Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAsaMgraha zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-sadgurubhyo namaH / zrI jaina kathA sNgrh........(bhaag-1)| (1) zrI agaDadatta kathA (8) zrI dAmanaka kathA (2) zrI pAla gopAla kathA (9), zrI vaMkacUla kathA (3) zrI kAmakuMbha kathA (10) zrI zIlavatI kathA (4) zrI sudarzanazreSThi kathA (11) zrI rohiNI azokacandra kathA (5) zrI puNyasAra kathA . (12) zrI narmadAsundarI kathA (6) zrI skandAcArya kathA (13) zrI mRgasundarI kathA (7) zrI subhmacakravarti kathA (14) zrI ahannAma prathama sthAnaka kathA - (devapAla) (15) meghanAtha madanamaMjarI kathA preraNA - AzIrvAda:- pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajImahArAjA... saMpAdaka: pa.pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijayajI mahArAja. prakAzaka:-zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa vIra saM-2520 vi.saM. 2050 mulya rU. 100/ // 2 //
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - :dravya saplAyaka: - kathAsaMgraha pa.pU. adhyAtmayogI AcAdava zrImadvijaya kalApUrNasUri ma.sA. nA AjJAvartI sAdhvIjIzrI caMdrarekhazrIjI ma.nA upadezathI zrI rapara jena ve.mU. saMghe zrI jaina kathAsaMgraha bhAga - 1 nAmanA graMthano saMpUrNa lAbha lIdhela che... TrasTa temaNe karelI zrutabhaktinI bhUri bhUri anumodanA kare che..... lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa III
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAsaMgraha prApti sthAna zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa sopa naM. 5 badrikezvara sosAyaTI marIna DrAIva I roDa - muMbaI 2. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa mULIbena aMbAlAla jaina dharmazALA sTezana roDa - vIramagAma. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa kanAsAno pADo - pATaNa. u.gu.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAsaMgraha prakAzakIya zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa sAta kSetra paikI AgamonA punaruddhAranuM bhagIratha kArya karI rahyuM che....lagabhaga 150 thI upara AgamAdi prAcina prationI 40/40 nakala karI bhAratabharanA saMghomAM bheTa rUpe mokalI ApI che. ne hajI A zratoddhAranuM kArya deva gurunI asIma kRpAthI cIla jhaDape ne suMdara rIte AgaLa vadhI rahyu che. Aje zrI jaina kathAsaMgraha bhAga-1 ne punaH prakAzIta karatA TrasTa atyaMta AnaMda anubhave che. pUrvanA maharSioe je Adarza mahApuruSonA jIvana caritranuM Alekhana karyuM che te nAnI nAnI chuTI chavAyI ne adbhuta AdarzarUpa kathAo punaH saMpAdita thatA eka viziSTa kathA saMgraha graMtha jaina saMghamAM punaH prakAzIta thai rahyo che... kathAonA purva prakAzaka pratye A prasaMge khUbaja kRtajJatA vyakta karIe chIe. munizrI kalyANaboni vijayajI mahArAje A kathA saMgrahane saMpAdita karavAno suMdara pratyane karyo che... aMte A mahApuruSonA kathAcaritranA vadhu ne vadhu vAMcanathI tenA Adarzone sAme rAkhI adhyAtmika vikAsanI keDIe sau koI AgaLa vadhatA rahe eja eka abhyarthanA lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa TrasTIo caMdrakumArabhAI bI. jarIvAlA lalitabhAI Ara koThArI navInabhAI bI. zAha puMDarIkabhAI e. zAha.....
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAsaMgraha ? 1 be zabda..... * prastuta jaina kathA saMgraha bhAga-1 nA puna saMpAdanano mukhya srota pUjyapAda vairAgyadezanAdakSa gurudevajI A.zrI. vijaya | hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnuM preraNAbaLa tathA AzIrvAda... cAra anuyoga paikI kathAnuyoga e badhA ja prakAranA jIvo mATe taravAnuM eka saraLa ne amogha sAdhana che...... pUrva A mahApuruSonA adbhuta jIvana caritranA zravaNathI paNa pramAdanI bhekhaDo tuTI paDatA adhyAtmika mArge utkrAMti karavAnuM anupama ( kauvata pragaTa thAya che. te mahApurUSonuM AlaMbana dhUtArAnI garaja sAre che......2 ne huM paNa jyAre e mArge prayANa karu ? temanA jevuM Adarza jIvana huM paNa kema jIvI na zakuM ? pariSaho ne upasargonI. * vaNajhAra vacce temanA jevuM vIrya ne parAkrama hu paNa kema phoravI na zakuM?' vi.vi. vicAradhArA Adarza jIvana jIvavAnI aMta:preraNA arpe che.... mATe ja kathAnuyoganI mahattA jaina darzanamAM vizeSa che....ne tethI ja dIkSita banIne kaThora jIvana jIvanArA ne chaThThA guNasthAnakavALA mahAtmAoe sadAcAramaya jIvana jIvanArA suzrAvako ne saMkaTonA vamaLamAM paNa zIlavratane akhaMDIta rAkhanAra pativratA mahAsatIonA caritro lakhyA che, ekabAju kahevAya che ke "gIhINo veyAvaDIyuM ne kujA' grahasthonI vaiyAvacca ne T karavI athatu tenA saMsargamAM na AvavuM - tenI sAthe saMbaMdha na vadhAravo - tenI vaiyAvaccAdi na karavA -ne bIjI bAju temanA ja * caritro lakhavA ? A ja jainazAsanano anekAMtavAda che. A prastuta kathAsaMgrahamAM meM to kazu ja karyuM nathI. A badhA kathA graMtho judA judA bhaMDAromAM chuTAchavAyA hatA.... keTalAka 1ii kathAnakonI ekAda be pratio mAMDa maLe tevI durlabha hatI.....badhI ja pratio lagabhaga aprApya jevI ne jIrNaprAyaH hatI, tethI ja tene punarmudrita karavAnuM nakkI karyuM....... ja . . IdhA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAsaMgraha - yamati A graMthanuM saMpAdana karyuM che....saMdarbhonA anusaMdhAnAdi dvArA kavacit azuddhio dUra karavAno yathAmati prayAsa karyo che.... kayAMka adharA zabdonA saraLa paryAyavAcI zabdo ke artha nIce TIppanakamAM mukAyA che... badhAja graMtho saraLa saMskRta bhASAmAM hoi saMskRtanA prAthamika abhyAsuone A kathAgraMtha khUba ja upayogI thai paDaze.... mahApurUSonA * AdarzajIvana caritro- zailInI rocakatA-bhASAnI saraLatA vi.vi. dvArA A graMtha aneka AtmAone aneka rIte upayogI thai paDaze.... A kathAo paikI adakAcArya kathA zubhavardhanagANI zrIpAla gopAlakathA kIrtisUrivarya rohiNI azokacaMdrakathA kanaka kuzala sudarzanazreSThi kathA zubhAzIlagaNi devapAla kathA jinaharSagaNi puNyasAra kathA bhAvacaMdrasUrita che... anya kathAonA kartAnA nAmo jaNAvAyA nathI badhIja kathAo nAnI paNa rocaka che.... 5.pU. gurudevazrI A.zrI. vijaya hemacaMdrasUri ma. nA AzIrvAdathI kathA saMgraha bhA-1 nA prakAzana bAda anya S chuTIchavAI aneka kathAone saMgrahita karI saMpAdana karavAnI bhAvanA che... ke prastuta kAryamAM pATaNanA paMDitavarya caMdrakAMtabhAI tathA khaMbhAtanA paMDita rAjubhAI saMghavIno paNa sahakAra maLela che.... aMte prastuta kathAgraMthanA vAMcana manana thI aneka AtmAo mahApuruSonA adabhuta Adarzo ane AlaMbanone najara samakSa * rAkhI temanA mArge AgaLa vadhavAno prayatna karavA dvArA Atmahita sAthe eja abhyarthanA.... muni kalyAbodhi vijayajI . III
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||ahm|| ||AUM aiM nmH|| zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-sadagurubhyo namaH zrIagaDadatta caritraM 888888 388888 // zrIagaDadattacaritram // (r) atraiva bharate puNya-pIyUSakamalAkare // padmAzritaM padmamivA-'bhavacchaGgapuraM puram // 1 // nyAyAnyAyakSIranIra-vivecanavicakSaNaH // rAjahaMso'- 0 OM bhavattatra, guNairnAmnA ca sundaraH // 2 // zakrasyeva zacI tasya, sulasAkhyA mahiSyabhUt // sarvAGgasubhagAloka-naitrAdhvagasudhAprapA // 3 // yathA(r) manorathaM bhogA-nupabhuJAnayostayoH // babhUvAgaDadattAto, nandanaH sundarAkRtiH // 4 // pitrormanorathaiH sArdha, vardhamAnaH krameNa saH // prApa OM tAruNyamasvarNa-ratnaM sarvAGgabhUSaNam // 5 // lokampRNasya tasyovI-dayitasya suto'pi saH // janodvegakaro jajJe, bhAnoH putra ivAntakaH // 6 // sa hi hiMsApriyo'lIkavAdI dharmArthavarjitaH / ramamANo'nyarAmAbhi-ni:zavaM garvaparvataH // 7 // mAMsAzI madyapo yUta-rativyUto vRto viTaiH AUM|| vezyAvRndairanugato'nvahaM tatrA-bhramatpure // 8 // [ yugmam ] tato vimuktamaryAdaM mahonmAdamudrIkSya tam // vyAkulAH sakalA: paurA, bhUpAyeti vyajijJapan // 9 // svAmistvadIpaputreNa, SaNDhavatsvairacAriNA // udvejitA vayaM bhUri-bhujageneva mUSakAH // 10 // na ca vAcyaM matsuto vaH, OM Go 1rAjazreSThaH / 2 adhvagaH musApharaH / 3 pRthvIpateH / 4 pamaH / 5 maaNsbhkssk|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM kathamudvejayediti 1 // kSIrodAdapi sambhUtaH, kAlakUTo na hanti kim ? || 11|| anAcArA na ye svapne'pyabhavan bhavatAM pure / te sarvepi tadAcAryai-NevAnena pravarttitAH ||12|| na caivaM ceSTamAnasya, tasyopekSA varIyasI // dAhAya jAyate vahni-rivAnyAyo hyupekSitaH ||13|| ityAdibhirlokavAkyai - rAkarNya sutaceSTitam / / maryAdAjaladhirbhUyaH kopATopAdadovadat ||14|| are ! kumAraM vadata, yanme dezAd braja drutam OM // ataH paraM tavAnyAyaM, sahiSye na hi sarvathA || 15 || putropyanyAyakRnnyAya - tatparaiH parihIyate / na hi karNApahaM svarNaM, kenApi paridhIyate // 2 // OM // 16 // idaJca vacanaM rAjJo, janazrutyA nizamya saH / / khaDgapANirahaGkArA - tkumAro niragAdbahiH || 17 / / ullaGghayAdrisaridgrAma- purAraNyAni // 2 // " bhUrizaH / / gaGgAjalAplutAbhyaNa, purIM vArANasIM yayau // 18 // sa cAparicitayatvena, kenApyavihitAdaraH / / babhrAma vimanAstatra, yUthabhraSTa " ivaiNakaH / / 19 / / bhramaMzcaivaM mahAtmAnaM, zAstrAkUpArapAragam / / kRpAvantaM pApabhIruM, gambhIramupakAriNam ||20|| rathAzvagajazikSAzva, zikSayantaM nRpAGgajAn / / kvacitpavanacaNDAkhyaM, kalAcAryaM sa dRSTavAn ||21|| [ yugmam ] taM ca prekSya kumAro'nta-ravindata parAM mudam / nirvApayanti santo hi, darzanenApi candravat ||22|| amuM kalAcAryaraviM pratibhAbhAnubhAsuram / / zraye tamo'panodArtha - miti cAntaracintayat // 23 // tatpAdakamale natvo- pAvizacca tadantike / kutastvamAgA iti taM kalAcAryA'pi pRSTavAn ||24|| ekAnte'tha tamAhUya, kumArazvaritaM nijam || jagAda sakalaM satya - mityUce ca kRtAJjaliH ||25|| svAmin ! durmatinA krIDA - ratinA mayakA purA / / kalAbhyAsaH kRto nAsti, nAstikena damo yathA ||26|| cikIrSAmi kalAbhyAsaM, pUjyAnAmantike tataH // niSkalo hi pumAn vizve, pazorapyatiricyate // 27 // tato'lapatkalAcArya:, paropakRtikarmaThaH // vatsa ! matsadane sthitvA, kalAbhyAsaM kuruSva he ! ||28|| kintu tvayA svavaMzAdi - prakAzyaM naiva kasyacit // ihatyabhUpatvatpitro - rnAsti tuSTirmitho yataH // 29 // kumAro'pi vacastasya tattathA pratyapadyata / tatastaM sArdhamAdAya, nijaM dhAma jagAma saH ||30|| bhrAtRvyo'yaM mamAyAta, iti patnyai jagAda ca / jananImiva tAM bhaktyA, kumAropyanamattataH // 31 // tataH sA 1 mRgakaH / 2 akUpAra samudraH / 3 pratibhA buddhiH navanavonmeSazAlinI / 9890001
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // snapayitvA taM, bhojayAmAsa sAdaram // kalAcAryopyadAttasmai, vastrANyAbharaNAni ca // 32 // idaM madIyaM turaga-sadanasyandanAdikam // svakIyaM bhavatA jJeyaM stheyaM cAtretyuvAca ca // 33 // tataH kumAraH santuSTa-cetAstasya gRhe vasan // prAcyA vimucya duzceSTAH, kalAbhyAsaparo'bhavat zrIagaDadatta // 34 // vinayAmRtavAn loka-kairavANi pramodayan // so'grahIdalpakAlena, candravatsakalAH kalAH // 35 // mA vismarantvimA bhUri-bhAgyairlandhA caritraM mameti saH // kalAparizramaM cakre, gRhodyAnagatonvaham // 36 // tasyodyAnasya pArzve ca, cAruvAtAyanAJcitam // abhUdvizAlamuttuGgaM, zreSThasya // 3 // zreSThino gRham // 37 // tatra cAsItsutA tasya, nAmnA madanamaJjarI // svarvadhUgarvasarvasva-sarvakaSavapulatA // 38 // sA ca nityaM gavAkSasthA, taM dadarza nRpaanggjm|| prAkSipattaM pratipremNA, patrapuSpaphalAdi ca // 39 // rAjAGgajastu no samyak, tAM mRgAkSImudaikSata // vidyAgrahaNalobhena, gurorAzajhyA tathA // 40 // anyadA madanonmAda-vivazA sA vazA drutam // jadhAnAzokagucchena, taM kalAbhyAsa tatparam // 41 // tadA tvagaDadattastAM, savizeSaM nirakSata // nityaM nitambinIsaGge, kasya vA syAnmano dRDham ? // 42 // sampUrNacandravadanAM, vinidrAmbhojalocanAm // svarNakumbhAbhavakSojA, pallavAtAmrapANikAm // 43 // prAdurbhUtairbahirmUrte-ranurAgalavairiva // kiGkellipallavaizchannA, mUrtAmiva vanazriyam // 44 // liptAM svarNadraveNeva, pIyUSeNeca nirmitAm // tAM vIkSya vismitazcitte, kumAro dhyAtavAniti // 45 // [ tribhirvizeSakam ] kimiyaM kamalA nAga-kanI devAGganA'thavA // vidyAdharI vA matpuNyaiH, pratyakSA vA sarasvatI ? // 46 // dhyAtvetyUce ca tAM subhu !, kA'si tvaM kasya vA sutA ? // mAM kalAbhyAsaraktazca, parimohayase kutaH ? // 47 // sAnandA sA tataH proce-nAmnA madanamaJjarI // bandhudattAbhidhazreSThi mukhyasya tanayA'smyaham // 48 // ihaiva hi pure yUnA, kenApyasmi vivAhitA // idaM tu mandiraM viddhi, matpiturguNamandiram // 49 // tvAM 70 ca dRSTvA jagajjaitra-rUpaM cittAjabhAskaram // jAtAsmyeSA mahAbhAga !, tvadekAyattajIvitA // 50 // mAredhikArirUpastvaM, yataHprabhRti vIkSitaH // tataH prabhRti mAmuccai-rbAdhate ghasmaraH smaraH // 51 // kAmadAghajvarocchiMttyai, nityaM tvadarzanAmRtam // pibAmi sa tu tenApi, vRddhimeva cha 2-4 kAmaH / 3 bhakSakaH / 5 ucchittiH zAntiH / 8888888888
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM prayAtyaho ! / / 52 / / amRtasyApi tannUna-masAdhyo'sau mahAjvaraH / no cettadbhojanAdeva santApyante'munA katham 1 || 53 / / tvatsaGgamaikagozIrSaOM sAdhyo'yamathavA jvaraH / / paraHzatairapi parai- hIyate bheSajaiH katham ? // 54 // taddoSajJopacAraM me, na kariSyati cedbhavAn / / tadAvazyamayaM jantuH, paralokaM gamiSyati // 55 // yathA nirvApite netre, darzanena zrutI girA / / tathA nirvApaya svAGga saGgamenAGgamapyadaH || 56 // iti tadvAkyamAkarNya kumArontaracintayat // nUnaM kAmAnalapluSTA, prApnuyAtprantamapyasau // 57 // " prANinAM hi sakAmAnAM zAstre proktA dazA daza / / tatrAyAyAM bhaveccintA 'parasyAM saGgamaspRhA // 58 / / tRtIyAyAM tu niHzvAsa- zvaturthyAM tu smarajvaraH / / dehe dAhazca paJcamyAM SaSTyAM syAdbhojanArUciH // 4 // 8 / / 59 / / saptamyAM tu bhavenmUrcchA -'STamyAmunmAda ulvaNaH / / navamyAM prANasandeho, dazamyAM prANavicyutiH ||60 ||" tadasau sundarI mA sma, mriyatAM madviyogataH / dhyAtvetyUce kumArastAM, girA pIyUSakalpayA // 61 // mRgAkSi ! sundarAkhyasya, rAjJaH zaGkhapurezituH / / prathamaM nandanaM nAmnA'gaDadattamavehi mAm ||62|| kalAcAryAntike kartuM kalAbhyAsamihAgamam // tvatsevane tu nAyAnti, kalA ruSTA ivAGganA: // 63 // tadutsuko'pi nedAnIM, tvayA saGgantumutsahe / ito vrajaMstu hRtvA tvAM gamiSyAmi na saMzayaH // 64 // ityAdyuktvA kathaJcittAM, svasthIkRtya nRpAGgajaH / / jagAma gehamuyAnA - tadrUpAkSiptamAnasa: / / 65 || anyadA bhUpabhUrazvA ruDho rAjapathe vrajan / / tumulaM rodasIkukSi-mbhariM zrutvetyacintayat / / 66 / / kiM cukSobha payorAzI - rjajvAla jvalano'thavA // vairisainyamutAyAtaM taDidvA patitA kvacit // 67 // dhyAyanevaM dadarzaikaM, kumAro mattadantinam / mUlAdunmUlitAlAnaM, paryaTantamitastataH / / 68 / / niSAdinA parityaktaH, kuziSya iva sUriNA / / mahAbalaiH pAdapAtairnyazcayanniva medinIm // 69 // mArayan pazumartyAdIn, gRhahaTTAdiM pAtayan / / so'pi vyAlaH kSaNAtkAla, ivAbhyAgAnnRpAGgajam // 70 // [ yugmam ] tadA ca lokAH prAkArA-gArAderupari sthitAH // muca muca vyAlamArga-miti rAjAGgajaM jaguH // 71 // kumArastu hayaM hitvA, tUrNamAlAsta hastinam / / tatastaM prati mattebho, dadhAve krodhavihvalaH ||72 || uttarIyaM purastasya kumAra: prAkSipattataH // dantaprahArAMstatrAdA-droSAndhaH 1 karNau / 2 kAmAgnidagdhA / 3 maraNam / 4 dyAvAbhUmI 5 vidyut / 6 hastipakena / 7 gajaH / zrIagaDadatta caritraM // 4 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // sindhurastu saH // 73 // pRSThe gatvA kumAro'tha, gADhamRSTyA jaghAna tam // avaliSTa tatastUrNa, kumAramabhikuJjaraH // 74 // tatpRSThasthaH svayaM bhrAmyan, praharaMstaM ca muSTibhiH // cakrabhrameNAbhramayat, kumArastu dvipaM ciram // 75 / / bhrAmaM bhrAmaM ca nirviNNaM, taM gajaM sulasAGgajaH // ms zrIagaDadatta Aruroha mahAsattvaH pArIndra iva parvatam // 76 // vazIkRtadvipaM taM ca, vIkSya saudhopari sthitaH // bhUpo bhuvanapAlAkhyaH, prAjyaM vismaya-m caritraM mAnase // 77 // suryAcandramasI tejaH-saumyatvAbhyAM jayanniva // kumAraH ko'yamityurvI-nAtho'pRcchaca vetriNam // 78 / / vetrI proce prabho'muSya, // 5 // m vedmi nAhaM kulAdikam / / paThan kintu kalAcArya - pArce dRSTo'styayaM mayA // 79 // tataH pRSTaH kalAcAryaH, samAkArya mahIbhRtA // samabhyarthyAbhayaM tasya, vRttAntaM sarvamabravIt // 80 // tatastuSTastamAhvAtuM, vetriNaM prAhiNonnRpaH // riporapi guNAn dRSTvA, guNarAgI hi modate // 8 // tenAhUtaH kumAropi, baddhvAlAne mataGgajam // sAzaGkaH mApateH pArthe, yayau lokaiH kRtastutiH // 82 // yAvannanAma paJcAGga-praNAmena sa pArthivam // tAvadAliGgaca bhUpasta-mupAvezayadAsane // 83 // taM ca pazyannRpo dadhyau, puruSo hyayamuttamaH // etAdRzo bhavedasmi-nvinayaH in kathamanyathA ? // 84 // yathA namanti pAthobhiH, pAthodAH phaladAH phalaiH // namanti vinayenaiva, taduttamapUruSAH // 85 // dhyAtvetyAdi nRpaH premNA, tAmbUlAdi samarpya ca // tamityapRcchaddakSatva-masti kAsu kalAsu te ? // 86 // tato brIDAvazAtkiJci-dajalpati nRpAGgaje // guruH proce'sti dakSo'sau, kalAsu sakalAsvapi // 87 / / kintu santo na bhASate, satopi svaguNAn hriyA / ityasau maunamAdhatte, kumAro guNasevadhiH // 88 / / iti zrutvA guNAMstasya, rAjJi romAJcamaJcati // upadApANayaH paurA-statrAjagmuH sahasrazaH // 89 // te muktvA prAbhRtaM natvA, nRpaM copAvizan puraH // prAbhRtaM tattu bhUjAniH kumArAya dadau mudA // 90 // atha te nagarA itthaM, naranAthaM vyajijJapan / svAminiyaM pUrI pUrva-mAsItsvargapurIsamA // 9 / / sA taskareNa kenApi, muSyamANA pratikSaNam // jAtAsti rorasadana-prAyA tadrakSa rakSa tAm // 12 // tato'bravItpurArakSa-mevaM kuddho narAdhipaH // re ! satyapi tvayi kathaM, muSyate dasyunA purI ? // 93 / / purArakSobadadeva !, bhUyAMso divasA 1 gajaH / 2 istinam / 3 siMhaH / 4 pratIhAram / 5 jalaiH meghAH / 6 vRkSAH / 7 bhikSugRhatulyA / 88888888888
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM gatAH / / mamAnveSayata cauraM, na tu prApaM karomi kim ? || 94 || atrAntare nRpaM natvA - sgaDadatto vyajijJapat / / samAdizata mA svAmin! OM OM yathA gRhNAmi taskaram ||15|| saptabhirvAsaraicaurA'lAme tvagnau vizAmyaham // tato'tivismitaH kSmApaH, smAha sAdhaya kAmitam // 96 // tato'bhinamya bhUjAni - manudvignamanAH svayam / babhrAma bhUpabhUcaura vIkSAyai paritaH purIm // 97|| maThaprapAdevakula- vezyAzauNDikavezmasu // mAlikayUtakArAdi - sthAneSu vipineSu ca // 98 // pratyahaM kurvatastasya, parimoSigaveSaNam // SaD dinAni yayuH kintu, nAsasAda sa taM kacit // 99 // [ yugmam ] saptame'hni kumAro'tha, cintA cAnto vyacintayat / mudhA sandhAM vyadhAmenA - mahaM jIvitanAzinIm // 100 // tattAmAdAya OM // 6 // OM vAmAkSa, kacidanyatra yAmyaham / / yadvA svayaM pratizrutya, karomi kathamanyathA 1 // 101 // pratijJApAlanaM vIra narANAM hi mahAvratam OM // ziracchedepi tadvIraH, svAM pratijJAM na muJcati // 102 / / tataH pratijJAnirvAhaH, kArya eva mayAdhunA / / dhyAtvetyAdi kumAro'gA-daparAhne " purAdbahiH // 103 // adho rasAlasAlasya, kasyacitsaMsthito'tha saH / vidyAbhraSTaH khecarendra, ivApazyaddizo'khilAH || 104 || atrAntare ca tatraikaH, parivrAjaka aayyau| tridaNDakuNDikAmAlI, muNDamaulirmahAbalaH ||105 || raktAkSaM hastihastAbha~ - hastaM karkazakuntalam // raudrAkAraM dIrghajaGgha-marjinoddhaddhapiNDikam // 106 // taM vIkSya kSmApabhUnUna-mamIbhirdehalakSaNaiH / / taskaro'yamiti dhyAyan, parivrAjetyabhASata // 107 // (yugmam ) ko'si tvaM hetunA kena, cintA cAntazca dRzyase ? / / tataH kumAro dhiSaNA - dhiSaNastamadovadat // 108 // dAridryavidrutaH zUnya-svAntaH svAmin! bhramAmyaham / / paraM parAbhavasthAnaM, viMzAM dArigrameva hi // 109 // adya chinadmi te dauHsthya-mityUce'tha tridaNDikaH // sopyUce sarvamiSTaM me, bhAvi yuSmatprasAdataH / / 110 / / tadA corunabhomArgo - laGghanotthazramAdiva || pazcimAmmonidhau tUrNaM, majjati sma nabhomaNiH / / 111 // tato'rkakAntavizleSo-tpannazokabharairiva / / digaGganAsu mAlinya - mupetAsu tamobharaiH // 112 // kozAtkRpANamAkRSya, baddhvA zrIagaDadatta cari // 6 // 1 kalAla : / 2 cauragaveSaNam / 3 pratijJAm / 4 striyam / 5 pratijJAM kRtvetyarthaH / 6 tridaNDakamaNDalumAlAvAn / 7 karikarasadRkkaram / 8 kuntalaH bAlaH / 9 ajinaM carma / 10 buddhinidhAnaH / 11 tranuSyANAM / 12 sUryaH / 13 kAntaH patiH /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta // 7 // // 7 // 8888888888 parikaraM ca sH| proce kumAramehyehi yathA kurve tavehitam // 113 // [ yugmam ] ityudIrya samaM tena, gatvA puryA sa taskaraH / / kacidibhyagRhe'kArSI kSAtraM zrIvatsasaMsthitam // 114 // tena kSAtreNa gehAntaH, pravizya nibhRtakramam // peTAH pATacaro bahvI, vittApUrNAH samAkRSat // 115 // tadrakSAyai kumAraM ca, tatra saMsthApya taskaraH // pralobhya duHsthAnAninye, suptAndevakulAdiSu // 116 // peTAzcotpATya taiH zeSaM, kumAreNAtmanA tathA // nagaryA niryayau kenA'pyadRSTaH sa pizAcavat // 117 // tadA ca bhUpabhUrdadhyau, hanmyenamasinA'dhunA // yadvA mama kulInasya chalaM kartuM na yujyate // 118 // kiJca nityaM kRte kasya, muSNAti nagarImayam // gehe cAsya kiyadvitta-miti ca jJeyamasti me // 119 // tannAyamadhunA mArya, iti dhyaaynnRpaanggjH|| tamanvayAsIddakSo hi, nautsukyaM kurute kacit // 120 // sarveSvatha puroyAna-mAgateSu malimlucaH / Uce m kumAramadyApi, bahukA vidyate nizA / / 12 / / kSaNamAtramihodyAne, vatsa ! vizramyatAM tataH // vinIyate yathA sarve-vIMvadhobahanazramaH // 122 // mAmetyuktvA tato rAja-putro vRkSasya kasyacit // mUlAikSiNatastasthau, parimoSI tu vAmataH // 123 // anyo'nyaM hantumicchantI, vijetuM vAdinAviva // alIkanidrayA dhUrta-praSThau suSupatuzca tau // 124 // bhAravAhAstu te zrAnta-suptA vizrabdhacetasaH // tIbrAM tandrAmavindanta, tAdRzAM sulabhA hi sA // 125 // utthAya mastarAhakSaH, kumArastu zanaiH zanaiH // kRpANapANiranyasya, tarormUlamazizriyat // 126 // apramatte zramaNavat, kumAre tatra saMsthite // nistriMzapANi nistriMzaH, samuttasthau sa taskaraH // 127 // nihatya bhArikAMstAMzca, kumAraM yAvadaivata // AkRSTAsiH purobhUya, tAvatso'pyevamabravIt // 128 // paraluNTAka ! re pApa !, vizvastajanaghAtaka ! // riM kRtasya pApasya, phalamApnuhi sAmpratam // 129 // ityuktvA gacchatastasya, pAdau khaDnena so'cchinat // chinnamUlastarurivA-pattacaurastato bhuvi // 130 // proce caivaM parityakta-jIvitAzo nRpAGga-jam / / ahaM bhujaGgamAhvAna-cauro'bhUvaM mahAbalaH // 13 // iha zmazAne bhUmyantaH, sadanaM mama vidyate // tatrAsti me svasA, vIramatI saJjJA kumArikA // 132 // abhijJAnAya tadasiM, mamAdAya mahAmate ! // gatvAmuSya vaTasyAdhaH, zabdayestAM sulocanAm // 133 // madbhUmivezmano 1 taskaraH / 2-4 cauraH / 3 bhArotpATanazramaH / 5 khaGgakaraH / 6 gatadayaH / agresara / 888888888
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // OM dvAre, tayA codghATite sati // tAmudbAhyAkhilaM dravya-mAdadIthA madarjitam // 134 // pazcAttu sasukhaM tatra, tiSTheranyatra vA brajeH // tenetyuktaH kumArastaM, vAkyairAzvAsayacchubhaiH // 135 // tasminmRte tu tatkhaGgaM, latvA gatvA bttaantike| zabditA tena sambhrAMtA, sA dvAramudaghATayat / zrIbhagaDadatta // 136 // tAM ca dRSTvA jaganaitra-kairavAkarakaumudIm // iyaM hi smarasarvasva-miti dadhyau nRpAtmajaH // 13 // saumya ! kastvaM kamarthaM vA my s'yAsIriti tayA ca saH // pRSTo'vAdIyathAvRttaM, tataH sAntaradUyata // 138 // kRtAvahitthA proce ca, svAminnehi gRhAntare // vIraH sopyavizattatra, tasmai sApyAsanaM dadau // 139 // atha nAthastvamevAsya, bhUrdhanasya dhanasya ca // ityudIryAtha dhUrtA sA, vAsavezmodaghATayat // 140 // talpaM ca praguNIkRtya, sAha vizramyatAmiha // ahaM tu tvatkRte kAnta !, gozIrSadravamAnaye // 141 // tayetyuktaH kumAropi, bheje talpamanalpadhIH // tasyAM bahirgatAyAM ca, cetasIti vyacintayat // 142 // nyAyazAstre hi vizvAsaH, sarvasyApi niSidhyate // vizeSastu nArINA-marINAM ca vicakSaNaiH // 143 // strINAM dviSAM vA vizvAso, vizvAsaM janayejjanam // iyaM tu strIripuzceti, vizvAsArhA na sarvathA // 144 // dhyAtveti talpe vinyasya, vasanacchannadArukam // tato dUre tirodhAya, tasthau sundaranandanaH // 145 // bahirhantumazakyo yaH, so'tra supto haniSyate / / ityadhvaM tasya talpasya, nyastA yantrazilAbhavat // 146 // tadA ca sA zilA dasyu-svamrA yantraprayogataH // pAtitA'cUrNayattUrNaM, tAM zayyAM zarakANDavat // 147 // tato mayA hataH suSTu, bhrAtRghAtIti vAdinIm // dhRtvA kezeSu tAmeva-mavAdItpArthivAGgajaH // 148 // kapaTairapi mAM hantu-mAH pApe ! kaH prabhurbhavet ? // zAmyetkiM vaDavAvahni-ghanairapi ghanAghanaiH // 149 / / ityuktvA tAM sahAdAya, bhUgehAnirjagAma saH // rUpaM nirUpya rakto'pi, viraktastatkukarmaNA // 150 // atha dhairyanidhestasya, mukhAjamiva vIkSitum // pUrvAcalazirodeza-mAruroha nabhomaNiH // 15 // bhUpAbhyarNa tato gatvA, nizAvRttaM nivedayan // hato dasyuH svasA tasyA-''nIteyavamiti so'bravIt // 152 // medinImandiraM tacA-dIdRzanmedinIpateH // nRpopi vittaM tatrasthaM, sarva tatsvAminAmadAt // 153 // nijAGgajAzca kamalasenAkhyAM kamalekSaNAm // dadau bhUpabhuve 1 pariNIya / 2 AkAragopanaM kRtvA / 3 shriirsy| 4 vigatazvAsaM maraNamityarthaH / 5 palpale / 6 caurbhginyaa| 7 medhaH / ra bhghm| 2ol
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 9 // O bhUpa-stacaritraizcamatkRtaH // 154 // zataM gajendrAn grAmAMzca, sahastramayutaM hayAn // lakSaM padAtIniSkAMzca, tasmai prayutamArpayat // 15 // paurA api purIdasyu-hantAraM tamapUjayan // guNavAn rAjamAnyazva, yadvA kena na pUjyate ? // 156 // tato bhUmIbhujA datte, prAsAde saptabhUmike zrIagaDadatta // tasthau nRpAtmajazcitte, vibhranmadanamaJjarIm // 157 // prApto'pi bhUpateH putrI, lakSmI kIrtizca bhUyasIm // tA nodatArayacitA-daho ? caritraM moho'ti dustyajaH // 158 // athAnyadA kumArasya, svasaudhe tasthuSo'ntike // AgAtkAcidazA dattA-''sanA copavizatpuraH // 159|| // 9 // kimarthamAgatAsIti, tena pRSTA ca sAbravIt // ahaM madanamaJjaryA, preSitAsmi tavAntike // 160 // tayetyuktaM ca he kAnta !, mAM viyogAgnitApitAm // nijasaGgamagozIrSa-dravairnirvApaya drutam // 16 // anyacca mattamAtaGga-bandhaM taskaramAraNam // duSTastrIdambhaveditvaM, nRpanirmitapUjanam // 162 // loke ca vizrutAM kIrti, tavAkarSyAtivismitA // tvatsaGgamotsukA prANA-napi kRcchrAddadhAti sA // 163 // [ yugmam ] zrutveti dattvA tAmbUlaM, tasyai bhUpAtmajo'vadat // bhadre ! tAM brUhi yanaiva, vidheyotsukatA tvayA // 16 // yathA matsaGgamautsukyaM, bAdhate tvAM sulocane ! // tathA tvatsaGgamautsukyaM, bADhaM mAmapi bAdhate // 165 // prastAvamantarA kintu, na kiJcitkriyate budhaiH // tataH samayamAsAdya, kariSyAmi samihitam // 166 / / ityuktvA sulasAsUnu-rdutikAM visasarja tAm / / sApi prAmamudattasya vAkyaimardanamaJjarIm // 16 // ins anyeyuH karamAruDhI, tatpituH sevakAvubhau // AyAtau tadgRhe to ca, dRSTvA'modat bhUpabhUH // 168 // tau cAliGgaya dRDhaM bASpajalAplAvitalocanaH / so'prAkSItkuzalaM pitro-statastAvityavocatAm // 169 // pitroH zreyosti kintu tva- dvirahAkulayostayoH // na cettvadRrzanaM bhAvi, tadA tUrNaM mariSyataH // 170 // sotha gatvA nRpaM proce, matpituH sevakAvubhau / mAmAhvAtumihAyAtau, tatra tadgantumutsahe // 171 // smAhorvIzaH punardeya-masmAkaM darzanaM tvayA // tvadarzanena tRptA smaH, pIyUSeNeva no vayam // 172 // ityuditvA nRpastasmai, dattvA cAbharaNAdikam // samaM tena nijAM putrI, prAhiNotsaparicchadAm // 17 // tataH puryA bahiH senA, nivezya sakalAM nijAm // ekena syandanenAsthA-tyUrmadhye 1 dazasahasram / 2 dazalakSam / 3 ussttraaruddhii| 888888888
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 10 // bhUpabhUH svayam // 174 / / yAminyAH prathame yAme, rahastAM dRtikA prati // prAhiNotsevakaM caikaM, sopi gatveti tAM jagau // 175 // senA prasthApya nRpabhU-rathenaikena tiSThati // kRte madanamaJjaryA:stattAmAnAya satvaram // 176 // tato gatvA tayA kSipraM, proktA madanamaJjarI // pArzve - zrIagaDadatta / bhUpabhuvo harSo-tphullAGgA''gAtsakhIyutA // 177 // so'pi rAgAmayakSINa-dAkSyamandAkSalocanaH // syandane'dhyAropayattA-maho sarvakaSAH striyaH // 178 // so'tha prerya hayAn puryA, niryAto'nIkamArgataH // prayANaM kArayAmAsa, DhakkAvAdanapUrvakam // 179 // gacchan prayANairacchinnai-rdezamullaGghya / // 10 // bhUbhRtaH // kumAraH pAdapAkIrNA, prApadekAM mahATavIm // 180 // pramadvarAnarAn garjA-ravairjAgarayanniva // dhArAsArairbhuvaM siJca-stadA cAgAd ghanAgamaH // 18 // Rtau tatrApi rATputraH pitroH saGgantumudyataH // na tasthau kApi cakrAGga, iva mAnasamantarA // 182 / / tatrAraNye brajattasya, m sainyaM ca bahubhillavAn // rurodha kopi bhillezaH, strotovegamivAcalaH // 183 // tadbhillaiH prabalairbhinnaM, kumArasyAbalaM balam // dizodizaM nanAza drAg, meghavRndamivAnilaiH // 18 // sainye naSTe'pi sulasAsutaH prAjyaparAkramaH // yukto madanamaJjaryA, rathenaikena tasthivAn // 185 // yudhyamAnazca tadbhilla-balaM prabalamapyalam // sa zarairupadrudrAva, dhvAntamaMzurivAMzubhiH // 186 // tato naSTaM nijAnIkaM, dRSTvA millaprabhuH svayam / / yuddhAyADhaukata krodha-daSToSTho niSThuraM bruvan // 187 // ghorAghAtanirghoSai-strAsayantau vanecarAn // pRSaktaiH satatonmuktaH, kurvANau byomni maNDapam // 188 // anyonyamuktanArAca-dharSaNotpannavahinA // anabhraM vidyududyotaM, darzayantau muhurmuhuH // 189 // sAzcaryaM vanadevIbhi-vIkSitau 9 vIrakuJjarau // tatastau cakraturbANA-bANi tulyabalau ciram // 190 // [ tribhirvizeSakam ] na tvekopi jayaM lebhe, tato dadhyau nRpAtmajaH / / jaiyyo'sau naujasA tasmA-cchalenApi jayAmyamum // 191 // vimRzyeti dhArAdhIza-sUnurmadanamaJjarIm / kAritodArazrRGgArAM, puraH svasya nyavIvizat // 192 // tAM ca prekSya surIklpa-rUpAM mohitamAnasam // kumArastIkSNabANena, hRdmarmaNi jaghAna tam // 193 // tataH sa bhillabhUmIzaH, patitaH pRthivItale // ghAtavyathAkulo'pyevaM, kumAraM pratyabhASata // 194 // ahaM hi smaravIreNa, hatapUrvastvayA hataH // tanmayAyaM hata iti, 1. nadIvegamiva parvataH / 2. svasenAm / 3 bANaiH / 4. jetuM vAkyaH / 5. balena / 88888888888
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ // G smayaM mA sma kRthA vRthA // 195 / / ityudIrya mRte tasmin, bhUpabhUH svaparicchadam // prekSamANo'pi naikSiSTa, naMSTvA kApi gataM tadA // 196 // ekenaiva syandanena, tato gacchannRpAGgajaH // ullaGadhya tAmaraNyAnI-mekaM gokulamAsadat // 197 // nirgatya gokulAca dvau, puruSo tamapRcchatAm // zrIagaDadattaka yAsyatIti sa smAha, yAmi zanapure hyaham // 198 // AvAmapi tvayA sArdha-mAgacchAvo yadIcchasi ? // iti tAbhyAM punaH pRSTo caritraM vAdIdomiti bhUpabhUH // 199 // rathe cAzvau yojayantaM, tamevaM, tAvabocatAm // astyatra mArge kAntAraM, krUrazvApadasaGkulam // 200 // cauro // 11 // duryodhanAhvAna-statra tiSThati durjayaH // matto hastI dRgviSazca, byAlo vyAghrazca dAruNaH // 201 // tadadhvAnamamuM muktvA, saumya ! gacchAdhunAmunA // sopadravaM hi panthAna-mRjumapyAzrayeta kaH ? // 202 // proce kumAro'sminneva, mArge gacchata nirbhayAH // sasukhaM prApayiSyAmi, yuSmAn zaGkapure / drutam // 203 // tacchutvA tau narAvanye, cAdhvanInA dhanAnvitAH // celustena samaM mInA, ivAndheH srotasA saha // 20 // tadA caiko jaTAjUTa-mukuTAGkitamastakaH // trizUlakuNDikAdhArI, bhasmoddhUlitabhUdhanaH // 20 // mahAvratI sametyaivamuvAca nRpanandanam // putra ! zazapure ra devA-nantumemi tvayA samam // 206 // [ yugmam ] kintu matsannidhau svarNa-dInArAH santi kecana / / devAnAM balipUjArtha, dattA dhArmikapUruSaiH ne // 207 / / tAnAdatsva yathA mArge, brajAmo nirbhayaM vayam // dhane hi nikaTasthe naH, sAzaI syAnmano bhRzam / / 208 // ityudittvA kumArAya, sa dhanagranthikAM dadau // AziSazca dadattasmai, cacAla saha sArthikaiH // 209 // sa ca gAnena nRtyena, ceSTAbhirgatibhiH svaraiH // kathAbhirvividhAbhizcA'raJjayatpathikAn pathi // 210 // na tasya vyazvasIdbhikSu - veSasyApi nRpAtmajaH // avizvAsaH zriyAM mUla-mityantaH paricintayan // 211 // vAhAMzca vAhayaMstUrNaM, kAntArAntarjagAma saH // tadA ca rAjaputrAdIn, jaTilaH so'bravIdidam // 212 // ekaM gokulamastyatra, kalagokulasaGkulam // varSArAnaM tatra cAhaM, gatavarSe sthito'bhavam // 213 // tatratyAnAM ballaMbAnA-matyartha ballabho'smyaham // sarveSAmAtmanAM tasmA-te'dya dAsyanti bhojanam // 21 // gatvA''gacchAmi tadyAva-ttAvadatra pratIkSatAm // karomi saphalaM janma, yathAtithyaM 1. sarpaH / 2. pAnthAH / 3. hayAn / 4. AbhIrANAm / 888888888 888888888
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM // 12 // vidhAya vaH // 215 // ityuktvA sa vratI-gatvA''nIya dadhyAjyapAyasam // kumAramavadatputra !, kRtArthaya mama zramam // 216 // pratyutpannamatiH so'tha, proce maulau vyathAsti me // RSibhojyaM ca no kalpyaM, tanedaM bhokSyate mayA // 217 / / ityuktvA vArayanetra-saJjJayA sArthikAMzca sH|| kuziSyA iva gurvAjJAM, te tu tAM naiva menire // 218 / / viSamizraM ca tadbhojyaM, bhuktvA drAg mRtyumApnuvan / tato'dhAvaccharAnmuJcan, ns kumAraM prati sa vratI // 219 // kumAro'pyardhacandreNa, hatvA marmANi marmavit // pAtayAmAsa taM pRthvyAM, tataH sopyevamabravIt // 220 // ahaM duryodhanAhvAna-cauraH kenApyanirjitaH // tvayaikenaiva bANena, prApitaH prANasaMzayam // 221 // tvadvIrya vIkSya tuSTonta-rvami te sUnRtaM // 12 // vacaH // vAmato'smAdreimadhye, nadyorasti surAlayaH // 222 // tasya pazcimabhAge ca, sajjitA vidyate zilA // tAM prerya pravizervAmabhAgasthe / bhUmidhAmani // 223 // tatrAsti rUpalAvaNya-puNyAgI navayauvanA // nAmnA jayazrIH patnI me, draviNaM cAtipuSkalam // 224 // tatsarvamAtmasAtkuryA, dadyAzcAgniM mRtasya me // vadanevaM kSaNAddasyu-rdIrghanidrAmavApa saH // 225 / / tato dArUNi sammIlya, taM prajvAlya mahIzasUH // rathamAmaruhya tatprokte, yayau devakule drutam / / 226 // zilA codghATya tenocaiH, zabditA dasyusundarI // madhyesaudhaM samehIti, sametya tamabhASata // 227 / / tadrUpaM ca jagajjaitraM, kumAro yAvadaikSata // taM jaghAnApahastena, tAvanmadanamaJjarI // 228 // iti cAkhyanmayA sakhyaH, pitarau svajanAstathA / tyaktAstavakRte tvacA-'trapaH kAmayase parAm // 229 // tato'sau mA bhavatvasyA, viSAda iti cintayan / vihAya vittayuktAM tAM, rathArUDhaH puro'calat // 230 // laGghamAnazca gehana, gahanaM strIcaritravat / pulindavRndamutrasta-mapazyanazyaducakaiH // 231 // kimasti mattahastIti, dhyAyaMzvAyaM vyalokayat // yAvatsarvAdizastAva-idazaikaM mataGgajam // 232 // udastena svahastena, pAtayantaM patatriNaH // mUlAdapyunmUlayantaM, pAdapAn sindhuvegavat // 233 // madAmbunirjharaklina, sitaM sitamarIcivat // ugradantaM mahApAdaM, kailAsamiva jaGgamam // 234 // taM mattAnekapaM prekSya, trastAM madanamaJjarIm // AzvAsyodataratUrNa, syandanAnnRpanandanaH // 235 // [ tribhirvizeSakam ] yayau ca sammukhaM tasya, dhairyAdharitabhUdharaH // 1. devakulam / 2. maraNam / 3. apasAraNArthe hastaH tena / 4. nirlajjaH / 5. vanam / 6. hastinam / 7. rthaat| .. 8888888888
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM // 13 // taM ca vaJcayituM nyAstha-duttarIyaM tadagrataH // 236 / / pratuM tatra dantAbhyAM, nIcairjAtaM ca taM gajam // utplutyArohadatyarthaM, khedayitvA mumoca ca // 237 // rathamAruhya gacchaMzca, puro vyAghraM vilokya saH // hitvA rathamagAttasya, sammukhaM vikasanmukhaH // 238 // tamAyAntaM prati vyAghraH, m krodho'SitakesaraH // pucchamAcchoTayan byAttavaktro yAvadadhAvata // 239 // tAvadvAmakaraM vastrA-veSTitaM nyasya tanmukhe // jadhAnAparapANisthakRpANyA niSkRpaH sa tam // 240 // punaH zatAGgamAruhya, puro gacchannatucchadhIH // dUrAdadhvani niHzUkaM, dandazUkaM dadarza saH // 24 // atyutkaTasphaTATopaM, bhAsuraM maNikAntibhiH // dhamanIsphAraphUtkAraM, pracaNDaM yamadaNDavat // 242 // lohitAkSaM kAlakAnti-mAyantaM vIkSya taM // 13 // bhayAt // kamprAGgI vyalagatpatyuH, kaNThe madanamaJjarI // 243 / / [ yugmam ] bhujaGgAgIru ! mA bhaiSI-rityuktvA bhUpabhUstataH // tannetragativaktrANi, stambhayAmAsa vidyayA // 244 // AhituNDikavad bhUriH, krIDayitvA mumoca tam // itthaM kathaJcidulladhyA'raNyaM zaGgapure yayau // 24 // yacca tasya balaM bhilla-ballAnaSTamabhUtpurA // tadapyanyena mArgeNA'yayau bhUpabhuvontike // 246 // taM cAyAntaM samAkarNya, sundaro bhuupurndrH|| abhyAjagAma sAnandaM, nandanaM draSTumudyataH // 247 // abhyAyAntaM kumAropi, zrutvA tAtaM sasambhramaH // gatvA nanAma bhUpITha-nyastazastasvamastakaH // 248 // tataH pramodAzrujala-klinanetro dharAdhavaH // tamAliGgya nivezyAGke, mUrdhni jaghrau muhurmuhuH // 249 / / uttambhitadhvaje baddha-toraNe svapure ca tam / priyAdvayAnvitaM hastyA-rUDhaM prAvIvizannRpaH // 250 // tato gato gRhe'naMsI-tsa savitrI vdhuuyutH|| putra ! tvamakSayo bhUyA, iti sApyAziSaM dadau // 251 // bhojanAntaraM pitrA, pRSTaH putro yathAtatham // sarva svavRttamAcakhyau, sarveSAM vismayAvaham // 252 // tato rAjJA yauvarAjye, sthApito modayan janAn // kurvANo vividhAH krIDAH, sa kAlaM kaJcidatyagAt // 253 / / anyadAnaGgabhUpAjJA-varttinaM janayan janam / dumAn vibhUSayan sarvAn, mAnavAniva yauvanam // 25 // mAninImAnakuTTAka-kalakokilakUjitaH // mattadvirephajhaGkAramukharIkRtadigmukhaH // 255 // viprayuktavadhUdhairya-luNTAkamalayAnilaH // madamutpAdayan, yUnAM, prAvarttata madhUtsavaH // 256 // 1. ratham 2. sarpam / 3. gAruDI0 / 4. bhUzakraH / 5. jananIm 6 dvirepha: bhramaraH / 8888888888
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM // 14 // // 14 // 8888888888 [tribhirvizeSakam ] tadA ca rantumudyAnaM, pArthivaH paurasaMyutaH // yayau kRtAhvAnamiva, vAtodbhUtadrupallavaiH // 257 / / samaM madanamaJjaryA, tatrAgAdbhUpabhUrapi // savismayaM sakAmaM ca, pauradArairnirIkSitaH // 258 // dolandolanapAnIya-krIDApuSpocayAdIbhiH // sa tatra kAntayA sAkaM, reme haririva zriyA // 259 // rAmaM rAmaM yathAkAmaM, vinodairvividhairatha // aparAhne purAdhIzaH samaM pauraiH pure yayau // 260 // ratipriyaH kumArastu, visRSTAnyaparicchadaH // priyAdvitIyaH suciraM ratvA yAvatpure brajet // 261 / / tAvatprANapriyA tasya, daSTA duSTena bhoginA // utsaGge nyapatatpatyurdaSTAhamiti vAdinI // 262 // tato mantrAdibhiryAva-ttAM cikitsati bhUpabhaH / tAvatsA garalavyApA-nmUrchitA'bhUdacetanA // 263 // tato vipannAM tAM jJAtvA, kumAro mohamohitaH / ruroda rodasIkukSimbharibhiH paridevanaiH // 264 / / dadhyau caivaM vinAmuSyAH, kathaM jIviSyate mayA n // vallabhAnAM viyogo hi, vaDherapyatiricyate // 265 // tadavazyaM praveSTavyaM, mayA vahnau sahAnayA / svalpA hi sahyate pIDA, bhUripIDApahA m budhaiH // 266 / / iti dhyAtvA citAM kRtvA, tatra kAntAM nidhAya ca // pravivikSuH svayaM yAva-jjvalayAmAsa so'nalam / / 267 / / tAvattatrAjagmaturdI, devAdvidyAdharottamau // ityucatuzca taM sadya-staduHkhaM vIkSya duHkhitau // 268 // hutAze hotumAtmAnaM, kuto hetostvamIhase ? // na hISTaM vidyate kiJcit, prANinAM prANitodRte // 269 / / kumAraH smAha kAntA me, vipannA pannagAdiyam, / vinA cainAM na zaknomi, jIvituM tacchraye'nalam // 270 // jIvayAvo jItizAM, tava tanmA mRthA vRthA / ityuktvA mantritainIraH, khecarau tAmasizcatAm // 271 // tataH sA vItanidreva, ra vikasallocanA svayam / saMvRtya svAGgamuttasthau, kumArasya mudA samam // 272 / / athApRcchaya kumAraM khe-carayorgatayostayoH // ghorAndhakAranikare, jAte ca kSaNadAkSaNe // 273 // puramadhye'dhunA gantuM, na yuktamiti cintayan // sapriyo bhUpabhUH pratyA-sannadevakule yayau // 274 // [ yugmam ] udyotAyA''nayAmyagni-mityuditvA gatazca saH // AttAgniH punarAyAti, yAvaddhayAyanijAM priyAm // 275 / / tAvadAlokamadrAkSI-nmadhyedevakulaM sphuTam // tata Agatya sAzakaM, sa kAntAmiti puSTavAn // 276 // AdAya vahnimahAya, nivRttena mayA priye ! dRSTo mahAnihAlokaH, 1garalaM viSam / 2 mRtAm / 3 vilaapaiH| 4 jvalane / 5 jIvanAt 6 dvijihvAt / 7 rAtrisamaye / 8 prakAzam / 9 jhaTiti / 1 888888888
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM // 15 // so'dhunA kiM na dRzyate ? // 277 // sA proce svakarasthasya, vaDherdIptasya vAyunA // Aloka iha saGkAnto, dRSTo bhAvI priya ! tvayA 0 O // 278 // tataH priyAyai dattvAsiM, nidhAya bhuvi jAnunI // dhamatyadhomukho dhUma-dhvajaM yAvanRpAGgajaH // 279 // tAvattasyAH karAtkoza-0 vihIno'sistadagrataH // papAta gurunirghAto, vidyuddaNDo ivAmbudAt // 280 // kRpANaH kozahIno'ya-mapatadbhUtale kutaH ? // sambhrAntenA'tha 7 tenaiva-mapRcchayata nitambinI // 281 // sammohavyAkulaM cetaH, sAmprataM me'bhavadbhRzam // tato'yaM nyapatatpANeH,kRpANa iti sA'bravIt // 28 // tato jvalanamujjvAlya, rAtriM tatrAtibAhya ca // prAtarjAyApatI svIya-saudhai tau mudItau gatau // 283 // vRttAntaM taM ca bandhUnA-mUcatuH // 15 // khedaharSadam / / sukhaM cAbhajatAM nityaM, paJcagocaragocaram / / 284 // anyadA bhUpabhUrvAha-vAhanArtha bahirgataH / / ninye'raNye'pahRtyAzu, vakrazikSitavAjinA // 285 // tatra cAyaM bhramanneka-madrAkSIcaityamuttamam // kimihAdbhutavIkSArtha, siddhasadmA''gataM divaH // 286 // caityasya tasya pArzve ca, kalpadruriva jaGgamaH // caturjJAnadharaH sAmya-sudArasamahodadhiH // 287 / / brativrAtaiH parivRtaH, purandara ivAmaraiH // AzrayaH zreyasAM zreSTha-ratnAnAmiva rohaNaH // 288 // bhAsamAno gururguNai-mahobhiriva bhAskaraH // jitendriyatvarUpAbhyAM, kalAkelikalAM haran // 289 // cAraNazramaNastena, nayanAnandacandramAH // adarzi sAhasagati-rnAmnA dhAmnA raviM jayan // 290 // [ caturbhiHkalApakam ] tataH praNamya taM bhaktyA, prAptAzIrupavizya ca // zuzrAva bhUpabhUdharma-dezanAM klezanAzinIm // 291 // tatra ca prekSyapuruSAn, paJca cAritrakAGgiNaH // kumAro'vasaraM prApya, papraccheti kRtAJjaliH // 292 // rUpalAvaNyatAruNya-puNyAH paJca narA amI // svAmin ! dIkSAM jidhRkSanti, kuto hetostvadantike ? // 293 // gururjagAda camarI-saJjJA ra pallIha vidyate // dharaNIdharanAmAsI-gillezastatra durdharaH // 294 // anyadA nRpabhUH kavi-dAgAttadbhuvi sainyayuk // senAmanAzayattasya, bhillezo bhillavRndayuk // 295 // nAzite bhillacakre ca, kumAreNa tarasvinA // stenezastena yuyudhe, na tvekopyajayatparam // 296 // tataH kumAraH svAM nArI, purazcakre manoramAm / tAM ca prekSya kSubdhacittaM, so'vadhIdbhillabhUpatim // 297 / / kumAre ca gate paJca, sodarAH zabaraprabhoH / tadAyayurvipatraM 1 agnim / 2 bhAryA / 3 dampatI / 4 paJcendripasambandhi / 5 azvavAhanArtham / 6 kAmadevakalAm / 7 balavatA / 8 bhillasvAminaH /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIagaDadatta caritraM // 16 // // 16 // C. cA-pazyan jyeSThasahodaram // 298 // tataste vairazuddhayarthaM, rathAdhvAnamanuzritAH // prAptaH zaGkhapure'drAkSu-staM kumAraM bhaTairvRtam // 299 // kumAramAraNacchidraM, 6 D vIkSamANAzca te'nyadA // udyAne dadRzuH sAyaM, taM strImAtraparicchadam // 300 // tadA tanmAraNopAyaM, teSu dhyAyatsu bhoginA // daSTA tasyAGganA tAM ca, kumAro jJAtavAn mRtAm // 30 // tatastayA samaM mohAt, kumAre martumudyate // AyAtaM khecarayugaM, kRpayA tAmajIvayat // 302 // vihAyodyAnamAsane, gatvA devakule tataH // vimucya kAminIM tatra, kumAro vahnaye yayau // 303 // cirAllabdhacchalAste tu, channaM devakule sthitAH / atrAgatamamuM hanma, iti paJcApyacintayan // 304 // anyAnivArya caturaH, caturazchadmakarmaNi // tadvighAtakaniSTho'sthA-tkaniSTho dvArasannidhau // 30 // vismerakautukaH so'tha, tajjAyArUpamIkSitum / / cirasaGgopitaM dIpa-mAvizcakre samudkAt // 306 // tato nirIkSya taM jAtA-nurAgA saivamabravIt // saumya ! tvaM bhava bhartA me, mariSyAmi na cedaham // 307 / / mugdhe ! tvAM kAmaye kAma, vibhemi tvatpate: me param // tenetyuktA ca sA krUrAzayA punaradovadat // 308 // adhunAhaM haniSyAmi, svapatiM tava pazyataH // tanmA bhaiSIstayetyuktaH, sa dIpaM niravApayat // 309 // acintayacca yo martu-mudyato'bhUtsahAnayA // kAntaM tamapi duSTeyaM, mayi raktA jighAMsati // 310 // haridrArAgayA nanme, kRtamaGganayAnayA // viSavallImiva krUro-dakA nArI hi kaH zrayet ? // 31 / / asyA duSTastriyA yogA-dvidyate mRta eva yaH // vipakSasyApi syAtha, mAraNaM no na yujyate // 312 / / tatsarvathA varAkaM taM, jIvayiSyAmi sAmpratam // tatraivaM cintayatyeva, so'pyAgAdAttapAvakaH // 513 / / AgacchatA mayodyoto, dRSTaH kuta ihAdhunA // svakAntAmityapRcchacca, tataH sA kuTilAbravIt // 314 // svapANisthajvaladbaheH, prakAza iha saGkamAt // dRSTo bhAvIti tanmene, saralaH so'pi sUnRtam // 315 / / atha patnyAH pradAyAsiM tasmin dhamati pAvakam // kozAtkRpANamAkRSya, ghAtaM yAvanmumoca sA // 316 // tAvatkupArasAmbhodhi-rasau bhillAdhipAnujaH / apahastena hastvAsiM, pAtayAmAsa bhUtale // 317 / / tacca strIritaM proce, sodarANAM sa dAruNam // tato viraktAH sarve'mI, vrataM lAtumihAyayuH // 318 // kumAredaM taba prokta-meSAM vairAgyakAraNam / / 1jyeSThavandham / 2 vijJaH / 3 chanakarmasu iti harSapratI / 4 sampuTAt / 5 bhayaGkarAyatiphalAm / 6 satyam / 7 vhim|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 17 // tadAkAtisambhrAntaH, kumAro dhyAtavAniti // 319 / / aho ! caritraM nArINAM, dAruNebhyo'pi dAruNam / / aho ! tanmanasAM kara bhAvo vyAghrAdijitvaraH // 320 // dhyAtuM vaktuM ca yannaiva, zakyaM dhiidhnvaagmibhiH| nAryoM raktA viraktAzca, viceSTante tadapyaho ! ||32shaa zrIagaDadatta yaH premNA manyate vAmAH, svaprANebhyo'pi vallabhAH // adyavasyanti tamapi, hantuM hetuM vinApi tAH // 322 // api vArAnidherApo, gaGgAyAH.my critrNsiktaaknnaaH|| mIyante dhIdhanaiH kaizci-naiva strIcaritaM punaH // 323 // dhyAyantyanyadvadantyanya-nAryaH kurvanti cetarat // yA maayaashaakiniigrstaa||17|| stAsu rajyeta kaH sudhIH ? // 324 // tanmAM dhigastu nirlajjaM, yena tasyAH kRte mayA // ahAri tayazo hAri, kulazca malinIkRtam // 325 / / yadvA viveko vairAgyaM pANDityaM saMyamo damaH // tAvatsyAtprANinAM yAva-na-syuste ramaNIvazAH // 326 / / saMsAre ca sukhaM strIbhya stAzcaivaMvidhaceSTitAH // tanme saMsAravAsena, kRtaM duHkhaughadAyinA // 327 // dhyAtvetyAdi gurUnnatvA, jagAdaivaM nRpAGgajaH // svAminnidaM caritraM mme, yatpUjyaiH pratipAditam // 328 // ahaM hyeSAM bhrAtRghAtI, tasyA duSTastriyAH patiH // nirviNNo'smi bhavAdasmA-nizamya caritaM nijam // 329 / / sadyaH prasaya tanmA, dIkSAM datta munIzvaraH ! // aihikAmuSmikAnanta-sukhAGkurasudhAmApagAm / / 330 // tatastairdIkSito dIkSAmatyugrAM paripAlya saH / / sudustapaM tapastaptvA, kramAnirvANabhAgabhUt // 331 / / yathA cAyaM sudhIrdravya-nidrAM pariharan purA // dasyunA tadbhaginyA ca, nAvaJcyata kathaJcana // 332 // prAnte ca bhAvato jAgra-tparatrApyabhavatsukhI / / anyopyevaM dvidhA jAgra-dabhayatra sukhI bhavet // 333 / / iti 20 sundarabhUpanandana-caritaM citrakaraM nizamya samyak // bhavikaiH zivakAtibhirdvidhApi, zrayaNIyaH pratibuddhajIvibhAvaH // 334 // iti dravyabhAvanidrAtyAgegaDadattasAdhukathA / // iti zrIagaDadattacaritra samAptam // ) SSSSSSS 8888888888 G 1 buddhidhnvktRbhiH| 2 samudrasya jalam / 3 manoharam /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 9 // zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-sadagurubhyo namaH zrImada kIrtisUrivaryaviracitA paalgopaalkthaa|| pAlagopAla kathA ye zIlaM sukhakRllIla, bhajante vijitendriyAH / teSAmeSA surendrAdi-padavI na davIyasI // 1 // gRhasthA api ye shiil-paalnaikpraaynnaaH| // 1 // bhavanti saMpadasteSAM, pAlagopAlayoriva // 2 // athavA-pauSadhe iDhacittAH syu-ye suraiH kSobhitA api / teSAM dUre na mokSazrIH, pAlagopAlayoriva X // 3 // yadvA-munInudvejayedyastu, manAgapi hi suvratAn / sa ApnotyApado ghorA, anyajanmani pAlavat // 4 // athavA-vairAdvA jantavaH pretya bandhubhAvaM gatA api / prAcyadveSAd duHkhadAH syuH, pAlagopAlayoriva // 5 // athavA-ArAddho devanatyAdi-dharmaH svalpo'pi dehinAm / rAjyAdisaMpado datte, pAlagopAlayoriva // 6 // tathAhi-astyatra bharate svarga-jayinyujjayinI purii| samastapurasaundarya-niryAsairiva nirmitA // 7 // nRpastatra mahAseno, viSvaksenaparAkramaH / vizvavyApimahAseno mahAsena ivAparaH // 8 // prathamAnaguNA tasya, prathamA sursundrii| paTTarAjJI dvitIyA tu, mahAlakSmIrajAyata // 9 // abhUtAM surasundaryAH, pAlagopAlanAmako / surUpau caturau dhIrau, tanayo sanayau sadA // 10 // asvapnezasamAnaujA, rAjA svapne'nyadaivata / pravizantaM nijAvAse, kabandhaM nRtyatatparam // 11 // kimetaditi saMcintya, svAntaH kSamApo'pyabuddhyata / avocat sacivasyAgre, svpnvRttaantmaaditH||12|| kiM bhAvIti bhayAcchaGkAzatasaGkula-mAnasaH / AhUya vidurAn mantrI, papraccha svapnapAThakAn // 13 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // * svapnazAstravidaste'pi, vimRzya nijacetasi / mithaH pRSTvAvadhAryA'tha, svapnArtha bhUbhuje'vadan // 14 // rAjan ! svapnAnubhAvena, vighnaste * samupasthitaH / mAsaM yAvat saputrasya, rakSopAyaM tvamuM zRNu // 15 // narAdhIza ! banasyAnta-muktarAjyaparigrahaH / tiSThatvekaM bhavAn mAsaM, *dharmadhyAnaparAyaNaH // 16 // etau ca pAlagopAlau, dharmakarmasu karmaThau / khagavyagrakarau dhIrau, tvatpArzve tatra tiSThatAm // 17 // vidadhAnI sAvadhAnI, * rakSAM bhUtAdibhItitaH / udAyudhairmahAyodhaiH, sannaddhaiH parivAritau // 18 // tribhiH vizeSakam / anena vidhinA stheyaM, dinAnyekonaviMzatiH / tatazca pAlagopAla yadvidheyaM syAt, tadAkarNaya bhUpate ! // 19 // gRhItabhillaveSAbhyAM, putrAbhyAM rajanImukhe / AgaMtavyaM nijAvAse, kurvadbhyAM nRtyamadbhutam // 20 // kathA tvayA punaH samAgamyaM, mAsapUrteH purAntare // evaM kRte saputrasya, tava kSemaM bhaviSyati // 21 // iti zrutvA narAdhIzo, visRjya svapnapAThakAn 5 / mantriSu nyasya sAmrAjyaM, svayaM tasthau vanAntare // 22 // brahmacArI phalAhArI, saputro maunasaMyutaH / udAyudhaiH sadAyodhaiH sannaddhairabhito vRtaH // 23 // ekonaviMze saMprApte, divase tau sutau punaH / bhillaveSadharau sAyaM, nRtyantau gRhamAgatau // 24 // tadAdbhutaM tayo rUpaM, mahAlakSmInirIkSya ra saa| bhRzaM kAmavazA jajJe, ghigdhiGmohaviDambanAm // 25 // akAryasajjA nirlajjA, prAhiNot pAlasannidhau / zikSayitvA nijAM ceTI, mAyApeTI " tadaiva sA // 26 // ekAMte divasaprAnte, pAlamityAlapacca sA / deva ! tvajjananI daSTA, mahAlakSmIrmahAhinA // 27 // tatkApi kriyatAM tasyAstatrAgatya prtikriyaa| nizamyeti yayau tatra, pAla AlasyavarjitaH // 28 // mahAlakSmI praNamyAtha, sarala: pAla Alapat / pibemAmauSadhIM mAtayena yAti tava vyathA // 29 // dvAraM dAsyAH pidhAyyAsau, rAjJI pAlamabhASata / kAmasarpaNa daSTAha, naSTA tanmama cetanA // 30 // tato nijAMgasaMzleSapIyUSaistvaM niSizca mAm / yena zIghramavApnomi, jIvitaM jIvitezvara ! // 31 // zrutveti vacanaM tasyAH, karNayorvajrasannibham / jhampAM dattvA gavAkSeNa, pAlaH svAvAsamAyayau // 32 // vRttAntamenamAcaSTa, sa gopAlAya bandhave / cintayAmAsatuzcitte, strIcaritraM tathAvidham // 33 // na pratiSThAM na saujanyaM, na dAnaM na ca gauravam / na ca svAtmahitaM vAmAH, pazyanti madanAndhalAH // 34 // niraGkuzA nare nArI, tatkarotyasamaJjasam / yat kruddhAH
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA // 3 // * siMhazArdUla-vyAlA api na kurvate ||35|| zAstreSu zrUyate yacca yacca lokeSu gIyate / saMvAdayanti duHzIlaM tan nAryaH kAmavihvalAH || 36 // na sampiNDya cAhidaMSTrAgni-yamajihvAviSAGkurAn / jagajjighAMsunA nAryaH kRtAH krUreNa vedhasA ||37|| nitambinyaH patiM putraM pitaraM bhrAtaraM kSaNAt / AropayantyakArye'pi, durvRttAH prANazaMsaye ||38|| tathA coktam / / zArdulavikrIDitavRttam / dIkSAdAnadhiM yazodharanRpaM vairAgyatastvAM rASTra sahai-vAdAsye'hamapIti vAritaghatI kubje ca sakta satI / prANezA nayanAvalI viSagalAGguSTAhatezA yataH, kRSTvA taM bata durgatau pratibhuvastasmAdaho. pAlagopAla yoSitaH ||39|| itazca sA mahAlakSmI rvilakSIbhUtamAnasA / vidArya nakharairdehaM mAyayA vyalapacciram ||40|| pUrNe mAse tato rAjA, pravezaM nagare'karot / mahotsavena mahatA, mahatAmekamaNDanam // 41 // dRSTvA bhUpena sA rAjJI, sudatI rudatI bhRzam viDambitaivaM tvaM kenetyukte sA mAyayA'bhyadhAt // 42 // prANeza ! tava putreNa, rAgAndhena viDambitA / ucchRGgalena mattena, gajeneva payojinI ||43|| vyAjahAra tato rAjA, prANAnte'pi suto mama / evaM pApAnyakRtyAni, kurute naiva karhicit // 44 // candrAdaGgAravRSTiH kiM, sRSTiH kiM tamasAM raveH / reNUcchAlaH kimabdheH syAt pIyUSAnmaraNaM kimu / / 45 / / pAlo'pyevaMvidhaM pApaM kurute zrIdadhIta ka: ? / alaM vyalIkavAdena, zucaM muJca viSIda mA || 46 / / evamuktvA gato rAjA, sabhAyAM nirvikalpadhIH / roSapoSAndhalIbhUta - svAntA sA'tha vyacintayat // 47 // hA dhiGamamecchAsaMpUrti-rna jAtA karmadoSataH / alIkavAdinItyevaM, svAminApyavamAnitA ||48|| duHkhasyAntaM vidhAsyAmi tatpravizyAzuzukSuNau / mAnabhrazavatAM yasmAjjIvitAnmaraNaM varam // 49 // kopAvezAditi dhyAtvA 'bhinivezAdapi drutam / cacAlAgnivezAya, vanaM prati nRpapriyA // 50 // bhUpo'tivArayAmAsa, tasthau na kathamapyasau / kathaM tvaM tiSThasItyevaM pRSTA duSTA mahIbhujA || 51|| abhANIt karkazAM vANIM, saivaM kSoNIpateH priyA / yadi tvaM sutayozchittvA ziro'rpayasi duSTayoH // 52 // prapannaM bhUbhujA vAkyaM, kAmarAgAndhacetasA / vizve'pyakRtyaM tannAsti, yadrAgAndhA na kurvate // 53 // suvaMzajo'pyakRtyAni kurute prerita: striyA / snehalaM dadhi madhnAti, pazya manthAnako na kim ? || 54 // nyavarttata tato rAjJI pUrNaprAyamanorathA / sutayormAraNopAyaM, audra bhUpAlo'tha vyacintayat // 55 // AhUya mantriNaM putra- mAraNAya samAdizat / vacoyuktizataiH so'pi, vizAmIzamathAnvazAt // 56 // // 3 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // *pAlagopAlayo tha !, pAthaHpatigabhIrayoH / nAnayoranayo dRSTo, mayA jAtu tvayApi ca // 57 // vicArya kArya tatkArya-manAryamidamanyathA / pazcAttApo durantaste, yAvajjIvaM bhaviSyati // 58 // yadA kadAgrahaM rAjA, bodhito'pIti nAmucat / mantrI tadA tadAdezaM, prapadyAgAt sutAntikam // 59 // proktastayornRpAdezo, vinItau tau jajalpatuH / zirazchittvArpayiSyAva, AvAM tAtAya kiGkarau // 60 // zirazchedodyatau mantrI, vArayitvedamabhyadhAt / vatsau ! dezAntaraM yAtAM, bhadraM yajjIvatAM nRNAm // 6 // zirazchedAnivRttau tau, tadA mantrIzavAraNAt / khagavyagrakarau pAlagopAla zudhIrau, prasthitau viSayAntaram // 62 // mantriNA mRNmaye kRtvA, citrite mastake punaH / rudhirAkte nRpasyAgre mukte sAyaM sabhAntare // 63 // dRSTvA ra kathA ca putrazokArttaH pazcAttApaM gato nRpaH / mantrabhedabhiyA mantrI, mastake dUramakSipat // 6.4 / / mahAlakSmIrjaharSAya, ruroda surasundarI / pracchannaM mantrito // 4 // - jJAta-vRttAntA sA mumoda ca // 65 // itazca pAlagopAlau, bhramantau pRthivItale / anyadA vijane kApi, bane prAptau sunirbhayau // 66 // rAtrau vadrumasyAghaH, prasuptau sukhanidrayA / zrutvA zukIzukAlApaM, tadA pAlo byabudhyata // 67 // pArzvasthAmraphaladvandvaM zukI prAha zrRNu priya ! etadAmraphalAsvAdAd, brUhi kiM phalamApyate // 68 // zukaH provAca pakkAmra-phalAsvAdAdavApyate / prAjyaM paJcadinasyAnte, rAjyaM svarrAjyasanibham // 69 // ghorAH pazcApado bhuktvA, pazcAdrAjyamavApyate / apakAmraphalAsvAdA-diti viddhi phala dvayoH // 70 // anayornarayo rAjya-yogyayostarhi dIyatAm / paropakArajaM puNya-mastu naH prAha pakSiNI // 71 // yataH-paropakAraH sukRtaikamUlaM, paropakAraH kamalAdukUlam / paropakAraH prabhutAvidhAtA, paropakAraH zivasaukhyadAtA // 72 // varaM karIro marumArgavartI, yaH pAnthasArtha kurute kRtArtham / kalpadrumaiH kiM kanakAcalasthaiH, paropakArapratilabhaduHsthaiH / / 73 // bahilaM jo avalaMbai, AvayapaDiyaM ca jo samuddharai / saraNAgayaM ca rakkhai, tisu tesuM alaMkiyA puhavI // 7 // * evaM zukIgirA nuna-zukenApi phaladvayam / datvA pAlakumArAya, tanmAhAtmyamitIritam // 75 / / astyatra lavaNAmbhodhau, dvIpe sarva kAbhidhe / abhaGgatuGgasaGagazrI-draGgaH zrIraGgaparvate // 76 // tatraikaH sahakAro'sti, saprabhAvaH sadAphalaH / yakSarAkSasagandharva-mukhyadaivatasevitaH // 77 // agamyo *1. - preritH|
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // * bhUspRzAM puMsAM, vidyAmantrAdikaM vinA / ayAhaM krIDayA tatra, gato dayitayA saha // 78 // cAraNazramaNI tatra, sahakAratarostale / tapyamAnau * tapastInaM, dRSTau jJAnanidhI mayA // 79 // jyAyasA vijanaM jJAtvA, puraH proce laghIyasaH / prabhAvaH sahakArasya, tasya vizvAdbhutastadA // 8 // pakvairasya phalairjagdhaiH, rAjyaM pnycdinaantre| apakvairApadaH paJca, prApya cApnoti mAnavaH // 8 // yaH kazcit sattvavAn martyaH, shirshchittvainmrcyet| datte tasmai surastuSTaH, pakvApakve phale punaH // 8 // suprabhAvataH so'pi, sajjamauliH punrbhvet| tanmahAtmyamiti procya, yathAyAtaM munI gatau' pAlagopAla // 83 // etadvidyAbhRtaikena, nikuJjasthena zuzruve / vidhAya sAhasaM tena, svazIrSaNArcitastarUH // 84 // AmrAdhiSThAyakastasmai, dadau tuSTaH phldvym| kathA A sajjIkRtya zirastasya, tirodhatta kSaNena saH // 85 // itazca khecaraH ko'pi, tadvairI tatra cAgamat / dvayoryuddhaM tato jajJe, phalagrAhI mRtastadA // 1 // // 86 // vairiNA khaGgamudrAdi, gRhItaM tasya matsarAt / pravAhitaM vapurvAdhoM, phale tatraiva petatuH // 87 // tatphaladvandvamAdAya, tata uDDIya caadhunaa| EW atrAgatyopakArAya, yuvayoH punararpitam // 88 // uktveti phalamahAtmyaM, tAvuDDInau khagau prge| prApyAmraphalayugmaM tu, pAlo'pyevaM byacintayat W // 8 // ekato duravastheya-maho asmAkamIdazI / anyataH punaraizvarya-dAyakAmraphalAgamaH // 90 // bhAgyairjAgaritaM nUna-masmAkaM kthmnythaa| IdakSaphalayoH prAptiHrbhAgyahInairdurApayoH // 91 // atha prabhAte sajjAte, purataH prasthitau saraH / AsAya dehazaucAdi, kRtvA tattIramAgatau // 12 // vallabhatvena pakkAnaM, gopAlAya pradattavAn / apakaM tu svayaM pAla-kumAro bubhuje tataH // 93 // madhyarAtre prabuddho'tha, pAlaH kvApi vane'nyadA / somAryamANanarAkranda, zuzrAvAtisuduHzravam // 9 // AtaMtrANakaraH kazci-dasti vIraziromaNiH / mAta ! medini ! yaH pAti, mAmavIrA'si vA kimu ? // 95 // zrutveti sAhasI zabdA-nusAreNa pradhAvitaH / pAlo'pazyadahigrastaM, bhekamekaM pralApinam // 96 // uvAca muzca nAgendra !, bhekamenaM vilApinam / jIvarakSAbhavaM puNya-magaNyaM te bhaviSyati // 97 // jajalpa sarpaH kiM pApaM, bubhukSArtA na kurvate / bhrAtAH pAla ! yato jIvA, dharmakarma *smarantyapi // 98 // balAdAdAsyate bheka-stvayA yadi dayAvatA / mariSyAmi kssudhaato'hN, kiM puNyaM bhAvi tattava // 99 // vApikAM kArayedyo hi, *pAtayitvA surAlayam / narasya tasya kiM puNyaM, bhavatIti vicAraya // 10 // Alapat kRpayottAlaH, pAlaH kAlabhujaGgamam / tathApi dInaM muktvainaM, *
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // manmAsaiH suhito bhava // 10 // muktvA bhekaM tato vyAlaH, pAlaM palamayAcata / so'pi tasmai svajaGghAta-zchitvA chitvA dadau mudA // 12 // bahumAMsapradAne'pi, na tRpyati phaNI yadA / kalpayitvA vapustasmai, pAlastatpurataH sthitaH // 103 / / sarparUpaM vimucyAtha, prAdurAsIt surstdaa| tuSTAva sattvasantuSTaH, pAlamevaM punaH punaH // 104 // paramANairnijaprANAn, sarve rakSanti jantavaH / nijaprANaiH paramANA-neka eva bhavAn punaH // 105 // paropakAridhaureya-stvatsamo na jagattraye / bhAgyavAn sattvavAMzceti, parIkSeyaM kRtA mayA // 106 // smarttavyo'haM mahAbhAga !, bhavatA kApi / pAlagopAla saGkaTe / iti procya gato devaH, svasthAnaM sarparUpabhAk // 107 // evaM maNDUkadevo'pi, stutvA dattvA varaM gataH / pAlo gopAlapArzve'gA-dvibhAtA kathA ca vibhAvarI // 108 // tAmraliptI purIM prAptau, muktvodyAne laghu tataH / jyAyAn prAjyAya bhojyAya, purAntaH praviveza saH // 109 // // 6 // itazcaitatpurIrAjA, niHputraH paJcatAM gataH / paJcadivyastato rAjyaM, gopAlAya tadA dade // 110 // kiM nAma bhavataH svAmi-niti pRSTe ca mantribhiH / jyAyAnevArhati prAjyaM, bhrAtA rAjyamidaM tataH // 111 // tannAmaiva jane khyAti, labhutAmiti cintayan / svabhrAtRbhaktyA provAca, svAbhidhAM pAla ityasau // 112 // yugmam // sa pAla iti vikhyAto, mntrisaamntsNyutH| ArUDhaH sAmajaskandhaM sotsavaM nagare'vizat // 113 // tAmraliptIpurIdezaM, sa zazAsa vizAMpatiH / prayAtA yatra tatrApi, sukhino bhAgyazAlinaH // 11 // itaH pAlakumAro'pi, gRhItvA bhojanaM purAt / javAt tatra vane prApto, nApazyanijabAndhavam // 115 // tato vilokayAmAsa, kAnane sakale'pi saH / kApyadRSTvA'patad bhUmau, muurchaamuucchitmaansH||116|| satAvatA tadvanasvAmI, mAlAkAraH samAyayau / hRDhaM badhvA hatastena hataH steno'yamiti zaGakayA // 117 // prahAravedanAnaSTamUrchanaH pAla Alapat / aura AH kimetat kRtaM bhadra !, duHkhaM bahvapi me purA // 118 // surUpAmAkRtiM dRSTvA, tadIyAM saumyatAmapi / kimakAri mayA hA dhiG, mAliko * viSasAda saH // 119 / / abhyarthya svagRhe nItvA, tena pAlaH pttuukRtH| iyaM pAlakumArasya, vipajjAtA kilAdimA // 120 / - / / iti prathamA vipat / / 1. hAthI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // * . itavArAmikAHsarve, tasmai nuutnbhuubhuje| vicitrapuSpamAlyAni, prAbhRtIcakrire mudA // 121 // zrutvA navaM nRpaM pAlo, dadhyau nUnaM mmaanujH| mannAma khyApayatyeSa, madbhaktyA bhUpatirabhUt // 122 // itavArAmikaH so'pi, rAjAprAbhRtakAryakam / puSpANyAnIya citrANi, gRhe muktvA yayau * *kacit // 12 // svajJApanacikI: pAlo mAlyaM jagrantha taiH sumaiH / svapitRmAtRnAmAdi-garbhasandarbhabhAsuram // 124 // apUrvaracanaM mAlyaM, vIkSya a hRSTo'tha mAlikaH / gatvA natvArpayAmAsa, bhUvAsavakarAmuje // 125 // svapitrAdyabhidhAM vIkSya, zmApatirvismito jagau / kenedaM gumphitaM bhadra ! pAlagopAla sa prAhAtithinA prabho ! // 126 // dadhyau rAjA mama jyAyAn, mAlyakartA sa nizritam, yato nyasyeddazI nAsti, kalA sakalabhUtale // 127 // kathA dhyAtveti suciraM tasmai, tuSTo dravyaM dadau bhu| mAliko'pi gRhaM gatvA, nijacitte byacintayat // 128 // yadArpitaM mayA mAlyaM, nibhAlya suciraM // 7 // tadA / kenedaM gumphitamiti, saniHzvAsaM nRpo'vadat // 129 // ayaM rAjJo dviSan bhAvI, kshcinisskaasyaamytH| ajJAtakulazIlAnAM, na deyA vasatiryataH // 130 // tato'pamAnitastena, pAlo gehaadviniryyau| itazca bhUbhujA preSi, dAsI mAlikamAhasA // 131 / / sa mAlyakArako bhadra ! kAgAt sa uce na vemyaham / naikatra sthAyino bhadre !, vaidezikanarA yataH // 132 // tayA ca bhUbhuje proktaM, so'gAna jJAyate kacit / tato gaveSito rAjJA, sarvatra nagarAntare // 133 // na labdhaH sa yadA kApi, viyogArtena bhUbhujA / abhigrahA agRhyanta, tadaivaM bhrAtRbhaktitaH // 13 // krIDayA na vane gamyaM, zayanIyaM na maJcake / tAvadAjyaM na bhoktavyaM, yAvannati mamAgrajaH // 135 / / itazca pAlastatraiva, dhanadattasya vezmami, sAMyAtrikamahebhyasyA-'zvavANijyakRto yayau // 136 // bhujiSyatvena tatrAsthA-draJjayan zreSThinaM guNaiH / so'pi saJjAtavizvAsaH, kozAdhyakSaM tamAtanot // 137 // yiyAsuH siMhaladvIpaM, dhanadatto'nyadA vaNik / bhANDAni turagAMzcAsau, praguNIkRtavAn guNI // 138 / / prapUrya * yAnapAtrANi, dhanadatto'dhirUDhavAn / sapAlo divasaiH stokaiH, siMhaladvIpamApa ca // 139 // sa sarva bhANDamuttArya, pAlaM muktvA tadantikam / * svayaM nagaramadhye'gAd, vyavasAyakRte sudhIH // 140 // vyavasAyamathAdhAya, bhANDaiH potAn prapUrya ca / prasthAnAbhimukhaM pAlaH, zreSThinaM taM jagAviti ** // 141 // puri svAmin ! yiyAsAmi, kautukAlokanecchayA / so'pyUce braja vIkSasva, tvaritaM punarAvrajeH // 142 // pAlo'pi puramAlokya, *
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // * kautukaprINitekSaNaH / rUpamInadhvajo mIna- dhvajaprAsAdamAsadat // 143 // palAyadhvaM palAyadhva-miti kolAhale sati / kimetaditi pAlena, pRSTaH *kAmArcako jagau // 144 // siMhalezanarezasya, kalAnAM sanivezanam / vizAradA dhanurvede, sutA saubhAgyamaJjarI // 145 // mayaikamuSTyA muktAM yatrivANI sahate mama / sa bharteti pratijJAya, kAmArcAyai sametyasau // 146 // dRSTvA dRSTvA naraM bANAn, muzcatyeSA'nivAritam / jane'pasAryamANe tahAsIbhistumuladhvaniH // 147 // na stheyaM ca tvayApyatra, gataH procyeti pUjakaH / nirbhayaH kautukaM draSTuM, pAlastatraiva tasthivAn // 18 // pAlagopAla pAlamAlokya sA bAlA, trIn bANAnakSipat kSaNAt / so'pi tAn pratijagrAha, hastAbhyAmAnanena ca // 149 / / tasyAlokya kalAM bAlA, rUpaM kathA caapynuraaginnii| manoja pUjayitvA ca, jagAma nijamAlayam // 150 // jJAtveti bhUbhujAhUtaH, pAlo rAjasabhaM gataH / vizAlAvAsinA'thAsau, * // 8 // mAgadhenopalakSita; // 15 // nAmavaMzAdikaM tasya, pRSTo'vocanmahIbhuje / arddharAjyaM sutAM cAdAt, so'pi pAlAya sotsavam // 152 // vivAhAnantaraM bhUpa-mApRcchya sa samaM tayA / samAropya nijAM lakSmI, yAnapAtreSu bhUriSu // 153 // Aruroha svayaM pota-mekaM dayitayA yutaH / acAlIcchreSThinA sAkaM tAmraliptAM purIM prati // 154 // tadbhAryAdravyalubdhena, dhanadattena so'nyadA / nizi potAntarvizrAntaH, kSiptaH pAthodhipAthasi // 155 // tadbhAryA vilapantI sA, proce kAmAndhacetasA / zucaM muzca priye ! bhogAn, muMzva dAso'smyahaM tava // 156 // iti tadvacanaM zrutvA ra vajrapAtasahodaram / tadbodhAya jagau sAdhvI, vacaH saubhAgyamaMjarI // 157 / / varamAtmA huto bahmI, varaM garalamAsitam / na paraM narakaprAptihetvanyavanitAgamaH // 158 // uktaM ca- "prANasandehajananaM, paramaM vairakAraNam / lokadvayaviruddhaM ca, parastrIgamanaM tyajet // 159 / / bhUpastrIbhRzalampaTo dhanavaNikputraH sa rAjJo bhayAt, kUpe'kSepi tayA purISanicite mAsaM navAtra sthitaH / saurabhyAdisukhocitaH smaravazAllabdho dazAM tAizI, tAmIhe * na gRhaM gataH punarasau dhigdhik parastrIratAn // 160 / / saudarya hatavAnnRpo maNirathastaballabhAlipsayA, bhraSTA sA'tha karAt svayaM ca narakaM sarpaNa iSTo yayau / hAniH svasya janasya hAsyamathavA dehAnyavANIphalaM (1) kA kasyAsyajarAmaratvamapino yadvA na kiM kiM smarAt // 16 // pradyotena
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ // en mRgAvatIhRtikRte ruddhaH zatAnIkarAT, prApAntaM nijarakSaNAya vidadhe'nehovilambastayA / prApte vIrajine vrataM tu jagRhuH pradyotapaTTapriyA, aSTau *sA ca mRgAvatI nanu gatA hA mUlanAzI smaraH // 162 // vikramAkrAntavizvo'pi, parastrISu riraMsayA / kRtvA kulakSayaM prApa, narakaM dazakandharaH * // 163 // " (paJcabhiH kulakaM) evaM bahupadeze'pi, nAbudhyata dhano yadA / tadA byacintayacitte, itthaM saubhAgyamaJjarI // 164 // paJcApat prApitaH *pazcA-drAjyaM bhAvi dhruvaM mama / tAmraliptyAM laghubhrAtA, rAjAstItyAha me patiH // 165 // jIvanasti sa nistIrNa-vyApadbhAvI sa bhUpatiH / pAlagopAla svabhrAtRmilanArthaM ca, tAmraliptyAM sameSyati // 166 // bhAvI mamApi tadyogaH, kurve tat kAlayApanam / vaNijaM vipratArthenaM, pazcAdapi mRtirvidheH kathA // 167 / / dhyAtveti sA dhanaM prAha, rItireSAsti naH kule / datte tacchreyase dAnaM, nArI patyau mRte sati // 168 // tataH patyantaraM kuryA-danyathA llell *syAdamaGgalam / nAryAH patyantarasyApi, maraNAntaM na saMzayaH // 169 // varSamekaM mayA dAnaM, dAsyate zreyase sadA / tato bhaNiSyate yaca, *yuSmAbhistatkariSyate // 170 // tAvattvayA mama grAhyaM, na nAmApi zubhArthinA / tayetyuktaM prapayeti, sthitaH zreSThI pramodabhAk // 171 / / tAmraliptI purIM prApya, bahiH satragRhasthitA / parIvArayutA datte, dAnaM saubhAgyamaJjarI // 172 // itazca pAlaM majjantaM, smRto bhekasuro'nayat / bhekarUpaH svapRSThe taM, prApayitvAmbudhestaTam // 173 // iti dvitIyA vipat // ra kasyacit sArthavAhasya, mArge'tha milito'nydaa| tena tadguNahRSTena, sthApito nijasannidhau // 17 // pAlasya rUpamAlokya, sArthavAhasya vllbhaa| rajanyAM prArthayAmAsa, hAvabhAvavidhAyinI // 175 / / yadA na mene tadvAkyaM, paranArIparAGmukhaH / vilakSIbhUtacittA sA, tadA bumbAravaM vyadhAt // 176 // macchIlakhaNDanAzaGkiH, ko'yaM samyagvilokyatAm / pAlo nigRhyatAmeSa, mAM balena vyaDambayat // 177 // azastrAn vaNijo hanmi, kiM vA neti vilambavAn / Agatya sahasA sArtha-janaiH pAlo nyabadhyata // 178 // prahArA yatra yatrAGge, muktAstaistatra tatra te / 1. kAla-samaya. KESH
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 10 // * maNisvarNAdyalakArA, jAtAH zIlaprabhAvataH // 179 // AkAze devatA'vAdIt pAlastutividhAyinI / mucyatAM niSkalako'yaM muktvA tairapi satkRtaH // 180 // iti tRtIyA vipat // * muktvA sArthaM tataH prApta-stAmraliptyAH sa sannidhau / grISme bhISme tRSAkrAnto, mUrchito nyapatad bhuvi // 181 // punarAgatacaitanyaH, sarpa sasmAra daivatam / AnIya zucipAnIyaM, pibeti sa suro jagau // 182 / / govRndastAvatA tatrA-gataM bahutRSAturam / Alokya tajjalaM pAtu-mIhate # pAlagopAla nirjale vane // 183 // dadhyau pAlaH purA cAhaM, tRSiteSveSu jantuSu / pItavAn na payo bhojyaM, bhuktavAnnaiva karhicit // 184 // dhyAtveti tridazaM kathA proce, dayAvAnanyajantuSu / payaH peyaM mayA naitad, govRnde tRSite sati // 185 / / tatastaTAkapUraM sa, tridazo vRSTimAtanot nipIya tatpayo gAvaH, // 10 // pAlazca sukhito'bhavat // 186 / / iti caturthI vipat / / a tAmraliptIpurodyAne, gato bhUpatinandanaH / dadarza dadatIM dAnaM, satre saubhAgyamaJjarIm // 187 // dampatyoH saGgame tatra, haSotkarSaH sa ko'pybhuut| vibhajya sthApyamAno'pi, mamau na janahRtsu yaH // 188 // tatrAgAddhanadatto'tha, draSTuM saubhAgyamaJjarIm / pAlamAlokya bhItAtmA, pazcAdeva gataH punaH // 189 / / ArakSakAnte gatvAtha, provAcedaM sa duSTadhIH / mama satragRhe cauraH, praviSTo'sti nigRhyatAm // 190 // ArakSakabhaTai geMhaM, veSTayitvAtha hakitaH / gRhItvA kSurikA haste, pAlo'pi bahirAyayau // 191 // bhittipAzrvaM gRhItvAsthAt, pAlaH sAhasikAgraNIH / bhramayanabhitaH zastrIM, vairibANAnivArayan // 192 // gRhItuM zakyate naiva, rakSakaiH kathamapyasau / yadA tadA sa bhaTTena, dviSatA mAyayA stutaH // 193 // pAlaH prAha dade kiM te, sAmprataM dhanavarjitaH / sa jagau kSurikAM dehi, dattA tenApi sA tataH // 194 / / azastro'thabhaTairvaddhaH, sa kathaJcana bhuupbhuuH| zUlAropakRte vadhya-bhUmau nItazca yAvatA // 195 // yAH payaH pAyitA gAvastatra tAstAvatA'gaman // kRtvA gaurambhasaMrambhaM, veSTayitvA ca taM sthitAH EV // 196 // gobhirnihatya caraNaiH, ke'pi zRGgaizca pAtitAH / ArakSabhaTAH sarve, naMSTvA jagmurdizodizam // 197 / / troTayitvA draDhAn bandhA* nistIrNagurusaGkaTaH / satrAgAre sa tatrAgAt, subhaTaikaziromaNiH // 198 // iti pazcamI vipat // . .
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlagopAla kathA 11 99 11 adhArakSe nRpasyAgre, vRttAnte vinivedite / tenApi ca nijaM sainyaM, preSitaM, tadbadhecchayA ||199|| jJAtvA sainyaM samAyAntaM, pAlo gehAdvinirgataH / savyApasavyatUNIra dhArI kodaNDadaNDabhRt // 200 // dhArAdharAmbudhArAvat, sphArAstadvANadhoraNIH / prekSya bhItAH praNezuste, kodre rAjahaMsA raNAGgaNAt || 201|| jJAtvA bhagnaM nijaM sainyaM, mahIpAlaH samAgata: / ddaSTvA taM pratyabhijJAya, jaharSa praNanAma ca // 202 // pAlaH sarvaM svavRttAntaM, gopAlAya nyavedayat / saGgamaM ca tayorjJAtvA, hRSTA saubhAgyamaJjarI || 203 || atha pravivizuH sarve pure pauraiH kRtotsavAH / gRhItvA na draviNaM baddho, dhanadatto'pi bhUbhujA || 204 || pAlena mocito dezA - niravAsi ca bhUbhujA / mRtvAgAnarake saukhyaM, kutaH pApAtmanAM bhavet ? // 99 // * // 205 // na dIyamAnamapyaiccha-drAjyaM pAlaH svabandhunA / jagau ca tAtapAdAnAM, saiva rAjyaM mamocitam // 206 // kiyatyapi gate kAle tAvasaMkhyabalAnvitau / / prasthitau tAmraliptItaH zrIvizAlApurIM prati / / 207|| dezasandhiM samAsAdya tatra sainyaM nivezya ca / vRttAnto jJApitaH rASTra svIyo, vizAlAyAM svamantriNe || 208 || hRSTastAvAgatau jJAtvA, mantrI bhUpaM jagAviti / deva ! tvaddezasImAnaM, prAptaM bhUri dviSAM balam // 209 // jarayA jarjarIbhUta- tanuryodhdhumazaknuvan / yuddhadhuryasutadhvaMsa - kAriNaM svaM zuzoca saH || 210|| mantrI prAha mahInAtha !, viSAdena kRtaM yataH / gataM mRtaM vinaSTaM ca naiva zocyaM vicakSaNaH || 211 || yuddhAya tvaryatAM vIra !, dhIratAmavalambyatAm / ityukte dhairyavAn bhUpaH, sasainyaH prAcaladyudhe / / 212 / / cakAra ca mahAghoraM vIrasaMhAraNaM raNam / vairinAzIravIrAzca naSTAstadvANapIDitAH // 213 || itazva pAlagopAlau, bhagnAnAlokya sainikAn / praviSTau bhUpasainyAnta varSantau bANadhoraNIm || 214 || bhUpasainye tadA bhagne, kumArAbhyAM kSaNAdapi / kiM karttavyatayA vyagro 'bhavad bhUpo balojjhitaH / / 215 / / itazvAvasare pAla - gopAlau pitaraM nijam / jitvA praNematurbhaktyA, tau vinItaziromaNI / / / 216 / / kimetaditi bhUpena, pRSTe mantrI jagau tayoH / vRttAntamAditaH sarvaM hRSTastuSTAva taM nRpaH // 217 || ujjayinyAM samAyAtAH sarve bhUpAdayastataH / mAtuH padAmbuje bhRGga-bhUyaM bheje sutadvayam / / 218|| itazca tatpurodyAne, munirjJAnI samAgataH / saputro nRpatirnantuM yayau bhaktiivazaMvadaH / / 219 // zrutvA taddezanAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja // 12 // pApa-nAzinIM prAha bhuuptiH| mama bRddhiH kathaM jAtA, putrayorapi mAraNe // 220 / / guruH prAha zRNu mApa'bhUtAM dvau kSatriyau purA / mRgayA) * vanaM prAptau, tAvanyeyurdhanurdharau // 22 // kuraGgadampatI tatra, hatau tAbhyAM zaraiH zitaiH / mRtau ciraM bhave bhrAnto, sahamAnAvativyathAm // 222 // akAmanirjarApuNyAd, mRgajIvo'bhavadbhavAn / mRgI jIvaH paTTarAjJI, mahAlakSmIrabhUttava // 223 // itazca kSatriyau tau tu, mArge munimapazyatAm / vRddhenodvejitaH sAdhuH, paJcavArAnavajJayA // 224 // muninA zAntigehena, baudhitau tau dayAlunA / zrAddhadharma samAsAdya, hRSTau nagaramAgatau pAlagopAla // 225 // zrAddhadharmamathArAdhya, suciraM kSatriyau mRtau / tanayau pAlagopAlau, saJjAtau tava bhUpate ! // 226 // pUrvavairAnubhAvena, putrau paryabhavattava kathA / mahAlakSmyAzca kopAdyannAnyathA karmanirmitam // 227 / / munisantApanAt pAla;, prAptaH paJca vipadyathA / zrAddhadharmAnubhAvAca, lebhe sAmrAjyasaMpadaH // 12 // // 228 // iti zrutvA viraktAtmA, dattvA rAjyaM mahIpatiH / pAlAya zrIvizAlAyAH, svayaM cAritramagrahIt // 229 // pAlayitvA ciraM dIkSAM, rAjA sugatibhAgabhUt / ArtadhyAnAnmahAlakSmI, mRtvAgAnarake punaH // 230 // bhUpatI pAlagopAlau, prAsAdAn zrIjinezituH / kArayantau samuttuGgAn, dadAnI dAnamuttamam // 231 // pUjAprabhAvanaunatyaM, kurvantau jinazAsane / pAlayAmAsatuH svaM svaM, rAjyaM prAjyamahodayam // 232 // ma ekadA militau tau tu, vizAlAyAmubhAvapi / pauSadhavratamAsthAya, tasthatuH zubhabhAvanau // 233 // itazca tatasthairya-stutiM vAstoSpatiLaghAt / so nizamyAsahamAnastAM, kazcittatrAyayau suraH // 234 // tena nAkSubhyatAM nAno-pAyaistau kSobhitAvapi / alaM kampayituM melaM, kiM kalpAntamahAbalaH // 235 // pauSadhavratamArAdhya, kramAt svaH saukhyamApatuH / tato mahAvideheSu, muktisaukhyamavApsyataH // 236 // zrutveti pAlagopAla-caritaM citradAyakam / kAryaH pauSadhazIlAdidharme yatno manISibhiH // 237 / / shriimttpaalgnnnmo'nggnnsuuryklp-shriisomsundrgurukrmpdmbhRnggH| manyA'GgiyodhaviSaye sugamArthapathai-bakre katAnakamidaM jinakIrtiriH // 238 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ . itizrImattapogaNagaganAGgaNadinamaNizrIsomasundarasUripurandaracaraNAravindamadhukarajinakIttisUriviracitApAlagopAlakathA ||shryo'stu lekhkpaatthkyoH|| 4 // 13 // pAlagopAla kathA // 13 // anadhikatarajalpaM pAlitAzeSakalpaM, vihitasukRtatti sarvadA zAntatim / avikala mativAsaM tyakttasaMsArapAzaM, jayavijayamunIndraM naumi bhaktyA vitandram // // itizrIjinakIttisUrikRtA zrIpAlagopAkathA smaaptaa||
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIjinAya nmH|| ENERAEESED // 1 // [ // atha zrIkAmakuMbhakathA prArabhyate // / / kAmakuMbha kathA pAntu vaH zrImahAvIra-svAmino deshnaagirH|| // 9 // bhvyaanaamaantrml-prkssaalnjlopmaaH||1|| yaHprApya duSprApyamidaM naratvaM / dharmaM na yatnena karoti muuddhH| klezaprabandhena slbdhmbdhau| ciMtAmaNiM pAtayati pramAdAt // 2 // dharmataH sakalamaMgalAvalI, dharmataH sakalasaukhyasaMpadaH / dharmataH sphurati nirmalaM yazo, dharma eva tadaho vidhIyatAM // 1 // dharmazciMtAmaNiH zreSTho, dharmaH kalpadrumaH paraH / dharmaH kAmadudhA dhenu-dharmaH sarvaphalapradaH // 2 // vane raNe zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vaa| suptaM pramattaM viSamasthitaM Ti parivA, rakSanti puNyAni purAkRtAni // 3 // vyasanazatagatAnAM, klezarogAturANAM, maraNabhayahatAnAM, duHkhazokArditAnAM / jagati bahuvidhAnAM para vyAkulAnAM janAnAM , zaraNamazaraNAnAM nityameko hi dharmaH // 4 // dharmAjanma kule zarIrapaTutA saubhAgyamAyurvalaM, dharmeNaiva bhavaMti para nirmalayazovidyArthasaMpattayaH / kAMtArAca mahAbhayAcca satataM dharmaH paritrAyate, dharmaH samyagupAsito bhavati hi svargApavargapradaH // 5 // dharmo'yaM para dhanavallabheSu dhanadaH kAmArthinAM kAmadaH, saubhAgyArthiSu tatpradaH kimaparaM putrArthinAM putradaH / rAjyArthiSvapi rAjyadaH kimathavA nAnAvikalpairnRNAM, Zheng Zheng Gai Yao Qiu Zhu Xiang Ci Ban Ban Jia Zheng
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // tatki yanna karoti kiM ca kurute svargApavargAvapi // 6 // patnI premavatI sutaH suvinayo bhrAtA guNAlaMkRtaH, snigdho baMdhujanaH sakhApi caturo nityaM / prasannaH prabhuH / nirlobhAnucarAH svabaMdhusumanaH prAyo'tra bhogyaM dhanaM, puNyAnAmudayena satatamidaM kasyApi saMpadyate // 7 // tathAhi - zrIpuranagare jitAriH pRthivIpatiH, tasya matisAgaranAmA maMtrI, so'tIvamAnyaH, rAjA vadati rAjyAdikaM sarva pApena bhavati, maMtryAha maivaM ravada rAjan ! pApaphalaM tvevaM-kugrAmavAsaH kunareMdrasevA, kubhojanaM krodhamukhI ca bhAryA / kanyAbahutvaM ca daridratA ca, SaD jIvaloke narakA bhavanti / kAmakuMbha // 8 // maMtrI tu dharmAdeva sarvaM bhavyaM bhavatIti manyate. iti vadato rAjJaH pApabuddhiriti nAma jAtaM, maMtriNastu puNyabuddhiriti, evaM sabhAMtare sarvadA / puNyapApaviSaye vivAdo bhavati, ekadA rAjJoktaM tvaM puNyaM manyase, tena tava svalpA lakSmIH mama ca pApAdeva rAjyAdisukhaM, yadyahaM yuddhavadhAdikaM 7 // 2 // karomi tena me hayagajAMtaHpurabhAMDAgArAdivRddhiH, tava ca puNyaM kurvato'pi yattava gRhe dravyAdi kimapyasti tadapi samastaM mayA samarpitameva, na cA te puNyaphalaM. evaM satyapi yadi tvaM dharma manyase tadA dhanaM vinaikAkI dezAMtare gatvA dharmAdeva dhanamarjayitvAgaccha, tadAhaM te dharmaphalaM veni, maMtriNoktamevamastu. evamuktvA maMtrI dezAMtare gataH, ekadA rAtrAvaTavyAM gacchatastasya ko'pi rAkSaso militaH, maMtriNA tasmin ddaSTamAtre pUtkAraH kRtaH, mA mA ityukte rAkSasenoktaM mA meti mA bada ? adyAhaM saptadinabubhukSitastvAM bhakSayiSyAmi, maMtriNoktamadhunA tAvanmamopari tvaM prasAda kuru, yatsaMprati mama kAryamasti, ahaM kAryArthamagre gacchannasmi. tatkRtvA pazcAd valamAnastava kSudhopazamaM kariSyAmi, ityukte puNyaprabhAvAdrAkSasena sa maMtrI muktaH athAgre gacchatA tena kasyacinnagarasyAsanne vATikAyAM zrIRSabhadevaprAsAdo dRSTaH, tatra gatvA'tihRSTaH san sa svahRdayodbhUtabhAvena vItarAgastutiM paThati, yathA-amoghA vAsare vidyu-damoghaM nizi garjitaM / amoghaM sAdhuvacanamamoghaM devadarzanaM / / 9 / / na yAMti dAsyaM na daridrabhAvaM, na preSyatAM naiva ca hInayoniM / na cApi vaikalyamathendriyANAM, ye kArayaMtyatra jineMdrapUjAM // 2 // dhanyAnAM te narA dhanyA, ye jineMdramukhAMbujaM / narvikAri manohAri, pazyaMti divasodaye // 10 // ityAdi tatstutyA muditaH pratimA''rakSakakapardIyakSaH pratyakSo jAtaH, iti zrIjinabhaktisaMtuSTena RAKAR
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // kathA tena-kapardiyakSeNa bahirgatvA tasya kAmaghaTaH samarpitaH, maMtriNoktaM-bho yakSa ! ahamenaM ghaTaM kathaM gRhNAmi ? kathaM vA sthApayAmi ? anena samIpasthena / ca puruSasya lajjA syAt, tato devenoktamanutpATita evAyaM ghaTo'ddaSTaH san tava pRSTAvAgamiSyati, tato maMtriNA mAnitaM, tataH sa maMtrI kRtakRtyaH san taM kAmakubhaM lAtvA svagRhaM lAtvA svagRhaM prati clitH|| 1 atha pazcAdvalamAnaH sa tasyAmevATavyAM samAgataH, tadA rAkSaso'pi samAyAtaH, tena rAkSasenoktamatha tvaM svaM vacaH pAlaya. maMtriNoktaMkAmakuMbha pAlayiSyAmi, paraM kimanena me'zucinA zarIreNa bhakSitena ? yataH-rasAsRgmAMsamedAsthi-majjAzukrANi dhAtavaH / saptaiva daza vaikeSAM, romatvaksnAyubhiH saha // 11 // amedhyapUrNe kRmijAlasaMkule, svabhAvadurgaMdha azaucaninhave / kalevare mUtrapurISabhojane, lapaMti mUDhA viramaMti paMDitAH // 12 // // 3 // punarmatriNoktaM - he rAkSasa ! mama zarIreNa tava kArya vA sarasarasavatyA taba kArya ? tenoktaM tarhi sarasAM rasavatIM dehi, tadA tena maMtriNA kAmaghaTaprabhAveNa yatheSTAM rasavatIM tasmai datvA tasya divyAhAro bhojitaH, tataH saMtuSTena rAkSasenoktamevaMvidhA rasavatI tvayA kathaM dattA ? sadharmeNA'satyapApabhIrUNA ca tena maMtriNA satyamevoktaM yatkAmaghaTaprabhAveNa, tato rAkSasena sa kAmaghaTo yAcitaH, tadA maMtriNoktamevaMvidhaM kAmaghaTamahaM kathaM tabA'rpayAmi ? rAkSasenoktaM - yadi tvamarpayiSyasi tadA'hamataH paraM hiMsAM na kariSyAmi, tava ca tataH puNyaM bhaviSyati, ahamapi saca tava sakalakAryakaraM ripuzastranivArakaM kathitakAryakArakaM devatAdhiSThitaM ca daMDamarpayiSyAmi, atastvaM me kAmaghaTaM samarpaya, maMtriNoktamahaM samarpayAmi, 3 tathApi tavA'dharmeNa sa na sthAsyati sarvathA, rAkSasenoktamahaM sarva prayatnena sthApayiSyAmi ityukte maMtrI daMDaprabhAvaM jJAtvA ghaTaM ca tasmai arpayitvA daMDaM ca gRhItvA'gratazcacAla, tasya maMtriNo gacchato dvitIyadine bubhukSA lagnA, tadA tena daMDavAlapito, yattvaM bhojanaM dAsyasi ? tenoktaM-na hi bhojanadAne mama sAmarthya, Ban Ban Ban Ban Ban
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Yan Adau rUpavinAzinI kRzakarI kAmasya vidhvaMsinI / jJAnaM maMdakarI tapaH kSayakarI dharmasya nirmUlanI // putrabhrAtRkalatrabhedanakarI lajjAkulacchedinI / sA mAM pIDati sarvadoSajananI prANApahArI kSudhA // 13 // daMDenoktam-anyatkimapi kAryaM mama kathaya tatkariSyAmi tenoktaM tarhi kAmaghaTamAnaya tadA sa AnayiSyAmItyuktvA''kAzamArgeNa Yan 2 cacAla. gatazca sa tatra yatra sa rAkSasa AsIt, tatastaM kuTTayitvA dvAraM bhaGktvA kAmaghaTaM ca gRhItvA sa mantrisamIpe samAgataH, mantriNAtha sa kathA 118 11 kAkuMbha kAmaghaTa AlApito yattvaM tatra kiM samAdhinA sthitaH 1 ghaTenoktaM ka me samAdhiH ? yatastvaM mAM yasya kasyA'pyadharmiNe'rpayasi mama tu dharmavatAmeva // 4 // samIpe samAdhirnAnyatra. tatastena mantriNe bhojanaM dattaM, tatazca tadvayaM lAtvA sa mantryagratazcacAla. krameNa sa kasyApi grAmasya samIpe samAgataH tatra tena raivatAcalazatruMjayAkhyatIrthadvayayAtrAM kRtvA pazcAdvalamAnaH kazcitsaMghaH samAgato dRSTaH, saMghaM dRSTvA mantrI tvatIva hRSTaH, yataH yAtrArthe bhojanaM yeSAM dAnArthaM ca dhanArjanam / dharmArthaM jIvitaM yeSAM te narAH svargagAminaH || 14 || vivekaH saha saMpattyA, vinayo vidyayA saha / prabhutvaM ca Fa zriyopetaM, cihnametanmahAtmanAm ||15|| spRSTvA zatruMjayaM tIrthaM natvA raivatakAcalam / / snAtvA gajapade kuMDe punarjanma na vidyate / / 16 / / iti vicArya mantriNA saMdho bhojanAya nimantritaH, tadA saMghena tamekAkinaM duHkhitaM ca dRSTvA raMdhanAya prArabdhaM, tato mantriNA jalaghaTaM gRhItvA saMghamadhyasthacUlhakeSu vAri kSiptaM kathitaM cAtra kenApi na raMdhanIyaM, tathAvidhaM tamasaddazaM dRSTvA vyAkulIbhUtaH saMghapatizciMtayati, yadadyA'sya bhojanaM tu dUre'stu paramAtmIyamapi bhoktuM na zakyate tadA sarve'pi saMghapatayaH saMbhUya vicArayanti yadaya kiM kariSyati saMgha: 1 ayaM tu svodarapUraNe'pi na samartha:, tathaivAsmAkamAtmanInamapi raMdhanAya na dadAti. Yan tato vRddhairuktam, atha bhojanavelA jAtA, mantriNAgatya saMgha AkAritaH, saMgho'pi saMdehadolArUDhaH zUnyATavyAM taduktasthAnaM prati cacAla, aura agrato gacchan saMgho dukUlamayaM ramaNIyaM maMDapaM dRSTvA dRSTo vismitazca. parasparaM pRcchanti janAH, kimidaM satyamasatyaM vA 1 dRSTibhramo vA ? atha tatra gamanAnantaraM hastena spRSTvA te maMDapaM vilokayanti tatastena maMtriNA ghaTaprabhAveNa tatra suvarNasthAlAni maMDitAni aSTottarazatasaMkhyAmitA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA 11911 strIbhirdivyA rasavatI pariveSitA. tataste parasparaM kathayanti yadIdRzAni phalAni IdRzAni pakAnnAni IdRzA ca rasavatI na kvApi kadAcidapi dRSTA eka vA'svAditA. atha bhojanAnantaraM tena sakalasaMghaH paridhApitaH, camatkArapUritaiH saMghapatibhiH pRSTaM tvayaitAvatkasya balena kRtaM ? tenoktaMeka kAmakuMbhavalena, lobhAbhibhUtaiH saMghapatibhiruktaM, yadi tvamasmAkaM kAmaghaTamarpayiSyasi tadA taba sarvadA sAdharmikavAtsalyasya puNyaM bhaviSyati, tvaM tu dharmArthI dRzyase, aparaM cAsmAkaM cAmarayugalaM rAjapradaM chatraM ca sarvarogaviSazastraghAtAdyupadravanivArakaM tvaM gRhANa, kAmaghaTaM cAsmAkaM samarpaya kAmakuMbha maMtriNoktaM- devena tuSTena yayasyArpitaM bhavati tattatraiva tiSThati, nAnyatra, arthinaH saMghapatayaH kathayanti, tvaM tadarpaya tiSThatu vA mA tiSThatu tato mantriNA taccAmarayugalaM rAjyapradaM chatraM ca gRhItvA kAmaghaTaH saMghapatibhyaH samarpitaH, tadanu hRSTaH san zrIsaMgho mantrI ca calitau svasvasthAnaM prati. dvitIyadine bubhukSito mantrI lakuTaM prati vakti, kAmaghaTamAnaya. tenoktamAnayiSyAmIti kathayitvA sa saMghamadhye gataH, pArzvasthAn subhaTAnAhatya teSAM ca khaDgakheTakAni bhaktvA maMjUSAM ca bhaktvA surakSitaM kAmaghaTaM gRhItvA sa pazcAdAgataH vastutrayaM lAtvA mantrI svagRhe prAptaH / yataH- jaino dharmaH prakaTavibhavaH saMgatiH sAdhuloke, vidvadgoSThI vacanapaTutA kauzalaM sarvazAstre / sAdhvI lakSmIzvaraNakamale vAsanAsadgurUNAM zuddhaM ka zIlaM matiramalinA prApyate bhAgyavadbhiH ||17|| atha tasminneva dine rAjJA dharmaparIkSArthaM bIjapUrakadvayamAnAyyaikasya bIjapUrakasya madhye sapAdalakSamUlya ratnaM kSiptvA janasya haste vikrayArthamarpitaM, tasyoktaM ca, zAkacatuSpathe zAkavikrayakAriNe tvayaitatsamarpaNIyaM yAvatA taM ko'pi na gRhNAti tAvattvayA pracchannavRttyA tatraiva stheyam, yadA yaH ko'pi gRhNAti tadA tasyAbhidhAnaM mamAgre vAcyaM tena janenApi tathaiva kRtaM, atha mantriNo gRhAgamAnantaraM tasya jAyayA mantriNastApopazAMtyarthaM tatrAgatya tadeva bIjapUrakaM ratnagarbhitaM gRhItvA mantriNe samarpitaM, mantriNApi tadbhakSitaM tanmadhyAcca ratnaM gRhItaM. atha tena janena rAjJo'gre proktaM yanmantrijAyayA tadvIjapUrakaM gRhItaM, tato rAjJA cintitametadapi nUnaM dharmamAhAtmyameva. atha rAtrau mantriNA saptabhUmikaH svarNamayAvAsaH kRtaH, tatra raktaratnakhacitAni svarNakapizIrSakANi bhAMti sma, dvAtriMzadvAjintropetaM apane divyagItanATyAnvitaM ca nATakaM babhUva tad dRSTvA zrutvA ca rAjA manasi camatkRtaH san ciMtayati, kimeSa: svargaH 1 kimiMdrajAlaM vA svapnaM 119 11
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // pazyAmi ? iti cintayan sa nizAyAM suSvApa. prAtamaMtrI divyavastrANi paridhAya suvarNasthAlaM ca ratnairbhUtvA rAjJe militaH, rAjJA pRSTametAvanti / kA ratnAni tvayA kutaH prAptAni ? mantriNoktaM dharmaprabhAvAt punaH rAjJoktaM-rAtrau svarNamayAvAso divyanATakaM ca kiM tavaivAsIt ? tenoktamevameva." PAY atha tadAvAsaM draSTukAmena rAjJA mantriNe proktamahaM svalpaparivArayutastava gRhe bhojanaM kartumicchAmi, tato mAsaprAMte mAM tava gRhe bhojaya, 6 mantriNoktaM- svAminayaivAhaM yuSmAn bhojayiSyAmi. atastava dezamadhye yAvAnmelApakaH samasti tAvantaM melApakaM gRhItvA mama gRhe kAmakuMbha bhojanArthamAgantavyaM, yathAhaM tAn -sarvAnapi bhojayiSyAmi, rAjA cintayati aho'sya vaNigmAtrasyApi mantriNaH kiyatsAhasaM varttate ? nUnaM tena kathA mama melApakasya pAnIyamapi pAtuM na zakyate, tarhi kiM punarbhojanaM ? ruSTena rAjJA tasminneva dine nijadezasarvamelApako melitH| // 6 // atha rAjJA mantriNo gRhe tatsvarUpavilokanArthaM pracchannaM nijapuruSaH preSitaH, tenApi tatrAgatya yadA mantrigRhAvarUpaM vilokitaM, tadA kApi bhojanasAmagrI na dRSTA, paraM saptamabhUmau mantrI sAmAyikaM gRhItvA namaskArAn japaMstena dRSTaH, tatastena janena pazcAdAgatya tatsarva svarUpaM rAjJe a niveditaM,. tadA rAjA cintayati nUnameSa mantrI grathilIbhUya chuTiSyati, pazcAnmayA tvetebhyaH sarvebhyo bhojanaM deyaM bhaviSyati. evaM sa kiMkartavyatAmUDho jAtaH, etAvatA mantrI rAjJaH samIpaM samAgatya vijJapayAmAsa, he svAmin ! samAgamyatAM, rasavatI zItalA jAyamAnAsti. tat zrutvA rAjJoktaM 23 bho mantrin ! tvayA mayApi sArddha kiM hAsyaM prArabdhamasti ? yatastava gRhe tu sAmprataM svalpApi bhojanasAmagrI nAsti. tadA sacivenoktaM-he svAmin ! ekazastatra pAdAvavadhArya vilokyatAM, rAjA savistRtaparikarastatrAgata;, kAmapi sAmagrImanAlokya ca roSAruNo jAtaH san ciMtayati, PXyataH - koha paiTThio dehayariM, tini vikAra karei / Apa tapAveM paratapeM, para tai hAMNi karei // 18 // lAgo kohadavAnalo, ujjhai gunnrynnaaii| OMuvasamajaleM jo olaveM, na sahe dukkhasayAI // 19 // apUrvaH ko'pi kopAniH, sajjanasya khalasya ca / ekasya zAmyati snehAt, varddhate'nyasya HARYANA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // vAritaH // 20 // eSa yadi bhojanaM na dAsyati tadA vividhakadarthanayAhaM taM vigopayiSyAmIti ciMtayanmanuSyalakSaiH parivRto rAjA tatra gataH, tadA tadgRhADambaraM iSTavA cintayati, kimeSaH svargaH ? kiMvA svargavimAnaM ? kimidaM satyamasatyaM vA ? iti vismitaH san saparivAraH sa evaMvidhAMsa divyapakAnAdimayAM rasavatI bhakSayAmAsa. muMjan san sa rAjA pArthasthAn puruSAn pRcchati, bho janA evaMvidhAni pakvAnnAni yuSmAbhiH kvApisa iSTAni zrutAni vA ? tadA sarverapi netyuktam . evamatIvabhaktayA bhojitAste rAjAdayastena sarve'pi divyavastraiH paridhApitAH, tadanu vismitena kAmakuMbha rAjJA mantrI pRSTaH, bho maMtrinetAvaMto janAstvayA kasya prasAdena bhojitAH ? mantriNoktam-devatAdhiSThitamahAprabhAvikakAmaghaTaprasAdena, tat zrutvA ] rAjJoktaM-taM kAmaghaTaM mamArpaya, yataH zatruzainyAdikRtaparAbha- vAvasare sa mama mahopayogI bhaviSyati, tadA maMtriNoktamadharmavatastava gRhe sa sarvathA 3 // 7 // sana sthAsyati. rAjJoktamekazastvamenaM mamArpaya ahamupAyena taM sthApayiSyAmi. cena dAsyasi tarhi pratyutAhaM tavA'narthAya bhaviSyAmi. tadA maMtriNA Msa kAmaghaTastasmai samarpitaH, rAjJApyatiyatnena svagRhamadhye sa bhAMDAgAre sthApitaH, paritazca khaDgakheTakakarA nijasahasrasubhaTAH sthApitAH uktaM ca tebhyastena dinatrayaM yAvadbhavadbhiH sAvadhAnatayA'sya ghaTasya rakSA vidheyA, yuSmAbhirme bAMdhavarUpaiH sevakairidaM kArya sAvadhAnatayA vidheyam, yataHsa Ature vyasane prApte durbhikSe zatrunigrahe / rAjadvAre smazAne ca, yastiSThati sa bAMdhavaH // 22 // jAnIyAtpreSaNe bhRtyAn, bAMdhavAn ra vysnaagme| mitramApadi kAle ca, bhAyAM ca vibhavakSaye // 22 // atha dvitIyadine tasminpure'pi dharmamAhAtmyadarzanAya maMtriNA lakuTaM prati proktaM-kAmaghaTa me samAnaya, evaM maMtriprahito lakuTo rAjJo gRhe gatvA sarvAn subhaTAn kuTTayitvA rudhiraM vamatazca vidhAya mUrchAbhibhUtAn kRtvA kAmaghaTa gRhItvA maMtrigRhe samAgataH, rAjA kAmaghaTaM gataM dRSTvA viSaNNacetA maMtrigRhe gatvovAca, bho maMtrin ! tavoktaM sarva satyaM jAtaM, sAMpratamayamanarthaH samutpannaH, ataH prasAdaM kRtvA mamaitatsainyaM sajjIkuru, evaM rAjJo bahvAgraheNa maMtrI tatra gatvA teSAM subhaTAnAmupari prabhAvAnvitaM cAmaraM DhAlayitvA sarvAnapi subhaTAn sajjIkRtavAn. tato maMtriNoktaM-kiM dRSTo'yaM yuSmAbhirmama dharmaprabhAvaH ? rAjJoktaM dRSTaH, tato rAjJApi dharmo'GgIkRtaH, proktaM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka sarvamapi zubhaM dharmAdeva bhavati, ato'ho dharmaprabhAvo jayati, sarvanagaralokairapi dharmasya prabhAva eva manasi kRtaH, ciMtitaM ca taiH kITikAsaMcitaM dhAnyaM, ka eka makSikAsaMcitaM madhu / kRpaNena saMcitA lakSmI-raparaiH paribhujyate // 23 // athaivaM kiyaddinAni yAvadrAjJA dharmaprabhAvo mAnitaH, punarapi calacittena rAjJaikadA maMtriNe proktaM, bho maMtrin ! ghuNAkSaranyAyenaikazastava bhAgyaM eka phalitaM, paraM nAyaM dharmaprabhAvaH, idaM sarvamapi pApaphalameva, atastvaM dvitIyavAraM punarapi mama puNyaphalaM darzaya, kAmaghaTaM cAmarayugalaM lakuTaM cAtra muktvA ka kAkuMbha sabhAryo'pi dezAMtare gatvA dhanamarjayitvA punarapi yadi tvamatrAgamiSyasi tadAhaM tava dharmaprabhAvaM mAnayiSyAmi nAnyathA, tataH paropakAratatpareNa // 8 // eka maMtriNA tadapi mAnitaM / kathA // 8 // Fa tadanu maMtrI rAjJe nijagRhaM saMbhAlya sabhAryo'pi dezAMtaraM gacchan kiyaddivasaiH samudrataTe gaMbhIrapuraM nagaraM prAptaH, nagarAsannavATikAyAM ca devakule ka devanatyarthaM zrIvItarAgaprAsAde prAptaH, tadavasare tatrasthajanamukhAttena zrutaM yatsAgaradattanAmA vyavahArI pUritayAnapAtro dvIpAnantaraM prati gacchan * lokebhyo dAnaM dadAti, tat zrutvA sa maMtryapi nijabhAryAM tatraiva muktvA dAnagrahaNArthI samudrataTe samAgataH, tatra tena dAnArthijanAnAM bahusamudAyo milito hRSTaH, yataH - yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paMDitaH sa zrutavAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH 27 kAMcanamAzrayaMte // 24 // ito maMtriNA sarvalokebhyo dravyadAnAnaMtaraM vAhane caTitaH sAgaradattavyavahArI dRSTaH, tena so'pi dAnArthaM jalamadhye kiyadbhUmiM laMghayitvA tasya vAhane caTitvA zreSTinaH pArzve dAnaM yAcitavAn, vyavahAriNApi tasmai dAnaM dattaM, evaM dAnaM gRhItvA maMtrI yAvatpazcAdAgaMtumicchati tAvatsuvAyunA OM pUritaM pravahaNaM samudramadhye dUraM gataM tena sa pazcAttaTe samAgaMtuM na samartho babhUva, pravahaNamadhye eva ca sthitaH, atha sAgaradattena vyavahAriNA mithaH rAma kathAprasaMgena sa maMtrI sakalakalAkalApakuzalo jJAtaH, tatastena vyavahAriNA maMtriNe pRSTaM tvaM lekhalikhanAdikaM kimapi vetsi ? tenoktaM vedmi
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne yataH - bAvattarikalAkusalA, paMDiyapurisA apaMDiyA ceva / sabbakalANaM pavaraM, je dhammakalAM na jANaMti // 25 // tadA vyavahAriNoktaM-tahiM tvaM mama / vyApArasaMbaMdhilekhAdikArya kuru, tenApi tadaMgIkRtaM, tato vyavahAriNApi sa lekhAdikArye sthApitaH, evaM sa tatra sukhena kAlaM gamayati / atha maMtriNA devakule muktA tasya bhAryA vinayasuMdarI svapativArtAmalabhamAnA kuMbhakAragRhe sthitA, kuMbhakAreNApi tasyAH puNyazIlamAhAtmyena ra sA nijasutApade sthApitA yataH-lajjA dayA damo dhairya, puruSAlApavarjanaM / ekAkitvaparityAgo, nArINAM zIlarakSaNaM // 26 // atha sA satI tatrasthA ra kAmakuMbha svocitAnevaMvidhAnniyamAn jagrAha, yathA bharnumilanAvadhi bhUmau zayanIyaM, snAnaM na kArya, raktavastrANi tyAjyAni, puSpAMgarAgavilepanaM tyAjyaM, kathA nA'svAyaM tAMbUlaM, lavaMgailAcIjAtiphalAnAM niyamaH, zarIramalo'pi vibhUSArtha nApaneyaH, sarvazAkAnAM niyamaH, dadhidugdhapakvAle 11 sannaguDakhaMDazarkarApAyasaprabhRtisa- rvasarasamAhAraM na bhokSye. nIrasa evAhAro mayA grAhyaH, sadaikabhaktameva kArya, mahatkArya vinA gRhAbahirna nirgaMtavyaM, gavAkSeSu na sthAtavyaM, lokAnAM vivAhAdyapi na vIkSaNIyaM, sakhIbhirapi saha nAlApapuruSastrIzrRMgArahAsyavilAsanepathyAdikA vikathA na kAryA, vairAgyakathaiva paThanIyA guNanIyA ca. karmakarAdibhiH sahApyAlApasaMlApAdi na kArya tarhi anyapuruSaiH saha tu dUre eva, citrasthA api puruSA nAlokanIyA iti, atha sa maMtrI tena vyavahAriNA saha sukhena ratnadvIpaM gataH, tatra surapuraM nAma nagaraM. zakrapuraMdarAbhidhazca rAjA. atha tena vyavahAriNA pravahaNAtsarvakrayANakAnyuttArya vakhAreSu kSiptAni, teSAM krayavikrayAdisarvavyavasAyastena maMtriNe samarpitaH, tena sa maMtrI tatra sarvavyavasAyaM karoti, sAgaradattavyavahArI tu nagarAMtaHsthitagaNikAyAmAsakto jAtaH, yataH - yauvanaM dhanasaMpattiH, prabhutvamavivekitA // ekaikamapyanaoNya, kiM punastacatuSTayam // 27 // atha sa zreSThI tu tayA vezyayA saha viSayasukhaM bhunakti, ekadA tayA vezyayA ciMtitaM, yadasya zreSThino yo dharmabuddhinAmA vyApArAdhikArI varttate sa yadi kenacidapyupAyenAsmAkaM gRhe samAgacchettadA no bahudravyalAbho bhavet, yataH sa eva sarvadravyAdhikAryasti. evaM vicAryetyaM sajjitaSoDazazrRMgArA kapaTanATakaikapaTuH sA gaNikA maMtriNaH kSobhanArthaM samAgatA, tatrAgatya tayA vividhahAvabhAvAdivilAsaceSTitairmatriNaH
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kSobhanArthaM bahava upAyAH kRtAH, paraM svadArasaMtoSavratadhAriNo mantriNo hRdaye tayA manAgapi rAgabhAvo notpAditaH - saMsAre hayavihiNA, eka mahilArUveNa maMDiyaM pAsaM / bajjhati jattha mugdhA, jANamANAvi bajjhati ||28|| tasmAddharmArthibhistyAjyaM, paradAropasevanaM / nayaMti paradArAstu, ka narakAnekaviMzati / / 29 // bhakhkaNe devadavvassa, paratthIgamaNeNa ya / sattamaM narayaM yAMti, sattavArA u goyamA ||30|| kathA 11 90 11 evaM maMtriNaM svahAvabhAvavilAsAdibhirapyakSubdhaM vijJAya nisphalIbhUtanijamanorathA sA vezyA pazcAnnijagRhe samAgatA. evaM parivarjitakusaMgasya kAmakuMbha ke tasya maMtriNastasmin sakale'pi nagare prasiddhirjAtA, yataH sIlaM uttamavittaM / sIlaM jIvANa maMgalaM paramaM / sIlaM duhaggaharaM / sIlaM sukkhANa ka // 90 // ka kulabhavaNaM / / 31 / / vahnistasya jalAyate jalanidhiH kulyAyate tatkSaNAt / meruH svalpazilAyate mRgapati: sayaH kuraMgAyate / / vyAlo mAlyagaNAyate viSarasaH pIyUSavarSAyate / yasyAMge'khilalokavallabhatamaM zIlaM samunmIlati // 32 // ekadA rAjJA tannagare taTAkaM khAnayituM prArabdhaM tataH kiyaddivasairlikhitatAmrapatrANi niHsRtAni janaizca rAjJe samarpitAni, rAjJA ca tatra likhitalekhaparivAcanAya tAni paMDitebhyaH samarpitAni; kiMtu tatra lipyaMtarasadbhAvAtko'pi tAni vAcayituM na zaknoti tadA kautukapriyeNa rAjJA paTaho vAdito. yathA yaH ko'pyamUnyakSarANi vAcayiSyati tasya rAjA svIyakanyAmarddha rAjyaM ca dAsyati, iti vAdyamAnaH paTahaH krameNa maMtrigRhasamIpe samAgataH, tadA maMtriNA sa paTahaH spRSTaH, tato maMtriNA nRpasabhAyAM gatvA tAni tAmrapatrANi vAcitAni yathA yatraitAni patrANi niHsRtAni tataH pUrvadizi dazahastAni gatvA kaTipramANaM bhUmau khanite sati tatraikA mahatI zilA sameSyati tasyA adhazca dazalakSA: suvarNAnAM saMti, tat zrutvA sarveSAM camatkAro'bhUt kautukAlokanotkaMThitamAnasena rAjJoktaM tarhi saMpratyeva tatra gatvA vilokyate tataH sarvajanaparivRto rAjA tatra gataH, tAmrapatroktavidhizva tena kRtaH, dazalakSAH suvarNAnAM niHsRtAH, sarveSAM ca mahAn harSo jAtaH, rAjJApi maMtriNaH prazaMsA kRtA, yadaho kIdRzaM jJAnasya mAhAtmyamastIti, yataH
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvattvaM ca nRpatvaM ca naiva tulyaM kadAcana / / svadeze pUjyate rAjA vidvAn sarvatra pUjyate ||33|| rUpayauvanasaMpannA / vizAlakulasaMbhavAH // eka vidyAhInA na zobhaMte nirgaMdhA iva kiMzukAH || 34 // varaM daridro'pi vicakSaNo naro / naivArthayukto'pi suzAstravarjitaH / vicakSaNaH kArpaTiko'pi s zobhate / na cApi mUrkhaH kanakairalaGkRtaH ||35|| vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM / biyA bhogakarI yazaHsukhakarI vidyA gurUNAM ka guruH / / vidyA baMdhujano videzagamane vidyA paraM daivataM / vidyA rAjasu pUjitA na hi dhanaM vidyAvihInaH pazuH || 36 || sulabhAni hi zAstrANi / kAmakuMbha gurUpadezastu durlabhaH / / ziro vahati puSpANi gaMdhaM jAnAti nAsikA ? // 37 // yasya nAsti svayaM prajJA / zAstraM tasya karoti kim / locanAbhyAM / / 99 / / vihInasya / darpaNaH kiM kariSyati ? ||37|| paMDiteSu guNAH sarve / mUrkhe doSAstu kevalAH / tasmAnmUrkhasahasreSu / prAjJa eko na labhyate ||38|| akulIno nRpIbhUto / mUrkhaputrazca paMDitaH / / adhanena dhanaM prAptaM / tRNavanmanyate jagat // 39 // kathA 11 99 11 atha rAjJA tasmai maMtriNe saubhAgyasundaryabhidhAnA svakanyA nijaM cArddhaM rAjyaM dattaM tathaivAnekagajahayaratnamaNimANikyasvarNAdibhRtAni dvAtriMzatpravaha-NAnyapyarpitAni, evaMvidhAM tasyarddhiM dRSTvA sAgaradattavyavahArI hRdi prajjvalituM lagra:, atha sa sAgaradatto nijazeSakrayANakAni vikrIya ka OM tatrasthairnAnAvidhairaparaiH krayANakaiH pravahaNamApUrya pazcAnmanasIrSyayA jvalamAnaH svadezIyatvAjjanena mantriNamAkArayAmAsa tadA mantriNApi nijazvasurarAjJe eka proktaM yadahaM yAsyAmi svadeze tadA rAjJApyarddharAjyamUlyapramANAni svarNamANikyAdiratnAni bhRtvA'STau pravahaNAni tasya samarpitAni samudrataTaM ra yAvacca rAjA taM preSayituM samAyAtaH, tatastau mantrivyavahAriNau samudramadhye calitau atha sa sAgaradattavyavahArI mantriNo ratnabhRtAni pravahaNAni ka rUpavatIM ca patnIM ddaSTvA lobhadazAM prAptaH san ciMtayati - koho pII paNAsei / mANo viNayanAsaNo / / mAyA mittiM paNAsei / loho sabbaviNAsaNo // 39 // atha kapaTenainaM cenmArayAmi tadaitatsarvamapi me svAdhInaM bhavet iti vicArya tena mantriNA sahA'dhikA prItimaiDitA, dadAti pratigRhNAti /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 12 // guhyamAkhyAti pRcchati // bhuMkte bhojayate caivaM / SaDvidhaM prItilakSaNam // 40 // athaikadA sAgaradattena mantriNaM prati proktaM-pRthakpRthajhavahaNasthayorAvayoH kA prItiH ? atastvaM mama pravahaNe samAgaccha, tataH saralasvabhAvI mantrI tasya yAnapAtre gataH, sAgaradattenoktaM-yadyAvAM vAhanaprAMte samupavizyollolajaladhikallolalIlAM pazyAvastadA varaM; mantriNApi tadaMgIkRtaM. athAvasaraM prApya lobhAbhibhUtena tena sAgaradattena mantrI samudrAntaH pAtitaH, mantriNA tu patataiva namaskArasmaraNAnubhAvena phalakaM labdhaM. tato'nantaraM sarvANyapi pravahaNAni tvagrato gatAni. atha sa duSTo sAgaradattaH kUTazokaM kAmakuMbha vidhAya vilapaMtyA rAjaputryAH pArzve samAgatya mAyayA vilapan sannuvAca he bhadre ! yadi tvaM maduktaM kariSyasi tadAhaM tvAM mama sarvakuTuMbasvAminIM kathA kariSyAmi. tasyaivaMvidhavacanatastayA caturayA jJAtaM nUnamanenaiva durAtmanA lobhAbhibhUtatayA mama svAmI samudramadhye pAtito'sti. yata:-divA pazyati ra // 12 // noluukH| kAko naktaM na pazyati // apUrvaH ko'pi kaamaaNdho| divAnaktaM na pazyati // 4 // na pazyati hi jAtyaMdhaH / kAmAMdho naiva pshyti| na pazyati madonmatto / arthI doSaM na pazyati // 42 // kimu kuvalayanetrAH santi no nAkinArya-stridazapatirahalyAM tApasI yatsiSeve // manasi tRNakuTIre dIpyamAne smarAgnI // ucitamanucitaM vA vetti kaH paMDito'pi // 43 // vikalayati kalAkuzalaM tattvavidaM paMDitaM viDaMbayati // adharayati dhIrapuruSaM / kSaNena makaradhvajo devaH // 4 // CR atha svazIlarakSArtha tayoktaM- saMprati mama duHkhaM varttate, ato nagaragamanAnaMtaraM ciMtayiSyate iti tadvacasA sAgaradattaH svastho jAtaH, itastasya pravahaNamapi suvAyunA pUritaM gaMbhIrapuranagare prAptam, tAvatsaubhAgyasuMdarI svazIlarakSArtha pravahaNAduttIryanikaTasthazrImadRSabhadevaprAsAdamadhye gatvA kapATau dattvA ca sthitA. uktaM ca tayA yadi mama zIlaprabhAvaH syAttarhi mamodghATanaM binA kapATau modghaTatAM, atha sa sAgaradattaH svagRhe gataH, dharmabuddhimaMtrI tu namaskAraprabhAvAtphalakaM labdhvA krameNa samudrataTaM prAptaH, yataH - jiNasAsaNassa sAro / caudasapuvANa jo samuddhAro // jassa maNe namukkAro / saMsAro tassa kiM kuNai // 45 // eso maMgalanilao. bhavavilao sancasaMtijaNao ya // nvkaarprmmNto| ciMtiamitto suhaM Zheng Ban Ji Zhi Si
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAra gataH, tatra khaTvopA nayane aMjanaM cakAra. taTAnagara : kutaHkAraNA dei // 46 // apucco kappatarU eso ciMtAmaNi apulvo a|| jo jhAyai sayA kAlaM / so pAvai sivasuhaM viulaM // 47 // navakArikaakkharo / pAcaM pheDei sattaayarANaM // pannAsaM ca paeNaM / samaggeNaM tu mukkhaphalaM // 49 // jo guNai lakkhamegaM pUei vihie ya jiNanamukAraM // titthayaranAmagoyaM / so baMdhai natthi saMdeho // 50 // aTeba ya aTThasayA / aTThasahassaM ca aTThakoDIo // jo guNai bhattijuto / so pAvai sAsayaMsa ThANaM // 51 // atha sa samudrataTAdagre bhraman sannekaM zUnyaM nagaraM dadarza, zanaiH zanairnagaramadhye pravizan so'nekamaNimANikyaratna-1 kAmakuMbha cidrumamauktikasvarNAdivividhavastukrayANakApUrNApaNazreNI: satoraNA maMdiradhoraNIzca dadarza, bADhaM camatkRtazra. sAhasenaikAkyeva nagaramadhye brajan sa // 13 // kathA rAjamaMdire saptamabhUmikopari gataH, tatra khaTvoparyekAmuSTrikAM sa dadarza. tathaiva tatra sa kRSNazvetAMjanabhRtakUpikAdvayaM zalAkAdvayaM ca dadarza, tad dRSTvA / // 13 // vismitaH san sa kautukena zvetAMjanenoSTrikAyA nayane aMjanaM cakAra. tatprabhAvAca sA divyarUpA jajJe, tatkSaNameva ca tayA''sanaM muktaM, tato maMtriNA tasyai pRSTaM, kA tvaM ? kasya ca sutA ? kathamevaMvidhA ? kimidaM nagaraM ? kutaHkAraNAca janarahitaM zUnyaM ? iti zrutvA sA kanyA nijanetrAbhyAmazrupAtaM kurvatI prAha-bho narapuMgava ! tvamitaH zIghraM yAhi, atraikA rAkSasI vidyate, sA tvAM bhakSayiSyati. tadA maMtriNA punarapi pRSTaM, he sulocane ! kA sA rAkSasI ? ityAdi sarva vRttAMtaM tvaM spaSTataraM kathaya, sAha he satpuruSa ! asya nagarasya svAmI bhImaseno rAjA, ahaM ca tasya putrI, sa me pitA tu tApasabhakta AsIt. ekadA kazcittapasvI mAsopavAsI asminnagare samAgataH, sa ca matpitrA bhojanAya nimaMtritaH, ahaM ca rAjJA tasya pariveSaNAyAdiSTA, tato'sau tApaso madrUpaM dRSTvA cukSobha. rAtrau ca mama samIpe samAgacchan sa prAharikaidhRtvA baddhaH, prAtaca nRpasya samarpitaH, rAjJA ca sa zUlAyAmAropitaH, sa ArttadhyAnena mRtvA rAkSasI babhUva, tayA ca nagaramuddhvastaM vidhAya pUrvavaireNa rAjA byApAditaH, tadra para dRSTvA nagaralokAH sarve'pi bhayabhrAMtAstataH palAyanaM cakruH, nagaraM ca zUnyaM jAtaM. ahaM tayA mohabhAvato rakSitA. pUrvabhavasnehena mahAmohena ca prazvetAMjanenoSTrIrUpeNa sthApitA. pratidinaM ca sA rAkSasI mama sArakaraNArthamatra samAgacchati. atastvaM pracchanno bhava yataH sA rAkSasI saMpratyeva prAha-bho narapuMgava spaSTataraM kathaya, sAha nagare samAgata
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAgamiSyati. punarekadA sA rAkSasI mayA pRSTA, he mAtarahamatrAraNye ekAkinI kiM karomi ? atastvaM mAM mAraya, tayoktaM - yadi yogyaM varamahaMY lasye, tadA tasmai tvAmahaM dAsyAmi / X atha sAMprataM tasyAgamanavelAsti, sA ca kadAcinmAM tubhyaM datte, tadA tvayA'syA rAkSasyAH pArthAdAkAzagAminI vidyA saprabhAvA khaTvA PA mahAryaratnapeTikA saprabhAve raktazvetakaNavIrakaMce divyaratnagraMthyau ca etAni vastUni mArgaNIyAni karamocanAvasare, iti saMketaM gRhItvA maMtrI kAmakuMbha pracchannaH sthitaH, itazca manuSyaM bhakSayAmIti badantI rAkSasI samAgatA. tayA ca zvetAMjanena soSTrikA kanyA cake tatastayA rAkSasyA saha vArtA 198 // kathA karvatyA svayogyo baro yAcitaH, tadA rAkSasyoktaM-kamapi tava yogyaM varaM na pazyAmi kanyayoktamahameva te yogyaM varaM darzayAmi. rAkSasyoktaM-tayadhunaiva 198 // tvAM tasmai dadAmi. tataH pUrvasaMketatastatra maMtrI prakaTIbabhUva, rAkSasyApi sa tayA saha pariNAyitaH, karamocanAvasare ca khaTvAdipaMcakaM tena yAcitam, tayApi ca tatsarva tasmai samarpitam, tato rAkSasI krIDAdyarthamanyatra jagAma, tadA tayA kanyayA maMtryUce, he svAmin ! sAMpratamAvAM pina svasthAnaM gacchAvaH, mantriNoktaM kathaM gamyate ? svapurAdimArgA'parijJAnAta, tataH kanyayoktaM sAMpratamAvAbhyAM ratnagraMthidvayaM gRhItvA khaTvAyAM para para copavizya zvetakaMcayA sA hanyA, tataH sA ciMtite pure neSyati, yadi ca kadAcidrAkSasI pRSTe samAgacchettadA tvayA sA raktakaNavIrakaMbayA tavyA, tataH sA niHprabhAvA pazcAdyAsyati. kA athaivaM tayozcalanAnaMtaraM sA rAkSasI tatra samAgatA. svasthAnaM ca zUnyaM dRSTvA hA muSitAsmIti ciMtayaMtI sA tayoH pRSTe dhAvitA, militA ca. mantriNA kaNavIrakaMcayA hatA satI pazcAjjagAma. tato yatra prAktane dve bhArye yatra ca gaMbhIrapuraM pattanam tasminneva pure udyAnavanamadhye khaTvAprabhAvAnmaMtrI samAgAt, kanyAdikaM bahirmuktvA mantrI sthAnavilokanAya nagarAMtargataH, itastatraikA vezyA samAgatA, tayA tatkanyArUpaM dRSTvA / ciMtitaM, yadyeSA'smadgRhe samAgacchettadAMgaNe kalpavallyeva ropitA bhavet, ataH kenApyupAyenaiSA grAhyA, iti vimRzya tatpArthe samAgatya sAra PR vadati, vatse ! tvaM kasya patnI ? kutazcAgatA ? ka ca tava bharteti pRSTA satI sA tadane yathAsthitaM nijasvarUpaM jagAda, tadA kapaTapATavopetayA -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // vezyayA kathitaM tarhi tu tvaM mama bhrAtRjAyAsi, kathamatra sthitA ? maMtrI tu madgRhe prAptaH, tena cAhaM tavAkAraNArthaM preSitAsmi, tatastvamehi mayA kI sArddha me mandirai, tataH sA saralasvabhAvatayA tadgRhe gatA.-nAtyantasaralairbhAvyaM gatvA pazya vanaspatiM / / saralAstatra chidyante / kubjAstiSThanti / pAdapAH // 52 // tayA ca sA nijAvAse saptamabhUmau sthApitA. ..' Pos atha sA vezyAM prati pRcchati ka me bhartA ? sA prAha-atra tava bahavo bhartAraH samAyAsyaMti ityuktvA tayA svakulAcAraH proktaH, tadA tadA kAmakuMbha kanya kanyayA ciMtitaM, hA atha mayA kathaM svazIlaM rakSaNIyaM ? yataH-zIlaM nAma nRNAM kulonnatikaraM zIlaM .paraM bhUSaNaM / zIlaM hyapratipAti vittamanaghaM kathA zIlaM sugatyAvahaM // zIlaM durgatinAzanaM suvipulaM zIlaM yazaHpAvanaM / zIlaM nirvRtihetvanaMtasukhadaM zIlaM tu kalpadrumaH // 53 // atha tayA // 11 // svazIlabhaMgabhayAdapavarake pravizya kapaTAni dattAni. tacchIlaprabhAvAcca tAni kathamapi na samudghaTaMti, atha sA prAkpariNItA mantripatnI vinayasuMdaryapi zrIdattakubhaMkAragRhasthitA kenApi kAminA rAjaputreNa hAsyAdinA parAbhUtA svazIlarakSAyai tathaiva sthitAsti. ito'yaM vyatikaro pararAjalokaitiH, tataH svanagarAnarthabhItena rAjJA paTahodghoSaNA kAritA yat yaH kazcidetatkapATatrayamudghAdayiSyati, kanyAtrayaM ca vAdayiSyati tasya dira rAjA svarAjyArddha rAjakanyAM ca dAsyati / - itaH sa mantrI nijanivAsArthaM sthAnaM vilokya bhojanaM ca gRhItvA yAvattatropavane samAgatastAvattena tatra nijabhAryA na dRSTA. tadA vihvalaH san sa nagaramadhye bhramituM lagnaH, itastena sA paTahodghoSaNA zrutA, vyatikaraM ca vijJAya paTahaM spRSTvA bahujanaparivRto mantrI kumbhakAragRhe samAgataH, TY tatra ca dvArapAca~ samAgatya tena pRthvIbhUSaNanagaranirgamanAdArabhya gaMbhIraputrAptivinayasundarIdevakulamocanAvadhi sarvo'pi vRttAnto gaditaH, tat zrutvA ] tUrNa vinayasundaryA kapATAvudghATitau, upalakSitazca mantrI, tataH zrIyugAdidevaprAsAde samAgatya pravahaNacalanAdArabhya samudrAMtaHpatanaM yAvattena sasaMbandhaH proktaH tadA ratnavatyApi svareNa svapatimupalakSya kapATAvadghATitau. tato'sau mantrI vezyAyA gRhe samAgatya phalakaprAptitaH samudrataraNAdArabhya tanagaraprAptisthA-navilokanabhojanagrahaNanimittaM nagaramadhyAgamanaM yAvadvRttAMtamuktavAn tadA tayA tRtIyayApi tathaiva mantriNamupalakSya kapATAvudghATitau. Qiu Qiu Qiu Qiu Huo Jin Hai
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmakuMbha // 16 // evaM tAtrayo'pi bhAryAH svapatimAsAdya svasvavRttAMtaM mantriNe kathayAmAsuH pramuditena rAjJApi nijarAjyAI svakanyA, ca mantriNe dattA. athaka mantriNA rAjJe sAgaradattasya vezyAyAzca vRttAMto niveditaH, tadA rAjJA sAgaradattamAkArya mantrisatkaM sarva dravyAdikaM mantriNe dApitaM, anyAyakAriNastasya ca cIradaNDo dattaH, tadA dayAlunA mantriNA nRpatipAdayo gitvA sa jIvanmocitaH, atha rAjJA vezyAyA api sarva dhanAdi gRhItvA tatkarNa nAsikAchedaM ca kArayitvA svadezAtsA bahiniSkAsitA, atha mantrI tAbhizcatasRbhirjAyAbhiH saha dogundakadevavadviSayasukhAnyupabhujjAnastatra kiyaddinAni sukhenAsthAt, athaikadA pAzcAtya- rAtrau sa dharmabuddhimaMtrI jAgaritaH san kathA pApabuddhinRpakRtApamAnAdi smRtvA tasya puNyaphaladarzanArthaM prabhAte nijastrIbhiryuto mahatA sainyena pRthvIbhUSaNanagaraM prati cacAla, paracakramAgataM zrutvA // 16 // pApabuddhinapo gopuradvArANi daDhaM pidhAya nagaramadhye eva sthitaH, tadA mantriNA nRpaM prati dataH preSitaH, dutena cAgatya pApabuddhinapAyoktaM- he rAjan ! mama svAmI vadati yanmayA sArddha yuddhaM kuru, no cenmukhe tRNaM gRhItvA nagarAnirgatyAtrAgaccha, tat zrutvA rAjJoktaM-prabhAte yuddhaM kariSye. prAtaH sa pApabuddhirnRpaH sarvabalena yuto yuddhAya bahirnirgataH, dvayoH sainyayoyuddhe jAyamAne sati dharmabuddhimantrI pApabuddhinRpaM baddhvA proktavAn-he paTa pira nRpa ! kiM tvaM mAmupalakSayasi ? rAjJoktaM-he deva ! tvAmAdityamiva ko na vetti ? mantriNoktamevaM na vizeSalakSaNenopalakSayasva ? rAjJoktaMkI nopalakSayAmi, mantriNoktaM-so'haM dharmabuddhistava dharmaphaladarzanAyAgato'smi. atha tvaM vada ? kiM dharmo'sti vA na ? ityuktvA mantriNA sa rAjA para dharmaphalaviSaye dRDhIkRto muktazca. tatastayoH pramodaH samutpannaH pApabuddhinRpasyApi puNyaphalaM dRSTvA dharmopari bhAvo jAtaH, tataH tau dvAvapi tatraiva para nagare sukhena rAjyaM cakratuH / * kiyatA kAlena kevalajJAnimuniM vanapAlamukhAdupavane samavasRtaM zrutvA nRpasacivAdayastaM vaMdanArtha samAgatAH, tatra kevalinA'pItthaM dharmadezanA prArabdhA- "bhoge rogabhayaM sukhe kSayabhayaM vitte'gnibhUbhRdbhayaM / mAne mlAnibhayaM jaye ripubhayaM vaMze kuyoSidbhayaM // dAsye svAmibhayaM guNe khalabhayaM kAye kRtAMtAdbhayaM sarva nAma bhayaM bhavediha nRNAM vairAgyamevA'bhayaM // 54 // yAvatsvasthamidaM kalevaragRhaM yAvacca dUre jarA / yAvaceMdriyazaktira'pratihatA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 17 // yAvatkSayo nAyuSaH // Atmazreyasi tAvadeva viduSA kAryaH prayatno mahA-nAdIpte bhuvane ca kUpakhananaM pratyudyamaH kIdRzaH ? // 55 // daHkhaM ra strIkukSimadhye prathamamiha bhavedgarbhavAse narANAM / bAlatve cApi duHkhaM malalulitavapuHstrIpayaHpAnamidaM / tAruNye cApi daHkhaM bhavati viraha vRddhabhAvo'pyasAraH / saMsAre re manuSyA vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiMcit // 56 // nidravyo dhanaciMtayA dhanapatistadrakSaNe cAkulo / niHsvIkastadupAyasaMgatamatiH zrImAnapatyecchayA prAptastAnyakhilAnyapIha satataM rogaiH parAbhUyate / jIvaH ko'pi kathaMcanApi niyataM prAyaH sadA kAmakaMbhaRdu:khitaH // 56 // vilaMbo naiva karttavya AyuryAti dine dine // na karoti yamaH kSAMti-dharmasya tvaritA gatiH // 57 / / iti dezanAzravaNAnantaraM raNAta zanApaNAnata kathA rAjJA pRSTaM, he bhagavan mayA pUrvabhave kiM karma kRtaM ? yena mama dharmo'tra nA'bhISTo jAtaH, sacivena ca kIdRzaM karma kRtaM ? yenedRzI mahatI Rddhistena // 17 // prAptA, tataH kevalI prAha-pUrvabhave yuvAM sundarapurandaranAmAnau bhrAtarAvabhavatAM, sundarastu mithyAtvamohitatvAdajJAnakaSTakartA tApaso jAtaH, purandarastu jainasAdhusaMgatyA tadupadezAnusAreNa jinaprAsAdaM kArayituM prArambhaM kRtavAn, Ti arddhaniSpanne ca jinaprAsAde tenaivaMvidhaH saMzayaH kRto, yanmayA bahusahasradravyavyayaM kRtvA prAsAdaH kArayituM prArabdho'sti. parametannirmApaNena para prImama kimapi phalaM bhaviSyati na vA ? iti saMzayakaraNAnantaraM punastena ciMtitaM, hA mayA vyalikaM dhyAtaM, mama prAsAdanirmApaNaphalaM bhaviSyatyeva, para ra iti viciMtya tena saMpUrNabhAvena sa jinaprAsAdaH sampUrNIkRtaH, AyuSaH kSaye ca yuvAM dvAvapi mRtau. sundarajIvastu bahvajJAnakaSTAddhiMsAdividhAnena tvaM pApabuddhirnRpo jAtaH, puraMdarajIvastu zrIjainadharmaprasAdAdibapratiSThAtIrthayAtrAgurubhaktisAdharmikavAtsalyapauSadhazAlA'nekadInadAnAdi puNyaM kRtvA / tvaM samRddhivAn dharmabuddhinAmA mantrI jAtaH, tat zrutvA tau dvAvapi dIkSAM gRhItvA tapastaptvA cAritrAdhArAdhya kevalajJAnamAsAdya mokSaM jagmatuH, // iti zrIdharmaparIkSAyAM pApabuddhirAjA dharmabuddhizca mantrI, tatsambandhinI - ||kaamkuNbhkthaa sampUrNA //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana caritraM ||shriijinaay nmH|| ||shrii prema-bhuvanabhAnu-padma-sadgurubhyo nmH|| // atha zrIsudarzanazreSThicaritraM praarbhyte|| (kartA - zrIzubhazIlagaNI) pAlayan darzanaM zuddhaM / zIlaM ca muktisaukhyadaM // muktiM gacchati bhvyaaNgii| sudarzana ivAcirAt // 1 // tathAhi - asminneva jaMbUdvIpa 36 dakSiNadigvibhUSaNe bharatakhaMDe caMpAbhidhA purI varttate. tatra puryAma risiMhabhUpaputro dadhivAhanAkhyo rAjA nyAyapurassaraM nijaprajAM pAlayAmAsa.16 tena nRpeNa nijakalAprayAsenAnekabhUpasabhAmadhye rAdhAvedhaM vidhAya abhayAbhidhA rAjJI pariNItAbhUt. tatraiva puryAmeko'haMdAsAbhidhaH zreSThI parivasati 16 asma, tasya gRhe saMkhyAtItaM dravyaM vartate, tena lokAstaM zakranidhAnapatiM kuberameva kathayaMti. tasya zreSThinacAhadAsyabhidhA patnI vartate, sA 36 16cAtIvarUpalAvaNyAlaMkRtA devAMganeva paribhAti. evaM tau dvAvapi daMpatI paramasukhalInau jainadharmatatparau nityaM jinapUjAguruvaMdanasupAtradAnAdidharmakAryANi 16 16 kurvatau nijasamayaM gamayataH sma. evaM paramasukhAnyanubhavaMtyAstasyA arhadAsyAH kiyatsamayAnaMtaraM garbhe zubhasvapnasUcitaH ko'pi puNyazAlI 16 jIvaH samutpannaH, tasya garbhasya prabhAveNa tasyAH zubhadohadAH samutpannAH, tena sA sarvadA savizeSaM zrIvItarAgapUjanaguruvaMdanasupAtradAnAdi kartuM pravRttA. krameNa tayA garbhavatyA'rhahAsyA zubhasamaye eko mahAtejasvI caMdra ivAhAdapradaH somyamUrtisutaH prasUtaH, tajjanmapramuditaH zreSThI 36 16 vividhadAnairyAcakasamUhAn prINayAmAsa, paurabAlakAMzca miSTAnnadAnAdinA saMtoSayAmAsa, pratijinamaMdiraM jinapratimAnAM snAtrAdimahotsavapUrvakaM 16 pUjAM kArayAmAsa, sAdharmikAMzca vastrapAtrAdiprabhAvanAbhirAhAdayAmAsa, tataH zubhadivase sakalakuTuMbasAkSikaM tasya tejasvinaH putrasya sudarzana
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana // 2 // caritraM 8 iti nAma zreSThinA vihitaM. krameNa vRddhiM prApnuvan sa sudarzanakumAro bAlakrIDAM kurvan praskhalan jalpaMzca nijapitarau pramodayAmAsa. evaM 88 16 bAlyakAlamullaMdhitaH sa zreSThinA kalAbhyAsakRte pAThazAlAyAM preSitaH tatrApyadhyApakaM pramodayan svalpenaiva prayAsena sa nikhilakalAkalApakalito 8 jajJe. tato'sau nijamAtApitrorAjJayopAzraye gatvA vinayena jainamunigaNebhyaH zAstrAbhyAsaM kartuM pravRttaH, krameNa ca sa nikhilazAstrAbdhipAraMgato babhUva, yataH - rUpayauvanasaMpanA / vizAlakulasaMbhavAH / vidyAhinA na zobhaMte / nirgadhA iva kiMzukAH // 1 // paMDiteSu guNAH sarve / mUrkhe doSAzca kevalAH // tasmAnmUrkhasahasrebhyaH / prAjJa ekaH kilottamaH // 2 // tata krameNa saMprAptayauvanaH sa sudarzanakumAro nijarUpalAvaNyAtizayena madanabANApahanAnAM nagarastrINAM manAsyAMdolayAmAsa. tato'rhahAsaH zreSThI taM nijaputraM sudarzanaM yauvanonmukhaM saMbhAvya tadvivAhakaraNotsuko jajJe. tatastena rUpalAvaNyAdivaryaguNopetayA manoramAkhyayA mahebhyaputryA saha tasya nijaputrasya mahotsavapUrvakaM vivAho vihitaH. tayA palyA samaM vividhasukhAnyanubhavan sa sudarzano'pi jainadharmaddaDhamAnaso nityaM zuddhaM samyaktvaM pAlayati, yataH mUlaM bodhiTThamasyaitad / dvAraM puNyapurasya ca // pIThaM nirvANahaya'sya / nidhAnaM sarvasaMpadAM // // guNAnAmeva hyAdhAro / ratnAnAmiva sAgaraH // pAtraM cAritravittasya / samyaktvaM zlAdhyate na kaiH ? // 2 // tataH kiyatkAlAnaMtaraM so'haMdAsaH zreSThI taM nijaputraM sudarzanaM sarvaguNasaMpannaM vijJAya nizcito nikhilaM gRhabhAraM tasmai samarpya svayaM sadgurusaMnidhau saMyama jagrAha. atha sa sudarzanazreSThyapi nijanirmalaguNagaNairlokAn prINayan nijapiturapi savizeSaM rAjamAnyo babhUva. yataH - kuMbhaH parimitamaMtaH / pibati payaH kuMbhasaMbhavoM'bhodhiM // atiricyate sujanmA / kazcijanakAnijena caritena // 1 // krameNa tasya sudarzanazreSThina ekena kapilAbhidhena dvijena saha paramaM sauhArda babhUva. sa ca dvijo vedAdizAstrapAraMgato nRpeNa bhRzaM sanmAnitaH nagarapurodhA abhUta. sa ca purodhAstasya sudarzanazreSThino guNagaNAkRSTa iva nityaM tatpAH eva sthito vizeSeNa prAyo nijasamayaM jJAnagoSThyA nirgamayati. 3 evaM nijasvAmino gRhato bahireva vizeSasthitiM vijJAya tasya priyA kapilaikadA taM papraccha, svAmin ! sarvamapi dinaM kutra sthitA yUyaM / 26 nirgamayatha? tat zrutvA kapilena proktaM, he priye ! ahaM nityaM prAyo madIyasuhRduttamasya sudarzanazreSThino'gre sthito jJAnagoSThyA nijasamayaM 36
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // OM nirgamayAmi tadA kapilayA pRSTaM, svAmin ! ko'sau guNagaNAlayaH sudarzanaH zreSThI ? yena saha bhavatAmIdRzI maitrI jAtAsti ? tat zrutvA mugdhaH kapiladvijo'vadat, he priye ! kiM tvayA sa sudarzanaH zreSThI jJAto vA dRSTo nAsti ? sa tu rUpeNa kaMdarpamapi jayati, OM buddhyA vAcaspatimapi parAkaroti, tejasA sUryamapi tiraskaroti, zAMtasvabhAvena candramapi lajjayati, vizeSataH kiM vacmi ? nijazIlaguNena sa sarva sajjana ziromaNirasti evaM vidhAtrA kasmiMzvinivRttibhAji dine sa sarvaguNasaMpanno nirmito'sti evaM OM tadguNagaNazravaNenAvirbhUtamadanAbhilASApi sA kapilA nijastrIcaritracAturyeNa tAmabhilASAM zamayaMtI nijasvAminaM provAca. bho svAmin ! Tuo evaM guNagaNAlaMkRtasya sajjanottamasya tasya sudarzanazreSThino bhavatAM maitrI khalu prazasyaiva ityuktvA sA gRhakAryeSu pravRttA, paraM tasyAzcittaM Rong tasya sudarzanazreSThinaH saMgaprAptyarthaM madanasAyaka- bANaprahAraiH savizeSaM vihvalIbhUtaM gRhakAryeSu na lagati, yataH - smitena bhAvena madena lajjayA / OM parAGmukhairardhakaTAkSavIkSitaiH / / vacobhirIrSyAkalahena lIlayA / svAnaMgatAmAvirbhAvayaMti yAH || 1 || evaM sudarzanazreSThisaMgaM dhyAyaMtyAM tasyAmanyeyuH kapilaH kasmaicitkAryA bhUpatipreSito grAmAMtaraM gataH, atha labdhaprastAvA sA kapilA nijakubuddhipreritA sudarzanazreSThino gRhe gatvA tadagre Tuo provAca bho sudarzana ! tvadIyaH suhRdaya jvareNa pIDito'sti, tena vihvalIbhUtamAnasaH sa tvAM nijaparamasuhRdaM militumicchati, tavAgamanena 76 tasya hRdi paramA zAMtirbhaviSyati, tena tatpreSitAhaM tvAmAkArayituM samAgatAsmi atastvamavilaMbaM tatra samAgaccha, jvarAbhibhUtaM taM tvadIyamitraM Luo ca sAMtvaya ? tat zrutvA saralasvabhAvaH sudarzanaH prAha, aho ! mama mitrasya jvarAtUrasya vihvalatvaM mayA jJAtaM nAbhUt, suSThu kRtaM tvayA OM yadahaM tatsvarUpaM jJApitaH. atha tvaM yAhi, ahamadhunaiva tava pazcAt sarvakAryaM parihRtyApi samAgacchAmi ityuktvA tAM visarjyaM sa nijamitrapArzva gaMtumutsukIbhUya calitaH atha kapilApi taM sudarzanaM dRSTvA'paramanaMgamapyaMgadhAriNaM matvA bhRzaM kAmAturA nijaprayAsaM ca saphalaM manyamAnA 98 drutaM drutaM nijagRhe samAgatya zayyAyAsanAni praguNIcakAra. itaH sa sudarzanaH zreSThyapi nijaparamamitramilanAyotsukIbhUtaH san tadIyagRhamadhye 6 praviSTaH yathA yathA sa gRhamadhye pravizati, tathA tathA sA gRhadvArANi pidhatte sma tato gRhAMtaH samAgataM taM sudarzanaM prati kAmAgnitaptA sudarzana caritraM // 3 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana caritraM kamalako mayA sA IsA kapilA kaTAkSazatAni vikSipaMtI, nAnAvidhahAvabhAvAn darzayaMtI, paramapremapayaHsikteva prasvedallinA prakaMpitAMgI samanmanAkSaraM jajalpa, 39 he svAmin ! bhUrikAlAdahaM tvatsaMgamaM vAMchaMtyasmi, saMprati madanatApasaMtaptAM mAM nijabhujormibhiH saMveSTya premapayaH pUraiyUyaM siMcata ? itthaM / kamalakomalA zayyA, tvadIyasaMgamAturamidaM me zarIraM, ca bhogopabhogayogyaM sakalamapi vastujAtaM saMprati tvadAyattameva vidyate, atastvaM svecchayA as 88 mayA saha bhogAn bhuMva, evaMvidhAMstasyA AlApAn zrutvA pratyutpannamatiH sa sudarzano nijazIlarakSArtha tasyAzca kAmavikArApanayanAtha jagau, a bho suMdari ! mayi premarasabharanirbharaH sarvo'pi te'bhilASo mayA jJAtaH. manasi cApi suSTutayA saMgRhItaH. paraM tvaM mayi rAgakaraNe nUnaM 8 citAsi, yato'haM tu napuMsako'smi, tvayA cedaM mama napuMsakatvaM kasyApyagre na vaktavyaM. evaMvidhAni sudarzanavacanAni nizamya sA vIlakSIbhUtA, prazAMtamadanavikArA pazcAttApaM kurvatI taM prAha. bho sudarzana ! atha tvayApi madIyeyaM kuceSTA kasyApyagre na vaktavyA. evaM nijaphAlacyutA nyAdhIca gatAnaMgavikArA lajjayA namrIbhUtAnanA sA taM sudarzanaM drutaM tato visasarja. sudarzano'pi kathaMcid vyAdhapAzanirmuktahariNavadavilaMbena / gativegamAdRtya nijagRhe samAjagAma. tatastenAbhigraho jagRhe, atha mayaivamaparIkSya yathAtathA kasyApi gRhe na gaMtavyaM. evaM sudRDhamanaHpariNAmo'sau sudarzanazreSThI nijazIlaM rakSayAmAsa. athAnyadA vasaMtartusamayaH samAyayau. AmravRkSopari navapallavopetaM maMjarIvraja nirIkSyonmattIbhUtAH kokilA nijapaMcamasvarazasvairvirahijanAnAM cetAMsi vidArayAmAsuH praphullanavamAlatIpuSpaparimalalolupA madhukarA nijaguMjAravairjanamanAMsi modayAmAsuH, athoyAnapAlaniveditAM tAmupavanazobhA paribhoktuM pRthvIpatirapi pauraparivAraparivRto vanamadhye yayau. abhayA mahArAjyapi tayA purohitapatnyA kapilayA saha yAnArUDhA nRpAdiparivAreNa saha tatrodyAne gaMtuM pravRttA. tadA tasya sudarzanazreSThinaH priyA manoramApi nijaSaDputraparivArayutA rathArUDhA tasmin vasaMtotsave vanaM prati gamanaM cakAra. sudarzano'pi nijaparijanamitrAdiparivArayuto'zvArUDhastatra calati sma. tato mArge 3 putragaNopetAM rathArUDhAM sudarzanapatnIM tAM manoramAM nirIkSya kapilA'bhayAM rAjJI prati prAha, he sakhi ! kasyeyaM patnI ? kasya cAyaM putraparivAraH 16 ? tat zrutvA'bhayayA proktaM, are! mugdhe ! kiM tvamenAM lalanAM nopalakSasi ? iyaM hi tava bhartuH paramasuhRdaH sudarzanazreSThino manoramAbhidhA 36
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana // 5 // // 5 // 6 priyAsti, eSaH sarvaH putraparivAro'pi tasyaiva vidyate tat zrutvAzcaryanimagnA kapilA kSaNaM tRSNIMbhUyAvadat, sakhi ! sa sudarzanastu napuMsako'sti, $ mayaiSaH parIkSitosti, ityuktvA tayA strIsvabhAvato gupto'pi sakalo nijavRttAMtastasyai svapriyasakhyai abhayAyai kathitaH tat zrutvA sahAsyA'bhayA OM dattatAlA tAmavadat, are ! mugdhai ! tvaM tena dhRSTena baMcitA, arere ! hastAgatopi sa dehadhArI kAmadevastvayA bhoktumazakyo'bhUt ! nUnaM 6 bhijJA vayAta strIjAtirlajjitaiva. puruSavazIkaraNakalAkauzalyakalitAH pAkhaMDapAMDityamaMDitAH striyastu yoganiSThaM mahAmunivaramapi calacittaM kartuM samarthA bhavaMti kiM bahunA 1 nijakomalavacohAvabhAvakaTAkSavikSeprAdisatatajalapravAhaiH pASANamapi tA drAvayaMti, tarhi sudarzanasadRzapurUSasya tu kA vArtA ? evaM nijasakhyA abhayayA vyaMgavacanairbhRzamAkSiptA lajjitA kapilA tAmavadat, bho sakhi ! yadyevaM ag vaiva tvaM nijacAturyagarvitAsi, tarhi tena sudarzanena saha vilAsaM kurvaMtaM nijAtmAnaM me darzaya ? yathAhamapi tava cAturyaM strIkalAparipUrNatAM ca jAnAmi tat zrutvA garvArUDhayA'bhayayApi tatpratipannaM tata udyAne vasaMtotsavaM vidhAya bhUpAyAH sarve'pi pauragaNAH sAyaM nagaramadhye samAyayuH . kapilApi nijagRhaM gatA abhayA rAjJyapi nijAvAsaM prAptA, atha sudarzanena saha vilAsakaraNArthaM kapilAgre svayaM pratijJAtaM vacaH smaraMtI sA'bhayArAjJI tataH prabhRti kamapyucitamavasara vilokayaMtI ciMtAturA babhUva. athaivaM tAM rAjJIM nityaM ciMtAturAM vIkSya tasyAH paMDitAbhidhayA saMkhyA proktaM, bho sakhi ! sAMprataM tvaM nityaM mlAnAnA kiM dRzyase ? taba cetasi kA ciMtA vidyate ? tat zrutvA'bhayayA sakalamapi nijasvarUpaM tasyai niveditaM tanizamya paMDitA'vadat bho sakhi ! tvayaiSA pratijJA nUnamasthAne kRtA. yato meruzikharamapi kadAcicalet, OM paraM sa sudarzanazreSThI tu zIlavratAt kenApi cAlayituM na zakyaH, asau paranArIsahodarIbhUto'khaMDaM nijazIlavrataM pAlayati. tat zrutvA abhayAvadat, Chu 6 bho sakhi ! kenApyupAyena tvaM kevalaM tamatra matpArzve samAnaya 1 pazcAtsarvamapyahaM vilokayiSyAmi tadA paMDitayA proktaM, atha parvadine OM kenApi cchalenAhaM tamatra taba pArzve AnayiSyAmi athaivaM kiyaddinAnaMtaraM kaumudImahotsavaH samAgataH, tadA rAjA nagaramadhye paTahavAdanapUrva 76 sAMtaHpuraH pauralokayutazcodyAne gataH tadA paMDitApreritA'bhayArAjJI ziro'rtimiSaM vidhAya nijAvAse eva sthitA. sudarzanazreSThI ca tasmin 96 98
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudarzana caritraM samAnayata / zivikAyAM // 6 // 2 divase caturdazIparva matvA nRpAdezaM saMprApya kApi devakule kAyotsargadhyAnena tasthau. atha sA vicakSaNA paMDitApi labdhAvasarA rAjyAH / 36 pUjanArtha saprabhAvAmekAM yakSapratimAM zivikAyAmAropya vAdyavAdanapUrvakamaMtaHpuramadhye samAnayAmAsa. punastAM pratimA bahirAnayat, punazcAMtaHpure samAnayat. evaM dvitrivAraM kurvatI sA sauvidallAdInAM vizvAsamutpAdayAmAsa. prAMte sA kAyotsargasthaM taM sudarzanazreSThinaM devakulAtsamutpATya, 1 a zivikAyAM ca saMsthApya yakSapratimAmiSeNa teSAM sauvidallAdInAM vaMcanaM vidhAyAMtaHpure samAnayat. sudarzanastu samApatitamupasarga vijJAya tatrApi maunena kAyotsargastha eva tasthau. tataH sA kAmavihvalA'bhayArAjJI taM manmanAkSarai jalpa, bho sudarzana ! ahaM tvadIyarUpaguNAdibhirmohitAsmi, 2 ato mayA saha bhogAn bhuMktvA madIyaM kAmajvaraM sAMtvaya, evaM tayA bhUricATuvacanairhAvabhAvapurassaraM prAryamAno'pi sa sudarzanaH kimapi na jajalpa. evaM bahuvidhaprArthanayApi kimapyajalpaMtaM taM vilokya kopakarAlanayanA sA taM prAha, re ! duSTa ! mayaivaM bhUrizaH prArthyamAno'pi yadi mama sanmukhamapi nAvalokayasi, tadAhaM nUnaM tava prANAn grahISyAmi. evaM tayA bhASito'pi sadRDhataramanAH sAhasamavalaMbya nijazIlarakSaNArtha na kiMcidapyavadat. athAtIvavilakSIbhUtayA kopAkulacittayA tayA pUtkAraH kRtaH, bho bho lokAH ! dhAvata ayaM duSTaH pApAtmA madIyaM zIlaM bhaktumatrAgato'sti. evaM rAjyA kRtaM pUtkAraM nizamya drutameva tatra kecidrAjapuruSAH samAgatAH, taizca gRhItvA sa zreSThI nRpapAce samAnItaH, kathitaM cAyaM duSTo rAjyAH zIlabhaMgArtha kAmavihvalIbhUto bhavatAmaMtaHpure praviSTo'bhUt. tat zrutvA''zcarya prApto nRpaH sudarzanamapRcchat, bho sudarzana ! tvaM kimartha kathaM ca maMdIyAMtaHpura-madhye praviSTa ? tat zrutvA sudarzanastu nijapauSadhavratabhaMgabhayAna kiMcidapyavadat. tadA krudhena rAjJA tebhyo nijapuruSebhyaH samAdiSTaM, yadayaM paradAralaMpaTaH pApI zUlAyAmAropyatAM, evaM nRpAdiSTAste rAjapurUSAstaM sudarzanazreSThinaM puramadhye bhrAmayitvA zUlAropaNArtha vadhasthAne ninyuH. ito manoramA nijabharturviDaMbanAM vijJAya svacetasIti vyaciMtayat, nUnaM yadi sUryo'pi kadAcitpazcimAyAM dizi samudayettathApi mama bhartari evaMvidho doSalezo'pi na saMbhavet. kenApi pUrvakRtaduSkarmodayena kasyApi mAyAjAlapatitasya
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArayitavya sudarzana caritraM // 7 // madIyabharturayaM kalaMkaH samApatitaH saMbhAvyate. ato mahAsaMkaTe patitayA mayA saMprati dharmasyaiva zaraNamaMgIkartavyaM yenAyaM vighnaH svayameva vi-I lIno bhaviSyati iti dhyAtvA tayA kAyotsargaH svIkRtaH, dhyAtaM ca yadA madIyabharturayaM vighno dUraM yAsyati, tadaiva mayA kAyotsargaH pArayitavyaH atha yAvatte rAjapuruSAstaM sudarzanazreSThinaM zUlAyAmAropayituM pravRttAstAvattasyAkhaMDavrataprabhAveNa saMtuSTA zAsanadevI tAM zUlAM svarNasiMhAsanarUpAmeva vyadhAt. tadAzcarya prAptaistairnRpapuruSaiH sa vRttAMto rAjJe jJApitaH, tat zrutvA nijahRdi camatkRto rAjApi tatrAgataH, sarve paurA api tatrAgatya militAH. tadA zAsanadevyA prakaTIbhUya tasyA abhayArAjyAH sakalamapi duzceSTitaM sarvalokasamakSaM rAjJe prakaTIkRtaM, kathitaM cAtha yaH ko'pi zIladharmaparayoretayodaipatyoviruddhaM ciMtayiSyati tamahaM svayameva dehAMtazikSA prApayiSyAmi, ityuktvA zAsanadevI tirobhUtA, atha rAjA nijAparAdhaM kSamayitvA sapauro mahotsavena taM tadIyagehe prApayAmAsa. evaM dharmaprabhAveNa kuzalakSemaM nijasvAminaM gRhe samAgataM nirIkSya manoramayApi kAyotsargaH pAritaH, tato rAjA tAM nijarAjJImabhayAM paMDitAM kapilAM cApi svadezAniSkAsayAmAsa. kramAttAstimro'pi mRtvA durgatiM prAptAH tato vairAgyavAsitahRdayaH sa sudarzanaH zreSThI saMyamamaMgIkRtya tIvratapaHprabhAveNa prAptakevalajJAnaH sakalakarmakSayaM vidhAya muktimagAt. manoramApi kramAd gRhItasaMyamA kSINasarvakarmapuMjA muktiM gatA, // iti zrIsudarzanazreSThicaritraM samAptaM // // iti zrIsudarzanazreSThicariyaM smaaptm||
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpuNyasAra caritraM // 1 // * // zrI jinAya namaH // // zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-sadgurubhyo namaH // // atha gadyabaddhaM zrIpuNyasAracaritraM prArabhyate // (kartA zrIbhAvacaMdrasUri :) atraiva bharatakSetre nAnAzcaryasamalaMkRtaM gopAlayanAmakaM puraM vidyate, tatra rAjamAnyo dharmaikaniSTho mahAjanamukhya: puraMdaranAmA zreSThI babhUva tasya bahuguNAzritA puNyazrInAmnIgehinyAsIt paraM tayoH kimapi saMtAnaM nAbhavat. atha sA zreSThI putravAMchAM kurvan svajanairabhyarthito'pi tasyAM niviDasnehatvAdanyAM nArIM na pariNItavAn, ekadA sa saMtAnArthI sakalatraH kuladevIM samabhyarccati provAca, he kuladevate ! sarvairapyasmatpUpUrvajairmayApi cehalokasukhArthaM sarvadA tvaM samArAdhitA, atha putraM vinA mayi paralokaM gate tvatpUjAM kaH kariSyati ? atastvamavadhijJAnena jJAtvA kathaya mama saMtAnaM bhaviSyati na vA ? tenetyukte sA prAha, bho zreSThin ! kiyatyapi kAle gate puNyaM kurvatastava nizcayena putro bhaviSyati tannizamya hRSTaH sa zreSThI kulakramAyAtaM dharmaM vizeSeNa cakAra evaM ca kurvatostayorekadA kazcit puNyavAn jIvastasyAH puNyazriyAH kukSau caMDasvapnapUrvakaM putratvena samutpanna. prAtaH samaye ca tayA tatsvapnaH svabhartre niveditaH, tadA zreSThinA tatsvapnaM svabuddhyA vicArya svabhAryAyai suputraprAptiH kathitA, tadvacanena sApyAhlAditA. tataH krameNa paripUrNasamaye zubhavelAyAM zubhalakSaNaH putro jAtaH, tasya janmani pitrA mahotsava : - kRto dInaduH sthitAnAM ca vAchitaM dAnaM pradattaM. ayaM puNyena prAptaH, ataH kAraNAt pitrA sarvajanasamakSaM tasya puNyasAra iti nAma vidadhe. dhAtrIbhirlAlyamAno'sau krameNa paMcavArSiko janakena mahotsavapUrvakaM pravarapaMDitasamIpe kalAbhyAsArthaM lekhazAlAyAM muktaH, itazca tatraiva nagare // 1 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpuNyasAra caritraM // 2 // ratnasArazreSThiputrI ratnasuMdaryabhidhA pravararUpadhAriNI babhUva, sApi tasyaiva kalAcAryasya saMnidhau tena puNyasAreNa saha kalAbhyAsaM kurute sma. mahilAsvabhAvena cApalyaM dadhAnA sA ratnasuMdarI tena puNyasAreNa samaM vivAdaM kurute . ekadA ruSTena puNyasAreNa tAM prati proktaM, he bAlike ! yadyapi tvaM paMDitaMmanyA kalAvatI ca vartase, tathApi mayA saha taba vivAdo na yuktaH, yatastvaM puruSasya gRhe dAsI bhvissysi| tenetyukte sA prAha are ! yayahaM dAsI bhaviSyAmi tarhyapi kasyacinmahAbhAgyavato 2 // 2 // narasya bhaviSyAmi, paraM he mUDha ! tava na bhaviSyAmi tayeti nigadite puNyasAraH proce, re vRthAbhimAnini ! yadyahaM balAdapi tvAM pariNIya madIyAM kiMkarIM karomi tadAhaM nizcayena naraH, iti zrutvA bhUyaH sAbravIt re mUrkha ! balAtkAreNAnyasya kasyApi sneho na jAyate, tarhi re daMpatyostu kathaM jAyate ? iti parasparaM vivAdaM kRtvA puNyasAro lekhazAlAyAH svagRhe gatvA roSeNa ca mlAnavadano bhUtvA zayyAyAM suptaH itaH puraMdarazreSThI bhojanavelAyAM gRhe samAyayau, tadA putrasya taceSTitaM dRSTveti puSTaM, he vatsa ! aya tvaM zyAmavadanaH kathaM vartase ? evaM mahAgraheNa pRSTaH sa prAha he tAta ! ratnasArazreSThiputrIM ratnasuMdarIM yadi mama pariNAyayasi tadAha svastho bhaviSyAmi, nAnyathA tadA zreSThinA jalpitaM re vatsa ! adyApi tvaM bAlo'si, ataH saMprati kalAbhyAsaM kuru, pazcAdvivAhasamaye ca tasyAH pANigrahaNaM kuryAH punaH putreNa bhaNitaM, he tAta ! tatpituH pArzve madarthaM sAMpratameva tvaM yadi tAM yAciSyase tadAhaM bhokSye, nAnyathA tenetyukte zreSThinA tadvacaH pratipaya taM ca saMbodhya bhojayitvA svayaM ca bhuktvA sthitaH, tataH svajanaparivRtaH sa puraMdarazreSThI ratnasArazreSThisadanaM tyAyau. tadA sa ratnasArazreSThayapyabhyutthAnAsanadAnasvAgatapraznapUrvakaM savinayaM provAca bho zreSThivarya ! samAgamanakAraNaM brUta, tadA puraMdaMro jagAda - he zreSThin ! matputrArthe tvatsutAM ratnasuMdarIM yAcituM vayaM samAgatAH iti zrutvA ratnasAraH prAha, iyaM kanyAvazyaM mayA tvatsutAyaiva deyA, etadviSaye kiM kathyaM 1 bhavadvacanaM me pramANameva, kanyA tAvatkasmaicidapi dAtavyaiva, paraM yadi yUyaM yAcitArastarhi kiM vilokyate ? yAvadratnasArazreSThineti nigaditaM tAvat pituH samIpe sthitA sA bAlikA sahasaivaM babhASe he tAta! ahaM tasya puNyasArasya gehinI na bhaviSyAmi tadvAkyaM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // zrutvA puraMdaro dadhyau, aho mama putrasyaitasyAH pANigrahaNAbhilASo vRthaiva, zaizave'pi yasyA vANyevaMvidhA karkazAsti sA yauvanonmattA satI priyasya kathaM sukhadA bhaviSyati ? puraMdaraH zreSThI yAvadevaM ciMtayannasti tAvadratnasAreNa bhaNitaM, iyaM matputrI mugdhAsti, vAcyAvAcyaM ca kimapi na jAnAti, tadasyAH prajalpitaM manasi nAnetavyaM. kiMca he zreSThinahaM tathemAM bodhayiSyAmi yathAsau tvatputraM pariNeSyati. iti zrutvA puraMdarastataH zrIpuNyasAra samutthAya svagRhamAgatya putra pratyavAdIt, he vatsa ! sA kanyA taba yogyA nAsti, yataH - kugatAM vigatasnehAM / lajjAzIlakulojjhitAM // caritraM atipracaMDa dustuNddaaN| gRhiNIM parivarjayet // 1 // pitretyukte puNyasAraH prAha he tAta ! yadImAM kanyAmahaM pariNayAmi tadAhaM satyapratijJo bhavAmi, nAnyatheti nigaya sa buddhimAn puNyasArastallAbhAyAparopAyaM vyaciMtayat, tadaikavAraM prativacanAt svakIyAM kuladevIM saprabhAvAM zrutvA zubhavAsare kusumanaivedyadhUpavilepanAdibhistAM samabhyarcya vinayatatpara iti prArthayAmAsa, he devi ! yayA tuSTayA zreSThinaH puraMdarasyAhaM putro dattaH By:sA tvaM mama samIhitaM cena pUrayasi tahaM kathaM nirmitaH ? he mAtastadAhamataH sthAnAdutthAsye tadA ca bhokSye, yadA tvaM madvAMchitaM pUrayiSyasi. evaM pratijJAyAM kRtAyAmekenopavAsena sA kuladevI tuSTA provAca he vatsa ! zanaiH sarva bhavyaM bhaviSyati. tvaM ciMtA mA kuryAH ? ityukte : hRSTacittaH san puNyasAraH pAraNakaM kRtvA janakAnujJayA'viziSTakalAbhyAsaM vidadhe, yAvatA kalAbhyAsaM kRtvA sa saMprAptayauvano babhUva tAvatA daivayogena yUtakrIDArato babhUva, ballabhatvena pitRbhyAM vinivArito'pi sa dyUtavyasanAna nivartitaH. ekadA lakSamUlyaM nRpAbharaNaM zreSThigRhAn gRhItvA lakSe hArite sati puNyasAreNa yUtakArANAM pradattaM. atha kiyatA kAlena rAjJA tadAbharaNaM yAcitaM, tadA zreSThinA tatsamarpaNAya sthAnakaM vilokitaM, kiMtu tatra nRpAbharaNaM na dRSTaM, tadA manasi ciMtitaM nUnametadAbharaNaM matputreNa puNyasAreNa gRhItaM bhaviSyati. guptasthAnasthitaM vastu / KnAparaH ko'pi grahItuM samarthaH, tadgataM jJAtvA zreSThinA dhyAtaM-yadartha khidyate lokai-yatnazca kriyate mahAn // te'pi saMtApadA evaM / duHputrA hA bhavaMtyaho // 1 // iti vimRzya punaH zreSThinA ciMtitaM nUnaM tena durAtmanA kApi tadAbharaNaM yUtakArapArzve hAritaM bhaviSyati, tasmAnmayAyaM 3. putro gRhAniSkAsanIya eva, putrarupeNAyaM vairI jJeyaH. evaM ciMtayitvA sa putrasamIpe samAgatya nRpAbharaNasvarUpaM papraccha, tadA tena putreNApi KAKEKREKKERLINE
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ MENo niSkAsitastarhi tvaM svamukha // 4 // mehinInirbharsitaH sa zreSThI putra mUtvA pUrva preSThinA mUrkhatA kRtA, pa KE pituragre satyamevoktaM, tadanaMtaraM zreSThI prakupitaH san taM proce, re duSTa ! tvayA tadbhUSaNaM samAdAyaiva mama gRhe samAgaMtavyaM. ityuktvA vacasA tarjayitvA galake ca dhRtvA gADharoSavazena sa putro niSkAsitaH. tadA sa puNyasAro'pi dinAvasAnatvAdanyatra gaMtumakSamaH purAniHsRtya nyagrodhakoTare ra praviSTaH, tataH zreSThI gRhaM samAgataH, tadA zreSThinyA bhaNitamadya puNyasAro'dyApi gRhe kathaM nAyAtaH ? tadA zreSThinoktaM, tena kuputreNa YE zrIpuNyasAra rAjabhUSaNaM dyUte hAritaM, tato mayA kopaM kRtvA zikSAhetave sa gRhAnirvAsito'sti. iti nizamya zreSThinI prAha, yadi tvayA rajanImukhe caritraM putro niSkAsitastarhi tvaM svamukhaM mama kiM darzayasi ? taM bAlamekAkinamasyAM trikAlavelAyAM niSkAsya tvaM kiM na lajjase ? atha putraM // 4 // gRhItvaiva tvayApi mama gRhe samAgaMtavyaM. evaM gehinInirbhasitaH sa zreSThI putraM smRtvA duHkhitaH san sarvatra nagaramadhye vilokayati sma. PC itaH svagRhaM nirmAnuSaM vIkSya zreSThinyA ciMtitaM, hA ! mayA kopaM kRtvA gRhAt patirapi niSkAsitaH ! pUrva zreSThinA mUrkhatA kRtA, pazcAnmayApi ca kRtA. evaM ciMtAturA rudanaM kurvatI zreSThinI bhartRsutayormArgAvalokanaM kurvANA nijamaMdiradvAri sthitA. itazca sa puNyasArastatra vaTakoTaramadhyasthito nizAyAM zarIratejasA dedIpyamAnaM devatAdvayaM dadarza. evaMvidhAM tadIyAM vANI ca zuzrAva, tanmadhya ekA prAha, he svasaH ! svecchayA bhUmaMDale kathaM na bhramyate ? yata iyaM rAtriH svapakSahitaMkarI vartate. tadA dvitIyA proce, he hale ! vRthAbhramaNena kimAtmA khidyate ? yadi kvApi kautukaM dRzyate tarhi tatra gamyate. punarAdyAvadat, yadi tava kautukecchA vartate tarhi vallabhInagare gamyate. tatra dhananAmA zreSThI vasati, tasya dhanavatI priyA, tatkukSisaMbhavAzca sapta putrikAH saMti, tAsAmimAni nAmAni, ekA dharmasuMdarI, dvitIyA dhanasuMdarI, tRtIyA kAmasuMdarI, caturthI muktisuMdarI, paMcamI bhAgyasuMdarI, SaSThI saubhAgyasuMdarI, saptamI ca guNasuMdarIti. atha tAsAM varaprAptihetave tena dhanazreSThinA modakAdiDhaukanena laMbodaraH samArAdhitaH, tadA saMtuSTo'sau pratyakSIbhUya provAca, bho zreSThipravara ! A. itaH saptamavAsare rAtrI sulabhavelAyAM vivAhasAmagyAM praguNIkRtAyAM cAruveSanArIyugalapRSThe yaH kazcitpumAn sameSyati, sa tava sutAnAM bhartA bhaviSyati. iti nigadya sa laMbodarastirodadhe. sA saptamadivasarAtrirathaiva vartate, ataH kautukavilokanAya tatra gamyate, ayaM nivAsapAdapazca
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA huMkRtipUrvaka tataH pracalataH svajanaM ca sArthe gRhyate. tadA vaTakoTaramadhyasthapuNyasAro'pi tadvacaH samAkaNyeti dadhyau, aho ! mamApi prAsaMgikaM kautukavilokanaM bhaviSyati, iti viciMtya yAvatsa pramuditastAvat tAbhyAM huMkRtipUrvakaM sa vaTapAdapa utkSiptaH, kSaNAMtareNa ca vallabhapuryA udyAne gatvA sa sthitaH. tataste devyau nArIrUpaM kRtvA tataH pracelatuH. puNyasAro'pi vaTakoTarAniHsRtya tatpRSTe calati sma. atha laMbodaragRhadvAre maMDapaM kRtvA vedikAM ca racayitvA zrIpuNyasAra svajanaM ca saMmelayitvA kanyAsaptakasahitaH zreSThI yAvattatra sthito'sti tAvannArIdvayapuSThe samAgacchan sa puNyasArastena dRSTaH, tataH pravarAsane caritraM sataM nivezyeti sa jagAda, bho bhadra ! laMbodareNa tvaM mama jAmAtA samAnIto'si, ata etAH saptApi mama kanyAstvaM pariNaya ! iti / nigadya tena varavastraparidhApanapUrvakaM salakSamUlyabhUSaNena samalaMkRtaH, tato dhavalamaMgaleSu jAyamAneSu vahnisAkSikaM zubhavelAyAM tena tAH saptApi cArukanyAH pariNItAH, tadA svacitte sa dadhyAvaho ! pitrAhaM nirvAsitastadbhavyaM jAtaM, anyathaivaM mama puNyasphItiH kathaM prakaTIbhavet ? iti dhyAyan sa zreSThinA tAsAM pANigrahaNaM kArayitvA samahotsavaM svagRhe nItaH. athAvAsabhuvane prAptaM taM tA vallabhAH pRcchaMti sma, he nAtha ! tava kalAbhyAsaH kiyAnvidyate ? tadA so'bravIt, he mugdhAH ! mameSTakarAH kalA na, yata uktaM - atyaMtaviduSAM naiva / sukhaM FDMR mUrkhanRNAM na ca // arjanIyAH kalAvidbhiH / sarvathA madhyamAH kalAH // 1 // etasya zlokasyArthamavidaMtyo yAvattA vimarzanaM kartuM lagnAstAvatsa puNyasAraH svacitte dadhyau, sa vRkSo yAsyati, ato'tra vilaMbo na vidheyaH. iti viciMtya yAvatsa digavalokanaM karoti tAvattAsAM kaniSThayA guNasuMdaryA gaditaM, svAmin / kiM te dehaciMtAzaMkAsti ? tathetyudite sa prAha, evameva. tato'sAvadhobhUmau samAgatya svajJApanAya bhArapaTTe khaTikayaivaM zlokamekaM likhati sma, tadyathA - gopAlayapurAdAgAM / vallabhyAM daivayogataH // pariNIya vadhUH sapta / punastatra gato'smyahaM // 1 // iti zlokaM likhitvA yAvatsarvAH pUrvakathitazlokArthamajAnaMtyo lajjamAnAH sthitAstAvad gRhadvAre gatvA tena guNasuMdaryAH kathitaM, tvaM madhye braja yathA mama sukhe na dehaciMtA syAt. tenetyukte sApi bhartRnirAbAdhahetave . gRhamadhye gatA. atha sa tatraiva vaTe gatvA yAvattatkoTare praviSTastAvatte devate api samAgate, tatastAbhyAM svazaktyA taM vaTaM samutpATaya tatsthAne ..
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ K muktaH itaH sa puraMdarazreSTyapi pure bhrAMtvA putramavilokayan rAtriparyaMte'tizrAMtaH san yAvat tatra samAyayau tAvatprabhAtasamayaM vijJAya puNyasAro'pi vaTakoTarAdahirniHsRta, ito'laMkArAdibhiralaMkRtaM svaputraM dRSTvA savismayaH zreSThI vatsa vatseti jalpastaM samAliMgati sma. tatastena sI R: svagehamAnItaH, zreSThinyapi to dvAvapi samAgatau dRSTvA hRSTA. tataH pitRbhyAM snehapUrvakaM taM svotsaMge nivezya samAliMgya ca pRSTaM, he vatsa zrIpuNyasAra e ! tavedRzI zobhA ka saMjAtA ? tadA sa puNyasAraH pitroragre vismayakAriNI samagrAmapi svakIyAM kathAM kathayAmAsa. tadAnIM mAtApitarau ra caritraM sAzcayA~ tatkathAM zrutvetyUcatuH, aho sutasya kIdRzaM bhAgyamasti ? yena rAtrimadhye IdRzI maharddhilabdhA, punarjanako babhANa, bho vatsa ! mayA roSavazAttava yat kimapi durvAkyaM zikSArtha kathitaM, tattvayA kSatavyaM. tenetyukte puNyasAro'pyAha, he tAta ! bhavadIyA zikSA mama E sukhaMkarI jAtA, yaduktaM- amIyarasAyaNa aggalI / mAya tAya guru sIsa // je u na mannai bappaDA / te rulIyA nisadIsa // 1 // ityukte pitarau praharSito. tatastena putreNa lakSamUlyaM svavibhUSaNaM yUtakArANAM dattvA nRpavibhUSaNaM ca pazcAd gRhItvA bhUpasya dApitaM. tataHparaM sa puNyasAraH sarvaguNanAzanaM dyUtavyasanaM parityajya sAraM haTTavyApAra vyadhAt. itazca svakAMte nAyAte tato valitvA guNasuMdaryA SaNNAmapi nijavRddhabhaginInAM nigaditaM, bahI velAbhUt paramadyApi sa nAyAtaH, tItthaM jJAyate yaddehaciMtAyA miSataH sa kApi gataH. tayetyukte tAH sarvA api saduHkhA EM ruruduH. tAsAM rudanaM zrutvA pitrA tatkAraNaM pRSTaM, tAvattAbhiruktaM, sa naH patiH kApi yayau. janakenokaM, aparijJAtapAraMparyo sa nijapatiyuSmAbhiH saMbhUya kathaM na dhRtaH, manoramAbhiH strIbhistu sarvo'pi jano vilobhyate, tena ca yUyaM prAptA api kathaM parihRtAH ? yadyaMgalagnaM vibhUSaNaM samAdAya sa gatastadaivaM jJAyate sa ko'pi vyasanI bhaviSyati. yadi devatAdatto bhatavaM cakAra, tarhi nUnamayaM bhavatpUrvakRtakarmaNAmeva doSaH, kiM ca bhavatIbhirvArtA kurvatIbhiH kimapi tadIyamabhidhAnaM sthAnaM jJAtaM vA na ? IdRzaM pitRvacaH samAkarNya guNasuMdarI provAca, tadA dIpodyotena gacchatA tenAtra bhArapaTTe kimapi likhitaM, paraM mayA tadvAcitaM nAsti. tataH prAtastallikhitAkSarANi vAcayitvA sA prAha, he tAta ! K so'smatpatirgopAlayapure gataH, kenApi daivayogena sa rAtrimadhye ihAgatyAsmAMzca pariNIya punastatraiva gataH. ato he tAta ! svahastena tvaM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ caritraM mama naraveSaM samarpaya yato mahAsArthayutAhaM puruSaveSeNa tatra gatvA vilokya ca taM nijaM kAMtaM SaNmAsamadhye prakaTIkaromi, athavA bahireva naH zaraNaM. tayetyukte pitrArpitaM nRveSaM samAzritya mahAsArthayutA sA kiyadbhirdinairgopAlayapuraM yayau. tadA tatreti prasiddhirjAtA yadguNasuMdarAkhyaH ko'pi sArthezasuto'tra sameto'sti. atha puMveSadhAriNI sA'pUrvaM DhaukanaM gRhItvA nRpasabhAyAM gatA, nRpeNApi bahumAnitA. tataH sA tatra zrIpuNyasAra sthitA krayavikrayAdi vyApAra karoti sma. krameNa tayA tena puNyasAreNa saha maitrI maMDitA. atha puramadhye tadIyaivaM khyAtirabhUta, yo guNasuMdarAhavayo vaNikkumAro vallabhIpuryAH samAgato'sti, sa vidvAn rUpavAn guNavAMzca vartate, tattulyaM rUpavicakSaNatvAdi ca nAparasya vilokyate. evaMvidhAM tatprazaMsAM zrutvA sA ratnasuMdarI svajanakaM pratIti jagAda, he tAta ! mayAyaM guNasuMdarakumAraH pariNetavyaH. tayetyukte pitrA tadbhAvaM vijJAyaM tatsamIpaM gatveti nigaditaM, bho kumAra ! matsutA ratnasuMdarI tvAM bhartAraM samIhate. tenetyukte sA svacitte byaciMtayat, eSA vAMcchA nirarthakA, yata ubhayoH striyorgRhavAsaH kathaM bhavet ? atastAM kamapyuttaraM dattvA vArayAmi. athavA yA mama sA'syA api gatirbhaviSyati, iti dhyAtvA sA taM zreSThinaM prAha, asminnarthe kulInAnAM pitroreva prAdhAnyaM, madIyau ca to pitarau dUre vartete, tatastvayeyaM kanyAnyasya kasyApi samIpasthavarasya deyA. iti tadbhASitaM zrutvA punarapi ratnasAraH zreSThI proce, bho kumAra ! matputryAstvayyeva vallabhatvamasti, ataH sAnyasmai puruSAya mayA kathaM dIyate 1 yataH-zatrubhirvadhurUpaiH sA / prakSiptA duHkh-saagre|| yA dattA hRdayAniSTa-ramaNAya kulAMganA // 1 // evaM tasya mahAgraheNa sA tadvivAhamanumene. tataH zreSThinA zubhavAsare tayorvivAhazcakre. atha puNyasArastaM samAcAraM samAkarNya svakuladevyAH purazchurikayA svakIyaM zirazchettumArabhata, tadA sA prakaTIbhUyovAca, bho ! kathamidaM tvaM sAhasaM karoSi ? tayetyukte sa prAha, madvAMchitAM kanyAmanyaH pumAn pariNItavAn, atha mama jIvitena kiM ? tenetyukte tayA bhaNitaM, he vatsa ! yA kanyA mayA tava dattA sA tavaiva bhaviSyati, vRthA maraNasAhasaM mA kuru punaH puNyasAro'vadat parastrIsaMgamo mama kartuM na yujyate, iyaM tu pariNItaiva, atha mayA kiM kartavyaM ? iti zrutvA sA punarAkhyat, Xhe vatsa ! sAMprataM bahunA prajalpitena kiM ? paraMtu nizcayenaiSA nyAyavRttyaiva tava priyA bhaviSyati. iti nigadya sA devatA svasthAnaM gatA...
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ KE puNyasArastu sakautuko'pi taddevatAvAkyamasaMzayameva svacitte mene. atha sA guNasuMdarI pativiyogaduHkhitA kApi nijakAMtamalabhamAnA kasyApyagre ra svaM mAnasikaM svarUpamakathayaMtI SaNmAsImatikramya paripUrNe'vadhau svAM pratijJAM pUrayituM purAbahiH kASThaizcitAM kArayitvA janairvAryamANApi jvalitAnale praveSTuM cacAla. zrIpuNyasAra tadA sakale'pi pure IdazI vArtA babhUva yadayaM bAlo'pi sArthezaH kenApi vairAgyeNa vahipraveze kartukAmo'sti. itazca nRpeNa taM samAcAra caritraM jJAtvA puraMdararatnasArapuNyasArAdipaurajanena saha tatrAgatya tasyeti kathitaM, bho ! kiM kenApi tavAjJA khaMDitA ? vA kenApi tvadIyaM kiNcidvi|| 8 // nAzitaM ? yatte duHkhakAraNaM bhavet tatkathaya ? tato ratnasAreNoktaM, bho ! yadi mama me putryA vA ko'pyaparAdho bhavettarhi kathaya, tenetyukta sA'bravIt, kasyApyaparAdho nAsti, kenApi madIyaM kiMcidapi gRhItaM nAsti, paramiSTaviyogaM vitanvatA duSTadaivenAhaM daMDito'smi, ato duHkhadagdhasya me bahireva zaraNaM, iti jalpaMtI niHzvAsAn muMcaMtI yAvatsA citAsamIpaM yayau tAvatpuraH svAminA proktaM, yaH kazcidasya paramAbhISTo bhavati tenAyaM saMbodhyAsmAnmRtyusAhasAdrakSaNIyaH. tadA paurarityuktaM, etasya puNyasAreNa saha maitrI vartate. iti vaco nizamya rAjJA puNyasArasya samAdiSTaM, tadA sa puNyasAro nRpAdiSTaH san tannikaTe gatvA taM pratIti vabhASe, bho mitra ! tava tAruNyavayaHsthitasya dhanADhayasya ca duHkhakAraNaM mamA'kathayitvaiva maraNaM na yuktaM. tadA sA'vadadyasyAgre duHkhAni kathyate sa ko'pi na dRzyate. tadA puNyasAreNoktaM, ... bho mitra ! tavAnayA ceSTayA tvaM samastanarANAmupahAsAspadaM bhaviSyasi. tenetyukte tayA taM puNyasAraM samupalakSya smitaM vidhAya tallikhitaM zlokaM nigadyeti proce, ayaM zlokaH kiM bhavatA likhito na vA ? tadA tenomiti bhaNite sA jajalpa, ahaM saiva tava priyA, yA tvayA X. toraNadvAre muktAbhUt, guNasuMdarIti ca mannAma, he kAMta ! samagro'pyayaM prayAsastavaiva hetave mayA cakre. atha prasAdaM vihAya mama tvaM zIghrameva .. K. strIveSaM samarpaya, tayetyukte sAzcaryeNa puNyasAreNa svagRhAnmanoramaM nArIveSaM samAnAyya tasyai pradade, tadA sA taM veSaM paridhAya svarUpeNa prakaTIbabhUva, tataH puNyasAreNa nareMdrAdipUjyavargasyetthaM nigaditaM, iyaM vadhUbhavadbhyo baMdate, tataH sA guNasuMdaryapi nRpaM tathA zvazrUzvazurau ca namazcakre. tadA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpuNyasAra caritraM // 9 // vismitairnRpAdikaiH pRSTaM, bho puNyasAra! kimetatsaMjAtaM ? tadA tena nRpAgre paurajanasamakSaM sAyaMtA vismayakAriNI svakIyakathA nigaditA, tadA sarva:ko'pi janazcamatkRtaH puNyasArasya puNyaM prazazaMsa. itazca ratnasArazreSThinA nRpo vijJaptaH, svAmin ! yena matputrI pariNItAbhUt sa tu daivayogena nArI babhUva, atha matsutAyAH kA gatiH ? teneti pRSTe nRpo'vAdIt, bho ! atra kA pRcchA ? sApi puNyasArasyaiva gehinI bhavatu evaM nRpAdezaM prApya sA ratnasuMdaryapi 'puNyasArasyaiva vallabhA'bhavat, tathA vallabhIpurAt tAH sarvA api vallabhAH puNyayogAt puNyasArasya maMdire samAyayuH. evaM tasya puNyasArasyASTau striyaH saMjajJire, sarvo'pi janazca tatpuNyaprazaMsAM cakAra. athaikadA svadezanayA bhavyasattvAn bodhayaMtaH zrIjJAnasAgarAkhyAH sUrayastatra samAjagmuH tadA tadvaMdanAtha bhaktibhAvena paurajanayutaH puNyasArasamanvitazca puraMdaraH zreSThI samAyayau. gurUMzca praNamya teneti puSTaM, he prabho ! matsUnunA puNyasAreNa pUrvabhave kiM sukRtaM kRtaM ? tadA guravo'pyavadhijJAnena jJAtvA tatpUrvabhavasaMbaMdhaM procuH. bho zreSThin ! nItipure purA kazcitkulaputro babhUva, sa saMsAravAsanirviNNaH sudharmamunisaMnidhau dIkSAM gRhItvA tadattAM suzikSAM niraMtaraM zrRNoti. ekadA guruNoktaM, bho ! AvazyakakhaNDanaM tvaM kathaM karoSi ? yato vratabhaMgena mahAndoSo bhavati. tenetyukte sa bhavabhItaH kAyaguptimasahiSNurvaiyAvRtyaM cakAra. krameNa sa samAdhinA mRtvA saudharmakalpe tridazatvaM prApyAyuHkSaye tatazcyutvA he zreSThistavAyaM suto'bhavat. samitipaMcakaM guptidvayaM cemAH sapta pravacanamAtarastena sukhenArAdhitAH, tatastena hetunA sapta priyAH sukhena labdhAH, aSTamI kAyaguptirdukhena samArAdhitA, tenASTamI priyA duHkhena saMjAtA. tataH kAraNAt sudhiyA dharmakarmaNi sarvathA pramAdo na vidheyaH / evaM nijapUrvabhavaM zrutvA . jAtasaMvegaH puraMdaraH zreSThI dIkSA jagrAha, vivekavAn puNyasAro'pi zrAvakatvaM samAdade. tadanaMtaraM ca putreSu jAteSu puNyasAro'pi vRddhAvasthAyAM dIkSAM pratipadya mRtvA sugtibhaagbbhuuv| / iti puNyasArakathA sAmAptA //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA ||shrii jinAya nmH|| ||shrii prema-bhuvanabhAnu-padma-sadagurubhyo nmH|| // atha zrI skaMdakAcAryacaritraM praarbhyte|| (kArtA - zrI zubhavardhanagaNI) caritraM // 1 // // 1 // zrAvastIti suvistIrNa - sukRtAtrAsti pUrvarA // janA vitamaso yatra, prAsAdAca maNimayAH // 1 // suvikhyAtayazAstatra, jitazatrurnarezvaraH // tasya bhUmipateH zIla-dhAriNI dhAriNI priyA // 2 // tayordakSaH skaMdakAkhyaH, kumAraH sAravikramaH // yuvarAjazriyaM bhuMjan, jainadharmarato'bhavat // 3 // svasA kanIyasI tasya, puraMdarayazA'bhidhA // catuHSaSTikalopetA, rUpasaubhAgyazAlinI // 4 // daMDakAgninareMdrasya, kuMbhakArakaTaprabhoH // sA dattA paTTarAjJItvaM, prAptA saubhAgyabhAgyabhUH // 5 // daMDakAgnimahIbhartu-mithyAdRSTiH purohitaH // pAlakAkhyo jainadharma-dveSI vidyAbhimAnabhRt // 6 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 2 // // 2 // kenacidrAjyakAryeNa, preSito bhUbhujAnyadA // rAjaparSadi saMprAptaH, zrAvastInagarI gataH // 7 // rAjJo'nyeyuH sabhAyAM sa, purodhAH samalAzayaH // niniMda jinadharmaM zrIkumAre tatra zRNvati // 8 // kutIrthikajanaprokta-hetupotaprabhaMjanaiH // yuktairvaco bhiretasya, skaMdakaH pakSamacchi dat // 9 // aMtaH kopAkulo dAtuM, pratyuttaramathAprabhuH // bahiH smitamukho'zaMsat, vacaH skaMdakabhASitaM // 10 // kAryaM kRtvAtra bhUpasya, gate sthAnaM purodhasi // dadhyAviti kumAreMdra-stattvavit skaMdakAbhidhaH // 11 // hAryate hA pramAdena mAnuSaM janma durlabhaM // mudhA mayeSTa phalakRt, dakSiNAvarta zaMkhavat // 12 // prAgalpasukhadAH pazcAdasaMkhyaduHkhadAyinaH // kiMpAkaphalavadbhogA, budhairnityamamI matAH // 13 // asAraM khalu saMsAraM, tatparityajya satvaraM // gRhNAmyanaMtasukhadaM, vrataM zrIsuvratAMtike // 14 // puNyAn manorathAnevaM, kumAre'smin prakurvati // viharaMstAM purIM prApa, prAtaH zrIsuvrato jinaH // 15 // krIDodyAne viracayAMcave saMmadame duraiH // devaiH samavasaraNaM, svAmino muktigAminaH // 16 // avIvRdhannRpaM gatvA, satvaraM vanapAlakaH // zrIsuvratajinAdhIzasyAgame nAtibhaktimAn // 17 // zrutvA bhUmipatiH putrA-varodhAnIkasaMyutaH // samAgAdvaMdituM krIDo-dyAne zrIsuvrataM jinaM // 18 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA // 3 // vidhinA''namya sarvajJaM, skaMdakena samaM nRpaH // jinasyAkarNayAmAsa, dezanAM zivasaukhyadAM // 19 // tAM nizamya samutpanna - vairAgyaH skaMdako drutaM // saspRho'bhUd vratAdAne, tadAnIM ca vizeSataH // 20 // jinaM natvA tato gatvA, pitrA saha nijaM gRhaM // vrataM grahItukAmaH sa-napRcchatpitarAvayaM // 20 // pitarAvAhaturvatsA-dhunA tvaM vartase yuvA // gRhANa rAjyamasmAka-mucitaM sAMprataM vrataM // 21 // kAmaM bhavabhayodvignaH, zivArthI skaMdakaH punaH // pitrorvAkyaM nAnumene, cAritre sthiravAsanaH // 22 // pitroranumatiM prApya, suhRdAM paMcabhiH zataiH // saha jagrAha cAritraM, zrIsuvratajinAMtike // 23 // vijJAtAkhilasiddhAMtaH, prApyAcAryapadaM jinAt // katicidvatsarAn sAdhu, vijahe skaMdako'rhatA // 24 // prAkarmaNAnyadA nunaH, skaMdako bhaginIpatiM // daMDakAgniM vaMdayituM, kuMbhakArakaTe pure // 25 // gaMtumutkaMThito'nujJA-mayAcata jagatprabhuM // abhyadhAttamidaM svAmI, trikAlajJAnavAMstataH // 26 // yugmaM / prANAMtakRtparaM tatro-pasargo'sti tava dhruvaM // tataH saMtyajyatAM saumya, sthAnaM klezakaraM kila // 27 // prAhAsAvevamukto'pi, vayamArAdhakA na vA // prANAMte copasarge'pi, prabho tasminnapAgate // 28 // svAmI prAha vimucya tvAM, sarve'pyArAdhakAH pare // ukto'pyevaM sa nAmuMca-dbhAvitvena kadAgrahaM // 29 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 4 // 6 yadi cArAdhakA ete, tadabhUttacchubhaM phalaM // mametyuktvA praNamyezaM, sUriH sAdhuyuto'calat // 30 // kuM bhakAraka TopAMta sthitagrAme sa AgataH / tadAgamanavArtA'gAt, pure tatra tadAkhile ||31|| tadAsau pAlako dadhyau zrutazrIskaMdakAgamaH / tiraskAraM dadhat prAcya marimukteSuvad hRdi ||32|| vigopitastadAnena, svasthAnabalamApya yat / vismRtaM mene tattasya, sAMprataM darzaye phalaM // 33 // kAlenAkArpita iva, prAyo'stya samAgataH // tadbhavyamabhavat kiMcit, kariSye mama vAMchitaM // 34 // viciMtyeti sa duSTAtmA, vane tatsUribhUSite / / agopayadanekAni zastrANi nijapUruSaiH ||35|| zrIskaMdakAgamanaM prAtaH, zrutvA tannagarIjanaH / tatraivodyAnadeze'gA-dvaMdituM bhUribhaktitaH / / 36 / / udyAnapAlato matvA, sveSTaM sUrisamAgamaM // rAjA rAjJIyutaH prApa, guruvaMdanahetave // 37 // vyAjahAra tathA dharmaM, jinoktaM tatra sUrirAT // komalairvacanaiH sarvo, janastuSTimagAdyathA // 38 // tato vyAkhyAM nizamyorvI - patiH prAptaH svamaMdiraM // zrIskaMdakagurUn hRSTaH, prazazaMsa punaH punaH // 39 // sa labdhAvasaraH kSmApaM, nizyekAMte purohitaH // durAtmedamabhASiSTa, pAtraM duSTadhiyAmaho ||40|| ime kusAdhava: kSmApa ! kiM varNyate punaH punaH / / svAmyeSAM doSTavaM hArdaM, na jAnAtyatidauHsthyataH // 41 // // 4 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 5 // // 5 // bhavadrAjyajidhRkSAyai, zRNu bhUpaiSa sUrirAT // aprabhu carituM ghoraM, vratakaSTa mihAgamat // 42 // sahasrayodhino'syaite, ziSyA hyeSa mahAbhaTaH / SaTtriMzadAyudhadharA, nizyekAMte'khilA api // 43 // yadA tadAvakAzaM te, vizvastasya guNairayaM // grahISyati nihatya tvAM, sAmrAjyamiti nirNayaH // 4 // rAjA purohitaM prAha, dRzyate hyeSu kevalaH // dharmasyADaMbaraH prauDhaH, kiMtu nAstraparigrahaH // 45 // jagau purohitaH svAmin, yadvacaH pratyayo na me // nijAMstatra janAn preSya, parIkSAM kuru satvaraM // 46 // nareMdrazcakitazcitte, kiMcittadvAkpratItaye // zikSAM dattvA rahaH kAMzci-narAnapreSayad drutaM // 47 / / teSu sAdhuSu kurvatsu, nidrAM kRtvA ca pauruSIM, // zastrAvalokanaM cakru - ste narAstatra sarvataH // 48 // karSitAni bhuvastAni, zastrANyAdAya satvaraM // bhUpasyagre'muMcanete, saMyuktAzca purodhasA // 49 // pratyayaM prApya tadvAkye, zastrANyAlokya bhUpatiH // atitIvratarakrodhA-ruNAsyastatkSaNAdabhUt // 50 // huM huM mAM mArayiSyaMti, krUrAH pAkhaMDino hyamI // mama rAjyaM grahISyaMti, eSAM vArtA mahatyaho // 51 // davAgnivajjvalanneva, daMDakAgniriti bruvan / purodhasaM durAtmAnaM, nirvicAro dize diti // 52 // munayo'mI durAtmAna-stubhyaM dattA mayAdhunA / svecchayA nigrahaM duSTA-tmanAM kuru tato drutaM // 53 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 6 // Guan ## tato hRSTamanA hArda - sphoTakAn spheTayAmyahaM / / prAkttanAniti sa dhyAyan purodhAH subhaTairvRtaH // 54 // paramAdhArmikasamaH, puro dhAvannirAgasaH // munIMstAMstrijagatpUjyAn, vadhasthAnamathAnayat ||55 | | | yugmaM / trAsayan viparItAtmA, trijagatsuhRdo munIn / yathA yathA vyathayati, modate te tathA tathA // 56 // skaMdakAcAryamAheti, pAlako brAhmaNAdhamaH // yattvayA me tadAkAri, pakSocchedaH svaparSadi // 57 // pakSocchedamanUcAnaH, kariSye'dya tavApyahaM / / kSamAmevAbhajat sUriH, kaThoramiti bhASite // 58 // kramAtpApAtmanAM dhuryaH, pAlakastAn munIzvarAn // tilayaMtre'kSipad ghore, dhig dhig nirdayatAmare || 59 // nAnyathAsyAjjineMdrasya, vAkyamevaM viciMtayan / azikSayannijAn ziSyAn skaMdakAryaH kSamAmiti // 60 // satkSatravaMzajA yUyaM, haMho dhIrAstapodhanAH / / kurudhvamadya yUyaM tu yuddhaM bhAvAribhiH saha // 61|| tatkSamadhvaM kRtAM ghora-vedanAmamunA bhRzaM / saMkhyAtItA yataH soDhA, vedanA nArake bhave // 62 // muhUrtamAtrajaiH kaSTai ra tAmarthya tAma ho / anaMta sukhasaMpatti-mayI muktiranuttarA // 63 // guroH samyagimAM zikSAM, zrutvAdhikamanobalAH // soDhuM tAM vedanAM yaMtra - pIDotthAM munayo'bhavan // 64 // ArUDhAH kSapakazreNiM, niHzreNiM muktivezmanaH / te sarve'pyabhavanaMta - kRtake valinastadA / / 65 // 6 // 6 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 7 // // 7 // evameSu munIMdreSu, siddhi prApteSu bhAvataH // ekaH kSullastathA sUriH, saMprAptAvavazeSatAM // 66 // yaMtre kSullamapi kSeptuM, tato lAti purohite // sUrirUce kSullamohA-krAMtastaM ca purohitaM // 67 / / gRhANa kSullamenaM tvaM, pazcAtyAgmAM nipIDya ca // prabhavAmIkSituM dRSTyA, nAhamasya hi vedanAM // 68 // bAlo'yaM ghAtyamAno'sya, puro duHkhakaro bhavet / kAmaM purodhAstaM pUrva, yaMtre kSullamapIDayat // 69 // kSamAyuktaH sa dhairyeNa, kSiptakarmA laghurmuniH // kevalajJAnamAsAdya, nirvANaM prApa tatkSaNAt // 7 // siddhArthAH pIDitA loke, khalarUpA bhavaMtyaho / pIDitAste tu siddhArthA-citraM jajurmahottamAH // 7 // bAlamapyamucadyo na , durAtmAyaM sa kIdRzaH / iti kopAtparINAmaH, sUrestasyA'zubho'jani // 72 // pIDyamAnastatavake, nidAnaM bahukopataH // sadezabhUpapUrlo kapAlakajvAlanAya saH // 73 // duHkarmaNyatra saMjAya-mAne prAtarabhUd bhRzaM // sUryeNA'prabhuNaivaitad, draSTumabhrAvRttirdadhe // 7 // sarvA api dizo jAtA, rajobhiH kaluSA bhRzaM // babhramuH pizitAhArAH, khe ca sarve vihaMgamAH // 7 // gurordharmadhvajaM teSA-mekA zakunikA bhuvi / patitaM nRkarabhrAMtyA, lalo raktAktamAdarAt // 76 / / samutpataMtI sA bhUpa-preyasImaMdiropari // AgAdyAvanmukhAttAva-d gurordharmadhvajo'patat // 77 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 8 // // 8 // tasyAH purata eva prA-gudvignamanasaH sa tu // vajravannyapatat pANI, tayA sa drutamAdade // 78 // sA prAhAyaM kuto dharma-dhvajo baMdhoH samAgataH // mahattenaiva sadratna-kaMbalenAsti veSTitaH // 79 // lohitenaiSa liptaH kiM, divo'tra patitaHkathaM // mArgayate sma sA zuddhiM, tataH sUreH samaMtataH // 8 // tasyAzrauSIdiyaM preSya-mukhAtUrNamupadravaM // kuTTayaMtI nijaM vakSo, mUcha sAgAcca duHkhataH // 8 // mUrchAyA vigame bhUmI-tale viluThati sma sA // rudaMtI niHzvasaMtI ca, sagadgadamavag nRpaM // 82 // kathamAcIrNamAH pApa, ghoraM karmedRzaM tvayA // yaddatAH sAdhavaH zuddhA, mAraNAya purodhasaH // 83 // bhUpenokte rAtrivRtte, jagau rAjJI tato hahA // jineMdradharma dviSTena, nareMdracchalito bhavAn // 8 // jAnIhi kapaTaM sarva-midametena nirmitaM // susAdhuSu svabhAvena, mAtsaryaM bibhratA sadA // 85 // pitrA pradIyamAnaM svaM, rAjyaM tyaktvA javena yaH // jagrAha dIkSAM tvadrAjyaM, sa kathaM bhUpa lAsyati // 86 // dhig dhig te zUnyacittatvaM, dhig dhig durbalakarNatAM / hA krUrAdezadAnena, munayo mAritAstvayA // 87 // kiM nAma gRhItaM tasya, pApiSThasya purodhasaH // agnihotre tvadane yo, dahati sma dayAguNAn // 8 // yadbhAvyaM kArya tajjAtaM, bahu kiM kathyate nRpa // jAnIhi te sarASTrasyA-gAdAsatraH kSayaH khalu // 8 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakA caritraM // 9 // baMdhoH zrIskaMdakasyAdya, vadhaM sAdhornizamya yat // puraMdarayazA dhig dhig, jIvettiSThecca dhAmani // 10 // zocaMtImiti tAM rAjJI-mutkSipyAInmatAmarI // zrIsuvratajineMdrasya, pArthe kSipraM mumoca ca // 91 // riktacittA sA rAjJI, prAbrAjIdarhato'tike // nirvedastu satAM hi syAt, kevalaM bhavamuktaye // 12 // skaMdakastanidAneno-tpanno'gnikumare punaH // sarvaparyAptisaMpUrNaH, sa muhurtAtare'bhavat // 93 // palyaMkAdutthito divyA-davadhijJAnato nijaM // dRSTvA pUrvabhavaM tIvra-krodhAkrAMto'bhavatsuraH // 14 // kalpAMtAgnirivAtyaMtaM, jvalan kopAgninAdhikaM // kSipramAgatya kheMgAra-vRSTiM cakre suro'bdavat // 9 // bhasmIbabhUva bhUjAniH, sadezastena vahminA / / yato'dhamakusaMsargA-nmahatAmapyaho kSayaH // 96 // varAkaH pAlakaH so'gA-jjvalitvA nArakakSitau / / syuH pApavRttayo jIvAH svasyAnyeSAM vipattaye // 17 // evaM yathA zAMtidhararbabhUve, vipadyaho skNdksuurishissyaiH|| anyaistathA sAdhuvaraistu bhAvyaM, spRhAlubhiH mokSasukhAni samyag // 98 // // 9 // // iti zrIskaMdakAcAryacaritraM samApta // shriirstu||
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mei | atha zrI subhUmacakravarti kathA // 9 // subhUmacakravarti kathA // 9 // jo ghAyai sttaaii| praliyaM japeI paradhanaM hri|| paradAraM ciya vaccai / bahupAvapariggahAsatto // 1 // caMDo mANI kundo / mAyAvI niharo kharo pAvo // pisuNo saMgahasIlo / sAhUNaM niMdao ahamo // 2 // aalppaalpyNpii| suduhabundI ya jo kayagyo ya // bahudukkhasogapauro / marilaM narayaMmi so yAi // 3 // vyAkhyA - yo jIvaH satvAn mArayati punarasatyavacanaM vadati, punaradattaM vastu yo gRhNAti, punaH paradAreSu gamanaM karoti, punarbahu-parigrahaM / melayati, punaryazcaMDo-bhayaMkaro, mAnI-ahaMkArI, kruddho-mAyAvI, niSThuraH, kharaH, kaThoracittaH, pApI, pizuno'saMgazIlaH-kusaMgakRt, sAdhUnAM * niMdakaH, adharmI, asaMbaddhavacanaprajalpakaH, duSTabuddhiH, ca punaryaH kRtaghno bhavati sa bahuduHkhapracuro'tyaMta duHkhI san mRtvA narakaM yAti, yathA ** ** aSTamazcakravartI subhUmo mahApApataH saptamaM narakaM gataH tasya prabaMdhamAha - vasaMtapurasamIpe ekaM vanaM varttate, tatra vanAzrame jamadagnistApasastapaH karoti, sa sarvatra janapadeSu prasiddho'bhUt. ito devaloke dvau mitradevau staH, eko vaizvAnaranAmA devo mahAzrAddhadharmo jinabhakttivacanaraktaH, dvitIyazca dhanvantarinAmA devo mahAzaivadharmI tApasarddhibhakttazca, dvAvapi **tAvAtmIyaM dharma prazaMsataH, ekenoktaM, zrIjainasadRzaH ko'pi dharmo nAsti, dvitIyena coktaM zaivadharmasadRzo'nyo dharmo na, dvAvapi vAdaM kurvatau Zhong Shi Bi Sheng Hao Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // * svasvadharmaparIkSArtha manuSyaloke samAgato. atha jainadharmiNA vaizvAnaradevenoktaM, jinadharmamadhye jaghanyo navadIkSito yaH sAdhustasya parIkSA karttavyA, meM * zivadharmamadhye ca yaH purAtanastApasastasya parIkSA karttavyA, ito mithilAnagaryAH, padmaratho rAjA rAjyaM tyaktvA caMpAnagA~ zrIvAsupUjyasya dvAdazamatIrthakarasya pArzve dIkSAM gRhItavAn, taM padmarathaM navInaM sAdhuM dRSTvA ubhAvapi devau tatrAgatya tasya parIkSAM kartuM pravRttI. nAnAprakArANi ** subhUma miSTabhakttAni zItalAni pAnIyAni ca tasmai tAbhyAM darzitAni, uktaM ca bho sAdho ! gRhANemAni, tAni dRSTvA kSudhAtRSApIDito'pi sAdhuragrAhyANi cakravarti jJAtvA na gRhItavAn, evaM sAdhvAcArarakSaNArthamekA parIkSA jaataa| atha dvitIyAM parIkSAM kurutaH, ekasmin grAmamArge tAbhyAM kaMTakAH karkarAzca kathA vikurvitAH, dvitIyamArge ca maNDukyo vikurvitAH, sa sAdhurmahAnubhAvo jIvadayApAlanArthe taM maMDukIsatkaM mArga tyaktvA sakaMTakamArge yAti, taiH // 2 // kaNTakaizca tasya mahopasargo jAtaH, pAdAbhyAM rudhiraM sthAne sthAne nissarati, tathApi sa svadharmAnna paribhraSTaH / atha tau tasya tRtIyAM parIkSA kurutaH, tAbhyAM divyamAyayA manohararupalAvaNyopetAH striyo vikurvitAH, tAH striyastasya sAdhoragre nAnAprakArANi nRtyAdIni hAvabhAvAn ** * bhogaprArthanAdIni ca kurvanti. tathApi tasya sAdhormano manAgapi svadharmAnna calitaM, punastAbhyAM naimittikarupaM vidhAya tasmai sAdhave proktaM, bho * sAdho ! AvAM jJAninI naimittiko svaH, adhunApi tavAyurvahu varttate, ato yauvanavayasi kimarthaM tapaH karoti ? nAnAzrRMgArarasAdiyutAn bhogAn / ma bhukSva, adhunaivaivaMvidhaM kAMcanasadRzaM zarIraM tapasA tvayA kathaM zopyate ? etanna yuktaM, vRddhatve tvayA cAritraM grAhyaM, tadA muninA proktaM-yadi / mamAyurdIdhamasti tadAhaM bahukAlaM cAritraM pAlayiSyAmiH dharma ca kariSyAmi, zarIraM ca me tena nirmalaM bhaviSyati, kiM ca yauvanavayo binA dharmo'pi na bhavati, vRddhatve kiM syAt ? zarIre jarjarIbhUte sati kriyAtapa Adi kimapi na bhavati. dhanyaM mama bhAgya, yena me cAritrodayo jAtaH, evaM * catasRbhiH parIkSAbhiH parIkSito'pyasau yadA na calitastadA tau devI hRSTI zrIjinazAsanasya prazaMsAM cakratuH, iti tAbhyAM jainadharmimuniparIkSA * kRtA. PREET
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhUma // 3 // kathA // 3 // * ** * atha zivazAsane vRddhatApasaparIkSArtha tau devI calito, itaH pUrvoktto jamadagninAmA vRddhastApasastAbhyAM dRSTaH, nagaralokA api tasya pArthe ki ** samAgatya tatsevAM pratyahaM kurvati, tasya mastake mahatI jaTA varttate, atha tau devau tasya parIkSArtha caTakacaTakIyugmarUpaM vidhAya tasya kUrcamadhye AlayaM * * kRtvA sthitI, ekadA caTakena manuSyabhASayA caTikAM prati kathitaM, he priye ! ahaM himavaMtaparvate gatvA drutamevAgamiSyAmi, tadA caTikayoktaM cettatraiva tvaM kayApi caTikayA sahAsakttaH san tiSThe:stadAhaM kiM kurve ? ato bhavatA na tatra gaMtavyaM, tat zrutvA punazcaTakenoktaM-cedahaM pazcAnnAgacchAmi ** tarhi strIhatyAgohatyAdi pAtakaM me'stu, tathaiva kRtaghnavizvAsaghAtakaparaniMdakAnAM yA gatirbhavet sA me gatirastu, caTikayokttamenatkiMcidapyahaM na manye, paraM tvaM mayokttamekaM zapathaM kuru, yathA mama pratyayo bhavet, caTakenoktaM kathaya, tayokttaM - cettvaM pazcAnna yAsi tadA'sya maharSeH pApaM te bhavatu iti zapathaM kRtvA tvaM yAhi ? tat zrutvA jamadagniH kruddhaH san svakUrcamadhyAttaccaTikAyugmamAkRSya kare ca dhRtvovAca are caTike ! mayA kiM pApaM kRtaM ? tadvada, caTikayoktaM he RSe ! tvamAtmanaH zAstraM vicAraya ? ukttaM ca - aputrasya gatirnAsti / svargo naiva ca naiva ca // tasmAtputramukhaM / * dRSTvA pazcAddharma samAcaret // 1 // tena aputrasya gRhaM zUnyamityAdi. ataH kAraNAt bho mune ! tvaM krodhaM saMbara ? svagRhaM ca yAhi, RSiNApi tadvaco / mAnitaM, atha sa jamadagnitApaso gRhe gatvA bahuputrIpituHkroSTikanagarAdhipaterjitazatrornRpasya pArzve samAgatyaikAM kanyAM yayAca, evaM taM tApasaM * calacittaM tapovratAca bhraSTaM vijJAya sa mithyAtvI devo jainadharme dRDhAnurAgI jAtaH, atha tApasayAcanAnaMtaraM rAjJoktaM-mama putrIzataM varttate, tanmadhyAdyA / * tvAM vAMcheta tAM gRhANa, tadA sa RSirnRpasyAMtaHpure gataH, tatra sakalAH kanyAstaM tApasaM jaTilaM durbalaM asaMskRtadehaM malinAMgopAMgaM ca dRSTvA taM ** prati thUtkRtaM cakruH, tadAkupitenarSiNA tAH sarvA api kanyAH kubjIkRtAH, pazcAdvalitena tenaikA nRpakanyA nRpaprAsAdAMgaNe ramamANA dRSTA, tasyai ** nijarUpaM samyak pradarya tenoktaM tvaM mAM vAMcchasi ? ityuktvA tasyA haste bIjapurakaphalaM dattvA tAmutpATya sa calitaH, zApabhayabhItena rAjJA sahasragokuladAsadAsIsahitA sA kanyA tasmai dattA, pazcAttenarSiNA nRpavinayatuSTena tapaHprabhAvAttAH sarvA api kubjIbhUtAH kanyAH samIcInAH
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // * kRtAH, evaM tena svakIyaM sarvamapi tapo niSphalIkRtaM, atha tena sA kanyA nijAzrame sthApitA. yauvanaM prAptA ca pariNItA, reNuketi tasyA ** abhidhAnaM jAtaM, tayA saha sa viSayasukhAni bhunaktti. athaikadA RtukAlasamaye tasyai jamadagninoktaM he priye'thAhaM tvAM pratyekaM vastu sAdhayitvA dAsyAmi, yena taba putrotparttibhaviSyati, tadA reNukayoktaM he svAmin ! yuSmAbhimatrai jhai vastunI sAdhayitavye. yathaikena vastunA kSatriyaH putro meM subhUma * dvitIyena ca brAhmaNaH putro bhavet, tApasenApi tathA kRtaM, tadvastudvayaM ca reNukAgre mukttaM. atha reNukayA tanmadhyAdekamauSadhaM jagdhaM, tatprabhAvatazca / cakravarti * tasyA mahAzUro mahApratApI ca rAmanAmA putro'bhUt, aparaM cauSadhaM hastinAgapure svabhaginyai anaMgasenAyai prahitaM, tayA ca tadbhakSitaM, tatprabhAveNa kathA *ca tasyA api kRtavIryanAmA putro jAtaH, itaH kazcideko vidyAdharo'tIsArarogapIDitastasminnAzrame samAgataH, rAmeNa tasya paricaryA kRtA, tato // 4 // ** jAtasamAdhinA tena vidyAdhareNa rAmAya parazuvidyA dattA, tenApi sA sAdhitA, tatprabhAvAcca tasyAgre ko'pi parazvAdizastradhArI sthAtuM na zaknoti. * athaikadA sA reNukA nijabhaginyA anaMgasenAyA milanArthaM hastinAgapure'naMtavIryarAjJo gRhe samAgatA, tAM manojJarUpAM dRSTvA'naMtavIryaH kAmavihvalo jAtaH, krameNa parasparaprItyudbhAvanato'naMtavIryeNa sA bhuktA. tatazca jAtagarbhAyA reNukAyAstatraivaikaH putro jAtaH, athAnyadA ttputryutaa| * reNukA jamadagninA svAzrame samAnItA. etadakAryato jAtakrodhena rAmeNAnaMtavIryaH parazunA hataH, tad jJAtvA'naMtavIryaputrakIrttivIryeNa piturvairAttadAzrame * Agatya jamadagnirhataH, tadA parazurAmeNa kIrttivIryaM hatvA hastinAgapurasya rAjyaM gRhItam. itaH kIttivIryasya sagarbhA vanitA bhayabhItA tato nirgatya meM bane tApasAnAmAzrame gatA. tApasairapi sA bhUmigRhe sthApitA. tatra tasyAzcaturdazasvapnaprasUcitaH subhUmanAmA putro jAtaH, atha parazurAmeNa bhrAMtvA ** * parazuprabhAveNa kSatriyAn mArayitvA saptavArAn niHkSatriNI pRthvI kRtA, teSAM daMSTrAbhizca sthAla eko bhRtvA sthApitaH. athaikadA parazurAmeNa naimittikaH pRSTo yanmama maraNaM kasya hastAdbhaviSyatIti, tadA naimittikenoktaM yasya dRSTA daMSTrAH kSaireyIrUpA bhaviSyaMtI yazca tAM kSaireyIM bhokSyate sa / * puruSastava haMtA bhaviSyatIti. tadA parazurAmeNa taM zatru jJAtumekA satrazAlA sthApitA. muktazca tatra sa kSatriyadaMSTrAbhRtaH sthAlaH siMhAsanopari. ito
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // vaitADhayaparvatavAsImeghanAdanAmavidyAdhareNaiko naimittikaH pRSTo yanmama putryAH ko varo bhaviSyati ? naimittikenoktaM-subhUmanAmA cakrI tava sutAyA hai * varo bhaviSyati, tadA tena vidyAdhareNa subhUmasya zuddhiM kRtvA tena saha nijaputrI pariNAyitA, tayA saha sukhAni bhuMjAnaH sa tatraiva bhUmigRhe tiSThati.. athaikadA prAptayauvanena tena nijamAtA pRSTA he mAtaH ! pRthvI kimetAvatpramANaiva varttate ? tadA mAtroktaM he putra ! AvAM tu zatrubhayato'smin / tApasAzrame bhUmigRhamadhye eva tiSThAvaH, parazurAmeNa tava pitaraM hatvA hastinApurarAjyaM gRhItamasti. ityAdivRttAMtaM zrutvA subhUmaH kruddhaH san subhUmacakravarti bhUmigRhAniHsRtya nijazvazuraM meghanAdaM sArthe gRhItvA hastinAgapure parazurAmakAritAyAM satrazAlAyAM samAgataH, tatra ca tasya dRSTipAtAttadaMSTrAbhRtaH sthAlaH kSareyIbhRtaH saMjAtaH, subhUmena sA sarvApi kSaireyI bhakSitA, tad jJAtvA parazurAmeNa ciMtitaM, nUnaM mama hatA'yameva, tataH parazurAmasyAjJayA // 3 // tatsevakAstaM hetuM samAgatAH, paraM meghanAdavidyAdhareNa te sarve'pi parAjitAH, tad vRttAMtaM zrutvA sakrodhaH parazurAmastatra samAgataH, paraM tatra subhUmaM / - dRSTvA sa pratAparahito jAtaH, itaH subhUmena taM sthAlamutpATya parazurAma prati kSiptaH, tatkSaNaM cakrarUpIbhUtaH sa sthAlaH parazurAmasya mastakamalunAt, * evaM subhUmazcakrI jAtaH. tato vairaM smRtvA tenaikaviMzativArAnirbrAhmaNI pRthvI kRtA. cakrAdiratnabalena tena SaTkhaMDAni sAdhitAni tathApi tasya / lobhodadhiH parAM vRddhi prApa. tato'sau dhAtakIkhaMDasthabharatakSetrasAdhanArthaM lavaNasamudramadhye sahasradevAdhiSThitacarmaratnoparyAruhya sasainyaH prasthitaH, itaH samudramadhye mArge carmAdhiSThAyakAnAM madhyAdekena devena ciMtitamahaM zrAMto'smi, apare ca navazatanavanavatidevA vidyante. tato'haM kSaNamaMtaccarmaratnaM 5 * tyaktvA vizrAmaM labheyamiti viciMtya tena tanmuktaM, bhAvivazAccheSANAM sarveSAmapi devAnAM manassu sa eva vicAraH prAdurbhUtaH, tataste sarve'pi * carmaratnaM tyaktvA dUrIbhUtAH, tena sasainyaH subhUmaH samudramadhye patitvA mRtaH, lobhArtadhyAnavazAccasaptamaM narakaM gataH, ******** Wang Zhong Wang Zhong Wang
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrIdAmanakakathA *** // 6 // subhUma cakravarti kathA // 6 // ****** gAthA - mArei jo na jIve / dayAvarI abhayadANasaMtuTho // dIhAU so puriso| goyama ! bhaNio na saMdeho // 1 // yo jIvAna mArayati, yazca dayAvAn bhavati, punaryo'bhayadAnaM dattvA saMtuSTo bhavati sa jIvo mRtvA parabhave saMpUrNAyurbhavet. he gautama ! tadviSaye - * tvaM saMdehaM mA kRthAH // 1 // evaMvidhaH puruSo dAmanakavadIrghAyurbhavati, tadyathA - rAjagRhanagare jitazatrunAmA rAjA rAjate, tasya jayazrInAmnI rAjJI vidyate, tatra maNikAraH zreSThI tasya ca suyazAnAmnI patnI, tayoH putro dAmanakAkhyo'bhUt. sa yadASTavArSiko jAtastadA tasya pitarau mRtau, dArigrabhAvAtsa dAmanako nagaramadhye dhaninAM gRheSu bhikSAvRttiM karoti, ** * athaikadA dvau munI sAgarapotAkhyavRddhazreSTino gRhe AhArArtha praviSTau. AhAraM ca gRhItvA yadA tau bahiH samAgatau tadA tAbhyAM sa bhikSAcaro * bAlakastasya dvAri sthito dRSTaH, taM dRSTvaikena muninoktaM dvitIyaM muniM prati, bho mune ! nUnamayaM bAlo'sya gRhasya svAmI bhaviSyati. atha # gavAkSasthitena gRhasvAminA zreSThinA tatsarvamAkarNitaM, tena ca sa vajrAhata iva saMjAtaH, ciMtitaM ca tena, aho mayA'nekaiH kaSTairmAyAvIbhUyA'yaM / vibhava upArjito'sti, tasya vibhavasya cAyaM raMkaH svAmI bhaviSyati, guruvacanamapyanyathA naiva bhavet, ata enaM zizu kenApyupAyenAhaM mArayAmi tadA varaM iti vicArya sa sAgarapotaH zreSThI taM mugdhaM bAlakaM modakAdibhiH pralobhya cAMDAlapATake piMgalAkhyacAMDAlasya gRhe mukttavAn, pazcAtsa
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ za ha ha *svayamapi tasya cAMDAlasya gRhe gataH, tatra gatvA tena taM cAMDAlaM pratyukttamahaM tubhyaM mudrApaMcakaM dAsye. tvamenaM zizuM zIghraM hatvA mAM darzayeH, ityukttvA *sa nijagRhaM gataH, atha sa mAtaMgastaM bAlakaM surupaM vIkSya karuNAparo'bhUt. tato'sau ciMtayAmAsa yadanena zizunApi sAgarapotasya ko'parAdhaH kRto bhaviSyati / dravyalobhato mayApIdRkarma nocitaM kartu, ato mayA'smai bAlAya jIvitadAnameva deyaM, iti vicArya sa cAMDAlaH kakiyA tasya ** zizoH kaniSTAMgulI chitvA taM pratyuvAca, bho bAla ! atha tvamito drutaM palAyasva yadi jIvitaM vAMchasi, anyathA tvAmanayA karbikayA'haM - subhUmacakravarti nati byApAdayiSyAmi. tat zrutvA vAtAhatadruma iva kaMpamAnAMgaH sa tataH palAyya yasmin grAme sAgarapotasya gokulamabhUttatra gataH, tatra kathA ** naMdAbhidhAneno'putrakena gokulasvAminA sa putratayA sthApitaH, atha sa cAMDAlastasya kaniSThAMgulI gRhItvA sAgarapotasya pArzve samAgatya taM, // 7 // tadabhijJAnaM darzitavAn tadRSTvA sAgaro'pi svamanasi saharSo jAtaH ciMtitavAMzca mayA munervAkyaM viphalIkRtaM, evaM sa sAgarapotaH sukhena tiSThati. athAnyadA sa nijagokule gataH, tatra nandagRhe chinnAgulikaM taM dAmanakaM yauvanasthaM dRSTvA sa viSaNNo jAtaH, nandaM ca papraccha, ayaM tava * putraH kadA jAtaH ? kuto vA tvayA samupalabdhaH ? satyaM brUhi ? tadA nandena kathitaM, asya bAlakasya kaniSThAMguli kenacitkAraNena cAMDAlena / cheditA, tadbhayAtpalAyya so'tra madIye gRhe samAgato'sti, mayA ca sa putratvena rakSito'sti. tat zrutvA sAgarapotena vicAritaM nUnaM munervacaH satyaM meM jAtaM. iti vicArya ciMtAturaH zreSThi svapuraM prati calituM pravRttaH, tadA naMdena kathitaM bho zreSThinnadhunaiva bhavatAmatrAgamanaM jAtaM, tataH zIghraM pazcAtkathaM prasthAnaM kriyate ? kiM kiMcid gRhakArya tvayA vismRtamasti ? tadA zreSThinoktaM-mamaikaM mahad gRhakArya smRtipathamAgataM, tato'haM zIghraM gacchAmi. ** tadA naMdo jagAda, cedbhavatAM kiMcinmahat zIghraM ca karaNIyaM kArya bhavet, tarhi lekhaM likhitvA mamAsya putrasya samarpaya ? sa zIghrameveto gatvA taM lekhaM bhavatputrAya tatra samarpayiSyati. zreSThine'pi tadrucitaM, ato'sau lekhamekaM likhitvA dAmanakAya dadau, so'pi taM lekhaM gRhItvA drutaM rAjagRhanagarasamIpe samAgataH. atha tasmin lekhe tena duSTena pApiSThena zreSThinA svaputraM pratIti likhitamAsIt, yadasya lekhasya samarpayitAraM prati
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // subhUmacakravarti kathA // 8 // tvayA niHzaMkamanasA viSaM deyaM, tasmin kArye mamAjJAsti. atha dAmanakastaM lekhaM gRhItvA nagarasamIpe samAgatya vizrAmahetorudyAnasthasmaradevakule * sthitaH, mArgazramatazca tasya tatra nidrA samAgatA. itastasya sAgarapotazreSThino viSAbhidhAnA putrI varArthinI smaradevaM pUjayituM tatra samAgatA. smaradevaM ca prapUjya yauvanAvasthAprAdurbhAvataH sA devaM prati varaM yayAce. itastayA tatra nidritadAmanakasya pArzve nijapitRmudrAMkito lekho dRSTaH, * hastalAghavAttayA ca sa gRhItaH, tatra likhitaM codaMtaM vijJAya tayA ciMtitaM, aho manojJarupo yuvAyaM varttate, mamApi mAnasamasyoparyeva modate, * *ato'sya yuno viSadAnato mAraNamayogyameva. iti vicArya tayA kajjalazalAkayA viSazabdoparisthaM biMduM cilupya tasya sthAne viSA ityakarot. ** punastaM lekhaM mudrayitvA dAmanakasya paTAMcale sA babaMdha. tataH svayaM ca nijagRhe samAgatA, ito ghaTikAnaMtaraM dAmanakaH prabuddhaH, zIghraM nagaramadhye samAgatya taM lekhaM zreSTiputrAya samudradattAya dattavAn. samudradattena lekhaM vAcayitvA vicAritaM, yatpitrA likhitamasti asmai viSA pradIyatAM, tasmin / viSaye ko'pi saMdeho na kArya::, ato mayApi tadAjJAnusAreNaiva karttavyaM / iti vicArya tena tayoH zIghrameva vivAhotsavo vihitaH. atha vivAhAdinadvayAnaMtaraM sAgarapotakarNapaNe sA vArtA gokulamadhye eva janamukhAt / * samAgatA, tena so'tIva viSaNNaH san tato nagaraM prati prasthitaH, mArge sa manasi ciMtayati, mayA yatkiMcidvidhIyate tatsarvaM vidhistvanyathA ** ** karoti, nUnamayaM madgRhajAmAtA jAtaH, tathApyahaM punarenaM byApAdayAmIti ciMtayan sa duSTAtmA piMgalanAmnastasya mAtaMgasya gRhe samAgatya taM? * pratyuvAca, are cAMDAla ! sa tvayA kathaM na mAritaH ? satyaM vada, cAMDAlenoktaM-bho zreSTin ! tadA dayApariNAmavazato mayA sa na vyApAditaH, atha punastaM bAlaM mama darzaya, yathA taM mArayitvA taba manorathaM saphalIkaromi. atha zreSThinoktaM bho piMgala ! adyAhaM taM dAmanakaM saMdhyAkAle mama gotradevyA Ayatane preSayiSye, tadA tvayA tatra sa haMtavyaH, atha saMdhyAsamaye zreSThI samAgatya tau vadhUvarako pratIdamabravIt, are yuvAbhyAmadyApi kiM kuladevyAH pUjanaM na kRtaM ? yatprasAdAdayaM bhavatoH saMgamo jAto'sti, ityuktvA puSpAdibhRtabhAjanayutau tau daMpatI saMdhyAsamaye pUjArthaM gotradevyA *
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhUmacakravarti kathA ll ell * Ayatane sa mumoca. evaM tau saMdhyAkAle pUjArthaM gotradevImaMdire gacchantau dRSTavA haTTasthitazreSThiputraH samudradantaH utthAya tau pratyuktavAn, atra phraiM * saMdhyAsamaye pUjAvasaro nAsti, ityukttvA tAvekAntaM tatra catuSpathe saMsthApya svayaM ca tatpuSpAdi gRhItvA devAlaye prAvizat tadA saMketatastatrAgatena * pigalacAMDAlena jJAtaM yatsa eva puruSaH samAgataH, iti vicArya tena sa zreSThiputraH samudradattaH khaDgena vyApAditaH, ciMtitaM cAya mayA zreSThino OM manovAMJchitaM kAryaM vihitaM. atha krameNa tatra hAhAravo jAtaH, sAgarapoto nijaputramaraNaM vijJAya vakSaHsphoTanena putraviyogaduHkhito mRtyumApa, atha kuTuMbibhirmilitvA sa dAmanakastasya zreSThino gRhAdisarvadhanasyaprabhuzcakre atha sa dAmanako yauvane'pi dharmaM cakAra paraM viSayeSu vAMchAM na vyaghAt, ekadA tena kasyacitsAdhoragre dharmadezanA zrutA, dezanAzravaNAnaMtaraM dAmanakena pRSTaM he bhagavan ! kRpAM vidhAya yUyaM mama pUrvabhavaM kathayata ? muninoktaMbho dAmanaka zrRNu / asminneva bharatakSetre gajapuranagare sunaMdAkhya ekaH kulaputro'bhUt, tasya jinadAsAkhyaH suhRd babhUva, ekadA tau udyAne gatau, tatrasthaM kaMcanAcArya nirIkSya sunaMdo mitrasahitastadaMtike samAgatya sthitaH, AcAryeNa dezanA dattA, dezanAmadhye AcAryeNa kathitaM, yo manuSyo mAMsaM OM bhakSayati sa bahuduHkhabhAgnarakagAmI ca bhavati, iti zrutvA sa jAtasaMvego mAMsabhakSaNasya zapathaM jagrAha, jIvarakSAyAM ca tatparo'bhUt, tadAditaH sa OM kadApi jIvahiMsAM nA'karot. atha kiyatkAlAnaMtaraM tatra kalpAMtakAlopamo duSkAlaH patitaH sarve janAca mAMsabhakSaNatatparA jAtAH, tadA sunaMdasya bhAryA taM prati kathayati, he svAmin ! tvamapi nadyAstIre yAhi, tatra ca nadImadhye jAlaM vistArya matsyAn gRhItvAnaya ? yenAsmatkuTuMbasya poSaNaM bhavet. iti tayokto'sAvuvAca, he priye ! idaM kAryaM kadApyahaM na karomi, asmin kArye mahAhiMsA bhavati, tadA tadbhAryayoktaM, tvaM kaizcinmuMDakairvacito'si, atastvaM dUre yAhi, evaM bhAryayA bahuzo nirbhatsanAnsunaMdo drahe matsyAn niSkAsayituM gataH, tatrAgAdhe jale ca jAlaM cikSepa. tatra jAlamadhye patitAn mInAn duHkhAkulAn vIkSyAnukaMpayA sa tAn punarjalamadhye'muMcat. dinadvayAvadhi tenaivameva kRtaM tRtIyadIne'pyevaM llell
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhUmacakravarti kathA 11 90 11 OM karaNata ekasya mInasya pakSikA truTitA, tad dRSTvA sunaMdo'tIvazokArttI jAtaH, svagRhe samAgatya ca svajanAn prati jagAda, ahaM kadAcidapi OM narakanibaMdhanarUpAM jIvahiMsAM na kariSyAmi, evamuktvA sa gRhAnnirgataH, evaM kiyatkAlaM yAvattaniyamaM prapAlya tato mRtvA'yaM tvaM dAmanako jAtaH, * matsyapakSatroTanakarmodayata iha bhave tabaikAMgulikA truTitA, evaM nijapUrvabhavaM zrutvA sunaMdaH saMvegato'nazanaM vidhAya samAdhinA ca svAyuH prapAlya mRttvA OM suro babhUva, tatazcyutvA martyabhavaM prApya jainIM dIkSAM ca prapadya kramAtsa mokSaM yAsyati / / iti jIvadayAdAnaviSaye dAmanakakathA saMpUrNA // ------- // OM namaH siddham // ZEEREI 11 90 11
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha zrI vaMkacUla kathA baMkacUla caritra 8 atraiva bhArate varSe vimalo nAma rAjA'bhUt, tasya sumaGgalA nAmnI priyA. tayozvApatyadvayaM jAtam, tatraikaH puSpacUlanAmA putraH& 8dvitIyA ca puSpacUlA nAmnI kanyakA, yauvane ca pitraikA rAjakanyA putrAya pariNAyitA, putrI tu kasmaicidrAjaputrAya dattA, paraM duSkarmodayA* bAlye eva patyurmaraNAtsA vaidhavyaM prAptA, sA bhrAtRsnehAt pitRgRhe evAsthAt, atha puSpacUlastu cauryAdivyasanAsaktatvena paurajanAnatyantaM * pIDayan loke vacUlAkhyAM prAptaH, tad bhaginyapi tatsamAnabuddhitvena vaMkacUleti prasiddhA'bhavat, tato rAjJA lokatastasyopAlambhaM bahutaramAkarNya & saMkliSTena satA sa purAd bahiSkRtaH, tadA patnIbhaginyAvapi tatsnehAt sAthai nirgate, tato baMkacUla: patnIbhaginIbhyAM saha nirbhayaH san & KkAnicidaraNyAni bhraman dhanurdharairbhillairdRSTaH, tatra cAkRtyaiva taM rAjaputraM jJAtvA sAdaraM praNamya praznapUrvakaM tadvRttAntaM tamAkarNya bahumAnata: 8 svapallIM samAnIya mUlapallIpatermUtatvAt tatsthAne taM te sthApitavantaH, tato baMkacUlo bhillaiH sAdhaM mahItalaM luTan tatra sukhena tsthau||* ra athaikadA varSAprAdurbhAvasamaye kiyadbhirmunibhiH parivRtAH zrIcandrayazaHsUrayaH sArthaparibhraSTAstatra sametAH, tadA navyotpannAGkurasammAt sacittajalasaMghaTTAcca bhIrava AcAryA vihArAyogyatAM jJAtvA tAM pallI praviSTAH, baMkacUlo'pi munIn dRSTvA kulInatvAt praNamati sma, tadA guravo dharmalAbhAziSaM dattvA taM prati vasatiM yayAcire, tenApyuktam. he svAmin- tubhyaM vasatiM dAsyAmi, paraM mama sImAyAM kadApi dharmo * na vAcyaH, yato yeSAM hiMsA'satyacauryAdInAM tyAgena dharmaH sampadyate, tairevAsmAkamAjIvikA vidyate iti, evaM tenokte sati gurubhistadbhaco'GgIkRtya taddarzitaniravasthAnake svAdhyAyadhyAnAdidharmakRtyaM kurvadbhizcaturmAsAn yAvattasthe, tatra ca tenAhArAdinimantraNAyAM kRtAyAM gurubhiruktam, bhavadIyagRhabhikSA'smAkaM na kalpate, vayaM tapazcaryayaiveha sthitAH sukhena kAlaM gamayiSyAmaH, bhavato hi upAzrayadAnenaiva mahApuNyasambandho jAtaH,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // baMkacUla caritra uktaMca . "jo dei uvassaM muNi-varANa tavaniyamajogajuttANaM / teNaM dinnA patthannapANasayaNAsaNaM vigappA // 1 // pAvai suranaraRddhI sukuluppattI ya bhogasAmaggI / 0 nittharai bhavamagArI sijjhAdANeNa sAhUNaM // 2 // ___ tato varSAkAle'tikrAnte gurubhistaM vaMkacUlamApRcchaya vihAre kriyamANe so'pi teSAM satyapratijJatAdiguNaihRSTaH san bhaktyA tAn gurunanvagAt, tatra kiyatyapi mArge gate sati sa cirasthitamuniviyogavihvalaH san gurun natvA vyajijJapat, svAminnitaH paraM pareSAM sImA vidyate, ato'haM valiSye, punarmama bhavadarzanaM sadyo bhavatAt, evaM tenokte sati guravo madhurAkSaraistaM procuH, he saumya ! bhavatsAhAyyAdvayamiyatkAlaM sukhaM sthitAH, atha yadi tubhyaM rocate tarhi pratyupakattuM kizcid brUmaH, tenoktaM-yAdRgmayA sukhena pAlayituM zakyate, tAdRzenaiva vacasA mayi 3 prasAdo vidhIyatAm, tadA gurubhiruktaM "yasyAbhidhAnaM kenApi na jJAyate tatphalaM tvayA na bhakSaNIyam 1 / tathA karhicitparaM prahartumicchatA 6 saptASTau padAni apasarttavyam 2 / tathA rAjJaH paTTadevI mAtRvad gaNanIyA 3 / atha vAyasAmiSaM kadApi na bhakSaNIyam 4 ete 4 OM catvAro'pyabhigrahAstvayaikacittena pAlanIyAH, etatpAlane tavottarottaraM mahAlAbho bhAvI, tataH so'pi guravacasA namrI bhUtaH san mahAprasAda OM ityuktvA AtmopakAriNastAn caturo'pi niyamAn gRhItvA svasthAnamAyAtaH, guravo'pi vihAraM kRtvA'nyatra gatAH, // athaikadA grISmattau sa pallIpatirmillasenAparivRtaH san kazcid grAmaM hantumacalat paraM kuto'pi tavRttAntamavagamya sa grAmaH pUrvameva palAyya gataH / tadA vaMkacUlaH saparicchado vyarthIbhUtaparizramaH kSudhAtRSAbhibhUtazca san madhyAhne tato vyAvRttyATavyAM kAsyApi taroradhastAniSaNNaH, OM tatra ca kSudhApIDitaiH kiyadbhirbhillairitastato bhramadbhiH kApi nikuLe surabhigandhasadvarNaparipakvaphalairnamrIbhUtaM kimpAkataruM vIkSya sadyastatphalAni OM
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ // samAdAya vaMkacUlAgre daukitAni, tena ca svaniyamaM smRtvA tannAma pRSTaM, tairuktaM-svAmineSAM nAma tu kenApi na jJAyate. paraM svAdutvamadhikaM 8 vidyate, ato bhakSaNIyAni, tenoktamajJAnaM phalamahaM nAbhnAmi, mamAyaM niyamo'sti, tataH punastai sAgrahaM proce, svAmin ! sausthye niyamAgrahaH* rakriyate, sAmprataM prANasandehe ko'yaM niyamAgrahaH ? tasmAdetAni bhakSaya, iti tadvacaH zrutvA kSutpIpIDito'pi san sa sadhairya prAha, bho* vakacUla *idaM vaco na vaktavyam, yadi prANA yAnti tarhi adhunaiva yAntu, paraM svavAcA gurusamakSaM svIkRto niyamaH sthirIbhavatu, tataste sarve'pi caritra rebhillAstAni phalAni svairaM bhakSayitvA tRptAH santastarucchAyAsu svapanti sma, paramekaH sevako vaMkacUlasyAnurodhena tAni na bhuktavAn, atha X svayaM zayitvotthitaH pallIzaH svapArzve suptaM martyamutthApyeti proce, bho sarvAn zIghraM jAgaraya, yathA svasthAnaM gacchAmaH / tenApi zabdena . karasparzena ca sarve'pyutthApitAH, paraM kathamapi nottiSThanti sma / tadA tAn sarvAnapi gataprANAn matvA pallIzAya tatsvarUpaM niveditam, * so'pi zrutvA vismitaH san svaniyama saphalIbhUtamamaMsta, tato'ho guruvANyA mAhAtmyaM yatsvalpayA'pi tayA'dhunAhaM jIvan rakSito, mayA ke nirbhAgyena prAk sarveSTasiddhividhAyakaH kalpatarurivAkasmAdupasthitaH zrIguruNAM vAkprasaro vRthaiva varjita ityAdi citte vibhAvayan sa pallIzo harSaviSAdAbhyAM saha rAtrau svapallI saMprAptaH, tatra ca svagRhacaritaM draSTuM pracchannavRttyA gRhamadhye pravizya dIpakaprakAzAtpuruSaveSayA svabhaginyA saha suptAM svabhAyAM dRSTvA cintayAmAsa, eSA me strI durAcAriNI, ayaM ca ko'pi durAcAraH pumAn vidyate, etau duSTau Azu mArayAmIti % vicintyaikaprahAreNa tau hantuM yAvatkhaDgamutpATitavAn tAvadasya dvitIyo niyamaH smRtimAgataH, tadA padasaptakamapasaratastasya krodhAkulasya khaGgo dvAradeze skhalitaH, khaDgakhATkAreNa ca sadyo jAgRtA vaGkacUlA, he bhrAtazviraM jIva ityajalpat, tato bhaginIM vijJAyAtilajjitaH,5 sa khaDgaM saMvRNvan tAM puMveparacanAkAraNaM papraccha / sA'pyUce he bhrAtaraya sAyaMkAle tvAM draSTuM naTaveSadharAstava zatrUNAM carAH samAjagmuH, tadA mayA cintitam, bhrAtA tu saparicchandaH kvApi gato'sti yadyete'pIdaM jJAsyanti, tIyamanAthA pallI zatrubhiH parAbhaviSyati, tasmAt 3 ko'pyupAyaH kAryaH iti vicintyAhaM kaitavAttvadveSadhAriNI bhUtvA sabhAyAmupavizya tAn nRtyaM kArayitvA kSaNAdyathAhadAnato OM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMkacUla caritra *visAlasyAdaparityaktapuMveSaiva bhrAtRjAyayA samaM suptA, etadvRttAntaM zrutvA vacUlo guruprasAdAdAtmAnaM bhaginyAdihatyApApAdaliptaM vibhAvayan * * vizeSato guruvANyAH prazaMsAM cakAra // * athaikadA sa coryArthamujjayinI purIM yayau, tatra cArdhanizAyAM kasyApi dhanino vyavahAriNo gRhe praviSTaH, paraM kapardivyayabhrAntyA putreNa 8 8saha vivadamAnaM gRhapatiM vilokya dhigetAdRzAM dhanamiti vicintayan tato nirgataH, tataH stokaM stokaM janAdyAcayitvA samprAptasampattilavAnAM *" * dvijAnAM dhanenApyalamiti vicintya tad gRhANyapi muktavAn, tadanantaraM yA iSaddhanalipsayA ramaNIyaM svazarIramanapekSya kuSTinamapi sevante * * tAsAM vezyAnAM dhanenApi me na kAryamiti vicArayan tadgRhANyapi vimucya nRpagRhasamIpamAgatya cintayatisma, "cauryamAcaryate cettaluNTyate khalu bhuuptiH| phalite dhanamakSINa-manyathApi ciraM yshH||1||" iti vicintya vanAd godhAmAdAya tatpucchalagnaH san rAjJaH saudhAgramAruhyAvAsabhuvane ra *praviSTaH, tatra cAdbhutarupadhAriNI rAjJaH paTTadevI dRggocaramAyAtA, tayA ca kathitaM ? kastvaM ? kimarthamatrAyAto'sIti proktaH san sa * proce, ahaM taskaro'smi, bahutaraM maNiratnAdidravyaM vAJchan ihAgato'smi, tatastadrupalubdhayA rA yA mRduvANyA proktaM. he saumya ! dravyasya kA vArtA ? etatsarva tavaivAsti. atha kiM kampase, sustho bhava, tava kuladevatA tuSTA. yadahaM rAjJaH paTTadevI tava vazyA jAtA'smi, mayA'dya saubhAgyagarveNa rAjA'pi ropito'sti, tAdRzyA mayA saha tvamAtmAnaM saphalaya, mayi tuSTAyAM prANinAmarthakAmau sulabhI staH, mayi ruSTAyAM tu sadyo vadhabandhAveva syAtAm itthaM kAmagrahagrastayo tayA lobhitaH kSobhitazcApi vaGgacUlaH svakRtaM tRtIyaM niyamaM smaran tAM natvA jagAd, he mAtaH ! tvaM mama pUjyA'si, mayi vanye taskare rAjavallabhAyAstava kA spRhA ? sA proce, are vAcAla bAla ! mayi kAmukyAM mAtRsambandhaM yojayan tvaM kiM na lajjase ? atha cenmadvAkyaM na manyase tarhi adya tvadupari yamo ruSTaH, itthaM tayA vividhavacoyuktyA * bhApito'pi sa yAvanna cukSobha tAvatkrodhAkulA sA nakhairnijadehaM vidAryoccaiH pUcakAra, ayaM ca sarvo'pi vRttAnto gRhadvAraM samprAptena rAjJA kapATavivare karNaM saMsthApya svayaM zuzruve, tAvatkalakalArAve jAte sati jAgrato dvArapAlakAH zastrANi gRhItvA dhAvitAH, tadA rAjJA mandasvareNa
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tebhyaH proktaM, bho niraparAdho'yaM taskaraH, sAmprataM ISad baddhvA yatnena rakSaNIyaH, prAtaHkAle ca sabhAyAM mamAgre AnetanyaH, tairapi tatheti * pratipannaM, tato rAjJA santaptacetasA tAdRzaM svamahiSIvRttAntaM cintayatA kathaJcit sA rAtriratikrAntA, atha prAtaH samaye ArakSakaiH * &salathabandhanairvavA nRpAgre AnItaH, nRpeNa ca sAkSepaM pRSTaH san saspaSTatayA sarvamapi yathAsthitaM vRttAntaM rA yA madhuravANyA'haM jalpita * pUla RityetatparyantamuktvA maunabhajat, tato vijJAtaparamArthoM rAjA tuSTamAnasaH san enaM satkRtya bhUri mudA cAliGgaya provAca he satpuruSaH !* caritra ratra 8tava sAhasenAhaM tusstto'smi| tata epA'gramahiSI mayA tubhyaM prAsAditA, tvamenA gRhANa / sa proce, rAjan ! yA te paTTarAjJI sA me X dhruvaM mAtA, tasmAdetadvacaH punarna vAcyam, tato rAjJA zUlAropaNAdyupadezena bahudhA kSobhito'pyasau yadA niyamAna calitaH tadA'sya * dhIratvenAtisantuSTo rAjA enaM putrapade sthApitavAn, tAM striyaM ca hantumicchannapi asya vacasA jIvantImamuzcat, tato vakacUlaH svasya bhaginIM * patnI ca tatrAnAyya tAbhyAM sahitaH sukhenAsthAt, tathA dharme sajAtapratyayaH san vizeSatastatraiva cittavRttiM babandha, tAn niyamadAtRRn gurUMzca * nityaM sasmAra, ekadA'sya bhAgyodayAtta evAcAryAstatra sametAH, ayaM ca mahatA''DambareNa guruvandanArtha gataH, tatra zuddha dharmasvarUpaM zrutvA tattvarucirUpaM samyaktvaM sa prpnnvaan| tadA cojjayinIpArzvavarttizAligrAmanivAsI jinadAsAkhyaH zrAvakastasya paramamitramabhUt / ekadA rAjJA OMkAmarUpadezAdhIzaM sudurjayaM matvA tajjayArtha vakacUlaH samAdiSTaH, tadA so'pi nRpAdezAt tatra gatvA yuddhaM kRtvA kAmarUpezaM vijitya svayaM OMca vairikRtazastraprahArairjarjaraH san ujjayinI purIM samAjagAma / tatra ca rAjJaitatpIDayA pIDitena bahUn vaidyAnAkArya tairasya cikitsA kAritA AUM| paraM kathamapi prahArA na saMhitAH, tadA rAjJA saroSa pRSTaivaidyairnRpAgre kAkamAMsamauSadhaM proktaM, tat zrutvA rAjA vacUlaM gADhamAliMgya sAzrulocanaH san itthaM provAca-he vatsa ! tvadApadaM chettuM ye ye pratIkArAH kRtAste sarve'pi mamAbhAgyAd vRthA jAtAH / athaikaM vAyasAmipaM bheSajaM vidyate tad gRhANa, yena te zarIre sausthyaM syAt, sa proce he nAtha ! ahaM sarvathA mAMsabhakSaNAnivRtto'smi, tato me vAyasAmiSAna kArya, rAjJoktaM vatsa ! jIvato jantorniyamA bahuzo bhaveyuH, paraM mRtau sati sarve yAnti tasmAdidaM bhakSaya, tadA sa nRpoktaM vaco nizamya proce, COCOCOCOCCOCOCOCOCK)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // *he nAtha ! mama jIvite svalpA'pi tRSNA nAsti, ekadA'vazyaM mRtyurbhAvI, tasmAjjIvitaM yAti cet adhunaiva yAtu parametadakRtyamahaM na * #kurve, tato rAjA vacUlasya mitraM zAligrAmavarttinaM z2inadAsazrAvakamAhvAtuM nijaM naraM preSIt, so'pi mitrasnehAt sadyastatazcalito mArge 8 *ca rodanodyataM divyaM strIdvayaM vilokya ke yuvAM kiM vA ruditha iti papraccha, tAbhyAmuktamAvAM saudharmakalpavAsinyau devyau, bhartuzcyavanA * vakapUla 8 virahavihvale satyau vaMkacUlAkhyaM kSatriyaM bhartAraM prArthayAvahe, so'dya tvadvacasA ceniyamaM bhakSyati, tarhi Azu durgatiM gantA, tena samprati * caritra rudivaH / tato jinadAsenoktaM - mA rodiSTa, yad bhavatyoriSTaM tadeva kariSyAmi ityuktvA te AzvAsya sa zrAddha ujjayinI samAjagAma * // 6 // / tatra ca tena nRpAdezAnmitramandiramAgatya kuzalapraznapUrvakamauSadhAdipravRttiM kurvatA tasya niyame'tisthiratvaM vijJAya zarIraM ca jarjarIbhUtaM vilokya * rAjAdi sarvalokasamakSa proktaM, asya dharma evauSadhaM yuktaM, ato'parA kApyauSadhAdipravRttirna kAryA, vaMkacUlenApi proktaM, he mitra ? yadi * tvaM mayi snehaM dadhAsi tarhi AlasyaM vihAya me prAntakAlasya sambalaM dehi, tatastenApi samyag rItyArAdhanA kAritA, tadA kacUlazcaturvidhAhArapratyAkhyAnaM kRtvA catuHzaraNAni svIkRtya paJcaparameSThinamaskAraM smaran sarvajIveSu nirvairatAM dadhat prAkkRtaM duHkRtaM nindan sukRtaM cAnumodayan samAdhinA kAlaM kRtvA dvAdazame devaloke devatvaM samprAptaH / tato jinadAsastasyaudehikaM kRtvA gRhe brajan mArge te dve'pi devyau pUrvavadrudatyau vIkSya pRSTavAnatha he bhadre ! adyApi yuvAbhyAM kimarthamatraivaM vilapyate. sau'khaNDitavrataH san ito mRtvA bhavatyorvallabhaH kiM na jAtaH ? tadA te devyau niHzvasyocatuH he svacchAzaya ! kiM pRcchasi ? sa te suhRtprAnte pariNAmavizuddhyA'smAn vyatItya dvAdazaM * svarga jagAma, etat zrutvA paramAnandaM samprApto jinadAsaH suhRdaM dhyAyan zrIjinadharma cAnumodayan svagRhaM yayau // CHOCOCCCCCCCC) // iti niyamapAlane vacUlavRttAnta: sampUrNa: //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjinAya namaH zrIprema-bhuvanabhAnu-pa-sadagurubhyo namaH sph'rdmsrithroo shriishiilvtiikthaankm|| zIlavatI COCOCOCCCC kathA * harati kulakalaMka lumpate pApapaMkaM, sukRtamupacinoti zlAghyatAmAtanoti / namayati suravarga hanti durgopasarga, racayati zuci zIlaM * svargamokSau sulIlam // 1 // gururAha dayAhetuM, brahmacarya jano bhajet / yasmAnmaithunasaMjJAyA-mukto jIvavadho jinaiH // 2 // salilaM jvalano'pi * *goSpadaM, jalanAtho'pyacalo'pi jAyate / samabhUrviSamapyalaM sudhA-'hirapi mrag varazIladhAriNAm // 3 // sphuretteSAM yazaH saukhya-bhAraM te'nuvate * narAH / vimalaM pAlayantIha, zIlaM zIlavatIva ye // 4 // jambUdvIpAbhidhadvIpa-maulimANikyamaNDanam / asti zrInandanapuraM, svaHpuraM kila * *bhUtale // 5 // yatra sphATikaharmyAgro-cchalatkAntikadambakaiH / hasyamAna iba byomni, kSIyate kSaNadApatiH // 6 / / tatrArimardano rAjA, yasya * viSTapamaNDape / yazazcandrodayaH sphAra tAravicchittibhAga babhau // 7 // mAnyastasya sadAcAraH, zreSThI ratnAkarAbhidhaH / zrInAmadheyA tajjAyA, X nirapAyaguNodayA // 8 // zrAddhadharmamanAbAdhaM, pAlayanayamAyatau / sukhahetuM cireNApi, na lebhe putrasantatim // 9 // putrAbhAvAnmahAduHkha-pIDitA zrIrathAnyadA / zrIH zreSThinamabhASiSTa, ziSTAcArAvirodhinI // 10 // caityAgre jinanAthasya, svAminnupavane puraH / devI vyaktamahAzakti-* rAste'jitabalAbhidhA // 11 // sA ca putrAnaputrANAM, nirddhanAnAM dhanAni ca / durbhagAnAM ca saubhAgyAnyAdhatte sevitA satI // 12 // punaH-*
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI kathA // 2 // ROCOM * abhajANa bhajaM abhujANa bhujaM arajjANa rajjaM avijANa vijaM / asukkhANa sukkhaM acakkhUNa ca, saroyANa royakkhayaM dei esA * 8 // 13 // tadAryaputra ! tasyAstva-mupayAcitumarhasi / putrArthe hi vidhIyante, svaprANA apyupAyanaM // 14 // tenApi tattathA cakre, jAtazca tanayottamaH * / bhAgyayogAt phalantyeva, kAle svArAdhitAH kriyAH // 15 // atha janmotsavAdUcaM, devImAhAtmyasUcikAm / cakre'jitasena iti, tasyAkhyAM 8 dvAdaze'hani // 16 // kramAdvAlyamatikramya, samprApto yauvanazriyam / zizriye spardhayevAsau, sarasvatyA zriyApi ca // 17 // tasyAnurUpakanyAya, * * zreSThI ratnAkarastataH / cintAM cakAra zAstrArtha-sandeha iva buddhimAn // 18 // kanyAmAtmaguNaistulyAM, yatheSa mama nandanaH / na labheta dhruvaM * tatsyAd, vyarthaH sraSTurupakramaH // 19 // yataH-nirvizeSaH prabhuH pAra-vazyaM durvinayo'nugaH / duSTA ca bhAryA catvAri, manaHzalyAni dehinAm * * // 20 // itazca vyavasAyArtha, tenaiva prahitaH purA / ko'pyabhyetya vaNikputrastadantikamupAvizat // 21 // vyavahArasvarUpaM ca, sa pRSTaH zreSThinA * kRtii| AyavyayayutaM sarva, vyAjahAra yathAvidhi // 22 // kiJcAhaM jagmivAn klRpta- maMgalAyAM mahApuri / zreSThinA jinadattena, vyavahAro'bhavanmama AUM||23|| bhojanAyAnyadA tenA-bhyarthitastadgRhe'gamam / adrAkSaM kanyakA tatra, svargAd bhraSTAM surImiva // 24 // keyamityahamadrAkSaM, tato vismitamAnasaH / zreSThI prAha tanUjeyaM, mama cinteva dehinI // 25 // yataH kiM prApsyati varaM zreSThaM ?, tadiSTA kiM bhaviSyati ? / kimasau zvazurAdIn vA, svaguNai raJjayiSyati ? // 26 // pAlayiSyati kiM zIlaM ? prasaviSyati kiM sutam ? / zvazurAdikavargo'syAH, kathaM vA toSayiSyati ? // 27 // sadhavatvaM bhavedasyAH, sapanyo mA bhavantu ca / 'yAtaro mA sma duSyeyuH, cintA mUrteba kanyakA // 28 // eSA ca guNamANikya-rohaNAcalabhUmikA / pakSizabdAntasAMgi-bhASAvijJAnadakSiNA // 29 // kanyeyaM zIlavatyAkhyA, khyAtA rUpakalAguNaiH / tadasyAM yogyajAmAtR-cintA me bAdhatetarAm // 30 // mayoktaM deva ! mA cintAM, kuru zrInandane pure / asyA yogyo varo hyasti, ratnAkarasuto'jitaH // 31 // jinadatto'bhyadhAdbhadra !, sAdhu sAdhu tvayoditam / varacintodadhau magno, bhavatAya samuddhRtaH // 32 / / uktvetyajitasenasya, dAtuM zIlavatI 1 derANI-jeThANI CO CXCXCXCXCXCXCXCXC*)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ *sutAm / jinazekharanAmAnaM, prajighAya nijaM sutam // 33 // so'pyatraica mayA sArddha-mAgato'sti dhiyAMnidhiH / itikartavyatA tasmAt, * zreSThinnAdizyatAM mama // 34 // zreSThI prAha mahAbhAga !, sAdhvevopakRtaM tvayA / jAtazca sarvalAbhebhyo, mahAlAbho'yameva me // 35 / / sasatkAramathAhUtaH,R zreSThisUrjinazekharaH / dadAvajitasenasya, yAmi zIlavatIM mudA // 36 // yayAvajitaseno'pi sAdhaM tenaiva tAM purIm / pariNIya maharTyA ca,* zIlavatI samiyAya nijaM gRham // 37 // sa tayA gRhalakSmyeva, svgotraamRtkulyyaa| trivargasAraM gArhasthya-dharma ciramapAlayat // 38 // zivAzabdamathAkA -2 kathA nyadA zIlavatI satI / nizIthe nirgatA gehAd, ghaTamAdAya mUrdhani // 39 // tadAnIM zvazurastasyAH, kAminyeva jaradvaH / nidrayA dUratastyaktaH, tAM dadarza mahAsatIm // 40 // vikalpodadhinirmagnaH, cetasyevamacintayat / kuzIlAM kalayAmyenA-mamIbhirlakSaNairvadhUm // 41 // sadgotrajA api ghanarasakallolasaMkulAH / prAyaH striyo bhavantyeva, nimnagA iva niicgaaH||42|| etAH svArthaparA nAryo, bahireva manoharAH / atyantadAruNAzcAntaH, svarNAkta kSurikA iva // 43 // zIlavatyapi nirmAyA, kiJcitkAryamaninditam / ghaTaM muktvA punaH prAptA, svatalpamavikalpitam // 44 // payasyalAbucacintA-zatapAtukadhIrimA / sotsukaM rajanIzeSe, zreSThI jAyAmabhASata // 45 // vadhUH zIlaguNairvRddhe ! kIddazI pratibhAti te ? / tayoktaM kulamaryAdA-nurUpaM ceSTate'khilam // 46 // nAntarmukhI zemuSI te-'jJe ! manye yanmayA nizi / vIkSitakAkinI kvApi, rantumadya OMgatA vadhUH // 47 // tatsamastapramANebhyo, balIyo'dhyakSameva hi / jAnIhi sakalaMkAM tat, vadhU candratanUmiva // 48 // itazcAjitaseno'pi, pituH paadninNsyaa| sametastatra tenAtha, sakhedamiva bhASitaH // 49 // kimiha procyate vatsa !, vidhAtrAsmad gRhAMgaNe / ropitA na ca sehe ca, pArijAtakavallarI // 50 // yattAdRgvaMzajAtApi, guNasaMsargavatyapi / kauTilyaM bhajate cApalatikeva vadhUriyam // 52 // salajjamajito'pyAha, jinadharmaratApyasau / ceSTate duSTacAratvaM, hatAstadakhilA guNAH // 52 // jAne vatsa ! vadhUrAsIt, kalpavallIva naH kule / sAmprataM dRSTadoSAttu, viSavallevizeSyate // 53 // kiJca-ko nAma strISu vizvAsaH1, zvAsasyeva zarIriNAm / svArthaMkavazataH zIla-mAsAM vidyullatAyate // 54 // yaduktaMOMna badhyante guNaiH patyuH, na lakSyante parIkSakaiH / na dhanena ca dhAryante, zIlatyAgodyatAH striyaH // 55 // zAstreSu zrUyate yattu, yacca lokeSu OM CHOCOCOCOCCACOCOCCCCC
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // *gIyate / saMvAdayanti duHzIlaM, tannAryaH kAmavihvalAH // 56 // nizIthe'dya gatA kApi, nIrAharaNadambhataH / yAmena punarapyAgAt, jAgrato* * me vadhUpriyam // 57 // avehi tadimAM vatsa !, durvRttAM tyajanocitAm / gurvAdezaparAdhIna-stathetyuktvA gataH sutaH // 58 // zreSThI kUTaprayogeNa, * * tasyAH prAtarajijJapat / tvAmAhvayati te tAto, vatse ! militumutsukaH // 59 // jJAtvA rAtrivikalpaM taM, vidagdhA zIlavatyapi / anumAne * zIlavatI *parIkSAyAM, kiM jAtyaM hema kampate ? // 60 // syandanaM praguNIkRtya, zIlavatyA samanvitaH / svayaM ratnAkaraH zreSThI, cacAla kRtamaMgalam kathA // 6 // mArge nadyAmupetAyAM, zreSThI zIlavatI jagau / pAdatrANe parityajya, vatse ! saJcara pAthasi // 62 // kiJcidvicArya sApyanta-ste dRDhIkRtya : paryadhAt / mene ca durvinItA tAM, zreSThI prAgdhRtakazmalaH // 63 // puraH phalitamAlokya, mudrakSetraM jagAvasau / aho ! zasyazriyaH kSetra-* svAminaH karagocarAH // 6 // snuSA'bhANIdevametanajagdhaM yadidaM purA / zreSThI dadhyAvasambaddha-pralApinyapyasAviti // 65 // etasyAM vAmacAritvA-3 *nurUpaM kRtavAniti / mudito drutasampAtaM, zreSThI rathamacAlayat // 66 // samRddhayA dhanadadraMga-saraMgaM janasaMkulam / puraH puramathodIkSya, zazlAgha mUrddhadhUnanAt // 67 // tayApi byApibuddhayoce, sAdhvidaM yadi nodvasam / zreSThinA'cinti sollaMThagIrmAmapi hasatyasau // 68 / agre'tha bhaTamAlokya, prahArabharajarjaram / zreSThI zlAdhitavAnasya, zauMDIya sAdhu sAdhviti // 69 / / vilokya tamayo prAha, madhAviva pikI vadhUH / sAdhvasti kuTTitastAvat, (r)pAmaraH zveva kAtaraH // 7 // pratikUlA vadhUnaM, madukte duSTacAriNI / pratyakSe'pi viruddhArtha-munmattevAbhidhatte yA // 71 // bhAvayanniti tattyAga karma cApyanumodayan / nyagrodhapAdapAdhastAt, kApi zreSThI sthitaH pathi // 72 // vadhUrapi vaTacchAyAM, parihatya, sudUrataH / Atape paTamAvRtya, tasthau sthiramatiprabhA // 73 // zreSThI prAha jinadattAM-gaje ! chAyAmupAzraya / zrutvA'pyazrutakeneva, sA'sthAd gajanimIlayA // 74 // aho ! vAritabAmeyaM, na zikSArthI kuziSyavat / ityupekSya svayaM tasthau, tacchAyAptasukhAsikaH // 75 // tataH kApi gataH zreSThI, karbaTe tatra gtvrii| kuTIstricaturA vIkSya, grAmaM dusthamudAharat // 76 // tataH zIlavatI kiMcid, vimRzya matimadvarA / janatAsaMkulaM sthAna-midamityuccakairjagau * * // 7 // sarvathA viparIteyaM, kuzikSitaturaMgavat / iti yAvad viSaNNAtmA, zreSThI cetasyacintayat // 78 // tAvatA mAtulastasyA-stamabhyetya * COCOCOCOCCE
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI kathA // 5 // // 5 // B * sagauravam / zreSThinaM svagRhe nItvA bhojanAdyairupAcarat // 79 // sAgrahaM sthApyamAno'pi tena zreSThI tu sotsukaH / pratasthe sabadhUkasta *tklRptavastrAdisatkRtiH ||80|| samprAptaprAntaravRkSa- cchAyAyAmamucadratham / bhuktvA tadupari zreSThI, kSaNaM zrAntazca suptavAn ||81|| vadhUrapi * piturgehaM, tato'bhyarNaM vijaantii| zubhAcArA svakarmApti-hRSTA bhoktumupAvizat // 82 // karIrastambamArUDha -stAvatA karaTo'raTat / tadbhASAmupalabhyeha, 8 * kiM re ! karakarAyase 1 / / 83|| zrutveti cintayAmAsa, zreSThI bAtakinI yasau / durAcArA narAbhAvAd, bhASate zakunairapi // 84 // * karambhakAloka-jAtotkaNThe raTatyalam / vimRzyAvasaraM dUraM, satI niHzaMkamAkhyata ||85 || viyuktA durnayenAhaM, patyurekena re dvika ! pitrorapi dvitIyena, kRtena na milAmi tu // 86 // jAgarUkastataH zreSThI, sAbhiprAyamidaM vacaH / zrutvA papraccha kiM vatse ! duHkhinyevetyudIryate // 87 // > sA'bhyadhAdvacmi no kiJcit zreSThI prAha zrutaM mayA / nirbandhAt tena pRSTA sA, jagau niHzaMkamAnasA // 88 // tato'haM vacmi yatkiJcit, tatsatyaM tvamavehi vai / doSAya me guNA eva, jAtAzcandanavadyataH // 89 // chedodgharSaNamAtapaprasahanaM yannirdayonmUlanaM, tIkSNaikakrakacena pATanamaho ! yad bhogibhirveSTanam / kaSTaM candanapAdapena yugapatprAptaM guNebhyaH phalaM, keSAMcid guNinAM guNo vidhivazAtklezAya nAzAya ca // 90 // bAlye bandhUparodhena, sarvazAstraziromaNi / ahamadhyaiyi mUDhAtmA, zAstraM pakSirutAhvayam // 91|| girA gAruDikasyeva, sarpadaSTa iva kSaNAt / utthAya rathataH zreSThI, drutaM tatpArzvamIyivAn / / 92 / / tadAhaM haMta nirbhAgyA, nizIthe taba jAgrataH / zrutvA gomAyukAntAyA, dhvanitaM drutamutthitA // 93 // ghaTamAdAya mUrdhnA'gAM, nadIM tIrtvA ca tena tAm / adAM mRtakamAkRSya, zivAyai jalamadhyataH ||94 // tatkaTItaTasaMTaMkInyAdAyAbharaNAnyaham / anarghyANi ghaTe kSiptvA, kSipraM svagRhamAgamam / / 95 / / nivAtAni mahIpIThe, santi tAni tathaiva ca / anena durnayenAha miyatIM bhuvamAsadam // 96 // kAkastu vaktyasau svarNa-dazalakSamitaM nidhim / karIrAdhaH sthitaM lAtvA, karambaM dehi me'dhunA // 97 // tadahaM vacmi re kAka !, durvipAkamidaM vacaH / mA punaH punarAcakSva, kSate kSAramivAtra me ||98|| tataH sasambhramaM zIrSaM, kampayan sthaviro jagau / 1 karambo / 2 ziyALa *
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kathA * kiM vatse ! satyamapyetat sA'vadat saMzayo'tra kaH ? // 99 // zreSThI tu cintayAmAsa, pazyAmi kSaNamAtrataH / karasthe kaMkaNe yadvA, * *kriyate darpaNena kim ? // 100 // tataH parikara baddhvA, vRddhastaruNavattadA / ayaH kuddAlamAdatta, kare kamalalIlayA // 1 / / kAkAya svajanAyeva, * * dApayitvA karambakam / svayaM khanitumArebhe, karIrastambamAdarAt // 2 // prAdurAsan svarNakumbhAH, zIlavatyA guNA iva / tasyA doSA iva 8 zIlavatI RkSiptA bhUmyantastena reNavaH // 3 // aho ! mUrttimatI lakSmIrevAsau madgRhe vadhUH / kAcabhrAntyA marakata-mivAvagaNitA mayA // 4 // dhyAyaniti rathe svarNa-kalazAn satvaraM nyadhAt / kSamayAmAsivAMstAM ca, svAparAdhaprakAzanAt // 5 // abhinandatu vadhUmeSa, sadmasthadravyasotsukaH / syandanaM vAlayAmAsa, jitakAsIva yuddhataH // 6 // vadhUrAkhyadino'bhyarNA, meva me'sti piturgRham / tattAta pitroH saMgantu,-mucito'vasaro vAsI // 7 // vyAvartasvAgrahAdasmAt, kulamujvalayAdhunA / rathamAroha me vatse ! drAg pUraya manorathAn // 8 // sApi zvazuradAkSiNyA,-ikSacittA tathAkarot / zreSThI tu kheTayAmAsa, rathaM pramuditAzayaH // 9 // tat pUrvabhaNitassarva, samanvAnaH sakAraNaM parvatopatyakAvAsa,- grAmapArzva samAgataH // 10 // jagAda madhuraM vatse ! na te nirhetukaM vacaH udvasastadayaM grAmaH, kathamUce janAkulaH ? // 11 // sA''khyata khyAtamevedaM, tAta ! sthAnena kiM ? janaH / yatrAsti svajanaH ko'pi, tacchnya mapi suMdaram // 12 // bhavaMtamAgataM zrutvA, yadatra mama mAtulaH / yaccakAra tathA tenA-smAkaM tena janAkulaH // 13 // tato hetuzatAzliSTaM, cANakyasyeva jalpitam // vadhvA vyavasitaM sarva, sAbhiprAyamasau vidan // 14 // krameNa saMgato mArga-juSo vaTatarostale // vadhU papraccha kiM vatse !, chAyA'sya mumuce tadA ? // 15 // yugmam // sA''ha zvazura ! kiM OM nedaM, zrutapUrvamapi kacit ? // vAyasacevaTArUDho, vanitAzirasi pravet // 16 // SaNmAsAbhyantare patyu-stadApAyo bhavenmahAn // vRkSamUle ca sarpAdi-bhavAyA doSarAzayaH // 17 // yugmam // tadastApAyamAcINaM, varaM svAdhInakarmaNi // parihRtya vaTacchAyA-mato'sthAmahamAtape // 18 // sAdhu sAdhu kulAdhAre !, sarvabhAvavicakSaNe ! // vRddhatvena vayaM vIta-matayo bodhitAstvayA // 19 // zlAghamAno vadhUmitthaM, trapamANaH svakarmaNA OM OCOCOCOCOCOCOCCA8626) CHOCOCOCCOCOCOCOCK keraDo /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlavatA kathA // 7 // 8 // punaH papraccha kiM vIraH, sukuTTita itIritaH ? // 20 // abhyadhatta vadhUstAta !, tatprahArA na sammukhAH // prahAraiH pRSThagaireva, praNazyan 8 *kuTTito hyasau // 21 // zrutvA camatkRtaH zreSThI, tanmatyA punarabravIt // pattanaM zlAdhyamevaitat, kathamuddhasamabhyadhAH? // 22 / / sAvadat suvasenApi, * *pattanena kimatra naH / yatra svasvajano nAsti, yo dRSTvA''lApayatyapi // 23 // yataH-svabhAvasnehasAMdreNa, vinaikena priyaatmnaa| janAkulamapi * kSoNI-pIThamAbhAtyaraNyavat // 24 // satyamace mahAbhAge !, mugakSetramidaM katham // paripAkadazApana-mapi jagdhamudAharaH ? // 25 // vyAjahAra tato hAri-hArahUrAnukAragIH // mugdhA vidagdhagamyAthai, pazya tAtAtra saMmukham // 26 // bhrAmaM bhrAmaM kacchabhUmau, karSako'sAvitastataH // * rakSAnapekSayA zambAH, svairamazrAti yad drutam // 27 // tad dhruvaM dravyamAdatta, vRddhayAsI vyavahAriNaH // tenAtra nirapekSAtmA, pUrva jagdhamato'bravam 0 // 28 // tamAkArya tataH zreSThI, svayaM papraccha vismitaH / / vRDyA'dAyi mayA pUrva, jagdhamityAha so'pi tam // 29 / / akhilaM punarutpannamidaM sAdhurgrahISyati // prayAsaphalamevedaM, mametyuktvA jagAma saH // 30 // bhUyo'prAkSInadIM dRSTvA, zreSThI vatse ! jalAMtare / / saMcarantyA tvayA OMnopA-nahI muktau tadatra kim ? // 3 // tatra kaMTakakITAde-rbhayaM dRSTeragocare / ko nAmAlpakRte kAya-mapAye tAta ! pAtayet ? |32||AUM ityAdi putrajAyokta-yuktiprINitamAnasaH // kramAt prApa gRhaM zreSThI, prekSyamANaH purIjanaiH // 33 // darzitAni tato vadhvA, gRhItvA''bharaNAni c|| tuSTastadakhilaM vRttaM, jagAda sutajAyayoH // 34 // sarvasvasvAminI saiva, zreSThinA sthApitA tataH // tatkRtyaizca gRhaM prApa, nityaM navanavAzrayam // 35 // calatvAdAyuSaH zreSThI, kAladharma gataH kramAt // chAyeva pAdapaM sadyaH, zreSThinyapi tamanvagAt // 36 / / kuTuMbanAyakatvena, sthApitaH svajanaistataH // gRhasthadharmamajita-senazciramapAlayat // 37 / / itazca miilitaikonmNtripNcshto'nydaa| viziSTadhiSaNaM kaMci-cikIrSumaitriNaM param OM AUM||38|| arimardanabhUpAlaH, pratyekaM nAgarAn jagau // yo mAM nihanti pAdena, ko daMDastasya yujyatte ? // 39 // yugmam ||srve'pyuucuH ziraccheda, OM OMsarvadaMDaM ca so'rhati // tacchutvA'jitaseno'pi, zIlavatyai nyavedayat // 40 // caturvidhamahAbuddhi-nidhAnaM sApyado'vadat / sarvAMgabharaNabrAtaM, OMdattvA saMtoSyate'sakau // 41 // kathamityanuyuktA''ha, vidagdhA kaH priyAM vinA / tamAhaMtumapIheta ?, tad rAjJe so'pyavocata // 42 // saMtuSTo OM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI kathA // 8 // 11 6 11 * bhUpatistaM ca, mukhyaM sakalamaMtriSu / maMtriNaM sthApayAmAsa, dharmakarmaikasUtriNam ||43|| paryaMtadezabhUpAlaM, siMhanAmAnamanyadA / sadyo'bhyaSeNayad * * rAjA, gRhItvA SaDvidhaM balam // 44 // tatazcAjitaseno'pi, ciMtAcAMtamanA manAg / zIlavatyA mahAsatyA, pRSTaH spaSTamabhASata // 45 // yadyapi tvaM suzIlA'si, tathApyekAkinIM gRhe / vihAya saha bhUpena, yiyAsorme na nirvRttiH || 46 || sApyAha rAjakAryANi, kartavyAni yathA tathA / zIlaM tu mama zakro'pi naiva khaMDayituM kSamaH || 47 // pratyayArthaM tathA ceyaM, puSpamAlAM gale'stu te / suzIlAM viddhi mAmenAmamlAnAM yAvadIkSase // 48 // ityuktvA svaguNazreNi-miva tatkaMThakaMdale / puSpamAlAM nicikSepa, hRSTaH so'pi tato'calat // 49 // 8 gajamadajalavarSAsiktabhUrazvapAdo -ddhatabahalarajobhiH pUritAkAzatulyaH / / dhavala - rathapatAkoyadbalAko'tha tUrya- dhvanigurutaragarjistabhide (?) rAT * cacAla ||50 / / gataH kAMcidaraNyAnIM, nRpaH kusumavarjitAm / dadarzAjitasenasya, kaMThe mAlAM vikasvarAm ||51|| kuto'sAviti bhUpena, $ pRSTo maMtrI sphuTaM jagau / nityamastIyamamlAnA, priyAzIlaprabhAvataH || 52 // uktveti svAzrayaM prApte, sacive kautukI nRpaH / puraH svanarmapAtrANAM, taduvAca vivekadhIH // 53|| tataH kAmAMkuraH prAha, kutaH zIlaM mRgIdRzAm / lalitAMgosvadaddeva !, satyaM kAmAMkuroditam // 54 // ratikelirabhASiSTa, saMzayaH ko'tra deva ! te ? / azokaH prAha saMdehaM hantuM prahiNu mAmiha / / 55 / / tataH zIlavatIzIla - bhraMzanAya kutUhalI / dattvA bahu dhanaM praiSI-dazokaM svanaraM nRpaH || 56 || vidhRtAnekanepathyaH, prApto'sau naMdane pure / zIlavatyA gRhAsanaM sthAnamAdAya tasthivAn / / 57 / / eSo'pi paMcamodgAramudgiran bhaMgurAMgakaH / saMcacAra purastasyA - vaktravIkSaNadakSiNaH ||58 || bahuprakArAn kurvANaM, vikArAn vIkSya * tAM satIm / dadhyau zIlavatImasau, zIladhvaMsaM cikIrSati // 59 // nUnamicchati mUDho'sau kraSTuM kezarikesarAn / vivikSati hatasvAntaH, & * suhutaM vA hutAzanam // 60 // pazyAmi kautukaM tAvat, kimasau ceSTate kudhI: ? / dhyAtvetyapAMgakoNena, pravRttA taM vilokitum // 61 // * * azoko'pi vizaMkAtmA, siddhamarthaM vizaMkya tam / dUtIM prasthApayAmAsa, sApi tAmitthamAkhyata || 62|| bhadre ! taba gato bhartA, samaM * rAjJAspadAMtare / banapuSpamivaitatte, tAruNyaM yAti niSphalam / / 63 / / bhAgyairiva tabAkRSTaH subhage ! tat pumAnayam / rAjamAnyo'nurAgI ca,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ *saMgaM kAmayate tava // 64 // sApyAha phalamAdAtumucitaM yauvanazriyaH / kulastrINAM na yujyate, kiMtvanyanarasaMgamaH // 65 // kiMcaitadapyAcaryeta, 8 labhyate cenmniissitm| phalAbhakSyamapi sneha-lobhena syAt phalegrahiH // 66 // tayoce tat kiyanmAtraM, yAcase ? sApyavocata / dadAtu sAMprataM 8 me-'rdhalakSaM praguNatAkRte // 67 // etvardhalakSamAdAya, paMcame'hni punaH svayam / pUrayAmi yathApUrNA-masya kAMcitsukhAsikAm // 68 // nyavedayadazokAya, zIlavatI muditA dUtikApi tat / tahattamardhalakSaM ca, zIlavatyai samArpayat // 69 // tato'pavarakasyAMtaH, subuddhiH zIlavatyapi / pracchannaM svanarairgA,* OMkhAnayAmAsa mAMsalAm // 70 // sottaracchadamanyUtaM, paryakaM taduparyadhAt / paMcame'hni tataH so'dha, lakSamAdAya sonmadaH // 71 // tAMbUlahastaH saubhAgyA-nmanvAnaH tRNavajjagat / sametyopAvizaMstatra, gartAntaH sahasA'patat // 72 // yugmam // rajjubaddhazarAvaNa, dadatI bhojanodake / narakonyA jIvamiva taM tatrAsthApayat satI // 73 // mAsamAtre vyatikrAMte, rAjA''khyannarmamaMtriNaH / siddhArthaH kimasiddhArtho, nAzokastAvadAgataH ? // 7 // bhUpena punarAdiSTo, vitIrya draviNaM tataH / ratikelicikIstasyAM, ratikelirathAgamat // 75 // tayaikalakSamAdAya, so'pi tatraiva pAtitaH / buddherhi suprayuktAyAH, kimasAdhyamapi kacit // 76 // evaM lakSamupAdAya, pratyekamubhayorapi / kAmAMkuralalitAMgA-vapi sA'pAtayat : kramAt // 77 // cAturgatikasaMsAra-duHkhAnIva mahAsatI / pAtAle pAtayAmAsa, catuSpuruSadaMbhataH // 78 / / atha zatru vinirjitya, rAjA OM OMsiMharathAbhidham / praviveza puraM pauraH, kRtamaMgalamAlikam // 79 // te'tha zIlavatIM procu-rdInAsyAH pIDitAH kssudhaa| anAtmajJA narA yatsyu-OM *rasmadvaduHkhabhAjanam / / 80 // na dRSTaM tava mAhAtmyaM, asmAnAdezakAriNaH / niSkAzayaikadA'muSmA-narakAdiva kUpataH // 8 // tayoce ceyathAdiSTaM, * vacanaM me kariSyatha / tadA mokSyAmi tairUce, yatkartavyamathAdiza // 82 // evaM bhavatviti yadA, bravImyahamazaMkitam / bhavadbhirapi vaktavyA,* *bhavatvevaM tadeti vAk // 83 // zikSayitveti tAnnAtha-mUce'tha matimattamA / nimaMtryaikadA bhUpaM, svagehe saparicchadam // 84 // tathaiva vihite * tena, sametastatra bhUpatiH / muktAvacUlollocAdi-vistArayotitAMbare // 85 // tayA bhojanasAmagrI, pracchannA vidadhe'khilA / upaviSTazca bhUpAlo, * bhoktuM sAraparicchadaH // 86 // dadhyau ca dRzyate tAvanna, kazcid bhojanodyamaH / nimaMtritA vayaM caite, tat kimetadihAdbhutam 1 // 8 // 6900CCOCOCCC
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA / *tataH zIlavatI garta-dvAramAgatya saadrm| kusumAdibhirabhyarcya, proccaikaranabIdidam / / 88 // bho bhoH ! rasavatI sarvA, yakSAH ! saMpadyatAM * Bdrutam / astvevamiti tairukte, prAduzcakre tayA'tha sA // 89 // bhojanaM vidadhe rAjA, kautukAkSiptamAnasaH / aparA'pi hi sAmagrI, prAptA R tadabhilASataH // 90 // tAMbUlavastrAlaMkArai-zcaturlakSavyayAt tadA / evamastviti tadvAkyA-'naMtaraM satkRto nRpaH // 9 // siddhiH kAcidapUrveyaM, zIlavatIyad gartodgatavAkyataH / sarva jAtamiti dhyAtvA-'pRcchat zIlavatI nRpaH // 92 // bhadre ! kimidamAzcarya ?, tayoce deva ! madgRhe / asidhyan 20 yakSAzcatvAra-stebhyaH sampadyate'khilam / / 93 // tataH zIlavatI rAjA, satkRtya vasanAdibhiH / kRtvA tAM bhaginIM yakSAn, yayAce bahumAnataH // 10 // // 9 // jIvitavyamapi svAmi-stvadIyamidamAvayoH / yakSANAM kA kathA ? tasmAt, daukiSyante prabhoH puraH // 95 / / pratijJAyeti sA kUpA niSkAzyaitAnasisnapat / paritaH kusumAlIDhA-nalipta haricaMdanaiH // 96 // tato ratnakaraMDeSu, nikSipya caturo'pi tAn / ratheSvAropayAmAsa, OM dhUpotkSepapurassaram // 97 // digantavyApibhistUryanirghoSairatha maMtrirAT / pratasthe tAnupAdAya, kArayan prekSaNIyakAm // 98 // nRpaH saMmukhamAgatya,* bahumAnapurassaram / karasthamiva manvAno, jagattAn svagRhe'nayat // 99 / / tadA rasavatIpAkAt, sUpakArAMn nyavArayat / bhUpo yadadya dAsyaMti, * yakSA no divyabhojanam // 200 // bhojanAvasare'bhyarcya, rAjA yakSakaraMDakAn / jagAda jAyatAM bhojyamevamastviti te'bruvan // 1 // yAvadUrdhvamukhaM 8 prekSa-mANAnAM sarvadehinAm / puro na kiMcana prAda-bhUtaM bhUtoditAdiva // 2 // vilakSAtmA tato rAjA, samudghATya karaMDakAn / glAneMdriyAn ? vidIrNAsyAn, dadarza caturo narAn // 3 // pretAniva karAlAsyAn, nirIkSya sahasA nRpaH / nAmI yakSAH kiMtu yAtu-dhAnA uktvetyapAsarat // 4 // tairapyUce rayAdeva, na yakSA na ca rAkSasAH / kAmAMkurAdayaH kiMtu, tvannamasacivA vayaM // 5 // samyag nirIkSitA bhUpe-nopalakSya bbhaassire| bhadrAH ! keyamavasthA vaH, kAkAnAmiva rogiNAm ? // 6 // yathAvRttaH svavRttAMtaH, tairapyUce kramAdatha / rAjA zIlavatIzIlaM, zazlAghe dhUnayan: ziraH // 7 // AkAryA''khyadaho ! buddhi-kauzalaM te pativrate ! / zIlapAlanayatnenA-muSyAH zlAghA na kasyacit // 8 // amlAnayA tadA puSpamAlayaiva mayA sphuTam / jJAtaM te zIlamAhAtmya-majJAnAdyadidaM kRtam // 9 // tat kSatavyaM na kopo'tra, kAryoM baMdhusame mayi / sApi 1 rAkSasa / COCOCCOCOCC CONCCCE
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI : kathA // 11 // CXCXCXCXCXCXCXCX taM bodhayAmAsa, jinadharmopadezataH // 10 // paradArAnivRttiM ca, kAritA narmamaMtriNaH / satkRtya preSitA rAjJA, satI svagRhamAsadat // 11 // viziSyAjitaseno'pi, rAjakAryadhuraMdharaH / zIlavatyA samaM dharma-sAraM kAlamavAyat // 12 // tatrAgatazcaturjJAnI, damaghoSAbhidho muniH| yayAvajitaseno'pi, taM tuM vallabhAyutaH // 13 // dezanAMte muniH zIla-vatI bhASitavAn guruH / bhadre ! pUrvabhavAbhyAsAd, bhAti te. zIlamujjvalam // 14 // kathamajitasenena, pRSTaH prAJjalinA guruH / Uce kuzapure sthAne, zrAvakaH sulasAbhidhaH // 15 // tadbhAryA suyshaa0|| 11 // gehe, tayordurgatanAmakaH / prakRtyA bhadrako bhRtyastadbhAryA durgilA. punaH // 16 // sAdhaM suyazasAnyeyuH, yatinIvasatiM yayau / durgilA svAminI vIkSya, pustakArcanasAdarAm // 17 // Arye ! kimaya parveti, sA papraccha pravartinIm / tayoce'dya zrutatithi-vikhyAtA zvetapaJcamI // 18 // ya iha zvetapaMcamyA-mupavAsaparAyaNaH / pustakAbhyarcanapUrva, kuryAt jJAnaprabhAvanAm / / 19 / / sa pretya sukhasaubhAgyabhAgyabuddhyAdi vaibhavam / OM prApya krameNa nirvANaM, labhate zuddhazIlayuk // 20 // yugmam // zrutveti durgilA prAha, dhanyAsau svAminI mama / niMdyA tu mAdRzI yatra,* svahitaM kartumakSamA ||2shaa pravartinyAha ceddAna-tapasI te na gocare / tat svAdhInaM bhAvasAraM, zIlaM tvamapi pAlaya // 22 // vidhehi parapuMtyAgaM, yAvajjIvaM vivekini ! / tathASTamIcaturdazyoH , svabharturapi varjanam / / 23 / / gRhItvAbhigrahaM hRSTA, sApi patyurabhASata / karmalAghavataH* so'pi, tamAdriyata bhAvataH // 24 // krameNa prApatustau ca, samyaktvaM bhAvazuddhitaH / durgilApi kramAjjJAna-paJcamyA vidadhe tapaH // 25 // kAladharma gatau jAtI, saudharme tridazAvubhau / bhavAnajitaseno'pi, durgajIvastatazcyutaH // 26 // jAtazca durgilAjIvaH, saiSA zIlavatI OM satI / jJAnArAdhanapuNyena, viziSTabuddhivaibhavAH // 27 // jAtismRtyA tataH sarva, svayameva vibudhya te / paraM vairAgyamApannau, jagRhAte vrataM drutam // 28 // prapAlya cAritradhuraM cirAya, tau prApatuH paMcamadevalokam / tatazcyutau kevalamApya siddhiM, brajiSyato nirmalazIlayogAt // 29 // yata:-kAraNa baMbhaceraM, dharaMti bhabvA u jeNa suddhamaNA / kappaMmi baMbhaloe, tANaM niyameNa uvavAo // 30 // // itizIle shiilvtiikthaankm||
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathA // ahm|| // zrI prema-bhuvanabhAnu-pama-sadagurubhyo namaH // rohiNIazokacandra (||shrii rohiNI - ashokcndrkthaa.|| (zrI kanakakuzalaviracitA.) ___ zrImAn pArzvajinaH sarvA, - bhISTasiddhi vidhAyakaH / bhavyAnAM bhUtaye bhUyA, - ttamAlazyAmaladyutiH // 1 // kavInAM jananI nityaM, ra pustknysthstkaa| marAlavAhanA devI, zAradA varadAstu me // 2 // natvA vidyAguruM prANi, - pratibodhaika hetave / tapasi zlAghite sadbhiH, procyate rohiNIkathA // 3 // zakyate tattapaH kartuM , kenacidvIracetasA / baMbhajyate yadasthIni, madamattorudaMtinaH // 4 // yasmAdbhavaMti vividhA, 3 labdhayazcArusiddhayaH / kSayazcAzeSapApAnAM, kaH stavIti na tattapaH // 5 // rUpaM saubhAgyasaMyuktaM, zarIraM byAdhivarjitaM / sarvatra vistRtA kIrti - strijagajjanamAnyatA // 6 // lalanA kamanIyA ca, sutAH savinayA dhanaM / iheti nizzeSajanai-rgIyate tapasaH phalaM // 7 // yugmaM // yataH ET- yad dUraM yad durArAdhyaM, yacca dUre vyavasthitaM / tatsarva tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramaM // 8 // pravarttate yastapasi, zokastasya kadApi na / rohiNyA iva vizve'smiM-statkathAtha pratanyate // 9 // jaMbUdvIpasya bharata-kSetre zasyadhibaMdhure / aMgadezo'sti vikhyAto, dezAnAmAdimaH kSitau // 10 // ItibhItivinirmuktA, sannItivihitodayA / tatrAsIdvigatAkaMpA, caMpAkhyA pravarA purI // 11 // zrIvAsupUjyatIrtheza-tanayastatra nItivit / mAghavAkhya'bhavadrAjA, prajApAlanatatparaH // 15 // sadA sadAcAraparA, janamAnyA pativratA / tasyAbhavat priyA nAmnA,
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // ET lakSmIrlakSmIrivAMginI // 13 // tayoH sutAnAmaSTAnA-muparyekAbhavatsutA / nAmnA hi rohiNI khyAtA, pitroratyaMtaballabhA // 14 // catuHSaSTikalApAtraM, 3 / ratirUpA priyaMvadA / nayamArgaratA cAru-lAvaNyarasanimnagA // 15 // sAraMgazAvanayanA, nayanAnaMdadAyinI / strIjaneSu ziroratnaM, vijJAnadhanasevadhiH rohiNI- // 16 // strIjAtitvena vihita-pakSapAtA girA kimu / caMcatkAMcanagaurAMgI, tanumadhyA pikasvarA // 17 // sarvasyApi kuTuMbasya, mAnyAlAdakarI azokacandra ha ca sA / stokaM hi vastu miSTaM syAditi loko'pi bhASate // 18 // caturbhi; kalApakaM // zobhanaM yauvanaM prAptAM, tAM sutAM vIkSya bhuumipH| 6 kathA maghavAkhyavakAraucai-statsvayaMvaramaMDapaM // 19 // preSayitvA tato dUtA-nAhUtAstena bhUrizaH / rAjAno rAjaputrAzra, rUpanirjitamanmathAH // 20 // // 2 // aMgavaMgakaliMgAMdhrajAlaMdharamarusthalAH / lATabhoTamahAbhoTa, medapATavirATakAH // 21 // gauDacauDamahArASTra, saurASTrakurugurjarAH / AbhIrakIrakAzmIra, ET golapaMcAlamAlavAH // 22 // hUNacINamahAcINa, kacchakarNATakuMkaNAH / sapAdalakSanepAla-kanyakubjakakuMtalAH // 23 // magadhAniSadhAsiMdhu, SE vidarbhadraviDoMdrakAH / ityAdyanekadezebhyastatrAjagmurnRpottamAH // 24 // te sarve suMdarAkArAH, zrRMgArarasabhAjanaM / maMcAnuccAnalaMcakru-rvimAnAnIva nAkinaH // 25 // zubhe'hni zvetavasanA, snAtA kRtavilepanA / mahAghabhUSaNadharA. kajjalAMkitalocanA // 26 // samagrayUnAM cittAni, sahasA pazyatoharA / atiprAjJasakhIvargA-nugatA vikasanmukhI // 27 // nRvAhyavAhanArUDhA, surIva dharaNIgatA / samAgAdrohiNI kanyA taM svayaMvaramaMpapaM // 28 // tribhirvizeSakaM // bhUpAnAM nAmagotreSu; vijJA vijJAtamAnasA / purobhUya jagAdocairvetriNI rohiNIM prati // 29 // siddhaprazasyazasyAnAM, mAlavAnAmasau prbhuH| vivekanaya naipuNyapUrNA'yaM gurjraadhipH||30|| kadalyAdiphalAsvAdavijJaH kuMkaNarADayaM / zatrujayAdrivibhrAji-saurASTrabhUpatistvayaM // 31 / / ayaM hi citrakUTAdri-vilasanmedapATarAT / saMdratnakaMbalollAsinepAlAnAmasau patiH // 32 // prauDhakoTizilAzAlimagadhAnAmasau vibhuH / ayamabuMdatIrthodya-nmarusthalamahIpatiH // 33 // asau tu zAradApAdanyAsakAzmIradezarAT / ayaM hi mattamAtaMgakaliMgaviSayAdhipaH // 34 // asau As cAruguNazreNI/tazokanRpatmajaH / nAmnA hyazokacaMDAkhyo, bhUpatirbhUribhUtibhRt // 35 // sapAdalakSadezezaH, zrImagapurasthitiH / yuvA nyAyarato ES dhImAn, vikhyAto bhUtale'khile // 36 // yugmaM // ityAdyakhilabhUpeSu, yaste cetasi rocte| varastameva bho bhadre ! vRNu vIkSya vizeSataH // 37 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // 3 iti tadvacanaM zrutvA, rohiNyutphullalocanA / pratyekaM bhUpatInucai-rvIkSate sma dRzA svayaM // 38 // anyAnazeSabhUpAlAn, muktvA sA vrmaalikaaN| E azokacaMdrabhUpasya, kaMThe cikSepa dakSahRt // 39 // kanyApitrA tato bhaktyA, satkRtA vasanAdibhiH / visRSTAzca nRpAH sarve, jagmuH svAn viSayAn ra rohiNI- prati // 40 // maghavAkhyo mahIbhartA, zubhalagne'tha sotsavaM / azokacaMdrarohiNyo-vivAhaM vidhinA vyadhAt // 41 // AzvIyaM hAstikaM cAru- azokacandra hA bhUSaNAni maNInapi / jAmAtuH zvazuraH prAdAtkaramocanaparvaNi // 45 / / athAzokanRpastatra, pariNIya nRpAMgajAM / tasthivAn katicid ghamrAn, kathA samodaM zvazurAgrahAt // 43 // anyeyurjananI putrI vinayAvanatAmavak / procyamAnAM mayA bhadre ! hitazikSAM zubhAM zrRNu // 44 // patyau prItimatI // 3 // raktA, bhaktau deveSu sAdhuSu / viraktA darzane'nyeSAM, nRNAM bhUyAzca rAgataH // 49 // patyAdibhiH zikSitA tvaM, mA kASIM: karhicitkrudhaM // ER duHkhe satyapi dInatvaM, viSAdaM ca vizeSataH // 46 // guNeSvevAdaraH kAryaH, kalAnAM zikSaNe tathA / arhatpraNItadharme ca, vidyAyAM vinaye 5 naye // 47 // kSamAvatI sutavatI, bhUyAH satImatallikA / zAstroditaM vadhUkRtyaM, kuryAH sakalamAdarAt // 48 // tathAhi zayyotpATanagehamArjanapayaHpAvitryacullIkriyA sthAlIkSAlanadhAnyapeSaNabhido godohatanmaMthane // pAkastatpariveSaNaM samucitaM pAtrAdizaucakriyA, PM zvazrUbhartRnanAMdRdevRvinayAH kRtyAni vadhvA iti // 49 // jananyAbhihitAM zikSA, pratipede tatheti saa| hitaiSiNA hi guruNA, ziSyo vinayavAniva // 50 // atha zvazuramApRcchya, samAdAya priyAM nijAM / azokacaMDo nRpatiH, svapuraM sainyayugyayau // 51 // sahasranetraH zacyeva, ratyeva rativallabhaH / sArdhaM dayitayA bhUpo, vilalAsa yathAsukhaM // 52 // kramAccatuSkaM putrINAmaSTau ca pravarAH sutAH / saMjajJire hi rohiNyAH, surUpAH zubhalakSaNAH // 53 // saptabhUmikasatsaudha-gavAkSasthena bhUbhRtA / lokapAlAbhidhaH putro-'nyadotsaMge nivezitaH // 54 // tasminnavasare kAci-datyAsannagRhasthitA as / mRtasvaputraduHkhena, ruroda bhRzamaMganA // 55 // mahIbhartuH samIpasthA, rAjJI zrIrohiNI tdaa| tAM striyaM rudatIM vIkSya, proce prANapriyaM nijaM // 56 // kaM hi rAgaM karotyeSA. SaTsu rAgeSu dhImatI / citrakRnnATakaM kiM vA, vicitrAbhinayAnvitaM // 57 / / smitvA manAgmahIpAlaH, &s svapriyAmavadacchubhe / idaM hi rodanaM loke, ko na jAnAti dehabhRt // 58 // rodanaM hasanaM kAmakrIDA bhakSaNamIkSaNaM / gamanaM zayanaM nidrA as NJANUA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha svayaM siddhAnyamUni hi // 59 // apuNyayogAjjaMtUnAM, jAyaMte dhanahAnayaH / aniSTayogA iSTAnAM, viyogAzcAdhayo rujaH // 60 // tataH syAd / ra duHsahaM duHkhaM, syAttato rodanodgamaH / saMbhavettakSaNAdeva, sa tu strINAM vizeSataH // 61 // yugmaM // tvaM tu garvavazAdevaM, bravISi sukhinI satI, 3 rohiNI- na duHSyatyudaraM pArzva, yasya tasyaiti ca smitaM // 62 // iti bharturvacaH zrutvA, jagAda kila rohiNI / idaM hi rodanaM nAtha mama nAyAti // 4 // azokacandra sarvathA // 63 // nAsti me mAnase garvo raajyaishvrysukhodbhvH| na cApi hAsyavacanamanahai vadanAMbuje // 64 // tato vasumatIpAlo, babhANa nijvllbhaaN| hara kathA ra vAmoru sAMprataM pazya, rodanaM zikSayAmi te // 65 // ityuktvA lokapAlAkhya-mutsaMgAtsvIyamaMgajaM / karAbhyAM sahasotpATyAdhastAcikSepa bhUpatiH // 4 // 3 // 66 // tadA hAhAravazcakre, rAjJaH pArzvasthitainaraiH / bhaveduHkhaM na keSAM hi, mahatAM vipadAgame // 67 // calankarAdayaM sUnuH, patito heti bhuudhvH| E jagau tathApi rohiNyA, nAbhUd duHkhaM na rodanaM // 68 // tAvatpataMtaM taM bAlaM gRhItvA puradevatA / siMhAsane mumocAdhaH - sthite svayaM vinirmite // 69 // rAjJAdiSTA narAstasmAt, sthAnAduttIrya satvaraM / dadRzurvilasaMtaM taM, hasaMtaM zizumuccakaiH // 70 // nivRttya harSitAste'tha, sNyojitkrdvyaaH| rAjJau vijJapayAmAsu-naMdanakSemamutsukAH // 7 // tatsvarUpaM zizorvIkSya, vismitAH sauvacetasi / aho puNyamaho puNya, - miti sarve jagurjanAH // 72 // yataH puNyaiH saMbhAvyate puMsA masaMbhAvyamapi kSitau // terurmerusamAH zailAH kiM na rAmasya vAridhau // 73 // vane raNe zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vA / suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSati puNyAni purAkRtAni // 7 // dhanyeyaM rohiNI rAmA yA na jAnAti rodituN| sarvatra paprathe tasyA, iti zlAghA jane hitA // 79 // anyadA zrIvAsupUjya - jinaziSyau mahAmunI / rUpyakuMbhasvarNakuMbha, - nAmAnAvAgatAviha // 76 / / tayorAgamanaM zrutvA, gatvA ca saparicchadaH / natvA tau medinIpAlo, niSasAda yathAvidhi // 77 // caturjJAnadharo dhIro, rUpyakuMbhAbhidho as muniH / pradadau dezanAM samyag, janAnAM hitakAmyayA // 78 // yadyathA. asthireNa zarIreNa, sthiraM dharma samAcaret / prAyeNa khalu yAsyaMti, as prANAH prAghUrNakA iva // 79 // dharmo duSkarmadharmogha, - tApanirvApaNauSadhaM / sAdhyate vapuSAnena, kUpakeneva zarkarA // 80 // namaskAraM hAraM vahata 6 hRdaye karNayugale, zrutaM tATaMkAbhaM karakuvalayordAnavalayaM / gurorAjJAM zIrSe mukuTamatulaM yena bhavikAH, svayaM yuSmatkaMThe kSipati varamAlA
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zivavadhUH // 8 // ityAdidezanAprAMte, guruM papraccha bhUpatiH / duHkhaM na vetti bhagavan, rohiNI rodanAdikaM // 82 // anayA kiM kRtaM samyak, puNyaM prAcInajanmani / kathyatAM vismayakara, vidhAya karuNAM mayi // 83 // gururUce'traiva pure, dhanamitro'bhavaddhanI / tasyAsItsuMdarI bhAryA 3 rohiNI- // vAsavasya zacI yathA // 8 // tayorbabhUva tanayA, kurUpAdhikadurbhagA / durgaMdhA kajjalazyAmA, nAmnA kAlIti vizrutA // 89 // sA yauvanavatI // 5 // azokacandraha pitrA, dattA raMkasya kasyacit / dhanakoTyA samaM so'pi, paraM necchiti tAM khalu // 86 // anyadA dhanamitraH sa, cauraM zrISeNanAmakaM / 88 kathA mAryamANaM mocayitvAMnItvaukasi tamabravIt // 87 // bho bhadra ! madgRhe tiSTha, datteyaM te mayA sutA / sukhaM bhuMkSva gRhANAzu, vastrANyAbharaNAni hara // 5 // // 8 // tatheti pratipadyAsau, sthitaH zreSThIza vezmani / bhojitazcArupakannaiH, zvAvividhabhaMgibhiH // 85 // atha suSvApa palayaM, nizAyAM EK sa tayA sh| kSaNAttabehadurgadhA, - naMSTvA sa prayayau kacit // 90 // taM naSTaM tatpitA jJAtvA, - bhyadhAdevaM nijAM sutAM / dInAdibhyaH sadA dAnaM, dehi sarvasukhapradaM // 91 // sAjJAM pituH prapadyAbhU, - hAnaM dAtumathodyatA / durgaMdhAyAH karAttasyAH ko'pyannaM no lalau paraM // 9 // tato'tiduHkhinI dInA, tasthau sA rudatI bhRzaM / abhuktaM satkathaM karma, kSayaM yAti hi dehinAM // 93 // yataH . nAbhuktaM kSIyate karma, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubhaM // 94 // anyadA tatpurodyAne, gururjJAnI samAgamat / dhanamitrAbhidhaH zreSThI, tadvaMdanakRte yayau // 95 // guruM praNamya vidhinA, zrutvA dharmasya dezanAM / putryAH pUrvabhavaM zreSThI, papraccha racitAMjaliH // 96 // uvAca gururapyeva, - matraiva bharate'bhavat / puraM giripuraM nAma, zriyA svaHpurasannibhaM // 97 // tatrAsInyAyanirataH, pRthvIpAlAbhidho nRpaH / tasya siddhimatI AS rAjJI, babhUvAtyaMtavallabhA // 98 // yayAvanyeyuruyAne krIDituM sapriyo nRpaH / tadA caikSiSTa bhikSAyai, munimAyAtamuttamaM // 99 // dhyAyati smeti nRpatiH, sAdhureSa guNAkaraH / mahAtIrtha puNyapAtraM, karmakSayasamudyataH // 100 // yataH sAdhUnAM darzanaM puNyaM, tIrthabhUtA hi sAdhavaH / tIrtha US phalati kAlena, sadyaH sAdhusamAgamaH // 1 // tadasmai sAdhuvaryAya, niHspRhAya vapuSyapi / zuddhAnapAnayordAnaM, phalAya mahate bhavet // 5 // yataH 3. "dAnamaucityavijJAnaM, satpAtrANAM parigrahaH / sukRtaM saprabhutvaM ca, paMca pratibhuvaH zriyaH // 3 // dhyAtveti bhUpatiH smAha, svapriyAM premasaMbhRtAM / ra
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // ra asmai valitvA munaye, dAnaM dehi varAnane // 4 // prapadya tadvacaH patyu, - reSA bahiHpramodabhAk / krIDAMtarAyAdruSTAMta, - vavale svagRhaM prati // 5 // gatvA sA svagRhaM tasmai, sAdhave kaTutuMbakaM / pradveSapUritA prAdAt, pradviSTAH kiM na kurvate // 6 // muniH kRtvA tamAhAraM, svAMtyAvasthAM / rohiNI- vibhAvya ca / vidhAyA'nazanaM samyag, jagAma tridazAlayaM // 7 // vijJAya tanmahIpAlaH, sarva vyatikaraM krudhA / drutaM niSkAsayAmAsa, tAM azokacandra rAjJI nijadezataH // 8 // sAbhavatsaptame ghane, varAkI kuSTinI tataH / atyugrANAM hi pApAnA, - miheva phalamApyate // 9 // yataH - ceiadavvaviNAse, kathA ra isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge, mUlaggI bohilAbhassa // 10 // ciraM janairniMdyamAnA, tADyamAnA pade pade / sA mRtvA narakaM huI // 6 // 4 SaSThaM, jagAmAghasamArjitaM // 11 // tatastirazvAM sA yonA, vutpannA pUrvakarmataH / tatazca duHkhapracure, saptame narake khalu // 15 // evaM hi prayayau 83 ha pApA, sarveSu narakeSu sA / narANAM pApmanAM na syA, - narakAdaparA gatiH // 13 // tataH sA sarpiNI coSTrI, zrRgAlI kurkuTI tathA / 3 zUkarI gRhagodhA ca, jalaukA mUSikA punaH // 14 // kAkI zunI biDAlI ca, rAsabhI gaurajA tathA / prAyo'gnizastraghAtAyai, - ma'tireSu ET bhaveSvabhUt // 15 // yugmaM // dhenustu svAMtyasamaye, namaskAraM gurUditaM / zrutvAnumodayAmAsa, mRtimApa ca tatkSaNAt // 16 // namaskAraprabhAveNa, EMA sAbhavattava naMdinI / karmaNA tena durgaMdhA, durbhagA ca mahAmate // 17 // iti pUrvabhavodaMta, - mAkarNya guruNoditaM / zubhadhyAnavazAtkAlI, lebhe Ema jAtismRtiM kSaNAt // 18 // dRSTvA pUrvabhavAneSA, bhItA munimavocata / etasmAdduSkRtAd drAgmAM, nistAraya dayApara // 19 // guruH provAca bho bhadre ! kuru tvaM rohiNItapaH / saptavarSANi saptaiva, mAsAn yAvacchubhAzayA // 20 // rohiNInAmanakSatra, - dine hi kriyatAM tvayA / upavAsazcAIto'rcA, vAsupUjyasya bhaktitaH // 21 // etattapaHprabhAvAttva, - mazokacaMDabhUpateH / bhUtvA rAjJI tapastaptvA, brajiSyasi zivaM zubhe // 22 // tadA hi vAsupUjyasyA, - haMtastIrthaM bhvi-ssyti| pAvanaM bhavyalokAnA, - mIhitArthasuradrumaM // 23 // rajatAzokavRkSasya, talasthe jinasajhani / suvarNanirmite vAsu, - pUjyasya pratimAM navAM // 24 // kArayitvA ratnamayIM, nAnAbharaNabhUSitAM / vidhAya bhadre satata, - madhunA tvaM prapUjaya // 25 // yugmaM // tena puNyena bho bhadre ! tvaM sugaMdhA bhaviSyasi / sugaMdhabhUpavadbhari, - puNyAdiSTaM na kiM bhavet / / 26 // sAvadadbhagavan !
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // E ko'yaM, sugaMdhAkhyo mahIpatiH / gururbabhANa bharate, - trAsti siMhapuraM puraM // 27 // siMhasenAbhidhastatra, bhUpo'bhUdbharivikramaH / patnyAsIttasya kanaka, - prabhA cAruprabhAnvitA // 28 // tayorbabhUva tanayo, lokAnAmapriyo'dhikaM / durgaMdho durbhago niMdyo, nAmnA nirnAmakaH smRtaH // 29 // rohiNI- tenAnyadA mudAvaMdi, jinaH pdmprbhaabhidhH| pRSTazca vinayAtpUrva, - bhavo'tha prabhurapyavak // 30 // babhUva zrInAgapurAt, purAd dvAdazayojane / azokacandra nIlavagiriratyucco, vizAlavaragahvaraH // 31 // tatraikaH kurute sAdhu, - sikSapaNamAdarAt / pUrvakarma kSapayituM, varavairAgyasAgaraH // 32 // tadA __ kathA 8 tatrAgamadvyAdhaH, pANau vidhRtakArmukaH / mRgAdijaMtujAtAnAM, hiMsAyAM vihitAdaraH // 33 // muniprabhAvAtsa vyAdhaH, svakRtye nissphlo'jni| // 7 // ha sAdhurjagAma grAmAMta, - mikSAyai pAraNAhani // 34 // kRtvA pAraNakaM sAdhu, - statrAgatya zubhAzayaH / kAyotsarga cakAroccaiH, zatrumitrasamAnadRk // 35 // vyAdhaH krudhA jvalan sAdhu, - sannidhAviMdhanotkare / cikSepa vahiM pApAtmA, kiM hyakRtyaM durAtmanAM // 36 // vyathAM tapodbhavAM sAdhuH ra sahamAnaH sudussahAM / zubhadhyAnavazAtprApya, kevalaM muktimAsadat // 37 // vyAgho'pi tena pApena, galatkuSThI babhUva saH / tApArditaH kramAnmRtvA, 88 EN saptamaM narakaM yayau // 38 // tato ghUkastatazcAye, narake nArakastataH / sarpaH paMcamanarake, nArakaH kesarI tataH // 39 / / caturthe narake naira, Ema - yikastatazca citrkH| oturdvitIye narake nArako ghUkapakSyapi // 40 // tatazcAdye hi narake, nArako duHkhapIDitaH / tato dAridragopAlaH, me so'bhavatkarmayogataH // 41 // tribhirvizeSakaM // sa gopaH kAnane'nyedyu, - devadagdho gataH pure / zrAddhadattanamaskAro, mRtimApa samAdhimAn // 42 // namaskArasya mAhA-tmyAttvamabhUrnRpanaMdanaH / zeSaduSkarmadoSeNa, durgaMdhazca narottama // 43 // zrutvetyarhadvacastasya, jAtismRtirajAyata / tataH so'vag jinaM mAM tvaM, nistAraya dayAMbudhe // 44 // arhanuvAca bho bhadra ! kuru tvaM rohiNItapaH / so'pi prapadyAIdvAkyaM, tacakAra tapazciraM // 49 // prabhAvAttapasastasya, durgadhatvamagAdalaM / sugaMdhatvamabhUdehe, tapasA kiM na sidhyati // 46 // sugaMdha iti tasyAsI, - nAmApi jgtiitle| RAS lokaiH sarvaiH zlAghitasya, yazaH puNyairavApyate // 47 // tathA tapaHprabhAveNa, sugaMdhA tvaM bhaviSyasi / zrutveti sA gurorvAkyaM, tatheti pratyapadyata
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ rohiNI - 6 azokacandra kathA || 2 11 // 48 // tattapo vidhinA cakre, zarmadaM sA manasvinI / kramAtsugaMdhA subhagA janamAnyA ca sAbhavat ||49|| mRtvA samAdhinA sAMte, devIbhUtA tatazcyutA / caMpezamaghavaputrI, saMjAtA tanayottamA // 50 // surUpA rohiNI nAmnA sadA zokavivarjitA / tava rAjJI mahIpAla babhUveyaM mahAsatI // 51 // punarvabhANa bhUpAlo, bhagavan ! kathyatAM mama / asyA mayi mahAn sneho, mamApyasyAM kuto hi saH // 52 // munirjagAda rAjeMdra, // 8 // tannidAnaM vadAmyahaM / sAvadhAnaM manaH kRtvA, zrRNu zrAvakapuMgava // 53|| siMhaseno'tha nRpatiH, sugaMdhAtryaM svanaMdanaM / rAjye'bhiSicya suguroH, pArzve dIkSAM svayaM lalau // 54 // sugaMdharAjApi cira - mArAdhya jinazAsanaM / prAMte samAdhinA mRtvA devabhUyaM samAsadat // 55 // ita jaMbUdvIpastha - videhe sukhasadmani / vijaye puSkalAvatyAM, nagarI puMDarIkiNI // 56 // tatrAsInmedinIpAlaH prajApAlanatatparaH / nAmnA hi vimalakIrti, vArukIrtirmahAmatiH || 57|| cArubhadrA subhadreti, nAmnA tasya sadharmiNI / suzIlA maMjuvacanA, lAvaNyarasanimnagA // 98 // svargAt suMgadhajIvo hi, cyutvA tatkukSikaMdare / caturdazamahAsvapna, sUcito'vAtarannizi / / 59 / / zubhe'hni tanayaM devI, prAsUta zubhalakSaNaM / sahasrarazmeiM prAcIva, jayadattaM zacI yathA // 60|| arkakIrtiriti khyAtaM pitrA nAma vinirmame / sutasya premapAtrasya, cArugAtrasya saMmadAt // 61 // dhAtrIbhirlAlyamAno'sau, vRddhiM prApa dine dine / vyAdhAtkalAnAM zauryAdi - guNAnAM ca sa saMgrahaM // 62 // kramAccakripadaM prApya, muktvA rAjyaM paraM ciraM / jitazatruguroH pArzve, pravabrAja sudhInidhiH // 63 // suduSkaraM tapastaptvA zuddhAM dIkSAM prapAlya saH / kAlaM kRtvAcyuteMdro'bhUd, dvAdaze tridazAlaye / / 64 / / tatazcyutvA mahInAtha, tvamazokAbhidho'bhavaH / karaNAdekatapasaH, sneho'sti yuvayormithaH || 65 || svasutAnAM suMdaratve, kAraNaM zrRNu bhUpate / vadAmi mathurApuryA-magnizarmA dvijo'bhavat // 66 // babhruvunaMdanAstasya, sapta dArigrabhAjanaM / bhikSAyai lokageheSu, bhramaMti sma niraMtaraM ||67 || anyadA pATalIputre, pure bhikSAkRte yayuH / te sapta nagaroyAne, tasthurvizrAmahetave // 68 / / te'pazyan bhUpateH putrA, nAnAbharaNabhUSitAn / krIDataH krIDayA kAmaM, surUpAn devasannibhAn / / 69 / / dRSTvA hi krIDanaM teSA, maciMti dvijanaMdanaiH / aho puNyaphalaM citta, camatkArakaraM mahat // 70 // nUnamebhistapastaptaM paraM prAcInajanmani / yasmAdrAjakule janma, labdaM rUpamanuttaraM // 71 // -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ YS akAri duSkRtaM pUrve bhave'smAbhirya-to'dhunA / lebhe hIn2akule janma, dAridropadravaH punaH / / 72 / / iti ciMtAjuSAM teSAM munirdRggocaraM gataH / zubhodayena sadbhaktyA, sa tairAgatya vaMditaH ||73|| yogyAn vijJAya vinayA, - vanatAMstAn dayAparaH / dharmopadezaM pradadau, sa vAcaMyamapuMgavaH rohiNI - 6 // 74 // dharmaH kalpadrumaH puMsAM, dharmazciMtAmaNiH paraH / dharma evApavargasya, pAraMparyeNa sAdhakaH // 75 || dharmasya jananI, jIva, dayaiva gaditA // 9 // azokacandra jinaiH / saubhAgyArogyadIrghAyuH, zlAghAdAne paTIyasI // 76 // iti sAdhumukhAt zrutvA, zraddhAbhAvitacetasaH / te prapayAItaM dharma, mArAdhya kathA OM ca divaM gatAH // 77 // tatazyutvA babhUvuste, guNapAlAdayastava / saptApi bhUpate putrA. rUpeNa surasannibhAH // 78 // athASTamasutasyAhaM, bacmi // 9 // pUrvabhavaM nRpa / vaitADhyazaile bhillAMka, puramAsItpadaM zriyaH // 79 // tatra vidyAdhaga nAmnA, cArukIrtirabhUtpurA / arhadarcAvaMdanAdi, - kRtyaM cakre ciraM sudhI ||80|| sote samAdhinA mRtvA, svargaM saudharmamAsadat / tatazcyuto'bhavalloka, -pAlAkhyaste suto'STamaH ||81|| sAnnidhyaM devatA tasya cakAra patanakSaNe / prAk zubhAcIrNataH so'yaM, suto'jAyata te nRpa ||82 // putrINAmatha bhUpAla, prAcInasukRtaM zrRNu / vaitAdye zrIpure citra - gatirvidhAdharo'bhavat // 83 // putryazvatamrastasyAsan, rUpalAvaNyarAjitAH / jagmuranyeyurudyAnaM, krIDAM tAH kartumudyatAH // 84 // jJAninaM ca muniM tatrA, pazyaMstAM sukRtodayAt / sAdhurapyavadadbhadrA, dharmaM vittha vidhattha ca / / / 85 / / ucustA na vayaM vidmaH sukRtaM kurmahe na ca / mumukSuravadatstoka, - mAyurvo vartate khalu ||86 | jagustAH kiyadasmAka, mAyurasti prabho vada / avak sAdhurvAsare'smin paMcatvaM vo bhaviSyati // 87 // tAbhiH sarvAbhirapyuktaM mumukSo stokavelayA / kriyate dharmakRtyaM kiM, paralokasukhAvahaM / / 88 / / vAcaMyamo'pyuvAcevaM, vacanaM zrRNutAnaghAH / vidyate'dya dinaM zukla, paMcamyA atizobhanaM // 89 // jJAnasyArAdhanaM bhaktyA, kriyate'yatane dine / upavAsasya ca pratyAkhyAnaM sugurusannidhau // 90 // ato yUyaM hi kuruto, pavAsaM zraddhayAnvitAH / sukhinyastapasAnena, bhaviSyatha bhavAMtare ||91 || sAdhUditaM vacaH zrutvA, tattapaH pratipadya tAH / abhivaMdya guruM jagmuH, svagRhaM gatakabhmaSAH / 92 / / UcurvyatikaraM sarvaM taM pituH purato hi tAH / tenApi zlAghitAH satyo, dhanyaMmanyA mudaM dadhuH || 93 || sthitAstAH zubhabhAvena, prapUjya paramezvaraM / vidyutpAtena tAvacca, mRtvA jagmuH surAlayaM // 94 // tatazcyutAH - -
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 sutA Asan, sukhinyastava bhupate / zuklaikapaMcamIghastra, - tapaHprAjyaprabhAvataH // 95 // AsAM mokSasukhaM bhAvi, bhave'sminnRziromaNe / kimiSTaM hara gha dehinAM na syA,-ttapasaH zrIjinoditAt // 96 // nizamyeti vacaH sAdhoH, prapadya rohiNItapaH / guruM praNamya svagRhaM, rAjA rAjJI ca jagmatuH / rohiNI- 97 // tapazciraM samArAdhya, bhuktvA saukhyaM ca daMpatI / rAjyamutsRjya suguroH, pArthe jagRhatuva'taM // 98 // kRtvAtyugraM tapaH karma, -6 // 10 // azokacandra kSayAtkevalamujvalaM / prApya tau daMpatI muktiM, jagmaturdu:khavArjitAM // 99 // rohiNyazokayovRttaM, nizamyeti gurUditaM / satataM kriyatAM bhavyAH, kathA prayatno rohiNItape // 10 // zrImattapagaNagaganAM, - gaNadinamaNi vijayasenasUrINAM / ziSyANunA katheyaM, vinirmitA kanakakuzalena // 1 // // 10 // zrIzAMticaMdravAcaka, - vidyAgurumAdarAtpraNamya mayA / hayabhUtaraseMdumite (1697), varSe dIpotsave lilikhe // 1 // yugmN|| // iti zrI rohiNItapomAhAtmyaviSaye rohiNyazokacaMdrakathA saMpUrNA //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 9 // ||AUM nmH|| // atha zrI zIlakulake narmadAsundarI kathA / narmadAsundarI kathA naMdau namayasuMdarI sA suciraM jIe paaliaNsiil| // 1 // gIhatthaNaM pi kAu sihiyA ya viDaMbaNA vivihA // 1 // ___vyAkhyA sA narmadAsundarI cirakAlaM yAvannandatu yayA kutrimaM graithilyaM kRtvA vividhA nAnAprakArA viDambanA:-kadarthanAH sahitAH, nirmalaM zIlaM ca pAlitaM, // 8 // tasyAH kathA cettham - varddhamAnAbhidhanagare sampratinAmA rAjA, RSabhasenAbhidhazca sArthavAhaH parivasati tasya / bhAryA vIramatI, tasyAH sahadeva - vIradAsAkhyau dvau putrau, RSidattAbhidhAnA ca putrI, krameNa sA yuvajanaspRhaNIyayauvanAvasthAM prAptA, bahurbhirvyApAridhanikaputrairmArgitA'pi mithyAtvatimirAndhabhUtebhyastebhyaH sA tatpitRbhyAM na dade / SR anyadA candrapuranagarAd rudradattAbhidhaH kazcit zreSThI tannagare samAyayau. anyadA rudradattena satyamapi pramANavidAM dayayeva vyomAmbujodAharaNaM 30nijavadanAmbhojena satyIkurvantI nijaprAsAdagavAkSasthA sA RSidattA dRSTA, tAM dRSTvA manyathazaraviddho rudradatto gatacaitanya iva babhUva / tatastena svakIyamitrAya kuberadattAya svakIyAbhiprAyaM nivedya pRSTaM bho mitra ! rupanirjitanirjarAGganeyaM kasya putrI ? tenoktaM - mitra ! iyaM jinadharmaikatatparasya RSabhasenasArthavAhasyAGgajA'sti, kiJca jainaM vinA so'nyasmai kasmaicidapi nijAMgajAM naiva dAsyati, tat zrutvA sa kapaTazrAvakIbhUya nityaM jinapUjA-sAdhuvandanA-''vazyakAdikriyAparaH samajani |ath RSabhasenastaM jinadharmaparAyaNaM nijasAdhIrmiNaM jJAtvA tasmai nijatanayAM dadau, athAyaM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // E rudradattaH zvasuramApRcchya RSidattAmAdAya candrapuranagare samAyAtaH, tyaktazca tena tatra jinadharmaH, krameNa RSidattA'pi bhartRsnehataH saMsargadoSeNa X jinadharme zithilA jAtA. krameNaiSA garbhiNI jAtA, sampUrNasamaye tasyA mahezvaranAmA putro jAtaH, krameNa sakalavidyAbhyAsaM kRtvA sa yauvanavayaH samprAptaH, itazca RSidattAyA vRddhabhrAtA sahadevAbhidha AsIt / tasya sundaryA khyA bhAryA babhUva, tasyA kadA narmadAyAM snAnakaraNArthe dohadaH / narmadA- samutpannaH, tataH sahadevasArthavAhaH krayANakAni samAdAya sundarIsahito narmadopakaNThe samAgatya tasyA dohadaM pUrayAmAsa / tatra ca vyApAre bahulAbhaM sundarI org vijJAya tena narmadApurItyabhidhAnaM nagaraM saMsthApyakaM jainamandiramapi nirmApitaM, krameNa sampUrNasamaye tayaikA putrI janitA, zreSThinA putravattasyA ra kathA He janmamahotsavaM kRtvA narmadAsundarI ti nAma dattaM, atha krameNa zazilekheva varddhamAnA sakalakalAkalApabandhurA sA yauvanaM prAptA // // rA athaikadA RSidattayA tasyA avarNanIyarupalavaNimAdiguNAn zrutvA cintitaM cedeSA mama putrasya mahezvarasya pANigrahaNaM kuryAt tadA me Re mano'bhilASaH saphalIbhavet, paraM mAM jinadharmaparAGmukhIM vijJAya mama bhrAtA tAM nijatanayAM mama putrAya naiva dAsyatIti cintayantI sA vilApaM 7 kattuM lagnA, tAvadrudradattena tatkAraNaM pRSThA sA nijahRdayagatAbhilASaM kathayAmAsa / tat zrutvA so'pi cintAdhvAntacittaH samabhavat, / atha pArzvasthena mahezvareNa tavRttAntaM karNagocarIkRtyoktaM, te pitarau, yuvAM viSAdaM mA kurutaM, ahameva tatra gatvA kenApyupAyena tAM pariNIya samAgamiSyAmItyuktvA sazIghrameva tatrAgatya mAtu lAya militaH, tataH krameNa tena vinayAdiguNagaNairmA tulAdInAM devaguruvandanAvazyakadikriyAbhirjinadharmArAdhakaH samabhUt, atha taM tathAvidhaM jinadharmaparAyaNaM vijJAya mAtulena tasmai narmadAsundarI pariNAyitA / kiyatkAlaM tatra sthitvA sa zvasurAjJayA tAmAdAya nijanagare samAyAtaH, vadhUsahitaM nijatanayaM samAgataM dRSTvA pitarAvatyantaM pramudaM prAptau, krameNa narmadAsundaryA zvasurAdIn pratibodhya mithyAtvaghorasAgare nimajjataH samuddhRtya sarvepi te jinadharmekayAnapAtre samAropitAH / athaikadA sA narmadAsundarI gavAkSasthA nijavadanato divA'pi nagarajanAnAM candrodayabhramaM kArayantI tAmbUlaM carvantI niSThIvanaM cakAra / akasmAcca taniSThIvanaM pathi gacchato * jainamunerekasya mastakopari patitaM, muninoktaM-yadyevaM tvaM munInAmAzAtanAM karoSi, tena tava bharturviyogo bhaviSyatIti zrutvA bhayasahitaM viSAdaM /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadA sundarI kathA // 3 // OM dadhAnA sA tUrNameva gavAkSAduttIryaM munezcaraNayornamaskRtyAnupayogato vihitaM nijAparAdhaM kSamayAmAsa / muninoktaM- bho mahAnubhAve ! mama hRdaye * manAgapi krodho nAsti, manmukhAdetadvAkya vRthaiva nirgataM, tena tvaM khedaM mA kuru, atha narmadAsundarI svakarmaNAmeva doSaM dadatI gRhe samAgatA / athaikadA mahezvaradatto vyApArArthaM dvIpAntaraM prati prasthitaH, tadA mohAkulamAnasayA striyA bhaNitam, svAminnahamapi bhavatA sArdhameva samAgamiSyAmi . yato bhavadviyogaM soDhumahamazaktaiva, tasyA atyAgrahaM vijJAya so'pi tayA saha prabahaNArUDho dvIpAntaraM prati calito'vagAhitazca tena bhUyAn panthAH / athaikadA rAtrau pravahaNamadhye kenacitpuruSeNa gAyanaM karttuM prArabdhaM tat zrutvA narmadayA bhartRragre kathitaM, he svAmin ! yo'yaM, puruSo gAyati, tasya ke zabdAnusAreNAhaM jAnAmi, yadayaM puruSo zyAmavarNaH sthUlahastapAdau durbaladeho maSAMkitaguhyasthAno dvAviMzativarSapramANo vizAlahRdayazcAsti, tat zrutvA bhartrA cintitaM, nUnamiyamasatI varttate, nocediyametAddazI vArttA kathaM jAnIyAt, atha prabhAte tena sa puruSo dRSTaH pRSTazca tadA tatsarvamapi yathoktaM militaM / atha zreSThinA nijahRdayodbhUtakrodhAnalamavasare kSaNabhasmanAcchAdya sthitaM, itaH katiciTTivasAnantaraM rAkSasadvIpamAsAya nAvikaiH kathitaM bho lokA ! ahamatra pravahaNaM sthiraGkaromi, ayaM rAkSasadvIpaH samAyAtaH, yaH ko'pi jalendhanAdigrahaNecchurbhavet tena tat zIghrameva grAhyamityuktvA tena pravahaNaM sthirIkRtaM sarve'pi lokAstatra zanaiH zanairuttIrya jalendhanAdisaJcayaM cakruH / atha mahezvareNApi tayA sahottIrya cintitam, kimahametAM duHzIlAM jaladhI nidhAnIkaromi vA viSaM datvA yamakiMkaritvaM prApayAmIti vicArayan sa tayA saha krIDAmiSeNa kadalIkAnane samAgataH / suptazca kSaNaM kadalIdalakomalazayyAyAM, atha tatra narmadAsundarI AndolitakadalIdalAlibhiH surabhivanavAtaisturNa nidrAM prAptA, evaM OM sukhasuptAM tAM tatraiva vimucya mahezvaradattastUrNaM tataH samutthAya ratnAkarataTamAgatya pravahaNopari samArUDhaH, kathitaM ca tena kapaTakuTilicetasA OM nAvikAdilokAnAM puro yanmama mahilA rAkSasairbhakSitA / ahaM ca kathamapi prapalApyAgato'smi / nizAcaraprakarAzca pRSThe samAgacchanti, tata itasturNaM OM pravahaNaM sajjIkRtya vAhayata iti zrutvA bhayAkulacetaso nAvikA drutaM tataH potaM bAhyAmAsuH / atha potasthitena mahezvareNa cintitaM samyagjAtaM OM yadvayapagatalokApavAdaM mayaiSA duHzIlA tyaktA / atha pavanapreritaH poto'yaM yavanadvIpe prAptaH / // 3 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsundarI kathA 118 11 kiyatkAlAnantaraM sa zreSThI tato bahudhanamupArjya nijagRhe samAyAtaH / kathitaM ca tena nijaparivArAya rAkSasabhakSaNAdinijabhAryAsvarUpaM, zubhraM prAptena parivAreNa ca tasyAH pretakAryAdi kRtaM mahezvarazvAnyAM bhAryAM pariNItavAn / _ atha tatra suptotthitA narmadAsundarI tatra nijabharttAramadRSTvA hRdayAsphoTaM pUtkAraM kurvantI vividhavilApairvanavAsijantUnapi rodayantI hA nAtha ! XXX mAmihaikAkinIM OM muktvA tvaM kathamavraja iti punaH punaH prajalpantI nayanAzrujalairvanavRkSasaJcayAn siJcayantI vadanato dIrghoSNaniHzvAsAnniSkAsa- // 4 // yantItastatosTantI taTinIpatestaTamAgatA paraM tatrApi pravahaNamanAlokya hRdayodbhUtAtIva duHkhato mUccha prAptAH surabhizItalAnilataH punaH sacetanIbhUya nAnAvilApamukharIkRtakAnanaiSA cintayAmAsAthAnanyazaraNAyA mamAtmaghAta eva zaraNaM, punastayA cintitaM saMsArasAgarataraNaikayAnapAtranibha-jinAgame pratiSiddha bAlamaraNakaraNato na mamAtmanaH kApi zreyo'rthaprAptiH, kiJca na jAne'hamatra bhartrA kathamekAkinI tyaktA, nUnaM mayA tadA yA jainamunerAzAtanA kRtA tanme duSkarma udayamAgatameva iti vicArya sA mRttikAta ekAM zrIjinapratimAM kRtvA sarvadA tatra pUjayati, vanaphalAdi ca bhakSayati, itthaM sA namaskAradhyAnaparAyaNA svakarmanindanatatparA dharmaprabhAvato vanavAsikrUraprANibhiranupadrutA nijasamayaM gamayAMcakAra / athaikadA tasyAH vIradAsAbhidhAno babbarakulaM prati gacchan jalendhanAdyarthai pravahaNasthastatra samAgataH tena ratnAkaropakaNThe bhramantI narmadAsundarI dRSTopalakSitA ca / vismayamApannena tena pRSTaM he putri ! tvamatraikAkinI kathaM samAgatAsi, ityuktA sA nayanAbhyAmazrUNi muJcantI sakalamapi nijavRttAntamAditaH kathayAmAsa / atha vIradAsastAmAzvAsya nijapravahaNamadhye samAropyAgre calitaH / krameNa babbarakule samAgatya rAjJazca prAbhRtaM dattvA sasukhena tatra vyApAre samudyato'bhavat / narmadAsundaryapi tatra sukhena tiSThati, atha tasyAM nagaryAmekA hariNyAbhidhAnA rUpajita - ' nirjarAGganAvArAGganA vasati / tasyai santuSTena rAjJaivaM varo datto'sti, yayaH ko'pi nUtanavyApArI atra samAgacchet sa tasyai vArAMganAyai OM dInArasahastramarpayet / atha vIradAsaM tatrAyAtaM zrutvA tasyA vArAMganAyA dAsI taddInArasahastraM gRhItuM tatpArzve samAyAtA / tatra ** rupalavaNimAdibhirnikhilanagaranArIgarvatiraskAriNIM narmadAsundarIM vilokya vismayamApannA, gRhe samAgatya sA hariNIM prati kathayAmAsa, he XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 // svAmini ! mayA'dya vIradAsagRhe nikhilanAgarapuruSavazIkaraNaikalavaNimAyakA pramadA vilokitA / sA cedasmadgRhe bhavet tadA nUnaM kalpavallyeva eg KgRhAMgaNe praphullitA jJAtavyA, ito vIradAso hariNyai dInArasahasraM samarpayitu tadgRhe samAgataH / hariNyA ca dInArasahasraM gRhItvA Beeg miSTavacanasatkArAdibhistasya mano vazIkRtya tatpArdhAttannAmAMkitA mudrikA'dhiMgatA / atha vIradAsastato niHsRtya vyApArArthamanyeSAM vyApAriNAM narmadA- gRhe gataH, tadavasaraM prApya kapaTapeTayA hariNyA dAsyai kathitaM, tvametanmudrikAbhijJAnaM darzayitvA tatpitRvyAkAraNachadmanA tAM yuvatI drutamatrAnaya / sundarI atha saiSA kapaTapATavopetA ceTyapi tathaiva kRtvA narmadAsundarIM tatrAnayAmAsa / vezyayA'ca sA bhUmigRhe guptIkRtA / atha nijasthAnaM samAgatena kathA vIradAsena narmadAmanAlokya vyAkulIbhUya nagaramadhye sA gvessitaa| paraM tAM nirbhAgyo lakSmImiva kutrApyalabdhvA sa hariNIgRhe samAgataH, tena tasyai // // bahudhA pRSTaM, paramanRtaikakhAnyA tayA satyaM na jalpitaM, bhUri divasAnantaraM narmadAgaveSaNazrAntaH zokAkulamAnasaH tato niHsRtya bhRgukacchapure samAyAtaH, atha tatraiko jinadAsAbhidhAnaH paropakAraikadakSaH zrAddhavaryo vasati, tatpurato duHkhitena vIradAsena nijasakalo'pi vRttAntaH kathitaH, tadA tenoktaM-he bandho ! tvaM khedaM mA kuru, ahaM buddhiprayogeNa nizcitaM narmadA samAnayiSyAmItyuktvA dayAntiHkaraNena tena krayANakaiH pravahaNAni pUritAni, prasthitazca sa babbarakulaM prati, ito vIradAsagamanAnantaraM vArAMganayA sA narmadA bhUmigRhAd bahiniSkAsitA / kathitaM ca tasyai tvamatha vArAMganAcAramaGgIkuru, muMzva ca / viyogarahitAni viSayasukhAni narmadayA tu tatkathamapi nAGgIkRtam, vezyayA paJcazatakazAprahAraistADitApi sA svakIyazIlabhaMgaM kartuM manasA'pi necchet iti daivayogena narmadAzIlamAhAtmyatastaddine eva hariNI mRtA / tadA bhItAbhiranyAbhistatparivAravezyAbhiH sA narmadA gRhAniSkAsitA / itazca rAjJA tadrupAdi zrutvA tadAnayanAtha nijapradhAnapuruSapreSaNapUrvakaM sukhAsanikA muktA / atha narmadA svazIlarakSaNArthaM buddhimupAya' kutrimAthilatvamaGgIkRtya sukhAsanikAmavagaNayya taiH sArddha calitA / mArge ca grathilevAnekavidhAni kutUhalAni kurvantI paMkilamekaM palvalaM dRSTvA tatra patitvA zarIre ca kardamalepaM kRtvA lokAnAM puraH kathayati, bho lokA ! yUyaM pazyatAhaM mama zarIre X kasturikAlepaM karomi, kiM ca yaH ko'pi janaH samIpe samAyAti taM prati sA kaImamucchAlayati hastAbhyAM ca dhUlimRtpATya svazirasi niHkSipati,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadA sundarI kathA // 6 // * lokAcaivaM dhUlidhUsarAn vidadhAti, tataH pradhAnapuruSaiH rAjJo'gre tasyA grathilatvaM jJApitaM rAjJA mAntrikAnAhUya nAnAprakAramantratantrAdiprayogaH kArita:, tena tveSA savizeSaM svakIyagrathilatAM prakaTIkRtya dhUlipASANAdInakSipat / atha tAM grathilAM jJAtvA rAjJA'pi sA tyaktA, atha sA nAgaraDimbhAdibhirupadrutA nijagrathilatAM prakaTayantI nagaramadhye paribhramati, ito'sau jinadAsazreSThI pravahaNayuto babbarayuto babbarakule samAgata eva DimbhagaNeH pariveSTitAM jinastavanAnyuccArayantIM itastataH paribhramantIM grathilAM vilokyAmAsa, zreSThinA cintitam, nunameSA grathilA nAsti, zreSThinA tasyai proktaM, he putri ! tvaM mA bhayaM kuru, iti zrutvA narmadayA zizavo bhApayitvA dUraM niSkAsitAH, tadA zreSThinA pRSTaM, he putri ! keyaM te'vasthA, taba pitRvyavIradAsakathanato'haM bhRgukacchanagaravAstavyo jinadAsanAmA zreSThI te zuddhayarthamevAtrAyAto'smi, tat zrutvA hRSTA narmadA nijodantakathanapUrvakaM babhANa, he tAta ! mAmasmAt saMkaTAnniSkAsaya, jinadAsenoktam, atha tvayA rAjamArge nagaranArIpAnIyaghaTAH karkarAdiprayogeNa bhaJjanIyAH, atha tatsaMketapurassaraM tau dvAvapi nagaramadhye samAgatau, tatra narmadA hAsyAdivividhakutUhalAni kurvantI nagaranArIziraH sthAn kUpodhdhRtajalabhRtaghaTAn karkakarAdibhirbabhaJja, gatazca rAjJo'gre nAgarajana, kRtastatpUtkAra:, rAjJoktamasti ko'pIddazo naro ya etAM puramadhyAd bahirniSkAsayet, vezyAmaraNato bhItAnAM nAgarANAM madhye kenApi tatkAryaM nAGgIkRtam, tadA jinadAsenAgatyoktam-svAmivettevAjJA tarhi dvIpAntaragamanotsuko'hamenAM pravahaNe samAropya dvIpAntare nayAmi, rAjJA tu harSeNa nagarajanapriya tatkAryaM tasmai samarpitam / ****** XXXXXXXXXXXXXXX atha jinadAsena nRpAjJAyA lokAnAM darzanAya balAtkAreNa tasyAzvaraNau nigaDitau baddhvA ca tasyA hastau sA pravahaNamadhye muktA. vAhitAni ca pravahaNAni, pathi tayA sarvagrathilatAM tyaktvA snAnaM kRtvA jinadAsadattavastrAbhUSaNAni parihitAni krameNa pravahaNAni bhRgukacche prAptAni mIlitA ca narmadA nijapitRvyAya. pitRvyo'pi hRSTaH san jinadAsasya mahopakAraM manyamAnastayA saha narmadApuryAM samAgataH, tAM dRSTvA sarvamapi kuTumbaM pramuditam, tayA'pi sarvaM nijaviDambanaM kuTumbAgre prakaTIkRtam / XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX // 6 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ narmadAsundarI kathA 1119 11 - athaikadA jJAnI munirekastatra samAyAtaH, taM prati bandanArthaM sarve gatAH, dezanAnte narmadApitrA pRSTam, he bhagavan ! kena karmaNA narmadA duHkhinI jAtA, muninoktaM-sA pUrvabhave narmadA nadyadhiSThAyikA devyAsIt. ekadA zItAdipariSahasahanArthaM sAdhurekastatra samAyAtaH, taM ddaSTvA mithyAtvabhAvena tayA tasyopasargAH kRtAH paraM sAdhuM nizcalaM jJAtvA taM kSAmayitvA samyaktvamaGgIkRtam / tatazcyutveyaM tava tanayA narmadAsunda OM jAtA, bhavAntarAbhyAsatastadgarbhotpattisamaye tasyA mAturnarmadAnadIsnAnadohado jAta:, sAdhUparsagakaraNatastayA ca duHkhaM prAptam, iti zrutvA ' 11 19 11 narmadayA jAtismaraNaM prApya dIkSA gRhItA, ekAdazAGgAni adhItya vividhatApasA zarIrazoSaM vidhAyaikradA sA parivArayutA candrapurIM samAgatA, XXX mahezvaradattopAzraye ca sthitA, zvazrUzvasurabhartrAdInupalakSya dharmaM zrAvayati, paraM te tAM nopalakSayanti, athaikadA tayA mahAsatyA svalakSaNa * vyAkhyAtAni, yatsvarazravaNainaivetthaM puruSAdInAM varNAkAratilamaSavarSAdIni jJAyante, tat zrutvA mahezvareNa cintitam, yadyevaMvidhaM varNanaM zAstramadhye varttate, tadA nUnaM mayA sA niraparAdhA priyA parityaktA, iti cintAkulahRdayena tena pRSTaM. he mahAsati ! uktajJAnayuktA mayaikA nirdoSA mama strI parityaktA, sA'tha kIhazI bhaviSyati. sAdhvyoktaM khedaM mA kuru, saivaiSAhaM narmadAsundaryasmItyuktvA pratItyarthaM tayA sarvo'pi saMketitavRttAntaH kathitaH, atha tAmupalakSya mahezvareNa kSamA yAcitA, sAdhvyoktaM- naiSa tava doSaH, mama karmaNAmevAyaM doSaH, tato mahezvaraRSidatte vairAgyato dIkSAM jagRhatu, krameNa te trayo'pyanazanaM kRtvA devalAke gatAH, bhavaikena ca mokSaM gamiSyanti / // iti zrI zIlakulake narmadAsundarI kathA saMpUrNA // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ i"pratha culhakoparicaMdrodayaviSaye magasundarIkathAnakama" ANN // 9 // mRgasundarI praNamya prathamaM devaM, zrInAbhikulabhUSaNam / bhavyapadmadivAnAthaM, mArudevaM jagadgurUm // 1 // janturakSAmahAhetuM, vivekAmbusarovaram / vakSye'haM kathA e vizvabodhAya, dharma candrodayodbhavam // 2 // jambudvIpAbhidhe dvIpe, kSetre dakSiNabhArate / devalokasamAnarddhi, rAjate zrIpuraMpuram // 3 // tatrAsti // 9 // pRthivIpAlaH pratApatapanopamaH / kozasampUrNasampattiH zrISeNo nAma bhUpatiH // 4 // taM varItuM samAyAnti, digbhyaH sarvA'pi sampadaH / guNamANikyasampUrNa, nadyo ratnAkaraM yathA // 5 // kRtAnta iva zatrUNAmasahyazcaNDavikramaH / saumyamUrtizca suhRdAM, sajjanAnandadAyakaH // 6 // zIlazRGgArA, vimalA, kamalA nAmataH priyA / babhUva bhUpatermUrtimatIva kamalAparA // 7 // pikIva madhurAlApA, rambheva rUpasampadA / rarAja rAjahaMsIva, yA matyA guNazAlinI // 8 // bhogAnabhuGkta sA divyAn, samaM bha; samanvitA / prAkpuNyodayasamprAptAn, devI devayutA yathA // 9 // kiyatyapi gate kAle, sA'nyadA svapnamaikSata / nizAzeSe vRtaM devaiH suranAthaM sabhAsthitam // 10 // prAtarbhartuH samAcakhyau, svapnaM muditamAnasA / rAjA'pi kathayAnAsa, phalaM svapnopalambhajam // 1 / sarvottamaguNAdhAro, buddhinirjitvaakptiH| rAjamaNDalasaMsevyo, bhAvI te devI ! nandanaH // 12 // zrutvA tadvacanaM devI, babhUvotthitaromakA / dadhre garbha ca sAnaya, nidhAnamiva bhumikA // 13 // samaye suSuve putraM, devI devopamayutiH / IS prAcIvAkai yathA merumedinI surapAdapam // 14 // putrajanmotsavaM rAjJA, bandimocanapUrvakaM / cakre'nekapramodena mahAdAnapurassaram // 15 // nAma svapnAnusAreNa, devarAja iti sphuTaM / sthApitaM divase puNye, bandhubhojanapUrvakam // 16 // dhAtrIbhiH pAlyamAno'sau, bavRdhe ca dine dine / mAtApitroH pramodena, zvetapakSe yathA vidhuH // 17 // aSTavarSapramANo'yaM, jagrAha sakalAH kalAH / krameNa yauvanaM prApa, kAmakrIDAvanopamam / / 18 / / Akasmiko mahAvyAdhirutpede taccharIrake / prAgduSkarmatvadoSeNa, kuSTinAmA'tiduHkhadaH // 19 // tadvyathApIDito'tyarthaM, kumAraH klAntavigrahaH /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 2 // haratiM na prApa kutrApi, mInaH stokajale yathA // 20 // vaidyaizcikitsyamAno'pi, nAbhUnmanAgnirAkulaH / takriyA viphalA jAtA, bIjAropo yathoSare / // 21 // yaduktaM - auSadhaM zakunaM maMtraM, nakSatraM gRhdevtaa| bhAgyakAle prasIdante, tvabhAgye yAnti vikriyAm // 22 // evaM rogAbhibhUtasya, tasya ca duSkarmayogataH / bhiSagbhiH parityaktasya, sapta varSANi jajJire // 23 // athAnyadA purImadhye, paTahodghoSapUrvakaM / jJApitaM tena rAjJeti, mRgasundarI zrIpathatrikacatvare // 24 // matputraM yo hi nIrogaM, kariSyati mahAmatiH / rAjyAdhaM tasya dAsyAmi, saMzayo nA'tra karmaNi // 25 // itazca nagare tatra, kathA EE yazodattAbhidhaH sudhIH / jIvAjIvAditattvajJaH, zrAvako'sti dhanezvaraH // 26 // tasya lakSmIvatI nAma, gehinI gRhamaNDanaM / tayoH putrI caya // 2 // somazrIH, sarvanArI ziromaNI // 27 // AjanmazIlazRMgArA, jayaMtIvAgatA bhuvam / kalAkalApakalitA, pratyakSeva sarasvatI // 28 // paTaho'tha tathA 8 spRSTo, rAjJAhUtA yayau ttH| dRSTvA kumArarUpaM sA, jAtaromAJcakaJcakA // 29 // pasparza nijahastena, siSece caraNAmbunA / tatkAlaM taM paTUcakre, sA vizalyeva lakSmaNam // 30 // prArthitA sA mahIzena, kRtavarddhApanena ca / dattA pitrA pramodena, vivAhazcAnayorabhUt // 31 // atyadbhutaM tadAzcarya, dRSTvA procurjanA iti / aho zIlasya mahAtmyaM, vacanAnAmagocaram // 32 // yasyA dakSiNahastena, kumAro'bhUnirAmayaH / siktazcaraNanIreNa, makaradhvajarUpabhAga // 33 // yataH - yasya smaraNamAtreNa, sarve saMsArajA rUjaH / zarIriNo virzIyante, so'yaM zIlabhiSagnavaH // 34 / / devadANavagaMdhabvA, jakkharakkhasa kinnarA / baMbhayAriM namasaMti, dukaraM je karaMti te // 35 // somazriyA samaM devarAjo ratyA yathA smaraH / bhuJjAno viSayasukhaM, nayan kAlaM kimapyayam // 36 // atha zrIdevarAjasya, dattvA rAjyaM pitA svayaM / bhAryayA saha sUriNAM, pArzve dikSAmupAdade // 37 // ciraM taptvA tapastInaM, karmendhanahutAzanaM / vidhAyAnazanaM prAnte, paralokamasAdhayat // 38 // tatra zrIpATalAcAryAH, pAvayanto mahItalaM / viharantaH samAjagmuH, sUrayo guNabhUrayaH // 39 // zrutvA cAgamanaM sUrerdevarAjo mahIpatiH / jaharSa saha devIbhiH, kekIva ghanagarjitam // 40 // somazriyA samaM rAjA, nAgaraizca samanvitaH / jagAma vandanAhetobhaktiprINitamAnasaH // 41 // paJcAbhigamanaM kRtvA, vavande munipuGgavam / yathAsthAnamupAvizya, / zuzrAva dharmadezanAm // 42 // jaino dharmo dayAmUlo, janma suzrAvake kule / gurUNAM padabhaktizca, vinA puNyaM na prApyate // 43 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // dAnazIlatapaHkarmabhAvanAdizcaturvidhaH / dharmaH prokto mahArAja ! tIrthakRdgaNanAyakaiH // 44 // tatrApi pravaraM zIlaM, pravadanti manISiNaH / yathA merumahIndreSu, cintAmaNirmaNiSvapi // 45 // mantreSu zrInamaskAro, deceSu zrIjinezvaraH / tathA sarveSu dharmeSu, zIlaM sarvaguNottamam // 46 // viSaM pIyUSatAM yAti, durdaivaM kiMkarAyate / zuddhazIlaprabhAveNa, satInAM kimu duSkaram ? // 47 // yathAsyAttava gehinyAH, zIlanirmalacetasaH / mRgasundarI karasaMsparzamAtreNa, nIrogastvaM kSaNAdabhUH // 48 // ityAdidezanAM zrutvA, mohadhvAntavinAzinIM / jAtAzcaryo narendro'pi, papraccheti munIzvaraM // 49 // kathA chaha saptavarSAvadhI rogo, mama dehe'tidArUNaH / bheSajAnAmasAdhyo'yaM, saMjAtaH kena karmaNA ? // 50 // muniH smAha mahArAja ! yatkRtaM pUrvajanmani / // 3 // tatsarvaM kathayiSyAmi, sAvadhAnamanAH zRNu // 51 // tathApiH - bharatAvanyAM, basantapUrapattane / devadattAhayaH zreSThI, devasenA ca tatpriyA // 52 // tayozca tanayA jAtAzcatvAraH kramayogataH / dhanadevo dhanadatto, dhanamitro dhanezvaraH // 53 // mithyAtvamohitAH sarve, jainadharmaparAGmukhAH / kadAgrahagrahagrastAH, santi satkarmavarjitAH // 54 // itava kSitizRGgAre, pure mRgapurAbhidhe / jinazAsanabhakto'bhUt, jinadattAbhidho dhanI // 55 // subratA gehinI tasya, janmapAlitasuvratA / tayorupari putrANAM, sutA'bhUnmRgasundarI // 56 // mRgekSaNA mRgAMkAbhavaktrA mattebhagAminI / kalayA vayasA sA'pi, vavRdhe ca dine dine // 57 // krameNa yauvanaM prApa, madanasyAnuzAsanaM / sA ceti gurUNIpArzve, jagrAhAbhigrahatrayaM // 58 // dattvA dAnaM hi sAdhUnAM, pUjayitvA jinezvaram / bhokSye'haM na nizAyAM ca, yAvajjIvAvadhiM prati // 59 // atrAntare mRgapure, jagAma sa dhanezvaraH / gRhitvAnekakreyANi, dhanopArjanahetave // 60 // vyApAraM kurvatastasya, vavRdhe ca dhanaM bahu / vANijyaM vibudhaiH proktaM, zrImUlaM vaNijAM yataH // 6 / / kSatriyANAM kRpANe zrIH, vANijye vaNijAM bhavet / brAhmaNAnAM mukhe nityaM, kArUNAM zilpakarmaNi // 62 // sA'nyadA kRtazRGgarA, gacchantI zrIjinAlayam / dhanezvareNa dadaze, kAmodyotanadIpikA // 63 // tAM dRSTvA sa samIpasthaM, papraccha vaNijaM tadA / kanyeyaM vaNijaH kasya ? 5 netrasAraGgavAgurA // 64 // tenApi kathitaM tasyAnekazrAddhaziromaNeH / putrIyaM jinadattasya, nAmnA hi mRgasundarI // 65 // mithyAtvijanasaMsarga, na as karoti kadApyayam / varadharmavicAratvAd, gaveSayati zrAvakam // 66 // ityAdi vacanaM zrutvA, tatpANigrahaNotsukaH / dhanezvaro mahAdhUrto, jagAma
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrApakIya nopayeme mRgamanArjane // 69 matAca sAdhUnAM, loka gurusannidhau // 67 / / candanaM gurupAdAnAM, zikSayAmAsa maayyaa| dadau dAnaM ca sAdhUnAM, lokapratyayakArakaM // 68 // so'nyadA jinadattaM taM, yayAce mRgasundarIM / so'pi taM zrAvakaM matvA, kuzalaM ca dhanArjane // 69 // sutAyAzvAnurUpaM taM, rUpeNa vayasA punaH / iti jJAtvA dadau tasmai, svasutAM saralAzayaH // 70 // samAgatakuTumbenopayeme mRgasundarI / dhanezvareNa tenApi, mahotsavapurassaram // 7 // ke ke'pinAtra vaJcyante, sudhiyo mRgasundarI dhrmchdmnaa| bezyayA zrAvakIbhUya, buddhimAnabhayo yathA // 72 // jinadattaM samApRcchya, sthitvA kAnapi vAsarAn / devadattAdayo jagmurAdAya hara kathA mRgasundarIM // 73 // krameNa svapuraM prApurakhaNDitaprayANakaiH / kRtotsavapravezAste, vivizuH svagRhaM prati // 7 // dhanenvaro'pi svAM bheje, prakRti // 4 // svakulocitAM / snApito'pi jale'gAdhe, jalottIrNagajo yathA // 75 // jinadharmaratAM naktamabhuJjAnAM mahAsatIM / upahasanti tAM sarve, grAmasthA 58 5 iva nAgarIm // 76 // deyaM dAnaM na sAdhUnAM, na pUjyA hi jinezvarAH / rAtrau ca bhojanaM kArya, tAM bharteti zazAsa saH // 77 // tayApi manasA'cinti, kimatra khalu yujyate ? na pAlitaM vrataM pUrva, tenAyaM saGgamo'jani // 78 // athavA zvasurAdInAM, cittamA manAk tadA / nAbhUyathA hi kAruNyaM, kutazcaNDAlapATake ? // 79 / / adhunApi mayA samyak, pAlanIyaM nijaM vrataM / iti matvA tayA citte, vihitaM kSapaNatrayam // 80 // caturthe divase sApi, pracchannaM gurusannidhau / jagAma janitAnandA, papraccha racitAjAliH // 8 // iyatkAlaM mayA samyak, pAlitaM niyamatrayaM / sAmprataM zaivasaMsAna jAne kiM bhaviSyati ? // 82 // kimapyupAyamatrArthe, sukaraM kathaya prabho ! / lAbhAlAbhaM hi jAnanti, guravaH zAstrapAragAH // 8 // guNAguNaM samAlokya, guruNA zAstrasammataM / iti tasyAH puraH proktaM, zRNu bhadre'naghaM vacaH // 8 // jIvadayAmahAhetuM, ketuM dharmasya maMdire / candrodayaM hi badhnIyAdyaH sadA culhakopari // 85 / / dAnena paJcasAdhUnAM, paJcatIrthe namaskRte / yAddazaM jAyate puNyaM, tAdRzaM tasya jAyate // 86 // etadeva tvayA kArya, na kArya nizibhojanaM / smaraNIyA nije citte, zrIjinA guravaH punaH // 87 // zrutvA gurUpadezaM taM, samAgatA nijauksi| culhakopari sadyaskaM, candrodayaM babandha sA // 88 // vidhAya pAraNaM sApi, cakre kArya vadhUcitaM / dRSTvA zvazrunanandAbhiH, baddhaM candrodayaM tathA // 8 // Rs jIvarakSA vimuDhAbhistAbhiH proktmitiijyaa| vihitaM kArmaNaM vadhvA'nayA dhanezvarAMya tat // 90 // tenApi jAtaroSeNa, dgdhshcndrodystthaa| tayA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // baddho dvitIyo'tha, so'pi prajvAlitaH punaH // 9 // evaM rItyA'nayA'nena, baddhA dagdhAzca sapta te / abandhi nibiDaM karma, dharmabhraMzavidhAyinA // 9 // zvazureNa punaH proktaM, kiM vadhu ! kriyate tvayA ? badhnAsi bAlavadvAle, ! candrodayaM muhurmuhuH ? // 9 // na karoSi nizAbhojyamasmAkaM vcnairpi| tu badhnAmi tAta ! jantUnAM, rakSArtha vasanaM tadA // 94 // saMpAtimagnisaMghAtAna karomi nizAzanaM / nizAbhojye mahAdoSo, yadukto bhavadAgame // 9 // mRgasundarI yo rAtrau sarvadAhAraM, varjayaMti sumedhasaH / teSAM pakSopavAsasya, phalaM mAsena jAyate // 96 // nIraM rudhiratAM yAti, dhAnyaM mAMsasamaM nizi / mArkaNDena hada kathA samAkhyAtaM, kaH zrayettAdRzaM sudhIH ? // 97 // zrutvA tadvacanaM sarve, roSAkulitamAnasAH / tAmiti tarjeyAmAsurasabhyairvacanaistadA // 98 // nirlajje ! 88 EE nirguNe ! duSTe, ! bhartuH kulakalAdini ! / gantavyaM hi piturgehe, kalahaikadhiyA tvayA // 99 // vadhU smAha varaM tAta, ! yathAnItA bhavad gRhe| SNE sarvakuTumbasaMyuktA, tathA mocyA piturgRhe // 100 / tenApi vacasA''hUtA, svAntaH svajanasaMyutaH / cacAla zvazuraH so'pi, tAmAdAya kulapriyaM // 10 // grAmaikasmintataH sandhyAsamaye svajano'milat / tenApi parayA bhaktyA, bhojanArtha nimantritaH // 102 // nizAyAM pacyamAne hi, lapanazrIkaTAhake / papAta pacane tasya, sarpo dhUmrabharAkulaH // 103 / / dhUmrAtivyagracittatvAna jJAtaH pAcakaistadA / annaM krameNa saJjAtaM, AhUtA bhojanAya te // 10 // dhanezvaravadhUTIyaM, bhojanaM cetkariSyati / tadA vayaM kariSyAmaH procire zvazurAdayaH // 105 // svajano'pi vadhU proce, bhojanaM 7 kuru mAnini / asmAkamanumanyasva, mAntarAyIbhavAdhunA // 106 / / vAcA madhurayA proktaM, tayA vAtsalyakArayA / anekadoSaduSTatvAnnakaromi 3 nizAzanam // 107 // punaruktaM yadAsmAkaM, karoSi pariveSaNaM / tvaM hi svakIyahastena, vayaM bhokSyAmahe tadA // 108 / / muktvA pUrvA kadApyarka, udayatyastakAcalaM / tathApyahaM nizAbhojyaM, na kurve kArayAmi no // 109 // adhvazrAntaiH kSudhAkrAntairebhiroSasamAkulaiH / bhojanaM na kRtaM kintu, janApavAdalajjayA // 110 // tataH pazcAd gRhasvAmI, saJjAte tvardharAtrike / svakuTumbasamAyukto, bhojanaM hi cakAra saH // 11 // dattvA ra prAghUrNakAdInAM, varapallyaMkatalpakAn / te sarve'pi yathAsthAnaM, suSuvuH svApahetave // 112 // atha gRhakuTumbasya, jAte nidrAbhare tadA / prasasRSuH viSavegAstaraMgA iva nIragheH // 113 // viSagharmitasarvAGga, vimuktakarmaceSTakaM / mUrcchayA channajIvaM tad, babhUva mRtasodaram // 114 // prabhAtasamaye jAte, 88
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho kAntAn dRSTvA ra samAkhyAya yAtsarga kA // 6 // tAH pIyUSacA sarve prApUrNikAH punaH / calanopakramaM kartuM samAjagmustadantikam // 195 // visaMsthulazarIrAntAn dRSTvA mRtakasannibhAn / hAhAkAryamakArya kiM, saMjAtaM suhRdAM nizi // 116 // ityAdi vacanaM zrutvA, dadhyau sA mRgasundarI / aho kalaGkazcAsmAkamAgatAnAmabhUcciram // 117 // jino devo haru SMS guruH sAdhu no dharmo bhavatvalaM / zaraNaM me'tra kRtveti kAyotsarga cakAra sA // 118 // zuddhazIlaprabhAveNa, tuSTA zAsanadevyabhUt / pratyakSIbhUya hA mRgasundarI tAmUce, kiM karomi tava priyam ? // 119 / / samAkhyAya nijaM dharma, devImuce kRtAJjaliH / eSAM jIvitadAnena, prasAdaM kuru sAmpratam // 120 // kathA devyA divyAnubhAvena, siktAH pIyUSavAriNA / sajjAgAste samuttasthuH sukhasuptanarA yathA // 121 // devI smAha mahAsatyAH prbhaavaadhmaagtaaH| // 6 // eteSAM hi mayA jahe, sarva koSThagataM viSam // 122 // ityuktvA'gAnijaM sthAnaM, taiH sarvaiH prAptavismayaiH / iSTaM tatra kaTAhAnapakvasarpazarIrakam // 123 // vadhUH provAca tAtA'haM, hetunA tena sarvadA / candrodayaM hi badhnAmi, na kurve nizibhojanam // 124 // tatkuTumbaM guNakrItaM, sadAjIvitamAnasaM / tAM praNamyAnujagrAha, niyamaM nizi bhojane // 125 // zvazureNa punaH proktaM, kSantavyaM kuladIpike ! / iyatkAlAvadhiyAvadasmAkaM 1 duSTaceSTitaM // 126 // satkRtya kuladevIva, sammAnItA nije gRhe / dhanezvareNa bhApi, kSAmitA punareva sA // 127 / / sarve te zrAvakA jAtAstasyA 7 vacanayogataH / sA'pi guruM namaskRtya, vidadhe dharmamAdarAt // 128 // guruNoktaM zruNu vatse, ! pramAdena tanUmatAM / nirarthaM jAyate pApaM, yaduktaM zAstrasammataiH // 129 // paJca vyAdhAH prakurvanti, yAddazaM pAtakaM dine / candrodaye tvanAbaddhe, culhakopari tAdRzaM // 130 // navasthAneSu zrAddhAnAM, candrodayA bhavantvamI / devArcane jalasthAne, bhojane zayane tathA // 131 // yantrodUkhalayoH sthAne, sthAne saMjheraNAspade / eteSu gRhiNA dhAryA, para 8 navamaJculhakopari // 132 // evaM puNyaM prakurvantyAstasyAH kAlaH kiyAnagAt / dhanezvarastayA sArddha, muMje vaiSayikaM sukham // 133 // dhanyaMmanyo ra dhanasyArthI, vyApArAnakarocca saH / sukhenAgamayatkAlaM, kimapyekamuhurttavat // 134 // anAlocitaduHkarmA, krameNAsannamRtyukaH / ArtadhyAnena sa mRtvA, prathamaM narakaM yayau // 135 // uddhRtya narakAtso'pi mleccheSu samajAyata / utpadya narakeSvevaM, saptavArAnpunaH punaH // 136 // akAmanirjarAyogAt bahukarmApyaghAtayat / pazcAtpuNyAnubhAvena, tvamabhUHrAjanandana ! // 137 // prAgduHkAzayogena, rogo'yaM saptavArSikaH /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ atIvaduHsaho jajJe, mahArAja ! tavAntike // 138 // dharmakarmaratA zuddhazIlA hi mRgasundarI / ante samAdhinA mRtvA, devalokaM jagAma sAha // 139 // puNyAnubandhipuNyatvAt, saptavArAngatA divi / tatrApi tIrthayAtrAM sA, kRtvAbhUcchrAddhanandinI // 140 // tasyAH pUrvabhavAbhyAsAddharme zIle praha ra idaM manaH / ato'syAH karasaMsparzAttvamabhUHrogavarjitaH // 141 // gurUpadezamAkarNya, karNapIyUSasannibhaM / dhvastasarvabhavabhrAntiH, jAtismRtirabhUttayoH mRgasundarI // 142 // svaM svaM pUrvabhavaM dRSTvA, cAnubhUtaM bhave bhave / vairAgyAsaktacetaskI, rAjArAyau babhUvatuH // 143 // prAgbhavasnehasambandhAt, seyaM jajJe tava. priyA / atIva premapAtratvAt, hRdayAnandadAyinI // 144 // tato rAjye sutaM nyasya, dampatI tau zubhAzayau / tasyaiva suguroH pArthe, samAdattAM vrataM // 7 // svayam // 145 // ciraM taptvA tapastInaM, kSiptvA karmakadambakam / kevalajJAnamAsAdya, propatuH padamavyayam // 146 // itthaM candrodayazreyaHsambaddhAM hi kathAmimAm / zRNvanti hi sadA bhavyAsteSAM syuH sukhasampadaH // 147 // // kathA iti zrIculhakopari candrodayaviSaye mRgasundarIkathA smpuurnnaa||) 19540000RRENESEREST
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8 // pratha arhavAma prathamasthAnakakathA. mRgasundarI dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratadhArakatvaM samyaktvamUlAni mahAphalAni // 12 // kathA // 8 // tatra sarveSvapi sthAnakeSu zrI samyagdarzananairmalyakAriNI zrIjinapUjA trikAlaM vidheyAH yata: jo pUei tisaMjhaM jiNaMdarAyaM tahA vigayadosa / so taiyabhave sijjhai ahavA sattame jamme // 2 // jiNapUaNaM tisaMjhaM kuNamANo sohae praya sammattaM / titthayaranAmaguttaM pAvai seNIyanariMdabva // 3 // tadyathA-eka zo'STa prakArA vidheyA jinArcA, paJcazakra stavaizva devA vaMdanIyAH tatra dravyabhAvAbhyAM dvividhA jinapUjA, sayaskasurabhipuSpAdibhiryaduttamadravyairjinArcA sA dravyapUjA, samyagAjJApAlanaM bhAvapUjA yata: duvihA jiNaMdapUA dabve bhAve ya tattha dabbaMmi / dabvehiM jiNapUA jiNaANApAlaNaM bhAve // 4 // ahavA u bhAvapUA ThAuM ciya vaMdaNocieThANe EE / jahasatti cittathuibuttamAiNA devavaMdaNayaM // 5 // ukosaM dabbathayaM ArAhiya jAi accuaM jAva / bhAvattheyaha pAvai aMtamuhutteNa nivvANaM // 6 // ra athavA trividhA paJcavidhA'STavidhA vA jinapUjA, yataHa vigyovasAmi egA accanbhuasAhiNI bhave biiaa| nibbuikaraNI taiyA aMgaggayabhAvao tihA pUA // 7 // paMcovayArajuttA pUA aTThovayArakaliyA ya / riddhiviseseNa puNo neyA sabbovayArAvA // 8 // varakusumAvaliakkhayacaMdaNadavadhUvapayaradIvehiM / paMcokyAra pUA kAyacA bIyarAgANaM // 9 // sumakkhayagaMdhapaIvadhUvanevajjaphalajalehiM puNo / aThThavihakammamahaNI jiNapUA aTTahA bhaNiA // 10 // sabbovayArapUA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ EF nhavaNacaNavatyabhUsaNAihiM / phalabalidIvAi naTTagIyaArattiyAihiM // 11 // niccaM ciya saMpunA jaivihu esA na tIraekAuM / tahavi aNuciThThianvA akkhayadIvAyadANeNaM // 12 // zrIharibhadrasUrikRtapaMcavastuke snAnaM vilepanavibhUSaNapuSpavAsa, dhUpapradIpaphalataMdulapatrapUrgaH / naivedyavArivasanaM camarAtapatravAditragItanaTanastutikoSavRddhiH // 13 // ityekaviMzatividhA jinarAjapUjA, khyAtA surAsuragaNena kRtA sadaiva / khaMDIkRtA kumatibhiH mRgasundarI kalikAlayogAd, yadyapriyaM tadiha bhAvavazena yojyam // 14 // atha pUjAvidhiH- vimucya nidrAM carame triyAmAyAmArdhabhAge zucimAnasena / kiyA duSkarmarakSodalanaikadakSo, dhyeyastridhA zrIparameSThimaMtraH // 15 // tato vizuddho vidhivadgRhItasAmAyikaH sAmyasudhAprazAMtaH / nizAtamazchedanizAtazastraM, go Il en ba kuyAt pratikrAntividhiM vidhijJaH // 16 // vilokya vAmetarapANirekhAM, saMyojya hastau racayan svabhAle / vadannadambhAmiti gAM jinAya, namo'stu baha sarvatra sukhIjano'stu // 17 // vijJAtanirdoSataroradIrdhatucchAnatisthUlakRzena maunii| zuddhAbhiradbhijizodhanena, kuryAdrasajJAdazanAdizuddhim // 18 // snAnIyapAnIyamathApanIya, niveditaH kAlavidA janena / snAnArha vAso vizadaM vasIta, niHzItavAtAtapasAdadeze // 19 // nIraMdhranirjaMtuvizuddhabhUmivibhUSaNoccAsanasaMniviSTaH / jAtodyamo'bhyaMganamardanAbhyAM, snAyAdanAyAsamanA hi maunI // 20 // akhaMDadugdhodakadhautavastrayugmaM pavitraM suddaDhaM vasIta / zrIcaMdanAlaMkRtabhAlapANiH, zuciH sudhIrarcati vItarAgam // 2 // tathA- vizuddhiM vapuSaH kRtvA, yathAyogyaM subAribhiH / dhautavastre vasIta dve, vizuddhe dhUpadhUpite // 22 // manovAkAyavastrorvIpUjopakaraNasthiteH / zuddhiH saptavidhA kAryA, zrIarhatpUjanakSaNe // 23 // yataH - kAUNa vihiNA NhANaM, seyavatthaniaMsaNo / muhakosaM tu kAUNa, gihi biMbANi pamajjae // 24 // gaMdhodaeNa pahAvittA, jiNe telukkabaMdhave gosIsacaMdaNAIhiM, vilepittA ya pUae // 25 // tyaktakrodhAdivikRtiH, pApavyApAravarjitaH / ekAgrahRdayo bhUtvA, jinendraM pUjayecchuciH // 26 // patrapUgaphalavArimaJjulA'khaNDataMdulanivedyaDhaukanam / dhUpadhUpanamavAmacAlanA''rAtrikasya saha maMgalArciSA // 27 // eSa pUjanavidhikramo jine, tena pUNyamanasA vidhIyate / vistareNa punarasti yo vidhirjAyate ca sa vizeSaparvasu // 28 // tathA-bhAsvatprakAzite vastujAte jaMtukRpAkRte / arhataM.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgasundarI kathA 11 90 11 pUjayetprAtaH, zucirdvighaTikAvadhi ||29|| tathA prAtaH zucIbhUya sudhautavAsA, nirmAlyamuttArya vizuddhabhUmau / saMsthApya tannirmalapAdapIThe, vidhAya - bimbaM vidhinA jinasya ||30|| puSpagaMdhavizuddhAmbupUraiH puNyataraiH puraH / abhiSiJcati pUtAtmA, sUtrapAThapurassaram ||31|| yugmam || pAThazvAyaMhu bAlattaNaMmi sAmI sumerusiharaMmi kaNayakalasehiM / tiyasAsurehiM Nhavio te dhannA jehiM diTThosi // 32 // tathA ca - cakre devendrarAjaiH suragirizikhare yo'bhiSekaH payobhirnRtyantIbhiH surIbhirlalitapadagataistUryanAdaistu dIptaiH // kartuM tasyAnukAraM zivasukhajanakaM maMtrapUtaiH sukuMbhairvivaM jainaM prazAMtaM vidhivacanaparaH snApayAmyatra kAle ||33|| yuktizaktyAdisadbhAve, dugdhadadhyAdibhiH sudhIH / abhiSekaM jagadbharttuH kuryAt sarvArttizAMtaye // 34 // yataH- khIreNa jo'bhiseaM, kuNai jiniMdassa bhattirAeNa / gokhIradhavalavimale, ramai vimANe ciraM kAlaM / / 35 / / dahikuMbhehiM jiNaMdaM, jo siMcai hoi suravimANesu / upajjai lacchIdharo devo divveNa rUveNaM // 36 // itto ghayAbhiseaM, jo kuNai jiNesarassa payayamaNo so hoi surahideho, surapavaro varavimANaMmi / / 37 / / vastreNAtipavitreNa, mRdunA ca suMgadhinA / sAbadhAnatayA jainaM, biMbaM kuryAdgatodakam / / 38 / / karpUrakesaronmizrazrIkhaMDena tato'rcanAm / kurvan jineziturbhAle, kurvIta tilakaM dhuri ||39|| navAGgatilakaiH kAryA, tataH pUjA jagatpateH / aMhnijAnukarAMseSu, zIrSe zrIkhaNDayogataH ||40|| pazcAttadAlipedaMgaM, ghusRNairmasRNairvibhoH / kaMThe hRdi nyasecchIrSe, tataH sa kusumagrajaH ||41 || mukulaiH kusumaiH sadyo visphuradbhUrisaurabhaiH / vastrAvRtamukhAmbhojaH, pUjayecchrIjinaM tataH // 42 || paJcavarNaistataH puSpairyathAsthAnaM niyojitaiH / arcanAM racanAyogAdracayedrucidAM nRNAm ||43|| yataH - na zuSkaiH pUjayeddevaM, kusumairna mahIgataiH / na vizIrNadalaiH spRSTairnAzubhairnAvikAzibhiH // 44 // kITake nApaviddhAni, zIrNaparyuSitAni ca / varjayedUrNanAbhena, vAsitaM yadazobhanam // 45 // pUtigaMdhInyagaMdhIni, AmlagaMdhIni varjayet / malamUtrAdinirmANAdutsRSTAni kRtAni ca / / 46 / / graMthimAdicaturbhedaiH, puSpaiH sadyaskasaurabhaiH / nijAnyahRdayAnandadAyinIM kurute'rcanAm ||47 // tato'rcayejjinAdhIzaM nAlikerAdibhiH phalaiH / priyaMkarairazINA~gairnAgavallIdalaistathA ||48 || akSatai rakSiturvizvaM puraH puMjatrayaM sRjet / 11 90 11
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 // 1991123 jJAnadarzanacAritrazuddhaye shshinirmlaiH||49|| rAjataistaMDulairane, racayedaSTamaMgalIm / darpaNAdisadAkAraimaMgalArtha dine dine // 50 // yataH- dappaNa bhaddAsaNa ra baddhamANa sirivaccha maccha varakalasA / satthiya naMdAvattA lihiA aTThamaMgalayA // 51 // vAsadhUpapradIpAdipUjAM kRtvA tataH puraH / naivedyaM darzayetpUtaM, vAripAtrapurassaram // 52 // yataH- iha hoi asaNapUA varakhajjagamoagAibhakkhehiM / duddhadahiSayAINaM bhAyaNehiM taha oaNAIhiM // 53 // sAimapUA mRgasundarIya puNo neyA pugaphalapattapamuhehi / paMcaMgulilihaNAipupphappagarAidIvehiM // 54 // gaMdhabbanaTTavAiyalavaNajalArattiAidIvahiM / jaM kijjai taM savvaM kathA SE avayarai aggapUAe // 55 // tataH suzrAvakaH kurvan lavaNAmbuvidhikramaM / kurvItA''satrikaM pUjApUrva maMgaladIpakam // 56 // naiSedhikIvidhAnena, bhaavpuujaavidhitsyaa| pramAjyovI pratikramyeryApathikI samAdhimAn // 57 // mudrAtrikAdividhinA, dvAdazAdhikRtisthitaH / paJcAGgapraNipAtena, vanditvA SE vaMdane'rhataH // 58 // pratyahaM samanuSTheyo, devapUjAvidhiH satA / snAtrotsavavidhiH kiJcit saMkSepAducyate'dhunA // 59 // tatra-dhautavAsAH sadAcAraH 8 sAlaMkAraH sudhIH zuciH / puro vidhAya bimbasya, kalazaM jalasaMbhRtam // 60 // nirmAlyakaraNaM sUtrapAThapUrva jagadguroH / kurute zrAvakaH zuddho, com dhUpotkSepapurassaram // 61 // yugmam // kiM lokanAtha ! bhavato'timahArghataiSA kiM vA svakAryakuzalatvamidaM janAnAm / kiM vA'dbhutaM sumanasAM guNa eSa kazciduSNISadezamadhiruhya vibhAti yena // 62 // pratimoSNISabhAge tu, kusumAropaNaM vyadhuH / padyenAnena vaMdArulokAnAM zreyase kila // 6 // tataH puSpAJjaliH paMca sapta vA zrIjinezituH / vidhinA'gre vidhAyauccaistUryadhvAnamanoharam // 64 // janmAbhiSekaM jainendraM, gaMdharvazrutibaMdhuram / paThati zrAvakaH zrImAn, sudhAsodarayA girA // 65 // yugmam // svarNa rUpyakalazAMkitahastA, hastirAjapatisanibhazobhAH / zrAvakAH sakalalokavilokyA'stokabhUSaNabhRto guNavaMtaH // 66 // AnandamedurahRdaH kalazAdipAThaM, sdbhuupdhuumlhrisurbhikRtaashaaH| mithyAdRzAmapi sRjaMti jinendradharmasthairya gabhIravacasA racayaMta UrdhyAm // 67 / / nRtyanArIsahasraM calacamarayugaM vAditAnekavAyaM, vyAkSiptAzeSalokaM sakalasuragaNaM kurvdaanndpaatrm| snAtraM trailokyaneturduritazatahatiM zrAddhalokaH krameNa, kuryAddevendrarItyA jinamatagurutAM darzayan vAripUraiH // 68 // abhiSekatoyadhArA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgasundarI kathA 11 92 11 MMMME pAreva dhyAnamaNDalAgrasya / bhavabhavanabhittibhAgAn bhUyo'pi bhinantu bhAgavatI // 69 // etadvRttaM paThato'tha, zrAvakAH zuddhavAriNA / saMtApazAMtaye dhArAM, jainabiMbopari vyadhuH // 70 // gaMdhakASAyakAkhyena, sicayena jinezvaram / ratnAdarzamivonmRjya, vyadhurujjvalamArhatAH // 71 // tataH pUjAM yathoddiSTAM zrIkhaMDakusumAdibhiH / racayaMtyadbhutAM bhaktyA, yathAyogaM jinezituH // 72 // vidhiM vidhAya niHzeSaM, samyaklavaNavAribhiH / caMdanasvastikaM kRtvA, ratnasthAloparisthitam ||73 || abhyarcya caMdanaiH puSpaiH praNamya ca jagatpatiM / vidhinottArayatyuccai : dIpramArAtrikaM sudhIH ||74 || maMgalopapadaM dIpraM, gajendrArUDhamujjvalaM / vidhatte vidhinA dhImAn, carcitaM caMdanAdibhiH // 75 // yataH triSaSThIyazrI Adicaritre- pramodataH suragaNaiH prakIrNaM kusumotkaraM / bhartturuttArayAmAsa tatastridazapuGgavaH // 76 // zreyodIpaM pradIpaM taM nivezya zrIjinAgrataH / bhAvapUjAkRte zrAddhaH kurute caityavaMdanAm // 77 // itisnAtram / / athA''yasthAnakaM kurvannarhadbhakticikIrSayA / vizeSAt kurute samyagddaSTiH pUjAM dvidhA'rhatAm // 78 // padasthadhyAnazuddhAtmA, parameSThinamaskRteH / aSTottarasahasraM tu, japedAyapadaM sudhIH / / 79 / / yadvA paThan zucimanAH parameSThimaMtraM saMpatpadAkSaralayottama sAmyazItaH / zrIkhaMDapuSpavarataMDulapUjanena, bhaktiM mahodayapadaM kurute jinasya // 80 // ityarhatpratimAyA yaH, SaNmAsIM bhaktimadbhutAM / vitanoti zuciM tasya, saMpadaH syurmanISitAH // 81 // aihikAzuphalaprAptyai, phalenAbhyarcya bhaktitaH / zrIkhaNDAkSatasatpuSpairmantrajApapurassaram ||82|| zubhAjyadIpamudyotya, pUjayejjagataH patiM / mudrAdividhinA samyak, vaMdate stauti vA tataH // 83 // tathA puSpapradIpAkSatadhUpapUgIphalairjinendrapratimAM prapUjya / ye lakSazaH zrIparameSThimantraM, japanti te tIrthakRto bhavanti // 84 // tathA zAzvatA'zAzvatAnyarhadvimbAni trijagatyapi / praNidhAya namaskuryAccaityavaMdanapUrvakam / / 85 / / caMdraprabhapuSpadantau zukladhyAnasamAdhimAn / dhyAyedarhadguNasmRttyA, zvetadyutisamanvitau // 86 // jaMtUMzcaturgatiklezAvezAstrAMtumivotthitAn / nAmAkRtidravyabhAvaizvaturddhA zrImadaItaH || 87|| yo namaskurute bhaktyA, trisandhyaM pUjayatyaMpi / upAste dhyAyati stauti, sadbhUtaguNakIrttanaiH // 88 // snAnaM vilepanaM pUjAmaSTadhA divyavastubhiH / kuryAtteSAM mahardhyAlaMkArairvastraizca pUjanam ||89|| Agamoktena vidhinA, nirmimIte namaskriyAm / 1192 11
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ XX 11931 tatkacaityAni navyAni, navyA mUrtIzca kArayet // 90 // ikSoH khaMDaM rasaM pAkaM, guDaM khaMDAM sitopalAM / yathA svAdayataH puMsaH, sukhaM syAdadhikAdhikam // 11 // tathA zraddhAdirUpeNa, svAMtAnaMdena bhAvitaH / namaskaroti yo jainamUrti zakrastabAdibhiH // 92 // devapAla ivAsAya, surAjyaM svaH chaha sukhAnvitaM / tIrthakRtpadavI prApto, modate muktisaMpadA // 93 // paJcabhiH kulakam / tathAhi - atraiva bharatakSetre, khaMDetrAkAradhAriNi / mRgasundarI pakhaMDavasudhAdhIzakIrtikarpUravAsite // 94 // sanaMdakazriyopetaM, kamalApatipANivat / asti sma svastikAkAraM, bhuvo'calapuraM puram // 95 // rAjA kathA siMharatho nAma, dhAma tatrAdbhutazriyaH / AsIhAsIkRtArAtiranatikramavikramaH // 96 // priyA kanakamAleti khyAtAbhUcchIlalIlayA / tasya hara EE vizvatrayastraiNaguNasaundaryajitvarI // 97 / / divyopayAcitazatairAsId vizvakavizrutA / manoramA ramAkArA, tayoH putrI pavitradhIH // 98 // athAtraiva pure zreSThI, jinadattaH satAM mataH / rAjamAnyo'bhavadbhUyo, dhanena dhanadopamaH // 99 // samyagdRSTiziroratnamupakAraparaMparAM / yaH kurvan pauravargasya, virarAma na hi kvacit // 100 // tadgRhe devapAlo'bhUdbhUpAlAnvayasaMbhavaH / kRpAluH sarvajIveSu, dharmaputro'pyatipriyaH // 101 // vijJAtajinadharmo'sau, susaadhugurusNgmaat| gokulaM zreSThinastasya, pAlayatyanuvAsaram // 102 // varSAkAle'nyadA vAriplAvite saritastaTe / sa yugAdijinAdhIzamUrtimaikSiSTa nirmalAm // 103 // cintAmaNimivAlokya, tAmasI muditAzayaH sukRtI kRtavAnevaM, vimarza nijamAnase // 10 // aho puNyodayaH ko'pi, prAdurAsIn mamAdhunA / yadIyaM trijagadbharturmUrtiIgpathamAgamat // 105 // bhaMguretarabhAgyAni, na vinA darzanaM nijaM / devo datte paro'pyeSa, vizeSastrijagatpatiH // 106 // pavitre tadasau sthAne, kvA'pi sthApyA mayA'dhunA / sthApayannahato mUrti, jagatpUjyo bhvedytH||107|| tatastRNamayaM vezma, nivezamiva saMpadaH / kRtvA tatra sarittIre, sa tAM pIThopari nyaghAt // 108 // yAvajjIvamimAM mUrtimahato garhitApadAM / pUjayitvA namaskRtya, mayA bhoktavyamanvaham // 109 // sarveSu savizeSaM tu, caturdazyAdiparvasu / ityugrabhAvavAn devapAlo'bhigrahamagrahIt // 110 // yugmam // tato'sau cArayanityaM, surabhIH suratisthitiH / arcatyAdijinAdhIzapratimA kusumAdibhiH // 111 // payasaikArNavIbhAvaM, lambhite maNDale bhuvaH /
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 // nirantaramahAvRSTyA, saptarAtraM payomucaH // 112 // tadarcanakRte gantuM, tenA'zaknuvatA bahiH / abhigrahavatA saptopavAsAH khalu nirmitAH // 113 // yugmam / / saptAhaM satataM jainapUjAdhyAnavazAzayaH / kSapaNai:-kSapayAmAsa, kliSTakarmAvalImasau // 114 // nivRttAyAM tato vRSTau, kRzIbhUte pyHplve| aSTame'hni jinedrasya, pUjArthaM sa yayau prage // 115 // tAM mUrti bhaktito'bhyarcya, devapAlo jineshituH| bhaktimugdho vizuddhAtmA, kRtAMjalirvyajijJapat mRgasundarA // 116 // kSamasva tvaM kSamAdhAra ! kRpAgAra ! jagatprabho ! / saptAhaM yadapUjyo'bhUrmandabhAgyatayA mama // 117 // kathA ha tvaddarzanaM vinA svAmin ! mamAbhUtsaptavAsarI / akRtArthA yathAraNyabhUmiruhaphalAvaliH // 118 // zlAdhyo'yaM divaso netaH ! zasyo'yaM smystthaa| 1980 iyattvaM netrAtithirjAto mamAdya jagadIzvara! // 119 // tadbhAgyamapi bhUyobhirbhAgyarevopalabhyate / yena tvaM dRzyase deva ! sevadhiH zivazarmaNaH // 12 // vaha ityarhadbhaktivijJaptirasAvezavazaMvadaM / tamavag devatA kAcit, prItA pratyakSatAM gatA // 12 // biMbAdhiSThAyikA devI, tvdiiyaadbhutbhktitH| saMtuSTA'haM 8 mahAbhAga ! mano'bhISTaM varaM vRNu // 122 // tenApi tatpuraizvaryasaMpado mugdhacetasA / prArthitA yajjanaH prAyaH aihikaM phalamIhate // 123 // dinaiH SE katipayairvatsa! rAjyaM tava bhaviSyati / bhAvapUjA jineMdrasya, bhaktakAmagavI yataH // 124 // ityudIrya tirojajJe, tatkSaNAddevatA punaH / AsasAda mudaM devapAlo'pi jagadadbhutAm // 125 / / tatpazcAgapraNAmena, rajastilakitAM nijAM / bhAlasthalImasau tanvan, bhojanAyAgamad gRhaM // 126 // tato'sau paramAnena, zreSThinirmitagauravam / pAraNaM nirmame pAtradAnaM nirmAya nirnibham // 127 // tasminnavasare tatra, damasAramahAmuneH / utpannaM kevalajJAnaM, zukladhyAnAnubhAvataH // 128 / Asannatridazaizcakre, tatastanmahimA mahAn / tatkRtaM kanakAMbhojamalaMcakre sa sarvavit // 129 // nRpaH siMharathaH sAMtaHpurapauraparivRtaH / kevalajJAninaM naMtuM, tatrAgAnmuditastadA // 130 // upAvizadvizAmIzastasyAgre natipUrvakam / vidadhe ca tadA dharmadezanAM ke valI muniH // 13 // zivapadasukhAbhilASo nirvedo bhavasukheSu dhImaitryAM / jagadupakAre cittaM lakSaNamAsannamokSasya // 132 // yena prabhusvajanavaibhavadehagehe, ciMtAtureNa sukRtaM na kRtaM kadAcit / vaivAhikavyatikarAkulitasya tasya, no pANipIDanavidhiH smRtimAjagAma // 133 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // 1990 . yataH - AyurvarSazataM nRNAM parimitaM rAtrau tadaddha gataM, tasyArdhasya kadAcidardhamadhikaM bAlatvavRddhatvayoH zeSaM vyAdhijarAviyogavivazaiH sevAdibhirnIyate, mAnuSye capale calAcalatame saukhyaM kutaH prANinAm ? // 134 // ekajanmasukhasyArthe, kalpAntaM narakAyuSaH / acirAya zarIrAya, kimartha pApamAcaret ? // 135 / / ityAkarNya gurorvAcaM, prabuddhaH smAha bhuuptiH| kiyadAyurvibho ! me'sti, sa jagau divasatrayam // 136 // zrutvaitadvidadhe para mRgasundarI bhUmAn, pazcAttApaM nije hRdi| aho mayA mahaizvaryapramAdavivazAtmanA // 137 // sukRtaM na kRtaM kiJcidbhavAMtarasukhAvahaM / vRthaiva hAritaM janma, kathA pApakarmaikakAriNA // 138 // yugmam // bhuvanaM jinasya na kRtaM na ca bimbaM naiva pUjitA guravaH / dustapatapo na taptaM janma mudhA hAritaM mUDhaiH // 139 / / kurvananuzayaM bhUmAnevaM sarvAgisAkSikaM / AzvAsito munIndreNa, sudhAmadhurayA girA // 140 // varSakoTitapobhiryat, puNyamanyairupAya'te / aMtarmuhUrttamAtreNa, 88 tadanyena mahAtmanA // 141 / / tathApi sAmprataM rAjan ! zuddhasamyaktvapUrvakaM / bhajasva dezato dharma, dvAdazabratabhUSitam // 142 / / samyagdRSTeranuSThAnaM, yataH stokamapi dhuvra / nirjarAyai bhavedrAjan ! bhUyaH kliSTASTakarmaNAm // 143 // tato gRhItvA sAkAraM, dharma saddarzanojjvalaM / rAjA kevalinaM bhaktyA, praNamyAgAnijaM gRhaM // 144 // atha dadhyau dhraadhiishshcNgsNvegpuuritH| nirAdhAraM dharaizvarya moktuM yuktaM kathaM mama ? // 145 // Ayustu sutarAM stokaM, raajybhaardhurNdhrH| ko'pyasti nAtmajo gehe, tato'haM karavANi kiM ? // 146 // iti ciMtAture rAjJi, rAjyAdhiSThAyikAvadat / paMcAdhivAsya divyAni, mucyatAM paritaH purH||147|| amIbhirabhiSiktasya, svakanyodvAhapUrvakaM / rAjyaM pusaMstvayA deyaM, tato vRddhirbhaviSyati // 148 // tatastathAkRte rAjJA, sacivAdivicArataH / devapAlo'bhavadrAjA, jinapUjAnubhAvataH // 149 // sutAM manoramAM tasmai, pradAya samahotsavam / tataH kevalinaH pArthe tapasyAmAdade nRpaH // 150 // cAritraM niratIcAramArAdhya dvidinaM sudhIH / devo'bhUtprathame kalpe, rAjA siMharathAbhidhaH // 15 // dinamAtraM varaM samyak, as tapasyA samatAnvitA / na punarmamatAyuktA varSakoTiM niSevitA // 152 // ekAhamapi nirmohaM, pravrajyApAlakaH zamI / na cenmokSamavApnoti tathApi 2 svargabhAgbhavet // 153 // yataH-praNihaMti kSaNArddhana, sAmyamAlambya karma tat / yanna hanyAnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 15 // api prAptavataH
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgasundarI kathA // 16 // proccaiH, saMpadaM pUrvabhUbhujaH / ajJAtakulajAtyAdisvarUpatvAtpunastadA // 155 // bhRbhUto devapAlasya, shresstthisaamntmntrinnH| AjJA na ke'pi manyante, svajAtibalagarvitAH // 156 // yugmam // tato'sau cintayAmAsa, prajJAvikramasaMpadA / lIlAvezma purA me'sti, prabhuH zreSThI purAgraNIH // 15 // samAhUya mahAmAtyapade sthApyaH sa gauravAt / tanmahimnA mamApyasminnAvRtti vinI pure // 158 / / AhUto'pi tataH zreSThI, pratIhAreNa bhUbhujA / nAyAti jAtiprabhutAmadonmattatayA param // 159 // tato dUnamanA bhUmAn, gatvA sAMtaHpuro bahiH / praNamya zrIjinAdhIzaM, kuTIrasthaM vyajijJapat 1 // 6 // ||160 // nirAjyabhojyavadrAjyaM, prAjJaizvaryaprabhojjhitaM / kimartha bhavatAdAyi prasannena mama prabho ! // 16 // AvirbhUya tadAvAdi, rAjJo devatayA chaha tyaa| mA khedaM kuru vatsa ! tvaM, zRNu bAtA madIritAm // 162 // mRnmayaM gajamAruhya, rAjakelistvayA puraH / parito'syA vidhAtavyA, vismayaM 8 kurvatAMginAm // 163 // divyAnubhAvato hastI, sajIvo'sau bhaviSyati / tavAjJA pauralokeSu, bhAvinyaskhalitA tataH // 164 // paraM jaineMdrapUjAyAM, sAvadhAno bhRzaM bhava / yadasau kAmadhuk sarva, prasUte'bhIpsitaM phalam // 165 // ityAkarNya giraM devyA, mudito medinIpatiH / tad bimbaM bhaktitobhyarcya, gRhaM prApya ca vismitH||166|| kumbhakArairvinirmApya, gajendra tAdRzaM javAt / airAvatamitottuGgaM, haimAlaGkRtimaNDitam // 167 / / Aruroha svayaM yAvattAvahivyAnubhAvataH / sa gajo garjitaM cakre, sajIvIbhya tatkSaNAt // 168 // tribhirvizeSakam // tamArUDhastato rAjA, devarAja iva brjn| AjagAma yugAdhIzaM naMtuM bhaktitaraMgitaH // 169 // taM namaskRtya paJcAGgaiH praNamya pRthivIpatiH / lIlayA kalayan keliM, karoti sma savismayam // 170 // taM tAdRzaM gajArUDhaM, prarUDhAmUMDhavikramaM / sAmantazreSThimukhyAste, namanti sma savismayAH // 17 // devapAlastato bhUmIpAlastaM zreSThipuGgavam / asthApayan mahAmAtyapade puNyanayAspade // 172 / / tataH sukRtasambhAra, sambhAvitamanAkulam / mantrinyastadharAbhAraM, sa rAjyaM bubhuje ciram / / 173 // sa zreSThI jinadatto'pi, prApya mantripadaM varam / vidadhe pauralokAnAmupakAraparamparAm // 17 // anyadA tatpurodyAne, damasAramahAmuniH / sarvavitsamavAsArSIda, gIrvANazreNisevitaH // 175 // AyAsInnRpatirnantuM, taM tadA munipuGgavam / sAmantAmAtyasaMyuktaH, samaM dayitayA tayA
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 17 // // 176 // triHparIyaparIvArasahitaM mahitaM suraiH / mahIsvAmI praNamyAmu, yathocitamupAvizat // 177 // haimAravindamAsIno, navInoditabhAnuvat / vAco vistarayAmAsa, samyagmArgaprakAzinIH // 178 // AdhAro yastrilokyA jaladhijaladharArkendavo yniyojyaa| bhujyante yatprasAdAdasurasuranarAdhIzvaraiH / saMpado'pi // AdezyA yasya cintAmaNisurasurabhIkalpavRkSAdayaste / zrImAn jainendradharmaH kisalayatu sa vaH zAzvatAnandalakSmIH // 179 // zuklapakSe. mugasundA yathA caMdraH, kalayA kalayAdhikam / varddhate dharmavAn prANI, saMpadA'pi tathA'nizat // 180 // sAdhuzrAvakabhedAbhyAM, sa dharmo dvividho mtH| vizuddhaM kathA tasya samyaktvaM mUlamAhumaharSayaH // 181 // arhatAM trijagajaMtujAtajIvAtusaMpadA / samyagjJAnaikapUrvAyA, bhaktyAstacchuddhirullaset // 18 // // 17 // a dravyabhAvaprakArAbhyAmahadbhaktirdvidhA smRtA / tatrA''yAnekathA pUjA, tadAjJA''rAdhanAtparA // 183 // AdyotkRSTaphalaM tatra, kalpAvadhiH sukhodyH| bhAvabhaktiphalaM samyag, mahodayapadasthitiH // 184 // yataH - ukkosaM dabbapUamArAhia jAi accuaM jAva / bhAvapUraNa pAvai, aMtamuhutteNa nivvANaM // 185 / / merussa sarisavassa ya, jattiamittaM tu aMtaraM hoi / dabvapUabhAvapUANa, aMtaraM tattiyaM jANa // 186 // sAttvikI rAjasI bhaktistAmasIti trighA'thavA / jantostattadabhiprAyavizeSAdahato bhavet // 187 // arhasamyagguNazreNiparijJAnaikapUrvakam / amuJca manoraGgamupasarge'pi bhUyati // 188 / / arhatsambandhIkAryAthai, sarvasvamapi ditsunA / bhavyAGginA mahotsAhAt, kriyate yA nirantaram / / 189 // bhaktiH zaktyAnusAreNa, niHspRhAzayavRttinA / sA sAttvikI bhavedbhaktiH lokadvayaphalAvahA // 190 // yadaihikaphalaprAptihetave kRtanizcayA / lokaraJjanavRttyarthaM, rAjasI bhaktirucyate // 191 // dviSadApatpratIkArakRte yA kRtamatsaraM / draDhAzayAdvidhIyeta, sA bhaktistAmasI bhavet // 192 // rajastamomayI bhaktiH suprApA sarvadehinAm / durlabhA as sAttvikI bhaktiH, zivAvadhi sukhAvahA // 193 / / uttamA sAttvikI bhaktirmadhyamA rAjasI punaH / jaghanyA tAmasI jJeyA'nAhatA tattvavedibhiH // 194 // athavA paJcadhA bhaktirbhedaiH puSpArcanAdibhiH / vidhivadvihitA datte, sukhAni nikhilAnyapi // 195 / / yataH - puSpAyarcA tadAjJA ca, tadrvyaparirakSaNaM / utsavAstIrthayAtrA ca bhaktiH paJcavidhA''hatI // 196 / / syAdAbhogAdanAbhogAd, dvidhA vA bhaktirAItI / AdyA sarvottamA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRgasundarI kathA 1196 11 jJeyA, dvitIyA'pi guNAvahA / / 197 / / yataH - devaguruparinnANAo tanbhAvANuzayamuttamaM vihiNA / AyArasAraM jiNapUaNeNa AbhogadavvapUo 66 // 198 // ito carittalAbho hoi lahu sayalakammaniddalaNo / tA ittha sammameva hi payaTTiyavvaM sudiTTihiM // 199 // anAbhogamAha- pUAvihivirahAo aparitrANAo jiNagayaguNANaM / suhapariNAmakayattA esausoNA bhogadavbapUo // 200 // guNaTThANaThANaguttA, eso evaM pi guNakaro ceva / suhayarabhAvavisuddhiheuo bohilAbhAo || 201|| asuhakhaeNa dhaNiyaM, dhannANaM AgamesibhaddANaM / amUNiyaguNevi nUNaM, bisae pIi samullasara hu // 202 // hoi paoso visae, gurUkammANaM bhavAbhinaMdINaM / pacchaMmi AurANa vAo TThie nitthie maraNe // 203 // itto ciyattaM nUNaM, jiNabiMbe jiNavariMdadhamme vA / asuhanbhAsabhayAo paosa-lesaMpi vajjaMti || 204 || tRNagormayakASThAgnipramukhairaSTadhAthavA / bhedairjinezvare bhaktirgaditA yogadaSTibhiH || 205 || yataH tRNagomakAyaSThadIpakAnalaratnoDuravIMdubhA nibhAM / jinabhaktirihArddhapudgalAttanute muktisukhAni tadbhave // / 206 || samyagjinendrasadbhaktivRddhaye zuddhacetasA / vidheyaM prathamaM sthAnaM, nidAnaM tIrthakRtpadam // 207 // nizamya dezanAmevaM, sa rAjA gurusannidhau / pratipAdyArhataM dharmaM, samyagdarzanavAsitaH || 208 || jinendramandireM haimaM, nikaSA rAjamandiram / nirmAya nagarasyAMta, pratimAM tAmatiSThipat // 209 // yugmam // pAtre'rhati dhanaM nyastaM, ratnapAtra ivAmRtam / prakalpyate nRNAM bhaktirmuktisaukhyopapattaye || 210|| iti dhyAtvA svayaM bhUmAnAdyaM sthAnaM sRjan sudhIH / mahati sma jinendraM virnizchadmAMtarabhaktibhRt // 211|| kailAsasaddazAnyurvyAmarhacaityAnyacIkarat / yaccaityanirmiterarhatpadavI prApyate nRNA // 212 // kevalinA pratiSThApya, mahotsavapurassaraM / atiSThipajjinAdhIzapratimAsteSu kAzcana // 213 // ratnamANikyagAGgeyAlaGkAraistA abhuussyt| tAsAM snAtrotsavaM bhaktyA, vidadhe sarvaparvasu // 214 // tadAjJAM pAlayAmAsa, paJcAzravanirodhata: / vRddhiM ninAya tahavyaM dAnAdAnavidhAnataH // 215 / / sAdharmikeSu vAtsalyaM, tanvan dInadayAmayam / nirmame vidhinA tIrthayAtrA: pAvitryakAriNIH || 216 // SaDbhiH kulakam // evamArArAdhayannAdyasthAnakaM jinabhaktibhRt / babandhe tIrthakRtkarma, devapAlo narezvaraH || 217 || manoramA'nyadA devI, narendreNa samaM bahiH / vrajantI kaJcanA'lokyaM naraM 11 96 11
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAhabharodvaham // 218 // mULamApya kSaNaM zItopacAraiticetanA / kurvantI nRpaterharSamasmArSIt prAgbhavaM nijam // 219 // yugmam // tataH sA nRpati smAha, svAmineSa patirmama / AsId daridrIduSkarmA, prAgbhave kASThahArakaH // 220 // anyeyuramunA sAkaM, gatayA kaasstthhetve| mayAdI jinAdhIzavimbara giritaTItaTe // 22 // prakSAlya payasA pUrva, pUjayitvA sumAdibhiH / namazcake mayA bhaktyA, prabhUtaprItacetasA // 222 // ayameva mayA proce, girA ra mRgasundarAmadhurayA tadA / natvA'hatpratimAmetAM, svaM janma tvaM kRtArthaya / / 223 // asya devAdhidevasya, jagadAnandadAyinaH / bhavakoTikRtaM pApaM, vinAzaM yAti para kathA vandanAt // 224 // asAvabhavyajIvatvAna paraM zraddadhe kudhIH / hAsyameva tadA kurvana nanAma manAgapi // 225 // prANanAtha ! tathaivAyaM, // 19 // duHkhaanynubhvNsttH| duSkarmaNA karotyatra durbharodarapUraNam // 226 // tato'haM paramaizvarya, prApa tatsukRtodayAt / uccaiH kulaM paraM prAptA, hara duHprApamakRtAtmabhiH // 227 // nRpo'pi tagiraM zrutvA, zrutipIyUSavarSiNIm / vismitastaM tadAhUya, devalaM kASThahArakam // 228 // tasyAH SE samakSamaprAkSItsvarUpaM prAgbhavodbhavaM / nyakSataH so'pi namrAsyastataH tathaiva nyavedayat // 229 // paraM narezvarAdiSTaM, jinadharma jagaddhitaM / zreyo'narhatayA ha naiva, pApAtmA pratyapadyata // 230 // abhavyaH sarvathA dharma, na zraddhatte manAgapi / dUrabhavyo'pi no kazcit zraddadhAti ca kazcana // 231 // zraddhatte bhavya SE evAMgI, dharma nizchadmacetasA / AsanasiddhikaH samyak, zraddadhAti karoti ca // 232 // ayogyaM dharmaratnasya, taM vijJAya vizAMpatiH / ANS sphuratsaMvegaraGgAtmA, nijAvAsamazizriyat // 233 // devasenAbhidhaM zreSThaputraM sadvRttaMsapadaM / manoramAmahAdevI, kukSimuktAmaNiM tataH // 234 // nivezya sotsavaM rAjA, rAjye zivAya saMyamam / candraprabhaguroH pArthe, samaM devyA tayA kramAt // 235 // tatastapasyAmAsAdya, sa rAjA rajasojjhitAM / adhyaiSTaikAdazAGgAni, navapUrvANi cAtmavit / / 236 // tatrA'pi prathamaM sthAnamAItI bhaktimudbahan / vidhinA vidadhe dhImAn, rAjarSirguruNoditaH // 237 // catustriMzadatizayairvizvAnandavidhAyinAm / arhatAM nirmame dhyAnaM, dhRtimAneSa nityazaH // 238 // vizvatritayacaityasthAH, pratimAH zAzvatA nije / azAzvatA api svAnte, vidhAya praNanAma saH // 239 // AzAtanAparityAgaM, tridhA zuddhyAyahaMdAdiSu / kurvan cakAra sarvatra, teSAMka
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 20 // sadguNakIrtanam // 240 / / arhatAM janmadIkSAdibhUmIstIrthatayA smRtAH / vavande vidhinA gatvA, tatra sUtrArthatattvavit / / 241 // ityArAdhya padaM pUrva, nizchadmajinabhaktimAn / SaSThASTamAdimAsAMtatapobhirdustapaiH paraiH // 242 // niraticAracAritrArAdhanAt kramato'bhavat / sa muniH prANate svarge, svargI svargezvaraH prabhuH // 243 // vidhinA''rAdhya cAritraM, zramaNyapi mnormaa| vidhUya yuvatIvedaM, lebhe tatreva devatAm / / 244 // tata cyuto videheSu, hara mRgasundarI bhAvI tIrthakaro nRpaH / rAjJI manoramA tasya, gaNabhRcca bhaviSyati // 245 // evaM yaH prathamasthAnaM, vidhinA''rAdhayetsudhIH / AsAdayatyasau sArva, gs kathA padaM sarvazriyAM padaM // 246 / / zrImajjinendrojjvalabhaktiyuktaM, zrIdevapAlakSitipAlavRttaM / zrutvA''dyamAnandapadapradAyi, sRjantu samyak padamadbhutathi // 20 // // 247 // E iti zrI viMzatisthAnakAdhikAre tapAgacchAdhirAjazrIsomasundarasUriziSyapaNDitazrI jayacandrasUriziSyazrIjinaharSagaNiviracitaprathamasthAnake 5 8 devapAlakathAnakaM saMpUrNam ||shriirstu|| // samAptaM //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsupAtradAnaviSayopari meghanAdarAjamadanamaarIkathA // 1 // supAtradAna meghanAdarAja madana0 kathA // 1 // ayaM caturdhA'bhidadhe budhezvarairdAnaM ca zIlaM ca tapo'tha bhaavnaa| tatrA'pi dAnaM khalu mukhyamiSyate, zeSatrayasyApi hi tatkRtA sthitiH||1|| yo varddhamAnAdhyavasAyazuddhiH zuddhaMtridhA'rAdhyati dAnamevam / sarvAH samRddhIrlabhate zivaM ca, kramAt sa bhUmAniva meghanAdaH // 2 // supAtradAne raMgAvatI nagarI, lakSmIpatirnRpaH, kamalA rAjJI, tayoH putraH SaTtriMzaddaNDAyudhazramaveditA zabdavedhI dhanurvedapAragaH sarvavidyApravINaH / sarvabhASAnipuNaH sarvavijJAnavid dvAsaptatikalAkuzalo meghnaadnaamaasti| sa cAnyadA savayobhirudyAnabhuvaM prAptaH pAnthaM kamapi dRSTvA prAha, bhoH! kuta AyAtaH kva yAtA'si kAmapyapUrvA vArtA kthy| pAntha uvAca-campApurIvAstavyo'ham zrIzatruJjayayAtrAyai yAtA'smi campAyAMmadanasundarorAjA'sti, tasya priyaGgamaJjarI sarvarUpalAvaNyasaMyuktA rAjJI, putrI madanamaJjarI sA adbhutarUpalAvaNyA yauvanaM prAptA / yaH ko'pyArambhanirvAheNAnyUnAmaSTAGganimittavidyAM sarvazilpakalAM sarvajIvabhASAM 6 jJAnaviyAM dhanurvidyAM ca samyagjAnAti sa me patiH iti tasyAH pnnH|| iti gaditvA gate pAnthe kumArastadanuraktacittaH svagRhaM prAptaH / kasyApyakathayitvA sattvavAnekAkyeva rAtrau campAM prati pratasthe, dezAddezaM purAtpuraM grAmAdyAmaM brajananyadA nirmAnuSe vane kApi suptaH, madhyarAtre tatra rAkSasaH samAyAtaH, re manuSya ! svAbhISTadevatAM smara, ahaM bubhukSAkSAmaH khAdayiSyAmi a
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ supAtradAna // 2 // 3 tvAmiti sa jgau| kumAraH prAha ho rakSaHpate ! sAdhu kulocitamAcarati bhavAn, paramahaM madanamaJjaryAH pANigrahaNAya yAto'smi paNapUraNapUrvakamasyAH / karagrahaM kartuM, tena sAmprataM mAM muJca, kRtArtho'pyakRtArtho'pyanenaiva pathA sameSyAmi, tava samIhitaM ca kariSyAmi tatsamaye satyapratijJo'haM / ityukte rAkSaso'vAdIt-satpuruSaH cettarhi yAhisAdhaya svIyakArya, itshcpshcimdishimmaaytnmstittraa''gccheH| ityuktvAgatorAkSasaH kumAro'pi kiyatA meghanAdarAja kAlena campApurI prAptaH, zuzrAva vIraH paTahaM vAdyamAnaM pasparza ca / tato nIto raajsbhaamaarksskaiH| madana kathA itazca rAjJA kArite svayaMvaramaNDapa AgatA dUtAhUtAH sahasrazo rAjAnaH, atrAntare ca kenApyapahRtA kanyA, tAraMtAraM ruroda svajanavargaH, jAtaH cintAparo raajaa| mantrI prAha-rAjan ! kenApi vyantareNa vidyAdhareNa vA bhAraNDAdipakSiNA vA'pahRtA kanyA, tataH sarve'pyete bhUpAlAH pRcchyante,a yo'STAGganimittabalena kanyAyAH zuddhiM jJAtvA, tatra ca svavijJAnaviracitagaganagAmikASThagaruDena gatvA, dhanurvedakalayA jitvA ca kanyApahAriNaM, yadi 36 cApahartA bhAraNDAdiH pakSI syAttadA sarvajIvabhASAjJAnakalayA taM prajJApya ca tAmatrAnayet tasmai dIyate kanyA iti hi tasyAH pnnH| tato rAjJA puSTAH 3 sarve'pi pratyekaM nRpAH paraM na ko'pi viveda kanyAzuddhiM, nApi tatra gamane kasyApi zaktiH gatAH sarve'pi ca svasvasthAnaM / tato rAjJA kumAraH pRSTaH, sa prAha-rAjan ! zrRNu, hemAGgadavidyAdhareNa kanyA'pahRtya yojanasahanaMdUravartini ratnasAnugirau muktA'sti, tasyArakSArthaM mAyAvidyA gRdhrapakSiNIrUpA sthApitA'sti, sA ca vividhAn svarAn kurvANA'sti, yadA ca sA vidyApakSiNI 'Agaccha bho ! kuzalaM yuSmAka' miti' vakti tadA sundarA, yadA ca 36 ra yUyaM palAyadhvam palAyadhvam' iti vakti tadA ye taM zabdaM zrRNvanti te narA rudhiraM vamanto bhUmau patanti mriyante'pi ca, tadA ca zabdavedhI yadi ko'pi tasyA mukhaM bANairbibharti tarhi sA vidyApakSiNI palAyya yAti, tato gaganagAmino garuDAnAruhya tatra gamyate evaM kRtvA kanyA pratyAnIyate. ityuktvA jhaTiti kumAreNasvakalayAgaganagAminaH kASThagaruDAH kRtAH ArUDhAsteSu subhaTAH, kumAro'pi cAruhya gatastatra zaile, dRSTA kanyA 3 pkssinniic| jJAtA sarvajIvabhASA'vagamAdvirUpazabdaM kurvANA, jAtAzcamanAk tacchabdAkarNanAnmUrchitA iva subhaTAH tataH kumAraH zabdavedhikalayA tasyA 20 3 mukhaMbANaiHprapUrya kanyAMcAdAyAyAtaHsatataM zabdA''karNanA'bhAvAtkSaNAllabdhacaitanyaiH subhaTaiH saha, jAtazca paannigrhnnmhHprauddhotsven|prsthitshcaanydaa 36
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ supAtradAna meghanAdarAja madana0 kathA I 36 zvazuramApRcchya svanagarI prati, AyAtazcakrameNa tasyAmaTayAM yatra sa rAkSaso vsti| sthitazca sainyamAvAsya, jAtaH sandhyAsamayaH, tadanuzrAntatvena supteSu / sarvasainikeSu smRtvA rAkSasakAritAM pratijJA hA ? mayA vimuktAyA asyAH kanyAyA navoDhAyAHkA gatirbhaviSyatIti cintAparo babhUva kumAraH dadhyau ca yadbhavati tadbhavatu paramahaM svapratijJAM pUrayiSyAmi, yataH diggajakUrmakulAcalaphaNipatividhRtA'pi calati vasudhA'sau / pratipannamamalamanasA, na calati puMsA yugAnte'pi // 1 // alasAyaMteNa vi sajjaNeNa, je akkharA samuccariA / te pattharaTaMkukIliyaM, na hu annahA huMti // 2 // rAjyaM yAtu zriyo yAntu, yAntu prANA vinshvraaH| yA mayA svayamevoktA, sA vAg mA yAtu jaatucit||3|| iti vimRzya kenA'pyajJAtaH zanaiH zanaiH rAkSasabhavanaM prati pratasthe, prAptazca tad bhavanaM / kanyA'pi rahovRttyA tadanugAminI jaataa| prAha kumAraH - bho rAkSasa ! sa evAhaM pratijJApAzabaddhaH samAyAto'smi, yathAbhilASaM pravartasvetyabhidhAya tasthau tasya purH| rAkSaso'pi taM nirIkSyaM yAvattaM bhakSaNAya 1 16 kartikayA vinAzayati, tAvatA tasya pRSThilagnA tatrAyAtA madanamaJjarI mA meti jalpantI antarA tasthau / rAkSaso jagau-bhadre ! kA tvaM kena vA hetunA madbhakSyabhUtaM enaM puruSaM rakSasi, sA'bhASiSTa-he rAkSasezvara ! mama prANezo'yamiti mAM bhakSaya muzcainaM rAjAdhirAjaM, tato rAkSaso'vocat-bhadre ! yAhi dUraM, strINAM vadho asmAkamapi na yukta iti / madanamaJjarI jagAda-satyaM paramahamasmin hate kva yAmi, kiM vA karavANi, durjanasyobhayalokavinAzavat pitRkule 36 zvazurakule'pi mama na sthitiH, tathAsau rAkSasI patiranayA bhakSitaH iti kalaGkazca me syAt ato mAmeva bhakSaya, yata: 3g bhattA mahilANa gai bhattA saraNaM ca jIviyaM bhttaa| bhattAvirahA ya dukkhA visaNasahassAI paaveii||1|| is tathA jIvantyA mama bhartAraM vinA yogakSemayuktirapi durghaTA, haMta ! kA gatiridAnIM mameti tAraMtAraM ruroda mdnmnyjrii| tacchrutvA bhavanamadhye gatvA 6 maNimayakaccolakamekaM samAnIya tasyA AyadrAkSasa:jagAda ca bhadre ! mahAmAMsaM ekaM vinA sarva manasA vAJchitaM dhanadhAnyamaNikanakanAnAvidhAMzuka-36
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ supAtradAna meghanAdarAja madana0 kathA // 4 // Chu Han // 4 // 96 36 OM karpUrakastUrIprabhRtivastujAtamidaM devatAdhiSThitatvena datte, mayA tu dvAdazavArSikaM mantrajApasantuSTAnnAgendrAllabdhaM / asmAt sarvavastusampannAvapi janmAntarA'bhAgyavazena mahAmAMsAzane eva vyasanaM jAtaM, tataH samprati mAsaSaTkAdArabhyAprAptamahAmAMso bhRzaM tadvyasanArdita: sukumArAGgamenaM puruSaM prAptavAn, bhavatI cAntarAyaM kurute svayogakSemamapazyantI / tato'haM mahAmAMsAzanavyasanAbhibhUtayA tava kRpayA ca kapardikAgra haiNa cintAmaNIratnahAraNavat mahAmAMsalobhena bhavatyA nirvAhArthametatkaccolakaratnaM samarpitavAn, yAtu bhavatI nijasthAnaM, nAgendraprasAdAdetattava sarvamabhIpsitaM pUrayiSyati, ahamapyenamAsvAdya suhito bhaviSyAmi ityuktvA virate kravyAde jagAda madanamaJjarI-rAkSasapate ! bhavyaM kRtaM tvayA bhaviSyati ato mama vAcchitasiddhiH, a OM paraM parIkSya vastu grAhyaM, kA'tra lajjA, yAvatkaccolakasya parIkSAM tava samakSaM kiJciyAcitvA karomi tAvatpratIkSasva, mA puruSamenaM vinAzayeti / tataH Han hRSTaH san rAkSaso'pyAha-bhadre ! kuru parIkSAM, nahi maduktamanyathA syAt / tadanu madanamaJjarI saharSaM kaccolakaM kare gRhItvA haMho kaccolakAdhiSThAyaka! OM nAgendradeva ! dehi me patibhikSAM kSipramityavAdIt, tatazca re kAJjikavipratAritavRddhamArjAravat tvamanayA vicakSaNayA chalito'sItyabhidadhatA nAgendreNa taddampatIpuNyAnubhAvAt tapojApAdi vinApi pratyakSIbhUtena kumArabhakSaNAya sajjIbhUtaM kravyAdaM capeTayA hataH paJcatvamApatpApaH / atha meghanAdakumAraM madanamaJjarIM ca santuSTamanA nAgedronyagadat-bhadrau ! raudropasargasahane'pi dvAdazavArSikatapojApabrahmacaryavanaphalAhAraprabhRtikaraNe'pi Han kasyA'pi puruSasya sarvakAmadaM kaccolakaratnamahamarpayAmi, na sarveSAm / tacca yuvayoH pUrvapuNyAnubhAvAdayatnata eva haste prAptaM yAvajjIvaM OM sarvamanovAJchitaprAptirbhavati, mAnuSye'pi divyabhogaprAptizcetyabhidhAya tirodhatta nAgarAjaH / kumAro'pi sapriyaH tatra kaccolakamAdAya prApto yatra OMOM nijasainyaM nidrAmakarot / Han Han Han Han Chu atha prabhAte sa tatkaccolakaM devatAkaraNDake nidhAya pratasthe svapurIM prati, prAptazca kasmiMzrid grAme, dattA AvAsA sainikaiH / yadA madhyAhnasamaye bhojanAya meghanAdaH svarasavatIgRhAsane bhojanamaNDape yAti tadA madanamaJjarIdvayaM dadarza / samAnAkArarUpalAvaNyaveSakriyAbhASaM taM dRSTvA vismito meghanAdaH, 6 hA ! kimetaditi khinnazca citte, yAM yAM kriyAM svakulocitAM kramA''yAtAM trirdevArcanAdvirAvazyakakaraNAdikaM satyA kurute sma, tAM tAmasatyA'pi cakre, Han Chu
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // * tato meghanAdena paTaho vAdyate sma- 'yo'nayorvivekaM kurute tasmai koTisuvarNa dIyate' tataH svaM buddhimaryAdAgRhaM manyamAnAssahasrazo narAH tatrA''gacchanti, racayanti sma ca nAnAvidhAnupAyAn paraM na jAtastayovivekaH kasyApi buddhyaa| tato meghanAdena dve api kSipte majuSAmadhye laghu chidraM kRtaM proktaM ca, M supAtradAnAnanAchadraNamA yA'nenachidreNa bahiH sameSyati sA styaa'nyaa'styaa| tato yathA priyatamA'nena laghuchidreNa kathamahaM bahirUpaimIti satyA mAnavItvena vahirAgantumazaktA meghanAdarAja vadati sma tathA'satyA'pi mAyAvinI provAca / tato meghanAdena mA me paranArI saGgapAtakaM bhUyAditi yataHmadana kathA 2 catvAro narakadvArAH, prathamaM rAtribhojanam / parastrIgamaM caiva, sandhAnA'nantakAyikam // 1 // dve apiduHkhAture bhRzaM rurudatuH, evaM ssnnmaasaavytikraantaaH| tato'nyadA samutpannabuddhyA satyayA tadeva kaccolakaM kare lAtvA yAcitaM, he nAgendra ! me mAyAvinIto vivekaM kuru, iti vacanAsamakAlameva pratyakSIbhUto nAgendraH, hakkitA tena maayaavinii| tato madanamaJjarIrUpaM tyaktvA svAbhAvikI jAtA jagau ca he nAgendra ! ahaM bhramarazIlA nAma vidyAdharI tasya rAkSasasya bhaginI, svabhrAtumRtyunA saJjAtA kopA meghanAdaM vinAzayitumatrAgAm, asya rUpaM saubhAgyAtizayaM dRSTvA'trAnuraktA jAtA, paramenaM paranArIparAmukhaM matvA madanaJjarIrUpamakArSam / madanamaJjaryAH satyAyA dezAntaramocanAya bahupakrAntaM, paramiyaM satI zIlamahimnA samyaktvadRDhatAmahimnA ca mayA apahartuM naa''shkyte| meghanAdazca mayA savizeSa hAvabhAvavibhramakaTAkSavikSepabhUbhaGgAdibhiH / / meghAvasare vidyutkSobhitaH paraM na kSubdham vajraparamANubhirghATatamasya manaH ityuttavA svAparAdhAn nAgendraM meghanAdaM tadbhAryAM ca kSamayitvA trailokyavijayakAraka kumArAya hAraM dattvA tirodhtt| adRzIbhUtA raaksssii| upasarge nivRtte nAgendro'pi jagAma nijNdhaam| tataH sAtapramodaH kumAro'piprApa nijpurodyaanN| lakSmIpatinRpo'pipUrvasamAyAtapuruSamukhAcchrutvA kumArAvRttAntaM pramodabharameduraH sarvasainyaiH saha sammukhamAgataH savinayaM prnntshckumaarenn| tato jAyamAne / pravezamahotsavopakrame bahupauravarga svasvaparivArayutaM kApi vanAntare'nyatra yAntaM vIkSya kumAro nRpaMprAha-tAta ! ete paurAH kayAnti, rAjA'vAdIt-vatso'dya dharmaghoSAbhidho jJAnIjainamuniratrA''gato'sti tadvandanArthamete sarve janA vajranti, mayA'pisamprati tava savadhUkasya pravezamaho vidhAsyate, kalye'pareyurvA'sya 16 vandanArtha yAsyate, tvayApyAgantavyaM tadA / tato jagAda meghanAdaH pAyase zarkarA prakSepavat mahotsave mahotsavAntarAgamanavadadya pravezotsavadine ?
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 6 // A munivandanamatIva varamiti sampratyeva vandanArthaM gamyatA, dharmakarmaNi ko vilamba iti| yata:-dharmArambhe RNacchede, kanyAdAne dhanAgame / zatrupAtAgnirogeSu, kAlakSepaM na kArayet // 1 // tataH prApto rAjA meghanAdazca munipArzve supAtradAna saparivAro'pi ca, kRtA dharmadezanA guruNA yathA yatsantoSasukhaM yadindriyajayo yaccetasaH zAntatA, yahIneSu dayAlutA yadapi gI: styaamRtsyndinii| meghanAdarAja zauryaM dhairyamanAryasaGgaviratiryA saGgagatiH sajjanarete te pariNAmasundaratarAH sarve vivekaangkraaH||1|| madana kathA nivRttyAyAM dhanecchAyAM, pArzvasthA eva sampadaH / aGgulyA pihite karNe, zabdAdvaitaM vijRmbhate // 2 // santoSasiddhisaMsiddhA, prativastuviraktayaH / akSau pidhAne'pi hitaM, na tu vizvacarAcaraM // 3 // ekAmiSAbhilASeNa, sArameyA iva drutaM / sodaryA api yudhyante, dhanalezaM jighRkSayA // 4 // ye vidadhatyupatApaM, parasvalubdhA dhane kRtaa'nyaayaa| jIvitayauvanavibhavAsteSAmapi zAzvatA naiva // 5 // vahabaMdhaNamAraNasehaNAo kAo pariggahe natthi ? / taM jai pariggahucciya, jai dhammo to naNu pvNco||6|| arthAnAmarjane duHkhamarjitAnAM ca rkssnne| Aye duHkhaM vyaye duHkhaM dhigarthAH kssttsNshryaaH||7|| as atrArthe dRSTAntaH zrUyatAm-vasantapure pure eko bhUpasyAnyo mantriNaH paro mahebhyasya caturtha ArakSakasya krameNa catvAra ete putrA ekasyAM lekhazAlAyAm 3 ptthitaaH| AbAlyAdapi mithaH prItibhAjaH kuzalAH snyjaataaH| kramAttAruNyaM prAptA mitho vimRzya kautukA'valokanAya dezAntaraM prsthitaaH| apare trayaH / kumAraM procuH prabho ! vayaM tava sevakAH svasvakalayArjitairdhanairvArakeNa bhojanacintAM kariSyAmaH, tvayA punazcintA na kAryA prabhutvAt, yaduktaMjeNa kulaM AyattaM, taM purisaM AyareNa rkhijjaa| nahi tuMbaMmi viNaThe, arayA ya sAhArayA huMti // tataH prathamadine kasmiMzcid grAme sAyaM gtaaH| tatra cauraghATI samAyAtA, ArakSakapuruSeNa zIghraM mukte zarAsare palAyya gatA, hRSTo grAmalokaH /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // 3 dvitIyadine tena sagauravaM bhojitAH / to'grataH prAptAH kimapi puraM, vyavahAriputrastatra gataH, svamudrikA nyAsIkRtya gRhItadhanena catuSpathe 36 sarvavastuparIkSAvicakSaNaH krayANakAnAM krayavikrayaM kRtvA dInArapaJcazatA lAbhamavApan, lAbhadravyeNa bhojitAH sarve vayasyAH, mUladhanena ca svamudrikA supAtradAna punrgRhiitaa| aya mantrisutavArake kasminnapi nagare prAptAH tatra paTahaM vAdyamAnaM zrutvA mantrisutastatra vAstavyaM kamapi naramaprAkSIt-kimetaditi, saprAhameghanAdarAja I atrA'dhunA ko'pidhUrtaH sArthapatinAmAnaM vyavahAriNaM provAca, mayA tava pArzve drammalakSamekaM muktamasti sthApanikAyAM, sArthapatirabhANIt-bho ! ko'tra madana kathA sAkSI, dhUrtaHprAha-sArthapate ! sthApanikAyAM paramezvara eva sAkSIkriyate nAnyaH, vivadamAnau tau rAjasabhAM prAptau, mantribhirapi 'yatra jalaM tatra kardamaM' iti / nyAyAt ko vettyanayoH samyagsvarUpaM, evaM sati rAjJA paTahovAditaH, yaH ko'pi vivAdaM bhanakti tasya sarve madIyA mantriNo militvA drammalakSamarpiSyanti,, tato mantriputreNa spRSTaH paTahaH, prApto bhUpasabhAM, AkArito dhUrtaH, prAha mantriputraH-bhadra ! upalakSito'si tava pArzve mayA drammalakSacatuSTayI sthApanikAyAM muktA'sti, tAmarpaya atra paramezvara eva sAkSI, tato jAto vilakSo dhUrtaH, raajnyaa''deshaanisskaasitH| tato rAjAjJayA sarvamantrisamudAyenArpitaM drammalakSaM 36 gRhItvA mantriputraH sarvAn vayasyAn bhojayAmAsa / gacchantazcAnyadA mahATavImullaGthya prAnte kasyApi grAmasya sImni vaTasyAdhaH sAyaM vAsArthe sthitAH zrAntAH suptaashc| prathame yAme rAjasUnurjAgarti sma, tadA'dRSTaH ko'pi sahasA patAmIti punaH punaravAdIt, bhUpaH prAha-pata yathecchaM, punarapyadRSTaH ko'pi prAlapat-atho'sti mahAn, paramanartho'pi mhaan| yataH-lobhamUlAni pApAni, rasamUlAni vyAdhayaH / snehamUlAni duHkhAni, tAn tyaktvA sukhIbhava // 1 // rAjasunurabhANIt arthena cedanarthastarhi sudhayA maraNaM, athavA kapUreNa ceddantapAtaH syAttadA bhvtviti| tataH paSAta nabhastaH suvarNapuruSaH tato hRSTaH mApAlaH samutthAya tamadRSTaM kApi nydhaat| evaM trayANAmapi svasvayAmeSu suvrnnpurusssiddhijaartaa| parasparamavijJAtAH prAtazcatvAro'pi arvAg paribhramanto dezAntaraM gamanaceSTAM kurvanta iva rAjatanutalArakSatanayau zastradhArakatvAdrahasyaM mithaH kathayitvA milito, evaM mantrimahebhyasutAvapi melmaashritau| tatazcAdyau svabhAgyairAvayorIdRzI siddhirjAtA kathametayorvaNijo gaMpradIyate ? tataH paJcatvaM prApyete, itaratha maitryA bhAgaM yAcyamAnau kalahAyiSyete
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadvilamba na yuktaH / tataH ca sampratyevAnnapAnA''nayanAya samIpagrAme preSyete, AyAntau vRkSAntaritAbhyAmAvAbhyAM khaGgaprahAreNa hanyete, tadanu svarNapuruSAvetAvAdAya svagrAmaM gatAbhyAmetatpitroryathottaraM kariSyete iti rAjasunutalArakSayormantro babhUva / tataH prahitau tAbhyAM tau grAmamadhye bhojanamAnayanAya / tAbhyAmapi cintitaM-AtmIyau suvarNapuruSau dRSTvA kSatriyAvetAvAMcchiya lAsyataH tato bhojyamadhye viSaM kSiptvA mAyaite, iti viSamizramannamAnayantau meghanAdarAja 6 tau vRkSAntaritAbhyAM khaGgAbhyAM hatau mRtau tau ca viSamizramannamajAnantau bhuktvA mRtau / Chu supAtradAna madana0 kathA 98 atrAntare ca nandIzvarayAtrAM kRtvA cAraNazramaNau balamAnau tatrA'yAtau tato gurumaprAkSIt ziSyaH - bhagavan ! dvau zastrahatau dvau ca viSamUrchitI catvAro'pyete kathaM mRtAH ! gururuvAca - vatsa ! purA sugrAmagrAme catvAraH kSatriyA bhUpasya sevakAH, anyadA rAjJA kazcit AjJAlopakaM grAmaM 95 Han 112 11 96 OM jvAlayitumicchatA te catvAro'pi kA'pi grAme jvAlananaramAraNAyanyAyaM kArayituM prahitAH / catvAro'pi sadayA sAyaM tatra gatAH svasvamanasi parAmarza OM cakruH / yadA ayaM pazustrIbAlabhikSAcarAdibhiH kalakalAyamAno grAmo jvAlayiSyate tadA mahApAtakaM bhAvi, hA ! dhik ! sevakA'dhamAn ye Han svodarapUraNamAtrArthaM evaMvidhAni pApAni kRtvA''tmAnaM mahAndhakAre narake kSipanti, varSakoTAkoTIsaGkhyAtAstatra vedanAssahante, evaM vimRzya sIni Chu kAni kSetre kaNAmbArapUlakarAziM prajvAlayAmAsuH, grAmadvAre ca babandhuH patraM, tatra ca kaNAmbArarAzI ghATIbhayena hAlika ekaH praviSTo'bhUt so'pi OM jvalito mRtvA'TavyAM vaTe'smin vyantaro jAtaH, te catvAro'pi dayApariNAmAd bhUpamahAmAtyArakSakamahebhyagRheSu sutA jAtAH / vyantaro'pi OM svapUrvabhavavairiNo'tra svasthAne samAyAtAn dRSTavA sarveSAM mAraNAya survaNapuruSo bhUtvA prati yAmaM papAtaM, tato lobhena kSatriyAbhyAM dvau zastreNa hatau, dvau viSAnnaM Han g bhuktvA mRtau, vyantaro jagarja mayA mAyAM vidhAya svavairaniryAtanaM kRtamiti, tato gatau caraNazramaNAvagrataH / evaM lobhAndhA jIvAH santoSarahitAH saMsArakaSTAni sahante, evaM ca yena kenApi saha vairaM kRtaM bhavAntare phalati, ghoraM ca duHkhaM datte tathA cakRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTIzatairapi / avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham // 1 // 945 Han Chu 95 // 8 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ supAtradAna meghanAdarAja madana kathA // 9 // vahamAraNaanbhakkhANadANaparadhaNavilovaNAINaM / saJcajahanno udao dasaguNio ikkasi kayANaM // 2 // tivvayare upaose sygunniosyshsskoddigunno| koDAkoDiguNo vA hujja vivAgo bhutrovaa||3|| iti. tatastyAjyA hiMsA vaya'masatyaM parihArya parAdattaM na kAmanIyA parayoSit na kAryA tRSNA pratipattavyaM parigrahaparimANaM, ityAkarNya meghanAdaH prAha-'s 36 bhagavan ! yadirAjAdezavazaMvadatvenA'jJAtairekanaravinAzanAtteSAM caturNA bhavAntare idRzo duranto vipAko jAtastarhi asmAkaM jJAtvaivAnekAnjIvAnghnanAM kA gatirbhavitrI, narake'pi sthAnaM na bhAvIti gururAha-kumAra ! satyametat yadi paraM saMvRtAtmA dvAdazadhA tapaH kuryAttadA karmaNaH kSayaH syAt yaduktaM dIpyamAne tapovahnau, bAhye cA'bhyantare'pi ca / yamI jarati karmANi, durjayAnyapi tatkSaNAt // 1 // kumAraH karmavipAkAdbhItastatoguropAce vrataM yayAce, gururAha-vatsa ! adyApitava pUrvabhavArjitadAnapuNyasya bahubhogaphalasya nikAcitasyA'nubhavAna 16 cAritrayogyatA, tato'vazyaM bhoktavyA evaM devAnAmapi durlabhA bhogAH / kumAro jagau-bhagavan ! kiM tairbhogasukhaiH yeSAM viSAnamiva duraMto vipAkaH yataH yadvacchAkASTAdazamannaM bahu bhakSapeyavatsvAdu / viSasaMyuktaM bhuktaM, vipAkakAle vinAzayati // 1 // tadvadupacArasambhRtaramyakarAgasasevitA viSayAH bhavazataparamparAsvapi duHkhvipaakaanubndhkraaH||2|| gururjagAda-kumAra ! satyamevedaM paraM zubhA'zubhakarmabhyo na muktiH tenaikazatasahasraM varSAnantaraM taba dIkSA bhAvinI tAvatA shraavkdhrmmaaraadhy| tataH kumAraH palyA saha dvAdazavratavistIrNa zrAddhadharma jagrAha. jAtaH kumArasya mhaaprveshmhotsvH| rAjJA kumArAya rAjyaM dattvA zrIgurupAce dIkSA gRhiitaa| meghanAdarAjA kaccolakaratnaprabhAveNa pratyahaM sampadyate manaHkAmitAnidhanadhAnyamaNikanakamuktAphalakarpUrakastUrIcandanagaravADavIcInAMzukakSIrodakaratnakambalahArArddhahArakaTakakeyUrakuNDalagreveyakamudrikAmuku
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 10 // TAyAbharaNAdIni vastUni, anubhavati rAjA pUrvapuNyAnubhAvena mAnuSye'pi divyAn bhogAn, prati prAtaH pradatte sma dhanaM dInAya yataH yathA dhenusahastraSu, vatso dhAvati mAtaraM / evaM kRtA'kRtaM puNyaM, kartAramanugacchati // 1 // supAtradAna na kayaM dINuddhariyaM, na kayaM sAhammiANaM vacchallaM / hiyayammi vIyarAo, na dhArio hArio jammo // 2 // meghanAdarAja bhoge rogabhayaM kule cyutibhayaM vitte nRpAlAdbhayaM, dAsye svAmibhayaM guNe ripubhayaM vaMzeSu yopidbhayaM / madana0 kathA 16 mAne mlAnibhayaM jaye ripubhayaM kAye kRtAMtAdbhayaM, sarva nAmabhayaM bhavedidamaho vairAgyamevAbhayaM // 3 // ___ sameghanAdarAjaH dInAdibhyo dAnaM dine dine dazadazasuvarNakoTI: dadate sma sahastrazo raupyAdimayAn jinaprAsAdAn sthApayAmAsa ca, teSu prAsAdeSu lakSazatena khyAtAM pratimApratiSThA mahapurassaraM prAvIvRtat / prativarSa tIrthayAtrArathayAtrAzrIsaGghasahitatIrthayAtrAdimahotsavAnacIkaracca, sarvaprAsAdeSu samahotsavaM snAtravistaraM ckre|kRtaashvtensaadhrmikaaH zulkakaramukti mUladravyArpaNavyavasAyakAraNAdikoTIzvarAH kecillakSapatayaH, kurute smobhayakAla mapi pratikramaNaM, vyaracayantrisandhyaM jinArcanaM, akarotpratimAsaM lakSabhojyaM sAdharmikavAtsalyaM, prativarSa koTivAtsalyaM caikamakArSIt / samaM A madanamaJjaryA'yamadAtteSAMsAdharmikANAMkSIrodakacInAMzukaratnakambalaprabhRtidevaduSyAnukArivastrANisuvarNamaNimayAnikaTakakeyUrAdInisarvAGgAbharaNAni 35 ca, parvasu cakAra pauSadhopavAsaM saha tribhirbhUpasahanai / pAraNe tAnabhojayacca / dine dine vardhate tasya rAjyaM, sahasraM mUrdhAbhiSiktAH nRpAH, pazcAzatkoTayo / grAmAHdvAtriMzatsahasrANipurANAM, viMzativiMzatilakSAH sAmajAnAM turagANAMrathAnAMca, catvAriMzatkoTyaH, padAtInAM, evamekaM varSalakSaM raajympaalyt| __ anyadA zrIpArzvadevajJAnIgururAgamattaM sa papraccha-bhagavan ! kiM mayA pUrvabhave puNyaM kRtaM yeneddazI RddhiH siddhimAtrAH prAptAH kalpavRkSavat, sarvakAmadaM * kaccolakaratnaM prAptaM pravarddhamAnarAjyayuktaM gururAha-zrRNu rAjan ! pUrvabhavasambandhaM, yena kRtvA phalavizeSaH syAditi / tathAhi :
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // 36 . AsIt zrIsUryapure eko bhAravAhI bhImanAmA vaNik saugandhikaH, sadA poTTalakaM vahan sa tailakSipracaTena bhojanamekavelAmeva kurvANo dhanasazcayAya 36 caikenaivasthUlavastreNa varSapaJcakaM nirvAhamANo vasati sma, sadharma svapne'pi na vindate sm| devagurUnapinAzrauSIcca, prvdinaanypinaa'jnyaasiit| svajanavargeNa / supAtradAna ca saha kadApi vyayabhIrutayA nAmilat, nAgacchaddevatAbhavane kevalamarthacintAparo daivagatyA drammalakSamupArjayat / tasya caikaH putraH saJjAtaH svasamameghanAdarAja 36 prakRtitvAtpUrvajAneSa uddhariSyatIti mumude / atha cAntyasamaye he vatsa ! mayA bhAravAhinA etAvadravyamarjitaM, pratyAsannamRtyunocyate vatsa ! tvamapi madana0 kathA mavRttimAcaran drammalakSametadvardhanahetossthApayitvA svopArjitena yogakSemaM kurviithaaH| mRte pitari tenApi bhAravAhinA drammalakSamarjitamatyAsannamRtinA " // 11 // ca putrasya tathaiva zikSA dattA / tatastatrA'pi tathaiva bhAravAhI pUrvajebhyo'pi dviguNakArpaNyastathaiva lakSamarjayAmAsa, lakSatrayamapi ca nidhAnIcakAra, paJcatvamApacca / tasya putro dhanarAjanAmA sarvebhyo'pyatizayakArpaNyanaipuNyaH saJjAtastathaiva kurute sma tasya bhAryA dhanyA'bhidhA svabhAvata udArA dharmazIlA 6ca AhaH athaikadA'jalpadanalpadakSA, dhanyA priye sA'vasaraM samIkSya / bhAraM vahaMstvaM divasaM ca rAtriM, na vetsi lobhaaticittvRttiH||1|| gRhe'sti nau pUrvajasaJcito'rthaH, tvayA'pi bhUyAn samupArjitaM svam / kaSTaM kimarthaM kriyate na ko'pi bhoge ca puNye'pi ca na pravRttiH // 2 // gatAH satRSNA draviNaM vimucya, tvatpUrvajAstaiH kimasAdhi kAryam / mArga tadIyaM tvamapIha yAtA, dhigjIvitaM dhigvibhavaM tavAmuM // 3 // kiM zyAmatA te vadane'dya bahvI, zvAsAnpralambAn kimu muzcase c|
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ dMnuM supAtradAna meghanAdarAja madana kathA // 12 // // 12 // nidhAnalakSmIH kimu vA pranaSTA, hAnirbabhUva krayavikraye vaa||4|| atha dhanarAjaAhaH-mugdhe ! na jAnAsi vinA dhanAni, na ko'pi maitrI samupaiti loke| prakAzayan bhAti vaNigjano hi, sAmAnyaveSaM na punarvizeSam // 5 // adya tvayA cInakadhAnyamuSTirdvijAya dattA sdnaa''gtaay| vajrAhatAtmeva tato'smi jAto, mudhAkRtena draviNavyayena // 6 // iti zrutvA dRDhatamaM kArpaNyaM jJAtvA dhanyA taccittAnavRttiparA tasya hitArtha punarabhANIdvacanaM-priyatama ! ataH paramahaM pativratA satI evaMvidhamapi vyayaM na kariSyAmi, paraM svAmin ! yasmindharme'rthavyayo na bhavati tataH puNyaM kasmAna kriyate, kuruSva jinadarzanaM, vandasva jinamunIn, zrRNu dharmakathAM kssnnN| Sta dhanarAjaH prAha-priye ! yadi jainamunInetAn vande tadA mAmetaissaha paricayaH syAt, tata ete mAM vipratArya muSNanti-yathA bhadra ! kriyate dravyavyayena A devapUjA, kAryante devaprAsAdAHsthApyante tatrapratimAH, pUjyante saGghAH, dIyate dInAdibhyo dAnaM, pratilAbhyante sAdhavaH, kriyate sAdharmikANAM vAtsalyaM, arpyate jinaguNagAyanebhyo dravyaM kriyante tIrthayAtrAH, mocyante bandipatitAjIvAH lekhyante zrutapustakA iti ca kurvataHsato'cireNApikSIyate mama dhanaM, tato priye ! ahaM tava vacasA'trA''sannaprAsAde zrIjinaM natvA bhokSye iti niyamaM yAvajjIvam pratipanno'smi, zrIjino hi vandyamAnaH kasyApitRrti nakurute / na ca tatrA'rthavyayaH / iti bhartuMrvacasA saharSA'bhavattvayi etAvatA janmasAphalyamiti pratyavAdIcca dhanyA, evaM kAlo gcchti|| - anyadA madhyAhne poTTalakamuttArya kSudhAkrAntazcaraNaprakSAlane mudhA jalavyayo bhavati adhautapAda eva bhojanAyopaviSTaH, priyayA pariveSitaM, satailakSipracaTaM parimRdya tadrasaliptakaro yAvatA sa kavalamAdatte tAvatA niyamamasmArSIddhanarAjaH priyAM prati provAca ca
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 13 // supAtradAna meghanAdarAja madana kathA // 13 // namaskRto nAdya mayA jinezaH, prayAmi nUnaM niyamo'sti yasmAt / karaM samAcchAdaya me paTena, prakSAlite gacchati yadraso'yam // 1 // tadanu dhanyA dadhyau-ekavAramapi devatAnAM kRtaH praNipAto dinakRtaduritavidhvaMsanAya bhavati, niyame gRhIte bhavazatasahasrapAtakAni pralIyante'sya. madbharturmahatI niyamadRDhatA tathA sahajakArpaNyenAnnarasaparihAre kAtaro'pi ca, paramevaMvidho'piyadiniyamabaddho'yajinagRhe yAsyati tadA kadAcidadhiSThAyakasuraH pratyakSo'pibhAvI, yadadya mayA svapne'dhiSThAyakadevaprasannatAbharturdRSTetisvAnte vimRzantIpaTenatathA taMsamAcchAdyaprovAca-prANeza! devaprAsAdAntaH ko'pi tava kimapi kathayati tadA mAM pRccheriti| tatastathAbhUtakaraH saH yAvAtprAsAde gatvA jinaM natvA pazcAdvalitastAvatA tasya niyamadAyeNa tuSTo'dhiSThAyakaH / prAha-bho bho ! tava niyamena tuSTo'smi, yAcasva kizcana sa provAca-yAvatA'haM bhAyA~ pRSTvA samAgacchAmi tAvatA pratIkSasva, devo'vAdItbhadra ! yAhi, zIghramAgacche: tAvatA'trAhaM sthito'smi ! tato dhanarAjaHprAptarAjya iva hRSTaH svagRhamAgatya priyAM prAha-tuSTo'dya zrIjinadevaH kathaya kiM yAce, sAjagAda16 svAmin ! sampannAH sarve'pi nau manorathAH prAptaM tribhuvanasyApi sAmrAjyaM, prANeza ! hastasthaiva zamaikarAjadhAnI muktilakSmIH tava, vazavarttinyo 39 bhAvinyo'taHparamaSTau mahAsiddhayaH te, yAhi, zIghraM prArthaya zrIbhagavantamahantaM yathA he jinarAja ! mama pApaprAharikAn sarvAn dUrIkurviti / tataH priyAdezavazavartI jagAma jinAlayaM punarapi tathaiva dhanarAjaH kSiprakharaTitakaraH punaH praNipatya yayAce, bhagavan ! yadi prasannastarhi madIyAn pApaprAharikAn 16 dUrIkuru kuruca prsaadN| tataH santuSTena jinAdhiSThAyakasureNa proktaM-bhadraM ! tathA tava bhaviSyatIti, saMdehaM mA kaarssiiH| tadanu dhanarAjaH svagRhamAgataH, bhAryA 38 36 dadhyau pApaprAharikA'sya gatAstarhi vilokayAmi kiM kartA, evamevAnaM bhoktumupavizati naveti yAvaJcintayati tAvatA dhanarAjaH saJjAtavivekaH 36 kathayAmAsa, priye ! annarasAzucirmama hastastathA bahirabhyaTitazcagamanA''gamanena tena samAnaya jalaM yathA prakSAlayAmyenaM karaM ashucimiti| dhanyayA hRSTayA tathAkRtaM tataH prakSAlitakarakamalaH sa bhuktavAn / dhanyA dadhyau nUnaM phalitaM bhAgyaM yadetasya pApaprAharikAH gatAH, kiyAnapi vivekaH samAyAtaH
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM yato'yAnanarasa liptaH karaH kSAlitaH, etAvAn jalavyayastailarasAnnavyayazca na gaNitaH, manye'taH paraM madbharturdAnAntarAyabhogAntarAyarupapApaprAharikagamanAt priyo dAnI bhogI dharmavA~zca bhAvIti / Han supAtradAna 36 tato dvitIyadine dhanarAjasya jAtA dharme buddhiH Agatya snAnaM vidhAya dhautavastrANi ca paridhAya puSpaiH dhUpaiH phalairnaivedyairdIpairakSataizca kRtA zrIjinArcanA, meghanAdarAja manaHprasattipUrvamatithisatkArapUrvakaM ca bhojanaM vihitavAn / tena rUpyamayAni bhAjanAni, pAnIyayogyA api tAmrakalazA mRttikAkalazAzca kAritAH / 90 madana0 kathA // 14 // Han tataH prAcInakArpaNyAvasthAyAM yAni prauDhAni svayaM gRhe utpAlAbuballIjAtAni mahAntyalAbhAjanAni kaNaprakSepayogyAni jalayogyAni tAni sarvANyapi Han Chu zuddhAni doSarahitAni jAtAni tat zraddhayA munibhyo dattAni / tatpuNyaM dhanyayA'numoditaM / tato dharmamArAdhya dhaMnarAjajIvastvaM meghanAdo nAma rAjA jAtaH, 6 dhanyAjIvastvasau tava bhAryA madanamaJjarI jAtA, pAtradAnamahimnA tava kaccolakaratnaM sarvakAmitadAyakaM saJjAtaM, evaMvidhA ca sAmrAjyasampaddharSalakSaM yAvat mAnuSye'pi divyabhogAnubhavAH tavA'pUrvAH saJjAtAH / Chu Han iti zrIgurumukhAt svapUrvabhavaM zrutvA samutpannavairAgyaraGgaH zrImeghanAdo narendraH svaputrAya dattvA zrIjinaprAsAdeSu aSTAhnikAmahotsavaM sAdharmikavAtsalyaM OM dInAdidAnaM ca vidhAya madanamaJjarIyutaH pravavrAja, bahUni varSANi cAritramArAdhya zrIkevalajJAnaM ca prApya zrIsupAtradAnaprabhAvata: dvAvapyanantamavyayaM 6 mokSasukhamavApatuH Han Han ityadbhutaM vizadadAnamayAvadAtaiH, zrImeghanAdanRpatezvaritaM nizamya / nichadmadAnavidhaye sudhiyo'vadhatta, yena svayaM zrayati vaH zivasaukhyalakSmIH // 1 // ************************** Han Han // 14 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ / jhri cudh717gee soo drysrgsdii7 dsBY // supAtradAna meghanAdarAja madana kathA // 3 // ( ri 50 ttrdaav nsn: // 3 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
_