3hatA rahatA hai, so pachate rahanA cAhiye / gAr3Ike pahile TikaTa lelenA caahiye| TikaTakA dAma khir3a Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) I kI ke pAsa likhA rahatA hai / so turata dekha lenA cAhiye / rela rupayA, paisA, noTa vagairaha vinA jarUrata nahIM nikAlanA cAhi 12 - mAtA, putrI, bahina, strI Adiko aparicita A mI pAsa mata baitthaao| hara samaya saMbhAlate raho / 13- relameM kisI bhI AdamIkA ekadama vizvAsa mata kareM apanI cIja kimIke bharose mata rakho | 14 - bahuta se AdamI relameM suratake acche mAlUma par3ate magara lucce dagAbAja hone haiM / 19 - jisa samaya dharmazAlA se ravAnA ho usa samaya apa saba cIjeM saMbhAla lo | diyAvattI, lAlaTena vara hamezA sAtha rakho agara koI TAyama gAr3I cUka jAya to dUsarI gAr3Ise cale jAo 16 - kutrI, tAMgA AdikA kirAyA pahile taya kara lo jisase pIche jhagar3A - phisAda na ho / 17 - tAMgA, kulI ko akelA chor3akara mata jAo / sAthahI rahanA cAhiye / nahIM to dhokA khAoge / 18 - relave, moTara, tAMgA, kulIkA naMbara yAda rakho / Tika TakA naMbara noTabuka meM likhalo | kyoMki yadi TikaTa guma jAya taM nambara batAne se cala jAtA hai / 19 - sTezanapara Apa ghaMTA pahile pahuMcanA acchA hai| isa TikaTa lene meM baiThane meM sAmAna rakhane meM ArAma rahatA hai / derI jAnemeM haraeka bAtakI gar3abar3I hotI hai| 20 - relave jAte samaya pleTaphArmase dUra haTa jAo / au cakatI rekameM car3hanA-utaranA nahIM cAhiye / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) 21-hindU tIrthopara jAte samaya brAhmaNa, paMDA Adise bacate rho| 22-videzameM jyAdaH sAmAna mata lenAmao, mata kharIdo / mavika bojhAmeM relakA kirAyA, tAMgA, kulIkA denese bahuta khacI hogA / agara kucha sAmAna kharIdo to pArsalase sIdhA ghara bhena do| magara sAthameM jyAdaH bojha mata ragbo / 23-yAtrAko nAte mamaya jyAdaH vartana, jevara, vistara mata lenaao| 24-apane pAsa rupayA paisA rakho, paradezameM savArI majUra, khAne-pIne kA sAmAna saba mila jAtA hai| magara phijUlakharca nahIM karanA caahiye| 25-dinameM 1-2 vAra ArAmase dAla-roTI jIma lenA cAhiye / haraeka vastuko harasamaya khAnA ThIka nahIM hai| tIrthayAtrAmeM roga Adi honese vighna hosakatA hai| 26-adhika bhUkhe mata raho, rAtriko adhika mata jAgo nahIM to svAsthya kharAba ho jAyagA / 3-4 dina saphara karake 1 dina ArAma lenA caahiye| aisA karanese bImArIkI zaMkA nahIM rahatI hai| rAta-dina mumAphirI karanese hairAna honA par3atA hai| 27-TikaTa lene samaya hozayArI rakhanI caahiye| jitanA rupayA lagatA hai utanA hI pAsameM rkho| khir3akI ke pAsa vApimI dAma saMbhAla lo| 28-relameM car3ha jAnepara apane saMghake AdamI tathA sAmAna saMbhAla lo, koI chUTa to nahIM gayA hai| 29-calatI relakI khir3akI khulI mata rakho / bAlabaccoM ko aura sAmAnako khir3akIke pAsa mata rkho| nahIM to gira naayge| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) 30 - sarakArI mahasula (rela kirAyA ) nahIM curAnA cAhi jo curAte haiM unako jurmAnA denA par3atA hai| 31 - bar3e2 jaMkazanapara utarakara ghUma lenA cAhiye / ga badalanekA sthAna va samaya pUchate rahanA caahiye| nahIM to kaI kahIM calA jAsakatA hai / 32- relave kAnUna se jyAdaH sAmAnakI vilTI kaTA le caahiye| aisA nahIM karanese rAste meM bAbU loga taMga karate haiM / u muphta meM ghUsa denI par3atI hai| 33 - rupayA, dina jyAdaH laga jAya, isakI phikra mata ka magara haraeka kAryako soca vicArakara, bar3I sAvadhAnIse pUchakara karaM 34 - jahAM para pUjanakI sAmagrI zuddha mile vahIMse 2-4 lekara apane pAsa rakhalo, khUba zodha vIna lo kyoMki kahIM para sAmA nahIM milatI hai athavA dUnA, DyoDhA dAma denA par3atA hai / 31 - relameM saphara karate hue kisI kSetrapara kisI grAma jAnekI AvazyaktA ho to utara par3anA cAhiye / 36 - agara kabhI bhUlase relameM koI kImatI sAmAna raha jA to DabbAkA nambara yAda honepara mila sakatA hai| jisa sTezana tumaka yAda Ave vahAMke sTezana mAsTarako sUcanA dekara tAra dilA do agara vahAM para vaha cIja hogI to usako vahAMke sTezana mAsTara ya gArDa rakha sakate haiN| para DabbAkA naMbara yAda honA cAhiye / 37- agara kisI tarahase apane saMghakA AdamI mAge-pIche raha jAve, to tAra dekara utAra denA caahiye| phira apaneko dUsare TAyama meM jAkara milanA cAhiye / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) 38 - kisI kAraNa se TikaTa na le pAyA ho to gArDako kahakara baiTha jAnA caahiye| AgekI sTezana yA gArDase TikaTa lelenA cAhiye / 39 - kisIke pAsa Age-pIchekI sTezanakA TikaTa ho, jahAM para utaranA ho vahAM para sTezana bAbUko AgekA kirAyA cukA denA cAhiye / isameM kucha bhI harja nahIM hai / 40 - agara apane pAsa pesIara gAr3IkA TikaTa ho / aura DAka yA eksapresa meM jAnA ho to bAbUse TikaTa ThIka karA leN| 41 - bhUlase yA rAtrike sonese AgekI sTezanapara calA jAya to bAbUko kahakara lauTatI gAr3Ise vApisa AnA cAhiye / magara jisa sTezana se lauTakara Avoge vahAMse TikaTa lenA hogA / 42 - tIrtha ke mainejara ke kAma meM kucha truTi mAlUma ho to vijhITabuka meM batA denA cAhiye tAki vaha sudhAra dI jAsake / 43 - jahAM para pAThazAlA, anAthAlaya Adi ho vahAMpara dAna avazya denA cAhiye | dAna dekara rasIda harajagaha se lelenI caahiye| 44 - isa pustaka meM diye gaye hinduoMke tIrthaM avazya dekhanA cAhiye, puNyabaMdhako yA gharmAbhilASAse nahIM / va apane bar3e tIrthoM meM 4 - 6 dina rahakara sukhase vaMdanA karanA cAhiye / 45 - agara apanI striyAM rajaHsvalA hojAMya to ghabar3AnA nahIM cAhiye / na pApakA udaya samajhanA cAhiye / yaha unakA svAbhAvika dharma hai / zuddhike bAda yAtrA karanI cAhiye / 46 - tIrthakSetroM meM rahakara dharmadhyAnapUrvaka samaya vitAnA cAhiye / gappoM yA tAza meM naSTa nahIM krnaa| agara koI kAma nahIM hove to zAstrasvAdhyAya karanA cAhiye / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) jAnaneyogya relave kAnUna / 1-kucha kAnUna vataura 'yAtrAmeM cetAvanI' ke naM0 362 41 taka ligve gaye haiM unako samajhanA caahiye| 2-sau mIlase adhika dUra jAnevAlA yAtrI, sau mIla jAka 24 ghaMTe vizrAma karake phira usI TikaTase jAsakatA hai / jaise dehalI baMbaIse (65 mIla dUra hai| yadi yAtrI bIcameM bar3audA, surata, ahamadAvAda ThaharanA cAhe to ikaTThI TikaTa meM Thahara sakatA hai / bhalagarameM nhiiN| 3-relakA kirAyA va samaya badalatA rahatA hai / lambI sapharakA eka TikaTa lenese phAyadA hotA hai / bhinnara lenese kirAyA jyAdaH va takalIpha bhI jyAdaH hotI hai| 4-relave meM 4 darne hote haiM, pharTa, sekeNDa, inTara va tharDa | tharDa meM kirAyA kama lagatA hai va jyAde ThaharatI hai / 5-yAtriyoMko nIce likhe hue bagejase adhika honepara kirAyA lagatA hai| inTara klAsameM 25 sera (baMgAlI) lenA sakatA hai| aura tharDa klAsameM bhI 25 serakA niyama hai| pahale va dusare dameM isase dunA tigunA lenA sakate haiN| 6-tIna varSa taka ke bacce kA kirAyA mApha hai / bAdako 12 varSa taka AdhA lagatA hai| Age pUrA lagatA hai / -eka janAnA DivyA rahatA hai usameM madaM nahIM baiTha sakatA hai| paraMtu mardake DibbemeM janAnAko baiThA sakate haiN| (-apanA saMgha honepara DivyA yA pUrI gAr3I rigarva karA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) sakate haiM / parantu isameM kharca dUnA yA Dyor3hA lagatA hai / eka do sITa bhI inTara yA sekanDameM rijharva ho sakatI hai| 9 - TikaTa leneke bAda yadi kisI kAraNa se nahIM jAsakeM to usI samaya TikaTako vApisa dekara dAma vApisa lenA cAhiye / turta na deM to pIche bhI dAma vApisa milate haiM / 10- gAr3I cUkanepara bAbUko kahanA cAhiye / aura dUmarI Trena se jAnA cAhiye / ghabar3Ao mata / 11- kAnUna se jyAda : samAna honepara lageja karAlo anyathA rAste meM bAbuoM dvArA Apatti uThAnI hogI / 12 - apane tharDa klAma paisanarakI TikaTa honepara TikaTa badalAkara haraeka darje meM jAsakate haiM / DAkakhAne ke niyama | tAra / 1 - tAra do taraha se bhejA jAtA hai / 1 oNrDinarI - isameM 12 zabda aura III) lagatA hai / phira phI zabda eka AnA / 2 - arjeMTa - isameM 1 ||) lagatA hai / phira phI zabda do Ane / " javAbI tAra " bhI III) yA 1||) adhika denepara de sakate haiM / 2 - tAra saba bhASA meM liyA jAtA hai / para lipi iMgliza honI cAhiye / 3 - jahAMpara hamako tAra bhejanA hai| agara vahAM tAraghara na ho - anyatra ho to vaha tAra DAkase ciTTiyoMkI taraha kI mAIla Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) eka AnA denepara pahuMcA diyA jAtA hai| tAra ophisase 6 mIlataka to tAra muphta lejAte haiN| 4-tArase rupayA bhI AtA hai| isameM tArakA // ) adhika lagatA hai / jaise kisIko 100) bhejanA hai to II) tAra phIsa va 1) rupayA maniyArDara phIsa aise 1. // ) dene hoNge| citttthiyaaN| 1-gvulI ciTThI, lekhAdi 5 tolAtaka ApA AnAkI TikaTameM jAte haiM / va 10 tolAtaka eka AnA lagatA hai| 2-baMda ciTThI, liphAphA 1 mAnAmeM DhAI tolAtaka jAtA hai| 3-Agha AnekA poSTakArDa saba jagaha jAtA hai / pateke mAdhe hissese jyAdepara likhanepara bairaMga hojAtA hai| ___4-ciTThI AdikA patA mukAma, DAkakhAnA, nilA sAphara likhanA caahiye| 5-bairaMga poSTakArDa nahIM jAtA hai / kevala baMda liphAphA hI jAtA hai| 6-vI0 pI0 sabhI cIjoMkI hotI hai| sirpha maniyArDarakI phIsa jyAdaH denA hotI hai| 7-hiphAjatase cIna bhenaneke liye vImA kiyA jAtA hai| 100) taka) phIsa phira pratyeka saupara do Ane dene par3ate haiN| ranIsTrI cArma do mAne to dene hI par3ate haiN| -DAka pArsala 5 sera baMgAlI (100 tolA ) se jyAde bamanakA nahIM liyA jAtA hai| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) 9 - poSTakArDa yA liphAphAkI rajisTrI karanese sAdIkA =) aura javAbIkA ) lagatA hai / 10 - maniyArDara kI phIsa 1 rupayA se 10 taka ), 11 ) se 25) takakA cAra AnA, Age 100 ) para 1) lagatA hai / prAMtoMke nAma aura unake tIrthoM kI sUcI / kSetra saM0 nAma prAMta 9 - zolApura prAMta meM 10 - kolhApura prAMta meM 11 - baMgAla prAMtameM nAma prAMta 1 - mevAr3a meM 2 - mAlavA meM 3- bundelakhaDa meM 4 - nAgapura meM 5 - madhyapradeza meM 6 - gujarAta prAMta meM 7 - baMbaI prAMta meM 8- karNATaka prAMta meM 6 1 - zrI kailAsajI 2- zrI sammedazikhara bhI giranArajI 13 27 3 - zrI 4 - zrI caMpApurajI 5 - zrI pAvApurajI 12 11 13 11 12 - madrAsa prAMtameM 13 - jayapura prAMtameM 14 - mAravAr3a prAMtameM 15 - dehalI prAMta meM 10 kula 16 prAMtoM meM 149 tIrtha haiM / 16 - AgarA prAMta meM zrI siddhakSetroMke nAma | kSetra saM0 10 4 11 3 3 5 12- zrI paTanA gulajAra bAga 13- zrI siddhavarakUTanI 14 - zrI gajapaMthAjI 11 - zrI droNagirijI 16- zrI sonAgirijI - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) 6-zrI pAvAgar3hanI 17-zrI guNAvAjI 7-zrI bar3avAnInI 18-zrI khaNDagirinI 8-zrI mAMgItuMgInI 19-zrI tAraMgAjI 9-zrI muktAgirijI 20-zrI mathuga-caurAmI 10-zrI nainAgirinI 21-zrI revAtIra 11-zrI kuMthalagirinI isa prakAra kula 21 miDakSetra haiN| paMcakalyANaka kSetra / sauripurI, ayodhyA, banArasa, siMhapurI, caMdrapurI, seMTameMTa, ratnapurI, mohAvala, paTanA, kuluhA pahAr3a, rAnagRhI, kuMbhoja, hArikApurI, kaMpilAnI, prayAgarAja, kauzAMbopurI, bharavArI, khukundA, kuMDalapura, caMpApurI, mithilApurI, ahikSetra, hastinApura va bhelasA / ___atizayakSetroMke naam| __kulapAka (mANikyasvAmI), karer3A pArzvanAtha, cUlezvara, eroDA roDa, ukhalada, aMtarIkSa pArzvanAtha, rAmaTeka, kuMDalapura, bAlAveTa, bInAnI, mainabadrI, gommaTapuga, nera (nAgaThAnA), stvanidhi, sanauda, camatkArajI, jhAlarApATana, vArAgAMva, bajaraMgagar3ha, bAbAnagara, velagAMva, lADanUM, cAMdanagAMva, kezavajI pATanagAMva, ApTe vighnezvara pArdhanAtha, bhiMDaragAMva, binoliyA pArzvanAtha, baner3A, kacanerA, tAlanapura, kaunI, bhAtakulI, khanarAhA, papaurA, sumekA pahAr3a, rAjagRhI, kArakala, benUra, dhArAziva, dahIgAva, caMderI, mAlathauna, sI na, mUlabadrI, kuMDalakSetra, mahumA, aMkakezvara, cAMdakher3o, maksI pArzvanAtha, jypur| Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) vaiSNavoMke tiirth| aukAramahArAna, bhuvanezvara, giranAra, dvArakApurI, rAmezvara, jagannAthapurI, vaijanAtha mahAdeva, somanAtha, vaTezvara, dhanuSyakoTa, puSkara, nAthadvArA, janakapurI, gayA, mathurA, vRndAvana, pUrNA, parvaNI, harahAra, badrInAtha, satyanArAyaNa, kasaMkhyAdevI, kAkorI ror3a, cArabhunA, rUpanI, nAzika, paMDharapura, trimbaka, kAzo, prayAga, ujjaina / kauna zaharoM meM konara rela gaI hai| (1) jI0 AI0 pI0 relave, G. I. P. Ry. I baMbaI, nAzika, manamAr3a, nAMdagAMva, cAlIzagAMva, dhuliyA, jalagAMva, bhuSAvala, malakApura, akolA, sIrapura (aMtarIkSa pArzvanAtha), manamAr3a ( mAMgItuMgI), nAzika ( ganapaMthA), mUrtijApura (kAraMnA), elicapura (muktAgiri ), bar3anerA-dhAmaNagAMva ( kuMdanapura ), damoha (kuMDalapura), sAgara (baMDA, nainagira, droNagiri), bhopAla (samasAgar3ha), makasI (maksI pArzvanAtha), ujjaina (bhadrIlApurI), bInA ITAvA, gunA (bajaraMgar3ha), vArA, jAkhalauna (devagar3ha ), lalitapura ( TIkamagar3ha, papaurA, caMderI, vana), delavAr3A (strIrauna zAMtinAtha ), tAlaveTa (pavA), jhAMsI (kuragamA), harapAlapura (chatrapura, khanarAhA), sonAgira siddhakSetra, gvAliyara ( lazkara, pannIhAra), morenA, AgarA, pUnA, zolApura (ArTa vighnezvara), ghoMDa bArAmatI (dahIgrAma), hoNasakagI kSetra, kurduvADI (vArasITAUna, kuMthalagiri), aiDasI (usmAnAbAda), tera, lAtUra, dehalI, hAtharasa, alIgar3ha, maMbAlA (parikSetra), khurmA,. kAbapura, hmhaabaad| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) (2) ema. esa. ema. relave, M.S. M. Ry. madrAsa, jolAraper3ha, beMgalaura, pArasIkerI, maMdagiri (jainabadrI) hAMsana, hIrAlellI, tumakura, maisUra, pUnA, kuMDalaroDa (jharIvarIpArzvanAtha ), mIraja, sAMgalI, zeDavAla, kolhApura, hAtakalaMgar3A (bAhubalI pahAr3a), nipANI (mtavanidhi), belagrAma, vIrUra, zivamogA, tIrthallI (humaMca padmAvatI ), somemara, varAMga, kArakala, bhUlabadrI, veNAra, maMgalara, hubalI (aarttaal)| (3) I0 AI0 relave E. I. Ry. paTanA, bihAra (pAvApurI), vaDagAvaroDa (kuMDalapura), rAnagRhI kSetra, navAdA (guNAvA), gavA (kuluhA pahAr3a), nAthanagara, bhAgalapura (maMdAragiri), hAvar3A girIr3I (zrI sammedazikhara) kaTaka, bhuvanezvara, (baMDagiri-udayagiri), jagannAthapurI, khuradAroDa (painanAtha), jhAMsI, satanA, (anayagar3ha, gvanarAhA, nAgauda), chatrapura, mANikapura, zikohAbAda, baTezvara (maurIpura', phIrojAbAda, Agaga, bharavArI, phaphausA, ( kauzAMbI ), ilAhAbAda (payAga), kAnapura, mogalasarAya (kAzI), paTanA (gulanArabAga), bAMkIpura, bakhatyArapura, lakkhIsarAya, nAthanagara, campApurI, bhAgalapura siTI, hAtharasa, alIgar3ha, mathuga, aMbAlA, hajArIbAga (sammedazikhara), aMbAlA (ahikSetra), pAnIpata, sunapata, bhivAnI, hAMsI, hisAra, zimalA, jagAdharI, rohataka, aMbAlA, (chAvanI), nainapura, piMDAI, jabalapura (kaunI kssetr)| / (4) bI0 ena0 relave B. N. Ry. , kalakattA, khaDagapura, kaTaka, bhuvanezvara (jagadIzapurI, khaMDagiri, udayagiri), vAlaTIyara, nAgapura, kAmaThI, rAmaTeka, goMdiyA, rAyapura, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyacura, rAjanAMdagAMva, jhAr3a sukar3A sivanI, chiMdavAr3A, kevlaarii| (5) ena0 DabalyU. relave N. W. Ry. dehalI, meraTha (hastinApura), ganIyAbAda, khekhar3A (bar3AgrAma), mulatAna, lAhaura, ludhiyAnA, phIrojapura, karAMcI, hedrAbAda, haradvAra (badrInAtha), deharAdUna Adi / (6) ena0 jI0 esa0 relave N. G. S. Ry. manamAr3a, erolAroDa, daulatAbAda, auraMgAbAda, pUrNA, mIrakher3A, (popara ukhaladanI) (acanerA), parvaNo, hIMgolI, sIkaMdarA. bAda (mANikyasvAmI), haidraabaad| (7) je0 vI0 relave J. B. Ry. phulerA, makarAnA, sAMbhara, degAtA, meratAgeDa, meratA siTI, nAgaura, bIkAnera, japtavaMtagar3ha, lADanUM, munAnagar3ha, caru, hAMsI, hiMsAra, ratnagar3ha, jodhapura, pallI, hedrAbAda siMdha, mAravAr3a, jaMkazana (khAraDA), prAntIna, ahamadAbAda, iMDA / (8) esa0 AI0 relave s. I. Ry. / tIMDIvanam (sa taaNbu|), bhArasAkam , kAMjIvaram , Arakonam , paMnnUra, nIrumale, vakanam , ma hura, tracanApallI, rAmezvA, maMgalU', mUlabadrI, kArakala, braaNg| (9) o0 Ara0 relaye 0. R. Ry.-mogalasarAya, kAzI, ayodhyA, phaijAbAda, ilAhAbAda, sohAvala, lkhnuu| . (10) bI0 ena0 DabalyU. relave B N. W. Ry. lakhanaU, bArAbaMkI, bIndaurA (trilokapura), sarajU (ayodhyA), manakApura, gauDA, balarAmapura (seMTameMTa), gorakhapura, naunakhAra, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) (khukhuMdA, kiSkaMdhApurI), bhaTanI (kahAvagAMva ), chaparA, kAdIpura, (candrapurI), sAranAtha ( siMhapurI ), banArasa, kaTIhAra, pAravatIpura, bArasoI, golagaMna, dhovar3I, gohATI, tanasukhiyA, DIvarUgar3ha, dIkazAla (nepAla, kailAza, tibbata ) parasurAmakuMDa, DIMgavoI, manIpura, dArjiliMga, vobarA / (11) vI0bI0eNDa sI0 AI0 relave B.B. &.C.I Ry. anamera, phulerA, jayapura, sIkara, bAMdIkuI, AgarA, acanerA, kAnapura, mathurA, baDavA, moraTakA, (oMkAra, siddhavarakUTa) bar3avAhA (mahezvara), maukI chAvanI (ghAra, kukazI, tAlanapura, bar3avAnI, dharmapurI, mAMDu pahAr3a, (ganaghATa), indaura (vaneDA), phatIhAbAda (ujjaina), bar3anagara, jhAvarA, ratalAma, cittaur3agar3ha, nImaca (vInauliyA, cUlezvara), kareDAkSetra, sanavAra, kAMkorIgeDa, bhIDara, nAthadvArA, rUpanI, sArabhunA, maholI, nAthadvArA, udayapurase (ekaliMga, kezariyAnAtha), cittaur3agar3ha, bhIlor3A, hameragar3ha, mAMDala, nasIrAbada, ajamera, vyAvara, mAravADa jaMkazana, bhAva , ahamadAvAda, vIramagAMva, bar3avAna, bhAvanagara, pAlItAnA, rAjakoTa, dvArikA, jAmanagara, jhUnAgar3ha, verAvala, dholA, porabaMdara, mahezAnA, tAraMgA, kallola, aMkalezvara, AlaMda, bar3odA, sUrata, baMbaI, bAraDolI, mahuA, jalagAMva, ciiNcpaadd'aa| sAkarI, godharA, cAMpAnera, pAvAgar3ha, dAhoda, ratalAma, nAgadA, savAImAdhopura (camatkAra), navAI (ToMga, sAganera, cAnaNagAMva pahuMdA), koTA (baMdI), chatrapura (jhAlarApATa,nacAMdakher3I), paMDitanIkA sarolA, kesorI pAdanamAsa, mathurA, vRndAvana, jhAMsI, kAnapura, IDara, vaDAlI, khaMbhAta, peTakAra, sonImA, kAlAbAda, kAvamamaMja, kaMpilAjI, hAtharasa / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) kisa kSetrakI kaunasI sTezana hai usakI suucii| naM. nAma kSetra. / sTezana. naM0 nAma kSetra, / sTezana. 1 / kezariyAjI udayapura 16 mA'NakyasvAmI alavara ekaliMga himmatanagara | kulapAka mikadarAbAda ' bhiMDara sanayAra 7 mAtyAgAva, mIra- hIMgolI kAkarolI kAkAlIroDa pura, atarakSa akolA cArabhuja, rUpa pA.nA bAsama gajanagara 8 mutAgiri elicapura 3 kareDA (pArzvanAtha) khuda .. / (amarAvatI) 4 pratApagaDha, zAti. mandazaura9 kundanapura sAmanagAva nAtha, devagar3ha .. kaunI jabalapura 5 cUlezvara, vijo- nImaca, bha la 25 chatrapA yajagahA, liyA pArzvanAtha vADA, mAdala ajayagar3ha / buddha 2 vAgorI, hIrApura, malAga, mAgara, 7 banaDA indaura pAcorI, droNa- damoha 8 dhAra, kukazI, mau vahavA giAra nanAgira tAlanapura vaDa. baliyA TokamagaTa, papauga' lalitapura bAnI, maU, / sIgena dalavADA mahezvara bInA, caderI, mugAvalI aukAra, sidravara.' moraTakA khe thovana kaTa. nAdagAva / DIghATa, khuda 25 ptte| kuMDalapura | damoha mAgItuMgI, nA. manamATa 06, malamA ujena zika, gajapaMthA, nAzika nAlaveTa trambaka mahAdeva kumgamA jhAsI egelAkI guphA ayodhyA phaijAbAda (daulatAvAdI sarayUghATa auraMgAbAda sauripura (vaTezvara) zikohAbAda acanerA pArzvanAtha cIkalaThAnA 31/ kapilA kAyamagaja 13/ parvaNI 32/ seTameMTa balarAmapura 14 pUrNa 33 trilokapura bArAbaMkI 15 sada mArakheDa / bIndaurA 7 pavA 28 2. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) ' gar3ha ambAlA naM0' nAma kSetra. sTezana. 0 nAma kSetra. sTezana. 34 gvakhudA naunagvAra 58 bar3AgAMva khekhar3A 35 kahAvagAMva bhaTanI, nauna-59 dalavADA, acala- AbUroDa khAra,tAlavaMTa 26 sanapurI mohAbala 60 ahikSetra 37' kuDalapura baTagAva geDa-1 cAnaNagAva, paTudA, hIDona 18 pAvApurI guNAvA navAdA, vihAra / mahAvIra 39. kunhA pahADa gadA 2 jAMgagar3ha ! gunA 4. mAthala pura sItAmaDIha stanApura meraTha 1 mammedazikharamarI. giroTI 64 lAlagapATana, cAM- chatrapura 2 vaja-patha (mahAdeva) dAge / davaTI, paMDita. 43 parAmarAmakuTa bIgoda / sA. 44 maMkhyAdI gohATI 5 mama mAgaDha / bhopAla 15 gomApuga mhaimA 66 puSkara ajamera khAgAra udaya- bhanizvA 67 vAhurI baMdhana | salayA gi / 68 phomA pahAra bhAvArI amTAla haralI gaDhavAya bAbAnagara bAjApura .9 aTa hoNamaragI zola.pura. 70 matyanArAyaNa vura AnanA / dhanI, dvArakAdhIza sAvalagrAma | badrInAya khuda mamagAva, vAmI TAUna janabadrI maMda garI na kuzalagiri / (zravaNave gola) 51 mtavAnAdha, niidaa.| kolhApura 7 malabadrI, kArakala, zivamogA, na', kolhApura, belagAva huca pamAvatI, vIra jaMka. belagAMva tAthalI,momezvara, maMgalU 52 mahuvA | bAgaDolI vara / 53 zatrujaya pAlItAnA dhArAziva eDasI giranAra anAgar3ha 75 nAgaTAnA, tera / tera somanAtha parAvala 76 dahIgAMva bAgamati, DhauDa dvArakApurIbha managara khuda77 kalikuMTa kuMDalaroTa rANolI, rAmagar3ha porabaMdara, 78 bAhubalI kuMbhoja hAtakalegA gaiga, carubote aMgAvara N Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) kauna 2kSetra kisa lAInameM haiM ka kahAMse jAnA par3atA hai ? udayapura lAInameM karer3A khuda sTezana hai| karer3A pArzvanAtha sanavArase / bhIDara kSetra jAkara vApisa lauTa Ave / hindU tIrtha yahAMse kAMkarolI, rAjanagara, nava caukiyA, caturbhuna, rUpanI, nAthadvArA Adi jAve / lauTakara vApisa bhAve / nAthadvArAse hinduoMke tIrtha jAve, udayapurase ekaliMganI jAve, lauTakara udayapura Ave / kezariyAnI lauTakara Age pIche jAne kA rAstA hai| durgapura, ahamadAvAda tarapha bhI eka rAstA hai, vApisa udayapura hora citor3agar3ha nAte haiN| citaur3agar3hase 2 lAinoMkA hAla / nImaca-hokara tAMgAse vinauliyA pArzvanAtha aura cUlezvara hokara Age poche jAne kA rAstA hai / nImacase ratalAma, jAvarA / mandasaura-se maMdasaura, pratAbagar3ha, zAMtinAtha devagar3ha lauTakara maMdasaura phira rtlaam| ratalAma - se nAgadA jaMkazana, govarA, DAkoranI, cAmpAnera. pAvAgar3ha, vaDodarA / nAgadA-se ujjaina, chatrapura, jhAlarApATana, cAMdakherI, paMDitakA saarolaa| lauTakara jhAlarApATana, phira chatrapura sTezana phira koTA jNk| koTA-tAMgAmeM bUMdI lauTakara koTA, phira bArAkSetra, lauTakara koTA, phira koTAse kezavanI, pATanagAMva, phira yahAMse TikaTa lekara savAI mAdhopura camatkAra, lauTakara mAdhopura / koTAse 1 relave gunA kAraMgar3ha kSetra lauTakara gunA phira muMgAvalI, moTarase caMderI, thUvana / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) lauTakara phira canderI, bInA iTAvA naka0 taka bhI jAsakate haiN| sAI mAdhopura-se 1 relave lAIna navAIse TauMka lauTakara navAI / Age sAMgAnera kSetra, jayapura / madga-se yA hIDonase cAMdaNagAMva mahAvIrakI yAtrAko belagAr3Ise jAve / lauTakara sTezana Ave / phira Age 2 lAIna bhaithAnA sTezaname jAtI haiN| 1 AgarA, 2 mathuga, vRndAvana loTakara mathuga bAve / mathugame dehalI, gvegvar3A, bar3AgrAma, lauTakara gvekhar3A / vApima dillii| dehalIse menTa phira tAMgAmeM hastinApura, lauTakara meraTha / mAge paMjAba phira dehlii| citauDagar3ha-me 2 lAIna bhIlor3A, mAMDalagar3ha, nasIgabAdase ajamera, phira puSkara lauTakara ajmer| Age kizanagar3ha sTezana, narAyanA / narAyanAse maunagada kSetra lauTakara narAyanA, phira phulerA gaMkazaname 3 lAIna jAtI haiM / 1- namase mIkara kSetra, Age mAravAr3a, lauTakara rInasa, phira revADI, dehalI Adi / 2- jayapura, bAMdIkuI, alavara hokara revAr3I / 3-makarAnA, sAMbhara, nAMvA, kucAmanaroDa hokara DehagAhanA jAtI hai / DehagAhanAse 3 lAIna jAtI haiN| 1 DIDavAnA, jasavaMtagar3ha, lADana, sujAnagar3ha caru, hAMsI, hisAra, pAnIpata sunapata jAtI hai| 1 bhivAnIse dehalI jAtI hai / 1 meratAroDa phalodiyA pArzvanAtha, jodhapura, pAlI, mAravAr3a jaMkazana, bhAkara milatI hai / pAlIse haidrAbAda, karAMcI, nAgaura hokara bIkAnera jAtI hai| ___ mAravAr3a jaMkazana-se vyAvara hokara ajamera jAtI hai| mAnaroDa moTarase AvRkSetra, lauTakara mAbUroDa phira mahecAnA, phira Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37 ) tAraMgA lauTakara mehezAnA Ave / mahezAnA jaMkazanase kalola, ahamadAvAda, vIramagAMvase baDavAna jaMkazana | bar3avAna jaMkazanase 3 lAIna jAtI haiM / 1 - bIkAnera hokara rAjakoTa jaMkazana / 1- AsAma brahmadeza | 1 - sIhora, bhAvanagara, ghoghA lauTakara sIhora pAlItAnAse zatruMjaya | lauTakara sIhora jaMkazana / - gajakoTa se 2 lAina jAtI haiM, 1 jetalasara, junAgar3ha, vegavala, jUnAgar3hame giranAra lauTakara jUnAgar3ha | jAmanagara, hArikA lauTakara rAjakoTa, mohora jaMkazanase pAlItAnA lauTakara sIhora | 1 dhaulA, porabaMdara dvArikA taka / dhaulA jaMkazana se 1 jetalasara, jUnAgar3ha | idharakI saba yAtrA karake ahamadAvAda AjAya / ahamadAbAda - me 2 lAina jAtI haiM / 1 prAMtIja, IDara, vaDAlI pArzvanAtha, lauTakara ahamadAbAda bIcameM himmatanagarase DuMgarapura hokara kezariyAjI jAte haiN| kezariyAjIkI yAtrA karake uda yapura AjAve / 2 dhaulA jAtI hai, Age jUnAgar3ha Adi / mahezAnA, AvR, mAgbAr3a, vyAvara, ajamera hokara ghulerA jaMkazana jAkara milatI hai | AnaMda, vaDodarA taka / aMkalezvara, mRgta jaMkazana, bambaI jaMkazana | AnaMda se DAkoranIkI yAtrA karake godharA jAkara mile | 2 vaDodarAse cAMpAneraror3a, phira pAvAgar3ha sTezana yAtrA karake caaNpaaner| Age dAhoda, godharA, ratalAma, nAgadA Adi / mayuga, dehalI nAkara milatI hai / aMkalezvara sTezana se yAtrA karake vApisa AyeM / sUrata - jaMkazana se 2 lAina jAtI haiM, 1 baMbaI, dUsarI TApTI lAina meM bAraDolI se moTara meM mahuAkSetra, lauTakara bAraDolI / Age Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) cIMcapAr3Ase mAMgItuMgI aadi| cIcapAr3Ase jalagAMva bhAdi jAkara milatI hai| bhusAvala jaMkazana-se 1 relave khaNDavA jAtI hai| 1 malakApura, akolAse moTarameM mAlyAgAMva, sIrapura Age bAsima, hIMgola pUrNAtaka jAtI hai, rAmtA moTarakA hai / sIrapurase lauTakara akolA bhAve / khaMDavA-se 1 relave sanAvada, moraTakkA (gveDIghATa ) mTezana utare / phira moTarase oMkAranI, siddhavarakUTa hokara lauTakara moraTakA AveM / Age bar3avAha jAveM / moTarase mhezara hokara bar3avAnI tk| phira Age maume moTarameM ghArase 1 rAstA ganaghATa nAkara moTarase milatA hai / dhArase 1 rAstA kukazI phira vahAMse tAlanapura kSetra, lauTakara susArI, kukazI phira moTarase jAkara bar3avAnI mileM / rAna. ghATase dhrmpurii| Age mAMDa pahAr3a dekhakara vApita dharmapurI, lauTakara rAjaghATa phira Age anaMDa hotA huA bdd'vaanii| ye saba rAste moTara yA bailagAr3Ike haiN| phira mAge maUse mAnapura, gujarI, aMjaDa hokara bar3avAnI / bar3avAnIse cUlagirI (bAvanagajA), lauTakara bar3avAnI / phira 4 rAstA jAtA hai / 1-cIkaladA, kukazI, tAlaNapura, dhAra, maU taka / 2-khAnadeza, dhuliyA moTara, bailagAr3Ise / 3-lauTakara maU sTezana yA indaura / 4-mahezara hokara bar3avAhA nAve / Age indaurase baneDA kSetra lauTakara indaura, Age phatIhAbAda, candrAvatIgaMja sTezana / phatIhAbAda sTezanase 1 relave ujjaina nAkara milatI hai| 1-baDanagara mAdi hokara ratalAma jAkara milatI hai / ratalAmase 1 relave mAnanda, cAMpAnera, pAvAgar3ha hokara bar3odarA jAkara Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) milatI hai| ratalAmase jhAvarA, maMdasaura vahAMse pratApagar3ha, zAMtinAtha, devagar3ha tAMgAse jAkara vApisa maMdasaura / phira mAge na.mAher3A, cittor3agar3ha / cittaur3agar3hase udayapura, anamera Adi / Age saba likha diyA hai| ratalAmase nAgadA naMkazana Adi / nAgadAse 1 ujjainase tAMgAmeM bhelasAkSetra / lauTakara ujjaina, maksI pArzvanAthakI yAtrA karake mAge bhopAla jAkara mile / mAge 1 khaMDavAse jAkara milatI hai| bhopAlase tAMgAmeM samasAgar3hakI yAtrA karake lauTakara phira bhopAla Ave / maksI hokara ujjaina, bInAiTAvA naM0 / ____ akolA-se Age mUrtinApura utareM / mUrtinApurase 1 relave kAraMjA kSetra jAtI hai| vahAMse vApisa phira mUrtinApura aayeN| phira yahAMse 1 relave aMjanagAMva, elicapura jAtI hai / elicapurase paratavAr3A, khurapI hokara muktAgirI kSetra jAveM / lauTakara paratavAr3A maave| paratavAr3Ase amarAvatI Ave / amarAvatIme balagAr3ImeM bhAtakulI lauTakara amarAvatI, phira sTezanase badanega gAr3I badalakara dhAmaNagAMva / yahAMse moTara yA bailagADIse kuMdanapura kSetra jAveM / lauTakara ghAmaNagAMva maaveN| nAgapura-jaMkazana yA dotavArI sTezanase kAmaThI, rAmaTeka lauTakara nAgapura, nAgapurase chiMdavAr3A, sivanI, kevalArI, piMDaraI, jabalapura / jabalapura-se kaunI atizayakSetra lauTakara jabalapura / yahAMse 4 lAIna jAtI haiN| 1 ilAhAbAda, isake bIcameM kaTanI jaMkazana par3atA hai / Age satanA, mANikapura jaMkazana par3atA hai| kaTanI-se damoha, damohase kuMDalapura kSetra moTara mAdise Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) kauTakara kaTanI bhAveM / athavA sAgara jAveM / sAgarase moTarase baMDA daulatapuga hokara nanagirI / phira bhAge droNagirikSetra | Age pIche lauTakara sAgara Ave / sAgarase bInA iTAvA jaMkazana nAkara mile / mananA-se moTarase nAgoda paMDariyA, pannA zahara, ajayagar3ha kSetra, Age va narAhA, phira vahAM chatrapura, nayAgAMva, chAvanI hokara mTezana harapAlapura cale jAveM / mANikapurase bhI harapAlapura jAkara mila sakatA hai / yahAMme AnevAle bhAI chatrapura, kha narAhA Adi Age jAveM / harapAlapurame phira AMmI nAkara mileN| jhAMmIse AnevAle bhAI idhara AnA cAheM to mANikapura Adi jAkara mileM / aba jabalapurase 1 lAIna kaTanI hokara damoha mAgara hokara bInA jaMkazana jAkara milatI hai| vInA iTAvA-se 3 lAina jAnoM haiN| 1 mugAvalI mTezana / moTarase candegakSetra, vanakSetra lauTakara muMgAvalI, phira gunA sTezana tAMgAmeM banagar3ha, lauTakara gunA mTezana A / gunAme Age jAnevAlA koTA jaave| pIche jAne vAlA bonA AveM / dusarI lAina bhopAla, khaNDavA, manamAr3a Adi hokara baMbaI taka jAtI hai / 3 lAina yahAMse bailagAr3I meM devagar3ha kSetra lauTakara jAkhalauna sTezana / yahAMse moTarameM lalitapura zahara, phira moTarase TIkamagar3ha, papaurAkSetra, lauTakara lalitapura, phira Age sTezana delvaadd'aa| vahAMse bailagAr3ImeM siroMnakSetra, lauTakara delavAr3A sTezana / yahAMse tAlaveTa sTezanase bailagAr3ImeM pavAkSetra lauTakara tAlaveTa sTezana, yahAMse jhAMsI jaMkazana | jhAMsIse 4 lAina jAtI haiN| 1 lalitapura Adi 2 harapAlapura, lalitapura Adi / 3 kAnapura jAkara milatI hai, 4 yahAM sonAgira Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) sTezana utaranA | sonAgirakI yAtrA karake sTezana AveM / phira gvAliyara utareM / gvAliyarase lshkr| yahAMse pannIhArakSetra, lauTakara lazkara, phira aagraa| AgarAse lauTakara phoronAbAda, Age zikohAbAdase tAMgAmeM sauripura (vaTezvara) lauTakara zikohAbAda sTezana / yahAMse pharukhAbAda, Age kAyamagaMja mTezana, yahAMse kAnapura Adi bhI jAsakate haiM / lauTakara hAtharasa sTezana aayeN| hAtharasase alIgar3ha naMkazana, yahAMse ambAlA, ambAlAse bailagAr3ImeM ahikSetra / lauTakara ambAlA mTezana AveM / Age alIgar3ha, khurnA, dehalI, meraTha, hastinApura lauTakara dehalI phira gvekhar3A sTezana / tAMgAmeM bar3AgAMvakI yAtrA karake dehalo, phira cAhe jidhara calA nAve / lauTakara hAtharama mTezana AveM / gAr3o badala kara kAnapura jAnA caahiye| kAnapurame 4 lAIna jAtI hai 1 jhAMmI, 1 kalakattA, 1 Agaga, 1 lakhanaU / lamvana use 4 laIna jAtI haiN| 1 mahAraranapura, 2 ayodhyAnI / isa tarapha jAnevAle sohAvala sTezana utara par3e . phira ratnapurIkI yAtrA karake mohAvala sTezana vApisa AveM / yahAMse phanAbAda utara par3e yahAMme ayodhyA, kAgIkI yAtrA karake phira mogalamagaya nAkara mile / 3 lAIna paMjAbameM jAtI haiN| 4 lakhanaUme bArAbaMkI yA biMdauga sTezana utara kara trilokapara kSetra lauTakara vindaur| sTezana phira Age sarayU ( lakaDamaMDo) utarakara nAvase ayodhyA phaijAbAda aave| phira yAtrA karake ayodhyAse banArama Adi Age nAve / lauTakara phaijAbAda sohAvala, ratnapurI kSetra hokara vApisa sohAvala sTe0 Age lakhanaU, nahIM to geTakara sarayU mAve / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) phaijAgada-se 2 lAIna jAtI haiM / 1 ayodhyA ghATa, 1 prayAga / ilAhAbAdase 3 lAIna jAtI haiN| 1 AgarA, 1 kaTanI muDavArA, 1 mogalasarAya jAkara milatI hai| ayodhyA ghATa-se pAra hokara sarayU sTe0 jAve / phira Age gauMDA balarAmapura sTezana utarakara tAMgAse seMTameMTa kSetra jaaveN| lauTakara balarAmapura, goragvapura, naunambArase bukhaMdA jAve / lauTakara naunakhAra sTe0 Age bhaTanI jaMkazana, salImapurase kahAvagAMva kSetra lauTakara phira sTe0 Ave / Age kAdIpurase caMdrapurI jAve / lauTakara sTe0 AveM / sAranAtha mTe se miMhapurI lauTakara sTe phira banA rasakI yAtrA kreN| banArasa-se 4 lAIna jAtI haiM / 1 chaparA, 1 sAranAtha, bhaTanItaka, 1 ayodhyA lakhanautaka, 1 mogalasarAya jAkara milatI hai| mogalasarAyase cAroM tarapha relave jAtI haiM / 1 banArasa tarapha alAhAbAda, ArA paTanA, raphIgaMna hokara gayA hokara zikharajI mahArAja | paTanA jaMkazanase 4 lAIne jAtI haiN| gaMgA pAra hokara sohanapura / Age sItAmaMDI sTezanase mithilApurI lauTakara sItAmaMDI, dIkasAla, vIragaMja, nepAla, tibbata, kailAza aadi| bhAsAma tarapha, 1 gayA vakhatyArapura, Age lakkhIsarAya kalakattA taka, 1 relave ArA, kAnapUra, AgarA, dehlii|| bakhasArapura-se badalakara 1 gAr3I vihAra / vihArase moTarameM pAvApurI, lauTakara vihAra, phira relameM bar3agrAma sTezana utareM, vahAMse rAmagRhIkSetra lauTakara guNAvA | bhAge navAdA sTezana jAve / navAdAse 2 lAIna jAtI haiN| 1 gayA, gayAse moTara, tAMgAse Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) kuluhA pahAr3a lauTakara gayA, phira IsarI-zikharajI nAveM / 1 nAthanagara, campApura, bhAgalapura / bhAgalapura-1 relave AsAma jAtI hai / kaTIhArase lekara Diba. rUgar3ha jAtI hai / 1 relave maMdAragirI kSetra, lauTakara bhAgalapura, phira lauTakara lakkhIsarAyakI usa gAr3I badalakara madhupura giror3I moTarase madhuvana (zikharajI), bhAgalapurase 1 lAIna hAvar3A kalakattA jAtI hai| madhupura-jaMka se 1 relave girIDI (zikharajI), kalakattA jAtI haiM / gomohase 1 AdrA hokara khaDagapura. 1 kalakattA / kalakattA-se Age jAnevAloMkA hAla-bogharA, pArvatIpura, kaTIhAra, vAramodI, dikazAla, nepAla, chovar3I golagana, nalavAr3I, gohATI, kamaMkhyA, palAsavAr3I AdimeM jAtI hai / kalakattAme cAroM tarapha rela jAtI haiM / lauTakara khaDgapura aanaa| khaDgapura-se 1 relave nAgapura tarapha, 1 karaka, bhuvanezvarase bailagAr3ImeM khaMDagirI, udayagirI lauTakara bhuvanezvara phira khurdAroDa / khaDagapurase 1 relave AdrA, gomohA, IsarI, zikharanI, gayA / 'khurdAroDase pAMvara vaijanAthakA maMdira lauTakara khudAroDa, relavese jagadIza, lauTakara phira khurdaarodd| Age jAnevAlA banavAr3A madrAsa zahara jaave| madrAsa zahara-se 4 lAineM jAtI haiN| 1 rAyapura, bArasI ror3a, pUnA, bNbii| 1 tIDovanam , sItAmbura, ponnUra, Adi / mArakonam / 1 kATapAr3I, Age jaulArapeTha, beGgalora / Arakonam jaMkazana-se 1 relave kAMjIvaram lauTakara mArakonama, kATapAr3I jaMkazana / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) kATapAr3I-! lAina mAghImaMgalam / tIrumalekSetra lauTakara kaattpaadd'ii| yahAMme maduga, rAmezvara, dhanupyakoTI, laMkA lauTakara tricnaapllii| tricanApallI-meM lauTakara madurA, madrAma, Age jAneko raMgAvaMgA paror3A jaMkazana, maMgalora mUlabidrI / madrAsame mIdhA maMgalora iimur| gommaTapura kSetrame loTakara mhaisura, maMdagiri mTe se jainabadrI, hAMsana, aarmiikrii| AramIpherIse lauTakara tumakara, TopaTara, hIrAhellI, vegalora, jolArapeMTa, geDA, magalora, mUlabadrI / vIrUra jaMkazana-me 1 AgmIke, mAge maMdagiri mTezana phira moTarase janabadrI (zravaNavelaga lA) lauTakara maMdagiri sTezana / Age mhaisUra moTarame gomaTTapugakSetra / lauTakara hIgahellIme candraprabha pahADa, lauTakara phira hogahellI, Age nIpaTara, AgmIkerI bokara jaMkazana / vIrUAme dRmarI relave movamogA sTe. moTarame nIllI, hamaMca padmAvanI, lauTakara tIrthalI, phira Age somezvara, vagaMga, kArakalakSetra | Age mUlabadrIkSetra, phira moTarase veNarakSetra lauTakara mulabadrI maMgalara / mUlabadrIka rAmne do haiM / 1 mImogA Adime 1 maMgalTara Adi, maMgalagse donoM taraphase likha diyA hai| janabadrI- kA 2 rAstA-1 madrAma beGgalorase, AramIkerI hokara maMdagiri sTe me jainabadrI, 1 pArasIkerIse maMdagiri hokara / maMgalora-kA 3 gastA, 1 punA, vIrUra, ArasIkerI, tIpaTura, hIrAhellI, beMgalora / 1 madrAsase beMgalora / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) mhaimUra-gommaTapurAkA bhI 2 rAstA hai / 1 ArasI kerI maMdagiri sTe se jainabadrI hokara mhaisuurshhr| 2 beMgalorase mhaisUra, gomaTapurA aadi| mUlabadrI-se kArakala, varAMga, somezvara, tIrthalI, humaMca padmAvatI kSetra / lauTakara tIthaMllI, sImogA, vIrUra jaMkazana | vIrUra jaMkazanase Age hubalI jaMka0 utara pdd'e| habalI-se tAMgA bailagAr3ImeM bharaTAra kSetra, lauTakara hubalI yahAMse 2 lAIna jAtI haiN| gadaga ja0-me badAmI sTe0 Age bInApura sTe0 tAMgAse bAbAnagara lauTakara bonApura, zeSaphaNAmaMdira / lauTa kara bInApura sTezana, Age hoNagI, zolApurase kurUDavADI naM0 / yahAMse paMDharapura lauTakara kurUr3avADI, phira bArasI TAuna sTe0, balagAr3Ise kuthalagiri lauTakara bArasITAuna / phira eDasI sTe0 se moTarase dhArAziva, lauTakara eDasI, Age tera sTe0, pAMvame nAgaTAnA, mAge lAtura lauTakara bArasI TA0, kurduvADI lauTakara ghaudd'| phira Age manamAr3a pIche pUnA, baMbaI / dhaur3a gAr3I badalakara bArAmatI / belagAr3Ise dahIgAMva / belagAMva-se moTarase stavanidhi, Age nIpANI, kolhApura, hAtaphalaMgar3A, sTe0 bailagAr3ImeM kuMbhoja bAhubalI pahAr3a, lauTakara hAtakalaMgar3A, Age mIraja naMka0 / mIraja-se 1 relave sAMgalI, kuMDalaroDa, phira gAMvase kuMDalagrAma, phira jharIvarI kalIkuMDa pArzvanAtha / lauTakara kuMDalaror3a Age pUnA, bambaI, daur3a, bArAmatI, dahIgAMva lauTakara daur3a / phira puunaa| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) pUnAme ? relave ghauMDa 1 bNbii| ghauDase 1 bArAmatI / bailagAr3Ise dahIgAMva, lauTakara bArAmatI phira Dhor3a sTezana / 1 manamAr3a, kurduvADI Adi gayacUra taka / rAyacurase madrAsa / vaMbaI-me pUnA, murata, akalaMkezvara, var3odaga, ahamadAbAda, IDara, Ava , mAravADa na0, vyAvara / / nAzika-sTezanama tAMgAmeM nAzikazahara phira mazarula, gajapaMthA, loTa phara nAzika, phira tAMgAmeM aMjanIgrAma lauTakara phira nAzika ! Age jAnevAleko saTAnA, mAMgatuMgo jAnA cAhiye / lauTakara phira nAzika, age manamADa / manamADa-se moTarameM mAlyAgAMva, saTAnA, maaNgiituNgii| mAMgItugIse lauTakara saTAnA, nAzika Adi / mAMgItuMgI-se 3 rAmtA jAtA hai| bailagAr3I, moTara Adise 1 mArI, yahAMma cIMcapADAmTe 0 / Age sIkarIma pIparanAra, kusaMvA, dhuliyA, cAlIzagAMva Adi / maTAnAme nAzika, mAlyAgAMva, mnmaadd'| manamAr3a me 2 relave 1 erolAger3a, erolA grAma, daulatAbAda, phira auraMgAbAda, balagAr3Ise acanerAkSetra, koTakara cIkalaThAnA mAge parvaNI, mIrakher3a, pAMvame paparIgAMva, Age pUrNA jaMkazana / pUrNA-naMkazanase 1 lAhana hIMgolI, moTarase bAsIma, sIrapura (aMtarIkSa pArzvanAthanI), mAlyA, AkolA jAkara mile / sikandarAbAda-se mANikasvAmI lauTakara sikandarAbAda / sikandarAbAdase 3 relave lAina jAtI haiM- haidrAbAda, bainvaadd'aa| lauTakara manamAr3a Ave / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) manamAr3a-me Age nAMdagAMva, jalagAMva, bhusAvala jaMkazana / bhupAvala-me 2 lAina jAtI haiN| 1 khaNDavA, indaura taka, Uparadevo / moraTakkA sTezanase moTagme *kaarnii| pAvase siddhavarakUTa lauTakara moraTakkA / bar3avAheme moTarame mahezara, bar3avAnI taka jAve / bhopAla-me mamamAgar3ha, bhopAla | Age maksI pArzvanAtha, ujjain| ujjainase nAgadA, phira ujjainase 1 relave phatIyAbAda hokara indaura, moTarameM baneDAkSetra lauTakara indaura, maukI chaavnii| maUkI chAvanIme moTarameM dhAra, kukazI gAMvama tAlanapura, lauTakara kukazI, bar3avAnI zahara / balagADIme cUlagiri loTakara bar3avAnI / yahA~ma 1 rAmtA dhuliyA, aMjara, ganaghATa, rAmaghATa rAmtA dharmapurI, balagADIse mAMDupahAr3a, lauTakara dhrmpurii| phira rAnaghATa, Age maU chaavnii| bar3avAnIme 1 gastA sumArI Adi nAve / vaDavAnI-me 1 gamtA mahezarakSetra, bar3avAha / sTezana taka | indaura-se baner3A lauTa kara indaura phatIhAbAdame una taka, phatIhAvAra se Age bar3anagara, gnalAma jaMkazana / ratalAmame 1 gAr3I dAhoda, godharA, DAkora, cAMpAnera, pAvAgar3ha, vaDodarA, naMkazana tk| nAgadA mAdi Upara likhA hai / jhAvarA, maMdamaura / tAMgAmeM pratAvagar3ha, 'pAvate zAMtinAtha, devagar3ha, lauTakara pranAvagar3ha, mndsaur| Age nImaca sTeizana | tAMgAme bijoliyAkSetra / cUlezvA lauTakara nImaca Age pIche cicaur3agar3ha / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) muhuur`aar'o / ima grantha ke kartA zrI. brahmacArI gevIlAlajIkA janma bhIMDara (udayapura)meM naramipurA di jaina jAtimeM vi0 saM0 1940 meM huA thaa| Apake pitAkA nAma nAharajo thaa| 17 varSakI avasthAmeM ApakA vivAha huA thA / karmayogame 7 putroMkI prApti huI thii| kintu 5 putroM kA va ApakI dharmapatnIkA viyoga meM0 1970 meM hogayA tathA avaziSTa do putroko bhI plagane uThA liyA ! saMptArakI ima asAratA jAna Apane brahmacaryavrata dhAraNa kara liyaa| Apake ima kalyANamArgameM zrI 108 ailaka zrI pannAlAlajI aura brahmacArI cAMdamalajI mUla kAraNa haiN| sa0 1973 meM tyAgI hokara Apane grAma kuNameM cAturmAsa kiyaa| vahAM kucha par3hane kA kArya kiyaa| phira saM0 1974 meM udAmIna Azrama indorameM zrI0 paM0 pannAlAlanI godhA va zrI0 50 ama. cadanIkI saMgatikA lAbha huaa| saM0 1975meM bar3avAnI, 1956meM dhuliyA, 1977 meM lADanUM tathA 1978meM kalakattA, 1979 meM pratApagar3ha, 1980meM phira bar3avAnI, 1981meM manAvara, 1982meM AbUger3a, 1983meM rakhiyAla (gujarAta), 1984 meM ujer3iyA (gu0), 1985 meM lADanUM, 1986meM begu (mAravAr3a) meM phira isa sAla arthAt saM. 1987meM bar3avAnImeM cAturmAsa kiyA hai| zeSa kAla tIrthayAtrA, pratiSThA va dharmadhyAnameM vyatIta kiyA / aba bhApa bar3avAnImeM eka tyAgImAzrama kholakara vahIM kucha tyAgiyoM ke sAtha dharmasApana kara rahe haiN| prkaashk| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............... ... ....... .............. ....................... ..................................... ...................... ... ............ ... Jagda ..... - - mA .... * 4 ....... ............ ... zrImAna brahmacArI gevIlAlajI mahAgana, ima granthake lekhaka / janma-50 1 0 bhIDara ( maad)| ............................................. anavijaya prasa mugna / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..... full.in/ zrIvItarAgAya namaH / / @ SAGE jaina tiirthyaatraadrshk| ECEED OS20 803025 (1) bhIMDara zahara / yaha zahara khaMDavA ajamera lAInameM bI0 bI0 eNDa sI. AI. relave ( B. B. & C. I. R1.) ke bIcameM cittaur3agar3ha jaMkasana AtA hai| yahAMse udayapura jAnevAloM ko bIcameM sanavAra (kAMkarolI roDa) sTezanapara utarakara pAMva rAstA kaccI sar3aka 10 kozapara bhIDara bar3A bhArI zahara hai| udayapura rAjyameM khApta bhIDara grAma hai| yahAMpara cautaraphase koTa, 4 daravAje aura 3 digambara jaina maMdira 1 vitauragar3ha-yaha jaMkazana hai| sTezanake Upara sarakArI dharmazAlA hai / yahA~se gAMva 3 mIlakI dUrI para hai / eka digambara jaina maMdira tathA 10 ghara jainiyoMke hai / yahAMkA kilA bahuta prAcIna aura racanAse yukta hai / usako bhI dekhanA cAhiye / 2 sanavAra-( kAMkarolI roDa) sTezana hai / yahA~se 20 mIlakI dUrI para hinduokA bar3A bhArI tIrtha hai| yahAM para jagadIzakI mUrti hai| bAMgelIse 6 mIla dUra saMyanagara hai| yahAM rAyasamudrakA bar3A bhArI talAva hai| yaha talAva kAMkarolI maMdirake nIce hai| rAyanagarake durga Upara navacaukiyA nAba jaina maMdira bana mArI dekhane yogya hai / yahAM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina niirthyaatraadrshk| tathA 1 zvetAmbara maMdira haiM / nAgaradA, narasiMghapurA, hUmara, agravAla, osavAla, mAhezvarI mAdi sAta jAtike mahAjana loga vasate haiN| yahAMkI bhAvAdI 400 gharakI hai| unameM 200 ghara di. janiyoMke haiN| zaharameM kula vastI 10000 gharakI hai / yahAMke di0 jaina maMdira meM pratimA bahuta prAcIna kAlakI atizayavAna haiN| nisakI mAnyatA AsapAsake 100 koza ke grAmoM meM saba jagaha horahI hai| pratimA bahuta manojJa honese darzanIya hai| bhIDarameM ghRtAdikA vyApAra bahuta hotA hai| saba jAti ke loga prAyaH zuddha sAmAna vecane haiM / bhITara jAne kA dRparA rAmtA bhI udayapura cittauragar3ha lAInameM kareDI sTezana hokara dakSiNakI tarapha 1 mIla bhIDara par3atA hai| para samudrako pAra vaTA hai / samuH dekhane kA bhI sumItA hai / phira vahAme vaiSNava bhAiyokA baTA bhArI dhAma ( tIrthakSatra ) cAra bhujA ( gAunAtha ) tathA 8 pajIkA dhAma hai / yaha prAcInakAlakI 1 mati cAra bhujA nAma ramaNa kI hai / spajIma gamacandra sItAkI mUrti hai / yahA ya trA karake phira nAthadvArAme hindaokI kRSNa mahArAja kI mUrti hai| yahA para gumAda jIkA / -ya hai / lIla kuMTa, gaUzAlA, madira, gumAijIkA mahala, poja parana dakhane yogya cIje hai / / 1 kareDA-Tezanake sAmane prAcInakAlakA bar3A kImatI aura nAmI di. jana varaDA pArzvanAthakA madira hai / isakI yAtrA karanI cAhiye / meSa Ta dezama 4 cI meM dekhane kAbila hai / kareDAko devre| ara ahoNakA mahela / bInAtAko vAvaDo, deraNeko sahela // 1 // bhAvArtha-pareDAkA madira, aTANA gAyake rAjAkA mahala, vinotAko bAsTI, deNekI heu dekhane yogya hai / karoDAkA madira hajAro varSa taka digambarI rahA, pAntu aba vanA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [" jaina tIrthayAtrAdarzaka / aura maholI sTezana (nAthadvArA roDa) se bhI dakSiNakI tarapha 20 mIla bhIDarakA rAmnA hai, rAmtA saba kaccA hai / (2) udayapura / udayapura sTezaname 2 mIlakI dUrIpara dhAnamaMDImeM dharmazAlA va jaina pATazAlA hai| yahIMpara hI yAtrI logoM ko utaranA cAhiye / yahIMpara aura zaharameM tathA zaharake bAhara bhI anya matAvalaMbiyoM kI rAjAsAhibakI dharmazAlAeM haiN| jinameM bahutasI kirAye para bhI milatI haiM / zahara bahuta bar3A tathA darabAra bhI rAnAsAhibakA hai| eka kilA hai / nimake 2 daravAje haiM, daza di0 naina maMdira haiN| unameM prAcIna pratimAeM darzanIya haiM / yahA~kA darzana paidala yA ghor3A gAr3I Adime karanA caahiye| eka jaina maMdirameM zikhara jIkA pahADa banA huA hai / gaharameM bAjAra, rAjAmA0 mahala, pAnIke nIce mahala, pIcholA nAmakA tAlAya, svarUpasAgara, phatesAgara bhAdi tAlAva, palaTana phona, ajAyabaghara devane yogya hai / yahAMpara matra prakArakA khAnepIne kA sAmAna zuddha, saba dezoMkA kapar3A, jevara mAdi haraeka cIna sastI aura zuddha milatI hai / udayapurase 10 mIlakI dUrIpara zivadharmiyoMkA eka bar3A bhArI tIrtha hai| udayapurase 40 mbarI kara liyA gayA hai ! yahAM para eka karoDapati banajAga rahatA , usIne yaha maMdira banAyA thA / yaha maMdira vetAmbara hojAne para bhI dekhanA avazya caahiye| 1 maholI-(nApadvAgageDa ) se zrInApajI nAthadvArA 10 koga hai pakkI sar3aka hai / sTezana para haratarahakI savArI milatI hai / nAthadvArAkA hAla naM0 2 se jAno / udayapura lAinameM haraeka sTezana ke pAsa ganA sAhibakI dharmazAlAeM hai / yahA~se bhAge udayapura bahara bhAtA hai| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baina diirthyaabaadk| moLakI dUrIpara di. jaina atizaya kSetra, tIrtharAna, prAcIna kAlakA mahAtapa tejavAn dhuleva-kezariyAnI tIrtha hai| yahAMpara prathama tIrthakara mAdinAtha svAmInIkI pratimA biganamAna hai| udayapura se yahAMke liye haraeka prakAra kI savArI milatI hai / (1) kezariyAjI (dhuleva ) / ima grAmakA nAma dhuliyA bhIla ke vasanese dhuleva hai / yahAMpara ndI, tAlava, kuA, Adi pa'ne naha neke pAnIkA subhItA hai| yahIM para khAne paM ne aura pUnAkA bhI sAmAna milatA hai| 100 ghara nrsiNghpur| niyoMke hai / dharmaza lA bahuta bar3I hai / yahAMkI mUrtikA matizaya prAcIna kAla meM bahuta hA hai / bar3e bAdazAhoMko camatkAra disvAyA thaa| isa tIrthara kI mahimA tInoM lokameM vyApta hai / ye tIrtha di0 kA apUrva sthAna hai / yahAMpara keza phUla bahuta car3hate haiN| hajAroM mulAke loga mAnatA (bolI) mAnakara car3hAneko Ane haiM / aura darzanoMko bhI jenI tathA anya loga Ate jAte haiM / kezariyA grAmameM bArahoM mahinA hajAroM yAtriyoM kI bar3I bhIr3a rahatI hai| yahAMpara pUjanAdikakA bhI bahuta AnaMda rahatA hai| yahAMpara eka di. jena pAThazAlA bhI hai| yahAMpara mAne jAneke do rAstA haiM / yaha maMdira bAvana deharIkA pAva mIlake gheremeM bahuta bar3A lAkhoM rupayoMkI kImatakA banA humA hai| gujarAta ahamadAvAda prAMtIna relvese himmata nagarase moTaragAr3I pAri savArImeM jAMbuDI, bhIlor3A, DuMgarapura hokara bhI kezariyAnI jAte haiM / kezariyAnIkI yAtrA karake bhASA mIlapara bhagavAnakI caraNapAdukA haiN| vahAM bhI darzanoMko nAnA baahite| yahIpara pUrvakAlameM eka dhuliyA bhIlako svama humA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [5 thaa| jisase use hamAroM rupayoM kA dhana aura pratimA isI caraNapAdukAkI jamInase nikalIM thiiN| usa dhanase usa bhIlane yaha maMdira banavAyA / aura vahIMse nikalI huI usa mUrti kI mUlanAyaka kezariyAnIkI pratimAko virAnamAna krdii| aura pIche yaha grAma vasAyA thA / imaliye isako dhuneva aura mUrtiko dhule bAbAbA bolate haiN| yahAMpara hara sAla caitra mAsameM melA bharatA hai jisameM hajAroM loga ikaTThe hote haiN| yahAMse kezariyAnIkI yAtrA karake phira vApisa udayapura AnA cAhiye / phira relase yAtriyoM ko adhika dekhane yA darzanoMkI icchA ho to ratalAmake pahile rAste meM citor3agar3ha, nImaca, mandamaura, pratAbagar3ha, ratalAma Adi zahara par3ane haiM so utara nAnA cAhiye / inhIM kA hAla nIce kramavAra par3ha lIjiyegA / 1-citoDagar3hakA hAla Age likhA hai so dekhaleM / 2-nImaca-acchA zahara hai, eka di0 naina maMdira hai aura kucha ghara nainiyoM ke bhI haiM / mTezanase grAma 1 mIla hai| nImacame tAMgA, moTara Adi savArI lekara atizayakSetra binoliyA nI tathA cUlezvaranI jAnA cAhiye aura phira lauTakara nImaca AnA caahiye| ukta donoM kSetroM ko na nekA rAmtA eka hai aura isI lAInameM bhilavADA sTezana cittauDagar3ha sIrAbAda ke bIca AtA hai| bhIlavADA bar3A zahara hai / di. nainiyoke bahuta ghara haiM, 4 maMdira bhI haiM, yahAMpara pakkI kalaIke vartana glAsAdi bahuta vikate haiN| so yahAMse bhI mAnA-AnA hotA hai| parantu yahAMkA rAstA kacA aura kharAba hai| savArI bhI nahIM milatI hai aura nImakse jAne-mAnese savArI hasata kamI kirAye meM milatI hai| pakI sarakI, rAsne hara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6] jaina tIrthavAdarzaka | tarahakA subhItA hai / rAste meM ratnagar3ha ( kher3I ) arasIgolI grAma AtA hai| ratnaga meM eka di0 jaina maMdira tathA 8 jainiyoMke ghara haiN| yahAMse binoliyA AdikA Age kaccI sar3aka pahAr3I rAstA hai so pUchakara jAnA caahiye| yahAMtaka tAMgA mAmUlI hara samaya Ate Ate haiM / ( 4 ) bijoliyA grAma ( pArzvanAtha ) | yaha grAma choTA hai parantu rAjAsA0kA hone se acchA hai / 2 di0 jaina maMdira va 60 ghara jainiyoMke haiN| yahAM para bhAI hIrAlAlajI kAmadAra bar3e sajjana vyakti haiN| gAMvase 1 mIlakI dUrIpara atizaya kSetra bijoliyA hai| atizayakSetra bijoliyAkA pArzvanAtha bhI nAma hai| yahAM para jaMgalameM ? koTa khiMcA huA hai| jisameM 3 kSatrI, 1 zikharavaMda, 1 bahuta bar3A kuMDa aura AsapAsa meM maidAna hai / aura koTake bAharI bhAgameM ramaNIka sundara jaMgala hai, tathA pAsa meM eka nadI bhI vahatI hai| bar3e2 pattharoMkI caTTAneM ramaNIka aura sundara mAlUma par3atI haiN| mAno yaha bar3A bhAga puNyakSetra munIzva roka dhyAna karanekA sthAna hai / isa puNya kSetrako dekhakara lauTa jAnekA bhI bhAva nahIM hotA hai / yahAM prAcInakAlameM baDe2 munIzvara dhyAna karate the | yahAMpara eka caTTAna ke Upara koTake bAhara saMskRta meM zrI zikharamahAtmya zastra khudA huA hai / aura bhItara eka caTTAnapara eka rAjA sA0kA itihAsa khudA huA hai / Upara kahe hue kSatriyoMke maMdira me se 1 jahAgA, 1 mAnastaMmbha hai| jisapara 4 pratimA aura kanAr3I lipikA zilAlekha hai| yakSa-yakSANIkI 2 mUrti haiM, maMdira meM eka choTIsI ghumaTI hai, pratimA nahIM hai| isa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| - kSetrako ramaNIkatAkI kathanI bacanAgocara hai / yahAMkA darzana karake phira kisI jAnakAra bhAdamIko sAtha lekara calezvara jAnA caahiye| (5) zrI cUlezvarajI (atishykssetr)| yaha matizayakSetra hai| yaha grAma vAr3a dezake sahapurA nilAmeM hai| aura yahAMse 3 mIla amaragar3ha, vAgIdaurAse 4 mIla mUlezvara hai amaragar3ha aura bAgIdaurAmeM eka 2 jaina maMdira tathA kucha ghara jainiyoM ke haiN| yahAM eka pahAr3ake Upara bahuta prAcIna maMdira aura eka dharmazAlA hai| prAcIna kAlakI zrI pArzvanAtha svAmIkI mUrti virAjamAna hai / pahile purAne maMdirameM pahAr3akI taleTI para yaha pratimA virAjamAna thI, phira pahAr3I maMdirameM virAjamAna karadI hai| yaha pratimA skhaMDita hai parantu atizayavAn pUrI hai / yahAM hanAroM yAtrI Ate aura melA bharatA hai| yahAMse darzana karake lauTa. kara vApisa nImaca chAvaNI pAnA caahiye| phira yAtriyoMko pratApagar3ha, zAMtinAtha, devagar3ha kI yAtrA karane aura zahara dekhane kI icchA ho to mandasaura, jhAvarA, ratalAma utaranA caahiye| agara icchA na ho to sIdhA phatihAvAda (caMdrAvatIgaMja) utaranA cAhiye / prakaraNavaza uparake zaharoMkA kucha digdarzana karAye detA hai| (6) maavraa| ___ yahAMpara navAba ( musalamAna ) kA rAjya hai| sTezanase 2 mIla grAma va zahara hai| 40 ghara di. jainake haiM, 1 prAcIna maMdira aura pratimAeM. matizaya tejavAna haiN| (7) mandasaura / sTezana upara DAkakhAnA hai| seTha manIrAma govardhanadAsanI jaina di0 bhanavAlakI dharmazAlA pAsameM hai, vahIpara ThaharanA caahiye| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadk| sTezanase 2 mIlakI dUrIpara di. jaina maMdira aura dharmazAlA zaharameM hai| tAMgA Adi savArI karake vahAM bhI Thahara sakate haiM / yaha zahara acchA aura prAcIna hai| 5 di jaina maMdira aura bahuta niyoMke ghara haiM / yahAMpara janakupurA Adi 12 muhalle haiM / isa grAmakA nAma padmapurANameM dazAMgapura zahara hai / yahAMpara rAnA vajakaraNa aura sIhodarakA jhagar3A huA thA / rAmacaMdra mAdi yahA~para padhAre the / eka daridra manuSyane khabara dI thI, so yahI dazapura zahara hai| yahAMse 20 mIlakI dUrIpara pakkI sar3akase tAMgA pratApagar3ha jAtA hai| usakA kirAyA karIba 1) hotA hai / (8) pratApagar3ha zahara / yaha zahara bhI prAcIna hai, rAnA sA0kA rAjya honese zahara sundara hai| kula 4 di jaina maMdira bar3e vizAla haiM, aneka jagahapara darzana haiN| pratimA bhI bhArI manojJa zAMtamudrAyukta haiM / zvetAmbarI 12 maMdira haiM / digambarI aura zvetAmbarI donoM kI milakara khAsI vamtI hai / sabakA ApasameM premabhAva hai, dharmadhyAnakA ThATavATa rahatA hai| zuddha sAmAna nAjA khAne pIne kA milatA hai / zaharake AsapAsa bAga, kuvA, vAvar3I, tAlAva Adi bahuta haiN| sthAna ramaNIka hai yahAMkA darzana karake zAMtinAtha aura devagar3ha (devariyA) jAnA caahiye| (9) zrI zAMtinAtha (atishykssetr)| pratApagar3hase 2 mIlakI dUrIpara kaccI sar3akase calakara jaMgalameM zrI zAMtinAtha mahArAnakA bar3A bhArI vizAla maMdira hai aura 'eka dharmazAlA hai| pratimA bahuta hI manoja aura darzanIya padmAsana hai, yahA~se devagar3ha nAlA caahiye| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - devgaa| ko 3 mIla pAcIna jaina tiirthyaavaad| (10) devgddh'|| isa gAMvako 3 mIla kaccI rAstA jAnA par3atA hai, yaha prAcIna hai| pratApagar3ha kI rAjadhAnI rahI hai / rAmAkA mahala bahuta bar3A hai, pahile yaha zahara bar3A bhArI thA so TUTa gayA hai / usake badalemeM pratApagar3ha zahara vasA hai / yahAMpara 1 prAcIna di. jaina maMdira hai| jisameM kula 6 vediyAM haiM / mahAmanohara prAcIna kAlakI taraha tarahakI pratimAe~ birAjamAna haiN| eka sahasrATa caityAlaya hai, yaha caityAlaya purAne DhaMgakA banA hai| yahAM kI yAtrA karake vApisa lauTakara pratAbagar3ha hokara mandasaura AjAnA cAhiye / phira yahAMse AgekA TikaTa ||-) dekara ratalAmakA lelenA cAhiye / bIcameM jhAvarA zahara par3atA hai / agara zahara dekhanA ho to utara par3amA cAhiye, jhAvarAkA hAla Upara likha diyA hai| (11) gnalAma (rtnpurii)| sTezanase 1 mIlakI dUrIpara zahara hai, savArIkA kirAyA ) lagatA hai| mA0pA0di naina borDiga cauka bAjArameM ThaharanekA iMtajAma hai, vahAMpara Thahara jAnA caahiye| zaharameM 3 maMdira bhArI haiN| jisameM pratimAeM bahuta haiN| eka maMdirake bAhara donoM tarapha dohastI haiN| 1 maMdira zaharase 2 mIlakI dUrIpara hai, tAMgAse jAkara darzana karanA cAhiye | bAjAra, gajAkA mahala, phona palaTana, topakhAnA, darabAra Adi cIjeM dekhane yogya haiN| aura vAmArase kucha kharIdanA ho to kharIdakara sTezana AjAya, yahAMse unakA relamAr3A 1) lamatA hai| aura bIcameM nAgadA naMkasana gAr3I palyA pAtI hai| mA ratalama cAra lAIna jAtI haiM mana sumasA sAra Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina bIrthayAtrAdarzaka / 1-nAgadA (ujjaina), chatrapura (jhAlarApATana), savAImAdhopura (camatkArajI), koTA (buddhi vAMdarana), paTundA (mahAvIra cAnaNagAMva), kezavanI, pATanagAMva, bayAnA jaMkazana, AgarA, mathurA taka / 2-dAhoda gokA DAkoranI, AnaMda, ahamadAvAda, godharAse cAMpAnera (pAvAgar3ha) var3odarA taka / 3-bar3anagara, phatIhAbAda, indaura, mahuyAra, bar3avAnI, kukasI, tAlaNapura, mAMDupahAr3a Adi, moraTakkA (gveDIghATa, oMkArajI) bar3a. vAha, sanAvada, khaMDavA tk| 4-jhAvarA, mandasaura, pratAbagar3ha Adi, nImaca, (cUlezvara, vinoliyA pArzvanAtha), kezarapurA (jAvada), nimbAheDA (cItor3agar3ha mAdi) sabakA hAla isa pustakame mAge-pIche likhA gayA hai| so dekha lenA caahiye| aba Age jAnevAle yA pIche jAnevAle, cAhe jidhara cale jAveM / yahAMse indaura tarapha jAnevAloMko bIcameM bar3anagarake Age phatIhAbAda sTezana par3atA hai| vahAMse gAr3I badalakara ummaina AnA cAhiye / ratalAmase bar3anagarakA relabhAr3A // ) aura phatIhAbAdase / -) lagatA hai| (12) bar3anagara ( ujjain)| sTezanase zahara eka mIla hai, // ) savArI tAMgAkA kirAkA dekara zaharameM mAlavA prAMtika zuddha auSadhAlaya va anAthAlaya hai, vahIpara ThaharanA cAhiye / anAthAlaya AdikA kArya dekhakara apanI zaktike anusAra dAna denA cAhiye / lA0 bhagavAnadAsanI maMtrI macchA kAma karate haiN| zaharameM 3 di. jaina maMdirake darzana kreN| -yahAM niyoMki bahuta ghara hai| apanA kArya karake sTezanapara bhaajaay| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [ 11 phira mahAMse ratalAma tarapha jAnevAle ratalAma cale jAMya / aura indaura tarapha jAnevAlA indaura cale jAve / bIcameM phatIhAbAda / jaMkasana gAr3I badalakara ujjaina bhI jA sakate haiM / ( 13 ) phatIhAbAda ( candrAvatIgaMja ) / isa sTezanakA nAma candrAvatIgaMja hai| grAma sTezana ke sAmane pAsa meM hI hai / 1 di0 jaina maMdira va 20 ghara jainiyoMke haiM / bhAI dIpacandrajI yahAM para rahate haiM / yahAMse gAr3I badalakara ujjaina jAnA cAhiye / ( 14 ) ujjaina | yahAM para Ane-jAnekI tIna lAIna haiN| eka phatIhAbAda se dUsarI bhopAla se gAr3I AtI hai / so bhopAlase Ate samaya ujjaina ke pahile makasI sTezanapara utarake maksI pArzvanAthakI baMdanA karanA cAhiye / pIche ujjaina Ave | ujjaina prAcIna bar3A bhArI tIrtha hai| jainiyoMke mahApuruSa dhanyakumAra, candragupta mAdi hajAroM yahAM rAjA hue| yahAMpara hI vikramAditya sarIkhe nyAyaparAyaNa rAjA hue| yahAM kSiprA nadI hai / di0 jaina 3 mandira haiM / 1 jina maMdira namakamaMDI meM hai / yahAMpara dharmazAlA meM Thaharane AdikA ArAma hai| dUsarA maMdira nayApurA, tIsarA maMdira jayasiMhapurA meM hai| pratimAeM prAcIna haiM / jainiyoMke bahuta ghara haiM, bar3era seThoMkI dukAneM tathA bAjAra dekhane yogya haiM / seTha ghAsIrAma kalyANamalanI sajjana tathA prasiddha puruSa haiN| yahAMse 6 mIlakI dUrIpara bhelasA hai, moTarase jAve / (15) bhelasA | isakA dUsarA bhadrIlApurI bhI hai| bahuta loga isako dazameM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | ww 11 ] tIrthakara zItalanAthakI janma nagarI bhI kahate haiM / pahile vaha bar3A nagara thA | yahAMke jaMgalameM rAmA azoka ke samaya ke bIsa 2 kozake cakra meM bahuta UMce 2 maMdira 20 phuTase lekara 10 phuTa taka haiM / yaha grAma bahuta hI ramaNIka hai, yahAMpara di0 jaina ghara bahuta haiM / eka jaina pAThazAlA bhI hai| prAcInakAlake 2 maMdira haiM, jinameM pratimAeM bahuta hI manojJa haiM, yahAMkA darzana karake phira ujjaina lauTa AnA cAhiye / phira yahAMme rela kirAyA ||1) dekara maksI pArzva1 nAtha jAnA cAhiye | (16) maksI pArzvanAtha ani kSetra / bhopAla se Ate samaya yA ujjainase jAte samaya maksInIkA sTezana par3atA hai| sTezana para haravakta naukara rahatA hai| yAtriyoMko aisA kahanA cAhiye ki " hama digambara jaina haiM " usake sAtha mA kimIse pUchakara 1 phalAMgapara di0jaina dharmazAlA meM ThaharanA cAhiye / phira yahAMse 2 mIlakI dUrIpara maksI pArzvanAtha hai / vahAMkI yAtrA karanA cAhiye / maksInIkI mahimA tInoM loka meM prasiddha hai / anekoM bAdazAhoM aura mahAnubhAvako aneka atizaya pragaTa hue the| yaha pArzvanAtha kI mUrti sAkSAta manako zAnta karake pApako nAza karatI hai / mana darzanoMse praphullita hojAtA hai, paramparayA mokSako bhI denevAlI hai / bahuta prAcIna aura sundara hai / yahAMpara eka bar3I dharmazAlA, tAlAba, bAvaDI, bagIcA Adi vastueM darzanIya haiM / khAnepIne kA sAmAna bhI acchA milatA hai, yahAMse jAnA ho to bhopAla jAve / maksIbhIkI mAtrA karake phira 1||) dekara TikaTa kara bhopAla jaaye| AAV Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadk| [13 (17) bhopAla / yaha sTezana khaMDavA, kAnapura, baMbaI lAInake bIcameM par3atA hai / yahAMpara mAne jAne kA aura rAstA nanadIka nahIM hai / isIliye maksInIkI yAtrA karake jAnese ThIka rahatA hai| kisIkI icchA ho to nAve nahIM to lauTakara una AnAveM / yaha zahara sTezanase 3 mIla par3atA hai, zaharameM eka dharmazAlA, 1 maMdira tathA do tyAlaya haiM / pratimA bahuta hI manojJa aura prAcIna hai| yahAMke bhAI gAnA banAnA acchA mAnate haiM, yahAMpara hamezA pUjana bhajanakA ThATha rahatA hai| yahAMgara di. jaina ghara bahuta haiM, sTezanake upara anyamatiyoM kI dharmazAlA nanadIka hai| yaha zahara prAcIna bahuta hI bar3hiyA hai, rAnA bhojane isako basAyA thaa| isaliye isakA nAma bhonapAla thA parantu aba apabhraMzameM bhopAla hogayA hai| yahAMpara aMgrejI senA rahatI hai| 2 mala lambI 1 mIla caur3I eka jhIla hai| cAroM tarapha koTase ghirI hai, vizAla kilAse zobhita hai| zaharake bAhara eka tInArA vastI hai, donoM tarapha do phatehagar3ha haiN| gadameM begamasA0 rahatI haiM, yahAM begamamA kA mahala, jummAmasajida, TakazAlaghara, topakhAnA, motImasanIda, khudAsIyA begamabATIkA janAnA, hindI skUla, aMgrejI skUla Adi cIjeM dekhane yogya haiN| yahAM rAmA bhomake samayakA bahuta bar3A tAlAva hai| cautarapha pahA. use ghirA humA hai, imI tAlAvake honese isako tAla bhopAla bhI kahate haiN| isaliye yaha tAlAba bhI dekhanA cAhiye, yahAMse 10 mIlakI durIpara smsaagddh'| tAMgAvAlA 1)tA, yahAM nAnA caahiye| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | (18) zrI samasAgar3ha ( ati0 kSetra ) / yaha eka jIrNa grAma hai, yahAM eka bahuta prAcIna jIrNa maMdira hai, jisameM tIna pratimAeM caturthakAlakI mahAmanohara zAMta chabi tapa vAma virAjamAna haiN| yahAMpara bhagavAna pArzvanAthakA samozaraNa AyA thA | yahAMkI yAtrA karake bhopAla lauTa Ave phira bhopALase ujjaina aave| bhopAla se eka lAIna bInA tarapha, eka ujjaina, eka caMbaI taka jAtI hai| kisIko Age jAnA ho to calA jAya, nahIM to lauTakara ujjaina hI AnA cAhiye / ujjainase kisIko jAnA ho to indaura tarapha calA jAve / isakA hAla Age likhA jAyagA vahAMse jAnanA cAhiye | aba ujjaina se TikaTakA || = ) dekara nAgadA nAnA cAhiye / iSarakI yAtrA pahile likhatA hUM so nIce dekhaleM / ( 19 ) nAgadA jaMkazana | yahAMse 1 lAina ratalAma, godharA, cAMpAnera hokara bar3audarA jA milatI hai / imakA hAla Age likhA jAyagA / 1 lAina ratalAmase Age indaura taka jAtI hai| eka lAIna nAgadA se ujjaina jAtI hai / 1 lAIna savAI mAdhopura hokara mathurA jAkara milatI hai / isakA hAla dekheM | nAgadA se 1) rupayA dekara chatrapura utara par3e / ( 20 ) chatrapura sTezana | yahAMse |||) savArI meM haravakta moTara yA tAMgA milatA hai / usameM baiThakara jhAlarApATana jAve / 14 ] (21) jhAlarApATana / yaha zahara purAnA hai, pahile bar3A bhArI zahara thaa| yahAM zaharameM eka di0 jaina dharmazAlA, eka sarasvatI bhavana aura choTe bar3e Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina viiryvaanaadrshk| [15 11 maMdira haiN| jisameM eka maMdira zAMtinAvamIkA bahuta lambA, cauDA vizAla hai| isa maMdirake AsapAsa vedI bahuta haiM, pratimAeM bhI bahuta haiM, bIcameM mUlanAyaka zrI zAMtinAvakA maMdira hai| maMdiranIke bIcameM bahuta hI prAcIna atizayavAna 15 hAtha UMcI khaDgAsana pratimA virAjamAna hai| yahAMpara eka bagalameM caityAlaya hai| eka tarapha kSetrapAla padmAvatI haiN| maMdira kezara phala bahuta car3hatA hai / vRtakA dIpaka jalatA hai / aura bhAratI bhI hotI hai| maMdirake donoM bagalameM 2 hAthI bar3e haiN| eka naina pAThazAlA hai| yahAMke saba darzana karake tAMgA bhAr3A karake yahAMse 20 mIla cAMdakher3I jAnA cAhiye / yahAMse jAte samaya cAMdakherI paNDina kA sarolA aura sAMgoda ina tInoM kSetroMkA pugara hAla pUchakara nAnA caahiye| (22) cAMdakher3I atizaya kSetra / yaha kSetra parama pUjya hai / yahAMgara eka prAcIna kImatI maMdira hai| maMdirameM donoM bagala do pratimAe~ zAMti kuthunAthakI haiN| bocameM RSabhadevakI hai| unakI UMcAI sAta 2 hAtha khaDgAsana virAjamAna haiM | aura inake mivAya do pratimA cauvIsa mahArAnakI, bar3I2 pArzvanAtha mvAmI do bahuta manohara haiN| kula pratimAoMkI saMkhyA 577 kahane hai / yahAMkA maMdira bahuta bar3A hai| yahAMkA darzana karanese atyaMta AnaMda hotA hai| yahAMpara spaSTa akSaroM meM khudA huA eka zilAlekha hai| nisapara pratimAnI visanamAna hai| yahAMkI yAtrA karake jhAlarApATana lauTa bhAve / bagara yahAMse aura sTezana pAsa par3atA ho to vahAM calA mAnA caahiye| cAMdakher3Ike bIca yA nAsapAsane pUchantra paNDitanItra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| sarokA aura sAgoda grAma hai| yahAM prAcIna kAlakI pratimA haiM / so kucha kaSTa uThAkara yahAMkA bhI darzana kara lenA cAhiye / phira chApura sTezana kauTa AnA cAhiye / phira 1) rupayA dekara TikaTa koTA aMkasanakA leleveN| (23) kottaa| sTezanase zahara eka mIla hai| koTAsiTIse 5 mIla par3atA hai / zaharameM eka di0 jaina dharmazAlA, pAThazAlA aura 11 bar3era kImatI maMdira haiN| jinameM prAcIna aura navIna maikar3o pratimA virAjamAna haiN| di. jainiyoMke ghara bahuta saMkhyAmeM hai| zaharase kucha dUra naziyAnI hai| vahAMpara maMdiranI aura prAcIna pratimA hai| sabakA darzana kare, koTAkA nareza chatradhArI rAjAdhirAna hai / zahara cautarapha koTa khAI, parakoTAse ghirA hai / prAcIna DhaMgakA bahuta ramabIka hai| yahAMkA rAjamahala, phauna palaTana, bAga, topakhAnA, tAlAva, anAyavaghara Adi dekhane yogya haiN| yahAMse bUndI zaharakA 1) savArI moTara tAMgA letA hai| vahAM avazya jAnA cAhiye kyoMki hara samaya mAnA nahIM hotA hai| (24) buuNdii| isakA hAla kahAM taka likhiyegaa| yaha eka bar3A prAcIna aura prasiddha zahara hai| koTAke samAna isake cAroM tarapha bar3A bhArI koTa aura vasvAje haiN| zahara rAjAptA kA avazya dekhane kAbila hai|hr bar3e aura vizAla bahuta maMdira haiN| hamAro pratimAeM tathA bahuta ghara jainiyoMke haiN| eka pAThazAlA va dharmazAlA hai| hAM eka pAvamIko sAtha lekara bAga, tAgava, phona, mAyuSazAlA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| aura rAjamahala, anAyabagara Adi dekhanA cAhiye / phira yahAMse lauTakara koTA Ave, koTAse 4 relave lAIna jAtI haiN| eka nAgadA ratalAma, dUsarI bInA, gunA, iTAvA. 1 mathurA taka va eka dUsarI lAIna jAtI haiN| phira koTAse TikaTakA II) dekara sTezana vArAM jaave| (25) zrI atizaya kSetra baaraaN| yahIMpara bhagavAna kundakunda svAmIkI samAdhi bhI hai / zahara sTezanase nanadIka hai, 1 prAcIna maMdira aura dharmazAlA hai| nainiyoMke ghara acche haiM, yahAMke janmaraIsI jaMgalameM dharmatIrtha ke kartA zrI kundakunda svAmIne samAdhimaraNa dhAraNa karake deha tyAgI thii| yahAMpara eka kSatrIya caraNapAdukA hai, vizeSa kundakunda caritrase jAnanA / yahAMse yAtrA karake lauTakara koTA Ave, phira TikaTakA 112) dekara Age kezavanI pATana sTezana utara jAnA cAhiye / yahAMse eka lAina gunA bInA taka, ? ratalAma, va 1 mathurA taka jAkara milatI hai| (26) atizayakSetra kezavajI paattngaaNv| . yaha eka choTA grAma hai| yahAMpara eka bahuta kImatI aura prAcIna jina maMdira hai| munisuvratanAthakI pratimA sAta hAtha UMcI prAcIna kAlakI virAjamAna hai| mahAvIrasvAmIkA samavazaraNa vahAM para bahuta bAra bhAyA thA / isaliye yaha bhatikSayakSetra prasiddha hunA hai| yahAMkI yAtrA karake sTezana lauTa baave| phira eka rUpayA 1) dekara TikaTa savAI mAdhopurakA leve / vahAMpara utara gAre, sTezanase 2 mIlapara camatkAranI (bAlInapura) nAnA paahile| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / (27) zrI camatkArajI atizayakSetra-AlInapura / yaha zahara prAcInakAlameM bahuta bar3A thA, so TUTakara savAImAdhopura vasA hai| yahAMpara makAnoMke khaMDahara bahuta haiN| eka bar3e koTase ghirA huA hai / di. jaina dharmazAlA va kRpa hai| bar3A mArI melA bhI bharatA hai / maMdira bhI yahAMkA bhadabhuna ramaNIka hai| maMdirameM do vedI aura pratimA bahuta haiM / eka pratimA zrI mAdinAtha camatkAranIkI mphaTikamaNikI bahuta kImatI manojJa virAjamAna hai / yahAMpara yAtrI bahuta Ane haiM / mAnatA, pUnA, bheMTa car3hAte haiN| yahAMse mavAImAdhopura zahara nanadIka haiN| vahAMpara bhI maMdira pratimA bahuta ramaNIka hai / di0 janoM ke bahuta ghara haiN| sabakA darzana karake phira lauTakara mTezanapara Ave / yahAMse eka gAr3I jayapura jAkara milatI hai / eka Age mathuga dehalI taka jAtI hai / eka ayodhyAnI, nAgadA, ratalAma tarapha jAtI haiM / aba yahAMse AgekA TikaTa ? // 1) dekara paTandA ( mahAvIra ror3a) kA lelenA cAhiye / agara kimI bhAI ko jayapurakI tarapha jAnA ho to TikaTakA 2) dekara jayapura jAnA cAhiye / bIcameM navAI sTezanase ToMka jAnA hotA hai| Age sAMgAnerako yAtrA bIcameM par3atI hai| isakA ullekha Age kara detA hUM phira paTundAkA kruuNgaa| (28) navAI (ToMka) yahAMpara.4 mIlakI dUrI para eka bar3A gar3ha hai| bhItara zahara hai| navAba sA kA rAjya hai / rAjadarabAra tathA aura bhI cIjeM dekhanekI haiM / zahara bahuta prAcIna hai / jaina maMdira bhI bar3hiyA 2 hai, maina logoMkI vastI bahuta hai| Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| (29) saaNgaaner| yaha zahara pahile bahuta bar3A tathA nAmI thA, so TUTakara nyapura vasA hai| sTezanase 1 mIla hai aura jayapurase 7 mIla par3atA hai| yahAMpara 7 maMdira bar3e bhArI lAkhoMkI kImata ke aura eka bhedara ca hajAroM pratimAe~ haiN| jayapurase Akara yA mAdhopurase Akara yahAMkI yAtrA karanI caahiye| vahAMpara pahile bar3era karor3apani loga rahate the| pahile yahAMpara raMgAIkA kAma kapar3epara bahuta kImatI ho| thaa| sAMgAnerI pagar3iyoM kA raMgIna kapar3A nAmI mazahara thA / maMharAmeM yahAM bahuta pratimA haiN| yahAMse jayapura eka sTezana par3atA hai| aba mAdhopurake Age paTundA utare yA Age hIDona sTezana nreN| (30) zrI cAnaNagrAma mahAvIra bAbA-atizayakSetra : paTandAse 4 mIla aura hIMDoname 7 mIla cAnaNagrAma paTanA hai, yaha eka choTA grAma hai| yahAMpara eka nakaTa nAmakI nadI bahatI hai / nadIke upara bhagavAna mahAvIra bAvAke donoM tarapha do ce haiN| Age jAkara grAma mAtA hai, grAmameM eka bar3I bhArI dharmazAlA hai| cautarapha koTa hai, baDe makAnoM meM loga rahate haiN| sAmAnako to dukAneM haiN| Age eka baDA mArI tIna zikharoM sahita, do chatrayoM sahita maMdiranI hai / so cAroM taraphame ekara mIlase dIkhatA hai| ye maMdira jAdurAya jayapura nivAsIkA banavAyA huA hai| ___yahAM bhI hajAroM yAtrI haravakta darzanoMko, bola kabUla canAneko pAte haiN| caitra mudI pUrNimAko yahAM bar3A bhArI melA bharatA hai| jisameM hajAroM maina-amena loga bAte haiM / bar3A vyApAra hotA hai| maMdiramImeM hAroM mana bI dIpama rAjidina pralatA rahatA hai| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | kezara phUla Adi car3hane haiM / AratI hotI hai / jayapura nivAsI mAnyavara bhaTTArakajI kabhI 2 yahAM para rahate haiN| mele meM AnaMda bahuta AtA hai| majara aura bhIla loga bhagavAnakI bahuta bhakti karate haiM / gAte banAne haiM / rathako uThAkara nadIpara lejAte haiM / ghRta, kezara, 1 dUdha, nAriyala, Adi zuddha dravya bhagavAnako car3hAte haiN| pUjA bhakti karate hue apanA janma saphala mAnate haiM / yahAM eka hanumAnajI kI bar3I bhArI mUrti hai / usako hinduloga pUjane Ate haiM / anyamatI loga imIko mahAvIra bolate haiM / isa sTezanakA nAma mahAvIra roDa prasiddha hai / apane di0 jaina maMdira meM 5 vedI aura bar3I2 pratimAeM maujUda haiN| mahAna atizayavAna ramaNIka haiN| kiMvadantI hai ki eka gvAlA hamezA jaMgalameM gAya carAne jAyA karatA thA jisa jagaha ye pratimAjI thI, usI jagaha para eka gAya kA dUdha apane Apa nikala jAtA thA / gAya bhI roja Akara khar3I hojAtI thI aura dUdha jhagne lagatA thA / kimI dina yaha bAta usa gvAlene dekha lI | aura yaha bAta apane mAlika aura gAMvavAloMse kahI / grAmavAsI Azraya meM the ki gAyakA. dUdha kyoM jhara jAtA hai / usI dina rAtriko khAleke liye svapna huA ki yahAMpara 1 mUrti hai so gAMvavAloM ko bolakara nikAla lo| savere uThakara yaha bAta gAMvavAloMse gvAlene kahI / phira saba loga milakara vahAMpara gaye / aura khodanA zurU kiyaa| thor3A hI khodA thA ki bhItarase AvAja AI " mere coTa lagatI hai, dhIre 2 khodo " ! phira logoMne dhIre 2 khodA aura mUrti bAhara nikAla lI / AvAja Aneke pahile mUrtiko coTa lagI thI jisase nAka khaMDita ho gayIM thii| vaha aba bhI hai| phira usa A Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [21 mUrtiko lejAkara uma gbAleke gharameM rakha dii| aura gvAlA nityaprati dUdhakA prachAla karadetA thaa| saba loga darzana karane lge| isa mUrtike honese yaha grAma unnata hogayA / logoMko aneka canakAra hone lge| phira kucha dina bAda yaha bAta najadIkake zahara aura grAmoM meM pahuMca gayo / bAdako AgarA, jayapurAdi zaharoM meM phuNcii| saba logoM ne pAkara pUjana kiyA aura AnaMda manAyA / una logoMne jayapurAdi zaharoM meM le jAne kA bahuta upAya kiyA / kaI gAr3iyAM bhI TUTI, magara pratimA na gii| phira maba usa pratimAko nadAMse nikAlI thI vahIMpara virAnamAna kara dii| vahAM para 1 chatri 1 caraNapAdukA biganamAna hai| phi. zrAvaka loga eka AdamIko pUjana pracchAlake liye chor3akara cale gaye / phi. mahAvImbAnIkI jayadhvani manA dezoMmeM phailane lgii| bahana loga Ane jAne lane / jayapurameM eka vAjugaya nAma kA koI jAgIradAra diga kAmadAra thaa| umame rAnAkA kucha aparAdha bana gayA thA / nimane rAnAne usakA ghara luTavA liyA aura usako kaida kara liyaa| isa kATameM vAnarAya usI mahAvIrasvAmIkI pratimAkA dhyAna karatA rhaa| hRdayase apanA du gba sunAtA aura bhagavAnakI stuti karanA thaa| jisake prabhAvase rAnAkI buddhi phira gaI, phira rAjA khuda cAjUrAyake pAsa gayA aura usako baMdhanamukta karake choDa diyA / aura prasanna hokara 500) sAlakI jAgIra lagAdI / naka bAjUrAyane mAkara bar3A bhArI maMdira banavAyA aura usake kharcake liye eka grAma lagA diyaa| phira usa mUrtiko maMdirame birAjamAna karadI, aura jIvanaparyaMta unakI bhaktipUjA karatA rhaa| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | retas vahI maMdira dharmazAlA grAma jAgIra maujUda hai / (1) yahAMse yAtrA karake lauTakara yA Tuka sAMgAnera hotA huA sIdhA jayapura jAve (2) athavA nAgadA ratalAma byAdikI tarapha jAve (1) Age jAnA ho to bIcameM bayAnA gADI badalakara AgarA jAve / ( 4 ) agara kahIM na jAnA ho to isI gADIse sIdhA mathurA jaave| TikaTa prAyaH 2) hogA | bIcameM bharatapura bhI par3atA hai / kisIko utaranA ho to utara pdd'e| nahIM to sIdhA mathurA calA jAnA cAhiye / (31) jambUsvAmI - caurAsI / 1 mathurA sTezana se 2 || mIlakI dUrIpara caurAsIkI dharmazAlA aura maMdira hai / agara zahara meM jAnA ho to bhI 2 mIla zaharameM dhiyAmaMDI meM zrI jaina maMdira aura dharmazAlA hai| yAtriyoMkI jahAM icchA ho vahAM para ThahareM / ( 32 ) mathurA / yaha zahara bhI prAcIna hai| zAstroMmeM isa nagara meM zatruna Adi bar3e 1 rAjA hue the, aisA likhA hai / bar3A bhArI zahara hai| yahAMpara kRSNajI tathA jamanA bar3A bhArI tIrtha hai / saikar3oM maMdira vaiSNavoM ke dekhane yogya haiN| bAjAra bhI acchA hai / sabai prakArakI vastueM yahAM maujUda milatI haiN| caurAsI kSetrase tIsare kevalI jambUsvAmI mokSa padhAre the| vahAMpara bar3A bhArI maMdira hai| yahAMpara RSabha brahmacaryAzrama bhI haiN| usake adhiSThAtA paM0 dIpacaMdajI varNI haiN| usameM bhI dAna denA caahiye| zahara meM ghiyAmaMDI meM 3 maMdira haiM / phira nAvase jamanA pAra hokara usa tarapha gokula meM jAte haiN| vahAM bhI eka caityAlaya hai| yAtriyoMkI icchA ho to Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| mAya / isI gokulameM zrI kRSNa mahArAja navameM nArAyaNa naMdagbAla tathA yazodAmAtAke yahAM pAle gaye the| yahAMpara jAnA ho to mAya / nahIM to yahAMse saba jagahako gAr3I jAtI hai so pUchakarajahAMko jAnA ho vahAMko jAya / mathurAmeM choTe bar3e 7 sTezana haiN| (11) vRMdAvana / vRndAvana tAMgA bhI jAtA hai / kirAyA vahIMpara taya karaleM / relagAr3Ise eka AnA savArI lagatA hai| mathurAse 4 mIla dUra vRndAvana hai| yahAMpara seTha tathA rAjAo dvArA banavAye gaye bar3e 2 kImatI maMdira dekhaneyogya haiM / jisameM mathurAnivAsI seTha lakSmIcandranI jaina agravAlakA banavAyA maMdira acchA hai / grAma mundara aura bar3A hai / yahAMpara 1 di. jaina maMdira aura 1 ghara di. jena agravAloMke haiM / yahAMkI racanA jarUra dekhanA caahiye| vahAMse phira mathurA AnA cAhiye / mathurAse gAr3I cautarapha jAtI hai cAhe nighara calA jAve / aba hama ajamerakI yAtrA hAla zurU karate hai| (34) ajamera / __ yaha eka bar3A acarajagata prasiddha (khAnA pIra) amamerake nAmase sarva mUlaka aura vilAyata taka mazahara hai| yahAM khAnA pIrakI daragAha bahuta lambI caur3I karor3oM rupayAke lAgatakI dekhane yogya hai| yahA~para saba dezoMke aMgreja va musalamAna Ate haiM / para koI 1 hindU loga bhI kucha bola car3hAne Ate haiM ! yahA~para harakka melA bharA rahatA hai| mAla saba milatA hai / rAjabAga, manAsAgara tAlApa, gar3ha, bAjAra, seTha mUlacandanIkA mahala bhAdi dekhanekI cImeM haiN| sTezanase 1 mIla ) mAnA savArI dekara seTha sAkI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] jaina tIrthayAtrAdarzaka / dharmazAlAmeM utaranA caahiye| bagala meM eka dUsarI hindU dharmazAlA bhI hai| phira seTa sA. kI naziyAnI nanadIka hai so vahAMpara jaave| vahAMpara naziyA aura maMdiranI hai| maMdiranImeM prAcIna pratimA sphaTikamaNikI hai / maMdirake pIche hAthI ghor3A aneka taiyArI Upara baMgalAmeM samavazaraNanI aura ayodhyAkI racanA, hanAroM phauja deva deviyoMkI, bhagavAnako merupara lenAnA, abhiSeka karanA ityAdi haiM aura maMdirajIkI dIvAloMke Upara zAstrakA lekha, munirAjakA AhAradAna, dharmopadeza, bhagavAnakI paMcakalyANakakI racanA likhI hai / sabakA darzana kreN| phira Age nagiyAMnImeM 3 maMdira haiN| unakA darzana kreN| phira zaharameM seTamA0ke maMdirajIkA darzana aura zAstra jo dIvAloMke Upara ligvA hai aura gaMdhakuTIkI racanA aura sphaTikamaNikI caturmukhI pratimAkI chavikA darzana kare / zaharameM 6 maMdira aura haiN| eka bhaTTArakanIkA maMdira bar3A hai| jisameM prAcIna bahuta pratimA haiM / sabakA darzana bhAva sahita karanA cAhiye / kisI hindU bhAIko ajamerase pu-karajI jAnA ho, yA kisI nainI bhAIkI dekhane kI icchA ho to 10 mIlapara pakkI sar3akase calA jAya / tAMgA moTara Adi. 1)ke bhAr3ese jAtI haiN| puSkaranI eka grAma hai| vaiSNavoMke bahuta maMdira haiM / puSkara 'eka tAlAvakA nAma hai| usake upara ghATa baMdhA hai| taTapara hI maMdira hai| bhAsapAsameM kuMDa haiN| usameM vaiSNava loga snAna karake pUnA bheTa car3hAkara piMDa dAna tarpaNAdi karake kucha paMDoMko dekara cale Ate haiM! vApisa ajamera mAnA caahiye| sTezanapara jAphara vahAMse eka lAina nasIrAbAda khaMDavA Adiko jAtI hai| byAvara bhAbUse bahama. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [25 dAvAda / 1 phulerA taka jAtI hai / ajamerase yadi indaurakI tarapha nAnA ho to bIcameM nasIrAbAda chAvanI par3atI hai| kisIko utaranA ho to utara pdd'e| (35) nsiiraabaad| sTezanase 2 mIla dUra zahara hai| -) mAnemeM tAMgAvAlA savArI lejAtA hai / nasiyAmeM ThaharanekA bhArAma hai / so grAmake pazcimakI tarapha najadIka nasiyA hai / vahAMpara ThaharanA cAhiye / phira zaharameM eka bar3A maMdira aura eka caityAlaya, eka nasiyA grAmake pUrvakI tarapha hai / vahAMpara tIna pratimA bahuta bar3I haiN| so sabakA darzana karanA cAhiye / aura pazcimakI naziyAmeM jahAM Thaharaneko dharmazAlA, kuvA, jaMgala, maMdira aura grAmake najadIka saba ArAma hai| phira yahAM kekar3I, amaragar3ha, bAgIdaurA aura cUlezvarajI atizayakSetra taka jAne kA rAstA hai / so pUMchakara jAnA cAhiye / nasIgabAdase Age mAMDalagar3ha tathA hameragar3ha sTezana par3atA hai| usameM bhI digambariyoMkI vastI aura maMdira haiN| Age cUlezvara vinoliyA yahAMse bhI nA sakate haiN| Age cittauragar3ha, udayapura, ratalAma AdikA hAla upara likhA hai vahAMse jAnanA caahiye| anamerase eka lAina vyAvara mAravAr3a jaMkazana bhAba, mahamadAvAda jAtI hai usakA hAla Age likhA jAyagA / tIsarI lAIna phulerA tarapha jAtI hai / usakA hAla nIce likhatA huuN| anamerase Age kizunagar3ha par3atA hai| yahAMphara jaina maMdira va jaina ghara bahuta hai / mAge manamerase 13) dekara narAyanAkA 'TikaTa lenA caahiye| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / ( 36 ) narAyanA sTezana / sTezana se pUrvakI tarapha narAyanA grAma ThIka hai| yahAMpara maMdira aura prAcIna pratimA bahuta haiM / 25 ghara di0 jainiyoMke haiM / yahAMpara dAdurA sAdhuoMkA bar3A jhaNDA hai / bahuta prAcIna kakSoM rupayekA kAma hai / eka bar3A bhArI tAlAba hai| hajAroM dAdurapaMthI sAdhu melAke samaya AjAte haiN| dAdurapaMthI manuSya yahAMpara bahuta Ate haiN| dAdurAmajIke jagaha 2 para hajAroM mukAma haiM / caraNapAdukA hai ! loga yahAMpara pUjA bheMTa car3hAte haiM / nRtyagAna bhI karate haiM / hajAroM sAdhu jImate haiM / phira yahAMse baila gAr3I bhAr3e karake 16 mIla kacce rAstese maujAda jAnA cAhiye / baika gAr3IkA bhAr3A jAne AnekA 4) rupayA aMdAjA lagatA hai| pUcha lenA cAhiye / bIcameM eka grAma par3atA hai / usameM bhI 1 maMdira I jainiyoMkA hai| 1 23 ] ( 37 ) zrI maujAda kSetra / yaha grAma ThIka hai / 1 pAThazAlA, dharmazAlA aura 50 ke lagabhaga jainiyoMka ghara haiM / 2 maMdira haiM / unameM se 1 maMdira bahuta bar3A 3 zikharavALA, 1 bhauMharA, cauka maMDapa, dAlAna sahita hai / isameM bar3I2 vizAla 5 pratimA birAjamAna haiN| yahAMkA darzana karake narAyanA sTezana lauTa AnA cAhiye / phira TikaTa =) dekara phulerAkA leve / bIcameM gAr3I badale / phulerAse 3 lAIna jAtI haiN| I 1 rIMgasa jaMkazana hokara revAr3I taka jAtI hai / phulerA se TikaTa 1) aMdAjA lagatA hai| so rIMgasa gAr3I badalakara sIkara zahara jAnA ho to jAve / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ no jaina tiirthyaatraadrshk| [27 (38) rIMgasa / sTezanapara eka dharmazAlA hai / gAMva 2 mIla hai| 1 maMdira va kucha ghara jainiyoMke haiM / gAr3I badalakara sIkhara zahara jAve / (39) sIkara zahara / sTezanase 1 mIlakI dUrIpara dIvAnajIkI naziyAMmeM utara jAnA cAhiye / yahAMpara maMdira, kuA, bAnAra najadIka hai / zahara acchA sApha hai| tyAgI paM0mahAcaMdanI nAmI dharmAtmA yahIMpara hogaye haiM / unake banAye hue sAmAyika pATa Adi aneka grantha unakI kIrtiko darzA rahe haiM / paMDitanI bar3e tapasvI aura vidvAna the / yahAMpara eka caityAlaya aura 1 naziyAM hai| eka bar3A maMdira hai| jisameM 2 pratimA cAMdIkI, 2 sphaTikamaNikI, 1 muMgA lAla varNakI choTI virAjamAna haiN| yahAMpara rAjAkA mahala bAga dekhane yogya hai| Age yahAMse rAstA rAmagar3ha Adi mAravADako jAtA hai| lauTakara roMgaca AnemeM bIcameM aMmadhupura par3atA hai / ye bhI acchA kasvA hai / jaina maMdira aura di. naina vastI acchI hai| rIMgacase rela revAr3I hokara dehalI jAtI hai| (40) revaadd'ii| sTezanase 2 mIla zahara hai| 1 maMdira nasiyAmeM hai / di. jena ghara bahuta haiN| yahAMse eka rela bAMdIkuI hokara jayapura hokara phulerAmeM jAkara milatI hai / eka dehalI jAkara milatI hai / aba phulerAse bAMdIkuI hokara jayapura jAtI hai| (41) jypur| sTezanase 1 mIlakI dUrIpara divAna sA ko dharmazAlA hai| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] jaina tiirthyaatraadrshk| yahAMpara kUpAdi saba haiM / dUparo dharmazAlA seTha nathamala osavAlakI bhI hai / AThaAnA savArImeM tAMgAvAlA lenAtA hai| tIsarI dharmazAlA zaharameM hai / jahA~para icchA ho vahAMpara ThaharanA cAhiye / haraeka bAtakA ArAma hai| phira eka Adamoko sAtha lekara zaharakI vaMdanAko jAnA cAhiye / yahA~para kula 54 maMdira 90 va caityAlaya haiN| unameM hajAroM pratimA raMgaviraMgI virAjamAna haiN| divAnanIkA maMdira namonake bhItara hai nimameM 72 pratimA tIna cauvIsIkI padmAsana virAjamAna haiM jo bar3I vizAla aura zAMta chami haiN| yahAMkA saba darzana do dina meM ho sakatA hai / phira tAMgAse / ) savArI dekara ghATake maMdiroM kI vaMdanAko jAnA cAhiye / vahAM 7 maMdira bar3e 2 vizAla haiN| jinameM sekar3oM pratimAeM haiN| darzana karake jayapura lauTa AnA cAhiye / phira silavaTa ke bAjArameM jaaveN| vahAM saikar3oM pratimA dhAtu-pASANa sphaTikakI dekhanA cAhiye / agara pratimAnI kharIdanA ho to jAnakAra AdamIko lekara pratimA nirdoSa dekhakara kharIda leve / paraMtu dekhane avazya naave| yahAMpara eka bhaTTAraka mahArAja rahane haiM unase bhI milanA cAhiye / yahAM saba dezakA hara kisma kA kapar3A jevagadi sAmAna milatA hai / phira zaharakA caupaTa bAjAra, sanadarabAra, phauna, hAthI, geDA, kacaharI, bAga, anAyabaghara, Adi dekhanA cAhiye / isakA nAma jainapura hogA so jayapura hogayA hai / sAMgAnera zahara TUTakara yaha jayapura vasA hai / pahile yahAMpara rAnA pranA bhAdi hajAroM jaina the| hAlameM bhI yahA~para di0 maina ghara bahuta bar3I saMkhyA haiM / bar3e 2 -bhAvakAra paMDita mahApara hogaye hai jaise-1 ToTaramala, rAyamaSTa, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... ~rvanvar.m.nnnnniraram jaina tiirthyaatraadrshk| [29 kRpdAsa, ninadAsa, pArzvadAsa, sadAsukha, daulatarAma, pannAlAla, TekacaMdra, ratnacaMdra, jayacaMdra, javAharalAlajI mAdi bahuta vidvAna hue haiN| jinhoMne jaina dharmake saMskRta aura prArutake manthoMkI bhASA vacanikA kI / aura kucha saMgraharUpa graMtha bhI race haiN| punA, bhajanako bhI pothiyAM banAI haiN| inhoMne jaina dharmakI bar3I sevA kI hai| ina sajanoMko dhanyavAda hai ! yahAMkI yAtrA karake yahAMse eka relave TraMka hokara savAI mAdhopura hokara sAMgAnera jAtI hai| sAMgA. nerakA hAla Upara likhA gayA hai vahAMse dekhanA / sAMgAnerakA darzana avazya kreN| phira Age savAI mAdhopura jAkara mila jAveM / yA lauTakara phira jayapura AnAnA cAhiye / phira yahAMse phulerA tarapha nAve / phulerAse Age nidhara jAnA ho udhara nAve / isakA hAla bhI Upara likhA hai / phira Age likhage so dekha lenA cAhiye / eka lAina bAMdIkuI hokara jAtI hai| (42) baaNdiikuii| yahAM zahara acchA hai| di jaina maMdira aura maina ghara acche haiN| yahAMse 1 relave acanerA hokara AgarA phorTa jAtI hai / eka revAr3I dehalI jAtI hai| (43) acneraa| yahAMse eka relave mathurA hAtharasa hokara kAnamura mAtI hai / (44) AgarA phortt| mAgarAkA hAla bhAge likhA hai vahAMse dekhanA / aba phira eka relave phulerA maMkazana hokara mAravADakI tarapha jAtI hai / phule. se rela kirAyA 2 // ) dekara nagara, kAvA, nasAvaMtagar3ha, munAnagar3ha Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | kahIMkA TikaTa le lenA caahiye| agara kisI bhAI ko rAstAmeM utaranA ho to utara pdd'e| ghara jAnA ho to nIcekA hAla dekhakara calA jAya / bIcameM makarAnA par3atA hai / patthara bahuta acchA hotA hai / saba dezoM meM jAtA hai| rAste meM derakA Dhera par3atA hai so dekhane jAnA cAhiye / (45) sAMbhara | sTezana se grAma 1 mIla dUra hai / 2 di0 jaina maMdira aura bahuta ghara mainiyoMke haiN| yahAMke pahAr3a se namaka bahuta nikalatA hai| aura dizAvaroMko bhejA jAtA hai| isa namakase 1 karor3akI AmadanI aMgrejoMko hai ! (46) nAMvA ( kucAmana ror3a ) nAMvA sTezana se 2 mIla dUra hai / yahAMpara 4 di0 jaina maMdira aura bahuta ghara di0 jainiyoMke haiN| sTezana se haraeka vakta moTara, uMTa, bailagAr3I kI savArI milatI haiN| yahAMse kucAmana 20 mIla dUra hai / ( 47 ) kucAmana zahara / yaha zahara mAravAr3a meM zreSTha hai / yahAMpara bar3e 2 cAra di0 jaina maMdira haiM / pratimA bahuta haiM / jainiyoMke bhI bahuta ghara haiM / bar3e 2 makAna vizAla aura kImatI haiN| kalakattA nivAsI seTha cainasukha gambhIramalajI yahIMpara rahate haiM / inhIMkI pAThazAlA, kanyAzAlA va auSaSAlaya haiM / bhAI seTha madanacandra prabhudayAtrI zrI yahIM para rahate haiN| (48) jasavaMtagar3ha | mahAMse eka gAr3I sujAnagar3ha aura eka lADanUMMko jAtI hai| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 1 so udhara jAnevAleko lADanUM jAkara phira sujAnagar3ha jAnA cAhiye / aura upara se AnevAloMko sujAnagar3ha utaranA cAhiye, phira lauTakara lADanUM AnA cAhiye / ( 49 ) lADanU / sTezana se gAMva lagA huA hai, zahara acchA hai, zvetAMbara maMdira aura osavAloMkI vastI bahuta hai / sAdhumArgI terApaMthI hai, nava zvetAMbara maMdira, 2 upAzraya haiM / di0 jaina sagavagiyoMne yahAMpara 23 vAra pratiSThA karAI thii| eka maMdira jamIna ke bhItara bahuta kImatI banA huA hai, vahAM pratimA bahuta prAcIna manohara virAjamAna hai / pUjA zAstrakA acchA ThATapATa rahatA hai / eka pAThazAlA hai / jodhapura sTeTameM ThAkura sA0kA grAma hai, koI bhAI yahAMkI vaMdanA pAva rAstA se bhI 50 mIla sujAnagar3ha jAmakatA hai, nahIM to phira relameM baiThakara sujAnagar3ha utaranA cAhiye / agara koI bhAI hAMsI, hIMmAra, caru, ratnagar3ha, isa lAIna se bhAve no pahile sunAnagar3ha utare | phira vahAMkA darzana karake lADanUM Ave au' phulerAke pahile jamavaMtagar3ha ho lADanUMkA darzana karake sujAnagar3ha jAve / ra (50) sujAnagar3ha / bIkAnera rAjya eka acchA nagara hai sTename 1 mIla dUra zahara hai, zahara se 1 maMdira va eka namiyA - | 3 | 100 ke lagabhaga di0 jainiyoM ghara haiM, zaharameM sAdhumArgI onavAla, zvetAMbara bahuta hai, eka bar3hiyA zvetAMbara maMdira mI svana yogya hai / yahAMse Age jAnevAlA bhAI holI hisAra jA+ra relakA mela kare aura lauTanevAle bhAI vApisa lauTakara DegAnA aaye| sujAnagar3ha Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| bar3I pAThazAlA va davAkhAnA hai / yahAMpara bhI dharmadhyAna acchA hai, paM0 pannAlAlanI bAkalIvAla yahIMke vAsI haiN| yahAMse Age jAne. vAle ratnagar3ha carU hokara hI hAMsI, hisAra mika jAve / phira mujAnagar3hase lauTakara DehagAhanA nAve / (51.) ratnagar3ha / yahAM di0 jaina kucha ghara haiN| eka di0 jaina maMdira bhI hai| yahAMse eka relve bIkAnera jAtI hai / usakA hAla Age likheMge vahAMse jAnA caahiye| (52) cruu| sTezanapara eka hindu dharmazAlA hai, gAMva 2 mIla hai, 1 maMdira kucha ghara di. jaina agravAloMke haiM, eka rAstA rAmagar3ha Adi sIkara taka cAroM tarapha mAravAr3ake grAmoM meM jAtA hai / (53) hAMsI himAra / ___ sTezanase 1 // mIla dUra zahara hai, di0 jaina agravAloMkI bastI bahuta hai, bar3e2 di0 maMdira haiM, sTezanapara anyamatiyoMkI dharmazAlA hai| kavi bAbR nyAmatasiMha jI yahAMke nivAsI haiM, jinhoMne nATaka, majana mAdi bahuta banAye hai, yahIMpara bhI kucha cIjeM dekhane kAbila haiN| yahAMse eka lAina bhivAnI hokara dehalI jA milI hai| (54) bhivaanii| vahAMpara 100 ghara di. jainoMke haiN| eka maMdira, pAThazAlA, dharmazAlA mii| hAMsIse eka resne pAnIpata, sunapata mAdi paMjAbameM jAtI hai| para Age jAnA-mAnA par3e to yahI hAla mAnakara jAnA-mAnA cAhiye,nahI jAnAhI to DehagAhanAmaMkana maanaave| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [33 (55 ) Deha gAhanA jaMkazana / Deha gAhanAse 2 lAina jAtI haiM, agara koI bhAI jAnA cAhe to 1 nAgaura jAtI hai, so jAve, nahIM jAnA ho to jodhapura pAlI hokara mAravAr3a jaMkazana khAraDA jAkara mila makatA hai, aura vocameM meratAgeTa paTanA hai, vahAM bhI utara makatA hai, nahIM to jodhapura utare | jodhapurase sIdhI pAlI hokara haidrAbAda kagaMcIko gAr3I jAtI hai, parantu pAlImeM gAr3I badalanA caahiye| (56) nAgaura / mTezaname eka mIla di0 nana naziyA, dharmazAlA aura 2 maMdira haiM, yahAMpara ThaharanA cAhiye / naziyAme 2 mIlakI dUrIpara zaharameM pAThazAlA hai, vahAM para bhI Thahara sakatA hai / yahAMpara eka bhaTTArakakI gaddI hai, vahIMpara baTA bhArI maMdira hai, vahAM kI bhavyamUniyoM kA darzana kreN| yahAM eka bahuta bar3A prAcIna zAstra bhaNDAra hai, vahAMkA zAstra baMda rahatA hai / imame zAstra bhItara hI sar3ate rahate haiM, eka nerApaMthI hai umakA bhI darzana kareM, eka pAThazAlA bhI hai / di0 nainiyoMke 50-60 ghara haiM, yahAMpara prAcIna khaNDahara haiN| yaha purAne daMgakA zahara hai, isase dekhane yogya hai / yahAMkA kilA bhI dekhane yogya hai, yahAMkI naziyAmeM 2 maMdira bar3e bhavya darzanIya haiN| phira lauTakara sTezana AnAnA cAhiye, mAge jAnA ho to bIkAnera hokara....paMjAbameM jAve | agara lauTe to sIdhA meratAror3a phalodI nAve / koIko phulerA, kucAmaNa mAnA ho to DegAnA gAr3I badala kara sAMbhara nAdi mAnA cAhiye / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | sAdhu-sAdhvI bahuta zIsa mahala, motI (57) bIkAnera | sTezana se eka mIla para 1 di0jaina caityAlaya va 1 ghara zrAvaka 'sukhadeva gopIlAla kA hai, 1 ghara di0 jaina osavAlakA bhI hai / omavAla zvetAMbaroMke ghara bahuta haiN| zvetAMbara rahate haiM / zaharakA bAjAra, rAjA sA0kA mahala, bhavana, topakhAnA, kilA, nayA mahala, dekhane yogya hai / bar3e bar3hiyA 36 zrImatI maMdira haiM / unameM kucha maMdira dekhane kAbila haiM, eka maMdira meM AdIzvarasvAmIkI bahuta bar3I padmAsana mUrti hai / eka baMda mohare meM hajAroM pratimAe~ haiM / parantu darzana nahIM hote haiM / " gega aura koI upadrava AveM taba isa mauharekA kholakara pUjana-bhajana kono savaM zAMti hotI hai !" aisA zvebAmbara loga kahate haiN| Age jAnA ho to paMjAba meM jAveM, nahIM to lauTakara phalodI AjAnA cAhiye / (58) phalodI | sTezana me grAma najadIka hai / daza ghara di0 jainiyoMke haiM / gAMva ke kucha phAmalepara prAcIna koTakA daravAjA, dharmazAlA sahita maMdira meM pArzvanAthakI pratimA bAlU retIkI mahAmanojJa hai / maMdira vagairaha pahile digambarI thA, aba di0 kI moha nidrAse kucha kAlase kucha hakka zvetAmbaroM kA bhI hai / parantu maMdira meM pratimAeM donoMkI haiN| yahAM digambarI hamezA darzana-pUjana karate haiM / kArtika sudI 15 ko yahAM para melA bharatA hai, AsapAsake di0 zve0 donoM yAtrI khAte haiM / pratipadA dina donoM loga apane 2 maMDapa banAkara bhagajAnako virAjamAna karake apanI 2 pUjA prabhAvanA karake cale jAte haiM / mahAMse eka rela meratA jAtI hai| meratA gAMva va maMdira acchA hai, 1 " 34 ] Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [35 di. naina ghara bahuta haiN| lauTakara phalodI phira jodhapurakA relabhAr3A 1||-) lagatA hai| (51.) jodhpur| sTezanake pAma 1 di jaina dharmazAlA aura maMdira hai / sarakArI dharmazAlA bhI nanadIka hai| bAjAra najadIka hai / khAre pAnIkA kuA hai, zahara acchA hai / koTakA daravAjA, bAjAra, ghaNTAghara, kacaharI, rAjamahala, tAlAva, rAnAkI chatrI ye saba 3 mIla dUrIpara haiM / yahAMkA anAra (dADima) prasiddha hai / (60) paadtrii| zahara bar3hiyA hai, zvetAMbara para dharma maMdira bar3hiyA hai, yahIMko sUghanekI tamAgvR dezoM meM pramiDa hai, Age mAravAiror3a mADI badala kara Abrager3a nAve aura idhara hokara vyAvarase anamera nagare / (61) cyAvara ( nayAnagara ) / mTezanase ? molapara meTa campAlAla nI rANIvAlIko dhrmH|laameN Thaharanese pAnI AdikA subhItA hotA hai| mahAvidyAlaya, baMgalA, kuA, maMdira Adi dekhanekA ArAma hai / yaha bar3A bhArI zahara hai / yahAMpara baMbaI jaisA vyApAra hotA hai / 2 maMdira zaharameM va 2 na'zeyAnImeM haiM aura jainiyoM ke ghara bahuta haiN| yahAMse Age manamera zahara AtA hai| (62) aabuurodd'| sTezanase dharmazAlA thor3I dUra hai, vahIMpara tthhre| yahAM eka maMdira hai| nadI, kumA, tAlAba nanadI hai, 10 dina agravAgeghA hai, sAmAna saba zuddha milA hai, pAtra havA yahAM kI acchI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] jaina tIrthayAtrAdarzaka / hai| yahAMme munImanIkI mArphata paidala, bailagAr3I, moTara athavA jemI nimakI zakti ho uma mAphikase pahAr3apara nAve / pagase 18 mIla pakkI mar3aka lagI hai / rAta-dina cala sakate haiM, koI Dara nahIM hai| pratyeka savArIkA jAne-AnekA 2 // ) lagatA hai| bailagAr3I rAtabhara calakara 8 baje mubaha pahuMcA detI hai, aura lekara bhI AtI hai / moTarakA Ane jAnekA kirAyA 3||i) lagatA hai| TikaTameM 8 dinako myAda rahatI hai, mirpha AnekA yA jAne kA hI lenese 5) par3atA hai| Ane jAnekA mAgila lenese 4 dinakI myAda lekara kAma kreN| vizeSa hAla munImase pUchakara yAtrI apane subhItAse kAma kreN| yAtriyoMko pUjana tathA khAnekA sAmAna lekara pahAr3a upara jAnA cAhiye / (63) anizayakSetra aavnii| naleTIse 20 molapara dharmazAlA hai. nimameM utare / eka prAcIna maMdira aura prAcIna pratimA haiM / mUlanAyaka gaMbhavanAthanI haiM, eka maMdira di0-Tve0 kA milA huA hai, maba pUjanAdi kareM / bAda yAtriyoM kI icchA ho to zvetAMbara maMdira dekheM, nahIM to phira acalagaDhako jAveM / agara icchA na ho to taleTI lauTakara bhAjAveM / TikiTa 1 // ) dekara mahezAnAkA le leve / ___ (64) AbUkA zvatAmbara maMdira / vahAMpara eka bhArI dharmazAlA hai, jisameM bahutase maMdira haiN| vilorI patthara khudAI kAma khuba kiyA gayA hai, ye maMdira prasira hai, isakI banAI 18 karor3a rupayA hai, jisameM eka mandira sAsu nanada, eka devarAnI jeThAnIkA hai aura bar3A mandira 51 dehariyA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [37 hAthI, ghor3A Adi seTha nenapAla vasaMtapAlakA banAyA huA hai| aisA loga kahate haiM ve seTha kisI nagarake nivAsI haiM / rAjAkA usapara khajAnA hogayA thA, mo vaha Akara isa jaMgalameM grAma basAkara rahane lagA / kucha dina bAda devI prapanna huI bahuta dravya ho gayA / tabhI yaha mandira banavAyA aura acalagar3ha kI bhArI pratiSThA kraaii| phira rAnA bhI umapara prasanna hogayA thaa| ye AbakA mandira dekhaneyogya eka cIna hai| isa mandirameM mulanAyakakI eka bar3I bhArI zveta pratimA hai aura bhI pratimA bahuta haiM / mandirake sAmane eka makAna hAthI, ghor3A, pApANamaI bar3e 2 degvane kAbila haiN| hama mandirako dekhane ke liye dRra degake bar3e loga Ate haiN| mandirake dekhaneme mAnTama par3atA hai ki pRthvIpara aise bar3e AdamI hogaye jinakA aba nizAna bhI nahIM, anekoM mandira usake nAmako batA rahe haiM / Ana una mandiroMkI kImata na jAne kitanI hogii| isa mandirako degva kara Azcarya hotA hai ki ye mandira kitane varSoM kA banA hogA / yahAMse 4 mIla pakI maDakapara acalagar3ha grAma mAnA hai| (65) aclgddh'| yahAM acalagar3hake nIce eka koTake vIcameM mahAdevajIkA bahuta bar3A mandira hai, bar3A tAlAva aura zvetAMbara eka mandira hai| jisake cautarapha koTa hai| vizAla pratimA bhI haiM aura bahuta khaMDahara makAna hai / yahAMse Age eka daravAnA AtA hai, vahAMse acalagar3ha taka pakkI pattharakI sar3aka lagI hai| mAgha mIlake bAda acalagar3hakA mandira mAtA hai, bIcameM tAlAva vAvar3I grAma par3atA hai| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | acalagar3hake jinAlaya | yahAM para do zvetAMbarI dharmazAlA aura 2 mandira haiN| eka mandira bar3A bhArI 3 maMjilakA hai, jisameM 12 pratimA dhAtukI bar3I zAMta mudrA vItarAgarUpa haiM / 1 mandiroMmeM 2 pratimA haiM, kula 14 pratimA ye loga monekI bolate haiM / prAcInakAlake kaccI taula 32 bhara sera ke hisAba se 14 pratimA 1444 ) mana vajanakI bolate haiM / yaha se darzana karake vApisa AbukI dharmazAlA meM jaave| agara kisIkI icchA ho to bIcameM Atra-chAvanI dekhe nahIM to bAhara se dekhale jAnA cAhiye / 38 ] (66) AbU chAvaNI / dharmazAlA se 1 mIla hai| yahAM bAjAra hai, sAmAna khAne pInekA milatA hai / AsapAsa meM tAlAba, bagIcA, bar3e raIsoMke baMgale haiM, bAhara se hI dekhanA cAhiye / agara bhItara se dekhane kI icchA ho to -) kA TikaTa lekara kucha bhaiTa caparAsIko dekara saba bhItarakA hAka dekhanA cAhiye / phira AbUroDameM Akara mahesAnA jaMkazana jAve, TikaTa 1 || ) ke lagabhaga hai / | (67) mahesAnA / sTezana ke najadIka eka hinduoMkI dharmazAlA hai, bAjAra bhI hai / eka zvetAmbara maMdira bar3A hai, kula zve0 maMdira 27 haiM / aura zvetAmbara vastI bahuta hai, di0 vastI koI nahIM hai / mahAMse 6 relave lAIna jAtI haiM / 1 - vIramagAMva taka, 2 ahamadAvAda taka, 3 pATTana, 4 vIsanagara, bar3anagara, tAraMgA pahAr3a taka, 6 bAbUror3a ajamera dehalI taka | yahAMse II ) kA TikaTa lekara vAraMgA hIka Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [ 39 1 jAve / bIcamai bar3anagara vIsanagara par3atA hai| kisIko utaranA ho to utara par3e, donoM hI zahara acche haiM / zvetAmbaroMke ghara va maMdira haiM. di0jaina kucha bhI nahIM haiM, Ageke grAmoM meM di0jaina va maMdira bhI haiN| (68) tAraMgA hila / sTezana ke pAma di0 jaina dharmazAlA meM tthhre| yahAMse / ) AnA savArI meM bailagAr3Ise 3 mIla pahAr3akI taleTImeM jAve / phira vahAMse majUra karake sAmAna pahAr3akI dharmazAlA meM lejAve / gAr3Ike rAste se dharmazAlA eka mIla hai, DolIkI jarUrata ho to kara leveM / ( 39 ) zrI siddhakSetra tAraMgA / kahate haiM / 1 isakA dUsarA nAma tAraMgAvana munIhuMTakoDa bhI pahile eka bar3A daravAjA AtA hai / phira kucha dUra bAda kuNDa aura digambara zvetAMbara donoMkI dharmazAlA AtI hai| so digambara dharmazAlA meM utare / phira dharmazAlA ke 13 mandiroMkA darzana kare / yaha sthAna parama pavitra aura ramaNIka hai, mandira aura pratimA prAcIna hai / yahAMkI pUjA vaMdanA karake zve0 mandira jarUra deve | phira pahAr3akI vandanAko jAve / pahile ye saba mandira tathA pratimAe~, diga mbarI thIM, para aba zvetAMbarI karalI gaI haiM / ajitanAthakI pratimA I bahuta bar3I zvetavarNakI hai, phira sAmane choTe mandira meM nandIzvara dvIpa 52 caityAlaya, sahasrakUTa caityAlaya, 1 sahasra caraNa, 1 caturmukhI cauvIsI, 1 caturmumvI pratimA Adi bahuta racanA hai| donoM tarapha uttara-dakSiNa meM do pahAr3a haiN| donoM pahAr3oMka bIcame ekara guphA jAtI haiN| pahAr3akI car3hAI eka mIla hai, pahAr3ake Upara 2 dehariyA (gumaThI) pratimA caraNapAdukA hai| so bhAvapUrvaka darzana Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | pUjana kare aura manuSya janmako dhanya mAne | isa vanase varadatta, sAgaradatta Adi 3500 hajAra muni mokSako gaye haiM / yahIM yAtrA karake vApisa lauTakara sTezana jaave| yahAMse giranArajI jAnevAle (||) dekara jUnAgar3hakI TikiTa le leve aura ahama - dAvAdavAle 1|||) rupayA dekara vahAMkA TikiTa leveN| aura AbU jAnevAle 2) dekara Avaror3akA TikiTa le leve aura pAlItAnAvAloMko ugharakA TikiTa lenA cAhiye / saba taraphakA hAla nIce dekheM | 1 bhAvanagara, jUnAgar3ha (1) mahesANA gAr3I badalatI hai| Ager3a, ajamera Adi jAnevAloMko Upara hAla dekhanA cAhiye ! (2) nahesANA gAr3I badalakara pAhUna jAnevAlA pATana jAve, pATana bhI acchA zahara hai| zvetAMbara maMdira vastI bahuta hai, di0 kucha nahIM hai / (3) giranAra pAlItAnA / jAnevAloMko vIramagAMva jAnA cAhiye / vIramagAMva choTAmA hai, sTezana ke sAmane dharmazAlA hai, yahAMse eka relave kAThiyAvAda tarapha jAtI hai. 11) TikaTakA lagatA hai| bar3havAna jAtI haiM / bIcameM bar3havAna jaMkazana par3atA hai yahAMpara rela badalatI hai, so kulI vagairaha me pUcha lenA caahiye| yahAMse 1 relave brahmaputra taka jAtI hai, eka vAMkAnera morabI jAtI hai, eka mihora, bhAvanagara jAtI hai, eka rAjakoTase jetalasara jaMkzana hokara jUnAgar3ha, verAvala taka jAtI hai / agara yAtrigaNa pahile giranArajI jAnA ho to rAjakoTa hokara jetalasara hotA huA sIghA jUnAgar3ha jAveM / phira yAtriyoMko pAlItAnA ( zatruJjaya ), sIhora, bhAvanagara, ghoghA jAnA ho to bar3havAna se bhAvanagarako gADI meM lIMbar3I hotA huA bhAvanagara jAve | yAtriyoM ko haravakta rAstAmeM koI AdamIko 1 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| pahu~cAtA rahanA cAhie / pUchanese bahuta phAyadA hotA hai| aba maiM pahile giranAra taraphakA hAla likhatA huuN| bar3havAnase rAjakoTa jAya, rAnakoTa purAnA zahara hai, khe0 mandira vastI bahuta hai / di0 kucha bhI nahIM hai, rAjA sA kA rAjya bAga, manAyavaghara Adi dekhine yogya haiM, mTezanapara brAhmaNoM kI dharmazAlA hai| zahara / gIlapara hai, ganakoTa jAnekA -) savArI hai / rAjakoTameM 2 sTezana haiM-(1) gajakoTa puga, (2) rAnakoTa jaMkazana / yahAM utaranA ho to unameM nahIM no mIdhA jUnAgar3ha unare / (7. ) gajakoTa jaMkamana / isakA hAla, iyara pahilekI lAinameM likha diyA hai / yahAMse 1 relave nAmanagara jAtI hai ! jAmanagarase 1 rela gaumatI aura caTahArakA taka calI gaI de / pahile dvArikA jAnevAloMko nAmanagarase samudra ke gamne nAvameM jAnA par3atA hai / aba nAvakA rAstA bhI calatA hai| TikaTa III) haiM aura rela gaI hai / TikaTa 11) lagatA hai / cAhe jidharame naaveN| (71) jAmanagara jaMkasana / ___sTezana ke pAma vaiSNava logoMkI 4 dharmazAlA haiN| zaharameM bhI 2 bar3I dharmazAlA haiN| magara tAMgAvAlA 1) AnA savArImeM le jAtA hai / zahara 2 mIla dUra hai, yaha mumalamAna bAdazAhakA hai, imakI sar3aka ke bAjAra, ganAkA mahala, bar3I raunakadAra aura sApha hai| yahAM bhI zvetAmbaroMkI vastI hai / kucha bahuta bar3hiyAM aura sAdhAraNa 13 zve. maMdira haiM / samudra pAsameM hI hai| di. yahAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 42] jaina tiirthyaatraadrshk| kucha bhI nahIM hai, yahAMse eka rela dvArakA jAtI hai / TikaTa 1) hai dvArakA jAnekA dusarA rAstA rAnakoTase jetalasara gAr3I badalakara paurabaMdara sTezana jAve / TikiTa porabaMdarakA 1 // ) hai, yaha bhI zahara bar3hiyA hai / samudrake bIcameM hai, yahAMse sirpha nAva yA boTameM jAnese / ) savArI lagatI hai| (72) gomatI dvArakA / samudra ke bIca TApU Upara sTezanase eka mIla dvArakA zahara choTA kasbA hai / bar3audAkA rAjya hai, pahile ye nagara zrI neminAthake janma samaya kuberane racA thaa| aba choTAsA raha gayA hai / yahAM samudra dekhanekI zobhA zivanIkA bar3A bhArI mandira sunA jAtA hai / pahile yahAM eka neminAthakA mandira aura pratimA thI, hajAroM jainI jAte the| kucha dinoMse jainiyoMne jAnA baMda kara diyaa| isase maiSNavoMne usa mUrtiko samudrameM DAlakara mahAdevakI piNDI rakha dii| kheda ! ye grAma phira bhI ThIka hai, aba relakA sTezana honese sugharagayA hai| hajAroM yAtrI (vaiSNava logoMke) yahAMpara hara samaya Ate haiM / yahAMse baiTadvArakA jAneke 2 rAstA haiN| 1 bailagAr3IkA II) savArI lagatI hai, 8 mIla jAkara dharmazAlAmeM Thahare / phira nAMvameM jAkara -) savArIse baiDadvArakA jAve yA // ) savArI dekara baiTadvArakA nAke / bailagAr3Ike rAsteke bIca eka gopItAlAva bhAtA hai| (71) gopItAlAva / yaha saDakase nanadIka hai| 1 gaUzAlA, 1 dharmazAlA, bagIcA, vAvar3I, maMdira hai, yahAM bhI vaiSNavoMke yAtrI bahuta Ate haiN| yahAMse 2 mIla para samudra aura dharmazAlA hai| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [. (74) baiTa dvaarkaa| barAbara yaha sthAna samudra ke madhya TApU para hai / yaha grAma ThIka hai| 1 mIThA pAnIkA kuA hai, bahuta dharmazAlA haiM, hajAroM vaiSNava yAtrI Ate haiM, yahAM jainIkI koI bhI cIna nahIM hai| yahAM 1 bar3A maMdira hai, cAroM tarapha koTa hai, bAjAra najadIka hai / maM derameM prasAda bahuta caDhatA hai, so bAnArameM bikatA hai . maMdirake daravAke para koTa bahuta baTiyA manabRta hai| yahAM para pratyeka AdamIse 1) lekara pIche darzana karane dete haiM, vinA rupayA liye darzana nahIM karane dete haiN| yahAM kRSNa mahArAnakI mUrti bahuta bar3hiyA hai / dinameM samayase 5-6 vAra darzana karAte haiN| grAmameM aura bhI maMdira haiM / magara bar3A maMdira vahI dvArakAnAthakA hai / haraeka aura sAdhu. oMko hAtha, bhUnA, peTake upara chApa lagAte haiN| usakA bhI TikiTa lagatA hai ! yaha yAtriyoMkI icchApara nirbhara hai, nabaradastI nahIM kI nAtI hai| vahAse lauTakara rela yA nAvake rAmnese nAmanagara phira rAjakoTa Ave / (7. ) jetalasara / yaha janAgaTake bIca meM jaMkazana hai| yahAMse eka gAr3I paurabaMdara jAtI hai, usakA hAla Upara likha diyA hai / bIcameM phira dhaulA sTezana gAr3I badalanI par3atI hai| phira sIhoror3a nAtI hai| mati yoMko lauTakara agara pAlItAnA jAnA vApara gA . bhAve / pAlItAnAse jUnAgar3ha jAnevAloMko dhaulA, jetalasara gAr3A badalanA caahiye| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] jaina niirthyaatraadrshk| ( 76 ) sTezana juunaagddh'| yahAM sTezanase yAtriyoMko sIdhA pahADako taleTIkI dharmazAlAmeM jAnA ho to sTezanase taleTI 4 mIla hai, tAMgAvAlA // ) savArI lekara sodhA taleTI pahuMcAtA hai| agara yAtriyoMko junAgaDhakI dharmazAlAmeM ThaharanA ho to 1 mIlakA -) AnA savArI lekara tAMgAvAlA jaldI pahuMcA detA hai| (77 ) jUnAgar3ha / yahAMpara di0 dharmazAlA, kuA, mandira hai, tIrtharAja kA bhaMDAra lenevAle munIma yahAMpara rahate haiN| yaha rAjya bahuta ronakadAra hai, sAmAna yahAM saba milatA hai| yahAMpara kisIko kucha dekhanA ho to kacaharIse phArma milatA hai mo ganA sA0 kA mahala, bagIcA, jUnAgar3ha dekhe / jUnAgadameM bahuta lambA cauDA manavRta kilA hai, isameM 4 tAlAva, bagIcA, makAna baDI 2 nope dekhane yogya haiM / phArma phrI ( vinA paise ke ) milatA hai| phira taleTI yahAMse sAmAna Adi lekara nAve / rAmtemeM vaNavoMkA maMdira, maDaka, bagIcA, nadI Adi dekhane yogya haiN| mo rAstese hI dekhatA nAya / phira giranAra siddhakSetrakI dharmazAlA hai| yahAMpara di0zve0 donoM kI alagara dharmazAlA va maMdira hai| yahAM kuA, tAlAva, jaMgala, mahAjanoMkI dukAneM haiM / yahA~para munIma, punArI, naukara saba rahate haiN| pahADake Upara jAneke liye DolI 5)-8) rUpayAmeM milatI hai| godIvAlA majUra bhI milatA hai / yahAMse savere 4-5 baje zaucAdi nitya kriyAse nimaTakara zuddha dravya sAmagrI, kucha rupayA, paise, pAI lekara jayara karate hue pahADapara cddh'e| yahAMse pahADakI kula car3hAI 3 // mIla Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [48 hai / 7020 sIr3hiyA lago huI haiN| ye sIr3hiyAM giranArake nAmase saba dezoMse rupayA ikaTThA karake banavAI gaI haiM / rAstemeM vaiSNava sAdhuoMke bahuta Azrama haiM / deva - devI- gAya-bhaiMsa Adi dekhane jAnA caahiye| kimI2 AzramameM canA aura pAnIko dAnazAlA hai kisI bhAIko jarUrata ho to le lenA cAhiye / (78) giranAra pahADakA vaNana / 2 mIla Upara jAne para sonTakA mahala milatA hai, yahAM sAmAnakI ke dukAna hai / aura bahuta zvetAmbara maMdira haiM / yahAMke bar3e maMdirameM zrIneminAthakI zyAma mUrti hai / aura Age bar3e2 maMdira tathA zvanAmbarI pratimA va tAlAva hai / yahAMme rAste meM jAte samaya pahADake upara zvetAmbara aura baiMgavoMke maMdira bahuta haiM / yahAM soraThakA mahala dharmazAlA hai / yAtriyoMkI icchA ho to dekhale / nahIM to Age calA jAve / thor3I dUra jAnepara dakSiNakI tarapha rAjulakI guphA hai| bhItara jAne-Ane samaya baTakara ghumanA cAhiye / ye choTomI guphA hai / vahAM para ujelA karanese 1 mUrti satI rAjuladevIkI hai / mo vahAM kA darzana karake usI jagahase Uparake digambara jaina maMdirameM jAve / yahAM eka koTameM 2 jina maMdira bahuta manojJa haiM / nimameM pratimA padmAsana khar3agAsana donoM virAjamAna haiM / eka gummaTa meM bar3I khaDgAsana pratimAnI alaga birAnamAna hai yahAM punArI rahatA hai / bulAkara bhagavAna kA darzanapUjana kare / phira Age calA jAya / zrI giranArajIke bAbata digambara zvetAmbaroMkA jhagar3A calatA thA jisameM tana mana dhanase pUrNa sahAyatA karake dharmAtmA dAnI sanjana dhanADhya eka hUmar3a jJAti vaMDI lAlA kastUracaMdamIne isa Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / muhako sApha karAyA aura dharmazAlA, maMdira unhIMkI kozizase banA hai / ina saba kAmoMmeM lakSoM rupayA kharca huA hai / hAla taka ye kSetra pratApagar3ha rAjapUtAnA (mAlavA) ke paMcoMkI kameTIke supurda hai| dekhanA karanA saba kameTIke hI supurda hai / aise dharmAtmA puruSoM ko dhanyavAda hai| yahAMse darzana pUjana karake phira Age jAnA cAhiye / Adha mIla jAne ke bAda dUsarI ToMka aura 1 mIla jAneke bAda tIsarI ToMka bhagavAna ke tapa kalyANakakI AtI hai| jisapara bhagavAna neminAthane tapa kiyA thaa| yahAM para caraNapAdukA hai| 1 gupAInIkA makAna hai| bIcameM eka zAsanadevI aMbikA devI / nimako digambarazvetAmbara matake jhagar3emeM zrI svAmI kundakunda mahArAnane ArAdhanA karake usake muMhase yaha bulavAyA thA ki "digambara mata saccA hai" magara deva eka vakta bolane haiM, mo devIke bolaneko bahuta logoMne nahIM sunA thaa| isaliye phira di.0 ive. donoM kA haka ThaharA / yaha kathA svAmI kundakundanIke cAritrase jAnanA cAhiye / yathAsaMghasahina zrI kundakunda muni, vaMdana hena gaye giranAra / vAda paDyo jahAM saMzaya matase, sAkSI racI ambikA sAra / / satapatha hai nirgrantha digambara, pragaTa mari nahAM kaheM pukAra / so gumdeva vasau ura mere, vighana haraNa maMgala karatAra / / 2 / / yahAMra eka sAdhu kI dhUnI aura makAna hai / aMbikA devIkA maMdira dekhakara tIsarI TauM kI vaMdanA karake Age calakara 1 mIlakI dUrIpara cauthI Tauka hai| yahAM jAne kA mArga kaThina hai| sAmayyaM ho to jAve anyathA nIcese hI vaMdanA karake pAMcavI para jAve / cauthI kapara eka prtimaanii| pAMcavIM TauMkAkA rAstA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzakA [47 thor3A kaThina hai / so dhIre 2 saMbhava 2 kara car3hanA caahiye| phira pAMcavI Tokake kucha nIce taka DolIvAlA lejAtA hai| phira Upara pAMva 2 jAnA par3atA hai| yahAM bhagavAna neminAthakA mokSakalyANaka huA thaa| yahAMpara 2 caraNapAdukA va nIce eka pratimA pahAr3ake pASANameM gvudI huI hai| ye tIrtharAna vRttAnta tathA mAdamabAvA zrI nemanAtha mAdi nAmase jagata prasiddha hai| vahAMpara jaina-vaiSNava ( hindU ), mupalamAna Adi maba nAtike loga tIrtha karane ko Ate haiM / imakI Toka 2 para gupAI gavA rahate haiM / so maba car3hI huI sAmagrI ve hI loga lete haiM / aura jAtike loga yAtrAko Ane haiM uname kucha rUpayA-paisA lekara " terI yAtrA saphala huI " isa prakArakA a zIrvAda dete haiM / jainI bhAI bhI jo kucha rupayAdi car3hAte haiM vaha bhI yahI lelene haiM ! yahAMkI vaMdanA karake lauTane samaya vaiSNava logoM kI gomugvI AtI hai / karIva 2 mIla hogii| vahAMme rAmnA u.para mIdiyoM meM lagA huA hai / udhara gamne meM unhIM logoMkA lIlAkuMDa, hanumAna ghAga, dekhatA humA 11 // mIla nIce taka calA AnA cAhiye / phira zeSAvana AtA hai| zeSAvanameM 1 koTa 1 chatrI 2 caraNapAdukA haiN| yaha bana bahuna maNIka hai| dekhane hI 'catta buza honAtA hai| yahAM zrI neminAthakA tapAlyANaka huA thaa| aura maba giranAra parvatase saMbu pradyumna, anirudakumArako Adi le bhagavAna paryaMta 72 karor3a 7 sau muni karma kATa momako padhAre haiM / aura pAMcavI se zrI. neminAtha mokSa padhAre hai| aura rAjula apanI guphAse svarga gaI haiN| bhagavAn neminAthare, upa-jJAna-nirvANa isI parama pavitra sthAnapara hue the| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANA 48] jaina tIrthayAtrAdarzaka / usako hamArA mana vacana kAya, kRta kArita anumodanAse namaskAra ho / cauthI TauMka jJAna kalyANakakA sthAna hai| yahAMkI yAtrA karake taleTI junAgar3ha Ave / phira yahAMse Age verAvala sTezana bhAtA hai| koIkI jAnekI icchA ho to nAve nahIM to vApisa pAlItAnA AnA cAhiye / TikaTa kA // ) dekara bIcameM jetalasara jaMka0, yA dhaulA rela badalakara phira zavajaya jAve | agara koI bhAIko Age rAjakoTa, jAmanagara, dvArakA, baTavAna, vIramagAMva, mesANA, ahamadAvAda, nidhara jAnA ho ughara jaave| inakA varNana Upara kiyA hai vahAMse jAnanA / jUnAgar3hase verAvalakA 1 // ) TikaTa hai| (79. ) vegavala / sTezanase najadIka grAma hai| kasabA acchA hai| yahAMse Age nAneko rAstA nahIM hai| cAroM tarapha samudra lagA hai / agniboTa, jahAjoMse yahAMse bahuta mAla baMbaI, meMgalTara, kalakattA Adi zaharoMmeM jAtA hai / boTa-jahAnase Age jAnekA rAstA hai / samudra ke bIcameM yaha TApU hai / samudra dekhane yogya hai / gAMvameM 4 vaiSNava dharmazAlA haiN| vaiSNavayAtrI bahuta Ate haiN| grAmase pUrvakI tarapha samudrake kinAre somanAthakA maMdira aura mUrti hai| (80) somanAtha / hindusthAnameM yaha eka prasiddha tIrtha hinduoMkA thaa| aba bigar3a gayA hai| hajAroM yAtrI bhAte haiN| sUrya-candra grahaNameM 20 lAkha taka hindU yAtrI ikaTThe hote the ! pahile yahAMpara somanAvakA bar3A maMdira mUrti va nAdiyA the / mUrtiyoM aura nAdiyoni noMkA javAharAta lagA thaa| vikrama saM. 1026 meM bAdazAha Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| muhammada uddIna isa maMdirapara car3hAI karake maMdira-mUrti nAdiyA tur3avAkara araboM rupayoM kA javAharAta UMToMmeM lAdakara legayA thA / hAlameM mAmUlI maMdira hai / prAcIna maMdira TUTa gayA hai| yahAMse jUnAgar3ha Ave / phira nidhara jAnA ho jAye / pAlItAnA jAnevAle jetalasara, ghaulA, gAr3I badalakara mIhogaror3a utareM / (81) siihog| yahAMme gADI badalakara pAlItAnA jAve / yahAMse jAte Ate bhAvanagara jarUra utare / mohogameM rAjAkA rAjya, parakoTA, daravAnA Adi genakadAra hai / grAmame sTezana 2 mIla hai| (82) bhAvanagara / yaha zahara bhI mamudra ke eka gapUpara vamA hai / yahAMpara bhAvanagara naMkamana, bhAvanagara miTI ye do sTezana haiM / so yAtriyoMko siTI utara kara digambara jaina dharmazAlA pUcha lenA caahiye| eka dharmazAlA sTezanake sAmane bahuta nanadIka hai| 1 dharmazAlA tathA di. jaina madira aura maMdirake uMce nIce bhI bahuta prAcIna pratimA haiM / sTezanase 1 mIla di. jainiyoMkI vastI hai| ) savArImeM tAMgA jAtA hai| bhAvanagara zahara acchA hai| rAjA sAkA rAjya hai| bAga, bagIcA, rAjamahala, bAnAra Adi dekhaneyogya haiN| yahAMkI di0 pratimA bahuta darzanIya hai| zvetAmbara maMdira bahuta haiM / magara do-cAra maMdira kImatI dekhane yogya hai| kisI bhAIkI icchA ho to bhAvanagarase // ) savArImeM tAMgA jAtA hai| pakkI sar3ake upara 8 mIlapara ghoghA zahara par3atA hai, bhAvanagarameM 1 di. jaina pAThazAlA bhI hai| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | ( 83 ) ghoghA / yaha bhI prAcIna kAlakA bar3A bhArI zahara hai| TApU samudrake bIca meM hai / prAcIna khaNDara, mahala, makAna, tAlAva, bAjAra ityAdi dekhaneke kAbila haiN| koTa daravAjA hai / 2-3 ghara di0jaina hUmar3a bhAIyoM ke rahe haiM / 3 maMdira bahuta bar3hiyA haiN| bahuta prAcIna pratimA sphaTikamaNikI 2 choTIM haiN| eka sahasrakUTa caityAlaya aura 1 dharmazAlA haiM | yahAM se lauTakara bhAvanagara sIhorA gAr3I badala kara pAlItAnA Ave | 50 ] ( 84 ) pAlItAnA / 1 sTezana se 1 mIla kI dUrIpara 1 di0jaina dharmazAlA hai| pAsameM nadI bhI bahatI hai / tAMgAkA kirAyA ) savArI bagatA hai / so yAtriyoMko yahAM hI ThaharanA cAhiye / nadIke usa tarapha zahara, bAjAra, rAjasthAna, bAga-bagIcA dekhane yogya hai| Age eka di0 maMdira aura kArakhAnA hai / vahAM jAkara maMdirakA darzana kare | zahara dekhakara kucha mAmAna kharIda lenA cAhiye / di0 maMdira bahuta sundara ramaNIka hai / jisameM 1 vedImeM dhAtu-pASANa, cAMdI - svarNa, kI bar3I chabidAra pratimA birAjamAna haiM / 1 zAstra bhaMDAra aura sammeda zikhara jI ke pahAr3akI bhI racanA hai / phira savere 4 baje uThakara nitya kriyAoMse nivaTakara kucha kaMgAloMke dAnake liye pAI vagairaha lekara eka AdamIko sAtha lekara rAste meM aneka zve0 dharmazAlA dekhatA huA pahAr3akI taleTImeM jAve / di0 dharmazAlAse taleTI 1 || mIla par3atI hai| pakkI sar3aka hai| hajAroM loga Ate jAte rahate haiN| pahAr3akI taleTIke pAsa baMgalA, vRkSakI chAyA, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [51 pAnIkA kuMDa aura pyAU hai| yahAM khAne pInekA bhI sAmAna milatA hai| yahAMse pahAike upara jAneko 3) rupayAmeM DolI milatI haiN| godI majUra bhI milatA hai| dharmazAlAse yahAMtaka Ane-jAnekA tAMgA bailagADIkA kirAyA sirpha ) hai / yahAMpara pAI, paisA, bhUnA canA mAdi sAmAna bhI milatA hai| kaMgAloMko bAMTanA caahiye| phala, miThAI, mevA, puDo Adi saba milatA hai| phira yahAMse pahAr3a Upara jAve / (85) zatruJjaya parvatakA varNana / isa parvatakA car3hAva 2 // mIlakA hai / car3hane ke liye pattharakI sar3aka banI hai| kahIM2para sIr3hiyAM bhI hai / pahADakA car3hAva sarala hai / sastemeM kuDa, maMdira, chatri Adi bane haiN| Age jAkara do rAstA phUTate haiN| pazcimakI tarapha zvetAmbarako rAmtA gayA hai| dusarA sIghA rAmtA jAtA hai, mo mIdhe rAmne jAnA cAhiye / Ageke rAmnemeM yAtriyoM ke giraneke bhayase koTa khicA huA hai| isake Age bar3A bhArI gar3ha, dharmazAlA, pakkI sar3aka, kuMDa, tAlAva, bhojanazAlA aura choTe bar3e 3500 sAr3he tIna bAra maMdira zvetAmbarake bane haiN| unake maMdira aura pratimA bhI di0 bhAiyoM ko dekhanA caahiye| Age jAkara 1 maMdira bhAtA hai| vaha maMdira aura pratimA manohara hai| yahAMse arjuna, bhoma, yudhiSThira ye tIna pANDava aura ATha karor3a muni mokSako gaye haiN| Age vo rAstA phUTakara gayA thA vahAM bhI eka bar3A dusarA gar3ha hai| maMdira hai| magara donoM hI gar3ha Upara jAkara eka hogaye haiN| rAstA donoM tarapha mAne-jAne kA khulA huA hai| vahAMke di. maMdirameM mula nayA pratimA zAMtinAtha mahArAnakI hai| aura pAta, pASANakI pratimA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | 1 bahuta haiM | yahAMkI jitanI yAtrA karanekI icchA ho utanI hai karake sTezanapara AjAve / sIhorAroDa gAr3I badalakara phira bhAva nagara, giranAra yA vaDhavAna vIramagAMma jighara jAnA ho ughara jAve ( 86 ) ahamadAbAda | 1 yaha eka bar3A zahara hai | yahAMse relave bahuta jAtI haiN| yaha jaMkazana bhI bar3A hai / (1) AbU, ajamera, phulerA, jayapura, bAMdI kuI, bharatapura, revAr3I dehalI taka / ( 2 ) sUrata - bambaI taka | (3 vIramagAMva, IMDara prAMtIja, dhaulakA / aura bhI bahuta jagaha gAr3I jAtI haiM | yahAM para sTezana ke sAmane hiMdU dharmazAlA hai / vahIM para Thaharana cAhiye / pAva mIlakI dUrIpara sAkara bAjAra meM cainasukha gaMbhIramalajI zrAvagIkI koTI hai | vahAM para pAnIkI bAvar3I, zaucasnAna, caityAlaya AdikA subhItA hai / isI caityAlaya meM eka bar3I manojJa pratimA bAhara se lAkara virAjamAna kI hai| pratimA prAcIna darzanIya hai / sTezana se 2 mIla kI dUrI para zalApomaroDapara zahara meM pre0 mo0 di 0 jaina borDiga meM bhI Thaharaneko dharmazAlA hai / yahAM bhI caityAlaya aura pAnIkA ArAma hai, -) AnA savArI meM moTaravAlA lejAtA hai / ataH isI borDiga meM ThaharanA cAhiye / Age icchA yAtriyoMkI / phira eka I I AdamI sAtha lekara darzanako jAve / eka mandira patAsIkI pola, 2 maMdira mauhirA aura bahuta pratimA mAMDavIkI pola meM haiM / 1 caityAlaya mAdhupurA meM seTha manIrAma govardhanadAsa mandasauravAloMkI dukAna ke Upara, 1 chIpApola meM jayasiMhamAIkA caityAlaya hai / ityAdikA darzana kre| yahAM kapar3A, kAMca, lohAkA kArakhAnA hai| gAMdhIjIkA Azrama aura mANikacauka Adi bAjAra dekhanA cAhiye / yahAM saba Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 53 rahakA sAmAna milatA hai| kucha lenA ho to leleve| yahAM zvetAmbara bhAiyoMki sAta hajAra ghara haiM va 350 mandira hai| jinameM kucha dekhane kAbila haiN| phira yahAMse sTezana Akara IDarakA TikaTa 1) dekara lenA cAhiye / bIcameM rakhiyAla, taloda, prAntIna, himmatapura 1 nagara par3ate haiM / himmatanagara se moTara meM bhIlor3A, DuMgarapurakA darzana karate hue kezariyAnAtha kI yAtrA karake phira udayapura jAveM / saba di0 jaina mandira aura ghara haiM / ( vaha hAla giranAra se kezariyAnAthakI yAtrAkA likhA hai / ) 0 - 70 ghara ( 87 ) IDara / sTezana se grAma 1 mIlakI dUrIpara hai| moTara, kuhI Adi milate haiM / yaha grAma rAjAkA honese bar3A ronakadAra hai / yahAM 1 di0 dharmazAlA, 1 borDiMga, 1 kanyAzAlA aura anumAna 6 'jainiyoM ke haiM / 3 maMdira bar3e2 AlImAna bane hue haiN| cautarapha prAcIna pratimA pASANa, bA, cAMdI AdikI manohara haiM / 14 pratimA cAMdIkI aura 14 pratimA sahasraphaNa yukta sarpavAlI pArzvanAthakI haiM / 3 pratimA bahuta vizAla haiM / eka mIlakI dUrIpara gar3hapara bahuta prAcIna maMdira hai / saba darzana kareM | yahAMpara lakar3IkA khilaunA, cakra, velana, pahiranekA gahanA Adi bahuta cIneM taiyAra hotI haiN| aura phira dizAvaroMko bhejI jAtIM haiN| yahAMkA maMdira pahile bhaTTArakanIkA prAcIna DhaMgakA banAyA huA hai / pahile yahAMpara sthirasthAyI bhaTTArakakI gaddI 27 pIr3hI taka calatI rahI thii| jisameM bahutase mahArAja vidvAn, tapasvI, kAMtibAna hue / unake utsAhase yahAM para hastalikhita zAstroMkA bar3A Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54] - jaina tiirthyaatraadrshk| bacchA saMgraha hai| choTe bar3e pAMca hajAra dharmazAstra, vaidyaka, jyotiSa, chaMda, vyAkaraNa, gAyana, maMtra, yaMtrAdika aneka citrakArI sahita bahuta sundara akSaroMmeM likhe hue zAstra birAjamAna haiN| unakA darzana karake lauTakara sTezana aave| phira 2) TikaTakA dekara vaDAlIkA TikaTa leve / IDarameM zvetAmbara ghara aura maMdira bhI haiN| (88) vddaalii| sTezanase 1 mIla grAma hai / pahile yaha grAma bahuta bar3A zahara thA / aba choTA raha gayA hai / pahile yahAMpara 100 ghara di. jainake the / aba kucha nahIM hai ! maMdirakA kArya eka zvetAMbara bhAIke hAtha meM hai, maMdira bahuta bar3A cauvIsa deharIkA hai| 1 vAvar3I 1 dharmazAlA hai / pahile yahAM bhagavAna pArzvanAthake zarIrase amRta (mIThA pAnI) nikalatA thA / aura aneka prakArake atizaya hote the / hAlameM bhI ina pArzvanAthakA bahuta atizaya hai| hajAroM yAtrI loga rola kabola car3hAne va yAtrA karaneko Ate haiN| yahAMpara melA bharatA hai| maMdirameM aura pratimA haiN| grAmameM pUjA, khAnekA sAmAna saba milatA hai / grAma ThIka hai / zvetAMbara ghara bahuta haiM / yahA~kI yAtrA karake sTezana bhAve, phira 1 / ) dekara ahamadAbAdakA TikaTa lenA cAhiye / ahamadAvAdase pAvAgar3ha yA cAMpAnerakA 16) lagatA hai / bIcame gAr3I bar3audAme va cAMpAnera roDapara badalatI hai| (89 ) bar3audA zahara / sTezanase 2 mIlapara vADIkI di. dharmazAlAmeM utare / ikkAbAlA / ) savArI lekara utAra detA hai, yahAM di0 kA kucha ghara ka. maMdira hai| pAvAgar3hakA bhaMDAra mAdi kArakhAnA yahAMpara nayI polameM hai| Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [55 zvetAmbara maMdira va para bahuta haiM, zahara bahuta bar3A hai, sAmAna sabhI. tarahakA milatA hai| yahAM dUsarI dharmazAlA bhAr3evAloMkI, tIsarI dharmazAlA kuMvA hindU logoMke Thaharaneko vinA bhAr3ekI pAsameM hai, bAjAra bhI najadIka hai| sTezana ke pAsa bahuta laMbA caur3A rAjAkA rANI bAga hai, usameM hajAroM racanA dekhane yogya haiN| kacaharI bAga, rAjamahala, bAnArAdi bahuta bar3hiyA cIneM dekhanI caahiye| bar3audAse mahamadAvAdakA 1) TikaTakA, pAvAgar3ha cAMpAnera ror3akA ) TikaTakA lagatA hai / cAhe nighara cale jaao| Age cAmpAnera gAr3I badalanI par3atI hai / pAvAgar3ha ko choTI lAinakI gAr3I jAtI hai| (90) pAvAgar3ha siddhakSetra / sTezanase Apa mola di. jaina dharmazAlA va maMdira hai / bAjAra DAkakhAnA nanadIka hai| vahAMpara utre| sTezana Upara koThIkA eka jamAdAra gAr3Ike samayapara khar3A rahatA hai / so yAtriyoMko pUcha lenA cAhiye / aura majadUra bhI milate haiM / pAvAgar3ha jamInase lagAkara 3 mIla pahAitaka bar3A bhArI zahara vasA thA no koTa, parakoTA, rAjadarabAra, topakhAnA, bhauMharA, tAlAba, kuvA Adi cInoMse suzobhita thaa| jisakA varNana kahAMtaka kiyA jAya / pratyaka dekhanese vahI mAnanda mAsakatA hai| kucha pahile yahAM musalamAna bAdazAhakA rAjya rahA thA so masajida bhI dekhane yogya haiM / phira pahAr3a, sar3aka, gar3ha, daravAnA, dekhate hue 2 // mIla parvatake Upara jAve / yahAMkI car3hAI bahuta sarala hai| pahArake antameM eka digambara jaina maMdira khaNDita hai| pratimA virAjamAna hai| yahAM eka chatrI rAmacaMdranIke putra lavaNAMkukhakI caraNa pAdukA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | 1 haiM / lavaNAMkuzAdi sAr3he pAMca karor3a muni muktiko gaye haiM / eka kUA va tAlAva hai / pahile pahAr3a para hajAroM di0 mandira the / Aja vahI saba khaMDahara haiN| maMdira ke pattharoMmeM hajAroM jaina mUrtiyAM khudI huI haiM ! yahAMke pattharoMse pahAr3apara eka aMbikA devIkA maMdira banA huA hai / Upara bahuta bar3I yAtrA hai / hajAroM arjenI devIko bheMTa pUjA lekara jAte haiM / jainiyoMkI koziza se yahAM devIko nAriyala, kezara, phUla, miThAI, cUramAkA laDDU, car3hatA hai / parantu jIvaghAta nahIM hotA hai / yahAMkI vaMdanA karake lauTa AnA caahiye| yAtriyoM ko cAMpAnera sTezana jAnA caahiye| agara yAtriyoM ko Age jAnA ho to godharA, dAhoda hotA huA ratalAma jAve / aura pIche jAnA ho to lauTakara bar3odarA jAve / bIcameM ratalAma lAinameM 1 DAkaurajInAtha baiSNava bhAIyoMkA tIrtha bhI hai| (91) gaudharA / sTezana ke najadIka acchA zahara hai / musalamAnoMkI vastI acchI hai / zvetAmbaroMke ghara aura vastI bhI TIka hai / di0 kucha nahIM hai / ( 92 ) DAkaurajI | yaha vaiSNavoMkA tIrtha hai / ANaMda godharA ke bIcameM DAkaura sTezana par3atA hai / govarAse ||) aura AnaMdase / - ) kA TikaTa hai / sTezanapara tAMgAvAloMko ThaharAke grAma meM calA jAya, pratyeka savArIkA =) lete haiN| grAma acchA hai, sAmAna saba milatA hai| yahAM vaiSNava dharmazAlA tathA bahuta logoMkI dharmazALA haiN| DAkauramI maMdira Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirssyaatraadrshk| [57 sonekA kivAr3a kalazA sahita hai, aura thaMbha cAMdIke haiM / DAkaura. jIkI mUrti bahuta bar3hiyA hai / 4 tAlAva haiM, hamezA yAtrI mAte rahate haiN| lauTakara bar3odarA AveM phira yahAMse aMkalezvara bhAve / TikaTa 1 hai, kisIko ahamadAvAda jAnA ho to calA jAya / (13) aMkalezvara / mTezana 1 mIla dUrIpara di0 dharmazAlAmeM utare / 4 mandira aura bahuta pratimA haiM / bhauMharAmeM eka prAcIna atizayavAn pratimA zrI pArzvanAthakI ciMtAmaNIke nAmase jagatprasiddha hai, sabakA darzana karake lauTa Ave / isI akarezvarameM puSpadaMta bhunavalI AcArya mahArAna giranArake vanameMme jayadhavala mahAdhavala zAstra tAipatroMpara vRkSake ramakI myAhI ra livakara yahAMpara padhAre the / so jeSTha sudI 5ko zrRMtapaMcamIkA utsava karake zAstranI yahAMpara virAjamAna kara gaye the / vahI mihAna zAstranI yahAMpara bahuta kAla virAjamAna rhe| phira yahAMse molApura, kolhApura hote ..e. vahI zAstra mUlabadrI pahuMca gaye haiN| Aja vahIMpara virAjamAna haiM / yaha aMkalezvara jainiyoM kA prAcIna sthAna hai| yahAM para zvetAMvara ghara aura maMdira bhI haiN| yahAMse lauTakara murata utare, TikaTa / ) hai| (94) murata jaMkazana / sTezana ke pAsa tAsavAlA seThakI choTI di. dharmazAlA va caityAlaya hai| yahIMpara utareM / eka dusarI dharmazAlA 1 molakI durIpara candAvAr3I bhI hai, // savArI tAMgAvAlA letA hai| yahA~para saba bAtakA mArAma hai / pAsameM seTha mUlacanda kisanadAsanI kApar3iyA rahate haiN| unhIM menavinaya presa hai Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] . baina tiirthyaatraadrshk| aura ake sAmane mApakA kApar3iyA bhavana tathA bar3A bhArI di. jaina pustakAlaya hai| yahIMse jainamitra, digaMbara jaina aura jaina mahilAdarza nikalatA hai| inakA Aphisa vagairaha bhI dekhanA cAhiye / taraharake citra aura pustakeM milatI haiN| 2 vizAla maMdira bhI pAsameM haiN| jisameM atyanta manojJa pratimA hai aura eka maMdira gopIpurAmeM hai / yahAM donoM jagahapara eka kASThAsaMgha, narasiMhapurAkI gaddI, dUmare mUlasaMgha hUmaDoMkI gaddIke do bhaTTArakanI rahate the / yahAMse phira navApurA, 4 maMdira haiM, unakA bhI darzana karanA caahiye| yahAMpara eka pAThazAlA aura zrAvikAzAlA calatI hai| surata zahara bahuta bar3A hai| prAcIna digambariyoMkI vastImeM aba to karIba 85 hI ghara haiM / parantu zvetAMbara ghara 700 haiM aura 40 bar3era maMdira bhI haiN| jinameM kucha maMdira, bAjAra dekhane yogya haiN| yahAMpara mAla hara kismakA milatA hai / yahAMse eka relve jalagAMva, amalanerakI tarapha surata tAptI lAIna jAtI hai / eka baMbaIko, 1 mahamadAvAdako nisameM pahilI jalagAMva lAInakA kirAyA / ) TikaTa dekara vAraDolI utara par3anA cAhiye / (95) baarddolii| sTezanase grAma Apa mIla hai / do AnA savArImeM tAMgAvAlA jAtA hai| zaharameM zve0 ghara aura maMdira bahuta haiN| so zaharameM jAnA caahiye| phira vahAMse bailagADI va tAMgA yA moTara karake mahuvA jaave| bAraDolImeM di* kucha bhI nahIM hai| eka nadI hai| grAma acchA hai| mahuvA taka pakkI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 59 (96) mahuvA ( vighnezvara atizayakSetra ) mahuvA grAma ThIka hai / nadIke kinAre dharmazAlA, maMdira, kuA, bagIcA hai| maMdira meM eka bhauMharA aura 4 vedIjI haiM / jisameM aneka pratimA prAcIna atizayayukta pArzvanAthakI virAjamAna haiN| isakA bhI bahuta atizaya hai| jaina-ajaina, pArasI, musalamAna yAdi sabhI loga bolI car3hAneko yahAMpara Ate haiN| musamAnapArasI loga jIvita murgA vighnahara pArzvanAtha ke nAmapara car3hAte haiN| yahAMkI yAtrA karake vApisa sTezana bAraDolI Ave / phira vahAMse jalagAMva bhusAvala Adi jAnA hI to idhara jAve / tIcameM eka cIMcapAr3A sTezana par3atA hai / vahAM se moTara tAMgAse pIpalanera hokara zrI mAMgItuMgIjIko pakkA rAstA jAtA hai / so sirpha bahuta hI najadIka 39 mIla par3atA hai / aura nAsika manamADase mAMgItuMgIjI 54 mIla par3atA hai / pIpaLanera meM bhI di0 jainavastI hai| aura 1 maMdira bhI hai| yahAMse sAkarI kumabA hokara pakkI sar3akase dhuliyA jaave| aura mAMgItuMgI se 1 sar3aka saTAnA, mAlyAgAMva hokara manamADa jAtI hai| aura vahI relase bhI milamAtI hai / aba hama jalagAMvakA hAla likhane hai| phira ye hI rela nAgapura jAkara milatI hai| eka jaLagAMva se baMbaI taka jAtI hai| bAraDolI se jalagAMvakA kirAyA 1 // ) lagatA hai / bhusAvala gADI badalakara akolA jAte samaya rAste meM bhusAvala, malakApura Adi saba jagaha di0 jaina vastI hai / aura maMdira bhI haiN| bhusAvala meM relavekA kArasthAnA dekhane yogya hai / (97) jaLagAMva / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | ( 98 ) akolA | / sTezana se 1 mIlapara jayakumAra devIdAsajI cavare vakIlakI dharmazAlA hai / tAMgAvAlA ) savArI letA hai / vahIM maMdira, kuvA, borDiga, jaMgala Adi sabakA subhItA hai| phira zahara meM eka maMdira hai so darzana karake zahara dekhaneko nikle| yaha bar3hiyA hai / haraeka vastu milatI hai| yahAM 40 gharake lagabhaga di0 jaina haiN| yahAMse savA rupayA savArI sirapura taka moTara jAtI hai / bIcameM mAlyAgAMva par3atA hai / icchA ho to utara jAnA cAhiye / ( 99 ) mAlyAgAMva | yaha akolA bAsImake bIca meM acchA zahara hai| eka catyAlaya aura 40 ghara di0 jainiyoMkA hai| yahAM bhI eka nAMdiyA dekhane yogya hai / yahAMse rAstA mur3akara mirapura jAtA hai / aura yahAM eka rAstA sIdhA sar3aka se 12 mIla moTara me bAmImagAMvako jAtA hai / bAmImase 1 || ) savArI meM hiMgolI taka moTara jAtI hai / higolI se relave jAtI hai| so relave pUnA jaMkazana badalakara 1 auraMgAbAda hokara manamAr3a jAtI hai / eka lAIna sikandarAbAda haidarAbAda nijAma hotI huI vAr3Itaka jAtI hai| vaijhavAr3A jAkara milatI hai / isa lAIna meM eka mANikasvAmI (sikandarAbAda), 1 ukhadaLajI, 1 auraMgAbAda, erolAger3a ye 4 yAtrA par3atI haiM / unako jAge likheMge / / 60 ] (100) sirapura - zrI aMtarIkSa pArzvanAtha ati0 kSetra / sirapura grAma mAmUlI acchA hai| yahAM di0 ghara 40 haiM / eka bahuta majabUta dharmazAlA aura topa lagAnekI sInhI, DIge, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / aisA 1 cAra maMjilakA maMdira jamInameM banA huA hai| isa maMdirakA bAharI daravAjA choTAsA hai| bhItarI bar3A hai / 2 khaMDa jamInameM aura 2 upara haiN| bhoharAke bhItara eka maMnilameM kSetrapAlakI sthApanA hai / bIcake maMnilameM zrI pAzvanAthakI pratimA bahuta prAcIna haiN| pahile kucha namInase UMce rahatI thI, aba kucha nIce hai / imaliye aMtarIkSanI kahate haiM / aura bhatizayavAna honese atizayakSetra bhI kahate haiN| yahAM hajAroM yAtrI ghanI pUnA lekara mAne haiM / darzana karake zivapura jAte haiM / yahAM do dAlAnameM 3 vediyAM aura haiM, jinameM bahuta pratimA virAjamAna haiN| yahAM kezara phUla dugdhAdi bahuna car3hatA hai / ghokA dIpaka dina rAta hamezA jalatA rahatA hai| yahAM khAne pIne va pUnAkA sAmAna saba milatA hai| yahAMse mAdhamIla eka bagIcA hai / vahIMse ye bhagavAna pragaTa hokara padhAre haiN| vahAM maMdira, bagIcA, caraNa pAdukA hai / saba darzana karanA caahiye| phira yahAMme eka kacco rAmtA 10 mIla bAmImako jAtI hai / parantu yAtriyoM ko lauTa kara phira AkolA AnA cAhiye / (101) bagIcA sirapura / pahile yahIM parzvanAtha svAmIkI mUrti isa bagIcemeM bahuta kAla taka jamIna ke bhItara virAjamAna rahI / phira eka AdamIko svama diyA, usIse pratimA bAhara nikAlI gaI / jisa sthAnaparase pratimA nikalI thI vahAMpara eka cabUtarA banavAkara caraNapAdukA sthApita karadI thiiN| pahale vahAMpara sirapura bar3A zahara thaa| so bagIceke pAsa hI maMdira banavAkara pratimA virAjamAna kara dI thii| phira hamezA loga darzana pUjana kahate rahe / nayAra camatkAra dikha. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61] jaina tiirthyaatraadrshk| nese loga hajAroMkI saMkhyA darzanoMko Ane lge| phira isI pratimA ke prabhAvase zaharake bocameM maMdira aagyaa| phira kAladopake prabhAvase vastI ghaTa gaI, maMdira jIrNa hogyaa| isa kAraNase pratimAko yahAMke maMdirameM virAjamAna kara diyA / mo yaha maMdira bhI bahuta jIrNa hogayA hai| darzana karake phira AkolA AnA caahiye| TikaTa // ) kA lekara-phira mUrtinApura Ave / (102) mUrtijApura / ___ mTezanase 2 mIka gahara hai| tAMgAvAlA 1) savArImeM lejAtA hai| yahAMpara 1 di. jaina maMdira va jainiyoMke 20 ghara haiM / zahara ThIka hai| yahAMse 3 relave lAIna jAtI hai| 1 ananagrAma elicapura, 2 nAgapura, 3 kaarNjaa| agara kisIko pahile kAraMjA jAnA ho to jAve / vahAMse lauTakara mUrtijApura Ave / palecapura jAve / aura kAraMjA nahIM jAnA ho to paratavAr3A elecapura jAnA caahiye| (101) kAraMjA (atizaya kssetr)| sTezanake sAmane mahAvIra brahmacaryAzrama banA huA hai| jo yAtriyoMkI icchA ho to yahIMpara Thahara jAveM, agara icchA nahIM ho to zaharakI dharmazAlAoMmeM tthhreN| 4) savArImeM tAMgAvAlA lenAtA hai / zaharakI dharmazAlAmeM kuA mAdikA ArAma hai| vahIM para 3 maMdira bhI haiN| jahAMpara icchA ho vahIpara Thahara jaaveN| kAraMjA zahara bahuta bar3hiyA hai| yahAMpara vyApAra bahuta hotA hai| 300 ghara di. jainiyoMke haiN| ve loga bhI dhanADhya haiN| 1 kAThAsaMgha, 2 semagaNagaccha, 3 mulasaMgha ina tIna saMghoMke tInoM maTTArakakI 3 gahiyAM prAcIna haiN| aura 3 maMdira bhI bar3e vizAla haiN| jinhoMna Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | 53 prAcIna pratimAeM bahuta manojJa haiM / 2 sahasrakUTa caitvAlya, 1 naMdIzvara dvIpa, bahuta yaMtra aura paMcameru haiN| yahAMkI pratimA apUrva darzanIya haiN| eka maMdirake bhaMDArameM bahuta pratimA sphaTikamaNi, muMgAmotI, cAMdI AdikI haiN| so yAtriyoMko bhaMDArake seThako bulAkara darzana avazya karanA cAhiye / eka vayovRddha senamaNakI gAdI meM bhaTTAraka zrI vIrasena svAmI adhyAtma zAstra ke jJAtA, vedazAstra ke marmI haiN| unase milanA cAhiye / bar3era jaina ajaina vidvAna inase milane jAte haiN| phira brahmacaryAzrama dekhanA cAhiye / phira lauTakara 1 || - ) dekara ailecapura jAnA cAhiye / bIcameM mUrtijApura gAr3I 1 badalanA cAhiye / rAntemeM ajanagAMva paDatA hai / yahAMpara 3 maMdira aura seTha motIsAva Adi di0 jaina rahate haiM / ( 104 ) elecapura | sTezanase pahile ) savArImeM paratavADA jAnA cAhiye / ( 105 ) elIcapurakI chAvaNI / yahAM para 1 di0 dharmazAlA, 1 maMdira aura 20 gRha di0 jainake haiN| pAMca mIla upara seTha kizunalAla motIlAlajIkA bagIcA hai / yahAM para jaMgala, kuA, maMdira saba haiM / yaha sthAna sTezana se paratavADA jAte samaya ganemeM par3atA hai| yAtriyoM ko tAMgAvAle se kahakara jahAM cAhe Tara jAnA cAhiye / mahAMse ) savArI meM moTara elecapura jAtI hai| so pahile vahAM jAkara darzana kareM / (106) elecapura zahara / 4 yaha zahara purAnA hai, yahAM 1 sthAnameM 4 maMdira haiM, so chakara darzana karanA caahiye| eka maMdira sulatAnapurA meM hai| yahAM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| seTha natthusA pAsusA bar3e dhanADhya haiN| so inake makAnake upara 1 pratimA 3 aMgulakI kAyotsargAsana lAla mUMgAkI, 1 pratimA motIkI, 1 cAMdIkI haiM unakA darzana karanA caahiye| phira lauTakara paratavAr3A, bagIcA ina donoM sthAnoM kA darzana kreN| tAMgA, bailagAr3I moTara athavA paidala zrI muktAgirinI jAnA cAhiye / yahAMse 9 mIla dUra hai / 4 mIla khurapI taka pakkI sar3aka hai / 5 mIla taka kaccI sar3aka hai / khurapImeM rAstepara eka bar3hiyA maMdira hai / yahAMkA jAte yA Ate samaya darzana karanA caahiye| yahAMpara rAtri meM rahanekA bhI subhItA hai| (107) zrI muktAgiri (siddhakSetra ) / yahAMpara pahAr3akI taleTImeM 1 maMdira, 1 di0 dharmazAlA, kuA nadI, koThIkA kArakhAnA hai / munIma, punArI, naukara, cAkara yahAM para rahate haiM / yahAMse yAtriyoMko nivaTa kara zuddha dravya lekara pahAr3akI vaMdanAko jAnA cAhiye / pahAr3akI caTAI Adha mIlakI sIdhI hai| pahAr3apara 35 maMdira, deharA caraNapAdukA hai| pahAr3a bahuta ramaNIka hai / yahAMse sAr3he tIna karor3a muni mokSa padhAre haiN| pahAipara hamezA rAtri kezarakI vRSTi hotI hai| kabhIra kucha vAje bhI sunAI par3ate haiM, pahAr3a Upara nadI bahatI hai, pAnI vahatA huA nIce taka AtA hai / yahAMpara pahAr3akI guphAmeM bar3A2 bhauharA, parakoTA, prAcIna maMdira pratimA bahuta bar3hiyA haiM / pahAipara 2 dehariyA haiM / mahApara pAnI par3atA hai| kaI maMdiroMmeM bar3I vizAla pratimAeM hai| eka pArzvanAthasvAmIkA bar3A maMdira hai| eka bhauMharAmeM dIpale vana manA par3atA hai| yaha pahAr3a mer3heke sIMgha sarIkhA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [65 Ter3A hai| yahAM eka mer3heke jIvako maraneke samaya munirAjane dharmadhyAna sunAyA thaa| vaha marakara deva huA / so vaha isI pahAr3akA rakSaka zAmanadevatA huA thA / isaliye ukta donoM kAraNoMse isako medAgira kahate haiN| prAcInakAlameM bahata munigaNa dhyAna karate the| pahile samayameM yahAM motiyoM kI vRSTi huI thii| isa kAraNa muktAgiri bhI kahate haiM / yahAMkI vaMdanA karake phira paratavAr3A AjAnA caahiye| yahAMse II) savArImeM moTarase amarAvatIko jAnA caahiye| amarAvatIko relakA rAstA badanerA hokara AtA hai| magara imameM cakkara bahuta hai / aura kirAyA bhI 2) lagatA hai / isaliye paratavAr3Ase moTarameM savAra hokara amarAvatI AnA cAhiye / paratavAr3A aura amarAvatIkA rAstA 15 mIla paDatA hai| relase jAnese rupayA bhI jyAdaH aura cakkara bhI par3atA hai| (108) amarAvatI zahara / nAgapura varghAke Age badanerA sTezanase Age -) TikaTa lagatA hai| sTezanase zahara lagA huA hai| yahAMkI di. jaina dharmazAlA 1 mIla par3atI hai| -) savArImeM tAMgAvAlA paravArake maMdirameM lenAtA hai / so dharmazAlAmeM Thahara jAnA cAhiye / yaha paravAroMkA hI bar3A khubasUrata maMdira hai| yahAMpara ( vedI haiN| jisameM dhAtu pASANakI bahuta manojJa aneka prakArakI pratimA haiN| yahAM eka malamArImeM 15 pratimA sphaTikamaNi, 1 mUMgA, 1 motI, 2 cAMdI, 1 hIrAkI haiM so sabakA darzana kareM / bAdameM eka bhAdamIko sAtha lekara 4 maMdira budhavArI, 4 zukravArImeM haiM / aura ghara2 kucha caityAgya haiN| eka maMdirake bhauMharemeM bhItara bahuta pratimA hai| sabakA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| darzana karake Ananda hotA hai / amarAvatI zahara purAnA hai / kucha dekhanA, kharIdanA ho to dekhe, khriideN| cAroM tarapha koTa aura daravAje haiN| yahAMse bailagAr3I bhAr3A karake zrI bhAtakulInI jaave| rAstA kevala ( mIla hI par3atA hai / bhAr3A // ) hI lagatA hai| (109) atizayakSetra bhaatkuliijii| ___mUrtijApurase do sTezana kurama haiM vahAMse bhI bhAtakulI Ate. jAte haiM / parantu rAmtA 10 mIla par3atA hai / savArI bhI milatI hai| yahAM eka dharmazAlA, 3 maMdira haiN| jinameM 6 vediyAM haiN| pratimA manojJa aura vizAla haiN| mUlanAyaka pratimA zrI AdinAtha svAmIkI caturtha kAlakI darzanIya hai| jamInameM se eka AdamIko pavana dekara nikalI thii| yahAM bhI bahuta yAtrI bhAte haiM / ghRtakA dIpaka jalatA hai| dugdhame pracchAla hotA hai aura kezara, phUla car3hatA hai| eka maMdirajImeM 1 lAlavarNa, 1 zvetavarNa, 1 zyAmavarNa ye tIna pratimA padmAmana bahuta bar3I haiM, aura pratimA bhI adhika haiN| yahAMpara 10 ghara di. noMke haiM, dharmazAlA prAcInakAlakI banI hai| yahAMkI yAtrA karake kurama yA amarAvatI Ave / phira relameM baiThakara nAgapura jAnA cAhiye / TikiTakA dAma 1) lagatA hai, bIcameM dhAmaNagAMva mTezana par3atA hai / agara yAtrAkI icchA ho to utara par3e, phira bIcameM vardhA par3atA hai| yahAM 1 dharmazAlA aura 1 pAThazAlA, mandira bhI hai| niyoMkI vastI bahuta hai, phira nAgapura jAve / sTezana nAgapura jaMkazana hai, dItavAre vAgArameM 2 dharmazAlA haiM, so jaMkazana utaranA cAhiye vahAse 2 mIla dharmazAlA par3atI hai, aura dItavArI uta neme Apa mIla par3atI hai, cAhe mahApara Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [67 utara pdd'e| dhAmaNagAMvase gAr3I Adi savArI lekara kuMdanapura jAve, 12 molakI dUrIpara hai| (110) kundanapura atizayakSetra / yaha atizayakSetra amarAvatIse vardhA nadIke kinArepara hai| yahAMpara rAjA bhISmakI putrI rukmiNIkA vivAha zrIkRSNa nIke sAtha huA thaa| yaha vahI kuMdanapura hai| yahAMpara bahuta vizAla tIna maMdira haiN| tInoM di0 maMdiroM ke bIca eka mandira bahuta hI badiyA hai / eka mandira vaiSNavoMkA hai, usameM zrIkRSNa aura rukmiNIkI mUrti haiM, yaha mandira bhI kImatI hai| isameM 3 muraMga bahuta dUra taka haiM, yahAMkA di0 jaina mandira bahuta bar3hiyA aura prAcIna hai| usameM pratimAjI ramaNIka mundara hai| yahAM eka bar3I dharmazAlA hai jisameM bar3I dAlAna hai, yahAM bahutasI racanA prAcIna dekhane kAbila hai / yahAM tInoM mandira pahile nainiyoMke the jisameM neminAtha rAjulakI mUrti thii| jisako kAla doSase vaiSNava loga biTThA bA rakhImAI kahake pUmate haiM aura nainiyoM kI nidrAse 2 maMdira gokA hogyaa| sirpha 1 mandira jainiyoM kA haTa gayA hai| yahAM hajAroM yAtrI vaiSNavoMke Ate haiM, phira di0 bhAI bahuta kama mAte haiM, yaha eka nAmI aura prasiddha kSetra hai| yahAMkI yAtrA bhAiyoM ko avazya karanA cAhiye, phira lauTakara nAgapura pAnA cAhiye / (111) nAgapura zahara / sTezanase 1 mIlapara di. jaina dharmazAlA hai. yahAera ThaharanA caahiye| yahIpara eka bar3A maMdira hai, jisameM 5-6 vedI haiM, hajAroM patimA haiN| yahAM pAnIkA kumA, maMgala, bAna nadI hai, eka, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] jaina tiirthyaatraadrshk| pAThazAlA hai, isa mandirameM 1 bhauMharA hai, yahAM dina ghara bahuta haiM, pUre zaharameM 10 mandira haiM, pUchakara sabakA darzana karanA caahiye| eka mandirajImeM 4 mandira zAmila honese kula 13 mandira kahe jAte haiM / yaha zahara bahuta bar3A hai, saba mAla vikatA hai / bAjAra, gar3ha, palaTana, tAlAva, anAyaba ghara, dekhane yogya haiM / manAyaba. gharameM bahuta di0 jana pratimA bahuta haiM, mandirakA ThikAnA dItavArImeM 8, sundarasAkA navIna zukravArImeM, 1 purAnI zukravArImeM, 1 dRnavAr3AmeM / yahAMse phira dItavAna sTezana jAve / TikiTa !) dekara rAmaTeka jAve, bIcameM kAmaThI jaMkazana par3atA hai / yahAM bhI zahara ThIka hai, bar3e mandira, bhauharA, pratimA hai / jainiyoMke ghara bahuta haiM, sTezanake najadIka dharmazAlA kuA hai, yAtriyoM kI icchA ho to utara jAve | nAgapurase 1 relave rAmaTeka, 1 goMdiyA, chiMdavAr3A, sivanI hotI huI nainapura jA milatI hai| 1 vardhA, bhusAvala, manapAr3a, nAzika, bambaI taka jAtI hai, cAhe nighara jAve / kAmaThIse eka rela goMdiyA, durga, rAjanAMdagAMva, rAyapura, akalatarA, vilAzapura, jAr3asukar3A, khar3agapura hotI huI kalakattA jAtI hai| ina saba mAmoMmeM di0 jaina vastI bahuta hai, bIca meM bahuta jaMkazana par3atA hai / vahAM relave dusarI 2 tarapha jAtI haiN| rAyapurameM di jaina maMdirameM pASANakI bahuta prAcIna pratimA haiM, 2 sphaTikamaNikI 2 choTI pratimA hai / isa tarapha jAnevAle bhAI rAyapura darzana karake Age jaay| (112) rAmaTeka / sTezanase / ) mAnA savArImeM bailagAr3IvAlA zrI zAMtinAthake mandirameM le jAtA hai| bIcameM 3 mIla pakI sar3aka hai, rAmaTeka Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [69 zahara purAnA ThIka rAste meM par3atA hai / phira dijaina dharmazAlA meM jAve, yahAMpara 2 dharmazAlA, 2 kuA, 2 vAvar3I, 3 tAlAva, 2 bagIcA aura pahAr3a jaMgalAdi saba cIjeM haiN| yahAMke kArakhAnemeM munIma, punArI, jamAdAra, naukara Adi rahate haiN| yahAMpara kucha 8 mandira aura 13 vedI haiM, jisameM 3 mandirakI khudAI kA kAma bahuta hI bar3hiyA aura kImatI hai| yahAM para 15 hAtha laMbI khar3agAsana tapa tenamAna, atizayavAna, lAla pattharakI zAMtinAtha bhagavAnakI pratimA hai| inake bagala meM 2 choTI pratimA hai / aura bhI pratimA haiM / pahAr3akA nAma rAmaTeka hai / yahAM para rAmacandra, lakSmaNa, sItAne bahuta dinoM taka nivAsa kiyA thA / imaliye isa pahAr3a aura grAmakA nAma rAmaTeka par3A hai / pahAr3a para eka tarapha bar3A tAlAva hai / eka bar3A koTa eka tarapha khiMcA huA hai / usake bhItara kuNDa aura maMdira bahuta bahuta haiN| yahI maMdira pahile di. jaina thA / aura vahIM nIcekI mUrti pahAr3a upara, aura uparakI nIce virAjamAna kara dI / parantu kAlake prabhAvase vaiSNavoMkA yaha parvata hogayA, kevala nIcekA maMdira jainiyoMkA raha gayA / pahAr3a bhI dekhanA cAhiye / yahAM para bhI hajAroM vaiSNava yAtrI mAne haiN| aura yaha sthAna bahuta ramaNIya zobhAyamAna hai, yahAMkI yAtrA karake lauTa bhAnA cAhiye / kAmaThI mAkara gAr3I badalakara yahAMse 1 / ) kA TikaTa lekara rAyapura hotA huA khaDgapura jaMkazana jAkara utareM / agara kimIko choTI lAinase jAnA ho to nAgapura dItavArIse gAr3I badalakara chiMdavAr3A, sivanI, kevalArI, nainapura, piMTharaI hotA humA jabalapura taka jAve / agara Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70] jaina tiirthyaatraadrshk| kAmaThIse goMdiyA gAr3I badalakara bhI chiMdavAr3A, sivanI Adi hokara jabalapura taka jAtI hai, yAtriyoMkI icchA hoya nighara jAsakate haiN| sabakA hAla nIce dekho| (113) chiNdvaadd'aa| mTezanase 2 mIla dUra hai, zahara acchA hai, di0 jaina ghara bahuta haiN| 8 maMdira bar3e 2 kImatI haiM jinameM manohara pratimA virAnamAna haiM / yahAMse cha ghaMTA bAda sibanIkI gAr3I milatI hai| bIcameM zahara zairakara AnA cAhiye / (114) sivnii| mTezanase 5 mIlakI dUrI para zahara hai / 3 savArImeM tAMgAvAlA barAbara di. jaina dharmazAlAmeM lejAtA hai / yahAMpara rAyabahAdura seTha puranazAhanI, cainasukhadAsa chAvar3A Adi bahuta ghara di. jainiyoMke haiM / zahara acchA hai, sAkSAtsvargapurIke samAna bahuta ramaNIka hai, rAjamahalase bhI adhika zobhAvAle 2 jina maMdira haiN| jinameM 15 vediyAM aura bar3I 2 vizAla pratimA haiM / 2 sphaTikamaNiko vizAla pratimA haiN| ye maMdira bhI avazya darzana karane yogya haiM / jar3AIkA kAma acchA hai / (115) kevlaarii| yaha choTAsA gAMva sTezanase 1 mIla hai, 2 mina maMdira aura kucha ghara nainiyoMke haiN| (116) piNddrii| sTezanase grAma 1 mIla dUra hai, grAma ThIka hai, 1 nadI " maMdira va bahuta ghara di. nokreN| Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [71 (117) jabalapura zahara / yaha zahara bahuta bar3A hai / anumAna 300 ghara di. jainoMke haiM / aura 12 maMdira bar3e haiM, sTezanase zahara tIna mIla hai, rela cAroM tarapha jAtI hai| 1 ilAhAbAda kaTanI, 1 bInA sAgara, 1 goMdiyA, 1 nainapura sivanI chiMdavAr3A, 1 iTArasI khaNDavA ityAdi lAineM jAtI haiM / damoha mAdikI tarapha moTara bahuta kama kirAyemeM jAtI haiM / so yAtriyoMko harasamaya haraeka jagaha pUcha lenA cAhiye / sTezanase 2 mIlake phAsalApara lATagaMjakI dharmazAlA1 dharmazAlA lATagaMnameM, 2 milonIgaMjameM hai| yahAM donoM jagaha bar3e kImatI maMdira haiN| phira tAlakA maMdira pAva mIlake cakkarameM bahuta sundara 2 maMjalakA banA huA hai| raMgaviraMgI vediyAM taraharakI pratimA birAjamAna haiN| aura lATagaMnakA maMdira bhI aisA hI bar3hiyA hai| usameM bhI 16 vedInI haiN| aura zaharameM kula 10 maMdira malagara haiM, eka AdamIko sAtha lekara darzana karanA cAhiye / yahAMse eka AdamIko saMga lekara 4 mIlakI durIpara naMgala meM pahAr3I Upara 2 jaina maMdira haiM ise madiyAnI kahate haiN| yahAMpara darzanake liye nAnA cAhiye / isa pahAr3Ike pAsa dharmazAlA, ku, talAva, bagIcA hai / pahAr3I ke pAsa rAste 1 choTAsA grAma par3atA hai| vahAMpara isa pahAr3IkA pujArI aura mAlI rahatA hai / so yahAMse mAlIko sAtha le jAnA cAhiye aura isa grAmameM bhI prAcIna do maMdira meM unakA bhI darzana karanA caahiye| phira lauTakara jabalapura bhAve, bAjAra bhAdi dekhaleM, vyApAra bhI acchA hai / lATagaMjakI dharmazAlAke pAsa maMdira, kuvA, pAThazAlA, davAkhAnA Adi saba pamA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] jaina tiirthyaatraadrshk| bAtakA subhItA hai| isaliye lATagaMja hI utaranA cAhiye / yahAMse mAgha mIlakI dUrIpara digambara jaina borDiMga hAusa golabAjArameM hai, yaha eka vizAla imArata hai / phira yAtriyoMko pUMchakara jabalapurase bailagAr3I, moTara Adise 21 mIla kaunIkSetra jAnA cAhiye / yaha kSetra pATanase 3 mIlakI dUrI para hai / yaha eka choTAsA gAMva hai, yahAMpara bahuta bar3hiyA 2 gyAraha jina maMdira haiM, pratimA bhI prAcIna haiM, di0 aniyoMke 8 ghara haiM / yahAMkI yAtrA karake jabalapura lauTa Ave / phira kaTanI muDavArA hokara damoha jAnA cAhiye / jabalapurase moTarameM jAnese kama kharca par3atA hai parantu kaTanI bIcameM nahIM par3atA hai| relase jAnese thor3A kharcA jyAdaH lagatA hai para bIcameM kaTanIkA darzana hojAtA hai yaha phAyadA hai| (118) kaTanI-muDavArA / muDavArA nAmakA zahara hai, kaTanI nadIkA nAma hai, isaliye imako kaTanI muDavArA kahane haiM / yaha zahara acchA hai / eka di. jaina dharmazAlA. 2 bar3e maMdira aura pAThazAlA hai| di0 nainiyoMke ghara bahuta haiM, sTezana ke pAsa hI hindU dharmazAlA hai| sTezanase Adha mIla jaina pAThazAlAmeM bhI ThaharanekA sthAna hai| jo yahAMse kuMDalapura jAnekA subhItA par3a jAve to yahIse calA jAve agara nahIM par3e to relavese damoha jAkara kuMDalapurakI yAtrA kare / kaTanIse 1 lAIna sAgara bInA damoha hokara jAtI hai, dUsarI lAIna jabalapura, tIsarI lAIna satanA ilAhAbAda jAtI hai tathA bilAsapura bhI jAtI hai| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / ( 119 ) damoha zahara | sTezana ke pAsa pAva mIla para eka digambarI dharmazAlA hai / yahAM caityAlaya, kuA, jaMgala aura bAjAra pAsameM hai, so yahAMpara Thaharanese saba ArAma rahatA hai / yahAMse zahara 1 mIla hai, zahara acchA hai, bar3e 2-3 maMdira haiM, vediyAM bhI bahuta haiM, zrI jina vimba bhI adhika haiM, di0 jainiyoMkI saMkhyA bahuta hai, pAThazAlA hai / yahAMse jabalapura, sAgara, lalitapura Adi sthAnoMko rela va moTara AtI jAtI hai / yahAMse yAtriyoM ko belagAr3I Adi kirAye karake kuMDalapura atizaya kSetra jAnA cAhiye / bIcameM poSTa paTerA par3atA hai, yahAMse 3 mIla kuNDalapura hai / damohameM bAbU gokulacaMdra vakIla acche sajjana puruSa haiM, rAjyamAnya bhI haiM / ( 120 ) paTerA | yaha grAma acchA hai, 3 jinamaMdira aura bahuta ghara di0 jainoMke haiM / kuNDalapura jAnekA eka rAstA damohase 1 sTezana Age vAMdakapurase jAtA hai / yahAMse eka mIla aura damoha se 16 mIla kuNDalapura par3atA hai| bAMdakapurameM eka di0jaina maMdira aura 15 ghara di0 jainiyoMke haiM, yahAM eka vaiSNavoMkA maMdira bahuta bar3A hai, yAtrAko anya loga bahuta Ate haiM, melA bharatA hai, grAma sTezana se 1 mIla par3atA hai / yaha bInA kaTanI lAIna meM par3atA hai / [ 73 ( 121 ) atizayakSetra kuNDalapura mahAvIrajI / yaha zahara pahile bahuta bar3A thaa| yahAMpara 6-6 mahinAkA meLA lagatA thA / hajAroM vyApArI videza va dvIpAMtaroMse jAte the / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] jaina tIrthayAtrAdarzaka / lAkhoMkA vyApAra hotA thA / hIrA, motI, mANikakA vyApAra yahAM bahuta bar3hiyA hotA thaa| isa zaharameM bar3e2 dhanAnya loga rahate the| koI kAraNa pAkara kisI bAdazAhane hamalA kiyA thaa| so grAma luTane lgaa| manuSyoMko mArane lge| phira pahAr3a Upara mahAvIra svAmIke maMdirapara bhI hamalA kiyaa| maMdira luTane lagA / bhagavAna mahAvIra svAmIkI pratimAko phor3ane lage / so pAMvake aMgUThemeM TAMkI lagAte hI dudhakI dhArA laga gaI ! maMdira dUdhase bhara gayA / madhumakkhiyAM ur3akara rAjAkI phaujako kATane lgii| hajAroM loga aMdhe hogaye ! patthara barasane lge| loga hAhAkAra karate hue bhAgane lge| bAdazAha hAtha jor3akara bhagavAnakI zaraNameM gayA aura bolA ki nainoMkA deva saccA hai / saba mAla chor3akara aura apane prANa lekara bhAge / aisA yahAMkA bahuta atizaya prasiddha hai / aba bhI loga manomAnatA karane aura darzana karaneko Ate-jAte haiM / yaha grAma vartamAnameM choTAsA hai| yahAM eka bar3I dharmazAlA, 1 tAlAva Adi hai| pahAke Upara aura nIce saba milAkara kula 64 maMdirajI haiM / pahAke Upara mAneko sIr3hiyAM, koTa, daravAnA, parakoTA aura pattharakI sar3aka saba jagaha banI huI hai| isameM mUlanAyaka mahAvIra svAmIkA bahuta bar3A maMdira banA huA hai| cAroM tarapha parakoTA mAdise zobhAyamAna hai / Upara likhe hue atizaya yukta mahAvIrasvAmIkI pratimA padmAsana virAjamAna hai| aura bhI yahAMkI saba pratimA bahuta macchI haiN| yahAMkI racanA kauraha sundara hai, yahAMkI yAtrA karake lauTakara damoha yAve / aura damohase sAgarakI TikaTa 1) dekara lenA caahiye| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrssk| [75. (122) sAgara / sTezanase zahara pAsa hai| 1 mIlapara satarkasudhAtaraMgaNI pAThazAlA tAlAvake pAsa hai / kaTarA bAjArameM dharmazAlA hai| tAMgAvAlA' -) savArImeM lejAtA hai / so yahAMpara utara par3e / ku~vA, jaMgala, caityAlaya Adi sabakA subhItA hai / yahAMpara kula 13 maMdira haiN| aMdAjA 5. vedI haiM, hanAroM pratimA mahAmanojJa haiN| eka jAnakAra mAdamIko sAtha lekara sabakA darzana kre| yahAMpara eka bar3A tAlAva hai / isase isakA nAma sAgara hai / yaha zahara bar3A hai / di. nainiyoMkI vastI bahuta hai| yahAMse moTara yA bailagAr3Ise baMr3A, daulatapura hotA huA zrIsiddhakSetra nainAgiranI jAve / bIcame bar3A zahara par3atA hai| 1) rupayA savArIkA reTa hai| sAgarameM nyAyAcArya paM. gaNezaprasAdanI varNI rahate haiN| pAThazAlA jAkara dekhe aura unake bhI darzana kre| Apa bar3e vidvAna aura sarala prakRtike bhavya puruSa haiN| (123) vNdd'aa| yaha khuda milA hai| yahAM di0ke bahuta ghara haiN| eka bar3A bhArI maMdira hai / jisameM 6 vedI aura pratimA bahuta haiM / yahAMpara kanhaiyAlAla sA aura daulatarAma caudharI macche bhAdamI haiN| (124) daulatapura / ___ ye grAma ThIka hai / 1 maMdira aura nainiyoMke ghara bahuta haiN| yahAMtaka to moTara hamezA bhAtI jAtI hai| baMr3AmeM bahuta moTara hara samaya milatI haiM / daulatapurase bailagAr3I kirAyA karake 10 mIka para nainAgirajI nAnA cAhiye / nenAgirabhIkA eka rAstA droNagirajI taka mAtA-jAtA hai| bIca mamaragar3ha, vAmorI, hIrApura par3atA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | hai| pakkI sar3aka hai| bAMdA, kSatrapapura, sAgara lAIna meM sedhapA malArA gAMvase rAstA phuTakara siddhakSetrako jAtA hai so pUchate jAnA cAhiye / bIcake uparokta gAMvoM meM di0jaina ghara aura maMdira haiM / nainApura seMdapA 30 mIla dUra par3atA hai / (125) nainAgira siddhakSetra / samavazaraNa zrI pArzvajinanda, resaMdIgira nainAnanda | vara dattAdi paMca RSirAja, te baMdau nita dharama jihAja || 1 || yahAM para eka dharmazAlA hai, pahADa choTA jamIna barAbara hai, 1 tAlAva hai, tAlAvake bIca meM 1 maMdira hai, 2 kuA, jaMgalA haiM, kula 40 maMdira haiM, parakoTA-daravAjA hai, yahAMse darzana karake eka AdamI sAtha lekara sedhapA siddhakSetra droNagirajI jAve / isakA hAla Upara likha diyA hai / ( 123 ) droNagira siddhakSetra / phalahor3I bar3agAMva anRpa, pazcima dizA droNagiri rUpa / gurudattAdi munIzvara jahAM, mukti gaye baMdau nita tahAM // 1 // yaha eka choTAsA gAMva hai, nadI vahatI hai, 2 di0 dharmazAlA aura 1 maMdira grAmameM haiM, thor3I dUra pahAr3a haiM, AghamIlakA sarala caDhAva hai, sIr3hI banI huI haiM, pahAr3apara 22 maMdira aura 1 guphA hai | yahAMkI yAtrA karake eka moTara, bailagAr3I yA pAMvase sAgara vyAjAve | yahAMse 45 mIla chatrapura bhI jAnA hotA hai, bIcameM malArA gAMva par3atA hai, phira bhagavA haTApura Adi hotA huA 30 mIla jaMgalake rAste atizayakSetra papaurAjI hokara TIkamagar3ha maharaunI hokara lalitapura taka | moTarase TIkamagar3hase ||I) savArImeM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [77. papaurAnI jAsakate haiN| yAtriyoM kI icchA ho jigharase jAve / bahudhA lauTakara sAgara bhAve / phira relagAr3Ise bInA iTAvA jaMkasana utare / yahAMse gAr3I badalakara bInA vArana lAInase / ) TikaTa dekara muMgAvalI nAve / agara koI bhAI bInA iTAvA utareM to vahAMkA hAla nIce deva / (127) biinaa-ittaavaa| mTezanase 2 mIlakI dUrI para dharmazAlA hai, / savArImeM tAMgAvAlA le jAtA hai / yahAM eka maMdirameM 7 vedI haiN| 1 pAThazAlA bhI haiM / niyoM ke bahuta ghara haiM / zahara ThIka hai| lauTakara sTezana aave| phira yahAMme 1 baMbaI, 2 lalitapura, jhAMsI, sonAgira, AgarA, gvAliyara hotI huI dehalItaka jAtI hai / 1 muMgAvalI gunA hokara koTA vArana taka jAtI hai| 1 sAgara damoha tarapha jAtI haiM | so cAroM tarapha jaina tIrtha haiM / aba muMgAvalI taraphakA vivaraNa likhatA huuN| (128 ) muNgaavlii| mTezanase 1 mIla grAmameM di0 dharmazAlA hai, usakA kirAyA -) hai| grAma acchA hai / 4 maMdira haiM / aura di0 jaina ghara bahuta haiM / yahAMse canderI 16 mIla hai| moTaravAlA II) savArI lekara pahuMcA detA hai| (129 ) caMderI zahara / yaha rAnA zizupAla norAsiMdhuke samayakA acchA zahara hai| yahAMkA koTa, sar3aka, daravAjA, makAnAta bar3e hI kImatI aura manabUta haiN| yahAMpara 3 jinamaMdira 1 dharmazAlA hai| eka maMdiranIma] Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .78] jaina tIrthayAtrAdarzaka / raMgaraMgakI 24 mahArAjakI manohara aura bhavya pratimA birAjamAna haiN| aura bhI bahuta pratimA hai| yahAM di. jainiyoM kI saMkhyA macchI hai / yahAMkI yAtrA karake bailagAr3I, moTarase 11 mIla zrI thovananI jAnA caahiye| 1) savArIse 2 mIla jaMgala meM pahAr3a Upara tathA nIce prAcIna pratimA, cabUtarA Upara caraNapAdukA mAdikA darzana karanA caahiye| (130) atizayakSetra thovnjii| yaha grAma choTAtA hai, eka nadI hai, eka pahAr3apara eka pahAipara eka jaMgalameM 1 dharmazAlA 1 bAbar3I, kula 22 maMdira haiN| jisameM bahuta prAcIna bar3I2 pratimA haiN| unameM se daza pratimAeM 7-8-10-10 hAtha U~cI khaDgAsana haiN| ve pratimAeM mahA manohara zAMta chabi haiM / yaha jainiyoM kA sthAna eka karor3a rupayekI kImatakA hai| yahAMse lauTakara canderI Ave / canderIse muMgAvalI Ave, muMgAvalIse 18 mIla atizayakSetra zrI bInAnI jAve / (1.31) bInA atizayakSetra / bInA jAnekA rAstA dUparA rAstA sAgarase karelI jAnevAlI sar3akake kinAre devarI hai| usase 4 molakI durIpara bInAnI par3atA hai / yahAMpara tIna maMdira bar3e vizAla aura kImatI prAcIna bane hue haiM / usameM 1 pratimA 5 gana UMcI zrI zAMtinAtha bhagavAnakI va eka pratimA 4 gaja U~cI mahAvIrasvAmIkI virAjamAna hai| aura bhI bahuta pratimA prAcInakAlakI tapa tenavAna matizaya yukta virAjamAna haiM / eka bhauMharA bhI hai| hipameM pratimA hai, aura bhI kaI cIjeM dekhane yogya haiN| yahAMkI yAtrA karake muMgAvalI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrssk| [79 jAve / kisIko sAgara jAnA ho to cala bhAva / moTara subaha zAma AtI hai / kirAyA bhI 2) lagatA hai / canderIse eka rAstA lalitapura bhI jAtA hai / 22 mIla karIva par3atA hai| phira muMgAbalIse // ) TikaTa dekara gunA mAnAve / (132) guNA chAvanI / sTezanase vanaragar3ha jAneko // savArImeM tAMgA hara samaya taiyAra milatA hai / so yahAMse pahile vaMjaragar3ha mAnA cAhiye / agara gunA zaharameM jAnA hai to // ) savArImeM zaharameM calA jAya / vyApArI kambA acchA hai / so yahAM 2 maMdira 4 vedI, bahuta pratimA, pAThazAlA, aura bahuta ghara jainiyoM ke hai| yahAMse 11 mIla baMjaragar3ha hai, pakkI saDakakA rAstA hai| (133 ) atizayakSetra zrI baMjaragar3hanI / yaha grAma acchA hai, eka di. jaina dharmazAlA, pAThazAlA, mandira, bahuna ghara jainiyoMke haiM / yahAMse 1 phAga 2 mandira haiN| eka tIsarA mandira 2 phaloga dUrIpara hai| lakSoM rupayAkI lAgatakA hai| nimameM 1 pratimA 20 hAtha U~cI aura pratimA bagalame 15 hAtha U~cI manohara vaDagApana tapa nenavAna atizaya yukta zAMta, kunthu, arahanAtha nIkI pratimA virAjamAna haiN| yahAMkA darzana karake saba bAta svayaM mAlTana ka. lenA cAhiye / yahAMkI yAtrA karake lauTakara gunA Ajave / phira gunAse iTAvA calA bhAve, yahAMse kisIko mAge jAnA ho to yaha gAr3I koTA bAranavArA taka mAtI hai| isa lAinameM bhI bahuta yAtrA hai, so pahile likhI mAcI so nAnadA ujjaina Adiko tarapha dekha lenA caahiye| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8.] jaina tIrthayAtrAdarzaka / (134) baMjaragar3hakA atizaya / yahAMpara kabhI utsava huA thA, so musalamAna logoMne hamalA karake utsavameM vighna kiyA thaa| magara usI samaya yahAMke mandirase bhaura ur3akara sabapara TUTa par3I / patthara aura agnikI varSA AkAzase hone lagI, saba jagaha dhuvAM andhakAra chAgayA, loga saba Darakara bhAga gaye / phira zAMti hogaI thii| phira bInA iTAvAse // ) TikiTakA dekara (zrI cAMdapurakSetra) dhavalA mTezana utara pdd'e| phira yahAMse cAMdapurakSetrakI vaMdanA kara lenI cAhiye / lalitapurase AnevAle bhAI pahile jAkhalauna sTezana utara kara devagar3hakI yAtrA kareM phira lauTatI samaya ghavalA sTezana utarakara cAMdapurakSetrakI vaMdanA kreN| (135 ) cAMdapurakSetra / ___ yaha sthAna jaMgalameM jIrNa aura ve marammata par3A huA hai, yahAM marammata karanA dharmAtmA puruSoMkA parama kartavya hai / jIrNoddhAra barAbara puNya naye makAna meM nahIM hosakatA hai / devagar3hakI yAtrA karake bhI lauTakara ( mIlapara A jAsakate haiM / lalitapura aura jAkhalaunase Age yA bInAse jAkhalauna pahile isI dhavalA sTezana utara kara aura kisI jAnakAra AdamIko saMga lekara isa sthAnake darzana jarUra karanA cAhiye / sTezanase 2 mIlakI durIpara haiN| aise 2 sthAnoMpara manI bhAI nahIM jAte haiM, aura marammata bhI nahIM karAte haiM, isakA bhI bar3A duHkha hai / yahAMpara relvekI caukIse thor3I dUrapara eka bar3e bhArI vizAla koTase ghirA huA mandira hai, bIcameM 1 pratimA, bagaLameM 14 prtimaa| 1 pratimA 7 gana lambI, khaDgAsana makhaNDita birAmamAna haiN|inke sivAya mandirakI dIvAlame 24 pratimA, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [81 24 bhagavAnakI birAjamAna haiN| bAhara bahuta pratimA khaNDahara dazAmeM girI huI haiM, yahAMkI prAcInatA dekhakara cittameM nainadharma kA bar3A bhArI gaurava paidA hotA hai / yahAMse thor3I dUra eka koTa hai / bhItara eka mahAdevakA mandira phaTA-TUTA par3A hai, 3 nAMdiyA bar3e2 haiN| 1 kuNDa, 1 tAlAva hai, yaha racanA bhI dekhane kAbila hai, phira lauTakara sTezana Ave / (136 ) nAvalauna sTezana | ___ yaha sTezana lalitapura bInAke bIcameM par3atA hai / yahAMpara pUchanepara devagar3ha jAneko bailagAr3I / ) savArImeM mila jAtI hai / agara nahIM bhI mile to nAvalauna gAMvameM nAve / yaha grAma mTezanase 2 mIla dUra hai / pakko sar3aka hai| phira yahAMse kigaye bailagAr3I karake 6 mIla devagar3ha jAnA cAhiye / devagar3ha sTezanase bhI 6 mIla par3atA hai / aura gAMvase bhI 6 mIla par3atA hai / (137) devagar3ha kSetra / yaha atizayakSetra nainiyoM kA bhArI puNyasthAna hai / pahile yaha devagar3ha bar3A bhArI nagara thA / ava choTAsA grAma hai| yahAMpara eka dharmazAlA hai| eka bar3A bhArI pahAr3a hai| usakA car3hAva 1 mIlakA hai| pattharakI banI huI sar3aka hai / eka koTa cAroM tarapha 2 mIla taka khiMcA huA hai| jisameM tIna tarapha 3 daravAnA aura eka tarapha munIzvaroMke dhyAna karane kI guphA hai / isa guphA 20* AdamI baiTha sakate haiN| isake nIce nadI bahatI hai| nadI yahAMpara bahuta gaharI hai / yAtriyoMko eka mAdamIko sAtha lekara isa pavitra syAnako jarUra dekhanA caahiye| eka daravAjA gAMvakI tarapha hai| eka Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / daravAnA joki pUrva tarapha hai, vahAMpara ghATa baMdhA huA hai / eka tAlAva aura maMgala hai| yahAM koTake bIca karoMr3o rupayoMkI lAgatake bar3e 2, 45 maMdira bane hue haiN| eka bar3A kImatI mAnastaMbha hai| eka maMdirameM 1 sahasrakRTa caityAlaya hai| 10-15 hAtha tathA 7-8 hAthakI uMcI khaDagAsana pratimA bahuta haiN| aura kula pratimA anumAname 5 hajAra prAcInakAlakI banI huI manohara haiM / yahAM eka maMdira bahuta bar3A hai / yahAMpara zilAlegva bahuta haiM / pahile yahA~para muni, Aca rya, AryikA, ailaka, kSuka, brahmacArI bahuta kAla taka pAna karate rahe the, aimA zilAlekha me mAlUma huA hai| aura ye madira bhI vikrama saMvat pAMcame lekara bAraha takake bane yahAMke viSayameM aimo kivadaMtI hai ki do bhAiyoMne joki apanI garIbo hAlatameM meTake mAtha mamedazivAnIkI vaMdanAko gaye the / so apanI garIbI para pazcAtApa karane hue cupacApa maMghake pahale pahADa para baMdanAko gaye / aura mahAna kamaNAnanaka bhAvoMme jvArake dAne ToMka 2 pA car3hAkara vaMdanA kI / vo hI dAne gajamotI ho gaye ! unahI donoM mahAtmA bhAIyoMke puNyodaya AyA / sampattike svAmI hokara isa pahAr3ake jinAlaya nirmANa karAye / yahAM para kitanA dhana kharca kiyA hogA, kaime kAma karAyA hogA, ekavArake darzanoMme mAlUma hojaaygaa| jyAdaH kahAMtaka likhA jAya / yaha sthAna atyanta jIrNa avasthAmeM par3A hai| agara koI dharmAtmA puruSa jIrNoddhAra karAdeM to usako aura usakI lakSmIko dhanyavAda hai / jIrNodvArake samAna koI puNya nahIM hai / yahAMkI yAtrA karate Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 83 phira lauTakara sTezana Ave / ) dekara lalitapurakI TikaTa kaTAkara vahAM para utare | sTezana ghavalA jAkara cAMdapurakI yAtrA karake phira TikaTa (-) dekara lalitapura Ave / ( 138 ) lalitapura zahara / 1 1 sTezana se AdhamIla kSetrapAlapara tAMgAvAlA ) savArI meM lenAtA hai / yahAMpara bahuta bar3I di0 jaina dharmazAlA hai / pAnIkA kuA, jaMgala, pAThazAlA pAsa hI hai / yahAMkA sthAna bar3A hI havAdAra aura ramaNIka hai / yahAM eka bar3A bhArI UMca gar3ha hai / jisameM maMdira haiM / prAcIna pratimA bahuta atizavAna haiN| zAstra bhaMDAra hai| yahAM eka maMdira meM abhinandana svAmAtrI pratimA zyAma varNa sundarAkAra hai / usake nIce kSetrapAlakI mUrti namAnapara 1 imaliye isakA nAma kSetra prasiddha par3a gayA hai| yahAM seTa madharAdAsa pannAlAlajI yA dharmAtmA paropa yahAMse 1 mI zahara par3atA hai| mo lalitapura zahara acchA hai / di0 jaina bhAIyoM ke ghara raMgadAra tIna di0 maMdira bahuta khUbasUrata hue haiN| eka caityAlaya bhI hai| vedI yahAMkA darzana avazya karanA cAhiye | moTara Adi savArI karake 36 mIla bIca meM maharaunI gAMva bhI par3atA hai 2 ghara aMdAnA 80 hoNge| phira TIkamaga nAye | zahara 4. thApara bar3era * moData bane nA 14 || 4444444 * (139) TI. yaha eka acchA karanA hai| rAja.... 1 7 1 " bahuta hai / navArI meM nAhiye / nAyake rA acchA hai| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] jaina tiirthyaatraadrshk| yahAM dina ghara bahuta haiN| 1 dharmazAlA hai| yahAMpara phira tAMgA moTarase yA pAMva2 calakara 3 mIla pakkI sar3aka AdamIko sAtha lekara papIrAnI jaave| (140) zrI papaurAjI atizaya kSetra / yahAM jaMgalake bIcameM ramaNIka maidAnameM cAroM tarapha koTase ghire hue kula 76 maMdira haiM / aura bar3I mane jJa mUrtiyAM haiN| yahAM eka dharmazAlA, pAThazAlA, kuvA, 8 maMdira ? bhauMharA Adi cIje haiN| yahAM pahile bahana atizaya hotA thaa| yahAMkA darzana karake TIkamagar3ha hotA huA lalitapura aave| delavATA papaurAse eka aura ramnA haTA hIrApura bhagavA hotA huA 30 mIla droNagirijI nAtA hai / mo yahAMse bhI savArI AdikA prabaMdha kara nAsakta haiN| parantu rAmtA jaMgalI ThIka 2 hai / (141 ) dailavAr3A sTezana / mTezanase 2 mIla grAma hai| grAma choTA hone se kucha ghara di. nainiyoMke aura 1 maMdira bhI hai| yahAMse kimI AdamIko sAtha lekara sirona jAnA cAhiye / (142) atizayakSetra sironajI-(zAMtinAthajI) yaha eka choTAsA grAma hai| 4 ghara di. jainiyoMke haiM / yahAMke jaMgalameM eka bar3A bhArI koTa thaa| jisake bhItara na jAne kitane maMdira the| jinhoMkI hajAroM pratimA khaMDita 1 mIlake cakarameM nahAMtahAM par3I huI haiM ! jisako dekhakara chAtI phaTatI hai ! eka dina yaha sthAna bhI paramapavitra thaa| jisako kisI saubhAgyazAlanIke putrane karAyA hogaa| kitanA dhana kharca kiyA hogaa| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [85 isa duSTa kAlakI karAlatA dekho / hAla meM yahAM koI eka jaina nahIM hai / eka dUmare koTameM vAvar3I, dharmazAlA aura 1 zilAlekha bahuta prAcIna lipikA gbudA huA mpaSTa akSaroM meM hai| pAMca maMdirajI haiN| unake caukameM cAroM tarapha khaMDita akhaMDita pratimA virAjamAna haiN| eka maMdirameM 1 kucha aMga vaMDita 15 hAtha uMcI khagAsana zAMtinAthakI pratimA virAjamAna hai| yahAM kI yAtrA karake sTezana vApisa bhAnA caahiye| phira TikaTakA |-) dekara tAlaveTa utaranA caahiye| (143 ) tAlabeTa zahara / mTeDAnase 1 / / mIla dUra grAma hai| yaha bhI prAcInakAlakA zahara hai| yahAM eka maMdira aura 30 ghara di0 naniyoMke haiM / yahAMpara tAla-jAlAva aura beTa- gaTa bar3A hai isaliye tAlaveTa imakA mArthaka nAma hai / yahAMkA tAlAva aura gar3ha avazya degvanA cAhiye / yahAMse kimI mavArI yA AdamIko sAtha lekara pavA chaha mIla jAnA cAhiye / bIcame 2 tAlAva aura 1 gAMva par3atA hai / pavA jAne-mAnekA dRmarA rAstA sugama hai / nAlaveTase : sTezana Age ) TikaTa dekara vamaI utarakara phira yahAMse bhI pakkI mar3akase 6 mola pavAnI Ane-jAte haiN| tAlaveTa utaranese tAlaveTa zaharakA tAlAva gar3ha dekhane ko milatA hai / imaliye tAlaveTase hI AnA-jAnA ThIka rahatA hai| (144) zrI pavAnI atizaya kSetra / ___ yaha grAma choTAsA hai| kucha di0 jena va 1 caityAlaya hai / yahAMse 1 mIla jaMgalameM eka pahADake nIce koTa khiMcA huA hai| bhItara eka dharmazAlA hai, eka navIna maMdira hai / bhauharA prAcInakA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| lakA jamInake bhItara hai / jisameM vikrama saMvat 1342 sAlakI '7 pratimA haiN| pahile yahAM bahuta atizaya huA thaa| yahAM bhI loga bola kabRla car3hAneko Ate haiN| 1 maMDapa, 1 dharmazAlA aura bAhara kuA hai| yahAMkI yAtrA karake phira vApisa tAlaveTa Ave / TikaTa kirAyA // ) dekara jhAMsI utara pdd'e| (145) jhAMsI zahara / sTezanase 2 mIla zahara par3atA hai| -) AnAmeM tAMgA karake di. jaina dharmazAlAmeM jAve / yaha milA aura acchA zahara hai| zaharameM 3 jina maMdira 1 caityAlaya hai / eka maMdirameM pAMca vedI aura sahasrakUTa caityAlaya hai / yahAMkA gar3ha bar3A bhArI hai / zaharameM koTa aura 4 daravAje haiN| bahuta ghara di. jainiyoMke haiM / saba mAla milatA hai / yahAMkA darzana karake 3 mIlapara eka bagIcA hai| usakA nAma kuraMgamA hai / eka AdamI ko sAtha lekara jAve / yahAMpara koTase ghirA huA eka bagIcA hai / kuvA, jaMgala pAsameM hai| bagIcAkI jamInameM eka bhauharA hai / jisameM vi0 saM0 12 kI pratimA tapayukta padmAsana virAjamAna haiM / yahA~kA darzana karake vApisa jhAMsI Ave / jhAMsIse 3 relave jAtI haiN| 1 sonAgiraAgarA taka, 1 kAnapurako, 1 mANikapura, isI lAInakI TikaTa kirAyA 10) dekara harapAlapura calA nAve / (146) harapAlapura / ilAhAbAda-jabalapurake bIcameM mANikapura jaMkasana paDatA hai| so isa lAInase AnevAle bhAI mANikapura gAr3I badalakara harapAlapura nAve / TikaTa 2) lagatA hai| harapAlapura choTAsA grAma hai| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [87 1 caityAlaya aura 10 ghara di. nainiyoMke haiN| yahAMse chatrapura jAneko hara samaya moTara milatI hai / chatrapura yahAMse 28 mIla hai / TikaTa moTarakA 1 // ) lagatA hai / bIcameM nayAgAMva chAvanI par3atI hai| (147 ) nayAgAMva chAvanI / yaha grAma bhI acchA hai / eka maMdira aura kucha ghara nainiyoMke haiN| yahAMse chatrapura 10 mIla par3atA hai / (148) chatrapura shhr| yaha zahara rAnAsA kA acchA aura sApha hai / yahAMpara 30 ghara di0 jana, 4 maMdira aura 2 dharmazAlA bhI haiM / maMdirajImeM kula vedI 15 haiM / pracIna manojJa pratimA haiN| zikhira mahAtmake raciyatA paM0 javAharalAla yahIMke vAmI the| yahAMkA darzana karake moTara, balagADo yA tAMgAme pakkI sar3aka 28 mIlakI durIpara khanarAhA jAnA cAhiye / khanaga jAnevAloMko dRmarA rAstA rAnanagara hokara sIdhA jAtA hai| isa rAmtemeM balagAr3I, ghor3A, UTa Adi savArI nAsakatI hai| rAstA sApha hai / cora vagairaha kA Dara nahIM hai| rAste meM 4 gAMva choTe 2 par3ate haiN| phira rAjanagara yahAMse 12 mIlapara par3atA hai / rAjanagara bhI acchA zahara hai| poSTa ghara bhI hai / di jaina maMdira aura 15 ghara di. jainiyoMke haiN| bAnAra, tAlAva, purAnA makAna Adi ramaNIka haiN| yahAMse 3 mIla khanaharA hai / khanaharA jAnekA eka aura bhI rAstA hai-isI jabalapura ilAhAbAda lAInameM satanA sTezana par3atA hai| (149) satanA zahara / sTezanase pAva mIla dUra di. jaina dharmazAga hai| yahIpara Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | eka pAThazAlA, bar3A maMdira, kuA vagairaha najadIka hai / bAjAra, (tAlAba, jaMgala bhI hai| maMdirajImeM pAMca vedI para pratimAeM haiM / yahAM para 50 ke karIba di0 jaina ghara haiM / bAjAra macchA, sAmAna saba milatA hai / yahAMse 4) mavArImeM khanaharA taka moTara, tAMgA, belagAr3I jAtI hai| pakkI sar3aka kA rAstA hai| satanA se khajairA kula 10 mIla hai / rAste meM nAgoda, par3ariyA, do grAma jainiyoMke par3ane haiN| ( 150 ) nagoda | yaha grAma rAjAsA0kA acchA hai / 2 maMdira aura 40 ghara di0 janake haiN| DAka tAraghara, rAjadarabAra, tAlAva dharmazAlA, bAjAra Adi saba haiM / phira Age saDakapara par3ariyA grAma hai / ( 151) paDariyA / yahAM kucha ghara di0 jainoMke aura 1 maMdira pAThazAlA hai / ( 152 ) pannA riyAsata / yaha rAjA sA0 kA acchA sApha grAma hai| sar3aka, bAjAra, vijalI, tAraghara, 2 tAlAba, rAjamahala Adi saba isa zahara meM haiM / yahAM di0 jaina ghara bahuta haiN| do maMdiroM meM se eka maMdira meM sphaTikamaNikI pratimA virAjamAna hai / do maMdira vaiSNavoMke bhI haiM / unhIM logoM kA mAgha - phAlguna meM baDA bhArI melA bharatA hai / Age jAte hue rAste meM pazcima kI ora eka sar3aka phuTakara daza mIlakI dUrIpara ajayagar3ha jAtI hai| moTaravAleko 1) savArI jyAdaH dekara vahAM para avazya jAnA cAhiye / ( 153) atizayakSetra ajayagar3ha / yaha sthAna eka pahAr3Ipara cautarapha khAIpara koTase ghirA hai / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... . .m.www.mom jaina tiirthyaatraadrshk| [89 darAvAnA, tAlAva, bAga, bagIcA, ganamahala mAdise suzobhita hai| jamanA, gaMgA nAmaka do prAcIna kuMDa haiN| ajayagar3hake daravAjemeM praveza karate hI eka pattharameM ukerI huI 50 pratimA kA darzana hotA hai / bhAge thoDI dUra bar3A gaharA tAlAva hai / tAlAvakI dIvAloM meM bahuta khaNDahara pratimAoMke haiN| jisameM 1 pratimA 15 phITa dUmarI 10 phITa ucI agbaMDita kAyotsagomana virAjamAna haiN| eka bar3A mAnamtaMbha bhI hai| usameM hanAroM pratimA banI huI haiM / yahAMse 1 // mIla upara jaMgala meM eka sthAna ramaNIka hai| vahAM bhI hajAroM pratimA virAjamAna hai / unako dekhakara bar3A Azcarya hotA hai| prAcIna kAla meM kame dharmAnugagI dhanATaya the| unakI banavAI huI ye prAcIna pratimA hai| grAmameM aura bhI maMdira haiM, unakA bhI darzana karanA caa..| phira lauTakara banaharA nAnA caahiye| bocameM eka mar3aka phUTa kara ra jAtI hai| mo pUchakara gva naharA nAve / uparakA maba dAla devakara tInoM ho gamtoMme khanaharA jAnA caahiye| 14) aniyakSetra gvjhraa| abhI yaha grAma choTAmA hai| grAmake pUrvakI narapha jaMgalameM cAroM tarapha koTa lagA huA hai| bhItara dharmazAlA, vAvaDI, kuvA hai / aura koTa ke cAroM tarapha bahuta gbaDita pratimA haiN| eka bar3A bhArI maMdira hai / bIcake madirajImeM kAyotsargAmana mUlanAyaka zrI zAMtinAthakI pratimA 20 hAtha u.cI haiN| aura gar3hake cAroM ora bhI bahuta pratimA haiN| bAhara madAnameM lAkhoM rupayAkI kImatake prAcIna DhaMgake chatra, camara, siMhAmana, bhAmaNDala aura ninasevI zAsanadevatAoMse yukta hanAroM pratimAeM. una 14 maMdiroMmeM virAjamAna Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| haiN| eka choTI pratimAkI racanA bahuta hI acchI hai / Ajakala lAkhoM rupayA kharca karanepara bhI vaisI pratimA nahIM bana sakatI haiN| yaha sthAna bhI puNyavarddhaka aura bar3A ramaNIka hai| jainiyoMko yahAMkA darzana avazya karanA cAhiye / grAmakI pUrva dizAkA hAla___grAmase 1 mIla dUra rAjAkA mahala, bar3A tAlAva, 1dharmazAlA hai / 1 mIlake cakrameM vaiSNavoMke 22 maMdira hai / do bar3I2 nadiyAM haiM / eka zUkara avatAra bhagavAna (H) bIcameM pattharameM bane hue haiN| unake sAtha 33 karor3a devatAoMkA bhI AkAra banA hai| eka sarkArI lAyabrerI hai / usameM hajAroM pratimA nana ananoMkI par3I haiM / aura maMdiroMke bhI khaMDahara hajAroMkI saMkhyA meM haiM / phAlguna vadI 13se vaizAkha sudI 15 taka 2 // mahine kA bar3A bhArI melA bharatA hai / hajAroM loga Ate haiM / aura lAkhoM kA vyApAra hotA hai| melAke samayameM rAjA sA0, pulima, tAraghara, DAkakhAnA Adi saba yahIM para rahatA hai| isa samaya AnevAle yAtriyoMko bahuta kamatImeM savArI mila jAtI hai / aura saba bAtakA mArAma rahatA hai / khajarAha jAnevAle bhAiyoM ko ye maMdira bhI dekha henA cAhiye / phira lauTakara chatrapura, nayagAMva hotA huA harapAlapura bhAkara jhAMsIkA TikaTa leve, aura jhAMpI utara par3e / yahAMkA hAla upara likhA gayA hai, // ) dekara TikaTa sonAgira sTezanakA le leve / kaTanIse sIdhe AnevAle bhAiyoMko Upara likhe tIrtha rAste honese karate AnA cAhiye / jhAMsIse satanA Adi jAne meM kharca jyAdaH par3egA / athavA sonAgira, AgarA jhAMsI lauTakara una tIyoMko karanA caahiye| jhAMsI Akara phira lauTakara satanA jAve Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 91 phira lauTakara jhAMsI Ave yaha ThIka nahIM hai / jhAMsIse sonAgira vagairaha karake phira lauTatI vAra una tIrthoMko karanA cAhiye / ( 155 ) siddhakSetra sonAgirajI / sTezana ke pAsa hI eka di0jaina varmazAlA hai / yahIM para Thahare / sonAgira jAne se yahAM para sAmAna bhI rakha sakate haiM / jimmevAra mAlI rahatA hai / kucha ghara bhI haiM / yahAMse ) savArImeM 3 mIla sonAgirajI jAnA cAhiye | grAma choTAsA hai / yahAMpara bahuta dharmazAlA, kuA, jaMgala, bAjAra saba kucha haiN| eka bhaTTArakajI mahArAjakA yahAM sthAna hai| nIce kula terA, vIsapanthI milAkara 22 maMdira haiM / unameM se eka maMdira lazkaravAloMkA bahuta UMcA, bahuta cakkara meM moTA hai| aura bhI acche maMdira haiN| pahAr3a jamIna barAbara hI najadIka hai / pahATapara 2 mIlake cakkara meM 54 maMdira kImatI manohara haiN| jinameM hajAroM prAcInakAlakI pratimA haiM | yahAMke mUlanAyaka candraprabhu svAmIkA bahuta bar3A maMdira hai / yahAM anaMkumArAdi sAr3he pAMca koDa muni mokSako gaye haiM | vaMdanA karake sTezanapara AjAve / TikaTa |||) dekara gvAliyara jaMkazana uttara pdd'e| ( 156 ) gvAliyara | sTezana se 2 mIla dUrIpara karakara campAbAgakI dharmazAlA meM utare, 1) savArI lagatA hai / yahAMpara Thaharanese saba bAta kA subhItA rahatA hai / phira kisI eka AdamIko sAtha lekara lazkara jAve / ( 157 ) lazkara | yahAM para kula 22 maMdira haiN| unakI vaMdanA kre| phira bAjArakI saira karanA cAhiye / kucha lenA-denA ho lenA-denA cAhiye / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92] jaina tIrthayAtrAdarzaka | campAbAgakI eka ora bAjArake do maMdira bar3e kImatI haiN| yahAMse tAMgA karake gvAliyara jAnA caahiye| kilAke bAhara hajAroM pratimA pahAr3a meM ukerI huI bar3I vizAla haiM / khaMDahara bhI haiM / so kisI I jAnakAra AdamIko sAtha le jAkara sabakA darzana karanA cAhiye / yaha racanA pahAr3a meM gar3hake nIce ukerI huI guphA meM hai / phira zaharameM 11 maMdira aura raMgarakI pratimA haiN| unakA bhI darzana karanA yogya hai / phira rAjAkA TikaTa lekara gar3ha dekhane jAve | yahAMpara 1 rAjakarmacArIko kucha dekara sAtha leleve / vaha gar3ha, tAlAba, rAjamahala ityAdi saba acchI taraha se batalA degA | kileke bhItara bar3Ira vizAla pratimA haiM / unakA vaha darzana karA degA | gar3akI laMbAI-caur3AI bahuta hai| hajAroM topeM haiM / eka pratimA yahAMpara 30 gaja UMcI khaDagAsana virAjamAna hai / yaha pratimA zAMtinAtha svAmIkI hai / yaha pratimA 22 varSameM banakara taiyAra huI thI / kImatI bahuta hai / prAcInakAlameM yahAMkA rAjA nyAyaparAyaNa dharmAtmA di0 jaina thA / unhoMne yaha saba racanA karAI thI / lekhanIke bAhara usakI racanA hai / aba bhI gvAliyarakA rAjya bar3A hai / nava karor3a kI vArSika Aya hai / inhoMke rAjyameM rela, tAra- poSTa oNphisa, aspatAla, gurukula, pAThazAlA, hinarI hakka saba rAjA sA0kA hai| yahAMse saba darzana karake sTezana AnAve | phira TikaTa |) kA dekara gvAliyara sIprI lAIna ( choTI gAr3I ) se pannIyAra jAnA cAhiye / ( 158 ) pannIyAra / sTezana se 1 mIla dUra yaha gAMva hai| yahAMpara 1 choTA kilma Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 93 1 hai / yahAMpara rAjAsA0 ke naukara rahate haiM / 1 di0 jaina maMdira aura 4 ghara di0 janake hai| thor3I dUrapara koTase ghirA huA 1 di0 jaina maMdira hai / bAhara eka jaMgala hai| koTake bAhara bhItara bahuta pratimA haiM | yahAM para do makAna haiM / ekake pazcima tarapha koTarI meM nIce moharA hai / rAstA sakarA hai / baiThakara bhItara jAnA hotA hai / koI prakAza lekara bhItara jAnA cAhiye / kAraNa ki bhItara aMdherA rahatA hai / moharA 42 pratimA haiM / yahAMkA apUrva darzana karake bAhara Ave | yahAMse 1 molakI dUrI para lAla patthara se banA huA cAroM tarapha mukhavAlA bar3A bhArI maMdira hai / usameM 3 pratimA khaDgAmana 22 hAtha ucI ati mahAna zAMtamudrA lAlavarNakI virAjamAna haiN| maMdirake bAhara maMDapa jagala hai | yahAMkA racanA dekhaneke liye eka AdamIko sAtha le jAnA caahiye| phira jAkara khUba racanA dekhanA cAhiye | yahAMkA darzana karake bahuta AnaMda hotA hai / magara kucha ronA paDatA hai / una mahAtmAoMko dhanya hai jinhoMne apanA bahuta dhana kharca karake yaha maMdira banavAyA / parantu Aja usakA jIrNodvAra aura darzana karanevAlA bhI koI AdamI nahIM hai ! koI di0 jaina nahIM AtA hai / yahAM lauTakara lazkara sTezana Ave | sTezanase 1 mIla caMpAbAga meMse apanA sAmAna lekara gvAliyara jaMkazana jaave| yahAM se 11) TikaTakA dekara AgarA utre| yahAMse kisIko mAge jAnA ho to yahAM se lAineM jAtI haiM / 1 sonAgira jhAMsI, baMbaI taka | 2 sipro patnIhAra, 3 AgarA, 4 bhiMDa, 5 zivapura cAhe jahAM jaave| agara bAgarA jAnA ho to bIcameM morenA I Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | par3atA hai| kisIko utaranA ho to utara pdd'e| yahAM para vidvavarya sva0 paM0 gopAladAsajIkA vidyAlaya hai, aura muni anaMtakIrtimI mahArAjakA samAdhi sthAna hai / isake spAge dhaulapura sTezana par3atA hai, yahAMkA pula bar3A nAmI aura kImatI hai| dekhanekI icchA ho to utara par3e / nahIM to AgarA jAkara utaranA cAhiye / ( 159 ) AgarA | isa zahara meM kucha 7 sTezana haiN| gAr3I cAroM tarapha jAtI haiM / cAhe kimo sTezana utaro parantu tAMgAvAle se kirAyA pahile taya karalenA cAhiye | motIkaTarAkI dharmazAlA meM utaranA cAhiye / yahAM para kuA, bAjAra, maMdira Adi saba bAnakA subhItA hai / zaharame 22 maMdira haiM / so kimI jAnakAra AdamIko sAtha lekara ina saba maMdiroMkA darzana kreN| lauTate samaya darzana karatA calA Ave / nAI kI maMDI meM zvetAmbara maMdirameM bahuta prAcIna zItalanAthakI pratimA hai / yahAM para tAjabIbIkA rojA, sikandara manajida, lAla kilA, topakhAnA, zIsa mahala, macchIbhavana, pula, jamanA ke ghaTa, jummAmasajida, daulatakA makabarA, ajAyabaghara Adi dekhane yogya cIjeM haiN| yahAMse phIrojAbAda utare / AgarAkI sTezanoMke nAma- 1 AgarA phorTa, 2 jaMkzana, 3 AgarA kilA, 4 velanagaMja AgarA, 5 nAIkI maMDI, 6 AgarA kaiMTa, 7 rAjAkI maMDI | AgarA se 1 1 lAIna jhAMsI baMbaI taka | bAMdIkuI jAlanA, jayapura, phulerA taka / acanerA mathurA kAnapura; lupalAIna, haMDalA, kalakattA taka, dehalI taka | Adi bahuta gAr3I jAtI haiM so pUchakara icchAnusAra caDhA jAve / AgarA meM 300 varSoMmeM kavi rUpacaMdranI, bhagavAnadAsajI, | Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [95 kuMvarapAlanI, caturabhunanI, tulamIdAsa, bhUdharadAsanI mAdi paNDita yahIMke the| (16% ) phIrojAbAda / ___ sTezaname / mIla dUra asarake kaTarAmeM di. jaina dharmazAlA hai| tAMgAvAlA -) mavArImeM le jAtA hai| yahAMpara Thahara jAnA cAhiye / yahAMpara bAnAra, pAThazAlA, maMdira, kuA ityAdi sabakA bhArAma hai / zaharameM maMdira 5 haiM jo bahuta manojJa haiN| eka maMdira meM 3 agula ucI gvagAmana pArzvanAthakI hogakI pratimA hai| usakA dAna muba, 8 baje taka hotA hai / so pUchakara darzana kre| bhaMDArIko bara'neme anya samayameM bhI darzana hotA hai / yahAM di0 jainiyoMke ghA baTana hai| nyAdivAkara 50 pannAlAlanI yahIMke nivAmI the / pavana zo kI dukAna meM maMDala -triloka, DhAIdvIpa, terahahIpa ani ke nage milane hai, mo kharIdanA cAhiye / phira bAnAga devara sTezanapara AnA cAhiye / TikaTa / ) dekara ziko hAbAda nAna' ca hiye / yahAse 1 lAIna kalakattA taka nAtI hai, eka Agaga, 1 deTalI naka jAtI hai / (11) zikohAbAda / mTezaname 2 mA zahara hai| yahAMpara 1 maMdira aura 70 ghara di. nenoM ke hai / kimIko zaharameM jAnA ho to nAve / nahIM to sTezanase mIyA // meM ikkA karake vaTezara nAnA cAhiye / 10 mIla par3atA hai| (162) zrI mauriipurii-(bttepr)| baTezvara grAma hai / yahA~para namanA nadI bahatI hai| mabANa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | bar3A ghATa aura bahuta maMdira mahAdevanIkA hai / yahAMpara anyamatI koga murdoMkI rAkha hAr3a lekara jamanA nadImeM pheMkane Ate haiM, zrAddha bhI karate haiM / piMDadAna bhI dete haiN| melA bhI bharatA hai| hajAroM loga Ate jAte haiM / gAMva acchA hai / brAhmaNake bahuta ghara haiM / 1 inhIM logoM kA jora bahuta hai| grAma meM bar3e2 majabUta gar3ha aura makAna haiN| eka dharmazAlA aura 1 di0 maMdira hai / yahAMpara eka bhaTTArakajI rahate the, so brAhmaga logoMko caturAI dikhAkara vAdavivAda meM jItakara jamanAjI meM zIsA tAMba DAlakara jamanAjIke pAra jaina maMdira banAyA gayA | zrI nemanAtha svAmIkI padmAsana zyAmavarNa bar3I vizAla pratimA hai / phira yahAMne 1 mIla jaMgala meM saurIpura jAnA cAhiye | ( 163 ) zorIpura | " yahAM neminAtha bhagavAnakA garbha janma kalyANaka huA thA / kisI zAstrameM dvArakA meM huA thA bhI likhate haiM / mo isakA nirNaya kevalajJAnI karegA | hamako donoM jagaha pUjya mAnanA cAhiye / yaha zahara pahile 12 yojana bambA 9 yojana caur3A thA / kAlake prabhAvase Aja jaMgala hai yahAMpara digambara zvetAMbara donoMke maMdira cabUtarA caraNapAdukA haiM / so puNya kSetrakI vaMdanA karake vaTezvara phira lauTakara zikohAbAda lauTa AnA cAhiye / phira yahAMse TikaTa 1) dekara pharukhAbAda jAve | yahAMse 1 rela iMTalA jAtI hai / 1 pharukhAbAda, 1 dillI jAtI hai| agara kisIko dekhanA ho to pharukhAbAda calA jAya / nahIM to vahAMse TikaTakA (2) dekara kAmamagaMja jAnA cAhiye | Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [97 mmmmmmm (164 ) pharukhAbAda jaMkazana / mTezanake pAsa 2 dharmazAlA vaigayoM kI haiM, zahara 1 mIla dUra hai, 3 savArIne tAMgA jAtA hai / 3 nandira haiM, 1 sadarabAnAra, 2 hakIma putulAla nIke pAma, -) jaina muhallA meM banAramIkA mandira hai| yahAMpara di.. niyoM ke ghara bahuta hai, TikeTa / ) dekara kAya. magaMna utre| (165 ) kAyamagaMja / mTezaname 1 mIla grAma hai, 1 mandiA kucha ghara di. jaini yoMke haiM / yahAMme // ) sabAgameM 6 mIla kApalAnI tAMgA, moTara mAnI hai| yahAMme 1 rela acanerA mayuga hokara kAnapura calI nAtI hai, choTI lAina bhI hai| ( 166 ) kampilAnI kSetra / 13 veM tIrthakara vimalanAtha bhagavAna ke gAdika 4 kalyANaka yahAMpara hue the / yaha bhI bar3A bhArI nagara thA, parantu mAna choTAsA grAma hai / 1 mandira aura 3 pratimA vimalanAthasvAmIkI prAcIna virAjamAna haiN| yahAMpara eka dharmazAlA zvetAMbara, duparI vaiSNavoMkI hai aura donoM hI mandira haiN| yahAMse lauTakara kAyamagana bhAve / phira yahAMse kisIko nAnA ho to hAtharama mathuga hokara kAnapura jAve / TikiTa andAnA 2) hogA, nahIM to TikaTa sIdhA dehalIkA lenA cAhiye / 3) TikaTakA lagatA hai, bIcameM hAtharasa maMkazana gAr3I badala kara dehalI nAve, para rAstemeM hAyarasa, alI. gar3ha, khurnA zahara par3ate haiN| una sabameM di. jaina bar3e 2 mandira aura jainiyoMkI vastI bahuta hai, kisIko utaranA ho to utre| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] jaina tIrthayAtrAdarzaka / (167) hAtharasa / gAMva Tezanase najadIka hai, zahara acchA hai, dharmazAlA sTezanase pAva mIla hai| yahAMpara sunaharI halakI citrakArI aura jar3AIke kAma saMyukta 3 bar3e2 mandira haiM, pratimA bahuta ramaNIka haiN| zahara bilakula sApha dekhane yogya hai / di0 nainiyoMke ghara bahuta haiN| yahAMse eka relave mathuga, AgarA, kAsagaMja, dehalItaka jAtI hai| (168) alIgar3ha jaMkazana / sTezanase ? mIla kI dUgepara seTa sonapAla ThAkuradAsanIkI dharmazAlAmeM TaharanA cAhiye / yahAM para maba bAtakA ArAma hai / yahAMpara / maMdira, 1 lakkhIrAyameM, gahAmeM 4 maMdira haiN| saba maMdira kImatI aura badayA haiN| saba darzana karanA cAhiye / bAjAra bhI dekha lenA cAhiye / yahA~para paM0 pyArelAla jI the / jainiyoM ke ghara bahuta haiN| yahAMme zrI ahikSetranIko nAneke vAremeM ThIkara pUcha lenA caahiye| phira alIgar3ha barelI lAInameM aMbAlAkA TikaTa leve / kirAyA ? ||-) lagatA hai / (165) aMbAlA / yahAMle / molakI dRrIpara rAmanagara hai / imako rAjanagara ahikSetra bhI kahate haiN| bailagAr3ImeM jAnA hotA hai| yaha eka choTAsA grAma hai / 1 dharmazAlA hai| yahAMpara prati varSa catravadI 8 se 12 taka melA bharatA hai| yahAM para eka maMdira aura pratimA hai / zrI pArzvanAtha bhagavAnakI sAtizaya caraNapAdukA haiN| pArzvanAtha svAmI yahAMpara tapasyA karate the so kamaTake jIva devane ghora upasarga kiyA thaa| dharaNendra aura padmAvatIne upaptarga dUra kiyA thaa| bhagavAnako Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [99 kevalajJAna honese devoMne samavazaraNa racA thaa| divyadhvani dvArA dharmopadeza huA thaa| zeSa hAla pAryapurANase jAno / yahA~para eka pAThazAlA, kuvA, vAvar3I, bagIcA ityAdi haiN| caraNapAdukA veta jotanemeM eka mAlIko milI thii| bahuta dinataka mAlIke pAsa hI rhii| phira maMdira meM virAjamAna karadI gaI hai / yaha bar3A hI pavitra myAna hai / lauTakara alIgar3ha jAve / phira bAdako dehalI nAve / yahAMse Age phira buranA par3atA hai| agara barelI jAnA ho to imI lAInase calA Ave; dama lAInameM barelI hokara lagvanaU, calI jAtI hai| (170) khujA / yaha bhI bar3A acchA gadara hai| dharmazAlA hai / bar3e2 maMdira aura sundara pratimA haiM / jainiyoM ke ghara bahuta haiN| rAnIvAle seTha mevArAma caMpAlAla vyAvagvAle Adi tIna bhAI yahAMpara rahate haiN| yahAMse eka rela hApur3a jAtI hai, mathugakA hAla upara likhA hai / (171) dehalI zahara / / yahAMpara choTI bar3I relave mabhI taraphame AtI jAtI hai / jahAM tahAM yAtrI nA sakate haiM / deharI zahara eka nAmI prAcIna zahara hai / bAdazAhI samayameM hindusthAna kI rAjadhAnI rahI thii| cAroM tarapha koTa mva I daravAnAoMme gobhita hai / aMgrejI rAjyameM bhI hindusthAnakI ganapAnIkA zahara hai / ganAkA tamta yahIMpara hai / zahara bahuta lambA caur3A hai| yahAM karor3oMkA vyApAra hotA hai, hara taraha kA mAla milatA hai. kArIgarIkA kAma yahAMpara bar3hiyAse bar3hiyA hotA hai| seTha kA kU vA anAragalI meM dharmazAlA hai, vahAMpara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | saba bAtakA ArAma hai / phira isI muhalle meM bar3e2 maMdira kImatI caityAlaya haiM | kilAke pAsa 1 maMdira, dhIraja pahAr3I para eka maMdira aura bhI bahuta jagaha maMdira caityAlaya haiM / so kisI jAnakAra AdamIko sAtha lekara icchAnusAra darzana karanA cAhiye / yahAM di0 jainiyoMke ghara bahuta haiM / bar3e paNDita dhanADhya sajjana rahate haiM / zAstroMkI bhASA aura kavitA karanevAle bar3e2 paMDita dyAnatarAyAdi hogaye haiM | bar3A bAjAra, cAMdanI cauka, sadaramaMDI, humA kA makabarA, kampanI rAga, ajAyabaghara, jummAmamajida, janaralabAga, jaMgalakA makkavarA, kAcI mamajida, kilA, bAdazAhI makAna, TaMkazAla ityAdi cIjeM dekhane yogya haiM / samaMtabhadrAzrama jo karaukabAga meM hai dekha lenA cAhiye | yahAMpara di0 jaina mahilAzrama, anAthAlaya, kanyAzAlA, paThazAlA AdikA nirIkSaNa kreN| lauTakara sTezana Ave, phira TikiTakA ) dekara khekhar3A sTezana jAve, dehalImeM TrAma gAr3I hara jagaha jAtI haiM phirAyA bhI kama lagatA hai / isIse zahara ghUma lenA cAhiye / - ( 172 ) khekhar3A | sTezanapara 1 anya matiyoMkI dharmazAlA hai, ThaharanA ho to Thahara jAve, nahIM to / ) tAMgA karake 4 mIlapara sTezanase sIdhA bar3AgAMva calA jAya, rAstA sar3akA hai / ( 173 ) bar3agAMva atizayakSetra / hAla hI 5 varSoMmeM yaha nayA tIrthaM pragaTa huA hai, yahAM para 1 AdamIko svapna huA thA / jamIna khodanepara 4 ghAtukI pratimA niklii| jamIna ke khodanese pratimAoMke nIce mahApavitra roga Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jaina tIrthayAtrAdarzaka / [101 vyAdhiko meTanevAlA mIThA pAnI nikalA / vahAMpara gaharA kuA banavA diyA gayA hai / 1 dharmazAlA hai aura pratimAoM ke sAtha 2 siMhAmana, chatra, rakebI Adi kucha upakaraNa nikale the| yahAMpara bhI melA bharanA zurU hogayA hai / sAmAna kI dukAna hai, ramaNIka jaMgala hai, yAtrI Ane jAne rahane haiM, lauTakara phira sTezana mAnAve, vikiTa =) se pIche deha tI AnAve / 2) kA TikiTa lekara aura gAr3I badala kara megTa calA jAya / kimIko gve khar3A gAMva degvanA ho to degve / gvevaDAma 2 mandira aura bahuna pA di. neniyoMke haiM / lauTa kara mTezana Akara megTha calA nAya / (174 ) meraTha zahara / mTezanase ? mIla dUra kaMpona daravAnAke pAsa kezaraMganameM di. jaina dharmazAlA hai / zaharameM kula 6 dharmazAlA haiM, cAhe jahAM utara jAnA cAhiye / topagvAnA, chAvanI sadarabAnAra aura zaharameM aise 4 mandira haiM, ca he nitanekA darzana kare / yahAM di niyoMkI acchI saMkhyA hai| mahAdevakA maMdira, mahala, murajakuMDa, bAnAra Adi dekhanA caahiye| yahAMse 1) meM tAMgA karake hastinAgapura jAnA cAhiye / 20 mola par3atA hai / bIcameM do mohAnA par3ane hai| eka bar3A mohAnAmeM rAmtApara 1 di. jaina dharmazAlA hai / jAne-Ane ThaharanA ho to Thahara nAya / (175) zrI hastinApura atizayakSetra / yahAMpara bhagavAna AdinAthakA prathama pAraNA rAnA momasena zrIseNake yahAM huA thaa| devoMne paMcAzcarya kiye the| phira tIrthakara, cakravartI, kAmadeva ina tInoM padoMke dhAraka zAMti, kuMthu, arahanAthake Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] jaina tIrthayAtrAdarzaka | garbha - janma kalyANaka hue the / mallinAtha aura pArzvanAtha bhagavAnakA samozaraNa yahAMpara AyA thaa| rAjA jayakumAra akaMpanAdi bar3e2 mokSagAmI jIva janme the / yaha mahAna pavitra puNya kSetra hai / yahAMpara eka bar3A bhArI jaMgala hai / eka gar3ha aura daravAjA hai / bhItara dharmazAlA hai| eka maMdira kuA haiM / bAhara eka bagIcA hai / eka baMgalA hai | yahAMse eka mIla dUra 4 cabUtarA haiN| caraNa pAdukA bhI haiN| yahAMkI yAtrA karake lauTakara TikaTa hAtharasakA leve 1||) lagatA hai / phira gAjiyAbAda gAr3I badalakara hAtharasa utara jaave| yahAMse kisIko Age-pIche jAnA ho to choTI bAIna kAnapura-mathurA jAtI hai| 1 ( 176 ) bharavArI / sTezanase grAma pAsa hai / 2 jainiyoMkI dukAna haiN| phira yahAM alIgar3ha, khurjA Adi par3atA hai| yahAMkA hAla Upara likhA hai, so dekha lenA cAhiye | hAtharasase TikiTa kAnapurakA leve, 3 // ) lagatA hai / choTI bar3I lAinakA kirAyA barAvara lagatA hai / kAnapura utare / 1 ( 177 ) kAnapura zahara / sTezana se 1 mIla zahara meM di0 jaina dharmazAlA hai, yahAMpara kuA, TaTTI, bAjAra pAsa hai / vaidyarAja kanhaiyAlAlajIkA bar3A bhArI davAkhAnA hai / zaharameM vyApAra bahuta hai, kalakattA, bambaI jaisA hotA hai | yahAM para saba dizAvarakA mAla AtA hai, saba dezake manuSya Ate jAte haiN| yahAMpara di0 jainiyoMke ghara bahuta haiM / yahAMpara mandira 8 bar3e kImatI haiN| yahAM kAMcakA mandira zvetAmbara bahuta bar3a Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [103 hai avazya dekhanA cAhiye / yahAMse eka relave jhAMsI, 1 choTI lAina mathurA acanerA taka, 1 kalakattA taka, eka ilAhAbAda / kAnapurase AnevAle bhAiyoM ko ilAhAbAdake pahile bharavArI sTezana utaranA cAhiye / TikaTakA dAma 1 // ) lagatA hai / (178 ) bhrvaarii| mTezanase grAma na nadIka hai, 2 maniyoMkI dukAna haiN| phira yahAMse tAMgA karake paphomA pahAr3a nAnA caahiye| yahAMme savArI bailagAr3I, tAMgA kI jAtI hai / 15 mIla par3atA hai, pakkI sar3aka aura kaccI donoM haiN| (171 ) paphosA pahAr3a / yahAMpara jaMgalameM 1 dharmazAlA, kA hai, munIma bhI rahatA hai| isake pAsa paphosA nAmakA pahAr3a hai / moTo lagI hai, kucha car3hAva hai| Upara mandira hai, pahAr3ameM guphApa haiM, prAcIna pratimA haiN| chaThaveM zrI padmaprabhu mvAmIkA yahAMpara tapa jJAna kalyANaka huA thA / yaha sthAna bar3A pavitra aura ramaNIka hai ! yahAMpara melA bharAtA hai, yAtrI mAne jAne rahane haiN| yahAMkI yAtrA karake eka jAnakAra AdamIko sAtha lekara 6 mIla dUra gar3havAyake maMdira jAnA cAhiye / pahilekI yaha kauzAMbI nagarI hai| Ana jaMgala hai ! jamanA nadI nanadIka vahatI hai| 1 dharmazAlA hai, bhItarameM do maMdira haiM-1 caturmukha maMdirameM caturmugva pratimA padmaprabhukI hai, eka maMdira bahuta hI prAcIna hai jisameM prAcIna pratimA aura caraNapAdukA haiN| yAtrA karake sTezana bharavArI lauTa AnA caahiye| yahAMse phira TikaTa 1) / dekara ilAhAbAda utara pdd'e| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | (180 ) ilAhAbAda zahara / sTezana se 1 mIlakI dUrIpara caukabAjAra meM di0 jaina dharma - zAlA hai| tAMgAvAlA ) savArI letA hai, vahIM para Thahara jAnA cAhiye / pAsa meM 4 bar3e bar3e maMdira 3 caityAlaya haiM / eka maMdira meM 4 vedI haiM / prAcIna zyAmavarNa pratimA virAjamAna haiN| do maMdira meM gaMdhakuTIkI racanA bahuta kImatI aura ramaNIka hai / caityAlaya meM khaDgAsana candraprabhu bhagavAnakI pratimA virAjamAna hai| zahara bahuta bar3A hai| bAjAra dekhane yogya haiN| yahAMse tAMgA meM prayAga kI yAtrA bar3A karake ilAhAbAda lauTa Ave / Age mogalasarAya jAve / jisako jidhara jAnA ho calA jAve / atra lakhanaU kI ora kI yAtrA likhate haiM | kAnapura se II) TikaTakA dekara choTI lAIna se lakhanaU Ave | kAnapura meM zahara meM haravakta TrAmagAr3I sTezanako ghRmA karatI haiM / isakI savArImeM ArAma bahuta aura dAma kama lagatA hai / ( 181 ) lakhanaU | zahara bahuta lambA caur3A prAcIna hai / di0 jaina ghara bahuta haiM | yahAM para kula 9 sTezana haiN| unameM eka sTezana jaMkzana bahuta bar3A aura ramaNIka hai | eka bar3A sTezana aura hai / aura pAMca sTezana choTe haiM / mabase bar3A bhArI sTezana naubAgakA hai / yahAMse 1 104 ] 2 mIla dUra cauka bAjAra cUr3IgalI meM dharmazAlA, aura eka paMcAyatI maMdira bahuta kImatI hai / usameM chaha vedI aura hajAroM pratimA haiM / eka maMdira yahAMse najadIka galI meM hai / phira thor3I dUra pharaMgI mahala ke pAsa naI sar3aka ke kinAre eka caityAlaya hai aura cauka bAjAra, sar3aka yahAM se pAva meM la ImAmabAr3A, husenavAr3A dekhane yogya Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [105 hai| yahAM tAMgA bahuta khar3e rahate haiM mAla saba milatA hai / lakhanaU siTIse 1 mIla dUra mvAhAgaMnameM di0 jaina dharmazAlA, pAThazAlA hai| 1 mandira bar3A bhArI haiM, jisameM 3 vedI aura prAcIna manojJa pratimA haiM, choTI lAinase isa bAga sTezana hai| vahAMse nanadIka DAlIgaMjameM bar3A bhArI bagIcA hai / kuA, dharmazAga, mandira, bAnAra, nanadIka hai / yahAM mAgha sudI 5 ko prativarSa melA bharatA hai| upameM 4 dina taka yAtrA hotI hai, zrInIkA ratha nikalatA hai, pUnA AdikA bahA Ananda rahatA hai / yahA~kA sthAna bar3A sundara aura havAdAra hai, yahAMse eka mandira khaNDelavAlakA 2 mIla par3atA hai / yahAM ra zaharameM nainiyoM kI bahuna vAnI hai| brahmacArI zItalAmAda nI yahIMke nivAmI haiM, jinhoMne samAnakA bar3A upakAra garne deza dvArA kiyA hai aura aneka upayogI anya ligve haiN| yahAM gATa daravAnA, tambIra ghara, ghaNTAghA, AmakadolAkA mahala, manAyaba ghara adi dekhanA ho to tAMgA kirAyA karake jAve / Ane mamaya hara jagaha nAMgA milanA hai| dUsarA tAMgA karake calA bhAve, aisA karaneme dAma kama lagatA hai aura AkulatA bhI nahIM bar3hatI hai / lambana umeM eka aura sTezana hai / dalIlagaMna ityAdi / yahAMse eka relave kAnapura, eka bar3I lAIna phainAbAda, ayodhyA, kAgI, mogalamagaya nAkara mila nAtI hai / aba hama lakhanause bhaTanI lAinakI yAtrA limbane haiM / yaha relave kAnapurase lakhanaU, bArAbaMkI, gaur3A, gorakhapura, bhaTanI pArA hotI huI jaMbI kaTIhAra taka calI jAtI hai / 1 gAr3I barelI nAtI hai / eka lAIna sahA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| ranapura paMjAba taka jAtI hai| aba yahAMse TikaTakA // ) dekara vindorA taka leleve / bIcameM bArAbaMkI meM utara pdd'e| (182) baaraabNkii| zahara acchA hai / sTezanase 1 // mIla para di0 dharmazAlA 3 maMdira 2 aura 60 ghara di. jainiyoMke haiM / yahAMse bhI trilokapura nAte haiM / para yahAMse 12 mIla par3atA hai / so tAMgA kirAyA bahuta hai / vindaurase 4 mIla par3atA hai / (183) bindaur| yaha grAma ThIka hai / kucha di. jainoMke ghara haiM / aura eka maMdira hai / yahAMse 4 mIla tAMgAse trilokapura jAnA cAhiye / (184 ) trilokpur| yaha 1 choTAsA grAma hai, kucha ghara di. jainiyoMke haiM, pAsameM 1 mandira vaiSNavoMkA hai| dharmazAlA, kuA, bagIcA hai, dharmazAlAmeM bar3I dAlAna hai, dAlAna ke pAsa eka koTarImeM 1 // hAtha U~cI bar3I prAcIna neminAthakI pratimA hai / yaha pratimA vairAgI sAdhuke hAthameM hai ! // ) lekara darzana karAtA hai| koTharImeM andherA rahatA hai, isase dIyA jalAkara darzana karanA cAhiye / yahAMke darzanoMse AnaMda hotA hai / phira sTezana lauTakara TikiTa / ) dekara sarajU sTezanakA le leve / sarayUko lakar3amaNDI sTezana bhI kahate haiN| (185) sarayU (lkdd'mnnddii)| yahAM utara kara 1 mIla sarayU nadIke kinAre jAnA hotA hai, phira TikiTa sarakArI nAvakA -) lekara ayodhyA ghATakA lenA caahiye| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [107 (186 ) sarayU nadI ghATa / yahAMse 1 relave phaijAbAda jAtI hai, 6 mIlakA ) lagatA hai| 1 rAstA mAgha mIla ayodhyAnI jAtA hai| (187) ayodhyA nagarI / kauzalyA, sAketA, aparAnitA, videdA ityAdi nAma bhI haiM, yahAM bAnekA rAmtA mogalasarAya, lakhanaU, bar3o lAinase hai / eka mogalasarAya banArasase lakhanaU Ane samaya ayodhyA paDatI hai / pahile ayodhyA par3atI he mo ayodhyAkI yAtrA kre| bAdako phenAbAda / Age sohAbala jAnA caahiye| aura lakhanaUme AnevAloMko sohAbalakI yAtrA karake pIche phainAbAda ayodhyA jAnA cAhiye / dUsarA rAstA lakhanaU bArAbakIme saraz2a utarakara nAvase ayodhyA ghATa utara kara ayodhyA jAnA cAhiye / tIsarA rAstA manakApurase bhAnevAle ayodhyA ghATa utara kara ayodhyAkI yAtrA kreN| phira phaijAbAda sohAvala nAnA cAhiye phanAbAda bhI utarakara ) savArImeM ayodhyA jAnA hotA hai / ayodhyA sTezana utarakara -) savArImeM di. jaina dharmazAlAmeM AnA cAhiye / ayodhyA nagarI jinAgamake anusAra anAdi kAlase anaMtAnata tIrthaMkaroMkI utpanna karanevAlI pavitra bhUmi hai / parantu ima huMDAvasarpiNI ke prabhAvame hAlameM ayodhyA RSabhAdi pAMca tIrthakara aura rAma la maNane hI janma dhAraNa kiyA / bharata Adi cakravartIyoM kI bhI yahI mAtRbhUmi hai / anAdi kAlase yahI rIti hai 24 cauvIsa nIrthakara ayodhyA meM janme aura sammedazikharase mokSa gaye, para ima kalikAlake cakrase bhagavAnAkA anya sthAnameM janma humA / anya sthAnase mokSa gye| Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 108] jaina niirthyaatraadrshk| yaha zahara hAlameM bar3A hai, mAra puganA hai / eka dharmazAlA kula 7 maMdira aura dehariyA caraNa pAdukA haiM / vegavoMke rAma lakSmaNake sakar3oM maMdira haiN| unameM bahuta maMdira dekhaneke kAbila haiM / yahAM lAla baMdara bahuta haiM / haraeka samAnako uThAkara le jAne aura nukasAna karadete haiM / isaliye sAmAna saMbhAlakara rakhanA cAhiye / koI loga baMdaroMko canA, jalebI Adi gvilAne haiN| yAtriyoMkI icchA ho to kucha khilA denA cAhiye / yahAMkI yAtrA karake 2) savA. rImeM phainAbAda zahara dekhanA huA sTezanapara AnAya / ayodhyAse phaijAbAda kA / -) lagatA hai aura phaijAbAda dekhaneko bhI nahIM milatA hai / imaliye tAMgAse AnA cAhiye / (188) phaijaabaad| mTezana bar3A bhArI hai / ayodhyA, banArama, mugalasarAyako rela jAtI hai / 1 mohAvala, lagvanau, prayAga, ilAhAbAda jAtI hai TikaTa 1 // ) hai / (189) prayAga / mTezanase 3 mIla dUra hai, II) savArImeM nAMgAvAlA le jAtA hai / yahAMpara 1 kilA hai, bhItara jamInameM bhoga hai, bhoirAmeM bar3I mUrtiyAM zeva le goMkI haiN| eka AlemeM 2 prAcIna pratimA AdIzvara bhagavAnakI haiM / eka vavRkSa hai, nimako prayAga varavRkSa kahane haiN| isI sthAnapara bhagavAna RSabhadevakA tapa-kalyANaka huA thaa| isaliye yaha sthAna paramapavitra tIrtharAna kahAyA hai| kilA bahuta bar3A hai, bahutasI cIjeM haiM / so eka AdamI sAtha lekara saba dekhanA hiye / kileke bAhara gaGgA, jamanA, sarasvatI ye tIna nadiyAM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [109 haiN| yahAMpara hanAroM anyamatI yAtrI dAna mnAna tarpaNAdika karane Ate haiM / phira yahAMse / / ) savArImeM isA karake ilAhAbAda AnA cAhiye / yahA~para aneka va maga paNDe haiM unase bacanA cAhiye / ilAhAbAdameM naniyoMke 50 ghara 4 mandira aura 3 caityAlaya hai| yahA~kA darzana karake cAhe nima tarapha calA jAye / phaijAbAdase 1 mIla sTezana par3atA hai / zahara bAdazAhI mamayakA dekhane kAbila haiN| bAjAra acchA hai| 1 di. jaina mandira aura kucha ghara naniyoMke haiM / yahAMme ayodhyA Adi jAne ko tAMgA samtA milatA hai, phira sTezana Ave | 2) devara lambanasa, lenameM sohAcala, utara pdd'e| (120 ) ayo-yA sTezana / sTezanapara 1 dharmazAlA hai, phira yahAMse -) savArImeM belagAr3I, hAthagAr3Ime di. jaina dharmazAlAmeM jAnA cAhiye / 1 // mIlake karIba par3atI hai| yahAMpara brAhmaNa paNDA bahuta rahate haiN| so yAtriyoM ko hama nena haiM' kaha denA caahiye| ayodhyAnIkI yAtrA karake phira sTezana Ave / vahIMse eka rela banArasa, mogalasarAya nAtI haiM / eka phaijAbAda, sohAvala lakhanaU jAtI hai| yahAMse TikaTakA / ) dekara sohAvalakA leveN| aura lakhanaUkA 11) lagatA hai / banArasakA 2) aura mogalasarAyakA 22) hai / phaijAbAdase prayAgakA 1 // ) TikaTa, ilAhAbAdakA 1m) TikaTa kirAyA ugatA hai| (191) sohAvala / sTezanase 1 mIla uttara dizAmeM sar3aka hai / eka mIla kaccA rAstA hai / so pUchakara naurAI jAve / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~~ ~ ~ N 11.] jaina tIrthayAtrAdarzaka / (192) naurAI (ratnapurI) yahAMpara eka zvetAmbarI digambarI sAmika dharmazAlA hai| dharmazAlAmeM 2 maMdira zvetAmbarI haiN| phira yahAM Thaharakara eka AdamIko sAtha lekara grAmameM calA jAve / grAmameM 3 maMdira digambariyoM kA hai so darzana karake lauTa Ave / dharmanAtha tIrthakarakA isI nagarImeM garbha janma huA thaa| dekho kAla kI kuTilatA ki mAna zvetAmbA bhAI haiN| digambariyoM kA tIrtha nisapara kucha bhI iMtanAma nahIM hai / ima kSetrakA darzana hI karor3oM bhavakA pApa dUra karatA hai| lauTakara mTezana AnAve / kisIko ghara jAnA ho to calA jaay| sohAvalase / ) kA TikaTa kharIda kara ayodhyA ghATa Ave / ayodhyA ghATa utara kara -) nAvakA dekara saraz2a kinAre utara nAve / phira 1 mIlapara lakar3amaMDI sTezana calA jAve / TikaTakA /-) dekara gaur3A jaMkazana utara pdd'e| (193 ) gauDA jaMkazana / yaha zahara bar3A bhArI dekhane yogya hai / prAcIna maMdira aura dina ghara bahuta haiM / yahAMpara zakkaraguTTakA kArakhAnA bahuta hai| sATA-ugvakA rasa pIne samtA milatA hai, yahAMpara hajAroM mana gur3a, sakara banakara dizAvaroM ko jAtA hai| phira lauTakara sTezana mAnAve TikiTa kirAyA // ) dekara balarAmapurakA le lenA cAhiye / gaur3Ase ye hI lAina balarAmapura hokara gorakhapura jAtI hai, eka gaur3Ase nepAlapura jAtI hai / 1 lakhanaU taka jAtI hai| (194) balarAmapura / .. yaha grAma rAnA sA0 kA ThIka hai / naina loga kucha nahIM haiN| Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 111 sTezana me 1 mIla grAma hai| vaiSNavoMkI dharmazAlA hai / yahAMpara 1 chatrI, 2 tAlAva, 1 ba ga, rAjamaila dekhane yogya hai | yahAMse tAMgAmAr3A karake gAMva se pazcimakI tarapha 10 mIlapara seTameTa kSetra jAnA cAhiye / ( 195 ) zrI seTameTakSetra / saDakakI unakI tarapha naMgala hai| jaMgalake Age 1 choTAsA grAma haiN| kumA bhI hai| yahAM eka bauddhoM kA AdamI naukara rahatA hai| bauddhoMke sAdhu bhI rahate haiM / unake makAna bhI haiN| yahAM para jAnA cAhiye | phira yahAM mola jaMgalameM eka AdamIko sAtha lekara saumanAtha ke maMdira jAnA cAhiye / yahAvara pahile kaccA maMdira thA / usameM prAcIna pratimA thI, mo lakhanaU lAyabrerI meM legaye ! aba kucha nahIM hai | maMdira gira gayA hai / aba bhI konoM taka makAno khaNDahara he jana-bauddha donoM isa kSetrako mAnate haiM / magara "jainiyoM kI dazA dekhakara bar3A dukha hotA hai| aisA pavitra kSetra ina jainiyoMne chor3a diyA / yahAvara prativarSa kevala jaina 2-4 hI Ate hoMge ! para bauddho ra yahAkA kara rakhA hai| nainiyoM kA nAma nizAna bhI nahIM yaha vahI nagarI hai jahAMvara saMbhavanAtha ke garbhajanma, taba ye to lyANaka hue the| unakA nAma zrAvatI nagarI hai| abhI seTameTa nAma se prasiddha hai / yahApara mauddha Akara rahate haiM / brahmakI dharmazAlA pUcha lenA cAhiye | yahAM para grAmake thor3I dUra bauddha logoMke khaMDahara, kuMDa, cabUtarA, aura caraNa pAdukA haiN| so Ane-jAne samaya dekha lenA cAhiye / isa mahAna pugekA darzana karake janma pavitra kara lenA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] jaina tIrthayAtrAdarzaka / cAhiye / isa pavitra kSetrapara mana pavitra rahatA hai| yahAM baiThakara saMbhavanAthakA dhyAna, smaraNa pUnA bar3e zuddha bhAvoMse karanA caahiye| lauTakara balarAmapura AnA cAhiye / phira 1 // ) dekara gorakhapura utaranA cAhiye / jAne Ane meM seTameTakA bhAr3A 3) lagatA hai| (196) gaurakhapura / yaha zahara acchA hai / yahA~para anyamatiyoM kA gorakhanAthakA bar3A prAcIna maMdira hai loga Ate jAte haiN| sTezaname 1 mIla dina dharmazAlA hai / aura maMdira bhI hai / yahAMkA darzana karake phira tAMgA kirAyA karake 2 mIla zaharameM bAbU abhinaMdana prasAda nIke makAnapara jAve | Apa bar3e sajjana dharmAtmA puruSa haiM / gorakhapurake nAmI hAkima haiM, vahAMpara caityAlaya hai / usakA darzana kreN| eka makAnameM jamInase nikalI huI 3 pratimA vaiSNavoM kI haiM, so dekhakara lauTa bAve / phira yahAMse TikaTa 1) dekara nainagvAra sTezanakA lelenA cAhiye / gorakhapurase 1 relave gaur3A, 1 bhaTanI, 1 lakhanaU, 1 dusarI lAIna jAtI hai| (197) naunkhaar| sTezanase kisI eka nAnakAra AdamIko sAtha lekara 3 mIla naMgala meM khukundA grAmake dakSiNa tarapha koTase ghirA humA 1 dharmazAlA 1 maMdira, kuA, caupaTa jaMgala maidAna hai / yahAMpara 3 maMdira prAcIna haiM / caraNapAdukA hai isakA pujArI grAmameM rahatA hai| grAma choTAsA hai| maMdira nanadIka hai / bar3A kheda hai ki yahAM bhI nainI nahIM Ate haiM / kucha iMtajAma nahIM hai| gaurakhapurakI paMcAbatIkI taraphase yahAMpara pujArI rahatA hai| bhAIyo ! yahakI puSpa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [ 113 daMtakA garbha - janma - tapa kalyANakA pavitra sthAna hai| isakA nAma kiSkaMdApurI hai| yahAMpara bhI zAMta bhAvase puSpadaMtakA guNAnuvAda karanA caahiye| sTezana Upara TikaTakA ) dekara bhaTanIkA TikiTa le lenA cAhiye / ( 198 ) bhaTanI jaMkazana / yaha sTezana bar3A bhArI hai| grAma 1 mIla dUra hai / zahara meM jaina maMdira aura jainiyoMke ghara bahuta haiN| zahara vyApAra meM kAnapura sarIkhA hai | grAmameM jAkara atizaya kSetra kahAvA gAMva jAne ke liye kisIko pUchakara ThIka kara lenA cAhiye | bhaTanI jaMkazana se relave 1 lakhanaU, kAnapura taka | 1 kaTIhAra taka / 1 lena banArasa jAkara milatI hai| isI banArasa lAIna meM bhaTanIse ) dekara salImapurakA TikaTa le lenA cAhiye / ( 199 ) salImapura | sTezana kisI AdamIko sAtha lekara 2 mIla pUrvakI tarapha kahAvA gAMva jAve | yaha sthAna laTTAkA darzanake nAmase prasiddha hai / ( 200 ) zrI kahAvA gAMva atizayakSetra | bhaTanI Adi meM bhI " laTTAkA darzana " isa nAmake pUchane se jaldI patA lagatA hai / kahAvA gAMva eka choTA grAma hai / grAmase dakSiNakI tarapha bhaTanI se bhI dakSiNakI tarapha thor3I dUra jaMgalameM eka prAcIna mAnastaMbha, usake nIce Upara 6 pratimA manohara, aura kanAr3I bhASAkA bar3A zilAlekha hai | yahAMkA darzana karake bar3A Ananda hotA hai / stambhako dekhakara yaha siddha hotA hai ki pahile yahAMpara bahuta bar3A maMdira thA / kisIne naSTa bhraSTa kara diyA hai / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | aba kevala 10 hAtha U~cA mAnambha raha gayA hai| yahAMkI yAtrA karake sTezana lauTa AnA caahiye| phira banArasakI tarapha jAnese pahile TikaTa kAdIpurakA 1 ||) dekara lelenA cAhiye / ( 201 ) candrapurI | sAmAna sTezanapara chor3akara kisI eka AdamIko sAtha lekara 4 mIla dUra pUrvakI tarapha candrapurI jAnA cAhiye / caMdrapurIko caMdrAvaTI kahate haiM / 2 mIla pakkI, aura 2 mIla kaccI sar3aka hai / banArasa se moTara bhI 1 ) savArImeM candrapurI bhAtI hai / 14 mIla paDatA hai | relase 15 mIla aura bhAr3A bhI ) lagatA hai | cAhe jisa rAste AnA jAnA cAhiye / moTara meM paidala nahIM calanA par3atA hai | relameM bahuta paidala calanA hotA hai| isase moTara se hI yAtrA karanA yogya hai / yahAMpara caMdraprabhukA janma huA thA | yaha grAma choTAsA hai / grAmameM pujArI malI rahanA hai, grAmase thor3I dUra gaMgAjI bahatI hai, usake kinAre digambarI zvetAMbarI do dharmazAlA aura 2 mandira haiM / isa kSetrapara candraprabhukI ArAdhanA karanA caahiye| phira kucha dAna mandirako deveM kucha inAma pujArI, mAlIko bhI deveN| phira lauTakara sTezanapara aave| yaha mandira ArA nivAsI bAbR devakumArajIkA banavAyA hai, bar3A hI manohara hai / 2 caraNapAdukA aura 5 pratibimba haiM, bhaNDAra pujArIko de denA cAhiye / 8) kA TikiTa lekara sAranAtha utareM / ( 202 ) sAranAtha | yahAM bhI banArasa se rela moTara meM Ate jAte haiM, sTezana se 1 // mIla dUra dharmazAlA - mandira hai / mandirake pIche jamInase nikalI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [115 huI mUrtiyAM rakhI haiN| saba darzana pUjana karanA cAhiye / bhaMDAra denA cAhiye / isa sthAnapara zreyAMmanAthake garbha-janma-tapa tInoM kalyANaka hue the| siMhapuro hai| lauTakara sTezana Ave, TikaTakA -) dekara kAgokA TikaTa le leve / aura kAzo alaIyapura utara pdd'e| vahAMse tAMgA karake bihArIlAla dharmazAlA maidAganImeM nAve / (203) kAzI vanArasa kSetra / yahAMpara tIna sTezana haiM / 1 ganaghATa, banArasa kenTa, kAzI zahara / yahAMse 1 reka bhaTanI, 1 mogalamarAya, 1 lakhanaU taka jAtI hai| kAzI zaharakI sTezana utaranA cAhiye, aura =) savArImeM tAMgA bihArIlAlanI dharmazAlA maidAganImeM pahacA detA hai| yahIM kuA, nala, TaTTI, maMdira, bAnAkA mubhItA hai / yahAMse maMdira-bAjAra pApta hai imaliye yahIM para ThaharanA cAhiye / sTezana bhI pAma hai, maba bAnakA ArAma hai / bheTu yugameM bhI dharmazAlA hai / yahAM bhI jaMgala kumaA Adi sabakA Agama hai / yahAMpara do maMdira aura ( vedI haiM / pratimA bahuta manojJa haiN| maM dara saba hI kImatI haiN| yahAMpara zvenAMvara maMdira va caramapAdukA, chatrI hai / eka zvetAMbarI digambarI maMdira sAmila hai| bhadainIghATa para zrI syA0 mahAvidyAlaya hai / dharmazAlAbha pAThazAlA hai / isase ThaharanemeM takalIpha rahatI hai| pApameM gaMgAnI vahanI hai, zobhA bhI apAra hai / bhadenImeM 3 maMdira haiN| 2 pAThazAlAmeM, 1 kucha dUra hai / yaha sthAna dAnI zrI0 ba * devakumAra nIkA hai| jahAMpara icchA ho vahAMpara TaharanA cAhiye / maMdAginI meM bahuta subhItA rahatA hai| phira kisI mAdamIko sAtha lekara zaharakI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] jaina tIrthayAtrAdarzaka / vaMdanAko jAve / pUrvokta maMdiroMke sivAya , paMcAyatI bahuta bar3A maMdira hai| usameM mphaTika muGgAkI pratimA hai / eka udayarAja khagarAnakA caityAlaya dAlacI maNDImeM hai / isameM bhI 1 mphaTikamanikI bar3I pratimA hai, eka bhATake muhallameM jauharIkA caityAlaya hai. usameM zrI pAzvanAthakI hArekI pratimA hai / isakA darzana / baje subaha hI hotA hai, jaldI jAnA cAhiye / vizvanAthakA maMdira sonA cAMdIkI gar3AI kA hai| isake sivAya vaiSNavoMke hajAroM maMdira haiN| gaMgAke ghATaparake makAna, bharavanAtha, durgAkA maMdira, auraMgajebakI mamanida, rAjAoMka Taharane ke makAna, ammI saMgama, agamta amRta aura nAga ye nIna kuNDa, hindU vizvavidyAlaya, mAna maMdira ityAdi dekhanA cAhiye / yahAMpara niyoMka 25 ghara haiN| bhadanI ghATapara to zrI suNacAya aura bhenme pavanAthake garbha-janma-tapa ye tIna karayANa. hue haiN| yahApara mha puruSoMne janma liyA thA ! hindU lo nA isakI madaH . mAnate haiM : yaha vidyA kA bhI kendra hai| bar3a2 vidA kara nahAne jAte haiM, eka hindU vizvavidyAlaya hai| usameM kaI hajAra vidyArthI par3hate haiN| syAvAda vi0ko dekhakara usameM acchI sahAyatA denA caahiye| yaha mamthA vidvAnoMko utpanna karanevAlI hai / vidyAdAna samAna dusarA dAna nahIM hai / phira kucha kharIdanA ho to kharIda denA cAhiye ! yahaoNpara mone cAMdIkA hAthakA kAma / aTo makAna bhI kImatI haiM / sA.kA pyAra kA nahIM hotA hai, ghara hI gharameM hotAga vAmAna haratarahake vartana nilane haiN| yahAMkI yAtrA karake 'Te. . agara kisIko Age caMdrapurI, siMhapurI, bhaTanI, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [117 ayodhyA, phenAbAda, lakhanau, mogalamarAya Adi jAnA ho, ughara calA jAve / inakA hAla upara likhA hai mo dekha lenA cAhiye / kAzIse mogalasarAya -) dekara jAnA cAhiye / mogalasarAya gAr3I badalakara 2) TikaTakA dekara Aga jAnA cAhiye / (20) mogalamagaya / yahAMme 1 gAr3I lagnanau, 1 pahAranapura, 1 Aga paTanA hokara kalakattA taka jAtI hai / ilAhAbAda hokara jabalapura jAto hai / raphIgaMja gayA hokara TimaranI jAtI hai| Aga paTanA vAlI gAr3I madhupura badalakara gire dI jAtI hai| pira gimbara jI jAtI hai| gayA hokara bhI mIdhI zigvarajI jAtI hai| (204) aag| mTezaname 1 mIla -) mavAgameM nAMgA zaharameM jAtA hai / mo bA0 imprasAdanI nanakI dharmazAlAmeM utara jAnA cAhiye / imo varmazAlAmeM , caityAlaya aura zivAnIke pahAr3a kI racanA hai| 1 pratimA mvarNa, 2 cAMdI, 1 mphaTikamaNikI hai| phira kimI mAnakAra AdamIko mAtha lekara zaharake badiyAra maMdiroMkI vaMdanA kreN| maMdira aura caityAlayoM kI saMkhyA 34 hai| inameM raMgara kI pranimna virAjamAna haiN| janapiddhAMnabhavana bhI hai| phira zaharake bAhara 2 mIlako dUrIpara 2 namiyAM haiN| vahAM kA darzana kare / dhanRpugamai paM0 candAbAI dvArA mavarDina jainabAlAvizrAma hai / usako dekhanA cAhiye va kucha sahAyatA bhI denI caahiye| phira lauTakara zaharameM Ave / bAbU nirmalakumAranI, bA0 cakrezvarakumArajI va va. dharaNendrakumAranI yahIM rahate haiM / yahAMpara jaina agravAloMkI saMkhyA 80 ke aMdAnA hogii| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] jaina tiirthyaatraadrshk| gur3a yahAMkA prasiddha hai / lauTakara sTezana mAve / phira // 4) dekara paTanA gulajArabAgakA TikaTa leve / (205) paTanA-gulajArabAga / __ sTezana ke pAsa 1 di. jaina dharmazAlA hai| 1 maMdira aura pAmameM hI seTha sudarzanakA mokSasthAna hai| vahAMpara caraNapAdukA bhI haiN| yahAMkI pUjA karake zaharameM jAnA cAhiye / zahara prAcIna bahuta laMbA caur3A hai| kArIgarIkA kAma bahuta hotA hai| zaharameM kula pAMca maMdira haiN| 1 tamolI galI, 2 kacaur3I galI, 3 bRdAbAbA, 4 garur3A Upara, 5 bAjArameM hai| sabakA darzana karanA cAhiye / rauTate samaya bAjAra dekhatA huA gulanAra bAga AnAve / 1 paTanA siTI, 2 gulajAra bAga, 3 vAMkIpura (paTanA jaMkazana), 4 sohnpur| nadIke utsara pAra ye 4 sTezana paTanAmeM haiM / sohanapurase 1 gAr3I hAjIpura hokara kaTIhAra jaMkazana jAkara milatI hai| idhara bhI mithilApurI, AsAma, nepAla, kailAza parvatakI yAtrA hai| isakA varNana Age kareMge / paTanAse TikaTa vihAra zaharakA leleve / // ) lagatA hai / bIcameM vakhityArapura gAr3I badalakara vihAra utara pdd'e| 1 gAr3I yahAMse ArA-AgarA jAtI hai| eka gayAjI jAtI hai / (206) vihAra zahara / sTezanase najadIka 1 galI meM di. jaina dharmazAlA aura maMdira hai| phira mAlIko sAtha lekara 1 mIla dUrI zaharameM di0 zve. donoMkI zAmila dharmazAlA hai| vahAM bhI donoMke zAmila maMdira haiN| 3 pratimA mahA manohara haiM / yahAMkA darzana karanA cAhiye / yahAMse pAvApura nAnA cAhiye / tAMgA, moTara, bailagAr3I Adi bhAr3e karake Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [119 10 mIla pAvApura calA jAve / phira pAvApurase lauTakara bihAra jAve / bihArase eka rupayA savArImeM navAdA taka hamezA moTara, tAMgA jAte haiN| bIcameM pAvApuranI par3atA hai, // ) savArI lagatA hai| (207) siddhakSetra pAvApura / __zrI mahAvIrasvAmIkA yahAMpara nirvANa kalyANaka huA thaa| padma sarovarake bIcase kArtika vado 30 ko pichalI rAtrike 2 ghaDI rahanepara 72 muniyoM sahita bhagavAna mokSa padhAra gaye / nAlAvameM bar3A bhArI maMdira aura caraNapAdukA hai| vahAMkA darzana karaneme aimA mAlUma hotA hai ki mAnoM sAkSAt mokSazAlI hI hai| pAnI aura phUle hue kamaloMse sarovara sadA praphullita rahatA hai| kArtika badI amAvasyAke dina yahA bar3A bhArI melA bharatA hai / yahAMpara di. zve. 2-3 vaDI 2 dharmazAlA haiM / kula upara nIce 8 maMdira haiN| bagIcA aura kuA hai / thor3I dUra pAvApura grAma hai / yahAMpara eka donoM kI zAmila dharmazAlA hai| 1 maMdira digambarI hai| 1 zve. bhI hai / yahAMkA darzana karake jAne ke tIna rAste haiM-1 guNAvA hokara navAdA jAtI hai / 1 mIla dUra gAr3IkA rAstA kuNDalapura jAtA hai / cAhe nigharase calA jAve / maba hama vihArase kuMDalapurakA varNana karate haiN| (208) var3agrAma ror3a mTezanase 1 mIla grAma hai| rAstA sar3akakA hai / grAmase uttarakI tarapha 1 mIla Upara kuMDalapura grAma hai| yahAMpara eka dharmazAlA aura 1 maMdira hai| vahAMpara sAmAna rakhakara 1 bhAdamIko sAtha lekara jamInakI khudAI dekhane jAnA cAhiye / jamIna khoda Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] jaina tIrthayAtrAdarzaka / nese kuMDalapura grAma nikalA hai| jisameM bar3e2 makAna, kuA, cauddhamatiyoMke maMdira bahuta mUrtiyAM nikalI haiN| isase nizcaya hotA hai ki yaha bar3I bhArI nagarI thii| so nagarI daba gaI hai| jaina zAstrakI AjJA pramANa hai| phira lauTakara maMdirajoko aave| phira grAmase uttarakI tarapha Adha mIla Upara dharmazAlA hai| yahAMpara 1 dharmazAlA 1 maMdira hai| darzana karake sTezana mAnAve / yahAMse 1 rAmtA vihArako va 1 rAstA pAvApurIko jAtA hai / kaccA-pakkA gamtA hai| (-8 mIla donoM grAma par3ate haiN| kisIko ghara jAnA ho to calA jAve / nahIM to vApisa bar3agAMva roDa Ave / TikaTa // 3) dekara rAnagRhIkA le leve / (289) rAjagRhI atizayakSetra / pyAre sajjano ! yaha vahI pavitra bhUmi hai jisapara jagapiMdhu, dhanyakumAra, zAlIbhadra, sukumAla, munisuvrata Adi mahAna puruSane janma dhAraNa kiyA thaa| isakA nAma kuzAgranagara bhI hai / subhadrA celanA Adi mahAsatI yahIpara huI thiiN| pAMcoM pahAr3oMpara 23 tIrthakaroMkA samavazaraNa AyA, varDamAna mvAmIkA to kaI vAra aayaa| yahAMpara nAnA-AnA aura vaMdanAkA cakra 18 mIlakA par3atA hai| kula pAMca pahAr3a haiN| 1 vipulAcala, 2 vaibhAragiri, 3 monAgira, 4 udayagira, 5 ratnAgira ye pAMca pahAr3a haiN| ina pahAr3oMpara kula 18 maMdira haiN| jisameM vaibhAragirapara bahuta maMdira haiN| maMdirake dakSiNa tarapha eka prAcIna maMdira, eka prAcIna gar3ha va bhauharA hai| isakA patA lagAkara darzana karanA cAhiye / saba pahAr3oMse adhika isa pahAr3apara bahuta maMdira haiN| bahuta prAcIna caraNa pAdukA haiN| Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 121 / vipulAcala parvatapara 7 maMdira haiM / khoja2 kara zAMtabhAva se darzana karanA cAhiye / 1 vaibhAragiripara zreNika guphA hai| pahAr3a Upara thor3I dUra bhadrakumAra zAlibhadra kA choTAsA maMdira va zreNikakI guphA Upara hai / sabakI pUjA vaMdanA kreN| ina pahAr3oM se koI 2 muni svarga bhI gaye haiM / 2 muni mokSa bhI gaye haiN| aisA zAstroM meM lekha hai / isaliye jainiyoMkA to pUjyasthAna, atizaya kSetra siddhakSetra aura mahAvIra tIrtharAja bhI hai| pahAr3a ke nIce vaiSNavoMke bar3e maMdira, nadI va kuMDa haiM / mo saba manake loga vaMdanA ko Ane haiM / thor3I dUra eka musalamAnakI kabara hai / vapara musalamAna bhI Ate jAte haiM | kuMDoMne pAnI bahuta garama, thor3A garama, bahuta ThaMDA tInoM tarahakA rahatA hai| inameM snAna karaneme roga, vyAdhi, zarIramala, parizrama naSTa hona meM haiM ! isaliye isa kSetra, kuMDoM kI mahimA jagata prasiddha hai| sTezana ke pAsa rAjagRhI nagara ThIka hai / pahile bahuta prasiddha nagarI thii| mo aba bilakula choTI raha gaI hai / yahAMpara 2 di0 dharmazAlA, 2 kuA, maMdira, maidAnakA subhItA hai| eka maMdira dehalIvAle bhAIkA aura eka girIDIvAlekA bahuta bar3hiyA banAyA huA hai / inake Age eka zve 0 dharmazAlA va itre0 maMdira hai / zvetAmbarIya maMdira meM 2 prAcIna pratimA virAjamAna haiM / sabakA darzana karake sTezana lauTa aaye| yahAM melA bhI bar3A bhArI bharatA hai / TikaTakA 1) dekara relase bihAra Ave / dupare bailagAr3Ike rAste se pAvApurI, guNAvA, navAdA, kuMDalapura bhI AnA-jAnA hotA hai / yaha rAstA yAtriyoMke subhInepara nirbhara hai| inakA Upara ullekha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | kara diyA hai | bihAra lauTakara relase Anese phira moTara, tAMgA se navAdA taka jAsakate haiN| bIcameM pAvApurI-navAdA par3atA hai| (210) siddhakSetra guNAvAjI / pAvApura, rAjagRhI, kuMDalapura, bihArake Ate-jAte samaya bIca meM yaha tIrtharAja par3atA hai / yahAM 1 zvetAmbara, 1 digambara donoM dharmazAlA haiM / donoM maMdira haiN| donoM kArakhAnA haiN| yahAMse zrI gautama gaNadhara bhagavAna mokSa padhAre the / caraNapAdukA aura pratimA hai | yahAMse darzana karake navAdA Ave / aura navAdA se AnevAle / yahAMkI yAtrA karake pAvApura Adi Age jAyaM / (211) navAdA zahara / yaha navAdA kiUla gayA ke bIca meM par3atA hai / yahAMse eka rela gayAnI jAkara milatI hai| eka rela kiUla- lakkhIsarAya hokara bhAgalapura nAthanagara hokara lUpa lAInase barddhamAna hotI huI kalakattA jAtI hai / gayAkA hAla Age likhatA hUM / pIche nAthanagarakA | pahilese hI pustakako dhyAna se par3hakara vicArakara jibara jAnA ho udhara calA jAya / hara jagaha pUchanA cAhiye / ( 212 ) gayA / cAhe jigharase mAnevAle bhAI mogalasarAya gAr3I badalakara bIcameM caMdravatI nadIko dekhatA huA raphIgaMja hokara gayA AnA cAhiye / ( 213 ) raphIgaMja / sTezana se najadIka 1 kasbA hai / 20 ghara di0 jainiyoMka haiN| eka maMdira aura prAcIna pratimA, 1 pAThazAlA hai / yahAMse yayAkA kirAyA ||) lagatA hai| paTanA se bhI sIdhA gayA mAsakate Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| haiN| TikaTa 1 // ) lagatA hai| lUpa lAIna kalakattA, dillI, kAlakA lAInase kiula ( lakkhIsarAya ) gAr3I badalakara navAdA hokara paTanA takakI yAtrA karake paTanAse gayA AjAve / yA navAdAse gayA AjAve / eka rela Asanazola banArasa lAInameM gomoha, IsarI, hajArIbAga hotI huI gayA AtI hai| cAhe jidharase Ane jAte samaya gayAnI utara jAve ! gayAnI hinduoM kA bar3A bhArI tIrtha hai| hajAroM loga yahAMpara rAtadina Ate-jAte rahate haiN| relagAr3I sTezana dharmazAlA meM bar3I bhIr3a rahatI hai / kabhI2 itanI bhIr3a rahatI hai ki gAr3I cUka nAtI hai| TikaTa nahIM milatI hai / so kucha kharca karake TikaTa kharIda lenA caahiye| sTezana para vaiSNavoM kI bar3I bhArI dharmazAlA hai| nadIke kinAre cauka bAjArameM di jaina dharmazAlA hai| vahIMpara 2 di. jaina maMdira aura prAcIna tathA navIna bahuta pratimA haiN| aMdAnA 60 ghara di jaina, 1 pAThazAlA, kanyAzAlA hai| phira zaharameM 1 mola dUra bahuta bar3hiyA 1 maMdira hai| yahAM bhI 1 dharmazAlA hai| sTezanase donoM maMdira, dharmazAlA barAbara par3ate haiN| zaharameM hI jAkara ThaharanA cAhiye / zaharameM hajAroM maMdira vaiSNavoMke haiN| bAnAra, mUrti, phalgu nadI bahatI hai / nadImeM piMDa dAna karate haiM ! nadIke kinAre ghATa, maMdira ityAdi cIjeM dekhanA caahiye| phira yahAMse moTara yA tAMgA karake tIrtharAna kuluhA pahAipara jAnA caahiye| gayAnImeM seTha riSabhadAsa, seTha kezarImala lallTamala seThI sajana puruSa haiN| (214 ) atizayakSetra kuluhA phaadd'| gayAnIse 38 mIla dUra kuluhA pahAr3a hai jo isa dezamai prasiddha Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] jaina tIrthayAtrAdarzaka / ____w ww ~~ wwwmmmmm pahAr3a hai | gayAme jIdApura DhauvIgrAma taka pakkI sar3aka hai / DhaubI grAma takase bAMI tarapha rAmtA mur3akara 9 mIlapara haTaragaMja thAnA hai| yahAMtaka moTara tAMgA Ate-jAne haiN| Age vIcameM phalgu-nIlAMjanA do nadI utaranA par3atI hai / tAMgAvAlA yahIMpara Thahara jAtA hai / yahAMse 6 mIla dUrIpara hatavariyA grAma par3atA hai / vahAMtaka moTara, tAMgA jyAdaH kirAyA denese cale jAte haiM / rAmtA acchA hai / nadI bhI gaharI nahIM hai / kabhI nadI nahIM utaranepara nadIke usI tarapha haTIragaMja taka tAMgA acchI taraha AtA hai / haTaragaMjameM bahuta tAMge hara samaya milate haiN| nadIse sirpha 2 mIla dUra hatavariyA grAma hai| yahAM bAbU badrInAtha jauharI kalakattAvAloMkI kaccI dharmazAlA hai / eka mAdamI rahatA hai / yahAMse Apa mIla pahADakI taleTI hai / nIce kuA aura bagIcA acchA hai / eka makAna bhI hai / yaha pahAr3a pahale jainake nAmase prasiddha thaa| pahAr3apara eka jina zAsanadevI thI, usameM virAjamAna karake umako kulezvarIke nAmase prasiddha kagdI / pahATa kA nAma bhI kuluhA kahane lage / aura hajAroM pApI jIva varadAnakI icchAse bola-kabola kara bhaMsA, murge, bakare jina devI aura jina pratimAke Age mArakara car3hAne lage / usa hatyAkA pAra nahIM hai / usako kuladevIkA maMdira bolate haiN| vahAMpara jAne hue di. jaina maMdira zurU meM paDatA hai / isa maMdirameM pahile bahuta pratimA aura eka sahasrakUTa caityAlaya thA / aura bAharakI dAlAMnameM zAsanadevI virAjamAna thii| bar3e duHkhako bAta hai ki nainiyoMkI galIse una duSToMne pratimA aura sahasrakUTa caityAlayako bAhara nikAlakara eka jhAr3ake Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [195 nIce DAla diyA / aura maMdigmeM devIko virAjamAna karadI / jina pratimAko bhairava Adi bola kara unake Upara dela midura car3hAne haiM / aura sAmane hajAroM jIvoM kA vadha karate haiN| pratimAera gyUna aura mAMsa piMDakA dera kara dete haiM / bahunase loga nAriyala, phala, phUla, miThAI Adi bhI car3hAte haiN| pahAr3akI durdazA aura moha nidrA digaMvariyoM kI dega kara kalakattA nivAmIbAva badrIdAmanI jauharI vetAmbara -nane apanA bahutamA dhana kharca karake isa pahAr3ako grAma sahita kharIda liyA hai / aura apane AdhIna kara liyA hai va kanI - zAlA banavAkara eka apanA AdamI ragba diyA hai / pahAipara jIvavagha na ho, isaliye bAbamA ne bahuta mukadamA laDA, parantu bagAlI logone jIva mAranA baMda nahIM kiyaa| magara pahilese kucha kama nIva marate haiN| yaha saba kalikAla kI mAyA hai| pahAr3akI car3hAI Adha mIlakI marala hai / pahile vahI madira, pratimA aura sahanakaTa catyAlayakA baTara milatA hai nimakA ulnemva upara kiyA nAcukA hai / phira pahA, jara thor3I dA jAnege eka patthara ke nIce bar3I bhArI guphA hai / isameM akhaNDita 2 pratimA viganamAna haiN| eka baDA bhArI vRtaga maMDapa AtA hai| yahAMpara pahile bar3A maMdira aura dharmazAlA thI, mo TUTa gaI aimA mATama hotA hai / phira Age jAneme eka pahATake pattharameM 10 pratimA agbaMTita lekara varanAtha nagaI hai / aura AgapAmameM choTI2 pratimA haiN| vRSabhanAthame eka patyA zilAlegna bhI hai| para par3hane meM nahIM AtA hai| gItalanAthake tapa kalyANakakA yaha sthAna hai| yahIMpara bhagavAnako kevalajJAna huA thaa| yahAMse thor3I dUrapara 1 bhadralagrAma hai / usameM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] jaina tIrthayAtrAdarzaka / bhI eka prAcIna zItalanAthakA maMdira hai| isaliye isIkA nAma saccA bhadralApurI hai / jahA~para ki bhagavAna ke garbha, janma, kalyANaka hue the, yaha vahI tIrtha aura vahI nagarI hai / yaha duSTa kalikAlakA prabhAva hai / yahAMkI hajAroM varSoM se muni, AryikA, dharmAtmA loga vaMdanA karate bhAye, usIkI Aja yaha dazA hai ! uparakI daza pratimAoMko baMgAlI loga dazAvatAra mAnate haiN| yahAMkI vaMdanAke liye hama (va0 gevIlAla) aura gayAke bahutase loga Aye the / bar3e AnaMda ke sAtha pUnA vaMdanA kI thii| gayAvAloMse bahuta kahA ki Apa loga yAtriyoM ko AnenAne kA prabaMdha krdo| jAneke liye preraNA kiyA karo / parantu kisIne bhI dhyAna nahIM diyA / yAtrI sirpha prasiddha nAmI2 tIrthopara hI jAte haiN| yahAMpara nahIM Ane haiN| yaha bahuta hI ramaNIka puNyakSetra hai / rela vagairaha pAsameM hai / daur3akara bhI cale jAsakate haiN| hamane aise 2 gupta sthAnoM ke darzana bar3e kaSTase karake isa pustaka likhane kA sAhasa kiyA hai / yahAMkI yAtrA karake lauTa kara gayAnI Ave / aba gayAnIse pIche navAdA, bhAgalapura, madhupura, girIDo hokara zikharamI jAsakate haiM / gayAse sIdhe hajArIbAga-IsarI hokara zikharanI jAsakate haiM / bIcameM koDaramA, hajArIbAga ror3a paDatA hai / vahAMpara di. jaina maMdira aura jainiyoMke ghara bahuta haiN| phira IsarI sTezana utara paDe / gayAse TikaTa 1 // ) bgatA hai| (115) iisrii| sTezana ke pAsa 2 di. jaina dharmazAlA haiN| eka maMdira aura kuA bhI hai / yahAMse moTara-bailagAr3I yA paidala hI 14 mITha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [127 madhuvana calA jAve / IsarIse 1 rela gomoha jaMkazana hokara bAsanazola, kalakattA taka jAtI hai| TikaTa 31) gatA hai| go gomoha jaMkazanase gAr3I badalakara AdA naMkazana jAtI hai / AdrA jaMAzanase eka gAr3I puraliyA hokara nAgapura tarapha jAtI hai| eka gAr3I bhAdrAse khaDagapura jaMkazana jAkara milatI hai / puruliyAse 1 rela rAMcI jAtI hai| khaDagapurase 1 relave kaTaka bhuvanezvara hokara khugdA roDa jAtI hai / eka relave kalakattA jAtI hai| eka khaDagapugme jAi sukar3A jhAlImATI hokara sono nAkara milatI hai / phira nAgapura hokara baMbaI taka jAtI hai| bugdAse eka rela jagadIzapurI jAtI hai / eka relave bainavADA hokara madrAma taka jAtI hai / ityAdi mamajha lenA cAhiye / aba hama navAdA taraphakA hAla limbine haiN| navAdAne TikaTa 1 / / / ) dekara nAthanagarakA le leve yA bhAgalapurakA le leye| (16) nAthanagara / mTezaname pAva mIla di. jaina dharmazAlAmeM jAnA cAhiye / yahAMpara do dharmazAlA mAmane2 haiN| unamese 1 terApaMthI, dUsarI vIsapaMthIkI hai| do hI maMdira, kuA, kArakhAnA, bhaMDAra alagara haiN| yahAMkI vaMdanA karake pAMvame 1 mIla dUra nAthanagara dekhatA huA campAnAlA-(caMpApurI) nAve / (217) cNpaapurii| yahAMpara pahile di0 zve kI dharmazAlA zAmila thii| aura donoM kA nIce Upara bhaMDAra thaa| mo aba zvetAmbariyoM ne jumme karalI hai| parantu yahAMpara di. jaina maMdira, prAcIna pratimA, do ghara Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] jaina tIrthayAtrAdarzaka / NapAdukA haiM / yaha sthAna bahuta prAcIna pUjyanIka hai / dharmazAlAke bAhara eka tarapha zahara hai / pIche gaMgA nadI vahatI hai / gaMgA nAlA kahate haiN| yahAMkA darzana karake nAthanagara AnAve / phira yahAMse -) savArImeM bhAgalapura Ane-jAte haiN| aura relameM sirpha -) hI lagatA hai| (218) bhaaglpur| sTezanase thor3I dRra gAr3Ike sAmane AdhI mIlake phAsalepara di0 jaina dharmazAlA, kuA, aura eka maMdirameM tIna maMdira sAmila haiM / pratimA vAsupUjya bhagavAnakI viganamAna hai| yaha pratimA bahuta prAcIna hai / yahAMkA bhaMDAra bhI alahadA hai| bhAgalapura utaranese bhI nAthanagara tathA caMpAnAlAkI yAtrA karake lauTakara bhAgalapura AjAve / agara udhara unareM to idharakI yAtrA karake ugharako lauTa jAve / bhAgalapura zahara acchA hai / 10 ghara di0 nainiyoM ke haiM / bAjAra acchA hai / mAla vagairaha sama nilatA hai / yahAMse eka lAIna (llUpa) jAkara kalakattA milatI hai / eka lAIna kaTIhAra jAkara milatI hai / eka lAIna navAdA hokara gayAnI jAkara milatI hai / so imI lAInase lambIsarAya gAr3I badalakara madhupura jaave| yahAMse gAr3I badalakara girIr3I utara pdd'e| phira zikharanI jAnA cAhiye / mammedazikharajIse nAthanagara, bhAgalapura AnekA dUsarA rAstA bhI hai / bIcameM kIUla yA lakkhIsarAya gAr3I badalakara bhAgalapura Ave / agara kimIko bhAgalapurase sIdhA kalakattA jAnA ho to bhAgalapurase sIdhA kakakattA calA jaave| vahAMse lauTakara, madhupura, girIDI, yA gomoha, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [129 IsarI hokara zikharajI nAve / TikaTa bhAgalapurase navAdAkA 1 // -), gayAkA 3), girIDokA 2), kalakattekA 5) bhADAkA lagatA hai| mAgalapurame eka rela maMdAra giranI jAtI hai| TikaTa II) lagatA hai| so pahile maMdAragiranI jAnA cAhiye / bailagADIkA kirAyA 4), baggIkA kirAyA 10), lagatA hai| aura moTarakA kirAyA 2) savArI lagatA hai / cAhe nimame calA jAve / (219. ) sTezana maMdAragiA-(siddhakSetra maMdAragirajI) bhAgalapurame 30 nIla drA grAma hai / sTezanase 1 mIla dUra di. bhana dharmazAlA va canyAlaya hai / yahAMkA bhaMDAra pujArI alaga hai / yahAMme mar3aka 2 mIla taka lagI hai / 12veM tIrthakarakA garbha, nanma, tapa, jJAna kalyANa to bhAgalapura nAthanagara caMpApurameM huA thA / mo eka hI bar3A zahara campApura thaa| usakI sImAmeM tIna khaMDa hogaye / magara maya caMpApurameM hI garbhita haiN| pAntu mokSa kalyANakakA sthAna yahI maMdAragirikA parvata hai| pahAr3a Upara 1 tAlAva, 2 maMdira aura caraNapAdukA haiN| pahAr3ake nIce 1 bar3A tAlAva, jaMgala, 1 chatrI, kuA Adi hai | pahAipara eka guphAmeM 1 narasiMghakI mUrti, gaMgA jamanA kuMDa va 1 tAlAva haiM / yaha saba vaiSNavoMke tIrtha haiN| vahIMpara 1 mAdhu rahatA hai / hanAroM anyamatake yAtrI yAtrAko Ane haiN| yahAMkI yAtrA karake bhAgalapura Ave / phira 2 // ) dekara girIDIkA TikaTa leleve / bIcameM lakkhIsa. rAya, madhupura gAr3I badalakara girIDI utara pdd'e| pahAipara 2 di. jaina maMdira haiM / ye donoM hI prAcIna maMdira haiM / eka maMdirameM carajamAbukA haiM / aura dusare maMdirameM kucha bhI nahIM hai| Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| (220) girIr3I sTezana / sTezanase thor3I dUra zahara hai| zahara acchA hai / 10 di. nainiyoMke ghara haiM / vIsapaMthI, terApanthI, zvetAmbarI inhIM tInoMkI 3 dharmazAlA va 3 maMdira alagara haiN| yahAMse madhuvana 18 mIla par3atA hai / rAstA pakkA hai / tAMgA, moTara, bailagAr3I Adi sabhI savArI milatI haiM / bIcameM grAma, bhoDalakI khAni koyale kA bar3A bhArI kArakhAnA dekhatA huA calA jAye / bIcameM var3Agara nadI par3atI hai| nadIpara eka zvetAmbara maMdira va dharmazAlA haiM / agara yahAMpara kisIko ThaharanA hoya to Thahara jAve / / (221) madhuvana (zrI sammedazikharajI) kI kotthiyaaN| ___ yahAMpara tIna koThiyAM, bar3I2 dharmazAlA, kuA, bAjAra, bagIcA tathA aneka maMdira jinameM hajAroM pratimAeM virAjamAna haiN| yahAMpara AnejAneke mukhya do hI rAstA hai| 1 ImarI sTezanase, dUsarA girIDI sTezanase, inakA hAla Upara likha diyA hai / dinoMkI cIsapaMthI va terApaMthI 2 koTiyAM va zvetAMbarIkI eka koThI hai / ina tInoMke kArya judera haiM / munIma, punAna, naukara-cAkara, tAMgA, hAthI, thor3A saba judA2 kAma hai / yahAMse pahAr3akI car3hAI 6 mIla jAne par3atA hai / bIcameM Upara 2|| mola gaMdharva nAlA par3atA hai| yahAMpara di0, zve donoM hI dharmazAlA banI haiN| Ane-jAte samaya yahIM malamUtrAdi karake pahAr3apara jAnA AnA cAhiye / pahAipara to hargina na karanA cAhiye / prathama rAtri 2 baje uThakara zauca snAnAdise nivRtta hokara sApha zuddha kapar3A pahanakara, garIboMko bAMTane ke liye rupayA paisA, pAI vagairaha lekara, khAnepIneko dravya lekara, godIvAlA, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [111. DolIvAleko karake AnaMdake sAtha jaya 2 zabda karatA parvatakI vaMdanAko calA jAve / aisA karanese koI bAtakI takalIpha nahIM hogii| agara nivaTanA ho to gaMdharva nAle para hI nikaTa lenA caahiye| (222) zrI sammedazikharajI phaadd'| phira yahAMse 1 mIla sItA nAlA par3atA hai| yahAMpara dravya dhokara prakSAlake liye jala bhI lelenA cAhiye / yahAMse 1 mIlataka mIdiyAM lagI huI haiM / bAkI gamtA kacA sApha sar3aka sarIkhA banA huA hai / pahile pahala zrI gautama svAmI aura phira kuMcanAtha bhagavAnakI ToMka par3atI hai / so vahAMpara kucha dina nikalaneke pahile pahuMca jAnA cAhiye / phira pUrva dizAkI tarapha kula 15 TIkoMkI vaMdanA karake phira jala maMdira mAve / kamase neminAtha, araHnAtha, mallinAtha, zreyAMsanAtha, puSpadaMta, pama nabhu, munimuvana aura caMdraprabha ina ToMkoMkI vaMdanA karanA caahiye| ye ToMke badana uMcI aura dUra haiM / phira vahAMse AdinAtha, gonalanAtha, anantanAtha, mabhavanAtha, vAsupUjya, abhinandananAtha ina ToMkoMkI vaMdanA karake jalamaMdirameM aanaave| yahAMpara bar3A bhArI maMdira aura gezakaNa pArzvanAtha Adiko saikar3oM pratimAeM haiM / pahile yaha digambarga thA, para zvetAmbaroMne jhagar3A karake le liyA hai / yahAMpara kucha vizrAma tathA bAdhA meTakara phira pazcimako tarapha 8 ToMkoMkI vaMdanA kareM / kula ToMke 25 haiN| sabameM caraNa haiM unhIMkI vaMdanA bhAvasahina karanA cAhiye / pAcanAtha aura caMdraprabhakI ToMkakA car3hAva bahuta kaThina hai| yahAMpara anaMtAnanta kAlase manantAnanta muni mokSako padhAre haiN| eka ToMka darzanakA phala koDAkor3I upavAsakA phala likhA hai / ekavAra hI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | zuhU bhAvoMse vaMdanA karanepara tithaMca aura narakagati nahIM hotI hai / aura vaha jIva jyAdaH se jyAdaH 53 bhavameM mokSa calA jAtA hai / jisa jIvako naraka tithaMcagati baMdha gaI hogI usako darzana nahIM hogA | isameM rAvaNa aura zreNika dRSTAMta batAyA jAtA hai / pahAr3a para ke ekendriyAdi jIva bhavya haiM / ekara ToMka se 1-1 tIrthakara anantAnanta muni mokSako padhAre haiM / isI bharata kSetra ke 24 tIrthaMkara ayodhyA meM janmeM aura zikharajI se mokSa jAMya / parantu huMDAvarSiNI kAlake prabhAvase anyara jagaha janma va mokSa huA hai / yaha niyama aTala hai / ityAdi parvatakA mahAtmya zikhara mahAtmyase jAnanA / kula parvatakI yAtrAkA cakkara 18 mIla par3atA hai| isa tIrtharAjakI mahimA aparampAra hai | bAlaka se lekara vRddha taka sabhI vaMdanA karake parvatake nIce Ate haiN| aura Anandase khAne-pIte, Dolane-phirane haiM / kucha bhI veda vA parizrama mAlUma nahIM par3atA hai / isa tIrtha - rAjako dhanya haiM, jahAM devaloka duMdubhI bajAte haiM pAnI varasatA hai, maMda sugaMdha havA calatI hai / saba vaMdanA karake pArzvanAthakI ToMka se Ate samaya ikadama utArakA rAstA hai / bIcameM prAcInakAlakA makAna hai / usameM bahuta kama yAtrI Ate jAte haiM / aura isI 1 pahAr3akI dharmazAlA meM rahate the| yahAMpara pAlagaMjake rAjAkA rAjya thA / yahIM para rahate the / kucha rAjAko dekara yAtrA saphala bulAyA karate the / phira gaMdharva nAlepara AjAya / yahAMpara vizrAma kara lenA cAhiye | agara kucha khAnA-pInA ho to koThiyoMkI tarapha se baMTatA hai vaha lekara khA - pIlenA cAhiye / bAla- baccoM ko bhI kucha khilA pilA kara nIce koThI meM AjAya / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina nIrthayAtrAdarzaka / koThiyoMke thor3I dUra jaMgala meM cabUtarA hai / nahAMpara zrIjIkA ratha virAjamAna hotA hai| vahAMse bhI saba pahAr3akA darzana pUnA acchI taraha se kara sakate haiM / madhuvana meM kucha dina Thaharakara 2-3 vaMdanA karanI cAhiye / phira 1 bhAdamIko tathA 1 dinake khAnepIne kA sAmAna sAtha lekara parvatakI parikramA deve / parikramAke bIcameM 1 bhAga nAlAva, 2 gAMva vagairaha par3ate haiM / phira acchI tarahame dila bolakA garIba tathA TalA, laMgar3oM ko dAna denA caahiye| yahAMpara koTa meM bacI bahuta rahatA hai / mo apanI zaktike mAphika bhaMDAra bhaganA cAhiye / phira lauTakara girIlI yA ImarI AnAve / ghara jAnA ho to ghara calA nAve / isakA hAla u.para likha diyA hai vahAMse dekha lenA / Ipagame yA girIdIme eka vAra kalakattA avazya dekhanA caahiye| phira baDagapura hokara ghaTa gari, udayagiri jAnA cAhiye / damakA hAla nIce rigvatA huuN| jima manuSyane manuSya janma pAkara tIrthayAtrA nahIM kI baha gurda ke mamAna hai| aura lakSmI miTTIke barAbara hai / kuTampI jana kIyA ke samAna haiM / mAdhu puruSa cAhe tIrtha kareM, yA na kare vaha no mvayaM zuddha honAtA hai, parantu gRhasthoM ko to nIrtha avazya karanA caahiye| ghagvArIne tIrtha karanA, mAdhunanane dhyAna / ye donoM nahIM kareM, ne haiM pazu mamAna // 1 // kAla karaMnA Ana kara, Aja karanA abdha / chinameM paralaya hoyagA, pheri karegA kavya // 2 // Ajakalako chor3akara, karale jo kucha avca / Aga jaraMtA jhoMpar3A, soyA so hI labdha // 3 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214] jaina tIrthayAtrAdarzaka / pAva palakI khabara nahIM, kare kAlakI bAta / kuNa jAne kyA hoyagA, kaba UMge parabhAta // 4 // dharma kAryameM DhIla nahIM, kariyo mere bhrAta / pAva palakakI khabara nahIM, kaba hove prabhAta // 5 // paramapUjya zikharajIkI yAtrA karake IsarI, girIDI jAnA cAhiye / phira 30) relakirAyA dekara kalakattA jAnA caahiye| nisa bhAIne pahile caMpApurakI vaMdanA na kI ho vaha yahAMse bhAgala. pura jA sakatA hai| (223) kalakattA zahara / __ sTezanapara hara prakArakI savArI milatI hai / yAtriyoMkI icchA ho usImeM baiTha jAya / sTezana mAgha mIla harIsana roDa bAjAra hai / yahAMpara 1 bAbU surajamalajI, 2 bAbU rAmakRSNadAsanI, 3 bA0 badrIdAsanI jauharIkI aisI 3 dharmazAlA haiN| ye tInoM dharmazAlA bahuta bar3I haiN| hindu yAtriyoMko bhI inameM utaranekI AjJA hai / pAnIkA kala, TaTTI, rasoIkA kamarA, bAjAra, maMdira AdikA subhItA hai / belagachiyA sTezanase 4 mIla hai| vahAMpara bhI bahuta hI yAtriyoMko ArAma milegaa| apanI icchAnusAra Thahara sakate haiN| apanA sAmAna hiphAjitase rakhanA cAhiye / hara tarahake AdamI Ate haiN| belagachiyAkA sthAna khAsa jainiyoMke liye hai| acchI Aba-havA aura ramaNIka hai| zahara kucha dUra par3atA hai| sirpha yahI kaSTa hai| TrAma gAr3I calatI hai so 15 minaTa meM hI pahuMcA detI hai| TikaTa AnejAnekA sirpha 4) lagatA hai / TrAma gAr3I rAta dina, hara jagahako jAtI hai| isI meM baiThakara zahara macchI tarahase dekha lenA caahiye| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [135 apane di. jaina maMdira bahuta kImatI bane hue haiN| 1 belagachiyA, 1 cAMvalapaTTImeM, 3 purAnI vADI, 4 harIsana roDake pAsa citapura ror3a naM0 81 meM haiM / sabakA darzana karanA cAhiye / eka caityAlaya jaina agravAloMkA cAMvalAhImeM hai| maMdiroMmeM dhAtu pASANakI pratimA ramaNIka haiN| kalakattA eka nambarakA zahara hai / zaharakI galI2 dukAna 2 dekhane yogya haiM / isa zaharako jisane nahIM dekhA usane kucha nahIM dekhaa| isa zaharake dekhanese aura zaharake dekhanekI icchA nahIM hotI hai| yahAMpara 4-5 dina Thaharakara kucha kharca karake zaharako dekhanA cAhiye / di0 naina bhAIyoM ke 200-300 ghara haiN| phuTakara vyApAra karane vAle prAyaH 600 manuSya hoMge / dekhaneyogya ye cIje haiM___ harIpanageDa, bAnAra, koThiyAM, bAbu badrIdAsa nI jauharIkA bagIcA, maMdira, yahIMpara zvetAmbara 4 maMdira haiM, ve dekhaneyogya haiN| TaMkamAla, hAphapA0 kA bAjAra, manAyabaghara, tAra ghara, bar3A DAkakhAnA, vinalIghara, gaMgAkA pula, nahAna, agniboTa, alIpura cir3iyAghara, hAvar3A sTezana ityAdi cI meM dekhanA caahiye| kalakattemeM hAbar3A aura myAdalA ye do sTezana haiN| relave lAIna cAroM tarapha jAtI haiN| agara agnivoTakI yAtrA karanI hoya to kalakattese ||)kaa TikaTa lekara bAlI aura uttarapAr3ake darzana karake kalakattA lauTa mAnAve / agara kisIko AgaboTa nahAnameM kidharako nAnA ho to brahmaputra aura samudrameM hokara porabaMdara, baMbaI, maMgalUra, beMgalUra, bhAsAma, brahmaputra, vilAyata taka nAsakate haiN| aba maiM kalakatteke mAge mAsAmakA ullekha kara detA huuN| kala. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| katteke lalave sTezanase TikaTa 3 // ) dekara vogharAkA lelenA cAhiye / bIcameM saMtAra gAr3I badalakara eka gAr3I pArvatIpura jAkara kaTIhAra jAtI hai / eka gAr3I bogharA jAkara kauniyA jAkara milatI hai / (224 ) bograa| yaha grAma acchA hai / 1 maMdira aura 20 ghara di. nainiyoMke haiM / yaha gAr3I kauniyA jAkara milatI hai / (225) kauniyA jaMka0 / eka gAr3I saMtAra aura bogarA hokara yahAM milatI hai| pArvatIpura meM eka gAr3I paratAvagaMja jAkara milatI hai / eka narakaTiyAgaMja jAkara milatI hai / eka lAIna darabhaMgA jAkara milatI hai| darabhaMgA zahara bar3A hai / dekhane yogya zahara hai / darabhaMgAse eka relave nayamagara jAkara milatI hai / jayanagarake pAsa bahuta mAravADI jainoMke makAna haiM / jayanagara bhI acchA zahara hai / 1 maMdira aura kucha ghara jainiyoMke haiN| pArvatIpurase 1 relave manIhArabATa jAkara milatI hai| bIcameM vArasohI par3atA hai| vArasohIke AsapAsa bahuta di. naina mAravAr3iyoMke ghara haiM / yahAMpara vArasoIghATa, vArasoIhATa aise do mukAma haiN| donoM jagahapara 2 maMdira aura 26 ghara di. nainiyoMke haiN| pArvatIpurase gohATI gAr3I jAtI hai / bIcameM kaunI jaMkazana jAkara milatI hai / kaunI aura gohATIke bIcakA ullekha karatA huuN| bIcameM lAlamanIhAra par3atA hai| yahAM bhI 1 maMdira aura kucha ghara di. jainiyoMke haiM / yahAMke AsapAsa di. jaina mAravADiyoke bahuta ghara haiM / Age golagaMja jaMkazana par3atA hai / vahAMse eka relave ghovar3I jAtI hai / dhovar3Ise nadI pAra hokara 4 mIla Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina nIrthayAtrAdarzaka / para jamAdArahATa jAtI hai / yahAMpara 1 maMdira aura 20 ghara jaina mAravADiyoMke haiM / isake AsapAsa bhI bahuta jaina mAravAr3I haiM / dhovaDImeM kucha naina naukara bhI haiN| maMdira nahIM hai / dhovar3Ise golagaMja lauTa Ave / phira Age naravAr3I par3atI hai| (226) nrvaadd'ii| yahAMpara 1 maMdira aura 15 ghara di0 aniyoMke haiM / yahAMse 8 mIla dUra cInIkA kAragvAnA hai| AmapAmameM bahuta ghara di. mAravAr3Ike haiN| Age gohATIgaMna sTezana par3atA hai / bIcameM brahmaputra nadI par3atI hai| nAvameM ghaTakara usa pAra ho jAne para dusarI rela milanI hai| umameM ghaTakara gohATI nAnA cAhiye / ( 7) gohATI zahara / jaMgalako - aMgrenane yaha gaharavamAyA hai| zahara acchA hai| 1 caityAlaya va : ghara di. jainiyoM ke haiM / yahAMme 1 mIla dUra nIlAMjanA namaka pa hai| pahAr3ake nIce sTezana hai / mo gohoTI jAne mamaya bIca meM patA hai / gohATIke Ageke himmeko kAmarU deza bolane haiM / kucha himmeko AmAma kahate haiN| upame Ageke hinmeko brahmadeza kahate haiN| (228 ) nIlAMjanA pahAi-(kAmarUdeza kamaMgyA devI) yahAMpara eka choTApA grAma hai / umameM duSTa brAhmaNa loga mAMsabhakSaNa karane haiN| 12 dhUnI goragvanAtha Adi miDoMkI bola kara lagAte haiN| yahAMpara eka tAlAva, aneka maMdira, kamakhyA devIke haiN| jisameM kaTA huA gira car3hAne haiN| eka devI jamIna ke nIce gar3hI hai| vahAMpara talavAra, churI Adi lagA rakhI haiN| paMDA loga hara Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] jaina tIrthayAtrAdarzaka / samaya hajAroM pazuoMkA vadha karate haiN| AdhA mAMsa devIko car3hAte haiM aura yaha prasAda hai aisA kahake logoMko bAMTate haiM ! khUnakA tilaka lagAte haiN| aura janamAnoMse rupayA paisA vagairaha dakSiNAmeM lete haiN| yahAMkA dRzya bar3A bhayAnaka hai / gohATIse moTara palAsavADI jAtI hai| (229) plaasvaaddii| ___ yahAMpara 1 maMdira, 20 ghara di. jaina va pAThazAlA hai / yahAM para bar3hiyAse bar3hiyA rezama-eraMDIkA lAkhoM kA vyApAra hotA hai / nisameM jIvaghAtakA kucha ThikAnA nahIM hai| isa hiMsaka vyApArake vyApArI mAravAr3I hI haiM / yahAMse 20 mIlake cakrameM bahuta mAravAr3iyoMkI vastI hai / yahAMse gohATI Ave / TikaTa 2) lagatA hai| DimmApura utara pdd'e| (230) DImmApura (mniipurrodd)| yahAMpara 1 maMdira va kucha ghara di. jainake haiN| yahAMse moTara, bailagAr3ImeM 92 mIla manIpura zahara jAnA hotA hai / bIcameM bar3A bhArI zahara hai / bahuta grAma par3ate haiM / (231) manIpura zahara / yaha zahara bahuta acchA hai| 1 di. jaina maMdira va bahuta ghara di0 jainake haiN| kapar3A mAdikA vyApAra khUba hotA hai / dezameM bahuta mAla jAtA hai / yahAMse Age bar3e bhayAnaka jaMgala aura pahAr3a milate haiM / usameM bhIla loga bahuta rahate haiM / isako tibbata deza bolate haiM / tibbatake pahAr3oMpara kabhI kailAza bhI dIkha par3atA hai| mAge nepAla bhAtA hai| isakA ullekha Age kareMge vahAMse jaannaa| lauTakara DimmApura bhAve / TikaTa tanasukhiyAkA leve / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [119 rammarnnmmmmmmmmmmmmm (232) tnsukhiyaa| yahAMpara kucha dukAneM jainiyoM kI haiM / maMdira nahIM hai| cAyake kArakhAne hajAroMkI saMkhyAmeM yahAMpara haiM ! majUroM kI saMkhyA hanAroMkI hai / yahAMse 1 relave DibarUgar3ha jAtI hai| (213) ddivruugddh'| zahara acchA hai / 1 maMdira aura 40 ghara di0 nainoMke haiN| rAyabahAdura meTha sAlagarAma cunnIlAlajI yahAMpara rahate haiM / gavarnameMTakI 4 kaMpaniyoM kA kAma karate haiN| isa dezameM saba grAmoM meM inhIkI dukAneM haiN| nela, zakkA, lohA, lakkar3a, cAvala, cAyakI kaMpanIke mAlika haiM / aMgrejI rAjyameM imakI acchA mAnyatA hai| inake mukhya munIma chaganamalanI haiN| inakI AjJA khUba calatI hai| 300) mAhavAra kaMpaniyoMme aura 150) mAhavAra seTha sA. kI taraphase milatA hai / phira yahAMme tanasuviyA AnA cAhiye / tanasukhiyAse Age relave DIgaboI jAtI hai / TikaTa // ) lagatA hai| (34) DigaboI / yahAM para pUrvokta rAyabahAdura sA0 kI dUkAna hai / namInamese kuA gvodakara 100-150 hAtha nIcese nalake dvArA kAle raMgakI miTTI nikAlane haiM / kAlI miTTIko ubAlakara mazAlA denese miTTI, pAnI, tela alaga 2 honAne haiM / yaha miTTI 10 yaMtroM meM bharI jAtI hai / tIna bhAga dUra honAtA hai| tela 4 naMbara para maga honAtA hai / pahilA naMbara moTarakA zveta tela, dUsarA naMbara halkA, tIsarA naMbara halkA pIlA tela, isameM pAnI aura mATIkA kucha saMbaMdha rahatA hai| isase usameM dhuvAM bahuta nikalatA hai| Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] jaina tIrthayAtrAdarzaka / mATIko sApha karake moma banAyA jAtA hai / vaha vilAyata jAkara khilaunA rUpameM yahAMpara AtA hai| momabattIke kArakhAne yahIM bhI bahata haiN| cauthA naMbarakA tela lakar3iyoM vagairahameM lagatA hai| yahAMpara kanasTara AdikA kArakhAnA hai| kelA nAraMgI yahAM para bahuta paidA hote haiM / isa dezameM bar3e 2 pahAr3a haiM / unake bIcameMse aMgrenoMne rela nikAlI tathA grAma bhI vasAye haiN| jagahara para gorA logoM ke baMgale bane hue haiM / siMhAdi pazu yahAM para bahuta rahate haiM / yahAMse 1 relave parazugama kuMDa jAtI hai| eka relave Age jAtI hai| (265) parazugamakuMDa / DIgaboIse kucha dRra para rela jAtI hai / phira 6 mIla pahAr3ImeM paidalakA rAmtA hai / bar3e2 pahAr3a aura jaMgalakI bIcameM 3 kuMDa haiN| unameM kramase upNa, ani uSNa, ati zItala pAnI rahatA hai| yahAMpara mahAdevanIkI mUrti hai| choTI2 tIna deharI haiN| pahAr3ase pAnI bahuta paDanA hai| yahAMme eka nadI nikalI hai / phira lauTakara relameM car3hakara DIgaboI utara par3e ! Age DIgaboIse rela jAtI hai| kApAr3I sTezana par3atA hai / yahAMpara lakar3IkA bahuta bar3A kArakhAnA hai / hajAroM cIjeM banakara dizAvara jAtI haiM / parvatameMse mATI nikalatI hai| usako galA karake lohA banAte haiM / hajAroM cIjeM banatI haiN| yahAMke donoM kArakhAne dekhane yogya haiM / yahAMpara maMdira nahIM hai / 4 ghara nainiyoMke haiN| rAyabahAdurakI dUkAna aura naukara haiM / yahAMse 12) dekara 4 sTezana Age ekaI sTezana hai / vahIMtaka hI rela jAtI hai| vahAM grAma hai / sAhaba Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | 1 [ 141 logoMke baMgale haiM | yahAM para bar3e 2 pahAr3a haiM / unameM choTIsI rela jAtI hai| pahAr3a bhI bhItara 10-10 mIla taka khude hue haiM / 1 yahAMvara haraeka pahAr3a meM tela mile hue patthara nikalate haiM unako pattharakA koyalA kahate haiN| yahAM se lAkhoM-karor3oM mana koyalA nikalakara sarva dezAMmeM jAnA hai / isIse rela kArakhAne vagairaha cahate haiM / hara kisma kArakhAne kozoMtaka dekhane yogya haiM / yahAMke jaMgala meM kelA, manarA, cAya bahuta hI paidA hote haiM / yahAMkI veLa to yahAMtaka hI hai / Age brahmadeza AgayA hai / mo vahAM rela Akara pahAr3a meM 10 molapara Thahara jAtI hai / yahAMse lauTa AnA cAhiye | lauTanepara bIcameM sIlIgurI sTezanase pUchakara 1) TikkA dekara darzanAlA mI jAmakate hai / 236) dArjiliMga pahAr3a / ( pahAr3a ubhI rela jAtI hai / zahara bahuta acchA hai / aMgrejaloga rahate he / nAhara aura suara ke bacce (pale hue) logoMke sAtha 2 ghUmane hai | yahAMko racanA dekhane yogya hai / ajaba 2 racanA hai| bhAgalapura, banArasa, pAravatIpura, bhaTanIse bhI kaTIhAra gAr3I jAtI hai / paTanA- bAMkIpura - nadI utarakara monapura jaMkazana se hAjIpura Adi hokara (mukAma), monapura lAIna dalasiMha sarAI hokara ' yA utarakara mujaphphara Adi sTezanoMse ina lAIna meM gAr3I bAta haiM / saba hAla pUchakara sItAmaMDI sTezana utarakara mithilApurI jAnA cAhiye / isa jagaha para hajAroM vaiSNava loga yAtrAko Ate haiN| pUchane para jaldI patA lagatA jAtA hai| yahAMpara maiM khuda nahIM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] jaina tIrthayAtrAdarzaka / gayA hUM isaliye purAra hAla nahIM batA sakatA huuN| relave utarane car3hanevAloMse pUchA thaa| ve kahate the ki janakapurIkI yAtrAko jAte haiM / so dharmAtmA bhAiyoM ko isa pavitra sthAnakI yAtrA avazya karanA cAhiye / sTezana sItAmaMDI utarakara janakapurI tAMgAmeM jAnA caahiye| (217) jnkpurii| yaha rAjA janaka-kanaka, sItA-bhAmaMDala, zrI mallInAtha tIrthakarakI janma nagarI Adi atizayoMse zobhAyamAna pavitra nagarI hai / anya matI to yahAMpara hanAro Ate haiM, para jainiyoMne yaha tIrtha chor3a diyA hai / isI lAinameM munaphaphara gAr3I badalakara bAgahA brAMca lAInameM golI utre| vahAMse gAr3I badalakara (segolI) rakazola lAInameM raksaula utara par3e / TikaTa paTanA sonapurase rakazaula takake 2) rupayA lagatA hai / parantu yahAMpara kAma hajAroM rupayoMkA hotA hai| (238) rkshiil| sTezanase grAma najadIka hai / yahAMse vIragaMja 2 mIla dUra hai| (239) vIragaMja (nepaal)| yaha zahara acchA hai| mAravAr3I vaiSNava bhAIyoMkI dukAne haiN| yahAM zivarAtrIkA phAlguNa vadI 10 se 13 taka bar3A bhArI melA bharatA hai| una dinoM meM rAjA sA0ke hukmase nepAlakA rAstA khulA rahatA hai / yahAMpara tAra, DAidhara, sar3aka, kAnUna saba nepAla rAjyakI taraphake haiN| kisI dusarekI AjJA nahIM calatI hai / rAnA bar3A jabaradasta hai / vIragaMnameM kacaharIse AjJA pAnepara nepAla jAsakate Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [141 haiN| 2 dina vIragaMjameM rahakara nepAlase hukuma maMgAnA cAhiye / khuda rAjA sA ke hAtha muhara rahatI hai| TikaTa denA par3atA hai| vinA hukuma koI paradezI AdamI nepAla ke bhItara nahIM nAsakatA hai! magara melepara Ama samAnako AjJA hai| yahAMse 28 mIla nepAla hai| 20 mIlataka bailagAr3I jAsakatI hai| Age 8 mIlakA vikaTa rAmtA hai| pAMva, ghor3A yA bailame jAnA hotA hai / bIcameM 3 mIla atyanta makaga car3hAvakA gamtA hai| yahA~ke nepAlI majura loga asamartha logoMko 2) lekara : TokarImeM biThAkara pahAr3a utAra dete haiM / bar3A vikaTa sthAna nepAla hai| (240 ) nepAla zahara / zaharake cAroM tarapha pahADakA gar3ha bAgayA hai| phira gar3ha, daravAjA, vApikA, tAlAva, upavanAdi haiN| nagara gajA mA0kA atyanta sundara mATama hotA hai / yahAMpara eka pazupati ( pArzvanAtha yA mahAdeva kA bar3A bhArI maMdira hai / uma mUrtimeM phaNa haiM imaliye sAkSAta pAzvanAthakI manTama hotI hai| usake zarIrakA patA nahIM hai / kevala phaNa mahina mAnaka hai / ima zarIrakA nAma logoMne pazupati gva liyA hai / yaha mUrti pAca pASANakI hai / imIke liye loga ha nAgekI maMgyAma zivarAtripara ikaTThe hote hai / isa maMdirakA daravAnA gbu ganA sAhiba Akara kholane haiM / tabhI saba loga darzana karate haiN| lohe kI suI lagAnese sone kI honAtI hai ! yaha nepAlake rAnA caMdragupta-bhadrabAhu ke samayameM jaina the| usI samayakA yaha maMdira hai / imase isI mUrti ke liye rAnA sA0 pUrA baMdobasta rakhate haiN| mAna isakI aisI dazA hai ki eka-do rAniye Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | jyAdaH koI Thahara nahIM sakatA hai / nepAlake pAsake pahAr3apara car3hakara dekhane se kucha kailAza pahAr3a dIkhatA hai / aisA koI 2 loga bolate haiM / usako himAcala pahAr3a bhI kahate haiM / yahAMse I Age tivvata mulka AtA hai / tivvatake Age manIpura Adi AsAma deza AtA hai / usakA lekha Upara kara diyA hai / ( 241 ) tibbata mulka | - yaha bahuta UMcA pahAr3I deza hai / yahAM para bar3e pahAr3a hai / uccha logoMkA nivAsa jyAda: hai / ye loga kAle nimlura krUra pariNAmI hote haiM / inako kisIkA Dara nhiiN| maukA pAkara manuSya para bhI bAbA mAra dete haiM / yahAMke pahAr3aparame kailAza dikhatA hai / yahAM para dArjiliMga relavekA Age sTezana hai| eka nadI kelAza parvatake dakSiNa tarapha bahatI hai / so nagara cakravartIke 60 hajAra putroMne kailAzake cAroM tarapha khAI khodakara parvatarAjakI rakSA ke liye nadI bahAI thI / isa nadIkA nAma bhI brahmaputra nadI kahate haiM / isake bIca meM bar3I2 bha~vara par3atI haiN| isI kAraNa se koI AdamI usa pAra aneka yatna karanepara bhI nahIM jAsakatA hai / aMgrejane havAI jahAja dvArA kailAzapara jAnekA prayatna kiyA para saba niSphala huA / aisI hI devI mAyA hai / ( 242 ) siddhakSetra kailAza parvata / 1 yaha parvata bahuta UMcA hai / ATha sAr3iyA honese aSTApada kahate haiM / zrI AdinAtha, nAgakumAra, vyAla mahAvyAlAdi siddhapadako prApta bhaye haiM / pUrvakAlameM bhUmigocarI rAvaNa, bharata, bAlamuni mAdiko yAtrA sahajahI meM hotI thii| hamAre abhAgya se hamArA vahAMpara Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [145 pahuMcanA nahIM hotA hai| hama loga dUrase hI prabhukA dhyAna kara puNyabaMdha kara sakate haiN| bharata mahArAnane bar3e ra maMdiroMmeM bhUta, bhaviSyata vartamAna, sambandhI tInoM cauvIsI virAjamAna kI thii| kalikAla meM vahAMkA darzana nahIM hotA hai| vahAMkI rakSA devoM dvArA hotI rahatI hai| (24.) baMgAlake deza / ima prAMtameM rezama, araMDI AdikA vyApAra bahuta hotA hai| yahAM mAMsabhakSI loga bahuta rahane haiN| jIvoMkI hiMsAkA kArya bahuta hotA hai| dumarI lAIna kalakattase nAtI hai| bIcameM bahuna grAma hai unameM bahutase mAravAr3I nainI rahate haiN| maMdira bhI kahIrapara haiN| aba bhAsAmakA lekha pUrNa karatA huuN| kalakatte me mAgekA limvatA huuN| ____ kalakattame baDagapura jaave| TikaTa 17) hai| Imargase gomoha, tathA AdrA gAr3I badalakara baDagapura nAve / (244 ) khaDagapura / ___ mTezanase zahara pAsa hai| pAsameM 1 vaiSNavoM kI dharmazAlA tathA maMdira hai| hIgalAla sarAvagI Adi tIna ghara di. naniyoMke haiN| yahAMpara relaveke naukara aMgreja rahane haiM / zahara acchA hai| sAmAna saba milatA hai / yahAMse 1 lAIna sivanI, nAgapura, kAmaThI mAdi jAtI hai| Upara dekho / eka lAIna kaTaka, bhuvanezvara hokara khurdAroDa nAtI hai / 1 // ) dekara TikaTa kaTakakA lenA cAhiye / (245) kaTaka / sTezanase / ) savArI dekara bailagAr3I 5 mIla zaharameM jAnA cAhiye / mAnIvAbhAra di. mena dharmazAlA, maMdira va kumaa| maMdira ba caityAlayoM meM mUrti bahuta hai| sabakA darzana karanA caahiye| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.46 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | vIAAAAI MAMAMA pAsa meM bar3I bhArI nadI hai / AsapAsa kaTaka hai| hajAroM pratimA grAmoM va zaharoMmeM haiM / isa dezameM hajAroM jainiyoMke maMdira the / yahAMse sTezana lauTa Ave / TikaTa ) dekara bhuvanezvarakA leve / ( 246 ) bhuvanezvara | 1 sTezanapara 1 dharmazAlA, 1 mumAphirakhAnA, kucha dukAneM haiM unameM 2 di0 jaina ilavAI kI dukAneM haiN| zahara meM jAneko 1) savArI meM bailagAr3I milatI hai / jAnevAle cale jAveM / nahIM to sIdhA udayagiri, khaMDagiri calA jaave| yahAMpara mahAdevake bahuta maMdira haiN| sTezana se gAMvakI tarapha jAte samaya jaMgalameM bahuta prAcIna mahAdevakA maMdira hai / lokameM yaha prasiddhi hai ki ye maMdira rAjA zivakoTine banavAye the / pahile yahAMpara 1 lAkha maMdira zivajIke the / rAjA zivakoTi" svAmI samantabhadrAcArya " kA ziSya hokara eka telIko eka khaLIke Tukar3emeM dekara, Apa jainI hogayA / zivakoTine sunidharmakA pradettaka " bhagavatI ArAdhanA " banAyA thaa| aba bhI AsapAsa hajAroM maMdira haiN| gAMva meM 1 tAlAva hai / yahAMkI racanA dekhane yogya hai / icchA ho to dekha leve / ( 247 ) zrI khaMDagiri-udayagiri (siddhakSetra) jasaratha rAjAke suna kahe, desa kalaMga pAMcasau lahai / yahI kaliMga deza pAMcamau muniyoMke mokSakA sthAna hai / aneka muni, tapasvI, tyAgiyoMke dhyAnakA mahA pavitra sthAna hai / nIce eka baMgalA, dharmazAlA, kArakhAnA, kuvA, jaMgala ityAdi hai / donoM tarapha choTAsA udayagiri- khaMDagiri nAmakA pahAr3a hai / donoM pahAr3oMmeM muniyoMke dhyAna karanekI bar3I 2 guphA haiM / bahuta Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIrthayAtrAdarzaka jaina | pratimA haiM / 2 maMdira haiM / saba pUcha kara darzana phira sTezana lauTa Ave | (Ii) dekara TikaTa khuradAror3a gAr3I badalakara purI jAnA hotA hai / ( 248 ) jagannAthapurI / yaha vaiSNavoMkA bar3A bhArI tIrtha hai / icchAme hI yahAMpara gAnA cAhiye / jagadIzakA maMdira pahile nemanAtha kA maMdira thA, paraMtu apanI mUlame jagannAthakA hogayA hai / yahAM para yAtrI satra matavAle hajAroM Ane rahate haiM / yaha bar3A bhArI prasiddha tIrtha hai| sTezana me 2 mIla dUra zahara hai / eka brAhmaNa paDAko sAtha lenA caahiye| usase pahile ThaharAva kara lenA cAhiye " hama loga nena haiM, jyAda kucha nahIM degeM " ityAdi / paTa ko sAtha leneme saca cIjeM dekhane meM sumInA rahatA hai | zaharameM 2 TI dharmazAlA haiM / jahAra paTA unAre nahAvara utara jAnA cAhiye | yahAM apanA sAmAna jevara vagairaha mAvadhAnI se rakhanA caahiye| maMdira meM bhI sAvadhAnI se jAnA cAhiye | hajAroM paradezI yAtrI va hara krimmake loga maujUda rahate haiM / bhIr3a ke mAre madirameM jAnA-AnA kaThina hotA hai| yahAM para jainiyoMkA kucha bhI nahIM hai / isI maMdirameM kRSNa, baldeva, rukamaNI, yazodAkI aimI cAra mUrti haiM, ve kATakI haiM / isa maMdira ke cAroM tarapha tetIsa koTi devatA bane haiN| eka gaNezajI kI bahuta bar3I mUrti hai| yaha maMdira bhI isImeM sAmila hai / isakI banavAI tIna karor3a haiM / saba dekhanA caahiye| yahAM 'jagadIzakA bhAta, jagata pasAre hAtha' yaha prasiddhi hai| bhAva eka lohe kI kar3hAI meM banatA hai| - [ 147 karanA cAhiye / purIkA leleve / mAtra dekhanekI - Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] jaina tIrthayAtrAdarzaka / phira miTTIke maTake meM bhara dete haiM kisIko kucha dekara dekha lenA cAhiye / jagannAthapurI samudrake nIce TApUpara vasA hai| samudra, nAva, jahAna, dekheM / phira kucha kharIdanA ho to kharIde / nahIM to / ) dekara gvuradA roDa utara pdd'e| (249) khuradA geDa (jNkshn)| mTezanase 1 mIlapara 1 bar3A bhArI maMdira vaiSNavoMkA hai| usameM cAMdI soneke jar3AvakA kAma horahA hai| agara kisIko dekhanA ho to dekha AnA cAhiye / yahAMse 1 relave purI, 1 khaDgapura va 1 vAlaTera vejhavAr3A hotI huI madrAsa jAtI hai| vizeSa-jina bhAiyoMko madrAsa, rAmezvara, kAMjIvaram, nainabadrI mulabadrI nAnA ho to pahile madrAsa calA jAve / TikaTa 17) ke lagabhaga lagata hai / yaha rAmtA sIdhA aura kama kharcakA hai / agara kisIko nahIM jAnA ho to lauTakara khaDgapura bhAjAve | Age jAnA ho jighara calA jAve / isakA hAla upara dekho| madrAsa jAnevAloMko sIdhA madrAsa calA jAnA cAhiye / DAka gAr3ImeM jAnese kevala 1 // ) jyAdaH lagatA hai / parantu zIghra vinA kisI takalIphake pahuMca jAte haiM / (bIcameM vejavAr3A utaranA ho to utara pdd'e| (250) bejvaadd'aa| yaha zahara macchA hai| kapar3eke kArakhAne bahuta haiN| bar3hiyA bar3hiyA svadezI kapar3e banate haiN| (251) madrAsa shhr| yaha bhI dakSiNa prAMtameM eka bar3A mArI zahara hai| aMdarenI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [149 rAjyameM pahile naMbara kalakattA, 2 baMbaI, 3 dehalI, 4 madrAsa hai| yahAMse 1 relave rAyacura hokara pUnA bambaI taka, 1 kalakattA, 1 dehalI, ityAdi saba dizAoMko jAtI hai| eka bar3I lAIna, choTI lAIna aise do sTezana haiM / bar3I sTezana ke mAmane hindu dharmazAlA hai / vahAMpara Thahara jAnA cAhiye / sAmAna rakhakara zadarako TrAma gAr3ImeM jAnA acchA hai / paise bhI kama lagate haiN| zaharameM di0 niyoMkI eka dharmazAlA va maMdira haiN| saMpAdaka aMgrenI naganaTakA makAna naM. 436 minTa sTrITameM hai| motIbAnAgmeM zvetAmbarI 2 maMdira haiN| eka maMdira bAba oMkAnTa mA0 ke makAna para zvetAMbage bagIcAke pAsa hai / para zaharame 2 mola par3atA hai| hara dekhakara sTezanapara bhAve / TikiTakA 11-) dekara mArakonamkA lelenA cAhiye / yahAMse 1 gADI rAyacura jAkara milatI hai| ( 252 ) gayacura zahara / / sTezana ke pAma hinduoMkI dharmazAlA hai / pAsameM kucha bAnAra, kuA va jaMgala hai| gaira 2 mIla dUra koTase ghirA huA hai| zahara bahuta bar3A hai / 1 maMdira va kucha ghara di. jainiyoMka haiM, mAmAna saba milatA hai, eka tAlAva, 1 gar3ha hai| yahAMse eka relave madrAsa jAkara milatI hai / TikaTa 5) hai| eka relave " kurduvAr3I" ( bAramI roDa ) zolApura ghoDa hokara punA-bambaI taka jAtI hai| (251) Arakonama jaM0 / yaha sTezana rAyacura-madrAsa lAIna va madrAsa beMgalaura lAInake bIca paDatA hai / yahAMse gAr3I badalakara TikaTakA II) devara Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | choTI lAInase kAMcIvaram jAnA cAhiye / ( 254 ) kAMcIvaram / 1 sTezana se 1 mIla dUra zahara hai| yahAMpara zaharake 3 bhAga hogaye haiM / 1 ziva kAMcI, 2 vaiSNava kAMcI, 3 jaina kAMcI1, ziva kAMcI- yahAM para eka dharmazAlA va bar3A lambA caur3A zivakA maMdira hai / bIcake maMdira meM sone cAMdIke kAma sahita mahAdevakI bar3I bhArI piMDI hai / maMdirake cAroM tarapha hajAroM mahAdevakI piMDI haiM / eka bar3A tAlAva va daravAjA haiM / isake bAhara bhaMDAra meM pItala ke bar3era hAthI, ghoDA, sarpa, vimAna Adi dekhaneyogya haiM / isa maMdira ke Asa-pAsa 1 mIla taka makAna va saikar3oM maMdira, choTe bar3e hAthI-ghor3A, gADI, UMTa va bar3e2 nAdiyAM haiM / isa sthAnakA nAma ziva kAMcI kahate haiN| yahAM zivajIkA rAjya hai| yAne ziva mUrtiyAM khUba haiN| yahAMse 1 mIla vaiSNava kAMcI hai / 1 2, vaiSNava kAMcI- yahAMpara 1 bar3A bhArI daravAjA hai| bAjAra bhI hai| Agha mIla taka vaiSNava bhagavAnake maMdira haiN| hAthI-ghoDAdikI racanA bahuta hai / Age 1 bar3A bhArI maMdira hai / jisameM svarNa - cAMdI kA kAma khuba hai / usameM mUrti viSNu bhagavAnakI hai / AsapAsa meM bahuta mUrtiyAM haiM | yaha maMdira UMcA va pUrva-pazcima dvAravAlA hai| maMdira kImatI hai| ukta donoM jagahakI yAtrA karake rAmezvara bhI A jAsakate haiM / yahAMse 2 mIla jaina kAMcI hai / 3, ,jainakAMcI - yahAMpara koTase ghirA huA maMdira hai / usake 1 bhI Thaharaneko makAna hai| donoM tarapha daravAjA hai| bhItara eka bar3A bhArI maMdira hai| yahAM para bar3I bhArI mUrtiyAM haiN| yahAMpara Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [ 151 bar3e 2 vidvAna AcAryoMne brAhmaNa kulameM janma liyA thA / paDile yahAMkA rAjA jaina nyAya priya thA / yaha pUrA zahara bar3A bhArI hai, aba khaNDa 2 hogayA hai / mithyA dharmakI mAnyatA hogaI / samantabhadrAcAryane yahAM para kaI varSoM taka zAstrArtha karake anya matiyoMko parAjita kiyA thA / kALa doSase anya logoM kI mAnyatA hai / yahAM para sirpha jaina brAhmaNoM ke 8 ghara gaye hai / yahAMse lauTakara Arakoma lauTakara AnA cAhiye, phira TikaTa kATapADIkA leve / | = ) lagAtA hai / vizeSa - pahilekI pustaka meM ponara, ArapAkama, manAraguNDI, sItAmburakI yAtrA likhI gaI hai| maiM usa viSaya meM vizeSa nahIM jAnatA hUM | isaliye yAtriyoMke vyartha talalIphake liye nahIM limbA hai / agara jAnA ho to nIce dekho! kAMjIvarama se 1) TikiTa dekara dUsarI sTezana vindukama utara par3e / vilukama zahara acchA hai. 1 vaiSNava dharmazAlA hai / yahAme bailagADI 6 mIla ArApAkama gAMva jAve | grAma acchA hai, ' dharmazAlA, 1 digambara jaina maMdira hai| bhaTTArakanIkI gaddI bhI hai, vaiSNava logoke yahAM para bahuta kImatI 2 mandira haiM / hajAroM mUrtiyAM haiM, darzanoMko hajAroM loga Ate haiN| phira yahAM belagAr3I meM 18 mIla ponara grAma paDatA hai / yaha grAma bhI acchA hai| jainiyoMkI vastI acchI hai, 1 mandira aura prAcIna pratimA hai / yahAMse 5 mIla dUrIpara eka pahAr3a hai| bailagAr3ImeM jAnA hotA hai| pahAr3apara jAneko saDaka hai| pahAr3apara eka vRkSake nIce cabUtarApara 1 // hAtha lambI caraNapAdukA hai / kundakunda svAmIne mahAMpara bahuta kAlataka tapasyA kI thI / yaha kSetra isa prAMta 1 V Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152] jaina tIrthayAtrAdarzaka / pamiDa hai| hanAroM loga yAtrAko mAte-jAte haiN| yahAMse phira 3 mIla dUrIpara 1 grAma par3atA hai| vahAMpara maMdira va jaina ghara haiN| phira bhAge 14 mIla dUra sItAmbura grAma hai / yahAM bhaTTArakajIkA makAna 3 maMdira aura bahuta pratimA haiM / yahAMse pUrvadizAmeM 1 pIsuma grAma hai / 1 mIla dUra par3atA hai| yahAMpara zrI AtmAnuzAsanake racayitA guNabhadrAcAryakA janma humA thA / bahuta kAla vIta gayA hai| eka vAvar3I para 1 chatrI aura caraNapAdukA hai / lauTakara sItAmbura Ave / yahAMse moTarase 14 mIla tIDIvanama jAve / yaha zahara acchA hai / 1 di. jaina dharmazAlA, 1 maMdira, 2 tAlAva aura bahuta ghara di. jainiyoMke haiM / yahAMse Apa mIla tIr3Ivanama sTezana hai / 1 / -) dekara madrAsa calA jAnA cAhiye / phira cAhe mighara calA jAsakatA hai| ArAkonamase 1 gAr3I tIMDIvanama jAtI hai| TikiTakA ||-) lagatA hai| (255) kaTapAr3I sTezana / yahAMse TikiTa 1 // ) dekara mAdhImaMgalamkA lelenA caahiye| phira gAr3I badala kara mAdhImaMgalam jAve / (256 ) mAdhI maMgalam / mTezanase 1 mIla grAma hai| grAmase kisI AdamIko sAtha lekara 2 mIla dUra tIrumale grAma jAve / imI nAmakA pahAr3a sAmane dikhatA hai| (257 ) tIrumale phaadd'| yaha choTA grAma hai, AcArya zrI vAdImasiMhakA yaha janma sthAna hai / yahAMpara jaina bahuta rahate the| munirAna pahAr3akI guphA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [251 oMmeM dhyAna karate the / pahAikI taleTImeM 2 mandira haiM / pahAr3o nIce eka mandira hai / usake Upara raMgadAra bar3Ira guphAeM haiN| mina pratimAe~ ramaNIka haiM / yahAMkA darzana karake dusarA rAmtA pahAi upara jAne kA hai| phira upara jAnekI mIdiyAM bandhI haiN| pAva mIlakA car3hAva hai, Upara daravAnA hai, bhItarI pahAr3ameM ukerI huI zAMtamudrA bahuta prAcIna 15 hAtha ucI khaDdAmana zrI neminAtha svAmIkI pratimA virAjamAna hai / eka deharImeM pArzvanAthakI pratimA virAjamAna hai| umIke pAma vAdobhamUrikI 1 bAlimta caraNapAdukA haiM / yahA~kA sthAna ramaNIka hai / yahAMkI yAtrA karake nIce Ave / phira mAdhImaMgalamase bhAge rela janabadrIkI tarapha jAtI hai / mo pahele pacha lenA cAhiye / hama yahAMse Age nahIM gaye / mo bagavara yAda nahIM hai / agara Age nahIM jAnA ho to lauTakara kATapAr3I A jAve / phira yahAMse kimI bhAIko madrAma jAnA ho to madrAma jAve | agara kisIko mUlabadrI nAnA ho to vahAMko jAve / gamezvara nAkara bhI mUlabadrI jA sakate haiN| TikaTa 7) rupayA jyAdaH lagatA hai| mUla badrIme Ane huA. rAmezvara nAnemeM bho 7) kA pharaka par3atA hai| Age do lAInoMkA rAmtA limvatA hU / pahile gamezvara hokara mUlabadrIkA rAmtAkA ullemva karatA hai| kATapADIse TikaTa 5) dekara madugakA leve / bIcameM bIllumapura gADI badalakara maduga naMkazana utara paDe / (208) madurA jaMkaJcana / yaha zahara bahuta bar3A bhArI tAlAbake bIcameM basA humA hai| magara 1 bar3A sambA-caur3A kuMDa hai| usakI dIvAkopara mena Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] jaina tIrthayAtrAdarzaka / muni, maMdira va jinadharmiyoMkI bar3I raudradazA dikhalAI gaI hai| yahAM para koI kAlameM duSTa rAjA huA thA / usane jaina muniyoMkI bar3I burI dazA kI thii| jainiyoM kI mUrtiyAM tuDavA DAlI / unakA darzana kuMDameM ukerakara dikhAyA hai| yaha dRzya dekhanese pariNAma ekadama duHsvarUpa honAte haiM / parantu aise cora upasarga honepara bhI jinadharmI mahAtmA jarA bhI nahIM vicalita hue / yahAMkA darzana kiye vinA dRr3ha vizvAsa nahIM ho sakatA hai / yahAMkA jyAdaH hAla kahAMtaka likhU / dekhanese hI mAlUma hogaa| TikaTa mISA dhanupyakoTIkA lenA cAhiye / 2) lagatA hai| pahile bIcameM rAmezvara par3atA hai| dhanuSyakoTI pahile jAkara lauTa Ave / (259) dhnussykottii| rAmezvarake mAge samudra ke bIcake maMdirameM rAma-lakSmaNa-sItAkI mUrtiyAM haiM / sAgaravAdi donoM dhanuSya pathameM khude hue haiM / rAmacaMdrajI yahAM taka sItAke liye pula bAMdhakara Aye the| phira deva bhAkara rAmacaMdrAdiko laMkAmeM legayA / aisI kathA vaiSNava purANameM hai| jainiyoMko apane anusAra mAnanA cAhiye / yahAMse Age laMkApurI bahuta dUra hai / samudra honese usa laMkAmeM gamana nahIM hai para aMgrejI laMkAme agniboTa dvArA nAsakate haiN| isakA vizeSa hAla jJAta nahIM hai| (260) kRtrima lNkaa| mAmakala yahI aMgrejI rAjyameM acchA zahara hai| agniboTa jahAja jAte haiN| koTa-daravAjA manabUta aura bhArI 2 bAjAra hai| bar3e dezoka vyApArI rahate haiN| jainiyoM kA patA nahIM hai| manuSya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 155 koTIse agniboTa dvArA baMgalora, maMgalora, bambaI, kalakattA, madrAsa bhI jAsakate haiM / dhanupyakoTIse lauTakara ) kI TikaTa lekara rAmezvara AjAve | ( 201 ) setubandha gamezvara / samudrake bIca para yaha sthAna hai / sTezana ke pAsa grAma acchA hai / lAkhoM yAtrI hara samaya Ate-jAte rahate haiM dharmaI zAlA aura 150 ghara brAhmaNa paMDoMke haiN| eka bar3A vizAla maMdira hai jisake pUrva-pazcimameM daravAje haiN| bhItara bahuta maMdira haiN| mUla nAyaka rAmezvara mahAdeva haiN| lAkhoM rupayoMke mone-cAMdI kA kAma hai / bar3e 2 nAdiyAM haiN| pItalake hAthI, ghor3A, ratha, manuSya, baila, sarpa ityAdi cIjeM dekhane yogya haiM | yahAM para kaur3I, zaMkha, tasavIreM Adi cIjeM becanevAle maMdira meM rahate haiM / grAmameM khAnepIne, pUjanakA sAmAna milatA hai / yaha mUrti rAmacandrakI banAI huI hai / isaliye isakA nAma rAmezvara hai / rAmacandrajI jalake bIca sar3aka bAMdhakara Aye the / isaliye setubandha bhI kahate haiM, lauTakara sTezana AnAve | agara kimIko dhanuSyakoTa jAnA ho to calA jAve, hAla Upara dekho | 3||) dekara TikiTa tricinApallIkA leve / bIcameM madurA gAr3I badalakara tricinApachI utara jAnA cAhiye / phira sTezanapara dUsare logoM se pUchakara raMgAbaMgAsvAmI calA jAye | tricinApallI se ) kA TikiTa lekara zrI raMgAror3a utara par3e / ( 232 ) raMgAbaMgAsvAmI / 1 sTezanase 4 mIla dUrIpara ) savArI meM bailagAr3I jAtI hai | bahAMpara lakar3iyoMkI bar3I bhArI 2 mUrtiyAM raMgadAra banI haiM, anya Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156) jaina tIrthayAtrAdarzaka / matI loga jo rAmezvara jAne mAne haiM ve loga yahAM bhI Ane haiN| yahAMse 1 // ) dekara eror3A naM0 kA TikiTa leve|| noTa-agara kisIko raMgAvaMgAsvAmI nahIM jAnA ho to tricinApallIme mIghA TikiTa eroDAkA lelenA cAhiye / tricinApallIse ? rela madrAsa jAkara milatI hai| eror3A gADI badalakara TikaTakA 5 // ) dekara maMgalora jAve / yaha hAla Age dekhanA ca hiye| (253) eroDA jaMka0 / rAmezvara jAkara tricinApallI gAr3I badalakara yahAM Akara mila nAve / agara koI bhAI mUlabadrIse lauTakara imI rAmne Ave, to rAmezvara jAnevAloMko eroDA gAr3I badalakara, 5 // ) dekara rAmezvarakA TikaTa leve / phira bocameM raMgAvaMgA svAmI dekhakara, tricanApallI gAr3I badalakara madurA utara paDe / madurA dekhakara aura gAr3ImeM savArI hokara rAmezvara jaave| phira lauTate samaya madurA gAr3I badale / phira villupurama gAr3I badaleM / kATapADI gAr3I badalakara mAghImaMgalam ( tIruvallam ) sTezana AnAve | tIrumallAkI yAtrA karake pIche sTezana Ave / kATapADI gADI badalakara mArakonama sTezana jAve / TikaTakA / ) dekara kAMcIvaramakI yAtrA kareM / vApisa mArakonama Ave / bhArakonamase kisI bhAIko madrAsa dekhanekI icchA ho to II) dekara madrAsa calA jA / madrAsase cAroM tarapha jAsakate haiN| jahAM mana ho vahAM calA jAve / madrAsase 1 lAIna rAyacUra jAtI hai / ipara bhI mAnA caahiye| TikaTa 5 / ) lagatA hai| agara kisIko madrAsa nahIM dekhanA ho to Arakonamase sISA rAyacUra jAnA cAhiye / TikaTa 5 // ) lagatA hai| rAyacUra yA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 157 kAlakA se madrAsakI yAtrA karatA huA rAmezvara, eroDA, maMgalora hotA huA mUlabadrI jAve / madrAsase AgekI yAtrA nahIM karanA ho to sIdhA maMgandrA mUlabadrI nAve | 10) dekara TikaTa maMgalarakI leve / kATapADI, Arakonama par3atA hai / yaha gATo jorAlapeTha naM 0 badalatI hai / bIcameM eroDA par3atA hai| maMgala hokara mUlabadrI jAve, rAmezvara na jAkara mISA magandara jAve / upara dekho | ( 264 ) maMgandara zahara / yaha zahara acchA hai, samudra ke kinAre hai, sTezana me 1 mIla dUra kamAI kImeM 1 di0 jaina mandira va ThaharanekA prabandha hai / di0 jaina coDigameM bhI Thaharane kA intajAma hai| caityAlaya hai. zahara dekhane yogya hai, AgaboTa cAroM tarapha jAtI hai / jahA cAhe jA sakate haiM / 1 rAstA relakA bhI AtA hai, phira yahAMse 111 ) savArI 22 mIla pakkI sar3akase moTara mUDabidI jAtI hai / mRcanA - rAyara, muDabaDI, mIrana, sImogA, mIkarI, beMgalara, maimUra, jabadrI tarapha nAriyala, phanasa kelA bahuta milate haiM / inakA vyApAra bhI khUba hotA hai / yahAMkI bhASA "kanAr3I" aura " tAmila" hai, loga hindI bahuta kama samajhate haiN| iMglizase kAma calatA hai / kaI loga izAre yA usa padArthako chU kara kAma calAte haiN| isa deza meM cAMvala bahuta paidA hotA hai, cAMvaloMkI hI pakavAna, pubA, purI, lar3ar3a banate haiN| nAriyalakA tela nikala kara vikatA hai, gehUM, ghRta bahuta kama milatA hai / kama khAte haiM, maMdiroMko jaina bastI bolate haiM, pratyeka yAtrIko isakA dhyAna rakhanA cAhiye / isa dezameM mandirako kucha meTa denA ho to vahIM para car3hAne, bhaMDAra Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | nahIM hai| isI deza meM do tIna maMjalapara darzana rahatA hai, pUjAkA erfakAra upAdhyAya logoMke AdhIna hai / vImapaMthI AmnAyake loga yahAMpara haiM / zvetAMbaroMkA jhagar3A nahIM hai| kelA, phala, phUla, laDDa, purI, kapUra, ghRta, tela, dIpaka AratI hamezA car3hatI hai| paJcAmRta abhiSeka hotA hai| cAvala, roTI, purI Adi bhI car3hAte haiN| koI jenI tyAgI koI 2 phala, naivedya Apa pavitra jAnakara vAte haiM ! mUlabadrI kI dUsarI lAIna se rAstA likhatA hUM / kATapADIse sIdhA rAstA mUlabadrIkA hai TikaTa |||) dekara jolArapeThakA leleve / ( 265 ) jolArapeTa jaM0 / yahA se agara kisIko beMgalora jAnA ho to 1 // ) rupayA TikaTakA dekara pahile beMgalora calA jaave| phira lauTakara jolAra peTha AjAve | yahAMse TikaTa maMgalorakA ||) dekara leleve / eroDA jaMkazana par3atA hai / phira beMgalora aura mRlabadI AtI haiM / jolArapeThase eka relave kATapADI hokara madrApa va beMgalora jAtI hai / ( 266 ) beMgalora / yaha zahara acchA hai / lAkhoMkA vyApAra hotA hai / cIkapeTha bAjAra meM di0 jaina maMdira aura dharmazAlA hai| maMdira meM bar3I prAcIna khaDgAsana ghAtukI pratimA hai / yahAMse ' relave mIraja hokara pUnA jAkara milatI hai / 1 mhaisura hokara maMdagirI jAtI hai / aura sIkerI jAkara milatI hai / * ( 267 ) mhaimura | yaha zahara bar3A bhArI rAjA sA0 kA sApha svaccha ramaNIka hai mhaisurakA rAjya bar3A hai| rAjamahala, bAjAra Adi dekhane yogya Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [162 haiN| sTezanase 1 mIla di0 mena borDiga va dharmazAlA hai| yahIMpara 1 maMdira, bagIcA Adi sabakA Agama hai| AdigayA anaMtarAyA dharmazAlA pAma motIgvAnAmeM rahate haiN| yahAMpara ghara maMdira haiN| una sabameM muMgA-motI mphaTikamaNikI patimA hai| eka maMdira rAnavADAmeM haiN| kimIko mAtha le kara darzana karanA caahiye| yahAMkA bAmAra bahA hai / mAmAna saba milatA hai / phira yahAMpara pUchakara moTara yA gaMgAmeM 6 mIla kI dUrIpara jaMgalameM haimurakI pazcima dizAmeM 2) mavArI dekara gomaTapugakA dAna karanA cAhiye / 18) gommttpug|| bilakula jaMgalameM 1 pahADa hai / umapara eka prAcIna maMdira hai / vijalI giraneme pahAr3a 'phaTakara maMdira bhI TUTa gayA hai / magara pratimAko coTa nahIM aaii| pratimA gommaTa bAyokI prAcIna 15 hAtha uMcI vAmana viganamAna hai / sunA jAtA hai ki pahile yahAMkA rAnA manadharmI thA / gharameM catyAlaya / na sAdhuoM kI mevA karatA thA / isa gommaTa vAmIkI pratimA kA yodaka, vaMdanA karake pIche bhojana kA thA / Aja nI isa nIrthagana kA jIrNoddhAra kaganevAsA bhI koI nahIM hai| mana nAnikI dazApara bar3A duHkha hotA hai : lauTakara hara aave| mhai mumke Age maMdagirikA 1) ma TikiTa lagatA hai| (269) mandagiri / AramI kerIse rela badalakara hAsana hokara maMdagiri jAtI hai| phira jainabadrI (zravaNabelagolA) jAte haiN| phira mhasara, beMgalUra, maMgalara hokara mUlabadrI Adi nAte haiM / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] jaina tIrthayAtrAdarzaka / ( 270 ) jainabadrI tIrtharAja (zravaNabelagolA) maMdagiri sTezanapara seTha gurumukharAya sukhAnandajI bambaIkI dharmazAlA hai, Upara chataparase dekhanese gommaTamvAmIkA darzana hotA hai| yahAMpara eka nadI hai, utarakara usa pAra jAnA cAhiye / vahAMse bailagAr3I yA moTarameM 12 mIla gommaTasvAmI jAnA cAhiye / (271) gommttsvaamii| yaha grAma acchA ramaNIka hai| 2 dharmazAlA haiM / tAlAva, jaGgala, pahAr3a Adi zobhAyamAna haiN| nIce gAMvameM ghara2 meM 14 caityAlaya, 7 mandira haiM / pratimA bar3I raMga-biraMgI haiM, eka maMdira bar3A bhADI mAnasthaMbha yukta cauvIsa mahArAnakA hai| usameM ThaharanekI jagaha bhI khUba hai / isIke pAsa zrI cArukIrti mahArAja bhaTTArakakA maMdira va maTha hai| maMdirameM dhAtu-pASANakI prAcIna pratimAe~ haiM / bhaTTArakajIke bhaMDArameM tAr3a patrapara ligve hue. zAstra va mUMgA motI, lIlama, sphaTikamaNikI choTI-bar3I 14 pratimA haiM / mahArAjase kahakara darzana karanA cAhiye / nIceke saba maMdiroMkA darzana karake phira pahAr3apara jAnA caahiye| viMdhyAcala pahAr3akI taleTImeM daravAmA, aura eka maMdira hai / maMdirameM raMga2 kI pratimA haiM / yahIse pahAr3a para jAnA hotA hai / Adha mIlakI car3hAI hai / sIr3hiyA lagI haiN| bIcameM eka daravAjA aura toraNa hai / Age phira pahAr3ake cAroM tarapha koTase ghirA humA eka daravAjA hai| bhItara tIna maMdira, 1 mAnastaMbha va tAlAva haiM / phira sIr3hiyA lagI haiN| Upara 1 gar3ha aura daravAnA hai / daravAjeke donoM tarapha deharI aura pratimA hai| sIdiyoM ke bAda koTa, staMbha, haiN| staMbhake daravAjeke nIce pratimA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [161 hai / phira Age mIdiyA haiM / upara 1 bhArI gar3ha hai / nisameM hokara upara jAneko daravAnA hai / gar3hake bhItarakI dIvAloM para pratimA hai / eka neminAthakA maMdira hai / madirake upara pratimA hai| sAmane mAnamnaMbha hai / upara-nIce jina zAmana devI-devatA haiM / bAhara pratimA haiM / pahAra para baDe2 gila,legba haiN| darvAjepara bar3e2 gar3ha haiN| cAroM tarapha parikramAmeM bahuta pratimA hai / 2 maMdira haiM / zrI gommaTa ( bAhubAla) mvAmIkI batrIma gana ucI gvar3agAsana pratimA hai / bar3I zAMta mudrA maMyukta, dekhate hI AnaMda hotA hai| saba darzana karake nIce Ave / phira dumare pahAipara vaMdanAko jAnA cAhiye | caMdragiri pahAr3a bilakula marala hai| Upara 2 tAlAva haiN| cAroM tarapha koTame ghirA huA hai| eka daravAnA jAnekA hai| bhItara 1 mAnamtaMbha hai| Upara nina zAmana devatA hai| Age choTe bar3e kula 18 maMdira haiN| unameM mahAmanojJa padmAsana, khar3agAsana pratimA virAjamAna haiN| bIcameM 1 pratimA khaDita khar3I hai| yahAMpara 4 chatriyAM haiM / jisameM zrI pratimA sahita bar3e 1 zilAlekha haiN| maMdirake zimbara, dIvAla, Upara dAlAnameM bhI pratimA haiN| unameM bar3Ira kImatI zAsana devatAoMkI pratimA hai / sabakA darzana-pUmana kreN| vahAMpara bAharake koTakI pUrvakI tarapha eka guphA hai| vahAMpara bhadrabAhusvAmIkA tapasthAna hai| rAjA caMdraguptako pAcArya pada dekara mApa svargadhAma padhAra gaye the| jisa samaya 12 varSakA bhakAla par3A thA, usa samaya 12 hamAra muni inake sAtha the| mApane nimitta jJAnase makAla mAnakara muniyoM ko dakSiNakI tarapha menA thaa| mApane apanI Ayu bor3I jAnakara mAnevAle Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] jaina tIrthayAtrAdarzaka / muniyoMko zikSA dekara vahIMpara Thahara prANAnta kiyA thaa| vahIMpara inakI samAdhi banI hai / kaIne bhraSTAcArI hokara zvetAmbara mata calAyA thaa| pUrNa kathA bhadrabAhu caritrase jaano| inakA darzana-pUjana karake koTake bhItara hokara uttara dizAke choTe dvArase bAhara jAve / bAhara 1 maMdira, 1 tAlAva hai| phira pahAr3ase nIce utarakara grAmameM bhAve / (272) zravaNabelagolA grAma / isI kA prAcIna nAma zravaNabelagolA hai| yahAMpara 1 bar3A bhArI kImatI patthara mtaMbha, koTa, maMdirake Upara khudAIke kAma sahita TUTA maMdira hai / usameM bar3I bhArI vizAla pratimA hai| darzana karake lauTakara grAmake bAhara Ave / 1 tAlAva para vizAla maMdira aura bahuta pratimA hai / unameM eka zveta varNakI pArzvanAthakI pratimA manojJa haiN| darzana karake calA Ave / bhAge phira eka tAlAva bIcameM par3atA hai / 1 mIla Anepara koTase ghire hue 2 maMdira va bahuta pratimA haiM / zikharameM yakSa yakSaNI kI tathA aura bhI bahuta pratimA haiN| yaha maMdira komatI hai / phira bhI bIcameM 4 maMdara aura 1 gharameM caityAlaya hai, unakA darzana karake dharmazAlAmeM AnAya / phira vahAMse calakara maMda giri sTezana Ave / mhaisUra tarapha Age jAnevAle Age cale jAyaM / hAla Upara dekho| aura nIce jAnevAle 1) dekara TikaTa hAsanakA leve / vahAMkA bhI darzana karake 1 TAyamake vAste ArasIkerI calA jAya / jainabadrImeM nemacaMdrAdi AcAryoM kA samUha virAjamAna rahA thaa| unhIMke upadezase mUrtiyoMkA nirmANa huA hai| Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [161 (272) hAsana / mTezanase 2 mola zahara hai| 1 di jaina dharmazAlA, 2 maMdira haiN| pratimA prAcIna evaM ramaNIka haiN| di niyoMke ghara bahuta haiN| (274) aarmiikege| mTezanake pAma 1 vaiSNava dharmazAlA hai / 1 mIla dUra eka sahasrakUTa caityAlaya, 1 maMdira aura bahuna pratimA haiN| maMdiroMkA nAma "jaina vastI " hai / jaina vamnI bolaneme patA jaldI lagatA hai / maMdira kahanepara koI nahIM mamajhatA hai| vahAMme ? relave lAIna vIkara kazana hokara mImogA jAtI hai / jaMkazanapara gAdI badale / vahAMme moTagmeM tIrthalI nAve / tIrthalIse humaca pAvato jAte haiN| lauTakara phira vahIM Ave / phira vahAMme rAmezvara, vagaMTA, kArakala, gulabadrI Ave / mRlabadrIkI yAtrA karake veNu' moTarameM nAve / loTakara mRlabadrI Akara maMgandara, paroDA, tricanApallI, maduga, gamezvA hotA huA kATapADIkI tarapha yAtrA karake madrAma jAkara mile / isakA hAla u.para dekho / (1) Aramoke game / gAr3I gandA nAkara milatI hai| bIcameM TIpaTara, nITA, Tomakura, hIrAhalI par3anA hai| kimIkI manuzI ho to utara par3e nahIM to ceMgalora nAce / imakA hAla mUlabadrIse lauTakara ligvA nAyagA, (2) AgmIkaMgase vIrUra, mIrana, kolApura, sAMgalI, habalI, jalagAMva hokara pUnA taka rela jAtI hai| momogAme bailagAr3ImeM hamaca padmAvatI nAnA hotA hai, vahAMse 7 lAina jAtI haiN| mApasI phUTa visaMvAda yahAMpara nahIM hai, SoDaza saMskAravidhi Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] jaina tIrthayAtrAdarzaka / yahAM para haiM / yajJopavIta, munidAna, strI pUnA bhI AgamAnusAra kara sakatA hai, bar3e2 AcArya isa dezameM hue haiM / imIse dharmaparAyaNatA yahAM para calI AtI hai, bar3I kImatI apUrva pratimAe yahAMpara haiN| isa prakAra gRlabadrI tIrtharAnake donoM rAstoM kA ullekha kiyaa| apanI icchAnumAra rAmteme A nAmakane haiM / ( 275 / zrI mRlabadrI (mRDavidrI) tIrtharAja / yaha zahara acchA hai, 4 dharmazAlA aura bhaTTArakanIkA maTha hai| kula 22 maMdA haiM, unameM 3 maMdiroM kA hAla--- 1-zrI candraprabhumvAmI kA bar3A bhArI karor3oM kI lAgatakA, maMdira hai, cAroM tarapha do koTa, mAnastambha, ra hastI aura sva kI pratimA candraprabhu svAmIkI hai| uparake maMjalameM sahasrakUTa caityAlaya, va sAdhAraNa caityAlaya hai. tIsare maMjila meM harI, pIlI, lAla, zveta nAnA tarahakI pratimA haiM, ghAtukI bhI bahuta pratimA haiN| sphaTikamaNikI andAjA 50 pratimA haiN| punArIko kucha dekara mAnandase darzana karanA caahiye| dusarA siddhAMta maMdira hai| yaha bhI bahuta majabUta aura vizAla maMdira hai / yaha maMdira bhI karor3oMkI lAgatakA hai| nIceke maMdira zrI pArzvanAthasvAmIkI 11 hAtha U~cI bar3I pratimA hai| aura bhI pratimA haiM / nIce bhaMDArameM hIrA, pannA, muMgA, motI, garur3amaNi, puSparAga, baiDUrya, cAMdI, sonAkI 35 pratimAeM haiN| bhaMDArakI cAvI 3 haiN| 1 bhaTTArakanIke pAsa va do mukhiyA paMcoMke gharapara rahatI haiM / jaba bAtrI Ate haiM saba tInoM cAvIvAle ikaTThe hokara aura kucha rUpayA lekara bahuta mAtriyoMke saMghaTana ke samaya Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [165 maMDapa taiyAra karake bahuta dIpaka-karpUra jalAkara AnaMdase darzana karAne haiM / kamatI yAtrI honepara kamatI pemA denese mAmUlI dIpaka jalAkara darzana karAne haiM / jo rupayA liyA jAtA hai vaha 22 maMdigekI pUjA va jIrNoddhArameM lagAyA jAtA hai / yahAM aura bhaMDAra vagairaha kucha nahIM lene haiM / imI maMdirameM middhAMta zAstra zrIdhavala, mahAghavala, nayadhanaka tADapatroMpara linvA huA hai / usakA dAna bhI umI samaya kagate haiN| ye bhI bhaMDArameM rahane haiM / phira dRmare maMnilameM aneka prakArakI raMga biraMgI bahata pratimA haiN| eka naMdI. zvara kRTa sahita cayAlaya hai, tImare maMnilameM mphaTika muMgAdikI pratimA bahuta haiN| yahAMpara bhI darzana karanA cAhiye / aura maMdiroMmeM bhI aneka prakArako pratimA do 2 maMniloMmeM haiN| bahuta jagaha eka do pratimA mphaTikamaNikI rahatI haiM / punArIme puchapAcha ke darzana karanA cAhiye / yahAMpara 1 boDiMga bhI hai| vahAMpara 1 caityAlaya hai / bhaTTArakanIke maThameM mphaTikamaNikI pratimA hai| myAge yaha mUlabadrI zahara samudra ke bIcameM dIpapara thaa| yahAMpara hanAgeM ghara naharI logoMke the| ve loga samudra se hIpAMtarameM vyApArako nAne the / mo koI bhAgyavAn pratimA lekara mAne the / so yahAMpara virAjamAna haiN| yahI maMdira bhI unhIM logoMne banavAyA thaa| Ama ina pratimAoMkI koI kImata bhI nahIM de sakatA hai| kalakattA, bambaI, indaura, dehalIke seTha bhI aise maMdira banavAneko asamartha haiM / una mahAnubhAvoMko koTizaH dhanyabAda hai, jinhoMne aisA kArya karake apanI caMcala lakSmI, tathA manma saphala kiyaa| maMdiroMke liye seTha loga Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166] jaina tIrthayAtrAdarzaka / karor3oMkI jIvikA degaye the| vaha aMgarejoMne lelii| sirpha maMdiroMkI pUjA pracchAlake liye 1800) rupayA vArSika milatA hai / itane meM itane bar3e bhArI maMdiroMkA kharca kaise cala sakatA hai ? jIrNoddhAra bhI kaise hosakatA hai ? yaha bar3e khedakI bAta hai| yahAMke paMcoMne ina maMdiroMkA pUrA iMtajAma kara rakhA hai / unako bhI dhanyavAda hai jo ki karor3oMkI jAyadAdakI rakSA karate haiN| aba yahAMse // ) savArI dekara moTarase 12 mIlapara veNura kSetra jAnA caahiye| (276 ) zrI beNura kSetra-(gommaTasvAmI) yahAM para koTase ghirA huA 1 maMdira hai / usameM ha~samukha zAMta mudrA 25 hAtha UMcI zrI gomaTTasvAmIkI pratimA hai| daravAje ke pAsa do maMdira choTe haiM / bhAge phira eka maMdira bar3A hai| usameM Thaharaneko do koTharI va dharmazAlA bAhara hai| thor3I dUra 1 mAnasthaMbha hai| Upara-nIce sthaMbhameM pratimA birAjamAna haiN| sAmane tIna maMdira haiN| 1-cauvIsIkA, 2-AdinAthasvAmIkA, 3candraprabhusvAmIkA / eka maMdirake Upara bhI darzana hai| yaha maMdira aura gomaTTasvAmIko murti Aja lakSoMkI kImatakI hai| grAma choTAsA hai| tAlAva-nadI hai| yahAMkA darzana karake phira moTarase mUlabadrI bhaajaave| phira " kArakala" moTarase // ) savArI dekara 10 mIla para jAnA cAhiye / / sucanA-rAyacUra AdikA hAla Upara likhA hai| yahAMse aba kArakala, varAMga, tIrthalI, sImogA hokara vIrUra jAkara rAstA milatA hai / so yAtriyoMko pahile naMbara ke rAstA AnevAloMko dUsare naMbarake rAstese jAnA cAhiye / dUsare naMbarake rAstese mAnevAloMko Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [167 pahile naMbarake rAmne jAnA cAhiye / aisA karanese koI bhI yAtrA nahIM chttegii| aura kharca bhI kama pdd'egaa| (277) zrI kArakala kSetra (gomttsvaamii)| kArakalameM dinaina dharmazAlA, yA bhaTTArakanIke maThameM ThaharanA caahiye| yahAMse zahara mAgha mIla par3atA hai| zahara acchA hai| bhaTTArakajIke maThake pAsameM dharmazAlA, pAThazAlA, kuA, tAlAba haiN| sundara ramaNIka cIjeM haiN| dharmazAlAkI uttara dizAmeM lAgvoMkI kImatakA corAsA pahAr3a para 1 maMdira hai| isameM vRSabhako Adi lekara vAsupUjya payaMta 12 pratimA cAroM dizAmeM 10-10 hAtha U~cI svaGgAsana haiN| choTI-bar3I aura pratimA bhI haiN| nIce 4 maMdira haiM / dakSiNa dizAke pahAipara koTa vicA huA hai / pahADakA car3hAva sarala hai| Upara mAnamthaMbha, aura bagala meM choTe do maMdira haiN| bIcameM 18 gana ( 35 hAtha ) UMcI zAMta mudrA gommaTamvAmIkI pratimA hai| darzana karake utarakara nIce mAjAya / phira bhAge pazcimakI tarapha cale, to bIcameM caMdraprabhukA caityAlaya hai| bhAge tAlAbake bIca maMdira hai| jisameM nIce cAra dizAmeM 4 pratimA haiN| Upara maMnilameM 1 pratimA hai / bhAge phira nAnepara 4 maMdira rAmne meM par3ane haiN| Age jAnepara 6 maMdira bar3e bhArI haiN| unameM 10 jagaha darzana haiM, eka sAmane bahuta bar3A maMdira hai, sAmane mAnastaMbha hai / maMdirameM eka bar3I bhArI vizAla neminAtha svAmIkI pratimA hai| aura bhI bahuta pratimA haiN| eka pratimA sphaTikamaNikI hai / Upara maMjilameM bhI pratimA hai| bagalameM do mNdir| misameM do pratimA dhAtu pASANakI haiN| phira isa maMdirake bAhara Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] jaina tIrthayAtrAdarzaka / eka maMdira cauvIsIkA hai| jisameM saikar3oM pratimA haiM / yahAMpara choTI2 pratimA sphaTikamaNikI haiN| kula maMdira 23 haiM / unakI kImata do karor3a rupayAse adhika hai / isa dakSiNa prAMta ke maMdiroM va mUrtiyoM kI racanA karAnevAloMko dhanya hai / Anakala bar3e 2 zaharoMke seTha bhI gommaTasvAmI sarIkhI pratimAkA nirmANa nahIM karA sakate haiN| yahAMkA darzana karanese AnaMda varasatA hai| yahAMkA darzana karake moTarase tIrthalI jaave| TikaTakA 4) lagatA hai| bIcameM varAMga utara pdd'e| phira vahAMkA darzana karake dUmare TAyamase jAnA cAhiye / moTara dinameM tIna vAra mAtI jAtI hai| (278) zrI varAMga kSetra / yaha grAma choTA hai, cAroM tarapha koTa khicA huA hai / eka dharmazAlA, kuA, makAna va vizAla maMdira hai| umameM aMdAnA 200 choTI bar3I pratimA haiN| do tIna pratimA zveta pASANakI haiM jo kAMca sarIkhI camakatI haiM / eka pratimA sphaTikamaNikI hai / darzana karanA caahiye| isa maMdirake sAmaneke tAlAvameM kamalaphUla rahane haiN| bIcameM maMdira hai| usake cAroM tarapha cAroM dizAmeM 10 pratimA zAMta mudrAyukta haiM / pAvApura sarIkhI ramaNIkatA hai / isa maMdirake mAlika padmAvatI humacavAle bhaTTArakanI haiN| yahAMpara bhaNDAra liyA jAtA hai| munIma pujArI rahatA hai| bhaMDAra denA caahiye| phira maMdirakI uttara tarapha eka mAnastaMbha hai| jaMgala aura bdd'e| pahAr3a haiN| yahAMkI yAtrA karake moTarameM savAra hokara somezvara utara pdd'e| igharase mAnevAlA kAraphalakI yAtrA karake mUlabadrI calA bhAve / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . nIrthayAtrAdarzaka jaina / [169 (270. ) somezvara grAma / yahAMpara moTara sTezana hai| maMgalorame yahAM taka moTara AtI hai / yahAMpara Age chaha molake caDhAvakA pahAr3a hai| sar3aka lagI hai / moTaravAloMkI bailagAr3I haiM / unapara baiThAlakara pahAr3apara pahuMcA dete haiM / baiThAkara Ighara udhara logoM karane rahate haiN| pahAr3a Upara mAge jAneko dUmarI moTara taiyAra rahatI hai| usameM baiThakara tIrthalI utara pdd'e| (280 ) niithlii| yaha zahara acchA hai| nadI kinAre 1 brAhmaNakI dharmazAlA hai yahAMse moTara yA bailagAr3I karake 18 mIla humaca padmAvatI jAnA cAhiye / yahAMme hamaca taka pakkI sar3aka hai| moTarameM jAneme kama paisA lagatA hai / hamaca grAma bhI acchA hai| yahAMse 2 mIla "jaina vAnI " (maMdira) ko pAMvase jAnA cAhiye / athavA kimI AdamIko mAtha leve| 2 mIla kA rAstA hai, moTarabailagAr3I bhI jAtI hai| nIrthalIme bailagAr3I karake ||) savArI lagatA hai| 14 mola taka pakI mar3aka hai| 4 mIla kaccA rAstA hai| so bailagAr3IvAlA mIdhA hI maina vamnI le jAnA hai| bIcase bhI rAmtA phaTakara jAtA hai| hamaca nahIM jAnA hotA hai| bailagAr3I vAlA 1-2 dina Thahara jAtA hai| lauTakara phira usakA kirAyA karanA par3atA hai| apane subhItA mAphika kArya karanA caahiye| (281 hapaca padmAvatI nIrtha / yahAMse 2 mIla hamaca grAma hai / isa choTe grAmakA nAma bhI hUmaca hai / yahAMpara 30 ghara di. jaina va 1 maTTArakanIkA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] jaina tIrthayAtrAdarzaka / maTha hai| padmAvatIdevIkA prasiddha maMdira hai| isa dezameM usako mAnate haiM isako imaca padmAvatIke nAmase pukArate haiN| bhaTTAraka mahArAja aise vikaTa jaMgala, pahAr3ameM jina maMdiroMkI rakSAke liye vasate haiM / dhanyavAda ! mahArAjakA topakhAnA, naukara hastI, ghor3A, bagIcA, nIce 1 maMdira bhI maThameM hai| mahArAjake bhaMDArameM mUlabadrI jaisI hIrA, pannA, puSparAja, Adiko 18 pratimA haiN| uttaraprAMta sarIkhI pratimA lAkara apane dezameM birAjamAna kare, aisA dharmAtmA dhanADhya koI nahIM hai| mahArAjako kucha rupayA denese darzana karA dete haiN| bhaTTAraka vayovRddha vidvAn haiN| yAtriyoMkI pAhunAgati karate haiN| rasoIkA sAmAna apane bhaMDArase dete haiM / jImanevAloMko apanI rasoI jimAte haiN| mahArAjane eka pahAr3a khudavA kara bagIcA lagAyA hai| usameM nAnA prakAra puSpAdi haiN| usa bagIcemeM 1 prAcIna maMdira nikalA hai| eka pratimA bhI nikalI hai / bagIcemeM usakA darzana apUrva hai| phira bAhara eka bar3A maMdira aura prAcIna pratimA hai / padmAvatIke maMdirakI parikramA bhI pratimA virAjamAna haiN| pAsameM 1 dharmazAlA, kuA, va vanakI zobhA adbhuta hai| Age 1 maMdira pArzvanAthakA hai| Age eka paMcavastI nAmakI bar3I maMdirakI vastI hai| usameM kula 7 maMdira va 20 choTI-bar3I pratimA haiN| eka bar3A bhArI mAnasthaMbha hai / usapara pratimA va zilAlekha hai| pAMca zilAlekha dUsare haiN| maMdirake pIche jaMgala hai| bhAgeke tAlAbameM kamala phUla rahate haiN| tAlAbake pIche mahArAjake bagIcA, nAriyala, supArI, pAnasa, mAma ityAdike vRkSa haiN| aura padmAvatInIke maMdirake pIche pahAr3a Upara bhASa mIla car3ha Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [171 kara eka prAcIna maMdira hai jisameM gomaTTasvAmIkI 5 hAtha U~cI pratimA mahA manojJa hai / phira pahADake Asa-pAsa jaMgala meM prAcIna TUTe phUTe maMdira haiN| vahIMpara pratimA va zilAlekha haiN| eka jAnakAra AdamIko sAtha lekara sabakA darzana kreN| yahAMkI prAcIna racanA dekhakara mAnanda prApta hotA hai| parantu bhAna inakI marammata karAne tathA dekhanevAlA bhI koI nahIM hai| kimI dina yaha bar3A bhArI zahara thA / bar3e2 dharmAtmA dhanATya rahate the| unhIM logoMne yaha racanA karAI thii| phira yahAMse lauTakara tIrthalI lauTa Ave / moTarakA 2) bhAr3A dekara sImogA zahara utara par3e / (282 ) sImogA zahara / nadIke kinAre zaharase 1 mIla anyamaniyoM kI bar3I bhArI dharmazAlA hai| yahAMpara saba bAtakA ArAma hai| zahara acchA ramaNIka va vyApArapradhAna kambA hai| kucha mAravAr3I zvetAmbara bhAiyoM kI dukAneM haiN| di kucha bhI nahIM haiM / yahAMse // ) TikaTakA dekara virUra jaMkazana jAnA cAhiye / (283) vIrUra jaMkazana / yahAMse 1 gAr3I belagrAma, mIrana hokara pUnA jAkara milatI hai / isakA hAla Age likhA jaaygaa| 1 gAr3I yahAMse ArasIkerI badalakara hAsana, maMdagiri, janabadrI hokara beMgalora masUra jAkara milatI hai / isakA hAla Upara likha diyA hai| yahAMse 1 gAr3I sImogA hokara mAge moTarase tIrthalI, hamaca padmAvatI ulTA pahilekI sTezana hotA humA rAyacUra nAkara milatI hai| isakA hAla bhI Upara likhA hai| madrAsase 1 gAr3I nolArapeTha, poDanUra Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | hokara eror3A milatI hai / eka gAr3I vIrUrase ArasIkerI badalakara beMgalTara jAkara milatI hai / isake bIcameM kisI bhAIkI icchA ho to utara par3e / aba ArasIkerIkA hAla likhate haiM / noTa- pUnA tarapha kI gAr3Ise AnevAle bhAIyoM ko AramIkerIse beMgalUra, mhaisUra hokara jainabaddIkI yAtrA karatA huA sImogAkA hokara mUlabadrI jAnA cAhiye / vahAMse lauTakara maMgalTarakI tarapha hokara madrAsa, rAyacUra ke rAste se jAne se saba vaMdanA hojAtI hai| madrAsa taraphase AnevA loMko udharakI saba yAtrA karake lauTakara kArakala somezvara hokara sImogA, jainabadrI, mhaisUra, beMgalUra hokara vIrUra jaMkazana milanAnA cAhiye / aisA karane se kharca kama aura yAtrA saba hojAtI hai / ArasIpherI se beMgalUra jAnese gAr3I bhAr3A |||) dekara nITara utara pdd'e| ( 284 ) nITura | sTezana se 2 mIla uttarakI tarapha grAma hai| vahAM para eka prAcIna kImatI maMdira hai / bahutasI pratimA haiN| eka pratimA khaDgAsana 5 hAtha U~cI zAMta mudrA ghAtukI birAjamAna hai| kucha ghara di0 jainiyoMke bhI haiM, vahAMse calakara relve bhAr3AkA (8) dekara tIpaTura utara par3e / ( 285 ) tIpaTura | sTezana se 2 mIla grAma hai, vahAMvara 1 dharmazAlA, pAThazAlA, 1 raMgadAra maMdira aura 5 hAtha U~cI khaDgAsana pratimA hai aura 3 pratimA ghAtukI birAjamAna haiM, 40 ghara di0 jainiyoMke haiM / yahAMse TikaTakA ) dekara hIrAhelI utara par3e / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [173 ( 286 ) hIgahellI ( anizayakSetra candraprabhu phaadd')| sTezana para sTezana mAstara ke pAma mAmAna rakhakara kimI Ada. mIko mAtha lekara, mAmane pahATa dikhatA hai vahAMpara calA jAve / pahAr3akI naleDImeM dharmazAlA hai, 1 AdamI rahana: hai. mAmane pahATa hai, pAva meMla mIr3hiyAM haiM. pahATa para koTame ghire haye dhIcameM pAMca maMdira haiM aura bar3I bhArI manojJa pratimA hai| zrI caMdraprabha kI pratibhA ancho hai / maMdirameM tAlA lagA rahatA hai / dharmazAlAka Adamome cAvI lekara mnAnAdise nivaTakA, mAmagrI lekara pahAipara nAnA cAhiye / pahAr3apara bhI ThaharanekA sthAna hai / lauTakara sTezana nAve / TikaTa !!) dekara baiMgalara calA jAnA cAhiye / baMgAkA hAla limva diyA hai| aba Age vIrUrame punA takakI yAtrA limbI jAtI hai / bIrUrase TikaTakA 2) dekara TikaTa hubalIkA selenA cAhiye / (87) hubalI jaMkasana / mTezanase ) savArImeM 1 mIla dUra di. jaina bastI hai / vahAMpara dharmazAlA, kumA, jaMgala, bAnAra, mAdi sabakA subhItA hai| tIna maMdira imI jagahapara hai| pratimA bar3I manojJa aura prAcIna hai| pAsahImeM 1 dusarA maMdira hai| usameM dhAtu kI pratimA hai| eka zvetAmbarI-digambarI ikaTThA maMdira hai| sabakA darzana karake phira bAjAra dekheN| yahAMpara kapar3ekI 20 mil| cha dekhakara aura lauTakara mAraTAla kSetra nve| (288 ) zrI AraTALa kSetra (pArzvanAtha aMtitrayakSetra) hubalIse 24 mIla bailagAr3Ise bAraTAla kSetra mA 14 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174] jaina tIrthayAtrAdarzaka / zahara jilA dhAravAr3a, tahasIla baMkAtura, dhuDasIke pAsa hai / rAstA pakkI sar3aka hai / yahAM 1 bar3A bhArI kImatI maMdira hai| mUlanAyaka pratimA zrI pAzvanAthakI virAjamAna hai| yaha prAcIna, manohara, atizayavAna hai / aura bhI jahAM-tahAM pratimA virAjamAna haiN| kucha ghara di. jaina bhAIyoMke haiM / yAtrA karake hubalI lauTa Ave / ( sTezanake pAsa di0 jana borDiMga va dharmazAlA hai, vahAM para ThaharanA cAhiye / ) ___sabakA darzana karake phira sTezana lauTa Ave, yahAMse do lAina jAtI haiM, unakA alaga2 vyorA isaprakAra hai| pahilI lAina pUnA tarapha jAtI hai, yahAMse rela kirAyA 1 // ) dekara belagAMva jaave| (281 ) belagAMva / ___ sTezanase " bAlA " jIkA mandira pUchakara jAnA cAhiye / umI mandira ke pAsa mAnamthambhavAlI jaina vastI pUchakara yahAMpara yA "bAlA" jIke mandirameM Thahara jAnA caahiye| phira mAnamthambhavAlI vastImeM gar3hake mandira meMse lAI huI prAcIna pratimA hai, aura aneka prAcIna pratimA haiM | mAnasthaMbhapara bhI pratimA hai| eka kuA va ThaharanekA sthAna hai, kisI AdamIko sAtha lekara zaharameM 2 mIlake cakrameM 7 mandira haiM, unakA darzana kre| phira gar3hameM jAnA caahiye| gar3hake 4 daravAjA haiM, eka tarapha bAhara tAlAva va cAroM tarapha khAI khudI haiM, aura tope bhI par3I huI haiM, bhItara 3 mandira haiM, jisameM 1 jaina mandira kImatI hai| uparakI gummaTa va dIvAloMmeM pratimA hai| pahile yahAMkA rAjA jaina thA, usIne yaha gar3ha va jaina mandira banavAyA thA, pIche musalamAna rAnA humA, usane tur3avA kara patthara Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [175 gar3hameM lagavAye |im samaya bhI yaha zahara laMbA-caur3A haiN| eka jaina borDiMga bhI hai| yahAkA maba darzana karake aura moTara kirAyAkA 2) dekara mnavanidhi jAnA caahiye| nIpANI" me 3 mola isa tarapha va velagAMvame 38 mola yaha kSetra bIcameM par3atA hai| (290 ) navanidhi / maDakakI uttara dizAmeM damaga rAmnA pahATake pAsase jAnA hai| yahApara baTA pahATa va jagala hai| eka gaTa, dharmazAlA va dukAna hai / pahAipara kuA hai / yahA prAcIna kAla ke 4 madira hai / anizayavAna pratimAe bhI hai / / mAnamnama hai / 1 maMdirameM bhairava kSetrapAlako murti hai| yahA para danAroM loga bola car3hAne Ane hai / munIma-punA bhI rahatA hai / bhadA denA cAhiye / loTakara nIpANI Ave / 3 mora paranA hai| ... ) nipANI ghr| yaha zahara acchA hai / 2 di mana madira bahara ghara naniyoMke hai / yahAme 1) mavArI dekara mora yA tAnAme kolhApura maave| ( 2) kora ghr| sTezana ke mAmane pama ho 'da. mana dharmazAlA hai / maMdira no hai / mo pUcha kara calA nAnA -ye| TamIke pAsa anyamatiyokI dharmazAlA vAlAnoke mara meM hai / donoM jagaha Thahara sakane hai / gahammeM meTa mANika vaTa hogacanda baMbaIvAloM kA borDiMga hai / sTezanase / mola caukabAnA meM dharmazAlA, kuA, bagIcA va maMdira hai / borDigase 1 AdamIko mAtha lekara zaharameM darzanoMko jAnA cAhiye / boDiMgake maMdirameM 2 pratimA sphaTikamaNikI hai| Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | 176 ] 1 zahara meM bhI maMdira aura haiM / do bhaTTArakoMkA maTha hai- lakSmIsena a jinasenajIkA | vahAM para bhI maMdira hai| eka maMdira mAnastaMbhavAlA bahuta prAcIna hai / bAhara mAnastambhapara 4 jinavitra haiM / kanAr3I meM zilAlekha hai / madira meM prAcIna bahuta pratimA hai / unameM 5 pratimA bahuta vizAla haiN| sabakA darzana kre| eka jinamaMdira kaMsAragalI meM aMbAjI maMdirake pAsa hai| yahAM para bar3A bhArI maMdira hai / phalaphUlase pUjA hotI hai| yaha maMdira bhI dekhane yogya hai / jaina maMdirakA darzana karake rAjamahala, bAjAra dekhatA huA ThikAne lauTa Ave TikaTakA ) dekara " hAtakalaMgar3A " sTezana utara jAve / ( 293 ) hAtakalaMgar3A / kisIko grAma jAnA ho to jAya, Agha mIla di 0 jaina maMdira va kucha ghara di0 jainiyoMke haiM / agara grAmameM nahIM jAnA ho to sTezana se 2 ||) rupayA meM loTA pherIkA kirAyA karake kumbhoja bAhubalI pahAr3a para jAve | bIcameM nejA grAma par3atA hai| usakA bhI darzana karalenA ucita hai / hAtakalaMgar3Ase 7 mIla naijagrAma va 1 mIla pahAr3a grAmase hai / aise kula 8 mIla haiN| pahAr3ake nIce kuA va jaMgala hai / Upara do dharmazAlAeM haiM / sIr3hiyoMse pAva 1 mIlakA car3hAva hai| Upara 1 kuA aura 1 maMdira ramaNIka haiM / aneka tarahakI pratimAeM haiN| bAhubalI svAmIkI pratimA khule maidAna meM hai / 1 sahasrakUTa caityAlaya bhI hai| yahAMkI racanA apUrva va lAkhoM rupayoM kI lAgatakI hai| bAhubalI svAmIne yahAMpara kucha dinoM tapa kiyA thA isase unakI pratimA sthApita hai / aura isa pahAr3akA nAma bhI bAhubalI pahAr3a hai| mahAMse 2 mIla dUra kuMbhoja grAma m Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 177 hai| vahAMpara 2 maMdira va bahuta ghara jainiyoMke haiN| ina donoMkA ikaTTha | nAma bAhubalI kuMbhoja bolate haiN| yahAM para munIma pujArI rahatA hai / bar3e 2 muniyoMne yahAMpara dhyAna kiyA thA, isase yaha mahA pavitra sthAna hai | pAsame nainA grAma hai / usameM bhI 1 maMdira va bahuta ghara jainiyoMke haiM / isa pahAr3a ke Asa-pAsa najadIka bahuta grAma haiM / inhIM moMmeM AhAra karake muni AnaMdase dhyAna karate the / kucha bhaMDAra dekara lauTakara sTezana hAtakalaMgar3A Ave | yahAMse kirAyA / ) dekara miranakA TikaTa leleve | ( 294 ) mIraja jaMkzana | sTezana me 2 mIla grAma hai| 4 di0 jaina maMdira va bahuta ghara jainiyoMke haiN| sTezanapara 1 brahmaNakI dharmazAlA hai / yahAMse 1 relave sAMgalI jAtI hai / TikaTa ) hai / 1 ( 298 ) sAMgalI zahara / I yaha zahara bhI acchA hai | sTezana se 1 mIla dUra hai / 2 maMdira aura acchI pratimA nA bahuta ghara jainiyoMke haiM / 1 gharmazAlA boDiMga va kanyAzAlA hai| lauTakara phira mIraja Ave | mIrajase ||) 1 TikaTakA dekara kuMDalaroDa utara par3e / ( 293 ) kuMDala ror3a | sTezana se 3 mIla dUra grAma hai / 1 dharmazALA va di0 maMdira hai / 1 pratimA prAcIna hai / kucha ghara di0 jainiyoMke haiN| yahAMse pujArIko sAtha lekara pahAr3apara jAnA cAhiye / ( 197) zrI jharIbarI pArzvanAtha / pahAr3a para jAnekI sIr3hiyAM lagI haiN| 1 mIkI bar3hAI hai| 12 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178] jaina tIrthayAtrAdarzaka / Upara 1 guphA va 2 maMdira haiN| bahuta prAcIna jharIbarI pArzvanAthakI 2 pratimA mukhya haiN| aura pratimA bahuta haiN| pahAr3apara niraMtara pratimAke Upara kAla pAnI TapakanA rahatA hai ! yAtrA karake sTezana lauTa Ave / TikaTakA 2) dekara punA calA jAve / noTa-pUnAse mIraja pAnevAle bhAI pahile hAtakalaMgar3Ase kuMbho'nakI yAtrA karake kolhApura aura moTarase nIpAnI jAve, phira stavanidhikI yAtrA karake belagAMva jAkara mile / AgekI yAtrAkA hAla Upara dekha lenA cAhiye / 2-ugharase yAtrA karanevAle bhAI mIrana bhAkara mileM / morajase 3) dekara panA cale jaaveN| 3-pUnAse phira zolApura hokara kurduvAr3Ise paMDharapura jAve | vahAMse lauTakara phira kurduvAr3I Ave / phira bArasI TAUna, kuMthalagiri mAdikI yAtrA karatA huA lauTakara kuTuMbAr3I Ave / phira dhoMr3a Akara Thahara jAve, yahAMse 1 rela manamAr3a jAtI hai, 1 bArAmatI jAtI hai, so pahile bArAmatIkI yAtrA karake phira dahIgAMvakI yAtrA kareM / phira bArAmatI dhauMr3a AnAve / 4-pUnAse haraeka yAtrI hara tarapha jAsakate haiM / bambaI Adi bhI jAsakate haiM, isakA paricaya Age dekho ! 5-kurduvAr3Ise rAyacUra, madrAsa, hoTagI, gadaga, hubalI Adi haraeka tarapha nAsakte haiN| zAMtise yAtrA karake puNya-bandha karanA caahiye| aba Age dusarI lAinakA paricaya likhatA hUM, so donoM lAinoMke samAcArako dekhakara aura mana sthira karake jAnA cAhiye / aba gadaka taraphakI yAtrAko jAnA cAhiye / hubalIse TikaTa 1 // ) dekara, badAmIkA lelenA caahiye| bIcameM gadaka jaMkazana gAr3I badaDakara badAmI utara pdd'e| Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAns jaina tiirthyaatraadrssk| [179 ( 298 ) badAmIkI guphaaeN| sTezanapara dharmazAlA choTImo hai, yahAMse 2 mIla dUra grAma hai, grAma prAcIna evaM acchA hai / 1 prAcIna tAlAva aura pahAr3a nanadIka hai| usameM tIna myAnameM bahuta guphA hai, jisameM eka guphAmeM mahAdeva nIkA liMga hai, ekameM kucha nahIM hai| UparakI guphAmeM choTI bar3I bahuta di0 pratimA haiM, saba pahAr3Ipara ukerI haiN| bahuta prAcIna aura kImatI racanA hai| nIce ke tAlAbake AsapAsa bahuta prAcIna khaNDita mandira haiM / nainiyoM ke ghara nahIM haiM / yahAMkA darzana kAke sTezana lauTa aave| TikaTakA 1 // ) dekara bInApurakA lelenA caahiye| (290) vIjApura / mTezanarsa 2 mIla jana vAnI pula kara di0 jaina dharmazAlAmeM tAMgA =) savAgameM karake jAnA cAhiye / yaha zahara bAdazAha ke samayakA hai, koTame ghirA huA acchA hai / yahAM jaina mandira va bahuna ghara nainiyoM ke haiM / yahAMse 2 mIla dUra eka mandira hai, bhauharA bhI hai, prAcIna pratimA va zeSaphaNA pArzvanAthanI virAjamAna haiN| yaha mandira kImatI hai va pratimA jamInase nikalI huI hai| yahAMpara bAdazAhakI bar3o bhArI mamanida kavarasthAna gar3ha degvaneyogya hai| bInApurase yahAMtaka pakkI sar3aka hai, maikar3oM loga mAne jAte haiM / rAmne meM bAdazAhI vela dekhane jAnA cAhiye lauTakara bInApura Ave / bAdazAhI cIne dekhane yogya haiM, magara dekhanA ho to kucha mulAya nA kara leve| phira yahAMse moTara, tAMgAse -) savArI dekara bAvananagara jAnA cAhiye / 14 mola dUra hai, Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | ( 300 ) atizaya kSetra bAvananagara / yaha zahara pahile bar3A thA, parantu aba choTA hai, eka di0 jaina dharmazAlA aura eka bar3A bhArI kImatI mandira hai / upameM pApANakI 1 hAtha U~cI pArzvanAtha kI pratimA virAjamAna hai / yahAMpara bhI dUra dezake loga bola kabUla car3hAne Ate haiM / yahAMkA atizaya - koI phIuddIna bAdazAhane yahAMke mandira va mUrtiyAM tuDavA dI thii| sirpha yaha eka pArzvanAthakI pratimA apanI putrIka khelaneke liye rakha lI thii| bAdazAhakI putrI isase khelA karatI thI / kimI 1 dina rANIke peTameM bar3I pIr3A huI, aneka ilAja karAnepara bhI nahIM miTatI thii| phira rAtriko rAnIne sva dekhA, ki- " apanI lar3akIke khilaunA rUpa jo yaha pratimA hai usako dhokara pAnI pio, to pIr3A zoghra miTa jAyagI / " aisA karanese rAnI acchI hogaI / aimA prabhAva dekhakara rAjAne bar3A pazcAttApa kiyA aura pratijJAkI ki Ajase kisIke devatAko nahIM satAu~gA / ye bar3e sacce hote haiM aura apane dravyase eka maMdira 1 banavAkara pratimAko vahAM para sthApita karadI aura kucha maMdira ke liye bhIvikA bhI lagA dI / vaha abhItaka calatI hai / bhaMDAra va pujArI rahatA hai| cAra ghara di 0 jainiyoMke haiN| yAtrA karake bIjApura lauTa Ave / bIcameM gAr3I hoTagI badalakara zolApura utara jAnA cAhiye / ( 301 ) zolApura zahara / sTezanake pAsa meM anyamatiyoMkI dharmazAlA hai / zahara meM 2 mIla dUra di0 jaina dharmazAlA hai / 4 maMdira bar3hiyA aura pratimA bahuta haiN| 1 maMdirake bhItara jamIna meM mauharA hai| pratimA bhI hai| Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 181 yahAMpara di0 jainiyoMke ghara bahuta haiN| yahAMpara 1 borDiMga, pAThazAlA, kanyAzAlA va zrAvikAzrama bhI hai / 1 zrI Atanura, 2 zrI ASTai vighnezvara pAnAtha anizaya kSetroMke viSayameM zolApurake bhAIyoMse pUchakara yAtrA karanA cAhiye / ( 302 ) vArasI roDa kurDuvADI | yahAM para harahameza bhIDa rahatI hai| yahAM para hiduoM kA paramapavitra paMDharapura tIrtha hai / anyamatI loga hajAroMkI saMkhyA meM rahate haiM / bAramI roDapara khAnepInekA sAmAna saba milatA hai / yahApara 10 ghara di0 jainiyoMke haiN| yahAM para pArthanAthasvAmIkA 1 maMdira va 2 canya' laya haiM | mAlamatra milatA hai / yahAM 1 relave pUnA, eka zolApura hokara hoTagI, 1 bArasI TAUna hokara lAtura va eka relave gayacura jAkara milatI hai / eka paharapura jAtI hai / TikaTa ||) dekara paDharapurakA lenA cAhiye / (303) paMDharapura tIrtharAja | sTezana me 2 mIla zahara hai / dharmazAlA, pAThazAlA, kanyAzAlA aura 60 vara di0 jeniyoka haiM / zahara meM 2 maMdira aura dhAtukI pratimA hai| grAma meM 1 baDA bhArI maMdira vaiSNavoMkA hai / yaha maMdira pahile neminAtha svAmIkA di0 jena thA, so Ana vaiSNavakA dIkhatA hai / maMdira bahuta lambA caur3A hai / 3 daravAjA, baDA bhArI koTa, bIcara meM choTA maMdira hai / yahAMpara caMdrabhAgA nadI bahatI hai / nadIke donoM tarapha ghATa baMdhA huA hai| vaiSNavoMke maMdira bahuta haiN| yahAMpara hajAroM loga haravakta khAte haiM / nadImeM piMDadAna, hADakSepaNa, tarpaNAdi karate haiM ! bAjAra baDA hai / sAmAna saba milavA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181] jaina tIrthayAtrAdarzaka / hai| yaha sthAna bhI thoDese kharcameM dekha lenA cAhiye / lauTakara kurduvADI Ave / // ) dekara TikaTa bArasI TAunakA leve / (304) bArasI TAUna / mTezanase thor3I dUra 2 hindu dharmazAlA haiM, unameM ArAmase Thahara jAnA cAhiye / zaharameM 1 di. jaina dharmazAlA va maMdira hai| nainiyoMke ghara bhI bahuta haiN| zahara acchA, sAmAna saba milatA hai| yahAMse jAne-mAnekI 5) meM bailagADI karake zrI kuMthalagiri jAnA cAhiye / rAstA kaccA, 22 mIla paDatA hai / bIcameM pIpalagAMva par3atA hai| vahAMpara ThaharanekA subhItA hai / Age bhUmagAMva par3atA hai| (305) bhumagAMva / yahAMpara di. jaina dharmazAlA, 2 maMdira, 20 ghara di0 nainiH yoMke haiM / bIcameM nadI hai / mAghe grAmameM 1 maMdira va dharmazAlA hai / udhara bhI maMdira hai / yahAMse 8 mIla kuMthalagiri hai| (306) zrI siddhakSetra kuMthalagiri / yahAMpara 1 dharmazAlA aura kula 10 maMdira, tathA acchIra pratimAeM haiN| eka maMdirameM bhauMharA hai| pahAipara jAneko sIr3hiyA lagI haiM / bIcameM saba maMdira paDate haiM / pahADakA car3hAva sarala hai| Upara bahuta bar3A mUlanAyakakA maMdira hai| __ usameM zrI mAdinAthakI prAcIna pratimA virAjamAna hai / dezabhUSaNa, kulabhUSaNa muni yahAMse mokSako padhAre haiM, unhoMkI caraNapAdukA haiN| peTImeM do sphaTikamaNikI pratimA hai, sabakA pUjana karake bhaMDAra mamA karanA caahiye| yahAMpara eka brahmacaryAzrama bhI hai, usako Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| dekhakara sahAyatA karanA caahiye| lauTakara vApisa bArasI TAuna maave| TikaTa II) dekara eDasIkA le leve / (307) eDasI sTezana / ___ yahAMpara dhArAziva (usmAnAvAda)ko hara samaya moTara milatI hai| 1) savArI lagatA hai, 14 mIla ummAnAbAda par3atA hai, pakkI sar3aka lagI hai / (108) dhArAziva (usmAnAvAda) atizayakSetra, guphA drshn| grAma acchA hai, yahAMpara 1 mandira, 1 caityAlaya hai, usameM bahuta ramaNIka pratimAeM haiN| yahAMse pumArIko lekara yA kisI bhAda. mIko sAtha lekara 2 mIla dUra guphAoMke darzanoMko jAnA caahiye| guphAoMko yahAMpara " lahANA" kahate haiM / bhAge 1 mIla sopA rAstA hai / phira pahAr3a hai, nIce 1 pAnIkA nAlA par3atA hai, utara kara phira pahAr3apara car3hanA par3atA hai, phira kucha dUra jAkara pahAr3a utaranA par3atA hai, phira eka mahAdevakA maMdira hai, vahAMpara 1 brAhmaNa apane kuTumba sahita rahatA hai| vahAMpara bar3era pahAr3oMko kATakara munirAjoMke dhyAna karane kI bar3I 2 guphAeM banAI gaI haiN| usameM bahuta kAlataka muni sAdhu birAjakara dhyAna karate the| eka guphAmeM aura hI raMga-DhaMgakI aura dusare pATakI pratimA virAjamAna haiN| usakI upamA kahAMtaka likhI jAya / eka guphA khAlI hai, tIsarI guphAmeM pAnIka kuNDa hai, Upara pratimA birAjamAna haiN| yaha bhI lakSoMkA kAma hai, isa kSetrakI pUjA eka gvAlane sahasra pAkhurI kamala ke phUlase kI thii| so marakara rAmA karakaNDu humA thA jisakI kathA pumAke prasaMgameM kathAkomomeM kisI se padapara pUnama ti denA cAhiye / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] jaina tIrthayAtrAdarzaka / yahAMkI yAtrA karake ummAnAbAda lauTa bhAve va eDa sI sTezana lauTa bhAve, phira TikiTa -) dekara "tera" kA leve | usmAnAbAdameM 20 ghara nainiyoMke haiN| yahAMpara nemacaMda bAlacaMdanI vakIla eka sajana gRhastha haiN| (309 ) tera sTezana / / mTezanase 2 mIla tera TAphUTA grAma hai, pahile yaha rAjA karakuNDakI rAjadhAnI thI aura yahAMke sabhI loga jaina the| isa puNya kSetrameM 23 vAra pArzvanAtha svAmIkA samavazaraNa AyA thA, aura 7 vAra mahAvIrasvAmIkA samavazaraNa AyA thaa| isa parama pUjya grAmako dhanya hai| grAmase pazcimakI tarapha eka nAgamthAnA nAmakA sthAna hai, pUchakara jAnA caahiye| yahAM koTase ghirI huI eka di jaina dharmazAlA va bhItara 2 mandira haiM / umameM bahuta sthAnoMpara bahuta pratimA virAjamAna haiM, eka pratimA mahAvIrambAmIkI 9 hAtha U~cI padmAsana zAMta chabi birAjamAna hai / yahAMpara eka pujArI rahatA hai, bhaNDAra kucha denA caahiye| bAhara eka vAvar3I I, upameM jainoMkI bahuta pratimA haiM, eka pArzvanAthakI phaNa sahita pratimA hai| usako loga nAgadeva kahate haiN| isIse isakA nAma nAgaThAnA prasiddha hai| mAnakala koI jaina yahAMpara nahIM mAne haiM / dekharekha kI nahIM karate haiM / bar3I vicitra gati hai ! lauTakara sTezana Ave / TikaTakA 2) dekara lAtura jaave| (310) lAtura / vArasI TAunase lagAkara lAtura taka musalamAna rAnAkA rAjya hai| yaha zahara kilA, khAI, daravAjA, bagIcA, rAjya parivAra saMyukta Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthayAtrAdarzaka jain| [185 hai / yahAMpara 2 di. jaina mandira aura prAcIna usmAnAvAda amI pratimA hai / bahuta ghara di0 naniyoM ke haiM / yahAMkA darzana karanese mAnanda hotA hai, prAcIna cIjeM dekhane yogya haiN| lauTakara TikaTakA 1) dekara kurUDavAr3I AnAya, phira TikaTa / dekara dhoMr3a jAve / (311) dhaur3a sTezana / yahAMme 1 relave manamAr3a jAtI hai, eka pUnA taka jAtI hai, 1 bAgamatI jAtI hai| II) TikaTakA dekara bArAmato calA jAve / (12) bAgamatI zahara / mTezaname 1 mIla dUra nana dharmazAlA, mandira, kuA vAnArake bonameM haiM / nAMgAvAlA -) pavArI lenA hai, yahAMke mandira bar3hiyA haiN| vahuna ghA dinAniyoM ke haiM, va 4 ghagmeM caityAlaya haiN| yahAMpara gur3a bahuta baniyA donA va vikanA hai| yahAMse 4) meM balagADI bhATA karaka " nAnepone "-dahIgAMva jAnA caahiye| karIba 20 mIla par3hatA hai / ba'cameM gokI, nokarI aura 1 grAma par3atA hai| jinameM , , cAyAlaya va di. nana imar3a bhAiyoMke kucha ghara haiM / isa deza meM gunagAtaka rahanevAle bhAI Akara vase haiN| inako " gujara " bolane hai / saba jagahapara ganarake ghara va maMdira pUchanepara zodha patA laga jAtA hai| (53) dahIgAMva anizaya kSetra (nAtepone ) / yaha grAma ThIka hai| 15 ghara gajara logoMke haiM, eka bar3I bhAga dharmazAlA, koTa aura kula 10 maMdira haiM / eka sthAnapara bIcameM caturmukha maMdira hai / umameM 12 pratimA cAroM dizA meM haiM, cAra2 konoM meM isa tarahase aneka pratimA haiN| eka aura bar3A Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186] jaina tIrthayAtrAdarzaka / mandira hai, usameM bhI bahuta pratimA haiN| isIke nIce bhohareMmeM 4 maMdira haiM, aura bar3I2 sundarAkAra padmAsana ( pratibiMba haiN| zilAlekha bhI haiN| isa maMdirake banavAnevAle isa prAMtameM bar3e prabhAvazAlI, ba* mahatIsAgaranI the| unakI kSatrI aura caraNa pAdukA haiM / yaha maMdira bahuta UMcA aura kImatI majabUta hai / bhaMDAra, munIma, pujArI rahatA hai / melA harasAla bharatA hai / harasamaya yAtrI bAte jAte rahate haiN| isake mAge nAtepote AdimeM jaina gUnaroMke bahuta ghara haiM / yAtrA karake lauTakara bArAmatI AjAya / phira DhauMDa aaveN| yahAMse TikaTa 1 // ) dekara pUnAkA leveN| agara manamAr3a jAnA ho to 2 // ) dekara manamAr3a calA jAve | kisIko kurduvAr3I rAyacura mAdi jAnA ho to calA jAve / (314) pUnA zahara / sTezana ke pAsa 1 hindU dharmazAlAmeM ThaharanA cAhiye / yA zukravArI bAjArameM di. jaina dharmazAlA hai, usameM Thahara bhAve / tAMgAvAlA / ) dekara savArI aura bailagAr3IvAlA -) savArImeM pahuM. cAtA hai| 1 maMdira dItavArI, 2 maMdira zukravArI, 1 peThameM aise kula 4 maMdira haiN| sabakA darzana kareM / zaharameM 40 ghara di. jainiyoMke haiN| lAkhoMkA vyApAra hotA hai| ghUmakara bAjAra dekha lenA caahiye| kucha kharIdanA ho to kharIda leN| lauTakara sTezana mAve / 1 relave mIraja, sAMgalI, kolhApura, belagAMva, hubalI, virUra, sImogA, bhArasIkarI, hAMsana, maMdagiri, mhaisura, beMgalUra hokara hIrAhellI jAtI hai| 1 kurduvAr3I, bArasI, tera, lAtura, zolApura, rAyacura, hoTagI hokara hubalI jAtI hai| inakA hAla Uparase dekho Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [187 eka rela bambaI jAtI hai| TikaTa 2 // ) dekara bambaI jAnA cAhiye / (15) bambaI shhr| yahAMkI sTezanoMke nAma borIbaMdara, dAdara, carnIroDa, grAMTaroDa, kolAbA, parela Adi choTI-baDI lAina ke bahuta sTezana haiM / cAhe jahAMpara utara pdd'e| magara tAMgevAlese kirAyA ThaharAkara di0 jaina dharmazAlA hIrAbAga, yA sukhAnanda gurumukharAyakI dharmazAlAmeM tthhre| 1 maMdira bhRlezvarameM, 1 gulAlavADImeM tAradeva, 1 zrAvikAzrama, 1 borDiMgameM, 1 caupATIpara seTha mANikacaMdranIke baMgale meM, 1 pAmahI DAhyAbhAike baMgalemeM, 1 saubhAgacaMdake baMgalepara, kula 7 maMdira haiN| bhUlezvara, gulAlavAr3I tathA seThanIke caityAlayameM 2-2 pratimA sphaTikamaNikI haiN| so sabakA darzana kare / grAMTaroDa, borIbaMdara, mUlezvara, giragAMvakI tarapha bAjAra acchA hai / aise to bambaI sabase macchA zahara hai, sabhI dekhane yogya hai| phira rAnIbAga, nauharIbAjAra, cir3iyA ghara, caupATI samudra, hegiMga gArDana, myUjiyama, kapaDAkAMca kA kArakhAnA, TaMkazAla, borIbaMdara sTezana dekhane yogya haiM, dekhanA ho so dekha leve / lauTakara sTezana mAnAve / relave harasamaya cAroM tarapha jAtI hai| jahAMko jAnA ho vahAMkI TikaTa lekara relaveko khojakara baiTha jAve / bambaI meM bijalIka dAmave calatI hai, usameM baiThakara ghUmanA caahiye| hara jagahakA -) lagatA hai| sabase bar3A sTezana borIbaMdara hai| vahAMpara jAkara TikaTakA 1 // ) dekara nAzikakA lelenA cAhiye / (316) nAzika zahara / sTezanapara harasamaya moTaravasa va tAMgA milate haiN| phI bhAdamI 7) dAmakA lekara mIla dUra zaharameM ambaka darabAmA di. maina Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | dharmazAlA meM pahuMcA detA hai| sTezanapara bAjAra, DAkaghara va TelIgrApha hai / rAste meM bhI acchI cIjeM milatI haiM / so dekhate jAnA cAhiye / dharmazAlA meM nala va Upara maMdira hai / thor3I dUra galI meM kuA hai, jaMgala bhI thor3I dUra hai / bAjAra pAsa hai / kucha ghara di0 jainoMke haiN| bAjAra acchA hai, sAmAna saba milatA hai / phira yahAMse tAMgA, moTara yA bailagAr3I se 2 || mIla masarulagAMva di0 jaina dharmazAlA meM jAnA cAhiye / bIcameM bAjAra par3atA hai, dekhatA jAve / godAvarI 1 nadIke umapAra anyamatiyoMkI dharmazAlA hai / brAhmaNa piMDadAna, tarpana Adi karate haiM / yaha zahara bhI prasiddha hai / yahAMpara hajAroM yAtrI Ate-jAte rahate haiM / zivarAtrIpara bar3A bhArI melA bharatA hai taba 1 lAkha taka AdamI ikaTThe hojAte haiM / ( 317 ) masarula gAMva / yahAM para 1 di0 dharmazAlA, 1 maMdira, 1 bagIcA va kuA, hai / munIma, pujArI rahate haiM | bhaNDAra vagairaha denA cAhiye / yahAMse 1 mIla gaMjapaMthAjI jAnA hotA hai / snAna karake mAlI va dravyako sAtha lekara pahAr3apara jAnA cAhiye / ( 318 ) zrI gajapaMthajI siddhakSetra / pahAr3akI AdhamILakI sarala car3hAI hai| sIr3hiyAM lagI haiM / Upara koTa hai / 3 guphA haiM / unameM khudI huI bahuta prAcIna pratimA va caraNa pAdukA haiM / 1 pAnIkA kuNDa va 1 maMdira hai / yahAMse balabhadrAdi 8 karor3a munirAja mokSako gaye haiM | vaMdanA, pUjA karake thor3I dUra nIce utara Aye / phira pahAr3a UparakI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaagdrshk| [189 sar3aka kATakara parikramA hai / vaha mAgha mIla kI par3atI hai| pari. kramA dekara pahAr3akI taleTomeM bhAjAve / (310. ) naleTI (gjpNth)| yahAMpara 1 kuA, bagIcA, maMdira va tyAgiyoM kA Azrama hai| tyAgI baMsIlAla Adi rahate haiN| yahAM para supAtra dAna karake dharmazAlAmeM jAve va bhaMDAra dekara nAzika calA jAve / kimI bhAIkI icchA ho to anagirikI yAtrA karake phira nAzika Ave va valagAr3I karake mAgItaMgo calA jaave| agara balagAr3Ime na jAve vo lauTakara mTezana Ave / TikiTa // ) dekara manamADakA leleve / balagADIkA gamtA kaSTasAdhya hai| (320) anizayakSetra anaMgiri (aNjngirii)| nAzikame trambaka mahAdevake gamne meM pazcimakI tarapha 14 mIla dUra aMjanI grAma hai / yaha kambA dakSiNakI tarapha 1 mIla dUra sar3akame hai| yaha eka jainiyoM kA prAcIna zahara thA / AsapAma jaMgalameM TuTephuTe bahuta maMdira haiN| ? maMdirake pAsa bahuta bar3I vAvar3I hai / grAmake pAsa tAlAba, va dharmazAlA hai / jaMgala meM lAgvoM rupayAkI lAgatake 10 maMdira TUTephuTe haiN| eka akhaMDita pratimA chAparA grAma ke pAsa virAjamAna hai| yahAM para punArI rahatA hai| kisI AdamIko sAtha lekara pahAr3a Upara jAnA cAhiye / pahAr3a 2 mIla dUra par3atA hai / pahAipara 1 guphA va 1 pAnIkA kuMDa hai| 1 guphA maMdira hai / bhItara bahuta khaMDita-akhaMDita pratimA virAjamAna haiN| yahI guphA munirAnoMka dhyAnakI hai / aMjanA muMdarIne nahIpara zaika hanUmAnako janma diyA thA / upara jAneko sIr3hiyAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190] jaina tIrthayAtrAdarzaka / lagI haiN| yaha racanA prAcIna honese va nainiyoMke na rahanese khaMDa. baMDa hogaI / pahAr3a Upara 1 tAlAva, va aMjanAkI mUrti hai| yahAMpara mithyAtI loga jAte haiN| guphAoMkA darzana karake nIce lauTa Ave / kucha bhaMDAra dekara nAzika lauTa AnA cAhiye / nAzika mAnevAle jainIbhAI bhI yahAMkI yAtrAko nahIM Ate haiM ! jhaTa bhAgakara cale jAte haiM / nAzikase 22 mIla va yahAMse 7 mIla trambaka mahAdevakA maMdira hai| yahAMpara nAzika AnevAle hajAroM anyamato yAtrIgaNa hameza Ate-jAte rahate haiM / hamAre jainI bhAi to bahuta hI pramAda karate haiM / yahAMse manamADa AveM / (121) managAr3a / sTezanapara 1 bar3I bhArI hindU dharmazAlA hai| vahAMpara Thahara jAnA cAhiye / phira yahAMse moTara yA 50 mIla mAMgItuMgI jAnA caahiye| bIcameM mAlegAMva, saTAnA par3atA hai| pakkI sar3aka mAMgItuMgI taka jAtI hai| (322) mAlegAMva / yaha bAdazAha ke samayakA grAma hai / 1 di. jaina dharmazAlA, eka maMdira, 4 ghara nainiyoMke haiN| seTha dagaDurAma bhAgacaMdra kAzalIvAla sajjana puruSa haiN| yahAMpara hAthase kapar3A bunA jAtA hai| vyApAra acchA hai| bAjAra bharatA hai / 1 zve. maMdira, dharmazAlA aura bahuta ghara zve. mAravAr3iyoMke haiM / manamAr3ase yaha grAma 24 mIla par3atA hai| yahAMse 22 mIla saTAnA par3atA hai / yahAMse moTarase dhuliyA zahara bhI jAnA hotA hai / 32 mIla par3atA hai| 10) moTara lagate haiN| Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [191 (123) sttaanaa| yaha grAma bhI acchA hai| 4 ghara dinainiyoMke va 1 maMdira bhI hai| yahAMse 14 mIla mAMgItuMgI par3atA hai| yaha bAta yAda rakhanA cAhiye ki nAzikase jAne-mAnemeM yaha grAma bIcameM par3atA hai / yahAMse 1 sar3aka nAzika tarapha jAtI hai| umIke bIcase 1 sar3aka phUTakara bambaI taka jAtI hai| eka mAlegAMva hokara manamAr3a jAtI hai| (194) zrI siddhakSetra maaNgii-tuNgii| yaha kSetra jaMgalameM hai / cAroM tarapha pahAr3a hai| 1 nadI, kumA, dharmazAlA, va 3 maMdira ramaNIka haiN| munIma, punArI, naukara rahatA hai / grAma choTAmA hai| zaucAdise nivaTakara dravya va mAlIko sAtha lekara pahAr3a para jAnA cAhiye / pahADa mAla hai| sirpha 1 mIlakI car3hAI kaThina hai| mIdiyAM lagI haiN| gastA makarA hai| bar3e zAMtabhAvase evaM dhIre 2 car3hanA caahiye| u.para pahile mAMgIkA pahAr3a AtA hai| u.pImeM pahADa kATakara 5 bar3I ; guphAeM banAI gaI haiN| guphAoM va parikramA bahuta pratimA ukerI huI haiN| pAnIkA kuMDa, va 2 chatrI hai / eka kRSNa va dumarI balabhadrakI mUrti hai| yahAMkA darzana pUnana, parikra / karake mAdhI dUra nIce bhAnA caahiye| phira yahAMse tuMgIkA pahAi 1 mIla dUra hai / car3hAva kaThina hai| isase sAvadhAnIme paira rakhanA caahiye| 1 guphA, 14 pratimA, va 2 caraNa pAdukA haiN| darzana, pUjana, prakSAla, parikramA karake lauTa mAnA caahiye| AdhA nIce Ane bAda, nIce AnekA dUmarA rAstA hai| yaha bhI rAstA vikaTa , sApavAnIkhe utaranA cAhiye / bIcameM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] jaina tIrthayAtrAdarzaka / phira 2 guphA haiN| unameM bahuta pratimA haiN| ye guphAe sudha-budhake nAmase prasiddha haiN| madhu-kaiTava yahAMse mokSa padhAre / yahAMkA darzanapUjana karake dharmazAlAmeM lauTa Ave / ima pahAr3ase rAma, hanu, sugrIva, nIla-mahAnIla Adi 99 karoDa muni mokSa padhAre haiN| aura kRSNake bhAI balabhadrane banacaryAkA niyama lekara ghora tapazcaraNa kiyA jo marakara paMcama svarga gye| kathA padmapurANa, harivaMzapugaNameM dekho| kucha rahakara jitanI yAtrA karanI ho karake phira manamAr3a AjAve / yahAMse jAneke 3 rAmte haiN| 1-kisI bhAIko nAzika hokara jAnA ho to gajapaMthA, ananagirikI yAtrA karake nAzika sTezanase relameM baiThakara manamAr3a utara pdd'e| 2-yahAMse 1 rAmtA dhuliyA tarapha jAtA hai 50 mIla paDatA hai| bIcameM pIparanAra, sAkarI, kusuMbA gAMva par3atA hai| (325 ) pIparanAra gAMva / yaha grAma ThIka hai / 1 madira va kucha ghara jainiyoMke haiM / mAMgItuMgIse yaha grAma 14 mIla hai / yahAMse 8 mIla sAkarI gAMva par3atA hai / yahAMse cIMcapAr3A sTezana bhI jAte haiN| (326 ) sAkarI gAMva / grAma acchA hai| 1 maMdira va kucha ghara jainiyoMke haiN| yahAM vAMgAmeM 11 mIla cIMcapAr3A sTezana par3atA hai| cIMcapAr3A-yahAMse 1 relave bAraDolI-mahumAkI yAtrA karake nauTakara bAraDolI Akara surata jAkara milatI hai| dUsarI lAIna malagAMva, bhusAvala, amalanera, jAkara milatI hai| isakA hAla amara likhA hai| sArIse 12 mIla kusuMbAgAMva par3atA hai| Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka / [ 193 kusuMbA gAMva - yaha grAma acchA hai / 1 maMdira va 20 ghara jainiyoMke haiM | yahAMse 14 mIla dhuliyA zahara par3atA hai / ( 327 ) dhUliyA zahara / yaha bar3A bhArI hai| kapar3e ruIke kArakhAne haiN| dekhane kAcika hai / 1 mandira hai aura rAma sA0 seTha hIrAlAla gulAbacandrajI sajjana evaM dhana puruSa haiM / 25 ghara jainiyoMke haiN| sTezana se 2 mIla dUra zahara par3atA hai / yahA se 1 relave cAlIsagAMva jAkara milatI hai / TikaTa || ) hai / yahAMse mAMgItuMgI 60 mIla par3atA hai / moTara yA bailagAr3I se jAnA par3atA hai / yahAMse eka rAstA mAlegAMva jAtA hai / 32 mIlakI pakkI saDakapara 11) meM moTaravAlA lejAtA hai / yahAM mAMgI tuMgI, nAzika, manamADa jAkara milanA cAhiye / hAla Upara dekho | aba yahAM 11) dekara bIca meM cAlIsagAMva gAr3I badalakara manamADa jAnA cAhiye / cAlIsagAMva se AgepIche kA bhI hAla upara hI likhA jAcukA hai / manamADame 1) TikA dekara I haidrAbAda ninAma relaveme paror3A yA daulatAbAda jAnA cAhiye / ( 328 ) erolA roDa, (daulatAbAda sTezana ) / yahAMse bailagAr3I bhADe karake 9 mIla dUra donoM sTezanoMse erolA grAma jAnA cAhiye / pakkI sar3aka hai / koI bhAI kI himmata ho to paidala bhI jAsakate haiM / tAMgA bhI jAtA hai / 1 ( 329 ) erolA grAma ( guphAoMkI yAtrA ) / erolA grAma choTA hai| magara prAcInakAlameM bahuta bar3A zahara thA / grAmake AsapAsa prAcIna cIjeM dekhane yogya haiN| isI grAmake najadIka tAlAva hai| Age 1 lAla pattharakA khudAI kA lAkhoM rupa 13 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] jaina tIrthayAtrAdarzaka / yoMkI kImatakA mahAdevakA apUrva maMdira hai| yahIMpara prAcIna aneka maMdira, chatrI, masanida, hindu, musalamAna, bauddha, jaina, zivamatavAloM ke bar3e2 kImatI khaMDahara haiN| eka mIla dUra DaMDAkAra pahAr3a, 2 mIla kA laMbA, 1 mIlakA UMcA uttara, dakSiNa dizAmeM hai / pahAr3ameM lAkhoM rupayoM kI racanA banI hai / usako dekhakara Azcarya hotA hai| ___ isa pahAr3ameM khudI huI choTI-bar3I kula 54 guphA haiM / unameM kitanI guphA to 2-3 maMnalakI banI haiM / ye guphAyeM bauddha, ziva va jaina matavAloMkI haiM / sabhI matavAle inakI yAtrAko Ane haiN| para hamAre bhAgyahIna jainI to koI hI mAtA-jAtA hogaa| prAcIna tIrtho ke uddhAra va dhArmika bhAvoMkI jainiyoMmeM bilakula kamI hai| ina tIrthoM kA jIrNoddhAra bhI nahIM karAte haiN| ina guphAoMmese 9 guphAoM ke nAma gaNeza guphA haiM / yaha bar3I bhArI guphA 3 maMjila lakI banI huI haiM / hajAroM gaNezanIkI mUrtiyAM bhItara vA bAhara maMgalameM haiN| bar3e2 pAnIke kuMDa va nadI vahatI hai / isa jagahapara auraMgAbAda Adike AsapAsake dhobI kapar3A dhone Ate haiM / saba guphAoM meM ye hI guphA kImatI haiM / ye itanI laMbI caur3I hai ki 20 hajAra AdamI baiTha sakate haiN| tImarI kailAzapurI-imameM ha nAroM mUrtiyAM zivakI haiM / 4 nAzazayyA, 33 karor3a devI devatAkI mUrti haiM / pAMcavI viSNupurI ( kR-galIlA ) kA maMdira Adha mIla Upara taka hai| cAroM tarapha vigu bhAvAna kI lIlAkA hI ThATha hai| yaha guphA aba bhI bar3I raMgadAra hai / yahAMpara brAhmaga, sAdhu bhAdi rahate haiN| bauddha guphA yaha 2 maMnilakI hai | imameM bar3Ira padmAsana khaDgAmana mUrtiyAM bahuta haiM / eka guphA mupalamAnoM kI hai| Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaina tiirthyaatraadrshk| [195 usameM bahuta kabarasthAna 24 pora, auliyApora mAdi haiN| kahAMtaka likhiye / yaha dRzya binA pratyakSake mAnaMda nahIM desakatA hai| Age di. jaina guphA haiN| yaha racanA hajAroM varSa pahilekI hai / isa racanAse hI zvetAmbarI jhagar3e zAMta ho sakate haiM / (330) erolAkI jaina guphAe~ / pahile egelA grAmameM, nahAM ki TadagnekA sthAna hai, aucAdime nivaTa ra pUnAkI mAmagrI lekara eka jAnakara Ada ko nAtha lekara di0 nena guphAoM meM jAnA cAhiye / grAmo a., dUra 1 choTAmA pahAr3a hai| Upara pAdhanAthakA pahATa nIce ? guphA haiN| usameM saba jagaha pahAr3ako kATakara kAma kiyA gayA hai| prArake maMdirameM hAthI, ghor3A, mihAmana, bhAmaMTara, hAla, indra zAdikI racanA bar3I manohara hai / u.parake maMdira ke darzana karake nIH guphA oMmeM jAnA cAhiye / nIce kula 3 pahAToMmeM , guphA nimameM 2 gukA lambI caur3I bayA 2 do maMna go kI hai| aneka patimA, mdhaMbha va dIvAloM meM haiN| yaha asUrya ra canA vanA hai| 1 gupha meM mAnamthaMbha hai / bar3A hAtho, 2 miMda bhI haiM , ... bhI AmapAma zilAlegva kanAr3I bhASAmeM liye haiM / yaha nAbAda jAneko gamnA hai / upameM bhI aneka prAcIna racanaH milanI hai / devatA huA daulatAbAda calA jAya / agara daulatAbAdase Aye ho to pageDAkI tarapha calA jAya / (331) dolanAvAda / yahAMpara bhI kucha ghara di. jainiyoM ke haiN| eka prAcIna maMdira ca pratimA hai / yahAMse 7 mIla sahakakA rAstA sIdhA auraMgAbAda Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] jaina tIrthayAtrAdarzaka / jAtA hai / yahAMse sTezana 1 mIla dUra par3atI hai| relave TikTakA 4) de kara auraMgAbAda utara pdd'e| (332) auraMgAbAda / mTezanase 2 mIla cauka bAjAra masanidake sAmane di. jaina dharmazAlA hai / tAMgAvAlA / ) savArImeM le jAtA hai| yahAM para bAjAra, pAThazArA nanadIka hai / kucha takalIpha nahIM hotI hai| yahAMpara nanadaka kula 3 maMdira haiM / aura gharameM 7 caityAlaya va 40 ghara diniyoke haiN| eka bar3A maMdira hai| usake moharAmeM hajAroM pratinaga haiN| isI maMdirameM dharmazAlA bhI hai / yaha maMdira sirpha eka bhAIko banavAyA hai| aba paMcoMke kaje meM hai| vaha vicArA mara gayA hai / kisI Adamoko mAtha lekara sabakA darzana kreN| phira yahAMne tAMgA karake pahAr3akI guphA degvane jAnA cAhiye / 3 mIla pahAr3a paTanA hai / bIcameM gaumApura par3atA hai| (333) gaumApura / yaha zahara pahile bar3A thA / so TUTakara auraMgAbAda bapta gayA hai / yaha grAma aba choTAsA hai| nainiyoMke ghara bahuta the | aba punArI rahatA hai| pahAr3akI guphAoMkI pUjA karane yahI punArI nAtA hai / 1 maMdira evaM prAcIna pratimA bahuta haiM / eka bAdazAhakI masanida dekhane yogya hai| yahAMse 1 // mIla dUra pahAr3a hai| taleTI taka tAMgA jAtA hai| (334) gaumApurakI guphaaeN| pAva mIlakA sarala car3hAva hai| UparakI tarapha bar3Ira tIna guphA haiN| unameM bahuta jaina, bauDa, kRSNakI mUrtiyAM haiM / ekara Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [197 tarapha maMdira parikramA sahita banA huA hai| maMdirameM neminAthambA. mIkI pratimA bahuta hI manojJa hai / yaha maMdira bhI auraMgAbAdake bhAIyoMke nimme hai| yaha racanA bhI erodA mI apUrva hai / yahAMkI yAtrA karake bIcameM zahara bAjAra dekhatA humA dharmazAlAmeM bhAnAya / phira yahAMkI prAcIna cIna dekhanA ho to dekhareM / yaha zahara laMbA caur3A purAnA khaMDahara dazAmeM hai| bAdazAhI rAjya hai / 5) meM bailagADI Ane-jAneko karake acanerA jAnA cAhiye / 20 noka gamtA kaccA-pakkA par3anA hai / (335) zrI acanega pArzvanAtha anizayakSetra / yaha grAma prAcIna mAmUlI hai / yahAM para dharmazAlA va 1 maMdira hai| jisameM bahuta prAcIna pratimA haiM / kucha niyoM ke ghA haiN| melA bharatA hai| maMdigmeM / prAcIna DoTImI pApANakI pArzvanAthakI patimA hai / yahAM bahuta loga bola kavala car3hAne Ane haiN| (336) acanegake atizaya / kimI dina eka ranamvalA strI maMdirameM darzanoM ko AgaI thI / usako dekha kara svayaM pranimAnIkI gardana TUTa gaI thii| aura maMdirameM bhI ur3akara uma bAIpara TUTa paTI / so bAI gharapara calI gii| yaha khabara sunakara paMca loga maMdira meM Aye / devakara baDA duHkha huaa| phira dRmarI pratimA maMdirajImeM lAkara viganamAna karane kA vicAra kiyA / rAtrimeM eka meThako mbana huA ki yahAMpara mere mivAya dRmarI pratimA nahIM baiTha skegii| acche gur3akI lapasI banAkara merA seka kro| phira gardanake bIcameM lapamI rakhakara aura kapar3ese bAMdhakara jamInameM 6 mahinAke liye rakhado / chaha mAhake Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | bAda mujhe nikAlakara baiThA denaa| isa prakAra kahakara nizcita kiyA / phira sabere milakara saba paMcoMne vaisA hI kiyA / bhauharA banavAkara cha mahinA bhagavAnako gardana bAMdhakara rakha diyA / vaha bhauharA maMdi - rameM maujUda hai / phira cha mAha bAda nikAlakara dekhI to gardana 1 pahile jaisI majabUta hai / phira homa vidhAna karake zubha muhUrta meM 1 AsapAsa ke logoMko bulAkara birAjAna kara diyA / jabase yaha atizaya kSetra pragaTa huA hai| Aja bhI vahI kaTI gardanakA nizAna dIkha rahA hai| yahAMkI yAtrA karake kisIko jarUrata ho to auraMgAbAda jAya nahIM to bailagAr3IvAleko bolakara bIcameM 12 mIla Upara cakalaThAnA calA jAya / ( 337 ) cIkalaThAnA sTezana | yahAMse manamADa jAnevAloMko manamADa jAnA cAhiye / nahIM to paisIMjaragAr3I se 2 = ) dekara mIragverakA TikaTa lenA cAhiye / yaha sTezana paNI aura pUnA ke bIca meM hai / bIcameM parmaNI hindu tIrthaM par3atA hai / agara dekhanA ho to parbhaNI utara par3e / ( 338 ) parmaNI / 1 sTezana ke najadIka zahara bar3A ramaNIka hai / nadIke ghATa, kilA maMdira prAcIna cIjeM dekhane kAbila haiN| yahAM para brAhmaNa paMDA loga bahuta rahate haiM / piMDadAna, gaMgAsnAna Adi karate haiM / yahAMpara saba sAmAna milatA hai / kucha ghara di0 jainiyoMke haiM / 1 maMdira yahAM para bahuta prAcIna hai| yahAMse lauTakara mIrakheTa uttara par3e / TikaTa =) lagatA hai| mIrakheTa- yahAMse majUra karake 19 // mIla dUra uttarakI tarapha pIparI grAma jAnA cAhiye / pIparIgAMva - yaha Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [199 grAma choTA hai| 20 ghara jainiyoMke haiN| yahAMse 2 mIla uttarakI tarapha zrI ukhalada kSetra jAnA caahiye| (339) ukhalada atizayakSetra / pUrNA nadIke kinAre eka pahAr3apara choTAsA grAma hai| yahAM para 1 di0 jaina maMdira hai| bhItara tapa tejavAna, caturthakAlakI jamInase nikalI huI aMtarIkSa zrI pArzvanAthakI pratimA hai| yahAMpara dharmazAlA hai| melA bharatA hai / bahuta yAtrI jAte-Ate haiM / yAtrA karake mAragveTa AjAnA cAhiye / TikaTa |-) dekara pUrNAkA le lenA caahiye| (340) pUrNA jaMkazana / ukhaladavAlI pUrNA nadI yahAMpara vahatI hai| zahara acchA hai| jainiyoMke ghara bahuta haiN| yahAM bhI nadIkA ghATa maMdirAdi bahuta haiN| prAcIna gada, bAjAra dekhaneyogya hai| hajAroM yAtrI yahAMpara mAne jAte haiM / saba mAla milatA hai| (341) hIMgolazahara / yahAMse 1 relave hIMgola jAtI hai| hIMgola acchA zahara hai| 60 ghara di. jainiyoMke, 2 maMdira aura 3 caityAlaya haiN| prAcIna pratimA hai / yahAMse moTara, tAMgA dvArA 3 // ) dekara bAsama jAnA cAhiye / (342) bAsama zahara / yaha zahara acchA evaM vyApArapradhAna hai / jainiyoMki 25 ghara aura 2 maMdira haiN| eka maMdirameM bhauMharA hai| usameM bahutasI prAcIna pratimA haiN| yahAMpara bAlaganIkA maMdira aura kuMDa dekhaneyogya Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] jaina tIrthayAtrAdarzaka / hai| yahAMse mAlegAMva, sIrapura ( aMtarIkSa pArzvanAtha ) hokara akolA taka 1 // ) meM moTara jAtI hai / imakA hAla Upara likha diyA hai| pUrNAse Age 1 gAr3I zikandarAbAda, haidrAbAda jAtI hai / so yahAMse 3) dekara zikandarAbAdakA TikaTa lelenA cAhiye / zikandarAbAda utara par3e / bIca albala sTezana par3atA hai| yahAMse 3 mIla mANikyasvAmI par3atA hai / (343 / zikandarAbAda / zahara sTezanase 2 mIla dUra hai / zahara acchA ramaNIka haiN| ninAmakA rAjya hai / 3 maMdira aura bahuta pratimA haiM / di0 bhAIyoMke ghara bahuta haiM / yahAMse 3 mIla dUra jaMgala hai| tAMgA karake kulapAka jAnA caahiye| (344) mANikyasvAmI atizayakSetra (kulapAka ) / yahAMpara 1 maMdira bahuta prAcIna tathA dharmazAlA hai| maMdirameM harita varNakI pratimA mANikya mvAmI ( AdinAtha ) kI sundara virAjamAna hai| aura bhI bahuta pratimA haiN| yahAM bahuta pratimA zvetAmbara bhAIyoMne apanI kaglIM haiM / pahile yahAMpara lAla varNa ratnakI pratimA bahuta kImatI virAjamAna thI, umIkA nAma mANikya svAmI thaa| Aja vaha pratimA lApatA hai / na mAlUma vaha kauna legayA / usIke badale meM sphaTikamaNikI pratimA virAjamAna hai / sunA jAtA hai ki kabhI 2 yahAMpara kezara caMdanakI vRSTi hotI hai ! yAtrA karake sikandarAbAda lauTa AnA cAhiye / sikaMdarAbAdake eka sTezana pahile alabata sTezana par3atA hai| vahAMse 3 mIla mANikyasvAmI par3atA hai| cAhe jahAMse cala jAya / sikaM. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthayAtrAdarzaka jain| [201 darAbAdase 1 relave vADI hokara rAyacUra jAtI hai / 1 lAIna benavAr3A jAkara milatI hai| phira Age madrApta taka AtI hai / aba yahAMse TikaTa 8) dekara haidrAbAda utara jAnA cAhiye / (345) haidrAbAda sTeTa / yaha bAdazAhI zahara bhI avazya denane yogya hai / yahAMkA bAjAra, bar3e2 makAnAta, rAnA sA0 kA darabAra, palaTana, topakhAnA, ajAyabaghara, bAga Adi dekhane yogya haiM / mTezanase 1 mIla zahara par3atA hai / -) savArImeM tAMgAvAlA lenAtA hai| mInAra nAmaka sthAnake pAma di. dharmazAlA hai| vahAMpara Thahara jAnA cAhiye / zaharameM mInAke kAmame muzobhita ramaNa ka bar3e 2 pAMca maMdira aura di.0 bhAIyoM ke bahuta ghara haiN| saba maMdiroM meM prAcIna pratimA virAjamAna haiM / darzana karake bahuna Ananda prApta hotA hai| yahAMse lauTakara vApima mikandAbAda hotA huA ghara jAnA ho to calA jAya / nahIM to phira lauTakara manamAr3a mAnAya / TikaTa aMdAjA 7) lagatA hai| (346 ) manamADa jaMkazana / yahAMse relave baMbaI narapha nAnI hai| eka bhupAvala, khaMDavA Adi jAtI hai| moTara mAMgItuMgI tarapha jAtI hai / hAla u.para dekho / aba yahAMse TikaTa / ) dekara nAMdagAMvakA lelenA cAhiye / (347) nAMdagAMva / sTezaname pAva mIla grAma hai| 25 ghA jainiyoMke haiN| 1 bahuta bhArI maMdira, bahuta U~cI kuDacI dekhane yogya hai / maMdirake bAhara 2 hAthI pattharake haiN| maMdira raMgadAra badiyA hai / bhItara cAra Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201] jaina tIrthayAtrAdarzaka / maMdira aura bahuta pratimA haiN| Upara jAkara zikhara Adi dekhanA' caahiye| maMdirake pIche koTa, bagIcA, kuA, nadI hai / yahAMse TikaTa khaMDavAkA lelenA cAhiye / bIcake zahara cAlIsagAMvase lekara nAgapura taka Upara likha diye haiN| gAr3I bhusAvala badalakara khaMDavA utara jAnA caahiye| (348) khaMDavA zahara / sTezanake pAsa zahara hai / di. jaina dharmazAlA, pAThazAlA, kanyAzAlA, auSadhAlaya aura 1 bar3A bhArI maMdira hai| 60 ghara jaina bhAIyoMke haiN| maMdirameM prAcIna pratimA bar3Ira haiN| zahara vyApArako acchA hai| bAjAra dekhane yogya hai / yahAMkA darzana karake sTezana lauTa bhAnA caahiye| yahAMse 1 relave bhopAla badalakara maksI, ujaina jAtI hai| 1 bhopAlase Age bInA, AgarA, mathurA dehalI taka jAtI hai / 1 baMbaI tarapha jAtI hai| eka relave indaura tarapha jAtI hai / inakA hAla Upara likhA jAcukA hai| TikaTa 1 // ) dekara moraTakkA (kheDIghATa ) kA lelenA cAhiye / bIcameM sanAvada zahara par3atA hai| kisIko utaranA ho to utara par3e / nahIM to moraTakkA utaranA cAhiye / sanAvada zahara acchA hai| 2 dharmazAlA, 3 maMdira va 100 jainiyoMke ghara haiN| (349) moraTakkA / sTezanapara rAyabahAdura seTha oMkArajI kastUracaMdranI indauravAloMkI dharmazAlA hai| 1 maMdira, kumA, bagIcA, rasoIghara, sbhaiN| bAjAra, nadI hai| phira yahAMse // ) savArImeM moTara aura / ) savArImeM bailagAr3Ise 7 mIla oMkAra jAnA caahiye| Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [203 (350) auMkArezvara / grAma acchA hai / bIcameM narmadA nadI par3atI hai| isaliye bahuta bAjAra, dharmazAlA, mahAdevajIkA maMdira isa tarapha haiN| nadIke usa pAra jAnA cAhiye / usapara ghATa, maMdira, dharmazAlA, vAnAra mAdi saba haiN| yahAMpara auMkAra mahArAnakA maMdira aura mUrti hai| yaha yAtrA bhI anya matiyoMkI utkRSTa hai / yahAMpara pahAr3oMmeM sAdhu rahate haiM / inAroM yAtrI Ane jAte rahate haiN| hara samaya yahAMpara bhIr3a rahA karatI hai / koI kAlameM yaha maMdira bhI nainiyoM kA thaa| hAlameM oMkAra mahArAjakA hai / isa maMdirako dekhatA huA Age 1 mIla nadI kinAre2 pUchakara dUsarI nadItaka paidala cale jAnA cAhiye / phira nAvase nadI utarakara 1 mIla dUra siddhavarakUTa jAnA caahiye| (351) zrI siddhavarakUTa siddhakSetra / yahAM 3 daravAjA haiM, Apa mIlake cakrame koTa khicA humA hai, bhItara bahuta dharmazAlA haiN| naukara munIma rahatA hai / yahAM koThIkI taraphase vastra, vartana, lakar3I, pAnI saba milatA hai / sAmAnakI dukAna va rasoIghara hai / eka tarapha nadI hai| eka tarapha jAnekA rAstA hai / donoM tarapha jaMgala hai| koTake bhItara 7 maMdira haiN| jisameM eka mandira bar3A hai, usameM do vedI haiM / yahI mUlanAyaka mandira hai aura bahutasI pratimA haiN| eka choTe mandira prAcIna kAlakI 2 pratimA mahAvIrasvAmIkI haiN| dUsare 2 mandirameM pratimA mundara haiN| yahAMse thor3I dUra jaMgalameM nadIke kinAre pahilekA TUTA humA mandira aura khaNDita pratimA haiN| mAlIko sAtha lekara Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | aripara avazya jAnA cAhiye / so hI nirvANakAMDa meM kahA hairevA nadI siddhavarakUTa, pazcima dizA deha jahAM chUTa / dvai cakrI daza kAma kumAra, UTha kor3a baMdauM bhavatAra || 2 cakravartI, 10 kAmadeva, sAr3he tIna karor3a muni mokSako padhAre haiM | yahAMkI yAtrA kareM / lauTakara moraTakkA sTezana AnA cAhiye | phira TikaTa 11) dekara maUkI chAvaNIkA leve / bIcameM I bar3avAhA par3atA hai | vahAM para bhI utara par3anA cAhiye | yahAMse bhI moTara, bailagADIse bar3avAnI jAte haiN| 1 ( 352 ) bar3avAhA | " yaha zahara acchA hai, 1 mandira aura bahuta ghara jainiyoMke haiM / yahAM dAnazIlA vezarabAI nAmakI dharmAtmA bAI rahatI haiN| yahAMse moTara Adi dvArA 40 mIla bar3avAnI jAnA cAhiye / bIca meM mahezvara sundara rola Adi grAma par3ate haiN| sabameM di0 jainiyoMkI bastI hai / mandira bhI haiM, mahezvara zahara acchA hai, 60 ghara jainiyoMke haiN| ( 353 ) mahezvara | yahAM para bar3A bhArI mandira hai / upameM prAcIna pratimA bahuta haiM / 1 sahasrakUTa caityAlaya hai / mandira bhI majabUta aura kImatI hai / yaha bhI eka apUrva racanAkA tIrtha sthAna hai / yahAM para narmadA nadI bahatI hai | yahAM para mahAdevakA mandira va narmadAkA ghATa baMdhA huA hai / bahuta loga yahAMpara piNDa dAna karanevAle anyamatI loga khAte haiM / nadIpara purAnA kilA dekhane kAbila hai | zaharameM aura 1 maMdira va 2 caityAlaya haiN| yahAMse bar3avAnI jAte haiM / lauTakara bar3avAha AnA cAhiye / jahAMtaka ho bhAiyoM ko yaha darzana avazya 1 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaina tIrthayAtrAdarzaka / [205 karanA caahiye| phira bar3avAhAse maUkI chAvanI jAnA cAhiye / (324) maUkI chaavnii| sTezanase 1 mIla zaharameM di. jaina dharmazAlA hai| vahAMpara ThaharanA cAhiye / tAMgAvAlA ) savArI letA hai| phira dharmazAlAke sAmane hI 3 maMdira haiM / bahuta kImato, ragadAra haiN| pratimA manojJa haiM, 1 caityAlaya thor3I dUra baMbaI bAjAra meM haiM, yahAMpara paM0 phatehalAlajI vaidyagana rahane haiM | Apa bar3e majana aura premI purupa haiM, Anandame darzana kreN| phira yahAMse 1) savArI dekara moTarase dhAra zahara jAnA cAhiye / mau.meM indaurake rAnA va aMgrenI donoM rAjya haiM / donoMkI yahAMpara phauna-palaTana rahatI haiN| yahAMpara 60 ghara naniyoMke haiN| dhAra yahAMse 25 mIla pazrimakI tarapha par3atA hai| (358 ) dhAra zahara / imakA hAla vacanAgocara hai / jana ananoM kA yaha purANa tathA trilokaprasiddha tIrtha hai / ujjainI ghArameM kucha kAlataka rAjya rahatA thaa| isakA nAma jayaMtInagara bhI bolane haiN| bar3e2 koTIvana seTa va jauharI rahate the| hIrA Adi navAharAtakA kAma yahAMpara hotA thaa| nyAyaparAyaNa bhona, muMna, zakrAdi rAnA yahAMpara ho gaye / bar3e2 paMDita mAzAghara, medhAvI, mAnatuga mAdi yahIpara hue the| ___ yahAMke rAjyameM bar3e2 AcAryoMne grantha banAye the| Adi. nAthasvAmIko chor3akara zeSa tevIsa tIrthakaroM ke yahAMpara samavazaraNa mAye the / hAlameM bhI rAnA sA kA rAjya hai / sthAna bar3A ramaNIka hai| bAga, bagIcA, vAlAna, kuNDa, bAjAra bhAvise yukta hai| 1 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] jaina tIrthayAtrAdarzaka / di0 dharmazAlA, 40 ghara va 1 mandira hai / mandirameM 4 vedI va pratimA ramaNIka haiM / yahAMke darzanase pApa kaTa jAtA hai / yahAMkI yAtrA karake maU lauTa bhAve / agara yahAMse moTarakA subhatA par3a jAya to kukazI hokara sumArI jaave| kukazIse tAlanapurakI yAtrA karake phira kukazI AjAya / phira kukazIse bar3abAnI calA jAya, apane subhItese kAma karanA cAhiye / dhArase kukazIkI moTarakA 4) savArI lagatA hai| yahAMme 1 rAmtA rAjaghATa (narmadAkA ghATa) Upara jAkara milatA hai, phira 1 dharmapurI-bar3avAnI jAtA hai / (356) kukshii| dhAra sTeTake rAjyameM yaha acchA zahara hai / vyApAra acchA hotA hai| yahAM 3 ghara di. jaina va 1 mandira hai / 200 ghara zvetAMbarI va 7 mandira haiN| yahAM seTha roDamala megharAnanI susArIvAloMkI dukAna hai| unase milanepara ve acchI khAtira karate haiN| Apa sajana dharmAtmA evaM dAnI haiN| yahAMse 3 mIla dUra pazcimakI tarapha tAlanapura kSetra haiN| pakkI sar3aka lagI hai| bahuta loga rAste meM Ate jAte rahate haiM / yahIMpara punArI rahatA hai| hamezA pUnAko vahAMpara jAtA hai, usake sAtha ta lanapura jAnA cAhiye / (357 ) tAlanapura atizayakSetra / / yahAMpara 1 dharmazAlA kuA va jaMgala hai / eka zvetAMbara maMdira hai| jisameM bahuta pratimA haiM unameM kucha pratimA di0 haiN| 1 maMdira digambarI hai, jisameM 7 pratimA prAcInakAlakI dRmare raMgaDhaMgakI haiN| unameM se 1 pratimA mallinAtha svAmIkI bar3I manohara nakha keza sahita aisI AMgopAMga haiM ki hama likha nahIM sakate haiN| Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [207 hamane darzana kiye para, aimI pratimA kahIMpara dekhanemeM nahIM mAI / ___yahAMkA vizeSa hAla-yahAMpara 1 zahara thA, vahAMke maMdiranImeM ye pratimA virAjamAna thI / inakA saikar3oM varSonaka pUjana, prakSAla hotA rahA thaa| phira koI rAjAne zaharapara dhAvA kiyA / zaharako TUTakara jalA diyA / usa samaya logoMne jamInameM gar3hA khodakara ina pratimAoMko jamInameM gATa diyA / na jAne kitane varSoMtaka jamInameM rahI hoMgI / eka kimAna vetameM hala calA rahA thaa| halake dhakkese ve mRrtiyAM nikalane lgiiN| yaha dekhakara vaha kimAna jamIna gbodane lgaa| khodaneme ye 32 pratimAeM nikalIM / saba hI akhaMDita aura digambara thiiN| kipAnane TamakI khabara kukazImeM jAkara kara dii| phira vahAMme zvetAMbara, digambara donoM taraphake loga Aye / darzana karake parama AnaMda paayaa| donoM taraphake bhAiyoMne ApamameM jagar3A kiyA / unameMme 7 di0 bhAiyoM ne va bAkI zve0 ne le lii| donoM ne apanA2 maMdira banavAkara una mUrtiyoM ko virAjamAna kara dI / yada baTTA atizaya hai ki ye prAcInakAla kI pratimA honepara mI kA eka aMga athavA upAMga, nakha, keza nI gbagaba nahIM huA ye bar3I zAMta mudrA, janAcAyokI prati Tana pratimA haiM / unakA darzana pUjana karake kuzI lauTa Ave / nAlanapugme mumArI mala par3atA hai| (158) mumaarg| yahAMpara eka mandira hai, 5 ghara di. jainiyoM ke hai| seTha roDamala mevagana yahIMke rahanevAle haiM, yahAMse bar3avAnI 14 mIla hai, bIcameM cokaladAgAMva AtA hai| yahAM para bhI 1 mandira aura 8 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 dho choc 208] jaina tIrthayAtrAdarzaka / ghara jainiyoMke haiN| vahIMse nadIpAra hokara bar3avAnI jAte haiM / koI bhAI ghArase mahuA, rAjaghATa, dharmapurI hokara bar3avAnI Ave unakA hAla isaprakAra hai / maUse lArI moTarameM AnevAloMko 3) savArI, choTI moTarameM 5) savArI lagatA hai / bar3avAnI 90 mIla par3atA hai / bIcameM manAvara, gujArI, aMjar3a par3atA hai, sabameM di0 naina maMdira aura nainiyoMke ghara haiN| rAjaghATa narmadA nadIkA pula hai| vahAMse dUsarI sar3aka phUTakara 7 mIla dharmapurI zaharameM jAtI hai| rAjaghATapara eka rAstA dhAra aura eka mause Akara milatA hai| yahAMse eka rAmtA dharmapurI, vAMkAnera, eka rAmtA aMjaDagAMva hokara bar3avAnI jAkara milatA hai| dharmapura se eka rAstA vAMkAnera, manA. dara hokara bar3avAnI jAvara milatA hai, sabase acchA belagAr3IkA rAstA hai, kahIMpara pakkI sar3aka AjAtI hai / dharmapurI-yaha bhI dhAra rAjyameM acchA zahara hai / yahAMpara 1 maMdira va bahuta ghara jainiyoMke haiN| kisIko dekhanA ho to mAMdu pahAr3akI zera karake phira dharmapurI hokara rAjaghATa AjAve / phira bar3avAnI AnA cAhiye / (359) mAMDu phaadd'|| dharmapurIse bailagAr3I karake yahAMpara AnA hotA hai / hiMdusthAnameM loga baMbaI kalakattAkI zera karake Azcarya karate haiM paraMtu pahile samayameM mAMDu zahara sarIkhA dusarA zahara nahIM thA / dharmapurIse uttarakI tarapha, ghArake dakSiNakI tarapha yaha eka bAdazAhI rAjya hai / pahAr3apara cAroM tarapha 12 mIlake cakra koTase ghirA huA 18 daravAjeke mAne jAne haiN| usake bIcameM 3 maMjakakA zahara hai| aisA zahara to hamane nahIM dekhA hai| pahile nIce saha Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 105 rameM sar3aka, tAlAba, kuA, bagIcA ityAdi haiN| phira pula bAMdhakara Upara makAna, tAlAvAdi haiN| phira Upara pula bAMdhakara zahara hai| usake Upara do do tInara maMjalake makAna haiN| aura karor3oM kI lAgatakI masajida Adi haiM / gadhAsA bhaiMsAsA seTha kI havelI, bAdazAhI darabAra dekhaneyogya hai / eka jagaha mAMDu mahAdevakA sthAna hai| pahAr3ase bahuta nIce utaraneke bAda bar3e2 U~ce daravAje haiM, nIce kuMDa hai, pahAr3ase pAnI giratA hai| Upara urdU, phArasIkA lekha, nIce pAtAla jaise gar3hA ityAdi racanA dekhane yogya hai / 1 jaina dharmazAlA, 1 maMdira meM prAcIna pratimA haiM / pahAr3a ke rAstemeM jaina zilAlekha eka bagalake khaMDahara meM haiM, bhItara pratimA nahIM hai|pr maMdira apUrva hai / lauTakara dharmapurI aave| phira rAjaghATa mAjAve / rAjaghATa bar3avAnI calA jAnA caahiye| bar3avAnI Aneke bAra rAstA haiM - 1 dhuliyA khAnadezase, 2 baDavAhA mahezvara hokara, 1 maU kI chAvanI se sIdhA, 4 ghAra, kukazI, cIkakhadA hokara | saba hAla upara kikhA jAcukA hai| yaha zahara rAbhA sA kA sundara ramaNIka hai, mAka vyApAra saba tarahakA hotA hai| vastu phaLa, phUla Adi saba sAmAna mahapira tAjA paidA hotA hai| hara samaya hara tarahake padArtha milate haiN| parazme pAnIkA kumA hai / 1 di0 jaina dharmazAlA va boDiMga zaharameM hai / so pUchakara mahAra ThaharanA caahiye| phira zaharame 1 maMdira va sarasvatI bhavana hai| seTha bhIkAjI cAMdulAjI Adi 20 para diomeniyoMke haiM paradharmazAlA pAsa eka mahAmage 1 prAcIna di0 keka medira va 1 pratimA bhI hai| usakA bar3A dora Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21.] jaina tiirthyaatraadrshk.| hai| pUcha karake darzana karanA cAhiye / phira yahAMse saba mAmAna lekara bailagAr3I yA moTara meM pAMca mIla bAvanagajAnI (cUlagiri) jAnA cAhiye / bIcameM pahAr3o rAstA ThIka hai, kucha Dara nahIM hai| saikar3oM AdamI Ate jAte rahate haiN| para rAstA bhUlanA nahIM caahiye| yahAM 1 rAstA pahAr3I sIghA 3 mIlakA bhI hai|| (360) zrI bAvanagajAjI (cUlagiri siddhakSetra) pahAr3akI taleTImeM 2 dharmazAlA, 1 kuA, 4 kuMDa aura kula 16 maMdira tathA bahuta pratimA haiN| Age 1 mIla mAge rAstemeM jAnepara 1 maMdirako Adi lekara 2 maMdira haiM jahAM pahAr3ameM khudI huI bahutasI pratimA haiM / zrI bAvanagajA (nAdinAtha ) svAmIkI khar3Asana pratimA 52 gana UMcI hai / vahAM hI eka 9 gana U~cI zrIneminAthakI pratimA hai| yaha pratimA maMdira banate samaya namInase nikalI thii| phira pahAipara jAnA cAhiye / 1 molakA car3hAva hai, 1 maMdira hai| cUlezvara giripara koTa va daravAnA hai| bhItara 1 maMdira aura bahuta prAcIna khaMDita pratimA haiN| Age bar3A maMdira hai, unakI parikramAke bAloM meM bahuta pratimA hai / maMdirake pIche gaNaparadevakI mUrti hai| maMdirameM bahuta prAcIna pratimA virAjamAna haiN| bhItara indranIta va kumbhakarNakI caraNapAdukA manohara haiN| isa pahAise rAvaNakA bhAI kuMbhakarNa aura putra indranItAdi muni mokSa papare haiN| pahAr3ase revA nadI sAmane dIkhatI hai| (361) revA ndii| . isako anyamatI pavitra mAnate haiM, pUnate va parikramA dete menAyamase yaha narmadA nadI apane bhAvoM dvArA hI mAnya haiN| Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIrthayAtrAdarzaka | [ 211 isake tIrapara anaMtAnaMta siddha hue haiN| isaliye yaha kSetra svayaM pUjyanIka hai / saba yAtrA karake nIce AjAnA cAhiye | yahAMpara bhaMDAra bharAkara bar3avAnI lauTa AveM / yahAMse tAlanapura atizaya 1 kSetra bhI jA sakate haiN| hAla Upara dekho ! nahIM to lauTakara maU hokara indaura calA jAye / ( 362 ) indaura zahara | yaha zahara mAnakala acchA hai / zrI0 rAyabahAdura saraseTha hukumacaMdrajI Adi bar3e 2 seTha sAhUkAra rahate haiM / holkara rAjAkA rAjya hai / vyApAra bahuta hai, sTezanake pAsa seThanIkI jaMbarIbAgameM dharmazAlA hai vahAM para saba jArAma hai, yahIM para ThaharanA caahiye| mahAMpara seTha sA0 kI taraphase saba sAmAna milatA hai| kisI yAtrIko kisI prakArakI takalIpha nahIM hotI hai| yahAMpara lAkhoM rupabAkI kImatake jar3Ava kAma sahita 19 maMdira haiN| kisI mAdamIko sAtha lekara sabakA darzana kreN| 2 chAvaNI, 1 nasiyA, 2 tukogaMja, 1 dIvArA, 3 maMdira mAravAr3I (zakkara) bAjAra meM haiM / tukogaMjame udAsIna Azrama hai| usameM 25 tyAgI rahate haiN| rAste meM acche makAna vagairaha milate haiM so bhI dekhanA cAhiye / dItabArAme bar3A maMdira hai / 2-3 maMjiloMmeM darzana hai| bar3I2 vizAla pratimA haiN| eka maMdira meM naMdIzvara dvIpakI racanA ghAtumayI hai / pahile yahAMpara 24 pratimA caubIsoM mahArAjakI sphaTikamaNikI thii| naka bhI 3 pratimA usa maMdira meM maujUda hai / 1 maMdira zrIkA hai| 1 maMdira malhAragaMja meM hai| mahapira dharmazAlA, kulA bhI hai| yahA~ zyAma varNa bahuta vizAla pratimA neminAthakI hai| bahara Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] jaina tIrthayAtrAdarzaka / aura bhI pratimA haiN| eka maMdira ranavAr3Ake pIche narasiMhapurA mainoMkA hai / darzana karake zahara dekha leve / jaMvarIbAgameM sva. hu. di. jaina mahAvidyAlaya hai| jisameM nyAyatIrtha aura zAstrI kakSAtakakI pUrNa par3hAI hotI hai| eka vizAla borDiMgahAusa bhI hai jisameM karIba 100 vidyArthI rahate haiM / dItavArAmeM kaMcanabAI zrAvikAzrama hai / jaina auSadhAlaya, bhojanazAlA, kaMcanavAI prasutigRha aura tilokacaMda jaina hAIskUla, kalyANa borDiMga hAusa Adi aneka jaina saMsthAyeM darzanIya haiN| saba dekhanA caahiye| bAjAra bahuta bar3A hai| kucha kharIdanA ho so kharIda leve| phira yahAMse moTarakA 1 // dekara zrI bainaDAjI jAve / bIcameM jamakupurA par3atA hai / yahAM bhI 1 maMdira hai| jisameM prAcIna pratimA darzanIya haiN| yahAM 20 ghara jainiyoMke haiN| 2 mIla dUrIpara bainaDAnI kA maMdira hai| bIcameM 1 bar3A bhArI tAlAva hai / tAlAvake pAmase rAstA hai| mAge tAlAvake kinAre hI maMdira dIkhatA hai| (163 ) zrI vainaDAjI atizaya kSetra / yahAMpara bar3A bhArI gar3ha khiMcA huA hai / bIcameM dharmazAlA, kumA hai / munIma rahatA hai| bhaMDAra bhI hai| choTAsA grAma pAsameM hai| mAma, 1 caityAlaya hai / 4 ghara bhainiyoMke haiM / gar3hake bhItara hI bar3A bhArI vizAla gummaTavAlA bAdazAhI samayakA maMdira hai| bhItara 3 jagaha bahuta pratimA hai| bahuta yAtrI Ate-jAte rahate haiN| lauTakara vApisa indaura aave| indaurase 1 gAr3I phatihAbAda / R, ratalAma, nImaca, mAvarA, maMdasaura, citaur3agar3ha / 1 bar3odarA, 1 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tiirthyaatraadrshk| [213 nAgadA, mathurA ! 1 udayapura aadi| Age bhIlor3A, nasIrAbAda hokara ajamera jAtI hai| isakA hAla likhA gayA hai vahAMse jAnanA / (364) haradvAra-hinda tIrtha / dehalIse 1 // ) dekara sahAranapura jaave| sahAranapurase TikaTakA // 2) dekara lakasara jAve | lakasarase gAr3o badalakara harahAra jaave| TikaTa / -) lagatA hai / dUsarA rAstA--kAnapurase HI) TikaTakA dekara lakhanaU jAve / yA kAzIse TikaTakA 3 // ) dekara lagvanaU jAve / phira lakhanaUse sahAranapura lAInameM TikaTakA 5 // ) dekara lakasarakA leve| yahAM gAr3I badalakara haradvAra zahara sTezanase 1 mIla dUra hai| -) mavArImeM tAMgAvAlA lenAtA hai| anya matavAloM ko dharmazAlA bahuta haiM / yaha hinduoM hA acchA tIrtha hai / zahara badiyA hai| mAla saba milatA hai / dehalI, lAhaura, sahAranapura kI taraphase yAtrI barAbara Ane jAte rahate haiN| hara samaya melAsA bhaga rahatA hai| relameM bhI bar3o bhIr3a rahatI hai| sTezanapara jagaha nahIM milatI hai| AgekA sTezana hRSIkeza hai / TikaTa -) hai| (345) hssiikesh| yaha bhI hinduoM kA bhArI tIrtha hai| yahAMse mAge deharAdUna jAkara mila jAve / yA vApisa haridvAra AjAve / haridvArase Age satyanArAyaNa tIrtha hai / (366) satyanArAyaNa / yaha bhI hinduoM kA tIrtha hai / yahAMse phira Age pAMva rAstA hai| kula 18. mIka pahAr3ake bhItara hokara badrInAtha jAte haiN| Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] jaina tIrthayAtrAdarzaka | pahAr3I rAstA hara tarahakA hai| bIcameM bahuta dharmazAlA, grAma sadAvarta haiN| bIcame 3 jagaha triveNI nadiyAM par3atI haiM / usako bhI prayAga bolate haiN| phira kucha dUra pahAr3ameM sIkara hIDola car3hakara jAnA caahiye| ( 167 ) badrInAtha / pahAr3ake bIca meM bar3A grAma hai / paMDA loga rahate haiM / 1 maMdira hai / dvArakAdhIzakI mUrti hai / aura bhI hindu mUrtiyAM bahuta haiN| yahAMpara bhI chApa lagAte haiN| paMDA bahuta rahate haiN| vizeSa hA khuda mAlUma karo / lauTakara apanI icchAnusAra jahAM cAhe jAsakate I hai| rAstA hara jagaha pUchate rahanA cAhiye / samApta | Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthoke raMgIna citra va nakaze / sammedazisarajI // ) campApurIjI) pAvApurIjI / ) giranArajI / ) mA0 zAMtisAgarajI 1) paTalezyA svarUpa :) saMsAra vRkSa ) sItAjIkI agniparIkSA H) mAtAke 16 svama / ) caMdraguptake 16 svama // ) AjharadAna / ) janmakalyANaka / ) samozaraNakI racanA-tIrthakara bhagavAna ke samozaraNakI pUrNa racanAe~ nisa, 12 sabhAeM alagara, khAtikA, vanapaMkti, maMdirapaMkti, mAnamtaMbha, gaMdhakuTi, siMhAsana, minendra pratimA, tIna chatra, bhAmaMDala Adi sabhI dRzya dikhAyA hai / mUlya-ATha Ane / gommaTasvAmI-indragiri parvata va zravaNabelagolA grAmake dRzya sahita vizAlakAya zrI bAhubalamvAmIkA citra / mU0 // ) cauvIsa nIrthakara citrAvali-alagara cauvIsa citra 3) jana citrAvalI-39 raMgIna citroM kA apUrva maMgraha 4) bhagavAna pArzvanAtha-atIva AkarSaka-do Ane / .. ekara AnevAla mAde citra / sammedazikharajI, campApurI, pAyApurI, mantarIkSajI. mukAgiri, giranAra, sonAgiri, papaurA, pAvAgar3ha, mAMgItuMgo, gajapaMthA, stanidhi, kezariyAnI maMgaragiri, giri, candragiri . . . kuMthanidi bA. zAMtisAgarajI, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (216) gha. premasAgarajI, munisaMgha, pra. zItalaprasAdajarjA, va traya-paM0 gaNezaprasAdajI, paM0dIpacandajIva bAbA bhAgIrathajI, muni munIMdrasAgarajI, gomaTasvAmI, prAcIna pratimAeM, ai0pannAlAlajI, siMhapurI, candrapura, tyAgI sammelana, solaha khama, muni candrasAgarajI, muni anantasAgarajI, nemagiri aadir| yAtrAke lie avazya magAie zuddha svadezI va pavitra kAzmIrI kezara mUlya 21) phI tolA va bAjArabhAvase kama jyAdA bhaav| sugaMdhitadazAMgadhUpa 2 // ) phI rtl| agarakI amarabattI 21) phI rtl| saba prakAra ke jainagrantha bhI milate haiN| milanekA patAmenejara, digaMbara jaina pustakAlaya, caMdAvAdI, kalA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha granthAgAra kAzI paka mantAhita tipiko pulakApase kI gaI thii| 15 dinake mandara vApasa mAjAgI shaahiye| Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pula sAvadhAnI , gaura bhAratIya jJAnapI prathAgAra, kaashii| - nirdiza dina (15mIvara pasAra