Book Title: Shikshamrut
Author(s): Ladakchand Manekchand Vora
Publisher: Raj Saubhag Satsang Mandal Sayla
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005553/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dy khr nkhr For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAgRta pUjyazrI lADakacaMda mANekacaMda vorA (parama pUjya bApujI) - ka saMyojaka ja brani. zrI saguNAbena sI. yu. zAha ka prakAzaka ja zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAga parA, sAyelA-363430 For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka prakAzana samiti zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAgaparA, sAyalA-363430 prathama AvRtti : 1500 prata vi.saM. 2047, gurupUrNimA - aSADha suda-15, tA. 26-7-91 bIjI AvRtti : 1500 prata vi.saM. 2054, saMvatsarI - bhAdaravA suda-4, tA. 26-8-98 trIjI AvRtti : 1500 prata (sudhArA-vadhArA sAthenI) vi.saM. 2061, gurupUrNimA - aSADha suda-15, tA. 21-7-05 * prAptisthAna * sAyalA * amadAvAda jayezabhAI je. zAha zIvA enTaraprAIjha zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa zrI rAjasobhAga Azrama sobhAgaparA, sAyalA-363430 (jI. surendranagara) phona naM. (02755) 280533 | phona : (079) 27475111 25, evaresTa TAvara, nAraNapurA, amadAvAda-13 Teli-pheksa : 280791 rajsaubhag@yahoo.com Teli-pheksa : 27483436 shivaenterprise @yahoo.com mudrakaH duMdubhi prinTarsa 406, AnaMdamaMgala-2, sI. jI. roDa, amadAvAda-380009 phona : 2646 0823 zikSAmRta - 2 muMbaI vinAyaka ke. zAha 22, zAMtiniketana, 3jA mALe, 95-e, marIna DrAIva, muMbaI - 400002 phona : 22813618 19 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che Amukha kI "sadgurunA upadeza vaNa samajAya na jinarUpa, samajyA vaNa upakAra zo? samaye jinasvarUpa." uparyukta kaDImAM darzAvavAmAM Avela bhAvone caritArtha karavAno suyoga prApta thayo che. e suyoganuM zuM mUlya che e to adhikArI AtmA ja samajI zake. pAtratA keLavavA mATe, yogyatA meLavavA mATe, adhikArI thavA mATe tathA AtmakalyANa sAdhavA mATe A saMsthA taraphathI mumukSu jIvone lakSamAM rAkhI graMthamALA prakAzita karavAnI yojanA karavAmAM AvI che. Aje A sAtamA puSpanI trIjI AvRtti sudhArA-vadhArA sAthenI bahAra pADatA AnaMda anubhavI rahyA chIe. A pustakamAM adhyAtmamArgamAM upayogI evA sAhityanuM saMkalana tathA jarUra hoya tyAM artha vivaraNa karavAmAM AvyuM che. A pustakamAM parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInAM vacanAmRto ja levAmAM AvyA che ane jarUra hoya tyAM pa. pU. bApujI (zrI lADakacaMda mANekacaMda vorA) dvArA prakAza pADavAmAM Avyo che, je sAdhaka jIvone upayogI thaze evI bhAvanA saha A prakAzana bahAra pADI rahyA chIe. sAyalA . vi.saM. 2061, aSADha suda-15 gurupUrNimA, tA 21-7-2005 bra.ni. nalinabhAI koThArI (pU.bhAIzrI) zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAga parA, sAyalA | || sapurUSonuM yogaMUT jagatanuM dhyAna karo || zikSAmRta je 3 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinI prastAvanA mI A saMsthAe 'zrI rAja-sobhAga graMthamALA'nA nAme mokSamArgamAM upayogI thAya, sAdhanAmAM mArgadarzaka thaI zake tevAM pustakonuM prakAzanakArya hAtha dharela che. parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInA "vacanAmRta'no svAdhyAya karatAM pa.pU.zrI. prabhuzrIjInAM je vivecana karatAM vacano nIkaLyAM hatAM, te upadezAmRta'mAM saMgrahita karavAmAM AvyAM che. temaja parama kRpALudevanA "vacanAmRta'no svAdhyAya karatAM pU.zrI brahmacArIjInAM je vacano nIkaLyAM tene bodhAmRta'mAM saMgrahavAmAM AvyAM che. parama upakArI, parama pUjya, saMsAra paribhramaNamAMthI bahAra nIkaLavA mATenA AdhyAtmika mArgadarzaka evA pUjya bApujI(zrI lADakacaMda mANekacaMda vorA)no jyAre jyAre muMbaImAM nivAsa hoya tyAre "zrImad rAjacaMdra" vacanAmRtajImAMthI svAdhyAya karAvatAM, je vivecana kareluM tene viDiyo tathA oDiyo keseTomAM saMgrahita karavAmAM Avela che, tenA uparathI A "zikSAmRta" pustaka taiyAra karavAmAM Avela che. parama kRpALudeve mokSamArganuM rahasya gujarAtI bhASAmAM darzAvyuM che, te rahasyane mumukSuo pAse khUlluM karIne darzAvanArA evA pUjya bApujIno ApaNA sau upara parama upakAra che. A pustakamAM saMgrahita karavAmAM AveluM lakhANa I.sa. 1985, 1986 ane 1987 daramyAna pU. bApujInI muMbaImAM upasthiti hatI tyAre karela svAdhyAya uparathI levAmAM AveluM che. A pustaka taiyAra kevI rIte thayuM tenI thoDI mAhitI atre ApavI jarUrI che. svAdhyAyanI viDiyo temaja oDiyo keseTa uparathI bra. ni. zrI saguNAbena tathA bra. ni. zrI mInaLabene noTamAM svAdhyAya utAryA. te mATe khUbaja mahenata karIne yathAtathya rIte pU. bApujInAM vacano lakhAya tenI kALajI rAkhI te kArya pUruM karyuM. tyArabAda te noMdha pU. bApujI dvArA joI javAmAM AvI. temAMthI prAsaMgika vaktavyo ane punaroccAra vagere nivArIne, vyavasthita rIte lakhIne, noMdha pharIne taiyAra karavAmAM AvI. A noMdharUpe taiyAra thayela lakhANane pustaka rUpe prakAzita karavA mATe zAstrIya temaja bhASAkIya rIte barAbara che ke kema tenI cakAsaNI DaoN. ramaNabhAI zAha - jemaNe muMbaI yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganA vaDA tarIke kAma karela che, temaja jainazAstronA abhyAsI che ane gujarAtI bhASAmAM pIeca.DI.nI DigrInA mArgadarzaka paNa che, temanI pAse karAvavAnuM nakkI karyuM ane A kAma teoe saharSa svIkAryuM. khUba ja vyavasAyamAM rokAyela hovA chatAM AzramamAM AvIne te kAma temaNe khUbaja suMdara rIte pUruM karI ApyuM. zikSAmRta je 4 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrImad rAjacaMdra" graMthanI agAsanI AvRttimAMthI kRpALudevanAM vacanAmRto pU. bApujI e svAdhyAya mATe pasaMda karyAM temAM ekaMdare mahattvanAM badhAM vacano AvI jAya che. tema chatAM A vacanonI pasaMdagI teoe muMbaInI samayamaryAdAne lakSamAM rAkhIne karI che. vadhu samaya hota to haju paNa bIjAM keTalAMka vacano laI zakAyAM hota. tema chatAM ahIM svAdhyAya mATe pasaMda karelAM vacano jijJAsu sAdhakane kRpALudevanA tamAma vacano prati dorI javAnI preraNA ka2ze evo vizvAsa che. A rIte A pustaka taiyA2 ka2vA mATe 5.pU. bApujInA svAdhyAyarUpe rahasya khUlluM karavAmAM AvyuM che tenI oDiyo, viDiyo keseTa uparathI noMdha taiyA2 ka2vA mATe tathA noMdhane vyavasthita karavA mATe bra. ni. zrI sadguNAbena tathA bra. ni. mInaLabenano A saMsthA khUba khUba AbhAra mAne che. temaja A pustakane zAstrIya rIte ane bhASAkIya rIte vyavasthita karavA mATe DaoN. zrI ramaNabhAI zAhano paNa A saMsthA khUbakhUba AbhAra mAne che. uparAMta A pustakamAM Avela pa. pU. bApujInAM vacanone-anubhavanA rahasyane bahAra lAvavA mATe je je nimittoe bhAga bhajavyo hoya teono paNa AbhAra mAnavAnuM yogya ja gaNAze. sAdhanA karavA mATe taiyAra thayela mumukSuone A pustaka khUba ja upayogI thaze. A pustakamAM parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI dvArA kahevAmAM Avela vacanonAM rahasyone svAdhyAya dvArA khullA karavAmAM AvyA che. A graMthamAM kyAMka kyAMka parama kRpALudevanA vacano upara koI jAtanuM vivecana karavAmAM AvyuM nathI ane ema ne ema ja te mUkavAmAM AvyAM che; tenuM kAraNa e che ke te sAdhaka mATe vAraMvAra manana, ciMtana karavA yogya che. sAdhanA karatAM sAdhako A pustakano upayoga potAnI sAdhanAmAM baLa pUruM pADanAra tarIke karaze to acUka teone lAbha thato jaNAze. A "zikSAmRta" graMtha sAdhakone upayogI nIvaDaze to amAruM A prakAzana sArthaka lekhAze. smRti doSa, anavadhAna doSa, chadmasthAvasthA, mudraNa doSa vagerene kAraNe graMthamAM je kaMI kSatio rahI gaI hoya te mATe temaja punarukti thavAnI saMbhAvanA che to te mATe kSamA mAgIe chIe. A graMthanI presakopI taiyAra karavA mATe bra. ni. zrI rasikabhAI tathA AtmArthI zrI chabIlabhAIno saMsthA AbhAra mAne che. A saMkalanane chapAvavA aMgenI badhI ja kAmagIrI saMbhALanAra bra. ni. zrI rasikabhAInI saMsthA AbhArI che. zikSAkRta > 5 For Personal & Private Use Only prakAzana samiti zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAgaparA, sAyalA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI AvRttinI prastAvanA rahI ajJAnane lIdhe ja jIva potAnuM saccidAnaMda svarUpa bhUlI jAya che ane bAhya vyaktitvane potAnuM sAcuM astitva mAnI bese che. AvI bhrAMtine kAraNe jIva nijanuM astitva bahAranA upAyo vaDe sAcavavA prayatna kare che. jJAna tathA AnaMdane paNa bahAra zodhe che. te bAhya saMzodhanamAM mAruM-tAruM, priya-apriya, rAga-dveSanI pariNatine kAraNe jIva potAnI karmata sRSTi utpanna kare che ane te ja duHkhanuM kAraNa bane che. tethI taddana viparIta jJAnottara dazAmAM samAdhistha yogI puruSane je sahaja avasthA hoya che temAM prANa, vRtti ane mananI sthiratA hoya che. te sthiratAmAM potAno AnaMdasvarUpa AtmA je satya che ane jJAnasvarUpa che teno anubhava hoya che. pachI temAM koIpaNa saMzaya raheto nathI. AvA jAgRta jJAnI mahAtmAne ahamUno nAza, padagalika vyaktitva pratye udAsInatA hovAthI tevI sthiti sahaja rahe che. ' AvA sadgurudeva zrI lADakacaMda vorA(pa.pU. bApujI)nA upadezavacano dvArA AtmA saMbaMdhIsatya saMbaMdhInuM zravaNa thayuM. manana-ciMtana ane nididhyAsananA prayatna temaja puruSArthano AraMbha thayo. mumukSu AtmAo para lakhAyelA parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInA patro temaja pado, nivRtti kSetramAM Apelo bodha temaja tenI chAyA tathA atyaMtara pariNAme avalokananuM saMkalana karatAM arvAcIna dharmagraMtha "zrImad rAjacaMdra" vacanAmRta prAcIna kALanA Agama temaja upaniSado tulya che. zAstrokta vacanonAM temaja anubhavanAM UMDANa tathA vistArathI adhyAtmanAM rahasyo amRtavacano dvArA anAvRta karyA che. te rahasyonuM hArda pAmavA, tenA Azayane sUkSmatAe oLakhavA ane AtmasAt karavA pa. pU. bApujInI viziSTa prajJAno sahAro prApta thayo ane temAMthI A navanItano, tattvArthano AsvAda karAvato "zikSAmRta graMtha pragaTa thayo. parama kRpALudeva zrImadjInA upadezone tathA vicArone pa. pU. bApujIe rome rome pacAvI potAnA jIvana vaDe tene mUrtarUpa pradAna karyuM, mULa dharmane caritArtha karI batAvyo. I.sa. 1985thI 1987 daramiyAna pa. pU. bApujIe muMbaImAM karAvelA svAdhyAyono prathama AvRttimAM samAveza thayo. sAdhanA kartA deza-videzanA mumukSuone te AvRtti khUba ja upayogI thaI. prathama AvRttimAM bAkI rahI gayelA paghonuM mumukSuonA Agrahane vaza thaI I.sa. 1996mAM muMbaI padhArI 5. pU. bApujIe kramabaddha lakSapUrvaka sAMgopAMga vAMcana karyuM. vANInA saMyamI zikSAmRta 6 For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApujIe AvazyakatA pUratuM ja saraLa sAdI bhASAmAM, khAsa tAravelA patro temaja padonAM rahasyone prakAzita karyA. dharmAnurAgI saujanyazIla mumukSu AtmAonI madadathI "zikSAmRta" graMthanuM sudhArA-vadhArA sAthe punaHmudraNa karI A navI AvRttinuM prakAzana kArya pUrNa thayuM che teno AnaMda anubhavIe chIe. je ziSya guru pratye saMpUrNa zaraNAgatipUrvaka gurunI AjJAnuM ArAdhana kare, guru karatAM savAya bane, gurunI pratimUrti rUpa bane te guru-ziSya yoga sarvocca ane ati utkRSTa gaNAya evA ja guru-ziSya yoga parama pUjya bApujI tathA pU. gurumAno gaNAya. pa.pU. bApujInI zikSAmRtanuM pAna karIne teoe sArI evI AdhyAtmika UMcAI sara karI. pU. gurumAnA AvA apUrva AdhyAtmika puruSArtha pratye ahobhAva vyakta karatAM ame A "zikSAmRta" graMtha teonA zrIcaraNomAM samarpita karatAM AnaMda anubhavIe chIe. jainazAstranA abhyAsI AtmArthI DaoN. ramaNabhAI cI. zAha temaja saMskRta bhASAnAM prAdhyApaka AtmArthI caMdrikAbahenapAMcAlIe A graMthane zAstrIya temaja bhASAkIya rIte vyavasthita karI ApavA badala saMsthA te banneno khUba khUba AbhAra mAne che. A graMthane prakAzita karavAmAM brahmaniSTha zrI rasikabhAI, brahmaniSTha mInaLabahena temaja AtmArthI vasaMtabahene je parizrama karyo che te abhinaMdanane pAtra che. laMDana mumukSu maMDaLe A pustakanA prakAzanakArya mATe Apela Arthika sahAya badala maMDaLanA mumukSuone aneka dhanyavAda. prakAzanakArya hoya ke janasevA, AzramanA badhAM ja kAryo pratye jAgrata rahIne laMDananA mumukSuoe haMmeza utsAhapUrvaka pIThabaLa puruM pADyuM che te badala maMDaLanA dareka sabhya pratye AbhAranI lAgaNI vyakta karIe chIe. A graMthanuM suMdara mudraNa, prUpha rIDiMga ane prinTiMga kArya khUba ja sArI rIte karI ApavA badala sarvane dhanyavAda tathA abhinaMdana. prakAzana samiti zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAgaparA, sAyalA zikSAmRta + 7 For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * stuti arhato bhagavaMta indramahitAH siddhAzca siddhisthitAH AcAryA jina zAsanonnatikarAH pUjyA upAdhyAyakAH / zrIsiddhAntasupAThakA munivarAH ratnatrayArAdhakAH paMce te parameSThinaH pratidinaM kurvantu vo maMgalam // 1 // mahAdevyAH kukSiratna zabdajItavarAtmajam / rAjacaMdramahaM vaMde tattvalocanadAyakam // 2 // ajJAna timirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrI gurave namaH II3II prathama (namaskAramaMtra) vaDe paMca parameSThinI stuti thaI. A navakAra maMtrathI koI moTo maMtra nathI. arihaMta bhagavAna ke jemaNe cAra ghanaghAtI karma kSaya karyAM che ane kevaLajJAna prApta thayuM che, teonI indra paNa pUjA kare che. siddha bhagavaMto sidghAlayamAM anaMta sukhamAM sthira thayelA che. AcArya bhagavaMta ke jeone AtmajJAna thayuM che, anubhava thayo che, jeo jaina zAsananI unnati karavAnuM kArya kare che. siddhAMtanA yathArtha jANakAra ane bhaNAvanAra evA upAdhyAya pUjya sthAne che. temaja siddhAMtano yathArthapaNe svAdhyAya karanArA muni bhagavaMto je ratnatrayanA ArAdhako che temane pratidina namaskAra karuM chuM ke jethI pAMceya parameSThI bhagavaMto amAruM kalyANa karanAra thAo. 1 devabAnI kukSithI janmela ratnarUpa, tathA vacanano jaya karanArA eTale ke zrutajJAnanA pAragAmI-prajJAvaMta zrImad rAjacaMdrajI ke je zrI ravajIbhAInA putra, teNe anAdinA ajJAnane dUra karavA mATe tattvarUpI dRSTi-divya dRSTino AvirbhAva thavA mATeno rasto batAvyo temane ullAsita bhAvathI vaMdana karuM chuM. 2 ajJAnarUpI timira-aMdhakArathI aMdha banelAnA jemaNe jJAnarUpI aMjananI saLIthI divya netro ughADyAM ane samyakdaSTinI prApti karAvI tevA zrI sadguru bhagavaMtane namaskAra karuM chuM. 3 zikSAmRta -> 8 For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , $ Lis Way mULanAyaka zrI vAsupUjya svAmI jinAlaya : zrI rAja-sobhAga Azrama, sAyalA For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama kRpALudeva - zrImad rAjacaMdra For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadagurudevazrI 5. pU. bApujI (zrI lADacaMda mANekacaMda vorA) For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa pUjya gurumAM 'ka' zrImati DaoN. sadaguNAbena sI.yu.zAha 'ii ziSya hadayamAM guru birAje, guru hRdayamAM ziSya" evI adbhuta guru-ziSyanI, bhagavAna ane bhaktanI prema-prItinI amRtasaritA | vahe tyAre emAM snAna karavAnI jhaMkhanA jAgavI svAbhAvika che. AvI pa. pU. bApujI ane pU. gurumAnI premasaritAnuM abhivAdana karatA ame A graMtha pU. gurumAnA zrIcaraNomAM bhaktibhAvapUrvaka samarpita karatA AnaMda anubhavIe chIe. Jain Educcion rivate Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne ina 2 mula More 1111-21 (u4thAna nahI sakA. tAvisa asA 211 / THESE00517 fa yA- 2..... "mana jAdhatA ---- 32 e ch 31 2.91, tyAra yAtA 1 42 ra 26 / zikSAmRta je 9 For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara vikAra toyAma ahUvibhaGgA meM vidha+dityuna sAtha Ane By $151727} 0 prI mAne mA kriyA hai te laya zikSAmRta - 10 For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ At navA - m5 ra ma Deze for a lana itanA zikSAmRta + 11 For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rena hepa, sara 2 bata yAya AMIT lAna sI yA 212 zikSAmRta je 12 For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eg sudhI bhA iMlana bhaya kSyA sudhI sadhyA dama bhArgamA khekaDA dhyAnoM nayI lIlA zikSAmRta 13 For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA nukSara kare - pAnIpata, ramamA nara, tyA kAhI sva rAna yAthAya zikSAmRta <14 For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- tohInI HEACHER bhI mulI 43. yIle 20, paNa detA portaaton or zikSAmRta 15 For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA choDe rApAnI nAhana, le .......... ............ zikSAmRta + 16 For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAjasobhAga Azrama - sAyalA saMkSipta paricaya) rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInA Adarza, arvAcInakALanA yugapradhAna puruSa zrImad rAjacaMdra eka gRhastha mahAtmA hatA. samartha AtmajJAnI, paramajJAna-nidhAna zrImajInuM adhyAtmajIvana ane teono bodha jagatanA jIvo mATe kalyANarUpa banyo che. potAnA hRdayasakhA, bhagatanA gAma sAyalA susthita zrI sobhAgabhAI upara lakhelA patromAM teoe potAno aMtaraMga puruSArtha, bAhya upAdhio maLe kaLavAto samAdhibhAva, potAno kramika AtmavikAsa ane Atmadarzanano AnaMda anubhava Alekhyo che. temaNe vItarAga bhagavAna mahAvIre prarUpelA sanAtana mULa Atmadharmane uddhAMdhyo che. zrImajIne sobhAgabhAI mATe utkRSTa pUjyabhAva hato, temaja zrI sobhAgabhAInA romeroma ane pradeza-pradeza zrImadjInA satsamAgama mATe Atura rahetA, zrImadjInuM ananya zaraNa pAmatA zrI sobhAgabhAIne potAnA aMtima divasomAM AtmasAkSAtkAra thayo hato. zrI sobhAgabhAInA nimitte jJAnadivAkara zrImadjIe jagatane adhyAtmanI, paramArthanI lahANI karI, sobhAgabhAInI keDIe adhyAtmanA zikharasamA, parama udAsIna zrImadjInA AtmaamirAtane pAmavAne mumukSuo puruSArtha bane e hetue sAyalAnA saMta zrI lADakacaMda mANekacaMda vorA (pU. bApujI) e sAyalAmAM ja Azrama sthApavAnI bhAvanA pragaTa karI, tethI zrI rAja-sobhAga satsaMga maMDaLa saMcAlita A yogAzramanI 31 Disembara 1976nI sAlamAM maMgaLa zarUAta thaI. vItarAga bhagavAna mahAvIre prabodhelA ane parama kRpALu zrImad rAjacaMdrajIe prarUpelA mULa sanAtana AtmadharmanuM ArAdhana pratyakSa satpuruSanA sAMnidhyamAM jijJAsu mumukSu AtmAo karI zake e ja A saMsthAnuM mukhya lakSa ne dhyeya che. A saMsthAnA mULAdhAra ane praNetA adhyAtmaniSTha pU. gurudeva pa. pU. zrI lADakacaMda mANekacaMda vorA (pU. bApujI)e jJAna ane bhaktimArgano suMdara samanvaya sAdhIne, uttama AtmalakSI mokSapuruSArthamAM mumukSu AtmAone sthira karyA. pU. bApujInuM vizva vAtsalya, aMtaraMga cAritra, vizALa ane mAdhyastha dharmabhAvanA tathA tevA agaNita guNoe sAdhaka mumukSu AtmAone saMskArita karyA. " AzramanA parisaramAM dAkhala thatAM ja apUrva zAMtino anubhava thAya. brAhya jagata vismRta thAya, pavitra vAtAvaraNamAM dehanuM Arogya vadhe ane AtmA nirdoSa bhAvo bhajato thAya. AzramamAM mukhyatve AtmalakSI pravRttio cAle che. je jIvane AtmasAdhanAnAM zikhara sara karavA hoya tene mATe naisargika vAtAvaraNa vacce Avela A Azrama divyadhAma samAna che. bhagavAna mahAvIre prarupelA mULamArganI oLakha parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajInAM vacanAmRto dvArA ahIM apAya che. vizALa dRSTi ane mAdhyasthavRtti dharAvatA pU. bApujI anubhavI saMtonI prerakavANInA himAyatI hatA. pU. bApujIe anya mahAtmAoe racelA adhyAtma graMthone, stavanone, padone bahumAnapUrvaka AzramamAM thatA svAdhyAya ane bhaktimAM sthAna ApyuM che. "so saMtono eka sura' AzramanA devavimAna samA kalyANa holamAM zikSAmRta 17 For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUMjI UThyo. pratyakSa gurunA anubhavasvare pUrve thayelA yogIonA satyAtmaka bodhanuM vizleSaNathI divya vAtAvaraNa sarjAyuM che. sahajatAe suratAne sAdhI prabhumaya ekalakSa thaI sAdhako tanmaya bane che. surendranagarathI 31 ki.mI., rAjakoTathI 85 ki.mI. ane amadAvAdathI 135 ki.mI. para AvelA sAyalAnA AzramamAM sAdhakane joItI rahevAnI tathA bhojananI sAnukULa vyavasthA goThavAyelI che. tauparAMta tIrthaMkara paramAtmAnuM jinAlaya, dhyAnakhaMDa. vAMcanAlaya, saubhAgya smRtighara, pU. bApujInuM gurumaMdira tathA samAdhisthaLa ane mukhya svAdhyAyamaMDa sAdhakane alaukika pratIti karAve tevA che. ahIM deza-videzanA loko AtmasaMzodhana arthe Ave che. eka dhyeyane sAdhavA mATe alaga-alaga sthaLethI AvelA sAdhako zrI sadgurunA sAMnidhyamAM eka moTo adhyAtma parivAra banyo che. * parama kRpALu zrImadjInuM bodhavacana che : "vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che." pU. bApujI mAnatA ke duHkhI manuSyanI sevAmAM rahIzuM to ApaNo tyAgabhAva ne vairAgyabhAva hamezAM TakI raheze. saMvedanazIla, urmipradhAna, komaLahRdayI pU. bApujI jyAre duHkhI daridra ane azikSita samAjane jotA tyAre teonuM haiyuM karuNAthI ubharAI AvatuM. deza-paradezathI AvelA sukhI mumukSuone preratA ane sumArge teonI saMpattino upayoga karAvatA. mAtra nANuM ApI chUTI javuM ema nahIM, paNa cokasAIpUrvaka, hareka kArya mumukSuonI svayaM dekharekha nIce thatuM. Ama tyAga ne vairAgyathI prerita sAdhaka mumukSuvarga AzramamAM rahI AMtaravizuddhinI sAthosAtha bAhyamAM niSkAma karmayoga sAdhavA lAgyo. pariNAme janahitanI aneka pravRttio AraMbhita thaI. je nIce mujaba che : 1. unALAmAM chAza kendro. 2. ziyALAmAM garama kapaDAM ne dhAbaLA. 3. nirAdhAra tathA vRddhajanone anAja vitaraNa. 4. vIranagara sthita zivAnaMda mizananI sahAyathI netra cikitsA tathA netrayajJanuM Ayojana. 5. vikalAMga tathA apaMgone jarUriyAtanA sAdhano pUrAM pADavAM. 6. baheno mATe sivaNa tathA bharatagUMthaNInI tAlIma ApatA vargo. 7. duSkALa daramyAna niraNa kendra (Cattle Camps)ne sahAya karavI. jJAnavRddha pU. bApujI have vayovRddha paNa hatA. pote potAnI hAjarImAM ja potAnA gurupadano tyAga karyo. potAnA uttarAdhikArI tarIke potA samAna yoganiSTha, sthiracitta, AtmalIna evA bhAIzrI nalinabhAI koThArI tathA guramaiyA zrI sadaguNAbena sI. yu. zAhane satyavAraso ApIne Azrama tathA mumukSuonA bhAvi mATe nizcita thaI gayA. zAMta, saumya, AgavI sUjha dharAvanAra, dUraMdezI, ajaba vyavasthAzakti, hRdayamAM apAra vAtsalya, evA pUjya bhAIzrIe potAnuM samagra yogakSema Azramane samarpita karyuM. pU. bApujIne anusarato vAtsalyabhAva ane adhyAtmanuM poSaNa sarva mumukSune maLavA lAgyuM. zAMta, dhIra, gaMbhIra, sadAye caherA para verAyeluM smita tathA Atmaprasanna pU. bhAIzrIe pU. bApujInA mananA uttama bhAvone ane iSTa icchAone eka pachI eka pUrNa karavAno saMkalpa karyo. pAramArthika apekSAe, zrI sobhAga dehavilaya zikSAmRta che 18 For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAbdI varSanI tathA parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdra dehavilaya zatAbdInI samagra varSa daramyAna vizvavyApakapaNe ujavaNI thaI ane aneka bhavya AtmAone Atmadharmano paricaya thayo. - pU. bApujI thakI pradIpta thayelo janakalyANano bhAva, niSkAma karmayogI pU. bhAIzrImAM pracaMDa rIte jhaLahaLI rahyo che. pU. bApujInA samayamAM jharaNA svarUpe vahetuM loka kalyANanuM kArya Aje vizALa nadInuM svarUpa dhAraNa karI cUkyuM che. rogacALo ne bimArIthI pIDAtA sAyalA tathA AjubAjunA grAmajanone prAthamika sAravAra maLI rahe te mATe, sAyalA pAMjarApoLe phALavelI jagyAmAM 4000 co. phUTanuM davAkhAnuM tathA hospiTalanuM navanirmANa thayuM che. strI keLavaNI mATe kaMI karavuM, pU. bApujInA te uttama saMkalpane sAkAra karavA parama pUjya bhAIzrIe bApujInA nAme "pU. lADakacaMda mANekacaMda vorA garlsa hAIskUla" dhoraNa 8 thI 12 sudhInI kanyAzALAnI sthApanA karI. 26mI jAnyuArI 2000nA vinAzakArI bhUkaMpe anekane beghara karyA, jAnahAni thaI ane bhAratanI gujarAta, saurASTra ane kacchanI bhUmi para duHkha ALoTavA mAMDyuM. sAyalAnI bAjunuM ninAmA gAma, hatuM na hatuM thaI samagra jamInadosta banyuM. prakRtinA prakopane paDakAra gaNI hiMmatathI jhIlI levo ema karuNAsAgara pU. bhAIzrIe saMkalpa karyo. mumukSuvargane hAkala ApI ane bhagIratha kAryo zarU thayAM. (1) 25 lAkhanA kharce 1300 makAno comAsA pahelAM ja marAmata karI ApyAM. (2) jamInadosta banela ninAmA gAmanI bAjumAM uttama guNavattA dharAvatA 335 AvAso tathA saMpUrNa jarUriyAta sAthe suMdara gAma UbhuM karyuM ane tenuM nAma "lADakapura" ApavAmAM AvyuM. blAInDa pIpalsa esosIezananA sathavAre, apaMga vikalAMga tathA maMdabuddhijIvo mATe AzramanA saMkulamAM ja pragatizIla zALA cAlu che. te jagyA nAnI paDatI hovAthI tenuM vistaraNa karavAnuM nakkI karela che. te mATe AzramanI najIka navI jamIna kharIdavAmAM Avela che ane te upara vikalAMga senTaranI jarUriyAta mujaba moTuM makAna banAvavAnuM Ayojana karela che. "AzIrvAda vikalAMga TrasTa" nA nAme A pravRtti cAlI rahela che. bhUkaMpagrasta 43 zALAo, 160 oraDAonuM navanirmANa karI lokArpita karI ne tenuM zikSaNa dhoraNa UMcuM Ave te arthe pU. bApujInA janmazatAbdI varSa nimitte bAlavikAsa yojanA (premanI paraba)no maMgaLa AraMbha tA. 29 jAnyuArI 2004nA roja zyo. sAyalA tathA AjubAjunA pachAta vistAranA loko mATe A Azrama AzIrvAdarUpa banI gayo che. A yogAzrama eTale AdhyAtmika jIvanamAM pravezavAnuM anokhuM sadbhAgya, jyAM AtmajJAnI gurunuM ananya zaraNa, sAMnidhya ane teonA samRddha AzIrvAda prApta thAya che ane A manuSyajIvana saphaLa thAya che. prakAzana samiti zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa sobhAgaparA, sAyelA zikSAmRta 19 For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (anukramaNikA . . 318nA jAva .................... ......... 334 34) lh 1. zrI vacanAmRtajI .... .............. 1 2. zrI upadeza noMdha .. 3. zrI upadeza chAyA ................. ........ 272 4. zrI vyAkhyAnamAra-1 ................................ ................ 291 5. zrI vyAkhyAnasAra-2 ................. .......... 296 6. zrI AtyaMtara pariNAma avalokana : (a) hAthanoMdha-1........ (ba) hAthanoMdha-2 (ka) hAthanoMdha-3 ..... 7. zrI vaMdana praNipAta stuti tathA kSamApanA ........ 348 8. anya pado ane stavano : 1. mohanI niMdamAM - pU. zrI kALidAsabhAI ........................... 349 2. jIya jAne - zrI AnaMdaghanajI ....... .............. 3. rome rome - zrI choTama ... ............... 35ra 4. sadgurunA te zabda - zrI prItama ...... 353 5. nAma sudhArasa - zrI nIrAMta bhagata ... 354 6. pUrava puNya udaya karo - zrI cidAnaMdajI .................... 355 7. zrI vimaLanAtha jinastavana - zrI AnaMdaghanajI ...... 357 8. zrI dharmanAtha jinastavana -zrI AnaMdaghanajI ........ 359 9. zrI zAMtinAtha jinastavana - zrI yazovijayajI .. 330. 10. zrI naminAtha jinastavana - zrI AnaMdaghanajI 362 11. krodha, mAna, mAyA, lobhanI sakjhAyo - zrI udayaratna ............. 367 12. zrI AtmasiddhazAstra - parama kRpALudeva. 13; caityavaMdana...... .............. 374 lh 351 .............. lh lh .............. lh ..... 372. zikSAmRta je 20 For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 66 'zrImad rAjacaMdra" zrI vacanAmRtajI 1. prathama zataka (zArdUlavikrIDita vRtta) graMthAraMbha prasaMga raMga bharavA, koDe karuM kAmanA; bodhuM dharmada marma bharma haravA, che anyathA kAmanA; bhAkhuM mokSa subodha dharma dhananA, joDe kazuM kAmanA; emAM tattva vicAra sattva sukhadA, prero prabhu kAmanA.1 (chappaya) nAbhinaMdana nAtha, vizvavaMdana vijJAnI; bhava baMdhananA phaMda, karaNa khaMDana sukhadAnI; graMtha paMtha AdyaMta, khaMta preraka bhagavaMtA; akhaMDita arihaMta taMtahAraka jayavaMtA; zrI maraNaharaNa tAraNataraNa, vizvoddhAraNa agha hare; te RSabhadeva paramezapada, rAyacaMda vaMdana kare. 2 2. prabhu prArthanA (doharA) jaLahaLa jyoti svarUpa tuM, kevaLa kRpAnidhAna; prema punita tuja preraje, bhayabhaMjana bhagavAna. 3 nitya niraMjana nitya cho, gaMjana gaMja gumAna; abhivaMdana abhivaMdanA, bhayabhaMjana bhagavAna. 4 dharmadharaNa tAraNataraNa, zaraNa caraNa sanmAna; vighnaharaNa pAvanakaraNa, bhayabhaMjana bhagavAna. 5 bhadrabharaNa bhItiharaNa, sudhAjha2Na zubhavAna; klezaharaNa ciMtAcUraNa, bhayabhaMjana bhagavAna. 6 avinAzI arihaMta tuM, eka akhaMDa amAna; ajara amara aNajanma tuM, bhayabhaMjana bhagavAna. 7 AnaMdI apavargI tuM, akaLa gati anumAna; AziSa anukULa Apaje, bhayabhaMjana bhagavAna. 8 nirAkAra nirlepa cho, nirmaLa nItinidhAna; nirmohaka nArAyaNA, bhayabhaMjana bhagavAna. 9 noMdha : parama kRpALudevanA vacano jADA (bolDa) akSaromAM che. svAdhyAya daramyAna pa. pU. bApUjIe uccArela vacano sAmAnya (plena) zabdomAM che. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta sacarAcara svayaMbhU prabhu, sukhada soMpaje sAna; sRSTinAtha sarvezvarA, bhayabhaMjana bhagavAna. 10 saMkaTa zoka sakaLa haraNa, nautama jJAna nidAna; icchA vikaLa acaLa karo, bhayabhaMjana bhagavAna. 11 Adhi vyAdhi upAdhine, haro taMta tophAna; karuNALu karuNA karo, bhayabhaMjana bhagavAna. 12 kiMkaranI kaMkara mati, bhUla bhayaMkara bhAna; zaMkara te snehe haro, bhayabhaMjana bhagavAna. 13 zakti zizune Apazo, bhakti muktinuM dAna; tuja jukti jAhera che, bhayabhaMjana bhagavAna. 14 nIti prIti namratA, bhalI bhaktinuM bhAna; Arya prajAne Apazo, bhayabhaMjana bhagavAna. 15 dayA zAMti audAryatA, dharma marma manadhyAna; saMpa jaMpa vaNa kaMpa de, bhayabhaMjana bhagavAna. 16 hara ALasa edIpaNuM, hara agha ne ajJAna; hara bhramaNA bhArata taNI, bhayabhaMjana bhagavAna. 17 tana mana dhana ne annanuM, de sukha sudhAsamAna; A avanInuM kara bhaluM, bhayabhaMjana bhagavAna. 18 vinaya vinaMtI rAyanI, dharo kRpAthI dhyAna; mAnya karo mahArAja te, bhayabhaMjana bhagavAna. 19 3. kALa koIne nahIM mUke (harigIta) motItaNI mALA gaLAmAM mUlyavaMtI malakatI, hIrAtaNA zubha hArathI bahu kaMThakAMti jhaLakatI; AbhUSaNothI opatA bhAgyA maraNane joIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. maNimaya mugaTa mAthe dharIne karNa kuMDaLa nAkhatA, kAMcana kaDAM karamAM dharI kazIye kacAza na rAkhatA; paLamAM paDyA pRthvIpati e bhAna bhUtaLa khoIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 2 daza AMgaLImAM mAMgalika mudrA jaDita mANikyathI, je parama preme pe'ratA poMcI kaLA bArIkathI; e veDha vIMTI sarva choDI cAliyA mukha dhoIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 3 mUcha vAMkaDI karI phAMkaDA thaI lIbu dharatA te pare, kApela rAkhI kAtarA harakoInAM haiyAM hare; e sAMkaDImAM AviyA chaTakyA tajI sahu soIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 4 cho khaMDanA adhirAja je caMDe karIne nIpajyA, brahmAMDamAM baLavAna thaIne bhUpa bhAre UpajyA; e catura cakrI cAliyA hotA nahotA hoIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 5 je rAjanItinipuNatAmAM nyAyataMtA nIvaDyA, avaLAM karyo jenA badhA savaLA sadA pAsA paDyA; e bhAgyazALI bhAgiyA te khaTapaTo so khoIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 7 taravAra bahAdura TekadhArI pUrNatAmAM pekhiyA, hAthI haNe hAthe karI e kezarI sama dekhiyA; evA bhalA bhaDavIra te aMte rahelA roIne, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne. 7 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 4. dharma viSe (kavita) sAhyabI sukhada hoya, mAnataNo mada hoya, khamA khamA khuda hoya, te te kazA kAmanuM? juvAnInuM jora hoya, ezano aMkora hoya, dolatano dora hoya, e te sukha nAmanuM vanitA vilAsa hoya, proDhatA prakAza hoya, dakSa jevA dAsa hoya, hoya sukha dhAmanuM vade rAyacaMda ema, saddharmane dhAryA vinA, jANI leje sukha e to, bee ja badAmanuM! 1 moha mAna moDavAne, phelapaNuM phoDavAne, jALapheda toDavAne, hete nija hAthathI; kumatine kApavAne, sumatine sthApavAne, mamatvane mApavAne, sakala siddhAMtathI; mahA mokSa mANavAne, jagadIza jANavAne, ajanmatA ANavAne, vaLI bhalI bhAtathI; alokika anupama, sukha anubhavavAne, dharma dhAraNAne dhAro, kharekharI khAMtathI. 2 dinakara vinA jevo, dinano dekhAva dIse, zazI vinA jevI rIte, zarvarI suhAya che; prajApati vinA jevI, prajA purataNI pekho, surasa vinAnI jevI, kavitA kahAya che; salila vihIna jevI, saritAnI zobhA ane, bhara vihIna jevI, bhAminI bhaLAya che; vade rAyacaMda vIra, saddharmane dhAryA vinA, mAnavI mahAna tema, kukarmI kaLAya che. 3 caturo coMpethI cAhI ciMtAmaNi citta gaNe, paMDito pramANe che pArasamaNi premathI; kavio kalyANakArI kalpataru kathe jene, sudhAno sAgara kathe, sAdhu zubha kSemathI; AtmanA uddhArane umaMgathI anusaro jo, nirmaLa thavAne kAje, namo nIti nemathI; vade rAyacaMda vIra, evuM dharmarUpa jANI, "dharmavRtti dhyAna dharo, vilakho navemathI."4 11. muni samAgama pAmyA moda muni suNI mana vize, vRttAMta rAjA taNo, pAchuM nija caritra te varaNavyuM, utsAha rAkhI ghaNo; thAze tyAM mana bhUpane daDha dayA, ne bodha jArI thaze, trIjo khaMDa khacIta mAna sukhadA, A mokSamALA vize (apUrNa) 12 "saMsAraviSavRkSasya dve phale amRtopame / vAvyAmRtasAravAra mAtA: narnaHsaE IT" (zaMkarAcArya) saMsAramAM sajjanatA e ja sukhaprada che ema A zloka darzAve che. For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 13. zrI zAMtinAtha bhagavAna (stuti) paripUrNa jJAne, paripUrNa dhyAne, paripUrNa cAritra bodhitva dAne; nIrAgI mahA zAMta mUrti tamArI, prabhu prArthanA zAMti lezo amArI. dauM upamA to abhimAna mATuM, abhimAna TALyA taNuM tattva tAruM; chatAM bALarUpe rahyo zira nAmI, svIkAro ghaNI zuddhi e zAMti svAmI. svarUpe rahI zAMtatA zAMti nAme, birAjyA mahA zAMti AnaMda dhAme. (apUrNa) 15. doharA jJAnI ke ajJAnI jana, sukha duHkha rahita na koya; jJAnI vede dhairyathI, ajJAnI vede roya. 1 maMtra taMtra auSadha nahIM, jethI pApa palAya; vItarAga vANI vinA, avara na koI upAya. 2 vacanAmRta vItarAganA, parama zAMtarasa mULa; auSadha je bhavaroganAM, kAyarane pratikULa. 3 janma jarA ne mRtyu, mukhya duHkhanA hetu; kAraNa tenAM be kahyAM, rAga dveSa aNahetu. 4 nathI dharyo deha viSaya vadhAravA; nathI dharyo deha parigraha dhAravA. pa 16. bhAvanAbodha - upodghAta bhoge rogabhayaM kule cyutibhayaM vittenRpAlAdbhayaM mAne dainyabhayaM baleripubhayaM rUpe taruNyA bhayaM, sAstre vAdabhayaM, guNe khalabhayaM, kAye kRtAMtAdbhayaM sarva vastu bhayAnvitaM bhuvi nRNAM vairAgyamevAbhayaM. bhartRhari vairAgyazataka 31 bhogamAM rogano bhaya che; kuLane paDavAno bhaya che; lakSmImAM rAjAno bhaya che; mAnamAM dInatAno bhaya che; baLamAM zatruno bhaya che; rUpathI strIne bhaya che; zAstra jANanArane vAdano bhaya che; guNamAM khaLatAno bhaya che; ane kAyA para kALano bhaya che. ema sarva vastu bhayavALI che; mAtra eka vairAgya ja abhaya che. zikSAmRta - adhuve asAsaMmi saMsAraMmi duSkRpaurAe, kiM nAma hujja kamma jeNA N duggaI na gacchi jjA. 1. azruva ane azAzvata saMsAramAM aneka prakAranAM duHkha che, huM evI zuM karaNI karuM ke je karaNIthI karI durgati prati na jAuM ? na prabhu bhajo nIti sajo, paraTho paropakAra. prabhunI bhakti karo, nItimaya jIvana jIvo ane je kAMI bane te paropakAra karavAnI vRtti rAkho. 'nivvANaseDhA jaha sarvAdhammA' (sU.kRtAMga) For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI badhAya dharmamAM muktine zreSTha kahI che. mukti eTale saMsAranA zokathI mukta thavuM te. jJAnadarzanAdika anupama vastuo prApta karavI. jemAM paramasukha ane paramAnaMdano akhaMDa nivAsa che, janmamaraNanI viTaMbanAno abhAva che. prathama citra : anitya bhAvanA (upajAti) vidyuta lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya te to jaLanA taraMga; puraMdarI cApa anaMga raMga, zuM rAcIe tyAM kSaNano prasaMga ! lakSmI vIjaLI jevI che. vIjaLIno jhabakAro jema thaIne olavAI jAya che, tema lakSmI AvIne cAlI jAya che. adhikAra pataMganA raMga jevo che, pataMgano raMga jema cAra divasanI caTakI che, tema adhikAra mAtra thoDo kALa rahI hAthamAMthI jato rahe che. AyuSya pANInAM mojAM jevuM che. pANIno hiloLo Avyo ke gayo tema janma pAmyA ane eka dehamAM rahyA ke na rahyA tyAM bIjA dehamAM paDavuM paDe che. kAmabhoga AkAzamAM utpanna thatAM iMdradhanuSya jevA che. jema iMdradhanuSya varSAkALamAM thaIne kSaNavAramAM laya thaI jAya che, tema yovanamAM kAmanA vikAra phaLIbhUta thaI jarAvayamAM jatAM rahe che; TUMkAmAM che jIva ! e saghaLI vastuono saMbaMdha kSaNabhara che; emAM premabaMdhananI sAMkaLe baMdhAIne zuM rAcavuM? tAtparya e saghaLAM capaLa ane vinAzI che. tuM akhaMDa ane avinAzI che; mATe tArA jevI nitya vastune prApta kara. dvitIya citra : azaraNa bhAvanA (upajAti) sarvajJano dharma suzarNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI; anAtha ekAMta sanAtha thAze, enA vinA koI na bAMhya lhAze. sarvajJa jinezvara deve niHspRhatAthI bodhelo dharma uttama zaraNarUpa jANIne mana, vacana ane kAyAnA prabhAva vaDe he cetana ! tene tuM ArAdha, ArAdha. tuM kevaLa anAtharU5 cho te sanAtha thaIza. enA vinA bhavATavInI bhramaNamAM tArI bAMya koI sAhanAra (pakaDanAra) nathI. tRtIya citra : ekatva bhAvanA (upajAti) zarIramAM vyAdhi pratyakSa thAya; te koI anya laI nA zakAya; e bhogave eka sva Atma pote, ekatva ethI naya sujJa gote. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta - zarIramAM pratyakSa dekhAtA rogAdika je upadrava thAya che te snehI, kuTuMbI, bhAryA ke putra koIthI laI zakAtA nathI; e mAtra eka potAno AtmA ja bhogave che. emAM koI paNa bhAgIdAra thatuM nathI. tema ja pApa puNyAdi saghaLA vipAko ApaNo AtmA ja bhogave che. e ekalo Ave che, ekalo jAya che; evuM siddha karIne vivekane bhalI rIte jANavAvALA puruSo ekatvane niraMtara zodhe che. (zArdUlavikrIDita). rANI sarva maLI sucaMdana ghasI, ne carcavAmAM hatI, bUjhayo tyAM kakaLATa kaMkaNataNo, zrotI nami bhUpati; saMvAda paNa indrathI daDha rahyo, ekatva sAcuM karyuM, evA e mithilezanuM carita A, saMpUrNa atre thayuM. rANIno samudAya caMdana ghasIne vilepana karavAmAM rokAyo hato; tatsamayamAM kaMkaNanA khaLabhaLATane (zAMta thayelo) sAMbhaLIne namirAja bUyo. iMdranI sAthe saMvAdamAM paNa acaLa rahyo; ane ekatvane siddha karyuM. caturtha citra : anyatva bhAvanA (zArdUla vikrIDita) nA mArAM tana rUpa kAMti yuvatI, nA putra ke bhrAta nA, nA mArAM mRta snehIo svajana ke, nA gotra ke jJAti nA; nA mArA dhana dhAma yovana dharA, e moha ajJAtvanA, re ! re ! jIva vicAra ema ja sadA, anyatvadA bhAvanA. A zarIra te mAruM nathI, A rUpa te mAruM nathI, A kAMti te mArI nathI, A strI te mArI nathI, A putra te mArA nathI, A bhAIo te mArA nathI, A dAsa te mArA nathI, A snehIo te mArA nathI, A saMbaMdhIo te mArA nathI, A gotra te mAruM nathI, A jJAti te mArI nathI, A lakSmI te mArI nathI, A mahAlaya te mArA nathI, A yovana te mAruM nathI, ane A bhUmi te mArI nathI. mAtra e moha ajJAnapaNAno che. siddhagati sAdhavA mATe he jIva! anyatvano bodha denArI evI te anyatvabhAvanAno vicAra kara ! vicAra kara ! (zArdUlavikrIDita) dekhI AMgaLI Apa eka aDavI, verAgya vege gayA, chAMDI rAja samAjane bharatajI, kevalyajJAnI thayA; cothuM citra pavitra e ja carite, pAmyuM ahIM pUrNatA, jJAnInAM mana teha raMjana karo, vairAgya bhAve yathA. For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI potAnI eka AMgaLI aDavI dekhIne vairAgyanA pravAhamAM jeNe praveza karyo, rAjasamAjane choDIne jeNe kevalyajJAna prApta karyuM. evA te bharatezvaranuM caritra dhAraNa karIne A cothuM citra pUrNatA pAmyuM. te jevo joIe tevo verAgyabhAva darzAvIne jJAnIpuruSanAM manane raMjana karanAra thAo ! paMcama citra H azuci bhAvanA (gItivRtta) khANa, mUtra ne maLanI, roga jarAnuM nivAsanuM dhAma; kAyA evI gaNIne, mAna tyajIne kara sArthaka Ama. maLa ane mUtranI khANarUpa, roga ane vRddhatAne rahevAnA dhAmanA jevI kAyAne gaNIne te caitanya ! tenuM mithyA mAna tyAga karIne sanatakumAranI peThe tene saphaLa kara. SaSTha citra H nivRttibodha (saMsAra bhAvanA) ' (nArA, chaMda) anaMta saukhya nAma duHkha, tyAM rahI ne mitratA ! anaMta duHkha nAma saukhya prema tyAM vicitratA !! ughADa nyAya netrane nihALa re nihALa tuM; nivRtti zIghrameva dhArI te pravRtti bALa tuM. jemAM ekAMta ane anaMta sukhanA taraMga UchaLe che tevAM zIla, jJAnane mAtra nAmanA duHkhathI kaMTALI jaIne mitrarUpe na mAnatAM temAM abhAva kare che; ane kevaLa anaMta duHkhamaya evAM je saMsAranAM nAma mAtra sukha temAM tAro paripUrNa prema che e kevI vicitratA che ! aho cetana ! have tuM tArA nyAyarUpI netrane ughADIne nihALa re nihALa !! nihALIne zIdyameva nivRtti eTale mahAvairAgyane dhAraNa kara. ane mithyA kAmabhoganI pravRttine bALI de! evaM purA jahA sukha - he putra ! tane sukha thAya tema karo. jJAna, dhyAna, vairAgyamaya, uttama jahAM vicAra; e bhAve zubha bhAvanA, te Utare bhava pAra. samyakajJAna, gurue batAvela dhyAna (samyapha dhyAna) ane AMtarika rIte vairAgyamaya sthitivALA tathA jenI suvicAraNA jAgRta che, tevA vairAgyapreraka evI zubha bhAvanAonI anuprekSA kare to te janmamaraNanA pherAmAMthI chUTI jAya che. ane anaMta avyAbAdha sukhamAM birAjamAna thaI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 17. mokSamALA zikSApATha 2. sarvamAnya dharma (copAI) dharmatattva jo pUchyuM mane, to saMbhaLAvuM sneha tane; je siddhAMta sakaLano sAra, sarvamAnya sahune hitakAra.' bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIjo dayA samAna; abhayadAna sAthe saMtoSa, dyo prANIne, daLavA doSa. satya zILa ne saghaLAM dAna, dayA hoIne rahyAM pramANa; dayA nahIM to e nahi eka, vinA sUrya kiraNa nahi dekha. puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahi AjJAtha; sarva jIvanuM iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya. sarva darzane e upadeza, e ekAMte, nahIM vizeSa; sarva prakAre jinano bodha, dayA dayA nirmaLa avirodha ! e bhavatAraka suMdara rAha, dhariye tariye karI utsAha; dharma sakaLanuM e zubha mULa, e vaNa dharma sadA pratikULa. tattvarUpathI e oLakhe, te jana pahoMce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. zikSApATha 15. bhaktino upadeza (toTaka chaMda) zubha zItaLatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jyAM phaLapaMkti kahI; jinabhakti graho taru kalpa aho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. 1 For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI A zubha zItaLa chAMyo bhaktimAM rahelo che ane jenuM phaLa kAyamI sukhamAM Ave che. mATe kalpavRkSa samAna eTale jyAM manavAMchita phaLa prApta thAya che evA kalpataru samAna jinezvaranI bhakti karo ane e bhagavAnane bhajIne bhavano aMta prApta karo. bhagavAnanI nispRha bhakti vaDe A bhava bhramaNanA pherA TALI do. 1 nija AtmasvarUpa mudA pragaTe, manatApa utApa tamAma maTe; ati nirjaratA vaNadAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. 2 prabhu bhakti karavAthI potAnuM AtmasvarUpa jema che tema pragaTaze. ane mananA badhA ja prakAranA tApa-AkuLatA vigere nAza pAmI jaze. ane koI paNa jAtanA paisA kharyA vagara tIvrapaNe nirjarAne prApta thazo. mATe bhagavAnanI bhakti karI bhavano aMta lo. 2 samabhAvI sadA pariNAma thaze, jaDa maMda adhogati janma jaze; zubha maMgaLa A paripUrNa caho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. 3 Ama karavAthI pariNAme samatAvALA thazo. jaDa tathA maMdabuddhivALA, adhogatirUpa janmo (jevAM ke strI, napuMsaka, halakI koTInA devo, nAraka, tiryaca, anAryakula vagere)mAM janmo levA nahIM paDe, saMpUrNa zubha maMgaLa (kalyANa)ne tame iccho, cAho. mATe bhagavAnanI bhakti karI bhavano aMta lo. 3 zubha bhAva vaDe mana zuddha karo, navakAra mahApadane samaro; nahi eha samAna sumaMtra kaho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. 4 azubha bhAva sAme zubha bhAva mUkI manane zuddha-nirmaLa karo, te mATe navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karo kAraNa ke enA jevo A jagatamAM bIjo sumaMtra nathI. mATe bhagavAnanI bhakti karI bhavano aMta karo. 4 karazo kSaya kevaLa rAga kathA, dharazo zubha tattvasvarUpa yathA; nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. 5 jyAre rAga bhAvane saMpUrNapaNe kSaya karI nAkhazo tyAre ja zubha tattvarUpa je AtmasvarUpa che te yathArthapaNe prApta karI zakazo mATe zrImad nRpacaMdra(rAjacaMdra)jI kahe che ke. anaMta prakAranA je prapaMcomAM rAcI rahyA cho tene bALI nAkho ane bhagavAnane bhajIne bhavano aMta lo. 5 For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 0 zikSAmRta zikSApATha 34. brahmacarya vize subhASita (doharA) nIrakhIne navayauvanA, leza na viSayanidAna; gaNe kASThanI pUtaLI, te bhagavAna samAna. 1 brahmacarya e sauthI utkRSTa vrata che. yuvAna strIne joIne paNa jene viSayanI vAsanA utpanna thatI nathI, ane tene lAkaDAnI pUtaLI samAna je gaNe che te bhagavAna samAna che. 1 A saghaLA saMsAranI, ramaNI nAyakarUpa; e tyAgI, tyAguM badhuM, kevaLa zokasvarUpa. 2 A AkhA saMsAramAM strI e mukhya pAtra che. tenA taraphanI dRSTi ja saMsAra utpanna kare che. mATe teno tyAga karo to badhuM ja tyAgI dIdhuM gaNAze ane ema thatAM je kAMI zokasvarUpa hatuM teno tyAga thaI jaze. 2 eka viSayane jItatAM, jItyo sau saMsAra; nRpati jItatAM jItiye, daLa, pura ne adhikAra. 3 jema eka rAjAne jItI letAM tenAM badhAM ja sazastra daLo, nagaro ane adhikAra jItI lIdhA ema kahevAya che. tema eka viSaya (sparzendriya) bhAvane jItI letAM Akho saMsAra jItAI jAya eTale saMsArathI para thaI zake. 3 viSayarUpa aMkurathI, TaLe jJAna ne dhyAna; leza madirApAnathI, chAke jyama ajJAna. 4 jo aMtaramAM viSayarUpI aMkura phUTe-pragaTe to jJAna ane dhyAna je mokSanA kAraNa che, teno nAza thaI jAya. jema thoDA paNa dArUnuM sevana karavAmAM Ave to jema ajJAna uchALA mAravA mAMDe che tema viSaya paNa tevo ja che. 4 je nava vADa vizuddhathI, dhare ziyaLa sukhadAI; bhava teno lava pachI rahe, tattvavacana e bhAI. 5 nava vADa brahmacarya te mATe kahI che. te ziyaLane vizuddha karavA mATe che ane sukhanuM ApanAra che. jo A rIte brahmacarya pALe to pachI tenA bhava bahu ja ochA thaI jAya evuM tattvavacana zAstramAM kahevAmAM AvyuM che. 5 For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI suMdara ziyaLa surataru, mana vANI ne deha; je naranArI sevaze, anupama phaLa le teha. 6 ziyaLa-brahmacarya - e suMdara kalpavRkSa samAna che. mana, vacana ane kAyAthI je strI-puruSa sevaze teo anupama phaLa-mokSa meLavaze. 6 pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna; pAtra thavA sevo sadA, brahmacarya matimAna. 7 vaLI zAstromAM kahyuM che ke pAtra vagara koI vastu rahe nahi. pAtratA hoya to AtmajJAna thAya. mATe pAtratA keLavavA hamezAM he buddhimAna jIvo ! brahmacaryanuM sevana karo. 7 zikSApATha 45. sAmAnya manoratha (savaiyA) mohinIbhAva vicAra adhIna thaI, nA nIrakhuM nayane paranArI; paththaratulya gaNuM paravebhava, nirmaLa tAttvika lobha samArI ! dvAdaza vrata ane dInatA dharI, sAttvika thAuM svarUpa vicArI; e muja nema sadA zubha kSemaka, nitya akhaMDa raho bhavahArI. 1 mArA yogakSemane nitya akhaMDapaNe te vratomAM pravaMtAthI bhavabhramaNathI mukta thAuM. te trizalAtanaye mana ciMtavI, jJAna, viveka, vicAra vadhAruM; nitya vizodha karI nava tattvano, uttama bodha aneka uccAruM. 11 saMzayabIja Uge nahIM aMdara, je jinanAM kathano avadhAruM; rAjya, sadA muja e ja manoratha, dhAra, thaze apavargautAru. 2 (1) mohinIbhAvane manamAM dhAraNa karI parastrIne joIza nahIM. (2) lobhane kAbumAM laI nirmaLa tattvone dhyAnamAM laI pa2vaibhavane paththara samAna gaNIza. (3) bAra vrata ane dInabhAva- laghutAbhAvane dhAraNa karI, svarUpano vicAra karI sAttvika bhAvone dhAraNa karIza. A bhAvanAo trizalArANInA putra bhagavAna mahAvIre manamAM ciMtavyA hatA tene ciMtavI jJAna, viveka ane suvicAraNAmAM vadhAro karIza. dararoja navatattvane zuddha karato karato uttama bodhano vicAra karato rahIza. aMtaramAM saMzayarUpI bIja Uge nahIM mATe jinezvara kathita vacanone aMtaramAM dhAraNa karIza. zrImad rAjacaMdrajI (pa.kR.deva) kahe che ke mArA e sadAyanA manoratha che ane je karavAthI huM mokSamArgano pravAsI thaIza. For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta zikSApATha 49. tRSNAnI vicitratA (manahara chaMda) (eka garIbanI vadhatI gayelI tRSNA) hatI dInatAI tyAre tAkI paTelAI ane, maLI paTelAI tyAre tAkI che zeThAIne; sAMpaDI zeThAI tyAre tAkI maMtritAI ane, AvI maMtritAI tyAre tAkI nRpatAIne; maLI nRpatAI tyAre tAkI devatAI ane, dIThI devatAI tyAre tAkI zaMkarAIne; aho ! rAjacaMdra mAno mAno zaMkarAI maLI; vadhe tRSanAI toya jAya na marAIne. 1 garIbAI hatI tyAre paTelAI maLe to sAruM, paTelAI maLI gaI to zeTha thAuM to sAruM evI icchA thaI. zeThAI sAMpaDI to pachI maMtrI (pradhAna) thavAnI tRSNA UbhI thaI. maMtrIpaNuM prApta thayuM tyAM rAjA thAu to sAruM. rAjA thayo tyAre devatA banavA tarapha dRSTi gaI. devatAInAM darzana thayAM prApta thaI to zaMkara bane to sAruM. zrImad rAjacaMdrajI kahe che ke zaMkaranuM pada prApta thayuM to paNa tRSNA to vadhatI ja gaI. teno nAza thayo nahIM. 1 (2) karoLI paDI dADhI DAcAM taNo dATa vaLyo, kALI kezapaTI vize zvetatA chavAI gaI; suMghavuM, sAMbhaLavuM, ne dekhavuM te mAMDI vALyuM, tema dAMta AvalI te, kharI ke khavAI gaI. vaLI keDa vAMkI, hADa gayAM, aMgaraMga gayo, UThavAnI Aya jatAM lAkaDI levAI gaI; are ! rAjacaMdra ema, yuvAnI harAI paNa, manathI na toya rAMDa mamatA marAI gaI. 2 zarIra para karacalIo vRddhAvasthAnI cADI khAvA mAMDI, moTuM besI gayuM, kALA vALa dhoLA thaI gayA, suMghavAnuM, sAMbhaLavAnuM ane jovAnuM baMdha thayuM eTale nAka, kAna ane AMkha kAma karatAM baMdha thaI gayAM, dAMtonI paMkti paDI gaI athavA khavAI gaI, keDa vAMkI thaI gaI, hADa gayuM ane aMgano raMga UDI gayo, UbhA thavAnI zakti jatAM hAthamAM lAkaDI levI paDI. zrImad rAjacaMdrajI kahe che ke are ! yuvAnI jatI rahI to paNa manamAMthI mamatArUpI rAMDano nAza na thayo; mamatvano nAza thayo nahIM. 2 (3). karoDonA karajanA zira para DaMkA vAge, rogathI rUMdhAI gayuM, zarIra sukAIne; purapati paNa mAthe, paDavAne tAkI rahyo, peTa taNI veTha paNa, zake na purAIne. pitR ane paraNI te, macAve aneka dhaMdha, putra, putrI bhAkhe khAuM khAuM duHkhadAIne; are ! rAjacaMdra toya jIva jhAvA dAvA kare, jaMjALa chaMDAya nahIM, tajI tRSanAIne. 3 For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 3 mAthe koDonuM karaja thaI gayuM, zarIra rogathI gherAIne sUkAI gayuM. rAjA paNa khaphA thaI parezAna karavAne tAkI rahyo che, peTano khADo pUravA mATenI khAI pUrAtI nathI, sagAo ane paraNelI strI kAvAdAvA karI rahyAM che, putra, putrI khAuM khAu kahe che je du:khadAyI che, zrImad rAjacaMdrajI kahe che ke to paNa jIva kaMIka prakAranAM jhAvAM nAMkhyA kare che ane jaMjALa choDAtI nathI ane tRSNAne tyajAtI nathI. 3 (4) thaI kSINa nADI avAcaka jevo rahyo paDI, jIvana dIpaka pAmyo kevaLa jhaMkhAIne; chellI Ise paDyo bhALI bhAIe tyAM ema bhAkhyuM, have TADhI mATI thAya to to ThIka bhAIne. hAthane halAvI tyAM to khIjI buDhe sUcavyuM e, bolyA vinA besa bALa tArI caturAIne are ! rAjacaMdra dekho dekho AzApAza kevo ? jatAM gaI nahIM Doze mamatA marAIne ! 4 zarIramAM cAlatI nADIo paNa maMda thaI gaI che, avAcaka-bolavAnuM baMdha thavA jevo thaIne paDyo che, AtmArUpI jIvana dIpaka zarIra choDavAnI taiyArI karI rahyo che. have maravAnI vATe jIve che ema joI bhAIe ema kahyuM ke have AnI mATI TADhI thAya to sAruM eTale A deha choDI jAya to sAruM. tyAM to hAthane halAvIne vRddhe kahyuM ke, have basa bolyA vinA ane tArI caturAI jaNAva nahIM. zrImad rAjacaMdrajI kahe che ke AzApAza baMdhana kevuM che ke deha choDavAno vakhata Avyo to paNa vRddhanI mamatA nAza pAmatI nathI ? 4 zikSApATha 53. mahAvIra zAsana "vaMka jaDAya pachimA" (u.sUtra) bhagavAna mahAvIra svAmI je A avasarpiNI kALanA chellA tIrthakara che tenA ziSyo vAMkA ane jaDa thaze. zikSApATha u7. amUlya tattvavicAra (harigIta chaMda) bahu puNyakerA puMjathI zubha deha mAnavano maLyo, toye are ! bhavacakrano AMTo nahi ekke TaLyo; sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSa ho, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho ? 1 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zikSAmRta ati ati puNya bhegAM thaIne udaya AvavAthI A manuSyarUpI zubha dehanI prApti thaI che. A manuSyadeha mokSano daravAjo che. topaNa te dehamAM rahI, kAMI AtmasAdhana karyuM nahIM, tethI bhavacakramAMthI eka paNa bhava ocho thayo nathI. sukhano bhogavaTo karatAM sukha-puNyano nAza thAya che eno kAMIka vicAra karo ane vibhAva bhAvamAM rahevAthI kSaNe kSaNe AtmAnuM bhAvamaraNa thaI rahyuM che, emAM kema rAcI rahyA cho ? temAM kema AnaMda Ave che ? 1 lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te to kaho ? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM, e naya graho; vadhavApaNuM saMsAra nuM nara dehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho ! eka paLa tamane havo !!! 2 - lakSmI temaja adhikAranI prApti thavAthI tamane zuM maLyuM? teno vicAra karo. tenAthI kuTuMba ane parivAra vadhI rahyo che, te vAtane kema grahaNa karatA nathI ? kema tene sukharUpa mAno cho ? mAtra tenAthI saMsAra bhramaNa ja vadhavAnuM che. ane A maLela mAnavabhavane hArI jazo. manuSyabhavanI eka kSaNa ratna ciMtAmaNI samAna che, jyAM AMtarika samRddhi prApta thaI zake tema che eno eka paLa mATe paNa vicAra kema nathI karatA ? A manuSyabhavano sAco upayoga karIe to mokSa jaIne anaMta sukhane prApta karI zakIe tema chIe. teno vicAra eka paLane mATe paNa tarma karyo che ? 2 nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda, lyo game tyAMthI bhale, e divya zaktimAna jethI jaMjIrethI nIkaLe; paravastumAM nahi mUMjhavo, enI dayA mujane rahI, e tyAgavA siddhAMta ke pazcAduHkha te sukha nahIM. 3 nidaoNSa sukha ane nirdoSa AnaMda eTale ke je karavAthI navA karmanuM baMdhana na thAya ane sukhanI prApti thAya, evA AnaMdanI prApti thAya, ene game tyAMthI meLavavA prayatna karo ke jethI divya zaktivALo ApaNo AtmA A saMsArarUpI sAMkaLamAM jakaDAyelo che, temAMthI chUTI jAya. te AtmAne paravastu, parapadArtho, parabhAvomAM mUMjhavo nahIM, zarIra e paravastu che, temAM rokI rAkho nahIM, e AtmAnI mane dayA Ave che. je meLavavAthI pAchaLa duHkhanI prApti thAya tema che te sukha nathI te siddhAMtane samajo. A pramANe vartavAthI mokSasukhanI prApti thAya che. huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rAkhuM ke e paraharuM? For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5 zrI vacanAmRtajI enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. 4 huM koNa chuM? kyAMthI Avyo chuM ? mAruM sAcuM svarUpa zuM che ? A badhI vaLagaNA kayA saMbaMdha pakaDI rAkhI che-grahaNa karI rAkhI che. A badhI rAkhavA jevI che ke choDavA jevI che ? eno vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAvathI karavAmAM Ave to saMpUrNa AtmajJAnanA siddhAMta-mULabhAvo ApaNane anubhavamAM Ave. ane chevaTe ApaNe mokSasukha prApta karI zakIe. 4 te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM ? nirdoSa naranuM kathana mAno teha' jeNe anubhavyuM re ! Atma tAro ! Atma tAro ! zIdhra ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho. 5 A AtmajJAnane prApta karavA konuM vacana sAcuM mAnavuM ? badhA ja matapaMthavALA kahe che ke ahIM Avo to kalyANa, nahitara bIje jazo to mithyAtva- bhrAMtimAM ja rahezo. Ama te kAMI dharma hoI zake ? dharma zuM che? te parama kRpALudeva A kaDImAM spaSTa samajAve che ke - jeNe potAnA AtmAno sAkSAtkAra karyo che tenuM vacana sAcuM mAnavuM. he bhavya jIvo ! have tene A saMsAramAMthI choDAvavA mATe tvarAthI oLakhI lyo. A sthiti meLavavA mATe badhA jIvomAM potA samAna "AtmadaSTi keLavo eTale ke badhA ja mArA jevA AtmA che. A vacanane hamezAM hRdayamAM kotarI rAkho. A mArga je yathArtha samaje te mokSe jAya. abhaNa jevA bhakto mokSe jAya che ane bhaNelA tarkamAM paDI rakhaDI mare che. he bhavya jIvo ! AtmAne tAro ! mukta karo ! " parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe 16 varSa-5 mAsanI uMmare mokSamALA lakhI che. te lakhatAM 67mAM pATha upara zAhI DhoLAI jatAM te pATha pharIne lakhavAno thayo, tyAre temaNe vicAra karyo ke kAMIka adhyAtma mArgamAM upayogI thAya tevo pATha lakhavo. tenA phaLa svarUpe ApaNane A 'amUlya tattvavicAra' nAmanuM kAvya prApta thayuM che. ( zikSApATha 107. jinezvaranI vANI (manahara chaMda) anaMta anaMta bhAva bhedathI bharelI bhalI, anaMta anaMta nA nikSepe vyAkhyAnI che; sakala jagata hitakAriNI hAriNI moha, tAriNI bhavAbdhi mokSacAriNI pramANI che; For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta upamA ApyAnI jene tamA rAkhavI te vyartha, ApavAthI nija mati mapAI meM mAnI che; aho ! rAjacaMdra, bALa khyAla nathI pAmatA e, jinezvara taNI vANI jANI teNe jANI che. 1 A jinezvaranI vANI kevI che ? anaMta prakAranA bhAva, bhedothI bharelI che. tene anaMta naya ane cAra nikSepA vaDe karI (vyAkhyAnI) varNana karavAmAM Avela che. AkhA jagatanuM hita karanArI, moharUpI coranuM haraNa karanArI, bhavabhramaNarUpI saMsAramAMthI tAranArI evI jinezvaranI vANI che. tathA mokSa ApanArI che. AvI vANIne upamA ApavAnI mahenata karavAmAM Ave to te vyartha jAya tema che. kAraNa ke tene upamA ApavAno prayatna karavAmAM Ave to potAnI buddhinuM ja mApa nIkaLI jAya tema che. tenI buddhi mapAI jAya che. zrImad rAjacaMdrajI kahe che ke A vAta bALa jIvo-ajJAnInA khyAlamAM AvatI nathI, samajI zakatA nathI. jeo jinezvaranI vANIne, tenA rahasyane samaje che, jANe che te ja tene mANI zake che. tenuM mUlyAMkana te ja karI zake ke je tene yathArthapaNe jANI zake. zikSApATha 108. pUrNakAlikA maMgala (upajAti) tapopadhyAne ravirUpa thAya, e sAdhIne soma rahI suhAya; mahAna te maMgaLa paMkti pAme, Ave pachI te budhanA pramANe. 1 nigraMtha jJAtA guru siddhi dAtA, kAM to svayaM zukra prapUrNa khyAtA; triyoga tyAM kevaLa maMda pAme, svarUpa siddha vicarI virAme. 2 tapa ane dhyAna vaDe AtmajJAnarUpI (ravi) sUrya prakAzita thAya. ane te ja AtmajJAnamAM sthira thatAM caMdramA (soma) jevo zItaLa thaI jAya. tethI te mahAna evA kalyANa (maMgaLa)nI paMktine pAme ane pachI te jJAnI (budha) thAya. A siddhinuM dAna karanArA nigraMtha (guru) jJAnI che. athavA koI jIvanI apekSAe te svayaM prakAzita () jJAna pragaTa karI khyAti prApta thAya (nisargapaNe) tethI mana-vacana-kAyAnA yoganI pravRtti ochI thatI jAya ane chevaTe saMpUrNa svarUpanI siddhi karIne temAM ja birAjamAna thAya. * * * * For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 7 "zrImad rAjacaMdra" zrI vathaLAmRtajI 39 kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI potAno AtmA pragaTa karIne ekadama UMcI dazAe gayA, paNa e pahelAM emane mArganI khabara hatI. e mArganI ApaNane paNa khabara paDavI joIe. to sauthI pahelAM A mArga zuM? e mATe AtmA guNe ane lakSaNe kevo hoya e pahelAM jANavo joIe. tyAra bAda eno vedanapaNe anubhava karavo joIe. A mokSa mArga mATe to kRpALudeva pote A 39mAM patramAM ema kahe che ke - "bhAI, A AtmA tamArA pagathI mAthA sudhI samagra zarIramAM bharelo che. Torca (Torch) jema lAiTa (Light) pheMke che ema AtmA indriyo dvArA prakAza pheMka che ke "juo ! ahIM huM chuM." lakhyuM che ke : netroMkI zyAmatA vize jo putaliyAMrUpa sthita che, aru rUpako dekhatA hai, sAkSIbhUta che, to aMtara kese nahIM dekhatA? e tamane aMdara kema nathI dekhAto ? A AMkhanI kIkI mAraphata Ama Torca(Torch)thI game te jovuM hoya te jue. AtmAno to jJAtA-draSTA svabhAva che. draSTA svabhAve e AMkho dvArA dekhe che. e A jagata AkhuM jue che, jonAra aMdara che. e tamane kema dekhAto nathI ? jo tvacA vize sparza karatA hai, zItauSNAdiko jAnatA hai, esA sarva aMga vize vyApaka anubhava karatA he; jese tila vize tela vyApaka hotA hai. talamAM jema tela vyApaka che ema AtmA AkhA zarIramAM vyApI rahelo che. tisakA anubhava koU nahIM karatA.? * eno anubhava kema nathI karatA? A ThaMDuM lAgyuM ke garama lAgyuM zene aMge ? AtmAnA jJAtA svabhAvane kAraNe, tenA vedakatA guNane kAraNe. A sparzendriya che e dvArA AtmA kahe che ke juo huM ahIMyAM chuM. jo zabda zravaNa indriyake aMtara grahaNa karatA hai, tisa zabdazaktiko jAnaBhArI sattA che, jisa vize zabdazaktikA vicAra hotA hai, jisakari roma khaDe hoI Ate haiM, so sattA dUra kaise hove ? For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 8 zikSAmRta ApaNe A AtmAthI keTalA cheTA chIe ? eka talabhAra paNa cheTA nathI. jo jillA ke agra vize rasasvAdako grahaNa karatA hai, tisa rasakA anubhava karaNahArI alepa sattA che, so sanmukha kese na hove? veda vedAnta, saptasiddhAMta, purANa, gItA kari jo zeya, jAnane yogya AtmA che tisako jaba jAnyA taba vizrAma kese na hove ? e pragaTa kema na thAya ? je jIbhanA agrabhAga vaDe rasAsvAdano anubhava kare che te anubhava karavAvALI je alipta sattA-AtmA potAnA jJAtA-jJAyaka svabhAvane kAraNe, vedakatA guNane kAraNe rasAsvAdano anubhava kare che. te sanmukha kema na thAya ? pragaTa kema na thAya ? vedAdie AtmAnuM varNana karyuM che. jANavA yogya padArtha je AtmA tene jyAre jANyo, jyAre pragaTa thayo tyAre AtmAne vizrAma kema na maLe ? tenA janmanA pherAno aMta kema na Ave ? Ave ja ! badhAM darzanoe AtmAnuM varNana karyuM che. ene jJAtA batAvyo che athavA to saMpUrNa sukha ane AnaMda kAyamano thAya. sAdianaMta thAya. eka vakhata thAya eTale e sAdi, AtmA pragaTa thAya e kyAM sudhI rahe ? anaMtakALa sudhI mATe anaMta. A sAdianaMta sukha kevuM che ? to kahe che ke A jagatamAM enAthI UMcuM bIjuM koI sukha nathI. A sukha anupama che. upamA na ApI zakAya evuM che. e sukha rahe kyAM sudhI ? anaMtakALa sudhI. e AnaMda keTalo ? kAMI vAta mUkI gho. ApaNe badhA vacanAmRta vAMcIe chIe, paNa kRpALudeva emAM, mokSamArganA je muddA mUkI gayA che e ApaNAthI pakaDAtA nathI. emaNe batAvelA mArge je cAlyA hoya teo jyAre batAve tyAre khabara paDe ke A mokSamArganA muddA che. 40 saMzodhaka puruSo bahu ochA che. mukta thavAnI aMtaHkaraNe jijJAsA rAkhanArA ane puruSArtha karanArA bahu ochA che. temane sAhityo jevAM ke sadgara, satsaMga ke sAstro maLavAM durlabha thaI paDyAM che, jyAM pUchavA jAo tyAM sarva potapotAnI gAya che. pachI te sAcI ke jUThI teno koI bhAva pUchatuM nathI. bhAva pUchanAra AgaLa mithyA vikalpo karI potAnI saMsArasthiti vadhAre che ane bIjAne tevuM nimitta kare che. ochAmAM pUruM koI saMzodhaka AtmA haze to tene aprayojanabhUta pRthvI ityAdika viSayomAM zaMkAe karI rokAvuM thaI gayuM che. anubhava dharma para AvavuM temane paNa durlabha thaI paDyuM che. A parathI mAruM ema kahevuM nathI ke koI paNa atyAre jainadarzananA ArAdhaka nathI; che kharA, paNa bahu ja alpa, bahu ja alpa, ane je che te mukta thavA sivAyanI bIjI jijJAsA jene nathI For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI tevA ane vItarAganI AjJAmAM jeNe AtmA samaryo che tevA paNa te AMgaLIe gaNI laIe teTalA haze. bAkI to darzananI dazA joI karuNA Upaje tevuM che; sthira cittathI vicAra karI jozo to A mAruM kahevuM tamane sapramANa lAgaze. e saghaLA matomAM keTalAkane to sahaja sahaja vivAda che. mukhya vivAda :- ekanuM kahevuM pratimAnI siddhi mATe che. bIjA tene kevaLa utthApe che (e mukhya vivAda che.). 19 bIjA bhAgamAM prathama huM paNa gaNAyo hato. mArI jijJAsA vItarAga devanI AjJAnA ArAdhana bhaNI che. ema satyatAne khAtara kahI daI darzAvuM chuM ke prathama pakSa satya che, eTale ke jina pratimA ane tenuM pUjana zAstrokta, pramANokta, anubhavokta ane anubhavamAM levA yogya che. mane te padArthono je rUpe bodha thayo athavA te viSaya saMbaMdhI mane je alpa zaMkA hatI te nIkaLI gaI, te vastunuM kaMI paNa pratipAdana thavAthI koI paNa AtmA te saMbaMdhI vicAra karI zakaze, ane te vastunI siddhi jaNAya to te saMbaMdhI matabheda tene TaLI jAya; te sulabhabodhipaNAnuM kArya thAya ema gaNI, TUMkAmAM keTalAka vicAro pratimAsiddhi mATe darzAvuM chuM. mArI pratimAmAM zraddhA che, mATe tame saghaLA karo e mATe mAruM kahevuM nathI; paNa vIra bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana tethI thatuM jaNAya to tema karavuM. paNa ATaluM smRtimAM rAkhavAnuM che ke : keTalAMka pramANo AgamanA siddha thavA mATe paraMparA, anubhava ityAdika avazya che. kutarkathI, jo tame kahetA ho to AkhA jaina darzananuM paNa khaMDana karI darzAvuM; paNa temAM kalyANa nathI. satya vastu jyAM pramANathI, anubhavathI siddha thaI tyAM jijJAsu puruSo potAnI game tevI haTha paNa mUkI de che. A moTA vivAda A kALamAM jo paDyA na hota to dharma pAmavAnuM lokone bahu sulabha thAta. TUMkAmAM pAMca prakAranAM pramANathI te vAta huM siddha karuM chuM. 1. AgamapramANa. 2. itihAsapramANa. 3. paraMparApramANa. 4. anubhavapramANa. 5. pramANapramANa. 1. Agama pramANa Agama kone kahevAya e prathama vyAkhyA thavAnI jarUra che. jeno pratipAdaka mULapuruSa Apta hoya te vacano jemAM rahyAM che te Agama che. vItarAgadevanA bodhelA arthanI yojanA gaNadharoe karI TUMkAmAM mukhya vacanone lIdhAM; te Agama, sUtra e nAmathI oLakhAya che. siddhAMta, zAstra e bIjA tenAM nAma che. tIrthaMkara deve bodhelAM pustakonI yojanA dvAdazAMgIrUpe gaNadharadeve karI, te bAra aMganAM nAma For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta kahI jauM . AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathAga, upAsakadazAMga, aMtakRtadazAMga, anuttarIpapAtika, praznavyAkaraNa, vipAka ane dRSTivAda. (1) koI paNa vitarAganI AjJAnuM pAlana thAya tema pravartavuM e mukhya mAnyatA che. (2) prathama pratimA nahIM mAnato ane have mAnuM chuM, temAM kaMI pakSapAtI kAraNa nathI, paNa mane tenI siddhi jaNAI tethI mAnya rAkhuM chuM; ane siddhi chatAM nahIM mAnavAthI prathamanI mAnyatAnI paNa siddhi nathI, ane tema thavAthI ArAdhakatA nathI. (3) mane A mata ke te matanI mAnyatA nathI, paNa rAgadveSarahita thavAnI paramAkAMkSA che; ane te mATe je je sAdhana hoya, te te icchavAM, karavAM ema mAnyatA che; ane e mATe mahAvIranAM vacana para mane pUrNa vizvAsa che. (4) atyAre eTalI prastAvanA mAtra karI pratimA saMbaMdhI aneka prakArathI darzAvelI mane je siddhi te have kahuM chuM. te siddhine manana karatAM pahelAM vAMcanAre nIcenA vicAro kRpA karIne lakSamAM levA : (a) tame paNa taravAnA icchuka cho, ane huM paNa chuM; baMne mahAvIranA bodha, AtmahiteSI bodhane icchIe chIe ane te nyAyamAM che, mATe jyAM satyatA Ave tyAM baMnee apakSapAte satyatA kahevI. (A) koIpaNa vAta jyAM sudhI yogya rIte na samajAya tyAM sudhI samajavI; te saMbaMdhI kaMI kahetAM mauna rAkhavuM. (I) amuka vAta siddha thAya to ja ThIka; ema na icchavuM, paNa satya satya thAya ema icchavuM. pratimA pUjavAthI ja mokSa che, kiMvA te nahIM mAnavAthI mokSa che; e baMne vicArathI A pustaka yogya prakAre manana karatAM sudhI mauna rahevuM. (i) zAstranI zailI viruddha, kivA potAnA mAnanI jALavaNI arthe kadAgrahI thaI kaMI paNa vAta kahevI nahIM. () eka vAtane asatya ane ekane satya ema mAnavAmAM jyAM sudhI atruTaka kAraNa na ApI zakAya, tyAM sudhI potAnI vAtane madhyasthavRttimAM rokI rAkhavI. (9) koI dharma mAnanAra Akho samudAya kaMI mokSe jaze evuM zAstrakAranuM kahevuM nathI, paNa jeno AtmA dharmatva dhAraNa karaze te siddhi saMprApta thaze, ema kahevuM che. mATe svAtmAne dharmabodhanI prathama prApti karAvavI joIe. temAMnuM eka A sAdhana paNa che; te parokSa pratyakSa anubhavyA vinA khaMDI nAkhavA yogya nathI. For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI (e) jo tame pratimAne mAnanAra ho to tenAthI je hetu pAra pADavA paramAtmAnI AjJA che te pAra pADI levo ane jo tame pratimAnA utthApaka ho to A pramANone yogya rIte vicArI jojo. baMnee mane zatru ke mitra kaMI mAnavo nahIM. game te kahenAra che, ema gaNI graMtha vAMcI javo. (e) ATaluM ja kharuM athavA ATalAmAMthI ja pratimAnI siddhi thAya to ame mAnIe ema AgrahI na thazo. paNa vIranA bodhelAM zAstrothI siddhi thAya tema icchazo. 21 (o) eTalA ja mATe vI2nA bodhelAM zAstro kone kahI zakAya, athavA mAnI zakAya, te mATe prathama dhyAnamAM levuM paDaze; ethI e saMbaMdhI prathama huM kahIza. (o) mane saMskRta, mAgadhI ke koI bhASAno mArI yogyatA pramANe paricaya nathI ema gaNI, mane apramANika TharAvazo to nyAyanI pratikULa javuM paDaze; mATe mAruM kahevuM zAstra ane AtmamadhyasthatAthI tapAsazo. (aM) yogya lAge nahIM, evA koI mArA vicAra hoya to saharSa pUchazo; paNa te pahelAM te vize tamArI samajaNathI zaMkArUpa nirNaya karI besazo nahIM. (aH) TUMkAmAM kahevAnuM e ke, jema kalyANa thAya tema pravartavA saMbaMdhamAM mAruM kahevuM ayogya lAgatuM hoya to, te mATe yathArtha vicAra karI pachI jema hoya tema mAnya karavuM. zAstra-sUtra keTalAM ? (1) eka pakSa ema kahe che ke atyAre pistAlIsa ke tethI vadhAre sUtro che, ane tenI niryukti, bhAsya, cUrNi, TIkA e saghaLuM mAnavuM. eka pakSa kahe che ke batrIsa ja sUtra che; ane te batrIsa ja bhagavAnanAM bodhelAM che; bAkI mizra thaI gayAM che; ane niryukti ityAdika paNa tema ja che. mATe batrIsa mAnavAM. ATalI mAnyatA mATe prathama mArA samajAyelA vicAra darzAvuM chuM. bIjA pakSanI utpattine Aje lagabhaga cArarse varSa thayAM. teo je batrIsa sUtra mAne che te nIce pramANe che. :- 11 aMga, 12 upAMga, 4 mULa, 4 cheda, 1 Avazyaka. chevaTanI bhalAmaNa have e viSayane saMkSepamAM pUrNa karyo. pratimAthI ekAMtadharma che, ema kahevA mATe athavA pratimAnA pUjanano ja bhAga siddha karavA meM A laghugraMthamAM kalama calAvI nathI. pratimA mATe mane je je pramANo jaNAyAM hatAM te TUMkAmAM jaNAvI dIdhAM. temAM vAjabI geravAjabIpaNuM zAstravicakSaNa, ane nyAyasaMpanna puruSe jovAnuM che, ane pachI jema sapramANa lAge tema pravartavuM ke prarUpavuM e temanA AtmA para AdhAra rAkhe che. A pustakane huM prasiddha karata nahIM; kAraNa ke je manuSya ekavAra pratimApUjanathI pratikULatA batAvI hoya, te ja manuSya jyAre tenI anukULatA batAve; tyAre prathama For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta pakSavALAne te mATe bahu kheda ane kaTAkSa Ave che. Apa paNa huM dhAruM chuM ke mArA bhaNI thoDA vakhata pahelAM evI sthitimAM AvI gayA hatA, te veLA jo A pustakane meM prasiddhi ApI hota to ApanAM aMtaHkaraNo vadhAre dubhAta ane dubhAvavAnuM nimitta huM thAta; eTalA mATe meM tema karyuM nahIM. keTaloka vakhata vItyA pachI mArA aMtaHkaraNamAM eka evA vicAre janma lIdho ke tArA mATe te bhAIone saMkaleza vicAro AvatA raheze; te je pramANathI mAnyuM che, te paNa mAtra eka tArA hRdayamAM rahI jaze; mATe tene satyatApUrvaka jarUra prasiddhi ApavI. e vicArane meM jhIlI lIdho. tyAre temAMthI ghaNA nirmaLa vicAranI preraNA thaI; te saMkSepamAM jaNAvI dauM chuM. pratimA mAno e Agraha mATe A pustaka karavAno kaMI hetu nathI. temaja teo pratimA mAno tethI mane kaMI dhanavAna thaI javAnuM nathI; te saMbaMdhI je vicAro mane lAgyA hatA (apUrNa maLela) re re pratimAnI sthApanA mATenA kRpALudevanA vicAro sAthe sAthe AvI jAya mATe A patrAMka 753 lIdho che, kAraNa ke A patramAM paNa pratimA sthApanA vizenA emanA vicAro vyakta thayA che. kRpALudeve ahIM AnaMdaghanajInA stavanonA artha bharyA che. ane jyAM sudhI tevuM svAbhAvika siddha svarUpa pragaTyuM nathI, tyAM sudhI svAbhAvika zuddha svarUpane pAmyA che evA siddha bhagavAnanI upAsanA kartavya che; temaja arhata bhagavAnanI upAsanA paNa kartavya che, kema ke te bhagavAna sayogIsiddha che. sayogarUpa prArabdhane laIne teo dehadhArI che; paNa te bhagavAna svarUpasamavasthita che. siddha bhagavAna ane temanA jJAnamAM, darzanamAM, cAritramAM ke vIryamAM paNa bheda nathI; eTale arhata bhagavAnanI upAsanAthI paNa A AtmA svarUpalayane pAmI zake che. pUrva mahAtmAoe kahyuM che ke : 'je jANaI arihaMte, davva guNa pajjavehiM ya; so jANaI niya appA, moho khalu jAi tassa layaM.' je bhagavAna arhatanuM svarUpa dravya, guNa ane paryAyathI jANe, te potAnA AtmAnuM svarUpa jANe ane teno nizcaya karIne moha nAza pAme. te bhagavAnanI upAsanA kevA anukramathI jIvone kartavya che, te navamA stavanamAM zrI AnaMdaghanajI kahevAnA che, jethI te prasaMge vistArathI kahIzuM. bhagavAna siddhane nAma, gotra, vedanIya ane AyuSya e karmono paNa abhAva che; te bhagavAna kevaLa karmarahita che. bhagavAna arhatane AtmasvarUpane AvaraNIya karmono kSaya che, paNa upara jaNAvelAM cAra karmano pUrvabaMdha, vedIne kSINa karatA sudhI, temane varte che, jethI te paramAtmA sAkAra bhagavAna kahevA yogya che. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 23 te ahaMta bhagavAnamAM jeoe "tIrthakara nAmakarmano zubhayoga pUrve utpanna karyo hoya che, te tIrthakara bhagavAna' kahevAya che; jemano pratApa, upadezabaLa, Adi mahatparyAyoganA udayathI AzcaryakArI zobhe che. bharatakSetramAM vartamAna avasarpiNI kALamAM tevA covIza tIrthakara thayA; zrI RSabhadevathI zrI vardhamAna. vartamAnamAM te bhagavAna siddhAlayamAM svarUpasthitapaNe virAjamAna che. paNa bhUtaprajJApanIyanayathI temane vize "tIrthakarapadano upacAra karAya che. te aupacArika nayadRSTithI te covIza bhagavAnanI stavanArUpe A covIza stavanonI racanA karI che. siddha bhagavAna kevaLa amUrtipade sthita hovAthI temanuM svarUpa sAmAnyatAthI citavavuM durgamya che. ahaMta bhagavAnanuM svarUpa mULadRSTithI ciMtavavuM to tevuM ja durgamya che, paNa sayogIpadanA avalaMbanapUrvaka ciMtavatA sAmAnya jIvone paNa vRtti sthira thavAne kaMIka sugama upAya che, jethI ata bhagavAnanI stavanAthI siddhapadanI stavanA thayA chatAM, ATalo vizeSa upakAra jANI zrI AnaMdaghanajIe A covIzI covIza tIrthakaranI stavanArUpe racI che. namaskAramaMtramAM paNa ahaMtapada prathama mUkavAno hetu eTalo ja che ke temanuM vizeSa upakArIpaNuM che. bhagavAnanA svarUpanuM ciMtana karavuM te paramArthaSTivAna puruSone gauNatAthI svarUpanuM ja ciMtavana che. siddhaprAbhRtamAM kahyuM che ke : nArirasa siddha sadAvo, tArA rasadAvo savanIvA; tahmA siddhataruI, kAyavvA bhavvajIvehiM' jevuM siddha bhagavAnanuM AtmasvarUpa che, tevuM sarva jIvonuM AtmasvarUpa che; te mATe bhavya jIvoe siddhatvane vize ruci karavI. temaja zrI devacaMdrasvAmIe zrI vAsupUjyanA stavanamAM kahyuM che ke "jina pUjA re te nija pUjanA." jo yathArtha mULa dRSTithI joIe to jinanI pUjA te AtmasvarUpanuM ja pUjana che. svarUpaAkAMkSI mahAtmAoe ema jina bhagavAnanI tathA siddha bhagavAnanI upAsanA svarUpaprAptino hetu jANyo che. kSaNamAM guNasthAna paryata te svarUpaciMtavanA jIvane prabaLa avalaMbana che. vaLI mAtra ekaluM adhyAtmasvarUpaciMtavana jIvane vyAmoha upajAve che; ghaNA jIvone zuSkatA prApta karAve che, athavA svecchAcArIpaNuM utpanna kare che; athavA unmattapratApadazA utpanna kare che. bhagavAnanA svarUpanA dhyAnAvalaMbanathI bhaktipradhAna dRSTi thAya che, ane adhyAtmadaSTi gauNa thAya che. jethI zuSkatA, svecchAcArIpaNuM ane unmattapralApatA thatAM nathI. AtmadazA baLavAna thavAthI svAbhAvika adhyAtmapradhAnatA thAya che. AtmA svAbhAvika ucca guNone bhaje che, For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta eTale zuSkatAdi doSo utpanna thatA nathI; ane bhaktimArga pratye paNa jugupsita thatA nathI. svAbhAvika AtmadazA svarUpalInatA pAmatI jAya che. jyAM arhatAdinA svarUpadhyAnAlaMbana vagara vRtti AtmakAratA bhaje che. (patrAMka : 753) 24 54 pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimadracanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // mane vIra bhagavAna pratye pakSapAta nathI temaja kapila Adi RSio pratye dveSa paNa nathI. paNa jenuM vacana yuktivALuM (gurugamavALuM) che te vacanane huM grahaNa karuM chuM. parama kRpALudeva kevA mAdhyastha bhAvavALA hatA teno A gAthA purAvo Ape che. (zrI haribhadrAcArya) egaM jANaI se savva jANaI, je saLaM jANaI se egaM jANaI (AcArAMga sUtra) (1. pa. 189) ekane jANyo teNe sarva jANyuM, jeNe sarvane jANyuM teNe ekane jANyo. eka AtmA jyAre jANavA mATe prayatna karaze, tyAre sarva jANyAnuM prayatna thaze; ane sarva jANyAnuM prayatna eka AtmAne jANavAne mATe che. 77 "sukhakI sahelI che, akelI udAsInatA" adhyAtmanI jananI te udAsInatA. jo ApaNe dharma pAmavo hoya to udAsInatAno bhAva-guNa ApaNAmAM pragaTavo joIe. harSanA prasaMgomAM harSa na thAya ane duHkhanA prasaMgomAM zoka na thAya tene udAsInatA kahevAmAM Ave che. adhyAtma mArgane siddha karavo hoya to tenI mAtA A udAsInatA ja che. AvI udAsInatA prApta thaye kAma jhaDapathI thAya. sukhanI sahelI udAsInatA ja che. adhyAtma mArganI janmadAtA udAsInatA che. laghu vayathI adbhuta thayo, tattvajJAnano bodha; e ja sUcave ema ke, gati Agati kAM zodha ? 1 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 25 nAnI vayamAM ja tattvajJAnano bodha thayo e ja pramANita kare che ke pUrva janma hato ane have paNa AtmA raheze ja. nAnI uMmaramAM ja A tattvajJAna prApta thayuM te ja darzAve che ke pUnarjanma che. 1 je saMskAra thavo ghaTe, ati abhyAse kAya; vinA parizrame te thayo, bhavazaMkA zI tyAMya? 2 je saMskAra khUba ja abhyAsa karavAthI Ave te abhyAsa karyA vagara, (vagara parizrame) mahenata karyA vagara prApta thAya to e ja batAve che ke jIvane pUrvajanma che. 2 jema jema mati alpatA, ane moha udyota; tema tema bhavazaMkanA, apAtra aMtara jyota. 3 jene potAnI buddhinI maMdatA hoya ane mohano gherAvo vizeSa hoya, darzana ane cAritra moha prabaLa hoya tene bhava-bhramaNanI zaMkA utpanna thAya. AvA jIvo adhyAtma mArga mATe apAtra gaNAya che. 3 karI kalpanA dRDha kare, nAnA nAsti vicAra; paNa asti te sUcave, e ja kharo nirdhAra. 4 keTakeTalI kalpanAo karIne jIva potAnuM astitva nathI, niyatva nathI tevA vicArone dRDha kare che. paNa sAcI vAta to e ke je kalpanA thAya che te ja astitva che, ema sUcave che. 4 A bhava vaNa bhava che nahIM, e ja tarka anukULa; vicAratAM pAmI gayA, AtmadharmanuM mULa. 5 hAlamAM je bhava che emAMthI pUrvanA bhavano tarka UThe che e ja Atmadharma pAmavAnuM mULa che. mArga zuM che te prApta thaI jAya che. 5 79 jagatamAM bhinna bhinna mata ane darzana jovAmAM Ave che te dRSTibheda che. bhinna bhinna mata dekhIe, bheda dRSTino eha; eka tattvanA mULamAM, vyApyA mAno teha. 1 atyAre judA judA dharmanA bheda dekhAya che. kAraNa dRSTibheda che. AMkho upara kALA cazmA paheryA hoya to kALuM dekhAya, rAtA pILA raMganA paheryA hoya to tevuM dekhAya. ema judI judI buddhi pramANe jue eTale bheda paDyA che. paNa e badhA eka tattvanA mULamAM ja samAyelA che. daSTibhaMdathI judA judA jaNAya che. 1 For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 teha tattvarUpa vRkSanuM, Atmadharma che mULa; svabhAvanI siddhi kare, dharma te ja anukULa. 2 A tattvarUpa vRkSanuM mULa Atmadharma che. jenA vaDe jIva potAnA Atma-svabhAvanI, svarUpanI siddhi karI zake te ja dharma AdaravA yogya che. te tattvarUpa vRkSa che. tenuM mULa Atmadharma che. koIpaNa darzana lo e badhAnA mULamAM Atmadharma eka ja che ane jenA vaDe AtmasvarUpanI prApti thAya te ja dharma Adaravo hitAvaha che. e ja upayogI che. 2 prathama Atmasiddhi thavA, karIe jJAna vicAra; anubhavI gurune sevIe, budhajanano nirdhAra. 3 AtmAno sAkSAtkAra karavo hoya, AtmAne siddha karavo hoya to jJAnano vicAra karavA joIe. paNa ApaNane mana maLyuM che teno upayoga, vicAra mATe karatA ja nathI. A Atmadharma pAmavA mATe je anubhavI guru che tenA zaraNamAM-AzrayamAM javuM jarUrI che ema jJAnI bhagavaMto kahI gayA che. sauthI prathama AtmAne pragaTa karavA mATe te jJAnano vicAra karavo joIe ane je anubhavI guru che tenA AzrayamAM rahevuM joIe. ema jJAnI puruSoe nirdhAra karelo che, teoe Ama kahyuM mATe eka bhavano vImo laIne sAdhanA to karo. 3 zikSAmRta kSaNa kSaNa je asthiratA, ane vibhAvika moha; jenAmAMthI gayA, te anubhavI guru joya. 4 A kaDImAM anubhavI gurunAM lakSaNo kahe che. jenAmAMthI kSaNa-kSaNanI je buddhinI- mananI caMcaLatA hatI te nAza pAmI che ane darzana-moha gayo che. te anubhavI guru kahevAya che. AtmajJAnI nigraMtha kahevAya che. kSaNe kSaNe mananAM pariNAmo caMcaLatAne pAmyA kare che. te asthira rahelA che. "manaH va manuSyALAM vAranuM vaMdha mokSayoH". mana e ja baMdhanuM kAraNa che ane mana ja mokSa prApta karavAnuM paNa kAraNa che. vibhAvarUpI moha jeNe dUra karyo che tene anubhavI guru kahevAmAM Ave che. 4 bAhya tema atyaMtare, graMtha graMthi nahi hoya; parama puruSa tene kaho, saraLa dRSTithI joya. 5 bAhya ane AtyaMtara graMthio che tene chedavI joIe- teno nAza karavo joIe. A graMthiono jenAmAMthI saMpUrNa nAza thaI gayo che te parama puruSa-paramAtmA thaI gayA che. te jo dRSTi saraLa hoya to samajAya. graMthi be prakAranI che. bAhya ane AtyaMtara. te bemAMthI koI paNa For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 27 prakAranI graMthi na hoya teone parama puruSa-paramAtmA kahevAmAM Ave che. paNa te jo saraLatA Ave to samajAya. 5 bAhya parigraha graMthi che, atyaMtara mithyAtva; svabhAvathI pratikULatA, ................................... 3 bAhya graMthi e parigrahanI che je nava prakAranI che ane AtyaMtara graMthi che te cauda prakAranI che. mithyAtva vigere che. svabhAvanI pratikULatA te ja nukasAnakartA bhAva che. bAhya parigraha te bAhya graMthi che ane mithyAtvarUpI AtyaMtara graMthi rahelI che. A graMthio svabhAvathI pratikULa bhAvAmAM ja hoya. 6 dharmo judA judA jovAmAM Ave che. tenuM kAraNa e che ke AcAryomAM matabheda UbhA thavAthI bheda paDelA che. - parama kRpALudeva to mokSano mArga eka ja che ema kahe che. zrI RSabhadeva, zrI zAMtinAtha, zrI neminAtha, zrI pArzvanAtha tathA zrI mahAvIra bhagavAnanA samayamAM hato. gaNadhara pAse paNa e ja hato. 16mA saikA sudhI A mArga cAlyo Avato hato e mArga lopa thaI gayo che. paNa e ja mArga AnaMdaghanajI mahArAja, devacaMdrajI mahArAja, yazovijayajI mahArAja, mohanavijayajI mahArAja mUkI gayA che. e mArganI kALanA prabhAve sAcI samajaNa nathI. sAco mArga hAtha Ave to kAma thAya. Avo mArga parama kRpALudeva 125 varSa pahelAM mUkI gayA, e mArga pragaTa karatA gayA. vaLI te mArga gujarAtImAM mUkatA gayA. judI judI daSTithI judA judA mata-paMtha dekhAya che te jovAnI bhinna bhinna dRSTine kAraNe ja che. A badhA ja mata-paMtha eka tattvanA mULamAM (AtmAmAM ja) rahelA che. mithyAtva graMthi chedavAthI janma-maraNa TaLI jAya. sat jene prApta che tene zodhI kADho ane puruSArtha karo. kRpALudeva lakhe che : te pavitra darzana thayA pachI game te vartana ho, paraMtu tene tIvra baMdhana nathI. gurugama maLe tyAra pachI samakti prApta thAya, tyAra pachInI ahIM vAta che. jene anubhava thayA che. enuM game te vartana ho paNa ene tIvra baMdhana nathI. ene anaMta saMsAra nathI. eno saMsAra For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zikSAmRta parimita thaI gayo che. paMdara bhavathI soLamo bhava nathI. paMdaranA tera bhava thAya, agiyAra thAya, nava thAya, sAta thAya, pAMca thAya, traNa bhava thAya. ApaNe puruSArtha karIe to traNa bhava bAkI rahe eTale sudhI pahoMcI zakIe chIe. anaMta saMsAra nathI, soLa bhava nathI atyaMtara duHkha nathI, zaMkAnuM nimitta nathI aMtaraMga mohinI nathI. ene zaMkA, kaMkhA, viDigicchA kAMI na hoya. ene saMpUrNa khAtarI hoya. ene darzanamohano nAza thayo hoya eTale graMthibheda thayo hoya. graMthibheda eTale zuM? cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane traNa darzana mohanIya (mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samakti mohanIya)nI graMthi eTale ke gAMTha. e gAMThanuM varNana karyuM che ke Ama AMkaDiyA bhIDyA che ne pAchA te maraDAyelA che. kRpALudeva lakhe che ke A AtmA AgalA bhavomAM graMthibheda karavA sudhI ghaNI phere AvI gayo, paNa tyAMthI nabaLo thaI pAcho pharI gayo, ene graMthibheda thayo nahIM. jo graMthibheda thayo hota to ApaNe atyAra sudhI rakhaDatA na hota. game tema karIne gurugama maLe nahIM, darzanamoha jAya nahIM ane graMthibheda thAya nahIM, samakti prApta thAya nahIM, tyAM sudhI bhalene dharmanA nAme himAlaya khodI nAkhe ke zarIrane jhADavA sAthe bAMdhIne kaSTa kare ke zarIrane gALI nAkhe, to paNa janamamaraNanA pherA TaLe nahIM. janamamaraNanA pherA to ja TaLe jo avidyA jAya, ajJAna jAya, graMthibheda thAya, darzana moha jAya. A badhAno artha eka ja thAya che. upA. zrI yazovijayajI mahArAja sAheba ema kahe che ke "zabdabheda jhaghaDo kizyojI, paramAratha jo eka.' have hindudharma ema kahe che ke bhrAMti hoya tyAM sudhI janamamaraNanA pherA TaLe nahIM. to jainadharma ema kahe che ke mithyAtva athavA to darzanamoha hoya tyAM sudhI janamamaraNanA pherA TaLe nahIM. to e beno artha eka ja thAya che. je bhrAMtino artha thAya che e ja mithyAtvano artha thAya che, e ja darzanamohano artha thAya che. eno artha UMdhI samajaNa eTale dizAbhrama. kalakattA javuM che, kalakattA pUrvamAM AvyuM ane pazcimamAM karAMcI tarapha cAlIe ane manamAM ema mAnIe ke A pUrva che, to pahoMcIe karAMcI; kalakattA na pahoMcIe. ATalA badhA A saMsAramAM grejyueTa (Graduate) DAhyA gaNAya che. chatAM AdhyAtmika dRSTie temane dizAbhrama che. UMdhA ja cAlavAnuM kare che. UMdhA cAlavAnuM eTale ke 'zarIra eTale huM evuM teo mAne che. savAramAM UThIne rAtre sUIe tyAM sudhI zarIra eTale ja huM ema mAnIne ApaNe badhI pravRtti karIe chIe, A dizAbhrama che. Ama mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane yogane kAraNe saMsAramAM rakhaDavAnuM che. mithyAtva na jAya tyAM sudhI avirati, kaSAya, pramAda ane yoganA kAraNe paDato baMdha jAya nahIM. pahelAM mithyAtva javuM joIe. mithyAtva jAya eTale ekaDo thayo. pachI ApaNI game te kriyAe mIMDA caDhatAM ja jAya. eka mIMDuM caDhe eTale dasa, be mIMDA caDe eTale so, pachI hajAra ane ema savaLI kriyAthI janamamaraNanA pherA TaLI jAya. ema A ApaNA upara anukaMpA lAvIne kRpALudeva lakhatA gayA che. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI sat sat nirUpama, sarvottama zukla, zItaLa, amRtamaya darzanajJAna; samyak jyotirmaya, cirakALa AnaMdanI prApti, adbhuta savarUpadarzitAnI balihArI che ! jyAM matabheda nathI; jyAM zaMkA, kaMkhA, vitigicchA, mUDhadRSTi emAMnuM kAMI nathI. che te kalama lakhI zakatI nathI, kathana kahI zakatuM nathI, mana jene manana karI zakatuM nathI. che te. A anubhavanI vAta che. sAkarano svAda koNa jANe ? jeNe sAkara jIbha upara mUkI hoya te. enuM varNana vAMcanAra e svAdane na jANI zake. vaLI AtmasvarUpanuM yathAtathya varNana thaI zake tema ja nathI. avAcya-avarNanIya che. mATe chelle "che-te" ema kahIne mUkI dIdhuM che. AnuM nAma ja samyagdarzana che. darzanamoha javAnuM ane graMthibheda thavAnuM A sAdhana che. 107 1. loka puruSasaMsthAne kahyo, eno bheda tame kaMI lahyo ? enuM kAraNa samajyA kAMI, ke samajAvyAnI caturAI 1 zarIra parathI e upadeza, jJAna darzane ke uddeza; jema jaNAvo suNIe tema, kAM to laIe daIe kSema. 2 A lokanuM saMsthAna (AkAra) zuM che ? teno bheda tamane kaMI prApta thayo che te svarUpa evuM kema che te kAMI samajAya che ke teNe samajAvavAmAM caturAI karI che. mANasanA zarIra uparathI e saMsthAnano upadeza kahyo che. mANasa be paga pahoLA karI Ubho rahI keDe be hAtha mUkI zarIrane samAMtara goThavI rAkhe ane je AkAra bane te lokanuM svarUpa che. upadeza jJAnathI ke uddezathI jema tame saMbhaLAvo tema sAMbhaLIe ane kSema-kuzaLa lahIe. 1 29 2. zuM karavAthI pote sukhI ? zuM karavAthI pote duHkhI ? pote zuM ? kyAMthI che Apa ? eno mAgo zIghra javApa. 1 pote zuM karavAthI sukhI thaI zake ? ane zuM karavAthI du:khI thAya ? pote koNa che ? kyAMthI thayo che ? ene jANavA mATe gupta rIte zIghra javAba mAMgo-zodho. 2 3. jyAM zaMkA tyAM gaNa saMtApa, jJAna tahAM zaMkA nahi sthApa; prabhubhakti tyAM uttama jJAna, prabhu meLavavA guru bhagavAna. 1 guru oLakhavA ghaTa verAgya, te UpajavA pUrvita bhAgya; tema nahIM to kaMI satsaMga, tema nahIM to kaMI duHkharaMga. 2 For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zikSAmRta jyAM zaMkA thAya tyAM saMtApa (duHkha)no Dhagalo hoya ane jyAM jJAna hoya tyAM zaMkA hoI zake nahIM. prabhubhakti karavAthI uttama jJAna prApta thAya ane te prabhu koNa ? to kahe che pratyakSa sadguru e ja prabhu che. gurune AMtarika rIte oLakhavA mATe potAnA aMtaramAM vairAgya pragaTelo hovo joIe. te oLakhavA mATe pUrve Acarela zubha bhAvano udaya thavo jarUrI che. Ama na thaI zake to satsaMga karo ane jo te paNa nahIM hoya to duHkha ja prApta thaze. 3 4. je gAyo te saghaLe eka, sakaLa darzane e ja viveka; samajAvyAnI zailI karI, syAdvAda samajaNa paNa kharI. 1 mULa sthiti jo pUcho mane, to soMpI dauM yogI kane; prathama aMta ne madhye eka, lokarUpa aloke dekha. 2 jIvAjIva sthitine joI, TaLyo orato zaMkA khoI; ema ja sthiti tyAM nahIM upAya, "upAya kAM nahIM?"zaMkA jAya. 3 e Azcarya jANe te jANa, jANe jyAre pragaTe bhANa; samaje baMdhamuktiyuta jIva, nIrakhI TALe zoka sadIva. 4 baMdhayukta jIva karma sahita, pudgala racanA karma khacIta; pudgalajJAna prathama le jANa, nara dehe pachI pAme dhyAna. 5 jo ke pudgalano e deha, topaNa ora sthiti tyAM che; samajaNa bIjI pachI kahIza, jyAre citte sthira thaIza. 7 je kAMI kahyuM che te eka prakAranuM che ema badhAM ja darzano vivekathI kahe che. samajavA mATe A zailI che. te uparAMta sAduvAda zailI paNa che. jo enI mULa sthiti vize mane pUcho to tamane yogI pAse- arthAt jJAnI mahAtmAne soMpI dauM. A loka prathama, madhya ane aMtamAM che, te lokanuM svarUpa aMtara sthitimAM (aloke) rahIne jo. jIva ane ajIvanI sthiti joI Azcarya thayuM ane zaMkAno nAza thayo. Ama je hoya to teno upAya nathI. to kahe che ke upAya kema nathI ? upAya che. mATe zaMkA nAza pAmI gaI) jIva baMdha ane mukti sahita che. upAya kema nathI ? upAya che. mATe zaMkA nAza pAme. AnA Azcaryane je jANe che tene jANa. jyAre jJAnarUpI sUrya Uge tyAre tenI jANa thAya. jJAnarUpI sUrya Uge eTale samaje ke jIvano baMdha ane mukti thAya che. A samajI jAya teno sadA mATeno zoka TaLI jAya; nAza pAmI jAya. je baMdhanayukta jIva che, te karma sAthe rahelA che. te pudgala racanArUpI karma cokkasa che. pahelAM pugalanuM jJAna jANI le, to A manuSyadehamAM ja tuM AtmadhyAnane prApta karIza. jo ke deha to pudgalano banelo che, chatAM paNa tyAM For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 zrI vacanAmRtajI ora-sthiti; baMdhana-mukta-mokSarUpa sthiti pAmI zakAya che. bIjI samajaNa pachIthI kahIza ke jyAre tAruM citta ekAgra-sthira thaze. A 5. jahAM rAga ane vaLI dveSa, tahAM sarvadA mAno kleza; udAsInatAno jyAM vAsa, sakaLa duHkhano che tyAM nAza. 1 sarva kAlanuM che tyAM jJAna, deha chatAM tyAM che nirvANa; bhava chevaTanI che e dazA, rAma dhAma AvIne vasyA. 2 jyAM rAga ane dveSa che tyAM hamezAM kleza ja rahelo che. jyAM aMtaramAM udAsInatA pragaTe ke turata ja sakaLa duHkhano nAza thaI jAya che. pachI tene sarvakALanuM jJAna hoya che. ane deha chatAM nirvANanuM sukha te bhogavato hoya che. chellA bhavamAM AvI dazA prApta thAya che ane rAme (AtmAe) jIvana mukta dazA prApta karI lIdhI che. 5 115 sahu jogaM paDuccaM aNAraMbhI, asuhajogaM paDuccaM AyAraMbhI, parAraMbhI, tadubhayAraMbhI. zubha yogamAM rahelA AtmA aNAraMbhI che, azubha yogamAM rahela AtmA AraMbhI-parAraMbhI che. tadubhayAraMbhI eTale AtmAraMbhI ane parAraMbhI. ahI zubha eTale pariNAmika zubha. pariNAmika eTale je pariNAme zubha vA jevuM hatuM tevuM rahevuM che te. yoga eTale mana, vacana, kAyA. 118/296 na chinarUM.. (AcArAMgasUtra-adhyayana-3 uddezaka 3) benA aMtamAM rahela je vastu te chedyo chedAya nahIM, bhedyo bhedAya nahIM tevo AtmA. 124 jaNaM jaNaM disaM icchai taNaM taNaM disaM appaDibaddha je je dizA bhaNI javuM icche te te dizA jene apratibaddha arthAt khullI che. (rokI zakatI nathI). For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta AvI dazAno abhyAsa jyAM sudhI nahIM thAya, tyAM sudhI yathArtha tyAganI utpatti thavI kema saMbhave ? 132 "kSaNamapi sajjana saMgatirekA, bhavati bhavArNavataraNe naukA.' | (zrI zaMkarAcArya) kSaNavArano paNa puruSano samAgama te saMsArarUpa samudrane taravAne nokarUpa thAya che. e vAkya mahAtmA zaMkarAcAryajInuM che; ane te yathArtha ja lAge che. Ape mArA samAgamathI thayelo AnaMda ane viyogathI anAnaMda darzAvyo; temaja ApanA samAgama mATe mane paNa thayuM che. aMtaHkaraNamAM niraMtara ema AvyA kare che ke paramArtharUpa thavuM; ane anekane paramArtha sAdhya karavAmAM sahAyaka thavuM e ja kartavya che, tathApi kaMI tevo yoga haju viyogamAM che. 141 icchAdveSa vihInena sarvatra samacetasA / bhagavad bhakti yuktena prAptA bhAgavatI gatiH / / icchA ane dveSa vagara, sarva ThekANe samadRSTithI jonAra evA puruSo bhagavAnanI bhaktithI yukta thaIne bhAgavatI gatine pAmyA, arthAt nirvANa pAmyA. eTale mokSagatine pAmyA. 154 bIjAM sAdhana bahu karyA, karI kalpanA Apa; athavA asadguru thakI, UlaTo vadhyo utApa. 1 potAnI rIte svachaMdapaNe kalpanA karI karI ghaNAM badhAM sAdhanone AdaryA. athavA asagurunI salAha pramANe cAlavAthI zAMti maLavAne badale AkuLatArUpI tApamAM vadhAro thayo. 1 pUrva puNyanA udayathI, maLyo sadguru yoga; vacana sudhA zravaNe jatAM, thayuM hRdaya gatazoga. ra For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRta 33 pUrva puNyanA udayane kAraNe A manuSyabhavamAM sadguruno yoga prApta thayo. ane tenAM amRtarUpI vacano zravaNa karatAM ane te pramANe sthiti karatAM hRdayamAM je zoka bharyo hato teno nAza thayo ane AnaMda vyApyo. 2 nizcaya ethI Aviyo, TaLaze ahIM utApa, nitya karyo satsaMga meM, eka lakSathI Apa. 3 sadganI prApti thavAthI have nizcaya thayo che ke temanA AzramamAM rahevAthI saMsAra paribhramaNarUpI je utApa-tApa che te TaLI jaze. tethI teno satsaMga nityapaNe ane e eka ja lakSathI-mokSa meLavavArUpa lakSathI ja karyo che. 3 157 rojanIzI (3) A patramAM gurUgama gAyo che. bhagavAna mahAvIrasvAmI bolyA che. A pramANe "camara" nAmano adhikAra bhagavatIsUtramAM che. emAM A ullekha che. kRpALudevanuM varSa ra3muM che. hajI amane jJAna maLyuM nathI. teo e meLavavA mATe zodha kare che. emane khabara che ke manasukharAma sUryarAma pAse 'jJAna che paNa emanI pAse levA javuM muzkela che, eTale manasukharAma sUryarAma tripAThI sAthe patravyavahAra zarU karyo che, ke huM be traNa mahinA thayA A gotavA nIkaLyo chuM ane amana pAte kAgaLamAM lakhe che ke nathI ja mokSa che ema huM mAnato nathI. vItarAgatA prApta thAya, pragaTa thAya, rAgadveSa jAya to mokSa che ema huM mAnuM chuM eTale tame mane kAMI kahetAM jarA paNa lAbha nahIM pAmAM eTalA mATe A lakhI mokaluM chuM. have A gurUgama vizeno ullekha che te juo : he gautama ! te kALa ane te samayamAM svastha avasthAe, huM ekAdaza varSanI paryAye, chaThTha cha sAvadhAnapaNe, niraMtara tapazcaryA ane saMyamathI AtmatA bhAvatAM, pUrvAnupUrvIe cAlatAM, eka gAmathI bIje gAma jatAM, jyAM suSumArapura nagara, jyAM azoka vanakhaMDa bAga, jyAM azokavara pAda5, jyAM pRthvIzilApaTTa, tyAM Avyo; AvIne azokavara pAdapanI nIce, pRthvIzilApaTTa para aSTamabhakta grahaNa karIne, baMne paga saMkocIne, lAMbA kara karIne, eka pulamAM dRSTi aDaga sthApIne, animeSa nayanathI, jarA zarIra nIcuM AgaLa jhUkI rAkhIne, yoganI samAdhithI, sarva iMdriyo gupta karIne, eka rAtrinI mahA pratimA dhAraNa karIne, vicarato hato. (camara)1 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zikSAmRta A samAdhi kyAre Ave ? dhyAna dharIe tyAre Ave. pahelAM savikalpa samAdhi Ave. je ATha dRSTinI sajajhajhAyamAM chellI samAdhi che, ane RSimunio je yoga sAdhe che enI je samAdhi che e baMne eka ja che. bhagavAna mahAvIrasvAmI jyAre chadmasthAvasthAmAM hatA ane tapazcaryA karatAM karatAM sAvadhAnapaNe eka gAmathI bIje gAma vicaratA hatA, potAnA AtmAmAM lIna rahetA hatA te vakhate azoka pAdapa eTale ke azoka vRkSa nIce aSTama bhakta grahaNa karI zilApaTTa upara be paga bhegA rAkhI godohanaAsane rahI eka pugalamAM dRSTi sthApana karIne animeSa nayanathI eTale ke AMkhanuM maTakuM paNa mAryA vagara dhyAna dharatA hatA ane e rIte eka rAtri sarva indriyo gupta karIne mahApratimA dhAraNa karIne rahyA hatA teno je nirdeza che temAM gurUgamanI vAta che. . (5) Aja mane ucharaMga anupama, janmakRtArtha joga jaNAyo; vAstavya vastu viveka vivecaka, te krama spaSTa sumArga gaNAyo. (zrImad rAjacaMdra) Aje mane khUba ja umaMga che. jIvana dhanya thayuM. evo yoga prApta thayo che. vAstavya vastu eTale bhagavAna AtmA kevo hoya ? zarIra zuM ? janma maraNa kema aTake ? teno viveka ane anubhavanI prApti thaI, tethI A mokSamArga mane jaNAyo, jANavAmAM Avyo. parama kRpALudevanA anubhava ullAsane anubhavI pU. kALidAsabhAI svayaM AnaMdita thaI 5. ka devanI te kaDIne anusarato bhAva ane DhALane grahaNa karI pote bIjI be kaDIonI racanA karI je mumukSu sAdhakane khUba ja upakArI thAya mATe teno ullekha ahIM karela che. satya subodha verAgya vaDe zalya, darzana cAritra moha haNAyo; moha prapaMca pracaMDa jatA nara, bheda TaLI nIrabheda bhaNAyo. 1 paramAratha paMtha pravAsI thatA, parabhAva prapaMca pracaMDa haNAyo; karma vinAzaka te kramathI narabheda TaLI, narabheda bhaNAyo. 2 (pU. kALidAsabhAI) 165 parama pUjya sobhAgabhAInI oLakhANa ApuM. sobhAgabhAI e paramakRpALudevanA parama For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI sakhA hatA. parama sakhA eTale e baMnenA hRdayanI vacce paDado na hato. baMnenAM dila eka ja hatAM. kRpALudevane ema thatuM hatuM ke A vananI mArI koyala, mAro janma atyAre kema thayo ? A kALamAM konI pAse moDhuM ughADavuM ? emane udayamAM gRhasthavAsa hato ane vepAra paNa hato. e jamAno evo hato ke jene gRhasthavAsa hoya ke vepAra hoya e dharmanI vAta kare to loko kahetA ke hajI saMsAramAM paDyA che ane dharmanI vAta karavA Ave che. eTalA mATe emanA mumukSuo-khaMbhAtamAM hatA, cauda ghara ane sAta munio-emane teDAve ke Apa khaMbhAta padhAro, to teo jatA na hatA. teo kahe ke hajI huM taiyAra thAuM chuM. tame paNa taiyA2 thAo. A loko muMjhAyA. kRSNadAsa ane A badhA kahe ke to ame muMbaI AvIe. to kRpALudeva kahe ke muMbaI to anAryabhUmi che. e badhAne temaNe kabI2paMthInA eka mahaMta pAse maLavA javAnuM sUcavyuM ane lakhyuM ke tame kahejo ke eka parama puruSa, eka mahAtmAe bhalAmaNa karI che ke tamane maLavuM. mAruM nAma Apazo nahIM. mArI oLakhANa Apazo nahIM. paNa e dharmanI vAta sobhAgabhAIne lakhe ke kAMI jJAnavArtA lakhajo. ane dezamAM jatI vakhate agara to AvatI vakhate sAyalA eka phere to Utare ja. sAMbhAgabhAI sAthe sAyalAmAM vadhAremAM vadhAre dasa divasa rahyA che. sobhAgabhAI kRpALudeva karatAM lagabhaga bamaNI uMmaranA hatA, chatAM sakhA hatA. emanuM pUrva bhavanuM A AdhyAtmika RNAnubaMdha hatuM. eTale sAta varSa e baMnneno AdhyAtmika saMbaMdha rahyo, emAM kula 560 divasa kRpALudeva ane sAMbhAgabhAI bhegA rahyA che. varSamAM sarerAza eMzI divasa bhegA rahyA hatA. e jyAM jAya tyAM e bhegA ja rahe . kRpALudeve vaDavAmAM ane rALajamAM 'he prabhu, he prabhu' lakhyuM, 'yamaniyama' lakhyuM ane 'kSamApanA' lakhI e badhuM sobhAgabhAIne ApIne kahyuM ke 'tame khaMbhAta jAo ane munine ApI AvyuM. munine kahejo ke tamane je yogya jIva lAge ene A maMtra Apajo.' have Atmasiddhi je svayaM zAstra che, svataMtra graMtha che, je eka ja yathArtha samajyA hoIe ane e pramANe puruSArtha karIe to ApaNe mokSe jaIe. e kRti paNa lakhI hatI to sobhAgabhAI mATe. emanuM nimitta na hota to AtmasiddhizAstra na hota. pU. zrI sobhAgabhAI kRpALudevane saMvata 1946nA bhAdaravA vadamAM maLyA. teo mArganI zodhamAM nIkaLyA hatA. kRpALudevane zrI manasukharAma sUryarAma pAse jJAna che tema khabara paDavAthI patravyavahAra temanI sAthe karatA hatA, A daramyAna paramakRpALudevane zrI sobhAgabhAI maLI gayA. 35 pU. zrI. sobhAgabhAI sAthe jJAnamArga vize vAtacIta thatAM paramakRpALudevane AtmadazAnuM smaraNa thayuM. A AtmadazAnA smaraNanI vAtano purAvo paramakRpALudevanAM nIcenAM vAkyothI maLe che. he zrI sobhAga ! tArA satsamAgamanA anugrahathI AtmadazAnuM smaraNa thayuM te arthe tane namaskAra ho ! (hAthanoMdha - 2 - 20. pR. 45) For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta je sasvarUpa te jenA hRdayamAM prakAzya che evA mahAbhAgya jJAnIonI ane ApanI (sobhAgabhAInI) amArA upara kRpA varto. ame to tamArI caraNaraja chIe. (patrAMka 201) amane tamAro moTo otha A kALamAM maLyo ane tethI ja jIvAya che. (patrAMka 215) satsat enuM raTaNa che ane sastuM sAdhana tame tyAM cho. adhika zuM kahIe? (patrAMka) (217) tame amAre mATe janma dharyo haze ema lAge che. tame amArA athAga upakArI cho. tame amane amArI icchAnuM sukha ApyuM che, te mATe namaskAra sivAya bIjo zuM badalo vALIe ? (patrAMka ra59) varSa badalAya eTale kRpALudeva pahelo kAgaLa sobhAgabhAIne lakhe. sobhAgabhAIno deha rahyo tyAM sudhI emane kRpALudeve e pramANe patra lakhyo che. A patra jJAnapAMcamanA divase lakhelo che. teo lakhe che ke : parama pUjya-kevaLabIja saMpanna, jenI pAse kevaLanuM bIja che, jeNe e prApta karyuM che evA. e kevalabIja konuM nAma ? gurugamatuM. emAMthI ja kevaLa vRkSa thAya. sarvottama upakArI zrI saubhAgyabhAI, morabI. ApanA pratApe atra AnaMdavRtti che. prabhu pratApe upAdhijanya vRtti che. Apano yoga thavAthI mane je AtmadazAnuM smaraNa thayuM che, tethI AnaMdavRtti che. ahIM prabhu pratApa eTale prArabdha. mAro prArabdha udaya evo che ke mane pravRtti bahu che. eTale mArA mana, vacana, kAyAnA yoga e upAdhimAM che. bhagavAna paripUrNa sarvaguNasaMpanna kahevAya che. tathApi emAMya apalakSaNa kaMI ochAM nathI ! vicitra karavuM e ja enI lIlA ! tyAM adhika zuM kahevuM! sobhAgabhAI pAse jJAna hatuM, bAkI yathArtha bodha na maLe, vairAgya na maLe, upazama na maLe, eTale kRpALudeve eka nirNaya karelo ke have emane UMcA levA mATe yathArtha bodha Apavo, upazama ane vairAgya vadhe evo bodha Apavo. chevaTe sobhAgabhAIe deha tyAga karyo e pahelAM emane AtmasAkSAtkAra thaI gayo hato. e pote lakhe che ke dina ATha thayA be phATa darzana thayAM che. ATale sudhI sobhAgabhAIne pahoMcADavA mATe emaNe mahenata karI. sarva samartha puruSo Apane prApta thayelA jJAnane ja gAI gayA che. e jJAnanI dina pratidina A AtmAne paNa vizeSatA thatI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI ughADa thato jAya che, e to ekadama UMce caDyA. emane to dUdhamAM jema jhAmaNa (-meLavaNa) nAkhe ne dahIM thAya, eTalI ja vAra hatI. huM dhAruM chuM ke kevaLajJAna sudhInI mahenata karI alekhe to nahIM jAya. mokSanI ApaNane kAMI jarUra nathI. nizaMkapaNAnI, nirbhayapaNAnI, nirmajhanapaNAnI ane niHspRhapaNAnI jarUra hatI te ghaNe aMze prApta thaI jaNAya che. ane pUrNa aMze prApta karAvavAnI karuNAsAgara gupta rahelAnI kRpA thaze ema AzA rahe che. chatAM vaLI ethIye alaukika dazAnI icchA rahe che. 37 pahelAM upara lakhe che ke kAMI icchA nathI; to paNa pachI ema lakhe che ke ethIya vadhAre alaukika dazAnI icchA rahe che. tyAM vizeSa zuM kahevuM ? anahada dhvanimAM maNA nathI. A sAdhanA je karatA hoya ene anahada-anAhata dhvani kAnamAM saMbhaLAya. anahada dhvani kevo hoya ? derAsaramAM ghaMTa hoya te ApaNe vagADIe to ghana na na karI ane pAchaLa je gha... na... na... na...na... avAja thAya. evo anAhata nAda kAnamAM saMbhaLAya. jema jema AtmAnA pradezAM sthira thatA jAya tema tema e nAda, anahada nAda saMbhaLAya. paNa gADIghoDAnI upAdhi zravaNanuM sukha thoDuM Ape che. jyAre anahada nAda zarU thAya tyAre rastA upara ghoDAgADIno avAja zarU thAya ethI anahada nAdamAM khalela paDe che. ema kRpALudeve lakhyuM che. nivRtti vinA ahIM bIjuM badhuMya lAge che. jagatane, jagatanI lIlAne beThAM beThAM maphatamAM joIe chIe. ApanI kRpA icchuM chuM. vi. AjJAMkita rAyacaMdanA praNAma. 155 sat puruSanA ekeka vAkyamAM, ekeka zabdamAM anaMta Agama rahyA che, e vAta kema haze ? nIcenAM vAkyo pratyeka mumukSaone meM asaMkhya satpuruSonI saMmatithI maMgaLarUpa mAnyAM che, 1. mAyika sukhanI sarva prakAranI vAMchA game tyAre paNa choDyA vinA chUTako thavo nathI; to jyArathI e vAkya zravaNa karyuM, tyArathI ja te kramano abhyAsa karavo yogya ja che ema samajavuM. 2. koIpaNa prakAre sadguruno zodha karavo, zodha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta AtmAthI arpaNabuddhi karavI, tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMkatAthI ArAdhana karavuM; ane to ja sarva mAyika vAsanAno abhAva thaze ema samajavuM. 38 3. anAdi kALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstra-zravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA, anaMtavAra AcAryapaNuM prApta thayuM che. mAtra 'sat' maLyA nathI, 'sat' suNyuM nathI ane 'sat' zradhyuM nathI, ane e maLyuM, e suNye, ane e zradhye ja chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze. 4. mokSano mArga bahAra nathI, paNa AtmAmAM che. mArgane pAmelo mArga pamADaze. 5. be akSaramAM mArga rahyo che, ane anAdi kALathI eTaluM badhuM karyA chatAM zA mATe prApta thayo nathI te vicAro. A patramAM mokSamArga batAvyo che; ane temAM kalama naM. 2 ane 4 upara vadhAre dhyAna ApavA jevuM che. 168 enuM svapna jo darzana pAme re, tenuM mana na caDhe bIje bhAme re; thAya kRSNano leza prasaMga re, tene na game saMsArano saMga re. 1 hasatAM ramatAM pragaTa hari dekhuM re, mAruM jIvyuM saphaLa tava lekhuM re; muktAnaMdano nAtha vihArI re, odhA jIvanadorI amArI re. 2 jene AtmAnuM darzana svapna avasthAmAM paNa thaI jAya athavA AtmAnA anubhavano saheja sparza thaI jAya to pachI tenuM mana saMsAra bhAvomAM bhaTakatuM nathI. temAM lepAya nahIM ane potAnA svarUpa tarapha ja vRtti karI temAM rahevAno prayatna kare che. jene AtmAnA aMzono sadguru dvArA anubhava thAya che tene saMsArIno saMga gamato nathI. mahAtmAno bheTo thaI jAya pachI saMsArIno saMga gamato nathI. 1 koIpaNa pravRtti karatAM karatAM, hAlatAM cAlatAM hiranI (AtmAnI) anubhUti rahyA kare eTale ke AtmAnI smRti jemanI tema rahe tyAre mAruM jIvana kRtArtha thayuM gaNIza. saphaLa thayuM gaNIza. muktAnaMdano nAtha je vicarI rahyA che te kRSNa ziSya odhavajI ema kahe che ke bhagavAna amArI jIvanadorI che eTale tevI sthiti prApta karavA mATe amAre jarU2 che sadgurunI. sadguru-saMta ja amArI jIvAdorI che. 2 For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 170 kRpALudeve sobhAgabhAIne patrAMka 165 pAMcamane divase lakhyo che. te pachI nava divasa pachI eTale ke kArataka suda-14nA roja A patra pharI sobhAgabhAI upara ja lakhyo che. parama pUjya zrI, Aje ApanuM patra 1 bhUdhara ApI gayA. e patrano uttara lakhatAM pahelAM kaMIka premabhakti sameta lakhavA icchuM chuM. AtmA jJAna pAmyo e to niHsaMzaya che, graMthibheda thayo e traNe kALamAM satya vAta che. 39 kRpALudeva potAno AnaMdollAsa vyakta kare che. graMthibheda thayAnI potAne ja khabara paDe. sarva jJAnIoe paNa e vAta svIkArI che, have chevaTanI nirvikalpa samAdhi ApaNane pAmavI bAkI che, je sulabha che. ane te pAmavAno hetu paNa e ja che ke koI paNa prakAre amRtasAgaranuM avalokana karatAM alpa paNa mAyAnuM AvaraNa bAdha kare nahIM; avalokanasukhanuM alpa paNa vismaraNa thAya nahIM; mAyika eka paNa bhayano, mohano, saMkalpano ke vikalpano aMza rahe nahIM. e ekavAra jo yathAyogya AvI jAya to pachI game tema pravartAya, game tema bolAya, game tema AhAravihAra karAya, tathApi tene koIpaNa jAtanI bAdhA nathI. paramAtmA paNa tene pUchI zakanAra nathI. tenuM kareluM sarva savaLuM che. AvI dazA pAmavAthI paramArtha mATe karelo prayatna saphaLa thAya che. ane evI dazA thayA vinA pragaTa mArga prakAzavAnI paramAtmAnI AjJA nathI ema mane lAge che. kRpALudevane sobhAgabhAI vAreghaDIe kahe ke 'tame bahAra nIkaLo, ghaNA jIvonuM kalyANa thaze. paraMtu kRpALudeva kahe che ke jyAM sudhI ATalI dazAe pahoMcuM nahIM tyAM sudhI eka akSareya mAre kahevAnI bhagavAnanI AjJA lAgatI nathI. mATe daDha nizcaya karyo che ke e dazAne pAmI pachI pragaTa mArga kahevo-paramArtha prakAzavo-tyAM sudhI nahIM. ane e dazAne have kaMI jhAjho vakhata paNa nathI. paMdara aMze to pahoMcI javAyuM che. nirvikalpatA to che ja, paraMtu nivRtti nathI, nivRtti hoya to bIjAnA paramArtha mATe zuM karavuM te vicArI zakAya. tyAra pachI tyAga joIe, ane tyAra pachI tyAga karAvavo joIe. mahAna puruSoe kevI dazA pAmI mArga prakAzyo che, zuM zuM karIne mArga prakAzyo che, e vAtanuM AtmAne sArI rIte smaraNa rahe che, ane e ja pragaTa mArga kahevA devAnI IzvarI icchAnuM lakSaNa jaNAya che. ATalA mATe hamaNAM to kevaLa gupta thaI javuM ja yogya che. eka akSare e viSaye vAta karavA For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zikSAmRta icchA thatI nathI. ApanI icchA jALavavA kyAreka kyAreka pravartana che, athavA ghaNA paricayamAM AvelA yogapuruSanI icchA mATe kaMIka akSara uccAra athavA lekha karAya che. bAkI sarva prakAre guptatA karI che. ajJAnI thaIne vAsa karavAnI icchA bAMdhI rAkhI che. te evI ke apUrva kALe jJAna prakAzatAM bAdha na Ave. ATalA kAraNathI dIpacaMdajI mahArAja ke bIjA mATe kaMI lakhato nathI. guNaThANA ityAdikano uttara lakhato nathI. sUtrane aDatoya nathI. vyavahAra sAcavavA thoDAMeka pustakonAM pAnAM pheravuM chuM. bAkI badhuMya paththara para pANInA citra jevuM karI mUkyuM che. tanmaya AtmayogamAM praveza che. tyAM ja ullAsa che, tyAM ja yAcanA che, ane yoga (mana, vacana ane kAyA) bahAra pUrvakarma bhogave che. vedodayano nAza thatAM sudhI gRhavAsamAM rahevuM yogya lAge che. paramezvara cAhIne vedodaya rAkhe che. kAraNa, paMcama kALamAM paramArthanI varSARtu thavA devAnI tenI thoDI ja icchA lAge che. tIrthakara je samajyA ane pAmyA che. A kALamAM na samajI zake athavA na pAmI zake tevuM kaMI ja nathI. A nirNaya ghaNAya vakhata thayAM karI rAkhyo che. jo ke tIrthakara thavA icchA nathIparaMtu tIrthakare karyA pramANe karavA icchA che, eTalI badhI unmattatA AvI gaI che. tene zamAvavAnI zakti paNa AvI gaI che, paNa cAhIne zamAvavAnI icchA rAkhI nathI. Apane vijJApana che ke vRddhamAMthI yuvAna thavuM ane A alakha vArtAnA agresara AgaLa agresara thavuM. thoDuM lakhyuM ghaNuM karI jANazo. guNaThANAM e samajavA mATe kahelAM che. upazama ane kSepaka e be jAtanI zreNI che. yathArthajJAnI pAsethI jJAna maLe ane Atmadravya pragaTa thAya to e pragaTa kahevAya. ane jo e bIjA prakAranA jJAnI pAsethI maLe to e paraMparAe pragaTa thAya. upazamamAM pratyakSa darzanano saMbhava nathI, kSepakamAM che. pratyakSa darzananA saMbhavane abhAve agiyAramethI jIva pAcho vaLe che. upazama zreNI be prakAre che. eka AjJArUpe, eka mArga jANyA vinA svAbhAvika upazama thavA rU5. AjJArUpa paNa AjJA ArAdhana sudhI patita thato nathI. pAchaLano TheTha gayA pachI mArganA ajANapaNAne lIdhe paDe che. A najare joyelI, AtmAe anubhavelI vAta che. koI zAstramAMthI nIkaLI Avaze. na nIkaLe to kaMI bAdha nathI. tIrthakaranA hRdayamAM A vAta hatI, ema ame jANyuM che. dazapUrvadhArI ityAdikanI AjJAnuM ArAdhana karavAnI mahAvIradevanI zikSA vize Ape jaNAvyuM te kharuM che. eNe to ghaNuMya kahyuM hatuM, paNa rahyuM che thoDuM, ane prakAzaka puruSa gRhasthavAsamAM che. bAkInA guphAmAM che. koI koI jANe che paNa teTaluM yogabaLa nathI. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 zrI vacanAmRtajI kahevAtA Adhunika muniono strArtha zravaNane paNa anukULa nathI. sUtra laI upadeza karavAnI AgaLa jarUra paDaze nahIM. sUtra ane tenA paDakhAM badhAMya jaNAyAM che. e ja vinaMtI. vi. A. rAyacaMda 189 alakhanAma dhuni lagI gaganameM, magana bhayA mana merA jI; Asana mArI surata daDha dhArI, diyA agama ghara DerA jI. darazyA alakha dedArA jI. lakSa ane alakSanI vAtamAM lakSa je bAhyamAM dekhAya che te choDavuM ane alakSa je divya cakSu vaDe dekhAya che temAM ja manane magna karavuM. Asana sthira karI, suratA ne dRDha karI - AtmAne ghera (agamaghara) paDAva nAkhyo che. jethI alakSa dedArA eTale AtmAnAM darzana karyA. 192 karanA phakIrI kyA dilagIrI, sadA magana mana rahenA jI phakarIpaNuM karavuM hoya to temAM dilagIrI jevuM kyAM che. sadAya manane aMdara magna karIne ja rahevA jevuM che. 194 munizrI lallujI mahArAjane lakhelo A patra che. jIvane mArga maLyo nathI enuM zuM kAraNa? e vAraMvAra vicArI yogya lAge tyAre sAthenuM patra vAMcajo. hAla vizeSa lakhI zakavAnI ke jaNAvavAnI dazA nathI, to paNa eka mAtra tamArI manovRtti kiMcit dubhAtI aTake e mATe je kaMI avasare yogya lAgyuM te lakhyuM che. amane lAge che ke mArga saraLa che, paNa prAptino yoga maLavo durlabha che. sasvarUpane abhedabhAve ane ananya bhaktie namonamaH sasvarUpa eTale zuddha AtmasvarUpa ene abhedabhAva ane ananya bhaktie namonamaH For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 2 zikSAmRta bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyapha pratIti AvyA vinA svarUpanI prApti thatI nathI. bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che. koNa vicare ? je AtmAmAM DUbelA hoya te, jene sadAya jAgRti hoya te. ane AbethI avazya te mumukSu jenAM caraNAviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che, seve che ane sevAze. jJAnaprApti ethI amane thaI hatI. vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAnaprAptino e ja mArga che. sarva zAstrono bodha lakSa jovA jatAM e ja che. ane je koI paNa prANI chUTavA icche che teNe akhaMDavRttithI e ja mArgane ArAdhavo. e mArga ArAdhyA vinA jIve anAdi kALathI paribhramaNa karyuM che. jyAM sudhI jIvane svacchedarUpI aMdhatva che, tyAM sudhI e mArganuM darzana thatuM nathI. (aMdhatva TaLavA mATe) jIve e mArgano vicAra karavo; daDha mokSecchA karavI, eTale ke je janmamaraNanA pherA maTADavA icche che, karmathI chUTavA icche che emaNe dRDha icchA zenI karavI ? mokSanI, mokSe javuM che, javuM che ne javuM ja che. eno vicAra karavo. e vicAramAM apramata rahevuM, to mArganI prApti thaI aMdhatva TaLe che, e niHzaMka mAnajo. anAdi kALathI jIva avaLe mArge cAlyo che. joke teNe japa, tapa, zAstrAdhyayana vagere anaMtavAra karyuM che. tathApi je kaMI paNa avazya karavA yogya hatuM te teNe karyuM nathI. je ke ame prathama ja jaNAvyuM che. sUyaDAMgasUtramAM RSabhadevajI bhagavAne jyAM aThThANuM putrone upadezyA che, mokSamArge caDhAvyA che tyAM e ja upadeza karyo che, aThThANuM putro RSabhadevajIne phariyAda karavA gayA hatA ke bharata herAna kare che. bhagavAne tamane upadeza Apyo ane mokSa mArge caDhAvyA. tyAM A ja upadeza karyo che. che AyuSyamano ! A jIve sarve karyuM che, eka A vinA, te zuM? to ke nizcaya kahIe chIe ke puruSanuM kaheluM vacana, teno upadeza te sAMbhaLyAM nathI, athavA rUDe prakAre karIne uThAvyAM nathI ane ene ja ame munionuM sAmAyika (AtmasvarUpanI prApti) kahyuM che. sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne upadeza che ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che, evA mahAvIra bhagavAna, teNe Ama amane kahyuM che - gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMta puruSo mArga pAmIne mokSa prApta thayA. eka A sthaLe nahIM paNa sarva sthaLe ane sarva zAstramAM e ja vAta kahevAno lakSa che. For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI ANAe dhammo ANNAe tavo / ' ANA dhammo, ANAe tavo / AjJAnuM ArAdhana e ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. (AcArAMga sUtra) sarva sthaLe e ja moTA puruSono kahevAno lakSa che, e lakSa jIvane samajAyo nathI. tenA kAraNamAM sarvathI pradhAna evuM kAraNa svacchaMda che ane jeNe svacchaMdane maMda karyo che, evA puruSane pratibaddhatA (lokasaMbaMdhI baMdhana, svajanakuTuMba baMdhana, dehAbhimAnarUpa baMdhana, saMkalpavikalparUpa baMdhana) e baMdhana TaLavAno sarvottama upAya je kaMI che te A uparathI tame vicAro. ane e vicAratAM amane je kAMI yogya lAge te pUchajo. ane e mArge jo kaMI yogyatA lAvazo to upazama game tyAMthI paNa maLaze. ahIM upazama eTale gurugama. bAkI bIjAM badhAM sAdhana pachI karavAM yogya che. A sivAya bIjo koI mokSamArga vicAratAM lAgaze nahIM. (vikalpathI) lAge to jaNAvazo ke je kaMI yogya hoya te jaNAvAya. 195 satsvarUpane abhedarUpe ananyabhaktie namaskAra mArganI icchA jene utpanna thaI che, teNe badhA vikalpo mUkIne A eka vikalpa pharI pharI smaraNa karavo avazyano che : 'anaMtakALathI jIvanuM paribhramaNa thayA chatAM tenI nivRtti kAM thatI nathI ? ane te zuM karavAthI thAya ?' A vAkyamAM anaMta artha samAyelo che; ane e vAkyamAM kahelI ciMtanA karyA vinA, tene mATe dRDha thaI jhUryA vinA mArganI dizAnuM paNa alpa bhAna thatuM nathI; pUrve thayuM nathI; ane bhaviSyakALe paNa nahIM thaze. ame to ema jANyuM che. mATe tamAre saghaLAe e ja zodhavAnuM che. tyAra pachI bIjuM jANavuM zuM ? te jaNAya che. 43 198 satne abhedabhAve namonamaH patra Aje maLyuM. atra AnaMda che (vRttirUpa). kevA prakArathI hamaNAM kALakSepa thAya che te lakhazo. For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zikSAmRta bIjI badhI pravRtti karatAM jIvane yogyapaNuM prApta thAya tevI vicAraNA karavI yogya che; ane tenuM mukhya sAdhana sarva prakAranA kAmabhogathI, verAgyasameta satsaMga che. satsaMga (samavayI puruSono, samaguNI puruSono yoga)mAM satno jene sAkSAtkAra che evA puruSanAM vacanonuM paricaryana karavuM ke jemAMthI kALe karIne satnI prApti thAya che. koI paNa prakAre jIva potAnI kalpanAe karI sane prApta karI zakato nathI. sajIvanamUrti prApta thaye ja sat prApta thAya che, sat samajAya che, satno mArga maLe che, sat para lakSa Ave che. sajIvanamUrtinA lakSa vagara je kAMI paNa karavAmAM Ave che, te jIvane baMdhana che; A amAruM hRdaya che. A kALa sulabhabodhIpaNuM prApta thavAmAM vijJabhUta che. kaMIka (bIjA kALa karatAM bahu) haju tenuM viSamapaNuM ochuM che; tevA samayamAM vakrapaNuM, jaDapaNuM jenAthI prApta thAya che, evA mAyika vyavahAramAM udAsIna thavuM zreyaskara che... satno mArga koI sthaLe dekhAto nathI. tamane badhAMne hamaNAM je kaMI jenanAM pustako vAMcavAno paricaya raheto hoya, temAMthI jagatanuM vizeSa varNana karyuM hoya tevo bhAga vAMcavAno lakSa ocho karajo; ane jIve zuM nathI karyuM? ne have zuM karavuM? e bhAga vAMcavAno, vicAravAno vizeSa lakSa rAkhazo. koI paNa bIjAo, dharma kriyAne nAme je tamArA sahavAsIo (zrAvakAdika) kriyA karatAM hoya tene niSedhazo nahIM. hAla jeNe upAdhirUpa icchA aMgIkAra karI che, te puruSane koIpaNa prakAre pragaTa karazo nahIM. mAtra koI daDha jijJAsu hoya to teno lakSa mArga bhaNI vaLe evI thoDA zabdomAM dharmakathA karazo (te paNa jo te icchA rAkhatA hoya to). bAkI hAla to tame sarva pota potAnA saphaLapaNA arthe miththA dharmavAsanAono, viSayAdikanI priyatAno, pratibaMdhano tyAga karatAM zIkhajo, je kaMI priya karavA jevuM che, te jIve jANyuM nathI, ane bAkInuM kaMI priya karavA jevuM nathI. A amAro nizcaya che. A vAta tame je vAMco te sujJa maganalAla ane choTAlAlane koIpaNa prakAre saMbhaLAvajo, vaMcAvajo. yogyatA mATe brahmacarya e moTuM sAdhana che. asatsaMga e moTuM vidana che. 200 - vacanAvalI zrI saubhAgabhAIe kRpALudevane lakhyuM ke A maNi ane naMbakane tamArAmAM zraddhA to thaI che. kRpALudeva vAre ghaDIe saubhAgabhAInA ghera mahemAna tarIke hoya tyAre chokarAo sevA karatA hoya. saubhAgabhAIe kRpALudevane kAgaLa lakhyo ke chokarAone evuM kAMI lakhI Apo ke e vAMce For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrI vacanAmRtajI ane e pramANe varte to enuM kAma thaI jAya. eTale kRpALudeve pote vacanAvalI karIne A patramAM saubhAgabhAIne lakhI mokalAvI. A vacanAvalI maNilAlane ane traMbakalAlane to kAma Ave evI hatI. A ApaNane badhAne paNa kAma Ave evI che, kAraNa ke kRpALudeve emAM spaSTa mokSamArga batAvyo che. ApaNe vAMcIzuM eTale ApaNane paNa samajAze ke oho ! Avo mokSa mArga che ! 1. jIva potAne bhUlI gayo che ane tethI sat sukhano viyoga che, ema sarva dharma sammata kahyuM che. ApaNo jIva eTale ApaNo AtmA potAne potAnA svarUpane bhUlI gayo che. hoya evuM ! duniyAmAM aMdhAruM chokaruM kAMkhamAM (kaDamAM) hoya ane koI mA kahe ke mAruM chokaruM kyAM gayuM ? to chokaruM to pAse che. kAMkhamAM (keDamAM) teDyuM che, paNa pote bhUlI gaI che. tevI rIte jIva paNa potAne bhUlI gayo che. tethI sat sukha maLatuM nathI. sat sukha kyuM? mokSanuM sukha, nirvANanuM sukha. je sukhathI A duniyAmAM bIjuM moTuM sukha koI che nahIM. ane je sukha AvyA pachI jAya nahIM evuM che. evo eno AnaMda che. A kAMI phakta jaina darzane ja kahyuM che, ema nathI, paNa bIjAM je Astika darzanA che, je punarjanmane mAne che, jIvane mAne che, bhavabhramaNane mAne che, mokSane mAne che, evAM chae Astika darzanoe paNa kahyuM che ke jIva potAne bhUlI gayo che mATe tene janma maraNanuM du:kha che . ApaNe ApaNane bhUlI gayA chIe ? ApaNAmAM koIkane trIza varSa thayA haze, koIkane cAlIsa varSa thayA haze, koIkane pacAsa, koIkane sittera, paNa ApaNe mAnIe chIe kharA ke ApaNe potAne bhUlI gayA chIe ? huM mane bhUlato hoIza ? huM kadAca bIjAne bhUluM e barAbara che, paNa potAne koI bhUla ? to kahe hA, jIva potAne bhUlI gayo che. 2. potAne bhUlI gayA rU5 ajJAna jJAna maLavAthI nAza thAya che, ema nizaMka mAnavuM. A ja ajJAna che. huM koNa chuM e jaDatuM nathI, hAtha AvatuM nathI e ja ajJAna che. e aMdhAruM jAya kevI rIte ? e janmamaraNa TaLe kevI rIte ? to kahe che ke jJAna maLavAthI. A huM kahuM chuM e tame zaMkA vagara cokkasa mAnajo. 3. jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe e svAbhAvika samajAya che, chatAM jIva lokalajjAdi kAraNothI ajJAnIno Azraya choDato nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che. jJAna kyAM maLe ? mIThAI kyAM maLe ? halavAInI dukAne ane zAka kyAM maLe ? bhAjIvALA pAse. ema jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe. lokanI lajjA ADe Ave che ke A bhAI to phalANe ThekANe jAya che. e paraMparA chUTe nahIM. ApaNo kuLano je dharma cAlyo Ave che e choDAya nahIM, e na ja choDAya. paNa tyAM vADA thaI For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zikSAmRta gayA che. dharma nathI. paMtha thaI gayA che. tyAre kRpALudeva to ema kahe che ke mokSano mArga to eka ja che. RSabhadeva bhagavAnanA vakhatamAM je mokSamArga hato e ja zAMtinAtha bhagavAnanA vakhatamAM hato; e ja neminAtha bhagavAnanA vakhatamAM hato, e ja pArzvanAtha bhagavAnanA vakhatamAM hato ane mahAvIra svAmInA vakhatamAM paNa e ja mokSamArga hato. gaNadharonA vakhatamAM paNa e ja dharma hato. paraMparAe je AcAryo thayA, soLamA saikA sudhI e ja mArga hato mokSamArga be nathI. digaMbara ema kahe che ke ahIM Avo to tamAruM kalyANa thAya. zvetAMbara mUrtipUjaka ema kahe che ke ahIM Avo to kalyANa thAya. terApaMthI paNa ema ja kahe che. sthAnakavAsI, chakoTI, AThakoTI, badhA ema ja kahe che ke ahIM Avo to tamAruM kalyANa thAya. to AmAM kyAM javuM ? zrI AnaMdaghanajIe potAnA eka stavanamAM AvI mUMjhavaNa sarasa rIte rajU karI che. jyAM sudhI anaMtAnubaMdhI kaSAya (anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobhI jAya nahIM tyAM sudhI janmamaraNanA pherA TaLe nahIM. e jAya kyAre ? e javA bahu muzkela che. paNa jyAre ApaNane samyaka darzana prApta thAya tyAre jAya. samyaka darzana prApta kyAre thAya ? jyAre ApaNe sapuruSane oLakhI sat mArgane jANIe ane e ja pramANe puruSArtha karIe tyAre prApta thAya. jo sAco mArga zodhI kADhe ane tyAM vaLagI paDe (tane ArAdhe) to anaMtAnubaMdhI kaSAya jAya ane samyagadarzana thAya. 4. jJAnanI prApti jeNe icchavI teNe jJAnInI icchAe vartavuM ema jinAgamAdi sarva zAstra kahe che. jeNe jJAna meLavavuM hoya eNe konI icchA mujaba vartavuM ? jJAnInI icchA mujaba vartavuM. potAnI icchA mujaba varte e svacchaMdI kahevAya. ane svacchaMdIpaNuM hoya tyAM sudhI karma kapAya nahIM, jJAna thAya nahIM. ekalA jinezvara bhagavAnanAM Agamo nahIM, paNa hindu dharmanAM zAstro jevAM ke sAMkhyamatavALA hoya, yogamatavALo hoya, pUrva mImAMsA ke uttara mImAMsA hoya, athavA baddha darzana hoya, badhA Ama ja kahe che ke potAnI icchAe pravartatAM anAdikALathI rakhaDyo. atyAra sudhI zuM kAma rakhaDIe chIe ? A dharmanI bAbatamAM ApaNane gamyuM e kharuM ema kahI AMkho mIMcIne karyA jaIe chIe mATe rakhaDIe chIe. jyAM sudhI sAco mArga maLe nahIM tyAM sudhI rakhaDavAnuM che. sAcA mArganI zodha to karavI joIe. 5. jyAM sudhI pratyakSa jJAnanI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 47 pratyakSa zabda lakhyo che. eTale arihaMta bhagavAnanI icchAe athavA dehadhArI jJAnI mahAtmAnI icchIe eTale AjJAe nahIM vartAya tyAM sudhI ajJAnarUpI aMdhAruM jaze nahIM, prakAza thaze nahIM. 7. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je eka niSThAe, tana, mana, dhananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya. tenI eTale konI ? te jJAnInI, te saMtapuruSanI, te mahAtmAnI bhaktimAM joDAya. 7. jo ke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne che padanA patramAM je lakhyuM che e ja ahIM lakhyuM che. jene mokSa meLavavAnI icchA che eNe jJAnInI bhakti avazya kartavya che. te karyA vinA upadeza pariNamato nathI, ane manana tathA nididhyAsanAdino hetu thato nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema satpuruSoe kahyuM che. kRpALudeva pote nathI lakhatA ke A huM kahuM chuM paNa ema kahe che ke atyAra sudhInA sapuruSo Ama kahI gayA che. - 8. AmAM kahelI vAta sarva zAstrane mAnya che. badhAM zAstrone A huM kahuM chuM e mAnya che. koI zAstrone AthI virodha nathI . 9. RSabhadevajIe aThThANuM putrone tvarAthI mokSa thavAno e je upadeza karyo hato. aThThANuM putro RSabhadevajI pAse gayA hatA, mokSa mAgavA nahIM paNa rAja mAgavA mATe. teo kahe A bharate amane herAna kare che, ene kAMI kaho te amArA rAja bhogavavA deto nathI. kahe che ke A mAruM vaDIlapaNuM svIkAro. to pachI ame svataMtra rAjA zenA ? RSabhadeva bhagavAne kahyuM ke A deha paDaze tyAre A jamIna sAthe Avaze ? teo kahe "nA". tyAre rAja sAthe Avaze ? to kahe "nA'. to pachI A kAyama je sAthe Ave evuM rAja huM tamane ApuM e lo ne ! huM tamane kAyamanuM rAja ApuM e svIkArone ! mokSanuM sukha ApuM. je sukha karatAM A duniyAmAM moTuM sukha nathI ane e sukha AvyA pachI jAya nahIM ema RSabhadevajIe kahyuM eTale aThThANuM putro emanA ziSya thaI gayA. teo gayA hatA rAja levA, paNa pachI temaNe mokSanI ArAdhanA zarU karI dIdhI. 10. parIkSita rAjAne zukadevajIe e ja upadeza karyo che. - rAjAnuM ke rANInuM maraNa thAya, tyAre enI pAchaLa garuDa purANa besADavAnI paraMparA che. e garuDapurANa sAta divasa vaMcAya. emAM A parIkSita rAjAne zukadevajIe e ja upadeza karyo hato. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta zukadevajIe zuM kahyuM hatuM ? he parIkSita rAjA, have tAruM mRtyu AMgaNAmAM AvI gayuM che . parIkSita rAjA kahe zuM bolo cho ? zukadevajIe kahyuM 'hA'. parIkSita kahe, 'kyAre Avaze te kahone bhagavAna ?' hajI sAta divasa bAkI che. takSaka nAmano sarpa tane karaDaze ane tuM marI jaIza, to parIkSita rAjA nAcyo. rAjI thayo ke hajI sAta divasa bAkI che ne. to zukadevajI kahe 'hA'. to bhagavAna mane evo rasto batAvo ke e motane huM jItI lauM. zukadevajIe rasto batAvyo ke 'bhAI A rasto che, tuM enI sAdhanA kara.' pachI parIkSita rAjAne takSaka nAga karaDyo paraMtu e pahelAM emaNe sAta divasamAM e sAdhanA karI lIdhI ane pote pAmI gayA. 48 11. anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare to paNa pote, potAthI Ana pAme nahIM, potAnI icchA mujaba huM jANuM chuM, samajuM chuM ema mahenata kare, jamInane khodI nAkhe, parasevA vALa, parizrama kare to paNa pote potAthI jJAna pAme nahIM. kyAM sudhI ? anaMtakALa sudhI. paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme. je jIva jJAnInI AjJAno ArAdhaka thAya te aMtarmuhUrtamAM eTale eka sAmAyika karIe teTalA samayamAM (aDatAlIsa miniTamAM) kevaLajJAna pAmI jAya. 12. zAstramAM kahelI AjJAo parokSa che, ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che; AmAM AjJAo lakhI che paNa e AjJAo parokSa che. potAnI bhUmikA taiyAra thAya te mATe kahI che. mokSa thavA mATe jJAnInI pratyakSa AjJA ArAdhavI joIe. to moMkSa jhaDapathI thAya. 13. A jJAnamArganI zreNI kahI, e pAmyA vinA bIjA mArgathI mokSa nathI. A mokSa mArganI nisaraNI kahI e pAmyA vinA mokSa nathI. mokSa mATe eka ja mArga che. 14. e gupta tattvane je ArAdhe che, te pratyakSa amRtane pAmI abhaya thAya che. eTale jene gurugama maLe che te amara thAya che. iti zivam patrane aMte "iti zivam" lakhyuM che. iti eTale pUruM karyuM. meM nisaraNI batAvI che. A cauda pagathiyAMnI, zivam eTale mokSanuM sukha pAmo. 205 tatra ko mohaH kaH zokaH ekatvamanupazyataH / (zAvAsya upaniSad) tene moha zo, ane tene zoka zo ? ke je sarvatra ekatva(paramAtmasvarUpa)ne ja jue che. For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI vAstavika sukha jo jagatanI dRSTimAM AvyuM hota to jJAnI puruSoe niyata kareluM evuM mokSasthAna UrdhvalokamAM hota nahIM, paNa A jagata ja mokSa hota. 211 'sat' e kaMI dUra nathI, paNa dUra lAge che, ane e ja jIvano moha che. 'sat' je kaMI che, te sat ja che, saraLa che, sugama che ane sarvatra tenI prApti hoya che, paNa jene bhrAMtirUpa AvaraNatama varte che, te prANIne tenI prApti kema hoya ? aMdhakAranA game teTalA prakAra karIe, paNa temAM koI evo prakAra nahIM Ave ke je ajavALArUpa hoya; tema ja AvaraNatimira jene che evA prANInI kalpanAmAMnI koIpaNa kalpanA 'sat' jaNAtI nathI, ane 'sat'nI najIka saMbhavatI nathI. 'sat' che te bhrAMti nathI, bhrAMtithI kevaLa vyatirikta (juduM) che, kalpanAthI 'para' (Arthe) che; mATe jenI prApta karavAnI dRDha mati thaI che teNe pote kaMI ja jANato nathI, evo dRDha nizcayavALo prathama vicAra karavo, ane pachI 'sat'nI prApti mATe jJAnIne zaraNe javuM, to jarUra mArganI prApti thAya. A je vacano lakhyAM che, te sarva mumukSane parama baMdhavarUpa che, parama rakSakarUpa che; ane ene samyak prakAre vicAryethI paramapadane Ape evAM che; emAM nigraMtha pravacananI samasta dvAdazAMgI, SaTkarzananuM sarvottama tattva ane jJAnInA bodhanuM bIja saMkSepe kahyuM che; mATe pharI pharIne tene saMbhArajo, vicArajo; samajajo; samajavA prayatna karajo; ene bAdha kare evA bIjA prakAromAM udAsIna rahejo, emAM ja vRttino laya karajo. e tamane ane koIpaNa mumukSane gupta rIte kahevAno amAro maMtra che. emAM 'sat' ja kahyuM che; e samajavA mATe ghaNo ja vakhata gALajo. 213 pU. sobhAgabhAI upara lakhelo A patra che. 49 purANapuruSane namonamaH A loka trividha tApathI AkuLavyAkuLa che. A saMsAra Adhi, vyAdhi ane upAdhithI bharelo che. ApaNane evuM lAge che ? ApaNane to e bahu mITho lAge che. sAkara jevo ke zeraDInA rasa jevo mITho lAge che. to kRpALudeva je A lakhe che e sAcuM ? ke ApaNe mAnIe chIe e sAcuM ? For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zikSAmRta jhAMjhavAnA pANIne levA doDI tRSA chipAvavA icche che, evo dIna che. ajJAnane lIdhe svarUpanuM vismaraNa thaI javAthI bhayaMkara paribhramaNa tene prApta thayuM che. bhayaMkara paribhramaNa lAge che ApaNane? jyAre janama maraNa karavA paDe che teno khaTAko lAge che ? samaye samaye atula kheda, jvarAdika roga, jvara eTale tAva Adi ghaNA roga thAya che A zarIramAM. maraNAdika bhaya, viyogAdika duHkhane te anubhave che, evI azaraNatAvALA A jagatane eka sapuruSa ja zaraNa che. puruSanI vANI vinA koI e tApa ane tRSA chedI zake nahIM ema nizcaya che. mATe pharI pharI te puruSanA caraNanuM dhyAna ame karIe chIe. saMsAra kevaLa azAtAmaya che. koIpaNa prANIne alpa zAtA che, te paNa sapuruSano ja anugraha che; koIpaNa prakAranA puNya vinA zAtAnI prApti nathI; ane e puNya paNa puruSanA upadeza vinA koIe jANyuM nathI; ghaNe kALe upadezeluM te puNya rUDhine AdhIna thaI pravarte che; atyAre rUDhine AdhIna thayuM che eTale ApaNane ema thI lAgatuM ke satparUpe upadezeluM che. paNa A kahe che ke kharekhara emanuM upadezeluM rUDhine AdhIna thaI pravarte che. tethI jANe te graMthAdikathI prApta thayeluM lAge che, paNa enuM mULa eka sapuruSa ja che; mATe ame ema ja jANIe chIe ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNakAmatA sudhInI sarva samAdhi tenuM puruSa ja kAraNa che, mokSa maLe tyAre pUrNakAmatA thAya. ATalI badhI samarthatA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI, unmattatA nathI, potApaNuM nathI; garva nathI, gArava nathI, evA AzcaryanI pratimArUpa sapuruSane ame pharI pharI nAma rUpe smarIe chIe. trilokanA nAtha vaza thayA che jene evA chatAM paNa evI koI aTapaTI dazAthI varte che ke jenuM sAmAnya manuSyane oLakhANa thavuM durlabha che; evA puruSane ame pharI pharI stavIe chIe. eka samaya paNa kevaLa asaMgapaNAthI rahevuM e trilokane vaza karavA karatAM paNa vikaTa kArya che, tevA asaMgapaNAthI trikALa je rahyA che, evAM puruSanAM aMtaHkaraNane joI ame paramAzcarya pAmI namIe chIe. he paramAtmA ! ame to ema ja mAnIe chIe ke A kALamAM paNa jIvane mokSa hoya. tema chatAM jaina graMthomAM kvacit pratipAdana thayuM che te pramANe A kALe mokSa na hoya; to A kSetre e For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI pratipAdana tuM rAkha, ane amane mokSa ApavA karatAM satpuruSanA caraNanuM dhyAna karIe ane tenI samIpa rahIe evo yoga Apa. he purANapuruSa ! ame tArAmAM ane satpuruSamAM kaMI bheda hoya ema samajatA nathI; tArA karatAM amane to satpuruSa ja vizeSa lAge che; kAraNa ke tuM paNa tene AdhIna ja rahyo che; ane ame satpuruSane oLakhyA vinA tane oLakhI zakyA nahIM; e ja tAruM durghaTapaNuM ATalo tuM kaThina che. eTalA mATe ja amane satpuruSa pratye prema Ave che. amane satpuruSa pratye prema upajAve che. kAraNa ke tuM vaza chatAM paNa teo unmatta nathI ane tArAthI paNa saraLa che. paramAtmAne durghaTa kahyA ane satpuruSane saraLa kahyA che. mATe have tuM kahe tema karIe ? he nAtha ! tAre khoTuM na lagADavuM ke ame tArA karatAM paNa satpuruSane vizeSa stavIe chIe; jagata AkhuM tane stave che; to pachI ame eka tArA sAmA beThA rahIzuM temAM temane kyAM stavananI AkAMkSA che; ane kyAM tane nyUnapaNuM paNa che ? jJAnI puruSo trikALanI vAta jANatA chatAM pragaTa karatA nathI, ema Ape pUchyuM; te saMbaMdhamAM ema jaNAya che ke IzvarI icchA ja evI che ke amuka pAramArthika vAta sivAya jJAnI bIjI trikALika vAta prasiddha na kare; ane jJAnInI paNa aMtara icchA tevI ja jaNAya che. jenI koIpaNa prakAranI AkAMkSA nathI, evA jJAnI puruSane kaMI kartavyarUpa nahIM hovAthI je kaMI udayamAM Ave teTaluM ja kare che. ame to kaMI tevuM jJAna dharAvatA nathI ke jethI traNe kALa sarva prakAre jaNAya, ane amane evA jJAnano kaMI vizeSa lakSe nathI; amane to vAstavika evuM je svarUpa tenI bhakti ane asaMgatA, e priya che. e ja vijJApana 'vedAMta graMtha prastAvanA' mokalAvyuM haze, nahIM to tarata mokalAvazo. 51 219 eka dekhiye jAniye, ramI rahiye Ika Thora, samala vimala na vicArIe, yahe siddhi nahi aura. (samayasAra nATaka-jIvadnAra) For Personal & Private Use Only vi. AjJAMkita - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 zikSAmRta eka AtmAne ja juo. ane AtmAmAM lIna thaI temAM ramaNatA karavI ane te maLa vALo che ke maLa vagarano che teno vicAra na karavo, te ja siddha thavAno mArga che. 223 dehAbhimAne galite, vijJAte paramAtmani / yatra yatra mano yAti, tatra tatra samAdhayaH / / (Adya zaMkarAcAryajI) huM kartA, huM manuSya, huM sukhI, huM duHkhI e vagere prakArathI raheluM dehAbhimAna, te jenuM gaLI gayuM che, ane sarvottama padarUpa paramAtmAne jeNe jANyo che, tenuM mana jyAM jyAM jAya che tyAM tyAM tene samAdhi ja che. 223 dehAbhimAne galite, vijJAte paramAtmani / yatra yatra mano yAti, tatra tatra samAdhayaH / / huM kartA, huM manuSya, huM sukhI, huM duHkhI e vagere prakArathI raheluM dehAbhimAna, te jenuM gaLI gayuM che, ane sarvottama padarUpa paramAtmAne jeNe jANyo che, tenuM mana jyAM jyAM jAya che, tyAM tyAM tene samAdhi ja che. paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (!) te parAbhaktinI chevaTanI hada che. eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. paramamahAbhyA gopAMganAo mahAtmA vAsudevanI bhaktimAM e ja prakAre rahI hatI, paramAtmAne niraMjana ane nirdeharUpe ciMtavya jIvane e laya AvavI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAno sAkSAtkAra thayo che, evo dehadhArI paramAtmA te parAbhaktinuM parama kAraNa che. te jJAnI puruSanAM sarva caritramAM ekyabhAvano lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAno ekyabhAva hoya che; ane e ja parAbhakti che. jJAnI puruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prApti parama vikaTa che. jJAnI to paramAtmA ja che; ane tenI oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dehadhArI divyamUrti-jJAnIrUpa paramAtmAne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAdhavI, evo zAstralakSa che. paramAtmA A dehadhArIrUpe thayo che ema ja For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 53 jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che, ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che. A vize zrImad bhAgavatamAM, bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSa prazasyo che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthakaradevamAM lakSa thavA jainamAM paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANa" pada pachI siddhane namaskAra karyo che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI puruSanI bhakti, ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che. 241 jene lAgI che tene ja lAgI che. ane teNe ja jANI che; te ja "piyu piyu" pokAre che. A brAhmI vedanA kahI kema jAya ? ke jyAM vANIno praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM ? lAgI che tene ja lAgI che. tenA ja caraNa saMgathI lAge che, ane lAge che tyAre ja chUTako hoya che. e vinA bIjo sugama mokSa mArga che ja nahIM. tathApi koI prayatna karatuM nathI ! moha baLavAna che. brAhmI vedanA AvI hoya to kAma thAya. 247 je rasa jagatanuM jIvana che, te rasano anubhava thavA pachI hari pratye atizaya laya thaI che ane tenuM pariNAma ema Avaze ke jyAM jeve rUpe icchIe teve rUpe hari Avaze, evo bhaviSyakALa IzvarecchAne lIdhe lakhyo che.. bIjuM moTuM AzcaryakAraka to e che ke Apa jevAne samyakajJAnanA bIjanI, parAbhaktinA mULanI prApti chatAM tyAra pachIno bheda kema prApta nathI hoto? te pratye akhaMDa layarUpa verAgya Upajavo joIe ane vardhamAna thavo joIe. 255 sukhanA siMdhu zrI sahajAnaMdajI, jagajIvana ke jagavaMdajI; zaraNAgatanA sadA sukhakaMdajI, paramasnehI cho (!) paramAnaMdajI. (niSkulAnaMdajI) Apa sahajAnaMdajI cho, sukhanA samudra samAna cho. AkhA jagatanuM jIvana cho, Apane AkhuM For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zikSAmRta jagata vaMdana kare che. Apane zaraNe javAthI sukhanI prApti thAya che. Apa paramasnehI ane tethI parama AnaMda upajAvo tevA cho ane parama AnaMdano bhogavaTo karI rahyA cho. 258 OM sat binA nayana pAve nahIM, binA nayanakI bAta; seve sadguru ke carana, so pAve sAkSAt. 1 bUjhI cahata jo pyAsako, he bUjhanakI rIta; pAve nahi gurugama binA, ehI anAdi sthita. 2 ehI nahi hai kalpanA, ehI nahIM vibhaMga; kaI nara paMcamakALa meM, dekhI vastu abhaMga. 3 nahi de tuM upadeza ke, prathama lehi upadeza; sabase nyArA agama che, vo jJAnI kA deze. 4 japa, tapa ora vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahi saMtakI, pAI kRpA anUpa. 5 - pAyAkI e bAta hai, nija chaMdano choDa; piche lAga sapuruSa che, to saba baMdhana toDa. ghaNA vakhata sudhI vicAra karyA pachI ja amane 'binA nayanano artha maLyo che. pahelI ja lITIno artha sahelAIthI samajAya evo nathI. nayanano pahelo artha to A carmacakSu thAya che. jene janmathI carmacakSu na hoya ene A mArga maLe nahIM. 'nayana'no bIjI artha che divya cakSu. e UghaDa nahIM, tyAM sudhI paNa A 'binA nayana'nI vAta che, enI yathArtha khabara na paDe. A mArga bAhya carmacakSu vaDe dekhAya evo nathI; chatAM carmacakSunI jarUra to che ja. pAMca indriya pUrNa hoya tene A mArga maLe. jene aMdhatva che, ene mATe te vidana kahevAya, aMtarAya kahevAya. A 'binA nayananI vAta' e bhagavAnanA mArganI vAta che. carmacakSu vaDe dekhAya evI e nathI. tyAre zuM ? bIjI AvazyakatA e che ke jema nayananI AvazyakatA che ema sadAya satpuruSanA caraNanI sevAnI AvazyakatA che. je enA Azraye rahe ene sAkSAt bhagavAna AtmA maLe . 1 jeNe potAnI tarasa chipAvavAno mArga jAmyo che, te bIjAnI tarasa chipAvI zake maTADI zake. eTale ke jeNe AtmasvarUpa prApta karyuM che te ja mArge cAlavAno rasto batAvI zake. ane te For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 55 paNa jo tenI kRpAne pAtra thaIe to gurugama dvArA thaI zake. A anAdi kALathI Ama ja jJAnanI prApti thAya che. pratyakSa sadguru jyAre yogyatA jANI gurugama dvArA mArga batAve tyAre ja ApaNI tarasa bujhI zake. tyAre ja AtmajJAna prApta thAya. 2 A kAMI kalpanA ajJAna ke virbhAgajJAna-khoTA jJAnanI vAta karuM chuM ema nathI. atyAre paMcama kALa cAle che, chatAM A kALamAM paNa A vastu (AtmA)nA abhaMgapaNe darzana thayAM che. eTale ke saMpUrNapaNe jJAnasthiti meLavI che. dA.ta. sudharmAsvAmI, jaMbusvAmI vigere. 3 prathama to tuM upadeza devA mATe jarAya prayatna karato nahIM, kAraNa ke enA jevuM jakhamI kAma ekraya nathI. paNa tuM jyAMthI maLe tyAMthI prathama upadeza grahaNa karaje. kAraNa ke e upadezanI vAta che, AtmAnI vAta che, e agama che, e deza ja agama che. e agama deza jJAnIno deza che. badhAMthI judo eno mArga che ke jemAM jJAnI rahe che. 4 jyAM sudhI satpuruSanI ke saMtanI kRpA tArA para thaI nathI tyAM sudhI tuM je kAMI japa, tapa, vrata kare che te bhramarUpa thAya che. enuM phaLa saMsAramAM rakhaDavArUpa thAya che. janma maraNanA pherA TaLatA nathI. anUpa eTale jene koI sAthe sarakhAvI na zakAya evI saMtanI kRpA prApta thavI joIe. 5 A vastu prApta thaI zake tema che. enI vAta tane huM kahuM chuM ke pahelAM tuM tAruM svachaMdapaNuM mUkI de. huM DAhyo chuM, huM samajuM chuM evI vAta choDI de ane pachI puruSanI pAchaLa lAgI jA. eTale ke tenA AzramamAM jato rahe ane tenI AjJA pramANe puruSArtha karato rahe to bhagavAnaAtmAnI prApti thaze. ane janma maraNanA pherA TaLI jaze. AtmAnI prApti karavI hoya to Ama karavuM paDe. ane to ja sarva prakAranA baMdhanathI nivRtta thaIza. 6 tRSAturane pAyAnI mahenata karajo, atRSAturane tRSAtura thavAnI jijJAsA pedA karajo. jene te pedA na thAya tevuM hoya tene mATe udAsIna rahejo. eTale ke jene mokSamArganI icchA thaI hoya tene te tarapha laI javA mahenata karavI. jijJAsA na hoya tene tenI jijJAsA utpanna karavA prayatna karavo. ane jene kahevA chatAM tenI rUci temAM jAgRta na thAya to tenA pratye udAsa rahejo. 264 (doharA) he prabhu! he prabhu! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 1 For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 'zikSAmRta A vIsa doharAmAM ApaNe prabhu pAse prArthanA dvArA ApaNAmAM rahelA doSone jaNAvIne e doSothI rahita thavA mATe prayatna karavAno puruSArtha che. he bhagavAna tame to dayALu cho, dInAnAtha cho, huM anaMta doSothI bharelo chuM. evI mArI sthiti che. he prabhu ! tame to karUNAvALA cho. 1 zuddhabhAva mujamAM nathI, nathI sarva turUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa ? 2 he bhagavAna! mArAmAM zuddhabhAva nathI. vaLI mAruM sarvasva tane haju soMpI dIdhuM nathI. vaLI huM tArA maya thaI jAuM evI sthiti haju prApta thaI nathI. mArAmAM ahaMpaNuM-abhimAna ghaNuM che. huM sAva sAmAnya pAmara ane dInatAvALo jIva chuM. evo bhAva mArAmAM haju Avyo nathI. he parama svarUpa ! huM tane zuM kahyuM ane zuM na kahuM ? nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhI; Apa taNo vizvAsa daDha, ne paramAdara nAhIM. 3 bhagavAna gurudevanI AjJA "ANAe dhamo, ANAe tavo" e AjJA mArA uramAM, hRdayamAM acaLa paNe sthita thaI nathI. mAre ApanI AjJA to uThAvavI ja joIe. eka zvAsocchavAsanI kriyA sivAya sAdhakane gurunI AjJA sivAya kAMI karavAnI nA kahI che. bhagavAna tamArAmAM akhUTa vizvAsa dharAvavAnI yogyatA haju meM prApta karI nathI. he bhagavAna ! tamArI je mahAnatA che tene huM oLakhI zakyo nathI, eTale ApanA pratye utkRSTa Adara mArAmAM pragaTyo nathI. 3 joga nathI satsaMgano, nathI sasevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 he bhagavAna ! satsaMgamAM huM kAyama rahI zakuM evo joga maLyo nathI, eTaluM ja nahIM huM sapuruSonI sevA, vaiyAvacca karI zakuM evI taka paNa mane maLI nathI. mana, vacana, kAyA tathA AtmAthI saMpUrNa arpaNatA, kevaLa aparNatA ApanAmAM karI nathI. tema tamAro Azraya kAyama maLe, evA puruSano Azraya paNa prApta thayo nathI. 4 huM pAmara zuM karI zakuM?" evo nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. 5 huM pAmara zuM karI zakuM ? evo vicAra mane Avyo nathI to evo viveka to kyAMthI Ugyo hoya ? vaLI tArA caraNanuM zaraNa A deha Take tyAM sudhI kAyama rAkhuM evI dhIraja keLavI nathI. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 57 ghaNI vakhata utAvaLo thaI jAuM chuM ke A bhagavAna mArA sAmuM huM bhakti karuM chuM chatAM jotAM nathI. paNa bhagavAnane evuM hoya ja nahIM. 5 aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. 7 he bhagavAna ! tAruM mAhAtma keTaluM che ? arihaMta deva A zAsana mUkI gayA enuM mahAbhya keTaluM che e jANIe to to ApaNane praphullita bhAva utpanna thAya ane AnaMda AnaMda thAya. paraMtu mArAmAM ApanA tarapha sAcA snehano eka aMza paNa nathI, na maLe parama prabhAva" eTale Apano prabhAva keTalo parama-utkRSTa che, paraMtu e paNa huM oLakhI zakyo nahIM. huM acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa. 7 he bhagavAna ! tArA upara prema ane bhakti acaLa-Dage nahIM evAM thayAM nathI. gaMgAsatInuM bhajana che ke "merU to Dage paNa jenA manaDA Dage nahIM, bhale bhAMgI paDe re brahmAMDajI re." tArA virahano tApa hajI mane lAgato nathI. virahano tApa lAge to koI Ubho rahe ? tArI sAthe prema karanArAoe-mIrAM ke narasiMha mahetAe kevo prema batAvyo che ! evo prema mArAmAM nathI ane chatAM mane eno paritApa, enI akaLAmaNa thatI nathI. 7 bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana daDha bhAna; samaja nahIM nija dharmanI, nahi zubha deze sthAna. 8 he prabhu ! tArA bhaktimArgamAM to huM dAkhala thayo nathI. tAruM bhajana karavuM joIe evuM mane daDha bhAna paNa utpanna thayuM nathI, mAre zuM karavuM? mAro dharma zuM che enI, he bhagavAna ! hajI kAMI samaja paDatI nathI. tema ja "nahi zubha deze sthAna" eTale ke evA sAtvika vAtAvaraNavALA kSetramAM mAro vAsa thayo nathI. 8 kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdA dharma; toye nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. 9 kaLiyuga che, paMcama kALa che, eno doSa to che ane enA pariNAme maryAdA dharma lopAto jAya che. to paNa, he bhagavAna ! mane vyAkuLatA thatI nathI, ke A badhuM mAruM jIvana Ama kema cAle che. to prabhu ! "juo muja karma" - mArAM karma kevAM gADha haze ke hajI AmAM koI pheraphAra thayo nathI. 9 ' sevAne pratikULa che, te baMdhana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga. 10 For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zikSAmRta he bhagavAna ! tArI sevA bhakti karavAmAM je pratikULa che, yathArtha tArI bhakti ke sevA kema thaI zake e bhAna nathI to ethI bhale tyAga karyo kahevAya, paNa e tyAga nathI paNa baMdhana che. emAM karma bAMdhavAnuM chUTatuM nathI. emAM karma baMdhAya che. A deha, Indriyo temaja mana e mAruM kahyuM mAnatAM nathI ane bahAra ja doDe che, bahAra bhAge che. bahAra enA viSayo tarapha rAga karavA doDe che. 10 tuja viyoga skurato nathI, vacana nayana yama nAhIM, nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhIM. 11 he bhagavAna ! tAro viyoga to mane jarAya skurato nathI. tAruM vacana, tArAM nayana, teM je yama niyamAdi batAvyA che emAM huM kAMI paNa karato nathI ane bIjA je tArI bhakti karatA nathI, enAthI udAsa eTale enAthI udAsIna nathI. vaLI ghara, kuTuMba AdimAM paNa huM udAsIna nathI. AsaktivALo chuM. 11 ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nAhIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI. 12 he bhagavAna ! mAro ahaMbhAva chUTato nathI. aham eTale huM, mAruM - e ja ApaNane janmamaraNa karAve che ! svadharma saMcaya nAhIM eTale potAnA AtmAno svabhAva zuM che ? emAMnuM huM kAMI paNa pAmyA nathI. enAM guNa-lakSaNa kayAM che ? enuM vedanapaNuM kema thAya ? enAM je guNa-lakSaNa kahyAM che, jJAtA, draSTA, samatA ityAdi enuM kAMI bhAna ja nathI. temaja "anya dharma' eTale mAtra dehAtmabuddhi eTale dehAdhyAsa, enI meM hajI nivRtti karI nathI. huM parabhAvamAM ja chuM. vibhAva pariNatimAM ja chuM. enI nivRtti nirmaLapaNe hajI, he bhagavAna! thaI nathI. 12 ema anaMta prakArathI, sAdhana rahita huMya; nahIM eka sadgaNa paNa, mukha batAvuM zuM ? 13 bhagavAna ! anaMta prakAre mane tArI bhakti sevA karavAnA koI sAdhana maLyA nahIMmArAmAM hajI meM eka paNa sadgaNa utpanna karyo nathI. to he bhagavAna ! tArI pAse zuM joIne AvuM? 13 kevaLa karuNA-mUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 he bhagavAna ! Apa to kevaLa karuNAmUrti cho. dInabaMdhu kahevAo cho. dInanA nAtha kahevAo cho. huM to anAtha chuM, pApI chuM, pApa karuM chuM, to kRpA karIne he bhagavAna ! mAro hAtha grahaNa karo. mane saMsAra paribhramaNamAMthI bahAra nIkaLavA mATe sahAya karo. 14 For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 59 anaMta kALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 15 A janma-maraNanA pherAmAM ApaNe kyArathI rakhaDatAM hoIzuM ? anAdithI. bhagavAna mane kAMI bhAna to AvyuM ja nahIM ke A janma-maraNanA pherA kema TaLe ? tArI sAthe ekameka kema thavuM ? eTaluM ja nahIM paNa sadgurune ke saMtane meM sevyA nahIM, ane ahaMpaNuM, mArApaNuM, e abhimAna meM mukyuM nahIM. 15 saMta caraNa Azraya vinA, sAdhana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. 17 he bhagavAna ! meM saMtanA caraNamAM, AzrayamAM rahyA vinA, aneka sAdhano AdaryA. paNa tethI kAMI mArA janma-maraNanA pherA TaLI jAya evuM kAMI meLavI zakyo nahIM. eTaluM ja nahIM, paNa bhagavAna ! mane viveka paNa Ugyo ja nahIM. viveka eTale satya mArga zuM? huM koNa ane A badhuM zuM ? eno viveka paNa mane thayo nahIM. 19 sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya; sat sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya? 17 jeTalAM sAdhano meM karyo e badhAM mane baMdhanarUpa thayAM, kAraNa ke yathArtha samajaNa na maLI eTale he bhagavAna ! mArA hAthamAM koI upAya ja na rahyo. sat sAdhana eTale sAcAM sAdhano jevAM ke satupuruSa, sazAstra, satvajJAna, virvaka, suvicAraNA, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi Adi samajyo nahIM to pachI baMdhana eTale janma-maraNanA pherA kema TaLe ? 17 prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyAM nasadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya ? 18 prabhu pratye je laya lAgavI joIe te lAgI nahi. sadgurune caraNe, Azraye gayo nahIM. potAnA doSa jovA bhaNI dRSTi vALI nahIM. hamezAM bIjAnA ja doSa jovAmAM rahyo. game te prasaMga hoya, ApaNe bIjAnA doSa joIe chIe. ApaNA doSa tarapha dRSTi detA ja nathI. to pachI ApaNI pravRtti vaMcaka pravRtti che. ApaNo svabhAva kapaTI (mAyAvI) che. manamAM kAMI, bolavAmAM kAMI, vartanamAM kAMI. A to RSabhadeva bhagavAnanA vakhatamAM hatA evA saraLa jIvonuM kAma che. A raste caDhavuM hoya to kaMpaTa (mAyA) kADhI, mana pavitra karIne svabhAvamAM saraLa thavuM joIe.) to kaI rIte bhavasAgara tarI zakuM ? 18 For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya ? 19 koIka sAdhakane lAge ke AkhA jagatamAM huM adhikamAM adhika patita kevI rIte ? evuM to mAruM jIvana nathI. paraMtu A to laghutA bhAva batAvavA lakhyuM che. ApaNe to ema ja mAnavAnuM ke mArAmAM to guNo nathI ane ghaNA doSothI bharelo chuM. e prakArano nizcaya thayA vinA sAdhana paNa zuM karI zake ? sat sAdhana maLyAM ane jo ApaNI bhUmikA taiyAra nahIM karIe to kevI rIte AgaLa vadhAze ? 19 paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e daDhatA karI de ja. 20 zikSAmRta he bhagavAna ! pharI pharIne tane huM vaMdana karuM chuM ane pharI pharI eka ja vAta mAguM chuM. zuM mAguM chuM ? to kahe ke 'sadguru saMta svarUpa tuja ! sadguru ane saMta e tAruM ja svarUpa che, tAruM ja rUpa che. dRDhatA karI de' e ja mArA manamAM tuM dRDha karAvI de. 20 jyAre kRpALudevano vaDavA mukAma hato tyAre zrI sobhAgabhAI ane bIjA temanI sAthe hatA. te vakhate prabhuzrI khaMbhAtamAM comAsuM rahelA hatA. emAM kRpALudeve sAMbhaLyuM ke prabhuzrI khaMbhAtanA pAdare eka vaDa sudhI AvyA che. tyAMthI vaDavA pAse che. paNa te bIjuM gAma che eTale comAsAmAM javAya nahIM. eTale tyAM aTakI gayelA che ane kRpALudevane puchAvyuM. eTale kRpALudeve emane upAzrayamAM pAchA javA kahyuM. tyArapachI pote rALaja gayA ane tyAM eka pArasIno baMgalo che tyAM beThA, ane A sadguru bhakti rahasya, jinavara kahe che jJAna, yamaniyama, ane jaDa bhAve jaDa pariName A cAra racanAo lakhI. pachI sobhAgabhAIne bolAvyA ane kahyuM ke A kAgaLo laI khaMbhAta jAo ane munine Apo tathA kaho ke tamane je jIva yogya lAge ene ApavAno A maMtra che. parama kRpALudeve A racanAone maMtranI upamA ApI che. A racanAne jo yathArtha samajavAmAM Ave ane e pramANe vartana ka2vAmAM Ave to ApaNI bhUmikA taiyAra thAya. bhUmikA taiyAra thAya to, to satpuruSo jotA ja hoya che ke konI bhUmikA taiyAra thaI che. jenI bhUmikA taiyAra thaI hoya enA upara gurukRpA Utare che. 265 OM sat (toTaka chaMda) kRpALudeva Ane maMtra kahetA hatA. 'he prabhu ! he prabhu !' padamAM je guNo batAvyA che e badhA For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRta 61 guNA ApaNAmAM Ave to ApaNI bhUmikA taiyAra thAya. bhUmikA taiyAra thAya to ja bIja vavAya. bIja e kevalya-bIja che. emAMthI kevaLa vRkSa utpanna thAya. jJAnI mANaso hamezAM AvI vAto koInA lakSamAM na Ave ema gUMthI detA hoya che. vacamAM chupAvI de che. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja sAheba pote paNa e dazAmAM pahoMcI gayA hatA. paraMtu emane ema thayuM ke "mane je A dehamAM muktinA sukhano anubhava thayo che, sadehe, e mArI pAchaLanA sAdhakone e dazAe pahoMcavA mATe upakArI thAu to sAruM', e mATe emaNe potAnA anubhavanI vAta lakhI; lakhatAM pahelAM emaNe sarasvatI devInI sAdhanA karI. sarasvatI devI sAdhya thayA pachI kahevAya che ke emaNe cALIza lahiyAone besADIne teo darekane eka eka zloka lakhAvatA jatA, e rIte ekI sAthe cALIza pustako taiyAra thatAM. teozrI eTaluM badhuM lakhI gayA che ke emanA jIvana caritramAM lakhyuM che ke, eka mANasa emanuM sAhitya vAMcI ane samajavAnI koziza kare to AkhI jiMdagImAM pUruM thaI zake evuM nathI. hajI, emanAM pustakono sAdhupuruSo anuvAda-vivecana karyA ja kare che ane bahAra pADatA jAya che. upAdhyAyajI mahArAjanAM pustako ane AcAryazrI mANe kyasAgarasUrie bhaNAvyAM che. e amAruM sadbhAgya che. emaNe e mATe sAyalA jevA nAnakaDA gAmamAM comAsuM karyuM. emanA keTalA badhA sAdhuo ane sAdhvIjIo hatA. pote AcArya hatA ane moTo samudAya hato, chatAM sAyalAmAM cAturmAsa karyuM. teozrI bahuzruta hatAM. zAMta svabhAvanA hatA. cAturmAsa daramyAna teozrI mane ane pUjya choTAbhAIne roja eka kalAka bhaNAvatA. cAturmAsa pUruM thayuM paraMtu amAro abhyAsa adhUro rahyo, eTale roSakALamAM be mahinA pAchA sAyelA AvyA. vaLI pAchA bIjI phera-vakhate be mahinA rahyA ane amane abhyAsa pUro karAvyo. emano deha rahyo tyAM sudhI vIsa gAu cheTe-dUra jo vihAra karatA hoya to e sAyalA acUka padhAre, ame paNa bAra mAsamAM eka vakhata emanAM darzana, vaMdana karavA avazya jaIe ja, kAraNa ke emano amArA upara upakAra hato. mahopAdhyAya zrI yazovijayajInA graMthonuM vAMcana-manana paNa ghaNuM ja upakAraka che. have AvI bhUmikA taiyAra karavI e ApaNuM kAma che. kevalya bIja zuM? tenuM lakSa karAve koNa ? to kahe bhomiyo. jeNe mArga joyo che, je pahoMcyo che e kahe ke juo A mokSamArga che. tamAre AgamonI zAkha joItI hoya to batAve, ethI ApaNane pUro vizvAsa besI jAya. pachI ApaNane vairAgya utpanna thAya. vairAgya jAge eTale suvicAraNA thAya. suvicAraNA jAge eTale viveka thAya. viveka thAya to "A badhuM zuM che ?" janma-maraNa zA mATe ? janma maraNa zAthI TaLe ? enI samaja paDe, A Akho mokSamArga che. e ja mokSamArga zrI RSabhadeva bhagavAnanA vakhatamAM hato, e ja For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 2 zikSAmRta mArga zrI zAMtinAtha bhagavAna, zrI neminAtha bhagavAna, zrI pArzvanAtha bhagavAna ane zrI mahAvIra bhagavAnanA vakhatamAM hato. tyAra pachI e ja mokSamArga je gaNadharo thayA emanA vakhatamAM hato ane soLamA saikA sudhI e ja mArga hato. mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba, zrImad AnaMdaghanajI mahArAja sAheba, zrImad devacaMdrajI mahArAja sAheba thaI gayA tyAM sudhI hato. pachI koNa jANe zuM thayuM ? paraMparAmAM lagabhaga aMdhAruM thaI gayuM. to e vakhate A kRpALudeva thaI gayA to emaNe mahopAdhyAya zrI yazovijayajInA, zrImad AnaMdaghanajInA, zrImad kuMdakuMdAcAryanAM graMtho joIne mokSamArga pharI zodhI kADhyo. kRpALudeva jema jema sAdhanAmAM AgaLa vadhatA gayA tema tema emane thayuM ke AgaLanA mahAtmAo lakhI gayA che ke mArga to tIrthakara ja pravartAva, ApaNuM gajuM nahIM. ApaNe bhegA besI vAMcI zakIe, samajI zakIe. kRpALudeva chatrIsamA varSe ghara choDIne nIkaLavAnA hatA, ke jyAre emano vepArano ane gRhasthAzramano udaya pUro thato hato. paNa tetrIsa varSa ane pAMca mahine emano deha chUTI gayo. mahAtmAo haMmezAM bahu karuNALu hoya che. zrImad AnaMdaghanajI jaMgalamAM rahyA to paNa ApaNA mATe potAnA dvArA racelAM padomAM ane stavanomAM mArga mUkatA gayA. pado banAvyAM tyAre teo mastImAM hatA, paNa stavano banAvyAM tyAre teo AtmAnA upayogamAM hatA ema jaNAya che. potAnA AtmAnA pradezo sAva sthira hatA. emaNe ekeeka stavanamAM mokSamArga batAvyo che, ane jainanA siddhAMta, sUkSmabodha, yathArtha bodha, badhuM batAvyuM che. kAMI bAkI rAkhyuM nathI. ema parama kRpALudeva bhale bahAra na nIkaLI zakyA. emane ema ke huM moTuM konI pAse ughADuM ? paNa emane sAyalAnA pUjya sobhAgabhAI maLI gayA. zrI sobhAgabhAI emanA AdhyAtmika paramasakhA thaI gayA. sakhA eTale bannenAM hRdaya eka, ekabIjAthI AdhyAtmika rIte kAMI paNa chUpuM nahIM. kRpALudeva karatAM zrI sobhAgabhAI bamaNI uMmaranA hatA. e banne vacceno AdhyAtmika saMbaMdha sAta varSa rahyo. e sAta varSamAM e banne pa60 divasa covIse kalAka bhegA rahyA hatA. eTale eka varasamAM sarerAza 80 divasa thayA. parama kRpALudeva vAre ghaDIe zrI sobhAgabhAIne lakhe ke "kAMI jJAnavArtA lakhajo, jJAnacarcA lakhajo" ane eno javAba pote Ape. e samagra patravyavahAramAM Akho mokSamArga mUkatA gayA che. ApaNane ApaNI sAdhanAmAM e upayogI thAya tema che. zrImad AnaMdaghanajI mahArAja evI sAdhanA karI gayA che. amArA gurudeva pU. choTAbhAI desAI kahe ke "ApaNe ApaNuM karI javuM. koI lapamAM paDavuM nahIM. ane chUpA rahevuM ame cALIza varSa chUpA rahyA, paNa koNa jANe zuM banyuM ke AtmArthI zAMtibhAIe amane oLakhI kADhyA. teo mAre tyAM AvyA. ane kahe "amAre A badhuM samajavuM che. enuM ApanI pAse jJAna che." meM kahyuM "amArA guru choTAbhAI desAI kalakattAmAM che. emanI jyAM sudhI hayAti hoya tyAM sudhI jIbhamAMthI eka zabda paNa nIkaLaze nahIM. eTale teo muMbaI AvyA ane sIdhI kalakattAnI TikiTa kaDhAvI, paraMtu je divase teo ravAnA thavAnA hatA te ja divase zrI zAMtibhAI nAnacaMda upara tAra Avyo ke "choTAbhAI desAIe deha For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 63 mUkI dIdho che. eTale teo pAchA mArI pAse AvIne UbhA rahyA ane kahe juo tamAruM vacana che ke mArA guru jyAM sudhI haiyAta che, tyAM sudhI huM koIno hAtha jhAlIza nahIM." A tAra che ke 'choTAbhAI desAIe deha mUkI dIdho che. have Apa vacane baMdhANA cho. mane to eTalo thaDathaDATa thavA mAMDyo ke A jokhama levAya ? pachI kahyuM ke tame eka jaNa Avo ane pU. nAnacaMdrajI mahArAjanA atithi gRhamAM Utaro ane roja eka kalAka bhaNavA Avo. to zAMtibhAIe kahyuM ke 'paNa ame traNa jaNA kolakarArathI baMdhANA chIe." zuM ? kolakarAra ? | jo koIne satpuruSa ane gurugama ke jJAna maLe, evo koI bheTo thAya to bIjA be ne sAthe levAnA. A rIte traNa jaNA vaLagyA. eka zAMtibhAI, eka nagInabhAI, ane eka lavacaMdabhAI borIvalIvALA. A traNa jaNAthI 31 Disembara '76nA roja Azrama zarU thayo." tame je sAdhanA karo cho emAM koIka be pagathiyAM caDyA che, koI cAra, koI pAMcame, guNasthAnaka apekSAe kahyuM che. paNa pachI to jo puruSa Ave to enI patnIne ema thAya ke A ATalA badhA kema pharI gayA ? ane patnI Ave to patine ema thAya ke A ATalI badhI kema badalAI gaI ? AkhuM jIvana ja palaTAI jAya. ApaNe kuTuMbanAne kahevAnI nA pADI hatI ke kuTuMbanA koIne kahezo nahIM ke ahIM Ave. paNa ema karatAM karatAM have atyAre ApaNI pAse nairobI, laMDana, amerikA ane bhAratanA thaIne 455 (atyAranA hAlanA 20OO) mumukSu bhAIo baheno sAdhanA karI rahyAM che. chUTAchUTA e badhA sAyalA Ave che. daramyAna A lokoe ema kahyuM, muMbaI AsapAsa boraDI, tIthalamAM jagyA laIe. pArasInI koI vADI levI, baMgalA sahita, emAM Azrama karavo jethI ApaNe avAranavAra dhaMdho paNa karI zakIe ane AzramamAM paNa jaI zakIe. meM kahyuM huM tyAM nahIM AvuM. tamAre je karavuM hoya te karo. kAraNa tyAM sAyalA nathI ane saubhAgyabhAI paNa nathI e mane moTI khAmI lAge che. cAra varSe teo samajyA ane pachI sAyalAmAM Azrama bAMdhavo zarU karyo. navA makAnamAM I.sa 1985mAM Azrama zarU thayo. kevaLa jJAnanuM bIja zuM ? A samajAvAya ja nahIM chatAM kAMIka samajaNa ApuM chuM. yamaniyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo; vanavAsa liyo mukha mauna rahyo, daDha Asana padha lagAya diyo. 1 yama eTale sAdhuone mATe pAMca mahAvrato ane zrAvako mATe aNuvrato. niyama eTale pAMca niyama-zauca, saMtoSa tapa, svAdhyAya ane IzvaradhyAna. temaja mAMsa, madirA, juguTa vagereno tyAga. A badhuM karyuM che chatAM ApaNe atyAra sudhI janma maraNanA pherAmAM rakhaDIe chIe. saMyama paNa lIdho che eTale ke dIkSA paNa anekavAra lIdhI che. vairAgya paNa ApaNane utpanna thayelo ane For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 zikSAmRta athAga tyAga paNa ApaNe karelo. vanavAsa paNa svIkArelo, maunavrata paNa dhAraNa karela. padmAsanamAM besI Asana daDha karI ApaNe dhyAna paNa kareluM. 1 mana pona nirodha svabodha kiyo, haThajoga prayoga sutAra bhayo; japa bheda jape tapa tyoMhi tape, uraseMhi udAsI lahI saba. 2 manathI mana paNa rahyo, svabodha karyo eTale pote mAnI lIdheluM ke A svabodha che, to bodha paNa sAMbhaLyo ane vAMcyuM, manana karyuM haTha joga'no prayoga karI joyo. 'su tAra bhayo' eTale emAM paNa ekatAra dhyAna karyuM. japanA bheda jANI japa karyA. tapa paNa karyuM. 'uraseMhi udAsI lahI sabarSe eTale ke saMsAra khAro jhera jevo lAge ane hRdayathI badhAthI udAsIna thaI gayo. 2 saba zAstranake naya dhAri hiye, mata maMDana khaMDana bheda liye; ' vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo, 3 zAstro, Agamo badhA nayapUrvaka sAdvAda zailIthI jANyAM, paraMtu badhAya naya samajavAnI vidvattAno upayoga mata maMDana khaMDanamAM - vAdavivAdamAM bIjAM je Astika darzano che enuM khaMDana, e badhuM ghaNI vakhata karyuM. e bheda paNa samajyA. A badhAM sAdhano atyAra sudhI karatA AvyA chIe paNa 'tadapi kachu hAtha haju na paryo hajI paNa janma maraNanA pherA UbhA rahyAM che. A badhuM kRpALudeva mokSanI apekSAe kahe che. tame ema nahIM mAnatA ke A japa, tapa ke sAdhanA ke dhyAna nakAmAM che. e badhuM to ApaNe karyuM hoya tyAre to A badhuM sAhitya ane AvI UMcI dazAnA mANasono ApaNane saMga thayo. ApaNe sAdhanA karavA mAMDyA. eTale e badhuM Avazyaka che. paNa ahIM A to mokSanI apekSAe kahe che. ATaluM dhyAnamAM rAkhajo. 3 . aba kyoM ne bicArata che manameM, kachu aura rahA una sAdhanaseM? bina saru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe?4 eTale jarAka ApaNe vicArIe to kAMIka khUTe che evuM ApaNane lAge. peluM to ApaNe karavAnuM che, paNa tame evuM kema vicAratAM nathI ke durlabha evo manuSyadeha maLyo che. mana maLyuM che vicAra karavA mATe. Aje moTAmAM moTI muzkelI zuM che ? mANasone phurasada nathI. No Time. bahAramAM doDAdoDa karavAnI phurasada che; karma bAMdhavAnI phurasada che; paNa karma choDavAnI phurasada nathI. AgaLanA mahAtmAo zuM kahI gayA che e vAMcavAnI ke vicAravAnI phurasada na maLe to kAMIka sAdhana bAkI rahI gayAM che eno tame vicAra karazo to khabara paDaze ke 'bina sadguru koya na bheda lahe" eTale ke je sapuruSane AtmasAkSAtkAra thayo che, jene AtmA-bhagavAna maLyA che, evAno bheTo na thAya; kadAca bheTo thAya paNa oLakhANa paDe nahIM kAraNa ke e badhuM saMsArI mANasanA jevuM ja kAma karatAM hoya to A mahAtmA che ema kema khabara paDe ? eTale oLakhANa For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 65 na thAya. ane oLakhANa na thAya tyAM sudhI pratIti na Ave. eTale e badhA bheda to e ja batAvavAnA che. e bheda zuM ? "mukha Agala hai, kaha bAta kahuM eTale ke bhAI tArI aMdara ja che. zuM vAta karo cho ? to kahe, 'hA." A to kasturI mRga jevuM che. TUTImAM sugaMdha hoya che ane badhe rakhaDe che sugaMdha meLavavA, zrI AnaMdaghanajIe kahyuM che ke - "dharama dharama karato jaga saha phire, dharma na jANe ho marma jinezvara; dharama jinezvara caraNa grahyA pachI, koI na bAMdhe ho karma jinezvara." navA karma bAMdhe nahIM. enI kUMcI enA hAthamAM Ave. atyAre ApaNe badhA udaya bhogavatAM bhogavatAM navAM karma bAMdhIe chIe. e navAM karma bAMdhavAnuM baMdha thAya to pachI jUnAM karma to keTalA, be, pAMca bhava, paMdara bhava rahe. AmAM e kahe che ke paMdara bhave to e avazya mokSamAM jAya jAya ne jAya. gaLiyA (pramAdI) baLada jevo hoya to paNa. jo puruSArtha kare to to 13, 11, 9, 7, 5 ane 3 bhava sudhI puruSArtha karIne jaI zake. 4 karunA hama pAvata he tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI; palameM pragaTe mukha Agalase, jaba sadgurucarna suprema baseM. 5 he bhagavAna ! tArI kRpA amArA upara thAya to ane puruSano kyAMka bheTo thaI jAya to. ane A kRpA kare to thAya. A vAta to gurUgamanI che. paNa ahIMyAM to "sugurugama'nI vAta che. jaina mArga evo che ke tarata ApaNane mokSe pahoMcADe. 5 tanase, manase, dhanameM, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma barse; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano. 3 e sapuruSanI oLakhANa thAya eTale ene tana, mana, dhana badhuM arpaNa kare. arpaNa kare eTale eka zvAsozvAsa sivAyanI koI kriyA AjJA vagara na thAya. gurudevanI ANa potAnA AtmAmAM vase. 'taba kAraja siddha bane apano' to ApaNuM kAma siddha thAya. durlabha evo A manuSyadeha maLyo che. jyAre AyuSya pUruM thaI jaze tenI khabara nathI. to ApaNuM kAma karI levuM joIe. kAma eTaluM ja ke ApaNane samyagu darzana prApta thaI javuM joIe, e atyAre thaI zake ema che. vaha satya sudhA darazAvahiMge, caturAMgula he damase milahe; rasa deva niraMjana ko pivahI, gahi joga jugAjuga so jIvI. 7 e satya sudhA batAvaze. ghaNA kahe che ke amArI pAse che. keTalAya judI judI rIte enA prayoga kare che. paNa A to zrI mahAvIra bhagavAnanuM batAveluM che. bhagavatIsUtra camaranA For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta adhikAramAM zrI mahAvIra bhagavAna e pramANe kAusagnamAM UbhA hatA to kevaLajJAna thayuM. ApaNo moha gayo kahevAya kyAre ? ApaNane samyagdarzana maLe tyAre, graMthibheda thAya tyAre. jo e pramANe sAdhanA kare to 'gahi joga jugAjuga so jIvahI'. e AtmA amara thaI jAya. janmamaraNanA pherA TaLI jAya. 7 para prema pravAha baDhe prabhuse, saba Agamabheda suri base; vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubho batalAI diye. 8 prabhu prazamarasa nimagna che, enA upara prema vadhato ja jAya. A sAdhanA karatAM karatAM evI dazA thAya che ke "saba Agama bheda suura barse eTale ke AgamanA sArarU5 AtmAnubhavarUpa sthitinAM rahasyo samajAI jAya. tame pachI rAmAyaNa sAMbhaLo ke gItA sAMbhaLo, paNa tamArA manamAM samajI zakAya eTalI enI zakti che. enI eTale gurugamanI. ene bhagavAna tIrthaMkara kevaLajJAnanuM bIja kahI gayA che. e kyAre khAtarI thAya? 'nijako anubhau batalAI diye" eTale ke jene anubhava thayo che temaNe Ama kahyuM che. tamane anubhava thAya enI khAtarI tamane ja thAya. jJAnI mahAtmAo to kahI batAve. bAkI to potAne ja anubhava thAya. 8 266 doharA parama kRpALudevanuM 24muM varSa cAle che. emano vaDavAmAM mukAma hato. e vakhate emaNe 'he prabhu ! he prabhu !', vIsa doharA banAvyA pachI 'yama niyama saMyama Apa kiyo' banAvyuM ane trIjuM 'jaDa bhAve jaDa pariName banAvyuM ane 'jinavara kahe che jJAna' banAvyuM... A badhuM kyAM banAvyuM? vaDavAthI thoDe cheTe-dUra rALaja nAmanuM gAma che tyAM. pachI emaNe sobhAgabhAIne bolAvyA ane kahyuM ke A doharA ane yamaniyama, kSamApanA laIne tame khaMbhAta jAo ane munione Apo ane kahejo ke tamane je yogya jIva lAge tene A maMtra Apajo. pU. sobhAgabhAI tyAM jaI AvyA ane e pramANe karI AvyA. e maMtra evo che ke ApaNI yogyatA, ApaNI bhUmikA taiyAra thAya evo che. enI kaDI kaDI vAMco, vicAro ane e pramANe taiyAra thavA prayatna karo to tamArI bhUmikA taiyAra thAya. have 'jaDa bhAve jaDa pariName e bhedajJAnavALuM pada vAMcIe. jaDa bhAve jaDa pariName, cetana cetana bhAva; koI koI palaTe nahI, choDI Apa svabhAva. 1 For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI A zarIra je pudgala cheenA skaMdha che, e jaDa che. e eno svabhAva che; e koI divasa choDe nahIM. e jaDa bhAve ja enI pariNati hoya ane AtmAno svabhAva cetana che, e potAno je cetana bhAva che e choDe nahIM. koI dravya potAno svabhAva kyAre paNa choDe nahIM. svabhAva choDIne bIjAmAM bhaLI jatA nathI. 1 jaDa te jaDa traNa kALamAM, cetana cetana tema; pragaTa anubhavarU5 che, saMzaya temAM kema ? ra jaDa che e traNe kALe jaDa che, cetana che te traNe kALe cetana rahe. AvuM ApaNe dhArIe to anubhava karI zakIe. pUrve thaI gayelA mahAtmAoe A anubhava karyo che, emAM saMzaya kema ? A moTA mANasoe kahyuM te mAnavuM paDaze. amArA gurudeva pU. choTAbhAI pAMca mANaso vacce samajAvavA bese to e Ama UbhA page besatA, eka paga Ubho ane eka paga nIco. paNa e samajAvatAM emane joza AvI jAya to ahIMthI tyAM sudhI pahoMcI jAya. teo kahe ke Avo bAghaDA jevo AtmA beTho che e tamane kema dekhAto nathI ? bhAI tamane dekhAya, paraMtu ema badhAne dekhAto hota to badhAne jJAna thaI jAta. e ema dekhAya nahIM. 'taraNA othe DuMgara re, DuMgara koI dekhe nahIM." e dUha koI kaheto hoya to ene anubhava thayo haze eTale kahe che. eTale kAMI badhAne thaI jAya ? ema A kahe che ke pragaTa anubhavarUpa che, saMzaya temAM kema ?" hA, anubhava thAya tyAre te cokkasa dekhe. 2 jo jaDa che traNa kALamAM, cetana cetana hoya; baMdha mokSa to nahIM ghaTe, nivRtti pravRtti hoya. 3 prazna che ke jo jaDa jaDa ja hoya ane cetana traNe kALa cetana hoya to pachI ApaNe A badho puruSArtha karIe chIe to e puruSArthanuM kAMI phaLa kharuM ke nahIM ? jo e phaLa na hoya to baMdha nathI, mokSa nathI, nivRtti nathI, pravRtti nathI ema e AkhuM UDI jAya. (3) kRpALudeva teno javAba nIce pramANe Ape che ke - baMdha mokSa saMyogathI, jyAM laga Atma abhAna; paNa nahIM tyAga svabhAvano, bhAkhe jina bhagavAna. 4 bhAIo, A AtmAne jaDa sAthe saMyoga anAdithI thayo che, tethI AtmAne potAnA svarUpanuM bhAna nathI. jyAM lagI ene bhAna nathI tyAM sudhI te saMyogane kAraNe athavA saMyoga thakI karma baMdhana kare che. navo baMdha na paDe ane jUnAno kSaya thAya tyAre mokSa thAya che. jyAM sudhI AtmAnuM bhAna nathI ane jaDa eTale "huM" ema mAne che tyAM sudhI mokSa nathI thato ane baMdha paDe che. tema For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 zikSAmRta chatAM cetana svabhAvano tyAga thato nathI. bhale ajJAna che. asamyak jJAna che; paNa e jJAna che. e jJAna AtmAno svabhAva che. Ama jina bhagavAne kahyuM che. 4 varte baMdha prasaMgamAM, te nija pada ajJAna; paNa jaDatA nahIM Atmane, e siddhAMta pramANa. 5 ema prasaMgamAM baMdha paDe che. kyAre ? huM koNa chuM enI khabara nathI tyAre, AtmAnI oLakhANa nathI. AtmA vize abhAna che, potAnA padanuM ajJAna che, ethI karma baMdhAya che. paNa ethI kAMI AtmA jaDa thaI jato nathI. A siddhAMta che ema samajo. 5 grahe arUpI rUpIne, e acarajanI vAta; jIva baMdhana jANe nahIM, kevo jina siddhAMta. hu arUpI cetana rUpI evA karma pudgalane grahaNa karIne baMdha pADe che, e AzcaryanI vAta che. chatAM AtmAne khabara paDatI nathI ke karma baMdhAya che, kAraNa ke ajJAna che. emAM Azcarya thAya evuM ja che, chatAM e hakIkata che, kAraNa ke ApaNe hajI paNa janma-maraNa karIe chIe. 6 prathama deha dRSTi hatI, tethI bhAsyo deha; have dRSTi thaI AtmamAM, gayo dehathI neha. 7 prathama AtmAne dehAdhyAsa hato. deha eTale 'huM' e dRSTi hatI. eTale jyAM deha joIe tyAM dehane AgaLa karatAM, kAraNa ke deha e huM ema mAnatA hatA. have AtmAmAM dRSTi thaI eTale A zarIra uparathI ApaNo moha hato te eTale ke deha sneha-rAga hato te cAlyo gayo. (cAlyo jAya). 7 jaDa cetana saMyoga A, khANa anAdi anaMta; koI na kartA tehano, bhAkhe jina bhagavaMta. 8 A AtmA ajJAnI kyArathI che ? anAdithI. A karmano saMyoga kyArathI che ? anAdithI, eTale ja anaMtakALa thayA ApaNe janma-maraNamAM rakhaDIe chIe. anAdithI ajJAna dazA che. jaDa-cetana saMyogano kartA koI nathI. ema jinezvara bhagavAna kahe che. 8 mULa dravya utpanna nahIM, nahIM nAza paNa tema; anubhavathI te siddha che, bhAkhe jinavara ema. 9 mULa dravya koIthI utpanna thatuM nathI. eTale AtmA utpanna thato nathI. eno nAza paNa thato nathI. evuM ja pudgala paramANunuM che. e paramANu paNa anAdinAM che. e anubhavathI siddha thayeluM che, anubhava thaI zake che- ema jinezvara bhagavAna bhAkhe-kahe che. 9 For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 zrI vacanAmRtajI hoya teno nAza nahIM, nahIM te nahIM hoya; eka samaya te sau samaya, bheda avasthA joya. 10 eTale dravya paryAyAMtara thAya che, paNa eno nAza thato nathI. ane eka samaya je vastu (dravyarUpe) jema che tema so samaya rahe che, eTale anaMtakALa sudhI nAza thavApaNuM nathI. ema tame jaDa ane cetanane bhedajJAnathI judA pADo. e ja avasthA tame juo to e pramANe tamane sAruM lAgaze. 10 2. parama puruSa prabhu saguru, paramajJAna sukhadhAma; jeNe ApyuM bhAna nija, tene sadA praNAma. 1 sadguru che te paramapuruSa che, prabhu ja che. temane prApta thayela kevaLajJAna te sukhanuM dhAma che. jIvane potAnA svarUpanuM bhAna jeNe karAvyuM tevA zrI sadgurune sadA praNAma che. 267 harigIta jinavara kahe che jJAna tene sarva bhavyo sAMbhaLo. jJAna eTale zuM ? tene tIrthakaro je rIte kahe che tene he bhavya jIvo tame sAMbhaLo. jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM; e pUrva sarva kahyAM vizeSe, jIva karavA nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 1 navapUrva sudhI bhaNyo hoya paNa potAne huM koNa chuM ? "mAruM svarUpa zuM che ?" enI khabara na hoya to navapUrva bhaNyo e enuM ajJAna che. e jJAna nathI; e vidvattA che paNa jJAna nathI, ema Agamo sAkSI pUre che. e badhAM pUrvonuM jJAna karavAnuM zA mATe kahyuM? ApaNI bhUmikA taiyAra thAya mATe kahyuM che; ApaNuM jIvana zuddha thAya eTalA mATe kahyuM che. 1 nahIM graMthamAMthI jJAna bhAkhyuM, jJAna nahIM kavicAturI, nahIM maMtra taMtro jJAna dAkhyAM, jJAna nahIM bhASA TharI; nahIM anya sthAne jJAna bhAkhyuM, jJAna jJAnImAM kaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 2. graMthamAM (zAstromAM) jJAna nathI. kavinI caturAI e koI jJAna nathI. maMtra, taMtra e paNa jJAna For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zikSAmRta nathI. bIje kyAMya jJAna nathI. bhASA bolatAM AvaDe e jJAna nathI. jJAna jJAnImAM che. paNa tene tame zodhI kADho. oLakhI kADho. kaLo eTale jANIne khAtarI karo. 2 A jIva ne A deha evo, bheda jo bhAsyo nahIM, pacakhANa kidhAM tyAM sudhI, mokSArtha te bhAkhyAM nahIM; e pAMcame aMge kahyo, upadeza kevaLa nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 3 A deha ane A AtmA eno jo bheda A manuSyajIvanamAM bhAsyo nahIM, to tyAM sudhI je paccakhANa karyA, vrato lIdhAM e badhAM mokSane mATe nathI. gati sArI maLe. e kAMI nakAmAM nathI, paNa mokSArthe thatAM nathI, kRpALudeva kahe che ke bhagavatIsUtra (pAMcamuM aMgomAM Ama kahyuM che e tame joI lyo. kRpALudeva ahIM Agamono AdhAra ApIne kahe che. 3 kevaLa nahIM brahmacaryathI (ke indriya pratyakSathI). kevaLa nahIM saMyama thakI, paNa jJAna kevaLathI kaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 4 mAtra vrata, tapa hoya ane samyaggadarzane AvyuM na hoya, mithyAtva gayuM na hoya, darzana moha gayo na hoya, graMthibheda thayo na hoya, to tyAM jJAna nathI. 'jJAna kevaLathI kaLo' kavaLI bhagavAna pAse jJAna che enI tame khAtarI karo. ane tene ja prabhue jJAna kahyuM che. 4 zAstro vizeSa sahita paNa jo, jANiyuM nijarUpane, kAM tehavo Azraya karajo, bhAvathI sAcA mane; to jJAna tene bhAkhiyuM, jo sammati Adi sthaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 5 zAstro vistAra sahita jANIne, potAnA svarUpane jANanArA purUSa hoya eno Azraya sAcA manathI, bhAvathI karyo to enuM nAma jJAna che. "sammati tarka Adi zAstramAM Ama kahevAmAM AvyuM che. ATha samiti jANIe jo, jJAnInA paramArthathI, to jJAna bhAkhyuM tehane, anusAra te mokSArthathI; nija kalpanAthI koTi zAstro, mAtra manano AmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 7 pAMca samiti ane traNa gupti (ATha pravacana mAtA) e paraMparAthI cAle ema nahIM paNa jJAnI eno paramArtha samajAve ane e ja rIte pAMca samiti tathA traNa gupti samajIe - jANIe to For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 71 ene jJAna bhADuM kahyuM che, emAM cAritra paNa AvI jAya. yathArtha cAritra, yathAkhyAta cAritranuM pariNAma mokSa ja che. mATe A sivAya koTi zAstro tame bhaNyA ho to e mAtra "manano AmaLo' manano ahaMkAra mAtra che. bIjuM kAMI che nahIM ema tame samajo. 6 cAra veda purANa Adi zAstra sau mithyAtvanAM, zrInaMdIsUtre bhAkhiyA che, bheda jyAM siddhAMtanA; paNa jJAnIne te jJAna bhAsyAM, e ja ThekANe Tharo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. 7 naMdIsUtramAM siddhAMtanA bheda batAvatAM anya dharmonA zAstrone mithyAtvanAM che ema kahyuM che. e naMdIsUtramAM ema paNa kahyuM che ke jo jJAnI vAMce to ene e badhuM jJAnarUpa ja pariName. 7 vrata nahIM pacakhANa nahIM, nahIM tyAga vastu koIno, mahApadma tIrthakara thaze, zreNika ThANaMga joI lo; chedyo anaMtA .. zreNika rAjA prathama narakamAM che. enI jiMdagImAM koI divasa vrata paccakhANa karyA na hatAM, chatAM paNa bhagavAna zrI mahAvIranA satsaMgarUpI saMparkamAM AvatAM kSAyika samyatvane pAmyA hatA ane tIrthakara nAma karma upArjana karyuM hatuM. tethI AvatI covIzImAM padmanAbha (mahApadma) nAmanA prathama tIrthakara thaze. ema ThANAMga sUtramAM kahyuM che. e tame joI lezo. eno artha evo nathI ke vrata paccakhANa na karavAM, ApaNe vrata, paccakhANa, saMyamI jIvana gALyuM haze tyAre to A badho joga ApaNane maLyo che, nahIM to manuSyabhava, satsaMga, sapuruSanI oLakhANa, sallAstro vAMcavAnuM, sadvicAraNA, viveka A badho joga kyAMthI maLe ? eTale A to eka apavAda rUpa dAkhalo Apyo che. kRpALudeve ekalAM paccakhANa, tapa, mA khamaNa, varSItapa Azaya samajyA vagara ke bhAva vagara karavAthI mokSarUpI phaLa maLatuM nathI ema kahyuM che. keTalAMkano Azaya evo kharo ke ethI devagati maLe. devagati maLaze tyAM ghaNuM lAMbuM AyuSya haze te daramyAna pAMcama ane chaThTho Aro cAlyo gayo haze... 278 AtmAmAM ramaNa karI rahyA che evA nigraMtha munio paNa niSkAraNa bhagavAnanI bhaktimAM pravarte che, kAraNa ke bhagavAnanA guNo evA ja che. For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 282 mahAtmA vyAsajIne ema thayuM hatuM tema amane hamaNAM varte che. Atmadarzana pAmyA chatAM paNa vyAsajI AnaMda saMpanna thayA nahotA, kAraNa ke harirasa akhaMDapaNe gAyo nahoto. amane paNa ema ja che. akhaMDa evo harirasa parama preme akhaMDapaNe anubhavatAM haju kyAMthI AvaDe ? ane jyAM sudhI tema nahIM thAya tyAM sudhI amane jagatamAMnI vastunuM eka aNu paNa gamavuM nathI. 284 1. "parasamaya jANyA vinA svasamaya jANyA che ema kahI zakAya nahIM." samaya e kALano nAnAmAM nAno bhAga che. parasamaya zuM che te jANavA joIe. pulAstikAya, adharmAstikAya, dharmAstikAya, AkAza vigerenA bhAva jANavA te parasamaya che. AtmA ane tenA guNo jANavA te svasamaya che. 2. "paradravya jANyA vinA svadravya jANyuM che ema kahI zakAya nahIM." paradravyanuM jANapaNuM kare te ja svadravyane jANI zake. paradravyane jANe nahIM tyAM sudhI svane jANI zakato nathI. jeTalA vacana mArga che teTalA nayavAda che; ane jeTalA nayavAda che teTalA parasamaya che." nayanI bhaMgajALamAM paDavA jevuM nathI. tethI guMcavADo thAya che. te badhA parasamaya che. temAM mAdhyastha bhAva dhAraNa karavo. kartA maTe to chUTe karma, e che mahA bhajanano marma; jo tuM jIva to kartA hari, jo tuM ziva to vastu kharI; tuM cho jIvane, tuM cho nAtha, ema kahI ane jhaTakyA hAtha." paranA kartApaNAno je bhAva tArAmAM rahelo che, te kartApaNuM chUTI jAya e ja bhajanabhakti karavAnuM rahasya che. e ja marma che. jo tuM jIva che to jIvana-muktadazA thaI to tuM ziva ja che. te pote ja jIvapaNAmAM che ane jJAnI thavAthI tuM ja tAro potAno bhagavAna che. ema akSaya (akhA) bhagata kahe che. 286 "hama paradezI paMkhI sAdhu, Are deza ke nAhIM re." For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 73 ApaNe A dehamAM paradezI paMkhI jevA chIe te sAdhu ! ApaNe A deharUpI dezanA nathI. 302 "satya para ghImafe" (evuM ja) parama satya tenuM ame dhyAna karIe chIe. (zrImad bhAgavat skaMdha-12, a.13. zloka 19) 310/311 anukrame saMyama sparzatojI, pAmyo kSAyaka bhAva re; saMyama zreNI phUlaDejI, pUjuM pada niSpAva re. AtmAnI abheda cetanArUpa saMyamanI zreNInA phUlathI (eka pachI eka kramane anubhavIne) kSAyaka bhAvane pAmelA evA je siddhArthanA putra tenA nirmaLa caraNa kamaLane huM pUchuM chuM. darzana sakalanA naya grahe, Apa rahe nija bhAve re; hitakarI janane saMjIvanI, cAro te carAve re. sadaguru AtmajJAnI hovAnA kAraNe sarva darzananA naya grahaNa kare. paNa potAnA svabhAvamAM ja rahe che ane jIvo mATe je hitakArI hoya te pramANe vAta kare che. nizcaya ane vyavahAra nayarUpa saMjIvanIno khorAka (cAro) jIvane carAve che. eTale ke anyane hitarUpa thAya tevI rIte madhyasthatAthI vAstavika dharmano upadeza Ape che. darzana je thayAM jUjavAM, te ogha najarane phere re; bheda thirAdika dRSTimAM, samakita daSTine hare re. jagatamAM aneka prakAranA dharma mato jovAmAM Ave che te oghadRSTine kAraNe thayA che. paraMtu sthirAdika cAra dRSTimAM samyakadarzana-AtmAno vAstavika yoga hoya che. paNa darekamAM jJAnanI tAratamyatAmAM phera-bhinnatA hoya che. yoganA bIja IhAM grahe, "jinavara" zuddha praNAmo re; 'bhAvAcAraja' sevanA, bhava uga suThAmo re. A dRSTimAM jIva yoganAM bIja eTale samakita prApta thavAnA bIjane-sAdhanApathanA marmane For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zikSAmRta grahaNa kare che. zuddha evA jinezvara devane praNAma karo te yoganuM prathama bIja che. bhAva- AcAryanI sevanA, bhakti karo kAraNa ke jethI bhavabhramaNarUpI udvega maTI jAya ane mokSamArgamAM sthira thAo. saMsAra kyAre chUTe evI aMtaramAM sAcI bhAvanA sAthe bhava ugarUpa vairAgyane dhAraNa karo. zuddha niraMjana alakha agocara, ehi ja sAdhya suhAyo re; jJAna kriyA avalaMbI pharasyo, anubhava siddhi upAyo re. AtmA kevo che? zuddha, niraMjana, alakha, agocara. ApaNuM lakSa paNa e ja che ke AtmAne prApta karavo. jJAna ane kriyAnuM avalaMbana laIne jo anubhava karavAmAM Ave to siddhi prApta thAya. rAya siddhAratha vaMza vibhUSaNa, trizalA rANI jAyo re; aja ajarAmara sahajAnaMdI, dhyAna bhuvanamAM dhyAyo re. siddhArtha rAjAnA vaMzanI zobhA vadhAranAra ane trizalA rANIne kukSIe utpanna thayelA che teo aja, ajarAmara sahajAnaMdI che. enI mArA dhyAna bhuvanamAM ArAdhanA karI enuM dhyAna karyuM. nAgara sukha pAmara nava jANe, vallabha sukha na kumArI re; anubhava paNa tema dhyAna taNuM sukha koNa jANe naranArI re. (bhavikA) garIba mANasane jema dhanADhaya lokonuM sukha kevuM hoya enI zI khabara paDe ? na paDe. evI rIta kuMvArI kanyAne priyatamanA sukhanI paNa zI khabara paDe. tema jene anubhava pragaTayo nathI ene dhyAnanuM sukha kevuM che enI kyAMthI khabara paDe ? na ja paDe. 314/387 jina thaI jinavarane ArAdhe, te sahI jinavara hove re, mUMgI IlikAne caTakAve, te bhaMgI jaga jove re. (neminAtha stavana, zrI AnaMdadhanajI) jina thaI eTale sAMsArika bhAvane vizethI AtmabhAva tyAgIne, je koI jinane eTale kevalyajJAnIne - vitarAgane ArAdhe che, te nizcaye jinavara eTale kevalyapade yukta hoya che. tene bhamarI ane IyaLanuM pratyakSa samajAya evuM daSTAMta ApyuM che. jema IyaLane bhamarI caTako bharIne daramAM mUkI dara pUrI de che. tethI IyaLane bhamarInuM ja dhyAna thaI jAya che ane te IyaLa bhamarIrUpe bahAra Ave che. tema je jinavarane ArAdhe che te jinavara jevo thaI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI AtamadhyAna kare jo kou, so phira INameM nAve; vAkya jALa bIjuM sau jANe, eha tattva citta cAve. (zrI AnaMdaghanajI) je AtmAnuM dhyAna kare che te pharIne saMsAramAM AvatAM nathI. teo AtmA sivAyanI vAtone vAkkALa samAna jANe che ane eha tattvanuM cittamAM vAraMvAra nididhyAsana karyA kare che. 75 316/317 'eka parinAmake na karatA darava doI, doI parinAma eka darva na dharatu hai; doI karatUti ekadarya na karatu hai; jIva pudgala eka kheta avagAhI dou, apane apane rUpa, kou na Taratu he; jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai.' (samayasAra) 'eka parinAmake na karatA darava doI,' vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama che. jIva jIvarUpe pariNamyA kare che, ane jaDa jaDarUpe pariNamyA kare che. jIvanuM mukhya pariNamavuM te cetana (jJAna) svarUpa che; ane jaDanuM mukhya pariNamavuM te jaDatvasvarUpa che. jIvanuM je cetana pariNAma te koI prakAre jaDa thaIne pariName nahIM, ane jaDanuM jaDatva pariNAma te koI divasa cetanapariNAme pariName nahIM evI vastunI maryAdA che. cetana, acetana e be prakAranAM pariNAma to anubhavasiddha che. temAMnuM eka pariNAma be dravya maLIne karI zake nahIM arthAt jIva ane jaDa maLI kevaLa cetana pariNAme pariNamI zake nahIM, athavA kevaLa acetana pariNAme pariNamI zake nahIM. jIva cetana pariNAme pariName ane jaDa acetana pariNAme pariName, ema vastusthiti che; mATe jina kahe che ke, eka pariNAma be dravya karI zake nahIM. je je dravya che te te potAnI sthitimAM ja hoya, ane potAnA svabhAvamAM pariName. 'doI parinAma eka darva na dharatu hai;' temaja eka dravya be pariNAme paNa pariNamI zake nahIM, evI vastusthiti che. eka jIvadravya te cetana ane acetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM. mAtra pote potAnA ja pariNAmamAM pariName. For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta cetanapariNAma te acetana padArthane vize hoya nahIM, ane acetanapariNAma te cetanapadArthane vize hoya nahIM; mATe be prakAranAM pariNAme eka dravya pariName nahIM, be pariNAmane dhAraNa karI zake nahIM. 'eka karatUti doI darva kabahUM na kare,' 76 mATe eka kriyA te be dravya cAre paNa kare nahIM. be dravyanuM maLavuM ekAMte hovuM yogya nathI. jo be dravya maLIne eka dravya UpajatuM hoya, to vastu potAnA svarUpano tyAga kare; ane ema to koI kALe bane nahIM ke vastu potAnA svarUpano kevaLa tyAga kare. jyAre ema banatuM nathI, tyAre be dravya kevaLa eka pariNAmane pAmyA vinA eka kriyA paNa kyAMthI kare ? arthAt na ja kare. doI karatuti eka darya na karatu hai;' tema ja be kriyA eka dravya dhAraNa paNa kare nahIM; eka samayane vize be upayoga hoI zake nahIM. mATe 'jIva pudgala eka kheta avagAhI dou,' jIva ane pudgala kadApi eka kSetrane rokI rahyAM hoya topaNa 'apane apane rUpa, kou na Taratu che;' potapotAnAM svarUpathI koI anya pariNAma pAmatuM nathI, ane tethI karIne ja ema kahIe chIe ke, - 'jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala,' dehAdike karIne je pariNAma thAya che teno pudgala kartA che. kAraNa ke te dehAdi jaDa che; ane jaDapariNAma to pudgalane vize che. jyAre ema ja che to pachI jIva paNa jIvasvarUpe ja varte che, emAM kaMI bIjuM pramANa paNa have joItuM nathI; ema gaNI kahe che ke, 'cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai.' kAvyakartAno kahevAno hetu ema che ke, jo Ama tame vastusthiti samajo to to jaDane vizeno je svasvarUpa bhAva che te maTe, ane svasvarUpanuM je tirobhAvapaNuM che te pragaTa thAya. vicAra karo, sthiti paNa ema ja che. ghaNI gahana vAtane ahIM TUMkAmAM lakhI che. (jo ke) jene yathArtha bodha che tene to sugama che. e vAtane ghaNI vAra manana karavAthI keTaloka bodha thaI zakaze. For Personal & Private Use Only - Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 77 320/322 jIva navi puSyalI naiva puggala kadA, puggalAdhAra nahIM tAsa raMgI, para taNo Iza nahIM apara ezvaryatA, vastudharme kadA na para saMgI (zrI sumatinAthanuM stavana-zrI devacaMdrajI) jIva e pulI padArtha nathI, pula nathI, tema pudgalano AdhAra nathI, tenA raMgavALo nathI. potAnI svarUpa sattA sivAya je anya teno te svAmI nathI, kAraNa ke paranI ezvaryatA svarUpane vize hoya nahIM. vastutva dharme jotAM te koI kALe parasaMga paNa nathI. duHkha sukharU5 karama phaLa jANo, nizcaya eka AnaMdo re; cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jinacaMdo re. (zrI vAsupUjya stavana - zrI AnaMdadhanajI) du:kha Ave ke sukha Ave tene karmanuM phaLa samajavuM ane mAro svabhAva to AnaMdasvarUpa che ema nizcaya karIne AnaMdamAM rahevuM. zrI jinezvara bhagavAna ema kahe che ke AtmA je cetana che te potAnA pariNAma kyAreya cUkato nathI. sadAya cetana pariNAme rahe che. 322 samyaka prakAre jJAnIne vize akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcayapaNe muktapaNuM che. amane je nirvikalpa nAmanI samAdhi che, te to AtmAnI svarUpapariNati vartatI hovAne lIdhe che. AtmAnA svarUpa saMbaMdhI to prAye nirvikalpapaNuM ja rahevAnuM amane saMbhavita che, kAraNa ke anyabhAvane vize mukhyapaNe amArI pravRtti ja nathI. baMdha, mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane vize yathArthapaNe kahevAmAM AvI che, te darzana nikaTa muktapaNAnuM kAraNa che; ane e yathArtha vyavasthA kahevAne jogya jo koI ame vizeSapaNe mAnatA hoIe to te zrI tIrthaMkaradeva che. mokSa konAthI maLe ? jaina darzanathI ke jemAM yathArtha badhA padArthonI vyavasthA kahI che. ane e je zrI tIrthakaradevano aMtara Azaya te prAye mukhyapaNe atyAre koIne vize A kSetre hoya to te ame hoIzuM ema amane daDha karIne bhAse che. kAraNa ke je amAruM anubhavajJAna tenuM phaLa vItarAgapaNuM che, ane vItarAganuM kaheluM zrutajJAna te paNa te ja pariNAmanuM kAraNa lAge che; mATe ame tenA anuyAyI kharekharA chIe, sAcA chIe. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zikSAmRta vana ane ghara e banne koI prakAre amane samAna che, tathApi vanamAM pUrNa vItarAgabhAvane arthe rahevuM vadhAre rUcikara lAge che; sukhanI icchA nathI paNa vitarAgapaNAnI icchA che. jagatanA kalyANane arthe puruSArtha karavA vize lakhyuM to te puruSArtha karavAnI icchA koI prakAre rahe paNa che, tathApi udayane anusarIne cAlavuM e AtmAnI sahaja dazA thaI che, paraMtu kRpALudeve lakhyuM ke atyAre udaya pramANe cAlavuM e sahaja dazA thaI che. ane tevo udayakALa hAla samIpamAM jaNAto nathI; to te uderI ANavAnuM bane evI dazA amArI nathI. 325 "bahIyeM cetana vibhAvaso ulaTi Apu, same pAI apano subhAva gahi lIno he;-1 jyAre cetana potAne vibhAva pariNatimAMthI ulaTAvI nAkhe che, tyAre potAnI svabhAva pariNatine grahaNa karI le che. ApaNA badhAmAM vibhAva pariNati che. e vibhAva pariNatine ulaTAvIne 'subhAva gahi lIna hai" eTale ke potAno svabhAva pragaTa karyo che. AgaLa kahe che. 1 tabahIte jo jo lenejoga so so saba lIno, jo jo tyAgajoga so so saba chAMDI dIno he;-2 svabhAva pariNati vakhate je je grahaNa karavA joga, AdaravA joga che, te te badhuM ja laI le che ane tyAgavA joga, choDavA yogya hatuM, te tyAgI dIdhuM che, choDI dIdhuM che. 2 leveka na rahI Thora, tyAgIveka nAhIM ora, bAkI kahA ubaryo ju, kAraja navIno hai;-3 svarUpanuM bhAna thavAthI pUrNa kAmapaNuM prApta thayuM, eTale have bIju koI kSetra kAMI paNa levAne mATe rahyuM nathI. svarUpano to koI kALe tyAga karavAne mUrkha paNa icche nahIM, ane jyAM kevaLa svarUpasthiti che, tyAM to pachI bIjuM kAMI rahyuM nathI, eTale tyAgavApaNuM paNa rahyuM nahIM. have jyAre levuM devuM e banne nivRtta thaI gayuM tyAre bIjuM koI navIna kArya karavAne mATe zuM UgaryuM? arthAt jema thavuM joIe tema thayuM tyAM pachI bIjI levA devAnI jaMjALa kyAMthI hoya ? eTale ke pUrNakAmatA prApta thaI. 3 For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI saMgatyAgI, aMgatyAgI, vacanataraMgatyAgI, manatyAgI, buddhityAgI, ApA zuddha kIno che."-4 (samayasAra nATaka) bAhya ane AMtarika kaSAya-maLanA saMgano tyAga karyo; zarIra taraphano mamatvabhAva choDI dIdho, vacano vaDe je taraMgo UbhA thayA hatA, vAtanAM vaDAM karatA hatA, te baMdha karI dIdhAM, eTale ke jarUra pUratuM ja bolavAnuM kare, mana sAtheno vyApAra paNa chUTI gayo eTale ke manane AtmAmAM lIna karI dIdhuM. potAnI svacchaMdapaNAnI je buddhi hatI te choDI dIdhI ane AtmAne saMpUrNa zuddha karI lIdho che. 4. patranA aMte parama kRpALu deva pU. sobhAgabhAIne A zabdo lakhe che. - kevI adbhuta dazA? jevo samajAya tevo yogya lAge to artha lakhazo. banArasIdAsanA 'samayasAra nATaka'mAMthI levAmAM Avela savaiyo che. teo jJAnI hatA. 326/475 zuddhatA vicAre dhyAve, zuddhatAmeM kelI kare, zuddhatAmeM thira vaDe amRtadhArA varase. | (samayasAra nATaka) e kavitAmAM sudhArasa'nuM je mAhAmya kahyuM che te kevaLa eka visrasA (sarva prakAranAM anya pariNAmathI rahita asaMkhyAta pradezI Atmadravya) pariNAma svarUpastha evA amRtarU5 AtmAnuM varNana che... potAnA AtmAnuM svarUpa, niSkalaMka svarUpa jANe, tenuM dhyAna kare, tene prApta kare, pachI temAM ja ramaNatA kare temAM ja sthira rahe. (A paNa gurUgamathI ja samajAya.) 27 330 dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodha-bIjanI prApti hoya che, jJAnInA mukhethI sAMbhaLIe tyAre ja yathArtha bodha thAya kAraNa ke eno Azaya ane kahevAno hetu zo hato e khabara paDe. ApaNI kalpanAe khabara na paDe. yathArtha bodhanA paricayathI bodhi bIjenI prApti thAya che. ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyakatva hoya che. S For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 334 deha chatAM manuSya pUrNa vItarAga thaI zake evo amAro nizcala anubhava che. kAraNa ke ame paNa nizcaya te ja sthiti pAmavAnA chIe, ema amAro AtmA akhaMDapaNe kahe che, ane ema ja che, jarUra ema ja che. pUrNa vItarAganI caraNaraja niraMtara mastake ho, ema rahyA kare che. atyaMta vikaTa evuM vItarAgatva atyaMta AzcaryakAraka che; tathApi te sthiti prApta thAya che, sadehe prApta thAya che, e nizcaya che, prApta karavAne pUrNa yogya che, ema nizcaya che. sadehe tema thayA vinA amane udAsInatA maTe ema jaNAtuM nathI ane tema thavuM saMbhavita che, jarUra ema ja che. tyAgane icchIe chIe; paNa thato nathI. te tyAga kadApi tamArI icchAne anusarato karIe, tathApi teTaluM paNa hAla to banavuM saMbhavita nathI. abhinna bodhamayanA praNAma pahoMce. 339 kRpALudeva A patramAM sobhAgabhAIne potAnI pAramArthika mUMjhavaNa vyakta kare che. koIno doSa nathI, ame karma bAMdhyA mATe amAro doSa che. zikSAmRta jyotiSanI AmnAya saMbaMdhI keTalIka vigata lakhI te vAMcI che. ghaNo bhAga teno jANavAmAM che. tathApi citta temAM praveza karI zakatuM nathI, ane te vizenuM vAMcavuM, sAMbhaLavuM kadApi camatkArika hoya to paNa bojArUpa lAge che. thoDIpaNa temAM ruci rahI nathI. amane to mAtra apUrva evA sannA jJAna vize ja ruci rahe che. amane to mAtra sat eTale AtmAnA jJAna vize ja ruci che. bIjuM je kaMI karavAmAM Ave che, ke anusaravAmAM Ave che, te badhuM AsapAsanAM baMdhanane laIne karavAmAM Ave che. hAla je kaMI vyavahAra karIe chIe, temAM deha ane manane bAhya upayoga vartAvavo paDe che. AtmA temAM vartato nathI. kvacit pUrva karmAnusAra vartAvuM paDe che tethI atyaMta AkuLatA AvI jAya che. je kaMI pUrve nibaMdhana karavAmAM AvyA che, te karmo nivRtta thavA arthe, bhogavI levA arthe, thoDA kALamAM bhogavI levAne arthe, A vepAra nAmanuM vyavahArika kAma bIjAne arthe sevIe chIe. e potAno svabhAva nathI, svArtha nathI tema bIjAnA mohane khAtara (arthe) karIe chIe ema nathI. paNa devuM che, emanA pitAzrInuM, mAtra A bhavanuM ja nahIM, AgalA bhavanuM paNa e pUruM ka2vAne arthe. For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 8 1 hAla je karIe chIe te vepAra vize mane vicAra AvyA karela, ane tyAra pachI anukrame te kAmanI zarUAta thaI tyArathI te atyAra sudhImAM kAmanI dina pratidina kaMI vRddhi thayA karI che. ame A kAma prereluM mATe te saMbaMdhI bane teTaluM majUrI jevuM kAma paNa karyAnuM rAkhyuM che. kAmanI have ghaNI hada vadhI gayelI hovAthI, nivRtta thavAnI atyaMta buddhi thaI jAya che. paNa.. ne doSa buddhi AvI javAno saMbhava; te anaMta saMsAranuM kAraNa... ne thAya satpuruSano jarAka doSa jue to AgalA mANasano saMsAra vadhI jAya. ema jANI jema bane tema cittanuM samAdhAna karI te majUrI jevuM kAma paNa karyA javuM ema hAla to dhAryuM che. - jJAnIne bIjA mANasanI anukaMpA keTalI hoya che; e karma na bAMdhe mATe pote sahanazIlatAthI vartavuM. A kAmanI pravRtti karatI vakhate jeTalI amArI udAsIna dazA hatI tethI Aja vizeSa che. ane tethI ame ghaNuM karIne emanI vRttine na anusarI zakIe evuM che; tathApi jeTaluM banyuM che teTaluM anusaraNa to jema tema citta samAdhAna karI rAkhyA karyuM che. koIpaNa jIva paramArthane icche ane vyAvahArika saMgamAM prIti rAkhe, ne paramArtha prApta thAya ema to koI kALe bane ja nahIM. A kAmanI nivRtti pUrvakarma jotAM to hAla thAya tevuM dekhAtuM nathI. A kAma pachI tyAgaevuM ame to jJAnamAM joyuM hatuM ane hAla AvuM svarUpa dekhAya che, eTalI AzcaryavArtA che. amArI vRttine paramArtha ADe avakAza nathI, tema chatAM ghaNokharo kALa A kAmamAM gALIe chIe; ane tenuM kAraNa mAtra temane doSa buddhi na Ave eTaluM ja che; tathApi amArI vartanA ja evI che, ke jIva teno jo khyAla na karI zake to teTaluM kAma karatAM chatAM paNa doSa buddhi ja rahyA kare. 347 kRpALudeve sobhAgabhAIne lakhelA patramAMthI nIcenA amRtavacano lIdhelA che. atra ghaNuM karIne AtmadazAe sahaja samAdhi varte che. bAhya upAdhino joga vizeSapaNe udaya prApta thavAthI te prakAre vartavAmAM paNa svastha rahevuM paDe che. jANIe chIe ke ghaNA kALe je pariNAma prApta thavAnuM che te tethI thoDA kALe prApta thavA mATe te upAdhi joga vizeSapaNe varte che. ame ke jenuM mana prAye krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI, hAsyathI, ratithI, aratithI, For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta bhayathI, zokathI, jugupsAthI, ke zabdAdika viSayothI apratibaMdha jevuM che, kuTuMbathI, dhanathI, putrathI, vaibhavathI, strIthI ke dehathI mukta jevuM che, tema chatAM ame ane tame hAla pratyakSapaNe to viyogamAM rahyA karIe chIe. e paNa pUrva nibaMdhanano koI moTo prabaMdha udayamAM hovAnuM saMbhAvya kAraNa che. 360 jyAM pUrNakAmapaNuM che, tyAM sarvajJatA che. pUrNakAmapaNuM kone kahevAya ? saMpUrNa-jJAna-saMpUrNa AnaMda ane saMpUrNa padArthanuM pragaTapaNuM e AtmAnuM saMpUrNa kAmapaNuM kahevAya. e sat cit ane AnaMdamaya hoya. sat eTale AtmA, ci eTale pUrNajJAna, AnaMdamaya eTale AnaMdamAM birAjatA hoya eTale pUrNakAmapaNuM hoya, ene indranuM sukha maLe to paNa enAthI dAjhe. ene icche nahIM. cakravartI rAjAnI ke moTA zeThanI saMpattithI to dAjhe paNa dunyavI UMcAmAM UMcuM sthAna maLe to paNa enAthI dugdha thAya, e aDe nahIM, kAraNa ke pUrNakAmatA che. pUrepUruM sukha maLyuM pachI UNA sukhanI zI jarUra che ? jene bodhabIjanI utpatti hoya che tene svarUpasukhathI karIne paritRptapaNe varte che, ane viSaya pratye aprayatna daza varte che. jene bodhIbIjanI utpatti hoya te potAnA AtmAmAM ja lIna hoya e paritRptapaNuM anubhave. pAMca indriyonA viSayomAM enI dazA aprayatna vALI hoya che. je jIvitavyamAM kSaNikapaNuM che, te jIvitavyamAM jJAnIoe nityapaNuM prApta karyuM che, e acarajanI vAta che. A manuSyabhava ApaNane je maLyo che, e kSaNika che. paraMtu keTalI moTI vAta che ke kSaNabhaMgura dehano saMyoga maLyo hovA chatAM eno upayoga jJAnIoe evo karyo ke nityapaNAne prApta karI lIdhuM. amara thaI gayA. ahIM amara kIrtinI dRSTie nahIM, paNa janma maraNanA pherA TALI nAkhyA ane siddha gatimAM vAsa karyo. e dRSTie amara thaI gayA. 'e acarajanI vAta che." thAya che ApaNane Azcarya ? jo Azcarya thatuM hoya to ApaNe pahelAmAM paheluM kAma e karIe. paNa jyAM sudhI e kAma karatA nathI tyAM sudhI A Azcarya jevI vAta che. jo jIvane paritRptapaNe varyA karatuM na hoya to akhaMDa evo Atmabodha tene samajavo nahIM. akhaMDa nitya AtmabodhamAM rahe. jarAya vacamAM khaMDa na paDe. jo ene pUrNakAmatA na hoya, paritRptapaNuM na hoya to ene emAM apUrNatA che, kacAza che ema samajavuM. For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 361 bhAva samAdhi che, bAhya upAdhi che; je bhAvane gauNa karI zake evI sthitinI che; tathApi samAdhi varte che. aMdara AtmAmAM samAdhi che. bAhya upAdhi che; paraMtu A upAdhithI samAdhine kAMI asara thatI nathI. 362 83 hRdayarUpa zrI subhAgya, namaskAra pahoMce. atra AtmatA hovAthI samAdhi che. ame pUrNakAmapaNA vize lakhyuM hatuM, te evA AzayathI lakhyuM che ke je pramANe jJAnanuM prakAzavuM che, te pramANe zabdAdi vyAvahArika padArthane vizethI nispRhapaNuM varte che; Atmasukhe karI paritRptapaNuM varte che. anya sukhanI je icchA nahIM thavI, te pUrNa jJAnanuM lakSaNa che. jo anya sukhanI icchA thatI hoya to tyAM pUrNa jJAna nathI, adhUruM che. mATe tevI pUrNadazA meLavavI joIe. jJAnI anitya jIvanamAM nityapaNuM prApta kare che, ema je lakhyuM che, te evA AzayathI lakhyuM che ke tene mRtyune mATe nirbhayapaNuM varte che. kevuM sarasa kahyuM che ! anitya jIvanamAM AMkho kyAre miMcAze e khabara nathI. paNa have janma-maraNanA pherA TALI nAkhe che jJAnI. motanI bIka ene zuM hoya ! ene khabara che ke mRtyu to A zarIranuM thAya che. janma paNa A zarIrano thAya che. "dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che." janma, maraNa, roga, zoka, du:kha zarIrane che. jene ema hoya tene pachI anityapaNA vize rahyA che, ema kahIe nahIM, to te vAta satya che. kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anyabhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI ahaM pratyayIbuddhi, te vilaya pAme che. eTale huMpaNuM, huMkAra, meM karyuM che, huM karuM chuM te bhAva vilaya pAme che. evuM je AtmabhAna te vAraMvAra ujjvaLapaNe vartyA kare che, tathApi jema icchIe tema to nahIM ema to sAdhake mAnavuM ja joIe, nahIM to mithyAsaMtoSa AvI jAya eTale puruSArtha na kare. atra samAdhi che. samAdhirUpa. m For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 393 hAla to anukrame upAdhiyoga vizeSa vartyA kare che. vadhAre zuM lakhavuM ? vyavahAranA prasaMgamAM dhIraja rAkhavI yogya che. e vAta visarjana nahIM thatI hoya ema dhAraNA rahyA kare che. anaMtakALa vyavahAra karavAmAM vyatIta karyo che, to tenI jaMjALamAM paramArtha visarjana na karAya ema ja vartavuM; evo jene nizcaya che, tene tema hoya che, ema ame jANIe chIe. vanane vize udAsInapaNe sthita evA je yogIo-tIrthaMkarAdika-tenuM Atmatva sAMbhare che. zikSAmRta 364 hRdayarUpa zrI subhAgya, atra samAdhi che. bAhyopAdhi che. kaMI jJAnavArtA lakhavAno vyavasAya ocho rAkhyo che, tene prakAzita karazo. kRpALudeva A TUMkA patramAM sobhAgabhAIne zuM lakhe che ? ema lakhe che ke tame kema kaMI jJAnavArtA lakhatA nathI ? sobhAgabhAI sAthenI jJAnavArtA mATe kRpALudeva keTalA utsuka hatA te A patrathI jaNAya che. 365 Aje paDyuM pahoMcyuM che. vyavasAya vizeSa rahe che. 'prANa vinimaya' nAmanuM mesmerIjhamanuM pustaka vAMcavAmAM AgaLa AvI gayuM che; emAM jaNAvelI vAta kaMI moTI AzcaryakAraka nathI; tathApi emAM keTalIka vAta anubhava karatAM anumAnathI lakhI che. temAM keTalIka asaMbhavitatA che. jene Atmatva pratye dhyeyatA nathI, ene e vAta upayogI che; amane to te pratye kaMI lakSa ApI samajAvavAnI icchA thatI nathI, arthAt citta evA viSayane icchatuM nathI. atra samAdhi che. bAhya pratibaddhatA varte che. je pustaka mAtra anumAnathI lakhyuM hoya paraMtu temAM anubhavanI vAta na hoya te bIjAne samajAvavAnI kRpALudevane sahaja rIte icchA thatI nathI : AdhyAtmika viSayamAM anumAna karatAM anubhava caDiyAto che. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 376 hAla atre bAhya pravRttino joga vizeSapaNe rahe che. jJAnIno deha upArjana karelAM evAM pUrvakarma nivRtta karavA arthe ane anyanI anukaMpA arthe hoya che. jJAnIne be ja kAma hoya che. potAnAM karma je udayamAM Ave e samabhAve AnaMdathI bhogavavAM eTale nirjarI jAya ane navAM karma baMdhAya nahIM e jovuM ane paranI anukaMpA. jJAnIne 'sva'nuM kAMI hoya ja nahIM, eTale svArtha na hoya. 85 je bhAve karI saMsAranI utpatti hoya che, te bhAva jene vizethI nivRtta thayo che, evA jJAnI paNa bAhyapravRttinA nivRttapaNAne ane sattamAgamanA nivAsapaNAne icche che. te joganuM jyAM sudhI udayapaNuM prApta na hoya tyAM sudhI, aviSamapaNe prApta sthitie varte che evA je jJAnI tenA caraNAraviMdanI pharI pharI smRti thaI AvavAthI parama viziSTa bhAve namaskAra karIe chIe. hAla je pravRttijogamAM rahIe chIe te to ghaNA prakAranAM parecchAnA kAraNathI rahIe chIe. AtmadRSTinuM akhaMDapaNuM e pravRtti jogathI bAdha nathI pAmatuM mATe udaya Avelo evo te joga ArAdhIe chIe. amAro pravRttijoga jijJAsu pratye kalyANa prApta thavA vize viyogapaNe koI prakAre varte che. jene vize satsvarUpa varte che, evA je jJAnI tene vize lokaspRhAdino tyAga karI, bhAve paNa je AzritapaNe varte che te nikaTapaNe kalyANane pAme che. parecchA eTale karmano udaya, prArabdha. 377 yoga asaMkha je jina kahyA, ghaTamAMhI riddhi dAkhI re; navapada temaja jANajo, AtamarAma che sAkhI re. (zrIpALa rAsa) AtmAne pragaTa karavAnA yoganA asaMkhya sthAno jinezvare kahyA che. paNa AtmAnI siddhi to potAnI aMdara ja paDelI che. te aMtaHvRtti karavAthI prApta thAya tema che. siddhacakranAM navapada che te paNa riddhi siddhine prApta karAve tevAM che. te mATe mAro AtmA sAkSI pUre che. anubhava thavAthI potAno AtmA paNa sAkSI pUraze. \ mokSa to A kALane vize paNa prApta hoya, athavA prApta thAya che. paNa muktapaNAnuM dAna 379 For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta ApanAra evA puruSanI prApti parama durlabha che; arthAt mokSa durlabha nathI, dAtA durlabha che. ahIMyAM mokSa mArganI durlabhatA nathI batAvI paNa mokSa mArganuM dAna karanAra evA jJAnI mahAtmAonI durlabhatA batAvI che. dAtA maLavA muzkela che. mokSa durlabha nathI. 385 sUrya udaya-asta rahita che, mAtra lokone cakSu maryAdAthI bahAra varte tyAre asta ane cakSu maryAdAne vize varte tyAre udaya ema bhAse che. sUrya Uge che ane Athame che, ema dekhAya che. paNa e Athamatoya nathI. ane Ugato paNa nathI. sUrya to hoya ja che, paraMtu ApaNI dRSTi maryAdita che eTale te amuka samaye dekhAtI nathI. paNa sUryane vize to udaya-asta nathI. temaja jJAnI che te, badhA prasaMgane vize jema che tema che, mAtra prasaMganI maryAdA uparAMta lokonuM jJAna nathI, eTale potAnI jevI te prasaMgane vize dazA thaI zake tevI dazA, jJAnIne vize kahyuM che, ane e kalpanA jJAnanuM parama evuM je AtmapaNuM, paritoSapaNuM, muktapaNuM te jIvane jaNAvA detI nathI, ema jANavA yogya che. jo ke amAruM citta netra jevuM che; netrane vize bIjA avayavanI peThe eka rajakaNa paNa sahana thaI zake nahIM. bIjA avayavo rUpa anya citta che. amane varte che evuM je citta te netrarUpa che, tene vize vANInuM UThavuM, samajAvavuM, A karavuM athavA A na karavuM, evI vicAraNA karavI te mAMDa mAMDa bane che. ghaNI kriyA to zUnyapaNAnI peThe varte che; AvI sthiti chatAM upAdhijoga to baLavAnapaNe ArAdhIe chIe. e vedave vikaTa ochuM lAgatuM nathI, kAraNa ke AMkhanI pAse jamInanI retI upaDAvavAnuM kArya thavArUpa thAya che. te jema duHkhe-atyaMta duHkhe-thavuM vikaTa che, tema cittane upAdhi te pariNAmarUpa thavA barAbara che. sugamapaNAe sthita citta hovAthI vedanAne samyapha prakAre vede che; akhaMDa samAdhipaNe vede che. jJAnInuM parama AtmapaNuM eTale paramAtmapaNuM, paritoSa eTale saMpUrNa saMtoSa. 391 sa eka pradeza paNa asamIpa nathI, tathApi te prApta thavAne vize anaMta aMtarAya-loka pramANe pratyeka evA rahyA che. jIvane kartavya e che ke apramattapaNe te "sanuM zravaNa, manana, nididhyAsana karavAno akhaMDa nizcaya rAkhavo. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI ApaNo AtmA ApaNAthI keTalo cheTo che ? eka tala jeTalo paNa cheTo nathI. ApaNe ja AtmA chIe. e 'sat'nuM eTale te bhagavAna AtmAnuM nizcayapUrvaka zravaNa karavuM, manana karavuM, nididhyAsana karavuM. 393 mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjA kAma karata; tema zrutadharme re mana daDha dhare, jJAnAkSepakavaMta-dhana. (AThadeSTi) ghara saMbaMdhI bIjAM samasta kArya karatAM thakAM paNa jema pativratA (mahilA) strInuM mana potAnA priya evA bharathArane vize lIna che, tema samyakdaSTi evA jIvanuM citta saMsAramAM rahI samasta kArya prasaMge vartavuM paDe chatAM, jJAnI saMbaMdhI zravaNa karyo che evo je upadeza dharma tene vize lInapaNe varte che. vikSepa rahita evuM jenuM vicArajJAna thayuM che evo 'jJAnAkSepakavaMta' AtmakalyANanI icchAvALo puruSa hoya te jJAnImukhethI zravaNa thayo che evo je AtmakalyANarUpa dharma tene vize nizcaLa pariNAme manamAM dRDha kare che. 62 INavidha parakhI mana visarAmI, jinavara guNa je gAve; dInabaMdhunI mahe2 najarathI, AnaMdaghana pada pAve. ho mallijina sevaka kima avagaNIe (zrI AnaMdaghanajI) he. mallinAtha ! jinezvara ! aDhAra doSa rahita evA Apane pUrepUrA oLakhIne pratIta karIne, manane zAMta karIne je AtmAo ApanA guNAnuvAda ka2ze te Apa-dInabaMdhunI kRpAthI AnaMdaghana pada-mokSapadane pAmaze. A rIte bhagavAnane oLakhI, manane zAMta karI, bhagavAnanA guNagrAma ka2ze to bhagavAnanI kRpAthI- anugrahathI AnaMdaghana padane prApta karaze. 395 anAdithI jIvane saMsArarUpa anaMta pariNati prApta thavAthI asaMsArapaNArUpa koI aMza pratye tene bodha nathI. ghaNAM kAraNono joga prApta thaye te aMzadaSTi pragaTavAno joga prApta thayo to te viSama evI saMsArapariNati ADe tene te avakAza prApta thato nathI; jyAM sudhI te avakAza prApta For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 8 zikSAmRta na thAya tyAM sudhI jIvane svaprAptimAna ghaTatuM nathI. jyAM sudhI te prApti na thAya tyAM sudhI jIvane kaMI sukha kahevuM ghaTatuM nathI, duHkhI kahevo ghaTe che, ema dekhI atyaMta karuNA prApta thaI che, jene evA AptapuruSe duHkha maTavAno mArga jAmyo che, je te kahetA hatA, kahe che, bhaviSyakALe kaheze. te mArga e ke jIvanuM svAbhAvikapaNuM pragaTyuM che jene vize, evo jJAnI puruSa te ja te ajJAnapariNati ane tethI prApta thayuM che je duHkha pariNAma tethI nivArI AtmAne svAbhAvikapaNe samajAvI zakavA yogya che, kahI zakavAne yogya che, ane te vacana svAbhAvika AtmA jANyApUrvaka hovAthI te duHkha maTADI zakavAne baLavAna che. mATe te vacana jo koIpaNa prakAre jIvane zravaNa thAya, te apUrvabhAva rUpa jANI temAM parama prema varte, to tatkALa athavA amuka anukrame AtmAnuM svAbhAvikapaNuM pragaTa thAya. AptapuruSa eTale jene bhagavAna maLyA che. jene AtmasAkSAtkAra thayo che. jeo mokSamArgane mATe, sAdhanA karavAne mATe mArgadarzaka thaze evo ApaNane vizvAsa che, evo puruSa te optapuruSa. 398 je puruSanuM durlabhapaNuM cothA kALane vize hatuM tevA puruSano joga A kALamAM thAya ema thayuM che, tathApi paramArtha saMbaMdhI ciMtA jIvone atyaMta kSINa thaI gaI che, eTale te puruSanuM oLakhANa thavuM atyaMta vikaTa che. temAM paNa je gRhavAsAdi prasaMgamAM te puruSanI sthiti che, te joI jIvane pratIti AvavI durlabha che, atyaMta durlabha che, ane kadApi pratIti AvI to temano je prArabdhaprakAra hAla varte che, te joI nizcaya rahevo durlabha che, ane je paramArthanuM mukhya kAraNa te to te che. te AvI sthitimAM joI upara jaNAvyA che je kAraNo tene vadhAre baLavAnapaNe dekhIe chIe, ane te vAta joI pharI pharI anukaMpA utpanna thAya che. IzvarecchAthI je koIpaNa jIvonuM kalyANa vartamAnamAM paNa thavuM sarjita haze te to tema thaze, ane te bIjethI nahIM paNa ama thakI ema paNa atra mAnIe chIe. tathApi jevI amArI anukaMpA saMyukta icchA che, tevI paramArtha vicAraNA ane paramArtha prApti jIvone thAya tevo koI prakAre ocho joga thayo che, ema atre mAnIe chIe. AtmAkAra sthiti thaI javAthI citta ghaNuM karIne eka aMza paNa upAdhijoga vedanAne yogya nathI, tathApi te to je prakAre vedavuM prApta thAya te ja prakAre vedavuM che, eTale temAM samAdhi che, paraMtu paramArtha saMbaMdhI koI koI jIvone prasaMga paDe che, tene te upAdhi joganA kAraNathI amArI anukaMpA pramANe lAbha maLato nathI, ane paramArtha saMbaMdhI kaMI tamalikhitAdi vArtA Ave che, te paNa cittamAM mAMDa praveza thAya che, kAraNa ke teno hAla udaya nathI. ane amAruM jIvavuM udaya pramANe che. For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 89 jyArathI tame amane maLyA cho, tyArathI A vArtA ke je upara anukrame lakhI che, te jaNAvavAnI icchA hatI, paNa teno udaya te te prakAramAM hato nahIM, eTale tema banyuM nahIM, hamaNAM te udaya jaNAvavA yogya thavAthI saMkSepe jaNAvyo che, je vAraMvAra vicAravAne arthe tamane lakhyo che. bahu vicAra karI sUkSmapaNe hRdayamAM nirdhAra rAkhavA yogya prakAra emAM lekhita thayela che. tame ane gosaliyA sivAya A patranI vigata jANavA joga jIva hAla tamArI pAse nathI, ATalI vAta smaraNa rAkhavA lakhI che. kRpALudeve sobhAgabhAIne A aMgata patra lakhyo hato ane gosaliyA sivAya bIjA koIne A patra na vaMcAvavA lakhyuM hatuM. 399 mumukSajana satsaMgamAM hoya to niraMtara ullAsita pariNAmamAM rahI AtmasAdhana alpa kALamAM karI zake che, e vArtA yathArtha che; tema ja satsaMganA abhAvamAM samapariNati rahevI e vikaTa che; tathApi ema karavAmAM AtmasAdhana rahyuM hovAthI game tevA mAThAM nimittamAM paNa je prakAre samapariNati Ave te prakAre pravartavuM e ja yogya che. jJAnInA AzrayamAM niraMtara vAsa hoya to sahaja sAdhana vaDe paNa samapariNAma prApta hoya che, emAM to nirvivAdatA che, paNa jyAre pUrvakarmanA nibaMdhanathI anukULa nahIM evAM nimittamAM nivAsa prApta thayo che, tyAre game tema karIne paNa tenA pratye adveSa pariNAma rahe ema pravartavuM e ja amArI vRtti che, ane e ja zikSA che. ama jevA satsaMgane niraMtara bhaje che, to te tamane kema abhajya hoya? te jANIe chIe; paNa hAla to pUrvakarmane bhajIe chIe eTale tamane bIjo mArga kema batAvIe? te tame vicAro. sAdhakane vicAraNA mATe bahu ja jarUrI evAM vAkyo atre A patramAM che. te pramANenuM pravartana mArga sahelo banAvI de. 418 ravike udIta asta hota dina dina prati, aMjulAke jala jya, jIvana ghaTatu che; kAlake grasata china china, hota chIna tana, Areke calata mAno kAThaso kaTatu he; ete pari mUrakha na khorja paramAratha kaoNM, svArathake hetu bhrama bhArata ThaTatu he; lagI phire loganisIM, pacyoM pare joganisoM, viSarasa bhoganisoM, neku na haTatu che. 1 jerse mRga matta vRSAdityanI tapati mAMhI, tRSAvaMta mRSAjala kAraNa aTatu che; temeM bhavavAsI mAyAhasoM hita mAni mAni, hAniThAni bhrama zrama nATaka naTatu che; For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta Ageka dhukata dhAI pIche bacharA cavAI, jeseM nena hIna nara jevarI vaTatu he; tesaM mUDha cetana sukRta karatUti kare, rovata hasata phala khovata khaTatu che. 2 (baMdhadvAra samayasAra nATaka) dararoja savAre sUryano udaya thAya che ane sAMje asta thato jaNAya che. Ama divaso pasAra thaI rahyA che; hAthanI aMjalImAM raheluM pANI jema TIpe TIpe ghaTatuM jAya che tema ja AyuSya paNa ghaTatuM jAya che. kALa vaDe gherAyela zarIra ghasAtuM jAya che, karavata cAlavAthI jema lAkaDuM kapAtuM jAya che, tema divase divase zarIra ghasAtuM jAya che; chatAM mUrkha mANasa ! paramArthane zodhato nathI. ane sAMsArika svArthanI prApti karavAnI bhrAMtimAM ne bhrAMtimAM ahIM tahIM bhaTakyA kare che. e mATe loko sAthe pharIne tenI sAthe joDAyelo rahe che. mana, vacana, kAyAnA jozamAM ja racyo pacyo rahe che ane pAMca indriyonA viSayono bhogavaTo karavAmAM ja lAgyo rahe che. tyAMthI jarA paNa pAcho haTato nathI. 1 jema haraNa sUryanI garamIthI tarasyu thayuM che, tethI te mRgajaLa joIne tene pIvA mATe doDe che. paNa jema jema doDatuM jAya che tema tema pANI dUra ne dUra dekhAya che, kAraNa ke te sAcuM jaLa nathI. tevI ja rIte jIva paNa AvI mRgajaLa samAna viSayo pAchaLa doDyA kare che. eTale ke bhavAbhinaMdI, mAyAmAM mazagula thaIne A ja mAre mATe hitanuM kAraNa che, tema mAnI Theka ThekANe tene meLavavA mATe doDAdoDa kare che, puruSArtha kare che. jema jema AMdhaLo mANasa muMjhanI dorI vaNato jAya ane pAchaLanI tarapha dhakelato jAya, tema tema pAchaLa Ubhelo vAchaDo tene ghAsa samajI cAvI jAya che. tevI ja rIte mUDha (mUrkha) cetana je kAMI sukRta kare che, puNya bheguM kare che tene jIva hasavAnA ane rovAnA phaLarUpe khoI nAkhe che. mithyAtvarUpI vAchaDo badhuM ja khAI jAya che. 420 kiM bahuNA Iha jaha jaha, rAgadoSA lahu vilijajaMti, taha taha paMyaTThiavvaM, esA ANA jiNi dANam. (upadeza-rahasya-upA. yazovijayajI) keTaluM kahIe ? jema jema A rAgadveSano nAza vizeSa karI thAya che te prakAre pravartavuM e ja AjJA jinezvara devanI che. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 431 'AtmA' je padArthane tIrthaMkare kahyo che, te ja padArthanI te ja svarUpe pratIti thAya, te ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse tyAre tene paramArtha samyaktva che, evo zrI tIrthaMkarano abhiprAya che. evuM svarUpa jene bhAsyuM che tevA puruSane vize niSkAma zraddhA che jene, te puruSane bIjaruci samyaktva che. tevA puruSanI niSkAma bhakti abAdhAe prApta thAya, evA guNo je jIvamAM hoya te jIva mArgAnusArI hoya; ema jina kahe che. amAro abhiprAya kaMI paNa deha pratye hoya to te mAtra eka AtmArthe ja che, anya arthe nahIM. bIjA koI paNa padArtha pratye abhiprAya hoya to te padArtha arthe nahIM, paNa AtmArthe che. te AtmArtha te padArthanI prApti aprAptine vize hoya ema amane lAgatuM nathI. 'AtmApaNuM' e dhvani sivAya bIjo koI dhvani koIpaNa padArthanA grahaNatyAgamAM smaraNajoga nathI. anavakAza AtmApaNuM jANyA vinA, te sthiti vinA anya sarva kalezarUpa che. AtmasvarUpamAM satata lIna rahevA para A patramAM bhAra mUkyo che. 438 'samatA, ramatA, UradhatA, jJAyakatA, sukhabhAsa; vedakatA, caitanyatA, e saba jIva vilAsa.' 91 1. pA. 366,367,368 bhagavAna AtmAne gotavo che, to tenA guNa lakSaNa jANavA joIe. AtmAne pakaDo eTale ApaNuM kAma thaI gayuM. bhava sArthaka thayo gaNAya. jema sUrya Ugatoya nathI ane Athamatoya nathI. tevI ja rIte AtmA janmato paNa nathI ane marato paNa nathI. A patramAM AtmAnA lakSaNa kahevAmAM AvyA che. jeo guNa ane lakSaNathI buddhi vaDe AtmAne samajyA che, ene AtmAno anubhava karavA mATe A lakSaNonuM ciMtana dhyAnamAM karavuM joIe. ema ciMtana karatAM koIka divasa AtmA anubhavamAM AvI jAya. ATalAM badhAM lakSaNo batAvyAM che; emAM eka guNa pakaDAI jAya eTale anubhavamAM pariNamI jAya to ApaNuM kAma thaI jAya. AtmA pragaTa thaI jAya. pachI bIjA guNo enI meLe pragaTa thaI jAya evuM che. 1. samatA zrI tIrthaMkara ema kahe che ke A jagatamAM A jIva nAmanA padArthane game te prakAre kahyo hoya te prakAra tenI sthitimAM ho, tene vize amAruM udAsInapaNuM che. je prakAre nirAbAdhapaNe te jIva For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta nAmano padArtha ame jANyo che, te prakAre karI te pragaTa ame kahyo che. je lakSaNe kahyo che, te sarva prakAranA bAdhe karI rahita evo kahyo che. ame te AtmA evo jANyo che, joyo che, spaSTa anubhavyo che, pragaTa te ja AtmA chIe. te AtmA "samatA' nAmane lakSaNe yukta che. vartamAna samaye je asaMkhya pradezAtmaka caitanyasthiti te AtmAnI che te, te pahelAMnA eka, be, traNa, cAra, daza, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta samaye hatI, vartamAne che, have pachInA kALane vize paNa te ja prakAre tenI sthiti che. koI paNa kALe tenuM asaMkhyAta pradezAtmakapaNuM, caitanyapaNuM, arUpIpaNuM, e Adi samasta svabhAva te chUTavA ghaTatA nathI; evuM ja samapaNuM, samatA te jenAmAM lakSaNa che te jIva che. (samatA eTale sukha-duHkhamAM samatA evo artha ahIM levAno nathI. ahIM viziSTa artha samajAvyo che. tene lakSamAM levAno che. A AtmAnA lakSaNonuM ciMtana AtmA pragaTa karavA mATe khUba ja upayogI che. te karavAthI AtmA samAdhine prApta kare che. je padArthamAM Avo samapaNArUpasamatArUpa lakSaNa che te AtmA che.) 2. ramaNIyapaNuM - ramatA pazu, pakSI, manuSyAdi dehane vize, vRkSAdine vize je kaMI ramaNIyapaNuM jaNAya che, athavA jenA vaDe te sarva pragaTa skUrtivALAM jaNAya che, pragaTa suMdarapaNA sameta lAge che, te ramatA, ramaNIyapaNuM che lakSaNa jenuM te jIva nAmano padArtha che. jenA vidyamAnapaNA vinA AkhuM jagata zUnyavat saMbhave che, evuM ramyapaNuM jene vize che, te lakSaNa jene vize ghaTe te jIva che. (puSpo, vRkSo, pakSIo, prANIo, bALakomAM, strI-puruSamAM ramyapaNuM jaNAya che te ramatA nAmanA lakSaNane kAraNe che.) 3. UrdhvatAdharma koI paNa jANanAra kyAre paNa koI paNa padArthane potAnA avidyamAnapaNe jANe ema banavA yogya nathI. prathama potAnuM vidyamAnapaNuM ghaTe che, ane koI paNa padArthanuM grahaNa, tyAgAdi ke udAsIna jJAna thavAmAM pote ja kAraNa che. bIjA padArthanA aMgIkAramAM, tenA alpa mAtra paNa jJAnamAM prathama je hoya, to ja thaI zake evo sarvathI prathama rahenAro je padArtha te jIva che. tene gauNa karIne eTale tenA vinA koI kaMI paNa jANavA icche to te banavA yogya nathI, mAtra te ja mukhya hoya to ja bIjuM kaMI jANI zakAya evo e pragaTa "UrdhvatAdhirma" te jene vize che, te padArthane zrI tIrthakara jIva kahe che. uradhatA lakSaNa - pahelAM ApaNe ane pachI bIjuM badhuM, uradhatA lakSaNa vaDe ja AtmA kAMI paNa karI zake che, joI zake che, oLakhI zake che. te prathama hoya to ja kAMI paNa thaI zake, nahitara nahIM. For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 4. jJAyakatA pragaTa evA jaDa padArtho ane jIva, te je kAraNe karI bhinna paDe che, te lakSaNa jIvano jJAyakapaNA nAmano guNa che. koI paNa samaye jJAyakarahitapaNe A jIva padArtha koI paNa anubhavI zake nahIM, ane te jIva nAmanA padArtha sivAya bIjA koI paNa padArthane vize jJAyakapaNuM saMbhavI zake nahIM, evuM je atyaMta anubhavanuM kAraNa jJAyakatA te lakSaNa jemAM che te padArthane tIrthaMkare jIva kahyo che. 93 5. sukhabhAsa zabdAdi pAMca viSaya saMbaMdhI athavA samAdhi Adi joga saMbaMdhI je sthitimAM sukha saMbhave che te bhinna bhinna karI jotAM mAtra chevaTe te sarvane vize sukhanuM kAraNa eka ja evo e jIva padArtha saMbhave che, te sukhabhAsa nAmanuM lakSaNa, mATe tIrthaMkare jIvanuM kahyuM che; ane vyavahAra dRSTAMte nidrAthI te pragaTa jaNAya che. je nidrAne vize bIjA sarva padArthathI rahitapaNuM che, tyAM paNa huM sukhI chuM evuM je jJAna che, te bAkI vadhyo evo je jIva padArtha tenuM che; bIjuM koI tyAM vidyamAna nathI, ane sukhanuM bhAsavApaNuM to atyaMta spaSTa che; te jenethI bhAse che te jIva nAmanA padArtha sivAya bIje kyAMya lakSaNa joyuM nathI. 6. vedakatA A moLuM che, A mIThuM che, A khATuM che, A khAruM che, huM A sthitimAM chuM, TADhe TharuM chuM, tApa paDe che, duHkhI chuM, duHkha anubhavuM chuM, evuM je spaSTa jJAna, vedanajJAna, anubhavajJAna, anubhavapaNuM te jo koImAM paNa hoya to te A jIva padane vize che, athavA te jenuM lakSaNa hoya che te padArtha jIva hoya che, e ja tIrthaMkarAdino anubhava che. zarIrane tAva Avyo, garama lAgyuM, barapha mUkyo, ThaMDuM lAgyuM e vedakatA lakSaNa AtmAnuM che. 7. caitanyatA spaSTa prakAzapaNuM, anaMta anaMta koTI tejasvI dIpaka, maNi, caMdra, sUryAdinI kAMti jenA prakAza vinA pragaTavA samartha nathI, arthAt te sarva pote potAne jaNAvA athavA jANavA yogya nathI. je padArthanA prakAzane vize caitanyapaNAthI te padArtho jANyA jAya che, te padArtho prakAza pAme che, spaSTa bhAse che, te padArtha je koI che te jIva che. arthAt te lakSaNa pragaTapaNe spaSTa prakAzamAna, acaLa evuM nirAbAdha prakAzyamAna caitanya, te jIvanuM te jIvapratye upayoga vALatAM pragaTa dekhAya che. e je lakSaNo kahyAM te pharI pharI vicArI jIva nirAbAdhapaNe jANyo jAya che, je jANavAthI jIva jANyo che te lakSaNo e prakAre tIrthaMkarAdie kahyAM che. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta jIvane pakaDavo che. e mukhya kAma che. AmAM pUrI samajaNa ApI che. cha padano patra ane A lakSaNone dhyAnamAM letAM tenA upara ciMtana, manana, raTaNa karIe to AtmA pakaDAze. e pakaDAya to janma kRtakRtya thayo gaNAya. emAMnA koIka lakSaNane ke guNane dhyAnamAM rahIne siddha karavA prayatna karI AtmAno anubhava karajo. 442 dhAra taravAranI sohalI dohalI codamA jinataNI caraNasevA; dhAra para nAcatA dekha bAjIgarA, sevanA dhAra para rahe na devA. (zrI AnaMdaghana - anaMta jinastavana) taravAranI dhAra para nAcavuM e saheluM che, paNa caudamA tIrthaMkara zrI anaMtanAtha svAmInI sevA karavI bahu duSkara che, kaThina che. naTa ke bAjIgara taravAranI dhAra para nAcatAM jovAmAM Ave che. paNa prabhunI sevAnI dhAra para cAlavuM te to tenAthI vadhAre muzkela che. kaThina che. zrI AnaMdaghanajIe stavanamAM saMpUrNa mokSamArga ApI dIdho che. nava tattvanI pUrI samajaNa ApI che. cittanI caitanyamaya dazA karavI che ane bAhyamAM pUrva udayathI tIvra upAdhi yoga che. eka tarapha AtmAmAM lIna thavuM ane bIjI tarapha gRhasthAzramano vahevAra karavo te taravAranI dhAra upara cAlavA karatAM paNa duSkara che. ema karIzuM to AgaLa vadhIzuM. A samajAvavA naTano dAkhalo Apelo che. 450 jIva tuM zIda zocanA dhare ? kRSNane karavuM hoya te kare? citta tuM zIda zocanA dhare? kRSNane karavuM hoya te kare. (kavi dayArAma) | he jIva ! tuM zA mATe vicAra kare che ? khoTI khatavaNI karyA kare che. potAnA doSane kAraNe ja duHkha Ave che, teno vicAra na kara. udayamAM je haze te thayA karaze. he mana ! tuM zuM zoce che ? prArabdha pramANe thayA karaze. bhagavAnane je karavuM hoya te bhale karyA kare tuM zA mATe vicAra kare che ? 466 1. jenI pAse dharma mAMgavo, te pAmyAnI pUrNa cokasI karavI e vAcane sthira cittathI vicAravuM. For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 95 jenI pAsethI dharma mAMgavo enAmAM dharma pragaTa thayo che ke kema ? enI pUrNa coksI karavI. jema tema nahIM, cAlatA pagale nahIM, sthira citte A vAkya vicAravuM. 2. jenI pAsethI dharma mAgavo tevA pUrNajJAnInuM oLakhANa jIvane thayuM hoya tyAre tevA jJAnIono satsaMga karavo ane satsaMga thAya te pUrNa puNyodaya samajavo. te satsaMgamAM tevA paramajJAnIe upadezelo zikSAbodha grahaNa karavo eTale jethI kadAgraha, matamatAMtara, vizvAsaghAta ane asat vacana e Adino tiraskAra thAya; arthAt tene grahaNa karavA nahIM. matano Agraha mUkI devo. AtmAno dharma AtmAmAM che. Atmatva prApta puruSano bodhelo dharma AtmatAmArgarUpa hoya che. bAkInA mArganA matamAM paDavuM nahIM. 3. ATaluM thatAM chatAM jo jIvathI satsaMga thayA pachI kadAgraha, matamatAMtarAdi doSa na mUkI zakAto hoya to pachI teNe chUTavAnI AzA karavI nahIM. - pa. pUrve thaI gayelA anaMtajJAnIo jo ke mahAjJAnI thaI gayA che, paNa tethI kaMI jIvano doSa jAya nahIM; eTale ke atyAre jIvamAM mAna hoya te pUrve thaI gayelA jJAnI kahevA Ave nahIM, paraMtu hAla je pratyakSa jJAnI birAjamAna hoya te ja doSane jaNAvI zake. jema dUranA kSIra samudrathI atrenA tRSAturanI tRSA chIpe nahIM, paNa eka mIThA pANIno kaLazo atre hoya to tethI tRSA chIpe. eka to pratyakSa' lakhyuM ane pAchuM 'birAjamAna' lakhyuM te ja doSane jaNAvI zake. Akho kSIra samudra bharyo che paNa te cheTo che, ethI ahIM rahyuM tarasa chIpe ? na chIe. 'paNa eka mIThA pANIno kaLazyo atre hoya to tethI tRSA chIe." 6. jIva potAnI kalpanAthI kahyuM ke dhyAnathI kalyANa thAya ke samAdhithI ke yogathI ke AvA AvA prakArathI, paNa tethI jIvanuM kaMI kalyANa thAya nahIM. jIvanuM kalyANa thavuM to jJAnIpuruSanA lakSamAM hoya che, ane te parama satsaMge karI samajI zakAya che, mATe tevA vikalpa karavA mUkI devA. parama satsaMga kone kahevAya ? jJAnInA samIpamAM rahevuM. AzramamAM rahevuM. 7. jIve mukhyamAM mukhya A vAta vizeSa dhyAna ApavA jevI che, ke satsaMga thayo hoya to, satsaMgamAM sAMbhaLela zikSAbodha pariNAma pAmI, saheje jIvamAM utpanna thayela kadAgrahAdi doSo to chUTI javA joIe, ke jethI satsaMganuM avarNavAdapaNuM bolavAno prasaMga bIjA jIvone Ave nahIM. ghaNA satsaMga karavA jatA hoya ane be cAra varasa thayAM ane svabhAvamAM phera na paDe to ? to satsaMgano avarNavAda bolAya ke bhAI pAMca varasa thayA jAya che paNa kAMI phera paDyo nahIM eTale tyAM zuM haze ? kAMI nahIM hoya ema mAnI le. 7. jJAnI puruSe kahevuM bAkI nathI rAkhyuM paNa jIve karavuM bAkI rAkhyuM che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 471 AtmAne samAdhi thavA mATe, AtmasvarUpamAM sthiti mATe sudhArasa ke je mukhane vize varase che, te eka apUrva AdhAra che; mATe koI rIte tene bIjajJAna kaho to harakata nathI; mAtra eTalo bheda che ke te jJAna jJAnIpuruSa ke je tethI AgaLa che, AtmA che, ema jANanAra hovA joIe. badhAne samajAze ke AmAM gurUgamanI anivAryatA vize spaSTa lakhyuM che. 472 patrAMka 471nA javAbamAM sobhAgabhAIe kRpALudevane Thapako lakhyo ke are ! A tame zuM karyuM ? ughADuM posTa kArDamAM tame lakhyuM ? eno javAba kRpALudeva patrAMka 47ramAM Ape che. ghaNI samajavA jevo A patra che. khullA kAgaLamAM sudhArasa paratve prAye spaSTa lakhyuM hatuM, te cAhIne lakhyuM hatuM. ema lakhavAthI vipariNAma AvavAnuM che nahIM, ema jANIne lakhyuM hatuM. jJAnIne kAMI kahevAya che ? bIjA hoya to kahI daIe. kaMI kaMI te vAtanA carcaka jIvane jo te vAta vAMcavAmAM Ave to kevaLa tethI nirdhAra thaI jAya ema bane nahIM, paNa ema bane ke je puruSe A vAkyo lakhyAM che, te puruSa koI apUrva mArganA jJAtA che, ane A vAtanuM nirAkaraNa te pratyethI thavAno mukhya saMbhava che, ema jANI tenI pratye kaMI paNa bhAvanA thAya. sapuruSanI vANI spaSTapaNe lakhAI hoya to paNa teno paramArtha puruSano satsaMga jene AjJAMkitapaNe thayo nathI tene samajAvo durlabha thAya che, ema te vAMcanArane spaSTa jANavAnuM kyAreya paNa kAraNa thAya. joke ame to ati spaSTa lakhyuM nahotuM to paNa temane evo kaMI saMbhava thAya che; temane eTale DuMgarabhAI gosaLIyAne enA nAme sobhAgabhAI lakhe che ke DuMgarabhAI Ama kahetA hatA. paNa ame to ema dhArIe chIe ke ati spaSTa lakhyuM hoya, to paNa ghaNuM karI samajAtuM nathI athavA viparIta samajAya che, ane pariNAme pAcho tene vikSepa utpanna thaI sanmArgane vize bhAvanA thavAno saMbhava thAya che. e pattAmAM ame icchApUrvaka spaSTa lakhyuM hatuM. saheja svabhAve paNa na dhAreluM ghaNuM karI paramArtha paratve lakhAtuM nathI, athavA bolAtuM nathI, ke je aparamArtharUpa pariNAmane pAme. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI bIjo amAro Azaya te jJAna vize lakhavAno vizeSapaNe atra lakhyo che. A samajavA jevuM che. AnA cAra prakAra che. 1. je jJAnI puruSe spaSTa evo AtmA koI apUrva lakSaNe, guNe ane vedanapaNe anubhavyo che, ane te ja pariNAma jenA AtmAnuM thayuM che. jANyo che ema na lakhyuM, paNa anubhavyo che ema lakhyuM che. eTale ke AtmasAkSAtkAra thayo che. te jJAnI puruSe jo te sudhArasa sabaMdhI jJAna ApyuM hoya to tenuM pariNAma paramArtha-paramArtha svarUpa che. 2. ane je puruSa te sudhArasane ja AtmA jANe che, tenAthI te jJAnanI prApti thaI hoya to te vyavahAra-paramArtha svarUpa che. hiMdu dharmamAM lagabhaga A pramANe hoya che. A jJAna maLe eTale teo ema mAne ke ame mukta thaI gayA. 3. te jJAna kadApi paramArtha-paramArthasvarUpa evA jJAnIe na ApyuM hoya, paNa te jJAnI puruSe sanmArga sanmukha AkarSe evo je jIvane upadeza karyo hoya te jIvane rucyo hoya tenuM jJAna te paramArtha-vyavahArasvarUpa che. 4. ane te sivAya zAstrAdi jANanAra sAmAnya prakAre mArgAnusArI jevI upadezavAta kare, te zraddhAya, te vyavahAra-vyavahArasvarUpa che. sugamapaNe samajavA ema cAra prakAra (bhAMgA) thAya che. paramArtha-paramArthasvarUpa e nikaTa mokSano upAya che. ahIM zuM kahyuM? nikaTa eTale najIka e sIdho cAlyo jAya kyAMya aTakyA vagara (prathama bhAMgo). paramArtha vyavahAra svarUpa e anaMtara paraMpara saMbaMdhe mokSano upAya che. (trIjo bhAMgo). vyavahAra-paramArtha svarUpa e ghaNA kALe koI prakAre paNa mokSanAM sAdhananA kAraNabhUta thavAno upAya che. (bIjo bhAMgo). vyavahAra vyavahArasvarUpanuM phaLa AtmapratyayI nathI saMbhavatuM. (cotho bhAMgo). A vAta hajI koI prasaMge vizeSapaNe lakhIzuM eTale samajAze; paNa ATalI saMkSepatAthI vizeSa na samajAya to muMjhAzo nahIM. lakSaNathI, guNathI, ane vedanathI jeNe AtmasvarUpa jANyuM nathI, evA mumukSune jJAnI puruSe batAveluM jo A jJAna hoya to tene anukrame lakSaNAdino bodha sugamapaNe thAya che. mukharasa ane tenuM utpatti kSetra e koI apUrva kAraNarUpa che ema tame nizcayapaNe nirdhArajo. jJAnI puruSano te pachIno mArga te na dubhAya evo tamane prasaMga thayo che, tethI tevo nizcaya rAkhavA jaNAvyuM che. te pachIno mArga jo dubhAto hoya ane tene vize koIne apUrva kAraNarUpe nizcaya thayo hoya to te koI prakAre pAcho nizcaya pheravye ja upAyarUpa thAya che, evo amArA AtmAmAM lakSa rahe che. For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zikSAmRta eka ajJAnapaNe pavananI sthiratA kare che, paNa zvAsocchavAsa rodhanathI (pUraka, kuMbhaka ane recaka rUpa prANAyAma rUpI kriyAthI) tene kalyANano hetu thato nathI, ane eka jJAnInI AjJApUrvaka zvAsocchavAsano rodha kare che, to tene te kAraNathI je sthiratA Ave che, te AtmA pragaTavAno hetu thAya che. zvAsocchavAsanI sthiratA thavI e eka prakAre ghaNI kaThaNe vAta che. teno sugama upAya mukharasa ekatAra karavAthI thAya che, mATe te vizeSa sthiratAnuM sAdhana che; paNa te sudhArasa-sthiratA ajJAnapaNe phaLIbhUta thatI nathI; eTale kalyANarUpa thatI nathI, tema te bIjajJAnanuM dhyAna paNa ajJAnapaNe kalyANarU5 thatuM nathI, eTalo vizeSa nizcaya amane bhAsyA kare che. jeNe vedanapaNe AtmA jANyo che te jJAnI puruSanI AjJAe te kalyANa rUpa thAya che, ane AtmA pragaTavAno atyaMta sugama upAya thAya che. eka bIjI apUrva vAta paNa A sthaLe lakhavAnuM sUjhe che. AtmA che te caMdana vRkSa che. tenI samIpe je je vastuo vizeSapaNe rahI hoya te te vastu tenI sugaMdhano (!) vizeSa bodha kare che. je vRkSa caMdanathI vizeSa samIpa hoya te vRkSamAM caMdananI gaMdha vizeSapaNe phure che. jema jema AghenAM vRkSo hoya tema tema sugaMdha maMdapariNAmane bhaje che; ane amuka maryAdA pachI asugaMdharUpa vRkSonuM vana Ave che, arthAt caMdana pachI te sugaMdhapariNAma karatuM nathI. tema A AtmA vibhAva pariNAmane bhaje che, tyAM sudhI caMdanavRkSa kahIe chIe ane sauthI tene amuka amuka sUkSma vastuno saMbaMdha che, temAM tenI chAyA (!) rU5 sugaMdha vizeSa paDe che; jenuM dhyAna jJAnInI AjJAe thavAthI AtmA pragaTe che. jaMgala che ema mAnI lyo. emAM caMdanavRkSa che. have ApaNe ajANyA chIe, paNa koI ema kahe ke A keDIe cAlyA jAo pachI Avaze. pachI e caMdanavRkSa ATalAmAM che ema koI jANanAra kahe. to ApaNe jaIe chIe. hajI caMdanavRkSa AvyuM nathI. paNa bIjA jhADa che emAM caMdanavRkSanI suvAsa sugaMdha Ave che tyAre ApaNane ullAsa thAya ke ATalAmAM kyAMka caMdanavRkSa hovuM joIe. ema A vibhAvikaAtmA jyAM sudhI vibhAva pariNAmane bhaje che, tyAM sudhI ene caMdanavRkSa kahIe chIe, ema kRpALudeva kahe che. ApaNe AtmAne zodhavA nIkaLyA chIe. jo jJAnInI AjJAe dhyAna thAya to AtmA pragaTa thAya. AtmAnAM darzana thAya, bhagavAna AtmAnAM darzana thAya. anubhava thAya. pavana karatAM paNa sudhArasa che temAM AtmA vizeSa samIpapaNe varte che. AtmA, je A RSi munio prANAyAma kare che enA karatAM paNa sudhArasa aDIne ja che. e karatAM karatAM jarAka Ama thAya eTale AtmA pragaTa thaI jAya. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 zrI vacanAmRtajI mATe te AtmAnI vizeSa chAyA-sugaMdhano dhyAna karavA yogya upAya che. A paNa vizeSapaNe samajavA yogya che. praNAma pahoMce. AtmAne pragaTa karavAno AnAthI baLavAna upAya koI nathI. kRpALudeve A patra kone lakhyo che ? sobhAgabhAIne chelle A na lakhyuM hota to kevI rIte samajAya ke A patranA nimitte sobhAgabhAI che ! 474 AtamabhAvanA bhAvatAM, jIva laI kevaLajJAna re. 486 1. 5mAM mmamAeg, gappamAM tadAvara | tabbhAvaMdesaovAvi, bAlaM paMDiyameva vA / / (sU. 1, mR. 8, a.3jI gAthA) pramAdane tIrthaMkaradeva karma kahe che, ane apramAdane tethI bIjuM eTale akarmarUpa evuM AtmasvarUpa kahe che tevA bhedanA prakArathI ajJAnI ane jJAnanuM svarUpa kahyuM che. 2. jessiM kulaM samuppane, je hiMvA saMvase nare / mamAI luppaI bAle, aNNe aNNehi mucchie / / " (sU. ku. 1, mR. 1, a.4thI gAthA) je kuLane vize janma thayo che, ane jenA sahavAsamAM jIva vasyo che, tyAM ajJAnI evo A jIva te mamatA kare che. ane temAM nimagna rahyA kare che. 3. je ya buddhA atikakaMtA, je ya buddhA aNAgayA / saMti tesiM paIThANaM, bhUyANaM jagatI jahA / / | (sU. kR. 1, mu. A 36mI gAthA) je jJAnI puruSo bhUtakALane vize thaI gayA che, ane je jJAnI puruSo bhAvikALane vize thaze, te sarva puruSoe "zAMti' (badhA vibhAva pariNAmathI thAkavuM, nivRtta thavuM te) ne sarvadharmano AdhAra For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zikSAmRta kahyo che. jema bhUtamAtrane pRthvI AdhArabhUta che, arthAt prANImAtra pRthvInA AdhArathI sthitivALA che, teno AdhAra prathama temane hovo yogya che, tema sarva prakAranA kalyANano AdhAra, pRthvInI peThe zAMti'ne jJAnIpuruSe kahyo che. ahIM zAMtinI je vAta kahI che te ApaNA mananI zAMti, AtmasvarUpanI zAMtinI vAta che je AtmasvarUpa pragaTatAM thAya che. 41 saMbujajhahA jaMtavo mANusataM, daTuM bhayaM bAliseNaM alaMbho, egaMta duHkhe jarie va loe, sakkammANa vippariyAsuveI. (sUyagaDAMga a-7 gA.11) he jIvo ! tame bujho, samyaprakAre bujho. manuSyapaNuM maLavuM ghaNuM durlabha che, ane cAre gatine vize bhaya che, ema jANo. ajJAnathI sarviveka pAmavo durlabha che, ema samajo. Akho loka ekAMta duHkhe karI baLe che, ema jANo. ane "sarva jIva pota potAnAM karme karI viparyAsapaNuM anubhave che, teno vicAra karo. A patramAM mokSa mATeno krama darzAvyo che. sarva duHkhathI mukta thavAno abhiprAya jeno thayo hoya te puruSe AtmAne gajavo, eTale janma maraNathI mukta thavuM hoya teNe AtmAnI zodhamAM nIkaLavuM. ane AtmA gaveSavo hoya teNe yamaniyamAdika sarva sAdhanano Agraha apadhAna karI, satsaMgane gaveSavo, temaja upAsavo. AtmAnI zodha kevI rIte karavI ? vrata, niyama vagere karavAmAM paNa eno Agraha apradhAna karIne, eNe satsaMganI zodhamAM javuM. kyAM Avo satsaMga maLe ke jethI AtmA pragaTa thAya. satsaMgane zodhI satsaMganI upAsanA karavI. satsaMganI upAsanA karavI hoya teNe saMsArane upAsavAno AtmabhAva sarvathA tyAgavo. potAnA sarva abhiprAyano tyAga karI potAnI sarvazaktie te satsaMganI AjJAne upAsavI. saMsArane upAsavAno bhAva sarvathA tyAgavo. pote game teTalA hoziyAra hoya to paNa pote jANyuM hoya e badhuM choDI devuM ane je AjJAo thAya enuM ArAdhana karavuM. tIrthakara ema kahe che ke je koI te AjJA upAse che, te avazya satsaMgane upAse che. ema je For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 101 satsaMgane upAse che te avazya AtmAne upAse che, ane AtmAne upAsanAra sarva duHkhathI mukta thAya che. enAM sarva karma baLI jAya che ane e mokSano adhikArI thAya che. 493 cha padano patra A cha padano patra ApaNe roja bolIe chIe. sAruM lAge che. paNa A zuM kahevA mAge che ? roja ApaNe mALAnI jema bolIe, paraMtu na samajIe to ? kRpALudeva pote kahe che ke jo A patra yathArtha samajo to tamane AtmA pragaTa thAya. ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. pahelAM to kRpALudeva ema kahe che ke, "ananya zaraNanA ApanAra evA sadgurune bhakti bhAvathI namaskAra karuM chuM." ATalA bhavamAM AvuM zaraNa koI divasa ApaNane maLyuM nathI. jo e zaraNa maLyuM hota to ApaNe atyAra sudhI janma maraNanA pherAmAM hota nahIM. AvA zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra, mAtra bhaktithI nahIM paNa atyaMta bhaktithI namaskAra' ema lakhI patra zarU karyo che. zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe nIce kahyA che te cha padane samyagdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. je jJAnI puruSo thaI gayA, jeNe potAno bhagavAna AtmA pragaTa karyo che, jemane AtmAno sAkSAtkAra thayo che. evA jJAnI puruSoe ApaNA mATe samyagdarzana thavAmAM sarvotkRSTa evAM che pada athavA cha sthAnaka kahyAM che. ApaNe upAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA.nI samaktinA 67 bolanI sajhAya bolIe chIe emAM chellI bAramI DhALamAM A cha pada che. samyaggadarzana mATe ghaNuM kahevAyuM che. jemake tenAM lakSaNo zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA e badhA UMcAmAM UMcA guNa che. e badhA ApaNAmAM AvavA joIe. ane evAM sarvotkRSTa A pada che, tenI zraddhA paNa AvavI joIe. prathama pada - "AtmA che.' jema ghaTapaTAdi padArtho che, tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTAdi hovAnuM pramANa che; tema svaparaprakAzaka evI caitanya sattAno pratyakSa guNa jene vize che evo AtmA hovAnuM pramANa che. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 2 zikSAmRta ema kahe che ke jevo A ghaTa eTale ke ghaDo che ke A paTa eTale ke kapaDuM che, e jeTalI sAcI vAta che eTalI ja sAcI vAta che ke "AtmA che." ghaDo dekhAya che mATe ghaDo che, kapaDuM dekhAyA che mATe kahIe chIe ke kapaDuM che. paraMtu AtmA dekhAto nathI chatAM paNa che. have je dekhAtuM nathI ane kevI rIte oLakhavuM? to kahe che ke jema ghaTapaTAdine potAnA amuka guNa che jemake ghaDo mATIno hoya emAM pANI bharAya--e enA guNa che. ema AtmAnA guNa zuM che ? to kahe che ke ghaNA guNa che. paNa pragaTa to "svaparaprakAzaka guNa che. "sva" prakAzaka eTale potAne jANe ane 'para prakAzaka eTale bIjAne jANe. AkhA jagatane jANe evo AtmAno mahAna guNa che. A jaDa che e ahIMyA ja paDyuM rahe. ene tame mAro to paNa ene khabara na paDe, paNa jIva nAmano padArtha che e caitanya sattAvALo che. e jIva je dehamAM hoya ene bhaya lAge to bhAgavA mAMDe. caitanya sattA na hoya to bhAgI zake nahIM. ApaNe jU, mAMkaDa pakaDavA jaIe to bhAge. mAkhI hoya ene jarAka pakaDavA jaIe to UDI jAya; kAraNa ke enAmAM caitanyasattA eTale ke jIvatI jAgatI eka sattA che. ema ApaNA zarIramAM e jIvatI jAgatI sattA che. je potAne jANe che ane parane jANe che e enA guNa che e guNa pakaDo to tamane aMdara AtmAno anubhava thAya. bIjuM pada :- "AtmA nitya che." ghaTapaTAdi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALa vartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karI padArtha che; kema ke tenI utpatti mATe koIpaNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koIpaNa saMyogI dravyathI cetasattA pragaTa thavA yogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, teno koIne vize laya paNa hoya nahIM. bIjA padArtho badhA nAzavaMta che. bIjI jaDa vastu, A kapaDuM paNa nAza pAme, paNa AtmA nAza pAme nahIM. AtmA sadAya che. sadAya che ema zA uparathI kaho cho ? to kahe che ke je ghaDo hoya che te ghaDo nAza pAme, kAraNa ke ghaDo che e mATI, pANI, agni vagerenI sahAyathI banelo che, amuka saMyogothI banelo che. kapaDuM che emAM rUnA tANAvANA che. ene vasyuM tyAre te kapaDuM banyuM che, eTale e saMyogathI che. je amuka saMyogothI banyuM hoya e saMyogo nAza pAme tyAre eno nAza thAya. paNa AtmA koI saMyogothI utpanna thato nathI. je saMyogothI utpanna na thAya eno nAza che ja nahIM, eTale gayA bhavamAM ApaNA AtmAnA jeTalA pradezo hatA te ja asaMkhya pradezo sahita atyAre A bhavamAM A zarIramAM AtmA birAje che. AtmA A deha mUkI deze tyAre paNa e asaMkhya pradeza sahita bIjA ThekANe jaze, eTale ke eno eka paNa pradeza khaMDita thato nathI. AtmAne bALI zakAto nathI. Avo padArtha e ApaNo AtmA che. eTale e eno nityatA guNa che. ApaNane bIka zenI lAge che ? motanI. A zarIra upara moha che. A zarIra e ApaNuM For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 103 nathI, ema ApaNe jANyuM nathI, mohane lIdhe ane zarIra eTale ja huM chuM, zarIranAM sagAM e ja mArAM che, ema mAnIe chIe. je potAnuM nathI ene ApaNe potAnuM mAnIne beThA chIe. pote je svarUpe che, ene oLakhatA nathI mATe ApaNane mRtyunI bIka lAge che. nahIM to mRtyunI bIka zAnI ? jema jIrNa vastra kADhI nAkhIne ApaNe navuM paherIe chIe, ema A AtmA jUnuM zarIra mUkIne navuM dhAraNa kare che. bAkI AtmAne kAMI thatuM nathI. chatAM duHkha kema lAge che ? kAraNa ke A zarIra, sagAM, saMpatti vagere mArAM evA mohane lIdhe. ene bAtha bhIDIne beTho che. A choDI devuM paDaze. A mArAM sagAM, A mAruM zarIra, ATaluM meM dravya bheguM karyuM, A sukha sAhyabI, A badhuM choDIne cAlyA javuM paDaze. ane kyAM jaIza e khabara nathI. mATe potAne bIka lAge che. paNa jo tame sAcI kamANI karo to tame bahAdurIpUrvaka ahIMthI jaI zako. bahAdurIpUrvaka eTale ke "meM mAruM kAma karI lIdhuM che' e arthamAM. trIjuM pada :- "AtmA kartA che." sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAma kriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyA saMpanna che, kriyAsaMpanna che, mATe kartA che. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che; paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kirtA che, upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. jaDa hoya ke cetana hoya, badhA arthakriyA saMpanna che. koI kriyA vagaranAM nathI. jyAM jyAM kiyAsaMpannatA che, tyAM kartApaNuM che. AtmA kartA to che; paraMtu ApaNe nathI jANatA ke AtmA kartA che. jo jANatA hoIe to to ApaNe ene pakaDyo hota. AtmAne traNa prakAranuM kartApaNuM che. prathama to e potAnA svabhAvanA kartA che. paNa e ajJAnathI bharapUra cAlyo Ave che, ajJAna hovAthI e karmano kartA thaI jAya che. karmano kartA kahe che kAraNa ke ajJAna che. ajJAna eTale zuM ? e paNa jJAna ja che, paNa UMdhuM jJAna. ApaNe jJAna prApta karavuM che, paNa ajJAna che tyAM sudhI jJAna prApta thAya nahIM. to ajJAna che zuM ? e jJAna che, paNa asamyaka jJAna che. dizAbhramavALuM jJAna che. sAcuM samajatAM ja nathI. UMdhuM samajIe chIe ke sAcuM ? hamaNAM ghaDI pahelAM vicAra thayo ke A zuM sUrya Uge che ? sUrya to be hoya nahIM ane A to be che. to joyuM ke ApaNA thAMbhalA para be battI che ne e baMdha nahotI thaI. paraMtu e koI sUrya nathI. vaLI tarata vicAra Avyo ke sUrya kAMI pazcima dizAmAM UgatA haze ? pUrvamAM Uge. sUrya pAchaLa Uge ? ApaNe pazcimane pUrva mAnyuM ane mAMDyuM che cAlavA. ema A pUrvamAM mokSa ? ema A mokSamArganuM. mokSamArga aMdaramAM che ane ApaNe purUSArtha karIe chIe bahAra. kema ke ApaNe A zarIra eTale ja "huM" ema mAnIe chIe. paNa ApaNe to bahAra zodhIe chIe ane mAnIe chIe ema ke huM pUrva tarapha jaI rahyo chuM, mokSa tarapha jaI rahyo chuM. ApaNe A zarIra eTale huM ema mAnIe chIe. kAM tame mane na oLakhyo? phalANA kalyANajIbhAIno For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta dIkaro. huM nagInadAsa. ApaNe bhegA hatA.' are bhAI ! A to A bhavanuM, A zarIranuM nAma che. emAM kyAM huM hato ? huM to aMdara beTho chuM. ene oLakhI kADhavo joIe.' to kahevAnuM che ke A UMdhI samaja jyAM sudhI che, tyAM sudhI ApaNane karma lAge che, ane karma lAge che tyAM sudhI A janmamaraNanA pherA thAya che. to ApaNe savaLuM samajazuM ke nahIM ? atyAra sudhI to samajyA nathI, eTale to A janmamaraNanA cakkaramAM chIe. to have sAcuM samajavAno moko maLyo che. ApaNane koI gALa Ape to ApaNane lAge ? mane AvIne koI kahe ke A tamArA phalANA bhAI to tamAruM vAMkuM bolatA hatA. to mane kAMI thAya ? AtmAnuM trIjuM kartApaNuM to enI zakti batAvavA kahyuM che. grAma, naga2, eroplena, badhuM banAvanAra AtmA che. e kArIgaromAM AtmA na hota to sAyalAmAM AzramamAM vimAna jevo 'kalyANa hola' kyAMthI bAMdhI zakata ? mATe e kartA che. A traNa kartApaNAmAM sAcuM karyuM ? to sAcuM kartApaNuM to svabhAva pariNati che. svabhAva pariNati kone kahevAya ? to kahe bhAI ! A svabhAva pariNati kahevAya svasvabhAvamAM ramaNatA karavI e svabhAva pariNati che. savAre UThe tyArathI sAMja sudhI pravRtti kare che, paNa e karAvanAro koNa che ? maDaduM kare ? zarIranI aMdara AtmA che to thAya che. 104 cothuM pada :- 'AtmA bhoktA che.' je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. viSa khAdhAthI viSanuM phaLa; sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa; agni sparzathI te agnisparzanuM phaLa; himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che, ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. je je kriyA hoya e saphaLa che eTale ke enuM phaLa bese, bese ne bese. tame goLa khAva to gaLyo lAge ja. ema tamane hima aDe to ThaMDuM lAge, agni aDe to garamI lAge, dajhAya, tema A jIva kaSAya pariNAma kare to tenuM phaLa tene bhogavavuM ja paDe. akaSAya bhAva kare to, samabhAvamAM rahe, to vItarAgabhAvamAM rahe to tenuM phaLa tene ja maLe. kemake A kaSAyabhAva ke akaSAyabhAva e AtmAnI kriyA che. darekanAM karma judAM che. sarvane karma pramANe janma, roga, zoka, maraNa thAya che. vaLI te zarIrane thAya che, chatAM ApaNe mAnIe chIe ke te mane thAya che. pAMcamuM pada :- 'mokSapada che.' je anupacarita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM; te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdha bhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI * 105 A AtmAno mokSa che ja. karma baMdhAya che to Ano koI upAya nahIM hoya ? mAre to janma maraNa maTADavAM che. mahAtmAo kahe che ke janma maraNa maTI zake che. mokSa che, tuM muMjhAIza nahIM, tuM sAcuM samaja to mokSa che. to have mokSa zuM che ? kevI rIte mokSa maLe ? trIjA padamAM anupacArita vyavahArathI karmano kartA kahyo, cothA padamAM kartA hovAthI jIvane bhoktA kahyo to te karma TALIne eTale kaSAyAdi bhAvanI sAme akaSAyAdi bhAva karavAthI, karma TALI zakAya che ane potAnA zuddha AtmasvabhAvamAM ramaNatA karI zake che. A mokSabhAva che. e mokSano upAya che. chaThuM pada :- "mokSano upAya che." jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM, paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM evA jJAna, darzana, samAdhi, verAgya, bhajyAdi, sAdhana pratyakSa che; je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. A cha padanA mAtra mukhya muddA samajAvyA che. roja bolIe chIe ke mokSa che, paNa ApaNane khAtarI che ke mokSa che ? jo hoya to A janmamaraNanA pherAmAM rakhaDavAnuM kone game ? jo khAtarI hoya ke mokSa che to jIvane A karmothI mukta karavo joIe, nahIM to emAM ApaNane pUro vizvAsa nathI ema kahevAya. pUro vizvAsa hoya to bIjI badhI pravRtti karatAM Ane mukhyatA ApavI joIe. AtmAno mokSa che, ema nakkI karo eTale pachI pUruM nathI thaI jatuM. e mokSano upAya che. tamAre e pramANe puruSArtha karavo joIe. te mokSamArga A pramANe che. jema kaSAyAdi bhAvathI karmabaMdha thAya che tema jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhakti Adi sAdhanathI karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, zAMta thAya che, kSINa thAya che. mATe bIjI badhI vAta bAju para mUkIne gurunI AjJA anusAra A mArge cAlavuM paDaze. sAcA mArge puruSArtha karazo to avazya mokSe jazo. ApaNane pUrepUrI khabara paDe ke sAyelAthI pAlItANA A rIte javAya, pachI ApaNe cAlavA mAMDIe, khabara che ke vacamAM boTAda, sonagaDha, zihora Ave ane chelle pAlItANA Ave. paNa jene khabara ja nathI to te kevI rIte pahoMce ? to bhego eka jANakAra joIe. jo khabara che ane ApaNe cAlavA mAMDIe to pAlItANA Ave emAM phera na paDe. ema A mokSano upAya che. e ApaNe saMpUrNa rIte mAnatA hoIe to e raste javuM joIe. A deha kyAre paDaze ? kyAre AMkha miMcAze enI khabara nathI. kAlanI koIne khabara nathI. tethI mokSamArge cAlavAno puruSArtha karavo joIe. bIjI badhI vAta bAju para mUkIne cAlavuM paDaze. gurU mAtra AMgaLI cIMdhI mArga batAvaze, paNa cAlavuM to ApaNe ja paDaze. have A cha pada pachIno bhAga paNa mahattvano che. kRpALudeva kahe che :zrI jJAnI puruSoe samyagdarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM evAM A cha pada atre saMkSepamAM For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zikSAmRta jaNAvyAM che. samIpa muktigAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che, parama nizcayarUpa jaNAvA yogya che, teno sarva vibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che. jene thoDAka ja bhava bAkI che evA jIvane A vAta tarata ja manamAM besI jAya, paraMtu ApaNe to vicArane tALuM mArI dIdhuM che, ApaNe vicAratA nathI ke A zuM lakhyuM che ? sAco vicAra hoya to tamane e "sapramANa thavA yogya che. tamane 'pramANa' lAge evuM kahyuM- eTaluM ja nahIM paNa "parama nizcayarUpa' jaNAvA yogya che, kRpALudeve nizcayarUpa jaNAvA yogya che." ema na lakhatAM "parama nizcaya rU5 lakhyuM che. A cha padane yathArtha vicArIe to ApaNA AtmAmAM viveka thAya ke A ja pramANe che. A cha pada atyaMta saMdeha rahita che, ema parama puruSe nirUpaNa karyuM che. e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. saMdeha rahita ekaluM lakhyuM hota to na cAlata ? paNa atyaMta saMdeha rahita' lakhyuM che. kRpALudeva "atyaMta' kahe che eTale AmAM jarAya zaMkA rAkhavA jevuM nathI ema vAMcajo paNa ApaNane to kyAM phurasada che ? kRpALudeva kahe che ke "A huM kahuM chuM ema nahIM paNa AgaLa thaI gayelA parama puruSoe nirUpaNa karyuM che, upAdhyAya zrI yazovijayajIe saDasaTha bolanI sajhAyamAM bAramI DhALamAM A ja pramANe kahyuM che. upayoga lakSaNe sanAtana skurita evA jIvane guNe, lakSaNe ane vedanapaNe jANavo joIe. guNa zuM? enAM lakSaNa zuM? enuM vedana kevuM hoya e pahelAM guru pAsethI jANavuM joIe. ApaNe jANyA vinA 'yathArtha bodha', "yathArtha bodha' ema mAthAM kUTIe chIe. be vakhata vAMco. be zuM traNa pherA vAMco, A badhA AgaLanA jJAnIo kahI gayA che e vAMco. paNa tamArAmAM yathArtha bodha haze, to kyuM nizAna pADavuM che ? e nizAna kema paDe ? eno tamane khyAla Avaze paNa e to ApaNe jANavuM nathI. vaMcAvo to, tarata ja, be phere vAMcI lIdhuM, A phalANuM thaI gayuM, have amane jJAna Apo. paraMtu ame koI divasa amArA guru pAse mAMgaNI karI nathI ke amane jJAna Apo, kAraNa ke guru to joI rahyA hoya che ke dareka sAdhaka kyAM che ? ene khabara ja che ke darekanI sthiti zuM che ? enI bhUmikA zuM che ? anAdi svapradazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. A khAsa bhAra daIne samajavA jevuM che. ApaNe UMghIe chIe. svapnamAM dekhAya che ke huM gAdIe beTho chuM, mane rAja maLyuM che, evo pelA bhikhArIno kheda vAMcyo che ne ? ema mAre phleTa For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 107. che, mAre ATalI mUDI che. mAre A dhaMdho che. huM saMpUrNa rIte sukhI chuM, putra che, strI che ane kuTuMba parivAra che, ghaNuM che. mAre zuM duHkha che ? to A svapnadazA che. ApaNane ema lAge che ke A mAruM svapna che. paNa jema megha garjanA kare ane phaTa AMkha UghaDI jAya tyAre ema thAya ke AhAhA ! A to svapna hatuM. te vakhate khedano pAra nahIM rahe. e svapna rAtanI UMghanuM hatuM. e AMkha UghaDe tyAre pUruM thAya ane jIvanuM A svapna to kAyamanI AMkha micAya tyAre pUruM thAya. dhyAna rAkhajo ke A jiMdagI e paNa svapna che. emAM kazuM ApaNuM nathI. svapnamAM ApaNane huM, huM ane huM evo ahaMbhAva ane mamatvabhAva che. A badhuM mAruM che evuM svapnamAM dekhAya che. A ahaMbhAva mamatvabhAva maTI jAya ene arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyagadarzanane prApta thAya; samyagadarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. A svapnadazA che e maTI jAya, ahaMbhAva ane mamatvapaNuM jAya to svarUpanI prApti thAya. jyAM sudhI tame guNe, lakSaNe yathArtha rIte AtmAne jANo nahIM, tyAM sudhI eno anubhava thAya nahIM. e jANavAno eka ja rasto che, ke AjJA pramANe vAMcavuM ane jeTaluM banI zake teTaluM jJAnIpuruSanA mukhethI samajavuM; to samajaNa thAya. tame potAnI jAte eka mahino vAMco ane jJAnIpuruSa pAse rahI eka divasa sAMbhaLe e banne barAbara che. eTaluM badhuM sapuruSa, sat zAstra, ane mArganuM mahattva che. mAtra mAne ema nahIM paNa aMdarathI pariNatimAM jAgRta thaI jAya ene samyagadarzana thAya. aMze AtmAno anubhava thAya ane jevo aMza anubhavI thayo, graMthibheda thayo eTale e jIva avazya mokSane pAme ane tenuM prayANa bhAMje (bhAMge) nahIM. zrI yazovijayajI ATha dRSTinI sajhajhAyamAM lakhe che : daSTi thirAdika cAramAM mugati prayANa na bhAMje re; rayaNizayana jima zrama hare, sura nara sukha tima chAje re. vIra. 5 rAtre ArAma levAthI thAka dUra thAya ema sAdhanA karatAM devagati vacce AvI jAya che. enuM kAraNa ke A sAdhanA karatAM ghaNuM puNya baMdhAya che. mokSa che te sAdhanAnuM phaLa che. paNa phaLa pahelAM phUla Ave eTale ke vacce devagati maLI hoya to paNa enuM mokSa taraphanuM prayANa na bhAMje (aTake nahIM) e bhoga bhUmimAM hovA chatAM samyagdaSTipaNuM hovAthI ene bhoga aniSTa lAge che. koI vinAzI, azuddha ane anya evA bhAvane vize tene harSa zoka, saMyoga utpanna na thAya. te vicAre sva-svarUpane vize ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM, atyaMta AnaMdapaNuM, aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. ' A svabhAva prApta thAya eTale ke svasvabhAva, zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM atyaMta For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zikSAmRta AnaMdapaNuM prApta thAya. e sadAye AnaMdamAM ja hoya. A badhuM tene aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. sarva vibhAva paryAyamAM mAtra potAne adhyAsathI ekyatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che, ema spaSTa-pratyakSa-atyaMta pratyakSa-aparokSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane vize tene iSTa-aniSTapaNuM prApta thatuM nathI. ApaNe vibhAva pariNatimAM ja chIe. A duniyAnI vastuo, A zarIra, sagAM, saMpatti e badhAMnI sAthe ekapaNuM adhyAsathI thayeluM che, pote kevaLa enAthI saMpUrNa rIte bhinna che. pahelAM ekaluM 'pratyakSa' kahyuM, paraMtu ethI vadhAre bhAra ApavA "atyaMta pratyakSa kahyuM. ApaNo AtmA ApaNAthI keTalo cheTo che ? eka talabhAra paNa cheTo nathI. e pragaTa thAya tyAre atyaMta pratyakSa thAya che. anubhavamAM Ave che. A deha vinAzI che, kuTuMba vinAzI che. A iSTa che eTale ke A hoya to sAruM ane A aniSTa che eTale A na hoya to sAruM. evuM ene anubhava thayA pachI kAMI thAya ja nahIM. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM evuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. A AtmAne janma nathI, maraNa nathI, roga nathI. janma maraNa e dehano svabhAva che ApaNe to Akho divasa enI ja lolupatA ane eno ja kheda karatA hoIe chIe. paraMtu deha ApaNo nathI. pahelAM te nijasvarUpa jANI, pachI vedI eTale potAnA svarUpano anubhava karI AtmA pragaTa karI kRtArthatA anubhave che. je je puruSone e cha pada sapramANa evA parama puruSanA vacane AtmAno nizcaya thayo che, te te puruSo sarva svarUpane pAmyA che. Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che, ane bhAvikALamAM paNa tema ja thaze. jeNe AtmA pragaTa karyo che, evA sapuruSanA vacanathI AtmAno nizcaya thayo che evA puruSo 'svasvarUpane pAmyA che." Adhi eTale manano tApa, tamArA manamAM jarAya tApa che? vyAdhi eTale zarIrano roga, upAdhi eTale maphatanI keTalAyanI upAdhi. te te puruSo sarva prakAranA bAhya saMgathI rahita thayA che, thAya che ane bhAvikALamAM paNa Ama ja thaze. je sapuruSoe janma, jarA maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamAM sahaja avasthAna thavAno upadeza kahyo che, te puruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che. emAM bhaktithI namaskAra kahyuM hoya to na cAle ? paNa atyaMta bhaktithI namaskAra kahyo che. For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI tenI niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, evA sarva satpuruSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane vize sthApana raho ! ane AMtarika rIte oLakhIne game tyAM beThA hoya ane smaraNa karatA hoIe to paNa kahe che ke AtmasvabhAva pragaTa thAya. 'evA sarva satpuruSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane vize sthApana raho.' huM ene kyAreya bhUluM nahIM ene niraMtara yAda karyA karuM. 109 je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra karye sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarva kALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI, nirbhaya thAya che. jene AtmasvarUpa pragaTa thayuM che ene sukha ane AnaMda evA maLe ke e sarvakALa TakI rahe. te vacananA kahenAra evA satpuruSanA guNanI vyAkhyA karavAne azakti che, kema ke jeno pratyupakAra na thaI zake evo paramAtmabhAva te jANe kaMI paNa ichyA vinA mAtra niSkAraNa karuNAzIlatAthI Apyo, ema chatAM paNa jeNe anya jIvane vize A mAro ziSya che, athavA bhaktino kartA che, mATe mAro che, ema kadI joyuM nathI, evA je satpuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho ! jeNe saMsAra tyAgyo che tene ziSya upara moha kema hoya ? karuNA jarUra hoya, ene mArge pahoMcADavAnI icchA hoya, paNa ziSya pratye moha na hoya. je satpuruSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. koI kadAca kahe ke satpuruSe potAnI bhakti karAvavI hoya eTale ema ja lakhe ne ? paraMtu kRpALudeva spaSTatA kare che ke satpuruSe sadgurunI bhakti potAnA mAna mATe kahI che ema nathI, paNa mumukSune e karyA.vinA chUTako nathI. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne vize vRtti rahe, apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, sadgurunA AtmAnI ceSTA oLakhAtI ja nathI. jo oLakhAya to to ApaNI vRtti emAM coMTI jAya. ahAhA ! A guNa to apUrva kahevAya e enA jANavAmAM Ave. 'huM badhuM jANuM chuM' evo potAno svacchaMda maTe. ane saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 10 zilAmRta jo kadI pragaTapaNe vartamAnamAM kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI, keTaluM kahe che ke A kALamAM pragaTapaNe kevaLajJAnanI utpatti nathI, to paNa. paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ema spaSTa jANyuM che. bhagavAna mahAvIranA vicAra ke gaNadhara bhagavaMtanA vacananA vicArayoge ke, zrI AnaMdaghanajI mahArAja sAheba ke mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja sAheba, soLamA saikA sudhI thaI gayA tyAM sudhInAothI, mArAmAM zaktipaNe kevaLa jJAna che eTale ke jema cakamaka paththaramAM agni che ema spaSTa jANyuM che. zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che, vicAradazAe kevaLajJAna thayuM che, icchAdazAe kevaLajJAna thayuM che, mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che. zraddhA che ke kevaLajJAna che ja. buddhithI vicAratAM paNa kevaLajJAna che ema khAtarI thaI che. irachAthI kevaLajJAna prApta karavuM che. eTale ATalI AvI dazAe je pahoMcyA hoya ene to icchA hoya ke jaladI kama huM saMpUrNa rIte jJAna prApta karuM. mukhya nya eTale nizcayanayathI kevaLajJAna che ema khAtarIpUrvaka mAnyuM che. te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra jenA yoge sahaja mAtramAM jIva pAmavA yogya thayo te puruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho ! ahIM pharI sahaja' zabda vAparyo che. ApaNe e mATe koI parvata khodI nAkhavAno nathI ke kAMI khANa khodavAnI nathI. teo kahe che ke sahaja mAtramAM jIva pAmavA yogya che. avyAbAdha sukhane sahaja mAtramAM pAmavAnI yogyatA arpanAra evA sapuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho . pa01 savvaM pANAIvAyaM paccakkhAmi, savvaM musAvAyaM paccakkhAmi, savvaM adinnAdANaM paccakkhAmi, savvaM mehuNaM paccakkhAmi, savvaM pariggahaM paccakkhAmi. sarva prANAtipAtathI huM nivat chuM, sarva prakAranA mRSAvAdathI huM nivat chuM, sarva prakAranA adattAdAnathI huM nivartu chuM. sarva prakAranA maithunathI nivartu chuM ane sarva prakAranA parigrahathI nivatuM chuM. (sarva prakAranA rAtrI bhojanathI tathA bIjA tevAM kAraNothI nivat chuM, ema sAthe ghaNAM tyAganAM kAraNo jANavA). For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 1 1 pa06 je jIvo sAdhanA karavA chatAM AgaLa nathI vadhatA enuM kAraNa zuM che ? e kAraNo A patramAM batAvyAM che. amane ema lAge che ke A siddhAMtabodha keTalAya jIvomAM kema pariNamato nathI ! to e mATe upazama ane vairAgya e be upara jemAM bhAra mUkavAmAM Avyo hoya evA patrono svAdhyAya pharI pharIne karavo joIe. AgamomAM siddhAMtanI vAta lakhI che, e karatAM upazama ane vairAgyanI vAta vadhu lakhI che. e zA mATe ? je sAdhaka che, mumukSu che enI potAnI yogyatA keLavAya ane bhUmikA taiyAra thAya te mATe. zrI tIrthakarAdi mahAtmAoe ema kahyuM che ke jene viparyAsa maTI dehAdine vize thayelI Atmabuddhi, ane AtmabhAvane vize thayelI dehabuddhi te maTI che, eTaleM AtmA AtmapariNAmI thayo che, tevA jJAnI puruSane paNa jyAM sudhI prArabdha vyavasAya che tyAM sudhI jAgRtimAM rahevuM yogya che. vepAra che. thoDo paNa AraMbha samAraMbha che tyAM sudhI AtmAmAM jAgRti rAkhavI yogya che kema ke, avakAza prApta thaye anAdi viparyAsa bhayano hetu tyAM paNa ame jANyo che. moko maLe to ghaNA bhavano pelo abhyAsa che te e dhakko mArI de ema che. cAra ghanaghAtI karma jyAM chinna thayAM che, evA sahaja svarUpa paramAtmAne vize to saMpUrNa jJAna ane saMpUrNa jAgRtirUpa turyAvasthA che; cothI avasthA che. (1) svapna nahIM (2) nidrA nahIM (3) jAgara ujAgaratA nahIM, paNa cAthI turbhAvasthA che. eTale tyAM anAdi viparyAsa nirbhIkapaNAne prApta thavAthI koIpaNa prakAre udbhava thaI zake ja nahIM; viparyAsabuddhi baLI gaI che, ya thaI gaI che tyAM e bhaya che ja nahIM, kAraNa ke e buddhi baLI gaI che. tathApi tethI nyUna evA viratyAdi guNasthAnake vartatA evA jJAnIne to kAryuM kAryo ane kSaNe kSaNe AtmajAgRti hoya che. eTale cothe pAMcame guNasthAnake je mumukSuo sAdhanA karatA hoya, ene paNa jAgRta rahevuM joIe, nahIM to dhakko lAgI jAya. pramAdavaze caudapUrva aMze nyUna jANyA che evA jJAnI puruSane paNa anaMtakALa paribhramaNa thayuM For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 2 zikSAmRta che. mATe jenI vyavahArane vize anAsakta buddhi thaI che, tevA puruSe paNa jo tevA udayanuM prArabdha hoya to tenI kSaNe kSaNe nivRtti ciMtavavI ane nijabhAvanI jAgRti rAkhavI. nijabhAvanI eTale svabhAvanI. svabhAvamAM jAgRta rahevuM eTale AtmabhAvamAM jAgRti rAkhavI. A prakAre jJAnI puruSane mahAjJAnI evA zrI tIrthakarAdike bhalAmaNa dIdhI che; to pachI, jene mArgAnusArI avasthAmAM paNa hajI praveza thayo nathI, evA jIvane to A sarva vyavasAyathI vizeSavizeSa nivRtti bhAva rAkhavo; ane jAgRti rAkhavI yogya che; ema jaNAvavA jevuM paNa rahetuM nathI, kema ke te to samajaNamAM saheje AvI zake evuM che. bodha be prakArathI jJAnI puruSoe karyo che. eka to "siddhAMta bodha' ane bIjo te siddhAMta bodha thavAne kAraNabhUta evo upadezabodha. jo upadeza bodha jIvane aMtaHkaraNamAM sthitimAna thayo na hoya to siddhAMta bodhanuM mAtra tene zravaNa thAya te bhale, paNa pariNAma thaI zake nahIM. "siddhAMta bodha' eTale padArthanuM je siddha thayeluM svarUpa che, AtmasvarUpa je siddha thayeluM che te. paramANunuM svarUpa je siddha thayeluM che te. jenAthI karma baMdhAya che tenuM je kharuM svarUpa che te. jJAnI puruSoe niSkarSa karI je prakAre chevaTe padArtha jAmyo che te je prakArathI vANI dvArAe jaNAvAya tema jaNAvyo che evo ja bodha che te siddhAMta bodha' che. paNa padArthanA nirNayane pAmavA jIvane aMtarAyarUpa tenI anAdi viparyAsabhAvane pAmelI evI buddhi che, ke je vyaktapaNe ke avyaktapaNe viparyAsapaNe padArthasvarUpane nirdhArI le che; UMdhI buddhi tame ema kahezo ke amArI buddhi kAMI UMdhI nathI. ame to buddhizALI chIe. amArA samAjamAM ame DAhyA gaNAIe chIe to. A to ema kahe che ke viparyAsapaNAne pAmelI evI buddhi che." je UMdhI rIte padArthane samaje che. UMdhI rIte eTale zuM ? to A deha eTale huM ane huM koNa tenI khabara nathI. A ja viparyAsa buddhi che. ApaNe badhAM kAryo A deha eTale huM ema mAnIne ja karIe chIe. A deha upara moha che. evI rIte putra, strI saMpatti, kuTuMba, milakata e badhAM upara je moha che e viparyAsa buddhi che. te viparyAsa buddhinuM baLa ghaTavA, yathAvat vastusvarUpa jANavAne vize praveza thavA, jIvane vairAgya ane upazama sAdhana kahyAM che; dareka padArtha yathArtha jANavo hoya to vairAgya joIe. eTale ke A badho saMsAra kaDavo lAge. For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI AmAMthI kyAre chUTuM, kyAre chUTuM ? ema thAya. enuM nAma vairAgya. rAgadveSa, kaSAya, nokaSAya maMda paDe enuM nAma upazama. vairAgya ane upazama pahelAM joIe. ApaNI viparyAsa buddhi maTe, UMdhI samajaNa maTe, to padArthane barAbara oLakhIe, ane to ApaNuM dhyAna vagerenuM kAma saphaLa thAya. ane evAM je je sAdhano jIvane saMsArabhaya daDha karAve che te te sAdhano saMbaMdhI je upadeza kahyo che te 'upadeza bodha' che. A ThekANe evo bheda utpanna thAya ke 'upadezabodha' karatAM 'siddhAMtabodha'nuM mukhyapaNuM jaNAya che, kema ke upadezabodha paNa tene ja arthe che, to pachI siddhAMtabodhanuM ja prathamathI avagAhana karyuM hoya to jIvane prathamathI ja unnatino hetu che. A prakAre jo vicAra udbhave to te viparIta che, kema ke siddhAMtabodhano janma upadezabodhathI thAya che. jene vairAgya- upazama saMbaMdhI upadezabodha thayo nathI, tene buddhinuM viparyAsapaNuM vartyA kare che, ane jyAM sudhI buddhinuM viparyAsapaNuM hoya tyAM sudhI siddhAMtanuM vicAravuM paNa viparyAsapaNe thavuM ja saMbhave che. kema ke cakSune vize jeTalI jhAMkhapa che teTalo jhAMkho padArtha te dekhe che. ane jo atyaMta baLavAna paDaLa hoya to tene samULago padArtha dekhAto nathI, tema jene cakSunuM yathAvat saMpUrNa teja che te, padArthane paNa yathAyogya dekhe che. tema je jIvane vize gADha viparyAsabuddhi che tene to koI rIte siddhAMtabodha vicAramAM AvI zake nahIM. jenI viparyAsabuddhi maMda thaI che tene te pramANamAM siddhAMtanuM avagAhana thAya; ane jeNe te viparyAsabuddhi vizeSapaNe kSINa karI che evA jIvane vizeSapaNe siddhAMtanuM avagAhana thAya. 113 gRhakuTuMba, parigrahAdibhAvane vize je ahaMtA mamatA che ane tenI prApti aprApti prasaMgamAM je rAgadveSa kaSAya che, te ja 'viparyAsabuddhi' che, ? ahIM viparyAsa buddhinI vyAkhyA karI che. zuM ? gRhakuTuMba parigrahane vize ApaNane ahaMtA mamatA che ? A saMpatti mArI che ema lAge che ? A zarIra mAruM che ema lAge che ? A putra mAro. pati, pitA vagere mArA ema lAge che ? A ahaMtA mamatA che. jemAM mArApaNuM che e prApta thAya to AnaMda thAya, cAlyuM jAya to du:kha thAya. vepArIne eka sodAmAM lAkha rUpiyA cAlyA gayA to ciMtA thAya. phikara thAya. dveSa thAya. A viparyAsa buddhi che. ane ahaMtA, mamatA tathA kaSAya jyAM vairAgya upazama udbhave che tyAM maMda paDe che, anukrame nAza pAmavA yogya thAya che. gRhakuTuMbAdi bhAvane vize anAsaktabuddhi thavI te "vairAgya'' che, ane tenI prApti-aprApti nimitte utpanna thato evo je kaSAya-kleza tenuM maMda thavuM te "upazama" che. eTale te be guNa viparyAsabuddhine paryAyAMtara karI sadguddhi kare che; ane te sabuddhi jIvAjIvAdi padArthanI vyavasthA jethI jaNAya che evA siddhAMtanI vicAraNA karavA yogya thAya che, kema ke cakSune For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 14 zikSAmRta paTaLAdi aMtarAya maTavAthI jema padArtha yathAvat dekhAya che, tema atAdi paTaLanuM maMdapaNuM thavAthI jIvane jJAnI puruSe kahelA evA siddhAMtabhAva, AtmabhAva, vicAracakSu e dekhAya che. jyAM vairAgya ane upazama baLavAna che, tyAM viveka baLavAnapaNe hoya che. verAgya upazama baLavAnapaNe na hoya tyAM viveka baLavAna hoya nahIM, athavA yathAvat viveka hoya nahIM. sahaja AtmasvarUpa che evuM kevalajJAna te prathama mohanIya karmanA kSayAMtare pragaTe che. mohanIya karma eTale darzanamoha ane cAritramoha, e banneno kSaya thAya tyAre kevaLajJAna pragaTe. ane te vAtathI upara jaNAvyo che te siddhAMta spaSTa samajI zakAze. vaLI jJAnI puruSonI vizeSa zikhAmaNa verAgya upazama pratibodhatI jovAmAM Ave che. jinanA Agama para dRSTi mUkavAthI e vAta vizeSa spaSTa jaNAI zakaze. "siddhAMtabodha' eTale jIvAjIva padArthanuM vizeSapaNe kathana te AgamamAM jeTaluM karyuM che, te karatAM vizeSapaNe, vizeSapaNe vairAgya ane upazamane kathana karyA che, kema ke tenI siddhi thayA pachI vicAranI nirmaLatA saheje thaze, ane vicAranI nirmaLatA siddhAMtarUpa kathanane saheje ke ochA parizrama aMgIkAra karI zake che, eTale tenI paNa saheje siddhi thaze; ane tema ja thatuM hovAthI ThAmaThAma e ja adhikAranuM vyAkhyAna karyuM che. jo jIvane AraMbha-parigrahanuM pravartana vizeSa rahetuM hoya to vairAgya ane upazama hoya to te paNa cAlyA javA saMbhave che, kema ke AraMbha parigraha te averAgya ane anupazamanAM mULa che, vairAgya upazamanA kALa che. zrI ThANAMga sUtramAM AraMbha ane parigrahanuM baLa jaNAvI pachI tethI nirvatavuM (chUTavuM) yogya che evo upadeza thavA A bhAve dvibhaMgI (be rIte) kahI che. 1. jIvane matijJAnAvaraNIya kyAM sudhI hoya ? jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya tyAM sudhI. 2. jIvane zrutajJAnAvaraNIya kyAM sudhI hoya? jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya tyAM sudhI. 3. jIvane avadhijJAnAvaraNIya kyAM sudhI hoya? jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya tyAM sudhI. 4. jIvane mana:paryavajJAnAvaraNIya kyAM sudhI hoya? jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya tyAM sudhI. 5. jIvane kevaLajJAnAvaraNIya kyAM sudhI hoya ? jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya tyAM sudhI. ema kahI darzanAdinA bheda jaNAvI sattara vAra tene te vAta jaNAvI che ke, te AvaraNo tyAM sudhI hoya ke jyAM sudhI AraMbha ane parigraha hoya. AvuM AraMbha-parigrahanuM baLa jaNAvI pharI arthapattirUpe pAchuM tenuM tyAM ja kathana karyuM che. For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 1 5 bIjI kaI rIte? 1. jIvane matijJAna kyAre Upaje? AraMbha parigrahathI nivatyuM. 2. jIvane zrutajJAna kyAre Upaje ? AraMbha parigrahathI nivaryo. 3. jIvane avadhijJAna kyAre Upaje? AraMbha parigrahathI nivatyuM. 4. jIvane mana:paryavajJAna kyAre Upaje ? AraMbha parigrahathI nivatyuM. 5. jIvane kevaLajJAna kyAre Upaje ? AraMbha parigrahathI nivaryo. ema sattara prakAra pharIthI kahI AraMbha parigrahanI nivRttinuM phaLa jyAM chevaTe kevaLajJAna che tyAM sudhI lIdhuM che; ane pravRttinuM phaLa kevaLajJAna sudhInA AvaraNanA hetupaNe kahI tenuM atyaMta baLavAnapaNuM kahI jIvane tethI nivRtta thavAno ja upadeza karyo che. pharI pharIne jJAnI puruSonAM vacana e upadezano ja nizcaya karavAnI jIvane preraNA karavA icche che; tathApi anAdi asatsaMgathI utpanna thayelI evI duSTa icchAdi bhAvamAM mUDha thayelo evo jIva pratibujhato nathI ane te bhAvonI nivRtti karyA vinA athavA nivRttinuM prayatna karyA vinA zreya icche che, ke jeno saMbhava kyAre paNa thaI zakyo nathI, vartamAnamAM thato nathI, ane bhaviSyamAM thaze nahIM. ApaNe ghaNIvAra vAMcyuM haze. paNa ApaNane koI lakSa na dore tyAM sudhI lakSa dorAya nahIM evuM che, kAraNa ke jIva eka to huM jANuM chuM' ema mAne che ane bIjuM e enA pravAhamAM taNAyA jAya che. to ene kahevuM ke "jo tuM zuM kare che ? ane AmAM zuM lakhyuM che ?' ATaluM sAMbhaLyA pachI ApaNAmAM vairAgya ane upazama ja vadhaze to viparyAsa buddhi maTaze ane jo viparyAya buddhi maTaze to kavaLajJAna sudhInAM AvaraNa TaLaze ane zreya thaze eTaluM niyathI mAnajo. pa09 jIva, kAyA padArthapaNe judAM che, paNa saMbaMdhapaNe sahacArI che, ke jyAM sudhI te dethI jIvane karmano bhoga che. zrI jine jIva ane karmano kSIranIranI peThe saMbaMdha kahyo che teno hetu paNa e ja che ke kSIra ane nIra ekatra thayA spaSTa dekhAya che, chatAM paramArthe te judA che; padArthapaNe bhinna che; agni prayoge te pAchAM spaSTa judAM paDe che; tema ja jIva ane karmano saMbaMdha che. karmano mukhya AkAra, koI prakAre deha che, ane jIva indriyAdi dvArA kriyA karato jANI jIva che, ema sAmAnyapaNe kahevAya che, paNa jJAnadazA AvyA vinA jIva, kAyAnuM je spaSTa judApaNuM che, te jIvane bhAsyAmAM AvatuM nathI; tathApi kSIranIravat judApaNuM che. jJAna saMskAre te judApaNuM sAva spaSTa varte che. For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta vedanA vedatAM jIvane kaMI paNa viSamabhAva thavo te ajJAnanuM lakSaNa che; paNa vedanA che te ajJAnanuM lakSaNa nathI, pUrvopArjita ajJAnanuM phaLa che. vartamAnamAM te mAtra prArabdharUpa che; tene vedatAM jJAnIne aviSamapaNuM che; eTale jIva ne kAyA judA che, evo je jJAnayoga te jJAnIpuruSano abAdha ja rahe che. 116 ApaNane roga thAya, zArIrika pIDA thAya tyAre viSamabhAva thavo te ajJAna che. jJAnIone jJAnayoga hoI temane zArIrika vedanA samabhAve vedAya che. 55 A AtmabhAva che, ane A anyabhAva che, evuM bodhabIja AtmAne vize pariNamita thavAthI anyabhAvane vize saheje udAsInatA utpanna thAya che, ane te udAsInatA anukrame te anyabhAvathI sarvathA muktapaNuM kare che. nijaparabhAva jeNe jANyo che evA jJAnIpuruSane tyAra pachI parabhAvanAM kAryano je kaMI prasaMga rahe che, te prasaMgamAM pravartatAM pravartatAM paNa tethI te jJAnIno saMbaMdha chUTyA kare che, paNa temAM hitabuddhi thaI pratibaMdha thato nathI. pratibaMdha thato nathI e vAta ekAMta nathI, kema ke jJAnanuM vizeSa baLavAnapaNuM jyAM hoya nahIM, tyAM parabhAvano vizeSa paricaya te pratibaMdharUpa thaI Avavo paNa saMbhave che; ane teTalA mATe paNa jJAnIpuruSane paNa zrI jine nijajJAnanA paricaya-puruSArthane vakhANyo che; tene paNa pramAda kartavya nathI, athavA parabhAvano paricaya karavA yogya nathI, kema ke koI aMze paNa AtmadhArAne te pratibaMdharUpa kahevA yogya che. jJAnIne pramAdabuddhi saMbhavatI nathI, ema jo ke sAmAnya pade zrI jinAdi mahAtmAoe kahyuM che, to paNa te pada cothe guNaThANethI saMbhavita gaNyuM nathI; AgaLa jatAM saMbhavita gaNyuM che; jethI vicAravAna jIvane to avazya kartavya che ke, jema bane tema parabhAvanA paricita kAryathI dUra rahevuM, nivRtta thayuM. ghaNuM karIne vicAravAna jIvane to e ja buddhi rahe che, tathApi koI prArabdhavazAt parabhAvano paricaya baLavAnapaNe udayamAM hoya tyAM nijapadabuddhimAM sthira rahevuM vikaTa che, ema gaNI nitya nivRttabuddhinI vizeSa bhAvanA karavI, ema moTA puruSoe kahyuM che. alpakALamAM avyAbAdha sthiti thavAne arthe to atyaMta puruSArtha karI jIve pa2paricayathI nivartavuM ja ghaTe che, haLave haLave nivRtta thavAnAM kAraNo upara bhAra devA karatAM je prakAre tvarAe nivRtti thAya te vicAra kartavya che; ane tema karatAM azAtAdi Apattiyoga vedavA paDatA hoya to tene vedIne paNa paraparicayathI zIghrapaNe dUra thavAno prakAra karavo yogya che. e vAta vismaraNa thavA devA yogya nathI. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI jJAnanuM baLavAna tAratamyapaNuM thaye to jIvane paraparicayamAM kadApi svAtmabuddhi thavI saMbhavatI nathI, ane tenI nivRtti thaye paNa jJAnabaLe te ekAMtapaNe vihAra karavA yogya che; paNa tethI jenI dazA ochI che evA jIvane to avazya paraparicayane chedIne satsaMga kartavya che, ke je satsaMgathI saheje avyAbAdha sthitino anubhava thAya che. jJAnIpuruSa ke jene ekAMte vicaratAM paNa pratibaMdha saMbhavato nathI, te paNa satsaMganI niraMtara icchA rAkhe che, kema ke jIvane jo avyAbAdha samAdhinI icchA hoya to satsaMga jevo koI saraLa upAya nathI. Ama hovAthI dina dina pratye, prasaMge prasaMge, ghaNI vAra kSaNe kSaNe satsaMga ArAdhavAnI ja icchA vardhamAna thayA kare che. e ja vinaMti. A.sva0praNAma. A patra khUba ja vicAravA jevo che. sAdhake kema vartavuM joIe te AmAMthI samajAya tema che. 117 548 zrI sobhAgabhAIne A patra lakhyo che. jJAnI puruSano satsaMga thaye, nizcaya thaye ane tenA mArgane ArAdhye jIvane darzanamohanIya karma upazame che ke kSaya thAya che, ane anukrame sarva jJAnanI prApti thaI jIva kRtakRtya thAya che, e vAta pragaTa satya che, paNa tethI upArjita prArabdha paNa bhogavavuM paDatuM nathI ema siddhAMta thaI zakato nathI. kevaLajJAna prApta thayuM che evA vItarAgane paNa upArjita prArabdharUpa evA cAra karma vedavAM paDe che, to tethI ochI bhUmikAmAM sthita evA jIvone prArabdha bhogavavuM paDe temAM Azcarya kAMI nathI. jema te sarvajJa evA vItarAgane ghanaghAtI cAra karma nAza pAmavAthI vedavAM paDatAM nathI, ane pharI te karma utpanna thavAnAM kAraNanI te sarvajJa vItarAgane sthiti nathI, tema jJAnIno nizcaya thaye ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA thAya che, ane te udAsInatAne lIdhe bhaviSya kALamAM te prakAranuM karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane thatuM nathI. 2vajIbhAInAM kuTuMbane mATe jema vyavasAya mAre karavo paDe che tema tamAre mATe mAre karavo hoya to paNa mArA cittamAM anyabhAva Ave nahIM. paNa tame duHkha sahana na karI zako tathA vyavasAya mane jaNAvo e vAta koI rIte zreyarUpa lAgatI nathI kema ke ravajIbhAIne tevI paramArtha icchA nathI ane tamane che, jethI tamAre A vAta upara jarUra sthira thavuM. A vAtano vizeSa nizcaya rAkhajo. kevaLajJAnIone ane arihaMta paramAtmAne AyuSya nAma gotra ane vedanIya e cAra aghAtI karma deha che tyAM sudhI vadavAM paDe che. For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zikSAmRta pa60 jo jJAnI puruSanA dRDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSa pada sulabha che, to pachI kSaNe kSaNe Atmopayoga sthira karavo ghaTe evo kaThaNa mArga te jJAnI puruSanA daDha Azraye prApta thavo kema sulabha na hoya ? kema ke te upayoganA ekAgrapaNA vinA to mokSapadanI utpatti che nahIM, jJAnI puruSanA vacanano daDha Azraya jene thAya tene sarva sAdhana sulabha thAya evo akhaMDa nizcaya sapuruSoe karyo che, to pachI ame kahIe chIe ke A vRttiono jaya karavo ghaTe che, te vRttiono jaya kema na thaI zake ? ATaluM satya che ke A duSamakALane vize satsaMganI samIpatA ke dRDha Azraya vizeSa joIe ane asatsaMgathI atyaMta nivRtti joIe, to paNa mumukSane to ema ja ghaTe che ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAdhana hoya tenI prathama icchA karavI ke jethI sarva sAdhana alpa kALamAM phaLIbhUta thAya. zrI tIrthakare to eTalA sudhI kahyuM che ke je jJAnI puruSanI dazA saMsAraparikSINa thaI che, te jJAnIpuruSane paraMparA karmabaMdha saMbhavato nathI, to paNa puruSArtha mukhya rAkhavo, ke je bIjA jIvane paNa AtmasAdhana-pariNAmano hetu thAya. "samayasAramAMthI je kAvya lakhela che te tathA tevA bIjA siddhAMto mATe samAgame samAdhAna karavAnuM sugama paDaze. jJAnI puruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahIM, paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya, ema chatAM paNa tethI nivartavArUpa pariNAmane pAme ema jJAnInI rIta hoya che, je rItano Azraya karatAM hAla traNa varSa thayAM vizeSa tema karyuM che ane temAM jarUra AtmadazAne bhUlAve evo saMbhava rahe tevo udaya paNa jeTalo banyo teTalo samapariNAme vedyo che, jo ke te vedavAnA kALane vize sarvasaMga nivRtti koI rIte thAya to sAruM ema sUyAM karyuM che; to paNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe, to alpa kAlamAM vizeSa karmanI nivRtti thAya, ema jANI jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che. pa68 AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jIvanI bhUla thatI AvI che, jethI hamaNAM thAya temAM Azcarya lAgatuM nathI. sarva phlezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno AtmajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI. sadvicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga prasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI AtmapariNAmanI svasthatAne zrI tIrthaMkara 'samAdhi' kahe che. AtmapariNAmanI asvasthatAne zrI tIrthaMkara 'asamAdhi' kahe che. AtmapariNAmanI sahajasvarUpe pariNati thavI tene zrI tIrthaMkara 'dharma' kahe che. AtmapariNAmanI kaMI paNa capaLa pariNati thavI tene zrI tIrthaMkara 'karma' kahe che. zrI jina tIrthaMkare jevo baMdha ane mokSano nirNaya kahyo che, tevo nirNaya vedAMtAdi darzanamAM dRSTigocara thato nathI, ane jevuM zrI jinane vize yathArtha vaktApaNuM jovAmAM Ave che, tevuM yathArtha vaktApaNuM bIjAmAM jovAmAM AvatuM nathI. 119 AtmAnA aMtarvyApAra (zubhAzubha pariNAma dhArA) pramANe baMdhamokSanI vyavasthA che, zArIrika ceSTA pramANe te nathI. pUrve utpanna karelAM vedanIya karmanA udaya pramANe rogAdi utpanna thAya che, ane te pramANe nirbaLa, maMda, myAna, uSNa, zIta Adi zarIra ceSTA thAya che. vizeSa roganA udayathI athavA zArIrika maMdabaLathI jJAnInuM zarIra kaMpAya, nirbaLa thAya, mlAna thAya, maMda thAya, rodra lAge, tene bhramAdino udaya paNa varte, tathApi je pramANe jIvane vize bodha ane vairAgyanI vAsanA thaI hoya che te pramANe te rogane jIva te te prasaMgamAM ghaNuM karI veThe che. koIpaNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI; ane mRtyunuM AvavuM avazya che, evo pratyakSa niHsaMzaya anubhava che, tema chatAM paNa A jIva te vAta pharI pharI bhUlI jAya che, e moTuM Azcarya che. je sarvajJa vItarAgane vize anaMta siddhio pragaTI hatI te vItarAge paNa A dehane anityabhAvI dITho che, to pachI bIjA jIvo kayA prayoge dehane nitya karI zakaze ? zrI jinano evo abhiprAya che, ke pratyeka dravya anaMta paryAyavALuM che. jIvane anaMtA paryAya che ane paramANune paNa anaMtA paryAya che. jIva cetana hovAthI tenA paryAya paNa cetana che, ane paramANu acetana hovAthI tenA paryAya paNa acetana che. jIvanA paryAya acetana nathI ane paramANunA paryAya sacetana nathI, evo zrI jine nizcaya karyo che ane tema ja yogya che, kema ke pratyakSa padArthanuM svarUpa paNa vicAratAM tevuM bhAse che. jIva vize, pradeza vize, paryAya vize, tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi vizeno yathAzakti vicAra karavo. je kaMI anya padArthano vicAra karavo che te jIvanA mokSArthe karavo che. anya padArthanA jJAnane mATe karavo nathI. For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 569 'zrI sat puruSone namaskAra' sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga tathA asatprasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI, emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatprasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. zikSAmRta je jIvo mohanidrAmAM sUtA che te amuni che; niraMtara Atma vicAre karI muni to jAgrata rahe; pramAdIne sarvathA bhaya che, apramAdIne koI rIte bhaya nathI, ema zrI jine kahyuM che. sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che. jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che. jeTaluM AtmajJAna thAya teTalI AtmasamAdhi pragaTe, koI paNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI. . anya pariNAmamAM jeTalI tAdAtmyavRtti che, teTalo jIvathI mokSa dUra che. jo koI Atmajoga bane to A manuSyapaNAnuM mUlya koI rIte na thaI zake tevuM che. prAye manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI ema jANI, atyaMta nizcaya karI, A ja dehamAM Atmajoga utpanna karavo ghaTe. vicAranI nirmaLatAe karI jo A jIva anya paricayathI pAcho vaLe to sahajamAM hamaNAM ja tene Atmajoga pragaTe. asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che, ane A jIva tethI anAdikALano hInasatva thayo hovAthI tethI avakAza prApta karavA athavA tenI nivRtti karavA jema bane tema satsaMgano Azraya kare to koI rIte puruSArthayogya thaI vicAra dazAne pAme. je prakAre anityapaNuM, asArapaNuM A saMsAranuM atyaMtapaNe bhAse te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya. have A upAdhikAryathI chUTavAnI vizeSa vizeSa Arti thayA kare che, ane chUTavA vinA je kaMI paNa kALa jAya che te, A jIvanuM zithilapaNuM ja che, ema lAge che; athavA evo nizcaya rahe che. For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 21 janakAdi upAdhimAM rahyA chatAM AtmasvabhAvamAM vasatA hatA evA AlaMbana pratye kyAreya buddhi thatI nathI. zrI jina jevA janmatyAgI paNa choDIne cAlI nIkaLyA evA bhayanA hetu rU5 upAdhiyoganI nivRtti A pAmara jIva karatAM karatAM kALa vyatita karaze to azreya thaze, evo bhaya jIvanA upayoga pratye pravarte che, kema ke ema ja kartavya che. je rAgadveSAdi pariNAma ajJAna vinA saMbhavatAM nathI, te rAgadveSAdi pariNAma chatAM jIvanmuktapaNuM sarvathA mAnIne jIvanmukta dazAnI jIva AzAtanA kare che, ema varte che. sarvathA rAgadveSa pariNAmanuM parikSINapaNuM ja kartavya che. atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya ema zrI tIrthakare svIkAryuM che. - AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAtma adhyAta nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. te tAdamya adhyAsa nivRttirUpa tyAga thavA arthe A bAhya prasaMgano tyAga paNa upakArI che, kAryakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaryaMga kahyo nathI, ema che to paNa A jIve aMtaryAga ne arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMIpaNa upakArI mAnavI yogya che. | nitya chUTavAno vicAra karIe chIe ane jema te kArya tarata pate tema jApa japIe chIe. jo ke ema lAge che ke te vicAra ane jApa hajI tathArUpa nathI, zithila che; mATe atyaMta vicAra ane te jApane ugrapaNe ArAdhavAno alpakALamAM yoga karavo ghaTe che, ema varyA kare che. prasaMgathI keTalAMka arasaparasa saMbaMdha jevAM vacano A patramAM lakhyAM che, te vicAramAM churI AvatAM svavicArabaLa vadhavAne arthe ane tamane vAMcavA vicAravAne arthe lakhyAM che. jIva, pradeza, paryAya, tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi vize tathA rasanA vyApakapaNA vize krame karI samajavuM yogya thaze. tamAro atra AvavAno vicAra che, tathA zrI DuMgara AvavAno saMbhava che ema lakhyuM te jANyuM che. satsaMga joganI icchA rahyA kare che. pa72 sarva vibhAvathI udAsIna ane atyaMta zuddha nija paryAyane sahajapaNe AtmA bhaje, tene zrI jine tIvra jJAnadazA kahI che. je dazA AvyA vinA koI paNa jIva baMdhana mukta thAya nahIM, evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che; je akhaMDa satya che. For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 2 zikSAmRta koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che, kema ke anAdithI atyaMta ajJAna dazAe A jIve pravRtti karI che, te pravRtti ekadama asatya, asAra samajAI, tenI nivRtti sUjhe, ema banavuM bahu kaThaNa che; mATe jJAnI puruSano Azraya karavA rU5 bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che, ke je mArga ArAdhavAthI. sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che. jJAnIpuruSanA caraNane vize mana sthApyA vinA e bhaktimArga siddha thato nathI. jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che. jJAnI puruSanA caraNamAM mananuM sthApana thavuM prathama kaThaNa paDe che, paNa vacananI apUrvatAthI, te vacanano vicAra karavAthI, tathA jJAnI pratye apUrva dRSTie jovAthI, mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che. jIva koIka vAra AvI vAtano vicAra kare, tethI anAdi abhyAsanuM baLa ghaTavuM kaThaNa paDe, paNa dina dina pratye, prasaMge prasaMge ane pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare, to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, apUrva abhyAsanI siddhi thaI sulabha evo AzrayabhaktimArga siddha thAya. Azraya bhakti mArganI agatya A patramAM jaNAvI che. pa7pa jema che tema nija svarUpa saMpUrNa prakAze tyAM sudhI nija svarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne jJAnI puruSanA vacano AdhArabhUta che, ema parama puruSa zrI tIrthakare kahyuM che, te satya che. pa83 eka AtmapariNati sivAyanA bIjA je viSayo tene vize citta avyavasthitapaNe varte che; ane tevuM avyavasthitapaNuM lokavyavahArathI pratikULa hovAthI lokavyavahAra bhajavo gamato nathI, ane tajavo banato nathI; e vedanA ghaNuM karIne divasanA AkhA bhAgamAM vedavAmAM AvyA kare che. 584-585 jema nirmaLatA re ratna sphaTika taNI, tema ja jIvasvabhAva re; te jina vIre re dharma prakAziyo, prabaLa kaSAyaabhAva re. (11 rahasya zrI yazovijayajI - sImaMdhara jina stavana) raha8 rata che, emAM jarA paNa DAgha na hoya. enI ArapAra dekhI zakAya eTalA zuddha For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 23 hAya, paraMtu enI pAchaLa pILI vastu mUkI hoya to sphaTika pILo dekhAya. kALuM pAnuM mUkyuM hoya to sphaTika kALo dekhAya, rAtuM pAnuM mUkyuM hoya to rAto dekhAya, paraMtu sphaTikano svabhAva kharekhara evo nathI. tevI ja rIte A AtmA sphaTika jevo che. enI sAme je vastu Ave che, enuM pratibiMba emAM paDe che jema arisAmAM ke jaLamAM pratibiMba paDe che tema AtmAmAM paNa pratibiMba paDe che. paNa e mAne che ke mane A thaI gayuM. huM karuM chuM ema thAya che. e ajJAna che tyAM sudhI karma baMdhAya. kharuM jotAM AtmA sphaTika ratna jevo che, ene koI levA ke devA nathI. jeno AtmA AvA sphaTika ratna samAna zuddha che evA vIra jinezvare - bhagavAna mahAvIre A dharma prakAzyo che ke jemanAmAMthI saMpUrNapaNe kaSAya bhAvano abhAva thaI gayo che. AvA jJAnI bhagavaMtanI jenA upara kRpA thAya te tenA jevo thaI zake - puruSArtha dvArA. sahaja dravya atyaMta prakAzita thaye eTale sarva karmano kSaya thaye ja asaMgatA kahI che ane sukha svarUpatA kahI che. jJAnI puruSonAM te vacano atyaMta sAcAM che; kemake satsaMgathI pratyakSa atyaMta pragaTa te vacanono anubhava thAya che. | nirvikalpa upayogano lakSa sthiratAno paricaya karyAthI thAya che. sudhArasa, satsamAgama, sazAstra, sadvicAra ane vairAgya upazama e sau sthiratAnA hetu che. A badhA Atma dravyanI sthiratAnA hetu che, sAdhana che. . pa86 zrI jina vItarAge dravya-bhAva saMyogathI pharI pharI chUTavAnI bhalAmaNa karI che; ane te saMyogano vizvAsa paramajJAnIne paNa kartavya nathI; evo nizcaLa mArga kahyo che, te zrI jina vItarAganA caraNakamaLane vize atyaMta namra pariNAmathI namaskAra che ahIM kRpALu deve dravya saMyoga eTale zarIra, kuTuMba milakata vagerethI ane bhAva saMyoga eTale aMdara paDelI mohadazAthI chUTavAnI bhalAmaNa karI che. pa91 jene jJAnadazA che tevA puruSo viSayAkAMkSAthI athavA viSayano anubhava karI tethI virakta thavAnI icchAthI temAM pravartatA nathI, ane ema jo pravartavA jAya to jJAnane paNa AvaraNa AvavA For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 zikSAmRta yogya che. mAtra prArabdha saMbaMdhI udaya hoya eTale na chUTI zakAya tethI ja jJAnI puruSanI bhogapravRtti che. te paNa pUrvapazcAtu pazcAttApavALI ane maMdamAM maMda pariNAma saMyukta hoya che. pUrvapazcAtta eTale AgaLa ane pAchaLa pa92 je puruSoe vastra jema zarIrathI juduM che, ema AtmAthI zarIra juduM che ema dIThuM che; te puruSo dhanya che. bIjAnI vastu potAthI grahaNa thaI hoya, te jyAre ema jaNAya ke bIjAnI che, tyAre te ApI devAnuM ja kArya mahAtmA puruSo kare che. viralA jIvo samyaphadaSTipaNuM pAme evI kALasthiti thaI gaI che; jyAM sahajasiddha AtmacAritradazA varte che evuM kevaLajJAna pAmavuM kaThaNa che, emAM saMzaya nathI. pa93 AtmA atyaMta sahaja svasthatA pAme e ja sarva jJAnano sAra zrI sarvajo kahyo che. ... yathApravRttikaraNa sudhI jIva anaMtIvAra Avyo che, paNa je samaye graMthibheda thavA sudhI AvavAnuM thAya che, tyAre kSobha pAmI, pAcho saMsAra pariNAmI thayA karyo che. graMthibheda thavAmAM je vIryagati joIe te thavAne arthe jIve nitya pratye satsamAgama, sadvicAra ane sagraMthano paricaya niraMtarapaNe karavo zreyabhUta che. je jJAnathI kAma nAza pAme te jJAnane atyaMta bhaktie namaskAra ho. vIryagati joIe eTale AtmAnuM baLa joIe. pa98 alpakALamAM upAdhi rahita thavA icchanAre AtmapariNatine kayA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake? eka ATaluM amArA cittamAM rahe che ke A kSetra sAmAnyapaNe anArya citta karI nAkhe tevuM che. tevA kSetramAM satsamAgamano yathAsthita lAbha levAnuM ghaNuM kaThaNa paDe che; kema ke AjubAjunA For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 25 samAgamo, lokavyavahAra badhA ghaNuM karI viparyaya rahyA, ane te kAraNathI ghaNuM karI koI mumukSu jIva atre cAhIne samAgamArthe AvavA icchA karatA hoya tene paNa pratyuttara "nA" lakhavA jevuM bane che; kema ke tenA zreyane bAdha na thavA devo yogya che. A kSetra - muMbaI, viparyaya - avaLA goo para pariNatinAM kArya karavAno prasaMga rahe ane svapariNatimAM sthiti rAkhyA karavI te codamAM jinanI sevA zrI AnaMdaghanajIe kahI che tethI paNa vizeSa dohyaluM che. 'dhAra talavAranI sohalI dohalI, caudamA jinataNI caraNa sevA." talavAranI dhAra para nAcavA karatAM paNa A vizeSa dohiluM che. jJAnI puruSane nava vADa vizuddha brahmacaryadazA varte tyArathI je saMyamasukha pragaTe che te avarNanIya che. upadezamArga paNa te sukha pragaTya prarUpavA yogya che. 603 jJAnI puruSane je sukha varte che, te nijasvabhAvamAM sthitinuM varte che. bAhyapadArthamAM tene sukha buddhi nathI, mATe te te padArthathI jJAnIne sukhaduHkhAdinuM vizeSapaNuM ke ochApaNuM kahI zakAtuM nathI. vAyuphera hovAthI vahANanuM bIjI tarapha kheMcAvuM thAya che, tathApi vahANa calAvanAra jema pahoMcavA yogya mArga bhaNI te vahANane rAkhavAnA prayatnamAM ja varte che, tema jJAnIpuruSa mana, vacanAdi yogane nijabhAvamAM sthiti thavA bhaNI ja pravartAve che; tathApi udayavAyuyoge yatkiMcit dazAphera thAya che, to paNa pariNAma, prayatna svadharmane vize che. e udayamAM paNa ene khabara paDe. samudramAM jema bhamarI Ave to vahANanA kepTanane Ama pAchA pharavuM paDe ke nahIM ? kAraNa ke bhamarImAM jAya to e vahANa pharavA mAMDe ane DUbe. eTale e vahANane pheravI le che. e sadAye jAgRta hoya che. pachI pAcho AgaLa jatAM potAno mArga pakaDI le che. gog e zrIpALano rAsa karatA, jJAna amRta rasa vUkyo re; (tuTho tuTho re muja sAheba jagano tuTho re) (zrI yazovijayajI) (zrIpALa rAsa) For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 26 zikSAmRta mArA para sakala jagatanA prabhu evA zrI jinezvara deva khacitapaNe cokkasapaNe tuSTamAna thayA che, kAraNa ke A zrIpALa rAjAno rAsa racatAM jJAnarUpI amRta mArAmAM umaTyo che. AtmAnA AsvAdarUpa anubhavarUpI amRta rasanI mane prApti thaI che. tethI ja A rAsa pUrNa thaI zakyo che ema yazovijayajI mahArAja sAheba kahe che. u07 jaMgamanI jukti to sarve jANIe, samIpe rahe paNa zarIrano nahIM saMga jo; ekAMte vasavuM re eka ja Asane, bhUla paDe to paDe bhajanamAM bhaMga jo, odhavajI abaLA te sAdhana zuM kare ? ' ' (odhavajIno saMdezo garabI 3-3 raghunAthadAsa) hAlatAM-cAlatAM padArthanI jukti yukti jANavI joIe. teo zarIranA saMgamAM hoya chatAM tenA saMgamAM na vartatA hoya, tenAthI para tenI sthiti hoya. AvI sthiti meLavavA ekAMtamAM jaIne padmAsanamAM besIne sAdhanA karavI joIe. emAM bhUla paDe to bhajanamAM-bhaktimAM bhUla paDe. odhavajI kahe che ke abaLA te zuM karI zake ? te kaho. 608 rAMDI rue, mAMDI rue, paNa sAta bharatAravALI to moTuM ja na ughADe. (lokokita) rAMDI eTale gRhastha, mAMDI eTale sAdhu, sAta bharatAravALI eTale apramatta guNasthAne vartatA sAdhu. gRhastha potAnI sthitithI rue che, sAdhu potAnI sthitithI nAkhuza che tyAre sAtamA apramatta guNasthAnavALo muni konI pAse moTuM ughADIne potAnI vAta rajU kare ? na ja karI zake. GOE (1) sahaja svarUpe jIvanI sthiti thavI tene zrI vItarAga mokSakahe che. ahI mokSanI vyAkhyA ApI che. AtmAnI sahajapaNe sthiti thavI, svabhAva pragaTa thavA ene mokSa kahe che. patrAMka 200nI jevI niyamAvalI che, evI A che. AmAM paNa mokSamArga darzAvyo che. For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 27 (2) sahaja svarUpathI jIva rahita nathI, paNa te sahaja svarUpanuM mAtra bhAna jIvane nathI, je thavuM te ja sahaja svarUpe sthiti che. (3) saMganA yoge A jIva sahaja sthitine bhUlyo che; saMganI nivRttie sahaja svarUpanuM aparokSa bhAna pragaTe che. saMsArano saMga che eTale jIva potAnA svabhAvane bhUlyo che. saMganI nivRttie sahaja svarUpanuM pratyakSa bhAna pragaTe che. (4) e ja mATe sarva tIrthakarAdi jJAnIoe asaMgapaNuM ja sarvotkRSTa kahyuM che ke, jenA aMge sarva AtmasAdhana rahyAM che. (5) sarva jinAgamamAM kahelAM vacano eka mAtra asaMgapaNAmAM ja samAya che; kema ke te thavAne arthe ja te sarva vacano kahyAM che. eka paramANuthI mAMDI cauda rAjalokanI ane meSonmeSathI (AMkhanAM maTakAthI) mAMDI zelezIavasthA paryatanI sarva kriyA varNavI che, te e ja asaMgatA samajAvavAne arthe varNavI che. () sarva bhAvathI asaMgANuM thayuM te sarvathI duSkaramAM duSkara sAdhana che, ane te nirAzrayapaNe siddha thavuM atyaMta duSkara che, ema vicArI zrI tIrthakare satsaMgane teno AdhAra kahyo che, ke je satsaMganA yoge sahaja svarUpabhUta evuM asaMgapaNuM jIvane utpanna thAya che. (7) te satsaMga paNa jIvane ghaNIvAra prApta thayA chatAM phaLavAna thayo nathI ema zrI vItarAge kahyuM che, kema ke te satsaMgane oLakhI A jIve parama hitakArI jANyo nathI; parama snehe upAsyo nathI; ane prApta paNa aprApta phaLavAna saMjJAe visarjana karyo che, ema kahyuM che. A ame kahyuM te ja vAtanI vicAraNAthI amArA AtmAmAM AtmaguNa AvirbhAva pAmI sahaja samAdhi paryata prApta thayA evA satsaMgane huM atyaMta atyaMta bhaktie namaskAra karuM chuM. (8) avazya A jIve prathama sarva sAdhanane gauNa jANI, nirvANano mukhya hetu evo satsaMga ja sarvArpaNapaNe upAsavo yogya che; ke jethI sarva sAdhana sulabha thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che. (9) te satsaMga prApta thaye jo A jIvane kalyANa prApta na thAya to avazya A jIvano ja vAMka che; kema ke satsaMganA apUrva, alabhya, atyaMta durlabha evA yogamAM paNa teNe ne satsaMganA yogane bAdha karanAra evAM mAThAM kAraNono tyAga na karyo ! (10) mithyAgraha, svacchaMdapaNuM, pramAda ane indriya viSayathI upekSA na karI hoya to ja satsaMga phaLavAna thAya nahIM athavA satsaMgamAM ekaniSThA, apUrva bhakti ANI na hoya to phaLavAna For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 28 zikSAmRta thAya nahIM. jo eka evI apUrvabhaktithI satsaMganI upAsanA karI hoya to alpakALamAM mithyAgrahAdi nAza pAme, ane anukrame sarva doSathI jIva mukta thAya. (11) satsaMganI oLakhANa thavI jIvane durlabha che. koI mahat puNyayoge te oLakhANa thaye nizcaya karI A ja satsaMga, sapuruSa che evo sAkSIbhAva utpanna thayo hoya te jIve to avazya karI pravRttine saMkocavI; potAnA doSa kSaNe kSaNe, kAryo karyo ane prasaMge prasaMge tIkSNa upayoga karI jovA, joIne te parikSaNa karavA; ane te satsaMgane arthe dehatyAga karavAno yoga thato hoya to te svIkAravo, paNa tethI koI padArthane vize vizeSa bhaktisneha thavA devo yogya nathI. tema pramAde rasagAravAdi (gArava eTale lubdha thavuM, Asakta thavuM. rasagArava, zabdagArava, RddhigArava vagere gAravanA prakAra che.) doSe te satsaMga prApta thaye puruSArtha dharma maMda rahe che, ane satsaMga phaLavAna thato nathI ema jANI puruSArtha vIrya gopavavuM ghaTe nahIM. (12) satsaMganuM eTale puruSanuM oLakhANa thaye te yoga niraMtara raheto na hoya to satsaMgathI prApta thayo che evo je upadeza te pratyakSa satparuSa tulya jANI vicAravo tathA ArAdhavo ke je ArAdhanAthI jIvane apUrva evuM samyakatva utpanna thAya che. (13) jIve mukhyamAM mukhya ane avazyamAM avazya evo nizcaya rAkhavo, ke je kaMI mAre karavuM che, te AtmAne kalyANarUpa thAya te ja karavuM che, ane te ja arthe A traNa yoganI udayabaLe pravRtti thatI hoya to thavA detAM, paNa chevaTe te triyogathI (mana, vacana ane kAyAnA yogathI) rahita evI sthiti karavAne arthe te pravRttine saMkocatAM saMkocatAM kSaya thAya e ja upAya kartavya che. te upAya mithyAgrahano tyAga, svacchaMdapaNAno tyAga, pramAda ane indriyaviSayano tyAga e mukhya che. te satsaMganA yogamAM avazya ArAdhana karyA ja rahevA ane satsaMganA parokSapaNAmAM to avazya avazya ArAdhana karyA ja karavA; kema ke satsaMgaprasaMgamAM to jIvanuM kaMIka nyUnapaNuM hoya to te nivAraNa thavAnuM satsaMga sAdhana che, paNa satsaMganA parokSapaNAmAM to eka potAnuM AtmabaLa ja sAdhana che. jo te AtmabaLa satsaMgathI prApta thayelA evA bodhane anusare nahIM, tene Acare nahIM, AcaravAmAM thatA pramAdane choDe nahIM, to koI divase paNa jIvanuM kalyANa thAya nahIM. saMkSepamAM lakhAyelAM jJAnInA mArganA Azrayane upadezanArAM A vAkyo mumukSu jIve potAnA AtmAne vize niraMtara pariNAmI karavA yogya che; je potAnA AtmaguNane vizeSa vicAravA zabdarUpe ame lakhyAM che. A vacanAmAM kRpALudevanI keTalI anukaMpA jovA maLe che ! emaNe saMpUrNapaNe mArga khullo karI batAvyo che ! For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 29 610 satyanuM jJAna thayA pachI miththApravRtti na TaLe ema bane nahIM, kema ke jeTale aMze satyanuM jJAna thAya teTale aMze mithyAbhAvapravRtti maTe, evo jinano nizcaya che. kadI pUrva prArabdhathI bAhya pravRttino udaya vartato hoya to paNa mithApravRttimAM tAdAtma thAya nahIM, e jJAnanuM lakSaNa che; ane nitya pratye mithyApravRtti parikSINa thAya e ja satyajJAnanI pratItinuM phaLa che. miththApravRtti kaMI paNa TaLe nahIM, to satyanuM jJAna paNa saMbhave nahIM. mithyA pravRttimAM tAdAbhya thAya nahIM eTale eno AtmA emAM bhaLe nahIM. 617 sarva prakAranAM sarvAga samAdhAna vinA sarva karmathI mukta thavuM azakya che, evo vicAra amArA cittamAM rahe che, ane sarva prakAranuM samAdhAna thavA mATe anaMtakALa puruSArtha karavo paDato hoya to ghaNuM karI koI jIva mukta thaI zake nahIM; tethI ema jaNAya che ke alpakALamAM te sarva prakAranAM samAdhAnanA upAya hovA yogya che; jethI mumukSu jIvane nirAzAnuM kAraNa paNa nathI. 618 je vicAravAna puruSanI dRSTimAM saMsAranuM svarUpa nitya pratye klezasvarU5 bhAsyamAna thatuM hoya, sAMsArika bhogopabhoga vize virasapaNA jevuM jene vartatuM hoya tevA vicAravAnane bIjI tarapha lokavyavahArAdi, vyApArAdi udaya vartato hoya, to te udaya pratibaMdha indriyanA sukhane arthe nahIM paNa AtmahitArthe TALavo hoya to TALI zakavAnA zA upAya hovA joIe ! te saMbaMdhI kaMI jaNAvavAnuM thAya to karazo. eja vinaMti. - sobhAgabhAIne lakhelA A patramAM kRpALudeva potAnI dazA varNave che ane udaya pratibaMdha TALavAnA upAya jaNAvavA kahe che. 631 he mumukSu! eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza, ane sarva jANavAnuM phaLa paNa eka AtmaprApti che; mATe AtmAthI judA evA bIjA bhAvo jANavAnI vAraMvAranI icchAthI tuM nivarti ane eka nijasvarUpane vize dRSTi de, ke je dRSTithI samasta sRSTi zeyapaNe tAre vize For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zikSAmRta dekhAze. tattvasvarUpa evA salphAstramAM kahelA mArganuM paNa A tattva che; ema tattvajJAnIoe kahyuM che, tathApi upayogapUrvaka te samajAvuM durlabha che. e mArga judo che, ane tenuM svarUpa paNa juduM che, jema mAtra kathanazAnIo kahe che tema nathI, mATe ThekANe ThekANe jaIne kAM pUche che? kema ke te apUrva bhAvano artha ThekANe ThekANethI prApta thavA yogya nathI.' "he mumukSu ! yamaniyamAdi je sAdhano sarva zAstramAM kahyAM che, te upara kahelA arthathI niSphaLa Tharaze ema paNa nathI, kema ke te paNa kAraNane arthe che; te kAraNa A pramANe che : AtmajJAna rahI zake evI pAtratA prApta thavA, tathA temAM sthiti thAya tevI yogyatA AvavA e kAraNo upadezyAM che. tattvajJAnIoe ethI evA hetuthI e sAdhano kahyAM che, paNa jIvanI samajaNamAM sAmaTo phera hovAthI te sAdhanomAM ja aTakI rahyo athavA te sAdhana paNa abhiniveza pariNAme grahyAM. AMgaLIthI jema bALakane caMdra dekhADavAmAM Ave, tema tattvajJAnIoe tattvanuM tattva kahyuM che." pAtratA prApta thavA mATe bAhya sAdhanonI jarUra paDe che. paNa samajaNa pheranA kAraNe temAM ja aTakI paDe che, te bhUla che. AMtarika pariNati pAriNAmika bhAva tarapha na vaLe to bAhya sAdhano niSphaLa kare che, kAraNa ke te mokSamArganA hetu thatA nathI. 636 nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zoka thAya che, nimitte karIne jene indriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene indriyane pratikULa evA prakArone vize dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitte karIne jene kaSAya udbhave che, evA jIvane jeTalo bane teTalo te te nimittavAsI jIvono saMga tyAgavo ghaTe che; ane nitya pratye satsaMga karavo ghaTe che. satsaMganA ayoge tathA prakAranA nimittathI dUra rahevuM ghaTe che. kSaNe kSaNe, prasaMge prasaMge ane nimitte nimitte svadazA pratye upayoga devo ghaTe che. utkarSa Ave che eTale ahaMkAra Ave che. u40 vedAMta kahe che ke AtmA asaMga che, jina paNa kahe che ke paramArthanayathI AtmA tema ja che. e ja asaMgatA siddha thavI, pariNata thavI te mokSa che. parabhArI tevI asaMgatA siddha thavI ghaNuM For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 31 karIne asaMbhavita che, ane e ja mATe jJAnI puruSoe, sarva duHkha kSaya karavAnI icchA che jene evA mumukSue satsaMganI nitya upAsanA karavI ema je kahyuM che, te atyaMta satya che. 641 'dekhatabhUlI TaLe to sarva duHkhono kSaya thAya." evo spaSTa anubhava thAya che, tema chatAM te ja dekhatabhUlInA pravAhamAM ja jIva vahyo jAya che, evA jIvone A jagatanA vize koI evo AdhAra che ke je AdhArathI, AzrayathI te pravAhamAM na vahe? dekhatabhUlI eTale ApaNI dRSTimAM dekhavAnI ja bhUla che. e bhUlathI zuM thAya che ? A badhuM - A zarIra, kuTuMba ke milakata e ApaNuM nathI, paraMtu tene ApaNuM mAnyuM che. paraMtu ApaNe pote koNa chIe tenI paNa ApaNane khabara nathI. 642 samasta vizva ghaNuM karIne parakathA tathA paravRttimAM vahyuM jAya che, temAM rahI sthiratA kyAMthI prApta thAya ? AvA amUlya manuSyapaNAno eka samaya paNa paravRttie javA devo yogya nathI, ane kaMI paNa tema thayA kare che teno upAya kaMI vizeSe karI gaveSavA yogya che. jJAnI puruSano nizcaya thaI aMtarbheda na rahe to AtmaprApti sAva sulabha che, evuM jJAnI pokArI gayA chatAM kema loko bhUle che? ApaNe savAre UThIe ane rAtre UMghIe tyAM sudhI paravastuno saMga ane paranI kathA karatA hoIe chIe. emAM Akho divasa vahyo jAya che. . kevI durlabha manuSyadeha che ! je samaya gayo e pAcho Ave ? mANeka ane nIlama jevAM kImatI ratno ApIe to paNa gayelo samaya pAcho maLato nathI. u47 agama agocara nirvANamArga che, emAM saMzaya nathI. potAnI zaktie, sadgurunA Azraya vinA, te mArga zodhavo azakya che; ema vAraMvAra dekhAya che, eTaluM ja nahIM, paNa zrI sarucaraNanA Azraye karI bodhabIjanI prApti thaI hoya evA puruSane paNa sadgurunA samAgamanuM ArAdhana nitya For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 2 zikSAmRta kartavya che. jagatanA prasaMga jotAM ema jaNAya che ke, tevA samAgama ane Azraya vinA nirAlaMba bodha sthira rahevo vikaTa che. jo bodha sthira na rahe to puruSArtha to kyAMthI thAya ? 648 dezyane adRzya karyuM, ane adRzyane dRzya karyuM evuM jJAnI puruSonuM AzcaryakAraka anaMta aizvarya vIrya vANIthI kahI zakAvuM yogya nathI. ApaNuM zarIra, ApaNuM kuTuMba, ApaNuM ghara, ApaNo dhaMdho ane milakata e badhuM jeTaluM dazya che ene jJAnIe adazya karyuM che. bahAramAM ja jenI vRtti phare che ane huM koNa chuM e khabara nathI. ene mATe AtmA adazya che. jJAnI puruSoe AtmAne dazya karyo che. ane bAhya jagatane adazya karyuM che. A AzcaryakAraka che. enuM varNana karavuM saraLa nathI. u49 gayelI eka paLa paNa pAchI maLatI nathI, ane te amUlya che, to pachI AkhI AyuSyasthiti ! eka paLano hIna upayoga te eka amUlya kaustubha khovA karatAM paNa vizeSa hAnikAraka che, to tevI sATha paLanI eka ghaDIno hIna upayoga karavAthI keTalI hAnI thavI joIe ? ema ja eka dina, eka pakSa, eka mAsa, eka varSa ane anukrame AkhI AyuSya sthitino hIna upayoga e keTalI hAni ane keTalA azreyanuM kAraNa thAya e vicAra zukla hRdayathI tarata AvI zakaze. sukha ane AnaMda e sarva prANI, sarva jIva, sarva sattva ane sarva jaMtune niraMtara priya che, chatAM duHkha ane aAnaMda bhogave che enuM zuM kAraNa hovuM joIe? ajJAna ane te vaDe jiMdagIno hIna upayoga. hana upayoga thato aTakAvavAno pratyeka prANInI icchA hovI joIe, paraMtu kayA sAdhana vaDe ? gayelAM varSo pAchAM AvatAM nathI. mATe eka paLano paNa hIna upayoga na thAya teTalA sAvadha rahevuM joIe. ApaNA ajJAnane kAraNe hIna upayoga thAya che to tevuM ajJAna dUra thAya te mATe puruSArtha karavo joIe; jJAnIno satsaMga karavo joIe. 65o A patramAM kRpALudeve AraMbha ane parigrahano tyAga karavAno upadeza Apyo che. aMtarmukhadaSTi je puruSonI thaI che, te puruSone paNa satata jAgRtirUpa bhalAmaNa zrI vItarAge For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 33 kahI che, kema ke anaMtakALanA adhyAsavALA padArthono saMga che, te kaMI paNa dRSTine AkarSe evo bhaya rAkhavA yogya che. AvI bhUmikAmAM A prakAre bhalAmaNa ghaTe che, ema che to pachI vicAradazA jenI che evA mumukSu jIve satata jAgRti rAkhavI ghaTe ema kahevAmAM na AvyuM hoya, to paNa spaSTa samajI zakAya ema che ke mumukSu jIve che je prakAre paraadhyAsa thavA yogya padArthodino tyAga thAya, te te prakAre avazya karavo ghaTe. jo ke AraMbhaparigrahano tyAga e sthULa dekhAya che tathApi aMtarmukhavRttino hetu hovAthI vAraMvAra teno tyAga upadezyo che. upa1 jema che tema AtmasvarUpa jANyuM tenuM nAma samajavuM che. tethI upayoga anya vikalparahita thayo tenuM nAma zamAve chevastutAe baMne eka ja che. jema che tema samajAvAthI upayoga svarUpamAM samAyo, ane AtmA svabhAvamaya thaI rahyo e prathama vAkya "samajIne zamAI rahyA teno artha che. upapa nizadina rainameM nIMda na Ave, nara tabadi nArAyana pAve - (zrI suMdaradAsajI) rAtrI-divasa evI jhuraNA thAya ke nidrA paNa harAma thaI jAya. ATalI tAlAvelI jAge tyAre bhagavAnane meLave. paramAtmAne pAmI zake. 658 be abhiniveza ADA AvI UbhA rahetA hovAthI jIva mithyAtvano tyAga karI zakato nathI. te A pramANe : "laukika" ane "zAstrIya'. krame karIne satsamAgamayoge jIva jo te abhiniveza choDe to 'mithyAtva'no tyAga thAya che, ema vAraMvAra jJAnI puruSoe zAstrAdi dvArAe upadezya chatAM jIva te choDavA pratye upekSita zA mATe thAya che ? te vAta vicAravA yogya che. abhiniveza eTale Agraha jyAM sudhI te Agraha chUTato nathI tyAM sudhI mithyAtva jatuM nathI. mATe abhiniveza choDavA joIe. For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 550 zraddhA jJAna lahyAM che topaNa, jo navi jAya pamAyo (pramAda) re; vaMdhya taru upama te pAme, saMyama ThANa jo nAyo re; gAyo re, gAyo, bhale vIra jagadguru gAyo. (saMyama zreNI stavana 4-3, 50 5. zrI uttamavijayajI) zraddhA ane jJAna prApta thayAM che chatAM paNa pote sAdhanAmAM thato pramAda na choDe to AtmasvabhAvamAM sthira na thaI zakAya, tethI zraddhA, jJAna hoya chatAM pramAdano tyAga na kare to te vAMjhiyA jhADa jevo gaNAya. tene saMyamanI prApti na thAya. pachI bhalene te bhagavAna zrI mahAvIranI stuti karato hoya, topaNa sthiratA na thAya. zikSAmRta 554 sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa A saMsArane vize mAtra eka vairAgya ja abhaya che. moTA munione je verAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to gRhavAsane vize jene prAye vartatI hatI, evA zrI mahAvIra, RSabhAdi puruSo paNa tyAgane grahaNa karI cAlI nIkaLyA, e ja tyAganuM utkRSTapaNuM upadezyuM che. gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI, tema chatAM paNa jJAnIne paNa tyAgavyavahAranI bhalAmaNa paramapuruSoe upadezI che; kemake tyAga ezvaryane spaSTa vyakta kare che, tethI ane lokane upakArabhUta che tethI, tyAga akartavyalakSe kartavya che, emAM saMdeha nathI. svasvarUpane vize sthiti tene 'paramArthasaMyama' kahyo che. te saMyamane kAraNabhUta evA anya nimittonA grahaNane 'vyavahArasaMyama' kahyo che. koI jJAnIpuruSoe te saMyamano paNa niSedha karyo nathI. paramArthanI upekSA (lakSa vagara) e je vyavahArasaMyamamAM ja paramArthasaMyamanI mAnyatA rAkhe tenA vyavahArasaMyamano, teno abhiniveza TALavA niSedha karyo che. paNa vyavahArasaMyamamAM kaMI paNa paramArthanI nimittatA nathI, ema jJAnIpuruSoe kahyuM nathI. 557 mahAtmA buddha (gotama) jarA, dAritrya, roga ane mRtyu e cArane eka AtmajJAna vinA anya sarva upAye ajita dekhI, jene vize tenI utpattino hetu che, evA saMsArane choDIne cAlyA jatA For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 135 havA. zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSoe e ja upAya upAsyo che; ane sarva jIvone te upAya upaddezyo che. te AtmajJAna durgamya prAye dekhIne niSkAraNa karUNAzIla evA te puruSoe bhaktimArga prakAzyo che, je sarva azaraNane nizcaLa zaraNarUpa che, ane sugama che. mahAtmA gautama buddha nAnA rAja kumAra hatA tyAre jyotiSIoe evI AgAhI karelI ke kAM to teo mahAna cakravartI rAjA thaze ane kAM to teo gRhatyAga karIne mahAna dharmapravartaka thaze. eTale emanA pitAe nokarone evI bhalAmaNa karelI ke koI duHkhI, daridrI, rogI, vRddha mANasa ke mRtyu pAmelA mANasanuM zaba emanI najare na paDe te rIte sAcavazo. chatAM e cAre gautamanI najare paDyA hatA ane te saMsAranA svarUpanA ciMtanamAM paDI gayA hatA, ane saMsArathI chUTI javA temaNe gRhatyAga karyo hato. 668 asaMga evuM AtmasvarUpa satsaMgane yoge sauthI sulabhapaNe jaNAvA yogya che, emAM saMzaya nathI. satsaMganuM mahAbhya sarva jJAnI puruSoe atizaya karI kahyuM che, te yathArtha che. emAM vicAravAnane koI rIte vikalpa thavA yogya nathI. u70 jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, to paNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya che. sarva duHkhathI mukta thavAno sarvotkRSTa upAya AtmajJAnane kahyo che, te jJAnI puruSonAM vacana sAcAM che, atyaMta sAcAM che. jyAM sudhI jIvane tathArUpa AtmajJAna na thAya tyAM sudhI AtyaMtika baMdhananI nivRtti na hoya emAM saMzaya nathI. te AtmajJAna thatAM sudhI jIve mUrtimAna AtmajJAnasvarUpa evA sadgurudevano niraMtara Azraya avazya karavA yogya che, emAM saMzaya nathI. te Azrayano viyoga hoya tyAre AzrayabhAvanA nitya kartavya che. 672 mAre kAma krodha saba, lobha moha pIsi DAre, Indriha katala kari kiyo rajapUto che; mAryo mahA matta mana, mAre ahaMkAra mIra, mAre mada machara huM, aiso rana rUto che; For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 36 zikSAmRta mArI AzA tRSNA puni, pApinI sApinI dola, sabako saMhAra kari, nija pada pahUto che; suMdara kahata eso, sAdhu kou zUravIra, veri saba mArike, nizcita hoI sUto che. (suMdaravilAsa zrI suMdaradAsa zUrAtana aMga 21-11) dhyAna dvArA jeNe kAma, krodha, lobha ane mohano kSaya karI nAkhyo che. pAMca jJAnendriyonA viSayono nAza karanAra koIka rAjapUta-zUravIra hoya che, te karI zake che. jeNe mahAmatta masta thayelA manane mArI nAkhyuM che, jeNe ahaMkArarUpI mIrano nAza karyo che. jeNe mada-abhimAna ane matsarabhAva-IrSAbhAvano nAza karyo che. Avo zUravIra koI raNamAM jaIne potAnA AMtarazatruo sAthe yuddha karI tene haTAvI de che AzA tRSNAno nAza karyo che, puNya ne pAparUpa be sApinIno nAza karyo che ema karIne e potAnA lakSya pahoMcI gayo che. zrI suMdaradAsa kahe che ke Avo koIka zUravIra sAdhu hoya te potAnA badhA ja AMtara zatruono nAza karIne nizcita thaIne sUto che. eTale ke te potAnA AtmAmAM jAgRta thaI gayo che ane saMsArabhAvamAM sUI gayo che. 174 dehadhArI chatAM nirAvaraNa jJAna sahita varte che, evA mahApuruSone trikALa namaskAra. aMdhakArane vize paDelA padArthane manuSyacakSu dekhI zake nahIM, tema dehane vize rahyA evA jJAnI ke vItarAgane jagatadaSTi jIva oLakhI zake nahIM. jema aMdhakArane vize paDelo padArtha manuSyacakSuthI jovAne bIjA koI prakAzanI apekSA rahe che; tema jagatadaSTi jIvone jJAnI ke vItarAganA oLakhANa mATe vizeSa zubha saMskAra ane satsamAgamanI apekSA yogya che. je dehadhArI sarve ajJAna ane sarva kaSAya rahita thayA che, te dehadhArI mahAtmAne trikALa paramabhaktithI namaskAra ho! namaskAra ho! te mahAtmA varte che te dehane, bhUmine, gharane, mArgane, AsanAdi sarvane namaskAra ho ! namaskAra ho !" u77 AtmAne vAstavapaNe upakArabhUta evo upadeza karavAmAM jJAnI puruSo saMkSepatAthI varte nahIM, ema ghaNuM karIne banavA yogya che, tathApi be kAraNe karIne te prakAre paNa jJAnI puruSo varte che : (1) te upadeza jijJAsu jIvana vize pariNAmI thAya evA saMyogone vize te jijJAsu jIva vartato na hoya, For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI athavA te upadeza vistArathI karye paNa grahaNa karavAnuM tene vize tathArUpa yogyapaNuM na hoya, to jJAnIpuruSa te jIvone upadeza karavAmAM saMkSepa5Ne paNa varte che; (2) athavA potAne bAhya vyavahAra evA udayarUpe hoya ke te upadeza jijJAsu jIvane pariNamatAM pratibaMdharUpa thAya, athavA tathArUpa kAraNa vinA tema vartI mukhyamArgane virodharUpa ke saMzayanA heturUpa thavAnuM kAraNa banatuM hoya to paNa jJAnIpuruSo saMkSepapaNe upadezamAM pravarte athavA mauna rahe. sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLyAthI paNa jIva upAdhirahita thato nathI, kema ke jyAM sudhI aMtarapariNati para dRSTi na thAya ane tathArUpa mArge na pravartAya tyAM sudhI sarvasaMgaparityAga paNa nAma mAtra thAya che; ane tevA avasaramAM paNa aMtarapariNati para dRSTi devAnuM bhAna jIvane AvavuM kaThaNa che. vadhAre zuM lakhIe ? jeTalI potAnI zakti hoya te sarva zaktithI eka lakSa rAkhIne, laukika abhinivezane saMkSepa karIne, kaMI paNa apUrva nirAvaraNapaNuM dekhAtuM nathI mATe samajaNanuM mAtra abhimAna che ema jIvane samajAvIne, je prakAre jIva jJAna, darzana cAritrane vize satata jAgrata thAya te ja karavAmAM vRtti joDavI, ane rAtridivasa te ja ciMtAmAM pravartavuM e ja vicAravAna jIvanuM kartavya che; ane tene mATe satsaMga, satzAstra ane saraLatAdi nijaguNo upakArabhUta che, ema vicArIne teno Azraya karavo yogya che. 678 jemAM kSaNavAramAM harSa ane kSaNavAramAM zoka thaI Ave evA A vyavahAramAM je jJAnIpuruSo samadazAthI varte che, tene atyaMta bhaktithI dhanya kahIe chIe; ane sarva mumukSu jIvane e ja dazA upAsavA yogya che, ema nizcaya dekhIne pariNati karavI ghaTe che. 137 577 1. je jJAnamAM dehAdi adhyAsa maTyo che, ane anya padArthane vize ahaMtA mamatA vartatA nathI, tathA upayoga svabhAvamAM pariName che, arthAt jJAna svarUpapaNuM bhaje che, te jJAnane 'nirAvaraNa jJAna' kahevA yogya che. 2. sarva jIvone eTale sAmAnya manuSyone jJAnI ajJAnInI vANIno bheda samajAvo kaThaNa che, e vAta yathArtha che; kema ke kaMIka zuSkajJAnI zIkhI laIne jJAnInA jevo upadeza kare, eTale temAM vacananuM samatulyapaNuM jovAthI zuSkajJAnIne paNa sAmAnya manuSyo jJAnI mAne, maMda dazAvAna mumukSu For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zikSAmRta jIvo paNa tevA vacanathI bhrAMti pAme; paNa utkRSTadazAvAna mumukSu puruSa zuSkajJAnInI vANI, jJAnInI vANI jevI zabda joI prAye bhrAMti pAmavA yogya nathI, kema ke zuSkajJAnInI vANImAM Azaye jJAnInI vANInI tulanA hotI nathI. jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che; ane anubhava sahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. ajJAna ane jJAnano bheda jene samajAyo che, tene ajJAnI ane jJAnIno bheda saheje samajAvA yogya che. pUrvakALe jJAnI thaI gayA hoya, ane mAtra temanI mukhavANI rahI hoya to paNa vartamAnakALe jJAnI puruSa ema jANI zake che ke A vANI jJAnI puruSanI che, kema ke rAtri divasanA bhedanI peThe ajJAnIjJAnInI vANIne vize Azaya bheda hoya che, ane AtmadazAnA tAratamya pramANe AzayavALI vANI nIkaLe che. te Azaya, vANI parathI 'vartamAna jJAnI puruSa' ne svAbhAvika dRSTigata thAya che. ane kahenAra puruSanI dazAnuM tAratamya lakSagata thAya che. atre je vartamAna jJAnI" zabda lakhyo che, te koI vizeSa prajJAvaMta, pragaTa bodhabIjasahita puruSa zabdanA arthamAM lakhyo che. jJAnInAM vacanonI parIkSA sarva jIvane sulabha hota to nirvANa paNa sulabha ja hota. upayoganuM eka samayavartIpaNuM, kaSAyarahitapaNuM thayA pachI thAya che, mATe eka samayanuM, eka paramANunuM ane eka pradezanuM jene jJAna thAya tene kevaLajJAna pragaTe ema kahyuM che, te satya che. jJAnI ane ajJAnInI tulanA karI jJAnIne kema oLakhI zakAya te kRpALudeve batAveluM che. 680 jenI mokSa sivAya koIpaNa vastunI icchA ke spRhA nahotI ane akhaMDa svarUpamAM ramaNatA thavAthI mokSanI icchA paNa nivRtta thaI che, tene he nAtha ! tuM tuSTamAna thaIne paNa bIjuM zuM ApavAno hato ? kRpALu ! tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che tyAM have to levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe ane e ja amAro parama AnaMda che. kalyANanA mArgane ane paramArtha svarUpane yathArtha rIte nahIM samajanArA ajJAnI jIvo, potAnI matikalpanAthI mokSamArgane kalpI, vividha upAyomAM pravartana karatAM chatAM mokSa pAmavAne badale saMsAra paribhramaNa karatAM jANI niSkAraNa karUNAzIla evuM amAruM hRdaya raDe che. kRpALudeva muMbaImAM potAnI peDhImAM beThA hatA. mahAvIra jayaMtinA caitrasuda 13no divasa For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 39 hato te vakhate mahAvIra bhagavAnano varaghoDo nIkaLyo kRpALudeve e joyo. benDavAjAM vAgatAM hatAM ane badhA nAcatA hatA. temaNe te joyuM e vakhate potAnI rojanIzImAM A pramANe lakhyuM hatuM. vartamAna vidyamAna vIrane bhUlI jaI, bhUtakALanI bhramaNAmAM virane zodhavA mATe athaDAtA jIvone zrI mahAvIranuM darzana kyAMthI thAya? o duSamakALanA durbhAgI jIvo ! bhUtakALanI bhramaNAne choDIne vartamAna vidyamAna evA mahAvIranA zaraNe Avo eTale tamAruM zreya ja che. saMsAranA tApathI trAsa pAmelA ane karmabaMdhanathI mukta thavA icchatA paramArthapremI jijJAsu jIvonI trividha tApAgnine zAMta karavAne ame amRtasAgara chIe. mumukSu jIvonuM kalyANa karavAne mATe ame kalpavRkSa ja chIe. vadhAre zuM kahevuM? A viSamakALamAM parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe, kema ke ame paramAtmasvarUpa thayA chIe. A aMtaraanubhava paramAtmapaNAnI mAnyatAnA abhimAnathI udbhavelo lakhyo nathI, paNa karma baMdhanathI duHkhI thatA jagatanA jIvonI parama kAruNyavRtti thavAthI, temanuM kalyANa karavAnI tathA temano uddhAra karavAnI niSkAraNa karuNA e ja A hRdayacitAra pradarzita karavAnI preraNA kare che. - OM zrI mahAvIra (aMgata) 684 anya puruSakI dRSTi meM, jaga vyavahAra lakhAya; vRndAvana, jaba jaga nahIM, kauna vyavahAra, batAya. (zrI vihAra vRndAvana) mIrAMbAI vRndAvanamAM jaIne gosAMIjIne maLavAnI icchA kare che ane saMdezo mokalAve che tyAre gosAIjI kahe che ke huM koI strInuM mukha joto nathI. tyAre mIrAMbAI A zabdo bole che ke bIjA badhA lokonI dRSTimAM jagatano vyavahAra dekhAya che paNa jyAM vRndAvana e jagata nathI to teno zuM vyavahAra hoI zake ? je AtmArAmI saMta che tene kayo vyavahAra rahe ? koI vyavahAra rahetA nathI. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 40 zikSAmRta 687 karavA pratye vRtti nathI, athavA eka kSaNa paNa jene karavuM bhAsatuM nathI, karavAthI utpanna thatAM phaLa pratye jenI udAsInatA che, tevA koI AptapuruSa tathArUpa prArabdhayogathI parigraha saMyogAdimAM vartatA dekhAtA hoya, ane jema icchaka puruSa pravRtti kare, udyama kare tevA kArya sahita pravartamAna jovAmAM AvatA hoya, to tevA puruSane vize jJAnadazA che, ema zI rIte jANI zakAya ? eTale te puruSa Akha (paramArtha arthe pratIti karavA yogya) che, athavA jJAnI che, ema kyA lakSaNe oLakhI zakAya ? kadApi koI mumukSune bIjA koI puruSanA satsaMgayogathI ema jANavAmAM AvyuM, to te oLakhANamAM bhrAMti paDe tevo vyavahAra te puruSa vize pratyakSa dekhAya che, te bhrAMti nivRtta thavA mATe mumukSu jIve tevA puruSane kevA prakArathI oLakhavA ghaTe ke jethI tevA vyavahAramAM vartatAM paNa jJAnalakSaNapaNuM tenA lakSamAM rahe? AptapuruSa eTale jJAnI puruSa 692 durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMtavAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM; paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. janmajarAmaraNaAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane vize varte che, te puruSano Azraya ja jIvane janmajarAmaraNAdino nAza karI zake, kema ke te yathAsaMbhava upAya che. saMyoga saMbaMdhe A deha pratye A jIvane prArabdha haze te vyatIta thaye te dehano prasaMga nivRtta thaze. teno game tyAre viyoga nizcaye che. paNa AzrayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che, ke je Azrayane pAmIne jIva te bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa svasvarUpamAM sthiti kare. zrI sadgurue kahyo che evA nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha, strI, putrAdi koI paNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. 694 yogadhArIpaNuM eTale mana, vacana ane kAyA sahita sthiti hovAthI AhArAdi arthe pravRtti thatAM upayogAMtara thavAthI kaMI paNa vRttino eTale upayogano temAM nirodha thAya. eka vakhate be upayoga For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI koIne varte nahIM evo siddhAMta che; tyAre AhArAdi pravRttinA upayogamAM vartatA kevaLajJAnIno upayoga kevaLajJAnanA jJeya pratye varte nahIM, ane jo ema bane to kevaLajJAnane apratihata kahyuM che, te pratihata thayuM gaNAya. atre kadApi ema samAdhAna karIe ke, ArasIne vize jema padArtha pratibiMbita thAya che, tema kevaLajJAnane vize sarva dezakALa pratibiMbita thAya che, kevaLajJAnI temAM upayoga daIne jANe che ema nathI, sahajasvabhAve ja temanAmAM padArtha pratibhAsyA kare che; mATe AhArAdimAM upayoga vartatA sahajasvabhAve pratibhAsita evA kevaLajJAnanuM hovApaNuM yathArtha che, to tyAM prazna thavA yogya che ke : 'ArasIne vize pratibhAsita padArthanuM jJAna ArasIne nathI, ane atre to kevaLajJAnIne tenuM jJAna che ema kahyuM che, ane upayoga sivAya AtmAnuM bIjuM evuM kyuM svarUpa che ke AhArAdimAM upayoga pravarto hoya tyAre kevaLajJAnamAM thavA yogya jJeya AtmA tethI jANe ? sarva dezakALAdinuM jJAna kevaLIne hoya te kevaLI 'siddha'ne kahIe to saMbhavita thavA yogya gaNAya; kema ke tene yogadhArIpaNuM kahyuM nathI. AmAM paNa prazna thavA yogya che, tathApi yogadhArInI apekSAthI siddhane vize tevA kevaLajJAnanI mAnyatA hoya, to yogarahitapaNuM hovAthI temAM saMbhavI zake che, eTaluM pratipAdana karavAne arthe lakhyuM che, siddhane tevuM jJAna hoya ja evo artha pratipAdana karavAne lakhyuM nathI. joke jinAgamanA rUDhiartha pramANe jotAM to 'dehadhArI kevaLI' ane 'siddha'ne vize kevaLajJAnano bheda thato nathI; beyane sarva dezakALAdinuM saMpUrNa jJAna hoya ema rUDhiartha che. bIjI apekSAthI jinAgama jotAM judI rIte dekhAya che. jinAgamamAM A pramANe pAThArtho jovAmAM Ave che : 141 : kevaLajJAna be prakAre kahyuM. te A pramANe- 'sayogI bhavastha kevaLajJAna', 'ayogI bhavastha kevaLajJAna' sayogI kevaLajJAna be prakAre kahyuM te A pramANe :- prathama samaya eTale UpajatI vakhatanuM sayogI kevaLajJAna; aprathama samaya eTale ayogI thavAnA praveza samaya pahelAMnuM kevaLajJAna; ema ayogI bhavastha kevaLajJAna be prakAre kahyuM che te A pramANe :- prathama samaya kevaLajJAna ane aprathama eTale siddha thavA pahelAMnA chellA samayanuM kevaLajJAna. e Adi prakAre kevaLajJAnanA bheda jinAgamamAM kahyA che, teno paramArtha zo hovo joIe ? kadApi ema samAdhAna karIe ke bAhya kAraNanI apekSAthI kevaLajJAnanA bheda batAvyA che, to tyAM ema zaMkA karavA yogya che ke 'kazo paNa puruSArtha siddha thato na hoya ane jemAM vikalpano avakAza na hoya temAM bheda pADavAnI pravRtti jJAnInA vacanamAM saMbhavIta nathI. prathama samaya kevaLajJAna ane aprathama samaya kevaLajJAna evo bheda pADatAM kevaLajJAnanuM tAratamya vadhatuM ghaTatuM hoya to te bheda saMbhave, paNa tAratamyamAM tema nathI; tyAre bheda pADavAnuM kAraNa zuM ? e Adi prazna atre saMbhave che, te para ane prathamanA patra para yathAzakti vicAra kartavya che. For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 2 zikSAmRta 706 (1) vRtti Adi saMkSepa abhimAnapUrvaka thato hoya to paNa karavo ghaTe. vizeSatA eTalI ke te abhimAna para niraMtara kheda rAkhavo. tema bane to krame karIne vRttiAdino saMkSepa thAya, ane te saMbaMdhI abhimAna paNa saMkSepa thAya. (2) ghaNe sthaLe vicAravAna puruSoe ema kahyuM che ke jJAna thaye kAma, krodha, tRSNAdi bhAva nirmULa thAya. te satya che, tathApi te vacanono evo paramArtha nathI ke jJAna thayA prathama te moLAM na paDe ke ochAM na thAya. mULasahita cheda to jJAna karIne thAya, paNa kaSAyAdinuM moLApaNuM ke ochApaNuM na thAya tyAM sudhI jJAna ghaNuM karIne utpanna ja na thAya. jJAna prApta thavAmAM vicAra mukhya sAdhana che; ane te vicArane vairAgya (bhoga pratye anAsakita) tathA upazama (kaSAyAdinuM ghaNuM ja maMdapaNuM, te pratye vizeSa kheda) e be mukhya AdhAra che, ema jANI teno niraMtara lakSa rAkhI tevI pariNati karavI ghaTe. sapuruSanA vacananA yathArtha grahaNa vinA vicAra ghaNuM karI udbhava thato nathI; ane puruSanA vacananuM yathArtha grahaNa, sapuruSanI pratIti e kalyANa thavAmAM sarvotkRSTa nimitta hovAthI temanI "ananya Azrayabhakti' pariNAma pAmyathI thAya che. ghaNuM karI ekabIjAM kAraNone anyonyAzraya jevuM che. kyAMka koInuM mukhyapaNuM che, kyAMka koInuM mukhyapaNuM che, tathApi ema to anubhavamAM Ave che ke kharekharo mumukSu hoya tene puruSanI "Azrayabhakti' ahaMbhAvAdi chedavAne mATe ane alpakALamAM vicAradazA pariNAma pAmavAne mATe utkRSTa kAraNarUpa thAya che. (3) ghaNuM karIne puruSane vacane AdhyAtmikazAstra paNa AtmajJAnano hetu thAya che kema ke paramArthaAtmA zAstramAM vartato nathI, puruSamAM varte che. 708 jaina darzananI rItie jotAM samyagdarzana ane vedAMtanI rItie jotAM kevaLajJAna amane saMbhave che. jainamAM kevaLajJAnanuM svarUpa lakhyuM che, te ja mAtra samajAvuM muzkela thaI paDe che. vaLI vartamAnamAM te jJAnano temaNe ja niSedha karyo che, jethI tatsaMbaMdhI prayatna karavuM paNa saphaLa na dekhAya. jaina prasaMgamAM amAro vadhAre nivAsa thayo che to koIpaNa prakAre te mArgano uddhAra ama jevAne dvAre vizeSa karIne thaI zake, kemake tenuM svarUpa vizeSa karIne samajAyuM hoya e Adi, For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 143 vartamAnamAM jainadarzana eTaluM badhuM avyavasthita athavA viparIta sthitimAM jovAmAM Ave che ke, temAMthI jANe jinane... gayo che, ane loko mArga prarUpe che. bAhya kuTAro bahu vadhArI dIdho che, ane aMtarmArganuM ghaNuM karI jJAna viccheda jevuM thayuM che. vedokta mArgamAM base cArase varSe koI moTA AcArya thayA dekhAya che ke jethI lAkho mANasone vedokta rIti saceta thaI prApta thaI hoya. vaLI sAdhAraNa rIte koI koI AcArya athavA te mArganA jANakAra sArA puruSo emane ema thayA kare che, ane jene mArgamAM ghaNAM varSa thayAM tevuM banyuM dekhAtuM nathI. jene mArgamAM prajA paNa ghaNI thoDI rahI che, ane temAM seMkaDo bheda varte che, eTaluM ja nahIM paNa mULamArganI sanmukhanI vAta paNa temane kAne nathI paDatI, ane upadezakanA lakSamAM nathI, evI sthiti varte che. 710 | OM || jIvanI UMcAmAM UMcI dazA thAya enuM A varNana che. eTale AtmAnuM-paramAtmAnuM saMpUrNa varNana che. kRpALudeve koInA upara A patra lakhyo nathI paNa emaNe vaDavAmAM beThA beThA noMdha karI haze. AtmA AtmA saccidAnaMda vidvAnaMdra pahelAM upara 'OM' lakhI, pachI DAbI tarapha "AtmA', 'saccidAnaMda gujarAtImAM lakhyuM eTale lipi gujarAtI che ane jamaNI tarapha 'AtmA', 'saccidAnaMda' e bALabodha lipimAM lakhyuM. eka ja cIja sat eTale zuddha Atma dravya, cit eTale saMpUrNa jJAnavALo ane AnaMda eTale mokSanA sukhano AnaMda bhogavanAro. evA AtmA koNa hoya? paramAtmA ane kAM to sAdhakano mahAna AtmA je TheTha sudhI lagabhaga pahoMcyo hoya evo AtmA, e sukha kevuM che ? enAthI moTuM bIjuM sukha nathI ane e sukha evuM che ke jo eka phere AvI jAya to pachI jAya nahIM. have AtmA kevo che enI vyAkhyA kRpALudeva pote noMdhe che ke : jJAnApekSAe sarvavyApaka, saccidAnaMda evo huM AtmA eka chuM. ema vicAravuM, dhyAvavuM. A mAtra AtmAnuM varNana karyuM che. tame kaho ke huM koNa chuM ? kevI rIte AtmA oLakhAya ? juo ahIM eka eka zabda AtmAne lagato ja che. 'jJAnApekSAe sarvavyApaka che. sarvavyApaka eTale sarva jANaMgapaNe badhuM jANe che. sAme keTalAM bilDiMga che, keTalA mALa che, ahIM ApaNe beThA chIe tenA gokhanI jALI, saLiyA jhINI jhINI vastuo badhuM jANe che. e koNa jANe che ? For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zikSAmRta aMdara beThelo AtmA. eTale sarvavyApI tyAM paNa pahoMcI gayo. bIjo dAkhalo A eka vRkSa che e huM jAuM chuM e AkhuM vRkSa, enI DALIo, enA pAMdaDe pAMdaDAM meM jANyAM, eTale vyApakapaNe tyAM jANyuM. eTale ene pAMdaDe pAMdaDe mAro upayoga pharI vaLyo. evI AtmAnI zakti che. vicAra zeno karavo ke saccidAnaMda evo AtmA huM eka chuM. ata chuM, baita (bepaNuM) nathI. kyAre vicArIe ? ApaNe to vicArane tALuM mAryuM che. lokonuM mana to jANe bhaTakavA mATe sarajAyeluM che. paNa have ApaNuM mana to kAMI bhaTakavA mATe nathI, vicAravA mATe che. to ema vicAravuM ane pachI enuM dhyAna karavuM. AtmA kevo che ? nirmaLa, atyaMta nirmaLa, parama zuddha, caitanyaghana, pragaTa AtmasvarUpa che. nirmaLakyAMya DAgha nahIM, caitanyaghana atyaMta nirmaLa che. sphaTika jevo nirmaLe, enAmAM kAMI paNa DAgha nathI, DAgha to ApaNe tharanA thara lagADyA che, ane hajI lagADIe chIe. AtmA che, ene badale A badhI jaMjALa che, e huM ane mAruM. A zarIra eTale huM ema mAnyuM che, to navA karmo baMdhAtAM jAya che, baMdhAtAM ja jAya che. phakta zuddha nahIM, paNa parama zuddha enA jevo zuddha koI na hoya. caitanyAnapaNuM e AtmAno moTo guNa che. caitanya guNa konAmAM kahevAya ? A zarIramAM AtmA hoya to eka jagyAethI bIjI jagyAe jaI zake, UDI zake. A zarIra AtmA vagaranuM hoya to UDe ke cAle ? ema A caitanyaghana zabda samajavA jevo che. cha padamAM kRpALudeve ema kahyuM che ke ghaTapaTAdi ApaNe oLakhavA hoya to enA guNa jovA joIe. ema AtmAne ALakhavA hoya to enA guNa jovA joIe. to guNa kyA che ? svapara prakAzakapaNuM. potAne jANe ane parane jANe. parane eTale bAhya jagata AkhAne jANe, ane caitanyaghana eTale jIvato jAgatAM prakAzamaya. caitanyaghana eTale jIvatuM jAgatuM-pragaTa Atma svarUpa. e caitanya che eTale bhaya lAge tyAra bAga. sarpa nIkaLe to hamaNAM badhA UThIne bhAgavA mAMDaze. e aMdara caitanya che to doDI zakAya che. jo caitanya cAlyuM gayuM hoya to zaba paDyuM rahe tyAM ja bhAgI na zake. sarvane bAda karatAM karatAM je abAdhya anubhava rahe che te AtmA che. A AtmA che. cAkhkho batAvyo che. kALidAsabhAI to ema kahetA ke A zarIramAM AtmA zuM che ? ene choTamanI vANImAM chelluM kAvya che temAM pAMca vaDIyA bAMdhI ane AtmAne Ama deDavI mUkyA lyo A AtmA. keTaluM spaSTa samajAvyuM, ema A patramAM samajAvyuM che. For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI A pUla zarIra e huM nathI, paNa ApaNe to enA upara ja, e ja huM chuM ema mAnIne ghAvasela laIe chIe. ghAvasela khabara che ne kyAre ghAvasela levAya ? mahoramamAM tAjIA nIkaLe tyAre. ApaNe paNa savArathI sAMja sudhI e ja karIe chIe. samajyA ne ! A sUkSma zarIra e huM nathI. A sthULa zarIrane kAMI thAya lohI nIkaLe to kAMI ApaNane thAya ? jo na thAya to ApaNe pAmI jaIe. A zarIra to paDavAnuM ja che. rAjAnuM mRtyu thAya tyAre garuDapurANa vaMcAya, emAM parikSita rAjAne enA gurue kahyuM have tAruM mRtyu Ave che." rAjA pUche che bhagavAna keTalA divasamAM ?' to kahe, 'sAta divasanI vAra che.' to rAjA nAcyo. basa mane mAraga batAvo ke A dehamAM rahyA chatAM huM mukta thaI jAuM. sAta divasamAM mukta thaI gayA. emanuM kAma karI lIdhuM-sAta divasamAM, evo A mArga che. ApaNuM A sthULa zarIra e AtmA nathI. aMdara taijas zarIra che, je badhAne aMdara garamI Ape che ane ThekANe rAkhe che. e taijas zarIra e paNa AtmA nathI. tyAre trIjuM kArmaNa zarIra che, je A dehamAMthI maraNa vakhate nIkaLe che ane AtmAnI sAthe bheguM jAya che. AtmAne karma vaLagelAM che. AtmAno svabhAva to urdhvagatino che e to siddha zilAe jaI bhaTakAya paNa karma bAMdhyAM che enuM vajana che eTale jevAM karmabAMdhyAM hoya tevI gatimAM jaIne ene janma levo paDe che. e je kArpaNa zarIra che te paNa AtmA nathI. pAMca indriya e AtmA nathI, mana e AtmA nathI, buddhi e AtmA nathI, citta e AtmA nathI, ahaMkAra- ahaMbhAva e AtmA nathI. e sivAyano je jANanAro, jAgato, aMdara A badhI dRSTi karanArI beTho che e AtmA che. e huM chuM A neti neti'nuM ApaNe TUMku svarUpa karI dIdhuM. je sarvane jANe che te AtmA che. ATalAmAM ApaNe badhA beThA chIe teo jANe che ke jyAre ApaNe bhaNatA hatA tyAre zALAmAM "memarI resa' (Memory race) levarAvatA. A rUmamAM joI lyo, keTalA ArTikala che. be miniTa jovA de. pachI pAMca miniTa lakhavA de. AMkha baMdha karI do ane bIjI rUmamAM jAo ane lakho keTalA ArTikala che. to e jANanAro aMdara beTho che; dekhanAro aMdara beTho che. e na hoya to dekhAya ? AmAM ApaNe joIe keTalI vastuo paDI che ? badhAM pustako paDyAM che, Tebala che, palaMga che, sophA che, vagere vagere. jo e aMdara beTho che to ApaNe dekhIye chIe ane jANIe chIe. e na hoya to ? tyAre e guNa aMdara kyAM che e zodhI kADho. For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 zikSAmRta to e sarvane jANe che. e koNa che? aMdara beTho che e AtmA enA sAmuM juo. sarvane jove che, e emAM poravAya. potAnA zarIramAM poravAya. e pote ja jue che, jANe che enI gama nathI. je sarva bhAvane prakAze che te AtmA che. sarva bhAva zuM ? svabhAva, vibhAva, cetanano bhAva, jaDa-pudgalano bhAva, krodha, mAna, mAyA, lobha emAM pariNati ApaNI je thAya ene je prakAze che, e tamane kahe che ke juo A vibhAva ane A svabhAva, te AtmA che. A AtmAno moTAmAM moTo guNa che. hamaNAM krodha Ave to krodhane paNa e pichANe. aMdara beTho che e. atyAre to e maya thaI gayela che; tethI na pichANe. paNa enAthI judo rahe to khabara paDe, ke krodha tuM Avyo che paNa cAlyo jA, ahI tAruM kAma nathI. krodhane badale kSamA, mAnane badale laghutA-namratA, mAyAne badale saraLatA, lobhane badale saMtoSa, ema badhA bhAvane e pakaDe che. koNa ? jJAnI mANasa. ajJAnI to enI sAthe bhaLI jAya che. tyAre jJAnI to draSTA bhAve rahe. eTale je Ave ene cAlyA javuM paDe. upayogamaya AtmA che.' | upayoga sivAya eka saLInA be kaTakA karavA hoya to thaI zake nahIM. tame ahIMyAM AvyA. koI vAhanamAM, koI basamAM AvyA hazo, paNa aMdara AtmA che to ja khabara paDI ke AmAM besavuM che, A 67 naMbaranI basamAM - emAM ja besavAnuM che. A badhuM kone khabara paDe che ? ekalA AtmAne. e eno upayoga che. basamAM, caDhavAnuM eka taraphathI hoya, UtaravAnuM bIjI taraphathI hoya, jo e upayoga na rAkhe to e UtaravAne ThekANe caDhavA jAya ane caDhavAne ThekANe UtaravA jAya to goTALo thAya. A badho goTALo nathI thato enuM kAraNa AtmA che. soya parovavI hoya to AtmA che to parovAya. pahelAM soyanA nAkA jeTalo doro pAtaLo karavo paDe, pachI e upayoga vaDe poravAya. to e upayoga ema kahe che ke juo huM AtmA chuM. tame lakSa Apo. A pAMca indriyo che, enA dvArA, jema TorcathI ApaNe lAiTa pheMkIe chIe, ema AtmAnI lAITa pheMkAya che. je kAma karavuM hoya enA upara lAITa pheMkAya che to ja thAya che. e upayoga ema kahe che ke A AtmA che. AtmAne pakaDavo hoya to upayogathI pakaDavo. A AtmAe baLiyA thaIne pAMca indriyo meLavI che. tenA mAraphata prakAza pheMke che. be AMkha dvArA Torca pheMkIne kahe che ke juo huM ahIMyA che. tevI ja rIte nAka dvArA, jIbha dvArA, kAna dvArA, sparza dvArA jaNAve che ke juo huM ahIMyA chuM. AtmA pAMca indriyo dvArA ema kahe che ke tamAre mane jovo che to huM ahIMyA beTho chuM. kAnanuM kAma paDe tyAre upayoga tyAM mUkavo paDe, AMkhanuM kAma hoya to upayoga tyAM mUkavo paDe, nAkanuM kAma hoya to upayoga tyAM mUkavo paDe, moDhAnuM kAma hoya For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 147 to upayoga tyAM mUkavo paDe, sparza dvArA upayoga ThaMDaka ke garamIne anubhave che. A indriyanuM kArya che, paNa ekalI hoya to kAma na lAge. maDadu paDyuM hoya to kAma lAge ? na lAge. upayoga hoya to (eTale AtmA hoya to) kAma lAge. to have e upayogane ApaNe na pakaDI zakIe ? AvI jhINI vAto na samajAya eTale mahAtmAoe baLavAna dAkhalAo ApyA che. baLavAna dAkhalA zuM? to kahe, baheno roTalI kare che tyAre eka tarapha vaNe che, eka tarapha zeke che, eka tarapha pherave che, e badhAmAM emano upayoga pharato rahe che. jo roTalI pherave nahIM to dAjhI jAya; jo vaNavAmAM upayoga na rAkhe to sarakhI vaNAya nahIM. loTa bAMdhavAmAM paNa badhuM jo mApasara na hoya to sarakho badhAya nahIM. A badhuM kare che e upayoga che mATe. emAM ekamAM paNa upayoga na hoya to tyAM goTALA thaI jAya. tyAre e upayoga e ja AtmA che. have ene pakaDavo keTalo sahelo che. naTa doraDA para nAce che. nIce ToLuM che, te kikiyArI kare che paNa naTano upayoga to doraDA para ja hoya. jo doraDA para upayoga na rAkhe to nIce paDe. eTale upayoga e AtmA che. pAMca sAta sAhelIo haLImaLIne pANI bharavA jAya che, tALI de che, vAto kare che paNa eno upayoga gAgaramAM che. jo tyAM upayoga na rAkhe to gAgara nIce paDI jAya. lyo A AtmA che. AtmAne gotavo kAMI agharo che ? nathI. paNa ApaNe citta emAM detA nathI. ApaNuM citta, A zarIra, enA sagA, putra, pati, dhana, ghara, vAhano emAM rokAyeluM rahe che. have e kahe che ke e badhAmAMthI kheMcIne aMdara roko to hamaNAM tamane bhagavAna maLe. koI cIja oLakhavI hoya to enA guNa ane lakSaNathI te oLakhAya. A upayoga e AtmAnuM lakSaNa che. ane jJAna-darzana e AtmAnA guNa che. avyAbAdha samAdhi svarUpa AtmA che. e to bicAro samAdhimAM paDyo che. enuM svarUpa ja samAdhimaya che. paNa ApaNe ene sakhaNo rahevA daIe evA nathI. ApaNe to eno upayoga karIne, A saMsAramAM DUbelo rAkhIe chIe. eTale mAyA, mamatA, mohamAM emane ema jIvIe chIe, eTale avyAbAdha samAdhi kyAMthI Ave ? e to bahu muzkela che. hajI saMprajJAta samAdhi AvavI muzkela che to asaMprajJAta samAdhi to kyAMthI Ave ? samAdhi, yoganuM AThamuM aMga che. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema ATha aMga che. to jyAre samAdhi thAya tyAre ApaNo AtmA pragaTa thaI jAya. ' AtmA che. AtmA atyaMta pragaTa che, kema ke svasaMvedana pragaTa anubhavamAM che. For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zikSAmRta AtmA che. dekhAya che tamane ? hamaNAM hAtha upara agni mUkyo hoya to tenuM saMvedana thAya te svasaMvedana kahevAya, kAraNa ke aMdara AtmA che e rADa pADe. zItaLa barapha mUkIe, to ThaMDuM lAge; e zene lIdhe thAya che ? AtmA che to thAya che. ema tAva Ave to mAthuM garama lAge, duHkhe, A badhu saMvedana kahevAya. Ama AtmAnuM saMvedana anubhavavAmAM Ave che. svasaMvedana eTale AtmasvabhAvanuM vaMdana. te AtmA nitya che, anutpanna ane amilana svarUpa hovAthI. AtmA janmato nathI ane marato paNa nathI. koI saMyogAthI jenI utpatti na hoya teno nAza paNa na hoya. tethI AtmA marato nathI. ApaNane bIka motanI ja lAge che. sAcI vAta che ne ? AtmA nitya che, paNa ApaNane lAgato nathI. ApaNane to Dagale ne pagale motanI bIka lAge che. jo samajo ke mota ApaNuM nathI thatuM, AtmA marato ja nathI tyAre mata kone thAya che ? A zarIranuM. eka bIjo vAMdho che ke motanI bIka nathI lAgatI, paNa A badhuM bAtha bhIDIne beThA chIe, ApaNI milakata, strI, putra-patnI ene mohathI pakaDIne beThA chIe ane ema thAya che ke arara ! A badhuM mUkIne cAlyA javuM paDaze ! A ghora ajJAna che ke nahIM ? ema thAya to tenuM karma keTaluM lAge ? je vakhata jevI rIte javAnuM che emAM pheraphAra che ? chaThThanI sAtama thatI nathI, to keTalI samajaNa kahevAya ApaNI ? bahu DAhyA kahevAIe ne ! AvuM che ApaNuM. motanI bIka-e motanI nathI paNa e mohAMdhapaNuM che. ApaNe mohathI AMdhaLA banyA chIe. AtmA utpanna thato nathI, tema koI sAthe maLI jaIne ekameka thaI jato nathI. ajJAna dazAne kAraNe bhaLI jAya che paNa maLI jato nathI, mATe janma-maraNa kare che. paNa tamane jo jJAna prApta thayuM che to bhaLI jaIne ekameka thavuM na joIe, ane jyAM sudhI ApaNe ekameka na thaIe tyAM sudhI ApaNane navAM karma na baMdhAya; A enI kUMcI che. bhrAMtipaNe parabhAvano kartA che. jovA-jANavAnA bhAva e svabhAva ane e sivAyanA bIjA je je bhAva ApaNe karIe chIe e badhA parabhAva. bhrAMti eTale darzana moha, mithyAtva, UMdhI samajaNa kevI UMdhI samajaNa ? dizAbhrama pUrvane pUrva mAnavAne badale pazcimane pUrva mAnyuM che. basa, ame ATalA badhA DAhyA. pAMcamAM pUchAIe, badhA ema kahe che enA jevo koI hoziyAra nahIM ane chatAM amane dizAbhrama che ema kaho For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 149 cho ? to kahe, hA, jyAM sudhI dizAbhrama che, tyAM sudhI maraNa rahe. zuM dizAbhrama ? to kahe ke "A zarIra e huM' ema mAno cho. savAre UTho tyArathI rAtre sUvo tyAM sudhImAM zarIra e huM ema samajIne ja vatAM cho, ane kAma karo cho. A zarIra e huM nahIM paNa huM to A jANanAro, dekhanAro AtmA chuM ema jANIne ApaNe vartIe chIe ? nA. eTale ApaNe parabhAvanA kartA chIe, e prabhAvanuM kartApaNuM e ja darzanamoha che. e ja mithyAtva che. e ja ajJAna che. e ja avidyA che. e jyAM sudhI hoya tyAM sudhI janma maraNanA pherA TaLe nahIM. e ajJAnane kADho to sAcI samajaNa Ave. paNa kaDhAya kevI rIte ? AmAM mIThAza lAge che. tenA phaLano bhoktA che. jema bhrAMtithI parabhAvano karyA che, tema enAthI je karmo baMdhAya che tenA phaLano bhoktA che. e phaLa ApaNe ja bhogavavAM paDe che. ApaNA vatI koI bIjA bhogavI zake ? kahevAmAM Ave ke cAlo mane tamAro roga ApI do, to e azakya che. dardI ema kahe ke A to kAMI devAtA haze ? A to mAre ja bhogavavAnA che. jene Ave ene bhAMgavavAnuM che, eTale koI paNa kriyA niSphaLa jatI nathI. kartApaNuM hoya tyAM bhoktApaNuM che. eTale e karma bAMdhIe chIe te ApaNe ja bhogavavAM paDe che. karma na bAMdhIe ane sadehe mukta thaI jaIe to enuM phaLa muktapaNuM ja Ave. bhAna thaye svabhAvapariNAmI che. ApaNe dIkSA lIdhI che bhAna thavA mATenI. jo ApaNane bhAna thAya ke huM koNa chuM ? to svabhAva pariNati jAgRta thAya. gurukRpAthI, sazAstrathI, ApaNA puruSArthathI ApaNane jyAre bhAna thAya tyAre enI pariNati kevI hoya ? svabhAva pariNati hoya. A duniyAnA lokone dekhAya ke A badhuM kAma kare che, paNa e ne aMdara ja mRta hoya, enI svabhAvanI prarikRtimAM ja hoya, chatAM mana vacana, kAyAnA yoga kAma kare. sarvathA svabhAva pariNAma te mokSa che. eTale 24 kalAka svabhAvapariNati. A deha ja e pramANe AThe pahora mokSanuM sukha, svabhAva pariNati bhogavAtI hoya to mokSa javAnI ene icchA thAya ? e to AvavAnuM ja che, avazya AvavAnuM che. paNa je tyAM bhogavavAnuM che e ahIM bhogave che. e svabhAvamAM, mAtra enA sukhamAM, enA darzanamAM je magna che enuM nAma "mokSa che. sadguru, satsaMga, sanzAstra, sadvicAra ane saMyamAdi tenAM sAdhana che. " mAM javuM che tamAre ? to juo huM sAdhana batAvuM chuM ema kRpALudeva kahe che. kRpALudevano For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta rALaja mukAma hato tyAre 'he prabhu ! he prabhu !' lakhyuM vacamAM yamaniyama mUkyuM ke koI jIvano lakSa jaze. 'he prabhu ! he prabhu !' ane kSamApanA roja bolIe chIe, paNa koInuM lakSa jAya che ke emAM zuM lakhyuM che ? ane 'yamaniyama'mAM ema lakhyuM che ke bIjAM sAdhana bahu karyAM, paNa kAMI Aro Avyo nahIM, to have kAMI sAdhana bIjAM hovAM joIe. te A patramAM to ghaNAM che. sadguru eTale jene bhagavAna-AtmA maLela che evA guru pachI satsaMga, trIjuM sAdhana sastuM zAstra. Ama nAma ApaNe vAMcatA hoIe. vidvAna thayo. AmAMthI ghaNuM moDhe karyuM paNa jo ene yathArtha samajaNa na hoya ke eno yathArtha upayoga jema thavo joIe ema na kare to te phakta bhArarUpa bane che. pachI Ave sadvicAra; dhyAna karatAM je sadvicAra karo cho ke huM koNa chuM ? saMyama eTale jIvana kevuM hovuM joIe ? saMyama eTale dIkSA lIdhI ane mAtra kapaDAM badalAvyAM eTaluM ja basa nathI. paNa jhINI jhINI bAbatamAM paNa UMcuM jIvana hovuM joIe. pAMce indriya upara kAbu ane krodha, mAna, mAyA lobha e kaSAyone upazamAvavA, ene maMda karavA joIe. ATaluM kare to A sAdhano tamane mokSe laI jAya. 150 AtmAnA astitvathI mAMDIne nirvANa sudhInAM pada sAcAM che, atyaMta sAcAM che, kema ke pragaTa anubhavamAM Ave che. 'AtmA che', 'AtmA nitya che', 'AtmA karmano kartA che' 'AtmA karmano bhoktA che', 'AtmAno mokSa che' ane 'mokSano upAya che.' A saghaLA spaSTa anubhavamAM Ave che. bhrAMtipaNe AtmA parabhAvano kartA hovAthI, zubhAzubha karmanI utpatti thAya che. jyAM sudhI bhrAMti che. darzanamoha che, mithyAtva che, tyAM sudhI to kSaNe kSaNe karma baMdhAya che. jUnAM bhogavAya che ane e bhogavatAM bhogavatAM navAM karma baMdhAya che. ApaNAmAM ajJAna bhareluM che eTale ApaNo AtmA ghaDIbhara navaro besato nathI tethI kAM zubha karma bAMdhe che, che azubha karma bAMdhe che. jo bhrAMti jAya- ajJAna jAya- jJAna pragaTa thAya to karma na baMdhAya. karma lAge nahIM. kare badhuM chatAM karma lAge nahIM. karma saphaLa hovAthI te zubhAzubha karma AtmA bhogave che. je karmo bAMdhyA hoya ethI AtmAne kAM to zubha phaLa maLe ane kAM to azubha phaLa maLe. paNa phaLa bhogavavuM ja paDe. utkRSTa zubhathI utkRSTa azubha sudhInA sarva nyUnAdhika paryAya bhogavavArUpa kSetra avazya che. kSetra che. A puNya bhogavavA kyAM jAya ? A pApa bhogavavA kyAM jAya ? to kahe enAM kSetra For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 15 1 che. koI na mAne to kahe che ke utkRSTa zubha karmathI puNya baMdhAya che. tenA bhogavaTA mATe ekathI bAra devaloka temaja tethI uparanAM kSetra paNa che. utkRSTa pApathI karma baMdhAya to sAtamI naraka sudhInAM sthaLo cokkasa che. karma bhogavavA mATenAM, tene anurUpa kSetro avazya che, ane je te jagyAe karma bhogavavA javuM paDe che. nija svabhAva jJAnamAM kevaLa upayoge, tanmayAkAra, sahajasvabhAve, nirvikalpapaNe AtmA pariName te kevaLajJAna che. nija svabhAva jJAnamAM, potAnA svabhAvanA jJAnamAM, mAtra upayoga emAM ja rokAyelo hoya, eka paLa paNa upayoga bahAra na nIkaLe temAM ja lIna thayelo hoya. bIjI koI vAta aMdara Ave nahIM. AtmAnA svabhAve kudaratI rIte rahe, enA mATe puruSArtha karavAnI pachI jarUra na rahe. puruSArtha karavAnI atyAre jarUra che. kyAM sudhI ? e prApta na thAya tyAM sudhI jene saMkalpa vikalpa na thAya, ane nirvikalpa samAdhi prApta thaI hoya tene kevaLajJAna ghaTe che. hAlamAM jaina dharmamAM, A kSetre A kALamAM kevaLajJAna nathI ema kahyuM che. e sAthe ema paNa kahyuM che ke A kSetre, A kALamAM traNa bhava bAkI rahe tyAM sudhI pahoMcI zakAya che. A atyAre cAle che te bhava, eka devano bhava ane tyAra pachIno je eka bhava thAya emAM mokSe jAya. tyAM sudhI pahoMcI zakAya che, sAco mArga hAthamAM Ave to ane sAco puruSArtha karIe to. nirvikalpa pariNati kAyama rahe to e kevaLajJAna che. tathArUpa pratItipaNe pariName te samyakatva che. tathArUpa zuM? nijasvabhAva. evI zraddhA pAkI thAya to e samakti che, tenA para yathAtathya vizvAsa Ave ke so TakA sAcuM che ane sahaja anubhave e samakti che. niraMtara te pratIti varyA kare te kSAyika samyakatva kahIe chIe. kSAyika samakita ene kahevAya ke jenI niraMtara pratIti varyA karatI hoya. e sadAye rahe. AvyA pachI kyAreya vahI jAya nahIM. tyAM sudhI kRpALudeva pahoMcyA hatA ane ethI A kALamAM eTale pahoMcAya. kSAyika samakitIne traNa ja bhava bAkI rahe. kavacit maMda, kavacit tIvra, kavacit visarjana, kavacit smaraNarUpa ema pratIti rahe tene kSayopazama samyakatva kahIe chIe. amuka karmanI prakRti kSaya hoya ane amuka prakRti upazamamAM hoya tene kSayopazama samyakatva kahevAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 2 zikSAmRta te pratItine sattAgata AvaraNa udaya AvyA nathI, tyAM sudhI upazama samyaktva kahIe chIe. e upazama samyakatva. kRpALudeva agiyAramAM guNasthAnakethI paDyA pachI emane khyAla Avyo ke A to upazama samakti prApta karatAM khUba jora karyuM, to paNa paDavAnuM thayuM, mATe have na jAya tevuM samakti joIe eTale pachI pragaTa ene zodhavA nIkaLyA. kyAM maLe ? kyAM maLe ? ane pU. manasukharAma sUryarAma upara patra vyavahAra zarU karyo, tyAM pU. saubhAgyabhAIno bheTo thayo. temanI sAthe jJAnamArga vize vAtacIta thatAM AtmadazAnuM smaraNa thayuM, tethI e pramANe sAdhanA karatAM teo tarata upara caDhI gayA. pU. sobhAgabhAI to jyAM hatA tyAM rahI gayA, to paNa emanA upakAranA badalAmAM emane TheTha sudhI pahoMcADI dIdhA. AtmAne AvaraNa udaya Ave tyAre te pratItithI paDI jAya tene sAsvAdana samyakatva kahIe chIe. je jIva paDavAI thAya, ene pachI bhava ghaNA vadhI jAya. e paDe enI pachaDATa lAge ethI ghaNA bhava vadhI jAya. ghaNA bhUva karavA paDe, paNa aMte to mokSe jAya. sAsvAdana e bIjuM guNasthAnaka kahevAya. e paDI jAya to pAchuM samakti kyAre Ave ? samakita Ave paNa ene samaya lAge . atyaMta pratIti thavAnA yogamAM sattAgata alpa pudgalanuM vedavuM jyAM rahyuM che tene vedaka samyakatva kahIe chIe. eTale hajI ene samakti thavAmAM vedaka eTale ke je vacamAM thoDI thoDI aDacaNa Ave che. thoDuM pudgalanuM vaMdavuM hoya te. tathArUpa pratIti thaye anyabhAva sabaMdhI ahamamatvAdi harSa, zoka krame karI kSaya thAya. sAcuM samakita hoya to A ahaM eTale huM huM ane huM evuM je cAre tarapha che ane mAruM mAruM je che e maTI jAya. samyakatva sAcuM hoya to, lAbha thAya to AnaMda ane nukasAna thAya to zoka thAya, e badhuM krame karIne kSaya thaI jAya. nAza pAmI jAya. bIjA bhAva, parabhAva ke je ApaNA saMsAramAM prasaMgothI bane che, te saMbaMdhI ahamamatvAdi nAza thAya ane harSa ke zoka na thAya. manarUpa yogamAM tAratamya sahita je koI cAritra ArAdhe te siddhi pAme che. ane je svarUpa sthiratA bhaje te svabhAva sthiti pAme che. e cAritra eTale jJAna ane darzana kAyama rahe enuM nAma cAritra. e satata rahe, manathI e AtmAmAM svabhAvamaya thaI jAya. AvuM cAritra ArAdhe te siddhine pAme che. ane AtmA sthira For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 153 thaI jAya, te svabhAva sthiti pAme che eno svabhAva sthira thaI jAya. ApaNe jJAnasAranuM 'sthiratA aSTaka vAcyuM. evI dazA jenI thAya te svabhAva sthiti pAme che, ane AtmasvarUpa pragaTa thAya. che; emAM sthira thAya che. | niraMtara svarUpalAbha, svarUpAkAra upayoganuM pariNamana e Adi svabhAva aMtarAya karmanA kSaye pragaTe che. e aMtarAya kayo ? zrImad AnaMdaghanajI mahArAja sAhebe emanA stavanamAM batAvyuM che ane kRpALudeve emanA vacanAmRtamAM batAvyuM che zuM ? aMtarAya karma (dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, vIyAMtarAya, bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya)nI prakRtiono nAza thAya tyAre svarUpAkAra upayoganuM pariNamana Adi pragaTe che. eTale ke kevaLajJAna utpanna thAya che. kevaLa svabhAva pariNAmI jJAna te kevaLajJAna che. kevaLa jJAna che. kevaLa eTale mAtra potAnA svabhAvanI ja pariNati te kevaLajJAna che. mAtra potAnA svabhAvamAM DUbI rahevuM e ja pariNati- bIjI pariNati nahIM, vacamAM vikSepa nahIM; akhaMDa. te kevaLajJAna che. kRpALudeve pharIthI 'kevaLajJAna' zabda lakhIne e vAta para bhAra mUkyo che. 715 zrI mahAvIra bhagavAne je mArga kahyo che ane A eka kAvyamAM ja kRpALudeve kahI dIdho che. vaLI A mULa mArga che ema paNa emaNe kahyuM che. sanAtana mArga kahyo che. A badhA digaMbara, zvetAmbara mUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terApaMthI, 6 koTI, 8 koTI e badhAmAM sanAtana mArga kayo ? e mArga kRpALudeve A kAvyamAM kahyo che. jene zrI mahAvIra bhagavAne prarUpelo che. mULa mAraga sAMbhaLo jinano re, karI vRtti akhaMDa sanmukha, mULa, noya pUjAdinI jo kAmanA re, noya vahAluM aMtara bhavaduHkha. mULa0 1 bhagavAna mahAvIra je prarUpI gayA che e mULa mAraga zuM? e kRpALudeve AmAM darzAvyo che. bhAI ! mokSe javAno mULa mAraga huM tamane kahuM chuM, mATe tame sAMbhaLo. he bhavya jIvo ! tame sAMbhaLavA mATe tamArI vRtti akhaMDa sanmukha karo. je kahevAmAM Ave che tenA upara tamAro upayoga sthira karo. jene ApaNe ekatAra vRtti kahIe chIe e tame karo. barAbara kAna daIne sAMbhaLo. jo tamane pUjAdi eTale badhA tame dhArmika cho ema mAne ane tamAruM sanmAna kare enI kAmanA na hoya ane tamane bhavanuM-janma maraNanuM duHkha che e vhAluM na hoya to tame sAMbhaLajo . For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zikSAmRta karI jojo vacananI tulanA re, jojo zodhIne jina siddhAMta, mULa, mAtra kahevuM paramAratha hetuthI re, koI pAme mumukSu vAta. mULa0 2 A huM boluM chuM enA vacananI tamArA manathI tulanA karI jojo. ane tolI tolIne mApajo ane A huM boluM chuM e jina siddhAMta che enI sAthe meLavI jojo; to emAM ema ja kaheluM che, ema tamane khabara paDaze. emAM Aja vAta Avaze. mAre A kahevA mATe koI svArtha hetu nathI. mAtra paramArtha hetu che ke loko sAco mArga pAme. mArga to seMkaDo game-gAu dUra gayo che, DhaMkAI gayo che, loko jANatA nathI ke mArga zuM che ? A evI vAta che ke koI mumukSu yathArtha rIte samajI zakaze. huM A kahuM chuM e jo ke badhA mumukSu nahIM samajI zake, chatAM mAre to badhA pAmee bhAvanAthI ja kahevuM che. jJAna, darzana, cAritranI zuddhatA re, ekapaNe ane aviruddha, mULa, jina mAraga te paramArthathI re, ema kahyuM siddhAMte budha. mULa0 3 samyagujJAna, samyagudarzana ane samyakyAritranI zuddhatA ane e traNenuM ekapaNuM abhedapaNuM che. eTale ke samyagrajJAna juduM, ane sammacAritra juduM ema nahIM paNa traNenuM ekapaNuM. evI dazA Ave tyAre e paramArthathI jinamArga-mokSamArga thayo gaNAya. jinamArga aviruddha che. je jinezvara bhagavAne prabodhyo che. ApaNA siddhAMtanA-zAstronA buddha eTale jJAnI-jANakAra puruSoe Ama kahyuM che. pote havAlo Ape che. huM kahuM chuM ema nahIM, paNa je jJAnI thaI gayA che e A pramANe kahI gayA che. liMga ane bhedo je vratanA re, dravya deza kALAdi bheda, mULa, paNa jJAnAdinI je zuddhatA re, te to traNe kALe abheda. mULa0 4 liMga eTale veSa. judA judA liMga hoya. eTale digaMbara kapaDAM nathI paheratA, zvetAmbara kapaDAM pahere che. ema sthAnakavAsI, terApaMthI badhAmAM thoDo thoDo bheda dekhAya che. vratamAM paNa ema che. 23mA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha bhagavAnanA samayamAM cAra vrata hatAM. zrI mahAvIra bhagavAnanA vakhatamAM pAMca vrata thayAM. vyavahAramAM deza ane kALAdine lIdhe phera paDe che, bheda hoI zake che. kALa badalAya ke deza badalAya ene lIdhe vyavahAramAM thoDo pheraphAra hoI zake che. paNa jJAnAdinI je zuddhatA eTale samyagrajJAna-darzana-cAritranI je zuddhatA che ane dezakALanI asara thatI nathI. e to traNe kALe eka ja che. eTale zuM ? ke zrI RSabhadeva bhagavAnanA samayamAM paNa ratnatrayamAM phira na hato. zrI zAMtinAtha bhagavAnanA samayamAM paNa ema ja hatuM. zrI neminAtha bhagavAnanA samayamAM paNa ema ja hatuM. zrI pArzvanAtha bhagavAnanA samayamAM ane zrI mahAvIra svAmInA For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 155 vakhatamAM paNa ema ja ratnatrayarUpa mArga hato ane atyAre paNa ema ja che. eTale e traNe kALe ekane eka ja che. have jJAna darzanAdi zabdano re, saMkSepe suNo paramArtha, mULa, tene jotAM vicArI vizeSathI re, samajAze uttama AtmArtha. mULa 5 have jJAna-darzanAdi eTale samyagUjJAna-darzana-cAritra vigereno saMkSepamAM paramArtha kahuM chuM. tamane zabdArtha nahIM paNa pAramArthika vyAkhyA zuM che e kahuM chuM, e vicArajo. bhagavAne tamane mana ApyuM che to vizeSathI UMDA UtarIne tame vicArazo to tamane uttama AtmArtha samajAze. e tame samajI zakazo eTale AtmA kevI rIte prApta thAya ? mokSa kema maLe ? e badhuM samajAze. che dehAdithI bhinna AtamA re, upayogI sadA avinAza, mULa, ema jANe sadguru upadezathI re, kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa. mULa0 deha Adi eTale A sthULa deha, tejas deha, kAmaNa deha, pAMca jJAnendriyo, mana, buddhi, citta, ahaMkAra e vigerethI AtmA bhinna che. tyAre AtmA kevo che ? "upayogI." enuM lakSaNa upayoga che. upayoga vagara tame koI kAma karI zako nahIM. baheno roTalI vaNatAM jAya, loDhImAM nAkhatAM jAya, pheravatAM jAya, e dareka ThekANe ene upayoga rAkhavo paDato hoya che, nahIM to roTalI baLI jAya athavA barAbara vaNAya nahIM vigere . soya parovavI hoya to soyanuM nAkuM hoya eTalo doro jhINo karavo joIe ane emAM upayoga barAbara rAkhIe to parovAya, nahIM to parovAya nahIM. A upayoga e ja AtmA che. naTa nAcato hoya, loko kikiyArIo karatAM hoya, Dhola ne vAjiMtro vAgatAM hoya paNa enuM cittaupayoga to doraDA para hoya. jo tyAMthI khase to nIce paDe. evI ja gAgaranI vAta che. baheno tALI detI jAya, vAto karatI jAya, hasatI jAya. paNa darekano upayoga enA mAthA uparanA beDA upara hoya. A ja AtmA che. pakaDavo keTalo sahelo che. tame koI kAma enA vagara karI zakatA nathI. e upayoga e ja AtmA che. "upayogI sadA avinAza.' A AtmA avinAzI che. gayA bhavamAM AtmAnA jeTalA pradezo hatA eTalA ja pradeza AvatA bhavamAM rahevAnA che. emAM ekapaNa pradeza vadhAre ke ocho nahIM thAya. e AtmAne chedI zakAya nahIM, bhedI zakAya nahIM, bALI zakAya nahIM, Avo AtmA che; chatAM ApaNane maraNanI bIka keTalI che ? maraNa to zarIranuM che, AtmAne to maraNa che ja nahIM. deha janme che ane deha mare che. tyAre ATalo badho kema phaphaDATa che ? ApaNo deha, ApaNuM kuTuMba, ApaNI milakata ene bAtha bhIDI che eTale. arere ! ATaluM badhuM meM raLIdaLIne bheguM karyuM, paraMtu A mUkIne cAlyA javuM paDaze enuM du:kha che. For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 13 zikSAmRta to je potAnuM nathI ane koI divasa potAnuM thavAnuM nathI ane mATe arerATI kare che. e ghora ajJAna nahIM to bIjuM zuM che ? e ghora ajJAnane lIdhe ja karma baMdhAya che. Ama jJAnanI vyAkhyA karI, ane bIjuM 'ema jANe sadguru upadezathI re-potAnI meLe, varSo sudhI vAMce, vicAre to paNa AtmAnuM svarUpa samajI zakAya evuM nathI. e sadgurunA upadezathI jyAre yathArtha jANavAmAM Ave tyAre samajAya to samyagUjJAna prApta thAya. je jJAna karIne jANiyuM re, tenI varte che zuddha pratIta, mULa, kahyuM bhagavaMte darzana tehane re, jenuM bIjuM nAma samakita. mULa0 7 jJAna karIne AtmAnuM svarUpa jANyuM , enAM guNa lakSaNa jANyAM, bIjAM pAMca dravyo ane enA paNa guNa lakSaNa jANyAM che, paNa A je jANyuM te sadagurunA upadezathI. game te gurunA upadezathI nathI kahyuM, paNa sat lagADavuM che eTale saguruSA upadezathI. badhAne sat lAge. jyAM sat hAya e ja sadguru, satu zAstra, sadvicAraNA, e ja samyajJAna, samyagadarzana ane samyagracAritra. badhAmAM satu lAgavuM joIe. enI zuddha pratIti eTale vizvAsa daDha hoya. keTalo dRDha hoya ke koI mAyAjALa karanAra AvIne bhagavAnanuM rUpa banAve. ane kahe ke "juo huM tamAro tIrthakara che. huM kahuM chuM ke A badhuM khoTuM che. A AtmAnuM svarUpa nathI paNa je kahuM chuM e AtmAnuM svarUpa che." to paNa e mAne nahIM. enI pratIti eTalI daDha hoya, potAnI zraddhAmAM, vizvAsamAM jarA paNa e Dage nahIM. enuM nAma samyagadarzana che. enuM bIjuM nAma samakita che. A bhavamAM ja samakita AvI jAya to A deha bhale pAMcamAM ArAmAM janmyo hoya to paNa enI kiMmata AMkI zakAya nahIM, kAraNa ke samyaggadarzana AvyA pachI vadhAremAM vadhAre paMdara bhave to e jIva mokSe jAya, jAya ne jAya ja. gaLiyobaLada thaIne base to paNa jAya. zrI sobhAgabhAInA jamAnAmAM badhA presa rAkhatA hatA. to Ama paga para khaMsa bAMdhIne parama kRpALudevane pU. DuMgarabhAI kahe ke juo mAre to Ama besI ja rahevuM che ? to paNa mana sALamo bhava che ? tame kaho ? zuM kahe kRpALudeva ? sAcI vAta che. soLamo bhava nathI. paNa kRpALudevane to icchA evI ke zuM kAma paMdara bhava karavA. zA mATe tera, agiyAra, nava, sAta, pAMca bhava nahIM ane traNa ja bhava kema nahIM ? traNa bhava sudhI to A kSetre A kALamAM javAya che. to traNa bhava zA mATe nahIM ? kRpALudeva ema kahe che ke A samyagadarzananuM, samakitanuM, zraddhAnuM eTaluM baLa che ke e na hoya to mola jaI zakAya nahIM. je vija cAra surA sTeTa re grasTa . enA vina. haju paNa janma maraNamAM rakhaDIe chIe. For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 157 jema AvI pratIti jIvanI re, jANyo sarvethI bhinna asaMga, mULa, tevo sthira svabhAva te Upaje re, nAma cAritra te aNaliMga. mULa0 8 jIvane jANyo, AtmAnA guNa, lakSaNa jANyAM, enI pratIti AvI. have evo svabhAva utpanna thAya tyAre samyaka cAritra Ave. je sarvathI bhinna che, asaMga che. koInI sAthe e maLato nathI, sauthI judo che, evo sthira svabhAva Upaje enuM nAma sammacAritra, potAnA AtmAnI pariNati svabhAvamAM ja rahe tenuM nAma sammacAritra. e UMcAmAM UMcuM cAritra. emaNe cAritra zabdanI pAchaLa zabda lagADyo che "aNaliMga.' eTale sAdhunA kapaDAM na paheryA hoya to paNa thaI zake. sAdhune paNa thaI zake. sarvane thaI zake. puruSa ke strI ke napuMsaga liMga hoya to paNa zuddha cAritrane pAmI zake che. mokSane ane cAritrane liMga sAthe kAMI levA ke devA nathI. e to je ArAdhe te pAme. te traNe abheda pariNAmathI re, jyAre varte te AtmArUpa, mULa, teha mAraga jinano pAmiyo re, kiMvA pAmyo te nijasvarUpa. mULa0 9 A samyagujJAna juduM, samyagadarzana juduM, samyagucAritra juduM ema nahIM paNa traNe abheda eTale samyagrajJAna-darzana-caritrano samuccaya-sAthe. mAtra AtmA svabhAvamAM lIna thaI AtmA rUpa ja varte tyAre te mokSamArga pAmyo kahevAya. Atmadravya pragaTa thaI gayuM eTale svabhAva pariNati. "jyAre varte te AtmArUpa" eTale AtmA samyajJAna, AtmA samyagudarzana, AtmA sammacAritra ema traNenI abhedapariNati varte tyAre ema samajavuM ke bhagavAna AtmA pragaTyoAtmAno sAkSAtkAra thayo - bhagavAna maLyA. e jinezvara bhagavAna bodhI gayA che. jeno bodha pote samavasaraNamAMthI karyo, e mAragane pAmyA. A jIva abheda pariNAmI thayo. bIjI rIte kahIe to potAnA svarUpanI prApti thaI. evAM mULa jJAnAdi pAmavA re, ane javA anAdi baMdha, mULa, upadeza sadguruno pAmavo re, TALI svacchaMda ne pratibaMdha. mULa0 10 e vAM mULa jJAnAdi pAmavA eTale jJAna Adi kahyuM eTale samyagUjJAna-darzana-cAritrane pAmavAne mATe ane anAdithI ApaNe janma maraNa karatAM AvyA chIe e baMdha TALavAne mATe ke jethI pharI janma maraNa thAya ja nahIM. A AtmA karmano baMdha kare che e karmano baMdha cAlyo jAya. karmabaMdha thAya nahIM evI icchA hoya to sadguruno upadeza sAMbhaLavo. sadguru kevA ? ke jeNe e upadeza anubhavyo hoya; jene AtmAno sAkSAtkAra thayo hoya, evA sadgurune zodhI, enA Azraye rahI eno upadeza sAMbhaLavo. potAno svaccheda mUkI daIne sadguruno upadeza For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zikSAmRta sAMbhaLavo. dareka ema mAne che ke huM jANuM chuM, mane khabara che, meM vAMcyuM che, ghaNuM vAgyuM che; A svachaMda che ene ahaMkAra kahevAya. e hoya tyAM sudhI mArge AgaLa vadhI zakAya nahIM. pratibaMdha to ghaNA che. lokano pratibaMdha loko kahe ke A bhAI to have phalANe ThekANe jAya che. AkhI jiMdagI ahIM kADhI ane have bIje jAya che. loka zuM bole e dhyAnamAM le te loka pratibaMdha. pachI potAno je kuLadharma che, je dharma paraMparAe cAlyo Ave che eno pratibaMdha. e kuLanA je guru mahAtmAo cAlyA Ave che emano pratibaMdha. A badhAne TALIne ane svachaMdane mUkIne A mA AvI zakAya. jeTalA prakAranI gAMTho bAMdhI hoya, pakkaDa rAkhI hoya e choDI devI pachI sadguruno upadeza sAMbhaLavo. ema deva jinaMde bhAkhiyuM re, mokSamAraganuM zuddha svarUpa, mULa, bhavya janonA hitane kAraNe re, saMkSepe kahyuM svarU5. mULa0 11 Ama koNa kahI gayA che ? jinezvara deva, bhagavAna zrI mahAvIra, zrI arihaMta bhagavAne mokSamArganuM zuddha svarUpa kahyuM che. A mAraganuM zuddha svarUpe AvI rIte zA mATe bhAkhI gayA che ? 'bhavyajanonA hitane kAraNe" - bhavya jIva, mokSagAmI jIva hoya enA hitane mATe. A koI abhavya jIvone mATe nathI. abhavya jIvone AnI kaMI asara thavAnI nathI. paNa je bhavya jIvo che; e yathArtha samajIne, puruSArtha karIne mokSe jAya eTalA mATe A kahyuM che. A pramANe saMkSepamAMTUMkANamAM e AtmAnuM svarUpa, paramAtmAnuM svarUpa meM jaNAvyuM che ema kRpALudeva kahe che. A agiyAra kaDImAM emaNe mULamAraga ApI dIdho che. __guruNo chaMdANu vattagA gurunI AjJAe pravartavuM. gurunI AjJAe cAlatAM anaMtA jIvo sIyA, sIjhe che ane sIjhaze. 718 Atma-siddhi patitajanapAvanI, sura saritA samI, adhama uddhAriNI Atmasiddhi janma janmAMtaro jANatA jogIe, Atma anubhava vaDe Aja dIdhI. bhakta bhagIratha samA bhAgyazALI mahA, bhavya sobhAgyanI vinaMtithI; cArutara bhUminA nagara naDiyAdamAM, pUrNa kRpA prabhue karI'tI. For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 159 jhaDapathI mokSamArge AgaLa vadhI zakAya evuM A pUrNa zAstra che. AnA artha pU. zrI aMbAlAlabhAIe karela, te 5.kR.deva joI gayelA, ema "Atmasiddhi" vacanAmRta pAnA naM. 526mAM phUTanoTamAM lakhela che. have prathama kaDIthI zarUAta karIe. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. 1 je Atma svarUpa samajyA vinA bhUtakALe huM anaMta duHkha pAmyo, te pada jeNe samajAvyuM eTale bhaviSyakALe utpanna thavA yogya evA anaMta duHkha pAmata te mULa jeNe chelluM evA zrI sadguru bhagavAnane namaskAra karuM chuM. 1 vartamAna A kALamAM, mokSa mArga bahu lopa; vicAravA AtmArthIne, bhAkhyo atra agopya. 2 A vartamAnakALamAM mokSamArga ghaNo lopa thaI gayo che; je mokSamArga AtmArthIne vicAravA mATe (guru ziSyanA saMvAdarUpe) atre pragaTa karIe chIe. 2 koI kriyA jaDa thaI rahyA. zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA upaje joI. 3 koI kriyAne ja vaLagI rahyA che; ane koI zuSkajJAnane ja vaLagI rahyA che; ema mokSamArga mAne che; je joIne dayA Ave che. 3 bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtarbheda na kAMI; jJAna mArga niSedhatAM, teha kriyAjaDa AMI. 4 bAhyakriyAmAM ja mAtra rAcI rahyA che, aMtara kaMI bhedAyuM nathI; ane jJAnamArgane niSedhyA kare che, te ahIM kriyAjaDa kahyA che. 4 baMdha mokSa che kalpanA, bhAkhe vANI mAMhI; varte mohAvezamAM, zuSkajJAnI te AMhI. 5 baMdha, mokSa mAtra kalpanA che, evA nizcaya vAkya mAtra vANImAM bole che, ane tathArUpa dazA thaI nathI, mohanA prabhAvamAM varte che, e ahIM zuSkajJAnI kahyA che. pa vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; temaja Atama jJAnanI, prApti taNAM nidAna. vairAgyatyAgAdi jo sAthe AtmajJAna hoya to saphaLa che, arthAt mokSanI prAptinA hetu che, ane For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zikSAmRta jyAM AtmajJAna na hoya tyAM paNa jo te AtmajJAnane arthe karavAmAM AvatA hoya, to te AtmajJAnanI prAptinA hetu che. huM ujjavaLa aMtaHkaraNa vinA sadguruno upadeza pariNamato nathI, tethI tyAga-vairAgya AtmajJAnanI prAptinAM sAdhano che ema kahyuM che. tyAga virAga na cittamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijamAna. 7 jenA cittamAM tyAga vairAgyAdi sAdhano utpanna thayAM na hoya tene jJAna na thAya. ane je tyAga verAgyamAM ja aTakI rahI, AtmajJAnanI AkAMkSA na rAkhe, te potAnuM bhAna bhUle, arthAt ajJAnapUrvaka tyAga verAgyAdi hovAthI te pUjAsatkArAdithI parAbhava pAme, ane AtmArtha cUkI jAya. 7 jyAM jyAM je je yogya che. tahAM samajavuM te; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. 8 jyAM jyAM je je yogya che, tyAM tyAM tene samaje, ane tyAM tyAM te te Acare e AtmArthI puruSanAM lakSaNo che. 8 je je jyAM samajavuM ghaTe te te tyAM samajavAnI kAmanA jene che ane jyAM jyAM AcaravuM ghaTe, te te AcaravAnI jenI icchA che, te AtmArthI kahevAya. seve sadguru caraNane, tyAgI daI nijapakSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa.9 potAnA pakSane choDI daI, je sadgurunA caraNane seve te paramArthane pAme, ane AtmasvarUpano lakSa tene thAya. 9 vaLI ThAma ThAma ekAkIpaNe vicaravAno niSedha karyo che ane sadgurunI sevAmAM vicaravAno ja upadeza karyo che; tethI paNa ema samajAya che ke jIvane hitakArI ane mukhyamArga te ja che; ane azruthI paNa kalyANa thAya ema kahevuM che to tIrthakarAdinI, jJAnInI AzAtanA karavA samAna che. vaLI Akho mArga jJAnInI AjJAmAM samAya che ema vAraMvAra kahyuM che. "AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke (sudharmA svAmI jaMbu svAmIne upadeza che, ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che evA mahAvIra bhagavAna teNe amane Ama kahyuM che), gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMtA puruSo mArga pAmIne mokSa prApta thayA. 'uttarAdhyayana', sUyagaDAgAdimAM ThAma ThAma e ja kahyuM che. 9 For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 161 AtmajJAna samadarzitA, vicare udaya prayoga; apUrva vANI paramakRta, sadguru lakSaNa yogya. 10 AtmajJAnane vize jemanI sthiti che, eTale parabhAvanI icchAthI je rahita thayA che; tathA zatru-mitra, harSa-zoka, namaskAra-tiraskArAdi bhAva pratye jene samatA varte che, mAtra pUrve utpanna thayelAM evAM karmonA udayane lIdhe jemanI vicaravA Adi kriyA che; ajJAnI karatAM jenI vANI pratyakSa judI paDe che, ane SadarzananA tAtparyane jANe che, te sadgurunAM uttama lakSaNo che. 10 AzaMkA:- vartamAnakALamAM svarUpasthita puruSa hoya nahIM, eTale je svarUpasthita vizeSaNavALA sadguru kahyA che, te Aje hovA yogya nathI. samAdhAna :- vartamAna kALamAM kadApi ema kaheluM hoya to kahevAya ke "kevaLabhUmikAne vize evI sthiti asaMbhavita che, paNa AtmajJAna ja na thAya ema kahevAya nahIM; ane AtmajJAna che te svarUpasthiti che. pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. 11 jyAM sudhI jIvane pUrvakALe thaI gayelA evA jinanI vAta para ja lakSa rahyA kare, ane teno upakAra kahyA kare, ane jethI pratyakSa AtmabhrAMtinuM samAdhAna thAya evA sadaguruno samAgama prApta thayo hoya temAM parokSa jinonAM vacana karatAM moTo upakAra samAyo che, tema je na jANe tene AtmavicAra utpanna na thAya. - 11 parokSa jinezvara bhagavaMtono apAra upakAra che; paNa sAdhakane pratyakSa saguruno lakSa thayA vinA AtmavicAra Uge nahIM. sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo?samaye jinasvarUpa.12 sadgurunA upadeza vinA jinanuM svarUpa samajAya nahIM, ane svarUpa samajAyA vinA upakAra zo thAya ? jo sadguru upadeze jinanuM svarUpa samaje to samajanArano AtmA pariNAme jinanI dazAne pAme. 12 jinanuM svarUpa sadgurunA bodha vagara samajAya nahIM, to yathArtha samajaNa vagara zuM upakAra thAya ? (AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra; pratyakSa sadguru yoga nahIM, tyAM AdhAra supAtra. 13 For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta je jinAgamAdi AtmAnA hovApaNAno tathA paralokAdinA hovApaNAno upadeza karavAvALAM zAstro che te paNa jyAM pratyakSa sadguruno joga na hoya tyAM supAtra jIvane AdhAra rU5 che; paNa sadguru samAna te bhrAMtinA chedaka kahI na zakAya. - 13 ' jyAM pratyakSa sadguruno joga na maLe tyAM AtmA che evuM nirUpaNa karanArAM zAstrono AdhAra levo joIe. athavA sadgurue kahyAM, je avagAhana kAja; te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja. 14 athavA jo sadgurue te zAstro vicAravAnI AjJA dIdhI hoya, to te zAstro matAMtara eTale kuLadharmane sArthaka karavAno hetu Adi bhrAMti choDIne mAtra AtmArthe nitya vicAravAM - 14 roke jIva svachaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jinanirdoSa. 15 jIva anAdikALathI potAnA DahApaNe ane potAnI icchAe cAlyo che, enuM nAma svaccheda che. jo te svacchaMdane roke to jarUra te mokSane pAme; ane e rIte bhUtakALa anaMta jIva mokSa pAmyA che. ema rAga, dveSa ane ajJAna emAMno ekke doSa jene vize nathI evA doSarahita vItarAge kahyuM che. 15 potAnA DahApaNe ane icchAe jIva cAlavAnuM baMdha kare to svachaMdane rokI zakAya. svacchaMdane rokavAthI avazya dhyeyane prApta kare. pratyakSa sadguru yogathI, svachaMda te rokAya; . anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. 16 pratyakSa sadgurunA yogathI te svacchaMda rokAya che, bAkI potAnI icchAe bIjA ghaNA upAya karyA chatAM ghaNuM karIne te bamaNo thAya che. 16 svachaMda mata Agraha tajI, varte sadguru lakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. 17 svaccheda tathA potAnA matanA Agrahane tajIne je saranA lakSe cAle tene pratyakSa kAraNa gaNIne vItarAge "samakita' kahyuM che. 17 svachaMda che te pratyakSa sadgurunA yogathI ja rokI zakAya che. te sivAyanA bIjA upAya kare to bamaNo thAya che. sAdhaka svacchaMda, matAgraha choDIne pratyakSa sadgurunI AjJAe cAle to kAraNane kArya gaNIne tene samakita che ema kahyuM che. For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 163 mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. 18 mAna ane pUjAsatkArAdino lobha e Adi mahAzatru che, te potAnA DahApaNe cAlatAM nAza pAme nahIM, ane sadgurunA zaraNamAM jatAM sahaja prayatnamAM jAya. 18 mAna-mAyA-lobha-krodha vagere mahAzatru che. sagurunA AzramamAM jatAM sahaja mahenatamAM nAza karI zakAya che tema kahe che. je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chadhastha, paNa vinaya kare bhagavAna. 19 je sadgurunA upadezathI koI kevaLajJAnane pAmyA te sadguru haju chavastha rahyA hoya, to paNa je kevaLajJAnane pAmyA che evA te kevaLI bhagavAna chavastha evA potAnA sadgurunI vaiyAvacca kare. 19 evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. 20 evo vinayano mArga zrI jine upadezyo che. e mArgano mULa hetu eTale tethI AtmAne zo upakAra thAya che, te koIka subhAgya eTale sulabhabodhi athavA ArAdhaka jIva hoya te samaje. 20 ziSya je sadagurunA upadezathI kevaLajJAna pAme ane guru hajI kevaLajJAnane pAmyA nathI chabI avasthAmAM che teno vinaya, ziSya-vItarAga bhagavAna banavA chatAM kare, vinayano mArga A pramANe vItarAga bhagavaMtoe kahyo che. tene koI subhAgya-samaje . Ano dAkhalo kRpALudeva ane zrI sobhAgabhAI che. asadguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI; mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI 21 A vinaya mArga kahyo teno lAbha eTale te ziSyAdinI pAse karAvavAnI icchA karIne jo koI paNa asadguru potAne vize sarapaNuM sthApe to te mahAmohanIya karma upArjana karI bhavasamudramAM bUDe. 21 ziSyanA vinayano asadguru koI lAbha le, to teNe mahA mohanIya karma bAMdhIne bhavasamudramAM rakhaDI maravAnuM che. hoya mumukSu jIva te, samaje eka vicAra; hoya matArthI jIva te, avaLo le nirdhAra. 22 For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zikSAmRta je mokSArthI jIva hoya te A vinayamArgAdino vicAra samaje, ane je matArthI hoya te teno avaLo nirdhAra che, eTale kAM pote tevo vinaya ziSyAdi pAse karAve, athavA asadgurune vize pote sadgurunI bhrAMti rAkhI A vinaya mArgano upayoga kare. 22 hoya matArthI tehane, thAya na Atama lakSa; teha matArthI lakSaNo ahI kahyAM nirpakSa. 23 je matArthI jIva hoya tene AtmajJAnano lakSa thAya nahIM; evA matArthI jIvananAM ahIM niSpakSapAte lakSaNo kahyAM che. 23 sAco mumukSu hoya e A mArgano vicAra samaje, matArthI hoya te avaLuM pakaDe. AvA matArthI jIvanAM lakSaNo ahIM kahevAmAM AvyAM che, te lakSaNo jAya nahIM tyAM sudhI AtmajJAnano lakSa thAya nahIM. matAthI-lakSaNa + bAhyatyAga paNa jJAna nahIM, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. 24 jene mAtra bAhyathI tyAga dekhAya che paNa AtmajJAna nathI, ane upalakSaNathI aMtaraMga tyAga nathI tevA gurune sAcA guru mAne, athavA to potAnA kuLadharmanA game tevA guru hoya to paNa temAM ja mamatva rAkhe. 24 jejinadeha pramANane, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. 25 je jinanA dehAdinuM varNana che tene jinanuM varNana samaje che, mAtra potAnA kuLadharmanA deva che mATe mArApaNAnA kalpita rAge samavasaraNAdi mAhAbhya kahyA kare che, ane temAM potAnI buddhine rokI rahe che; eTale paramArtha hetusvarUpa evuM jinanuM je aMtaraMga svarUpa jANavA yogya che te jANatA nathI, tathA te jANavAno prayatna karatA nathI, ane mAtra samavasaraNAdimAM ja jinanuM svarUpa kahIne matArthamAM rahe che. 25 bAhya tyAga hoya paNa AtmajJAna nathI temAM athavA kuLadharmanA gurumAM mamatva rAkhe, tIrthakaranA bAhya atizayone ja jinanI mahattA mAne, ane emAM ja potAnI buddhine rokI rAkhe te matArthI che. pratyakSa sadguru yogamAM, varte dRSTi vimukha; asagurune daDha kare, nija mAnArthe mukhya. 26 pratyakSa sadguruno kayAreka yoga maLe to durAgrahAdi chedaka tenI vANI sAMbhaLIne tenAthI avaLI rIte cAle, arthAt te hitakArI vANIne grahaNa kare nahIM, ane pote kharekharo daDha mumukSu For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 165 che evuM mAna mukhyapaNe meLavavAne arthe asadguru samIpe jaIne pote tenA pratye potAnuM vizeSa daDhapaNuM jaNAve. 27 pratyakSa sadguruno yoga thAya tyAre durAgraha rAkhI, tenI vANIthI avaLI rIte cAle ane potAnA mAnane asaguru pAse jaIne daDha banAve. devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nijamata veSano, Agraha mukti nidAna. 27 deva-nArakAdi gatinA 'bhAMgA" AdinAM svarUpa koIka vizeSa paramArtha hetuthI kahyAM che, te hetune jANyo nathI, ane te bhaMgajALane zrutajJAna je samaje che, tathA potAnA matano, veSano Agraha rAkhavAmAM ja muktino hetu mAne che. 27 devAdi gatinA bhedo jANyA hoya tene zrutajJAna mAnavuM ane potAnA mata ane veSano ja Agraha ane mukti ApanAra gaNe te matArthI kahevAya. lahyuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. 28 vRttinuM svarUpa zuM? te paNa te jANato nathI, ane huM vratadhArI chuM' evuM abhimAna dhAraNa karyuM che. kvacit paramArthanA upadezano yoga bane to paNa lokomAM potAnuM mAna ane pUjA satkArAdi jatAM raheze, athavA te mAnAdi pachI prApta nahIM thAya ema jANIne te paramArthane grahaNa kare nahIM. 28 athavA nizcaya naya grahe, mAtra zabdanI mAMya; lope sad vyavahArane, sAdhana rahita thAya. 29 athavA "samayasAra' ke 'yogavAsiSTha' jevA graMtha vAMcI te mAtra nizcayanayane grahaNa kare, kevI rIte grahaNa kare ? mAtra kahevA rUpe; aMtaraMgamAM tathArUpa guNanI kazI sparzanA nahIM, ane sadaguru-sAstra tathA verAgya, vivekAdi sAcA vyavahArane lope, temaja potAne jJAnI mAnI laIne sAdhana rahita varte. 29 jJAnadazA pAme nahi, sAdhana dazA na kAMI; pAme teno saMga che, te bUDe bhava mAMhI. 30 te jJAnadazA pAme nahIM, tema vairAgyAdi sAdhana dazA paNa tene nathI, jethI tevA jIvano saMga bIjA je jIvane thAya te paNa bhavasAgaramAM DUbe. 30 For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 zikSAmRta potAnI vRttionA svarUpanI khabara nathI ane vrata dhAraNa karyAno garva kare che. paramArthane grahaNa karato nathI, lokonA mAna-sanmAnanI ciMtA rAkhe che. nizcaya nayane zabdarUpe ja grahaNa kare che, pariNAmamAM lAvato nathI, guNa pragaTavApaNuM thayuM nathI chatAM sadvyavahAra- saMguru-sat zAstra vigereno lopa kare che ane tema karatAM te jIvo potAne jJAnI mAnI sAdhana rahita banI. jAya che. jJAnadazA prApta thaI nathI. sAdhano paNa hAthavagAM karelAM nathI evA A jIvano je saMga kare te paNa bhavasAgaramAM DUbI jAya eTale bhavabhramaNanA pherAmAMthI chUTe nahIM. e paNa jIva matArthamAM, nijamAnAdi kAja; pAme nahIM paramArthane, a-adhikArImAM ja. 31 e jIva paNa matArthamAM ja varte che kAraNa ke upara kahyAM jIva, tene jema kuLadharmAdithI matArthatA che, tema Ane paNa jJAnI gaNAvavAnA mAnanI icchAthI potAnA zuSkamatano Agraha che, mATe te paNa paramArthane pAme nahIM, ane anaadhikArI eTale jene vize jJAna pariNAma pAmavA yogya nahIM evA jIvomAM te paNa gaNAya. 31 nahIM kaSAya upazAMtatA, nahIM aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matArthI durbhAgya. 32 jeNe krodha, mAna, mAyA, lobha rU5 kaSAya pAtaLA pADyA nathI, tema jene aMtara verAgya utpanna thayo nathI, AtmAmAM guNa grahaNa karavArUpa saraLapaNuM jene rahyuM nathI, tema satyAsatya tulanA karavAne jene apakSapAta daSTi nathI, te matArthI jIva durbhAgya eTale janma, jarA, maraNane chedavAvALA mokSamArgane pAmavA yogya evuM tenuM bhAgya na samajavuM. 32 zuSkajJAnI potAno Agraha rAkhe ane emAM mAnanI icchA paNa bhaLelI hoya te adhikArI che, tethI paramArthane pAme nahIM. kaSAyo moLA paDyA nathI, jJAnagarbhita vairAgya thayo nathI, guNa grahaNa karavArUpa saraLatA prApta thaI nathI. apakSapAtapaNe jovAnI dRSTi khulI nathI tene mokSamArga maLatAM nathI e tenuM durbhAgya che. lakSaNa kahyAM hatArthInAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmArthInAM, Atma-artha sukhasAja. 33 ema matArthI jIvanAM lakSaNa kahyAM. te kahevAno hetu e che ke koIpaNa jIvano te jANIne matArtha jAya. have AtmArthI jIvanAM lakSaNa kahIe chIe. te lakSaNa kevo che? to ke AtmAne avyAbAdha sukhanI sAmagrInA hetu che. 33 matArthI jIvanAM lakSaNo matArtha kADhavAne mATe kahyAM. have AtmArthI jIvanAM lakSaNo zuM che te For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 167 avyAbAdha sukha prApta karavA mATe kahuM chuM. te lakSaNo Ave nahIM tyAM sudhI AtmArtha sAdhI zakAya nahIM. - AtmArthI lakSaNa AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahIM joya. 34 - jyAM AtmajJAna hoya tyAM munipaNuM hoya, arthAt AtmajJAna na hoya tyAM munipaNuM na ja saMbhave. 'khaM saMmaMti vAsada taM moLaMti pAsada' - jyAM samakita eTale AtmajJAna che tyAM munipaNuM jANo ema 'AcArAMgasUtra'mAM kahyuM che, eTale jemAM AtmajJAna hoya te sAcA guru che ema jANe che, ane AtmajJAnarahita hoya to paNa potAnA kuLanA gurune sadguru mAnavA e mAtra kalpanA che, tethI kaMI bhavaccheda na thAya ema AtmArthI jue che. 34 pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varte AjJAdhAra. 35 pratyakSa sadguru prAptino moTo upakAra jANe, arthAt zAstrAdithI je samAdhAna thaI zakavA yogya nathI, ane je doSo sadgurunI AjJA dhAraNa-karyA vinA jatA nathI te sadguruyogathI samAdhAna thAya, ane te doSo TaLe, mATe pratyakSa sadguruno moTo upakAra jANe, ane te sadguru pratye mana, vacana, kAyAnI ekatAthI AjJAMkitapaNe varte. - 35 - AtmajJAna prApta thayuM hoya te ja muni gaNAya. te ja sAcA guru kahevAya. pratyakSa sadguruno parama upakAra che ema samajIne mana-vacana-kAyAthI temanI AjJA uThAvavI joIe. eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. 36 traNe kALane vize paramArthano paMtha eka hovo joIe, ane jethI te paramArtha siddha thAya te vyavahAra jIve mAnya rAkhavo joIe; bIjo nahIM. 36 ema vicArI aMtare, zodhe sadguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahIM manaroga. 37 ema aMtaramAM vicArIne sadgurunA yogano zodha kare, mAtra eka AtmArthanI icchA rAkhe paNa mAnapUjAdika, siddhiriddhinI kazI icchA rAkhe nahIM; e roga jenA manamAM nathI. 37 traNe kALamAM mokSamArga eka ja che. tene poSaNa Ape te savyavahAra kahevAya che. Ama For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zikSAmRta aMtaramAM vicAra karIne, sAdhaka jIva sadgurunI zodha kare ane jene phakta AtmArtha sAdhavA sivAya koI jAtanI icchA nathI, bIjA koI kacarA manamAM bharyA nathI te AtmArthane sAdhI zake. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANI dayA, tyAM AtmArtha nivAsa. 38 jyAM kaSAya pAtaLA paDyA che, mAtra eka mokSapada sivAya bIjA koI padanI abhilASA nathI, saMsAra para jene vairAgya varte che, ane prANImAtra para jene dayA che, evA jIvana vize AtmArthano nivAsa thAya. 38 dazA na evI jyAM sudhI, jIvalahe nahIM joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. 39 jyAM sudhI evI jogadazA jIva pAme nahIM, tyAM sudhI tene mokSamArganI prApti na thAya, ane AtmabhrAMtirUpa anaMta duHkhano hetu evo aMtararoga na maTe. 39 kaSAyo zAMta thayA hoya, mAtra mokSanI ja icchA hoya. bhava bhramaNano kheda thayA karato hoya ane badhA jIvo para dayA bhAva raheto hoya tyAM AtmArtha-mokSamArga pragaTe. jIva AvI dazAne pAme nahIM tyAM sudhI ene mokSamArganI prApti thAya nahIM. Ave jyAM evI dazA, sadguru bodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. 40. evI dazA jyAM Ave tyAM saruno bodha zobhe arthAt pariNAma pAme, ane te bodhanA pariNAmathI sukhadAyaka evI suvicAradazA pragaTe. 40 jayAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nijajJAna; je jJAne kSaya moha, thaI, pAme pada nirvANa. 41 jyAM suvicAradazA pragaTe tyAM AtmajJAna utpanna thAya, ane te jJAnathI mohano kSaya karI nirvANa padane pAme. 41 Upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; guruziSyasaMvAdathI, bhAkhuM Saspada AMhI. 42 jethI te suvicAra dazA utpanna thAya, ane mokSamArga samajavAmAM Ave te cha padarUpe guruziSyanA saMvAdathI karIne ahIM kahuM chuM. 42 jyAre yogyatA-pAtratA rUpa dazA Ave tyAre sadguruno bodha pariNAma pAme. ane tethI For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 169 suvicAra dazA pragaTe. ane tyAM AtmajJAna utpanna thAya. je jJAnathI mohano kSaya thAya. AvI vicAradazA utpanna thAya ane mokSamArga yathArtha samajAya te mATe 'cha pada' rUpe guruziSyanA saMvAda dvArA have kahuM chuM te sAMbhaLo. - SaTyadanAmakathana 'AtmA che' 'te nitya che' 'che kartA nijakarma'; 'che bhoktA', vaLI 'mokSa che', 'mokSa upAya sudharma'. 43 'AtmA che,' te 'AtmA nitya' che. te AtmA potAnA 'karmano kartA' che, te 'karmano bhoktA' che, tethI 'mokSa' thAya che, ane te 'mokSano upAya evo saddharma' che, 43. SasthAnaka saMkSepamAM, SaT darzana paNa teha; samajAvA paramArthane, kahyAM jJAnIe eha. 44 e cha sthAnaka athavA cha pada ahIM saMkSepamAM kahyAM che, ane vicAra karavAthI SaTkarzana paNa te ja che. paramArtha samajavAne mATe jJAnIpuruSe e cha pado kahyAM che. 44 A 'cha pada' e ja mokSano upAya evo saddharma che. A cha pada e cha darzana che ane mokSamArga samajavAne mATe jJAnIpuruSe e upadezyAM che. samAdhAna-'AtmA' che. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna, paNa te banne bhinna che. jema asine myAna. 50 anAdikALathI ajJAnane lIdhe dehanA paricayathI deha ja AtmA bhAsyo che; athavA deha jevo AtmA bhAsyo che; paNa jema taravAra ne myAna, myAnarUpa lAgatAM chatAM banne judAM judAM che, AtmA ane deha banne judAM judAM che. 50 tema taravAra myAnamAM hoya tyAM sudhI talavAra ane myAna ekarUpe ja bahArathI dekhAya che. paNa hakIkatamAM te banne judAM judAM che, tevI ja rIte AtmA dehamAM rahelo che. banne ekarUpa lAgatAM hovA chatAM banne judAM judAM che, talavAra ane myAnanI jema. che indriya pratyekane, nija nija viSayanuM jJAna; pAMca indriyanA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. 52 karmendriyathI sAMbhaLyuM te te karmendriya jANe che, paNa cakSu-indriya tene jANatI nathI, ane cakSu-indriye dITheluM te kandriya jANatI nathI arthAt sau sau indriyane potapotAnA viSayanuM jJAna For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zikSAmRta che, paNa bIjI indriyonA viSayanuM jJAna nathI; ane AtmAne to pAMca indriyonA viSayanuM jJAna che. arthAt je te pAMca indriyonA grahaNa karelA viSayane jANe che; te "AtmA che, ane AtmA vinA ekeka indriya ekeka viSayane grahaNa kare ema kahyuM te paNa upacArathI kahyuM che. para cakSu-indriyanA viSayanuM jJAna kAnane hotuM nathI ane kAnanA viSayanuM jJAna nAkane hotuM nathI. jyAre pAMca indriyanA viSayanuM jJAna eka AtmAne thAya che, tethI AtmA tenAthI judo che. * samAdhAna - AtmA nitya che koI saMyogothI nahIM, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. ka7 jenI utpatti koIpaNa saMyogothI thAya nahIM, teno nAza paNa koIne vize thAya nahIM, mATe AtmA trikALa "nitya" che. 16 mULa dravyo koI saMyogothI utpanna thatAM nathI. tema AtmA paNa eka mULa dravya che, tethI koI saMyogothI utpanna thato nathI, ane koI saMyogothI utpanna thato nathI tethI koImAM paNa teno laya thAya nahIM, tethI AtmA nitya che. AtmA dravya nitya che, paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM, jJAna ekane thAya. 38 AtmA mULa dravya hovAthI nitya che. paNa tenA paryAyathI palaTatuM dekhAya che, palaTatuM rahe che. ApaNe bALaka hatA te AtmA jANe che, yuvAna hatA te paNa jANe che, atyAre vRddha thayA tene paNa jANe che. A dehanI traNa avasthA thaI, e traNeya avasthAne AtmA jANe che. te AtmA eka ane nitya hoya to ja bane. AtmA kSaNe kSaNe badalAto hoya to Ama bane nahIM. 38 samAdhAna-AtmA karmano kartA che. jo cetana karatuM nathI, nathI thatAM to karma; tethI sahaja svabhAva nahIM, tema ja nahIM jIvadharma. 75 AtmA jo karma karato nathI, to te thatAM nathI; tethI sahaja svabhAve eTale anAyAse te thAya ema kahevuM ghaTatuM nathI; tema ja te jIvano dharma paNa nahIM. kema ke svabhAvano nAza thAya nahIM, ane AtmA na kare to karma thAya nahIM, eTale e bhAva TaLI zake che, mATe AtmAno svAbhAvika dharma nahIM. 75 jo cetana preraNA kare nahIM to karma lAgatAM nathI ane tethI karma te jIvano sahaja dharma nathI. samAdhAna - jIvane potAnA karelAM karmanuM bhoktApaNuM che. For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 1 71 bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIva vIryanI phuraNA, grahaNa kare jaDadhUpa. 82 bhAvakarma jIvane potAnI bhrAMti che, mATe cetanarUpa che, ane te bhrAMtine anuyAyI thaI jIvavIrya skurAyamAna thAya che, tethI jaDa evA dravyakarmanI vargaNA te grahaNa kare che. 82 bhAvakarma che te AtmAnA saMkalpa vikalpa (udayane anusarI thAya) che, mATe cetanarUpa kahyA che. e pramANe jIvavIryanI phuraNA thAya to jaDa pudgalarUpI kArmaNa vargaNAne grahaNa kare che. eka rAMka ne eka nRpa, e Adi je bheda; kAraNa vinA na kArya te, te ja zubhAzubha vedya. 84 eka rAMka che ane eka rAjA che, e Adi zabdathI nIcapaNuM, UMcapaNuM, kurUpapaNuM, surUpapaNuM ema ghaNuM vicitrapaNuM che ane evo je bheda rahe che te, sarvane samAnatA nathI, te ja zubhAzubha karmanuM bhoktApaNuM che; ema siddha kare che; kema ke kAraNa vinA kAryanI utpatti thatI nathI. 84 samAdhAna - te karmathI jIvano mokSa thaI zake che jema zubhAzubha karma pada, jANyAM saphaLa pramANa; tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa. 89 jema zubhAzubha karmapada te jIvanA karavAthI te thatAM jANyAM, ane tethI tenuM bhoktApaNuM jANyuM, tema nahIM karavAthI athavA te karmanivRtti karavAthI te nivRtti paNa thavA yogya che; mATe te nivRttinuM paNa saphaLapaNuM che; arthAt jema te zubhAzubha karma aphaLa jatAM nathI, tema tenI nivRtti paNa aphaLa javA yogya nathI; mATe te nivRtti rUpa mokSa che ema te vicakSaNa ! tuM vicAra. 89 samAdhAna :- mokSano upAya che' karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAna prakAza. 98 karmabhAva che te jIvanuM ajJAna che ane mokSabhAva che te jIvanA potAnA svarUpane vize sthiti thavI te che. ajJAnano svabhAva aMdhakAra jevo che. tethI jema prakAza thatAM ghaNA kALano aMdhakAra chatAM nAza pAme che, tema jJAna-prakAza thatAM ajJAna paNa nAza pAme che. 98 rAgadveSa ajJAna eka mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha. 100 rAga, dveSa ane ajJAna enuM ekatva e karmanI mukhya gAMTha che; arthAt e vinA karmano baMdha na thAya; tenI jethI nivRtti thAya te ja mokSano mArga che. 100 For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. 103 te mohanIya karma be bhede che. eka 'darzana mohanIya' eTale 'paramArtha ne vize aparamArtha buddhi ane aparamArthane vize paramArtha buddhirUpa', bIjI 'cAritra mohanIya'; tathArUpa paramArthane paramArtha jANIne AtmasvabhAvamAM je sthiratA thAya, te sthiratAne rodhaka evA pUrva saMskArarUpa 'kaSAya ane nokaSAya' te cAritra mohanIya. darzana mohanIyane Atmabodha, ane cAritra mohanIyane vItarAgapaNuM nAza kare che. Ama tenA acUka upAya che... aMdhakAra jema prakAza thavAthI nAza pAme che, te teno acUka upAya che, tema bodha ane vItarAgatA darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa aMdhakAra TALavAmAM prakAzasvarUpa che; mATe te teno acUka upAya che. 103 jAti veSano bheda nahIM, kahyo mArga jo hoya; sAdhe te mukti lahe, emAM bheda na koya. 107 je mokSano mArga kahyo te hoya to game te jAti ke veSathI mokSa thAya, emAM kaMI bheda nathI je sAdhe te muktipada pAme; ane te mokSamAM paNa bIjA kazA prakArano UMcanIcatvAdi bheda nathI, athavA A vacana kahyAM temAM bIjo kaMI bheda eTale phera nathI. 107 zikSAmRta upara kahyo te mokSamArga che, temAM jAti ke veSathI kAMI bheda paDato nathI. je mArga sAdhe te muktipadane pAme. mata darzana Agraha tajI, varte sadguru lakSa; lahe zuddha samakita te, jemAM bheda na pakSa 110 mata ane darzanano Agraha choDI daI je sadgurune lakSe varte, te zuddha samaktine pAme ke jemAM bheda tathA pakSa nathI. 110 matamatAMtara ane saMpradAyano Agraha tajI daIne je AtmA sadgurunA lakSe-tenI AjJAe varte te zuddha samakitane pAme temAM koI bheda ke pakSa paDatA nathI. koTi varSanuM svapna paNa, jAgRta thatAM samAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. 114 karoDo varSanuM svapna hoya to paNa jAgRta thatAM tarata samAya che, tema anAdino vibhAva che te AtmajJAna thatAM dUra thAya che. 114 For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI ApaNane ema lAge ke svapna to karoDo varSathI cAlI rahyuM che, paNa jevA jAgRta avasthAmAM AvI jaIe ke turata ja game teTalA lAMbA kALathI svapna cAlatuM hoya to paNa nAza pAmI jAya che. tevI ja rIte anAdikALathI vibhAva ApaNI sAthe cAlyo Avyo che te paNa svapnanI jema AtmajJAnano AvirbhAva thatAM samAI jAya che. dUra thaI jAya che- nAza pAmI jAya che- kSaya thaI jAya che. zuddha, buddha, cetanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahIe keTaluM? kara vicAra to pAma. 117 tuM dehAdika sarva padArthathI judo che. koImAM Atmadravya bhaLatuM nathI, koI temAM bhaLatuM nathI, dravya dravya paramArthathI sadAya bhinna che, mATe tuM zuddha cho, bodhasvarU5 cho, caitanya pradezAtmaka cho; svayaM jyoti eTale koIpaNa tane prakAzatuM nathI, svabhAve ja tuM prakAza svarUpa cho; ane avyAbAdha sukhanuM dhAma cho. bIjuM keTaluM kahIe? athavA ghaNuM zuM kahevuM? TUMkAmAM eTaluM ja kahIe chIe, jo vicAra kara to te padane pAmIza. - 117 AtmA zuddha eTale saMpUrNapaNe karmamalathI rahita, buddha eTale kevaLajJAna svarUpa ane caitanyaghana eTale svapara prakAzaka tathA sukhanuM dhAma che. jo vicAra karazo to te padane meLavI zakazo. ziSya - bodhabIja prAptikathana - kartA bhoktA karmano, vibhAva varte jyAMya; vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akartA tyAMya. 121 jyAM vibhAva eTale mithyAtva varte che, tyAM mukhya nathI karmanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM che; AtmasvabhAvamAM vRtti vahI tethI akartA thayo. 121 jyAM sudhI jIva vibhAvabhAvamAM rame che tyAM sudhI karma lAge che tethI karmano kartA bane che. kartA banavAthI tenA phaLano bhoktA eTale ke karmano bhoktA paNa te bane che. paNa jevo vibhAvabhAvathI pAcho pharI svasvabhAvamAM ramaNatAM karavAnuM zarU kare eTale parabhAvanA kartA- bhoktA maTI jAya che. Sa sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravatuM, e upakAra amApa 127 chae sthAnaka samajAvIne te sadgurudeva! Ape dehAdithI AtmAne jema myAnathI taravAra judI kADhIne batAvIe tema spaSTa judo batAvyo; Ape mapAI zake nahIM evo upakAra karyo. - 127 For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zikSAmRta upasaMhAra Atma bhrAMti sama roga nahIM, sadguru vaidya sujANa; guru AjJA sama pathya nahIM, auSadha vicAra dhyAna. 129 AtmAne potAnA svarUpanuM bhAna nahIM, evo bIjo koI roga nathI, sadguru jevA tenA koI sAcA athavA nipuNa vaidya nathI, sadguru AjJAe cAlavA samAna bIjuM koI pathya nathI, ane vicAra tathA nididhyAsana jevuM koI tenuM auSadha nathI. 129 AtmAne jyAM sudhI AtmAnI oLakhANa thaI nathI tyAM sudhI te AtmabrAMti nAmanA moTAmAM moTA roganuM bhAjana che. te roga dUra karavA mATe sadguru ja tenA vaidya che, kAraNa ke te roga kema kADhavo tenA te jANa che. A rogane maTADavA mATe gurunI AjJA pALavArUpa pathya pALavuM jarUrI che. teo davA suvicAraNA ane dhyAna karavAnI Ape che. naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kahela; ekAMte vyavahAra nahIM, banne sAthe rahela. 132 atre ekAMte nizcayanaya kahyo nathI, athavA ekAMte vyavahAranaya kahyo nathI; beya jyAM jyAM jema ghaTe tema sAthe rahyAM che. 132 gacchamatanI je kalpanA, te nahIM sadyavahAra; bhAna nahIM nijarUpanuM, te nizcaya nahIM sAra. 133 gacchamatanI kalpanA che te savyavahAra nathI; paNa AtmArthInA lakSaNamAM kahI te dazA ane mokSopAyamAM jijJAsunAM lakSaNa Adi kahyAM che te vyavahAra che; je atre to saMkSepamAM kahela che. potAnA svarUpanuM bhAna nathI, arthAt jema deha anubhavamAM Ave che, tevo AtmAno anubhava thayo nathI, dehAdhyAsa varte che, ane je vairAgyAdi sAdhana pAmyA vinA nizcaya pokAryA kare che, te nizcaya sArabhUta nathI. 133 ahIM ekalA nizcayanaya athavA vyavahAranayathI kathana karavAmAM AvyuM nathI. bannene sAthe rAkhIne kahevAmAM AvyuM che. jenI jyAM jarUra che tyAM te pramANe samajavuM joIe, AcaravuM joIe. gaccha ane matonI je kalpanA che te AtmArthI jIva mATe vyavahArarUpa nathI. jyAM sudhI AtmabhAna thatuM nathI tyAM sudhI nizcayanaya paNa sArabhUta hoto nathI. mohabhAva kSaya hoya jyAM, athavA hoya prazAMta; te kahIe jJAnIdazA, bAkI kahIe bhrAMta. 139 For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI mohabhAvano jyAM kSaya thayo hoya, athavA jyAM mohadazA bahu kSINa thaI hoya, tyAM jJAnInI dazA kahIe, ane bAkI to jeNe potAmAM jJAna mAnI lIdhuM che, tene bhrAMti kahIe. 139 sakaLa jagata te eThavat, athavA svapna samAna; te kahIe jJAnIdazA, bAkI vAcA jJAna. 140 samasta jagata jeNe eTha jevuM jANyuM che, athavA svapna jevuM jagata jene jJAnamAM varte che te jJAnInI dazA che, bAkI mAtra vAcA jJAna eTale kahevA mAtra jJAna che. 140 mohabhAva-vibhAvadazA kSaya thaI jAya athavA upazAMta thaI jAya te jJAnI dazA che. te sivAyanI dazA to bhrAMti che. jene jJAna thAya te mahAtmA AkhA jagatane eka svapna jANe che ane te pramANe vartana kare che. athavA jagatane eka svapna ja samaje che. A sthiti nathI ane bolI jANe che te to phakta vAcA jJAna che je mokSamArgamAM AgaLa vadhavAmAM madadarUpa thatuM nathI. sthAnaka pAMca vicArIne, chaThThuM varte jeha; pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahIM saMdeha. 141 pAMce sthAnakane vicArIne je chaThThuM sthAnake varte, eTale te mokSanA je upAya kahyA che temAM pravarte te pAMcamuM sthAnaka eTale mokSapada, tene pAme. 141 175 deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. 142 pUrvaprArabdhayogathI jene deha varte che, paNa te dehathI atIta eTale dehAdinI kalpanA rahita, AtmAmaya jenI dazA varte che, te jJAnIpuruSanA caraNakamaLamAM agaNitavAra vaMdana ho ! 142 zrI subhAgyane zrI acaLa, Adi mumukSa kAja; tathA bhavyahita kAraNe, kahyo bodha sukha sAja. A Atmasiddhi zAstra pU. zrI sobhAgabhAI ane pU. zrI acaLa eTale DuMgarabhAI vagere mumukSu tathA bhavya jIvonA arthe A bodha anaMtasukha ApanAro atre kahela che. sAdhana siddha dazA ahIM, kahI sarva saMkSepa, SaTkarzana saMkSepamAM, bhAkhyAM nirvikSepa. mokSamArganAM sAdhananuM ane siddha dazAnuM varNana atre TUMkANamAM karavAmAM AvyuM che. A vivecana, cha darzanonuM, paNa saMkSepamAM, vikSepa rahita evuM kahyuM che. zrI sadgurucaraNArpaNamastu For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 724 gIti paMtha paramapada bodhyo, jeha pramANe parama vItarAge; te anusarI kahIzuM, praNamIne te prabhu bhakti rAge. 1 vItarAga bhagavAne je rIte paramapada pAmavAne mATeno mokSamArga kahyo che, e bhagavAnane bhaktipUrvaka praNAma karIne teo kahI gayA che te pramANe ame kahIzuM. mULa paramapada kAraNa, samyak darzana jJAna caraNa pUrNa; praName eka svabhAve, zuddha samAdhi tyAM paripUrNa. 2 mULa paramapadanuM kAraNa zuM ? mokSanuM kAraNa samyagdarzana, samyajJAna ane sabhyacAritrapUrNa eTale e traNe saMpUrNa prApta thAya, , eTale paramapadanuM kAraNa prApta thayuM kahevAya. e traNe jo eka svabhAve pariName topaNa. samajavA mATe samyagdarzana juduM, samyajJAna juduM ane samyakcAritra juduM vicArAya. e traNe ekatva bhAve pariName to AtmAne paripUrNa samAdhi prApta thAya. je cetana jaDa bhAvo, avalokyA che munIMdra sarvaze; tevI aMtara AsthA, pragaTya darzana kahyuM che tattvaze. 3 je cetana, jaDa vagere cha dravyo ane bhAvone sarvajJapaNAthI bhagavAne potAnA kevaLajJAnathI joyA che, te pramANe jANIne aMtaranI AsthA-zraddhA thAya tene tattvajJa puruSoe samyagdarzana kahyuM che. ene samakita paNa kahevAya che. samyak pramANapUrvaka, te te bhAvo jJAna vize bhAse; samyag jJAna kahyuM te, saMzaya, vibhrama, moha tyAM nAgye. 4 zikSAmRta je rIte kahyAM che te ja pramANe, yathArtha rIte jJAnane vize e badhA bhAvo samyak pariNAme jyAre jovAmAM Ave tyAre ene samyajJAna kahyuM che. jene samyajJAna thAya ene saMzaya vibhrama (bhrAMti) ane moha e badhAM nAza pAme. viSayAraMbha-nivRtti, rAga-dveSano abhAva jyAM thAya; sahita samyakdarzana, zuddha caraNa tyAM samAdhi sadupAya. 5 pAMca indriyonA viSayonI nivRtti, rAga ane dveSa e badhAno kSaya thAya ene samyagdarzana to hoya ja. ene zuddha cAritra prApta thAya. enuM phaLa te AtmAne samAdhi prApta thAya. traNe abhinna svabhAve, pariNamI AtmasvarUpa jyAM thAya; pUrNa paramapadaprApti, nizcayathI tyAM ananya sukhadAya. 7 For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI samyagdarzana-jJAna-cAritra e traNe abhinna bhAve eka rIte AtmasvarUpe pariName tyAM paramapadanI prApti pUrNa rIte thAya, ane te nizcayathI atyaMta sukhadAyaka thAya. mokSanA sukhathI bIjuM koI moTuM sukha nathI. e sukha AvyA pachI jAya nahIM evuM che, eTale te ananya sukhadAyI kahevAya. jIva, ajIva padArtho, puNya, pApa, Asrava tathA baMdha; saMvara, nirjarA, mokSa, tattva kahyAM nava padArtha saMbaMdha. 7 nava tattvo kahyAM che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa. A nave tattva jIvanI sAthe saMbaMdhavALAM che. kyAM sudhI ? jyAM sudhI saMsAramAM rakhaDIe chIe tyAM sudhI. jyAM sudhI mokSa na thAya tyAM sudhI barAbara saMbaMdhavALAM che. 177 jIva ajIva vize te, nave tattvano samAveza thAya; vastu vicAra vizeSe, bhinna prabodhyA mahAna munirAya. 8 nava tattva kahevAya che, paNa e nave tattva be tattvamAM samAI jAya che. (1) jIva tattva ane (2) ajIva tattvamAM. nava tattva judAM judAM varNavavAnuM kAraNa arthAt bhinna prabodhavAnuM kAraNa e che ke ethI vastuno (Atma dravyano) vizeSa vicAra bhavya AtmAo karI zake ane puruSArtha karI zake eTalA mATe mahAtmA puruSoe ene nava bheda pADI ne nava tattvo tarIke samajAvyAM che. 725 kRpALudevanuM trIsamuM varSa cAle che. tyAre A patra lakhyo che. jJAnIoe manuSyapaNuM ciMtAmaNiratnatulya kahyuM che, te vicAro to pratyakSa jaNAya tevuM che. A manuSya bhava maLyo che e ciMtAmaNi ratna samAna che ema kahyuM che. ghaNA mANasone vicAra karavAno samaya ja kyAM che ? badhI vAtanI phurasada maLe, paNa 'huM koNa chuM ?' eno vicAra karavAno jarA paNa avakAza na maLe. vizeSa vicAratAM to te manuSyapaNAno eka samaya paNa ciMtAmaNiratnathI parama mAhAtmyavAna ane mUlyavAna dekhAya che. manuSyapaNAnA eka samayanuM mUlya ciMtAmaNiratnathI vadhAre jaNAya che. ane jo dehArthamAM ja te manuSyapaNuM vyatIta thayuM to to eka phUTI badAmanI kiMmatanuM nathI, ema niHsaMdeha dekhAya che. For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta A deha mATe, kuTuMba mATe, ApaNAM sagAMo mATe, saMsAra mATe, jo A AkhuM AyuSya pUruM thAya to te eka phUTI badAmanI kiMmatanuM nathI, ema niHsaMdeha jaNAya che. cokkasa ema samajavuM. UlaTAnAM navAM karma jeTalAM bAMdhyAM hoya e bhogavavA mATe nIcI gatimAM jIva cAlyo jAya. 178 736 rAgadveSanAM pratyakSa baLavAna nimitto prApta thaye paNa jeno AtmabhAva kiMcit mAtra paNa kSobha pAmato nathI, te jJAnInA jJAnano vicAra karatAM paNa mahA nirjarA thAya, emAM saMzaya nathI. jJAnI e che ke jene rAgadveSanAM nimitto maLe chatAM rAgadveSa kare nahIM, te svastha ane zAMta beThA hoya. ene kAMI na thAya. evA jJAnInI dazAno jo ApaNe vicAra paNa karIe to ApaNane paNa karmanI nirjarAno lAbha thAya. ema kRpALudeve lakhyuM che. 738 OM A 'apUrva avasara' kAvya parama kRpALudeve pote vavANiyAmAM emanA phaLiyAmAM emanAM pU. mAtuzrI pAse khATalA para beThA hatA tyAre lakhyuM che. e eTaluM sarasa kAvya che ke gAMdhIjIe 'Azrama bhajanAvalI'mAM ene sthAna ApyuM hatuM ane potAnI prArthanAsabhAmAM te gavarAvatA. jeo A mArgamAM che teo tathA bIjA badhA A gAya che, paNa A 'apUrva avasa2'ne yathArtha samajavuM e ghaNuM agharuM che. e gAtAM hoIe tyAre evuM manamAM thaI jAya ke 'AhAhA ! kevuM sarasa kahyuM che ke 'ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM, vaLI vAgha siMha saMyoga jo,' e gAtAM kevo AnaMda thAya ! paraMtu enI majA phakta manamAM ja Ave. paraMtu jyAre smazAnamAM jAya ke vAgha siMhavALA vanamAM jAya tyAre khabara paDe ! AmAM cAritra-mohanI prakRtiono kema nAza karavo te jaNAvavAmAM Avela che. paNa jyAM sudhI darzanohanIya jAya nahIM, nigraMthapaNuM Ave nahIM tyAM sudhI cAritramohanI ekeya prakRti samULagI nAza pAme nahIM. darzana moha-mithyAtva mohane bhrAMti paNa kahevAmAM Ave che. kALanA viSamapaNAne kAraNe darzanamoha zuM che tenI khabara paDatI nathI. samakita kyAre AvyuM kahevAya ? 'apUrva avasara'mAM prathama samajavA jevuM e che ke darzana moha gayA pachInI ja A bhUmikA che. pahelI be traNa kaDImAM ja kRpALudeva ullekha kare che ke "darzana moha vyatIta thaI Upajyo bodha For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 179 je, deha bhinna kevaLa caitanyanuM jJAna ja !" eTale jene AtmasAkSAtkAra thayo che, jeno darzana moha gayo che ane cAritramoha sAme laDavAnuM samyaktanuM bakhtara maLe che. jema sainika laDAImAM jAya tyAre bakhtara pahere che jethI potAnA zarIrane rakSaNa maLe, "ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM" evI sthitimAM e Ave to paNa te hAre nahIM. || OM || apUrva avasara evo kyAre Avaze ? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIrNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo ? apUrva 1 he bhagavAna ! Avo apUrva avasara mArA jIvanamAM kyAre Avaze ke jyAre huM bAhyathI temaja AtyaMtarathI nigraMtha-graMthirahita thaIza ? bAhya graMthino tyAga eTale A zarIra, A kuTuMba, milakata vagere eno moha choDI devAno ane AtyaMtara graMthi chedAya eTale darzanamoha jAya. sAtakarmanI prakRti eTale cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya-krodha, mAna, mAyA ane lobha tathA mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samakita mohanIya e sAtanI graMthi chedavAnI che. kRpALudeva kahe che ke A AtmA graMthi bheda sudhI ghaNI phere Avyo che, paNa nirbaLa thaIne pAchA cAlyA javuM paDyuM che, kAraNa ke tyAM enuM jora cAlyuM nahIM. to nigraMtha thavAno Avo vakhata kyAre Avaze ? te tIkSNapaNe chedIne eTale thoDuM thoDuM nahIM, paNa tIvrapaNe chedIne. vaLI sarva saMbaMdho choDavA upara bhAra che, ema nahIM ke 100 sAthe saMbaMdha hatA emAM 90 saMbaMdho choDyA ane dasa sAcavI rAkhyA che. ahIM te badhA saMbaMdho choDavA jarUrI che. je mArge zrI arihaMta bhagavAna gayA che, mahAtmA puruSo gayA che, e mArge huM kyAre jaIza ? sarva bhAvathI odAsInyavRtti karI, mAtra deha te saMyamahetu hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM, dehe paNa kiMcit mUcha nava joya jo. apUrva 2 sarva bhAvathI eTale ke zubha bhAva, azubha bhAva, bhAvAbhAva e badhAthI udAsInavRtti karIne, ApaNA dehano upayoga evA eka hetuthI ja karavAno ke bhagavAna ! kyAre evuM thaze ke jyAre mAro deha mAtra saMyamanA ja hetue pravartana kare, e sivAya mana, vacana ane kAyAnA yoga bIjI jagyAe vAparavAnA ja nahIM. e kyAre thaze ? koIpaNa kAraNa UbhuM thAya to dalIla khAtara kahevuM ke Ama hatuM mATe Ama karavuM paDyuM evuM kazuM kahyuM nahIM, kAMI paNa potA pAse rAkhavAnuM nahIM ane aMtaraMga graMthi paNa chedavAnI. A deha upara "kiMcit mUcha nava joya jo.kiMcit eTale kAMI alpa paNa zarIra upara mUcha na rahe. ApaNAmAM dehAdhyAsa keTalo bharyo che te jarAka tAva Ave tyAre khabara paDe. deha upara mUcha, moha jarA paNa na hovAM joIe. A deha eTale For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zikSAmRta Dagala che. jene kADhIne bahAra mUkI zakIe eTale ke deha vastra jevo che. A bhavarUpI (zarIrarUpI) vastra A jIve paheryuM che. enA upara Asakti ke mUcha kema thAya ? jo ApaNAmAM sAcI samajaNa hoya to mUcha thavAnuM koI kAraNa nathI. darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo; tethI prakSINa cAritramoha vilokiye, varte evuM zuddhasvarUpanuM dhyAna jo. apUrvaka 3 AnI pahelI lITI bahu ja upayogI che. A badhA gItanI jema gAya che, rAjI thAya che, paraMtu keTalAyane darzanamoha zuM che enI khabara nathI. paNa darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je" eTale satyAtma bodha. sAyalAnA AtmajJAnI zrI kALidAsabhAI kahetA hatA ke jene satyAtma bodha Upaje eno darzanamoha sAva nAza pAme. bhrAMti, avighA, ajJAna nAza pAme, mithyAtva nAza pAme. e nAza thayA pachI je bodha thAya e bodhamAM dehabhinna kevala cetanyanuM jJAna jo' rahe. dehane judo karI nAkhyo ane mAtra ApaNA bhagavAna AtmAnuM, caitanyanuM ja. jJAna e ja satata rahyA kare, AThe pahora. "tethI prakSINa cAritra moha vilokiye" to cAritramoha kSaya thato jAya. e kevI rIte thAya ? to "varte evuM zuddha svarUpanuM dhyAna jo." AvuM svarUpanuM dhyAna gajasukumArane vartatuM hatuM. je AtmAone ghANImAM nAkhyA e badhAne vartatuM hatuM. e keTaluM ? zuddha svarUpamAM ja lIna hoya, ene kAMI bIjuM bhAna ja na hoya. to ja e banI zake ane to ja cAritra mohanA yoddhA sAthe ApaNe laDAI karI zakIe. AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI, mukhyapaNe to varte dehaparyata jo; ghora parISaha ke upasarga bhaye karI, AvI zake nahIM te sthiratAno aMta jo. apUrva, 4 AtmA sthira thaI gayo. enA badhA pradezo sthira thaI gayA ane mana, vacana, kAyAnA yoga paNa sthira thayA hoya. eTale ke mana, vacana, kAyAnuM pravartana "vicare udaya prayoga"nI sthitimAM vartatA hoya, icchAe mana, vacana, kAyAnuM pravartana hoya nahIM. e sthiratA kyAM sudhI rahe ? tyAra pachI deha Take tyAM sudhI e rahe ane e daramyAna ghora pariSaha Ave ke upasarga Ave to paNa e sthiratAno bhaMga na thAya. evI dazA AvavI joIe. to e kevI rIte Ave te have pachI kahe che. A yoga-mana, vacana, kAyA, hajI ApaNA caMcaLa che. to Atma sthiratAnI vAta ja kyAM ? yoga caMcaLa hoya tyAM Atma pradezo caMcaLa hoya, AtmasthiratA thAya ja nahIM. thoDI sthiratAnI ApaNane jarUra nathI, ApaNe to AtmAnA ekeeka pradezane sthira karavA che. AtmapradezomAM sthiratA Ave eTale mana, vacana kAyAnA yoga paNa sthira thaI jAya. udayane anusarIne ja pariNamana kare, icchAthI kAMI thAya ja nahIM. For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 181 saMyamanA hetuthI yogapravartana, svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nija svarUpamAM lIna jo. apUrva5 saMyamanA hetuthI ApaNA yoga kAma karatA hoya eno uddeza zuM hoya ? saMyama kevI rIte samajAya ? saMyamanA hetu mATe ApaNA yoga pravarte te kevI rIte ? pAMca samiti ane traNa guptinA yathArtha pAlana sAthe varte. A deha TakAvavo che mATe AhAra to levo paDe, paNa te AhAra jAgRtipUrvaka levAno. khAtI vakhate paNa A zarIra khAya che, ane AtmA jAgRta hoya. IriyA samitithI cAlatA hoya to paNa AtmA jAgRta hoya, bhASA samiti-bolatA hoya to paNa AtmA jAgRta hoya, AdAnapradAna samiti, pariSThApanikA samiti e A zarIrane aMge je Avazyaka che, karyA vagara na cAle evI kriyA che, te karavI paNa jAgRtipUrvaka jayaNApUrvaka karavI. AhAra nihAranI samiti emAM samiti eTale jAgRti pUrvaka, upayoga pUrvaka e kriyA karavI joIe. ane traNa gupti, mana gupti, vacana gupti ane kAyagupti, A traNa A deha Take tyAM sudhI karavAnI, paNa e upayogapUrvaka ane jAgRtipUrvaka. e sivAya AraMbha parigraha ityAdi kAMI pachI karavAnA nahIM ane karIe to hajI ApaNane aMdara tRSNA che, saMsAra pratyeno moha che. "saMyamanA hetuthI yoga pravartanA" bIje kyAMya yogane pravartAvavAnA ? to kahe nA. evuM kAMI pravartana ja nahIM, ane e paNa svarUpalakSe svarUpa prAptinA lakSe AtmAmAM jAgRta rahIne. "jina AjJA AdhIna jo' pachI lakhe che ke "te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAti sthitimAM" : mana, vacana, kAyAnA yoganI pravRtti kSINa thatI javI joIe, ane aMte enA svarUpamAM lIna thAya. enuM nAma nijamana thAya ane pachI e amana thAya. mana rahe ja nahIM, A puruSArtha karavAno che. jAgRta rahevAnuM che. paMca viSayamAM rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manano kSobha jo; dravya, kSetrane kALa, bhAva pratibaMdha vaNa, vicaravuM udayAdhIna paNa vatalobha jo. apUrva 6 A kaDImAM pAMca viSayo ane pAMca pramAdanI vAta kare che. paMca viSaya eTale sparzendriyanA viSayo, jIbhanA viSaya, nAka indriyanA viSaya, kAna indriyanA viSaya ane AMkhanA viSayo, emAM jarA paNa rAga ke dveSa na rahe. je udayamAM Ave emAM paNa rAgadveSa na kare, ISTa aniSTapaNuM na kare, udAsIna rahe, emAM rAgadveSa thavA devAmAM na Ave to, e viSayonA vikAra vadhatA jAya nahIM, 'paMca pramAde na maLe manano kSobhajo." pAMca pramAda kahyA che e mada, viSaya, kaSAya niMdA ane azubha yoga che. bAkI bIjA arthamAM to ema thAya ke pramAda eTale AtmAnA jAgRtapaNAmAMthI bahAra nIkaLI javuM. e pramAda udayathI thAya ane evo dhakko vAgI jAya ke, ene ema lAge ke udayano dhakko AtmAnA vIrya karatAM vadhAre joravALo Avyo, mATe Ama thayuM. paNa For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 2 zikSAmRta UMcI dazAvALAnI vAta evI che ke ene eno kSobha na thAya, dilagIrI na thAya, ciMtA na thAya paNa A to chellI UMcI dazAnI vAta che. atyAre to e kSobha thAya to lAbhanuM kAraNa che, kAraNa ke ApaNe hajI sAdhaka chIe. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ApaNA AtmAne kyAMya paNa pratibaMdhapaNuM nahIM, kyAMya paNa bAMdhavApaNuM nahIM kevI dazA kahI ? "vicaravuM udayAdhIna". jIvavuM, jindagI gALavI paNa udaya AdhIna gALavI. ane "paNa vItalobha jo." jyAM sudhI lobha hoya tyAM sudhI jIva AraMbha ane parigraha mUke ja nahIM choDe ja nahIM. A badhI tRSNA lobha karAve che, mATe e lobha javo joIe. ApaNuM jIvana kema udayAdhIna gALavuM enI A vAta che. have kaSAyonI vAta Ave che. krodha pratye to varte krodhasvabhAvatA, mAna pratye to dinapaNAnuM mAna jo; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, lobha pratye nahIM lobha samAna jo. apUrva 7 krodha karavo paNa te krodha upara ja krodha karavo. be pAMca vakhata karazo eTale krodha Avavo ja baMdha thaI jaze. mAna jAya kyAre ? dInapaNuM Ave tyAre. ApaNe koNa mAtra chIe ? A parama kRpALudeva, kaLikALa sarvajJa hemacaMdrasUri ke gaNadharo ke mahAvIra bhagavAna, e badhA pAse ApaNe koNa chIe ? A mAna uparAMta bAhya mAna hoya che. dravyano mada Ave, jAtimada Ave, sattAno mada Ave. paNa tyAM dInapaNAnuM mAna thavuM joIe. mAna Ave ja nahIM, mAna hoya ja nahIM evuM jIvana keLavavuM joIe. "mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI." kapaTa to ApaNAmAM ramI rahyuM che. kapaTa zuM kAma karavuM paDe ? ke mAruM mAnyuM che mATe, mArI kIrti, loko mArI vAta jANe to mArI apakIrti thAya, mATe kapaTa kare. te na karavA mATe mAyAno sAkSIbhAva rAkhavo to mAyA cAlI jAya. e mAyA jAya kyAre ? kapaTa kare nahIM tyAre. "lobha pratye nahIM lobha samAna jo." lobhanI zI vAta karavI ? lobha koI divasa jAya nahIM. lobhane thobha nathI. e 'nahIM lobha samAna jo ! have tuM mane nahIM joIe. Aja sudhI lobha karatA AvyA chIe paNa e kyAM sAthe Ave che ?" Ama krodha, mAna, mAyA ane lobha - e ApaNAmAM to anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI ane saMvalana prakAranA che. e badhA anukrame amuka amuka guNasthAnake jAya. atyAre to maMda thaI zake. kSaya to amuka bhUmikAe ja thAya. e kaSAyo udayamAM AvatAM eno kheda karo, ciMtA karo to navAM karma baMdhAya, mATe udayamAM AvelAM kaSAyo udAsInabhAve vedavAM, paNa AvI samajaNa navA ArAdhakone na ApI zakAya, kAraNa ke to to e svacchaMdI thaI jAya. je samajatA hoya e samajI zake ke A sAcI vAta che. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 18 3 bahu upasargakartA pratye paNa krodha nahIM, vaMde cakrI tathApi na maLe mAna jo; deha jAya paNa mAyA thAya na romamAM, lobha nahIM cho prabaLa siddhi nidAna jo. apUrva 8 bahu upasarga kartA pratye paNa krodha na karavo. saMgama devatAe zrI mahAvIra svAmI upara keTalA upasarga karyA ? ApaNe sAMbhaLIe to chakka thaI jaIe. ApaNane ema thAya ke Ama kaI rIte TakI zakAya ? paNa bhagavAnane to enA upara krodha hoya ja nahIM. zrI mahAvIra svAmI UbhA che, bAjumAM ziSyo paNa UbhA hatA tyAre gozAlake tejovezyA mUkIne be ziSyone bALI nAkhyA to paNa zrI mahAvIra bhagavAnane kAMI na thayuM. to zuM emanAmAM dayA nahIM hoya ? dayA-anukaMpA to hatI, sAthe yathArtha samajaNa hatI ke AmAM konA upara anukaMpA karuM ? jenA darzana mAtra karavAthI karmo khapI jAya che, emanI hAjarImAM gozAlake A ziSyone mArI nAkhyA, to AvA bhayaMkara karmothI e kyAre chUTaze ? evI anukaMpA-dayA saMgama devatA upara ane gozAlaka pratye AvI. cakravartIo emanA mugaTo muninA pagamAM mUkatA hoya to paNa na maLe mAna jo, to paNa emane kAMI ahaMvRtti thAya nahIM ke AhAhA ! mane devatAo ane narendro name che. emAM emane kAMI ahebuddhi thAya nahIM. mAyA-kapaTabhAva to bahu ja kharAba che. e to deha jAya to paNa paravaDe nahIM. jo mAyAkapaTa na hoya to prabaLa siddhi nidAna prApta thAya, eTale prabaLa siddhio prApta hoya. jema gorakhanAthane hatI. e paththara para pezAba kare to e paththara sonuM thaI jAya evI siddhi hatI. to A badhA UMcA sAdhakone siddhi hoya paNa eno lobha na hoya. eno koI divasa upayoga na kare. ane jo upayoga kare to mAragamAMthI paDavAI--patita thAya. A mArgamAM nIce paDyA, pachI pharI AgaLa vadhavAnuM saraLa nathI. nagnabhAva, muMDabhAva saha ajJAnatA, adaMtadhAvana Adi parama prasiddha jo; keza, roma, nakha ke aMge zRMgAra nahIM, dravyabhAva saMyamamaya nigraMtha siddha jo. apUrva9 kapaDAM ne ghareNAM paheravAM nahIM te nagnabhAva. muMDabhAva eTale keza loca karavo, ajJAnatA che nahAvuM nahIM, adaMtadhAvana arthAt dAMta paNa sApha karavA nahIM. A badhA niyamo prasiddha che te pALavA. vALa, roma, nakha ke koI aMge AbhUSaNa-zRMgAra karavo, sajavo nahIM. A sthitimAMthI bahAra nIkaLI javuM. jene dravyathI ne bhAvathI saMyama hoya, evA mahAtmAo bahArathI nigraMtha ane AtyaMtarathI paNa nigraMtha hoya che. For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zikSAmRta zatru mitra pratye varte samadarzitA, mAna amAne varte te ja svabhAva jo; jIvita ke maraNe nahIM cUnAdhikatA, bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva 10 A dazA chellA bhave hoya athavA to traNa bhava bAkI hoya tyAre A dazA UMcAmAM UMcI kRpALudeve gAI che. zatru hoya ke mitra, e baMne tarapha sarakho bhAva, mitra tarapha rAga nahIM, ane zatru para dveSa nahIM. ene mAna ke apamAna hoya nahIM. koI pagamAM lAMbo thaIne vaMdana kare, athavA koI gALo de ke koI kAdava uDADe, ke apamAna kare to paNa e tarapha eno sarakho bhAva hoya. eTaluM ja nahIM, A jIvana so varSanuM thAya to paNa bhale ane atyAre ja mRtyu Ave to paNa bhale ene nyUna-ochuM ke adhika na gaNe. ene janma ke maraNa samAna hoya. hajI bhava bAkI hoya to paNa bhale, ane mokSa thAya to paNa bhale, kAraNa ke e sadehe mokSa jevuM sukha anubhavatA hoya eTale ane banne taraphano samabhAva ja hoya. kevI UMcI dazA ! ekAkI vicarato vaLI smazAnamAM, vaLI parvatamAM vAgha siMha saMyoga jo; aDola Asana, ne manamAM nahIMkSobhatA, parama mitrano jANe pAmyA yoga jo. apUrva 11 smazAnamAM ekAkI dhyAna dharIne Ubho hoya, vAgha ke siMhano saMyoga thAya, e dekhe to paNa enuM Asana aDola hoya, manamAM jarApaNa kSobha na hoya, bhaya paNa na lAge. ene siMha ke vAgha maLe to jANe parama mitrano yoga thayo hoya eTalo enA tarapha prema varasato hoya. e jIva hiMsaka prANI che chatAM paNa tenA prati - prema varase. evA mahAtmAo pAse e prANIo emano potAno hiMsaka svabhAva mUkI de - bhUlI jAya. ghora tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, sarasa anne nahIM manane prasannabhAva jo; rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, sarve mAnyAM pula eka svabhAva jo. apUrva 12 ghora tapazcaryA kare paNa enA manamAM eno tApa eTale abhimAna na hoya, mana zAMta ja hoya. sAruM khAvAnuM maLe to paNa enuM mana prasannatAno bhAva na anubhave. rajakaNa eTale dhULa ane vaimAnika devanI samRddhi e bannene te samAna gaNe. e badhAM mAtra pudgala che ema gaNe. A dhULa e paNa pula che, ane e riddhi siddhi e paNa pudgala che. eTale enA pratye udAsInatA ja che. ema parAjaya karIne cAritramohano, AvuM tyAM jyAM karaNa apUrva bhAva jo; zreNIkSapakataNI karIne ArUDhatA, ananya ciMtana atizaya zuddha svabhAva jo. apUrva 13 ema upara kahyA te cAritramohanA zatruone harAvyA ane jyAM apUrvakaraNa karavAnI sthiti Ave eTale potAnI e pramANe karavAnI dazA thAya eTale zreNI mAMDe, kSepaka zreNI mAMDe. e For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 185 zreNImAM samaya keTalo lAge ? vadhAremAM vadhAre eka sAmAyika karIe eTalo samaya lAge. atizaya zuddha svabhAva ananya ciMtana cAle. e ciMtana evuM ke vacamAM khaMDa na paDe. zuddha svabhAvamAM ja hoya. moha svayaMbhUramaNa samudra tarI karI, sthiti tyAM jyAM kSINamoha guNasthAna jo; aMta samaya tyAM pUrNasvarUpavItarAga thaI, pragaTAvuM nija kevaLajJAnanidhAna jo. apUrva 14 darzanamoha cAlyo gayo che ane cAritra moharUpI svayaMbhUramaNa samudra tarI jaIne jyAM kSINamoha, guNasthAnaka-eTale bAramuM guNasthAnaka hoya tyAM AvI pahoMce. mohano kSaya thavAthI aMte saMpUrNa vItarAga thaI pUrNa svarUpa thaI jAuM ane "pragaTAvuM nija kevaLajJAna nidhAna jo" eTale ke kevaLajJAna, mAtra jJAna pragaTe. cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanAM bIjataNo AtyaMtika nAza jo; sarva bhAva jJAtA draSTA saha zuddhatA, kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo. apUrva 15 tyAM cAra ghanaghAtI karmano nAza thaI jAya che ane bhavanuM bIja, janma maraNanA bIja rUpa mohanIya karma tathA bIjA ghAtI karmo tyAM baLI jAya che. AtyaMtika nAza eTale pharIthI na pragaTe evI rIte nAza thAya che. pachI badhA bhAvano jJAtA ane draSTA sAthe zuddhatA pragaTe eTale AtmA zuddha thaI jAya. saMpUrNa AtmaprakAza rUpa anaMtavIrya pragaTe, e potAne kRtakRtya, dhanya mAne ke tyAM sudhI pahoMcI gayo have bAkInAM cAra aghAtI karma rahyAM. vedanIyAdi cAra karma varte jahAM, baLI sIMdarIvat AkRti mAtra jo; te dehAyuSa AdhIna jenI sthiti che, AyuSa pUNe, maTiye daihika pAtra jo. apUrva 16 vedanIyAdi eTale nAma, gotra, AyuSya ane vedanIya. A cAra aghAtI karmanuM vartavuM hoya, paNa kAthInI eka sIMdarI hoya ane ene bALI nAkhI hoya, to eno AkAra dekhAya, paNa enuM kAMI baLa na hoya ema e mAtra AkRti kahevAya. e paNa kyAM sudhI ? A deha che tyAM sudhI. A bhavanuM jeTaluM AyuSya bAkI hoya eTalI enI sthiti ane e AyuSya pUrNa thAya, pachI ene daihika pAtra hoya nahi, eTale ke janma-maraNa karavAnAM na hoya. deha dharavAno na hoya. mana, vacana, kAyA ne karmanI vargaNA, chUTe jahAM sakaLa pula saMbaMdha jo; evuM ayogI guNasthAnaka tyAM vartatuM, mahAbhAgya sukhadAyaka pUrNa abaMdha jo. apUrva 17 mana, vacana ane kAyAnAM yoga tema ja kArmaNa vaLagaNA-vargaNAo chUTI jAya che. e sakala pudgalano saMbaMdha ane dehano saMbaMdha chUTI jAya che. e caudamuM guNasthAnaka ayogI kevaLInuM guNasthAnaka e kevuM mahAbhAgya, sukhadAyaka ane pUrNa abaMdha che. pachI tyAM karmano baMdha zuM na thAya ? For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zikSAmRta eka paramANumAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo; zuddha niraMjana cetanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajapadarUpa jo. apUrva 18 eka paramANu paNa tene sparzI na zake. AkAzamAM dhULa nAkhIe to ene aDe nahIM ema e AtmAne paramANumAtranI sparzanA nathI. have enAmAM kAMI karmarUpa kalaMka rahetuM nathI, pUrNa kalaMka rahita thAya che. aDola svarUpa eTale koIthI paNa DolAvI zakAya nahIM evuM; zuddha niraMjana eTale ene aMjana kAMI lAge nahIM. mAtra caitanya mUrti. A zarIra sivAyano AtmA agurulaghu, amUrta, sahajarUpa che. zuddha AtmAnuM e rUpa have thaI gayuM. e siddha zilAmAM kevI rIte pahoMce che ? te AgaLa kahe che. pUrvaprayogAdi kAraNanA yogathI, Urdhvagamana siddhAlaya prApta susthita jo; sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. apUrva, 19 A chello bhava hato ane ene pUrva karma lAgelAM hatAM. enuM vajana hatuM eTale AtmA dabAyelo hato. jema dabAyelo daDo hoya ane e chaTake to kyAM jAya ? ema AtmAnuM karmarUpI vajana maTayuM, ahIMthI chUTyo eTale sIdho saDasaDATa lokAMte siddha gatimAM jaIne sthira thaI jAya. tyAM zuM hoya ? sAdi anaMta sukha. e sukha kyAM sudhI bhogave ? anaMtakALa sudhI. anaMtadarzana, anaMtajJAna Adi emAM bharyuM hoya ane e saMpUrNa samAdhi sukhamAM hoya. je pada zrI sarvajJa dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; te svarUpane anya vANI te zuM kahe ? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo. apUrva 20 je padano anubhava sarvajJa bhagavAne potAnA jJAnamAM karyo, e avarNanIya che. je bhagavAna thaI gayA e paNa ene vANImAM lAvavuM hoya to lAvI zake nahIM. enuM varNana karI zake nahIM. te to mAtra anubhava gocara che. e to je sAkara khAya e ja eno svAda mANe enA jevuM che. eha paramapada prAptinuM karyuM dhyAna meM, gajA vagara ne hAla manoratharUpa jo; topaNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, prabhuAjJAe thAzuM te ja svarUpa jo. apUrva 21 A pramANe meM paramapada prAptinuM dhyAna karyuM che. mAruM gajuM nathI. atyAre to huM e pramANe thaIza evA manoratha sevuM che. paNa A rAjacaMdrane to enA manamAM nirNaya thaI gayo che ke prabhu AjJAe, bhagavAnanI kRpAe, enI AjJAe enA jevA ja, te ja svarUpa thaI jazuM. ApaNane paNa khAtrI che ke ApaNe paNa te ja svarUpa thaI jaze. For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 18 7. 743 sakaLa saMsArI indriyarAmI, muniguNa AtamarAmI re; mukhyapaNe je AtamarAmI, te kahiye niSkAmI re. (zrI AnaMdaghanajI - zrI zreyAMsa jina stavana) A saMsAramAM je jIvo indriyomAM ramaNatA karI rahyA che te badhA saMsArI che. AtmAmAM ramaNa karanArA je jIvo che te muni che. je mukhyapaNe AtmAmAM ja ramaNa karanArA che te kevaLa spRhA rahita thAya che. mukti ane saMsAra sarakhA gaNAya tyAre pUrNakAmatA Ave. 744 te mATe UbhA kara joDI, jinavara AgaLa kahIe re; samayacaraNa sevA zuddha dejo, jema AnaMdadhana lahIe re. (zrI AnaMdaghanajI - zrI naminAtha jina svatana). he bhagavAna ! te mATe be hAtha joDIne ame tamo jinavarane vinaMtI karIe chIe ke samaya eTale AtmA prApta karyo che evA gItArtha jJAnInA caraNanI zuddha sevA amane Apo (prApta thAo) ke jethI AnaMdaghana eTale mokSanuM sukha ame pAmIe. 746/747 tyAga virAga na cittamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nija bhAna. jahAM kalpanA jalpanA, tahAM mAnuM duHkha chAMI; miTe kalpanA jalpanA, taba vastu tina pAI, paDhI pAra kahAM pAvano, miTe na manako cAra; jyo koluke belakuM, gharahI koza hajAra. karma anaMta prakAranA, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahu pATha. karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zikSAmRta jenA cittamAM tyAga, vairAgyAdi sAdhana utpanna thayAM na hoya tene jJAna na thAya. ane je tyAga virAgamAM ja aTakI rahI, AtmajJAnanI AkAMkSA na rAkhe, te potAnuM bhAna bhUle, arthAt ajJAnapUrvaka tyAga vairAgyAdi hovAthI te pUjA satkArAdithI parAbhava pAme ane AtmArtha cUkI jAya. jenA aMtaHkaraNamAM tyAga vairAgyAdi guNo utpanna thayA nathI evA jIvane AtmajJAna na thAya. kemake malina aMtaHkaraNarUpa darpaNamAM AtmopadezanuM pratibiMba paDavuM ghaTatuM nathI. tema ja mAtra tyAga vairAgyamAM rAcIne kRtArthatA mAne te paNa potAnA AtmAnuM bhAna bhUle. arthAt AtmajJAna nahIM hovAthI ajJAnanuM saccArIpaNuM che, jethI te tyAga vairAgyAdinuM mAna utpanna karavA arthe ane mAnArthe sarva saMyamAdi pravRtti thaI jAya; jethI saMsArano uccheda na thAya. mAtra tyAM ja aTakavuM thAya. arthAt te AtmajJAna pAme nahIM. ema kriyAjaDane sAdhana-kriyA ane te sAdhananuM jethI saphaLapaNuM thAya che evA AtmajJAnano upadeza karyo ane zuSkajJAnI ne tyAga vairAgyAdi sAdhanano upadeza karI vAcAjJAnamAM kalyANa nathI ema preryuM. jyAM kalpanA, vikalpo hoya che, tyAM duHkha raheluM che. kalpanA, vikalpano nAza thAya to, saMkalpa vikalpa maTe to traNa vastu-samyagrajJAna-darzana-cAritra prApta thAya. Agamo vAMcIne bhaNIne pavitra thayuM che, paNa mananuM rakhaDavAnuM kyAM maTe che ? te to bAhyabhAvamAM ja ramaNatA karyA kare che. tane ghAMcInA baLadanI jema ghara hajAra koza dUra che. ajJAnI mANasa kriyA kare te A ghAMcInA baLada jevI hoya che. te game teTalo puruSArtha A kriyA pAchaLa kare to paNa teno saMsAra chUTato nathI. karma anaMta prakAranAM che. tenA mukhya jJAnAvaraNAdi ATha prakAra thAya che. temAM paNa mukhya mohanIya che. te mohanIya karma kema haNAya teno pATha kahuM chuM. te mohanIya karma be bhede che. eka 'darzana mohanIya eTale paramArthane viSe aparamArthabuddhi ane aparamArthane vize paramArthabuddhi. bIjuM "cAritra mohanIya' tathArUpa paramArthane paramArtha jANIne AtmasvabhAvamAM je sthiratA thAya, te sthiratAno rodhaka evA pUrvasaMskArarUpa 'kaSAya ane nokaSAya? te cAritra mohanIya. darzana mohanIyane Atmabodha ane cAritra mohanIyane vItarAgapaNuM nAza kare che. A tenA acUka upAya che... aMdhakAra jema prakAza thavAthI nAza pAme che, te teno acUka upAya che. tema For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRta 189 satyAtmabodha ane vItarAgatA darzanamohanIya ane cAritramohanIya rU5 aMdhakAra TALavAmAM prakAza svarUpa che, mATe te tenA nAzanA acUka upAya che. mohanIya'nuM svarUpa A jIve vAraMvAra atyaMta vicAravA jevuM che. mohinIyae mahA munizvarone paNa paLamAM tenA pAsamAM phasAvI atyaMta riddhi siddhithI vimukta karI dIdhA che; zAzvata sukha chInavI kSaNabhaMguratAmAM lalacAvI rakhaDAvyA che. | nirvikalpa sthiti lAvavI, Atma svabhAvamAM ramaNatA karavI, mAtra dRSTAbhAve rahevuM evo jJAnIno ThAma ThAma bodha che; te bodha yathArtha prApta thaye A jIvanuM kalyANa thAya. 7pa3 pUrva mahAtmAoe kahyuM che ke, 'je jANaI arihaMte, davva guNa pajjvehiM ya; so jANaI niya appA, moho khalu jAI tassa layaM.' (pravacanasAra 1-80 zrI kuMdakuMdAcArya) je bhagavAna ahaMtanuM svarUpa dravya, guNa ane paryAyathI jANe, te potAnA AtmAnuM svarUpa jANe ane teno nizcaya karIne moha nAza pAme. te bhagavAnanI upAsanA kevA anukramathI jIvone kartavya che te zrImad AnaMdaghanajI kRta navamAM zrI suvidhinAthanA stavanamAM varNavela che. 'jArisa siddha sahAvo, tArisa sahAvo savvajIvANaM; tahnA siddhataruI, kAyavvA bhavvajIvehiM.' (siddha prAkRta) jevuM siddha bhagavAnanuM AtmasvarUpa che, tevuM sarva jIvonuM AtmasvarUpa che; te mATe bhavya jIvoe siddhatvane viSe ruci karavI. jina pUjA re te nija pUjanA" (zrI vAsupUjya stavana - zrI devacaMdrajI) eTale ke jo yathArtha mULa dRSTithI joIe to jinanI pUjA samajIne karavAmAM Ave to te potAnA AtmasvarUpanuM ja pUjana che. potAnA AtmAnI ja pUjA karavA jevuM che. For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zikSAmRta (2) vItarAga stavanA zrI RSabha jinastavana RSabha jinezvara prItama mAharo re, ora na cAhuM re kaMta; rIyo sAheba saMga na parihare re, bhAMge sAdi anaMta. RSabha0 1 koI kaMta kAraNa kASThabhakSaNa kare re; milazuM kaMtane dhAya; e meLo navi kahiye saMbhave re, meLo ThAma na hoya RSabhao 2 koI pati raMjana ati ghaNuM tapa kare re; patiraMjana tana tApa; e patiraMjana meM navi citta dharyuM re, raMjana dhAtumelApa RSabha0 3 koI kahe lIlA re alakha alakha taNI re, lakha pUre mana Aza; doSa rahitane lIlA navi ghaTe re lIlA doSa vilAsa RSabha0 4 cittaprasanna re pUjana phaLa kahyuM re, pUjA akhaMDita eha; kapaTa rahita thaI Atama arapaNA re, AnaMdaghana pada reha. RSabha, 5 vitarAgone viSe Izvara evA zrI RSabhadeva bhagavAna mArA svAmI che. tethI have huM bIjA kaMthanI icchA karatI nathI, kema ke te prabhu rIjhayA pachI choDatA nathI. te prabhuno yoga prApta thavo tenI Adi che; paNa te yoga koI vAra paNa nivRtti pAmato nathI, mATe anaMta che. jagatanA bhAvomAMthI udAsIna thaI caitanyavRtti zuddhacaitanyasvabhAve samavasthita bhagavAnamAM prItimAna thaI teno harSa zrI AnaMdaghanajI darzAve che. potAnI zraddhA nAmanI sakhIne zrI AnaMdaghanajInI caitanyavRtti kahe che ke : he sakhI ! meM zrI RSabhadeva bhagavAna sAthe lagna karyuM che, ane te bhagavAna mane sarvathI vahAlA che. e bhagavAna mArA pati thavAthI have huM bIjA koI paNa patinI icchA karuM ja nahIM. kemake bIjA badhA janma, jarA, maraNAdi duHkhe karIne AkuLavyAkuLa che; kSaNavAra paNa sukhI nathI; tevA jIvane pati karavAthI mane sukha kyAMthI thAya? bhagavAna RSabhadeva to anaMta avyAbAdha sukhasamAdhine prApta thayA che, mATe teno Azraya karuM to mane te ja vastunI prApti thAya. te yoga vartamAnamAM prApta thavAthI te sakhI ! mane parama zItaLatA thaI. bIjA patino to koI kALe viyoga paNa thAya, paNa A mArA svAmIno to koI paNa kALe viyoga thAya ja nahIM. jyArathI te svAmI prasanna thayA tyArathI koI paNa divasa For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI saMga choDatA nathI. e svAmInA yogano svabhAva siddhAMtamAM 'sAdianaMta' eTale te yoga thavAnI Adi che, paNa koI divasa teno viyoga thavAno nathI, mATe anaMta che ema kahyo che; tethI have mAre koI paNa divasa te patino viyoga thaze ja nahIM. 1 he sakhI ! A jagatane viSe patino viyoga na thAya te arthe je strIo nAnA prakAranA upAya kare che te upAya sAcA nathI; ane ema mArA patinI prApti thatI nathI. te upAyanuM mithyApaNuM jaNAvavA temAMnA thoDAeka tane kahuM chuM :- koI eka to patinI sAthe kASThamAM baLavA icche che, ke jethI te patinI sAthe meLApa ja rahe, paNa te meLApano kaMI saMbhava nathI, kemake te pati to potAnA karmAnusAra je sthaLane prApta thavAno hato tyAM thayo, ane satI thaIne maLavA icche che evI te strI paNa meLApane arthe eka citAmAM baLI maravA icche che, to paNa te potAnA karmAnusAra dehane prApta thavAnI che; banne eka ja sthaLe deha dhAraNa kare, ane pati-patnI rUpe yoga pAmIne niraMtara sukha bhogave evo kaMI niyama nathI. eTale te patino viyoga thayo, vaLI tenA yogano paNa asaMbhava rahyo, evo patino meLApa te meM khoTo gaNyo che, kemake tenuM ThAmaThekANuM kaMI nathI. 2 191 athavA prathama padano artha evo paNa thAya che ke, paramezvararUpa patinI prAptine arthe koI kASTha-bhakSaNa kare che, eTale paMcAgninI dhUNIo saLagAvI temAM kASTha homI te agnino pariha sahana kare che, ane tethI ema samaje che ke paramezvararUpa patine pAmIzuM, paNa te samajavuM khoTuM che; kemake paMcAgni tApavAmAM tenI pravRtti che; te patinuM svarUpa jANI, te patine prasanna thavAnAM kAraNo jANI, te kAraNonI upAsanA te karatA nathI, mATe te paramezvararUpa patine kyAMthI pAmaze ? tenI mati jevA svabhAvamAM pariNamI che, tevA ja prakAranI gatine te pAmaze, jethI te meLApanuM kaMI ThAmaThekANuM nathI. 3 . hai sakhI ! koI patine rIjhavavA mATe ghaNA prakAranAM tapa kare che, paNa te mAtra zarIrane tApa che; e patine rAjI karavAno mArga meM gaNyo nathI; patine raMjana karavAne to bannenI dhAtuno melApa thavo te che. koI strI game teTalA kaSTathI tapazcaryA karI potAnA patine rIjhavavA icche to paNa jyAM sudhI te strI potAnI prakRti patinI svabhAvAnusAra karI na zake tyAM sudhI prakRtinA pratikUlapaNAne lIdhe te pati prasanna na ja thAya ane te strIne mAtra zarIre kSudhAdi tApanI prApti thAya; tema koI mumukSunI vRtti bhagavAnane patipaNe prApta karavAnI hoya to te bhagavAnanA svarUpAnusAra vRtti na kare ane anya svarUpamAM rucimAna chatAM aneka prakAranAM tapa tapIne kaSTa seve, topaNa te bhagavAnane pAme nahIM, kemake jema pati-patnIno kharo melApa, ane kharI prasannatA dhAtunA ekatvamAM che, tema he sakhI ! bhagavAnamAM A vRttine patipaNuM sthApana karI te acaLa rAkhavuM hoya For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 2 zikSAmRta to te bhagavAnanI sAthe dhAtumelApa karavo ja yogya che; arthAt te bhagavAna je zuddhacetanyadhAtupaNe pariNamyA che tevI zuddhacetanya vRtti karavAthI ja te dhAtumAMthI pratikULa svabhAva nivartavAthI ekya thavAno saMbhava che; ane te ja dhAtumelApathI te bhagavAnarUpa patinI prAptino koI paNa kALe viyoga thavAno nathI. 4 he sakhI ! koI vaLI ema kahe che ke A jagata, jenuM svarUpa oLakhavAno lakSa na thaI zake tevA bhagavAnanI lIlA che; ane te alakSa bhagavAna saunI icchA pUrNa kare che; tethI te ema samajIne A jagata bhagavAnanI lIlA mAnI, te bhagavAnano te svarUpe mahimA gAvAmAM ja potAnI icchA pUrNa thaze, eTale bhagavAna prasanna thaIne tene viSe lagnatA karaze) ema mAne che, paNa te khoTuM che, kemake te bhagavAnanA svarUpanA ajJAnathI ema kahe che. ' je bhagavAna anaMta jJAnadarzanamaya sarvotkRSTa sukhasamAdhimaya che, te bhagavAnane A jagatanuM kartApaNuM kema hoya ? ane lIlAne arthe pravRtti kema hoya ? lIlAnI pravRtti to sadoSamAM ja saMbhave che. je pUrNa hoya te kaMI icche ja nahIM. bhagavAna to anaMta avyAbAdha sukhe karIne pUrNa che; tene viSe bIjI kalpanA kyAMthI avakAza pAme ? lIlAnI utpatti kutUhalavRttithI thAya tevI kutUhalavRtti to jJAna, sukhanA aparipUrNapaNAthI ja thAya. bhagavAnamAM to te banne (jJAna, sukha) paripUrNa che, mATe tenI pravRtti jagata racavArUpa lIlA pratye na ja thAya. e lIlA to doSano vilAsa che; sarAgIne ja teno saMbhava che. je sarAgI hoya tene saDheSatA hoya, ane jene e banne hoya tene krodha, mAna, mAyA, lobha Adi sarva doSanuM paNa saMbhavitapaNuM che, jethI yathArtha rIte jotAM to lIlA doSano ja vilAsa che; ane evo doSavilAsa to ajJAnI ja icche. vicAravAna mumukSuo paNa tevo doSavilAsa icchatA nathI, to anaMta jJAnamaya bhagavAna te kema icche ? jethI te bhagavAnanuM svarUpa lIlAnA kartutvapaNAnA bhAve je samaje che te bhrAMti che; ane te bhrAMtine anusarIne bhagavAnane prasanna karavAno je mArga te le che te paNa bhrAMtimaya ja che; jethI bhagavAnarUpa patinI tene prApti thatI nathI. 5 he sakhI ! patine prasanna karavAnA to ghaNA prakAra che. aneka prakAranA zabda, sparzAdi bhogathI patinI sevA karavAmAM Ave che evA ghaNA prakAra che, paNa te saumAM cittaprasannatA e ja sauthI uttama sevA che, ane kyAre paNa khaMDita na thAya evI sevA che. kapaTarahita thaIne AtmA arpaNa karIne patinI sevA karavAthI ghaNA AnaMdanA samUhanI prAptino bhAgyodaya thAya. bhagavAnarUpa patinI sevAnA prakAra ghaNA che. dravyapUjA, bhAvapUjA, AjJApUjA. dravyapUjAnA paNa ghaNA bheda che; paNa temAM sarvotkRSTa pUjA to cittaprasannatA eTale te bhagavAnamAM caitanyavRttine parama harSathI ekatvane prApta karAvavI te ja che; temAM ja sarva sAdhana samAya che. te ja akhaMDita pUjA For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 193 che, kemake jo citta bhagavAnamAM lIna hoya to bIjA yoga paNa cittAdhIna hovAthI bhagavAnane AdhIna ja che; ane cittanI lInatA bhagavAnamAMthI na khase to ja jagatanA bhAvomAMthI udAsInatA varte ane temAM grahaNa tyAgarUpa vikalpa pravarte nahIM; jethI te sevA akhaMDa ja rahe. jyAM sudhI cittamAM bIjo bhAva hoya tyAM sudhI tamArA sivAya bIjAmAM mAre kaMI paNa bhAva nathI ema dekhADIe to te vRthA ja che ane kapaTa che; ane jyAM sudhI kapaTa che tyAM sudhI bhagavAnanA caraNamAM AtmAnuM arpaNa kyAMthI thAya ? jethI sarva jagatanA bhAva virAma pamADI, vRttine zuddhacetanya bhAvavALI karavAthI ja te vRttimAM anyabhAva rahyo na hovAthI zuddha kahevAya ane te niSkapaTa kahevAya. evI cetanyavRtti bhagavAnamAM lIna karavAmAM Ave te ja AtmaarpaNatA kahevAya. dhanadhAnyAdika sarva bhagavAnane arpaNa karyA hoya, paNa jo AtmA arpaNa na karyo hoya eTale te AtmAnI vRtti bhagavAnamAM lIna karI na hoya to te dhanadhAnyAdikanuM arpaNa karavuM sakapaTa ja che, kemake arpaNa karanAra AtmA athavA tenI vRtti to bIje sthaLe lIna che. je pote bIje sthaLe lIna che, tenA arpaNa thayelA bIjA jaDa padArtha bhagavAnamAM arpaNa kyAMthI thaI zake ? mATe bhagavAnamAM cittavRttinI lInatA e ja AtmaarpaNatA che, ane e ja AnaMdaghanapadanI rekhA eTale parama avyAbAdha sukhamaya mokSapadanI nizAnI che. arthAt jene evI dazAnI prApti thAya te parama AnaMdaghana svarUpa mokSane prApta thaze, evAM lakSaNa te lakSaNa che. (3) zrI ajita jinastavana paMthaDo nihALuM re bIjA jina taNo re, ajita ajita guNadhAma; je teM jItyA re, teNe huM jItiyo re, puruSa kiDyuM muja nAma ? paMthaDo1 carama nayaNa karI mAraga jovatAM re, bhUlyo sayala saMsAra; jeNe nayaNe karI mAraga joIye re, nayaNa te divya vicAra. paMthaDo 2 prathama stavanamAM bhagavAnamAM vRtti lIna thavArUpa harSa batAvyo, paNa te vRtti akhaMDa ne pUrNapaNe lIna thAya to ja AnaMdaghanapadanI prApti thAya, jethI te vRttinA pUrNapaNAnI icchA karatA chatAM zrI AnaMdaghanajI bIjA tIrthakara zrI ajitanAthanI stavanA kare che. je pUrNapaNAnI icchA che, te prApta thavAmAM je je vidana dIThAM te saMkSepe bhagavAnane zrI AnaMdaghanajI A bIjA stavanamAM nivedana kare che; ane potAnuM puruSatva maMda dekhI khedakhinna thAya che ema jaNAvI puruSatva jAgrata rahe evI bhAvanA ciMtave che. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zikSAmRta he sakhI ! bIjA tIrthakara evA zrI ajitanAtha bhagavAne pUrNa lInatAno mArga darzAvyo che te, arthAt je samyaka caraNarUpa mArga prakAzyo che te, jouM chuM, to ajita eTale mArA jevA nirbaLa vRttinA mumukSuthI jItI na zakAya evo che. bhagavAnanuM ajita evuM nAma che te to satya che, kemake moTA moTA parAkramI puruSo kahevAya che tenAthI paNa je guNanA dhAmarUpa paMthano jaya thayo nathI, te bhagavAne jaya karyo hovAthI bhagavAnanuM to ajita nAma sArthaka ja che, ane anaMta guNanA dhAmarUpa te mArgane jItavAthI bhagavAnanuM guNadhAmapaNuM siddha che. he sakhI ! paNa mAruM nAma puruSa kahevAya che, te satya nathI. bhagavAnanuM nAma ajita che. jema te ta5 guNane lIdhe che tema mAruM nAma puruSa tadru5 guNane lIdhe nathI. kemake puruSa to tenuM nAma kahevAya ke je puruSArthasahita hoya, svaparAkrama sahita hoya, paNa huM to tema nathI. mATe bhagavAnane kahuM chuM ke he bhagavAna! tamAruM nAma ajita te to sAcuM che; paNa mAruM nAma puruSa te to khoTuM che. kemake rAga, dveSa, ajJAna, krodha, mAna, mAyA, lobha Adi doSano tame jaya karyo tethI tame ajita kahevAvA yogya cho, paNa te ja doSoe mane jItI lIdho che, mATe mAruM nAma puruSa zenuM kahevAya? 1 sakhI ! te mArga pAmavAne mATe divya netra joIe. carma netre karIne jotAM to samasta saMsAra bhUlyo che. te parama tattvano vicAra thavAne mATe je divya netra joIe te divya netrano, nizcaya karIne vartamAnakALamAM viyoga thaI paDyo che. che sakhi ! te ajita bhagavAne ajita thavAne arthe lIdhelo mArga kaMI A carmacakSuthI dekhAya nahIM. kemake te mArga divya che, ane aMtarAtmadaSTithI ja avalokana karI zakAya evo che. jema eka gAmathI bIje gAma javAne pRthvItaLa para saDaka vagere mArga hoya che, tema A mArga kaMI eka gAmathI bIje gAma javAnA mArganI peThe bAhya mArga nathI, athavA carmacakSue jotAM te jaNAya evo nathI, carmacakSuthI kaMI te atIndriya mArga na dekhAya. 2 755 tahA ruvANaM samaNANaM (bhagavatIsUtra) te zramaNa mahAtmAonAM pravRtti lakSaNa paramapuruSe A pramANe kahyAM che. hiMsA rahie dhamme ! aTThArasa dosa vivajjie deve, niggaMthe pavayaNe ! sadahaNaM hoI sammattaM. 1 (mokSa prAkRta zrI kuMdakuMdAcArya) For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 195 hiMsA rahita dharma - ahiMsAmaya dharma te sadharma. aDhAra doSa rahita vItarAga deva te sadeva. pavitra nigraMtha e sadguru enI sahaNA te samyakatva. 755 A jagatane vize prANImAtranI vyakti athavA avyakta icchA paNa e ja che ke, koIpaNa prakAre mane duHkha na ho, ane sarvathA sukha ho. prayatna paNa e ja arthe chatAM te duHkha zA mATe maTatuM nathI ? evo prazna ghaNA ghaNA vicAravAnone paNa bhUtakALa utpanna thayo hato, vartamAnakALe paNa thAya che, ane bhaviSyakALe paNa thaze. te anaMta anaMta vicAravAnomAMthI anaMta vicAravAno tenA yathArtha samAdhAnane pAmyA, ane duHkhathI mukta thayA. vartamAnakALe paNa je je vicAravAno yathArtha samAdhAna pAme che, te paNa tathArUpa phaLane pAme che, ane bhaviSyakALe paNa je je vicAravAno yathArtha samAdhAna pAmaze, te te tathArUpa phaLane pAmaze emAM saMzaya nathI. je upAyo darzAvyA te samyakdarzana, samyakajJAna ane samyaphacAritra athavA te traNenuM eka nAma samyakramokSa." yadyapi tevA mahAtmApuruSano kvacita yoga bane che. to paNa zuddha vRttimAna mumukSu hoya to te apUrva guNane tevA muhUrta mAtranA samAgamamAM prApta karI zake che. jevA mahAtmA puruSanA vacanapratApathI muhUrtamAtramAM cakravartIo potAnuM rAjapATa choDI bhayaMkara vanamAM tapazcaryA karavAne cAlI nIkaLatA hatA, tevA mahAtmApuruSanA yogathI apUrva guNa kema prApta na thAya ? 757 zrImAna vardhamAnajina vartamAna kALanA carama tIrthaMkaradevanI zikSAthI hAla mokSamArganuM astitva varte che e temanA upakArane suvihita puruSo vAraMvAra Azcaryamaya dekhe che. eka tUmaDA jevI, dorA jevI alpamAM alpa vastunA grahaNa tyAganA AgrahathI judo mArga upajAvI kADhI varte che, ane tIrthano bheda kare che, evA mahAmohamUDha jIva liMgAbhAsapaNe paNa Aje vItarAganA darzanane gherI beThA che, e ja asaMyati pUjA nAmanuM Azcarya lAge che. mahAtmA puruSonI alpa paNa pravRtti svaparane mokSamArga sanmukha karavAnI che. lIMgAbhAsI jIvo mokSamArgathI parAkSukha karavAmAM potAnuM baLa pravartatuM jANI harSAyamAna thAya che, ane te sarva karmaprakRtimAM vadhatA anubhAga ane sthitibaMdhanuM sthAnaka che ema huM jANuM chuM. For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zikSAmRta atyAre bhagavAna mahAvIrasvAmInuM zAsana varte che. e zAsanamAM keTalAka mANaso muhapatti, doro ke evI najIvI vastune vadhu paDatuM mahattva ApI judo mArga pravartAve che. atyAre zvetAmbara, digambara, mUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terApaMthI, cha koTi, ATha koTi vagere je phirakA bheda che te bhagavAna mahAvIranA vakhatamAM nahotA. jyAM vADA che tyAM zuddha dharma keTalo hoI zake ? A paMcamakALamAM asaMyatinI paNa pUjA thavA lAgI che. e moTuM Azcarya che. sAcA mahAtmAo to jIvane mokSamArga tarapha dorI jAya. 760 AtmAne gotavo hoya, jIvane jANavo hoya to enA guNa, lakSaNa zuM che e jANavAM joIe e lakSaNonuM AmAM varNana karyuM che. caiitanya jenuM mukhya lakSaNa che, caitanya zuM kahevAya ? te caitanya asaMkhyAta pradezAtmaka che, svayaM jyotisvarUpa che, avyAbAdha sukhasvarUpa che, svapara prakAzaka che, arUpI, Adi guNovALo che. temaja jene bhaya lAge ane bhAgavA mAMDe te guNane caitanya kahevAmAM Ave che. mAMkaDane AMkho nathI paNa enA nAkanI indriya eTalI badhI tIvra che ke ene gaMdha Ave ke mane koI pakaDavA Ave che, mATe bhAgo. paNa aMdara caitanya hoya to bhAgI zake. caitanya nIkaLI gayuM hoya to bhAgI zake nahIM. deha pramANa che, asaMkhyAta pradeza pramANa che. te asaMkhyAta pradezatA lokaparimita che, kyAM sudhI ? ahIMthI te lokAnta sudhI enA pradezo phelAI zake che. pariNAmI che eTale enI pariNati che. amUrta che; eTale ene rUpa nathI. AkAra nathI. anaMta agurulaghu pariNata dravya che, arthAt enAmAM agurulaghu guNa hoya che. svAbhAvika dravya che eTale koI be dravyo bhegAM thaIne AtmA utpanna thayo nathI. kudaratI rIte mULa dravya che. kartA che, bhoktA che, AtmA karmano kartA che, kAMIne kAMI kare che. e karmanuM phaLa bhogave che eTale bhoktA che. anAdi saMsArI che, eTale ApaNe badhA saMsAramAM rakhaDIe chIe, to te kyArathI ? anAdithI. enI Adi nathI. bhavyatva labdhi paripAkAdithI mokSasAdhanamAM pravarte che, eTale enAmAM bhavyatva labdhi hoya to mokSa sAdhanamAM pravarte che. mokSa thAya che, arthAt eno mokSa thAya che, enI pAse janma maraNa aTakAvavAno mArga che. mokSamAM svapariNAmI che, eTale AtmA mokSamAM zuM karato haze ? e svabhAva pariNAmI hoya che. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 zrI vacanAmRtajI saMsArI jIva :- saMsAra avasthAmAM mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga uttarottara baMdhanA sthAnaka che. siddhAtmA :- siddhAvasthAmAM yogano paNa abhAva che. mAtra cetanya svarUpa Atmadravya siddhapada che. siddha avasthAmAM mana, vacana, kAyAnA yoga hotA nathI. kAraNa zarIra ja nathI hotuM. vibhAva pariNAma 'bhAvakarma' che. pula saMbaMdha dravyakarma' che. vibhAva pariNAma eTale vibhAva pariNati. jyAM tyAM ApaNo AtmA lAgelo che. indriyo, indriyonA viSayo, moha, mAyA, krodha, mAna, jugupsA, rati, arati badhAmAM jIva bhaLI jAya che enuM nAma 'bhAvakarma che, te ja vibhAvapariNati che. vibhAva pariNati thatAM ja navuM karma avazya baMdhAya, bhAva thatAM karma pudgalano saMbaMdha AtmAnA pradezo sAthe thAya che te dravya karma che. 767 jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka cAlavuM paDe to cAlavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka bolavuM paDe to bolavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka AhArAdi grahaNa karavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka vastrAdinuM levuM mUkavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upayogapUrvaka dIrghazaMkAdi zarIramaLano tyAga karavA yogya tyAga karavo. e prakAre pravRttirUpa pAMca samiti kahI che. je te samayamAM pravartavAnA bIjA prakAro upadezyA che, te te sarva A pAMca samitimAM samAya che; arthAt je kaMI nigraMthane pravRtti karavAnI AjJA ApI che, te pravRttimAMthI je pravRtti tyAga karavI azakya che, tenI ja AjJA ApI che; ane te evA prakAramAM ApI che ke mukhya hetu je aMtarmukha upayoga tene jema asmalitatA rahe tema ApI che. te ja pramANe vartavAmAM Ave to upayoga satata jAgrata rahyA kare, ane je te samaye jIvanI jeTalI jeTalI jJAnazakti tathA vIryazakti che te te apramatta rahyA kare. A zarIra che tyAM sudhI jo ApaNe jayaNApUrvaka jIvavuM hoya to pAMca samiti ane traNa gupti e barAbara pALavI joIe. apramattabhAve pAlana karavAthI navAM karma na baMdhAya. 770 jJAna jIvanuM rUpa che mATe te arUpI che, ne jJAna viparIta paNe jANavAnuM kArya kare che, tyAM sudhI tene ajJAna kahevuM evI nigraMtha paribhASA karI che, paNa e sthaLe jJAnanuM bIjuM nAma ja ajJAna che ema jANavuM. For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zikSAmRta jJAna arUpI che. kAraNa ke e AtmAnuM svarUpa che. jJAna viparItapaNe jANavAnuM kArya kare che eTale UMdhuM samaje che. A zarIra eTale huM ema ja te mAne che. savAre UThIe tyArathI rAtre sUIe tyAM sudhI A zarIra eTale huM ema ja mAnIe chIe ane huM koNa chuM enI kAMI khabara nathI hotI. ajJAna jaDa nathI. ajJAna eTale asamyakajJAna ane jJAna eTale samyakajJAna. asamyakajJAna eTale UMdhu jJAna eTale dizAbhrama. pUrva dizAtarapha cAlIe to amuka gAma Ave ene badale pazcima dizAmAM cAlavA mAMDe to gAma Ave ? na Ave. evo ja bhrama jIvane thAya che ke A zarIra eTale huM, e ajJAna che. zarIra e huM nathI, to huM koNa chuM ? e zodhI kADhavuM joIe. A zarIra janme che ane maraNa pAme che. ApaNA hAthe keTalAyane vaLoTAvyA che. ema ApaNe paNa javAnuM che. koIne kAyama rahevAnuM nathI. kyAre javAnuM che e khabara nathI. paNa manuSyabhava maLyo che. emAM jo potAne oLakhavAnuM kAma, huM koNa chuM ? e gotavAnuM kAma nahIM karI laIe to pachI thaI rahyuM. ApaNo manuSyabhava nakAmo gayo samajavo. jJAnanuM bIjuM nAma ajJAna hoya to jema jJAnathI mokSa thAya ema kahyuM che, tema ajJAnathI paNa mokSa thavo joIe; temaja mukta jIvamAM paNa jJAna kahyuM che; tema ajJAna paNa kahevuM joIe, ema AzaMkA karI che, tenuM A pramANe samAdhAna che - AMTI paDavAthI gUMcAyeluM sUtra ane AMTI nIkaLI javAthI vagara gUMcAyeluM sUtra e banne sUtra ja che; chatAM AMTInI apekSAthI gUMcAyeluM sUtra ane vagara gUMcAyeluM sUtra ema kahevAya che, tema mithyAtvajJAna' te "ajJAna ane samyajJAna te "jJAna" ema paribhASA karI che, paNa mithyAtvajJAna te jaDa ane samyagrajJAna te cetana ema nathI. jema AMTIvALuM sUtra ane AMTI vagaranuM sUtra banne sUtra ja che, tema mithyAtvajJAnathI saMsAra paribhramaNa thAya ane samyajJAnathI mokSa thAya. jema atrethI pUrva dizA tarapha daza gAu upara eka gAma che, tyAM javAne arthe nIkaLelo mANasa dizAbhramathI pUrvane badale pazcima tarapha cAlyo jAya, to te pUrva dizAvALuM gAma prApta na thAya, paNa tethI teNe cAlavA rU5 kriyA karI nathI ema kahI na zakAya; tema ja deha ane AtmA judA chatAM deha ane AtmA eka jANyA che te jIva dehabuddhie karI saMsAra paribhramaNa kare che, paNa tethI teNe jANavArUpa kArya karyuM nathI ema kahI na zakAya. pUrvathI pazcimamAM cAlyo che, e pUrvane pazcima mAnavA rUpa je bhrama che, tema deha ane AtmA judA chatAM beyane eka mAnavArUpa bhrama che; paNa pazcimamAM jatAM, cAlatAM jema cAlavArUpa svabhAva che, tema deha ane AtmAne eka mAnavAmAM paNa jANavArUpa svabhAva che. jema pUrvane badale pazcimane pUrva mAnela che, te bhrama tathArUpa hetu sAmagrI maLe samajAvAthI pUrva pUrva ja samajAya che ane pazcima pazcima ja samajAya che, tyAre te bhrama TaLI jAya che, ane pUrva tarapha cAlavA lAge che, tema deha ane AtmA eka mAnela che, te sadguru For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 199 upadezAdi sAmagrI maLe banne judA che, ema yathArtha samajAya che, tyAre bhrama TaLI jaI AtmA pratye jJAnopayoga pariName che. bhramamAM pUrvane pazcima ane pazcimane pUrva mAnyAM chatAM pUrva te pUrva ane pazcima te pazcima dizA ja hatI, mAtra bhramathI viparIta bhAsatuM hatuM, tema ajJAnamAM paNa deha te deha ane AtmA te AtmA ja chatAM tema bhAsatA nathI e viparIta bhAsavuM che. te yathArtha samajAye, bhrama nivRtti thavAthI deha deha ja bhAse che ane AtmA AtmA ja bhAse che; ane jANavArUpa svabhAva viparItapaNAne bhajato hato te samapaNAne bhaje che. dizAbhrama vastutAe kAMI nathI ane cAlavA rU5 kriyAthI icchita gAma prApta thatuM nathI. tema mithyAtva paNa vastutAe kaMI nathI, ane te sAthe jANavArUpa svabhAva paNa che, paNa sAthe mithyAtva rU5 bhrama hovAthI svasvarUpatAmAM paramasthiti thatI nathI. dizAbhrama TaLethI icchita gAma tarapha vaLatAM pachI mithyAtva paNa nAza pAme che, ane svasvarUpa zuddha jJAnAtmapadamAM sthiti thaI zake emAM kaMI saMdehanuM ThekANuM nathI. 777 tathArUpa (yathArtha) Apta (mokSamArga mATe jenA vizvAse pravartI zakAya evA) puruSano jIvane samAgama thavAmAM koI eka puNya hetu joIe che, tenuM oLakhANa thavAmAM mahat puNya joIe che, ane tenI AjJAbhaktie pravartavAmAM mahat mahatuM puNya joIe che; evAM jJAnInAM vacana che, te sAcAM che, ema pratyakSa anubhavAya evuM che. jeNe mokSamArga joyo che, jene bhagavAna AtmA maLyo che, jene AtmAno sAkSAtkAra thayo che te Apta puruSa kahevAya. tathArUpa AptapuruSanA abhAva jevo A kALa varte che. to paNa AtmArthI jIve tevo samAgama icchatAM tenA abhAve paNa vizuddhisthAnakanA abhyAsano lakSa avazya karIne kartavya che. jIvanane pavitra banAvavAnuM che. 779 che sarvajJa svabhAvajAgRtadazA citrasArI nyArI, parajaMka nyAro, seja nyArI, cAdari bhI nyArI, ihAM jhUThI merI thapanA; atIta avasthA sena, nidrAvAhi koka pe na, vidyamAna palaka na, yAmeM aba chapanA; For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta svAsa o supana dou, nidrAkI alaMga bUjhe, sUjhe saba aMga lakhi, Atama darapanA; tyAgI bhaya cetana acetanatA bhAva tyAga, bhAle dRSTi kholike, saMbhAle rUpa apanA. (nirjarA dvAra) anubhavautsAhadazA jeso nirabhedarUpa, nice atIta hato, teso nirabheda aba, bhedako na gago ! dIse karmarahita sahita sukha samAdhAna, pAyo nijasthAna phira bAhari na bago; kabahuM kadApi apano subhAva tyAga kari, rAga rasa rAcike na paravastu gahega; amalAna jJAna vidyamAna paragaTa bhayo, pAhi bhAMti Agama anaMtakAla rahegI. (sarva vizuddhi dvAra) sthitidazA eka parinAmake na karatA darava doI, doI parinAma eka darva na dharatu hai, eka karatUti doI darva kabahuM na kare, doI karatUti eka darva na karatu he; jIva pula eka kheta avagAhI dou, apaneM apane rU5 kou na karatu hai; jaDa parinAmaniko karatA hai pudgala, cidAnanda cetana subhAva Acaratu che. | (kartA-karma adhikAra - samayasAra) OM sarvajJaH OM mAM paNa sarvajJa AvI jAya che. ApaNA varNAkSaro svara ane vyaMjana mAMthI utpanna thayA che. OM A badhA akSaronuM mULa che. vaLI te jagata ane brahmanuM paNa mULa che. eTale OM maMtra bahu samartha gaNAya che. sarvajJa eTale kevaLajJAnI. paMDita banArasIdAsanAM "samayasAra" nATakano A nIceno savaiyo che. svabhAva jAgRta dazA citrasArI nyArI, parajaMka nyAro, seja nyArI, cAdari bhI nyArI, IhAM jhUThI merI thapanA. atIta avasthA sena, nidrAvAhi kou pe na, vidyamAna palaka na, yAmeM aba chapanA; svabhAva eTale AtmA ane A che AtmAnI jAgRta dazA. jIva pote potAnA DroiMgarUmamAM palaMga nAkhIne sUto hoya. e AtmA vicAra kare che ke "citrasArI nyArI' eTale A badhuM citrAmaNa karyuM che e nyAruM che. huM sUto chuM e palaMga paNa mArAthI nyAro che. palaMga upara je gAdalA pAtharyA che, seja, pathArI bichAvI che e paNa jArI che. upara cAdara pAtharI che e paNa For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 201 nyArI che "jhUThI merI thapanA" eTale huM mAnuM chuM ke A mAruM che e jUThI mAnyatA che. e badhuM mArAthI nyAruM che. A to bAhyanI vAta karI, paNa haLave haLave e aMtaranI aMdaranI vAta karaze. bhUtakALa cAlyo gayo, e kAMI ApaNA hAthamAM nathI. nidrA eTale jyAM sudhI UMghIe chIe tyAM sudhI nidrAmAM kAMI ApaNe vakhatano kharo upayoga karatA nathI. vidyamAna kALa-je cAlyo jAya che e ke A badhuM bahAranuM e badhuM cAlyuM jAya che. eTale A palaMga ane citrasArI kahI che e ApaNA zarIra upara paNa ghaTAvI zakAya che. sthULa zarIra, aMdara tejas zarIra, kArpaNa zarIra, indriyo, mana, buddhi e kAMI ApaNuM nathI. emAM 'jhUThI merI thapanA che. emAM huM have rAcIza nahi. svAsa o supana dou, nidrAkI alaMga bUjha, sUjhe saba aMga lakhi, Atama darapanA; tyAgI bhaya cetana, acetanatA bhAva tyAga, bhAle dRSTi kholike, saMbhAle rUpa apanA. zvAsocchavAsa e paNa huM nathI; kAMI mAruM nathI, A badhuM svapna samAna che. kRpALudeve "mokSamALA"mAM lakhyuM che ke eka bhikhArI sapanAmAM rAjA thaI gayo. e palaMgamAM sUto che. dAsIo cAmara DhoLe che. rANIo pagacaMpI kare che. e khuza khuza che, emAM vAdaLAM gherAya che, varasAda gAjavA mAMDyo, ane kaDAko thayo. garjanAno kaDAko thayo tethI bhikhArI jAgI gayo to bhAIne paththaranuM ozIkuM che. nIce jamIna upara vagaDAmAM sUto che. bAjumAM khAvA mATe vAparI che te ThIbaDI paDI che. phATelI tUTelI godaDI che. e bhikhArIne pastAvo thayo ke arere ! A badhuM svapna hatuM, sAcuM nahIM. tyAre ApaNe je badhuM ApaNuM mAnIe e badhuM A bhikhArInA sapanA jevuM che. eTalA mATe ApaNA AgamomAM ene sukhAbhAsa kahyuM che; kAraNa ke e sAcuM sukha nathI paNa sukhano AbhAsa che. bahArathI sukha dekhAya che paNa enI pAchaLa keTaluM duHkha raheluM che e tarapha ApaNI daSTi jatI nathI. ApaNI dRSTi to bhoga ane saMsAra tarapha ja che. jyAre ajJAnarUpI nidrA jAya tyAre ApaNe badhAyathI judAM chIe ema samajaNa Ave ane AtmA darzAya- AtmAnAM darzana thAya. Atmadarzana thavAthI A cetana AtmA bahAranI badhI vastuono tyAgI thaI jAya che. jaDa bhAva keTalo hato ? A zarIra, enA sukhanAM sAdhano, enA rahevAnA baMgalAo ene pharavA mATenI moTaro, A badho acetanAno, jaDamAM mArApaNAno bhAva tyAgI de che. "bhAle dRSTi kholike" eTale kapALanA madhyabhAgamAM enI dRSTi khUlI gaI ane ene AtmA pragaTa thaI gayo. potAnA svabhAvamAM, enA sukhamAM e lIna thaI jAya, pachI kAMI paNa ene asara kare nahIM. A savaiyo zrI sobhAgyabhAI mAMdA hatA tyAre kRpALudeve kAgaLamAM lakhyo. emane khabara che For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 202 ke zrI saubhAgyabhAIno deha paDI javAno che. zrI saubhAgyabhAIne paNa khabara che. emane lakhI nAkhyuM che ke A vada nome mAruM mRtyu che. bannene khabara che. tyAra pachI emano deha chUTI gayo tyAM sudhI jeTalA kAgaLa kRpALudeve lakhyA che e yathArtha samajAya to AtmAnuM samAdhi maraNa thAya ja . anubhava utsAha dazA jyAre AtmAno anubhava thAya tyAre ene utsAha evo hoya ke jo ekalo hoya to ene nAcavAnuM mana thAya. na jeso nirabhedarUpa, nihace atIta hato, tesau nirabheda aba, bhedako na gahego ! dIse karmarahita sahita sukha samAdhAna, pAyo nijathAna phira bAhari na bahaigo; bhedajJAnathI AtmA eTale jJAnadhArA ane zarIra eTale karmadhArA e judAM karyAM che. eka vakhate je ekameka hato, e have emAMthI judo thayo eTale e bhedanuM grahaNa karaze nahIM. bheda paDyo che te bheda ja raheze. karmarahita haLavo phUla jevo thaI gayo che. ene AtmAnA svabhAvanuM sukha che. potAnuM sthAna aMdara prApta karI lIdhuM, AtmA pratIta karI lIdho pachI e mUrakha hoya to bahAra nIkaLe ne ! kabahUM kadApi apano subhAva tyAgi kari, rAga rasa rAcikeM na paravastu gahego; amalAna jJAna vidyamAna paragaTa bhayo, yAhi bhAMti Agama anaMtakAla rahegau. have kadApi potAno svabhAva choDIne rAgamAM rAcavAnuM, rasamAM rAcavAnuM nahIM kare. have svabhAva prApta thayo tethI paravastune grahaNa karaze nahIM. ene ka2vAnI icchA ja na thAya. amalAna eTale pavitra, vidyamAna atyAre pragaTa thayo, jJAna pragaTyuM eTale AtmAno sAkSAtkAra thayo. e kyAM sudhI AvI rIte raheze ? potAnA bhagavAna AtmAnA svarUpamAM kyAM sudhI raheze ? anaMtakALa sudhI raheze have e potAnA svabhAvane choDe nahIM. emAM ja rahevAnuM che. sthiti dazA eka parinAmake na karatA darava doI, doI parinAma eka darva na dharatuM hai; eka karatUti doI darva kabahU na kare, doI karatuti eka darva na karatuM hai; be dravyone eka pariNati nathI. be dravyo eTale AtmA ane A zarIra. AtmA eTale cetana ane zarIra eTale jaDa e benI eka pariNati na thAya e dravya be pariNAma na kare. cetana pariNAma ane jaDa pariNAma e be pariNAma eka dravya kare nahIM. eka kArya banne jaDa ane cetana na kare. eka dravya eTale ekaluM cetana e jaDanuM ane cetananuM ema be kArya na kare. ema ekaluM jaDa e cetana ane jaDa ema be nuM kArya na kare. For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 zrI vacanAmRtajI jIva pudgala eka kheta avagAhI dou, apaneM apaneM rUpa dou kou na karatu he; jaDa parinAmaniko karatA hai pudgala, cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai. A jIva ane pudgala eTale A zarIra, e banne A aMgUThAthI mAthA sudhI A eka kSetramAM rahyAM che, bhegAM che. emAM cetana e potAnA svabhAvamAM rahe che ane jaDa e potAnA svabhAvamAM rahe che. eno je svabhAva che, enuM je rUpa che potAnuM, e koI mUkI detuM nathI; choDatuM nathI. jaDa pariNatino kartA A pudgala che. sparza, rasa, varNa, zabda ane gaMdha vigere enA guNa lakSaNa che. tyAre cetana zuM kare che ? e to cidAnaMda, ci eTale jJAna. e jJAnamAM saMpUrNa cetana potAno svabhAva ja kare che. "AcaratuM hai" ene bIjuM kAMI karavAnuM rahetuM nathI. to eno svabhAva zuM che ? to kahe cetanatA, jJAtA-jANapaNuM, draSTA-dekhavApaNuM jovuM ane jANavuM e enuM kAma. e sivAya e bIjuM kAMI karato nathI, ane ApaNe mAnIe chIe ke huM karuM chuM, to e ajJAna che. e ajJAna jyAM sudhI che tyAM sudhI navAM karma baMdhAya, baMdhAya ne baMdhAya. sAcI samajaNa na Ave tyAM sudhI navAM karma baMdhAya ane rasapUrvaka karIe eTale navAM bhAre karma baMdhAya. paNa sAcI samajaNa AvyA pachI udaya bhogavatAM karma kadAca baMdhAya to paNa eno rasa ane sthiti vadhAre na hoya eTale ene daDha baMdhana na thAya. zrI sobhAgane vicArane arthe A kAgaLa lakhyo che, te hAla zrI aMbAlAle athavA bIjA eka yogya mumukSue temane ja saMbhaLAvavo yogya che. parama kRpALudeve aMbAlAlabhAIne eka aThavADiyA pahelAM sAyalA pahoMcavA kahyuM hatuM. paNa aMbAlAlabhAI eka aThavADiyA pahelAM na pahoMcI zakyA. game te kAma AvI paDyuM haze ! nahIM to e AjJAnuM ullaMghana kare ja nahIM. patra temane ja sobhAgabhAIne ja ApavA kaheluM. bIjA koIne nahIM. bIjA hoya to ene bahAra javA kahevuM joIe. mane ahIM javalabena sAtheno mAro Avo eka prasaMga yAda Ave che. javalabena mAMdAM hatAM. e vakhate emanA nAnA dIkarAne tyAM hatAM mane yAda karyo haze? huM gayo tyAre pahelAM badhAne bahAra javA kahyuM. pachI meM badhI vAta rUbarUmAM karI tyAre kahyuM ke bhAI A javalane bIjuM kaMI hoya nahi. jyAre deha mUkyo tyAre e zrI manubhAIne tyAM hatAM, badhAM dhUna lagADatA hatAM. badhAne bahAra javA kahyuM. e kahe bolavAnI vAcA nathI, paNa kAne saMbhaLAya che. eTale pachI meM badhuM kahyuM ane pachI pUchyuM ke "tame meM kahyuM e samajyAM ho to tamArI kAMIka nizAnI batAvo." eTale Ama hAtha UMco karyo. te ja divase, tyAra pachI be-cAra kalAke emaNe deha mUkI dIdho. eTale ahIM kRpALudeva ema lakhe che ke zrI sobhAgabhAIne ekalAne ja A kahejo, sarva anyabhAvathI AtmA rahita che, kevaLa ema jene anubhava varte che te "mukta" che. For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zikSAmRta eka svabhAva sivAya badhA bhAvathI AtmA rahita che. sobhAgabhAIne be phATa to thaI gaI hatI. AtmAno sAkSAtkAra thaI gayo hato. aMbAlAlabhAI AvyA to kahe ke : aMbAlAlabhAI tame moDA paDyA." sobhAgabhAIne kRpALudeve AjJA lakhI hatI ke tame aMbAlAlabhAIne jJAna Apajo. eTale ema kahyuM ke tame moDA paDyA ane chellI avasthAmAM aMbAlAlabhAI kAMI dhUna karavAmAM athavA kAMI samajavAnuM kahe to temane kahe ke e badhuM mUkI do. huM mArA svarUpamAM ja chuM. mane ethI khalela thAya che. bIjA sarva dravyathI asaMgapaNuM, kSetrathI asaMgapaNuM, kALathI asaMgapaNuM ane bhAvathI asaMgapaNuM sarvathA jene varte che te "mukta" che. pAMce dravyathI asaMgapaNuM, zarIrI bhAva nahIM, pudgala bhAva nahIM, mohavALo bhAva nahIM paNa AtmabhAvamAM ja rahevuM. Ama jene varte che te mukta che. aTaLa anubhavasvarUpa AtmA sarva dravyathI pratyakSa judo bhAsavo tyAMthI muktadazA varte che. te puruSa mana thAya che, te puruSa apratibaddha thAya che, te puruSa asaMga thAya che, te puruSa nirvikalpa thAya che ane te puruSa mukta thAya che. jeNe traNe kALane viSe dehAdithI potAno kaMI paNa saMbaMdha nahoto evI asaMgadazA utpanna karI te bhagavAnarUpa sapuruSone namaskAra che. tithi Adino vikalpa choDI nija vicAramAM vartavuM e ja kartavya che. .. - zuddha sahaja AtmasvarUpa emaNe ema lakhyuM ke "jeTha vada nomane divase mAruM mRtyu thaze eTale kRpALudeva lakhe che ke tithi Adino vikalpa choDI do. kaI tithie maraNa thaze e vikalpa choDI do. mAtra potAnA svabhAvamAM ja vartavuM. paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe pU. zrI saubhAgyabhAIne samAdhi maraNamAM daDhatA rahe, temAM koI kacAza na rahI jAya te arthe patrAMka 779, 780, 781 teozrInA upara chellI avasthAmAM lakhI mokalyA che. je patrothI ApaNuM samAdhimaraNa thAya tevI vAto temAM che. to sAdhakoe acUka A patronuM manana, ciMtana, nididhyAsana vAraMvAra karavuM joIe. jethI AtmA ane deha spaSTapaNe judA pADIne anaMtavAranA asamAdhimaraNane TALI samAdhi maraNa prApta thaI zake. For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 205 780 ApaNane dareka mumukSune khabara paDe ke samAdhi maraNa kema thAya. potAnA sagA pAse UbhA hoya to paNa khabara paDe ke kAnamAM zuM reDavuM. evA A patro che. dasamanA divase sobhAgabhAIe deha mUkyo ane AThamanA divase A patra lakhyo che. muMbaIthI lakhyo che. jene koI paNa pratye rAga, dveSa rahyA nathI, te mahAtmAne vAraMvAra namaskAra. parama upakArI, AtmArthI, saralatAdi guNasaMpanna zrI sobhAga. kRpALudeva kevA zabdo lakhe che te juo sobhAgabhAIne teo parama upakArI kahe che, saraLatAdi guNo emanAmAM hatAM. bhAI naMbakano lakhelo kAgaLa eka Aje maLyo che. Atmasiddhi" graMthanA saMkSepa arthanuM pustaka tathA keTalAMka upadezapatronI prata atre hatI te Aje TapAlamAM mokalyAM che. bannemAM mumukSu jIvane vicAravA yogya ghaNA prasaMgo che. sobhAgabhAIe potAnA dIkarA pAse kAgaLa lakhAvyo haze ! te vakhatamAM bIje divase TapAla maLI jatI hatI. muMbaInI TapAla Aje atyAre sAMje pAMca vAgye nAkhe to e kAle bapore be vAge kAgaLa sAyalAmAM vaMcAya, vaMcAya ne vaMcAya. atyAre to tArane pahoMcatAM sAta divasa lAge che. have A kAgaLa emane TAimasara pahoMce. maLe to ja upayogI che. parama yogI evA zrI RSabhadevAdi puruSo paNa je dehane rAkhI zakyA nathI, te dehamAM eka vizeSapaNuM rahyuM che. e ciMtAmaNi ratna jevo che. zuM vizeSapaNuM rahyuM che? te e ke, teno saMbaMdha varte tyAM sudhImAM jIve asagapaNuM nirmohapaNuM karI laI abAdhya anubhava svarUpa evuM nijasvarUpa jANI, bIjA sarva bhAva pratyethI vyAvRtta (chUTA) thavuM. AtmasvarUpa jANI anyabhAvathI chUTA thavuM. ke jethI pharI janmamaraNano phero na rahe. te deha choDatI vakhate jeTalA aMze asaMgapaNuM, nirmohapaNuM, yathArtha samarasapaNuM rahe che teTaluM mokSapada najIka che ema parama jJAnIpuruSano nizcaya che. ema bhagavAna mahAvIrano nizcaya che. teo ema cokkasa kahI gayA che. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zikSAmRta kaMIpaNa mana, vacana, kAyAnA yogathI aparAdha thayo hoya, jANatAM athavA ajANatAM te sarva vinayapUrvaka khamAvuM chuM, ghaNA namrabhAvathI khamAvuM chuM. A dehe karavA yogya kArya to eka ja che ke koI pratye rAga athavA koI pratye kiMcit mAtra veSa na rahe. sarvatra samadazA varte. e ja kalyANano mukhya nizcaya che. e ja vinaMti. zrI rAyacaMdanA namaskAra prApta thAya. 781 paramapuruSadazAvarNana mahAtmA puruSonI dazA kevI hoya enuM varNana A patramAM che. kevuM lakhyuM che ? ApaNane AvuM thAya ? kacasau kanaka jAke, nIca so naresapada, mIcasI mitAI, garuvAI jAke gArasI; jaharasI joga jAti, karasI karAmAti, haharasI hosa, pulachabi chArasI; jalaso jagabilAsa, bhAlaso bhuvanavAsa, kAlaso kuTuMba kAja, lokalAja lArasI; sIThasI sujasu jAne, bIThaso bakhata mAne, esI jAkI rIti tAhI, baMdata banArasI.' je kaMcanane kAdava sarakhuM jANe che, ApaNe sonAnI lagaDIo ahIM paDI hoya to kAdava ke dhULa samAna mAnIe ? rAjagAdIne nIcapada sarakhI jANe che, koIthI sneha karavo tene maraNa samAna jANe che. e sneha eTale moha sahita prema, nirdoSa premanI vAta judI che. mohAsakitathI bIjAmAM je citta coMTI rahe te snehane jJAnI maraNa samAna jANe che, gaNe che. moTAIne lIMpavAnI gAra jevI jANe che. kImiyA vagere jogane jhera samAna jANe che. saMghanA pramukha thayA e moTAI kahevAya. samAjamAM moTA gaNAya to ene lIMpavAnI gAra jevI jANe che. camatkAra dekhIne evA mahAtmAone maLavA janArA mANaso ghaNA che. to kahe che. ke evA jogane teo jhera samAna jANe che. siddhi vagere aizvaryane azAtA samAna jANe che. siddhi camatkAra hoya paNa enI mahattA enAmAM na hoya. enA sAmuM paNa jovAnuM na hoya. e kahe che ke bhAI jo emAM paDyA, evA aizvaryamAM to azAtA eTale roga utpanna thayo hoya ema jANo. jagatamAM pUjyatA thavA AdinI hoMsane anartha samAna jANe che. For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 207 jagatamAM badhA pUje, badhA vaMdana kare, badhA page lAge enI hoMza ene anartha samAna jANe. pudgalanI chabI evI odArikAdi kAyAne rAkha jevI jANe che. jagatanA bhogavilAsane mUMjhAvArUpa jALa samAna jANe che, gharavAsane bhAlA samAna jANe che. saMsAranA bhogavilAsane jALamAM sapaDAyA hoya ema mAne. gharamAM rahevuM tene cAre taraphathI bhAlA vAgatA hoya evuM lAge. kuTuMbanA kAryane kALa eTale mRtyu samAna jANe che. lokamAM lAja vadhAravAnI icchAne mukhanI lALa samAna jANe che. kIrtinI icchAne nAkanA mela jevI jANe che ane puNyanA udayane je viSTA samAna jANe che, evI jenI rIti hoya tene banArasIdAsa vaMdanA kare che. AvuM jenuM jIvana hoya ene banArasIdAsa vaMdana kare che. koIne arthe vikalpa nahIM ANatAM, asaMgapaNuM ja rAkhazo. sobhAgabhAIne kahe che ke chokarAothI asaMgapaNuM rAkhazo. sobhAgabhAIne ema che ke A mane je sukha maLyuM, e traMbaka ane maNine maLe eTale kRpALudevane kahe che ke "saMbaka ane maNine tame barAbara UMcA lyo.' to kRpALudeva ema kahe che ke jema jema puruSanAM vacana temane pratItimAM Avaze, jema jema AjJAthI asthimiMjA raMgAze. tema tema te te jIva AtmakalyANane sugamapaNe pAmaze, ema niHsaMdehatA che. hADa AjJA vaDe raMgAI jaze, eTale chokarAone mATe sobhAgabhAI paisAnI mAMgaNI karatA nathI, paNa kahe che ke A je sukha-sAcuM sukha che e ja Apo. naMbaka, maNi vagere mumukSune to satsamAgama vizenI ruci aMtara icchAthI kaMIka A avasaranA samAgamamAM thaI che, eTale ekadama dazA vizeSa na thAya to paNa Azcarya nathI. pote jANe ke pramANapatra Ape che ke huM A vakhate Avyo tyAre traMbaka ane maNimAM bhaktinI ruci meM joI che. paNa ethI ekadama to kyAMthI vadhI zakAya ? kharA aMtaHkaraNe vizeSa satsamAgamanA AzrayathI jIvane utkRSTa dazA paNa ghaNA thoDA vakhatamAM prApta thAya che. " vyavahAra athavA paramArtha saMbaMdhI koI paNa jIva vizenI vRtti hoya te upazAMta karI kevaLa asaMga upayoge athavA paramapuruSanI upara kahI che te dazAnAM avalaMbane Atmasthiti karavI ema vijJApanA che, kema ke bIjo koI paNa vikalpa rAkhavA jevuM nathI. je koI sAcA aMtaHkaraNe For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta sapuruSanA vacanane grahaNa karaze te satyane pAmaze emAM kaMI saMzaya nathI, ane zarIra nirvAhAdi vyavahAra sau saunA prArabdha pramANe prApta thavA yogya che, eTale te vize paNa kaMI vikalpa rAkhavA yogya nathI. je vikalpa tame ghaNuM karIne samAvyo che, to paNa nizcayanA baLavAnapaNAne arthe darzAvyuM che. tame chevaTe paNa emAM daDha raho eTalA mATe darzAvyuM che. sarva jIva pratye, sarva bhAva pratye akhaMDa ekarasa vItarAga dazA rAkhavI e ja sarva jJAnanuM phaLa che. tyAre AtmA kevo che ? AtmA zuddhacaitanya, janmajarAmaraNarahita asaMga svarUpa che; emAM sarva jJAna samAya che; tenI pratItimAM sarva samyagadarzana samAya che; AtmAne asaMga svarUpe svabhAva dazA rahe te samyaphacAritra; utkRSTa saMyama ane vItarAgadazA che. jenA saMpUrNapaNAnuM phaLa sarva duHkhano kSaya che. e kevaLa niHsaMdeha che; kevaLa niHsaMdeha che. e ja vinaMti. 782 parama pUjya saubhAgabhAIno dehotsarga thayo tyAre emanA kuTuMba upara kRpALudeve je dilAsAno patra lakhyo che te A che : jeTha vada-10nA divase saubhAgabhAIno deha chUTI gayo. kRpALudeve pote jeTha vada-12nA divase muMbaIthI traMbaka, maNine A patra lakhyo che. Arya zrI sobhAge jeTha vada-10 guruvAre savAre daza ne pacAsa miniTe deha mUkyAnA samAcAra vAMcI ghaNo kheda thayo che. jema jema temanA abhuta guNo pratye dRSTi jAya che, tema tema adhika adhika kheda thAya che. jIvane dehano saMbaMdha e ja rIte che. tema chatAM paNa anAdithI te dehane tyAgatAM jIva kheda pAmyA kare che, ane temAM daDha mohathI ekapaNAnI peThe varte che; janmamaraNAdi saMsAranuM mukhya bIja e ja che. zrI sobhAge tevA dehane tyAgatAM moTA munione durlabha evI nizcala asaMgatAthI nija upayogamaya dazA rAkhIne apUrva hita karyuM che, emAM saMzaya nathI. vaDIlapaNAthI tathA temanA tamArA pratye ghaNA upakAra hovAthI, tema ja temanA guNonA adbhutapaNAthI temano viyoga tamane vadhAre khedakAraka thayo che, ane thavA yogya che. temano tamArA For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 209 pratyenA saMsArI vaDIlapaNAno kheda vismaraNa karI, temaNe tamArA sarve pratye je parama upakAra karyo hoya tathA temanA guNonuM je je adbhutapaNe tamane bhAsyuM hoya tene vAraMvAra saMbhArI, tevA puruSano viyoga thayo teno aMtaramAM kheda rAkhI temaNe ArAdhavA yogya je je vacano ane guNo kahyAM hoya tenuM smaraNa ApI temAM AtmAne preravo, ema tamo sarva pratye vinaMtI che. samAgamamAM AvelAM mumukSuone zrI sobhAganuM smaraNa saheje ghaNA vakhata sudhI rahevA yogya che. mohe karIne je samaye kheda thAya te samaye paNa temanA guNonuM abhutapaNuM smaraNamAM ANI mohathI thato kheda zamAvIne guNonA abhutapaNAno viraha thayo te prakAramAM te kheda pravartAvavo yogya che. A kSetre A kALamAM zrI sobhAga jevA viralA puruSa maLe ema amane vAraMvAra bhAse che. dhIrajathI sarvee kheda zamAvavo, ane temanA adbhuta guNono ane upakArI vacanono Azraya karavA yogya che. zrI sobhAga mumukSue vismaraNa karavA yogya nathI. saMsAranuM svarUpa spaSTa jeNe jANyuM che tene te saMsAranA padArthanI prAptithI ke aprAptithI harSa zoka thavA yogya nathI, to paNa ema jaNAya che ke puruSanA samAgamanI prAptithI kaMI paNa harSa ane temanA viyogathI kaMI paNa kheda amuka guNasthAnaka sudhI temane paNa thavA yogya che: "Atmasiddhi graMtha tamArI pAse rAkhazo. traMbaka ane maNine vicAravAnI icchA hoya to vicArazo; paNa te pahelAM keTalAMka vacano ane sagraMtho vicAravAnuM banaze to Atmasiddhi baLavAna upakArano hetu thaze, ema lAge che. zrI sobhAganI saraLatA, paramArtha saMbaMdhI nizcaya, mumukSu pratye upakAratA Adi guNo vAraMvAra vicAravA yogya che. zAMtiH zAMtiH zAMtiH 783 zrI sobhAgane namaskAra zrI sobhAganI mumukSu dazA tathA jJAnInA mArga pratyeno teno adbhuta nizcaya vAraMvAra smRtimAM AvyA kare che. sarva jIva sukhane icche che, paNa koI viralA puruSa te sukhanuM yathArtha svarUpa jANe che. For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta janma, maraNa Adi anaMta duHkhano AtyaMtika (sarvathA) kSaya thavAno upAya anAdikALathI jIvanA jANavAmAM nathI, te upAya jANavAnI ane karavAnI sAcI icchA utpanna thaye jIva jo sat puruSanA samAgamano lAbha pAme to te upAyane jANI zake che, ane te upAyane upAsIne sarva duHkhathI mukta thAya che. 210 tevI sAcI icchA paNa ghaNuM karIne jIvane satpuruSanA samAgamathI ja prApta thAya che. tevo samAgama, te samAgamanI oLakhANa, darzAvelA mArganI pratIti, ane tema ja cAlavAnI pravRtti jIvane parama durlabha che. evo samAgama thavo durlabha che, samAgama thAya to oLakhANa thavI durlabha che. pratIti thAya to te pramANe cAlavAnI pravRtti thavI durlabha che. manuSyapaNuM, jJAnInA vacanonuM zravaNa prApta thavuM, tenI pratIti thavI ane temaNe kahelA mArgamAM pravRtti thavI parama durlabha che. pratyakSa satpuruSanA samAgama ane te AzrayamAM vicaratA mumukSuone mokSa saMbaMdhI badhAM sAdhano alpa prayAse ane alpa kALe prAye (ghaNuM karIne) siddha thAya che; paNa te samAgamano yoga pAmavo durlabha che. te ja samAgamanA yogamAM mumukSu jIvanuM niraMtara citta varte che. AraMbha parigraha parathI jenI vRtti kheda pAmI che, eTale tene asAra jANI te pratyethI je jIvo osaryA che, te jIvone satpuruSono samAgama ane satzAstranuM zravaNa vizeSa karIne hitakArI thAya che. AraMbhaparigraha para vizeSa vRtti vartatI hoya te jIvamAM satpuruSanAM vacananuM athavA satzAstranuM pariNamana thavuM kaThaNa che. 786 'sakaLa saMsArI indriyarAmI, munigaNa AtamarAmI re, mukhyapaNe je AtamarAmI, te kahiye ni:kAmI re.' indriyonA viSayomAM 2maNa karanArA e badhA saMsArI che, bhalene dIkSA lIdhI hoya. je AtmAmAM ramaNatA karanArA che evA jIvo dIkSA lIdhI hoya ke nA lIdhI hoya to paNa te munijana che, e muni che, e ja sAdhaka che. jene sadAye AtmAmAM ramaNatA ja rahe che evA mahAtmAo to kevaLa niSkAmI che. emane spRhA hoya nahIM. kAma (viSaya)no kSaya thayo hoya. tRSNA hoya nahIM. he Arya sobhAganI aMtaraMgadazA ane dehamukta samayanI dazA, he munio ! tamAre vAraMvAra anuprekSA karavA yogya che. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 zrI vacanAmRtajI ahIM kayA munione saMbodhana che? prabhuzrIne ane emanI sAthe rahetA munione saMbodhana che. he munio ! dravyathI, kSetrathI, kALathI, ane bhAvathI asaMgapaNe vicaravAno satata upayoga siddha karavo yogya che. upayoga dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI asaMgapaNe hovo joIe. jemaNe jagatasukhaspRhA choDI jJAnInA mArgano Azraya grahaNa karyo che, te avazya te asaMga upayogane pAme che. je zrutathI asaMgatA ullase te zrutano paricaya kartavya che. 787 Arya sobhAganI bAhyAbhaMtara dazA pratye vAraMvAra anuprekSA kartavya che. aMtaraMga ane bahAranI emanI dazA kevI hatI teno vAraMvAra vicAra karavA jevo che. 793 samyagdaSTi puruSane alpamAtra vrata nathI hotuM to paNa samyagdarzana AvyA pachI na vame to vadhAremAM vadhAre paMdara bhave mokSa pAme, evuM samyagdarzananuM baLa che, evA hetue darzAvelI vAtane bIjA rUpamAM laI na javI. sapuruSanI vANI viSaya ane kaSAyanA anumodanathI athavA rAgadveSanA poSaNathI rahita hoya che, evo nizcaya rAkhavo ane game teve prasaMge te ja daSTithI artha karavo yogya che. 810 je anitya che, je asAra che ane je azaraNarUpa che te A jIvane prItinuM kAraNa kema thAya che te vAta rAtridivasa vicAravA yogya che. A zarIra anitya che, asAra che, bahAranA badhAya bhoganAM sAdhano ane bAhya vastuo e badhuM asAra ane azaraNarUpa che, chatAM A jIvane te prItinuM kAraNa kema thAya che evo prazna vAraMvAra vicAravo joIe. 817 AtmadazAne pAmI niddhapaNe yathAprArabdha vicare che, evA mahAtmAono yoga jIvane durlabha che. tevo yoga banyuM jIvane te puruSanI oLakhANa paDatI nathI, ane tathArUpa oLakhANa paDyA For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 2 zikSAmRta vinA te mahAtmA pratye daDhAzraya thato nathI. jyAM sudhI Azraya daDha na thAya tyAM sudhI upadeza pariNAma pAmato nathI. upadeza pariNamyA vinA samyagdarzanano yoga banato nathI. samyagdarzananI prApti vinA janmAdi duHkhanI AtyaMtika nivRtti banavA yogya nathI. tevA mahAtmA puruSono yoga to durlabha che, temAM saMzaya nathI. paNa AtmArthI jIvono yoga banavo paNa kaThaNa che. to paNa kvacit kvacit te yoga vartamAnamAM banavA yogya che. satsamAgama ane sAstrano paricaya kartavya che. be virodhI hoya te kaMdha jema ke sukhaduHkha, janmamaraNa ane evA dvathI rahitapaNuM eTale nirvANuM. 819 kheda nahIM karatAM zUravIrapaNuM grahIne jJAnIne mArge cAlatAM mokSa pATaNa sulabha ja che. viSaya kaSAyAdi vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane potAnuM nirvIryapaNuM joIne ghaNo ja kheda thAya che, ane AtmAne vAraMvAra niMde che, pharI pharIne tiraskAranI vRttithI joI, pharI mahat puruSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekalo kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmArthI jIvoe lIdhuM che. ane tethI ja aMte jayapAmyA che. A vAta sarva mumukSuoe mukhe karI hRdayamAM sthira karavA yogya che. nirvIryapaNuM eTale zakti rahitatA, maMdapaNuM. 825 AtmasvabhAvanI nirmaLatA thavAne mATe mumukSu jIve be sAdhana avazya karIne sevavA yogya che, satkRta ane satsamAgama. pratyakSa sapuruSono samAgama kvacit kvacit jIvane prApta thAya che, paNa jo jIva saddaSTivAna hoya to satkRtanA ghaNA kALanA sevanathI thato lAbha pratyakSa sanduruSanA samAgamathI bahu alpakALamAM prApta karI zake che; kema ke pratyakSa guNAtizayavAna nirmaLa cetananA prabhAvavALAM vacana ane vRtti kriyAyeSTitapaNuM che. jIvane tevo samAgamayoga prApta thAya evuM vizeSa prayatna kartavya che. tevA yoganA abhAve satano paricaya avazya karIne karavA yogya che. zAMtarasanuM jemAM mukhyapaNuM che, zAMtarasanA hetue jeno samasta upadeza che, sarve rasa zAMtarasagarbhita jemAM varNavyA che, evA zAstrano paricaya te satkRtano paricaya che. For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 213 sadbhUta eTale AgamAdi zAstro ke jemAM AtmAnI vAta karIne mArga batAvyo hoya, jemAM zAMtarasathI garbhita evo upadeza samAyelo hoya. evA satkRtanA sevanathI ghaNo lAbha thAya che. tevo lAbha sapuruSanA samAgamathI alpakALamAM prApta thAya che. 832 dehathI bhinna svaparaprakAzaka, parama jyoti svarUpa evo A AtmA, temAM nimagna thAo. ApaNe hajI dehathI AtmAne bhinna kyAM karyo che ? to pachI temAM DUbI javAnI vAta kyAM AvI ? e to bhedajJAna jeNe sAdhyuM hoya ane AtmA judo thayo hoya e ja svaparaprakAzaka jyotisvarUpa AtmAne jANI zake. he Aryajano ! aMtarmukha thaI, sthira thaI, te AtmAmAM ja raho to anaMta apAra AnaMda anubhavazo. sarva jagatanA jIvo kaMI ne kaMI meLavIne sukha prApta karavA icche che; e ja puruSArtha kare che. ApaNA badhAne kAMIka ne kAMIka prApta thAya to ja ApaNane sukha lAge che. moTo cakravartI rAjA te paNa vadhatA vaibhava, parigrahanA saMkalpamAM prayatnavAna che; ane meLavavAmAM sukha mAne che; paNa aho ! jJAnIoe to tethI viparIta ja sukhano mArga nirNata karyo ke kiMcit mAtra paNa grahavuM e ja sukhano nAza che. teo kahe che ke kiMcit mAtra paNa grahavuM e ja sukhano nAza che. e sukha che ja nahIM. ApaNe manathI sukha mAnyuM che. A badhuM kyAM bheguM AvavAnuM che? ahIM ja paDyuM rahevAnuM che. chatAM ApaNe to enA mATe ja mahenata karIe chIe ane grahaNa karIe tyAre rAjI thaIe chIe. viSayathI jenI indriyo Arta che, tene zItaLa evuM Atmasukha, Atmatattva kyAMthI pratItimAM Ave? parama dharmarUpa caMdra pratye rAhu jevo parigraha tethI have huM virAma pAmavAne ja icchuM chuM. amAre parigrahane zuM karavo che ? caMdrane jema rAhu grahaNa kare tevI rIte dharmarUpa pariNAma ApaNAmAM che. tene AraMbha parigraha e rAhu samAna che. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zikSAmRta kazuM prayojana nathI. "sarvotkRSTa zuddhi tyAM sarvotkRSTa siddhi." AtmAnI UMcAmAM UMcI dazA, zuddha sphaTika jevo AtmA che. e ja siddhi che. e ja mokSa che. sarvotkRSTa zuddhi jIvanamAM hoya to ja sarvotkRSTa siddhi maLe. che Aryajano! A parama vAcano AtmApaNe tame anubhava karo. 833 sAyalAnA DuMgarabhAI gosalIyA uparano A patra che. vacanAmRtanI bIjI AvRttimAM pAchaLa lakhAyuM nathI ke A patra DuMgarabhAI para che. paNa jUnI AvRttimAM kadAca lakhAyuM haze ! vacanAmRta'mAM A paNa eka UMcAmAM UMco, uttamamAM uttama patra che. kRpALudeve saubhAgyabhAInuM jIvana sudhArI dIdhuM. temane AtmA pragaTa thayA pachI deha chUTI gayo. DuMgarabhAIne mATe paNa emaNe khUba prayatna karyA hatA. jyAM jyAM saubhAgyabhAIne bolAve tyAM kahe ke DuMgarabhAIne letA Avazo. DuMgarabhAI evA ahevALA hatI ke teo kahe ke mAre kyAMya javAnI zuM jarUra che ? teo kRpALudevane pUche ke tame kaho mane paMdara upara soLamo bhava che ? te vakhatamAM loko khesa rAkhatA hatA to DuMgarabhAI nIce besI Ama paga para khesa bAMdhIne batAve ke juo mAre Ama besI rahevuM che, kAMI karavuM nathI. chatAM mAre soLamo bhava che ? kaho ! zuM kahe kRpALudeva ! emane to evI icchA ke paMdara bhava zuM kAma ? agiyAra, nava, sAta, pAMca, traNa bhava kema nahIM ? emane to eTalI anukaMpA hoya ke kema jaladI pahoMcAya. DuMgarabhAIno deha chUTI javAno che ema kRpALudevane khabara che, eTale emanuM samAdhi maraNa thAya mATe A uttamamAM uttama patra lakhyo che. A patra jyAre chellI avasthA hoya te avasthAmAM dardI bhAnamAM hoya tyAre samajAvIne vaMcAya to ene samAdhi maraNa thAya. A patra ApaNane barAbara samajAya to ApaNI chellA vakhatamAM tenuM manana upayogI thaI paDe. sarva dravyathI, sarva kSetrathI, sarva kALathI ane sarva bhAvathI je sarva prakAre apratibaMdha thaI nijasvarUpamAM sthita thayA te paramapuruSone namaskAra. paheluM je lakhe che, ApaNe sarva dravyathI judA thayA chIe ? A zarIrathI judA thayA chIe ? sarva kSetrathI, sarva kALathI ane sarva bIjA bhAvathI AtmAne judo karyo che ? parama puruSo kevA hoya ? parama puruSo evA hoya ke ene koI dravya bAMdhe nahIM. eNe kAMI gAMThe bAMdhyuM nathI. ene potAnuM kahI zakAya evuM koI kSetra, sthAvara milakata ityAdi nathI, A zarIra paNa nahIM. sarva kALathI eTale ene kALa kAMI asara kare nahIM, ane sarva bhAva eTale bIjA bhAvo ene kAMI For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 215 pratibaMdha karI zake nahIM, karma lAgI zake nahIM evI dazA jemaNe prApta karI hoya evA puruSone namaskAra che. jene kaMI priya nathI, jene kaMI apriya nathI, jene koI zatru nathI, jene koI mitra nathI, jene mAna-apamAna, lAbha-alAbha, harSa-zoka, janma-mRtyu Adi dvandano abhAva thaI je zuddha caitanya svarUpane vize sthiti pAmyA che, pAme che, ane pAmaze temanuM ati utkRSTa parAkrama sAnaMdAzcarya upajAve che. jene mAna nathI- apamAna nathI eTale ke jene mAna-apamAna kAMI asara karI zakatAM nathI. jene lAbha-alAbha, harSa-zoka kAMI thatAM nathI, harSa ke zokanA prasaMgo paNa jene kAMI asara karI zaktA nathI evA puruSo ke jene dvandra che ja nahIM. janma-mRtyu Adi nathI ane potAnA AtmAnA zuddha caitanya svarUpamAM sthiti pAmyA che. emanI zUravIratA joI AnaMda saha Azcarya upajAve che. eka taraphathI Azcarya thAya che ke AvuM ! ane bIjI tarapha AnaMda thAya che. eTale AnaMda sahita Azcarya upajAve che ke kevA parAkramI puruSo ! deha pratye jevo vastrano saMbaMdha che, tevo AtmA pratye jeNe dehano saMbaMdha yathAtathya dITho che, myAna pratye taravArano jevo saMbaMdha che tevo deha pratye jeNe AtmAno saMbaMdha dITho che; abaddha, spaSTa AtmA jeNe anubhavyo che, te mahat puruSone jIvana ane maraNa banne samAna che. e to abaddha ja che, paNa jyAre spaSTa AtmAne anubhave tyAre ja abaddha che, tyAM sudhI to tene karma to lAge ja. paNa abaddha, spaSTa AtmA jeNe anubhavyo che tevA mahAtmAone janmamaraNa banne samAna ja che. jIvana hoya to paNa bhale ane deha chUTI jAya to paNa bhale. ene kAMI asara thaI zake nahIM. je. aciMtya dravyanI zuddhacitisvarUpa kAMti parama pragaTa thaI aciMtya kare che, te aciMtya dravya sahaja svAbhAvika nijasvarUpa che evo nizcaya je parama kRpALu satparuSe prakAzyo teno apAra upakAra che. aciMtya dravya eTale ApaNo AtmA, zuddhaciti eTale saMpUrNa zuddha jJAna svarUpa, pUrNa prakAza kAMtirU5. e dravya pUrNa pragaTa hoya. eTale saMpUrNa jJAna sahita evuM svarUpa. enAthI utpanna thayelo prakAza te pragaTa thaI aciMtya kare che eTale sahaja svarUpa pariNati pragaTa thaI jAya che. na dhAryuM hoya evuM, Azcarya thAya evuM kare che. e aciMtya dravya potAno AtmA ja che. evo nizcaya je parama kRpALu satpaSe prakAzyo teno apAra upakAra che. caMdra bhUmine prakAze che, tenA kiraNanI kAMtinA prabhAvathI samasta bhUmi zveta thaI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 AkhI pRthvIe jANe sapheda cAdara oDhI hoya, evI zveta thaI jAya che. paNa kAMI caMdra bhUmirUpa koI kALe tema thato nathI, ema samasta vizvane prakAzaka evo A AtmA te kyAre paNa vizvarUpa thato nathI, to A dehamaya kyAMthI thAya ? sadAsarvadA caitanya svarUpa ja rahe che. ema jIvato jAgato ja sadA rahe che. vizvamAM jIva abhedatA mAne che e ja bhrAMti che. zikSAmRta ekamekapaNuM mAne che. e caMdra ane bhUmi ekameka thaI jAya ? sUryano prakAza ane bhUmi ekameka thaI jAya che ? nahIM. to A huM ane mAruM je mAne che e ja bhrAMti che. huM eTale A zarIra ane enA badhA sagA, enI milakata vigere mAruM e ja ajJAna che: bhrAMti che, bhrAMti eTale darzana moha, bhrAMti eTale avidyA, bhrAMti eTale mithyAtva. jema AkAzamAM vizvano praveza nathI, sarva bhAvanI vAsanAthI AkAza rahita ja che. tema samyakdaSTi puruSoe pratyakSa sarva dravyathI bhinna, sarva anya paryAyathI rahita ja AtmA dITho che. A AkAza che. mAro hAtha phare che e AkAza che. AkAzamAM duniyA samAI zake. AkAzane koI vAsanA nathI. kALI masa temAM uDADo to AkAza lepAya ? nA. tevo ja AtmA samyagdaSTi puruSoe joyo che, dITho che, anubhavyo che. jenI utpatti koI paNa anya dravyathI thatI nathI, tevA AtmAno nAza paNa kyAMthI hoya ? ajJAnathI ane svasvarUpa pratyenA pramAdathI AtmAne mAtra mRtyunI bhrAMti che. te ja bhrAMti nivRtta karI zuddha caitanya nijaanubhavapramANasvarUpamAM parama jAgrata thaI (svabhAvamAM) jJAnI sadAya nirbhaya che. e ja svarUpanA lakSathI sarva jIva pratye sAmyabhAva utpanna thAya che. sarva paradravyathI vRtti vyAvRtta karI AtmA akleza samAdhine pAme che. vyAvRtta karI eTale pAchI kheMcI laI, koImAM jIva rAkhavo nahIM potAno jeTalo paradravyamAM moha che teno nAza karI potAnI vRttio badhethI pAchI kheMcI levI. paramasukhasvarUpa, paramotkRSTa zAMta, zuddha caitanyasvarUpa samAdhine sarvakALane mATe pAmyA te bhagavaMtane namaskAra, te padamAM niraMtara lakSarUpa pravAha che jeno te satpuruSone namaskAra. sarvathI sarva prakAre huM bhinna chuM; eka kevaLa zuddha caitanyasvarUpa, paramotkRSTa, aciMtya sukhasvarUpa mAtra ekAMta zuddha anubhavarUpa huM chuM, tyAM vikSepa zo ? vikalpa zo ? bhaya zo ? kheda zo ? bIjI avasthA zI ? huM mAtra nirvikalpa zuddha zuddha, prakRSTa zuddha, parama zAMta caitanya chuM. huM mAtra nirvikalpa chuM. huM nijasvarUpamaya upayoga karuM chuM. tanmaya thAuM chuM. zAMtiH zAMtiH zAMtiH For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 217 A kAgaLa DuMgarabhAIne pahoMcyo tyAre teo bhAnamAM na hatA. pAse rahenArAone ema hatuM ke e bhAnamAM Ave to A kAgaLa vaMcAvIe. pachI teo bhAnamAM AvyA ane Akho kAgaLa emane vaMcAvyo. teo bahu ja rAjI thaI gayA ane kahe ke huM tanmaya thAuM chuM. OM zAMtiH zAMtiH zAMti; 837. AtmajJAna, samadarzitA, vicare udaya prayoga; apUrvavANI paramazrata, sadguru lakSaNa yogya. (Asi.zA.gAthA-10) A Atmasiddhi zAstranI kaDI che. emAM sadgurunAM lakSaNa batAvyAM che. AtmajJAna hoya eTale ene AtmA pragaTa thayelo hoya. "samadarzitA" eTale ene game tevA lAbha thAya to paNa harSa na thAya ane game tevuM nukasAna thAya to paNa zoka na thAya. cotarapha agni baLato hoya to paNa ene aMdara dhakko na lAge te. (samadarzitA) "vicare udaya prayoga." eTale je sattAmAM karma che ane je udayamAM Ave temAM samabhAvapaNe varte. "apUrva vANI" enI vANImAM apUrva bhAva hoya, pUrvAnupUrva vANI to ghaNI sAMbhaLI che, paNa jJAnInI vANImAM koI virodhAbhAsa na Ave tevI apUrvavANI che. "paramazruta" eTale jJAnInA mukhethI anubhavayukta vANI nIkaLe te. "saguru lakSaNa yogya" eTale A sadgurunAM lakSaNo che. kRpALudevanuM A 31muM varSa cAle che. AtmasiddhizAstranI A 10mI gAthA che. emAM sadgurunA lakSaNa zuM? enA vize A kaDImAM kahevAmAM AvyuM che. AnA artha kRpALudeve bharyA che. 1. sadguru yogya A lakSaNo mukhyapaNe kayA guNasthAnake saMbhave? ane (2) samadarzitA eTale zuM? uttara : sadguru yogya e lakSaNo darzAvyAM te mukhyapaNe vizeSapaNe upadezaka arthAt mArgaprakAzaka sadgurunAM lakSaNa kahyAM che. upadezaka guNasthAnaka chaThuM ane teramuM che, vacalAM sAtamAthI bAramA sudhInAM guNasthAnaka alpakALavartI che eTale upadezaka pravRtti temAM na saMbhave. mArgaupadezaka pravRtti chaTTathI zarU thAya. chaeguNa sthAnake saMpUrNa vitarAga dazA ane kevaLajJAna nathI. te to terame che, ane yathAvat mArga upadezakapaNuM terame guNasthAne vartatAM saMpUrNa vItarAga ane kevalyasaMpanna parama sadaguru zrI For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zikSAmRta jina tIrthaMkarAdine vize ghaTe. tathApi chaTTe guNasthAnake vartatA muni, je saMpUrNa vItarAgatA ane kaivalyadazAnA upAsaka che, te dazA arthe jenAM pravartana puruSArtha che, te dazAne saMpUrNapaNe je pAmyA nathI tathApi te saMpUrNa dazA pAmavAnA mArgasAdhana pote parama sadguru zrI tIrthaMkarAdi AptapuruSanAM Azraya vacanathI jeNe jANyAM che, pratItyAM che, anubhavyAM che. AptapuruSanAM eTale jJAnI puruSanAM, vizvAsa karavA lAyaka puruSanA vacanathI jANyuM, ekaluM jANyuM, eTaluM ja nahIM, khAtarI karI hoya ane anubhavyA hoya. ane e mArga sAdhananI upAsanAe jenI te dazA uttarottara vizeSa vizeSa pragaTa thatI jAya che, tathA zrI jina tIrthaMkarAdi parama sadgurunuM, tenA svarUpanuM oLakhANa jenA nimitte thAya che, te sadgurune vize paNa mArganuM upadezakapaNuM avirodharUpa che. tethI nIcenA pAMcamA cothA guNasthAnake mArganuM upadezakapaNuM ghaNuM karI na ghaTe. kemake tyAM bAhya (gRhastha) vyavahArano pratibaMdha che, ane bAhya aviratirUpa gRhastha vyavahAra chatAM viratirUpa mArganuM prakAzavuM e mArgane virodharUpa che. cothAthI nIcenA guNasthAnake to mArganuM upadezakapaNuM ghaTe ja nahIM; kema ke tyAM mArganI, AtmAnI, tattvanI, jJAnInI oLakhANa pratIti nathI, temaja samyavirita nathI; ane e oLakhANa pratIti ane sabhyavirati nahIM chatAM tenI prarUpaNA karavI, upadezaka thavuM e pragaTa mithyAtva, kugurupaNuM ane mArganuM virodhapaNuM che. cothe pAMcame guNasthAne e oLakhANa pratIti che. ane AtmajJAnAdi guNo aMze varte che ane pAMcamAmAM dezaviratipaNAne laI cothAthI vizeSatA che, tathApi sarvaviratinA jeTalI tyAM vizuddhi nathI. AtmajJAna, samadarzitA Adi je lakSaNo darzAvyAM te saMyatidharme sthita vItarAgadazAsAdhaka upadezaka guNasthAne vartatA sadgurunA lakSe mukhyatAe darzAvyAM che, ane temanA vize te guNo ghaNA aMze varte che. tathApi te lakSaNo sarvAMze saMpUrNapaNe to temA guNasthAnake vartatA saMpUrNa vItarAga ane kaivalya saMpanna jIvanamukta sayogIkevalI parama sadguru zrI jina arihaMta tIrthaMkarane vize varte che. temanA vize AtmajJAna arthAt svarUpasthiti saMpUrNapaNe varte che, te temanI jJAnadazA arthAt 'jJAnAtizaya' sUcavyo. teone vize samadarzitA arthAt icchArahitapaNuM saMpUrNapaNe varte che, te temanI vItarAga cAritradazA arthAt 'apAyApagamAtizaya' sUcavyo. saMpUrNapaNe icchArahita hovAthI vicaravA AdinI teonI daihikAdi yogakriyA pUrvaprArabdhodaya vedI levA pUratI ja che, mATe 'vicare udaya prayoga' kahyuM. udaya hoya e pramANe ja teo vicare. icchAthI kyAMya teo jAya nahIM. game teTaluM sAruM kAraNa hoya to paNa temane icchA thAya nahIM. For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 219 saMpUrNa nija anubhavarUpa temanI vANI ajJAnInI vANIthI vilakSaNa ane ekAMta AtmArthabodhaka hoI temane vize vANInuM apUrvapaNuM kahyuM. te temano "vacanAtizaya" sUcavyo. vANIdharme vartatuM zruta paNa teone vize koI paNa naya na dubhAya evuM sApekSapaNe varte che, te temano "paramazruta guNa sUcavyo ane paramazruta jene vize varte te pUjavA yogya hoI temano tethI pUjAtizaya' sUcavyo. A zrI jina arihaMta tIrthaMkara parama sadgurune paNa oLakhAvanArA vidyamAna sarvavirati sadguru che. eTale e sadgurunA lakSe e lakSaNo mukhyatAe darzAvyA che. (2) samadarzitA eTale padArthane vize iSTaaniSTabuddhirahitapaNuM. teone koI padArthamAM iSTabuddhi nahIM tema koI padArthamAM aniSTa buddhi nahIM. icchArahitapaNuM, mamatvarahitapaNuM. samadarzitA cAritradazA sUcave che. rAgadveSa rahita thavuM te cAritradazA che. iSTaaniSTabuddhi, mamatva, bhAvAbhAvanuM UpajavuM e rAgadveSa che. kRpALudeve rAgadveSanI vyAkhyA zuM kahI ? "iSTaaniSTa buddhi, mamatva, bhAvAbhAvanuM UpajavuM e rAgadveSa che." A mane priya che, A game che, A mane apriya che, gamatuM nathI, evo bhAva samadarzIne vize na hoya. samadarzI bAhya padArthane, tenA paryAyane, te padArtha tathA paryAya jevA bhAve varte tevA bhAve dekhe, jANe, jaNAve, paNa te padArtha ke tenA paryAyane vize mamatva ke iSTa aniSTapaNuM na kare. AtmAno svAbhAvika guNa dekhavA jANavAno hovAthI te zeya padArthane zeyAkAre dekhe, jANe; paNa je AtmAne samadarzIpaNuM pragaTa thayuM che, te AtmA te padArthane dekhatAM, jANatAM chatAM temAM mamatvabuddhi, tAdAbhyapaNuM, iSTaaniSTabuddhi na kare. viSamadaSTi AtmAne padArthane vize tAdAtsyavRtti thAya; samadaSTi AtmAne na thAya. ApaNe viSama AtmAo kahevAIe, kAraNa ke sama, samatva, samadarzitA jevo uccaguNa ApaNAmAM haju utpanna na thayo gaNAya. koI padArtha kALo hoya to samadarzI tene kALo dekhe, jANe, jaNAve. koI zveta hoya to tene tevo dekhe, jANe, jaNAve. koI surabhi (sugaMdhI) hoya to tene tevo dekhe, jANe, jaNAve. koI durabhi (durgadhI) hoya to tene tevo dekhe, jANe, jaNAve. koI UMco hoya, koI nIco hoya, to tene tevo dekhe, jANe, jaNAve. sarpane sarpanI prakRtirUpe dekhe, jANe, jaNAve. vAghane vAghanI prakRtirUpe dekhe, jANe, jaNAve. ityAdi prakAre vastumAtrane je rUpe, je bhAve, te hoya te rUpe te bhAve samadarzI dekhe, jANe, jaNAve. heya (chAMDavA yogya) ne heyarUpe dekhe, jANe, jaNAve. upAdeya (AdaravA For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20 zikSAmRta yogya) ne upAdeyarUpe dekhe, jANe, jaNAve. paNa samadarzI AtmA te badhAmAM mArApaNuM, iSTaaniSTabuddhi, rAgadveSa na kare. sugaMdha dekhI priyapaNuM na kare. durgadha dekhI apriyatA, durgachA na ANe. (vyavahArathI) sAruM gaNAtuM dekhI A mane hoya to ThIka evI icchA buddhi (rAga, rati) na kare. (vyavahArathI) mAThuM gaNAtuM dekhI A mane na hoya to ThIka evI anicchAbuddhi (dveSa, arati) na kare. prAptasthiti saMjogomAM sAruM-mAThuM, anukULa-pratikULa, iSTaaniSTapaNuM, AkuLavyAkuLapaNuM na karatAM temAM samavRttie arthAt potAnA svabhAve, rAgadveSarahitapaNe rahevuM e samadarzitA. zAtA-azAtA, jIvana-mRtyu, sugaMdha-durgadha, susvara-dusvara, rUpa-kurUpa, zIta-uSNa AdimAM harSa-zoka, rati-arati, ISTa-aniSTapaNuM, ArtadhyAna na varte te samadarzitA. hiMsA, asatya, adattAdAna, methuna ane parigrahano parihAra samadarzIne vize avazya hoya. ahiMsAdi vrata na hoya to samadarzIpaNuM na saMbhave. samadarzitA ane ahiMsAdi vratone kAryakAraNa, avinAbhAvI ane anyonyAzraya saMbaMdha che. eka na hoya to bIjuM na hoya, ane bIjuM na hoya to paheluM na hoya. samadarzitA hoya to ahiMsAdi vrata hoya. samadarzitA na hoya to ahiMsAdi vrata na hoya. ahiMsAdi vrata na hoya to samadarzitA na hoya. ahiMsAdi vrata hoya to samadarzitA hoya. eTale aMze samadarzitA teTale aMze ahiMsAdi vrata ane jeTale aMze ahiMsAdi vrata teTale aMze samadarzitA. sadguru yogya lakSaNarUpa samadarzitA, mukhyatAe sarvavirati guNasthAnake hoya; pachInA guNasthAnake te uttarottara vRddhi pAmatI jAya, vizeSa pragaTa thatI jAya; kSINa moha sthAne (bArame guNasthAnake) tenI parAkASTA ane pachI saMpUrNa vItarAgatA. samadarzIpaNuM eTale laukika bhAvano samAnabhAva, abhedabhAva, ekasarakhI buddhi, nirvizeSapaNuM nahIM; arthAt kAca ane hIro e be samAna gaNavA, athavA satkRta ane asatkRtamAM samapaNuM gaNavuM, athavA saddharma ane asadu dharmamAM abheda mAnavo, athavA sadguru ane asadgurune vize eka sarakhI buddhi rAkhavI, athavA sadaiva ane asaddavane vize nirvizeSapaNe dAkhavavuM arthAt bannene eka sarakhA gaNavA, ityAdi samAna vRtti e samadarzitA nahIM; e to AtmAnI mUDhatA, vivekazUnyatA, vivekanikaLatA. samadarzI satna sat jANe, bodhe; asatna asat jANe, niSedhe, satkRtane sadbhUta jANe, bodhe, kuzrutane kuzruta jANe niSedhe dharmane saddharma jANe, bodhe; asaddharmane asaddharma jANe, niSedhe, sadgurune sadguru jANe bodhe; asagurune asadguru jANe, niSedhe, savane sava jANe, bodha, asadaivane asadaiva jANe, niSedhe, ityAdi je jema hoya tene tema dekhe, jANe, prarUpe, temAM rAgadveSa, iSTaaniSTabuddhi na kare, e prakAre samadarzIpaNuM samajavuM. OM. For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 2 21 839 apAra mahAmohajaLane anaMta aMtarAya chatAM dhIra rahI je puruSa taryA te zrI puruSa bhagavAnane namaskAra. anaMtakALathI je jJAna bhavahetu thatuM hatuM te jJAnane eka samaya mAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpe karyuM te kalyANamUrti samyagdarzanane namaskAra. nivRtti yogamAM satsamAgamanI vRtti rAkhavI yogya che. "AtmasiddhinI prata vize A kAgaLamAM tame vigata lakhI te saMbaMdhI hAla vikalpa kartavya nathI. te vize nirvikSepa rahevuM. lakhavAmAM vadhAre upayoga hAla pravartavo zakya nathI. je vyavahAra jJAna AtmArthIne mATe ajJAnarUpa che tevA asamyakajJAnathI janma maraNanA pherA vadhyA che. tevA jJAnanuM jAtyAMtara karavuM eTale ke tenI jAti pheravI nAkhavI arthAt asamyajJAnamAMthI tene samyajJAna karI nAkhavuM, tethI bhavanI nivRtti thAya che. 845 mokSamArgazya netAraM bhestAraM karmabhUbhRtAM, jJAtAruM vizva tattvAnAM vaMde tadgaNa labdhaye. 1 (tatvArtha sUtra TIkA) ajJAnatimirAMdhAnAM jJAnAMjanazalAkayA, cakSurunmIlita yena tasma zrIgurave nama:. 2 (gurugItA-45) mokSa mArganA netA, mokSa mArge laI janAra, karmarUpa parvatanA bhattA, bhedanAra, samagra tattvanA jJAtA, jANanAra, tene te guNonI prApti arthe vaMduM chuM. atre mokSamArganA netA ema kahI AtmAnA astitvathI mAMDI tenA mokSa ane mokSanA upAya sahita badhAM pado tathA mokSa pAmelAno svIkAra karyo, tema ja jIva, ajIva Adi badhAM tattvono svIkAra karyo. mokSa, baMdhanI apekSA rAkhe che, baMdha, baMdhanA kAraNo Azrava-puNya, pApa karma ane baMdhAnAra evA nitya avinAzI AtmAnI apekSA rAkhe che. jeNe mArga joyo, jANyo, anubhavyo hoya te netA thaI zake. eTale mokSamArganA netA ema kahI tene pAmelA evA sarvajJa sarvadarzI vItarAgano svIkAra karyo. Ama mokSamArganA netA e vizeSaNathI jIva ajIvAdi nava tattva, chaye dravya, AtmAnA hovA paNA Adi chaye pada ane mukta AtmAno svIkAra karyo. For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 2 zikSAmRta mokSamArga upadezavAnuM kArya dehadhArI sAkAra muktapuruSa karI zake, deharahita nirAkAra na karI zake. Ama kahI AtmA pote paramAtmA thaI zake che, mukta thaI zake che ane te ja bodha karI zake che ema sUcavyuM, deharahita apauruSeya bodhano niSedha karyo. karmarUpa parvatanA bhedanAra ema kahI karmarUpa parvato toDavAthI mokSa thAya ema sUcavyuM, arthAt karmarUpa parvato svavIyaeN karI dehadhArIpaNe toDyA, ane tethI jIvanamukta thaI mokSamArganA netA, mokSamArganA batAvanAra thayA ane karmo samULA chevAthI nAza karyAthI pharI deha dhAraNa karavApaNuM nathI ema sUcavyuM. vizva tattvanA jJAtA, samasta dravya paryAyAtmaka lokAlokanA, vizvanA jANanAra ema kahI mukta AtmAnuM akhaMDa svapara jJAyakapaNuM sUcavyuM. AvA je guNovALA tene te guNanI prApti arthe vaMdu chuM-1. ajJAnatimirAMdhAnAM" avidyArUpI, ajJAnarUpI je aMdhAruM hatuM ene "jJAnAMjanazalAkayA-" jJAnarUpI saLIthI aMjana karIne e aMdhAruMnAza karyuM che. arthAt ajJAnano nAza karIne jJAna pragaTAvyuM che. "cakSurunmilitaM yena temai zrI guruve namaH" emaNe amArAM bAhya cakSune ulaTAvIne divya cakSu pragaTAvyAM che evA zrI guru bhagavaMtane namaskAra karuM chuM. 2. 846 OM namaH aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa desiA, mukakha sAhaNa heussa, sAhudehassa dhAraNA (dazavaikAlika sUtra apa-92) bhagavAna jine AzcaryakAraka evI niSpApavRtti (AhAra-grahaNa) munione upadeza (te paNa zA arthe ?) mAtra mokSanA sAdhanane arthe munine deha joIe tenA dhAraNArthe. (bIjA koIpaNa hetuthI nahIM) aho niccaM tavo kamma, savva buddhehiM vaNNiaM, jAva lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhoyaNaM (dazavaikAlika sUtra a. 6-22) buddha evA sarva jina bhagavaMtoe AzcaryakAraka evuM tapa: karma nityane arthe upadezya. (te A pramANe) saMyamanA rakSaNa arthe samyaphavRttie eka vakhata AhAra grahaNa. For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 2 23 85o mAruM citta, mArI cittavRttio eTalI zAMta thaI jAo ke koI mRga paNa A zarIrane joI ja rahe, bhaya pAmI nAsI na jAya ! koI haraNa A zarIrane joI ja rahe, ene khUjalI AvatI hoya to A zarIra sAthe ghasI le. Atma pradezo keTalA sthira thAya tyAre e thAya ? mArI cittavRtti eTalI zAMta thaI jAo, ke koI vRddha mRga jenA mAthAmAM khUjalI AvatI hoya te A zarIrane jaDa padArtha jANI potAnuM mAthuM khUjalI maTADavA A zarIrane ghase. ApaNI caMcaLatA keTalI che ? kyAMya ApaNuM mana bhaTakatuM hoya, Ayojana karatuM ja hoya. rAtre UMgha na Ave, paDakhAM pherave, kAle zuM karavuM ? enuM Ayojana kare, nakazA dore, evI caMcaLatA maTADavAnI che. 858 mA muz2ajhaha mA rajjaha mA dussaha iTTaNi?atthesu thiramicchaha jaI cittaM vicittajhANappasiddhIe. 49 paNatIsa sola, chappaNa cahu dugamegaMca jvaha jhAeha, parameTThivAcayANaM aNNaM ca guruvaeseNa. 50 (dravyasaMgraha) jo tame sthiratA icchatA ho to priya athavA apriya vastumAM moha na karo, rAga na karo, dveSa na karo. aneka prakAranA dhyAnanI prAptine arthe pAMtrIza, soLa, cha, pAMca, cAra be ane eka ema parameSThIpadanA vAcaka che tenuM jApUrvaka dhyAna karo. vizeSa svarUpa zrI gurunA upadezathI jANavuM yogya che. jaM kiMci vi citaMto nirIhavittI have jadA sAhU, lakhUNaya eyattaM tadAhu taM tassa NiccayaM. jhANaM (dravyasaMgraha 59) dhyAnamAM ekAgravRtti rAkhIne sAdhu nispRha vRttivAna arthAt sarva prakAranI icchAthI rahita thAya tene parama puruSo nizcaya dhyAna kahe che. For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 zikSAmRta CG0 'nAke rUpa nihALatA' e caraNano artha vItarAgamudrAsUcaka che. rUpa avalokana daSTithI sthiratA prApta thaye svarUpAvalokana dRSTimAM paNa sugamatA prApta thAya che. darzanamohano anubhAga ghaTavAthI svarUpAvalokana dRSTi pariName che. mahapuruSano niraMtara athavA vizeSa samAgama, vItArAgazrata ciMtavanA, ane guNajijJAsA darzanamohano anubhAga ghaTavAnA mukhya hetu che. tethI svarUpadRSTi sahajamAM pariName che. 84 caramAvarta ho caramakaraNa tathA re, bhavapariNati paripAka; doSa TaLe vaLI daSTi khUle bhalI re, bApati pravacana vAka. 1 paricaya pAtika ghAtika sAdhuzuM re, akuzala apacaya ceta; graMtha adhyAtma zravaNa, manana karI re, parizIlana nayata. 2 mugadha sugama karI sevana lakhave re, sevana agama anupa; dejo kadAcit sevaka yAcanA re, AnaMdaghana rasarUpa. 3 (zrI AnaMdaghana racita saMbhava jinastavana) jIvane saMsAra paribhramaNamAM chelluM pula parAvartana bAkI rahyuM hoya ane temAM chelluM guNakaraNa bAkI hoya, vaLI bhavamAM paribhramaNa karavAno kALa paripakva thayo hoya to evA AtmAne pravacana vAku (yathArthabodha-gurugama)nI prApti thAya to sAcI dRSTi khulI jAya ane doSono nAza thaI jAya - 1 evA AtmAne pachI pApano nAza karanAra evA sAdhuno ja paricaya karavAnuM mana thAya. e paricayathI AtmAne nukasAna karanAra bhAvone dUra karIzuM. Ama thavAthI adhyAtmagraMthonuM yathArtha zravaNa tathA manana karIne nayapUrvaka samajIne tene AcaraNamAM mUkIzuM - 2 ApanA pratye mugdha bhAvavALA - bhakti bhAvavALA sarala AtmAo ApanI sevA bhakti yathArthapaNe samajIne sugamapaNe Adare che. paNa prabhunI sevA gama na paDe tevI ane upamA na ApI zakAya tevI che. mATe te AnaMdaghana bhagavAna ! ApanA sevakanI vinaMtI mAnya rAkhIne kAMI sevA ApavI hoya to AnaMdaghana rasa eTale ke AnaMdapujanA rasarUpa sevA Apajo evI mArI yAcanA che. For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 865 uvasaMtakhINamoho, magge jiNabhAsideNa samuvagado; nANAmaggacArI nivvANapuraM vajjadi dhIro. (paMcAstikAya gAthA-70) darzanamoha upazAMta athavA kSINa thayo che jeno evo dhIrapuruSa vItarAgoe darzAvelA mArgane aMgIkAra karIne zuddha caitanya svabhAva pariNAmI thaI mokSapura pratye jAya che. A je atyAre vAMcI rahyA chIe, te pa.kR. deve AgamonI zAkha ApI potAnA hastAkSare lakhela che. 225 866 dravyAnuyoga parama gaMbhIra ane sUkSma che, nigraMthapravacananuM rahasya che. zukla dhyAnanuM ananya kAraNa che. dravyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, gaNitAnuyoga, dharmakathAnuyoga e zAstronA cAra anuyoga che. emAM dravyAnuyoga jANavo eTale cha e dravyo jANavAM, enA paryAyo jANavA, enAM guNalakSaNa jANavAM. emAM bhagavAna mahAvIranA pravacananuM rahasya che. zukladhyAnathI kevaLajJAna samutpanna thAya che. mahAbhAgya vaDe te dravyAnuyoganI prApti thAya che; darzanamohano anubhAga ghaTavAthI athavA nAza pAmavAthI viSaya pratye udAsInatAthI ane mahat puruSanA caraNakamaLanI upAsanAnA baLathI dravyAnuyoga pariName che. mithyAtva, ajJAna, avidyA ke darzanamoha jAya pachI mahatpuruSanA AzrayamAM rahevAthI dravyAnuyoga yathArtha samajAya che. jema jema saMyama vardhamAna thAya che, tema tema dravyAnuyoga yathArtha pariName che. saMyamanI vRddhinuM kAraNa samyakdarzananuM nirmalatva che. jeTaluM samakti nirmaLa, eTalI saMyamanI vRddhi. tenuM kAraNa paNa dravyAnuyoga thAya che. sAmAnyapaNe dravyAnuyoganI yogyatA pAmavI durlabha che. AtmArAma pariNAmI, paramavItarAga dRSTivaMta, parama asaMga evA mahAtmA puruSo tenAM mukhya pAtra che. e guNo AvA mahAtmAomAM Ave. koI mahat puruSanA mananane arthe paMcAstikAyanuM saMkSipta svarUpa lakhyuM hatuM, te manana arthe A sAthe mokalyuM che. For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta he Arya ! dravyAnuyoganuM phaLa sarva bhAvathI virAma pAmavArUpa saMyama che. te A puruSanAM vacana tArA aMtaHkaraNamAM tuM koI divasa zithila karIza nahIM. vadhAre zuM ? samAdhinuM rahasya e ja che. sarva duHkhathI mukta thavAno ananya upAya e ja che. 26 875 paramakRpALu munivaryanA caraNa kamaLamAM parama bhaktithI savinaya namaskAra prApta thAya. aho satpuruSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama ! suSupta cetanane jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzanamAtrathI paNa nirdoSa apUrva svabhAvane preraka, svarUpapratIti, apramatta saMyama, ane pUrNa vItarAga, nirvikalpavabhAvanAM kAraNabhUta; chelle ayogI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra ! trikALa jayavaMta varto ! OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH - 876 jeno kALa te kiMkara thaI rahyo, mRgatRSNAjaLa trailoka jIvyuM dhanya tehanuM. dAsI AzA pizAcI thaI rahI, kAma krodha te kedI loka - jIvyuM... khAtAM pItAM bolatAM nitye che niraMjana nirAkAra - jIvyuM... jANe saMta salUNA tehane, jene hoya chello avatAra jagapAvanakara te avataryA, anya mAta udarano bhAra jIvyuM... jIvyuM... tene cauda lokamAM vicaratAM, aMtarAya koIye nava thAya - jIvyuM... riddhi siddhi te dAsIo thaI rahI, brahmaAnaMda hade na samAya - maj... - jenI pAse kALa paNa dAsa thaIne rahe che, je traNe lokane mRga tRSNArUpI pANI samAna mAne che. tevA puruSanuM jIvana dhanya thayuM kahevAya. pizAcI tarIke oLakhAtI AzA-spRhA-tRSNA jenI dAsIpaNe rahe che ane kAma, krodha tenI pAse keda thaIne paDyA tevA puruSanuM jIvana dhanya che. khAtI vakhate, bolatI vakhate, pANI ke pravAhI pItI vakhate je haMmezAM niraMjana nirAkAra sthitimAM ja rahe che. tevA puruSanuM jIvana dhanya che. jene chello avatAra hoya tevA salUNA saMto AvI vAto jANe che. te jagatane pAvana karanAra mAtAnI kUkhethI janma le che tevI mAtAnuM jIvana paNa dhanya thaI jAya che. bAkI te sivAyanA je janmyA che te mAtAnA udaranA bhArarUpa gaNAya che. AvA For Personal & Private Use Only - Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 2 27 salUNA saMtane cauda rAjalokamAM pharatAM koIpaNa jAtano aMtarAya thato nathI. riddhi siddhi tenI dAsIo thaIne rahe che ane brahma eTale AtmAno potAno AnaMda hRdayamAM samAya nahIM tevo hoya. AvA je mahApuruSo che tenuM jIvana dhanya thayuM kahevAya- kRtArtha thayuM kahevAya. 883 OM namaH 'binA nayana pAve nahIM binA nayana kI bAta. e vAcano hetu mukhya AtmadaSTi paratve che. svAbhAvika utkarSArthe e vAkya che. samAgamanA yoge spaSTArtha samajAvA yogya che. temaja bIjA praznonAM samAdhAna mATe hAla pravRtti bahu alpa varte che. satsamAgamanA yogamAM sahajamAM samAdhAna thavA yogya che. binA nayana" Adi vAkyano svakalpanAthI kaMI paNa vicAra na karatAM, athavA zuddha caitanyadRSTi pratyenuM valaNa tethI vikSepa na pAme ema vartavuM yogya che. "kArtikeyAnuprekSA" athavA bIjuM sanzAstra thoDA vakhatamAM ghaNuM karIne prApta thaze. duSamakALa che, AyuSya alpa che, satsamAgama durlabha che, mahAtmAonA pratyakSa vAkya, caraNa ane AjJAno yoga kaThaNa che. jethI baLavAna apramatta prayatna kartavya che. tamArI samIpa vartatA mumukSuone yathAvinaya prApta thAya. zAMtiH. 887 agamya chatAM saraLa evA mahApuruSonA mArgane namaskAra. satsamAgama niraMtara kartavya che. mahat bhAgyanA udaya vaDe athavA pUrvanA abhyasta yoga vaDe jIvane sAcI mumukSatA utpanna thAya che, je ati durlabha che. te sAcI mumukSatA ghaNuM karIne mahApuruSanA caraNa kamaLanI upAsanAthI prApta thAya che athavA tevI mumukSatAvALA AtmAne mahat puruSanA yogathI AtmaniSThapaNuM prApta thAya che; sanAtana anaMta evA jJAnI puruSoe upAselo evo sanmArga prApta thAya che. sAcI mumukSatA jene prApta thaI hoya tene paNa jJAnIno samAgama ane AjJA apramattayoga saMprApta karAve che. mukhya mokSamArgano krama A pramANe jaNAya che. For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 28 zikSAmRta vartamAnakALamAM tevA mahatpaSano yoga ati durlabha che. kema ke uttamakALamAM paNa te yoganuM durlabhapaNuM hoya che, tema chatAM paNa sAcI mumukSatA jene utpanna thaI hoya, rAtridivasa AtmakalyANa thavAnuM tathArUpa ciMtana rahyA karatuM hoya, tevA puruSane tevo yoga prApta thavo sulabha che. AtmAnuzAsana' hAla manana karavA yogya che. 896 kRpALudeva jyAM sudhI sobhAgabhAI hayAta hatA tyAM sudhI navuM varSa bese eTale pahelo patra sobhAgabhAIne lakhatA hatA. sobhAgabhAIno deha paDI gayA pachI navA varSano A prathama patra prabhuzrIne lakhyo che. parama vItarAgoe Atmastha kareluM, yathAkhyAta cAritrathI pragaTeluM evuM parama asagapaNuM niraMtara vyaktA vyaktapaNe saMbhAruM chuM. parama kRpALudeve potAnI dazA mathALAmAM lakhI che. teo kahe che ke hajI huM vItarAga to thayo nathI. mAre e vItarAga bhagavaMtoe je dazA prApta karI te karavI che. huM atyAre vyakta eTale kyAreka anubhavuM chuM, ane avyakta eTale kyAreka e anubhavAtuM nathI e saMbhAruM chuM. chellAmAM chelle asaMgapaNuM Ave, e yathAkhyAta cAritrathI ja Ave. asaMgapaNuM eTale A duniyAnI koI cIjathI, sthULa zarIra, aMdaranuM taijas zarIra, kArmaNa zarIra, pAMca indriyo e badhAthI asaMgapaNuM, mana, buddhi, citta, ahaMkAra e badhAMthI judApaNuM e asaMgapaNuM yathAkhyAta cAritra pachI Ave. 'e saMbhAruM chuM' eTale ke tenuM dhyAna karuM chuM. A duSamakALamAM satsamAgamano yoga paNa ati durlabha che, tyAM parama satsaMga ane parama asaMgapaNAno yoga kyAMthI bane? jJAnI puruSano satsaMga rahe ene parama satsaMga kahyo che 'parama asagapaNAno yoga banavo bahu vikaTa che, durlabha che. jo parama satsaMga maLe to ja pachI parama asaMgapaNAno yoga thAya. A kone lakhe che ? kRpALudeva munione lakhe che. satsamAgamano pratibaMdha karavA jaNAve to te pratibaMdha na karavAnI vRtti jaNAvI to te yogya che; yathArtha che. For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 2 29 te samaye khaMbhAtanA samAjanA mANasoe cauda ghara khaMbhAtanAM gRhasthonAM ane A sAta munione saMgha bahAra mUkyA hatA. emAM samAdhAna karatAM evI zarata mUkavAmAM AvI hatI ke tamAre havethI satsamAgama na karavo. paraMtu tame pratibaMdha na svIkAravAnI vRtti jaNAvI te yogya ja che. ema kRpALudeva lakhe che. te pramANe vartazo. satsamAgamano pratibaMdha karavo yogya nathI; tema sAmAnyapaNe temanI sAthe samAdhAna rahe ema vartana thAya tema hitakArI che. ApaNI aMdara jarApaNa verano, dveSano aMkuro phUTavo na joIe e pramANe tame vartazo. pachI jema vizeSa te saMgamAM AvavuM na thAya evA kSetre vicaravuM yogya che, ke je kSetre AtmasAdhana sulabhapaNe thAya. parama zAMta kRtanA vicAramAM indriyanigrahapUrvaka AtmapravRtti rAkhavAmAM svarUpasthiratA apUrvapaNe pragaTe che. A vacanAmRta e paramazAMta zrata che. Agamo paNa paramazAMta zrata che. je pU. AnaMdaghanajI, pU. devacaMdrajI, pU. mohanavijayajI, pU. yazovijayajI vigerenAM stavano che, emanI sajhAya che. emanI banAvelI pUjAo che e badhuM parama zAMtazrata che. indriyone enA viSayonA vikArathI judI pADIne mAtra AtmAkAra vRtti rAkhavI ane ema jo rAkhavAmAM Ave to te svarUpamAM kAyama rahevAya. saMtoSa AryA Adie yathAzakti upara darzita karyuM te prayatna yogya che. 35 zAMti AryA saMtoSabAI svAmIe paNa darzita karyuM che, e je puruSArtha kare che, prayatna kare che e yogya che. ApaNane khyAla rahe ke e jamAno ja judo hato. eTale prabhuzrIe keTalI mAnasika himmata batAvI haze ! e jamAno evo hato ke saMgha bahAra mUke eTale sAmAjika keTalIya muzkelIo bhogavavI paDe ! chatAM e badhA makkama rahyA hatA. 901 guru gaNadhara, guNadhara adhika pracura paraMpara ora; - vatatapadhara, tanuM naganadhara, vaMdo vRSaziramora. (svAmI kArtikeyAnuprekSA - TIkA doharo 3) For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zikSAmRta guru gaNa(samUha)nA dhAraNa karanAra eTale samUhane sAthe rAkhIne cAlanArA hoya, guNanA dhAraNahAra hoya, e paNa adhika pramANamAM hoya vratarUpI tapanA karanAra hoya, digaMbara avasthAmAM vicaratA hoya evA vRSabha samAna sAdhuomAM utkRSTa sthitivALA bhagavAnane vaMdana karuM chuM. 901 guru gaNadhara guNadhara adhika, pracura paraMpara ora; vratatapadhara, tanu naganadhara, vaMdo vRSaziramora. jagata viSayanA vikSepamAM svarUpavibhrAMti vaDe vizrAMti pAmatuM nathI. A jagatanA lokone pAMca indriyonA viSayo ane enA vikSepathI svarUpa zuM che ? e khyAla Avato nathI. svasvarUpa vize emane bhrAMti rahyA kare che. eTale temane vizrAMti zAMti maLatI nathI, potAnA svarUpanI prApti thAya, AtmAkAra vRtti thAya to ja zAMti maLe. have saMsAramAM loko viSayamAM ja mazagUla che. 'huM koNa chuM" e vicAravAno emane samaya ja nathI. 'vata tapadhara, tanu naganadhara, vaMdo vRSaziramora' eTale mAthe caDhAvavAnA che, ke namaskAra karavA yogya che ema jANI ene vaMdo. anaMta avyAbAdha sukhano eka ananya upAya svarUpastha thavuM te ja che. e ja hitakArI upAya jJAnIe dITho che. enA jevuM bIjuM sukha nathI. avyAbAdha sukha eTale e sukhamAM pachI kyAreya bhaMga na paDe ene meLavavAno ananya upAya eTale enA jevo bIjo koI upAya, baLavAna upAya nathI. te upAya zuM che? svarUpastha thavuM te, svarUpastha eTale AtmAkAra vRtti thavI, e ja hitakArI upAya jJAnIe dITho che. bhagavAna jine dvAdazAMgI e ja arthe nirUpaNa karI che, ane e ja utkRSTatAthI te zobhe che, jayavaMta che. bhagavAna jine eTale tIrthakaroe, ekalA bhagavAna mahAvIra svAmI nahIM, paNa badhA tIrthakaroe dvAdazAMgI eTale bAra aMganI dezanA ApI che ane tenI racanA gaNadharoe karela che. e racanA avyAbAdha sukhane prApta karavA mATe karI che. graMtho jyAM sudhI ApaNane emAM gama paDe nahIM, tyAM sudhI upakArI thatA nathI. "jayavaMta che" eTale e dvAdazAMgI A jagatamAM jaya meLavanArI che. For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 zrI vacanAmRtajI jJAnInAM vAkyanA zravaNathI ullAsita thato evo jIva, cetana, jaDane bhinnasvarUpa yathArthapaNe pratIta kare che, anubhave che, anukrame svarUpastha thAya che. A jJAnInAM vAkyo che. ene zravaNa karIne ullAsa pAmato evo jIva, cetana eTale potAnA AtmAne ane jaDane eTale A traNe zarIro, indriyo ityAdine bhinna svarUpe yathArthapaNe pratIta kare che. emAM bIjAM pAMce dravyo AvI gayAM. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, pudgala ane eno vartanA guNa eTale kALa. pahelAM to e samajIne ene pratIta kare che, eTale ke emAM zraddhA rAkhe che. pachI anubhave che eTale ke e puruSArtha kare che ane aMdara eno bheda paDe che. eka vakhata svarUpe pragaTa thaI gayuM pachI ene mATe puruSArtha karavAno raheto nathI. e svarUpa sahaja rIte rahe emAMthI bahAra nIkaLavuM paDe to mahenata karavI paDe ane tyAre duHkha thAya. evo anubhava thAya to e AtmA svarUpastha thayo kahevAya. yazAsthita anubhava thavAthI svarUpastha thavA yogya che. eno pUrNa anubhava thavo joIe. darzanamoha vyatIta thavAthI jJAnInA mArgamAM paramabhakti samutpanna thAya che, tattva pratIti samyakapaNe utpanna thAya che. prathama darzanamoha javo joIe. e kSaya thAya to jJAnInAM mArgamAM parama bhakti utpanna thAya che. nave tattva ke cha dravyo enA upara samyapratIti utpanna thAya che. samyak zA mATe lakhyuM ? samyak eTale sAcI. tattvapratIti vaDe zuddha cetanya pratye vRttino pravAha vaLe che. zuddha cetanyanA anubhava arthe cAritramoha vyatIta karavA yogya che. je samaye tattva upara zraddhA thaI ke hA, A zarIra eTale huM nathI. huM koNa ? e mAre zodhI kADhavuM joIe. zodhe to e zuddha caitanya pratye-zuddha AtmA pratye e vRttino pravAha vaLe che atyAre to ApaNI vRtti bahAra ja bhaTake che. ene badale e aMtaravRtti thAya. pachI vRttino pravAha AtmA tarapha ja vahe. darzanamoha gayA pachI cAritramoha jAya. paNa ene thoDo samaya lAge. ApaNe to puruSArtha e cAritramoha nAza karavAne mATe ja karavAno che. e zuM ? to kahe ke udaya Ave tyAre udayane oLakhavo ane samapariNAma bhogavavo. udaya badhA mANaso oLakhI zakatA nathI. hoya udIraNA ane kahe ke udaya che, to evA jIvone rakhaDI maravAnuM che. cAritramoha, cetanyana-jJAnI puruSanA sanmArganA naiSThikapaNAthI pralaya thAya che. cAritramohano nAza kevI rIte thAya ? to kahe che ke caitanya mATe eTale AtmA mATe, jJAnI For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta puruSoe je sanmArga batAvyo che, enA upara naiSThikapaNAthI eTale pUrNa aDaga zraddhA rAkhe to cAritramohano pralaya thAya che, e baLI jAya che, nAza pAmI jAya che. asaMgatAthI paramAvagADha anubhava thavA yogya che. A UMcI dazAnI vAta che. e asaMgatA Ave to ApaNe ghaNe UMce pahoMcI gayA samajavuM. tyAre paramAvagADha anubhava thavA yogya che eTale tyAre mAtra AtmAno anubhava ane te paNa paramaavagADha eTale daDhapaNe utkRSTatAthI thavA yogya che. he Arya munivaro ! e ja asaMga zuddha cetanyArthe asaMyogane ahoniza icchIe chIe. he munivaro ! asaMgatAno abhyAsa karo. asaMga-koInI sAthe levA devA nahIM, koI nimitta nahIM ene. evI asaMgatA ahoniza ame icchIe chIe ema kRpALudeva lakhe che. 'tamo paNa he munivaro ! asaMgatAno abhyAsa karo kAraNa ke aMdara keTaluMya bharyuM hoya che ane e tarapha ApaNo moha hoya che; gamatA upara rAga, rati hoya che ane na gamatA upara arati hoya che. be varSa kadApi samAgama na karavo ema thavAthI avirodhatA thatI hoya to chevaTe bIjo koI sadupAya na hoya to tema karazo. be varSa sudhI zrAvako ane sAdhuono saMga na karavo, kAraNa ke ema thavAthI avirodhatA thatI hoya to chevaTe bIjo koI saddhapAya na hoya to tema karazo. je mahAtmAo asaMga cetanyamAM lIna thayA, thAya che ane thaze tene namaskAra. 3% zAMtiH je mahApuruSo asaMga caitanyamAM eTale zuddha AtmAmAM lIna thayA, bhagavAna AtmAmAM lIna thayA, thAya che ane thaze tene namaskAra ho. OM zAMtiH 902 jaDa ne caitanya banne dravyano svabhAva bhinna, supratItapaNe banne jene samajAya che; svarU5 cetana nija, jaDa che saMbaMdha mAtra, athavA te zeya paNa paradravyamAMya che; jaDa ane cetana e beno svabhAva judo che. jo sAdhakane, mumukSune, je jaDa che e traNe kALamAM jaDa che ane cetana che e traNe kALamAM cetana che evI aMdarathI samajaNa hoya to ja pratIti Ave. samajaNa sivAya pratIti Ave nahIM. ApaNe roja roja gAIe chIe paNa ApaNA vartanamAM evuM hotuM nathI, kema nathI hotuM ? For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 233 potAnuM svarUpa cetana che, ane A zarIra jaDa che. e be no saMbaMdha che. ApaNuM zarIra jaDa che. e zarIra, AtmA sAthe mAtra saMyoga saMbaMdhe che. saMbaMdha eTale judo pADI zakAya evo saMbaMdha che. banneno svabhAva judo che. AtmAno guNa jANavA, dekhavAno che. paNa zarIrano guNa jANavA, dekhavAno nathI. tame kahezo ke kema nathI. A AMkhothI dekhAya che, paraMtu jenAmAMthI eka miniTa pahelAM jIva jato rahyo che enI AMkho dekhI zake? AMkho che, e to enuM nimitta che, mAdhyama che, sAdhana che. jema Teliskopa-dUrabIna sAdhana che te dUranuM jovAnAM kAmamAM Ave che. ema AMkha paNa AtmA mATe bahAra jovAnuM sAdhana che; eTale paradravya che. e pote AtmA nathI. paradravya ja che. ema ja A zarIra, dhULa-taijasukArpaNa zarIra, pAMca indriyo, mana e badhAM zaiya che. badhAM sAdhana che, paradravya che. evo anubhavano prakAza ullAsita thayo, jaDathI udAsI tene AtmavRtti thAya che; kAyAnI visArI mAyA, svarUpe samAyA evA, nigraMthano paMtha bhava aMtano upAya che. 1 Avo anubhavano prakAza, AtmAno prakAza, sAdhakane aMdara jyAre pragaTa thAya, e vakhate ene ullAsa Ave. ene zuM thAya ? jaDa vastu jema ke hIrA, mANeka, pannA hoya ke milkata hoya ke A zarIra hoya e badhAM tarapha e udAsIna thaI jAya. A janma-maraNanA pherA zuM kAma thAya che? 'huM ane mAruM mAnyAthI thAya che. ApaNAmAMthI jo huM ane mAruM kADhI nAkhIe to ApaNe janma maraNanA pherA ochA karavA paDe, paNa huM ane mAruM ema sahelAIthI nIkaLe evuM nathI. ghaNA bhavanA adhyAsathI raheluM che, e adhyAsane dehAdhyAsa kahevAya. ene TALavA mATe khUba khUba puruSArtha karavo joIe, samajavuM joIe tyAre thAya. eTale "jaDathI udAsa" e zarIra tarapha udAsIna thaI jAya. "AtmavRtti thAya che. eTale je bahivRtti hatI, je bahAra bhaTakatI hatI e aMtavRtti thaI jAya. AMkho ughADI hoya chatAM ene bahAranuM kAMI dekhAya nahIM. jJAnIne AvI dazA hoya. AMkha ghADI chatAM bahAranuM na dekhe, kAna hovA chatAM bahAranuM na sAMbhaLe, jIbha hovA chatAM e bole hIM. ApaNe evuM thayuM che. zA mATe ? kAraNa ke ApaNe pote svarUpathI koNa chIe e jANavuM ' . ApaNe paramAtmA chIe. ApaNe paramAtmA thavuM che. janma maraNanA pherA TALavA che. jo A na thAya tyAM sudhI e banI zakaze nahIM. eTale kahe che ke "jaDathI udAsI tene AtmavRtti thAya che !' jene jJAna thAya tene kAyAnI mAyA chUTI jAya. kAyAne e loko bhUlI jAya, ane potAnA svarUpamAM lIna thaI jAya. AtmAmAM lIna thaI jAya. A "nigraMthano paMtha" eTale AtmasAkSAtkAra dvArA anubhavIne batAvelo mAraga che. e bhavano aMta karavA mATeno upAya che. janma maraNanA pherA to ja TaLe. nahIM to kAMI pherA TaLavAnA nathI. For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zikSAmRta deha jIva ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che; jIvananI utpatti ane roga, zoka, duHkha, mRtyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che; deha kriyA kare to meM kriyA karI' ema thAya che. ApaNe jyAM sudhI AtmAne jANatA nathI tyAM sudhI bhale tapa karIe, japa karIe ethI devagati prApta thAya, sArI gati maLe, paNa janama maraNanA pherA na TaLe, kAraNa ke e bhava pachI manuSya bhava ja maLe evuM nakkI nathI. devagati kone maLe ? ghaNuM ja puNya hoya ane nahi jevuM pApa hoya ene maLe. paraMtu devagati bhoga bhUmi che, tyAM puNya bhogavAI jAya pachI bAkInAM pApa karmo bhogavavA nIcalI gatimAM javuM paDe. devane potAne avadhijJAna hoya. e juve ke mAre kyAM javAnuM che ? jyAM juve tyAM ene ghaNe bhAge tiryaMca bhavamAM javAnuM hoya. bahu ochAne manuSyagati maLe eTale e eTalo badho duHkhI thAya, chellA che mahinA ke arere mAre A badhuM sukha choDI ahIMyAthI javuM paDaze ? have mAnI lyo ke tiryaMcanI gati AvI to tiryaMcanI gatimAM ghANIno baLada thayo to goLa goLa cAlavuM ja paDe, ene koI khAvA Ape tyAre khavAya, pANI Ape tyAre pIvAya. e pAcho pazumAMthI manuSya kyAre thAya, AvA joga kyAre maLe ane janmamaraNanA pherA TaLavAno puruSArtha kyAre karI zake ? to AvuM che. deha eTale huM eTale tenI "kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che." huM "je karuM chuM e sAruM ja karuM chuM" ema mAnIne dehane anusarI kriyA thAya che. paNa huM koNa chuM e khabara nathI. dehane ja oLakhe che ane huM ane mAruM emAM ja racyopacyo rahe che. dehano janma thayo to ApaNe jamyA. e jIvanI utpatti pachI A zarIrane roga thayo to mane roga thayo; zoka AvI paDyo ke koI du:khano prasaMga banyo to A zarIrane aMge che ane mRtyu thaze to paNa A zarIranuM thaze, Ama e badhuM zarIranuM che, chatAM "dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che." A mane thayuM, huM janmyo, mane roga thayo, mane zoka thayo, mane duHkha paDyuM, mAruM mRtyu thaze ema manAya che. A ja ajJAna che-avidyA che-mithyAtva che-darzanamoha che. e TALI sAcI samajaNa na thAya tyAM sudhI himAlaya khodI nAkho, tapasyA karIne zarIrane gALI nAkho to paNa janma maraNanA pherA na TaLe. evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva, jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDa caitanyano pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. 2 evo je mithyAtva bhAva-tenAthI deha ane AtmA je ekameka thaI gayA lAge che eTale ke jIvanI oLakhANa paDatI nathI; ane dehane jIva mAnIe chIe. enuM zuM kAraNa che ? mithyAtva bhAva. sAcI samajaNa nathI. kRpALudeva kahe che ke A mithyAtva bhAva e ja ajJAna che, aMdhAruM che. jyAM sudhI jJAnarUpI ajavALuM na thAya tyAM sudhI ajJAnarUpI aMdhAruM na jAya. ajJAna jAya nahIM, For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 235 tyAM sudhI sAcuM kArya thAya nahIM. A aMdhAruM kyArathI cAlyuM Ave che ? to kahe che ke anAdithI cAlyuM Ave che. A aMdhAruM "jJAnInA vacana vaDe dUra thaI jAya che." jJAnanAM vacano sAMbhaLo, vAMco, vicAro, to A mithyAtvabhAva dUra thAya, nahIM to koI rIte e dUra thAya evuM nathI. dehano svabhAva judo, jIvano svabhAva judo. enAM guNa-lakSaNa ane dehanAM guNa-lakSaNa e banne yathArtha rIte samajyA arthAt e be judA oLakhyAM, to be judA pADyA ane to "banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che." eTale ke deha jaDa che te jaDarUpe samajAya ane cetana che te cetana rUpe samajAya. cetana jyAre cetana rUpe thAya tyAre jJAna thayuM kahevAya-prakAza thayo-AtmasAkSAtkAra thayo ema kahevAya. puruSArthI jIva arihaMta padane pAmI zake. paNa samajaNanI khAmI che. jIvane mana meLavyuM che, to A mananuM kAma samajavAnuM che. ene badale keTalAya loko rAtre palaMgamAM paDakhAM pheravatA pheravatAM AvatI kAlanuM Ayojana karatA hoya che. ATaluM kamANA ane have ATaluM kamAvuM che. potAnA svarUpa viSe vicAravAnI manane phUrasada nathI ke huM koNa chuM ? AvuM sarasa sAdhana maLyuM che, to koI kahe che ke zuM karIe samaya nathI maLato. paraMtu e khoTI vAta che. gappAM mAravAmAM athavA koInI niMdA karavAmAM ane kAM to svapnavatuM saMsAranA badhA taraMgo karavAmAM Ayojano ane tRSNAomAM samaya cAlyo jAya che. AkhA divasamAM samaju mANase eka be kalAka to kADhavA joIe ane potAnA viSe vicAra karavo. potAnA viSe vAMcavuM, nididhyAsana karavuM to durlabha manuSyabhava je maLyo che e sArthaka thaze ! 912 dhanya te munivarA je cAle samabhAve re, jJAnavaMta jJAnIzuM maLatA tanamana vacane sAcA, dravyabhAva sudhA je bhAkhe, sAcI jinanI vAcA re, dhanya te munivarA je cAle samabhAve re. (siddhAMta rahasya sImaMdhara jina stavana zrI yazovijayajI) te munio dhanya che ke je samabhAvamAM ja vartI rahyA che. evA jJAnavaMta jJAnIne je maLe tenuM vartana mana, vacana ane kAyAthI satya banI jAya. dravya tathA amRtamaya bhAvo je bole che te paramArtha satyarUpa hoya che. te jinezvaranI ja vANI che. te dhanya che ke je samabhAvamAM rahIne vicare che. For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 913 A patramAM jeo sAdhanA karatA hoya, pagathiyAM caDhatAM hoya enA cAra bhAga batAvyA che. e jIva amuka pagathiye hoya to Ama thAya; enAthI UMce hoya to Ama thAya tyAMthI UMce hoya to Ama thAya ane saMpUrNa sAdhanA karI hoya to ene A cAre hoya. eTale Ano artha anubhava na hoya e yathArtha rIte jeTalo karI zake teTalo karI zake. jyAM anubhavanI jarUra hoya tyAM ene barAbara bese nahIM. (evuM amane paNa thatuM hatuM.) kRpALudeve A patra dharmapura-dharamapura (vAsaMdA pAse)thI lakhyo che. savaMta 1956nI sAla che. kRpALudevanuM 33muM varSa cAle che. godhAvInA vanamALIbhAIne A patra lakhela che. emano AtmA paNa Avo sAdhaka haze to ja kRpALudeva emane Avo patra lakhe. patra saMprApta thayuM. atra samAdhi che. akasmAt zArIrika azAtAno udaya thayo che ane te zAMta svabhAvathI vedavAmAM Ave che ema jANavAmAM hatuM, ane tethI saMtoSa prApta thayo hato. vanamALI bhAIne zArIrika azAtAno udaya hato. e samabhAve koNa vedI zake ? e sAdhaka hoya ane dazAne prApta karI hoya te ja azAtAne samabhAve vedI zake. have bodhanI vAta kare che. samasta saMsArI jIvo karmavazAt zAtA-azAtAno udaya anubhavyA ja kare che. badhA jIvone mAtra zAtA hoya nahIM, zAtA hoya ane azAtA paNa hoya. evo udaya samasta saMsArI jIvone hoya che. je azAtA vedanIya karma udayamAM Ave che e bhogavavAM ja paDe che. jemAM mukhyapaNe to azAtAno ja udaya anubhavAya che. azAtAnA udaye, zArIrika ke mAnasika vedanA, duHkha kaSTa anubhavAya che. zAtAno udaya e sukha che, e mastImAM cAlyuM jAya che. kvacit athavA koIka dehasaMyogamAM zAtAno udaya adhika anubhavAto jaNAya che, paNa vastutAe tyAM paNa aMtaradAha baLyA ja karato hoya che. zAtA to adhika sukhanA sAdhano hoya to tyAM anubhavAya che. Ama bAhya sukha hoya paNa aMdaramAM aMtaradAha hoya, ciMtAnI bhaThThI saLagatI hoya che. pUrNa jJAnI paNa je azAtAnuM varNana karI zakavA yogya vacanayoga dharAvatA nathI, tevI anaMta anaMta azAtA A jIve bhogavI che, ane jo haju tenA kAraNono nAza karavAmAM na Ave to For Personal & Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI bhogavavI paDe e sunizcita che, ema jANI vicAravAna uttama puruSo te aMtaradAharUpa zAtA ane bAhyAvyaMtara saMkalezaagnirUpe prajvalita evI azAtAno AtyaMtika viyoga karavAno mArga gaveSavA tatpara thayA, ane te sanmArga gaveSI, pratIta karI, tene yathAyogyapaNe ArAdhI avyAbAdha sukha svarUpa evA AtmAnA sahaja zuddha svabhAvarUpa paramapadamAM lIna thayA. ApaNe paNa jyAre nArakImAM ke tiryaMcamAM hoIzuM tyAre ApaNe anaMta azAtA bhogavI che. azAtA hoya tyAre bahArathI ane aMdarathI paNa hoya. aMdara paNa bALe ane bAhyamAM paNa bALe. A azAtA maTe, nAza thAya mATe eno mArga zodhavAne mATe nIkaLyA, te sanmArga gaveSI, e sanmArga sAce sAco che ema pratIta karIne enA upara dRDha zraddhA karI, jema che tema enI ArAdhanA karI, sAdhanA karI, jemAM avyAbAdha sukha che evA AtmAnA sahaja zuddha svabhAvarUpa parama padamAM lIna thayA, Atma pariNatimAM lIna thayA. 237 zAtA-azAtAno udaya ke anubhava prApta thavAnAM mULa kAraNone gaveSatA evA te mahat puruSone evI vilakSaNa sAnaMdAzcaryaka vRtti udbhavatI ke zAtA karatAM azAtAno udaya saMprApta thaye ane temAM paNa tIvrapaNe te udaya saMprApta thaye temanuM vIrya vizeSapaNe jAgRta thatuM, ullAsa pAmatuM ane te samaya kalyANakArI adhikapaNe samajAto. e mahAtmA puruSo je zAtA azAtAnA kAraNo zodhavA nIkaLyA tenI evI vilakSaNa AzcaryakAraka vRtti thatI ke zAtA karatAM jo azAtA Ave to emAM temanuM AtmavIrya vadhAre baLavAna thatuM, ullAsa pAmatuM, azAtA bhogavatAM vadhAre AnaMda pAmatuM ke mArA AtmAnuM vIrya keTaluM baLavAna che, e cakAsavA mATe A mane sAro avasara maLyo. mArA AtmAmAM sama pariNAme udaya bhogavavA mATe keTaluM baLa che, enA mATe A prasaMga maLyo. ane tene te samaya kalyANakArI adhikapaNe samajAto. akAma nirjarArUpa samajAto. keTalAka kAraNavizeSane yoge vyavahAraSTithI grahaNa karavA yogya auSadhAdi AtmaryAdAmAM rahI grahaNa karatA, paraMtu mukhyapaNe te parama upazamane ja sarvotkRSTa auSadha rUpe upAsatA. upazama athavA zAMtarasa e ja moTAmAM moTI auSadhi che, A zarIramAM, enA jevI roga (bAhya temaja AtyaMtara) bIjI koI auSadhi nathI. maTADavA, upayoga lakSaNe sanAtanasphurita evA AtmAne, upayoga AtmAnuM lakSaNa che. je vaga2 ApaNe kAMI karI zakatA nathI. enAthI AtmAne pakaDI zakAya ema che. dehathI, tejas ane kAryaNa zarIrathI bhinna avalokavAnI dRSTi sAdhya karI. eTale A sthULa audArika zarI2 tathA sUkSma-taijas ane kAryaNa zarIrathI bhinna avalokavAnI dRSTi bhedajJAnathI meLavI, siddha karI. For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zikSAmRta te caitanyAtmaka svabhAva AtmA niraMtara vedaka svabhAvavALo hovAthI abaMdha dazAne saMprApta na thAya tyAM sudhI zAtA-azAtA rU5 anubhava vedyA vinA rahevAno nathI. ema nizcaya karI, je zubhAzubha pariNAma dhArAnI pariNati vaDe emAM zubha pariNati hoya kAM azubha pariNati hoya, e dhArA vaDe te zAtA azAtAno saMbaMdha kare che te dhArA pratye udAsIna thaI, e AtmAnI pariNati vibhAva pratye udAsIna thaI, - dehAdithI bhinna ane svarUpa maryAdAmAM rahelA te AtmAmAM je cala svabhAvarUpa pariNAma dhArA che teno AtyaMtika viyoga karavAno sanmArga grahaNa karI parama zuddha caitanyasvabhAvarUpa prakAzamaya te AtmA karmayogathI sakalaMka pariNAma darzAve che, tethI uparAma thaI, meru to Dage paNa jenA manaDA Dage nahIM" evuM eka gaMgAsatInuM bhajana che ema e hale nahIM, cale nahIM tema ja "A mane thayuM" e sakalaMka pariNAma e ja oLakhI zake. jema upazamita thavAya, te upayogamAM ane te svarUpamAM sthira thavAya, acala thavAya, te ja lakSa, te ja bhAvanA, te ja ciMtavanA ane te ja sahaja pariNAmarUpa svabhAva karavA yogya che. mahAtmAonI vAraMvAra e ja zikSA che. A chellI dazA che. te sanmArgane gaveSatA, pratIta karavA icchatA, tene saMprApta karavA icchatA evA AtmArthIjanane paramavItarAgasvarUpa deva, svarUpaneSThika nispRha nigraMtharU5 guru, parama dayAmULa dharmavyavahAra ane paramazAMtarasa rahasyavAkyamaya sallAstra, sanmArganI saMpUrNatA thatAM sudhI paramabhakti vaDe upAsavA yogya che; je AtmAnA kalyANanAM paramakAraNo che. svarUpa naiSThika nispRha nigraMtha guru" eTale jene svarUpe prApta thayuM che, je nispRha thayA che ane jenI graMthi chedAI gaI che evA guru. atra eka smaraNa prApta thayelI gAthA lakhI ahIM A patra saMkSepIe chIe. bhISaNa narayagaIe, tiriyagaIe kudevamaNuyagaIe; pattosi tivva duHkhaM, bhAvahi jiNabhAvaNA jIva. bhayaMkara narakagatimAM, tiryaMcagatimAM ane mAThI deva tathA manuSyagatimAM he jIva! tuM tIvra duHkhane pAmyo, mATe have to jina bhAvanA (jina bhagavAna je paramazAMta rase pariNamI svarUpastha For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 239 thayA te paramazAMta svarUpa ciMtavanA) bhAva-ciMtava (ke jethI tevA anaMta duHkhono AtyaMtika viyoga thaI parama avyAbAdha sukha saMpatti saMprApta thAya.) OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH 915 parama kRpALudeva pote dharmapura gayA che. emanA kAkAjI sasarA dharmapura sTeTanA meDikala ophisara hatA eTale havAphera mATe kRpALudeva tyAM gayA hatA. tyAre emanuM zarIra-svAthya barAbara raheluM nahotuM. tyAMthI emaNe khaMbhAtanA mumukSuo para A patra lakhyo che. OM nama: mumukSuo, tame lakhelo kAgaLa muMbaI maLyo hato. atra vIsa divasa thayA sthiti che. kAgaLamAM tame be praznonuM samAdhAna jANavAnI jijJAsA darzAvI hatI te be praznonuM samAdhAna atre saMkSepamAM lakhyuM che. 1. upazamazreNImAM mukhyapaNe "upazamasamyakatva" saMbhave che. jeNe upazama zreNI mAMDI ane upazamasamyakatva hoya. kRpALudeve pote paNa mAMDI hatI. 2. cAra ghanaghAti karmano kSaya thatAM aMtarAya karmanI prakRtino paNa kSaya thAya che. ane tethI dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, vIryaMtarAya, bhogAMtarAya ane upabhogavaMtarAya e pAMca prakArano aMtarAya kSaya thaI anaMtadAnalabdhi, anaMtalAlabdhi, anaMtavIryalabdhi ane anaMtabhogaupabhogalabdhi saMprApta thAya che. anaMta lAbhalabdhi eTale koI paisAno lAbha nahIM. indranuM sukha maLe to paNa zuM ? A to potAnAM svarUpano lAbha che, e anaMta lAbha. anaMta dAnalabdhi eTale e AtmAnI eTalI zakti hoya che ke e bIjA jIvane amara, abhaya banAvI zake evuM dAna karI zake. bIjA jIvanA janmamaraNanA pherA TaLI jAya evuM e dAna ApI zake. anaMta bhogalabdhi, anaMta upabhogalabdhi e paNa potAnA svarUpanuM ja sukha che. e kAMI indra-indrANInuM ke cakravartI rAjAne ke enI strIonuM ke enI saMpattinuM sukha nahIM paNa potAnA svabhAvanuM sukha e anaMta bhAgalabdhi ane anaMta upabhoga labdhi. anaMta vIryalabdhi e evI zakti che ke jenAthI UMcI koI zakti nathI. jema siMhaNanuM dUdha jhIlavuM hoya to sonAnA vAsaNamAM jhIlavuM paDe tene bIjA vAsaNamAM lyo to vAsaNa tUTI jAya. ema A AtmAnI evI zakti che ke jenA vIryanI zaktino dhodha utpanna thayo e ene sahana karI zake, TakAvI zake. vIAMtarAyano kSaya thavAthI A labdhi prApta thAya che. A zakti For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zikSAmRta evI che ke te 'svabhAvamAM rahevAnuM trikALa saMpUrNa baLa prApta karAve che. tene ja anaMtavIryalabdhi kahevAmAM Ave che e anaMtasukha kevuM hoya ? e anaMtavIryano pravAha kevo hoya ? enuM baLa kevuM hoya ? AnAthI ApaNA AtmAnI zakti keTalI che eno khyAla Ave, enI khabara paDe. jethI te aMtarAyakarma kSaya thayuM che, evA paramapuruSa anaMta dAnAdi ApavAne saMpUrNa samartha che. konAmAM A zakti che ? koI saMta-mahAtmA ke jene aMtarAya karma kSaya thayuM che evA parama puruSa anaMta dAnAdi ApavAne saMpUrNa samartha che. tathApi pudgala dravya rUpe e dAnAdi labdhinI paramapuruSa pravRtti karatA nathI. enAmAM siddhio hovA chatAM paNa e siddhino upayoga jarA paNa na kare. e tarapha enI dRSTi ja na hoya. ane jo e tarapha daSTi rahe to ene paDavAnuM thAya. mukhyapaNe to te labdhinI saMprApti paNa AtmAnI svarUpabhUta che, kema ke kSAyikabhAve te saMprApti che, udayika bhAve nathI, tethI AtmasvabhAva svarUpabhUta che, ane je anaMta sAmarthya AtmAmAM anAdithI zaktirUpe hatuM te vyakta thaI AtmA nijasvarUpamAM AvI zake che. A labdhio kyAMthI AvI ? AtmAnA svarUpanI ja zakti che. AtmAnA svarUpamAM ja rahelI che. jema cakamakanA paththaramAM agni zaktirUpe rahelI che, tene bIjA paththara sAthe ghasavAmAM Ave to ja agni pragaTe che, evI ja rIte A anaMta zakti AtmAmAM hatI ja, paNa e vyakta na hatI. tarU5 zuddha svaccha bhAve eka svabhAve pariNAvI zake che; te anaMta dAnalabdhi kahevA yogya che. Ano upayoga mahApuruSa, paramapuruSa ja bIjAne ApavAne mATe kare che. temaja anaMta sAmarthyanI saMprAptimAM kiMcit mAtra viyoganuM kAraNa rahyuM nathI. eTale ja AtmAnuM anaMta baLa hatuM e saMpUrNapaNe prApta thayuM che. e jarA paNa ApaNAthI cheTuM nathI. tethI anaMtalAbhalabdhi kahevA yogya che. vaLI, anaMta AtmasAmarthyanI saMprApti saMpUrNapaNe paramAnaMdasvarUpe anubhavAya che, temAM paNa kiMcit mAtra paNa viyoganuM kAraNa rahyuM nathI; tethI anaMtabhogaupabhogalabdhi kahevA yogya che, temaja anaMta AtmasAmarthyanI saMprApti saMpUrNapaNe thayA chatAM te sAmarthanA anubhavathI Atmazakti thAke ke tenuM sAmarthya jhIlI na zake, vahana na karI zake For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 241 athavA te sAmarthyane koIpaNa prakAranA dezakALanI asara thaI kiMcitmAtra paNa nyUnAdhikapaNuM karAve evuM kazuM rahyuM ja nahIM, te svabhAvamAM rahevAnuM saMpUrNa sAmarthya trikALa saMpUrNa baLa sahita rahevAnuM che, te anaMtavIryalabdhi kahevA yogya che. kSAyikabhAvanI dRSTithI jotAM upara kahyA pramANe te labdhino paramapuruSane upayoga che. vaLI e pAMca labdhi hetu vizeSathI samajAvA arthe judI pADI che, nahIM to anaMtavIryalabdhimAM paNa te pAMceno samAveza thaI zake che. AtmA saMpUrNa vIryane saMprApta thavAthI e pAMce labdhino upayoga pudgala dravyarUpe kare to tenuM sAmarthya temAM varte che, tathApi kRtakRtya evA parama puruSamAM saMpUrNa vItarAga svabhAva hovAthI te upayogano tethI saMbhava nathI; ane upadezAdinA dAna rUpe je te kRtakRtya paramapuruSanI pravRtti che, te yogAzrita pUrvabaMdhanA udayamAnapaNAthI che, AtmAnA svabhAvanA kiMcit paNa vikRta bhAvathI nathI. AtmasvarUpa parama sukha tarIke anubhavAya che. paNa mana, vacana, kAyAnA yoganuM pravartana pUrvabaMdhanA udayamAnapaNAthI che. tIrthakarane pUrvakarma evuM ja hatuM. tIrthaMkara nAma karma upArjita kareluM hovAthI upadeza de che. e pramANe saMkSepamAM uttara jANazo. nivRttivALo avasara saMprApta karI adhika adhika manana karavAthI vizeSa samAdhAna ane nirjarA saMprApta thaze. zuM kahe che ? nivRttivALI avasara eTale evo samaya saMprApta karI, meLavI A vAtanuM manana nididhyAsana karavAthI vizeSa samAdhAna prApta thaze ane sAthe tathArUpa nirjarA paNa prApta thaze. saullAsa cittathI jJAnanI anuprekSA karatAM, anaMta karmano kSaya thAya che. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH ema nahIM ke A to kaMTALo Ave che. potAnuM kAma karavuM to emAM ullAsa na Ave ? Avavo ja joIe, ullAsa Ave to ja anaMta karmano kSaya thaI zake. 918 - tame keTalAMka prazno lakhyAM te praznonuM samAdhAna samAgamamAM samajavuM vizeSa upakArarUpa jANuM chuM. to paNa kiMcit samAdhAna arthe yathAmati saMkSepamAM tenA uttara atra lakhuM chuM. sapuruSanI yathArtha jJAnadazA, samyaktvadazA, upazamadazA te to je yathArtha mumukSu jIva sapuruSanA samAgamamAM Ave te jANe kemake pratyakSa ke traNe dazAno lAbha zrI puruSanA upadezathI keTalAka aMze For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 2 zikSAmRta thAya che. jemanA upadeze tevI dazAnA aMzo pragaTe temanI potAnI dazAmAM te guNa kevA utkRSTa rahyA hovA joIe te vicAravuM sugama che; ane ekAMta nayAtmaka jemano upadeza hoya tethI tevI eka paNa dazA prApta thavI saMbhavatI nathI te paNa pratyakSa samajAze. satpaSanI vANI sarva nayAtmaka varte che. bIjA praznonA uttara : pra- cAra kAraNa mokSa javAne kahyAM che. te cAramAMthI ekTa kAraNa toDIne mokSe jAya ke cAra kAraNa saMyuktathI ? u- jJAna, darzana, cAritra ane tapa e cAra kAraNa mokSanAM kahyAM che, te ekabIjAM avirodhapaNe prApta thaye mokSa thAya. avirodhapaNe kyAre thAya ? jJAna eTale AtmA, darzana eTale AtmA, cAritra eTale AtmA ane tapa eTale AtmA ema hoya tyAre avirodhapaNe thAya, tyAre mokSa thAya. pra- samakita adhyAtmanI zailI zI rIte che ? u- yathArtha samajAye parabhAvathI AtyaMtika nivRtti karavI te adhyAtma mArga che. kRpALudeva ahIM adhyAtmamArganI vyAkhyA kahe che ke parabhAvathI eTale ajJAnathI AtyaMtika nivRtti karavI te adhyAtmamArga che. jeTalI jeTalI nivRtti thAya teTalA teTalA samyaka aMza che. pra- 'pula meM rAto rahe che. I. u- pulamAM raktamAnapaNuM te mithyAtvabhAva che. parapulamAM raktamAnapaNuM che, Asakita che, gamavApaNAno bhAva che, e ja mithyAtva che. jyAM sudhI mithyAtva hoya tyAM sudhI rakhaDavAnuM che. pra- "aMtarAtmA paramAtmAne dhyAve I. u- aMtarAtmapaNe paramAtmasvarUpa dhyAve to paramAtmA thAya. zrI AnaMdaghanajInA stavanamAM aMtarAtmA ane paramAtmAnI vyAkhyA ApI che. e paNa jovI. pra- ane hAla dhyAna zuM varte che ? I. u- sadgurunA vacanane vAraMvAra vicArI, anuprekSIne parabhAvathI AtmAne asaMga karavo te. For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 zrI vacanAmRtajI pra- mithyAtva (?) adhyAtmanI prarUpaNA vagere tame lakhIne pUchyuM ke te yathArtha kahe che ke kema? arthAt samakitI nAma dharAvI viSayAdinI AkAMkSAne, pugala bhAvane sevavAmAM kaMI bAdha samajatA nathI ane amane baMdha nathI ema kahe che te yathArtha kahe che ke kema? u- jJAnInA mArganI dRSTie jotAM te mAtra mithyAtva ja kathe che. pudgalabhAve bhogave ane AtmAne karma lAgatAM nathI ema kahe te jJAnInI dRSTinuM vacana nathI, vAcA jJAnInuM vacana che. pra- jena pulabhAva ocho thaye AtmadhyAna pariNamaze ema kahe che ke kema? u- te yathArtha kahe che. pra- svabhAvadazA zo guNa Ape ? 1- tathArUpa saMpUrNa hoya to mokSa thAya. 'tathArUpa" ane "saMpUrNa" e be mahattvanI vAta hovI joIe. pra- vibhAvadazA zuM phaLa Ape ? u- janma, jarA, maraNAdi saMsAra. pra- vItarAganI AjJAthI porasIno svAdhyAya kare to zo guNa thAya? u- tathArUpa hoya to yAvat mokSa thAya. zuM lAbha thAya ? evo prazna che. kahe che ke tIrthakara hoya to paNa A pramANe javAba Ape. bIjI rIte javAba Ape nahIM. tathArUpa eTale bhagavAna jema bhAkhI gayA che e pramANe jo porasIno svAdhyAya kare to ene yAvat mokSa thAya. yAvat eTale paraMparAe, vacamAM aTake nahIM. mokSa thAya ja . tapazcaryAnA je prazno karyA che eno javAba kRpALudeve ema ja Apyo che ke tathArUpa hoya to yAvat mokSa thAya. emAM upayogI be zabda che eka 'tathArUpa' ane bIjo yAvat. pra- vItarAganI AjJAthI porasInuM dhyAna kare to zuM guNa thAya? u- tathArUpa hoya to yAvat mokSa thAya. A pramANe tamArA praznonA saMkSepamAM uttara lakhuM chuM. laukikabhAva choDI daI, vAcAjJAna tajI daI, kalpita vidhiniSedha tajI daI je jIva pratyakSajJAnInI AjJAne ArAdhI, tathArUpa upadeza pAmI, tathArUpa AtmArthe pravarte tenuM avazya kalyANa thAya. nija kalpanAe jJAna, darzana, cAritrAdinuM svarUpa game tema samajI laIne athavA nizcaya nayAtmaka bolo zIkhI laIne savyavahAra sopavAmAM je pravarte tethI AtmAnuM kalyANa thavuM saMbhavatuM nathI; athavA kalpita vyavahAranA durAgrahamAM rokAI rahIne pravartatAM paNa jIvane kalyANa thavuM saMbhavatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zikSAmRta jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha, tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. (AtmasiddhizAstra' gAthA-8). jyAM jyAM je je yogya che, tyAM tyAM te te samaje, ane tyAM tyAM te te Acare e AtmArthI puruSanAM lakSaNo che. je je ThekANe je je yogya che eTale jyAM tyAga vairAgyAdi yogya hoya tyAM tyAga vairAgyAdi samaje, jyAM AtmajJAna yogya hoya tyAM AtmajJAna samaje, ema je jyAM joIe te tyAM samajavuM ane tyAM tyAM te te pramANe pravartavuM, e AtmArthI jIvanuM lakSaNa che. arthAt matAtha hoya ke mAnArthI hoya te yogya mArgane grahaNa na kare athavA kriyAmAM jene durAgraha thayo che, athavA zuSkajJAnanA ja abhimAnamAM jeNe jJAnIpaNuM mAnI lIdhuM che, te tyAga vairAgyAdi sAdhanane athavA AtmajJAnane grahaNa na karI zake. je AtmArthI hoya te jyAM jyAM je je karavuM ghaTe che te te kare ane jyAM jyAM je je samajavuM ghaTe che tene samaje, athavA jyAM jyAM je je AcaravuM ghaTe che te te Acare, e AtmArthI kahevAya. je je jyAM samajavuM ghaTe te te samajavAnI kAmanA jene che ane je je jyAM AcaravuM ghaTe te te tyAM AcaravAnI jene kAmanA che te paNa AtmArthI kahevAya. ekAMta kriyAjaDatvamAM athavA ekAMta zuSkajJAnathI jIvanuM kalyANa na thAya. ekAMta kriyAjaDatvamAM athavA ekAMta zuSkajJAnathI jIvanuM kalyANa na thAya. 927 patra saMprApta thayuM. yathArtha joIe to zarIra e ja vedanAnI mUrti che. samaye samaye jIva te dvArA e vedanA ja vede che. kvacit zAtA ane prAye azAtA ja vede che. mAnasika azAtAnuM mukhyapaNuM chatAM te sUkSma samyagdaSTivAnane jaNAya che. A zarIramAM keTalA roga samAyA che te vaidyone pUcho to teo kaheze ke A zarIra vedanAnI ja mUrti che. e mAnasika azAtA to keTalI vede che enuM mApa ja na nIkaLe. sUkSma rIte mAnasika azAtAnI khabara samyagdaSTivAnane dRSTivAnane paDe che. For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 245 zArIrika azAtAnuM mukhyapaNuM sthULa daSTivAnane paNa jaNAya che. je vedanA pUrve sudaDha baMdhathI jIve baMdhana karI che, te vedanA udaya saMprApta thatAM indra, caMdra, nAgendra ke jinendra paNa rokavAne samartha nathI. nikAcita sivAya koI karma udaya Ave e pahelAM enI nirjarA thaI zake, paNa udaya AvyA pachI bhalene jinendra hoya ke surendra hoya ene e bhogavavAM ja paDe e karma bhogavavAthI ja nirjarA thAya. teno udaya jIve vedavo ja joIe. ajJAnadaSTi jIvo khedathI vede to paNa kaMI te vedanA ghaTatI nathI. ajJAnI jIvo hAyavoya (AkuLatA-vyAkuLatA) karIne e vedanA vede to paNa ethI kAMI vedanA ochI thatI nathI. ke tI rahetI nathI. satyadRSTivAna jIvo zAMta bhAve vede to tethI te vedanA vadhI jatI nathI, paNa navIna baMdhano hetu thatI nathI. A moTI vAta che. samyakdaSTivAna jIvane navuM karma na lAge. ajJAnIne ArtadhyAnaraudradhyAnane kAraNe navAM'karma pAchAM bhegAM ne bhegAM lAge. pUrvanI baLavAna nirjarA thAya che. AtmArthIne e ja kartavya che. AtmArthIe to je azAtAvedanIya che ene samabhAve ja vedavI joIe. 'huM zarIra nathI, paNa tethI bhinna evo jJAyaka AtmA chuM.' A bhAvanuM niraMtara raTaNa rahevuM joIe ke 'huM zarIra nathI paNa tethI bhinna evo jJAyaka AtmA chuM.' jANavAvALo AtmA chuM. tema nitya zAzvata chuM. nitya chuM, zAzvata chuM, AtmAne A zarIranI vedanA ke mRtyu kAMI karI zake tema nathI. A vedanA mAtra pUrvakarmanI che, paNa mAruM svarUpa nAza karavAne te samartha nathI. AtmAnA svarUpamAM to eka pradezanI paNa vadhaghaTa thatI nathI. mATe mAre kheda kartavya ja nathI, ema AtmArthInuM anuprekSaNa hoya che. zAMtiH ema ja AtmArthI azAtAne vede che. For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zikSAmRta 935 cakravartInI samasta saMpatti karatAM paNa jeno eka samaya mAtra paNa vizeSa mUlyavAna che, evo A manuSya deha ane paramArthane anukULa evA yoga saMprApta (mALavA) chatAM jo janma maraNathI rahita evA paramapadanuM dhyAna rahyuM nahIM to A manuSyatvane adhiSThita evA AtmAne anaMtavAra dhikkAra ho ! ApaNane manuSyabhava maLyo che. e vize kRpALudeva ema kahe che ke cakravartInI jeTalI saMpatti hoya jema ke hAthI, ghoDA, jamIna, ratno, milakata ityAdi sarva samasta saMpatti hoya enA karatAM paNa ApaNane maLelA A manuSya bhavano eka samaya vizeSa mUlyavAna che. tethI paramArthane anukULa saMyogo maLavA chatAM jo janma-maraNanA pherA TALI na zakIe ke ochA na karI zakIe to A manuSya zarIramAM beTho che evo AtmA vAraMvAra dhikkArane pAtra bane che. jemaNe pramAdano jaya karyo temaNe paramapadano jaya karyo. pramAda eTale AtmAmAM jAgRti na hovI te. jene satata jAgRti hoya ene pramAda nathI. sadAya jAgRta rahe ene mokSa tvarita maLe. patra saMprApta thayuM, zarIra prakRti amuka divasa svastha rahe che ane amuka divasa asvastha rahe che. yogya svasthatA pratye haju gamana karatI nathI. tathApi avikSepatA kartavya che. zarIra prakRtinA anukULa pratikULapaNAne AdhIna upayoga akartavya che. zAMtiH 'avikSepatA kartavya che' ema kRpALudeva lakhe che ke jenA upara kAgaLa lakhyo che ene mATe che. zarIranI prakRtimAM upayoga rAkhavo e akartavya che. AtmAmAM ja upayoga rAkhavo joIe. 936 ciMtita (icchita) jenAthI prApta thAya te maNine ciMtAmaNi kahyo che, evo maNi ApaNI pAse hoya ke je icchIe e vastu ApaNane maLe. e ja A manuSya deha che ke je dehamAM, yogamAM, AtyaMtika evA sarva duHkhanA kSayanI ciMtitA dhArI to pAra paDe che. mAre janma-maraNanAM sarva duHkha nAza karavAM che evuM ApaNe manamAM daDha karIne dhArIe to te For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 247 pAra paDe che. evo A manuSyadeha ciMtAmaNi jevo che. paNa ApaNe ApaNA dehane kyAM vAparIe chIe ? ApaNe badhuM bahAranuM bheguM karavAmAM vAparIe chIe. aciMtya jenuM mAhAtma che evuM satsaMgarUpI kalpavRkSa prApta thaye jIva daridra rahe ema bane to A jagatane vize te agiyAramuM Azcarya ja che. - jenuM mAhAbhya aciMtya che, ciMtavI zakAya nahIM, varNavI zakAya nahIM evuM che, evo satsaMga maLe pachI, e kalpavRkSa prApta thAya pachI jIva bhIkhArI rahe ? ema bane to e A jagatanuM agiyAramuM Azcarya kahevAya, A jagatamAM vartamAnakALamAM AgrAno tAjamahela, cInanI dIvAla, pijhAno DhaLato TAvara vagere bhautika racanAnAM Azcaryo gaNAya che. 943 kRpALudeve morabIthI A patra khaMbhAta zrI aMbAlAlabhAIne lakhyo hato. jinAya nama: parama nivRtti niraMtara sevavI e ja jJAnInI pradhAna AjJA che; zuM kahe che ? Avo manuSyadeha ane nivRtti sevavAnI vAto kahe che. e pazcimanA loko to ema kaheze. yuropa ane amerikAnA loko kaheze ke A ALasu prajA che. to A jJAnI Ama kahe che ke parama nivRtti niraMtara sevavI aMtara vagara, kAMI UMghavA mATe nahIM hoM! tathArUpa yogamAM asamarthatA hoya to nivRtti sadA sevavI, e na banI zakatuM hoya to roja ApaNe thoDo thoDo samaya ApaNA AtmAnA dhyAnane mATe, vAMcavAne mATe kADhavo. athavA svAtmavIrya gopavyA sivAya bane teTalo nivRtti sevavA yogya avasara prApta karI AtmAne apramatta karavo ema AjJA che. e avasara ApaNe prApta karIne, e vakhata ApaNe kADhIzuM nahIM to te nahIM maLe. apramatta sthiti sudhI pahoMcavAnuM che. apramatta guNasthAnaka sudhI. aSTamI caturdazI Adi parva tithie evA AzayathI suniyamita vartanathI vartavA AjJA karI che. For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zikSAmRta pAMcama, AThama, caudasa e tithio saMyamI jIvana gALavAne mATe che. kAviThA Adi je sthaLe te sthitithI tamane ane samAgamavAsI bhAIo bAIone dharma sudaDhatA saMprApta thAya, tyAM zrAvaNa vada 11thI bhAdrapada pUrNimA paryata sthiti karavI yogya che, tamane ane bIjA samAgamavAsIone jJAnInA mArganI pratItimAM niHsaMzayatA prApta thAya, uttama guNa, vrata, niyama, zIla ane devaguru dharmanI bhaktimAM vIrya parama ullAsa pAmI pravarte ema sudaDhatA karavI yogya che ane e ja parama maMgaLakArI che. jyAM sthiti karo tyAM te te samAgamavAsIone jJAnInA mArganI pratIti sudRDha thAya ane apramattapaNe suzIlanI vRddhi kare evuM tamAruM vartana rAkhajo. . zAMtiH vartamAna duSamakALa varte che. manuSyonAM mana paNa duHSama ja jovAmAM Ave che. A kaLiyuga che, paMcamakALa che, mANasonAM manamAM saraLatA nathI. ApaNe saraLa jIva thavuM joIe. ApaNAmAM jarA paNa vAMkApaNAno svabhAva na hovo joIe. manamAM kAMI, vacanamAM kAMI ane vartanamAM kAMI evuM ApaNAmAM je dekhAya che te na hovuM joIe. ghaNuM karIne paramArthathI zuSka aMtaHkaraNavALA paramArthano dekhAva karI svecchAe varte che. evA vakhatamAM teno saMga karavo, kenI sAthe keTaluM kAma pADavuM, tenI sAthe keTaluM bolavuM, kenI sAthe potAnA keTalA kAryavyavahAranuM svarUpa vidita karI zakAya, e badhuM lakSamAM rAkhavAno vakhata che. nahIM to savRttivAna jIvane e badhAM kAraNo hAnikartA thAya che. Ano AbhAsa to Apane paNa have dhyAnamAM Avato haze. 951 surendranagarathI kRpALudeva rAja koTa gayA. A phAgaNa vada AvI ane caitra mahinAmAM to emaNe deha mUkI dIdho che. te samaye teo zuM lakhe che ? ghaNI tvarAthI pravAsa pUro karavAno hato. A je musApharI meM zarU karI hatI tyAM TheTha sudhI ghaNI jhaDapathI mAre pahoMcI javuM hatuM. tyAM vacce saharAnuM raNa saMprApta thayuM. For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 249 saharAnuM raNa kevuM hoya e khabara che ne ? e oLaMgI na zakAya evuM lAMbuM pahoLuM ane pAchuM retI temaja taDako. eTale musApharI thaI zake nahIM. AnA uparathI ApaNe ema vicAra karIe chIe ke emane devagati prApta thaI. lAMbuM AyuSya. kRpALudevanA keTalAka anuyAyIo vaLI ema paNa kahe che ke teo to mahAvidehakSetramAM vicare che. e je hoya te. mAthe ghaNo bojo rahyo hato te AtmavIrve karI jema alpakALe vedI levAya tema praghaTanA karatAM page nikAcita udayamAna thAka grahaNa karyo. je karma hajI bhogavavAno bAkI hatAM. e jhaTa vedI levAya evuM teo goThavatA hatA ane e pramANe vartana karatA hatA, chatAM pagane evuM nikAcita karma lAgyuM ke cAlI zakAya ja nahIM. AyuSya ja pUruM thaI gayuM. je svarUpa che, te anyathA thatuM nathI e ja adbhuta Azcarya che. avyAbAdha sthiratA che. je svarUpa ahIM prApta karyuM eTaluM to rahevAnuM ja svabhAvamAM, AtmAmAM lInatA avyAbAdhatA basa ekadhArI che. prakRti udayAnusAra kaMIka azAtA mukhyatve vedI zAtA pratye. OM zAMtiH zarIranI prakRti khUba azAtAmaya hatI. emAM atyAre thoDI zAMti che. 54 zrI jina paramAtmane namaH kRpALudevanuM varSa 34muM che. A emanuM chellAmAM chelluM kAvya che. enuM nAma "aMtima saMdezo" ApyuM che. caitra vada pAMcame emaNe deha mUkyo che. eTale potAno deha mUkavo hato tenA 11 divasa pahelAM emaNe A kAvya lakhyuM che. te bahu ja anubhavasiddha che. emanAM badhAM ja kAvyo anubhavasiddha che, paNa A to chelluM lakhyuM che eTale te vizeSa samajavA jevuM che. 1. icche che je jogI jana, anaMta sukhasvarUpa; mULa zuddha te Atmapada, sayogI jinasvarUpa. 1 yogIjana eTale sAdhaka tame badhA yogIjana cho. zuM iccho cho ? zenuM pada ? AtmAnuM pada mULa zuddha te Atmapada." e konA jevuM svarUpa ? sayogI jinasvarUpa, yogIjina eTale arihaMta bhagavAna. sayogIjina eTale kevaLajJAna thayA pachInA dehadhArI bhagavAna. enA jevuM svarU5 icchIe chIe. evuM icchIe chIe ke enA jevuM sukha maLe. For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 AtmasvabhAva agamya te, avalaMbana AdhAra; jinapadathI darzAviyo, teha svarUpa prakAra. 2 Atma svabhAva agamya che. e jema tema jaDe evo nathI. tyAre enuM avalaMbana koNa che ? AdhAra koNa che ? jinapada-jinezvara bhagavAna. arihaMta devanI AvyaMtarasthiti e enuM avalaMbana. enI oLakhANa thAya to ApaNA AtmAnI oLakhANa thAya ema darzAvyuM che. 'teha svarUpa prakAra.' ApaNA AtmAnuM evuM svarUpa karavuM che jevuM arihaMta devanuM hatuM tevuM. jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahIM kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. 3 jinezvaranuM pada ane potAnA AtmAnuM zuddha svarUpa e be eka ja che, emAM kAMI bhedabhAva nathI. Ano lakSa thavAne mATe Agamo banAvyAM che. Agama zAstro sukha ApanArAM che. e AgamomAMthI samajAya che ke zuddha AtmasvarUpa ane jinezvaradevanuM AtmasvarUpa e be eka ja che. emAM koI bhedabhAva nathI. jina pravacana durgamyatA, thAke ati matimAna; avalaMbana zrI sadguru, sugama ane sukhakhANa. 4 A jina pravacana che, je ApaNAM Agamo che; jinanI vANI che. e samajavI durgamya che. bahu UMDI che. tarata samajAya evI nathI. atimatimAna-eTale khUba vidvAna hoya, buddhizALI hoya tevAo paNa kadAca samajI zake nahIM evI che. paNa jo sadgurunuM avalaMbana maLe to e sugama che. e vANI sAdi anaMta sukha Ape evI khANa che. zikSAmRta upAsanA jinacaraNanI, atizaya bhaktisahita; munijana saMgati rati ati, saMyama yoga ghaTita. 5 jinezvara bhagavAnanAM caraNanI upAsanA atizaya bhakti sahita karavI joIe. taduparAMta sAdhupuruSo- jJAnIpuruSo tarapha atizaya prema ane mana vacana kAyAnA yogano saMyama Ave evI dazA AvavI joIe. guNapramoda atizaya rahe, rahe aMtarmukha yoga; prApti zrI sadguru vaDe, jina darzana anuyoga. 7 jyAM jyAM guNa dekhAya tyAM tyAM aMta2mAM pramodabhAva thAya ane mana, vacana, kAyAnA yoga aMtarmukha ja rahe, bahAra na rakhaDe. A prApti zrI sadguru vaDe thAya to jina darzana anuyoga- jina darzanamAM batAvyuM che e pramANe pravartI zakAya. mokSe jaI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vacanAmRtajI 25 1 pravacana samudra biMdumAM, UlaTI Ave ema; pUrva caudanI labdhinuM, udAharaNa paNa tema. 7 pravacana eTale je Agamono dariyo che. e dariyAmAMthI A je eka biMdu ahIM lIdhuM te to e dariyAno ja bhAga che. enAthI UlaTuM eTale ke A biMdumAM dariyo samAya che, tema sadgurunA upadezarUpI bopalabdhirUpa eka biMdu maLe to caudapUrvanuM jJAna-caudapUrvanI labdhi prApta thaI jAya. viSaya vikAra sahita je, rahyA matinA yoga; pariNAmanI viSamatA, tene yoga ayoga. 8 have mati upara lakhatAM teo kahe che ke jenA mana, vacana, kAyAnA yoga e viSaya ane vikAramAM ja rakhaDatA hoya, sadAye emAM ja doDatA hoya, lubdha hoya, enuM pariNAma ene kharAba ja Ave. ene kadAca sadguruno ke sAstrano, bhagavAnanI vANIno, Agamono ane paramAtmAno joga thayo hoya to paNa teno yoga ayoga (niSphaLa) bane che, kAraNa ke ene AkhI jiMdagImAM A karavA joga karavuM nathI, bahAramAM ja rakhaDavuM che. eTale ene mATe yoga ayoga samAna che. maMda viSaya ne saraLatA, saha AjJA suvicAra; karuNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA dhAra. 9 pAMca indriyonA viSayo maMda paDatA jAya, svabhAvamAM saraLatA Ave ane suvicAraNA jAge ane e AjJA uThAve. taduparAMta e karuNAbhAvathI bharelA hoya. eno svabhAva komaLa hoya tathA evA bIjA sadguNo enAmAM hoya. sAdhakanI- mumukSunI A prathama bhUmikA che. rokyA zabdAdika viSaya, saMyama sAdhana rAga; jagata iSTa nahi AtmathI, madhya pAtra mahAbhAgya. 10. A pahelI bhUmikAthI jarAka UMcI madhya bhUmikA che. madhyama sAdhaka koNa kahevAya ? jeNe indriyonA zabdAdika pAMca viSayo rokyA hoya ane jene saMyamanI sAdhanAno rAga hoya. saMyamanAM jeTalAM sAdhana hoya enA tarapha ene rAga che. ene A jagatamAM game te vastu hoya, indrAsana hoya ke mANeka hoya ke nIlama hoya e AtmA karatAM vadhAre iSTa nathI. evA jIvo A mAraganA madhyapAtra thayA. teo mahAbhAgyazALI kahevAya. ja nahi tRSNA jIvyAtaNI, maraNa yoga nahi kSobha; mahApAtra te mArganA, parama yoga jitalobha. 11 For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 2 zitAmRta jene jIvavAnI tRSNA nathI. potAnuM lAMbuM AyuSya ho evI jene icchA nathI ane bIjI bAjuM maraNa Ave to kSobha ke bhaya lAgato nathI kAraNa ke teo maraNane jItyA che. teo A jinanA mAraga mATe mahApAtra jIvo kahevAya. teoe lobha ane tRSNAne jItI lIdhAM hoya che. emane taNakhalA jeTalI paNa tRSNA na hoya, teo parama yoga sAdhanArA kahevAya. e uttama bhUmikA kahevAya. 2. Atre bahu samadezamAM, chAyA jAya samAI; AvyuM tema svabhAvamAM, mana svarUpa paNa jAI. 1 kRpALudeve ahIM ApaNA paDachAyAno dAkhalo Apyo che. savAre ApaNo paDachAyo pazcima dizA tarapha lAMbo hoya, sAMje pUrva dizA tarapha lAMbo hoya, paNa barobara bapore bAra vAge aApaNo paDachAyo ApaNA paga nIce eTale ke ApaNAmAM ja samAI jAya e udAharaNa uparathI ema samajAvyuM ke ApaNane jJAna pragaTa thaI jAya ane ApaNe svabhAvamAM lIna hoIe te vakhate manano AtmAmAM laya thAya. manano laya thAya pachI saMkalpa vikalpa kaMI rahe nahIM, evI uttama dazA prApta thAya. Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra; aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra. 2, mohanA vikalpathI eTale mohabhAva-saMsAra bhAvamAM javAthI ApaNo Akho saMsAra Ubho thAya che. paNa jo aMtarmukha thaIe ane AtmAmAM ja lIna hoIe to e saMsArano vilaya thatAM vAra lAgatI nathI. eTale janma maraNanA pherA TaLatAM kAMI vAra lAge nahIM. 3. sukha dhAma anaMta susaMta cahI, dina rAtra rahe tadhyAnamahIM; parazAMti anaMta sudhAmaya je, praNamuM pada te vara te jaya te. 1 A chellI sthiti che. sAdhu saMto sukhadhAmarUpa potAnA svabhAvane anulakSIne-cAhIne divasa rAta tenA dhyAnamAM rahe che. anaMta sukhadhAmamAM rAtri ane divasa je rahe che ane pachI dhyAna karavAnI kyAM jarUra paDe che ? e pachI emAM ja rahe che. ene kevo anubhava thAya ? anaMta ane parama zAMtirUpa anubhava thAya. vaLI e sudhAmaya che. "praNamuM pada te" eTale e padane huM praNAma karuM chuM. "vara te" eTale kharekharuM e mAgavA jevuM varadAna che. "jaya te" eTale AvI sthiti jayavaMta varte. For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha u. noM. - 3 cAhe cakora te caMdrane, madhukara mAlatI bhogI re; tema bhavi sahaguNe hoye, uttama nimitta saMjogI re cakora pakSI caMdranA ajavALAne icche che. bhamaro che te mAlatInA phUlano bhogI che. tevI ja rIte uttama nimittano saMyoga maLatAM bhavya jIva sahaja guNone prApta kare che. caramAvarta vaLI caramakaraNa tathA re, bhavapariNati paripAka; doSa TaLe ne dRSTi khUle ati bhalI re, prApti pravacana vAka. u. noM. - 4 'padarzana samuccaya' avalokavA yogya che. haribhadrasUrie sAMkhya, yoga, mImAMsA, cArvAka, bauddha ane jainadarzana e cha mukhya bhAratIya darzanA gaNAvyAM che. "Atmasiddhi zAstramAM paNa cha prazno che. e prazno chae darzanavALAnA pro che. ane enA javAba jainadarzana Ape che. eTale teo kahe che ke 'pardarzana samuccaya' vAMcavA jevuM che. 'tattvArthasUtra' vAMcavA yogya ane pharI pharI vicAravA yogya che. vAcaka umAsvAti kRta 'tattvArthasUtra e jainadarzanano nicoDa che. eTale e ApaNe paNa vAMcavA jevo ane pharI pharI vicAravA jevo graMtha che. "yogadRSTi samuccaya' graMtha zrI haribhadrAcArye saMskRtamAM racyo che. zrI yazovijayajIe gujarAtImAM enI DhALabaddha sajhAya racI che. te kaMThAgre karI vicAravA yogya che. upAdhyAya yazovijayajI kRta AThadaSTinI sakjhAya badhAe moDhe karI levI joIe, jethI karIne beThAM beThAM vicAra karI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 e dRSTio AtmadazAmApaka (tharmomiTara) yaMtra che. e ATha dRSTinI samajaNa dvArA ApaNI bhUmikA zuM che, ApaNI AdhyAtmika dazA zuM che, enuM mApa ApaNe kADhI zakIe evI che. zAstrane jALa samajanArA bhUla kare che. zAstra e jALa che. nAstika ema kahetA haze. zAstra eTale zAstApuruSanAM vacano. jene anubhava thayo che evA mahAtmAonAM e vacano che. e vacana samajAvA dRSTi samyak joIe. zikSAmRta jyAM sudhI sabhyaSTi thAya nahIM tyAM sudhI e vacano samajAya nahIM. sadupadeSTAnI bahu jarUra che. sadupadeSTAnI bahu jarUra che. pAMcaso hajAra zloka mukhapAThe karavAthI paMDita banI javAtuM nathI. chatAM thoDuM jANI jhAjhAno DoLa karanArA evA paMDitono toTo nathI. Rtune sannipAta thayo che. kRpALudeve A lakhyuM che saM. 1955mAM ane 1956mAM kALa paDavAno che e emane pahelethI khabara paDI jAya che. ApaNe hamaNAM bolatA hatA ke hamaNAM jyAM garamI hovI joIe tyAM ThaMDI che ane jyAM ThaMDI hovI joIe tyAM garamI che eTale Rtu UMdhI cAle. Rtune sannipAta thayo che ema kRpALudeva pote lakhe che. e 1956no dukALa paDavAno che, e RtunA cihna parathI pote kahe che. ahIM nIce phUTanoMdhamAM lakhyuM che ke - A varSa 1955nuM comAsuM koruM gayuM ane 1956no bhayaMkara dukALa paDyo. eTale ja teo kahe che ke Rtune sannipAta thayo che. eka pAInI cAra bIDI Ave. hajAra rUpiyA roja kamAtA berisTarane bIDInuM vyasana hoya ane tenI talapa thatAM, bIDI nA hoya to eka caturthAMza pAInI kiMmatanI najIvI vastu mATe valakhAM mAre ! hajAra rUpiyA roja kamAnAra, anaMta zaktivaMta AtmA che jeno, evo berisTara mUrchAyoge najIvI cIja mATe valakhAM mAre ! jIvane, AtmAnI ane enI zaktinI vibhAva ADe khabara nathI. AtmAnI keTalI zakti che te juo. ame aMgrejI na bhaNyA te sAruM thayuM che. bhaNyA hota to kalpanA vadhata, kalpanAne to chAMDavI che. bhaNeluM bhUlye chUTako che. bhUlyA vinA vikalpa dUra na thAya. jJAnanI jarUra che. For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 25 lo juo ! ApaNe to have aMgrejI mAdhyama hoya evI zALAmAM ja chokarAone dAkhala karo mATe paDApaDI karIe chIe. paraMtu kRpALudeva kahe che ke "ame aMgrejI na bhaNyA te sAruM thayuM." A mArge jene javuM hoya ene mATe lakhe che ke kharI jarUra sAcA jJAnanI che. u. noM. -- zrImad AnaMdaghanajI zrI ajitanAthajInA stavanamAM stave che 'taratama yoge re taratama vAsanA re, vAsita bodha AdhAra - paMthaDo.' eno artha zuM ? jema yoganuM - mana, vacana, kAyAnuM tAratamya arthAt adhikapaNuM tema vAsanAnuM paNa adhikapaNuM, evo 'taratama yoge re taratama vAsanA re'no artha thAya che; jema vadhAre buddhizALI hoya ema enuM ahaMpaNuM vadhAre hoya eTale enI vAsanA paNa vadhAre hoya. - arthAt koI baLavAna yogavALo puruSa hoya tenuM manobaLa, vacanabaLa Adi baLavAna hoya ane te paMtha pravartAvato hoya paNa jevo baLavAna mana, vacanAdi yoga che, tevI ja pAchI baLavAna vAsanA manAvA, pUjAvA, mAna, satkAra, artha (peso), vebhava AdinI hoya to tevI vArAnAvALAnA bodha vAsita bodha thayo; kaSAyayukta bodha thayo; viSayAdinI lAlasAvALo bodha thayo; mAnArtha thayo; AtmArthe bodha na thayo. zrI AnaMdaghanajI zrI ajita prabhune stave che ke he prabhu ! evo vAsita bAMdha AdhArarUpa che te mAre nathI joIto. mAre to kaSAyarahita, AtmArthasaMpanna, mAnAdi vAsanArahita evo bodha joIe che. evA mANasano bodha joIe che. evA paMthanI gaveSaNA huM karI rahyo chuM. gaveSaNA eTale tapAsa, zodha. mana vacanAdi baLavAna yogavALA judAjudA puruSo bodha prarUpatA AvyA che, prarUpe che; paNa he prabhu ! vAsanAnA kAraNe te bodha vAsita che; mAre to nirvAsita bodha joIe che. te to, he vAsanA viSaya kaSAyAdi jeNe jItyA che evA jina vItarAga ajitadeva ! tAro che. te tArA paMdhane huM khojI, nihALI rahyo chuM. te AdhAra mAre joIe che. kAraNa ke pragaTa satyathI dharmaprApti thAya che. AnaMdaghanajInI covIsI mukhapAThe karavA yogya che. tenA artha vivecanapUrvaka lakhavA yogya che. tema karazo. For Personal & Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zikSAmRta u. noM. - 9 pra.- Apa jevA samartha puruSathI lokopakAra thAya evI icchA rahe e svAbhAvika che. koIe kRpALudevane pUchavuM eno uttara Ape che. u.- lokAnugraha sAro ne jarUrano ke Atmahita? Ama AtmAnuM hita karavuM e jarUranuM che ke lokano anugraha karavo e sAro ? Atmahita karavuM e sAruM. kyAreka anugrahatAmAM jokhamadArI ghaNI rahelI hoya che. mATe koI evo bojo karazo nahIM. amArA to je mumukSuo thaI gayA e to thaI gayA. ma. eTale manasukhalAla. DaoNkTara bhagavAnadAsabhAInA pitAzrIe kahyuM. ma. - sAheba, bannenI jarUra che. ema karIne A to chaTakyA eTale kahe che ke bannenI jarUra che zrImad - zrI hemacaMdrAcAryane thayA AThaso varasa thayAM. zrI AnaMdaghanajIne thayA baso varasa thayAM. zrI hemacaMdrAcArye lokAnugrahamAM AtmA arpaNa karyo. lokanI upara kRpA karavAmAM AtmA arpaNa karyo, zrI AnaMdaghanajIe Atmahita sAdhanapravRttine mukhya karI. zrI hemacaMdrAcArya mahAprabhAvaka baLavAna kSayopazamavALA puruSa hatA. teo dhArata to judo paMtha pravartAvI zake evA sAmarthyavAna hatA. temaNe trIza hajAra gharane zrAvaka karyA. trIsa hajAra ghara eTale savAthI doDha lAkha mANasanI saMkhyA thaI. A trIsa hajAra badhA ozavALa che. ozavALa orapAka jAtanA rajapUta hatA. e badhA zrI hemacaMdrAcArya pAse vrata laI zrAvaka banyA hatA. zrI sahajAnaMdajInA saMpradAyamAM eka lAkha mANasa haze. eka lAkhanA samUhathI sahajAnaMdajIe potAno saMpradAya pravartAvyo, to doDha lAkha anuyAyIono eka judo saMpradAya zrI hemacaMdrAcArya dhArata to pravartAvI zakata. paNa zrI hemacaMdrAcAryane lAgyuM ke saMpUrNa vitarAga sarvajJa, tIrthakara ja dharmapravartaka hoI zake. ame to tIrthakaronI AjJAe cAlI temanA paramArthamArgano prakAza karavA prayatna karanArA. prakAza karanArA ema nathI lakhyuM, paNa prakAza karavA prayatna karanArA ema lakhyuM. vItarAga mArgano paramArtha prakAzavArUpa lokAnugraha zrI hemacaMdrAcArye karyo. tema karavAnI jarUra For Personal & Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 257 hatI. vItarAgamArga prati vimukhatA ane anya mArga taraphathI viSamatA, irSyA Adi zarU thaI cUkyAM hatAM. AvI viSamatAmAM vItarAgamArga bhaNI lokone vALavA, lokopakAranI tathA te mArganA rakSaNanI temane jarUra jaNAI. amAruM game tema thAo, A mArganuM rakSaNa thavuM joIe. e prakAre temaNe svArpaNa karyuM. paNa Ama tevA ja karI zake. tevA bhAgyavAna, mAhAmyavAna, kSayopazamavAna ja karI zake. judAM judAM darzanono yathAvat tola karI amuka darzana saMpUrNa satyasvarUpa che evo nirdhAra karI zake tevA puruSa lokAnugraha, paramArthaprakAza, AtmArpaNa karI zake. zrI hemacaMdrAcArye ghaNuM karyuM. zrI AnaMdaghanajI temanA pachI chaso varase thayA. e chaso varasanAM aMtarALamAM bIjA tevA hemacaMdrAcAryanI jarUra hatI. viSamatA vyApatI jatI hatI. kALa ugra svarUpa leto jato hato. zrI vallabhAcArye zRMgArayukta dharma prarUpyo. zRMgArayukta dharma bhaNI loko vaLyA, AkarSAyA. vItarAgadharma vimukhatA vadhatI cAlI. anAdithI jIva zRMgAra Adi vibhAvamAM to mUrchA pAmI rahyo che, tene vairAgya sanmukha thavuM muzkela che. tyAM tenI pAse zRMgAra ja dharmarUpe mukAya to te verAgya bhaNI kema vaLI zake? Ama vItarAgamArga vimukhatA vadhI. tyAM pratimApratipakSa-saMpradAya jenamAM ja Ubho thayo. pratimApratipakSa-saMpradAya eTale mUrtipUjAmAM nahIM mAnanAra evA sthAnakavAsI dharmane mAnanArA. dhyAnanuM kArya, svarUpanuM kAraNa evI jinapratimA prati lAkho daSTivimukha thayA. vItarAgazAstra kalpita arthathI virAdhAyAM, keTalAka to samULagA khaMDAyAM. Ama A chaso varasanA aMtarALamAM vItarAgamArgarakSaka bIjA hemacaMdrAcAryanI jarUra hatI. anya ghaNA AcAryo thayA, paNa te zrI hemacaMdrAcArya jevA prabhAvazALI nahIM eTale viSamatA sAme TakI na zakAyuM. viSamatA vadhatI cAlI. tyAM zrI AnaMdaghanajI baso varasa pUrve thayAM. zrI AnaMdaghanajIe svapara hitabuddhithI lokopakArapravRtti zarU karI. A mukhya pravRttimAM Atmahita gauNa karyuM, paNa vItarAgadharmavimukhatA, viSamatA eTalI badhI vyApI gaI hatI ke loko dharmane ke AnaMdaghanajIne pichANI na zakyAM, oLakhI kadara karI na zakyAM. pariNAme zrI AnaMdaghanajIne lAgyuM ke prabaLa vyApI gayelI viSamatAyoge lokopakAra, paramArthaprakAza kAragata thato nathI, ane Atmahita gauNa thaI temAM bAdhA Ave che, mATe Atmahitane mukhya karI temAM pravartavuM yogya che. AvI vicAraNAe, pariNAme te lokasaMga tyajI daI vanamAM cAlI nIkaLyA. vanamAM vicaratAM chatAM apragaTapaNe rahI covIzI, pada Adi vaDe lokopakAra to karI ja gayA. niSkAraNa lokopakAra e mahApuruSono dharma che. pragaTapaNe loko AnaMdaghanajIne oLakhI na zakyAM. paNa AnaMdaghanajI to apragaTa rahI temanuM hita karatA gayA. atyAre to zrI AnaMdaghanajInA vakhata karatAM paNa vadhAre viSamatA, vItarAgamArga vimukhatA vyApelI che. zrI AnaMdaghanajIne siddhAMtabodha tIvra hato. teo zvetAMbara saMpradAyamAM hatA. For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta cUrNi, bhASya, sUtra, niryukti, vRtti, paraMparA anubhavare ityAdi paMcAMgInuM nAma temanA zrI neminAthajInA stavanamAM na AvyuM hota to khabara na paData ke teo zvetAMbara saMpradAyanA hatA ke digaMbara saMpradAyanA ? u. noM. - 11 mAruM gAyu gAze, te jhAjhA godA khAze; samajIne gAze te vahelo vekuMTha jAze. (narasiha mahetA) samajIne vivekapUrvaka karavAnuM che. potAnI dazA vinA, vinA viveke, samajyA vinA jIva anukaraNa karavA jAya to mAra khAI ja bese. mATe moTA kahe tema karavuM, kare tema na karavuM. jo A pramANe kare to te vahelAmAM vahelo nirvANane pAme. - u. noM. - 12 paramakRpALudeva muMbaImAM bIjA bhoIvADAnA maMdiramAM pratimA bhakti kare che tenI noMdha che. (bIjA bhoIvADAmAM zrI zAMtinAthajInA digambara maMdiramAM darzana prasaMganuM varNana) pratimA nIrakhI cheTethI vaMdana karyuM. cheTethI dekhANA tyAre vaMdana karyuM. traNavAra paMcAMga praNAma karyA. traNavAra khamAsaNA lIdhA. zrI AnaMdaghanajInuM zrI padmaprabhunuM stavana sumadhura, gaMbhIra suspaSTa dhvanie gAyuM. jina pratimAnAM caraNa taLAMcAM (spardho). eka nAnI paMcadhAtunI jina pratimA kAyotsarga mudrAnI aMdarathI, korI kADhelI hatI. te siddhanI avasthAmAM thatAM ghananI sUcaka hatI. te avagAhanA batAvI kahyuM ke je dehe AtmA saMpUrNa siddha thAya te dehapramANathI kiMcit jUna je kSetrapramANa ghana thAya te avagAhanA. jIvo judA judA siddha thayA. te eka kSetre sthita chatAM pratyeka judA judA che. nija kSetraghana pramANa avagAhanAro che. kRpALudeva pote avagAhanA samajAve che. RSabhadeva bhagavAnanI pa00 dhanuSanI kAyAM hatI to te siddhAlayamAM emanI kAyAthI be tRtIyAMza jeTalI jagyA roke. mahAvIra bhagavAnanI 7 hAthanI kAyA hatI to 7 x 2 = 143 eTale pAMca hAthathI thoDuMka nyUna eTalI avagAhanA, te roke chatAM potapotAnA svabhAvamAM lIna hoya. A kema banatuM haze ema prazna thAya. enA javAba ema che ke eka battI hoya ane sAmA pAMca sAta dIvA mUkyA hoya to e dIvAno prakAza For Personal & Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 259 A battInA prakAzamAM bhaLI jAya chatAM badhA judA che e pramANe siddhAlayamAM dareka jIva potapotAnA pradezamAM AnaMdamAM rahyA hoya. hindu dharma ema kahe che ke prakAzamAM prakAza bhaLI gayo. ApaNA AtmAno prakAza paramAtmAnA prakAzamAM maLI gayo. jo ema hoya to pachI siddhanA svarUpanuM juduM anubhavavApaNuM kyAM rahyuM ? eTalA mATe jaina darzana ema kahe che. pratyeka siddhAtmAnI jJAyaka sattva lokAlokapramANa, lokane jANanAra, chatAM lokathI bhinna che. dareka siddhAtmA vizenuM kathana che. jANavAnI sattA lokane jANe, alokane jANe. e RSabhadeva bhagavAnano AtmA jANe, ane mahAvIra bhagavAnano AtmA paNa jANe ane gautamasvAmIno AtmA paNa jANe. A zarIra ane iMdriyone jANanAra AtmA che, chatAM tenAthI bhinna che. traNe prakAranAM zarIrathI bhinna che. pAMce indriyothI bhinna che. mana, buddhi, citta, ahaMkArathI bhinna che. judA judA pratyeka dIvAno prakAza eka thaI gayA chatAM dIvA jema judA judA che, e nyAye pratyeka siddha AtmA judA judA che. A muktAgiri adi tIrthonI chabIo che. A gomaTezvara nAmathI prasiddha zrI bAhubaLasvAmInI pratimAnI chabI che. beMgalora pAse ekAMta jaMgalamAM DuMgaramAMthI kotarI kADhelI sittera phUTa UMcI A bhavya pratimA che. AThamA saikAmAM zrI cAmuMDarAye enI pratiSThA karI che. aDola dhyAne kAusaggamudrAe zrI bAhubaLajI animeSanetre UbhA che. aDola dhyAna ! ApaNuM dhyAna kevuM rahe che ? kAyotsarga mudrA ja evI che ke kAyAno utsarga. (kAyA bAda)e dhyAnamAM kAyAnuM dhyAna ja na hoya. e kAyotsarga mudrAmAM ane lAMbA hAtha karIne je dhyAna hoya te. hAthapage vRkSanI velIo vIMTAI chatAM dehabhAnarahita dhyAnastha zrI bAhubaLajIne tenI khabara nathI. kaivalya pragaTa thavA yogya dazA chatAM jarA mAnano aMkuro naDyo che. emanI AMkho maTakuM na mAre. jJAnI hoya, mahAtmA hoya enI AMkho maTakuM na mAre kAraNa ke e AtmAmAM DUbelA hoya. AMkha to ughADI ja hoya, chatAM DUbelAM hoya. kevaLajJAna prApta thAya tevI dazA che chatAM pragaTa thatuM nathI tenuM kAraNa zuM ? pote RSabhadeva bhagavAna pAse jAya to potAnA 98 nAnAbhAI dIkSita che. pahelA nAnAbhAIoe dIkSA lIdhI.hatI. zrI bAhubaLajI pAchaLathI dIkSita thayA hatA, eTale potAnA 98 nAnAbhAIone page lAgavuM paDe e manamAM For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zikSAmRta ahaMkAra che. teo ema vicAre che ke huM kevaLajJAna pragaTa karIne jAuM to mAre emane page lAgavuM na paDe ? mATe kAusagga dhyAnamAM UbhA che. RSabhadeva bhagavAna emanA kevaLajJAnamAM badhuM joI rahyA che, eTale brAhmI ane suMdarIne bolAvI kahe che ke "jAo ! tamArA bhAI bAhubaLI pAse jaIne ene bodha Apo ke mAna mUkI do ! A baMne baheno tyAM jAya che ane gAya che - "vIrA mArA gaja thakI Utaro." A zabdo bAhubaLajInA kAnamAM paDe che eTale vicAre che ke "huM kyAM hAthI upara beTho chuM ?' ane A zuM gAya che ? tarata ja krodha, mAna, mAyA, lobha yAda AvyAM. tarata samajI gayA ke huM tyAM jato nathI. e mAna rUpI hAthI upara huM beTho chuM. mArAmAMthI hajI mAna gayuM nathI. e mAnarUpI gajathI UtaravAnA potAnI baheno brAhmI ane suMdarInA zabdo karNagocara thatAM suvicAre sajja thaI, mAna moDavA taiyAra thatAM kevalya pragaTyuM te A zrI bAhubaLajInI dhyAnastha mudrA che. (darzana karI zrI maMdiranI jJAna zALAmAM) derAsaramAM darzana karI tyAM bAjumAM jJAnazALA hatI tyAM kRpALudeva gayA. zrI gomaTTasAra' laI teno svAdhyAya karyo. zrI pAMDavapurANa'mAMno pradyumna adhikAra varNavyo. pradyumnano vairAgya gAyo. vasudeve pUrvabhavamAM surUpasaMpanna thavAnA niyANApUrvaka ugra tapazcaryA karI. bhAvanArUpa tapazcaryA phaLI. surUpasaMpanna deha pAmyA. te surUpa ghaNA vikSepanuM kAraNa thayuM. strIo vyAmoha pAmI pAchaLa pharavA lAgI. niyANAno doSa vasudevane pratyakSa thayo. vikSepathI chUTavA bhAgI javuM paDyuM. mane A tapazcaryAthI Rddhi maLo ke vebhava maLo ke amuka icchita thAo" evI icchAne niyANuM, nidAna doSa kahe che. tevuM niyANuM na bAdhavuM ghaTe. sutra jaya viyarAya'mAM kahyuM che ke he bhagavAna tArA zAsanamAM niyANA bAMdhavAnI nA kahI che. game te dhArmika kriyAo, tapazcaryA, japa, tapa karatAM kAMIpaNa icchA na karavI ema kahyuM che, chatAM huM to ATaluM mAgyA vagara rahI zakato nathI ke bhavobhava tArA padanI mane sevA hojo. evuM mAge che e prazasta niyANuM gaNAya che. u. noM. - 14 je bahu bhogavAya che te bahu kSINa thAya che. samatAe karma bhogavatAM te nirjare che; kSINa thAya che. (nAza pAme che.) zArIrika viSaya bhogavatAM zArIrika zakti kSINa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 261 jJAnIno mArga sulabha che, paNa te pAmavo durlabha che; e mArga vikaTa nathI. sIdho che, paNa te pAmavo vikaTa che. atyAra sudhI eTalA mATe ja rakhaDIe chIe. kAraNa ke e sulabha mArga ApaNane maLyAM nathI. e mArga pAmavo kaThaNa che. prathama sAcA jJAnI joIe. te oLakhAvA joIe. tenI pratIti AvavI joIe. kevI rIte oLakhAya ? kapALudeva vyApAra karatA hatA. zeno ? jhaverAtano, motIno ane emane strI hatI, saMsAra hato, chokarAo hatAM. have A jJAnI che te kema oLakhAya ? na ja oLakhAya. oLakhAya nahIM to pratIti zAnI ? pratIti eTale zraddhA ke A ja jJAnI che evI zraddhA. pachI enA vacana para zraddhA rAkhI niHzaMkapaNe (zaMkA vagara) cAlatAM mArga sulabha che, paNa jJAnI maLavA ane oLakhAvA e vikaTa che, durlabha che. gIca jhADImAM bhUlA paDelA mANasane vanopakaMThe javAno mArga koI dekhADe ke "jA nIce nIce cAlyo jA. rasto sulabha che' A rasto sulabha che paNa e bhUlA paDelA mANasane javuM vikaTa che; e mArge jatAM pahoMcazuM ke nahIM e zaMkA naDe che. zaMkA karyA vinA jJAnIono mArga ArAdhe to te pAmavo sulabha che. u. noM. - 16 1957mAM kRpALudevanuM dehAvasAna thAya che. A 1956mAM kArtika mahinAmAM teozrI muMbaImAM hatA tyAre zuM kahe che ? jJAnIne oLakho. oLakhIne eonI AjJA ArAdho. 'oLakho', 'oLakho' kahIe ane ApaNe oLakhIe chIe ema paNa kahIe chIe paraMtu e oLakhANa sAcI nathI, dhyAna rAkhajo jJAnIne AMtarika rIte oLakhavA joIe. kahevAya che ke eka zvAsozvAsa sivAya sAdhakathI, mumukSuthI jJAnInI AjJA sivAya kAMI thaI zake nahIM. ApaNe to keTaluM karI nAkhIe chIe ? vaLI emAM to zuM ? saMsArI vAta che, ApaNe karavuM joIe tethI karIe chIe ema mAnIne cAle che. jJAnInI eka AjJA ArAdhatAM anekavidha kalyANa che. eka AjJA ArAdho temAM kalyANa keTaluM ? anekavidha . A koNa lakhe che ? kRpALudeva lakha che. For Personal & Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2 zikSAmRta jJAnIo jagatane tRNavat gaNe che, e eonAM jJAnano mahimA samajavo. AkhuM jagata ane jagatanI lakSmI, saMpatti, cakravartInI saMpatti, indranI saMpatti ane jJAnI tRNavat gaNe che, taNakhalAnI tole gaNe che, kAraNa ke e bheguM nathI AvatuM. mULa muzkelI e ja che. ghaNo moha karyo, mAyA karI ane bheguM karyuM paNa e bheguM AvatuM nathI. koI mithyAbhinivezI jJAnano DoLa karI jagatano bhAra mithyA zira vaheto hoya to te hAMsIpAtra che. jJAna na hoya ane jJAnI chuM ema DoLa karI badhAne bodha Apato hoya to e hAMsIpAtra che. ene rakhaDI maravAnuM che. enI pAchaLa janAranuM paNa kalyANa na thAya. e to bicArA sIdhA saraLa hoya eTale pAchaLa jAya, paNa mithyAbhinivezIne to vadhAre bhogavavuM paDe. pelAne to kAMIka phAyado thavAno hoya to thAya ane na thavAno hoya to na thAya, paNa mithyAjJAnIne to avazya bUDI maravAnuM che. u. noM. - 19 prArabdha ane puruSArtha e zabda samajavA jevA che. puruSArtha karyA vinA prArabdhanI khabara na paDI zake. puruSArtha karavA chatAM na maLyuM, nAsIpAsa thayA, phatehamaMda na thayA to tyAM prArabdha kharuM prArabdhamAM haze te thaze ema kahI besI rahyuM kAma na Ave. niSkAma puruSArtha karavo. besI rahyuM kAma Ave ? na Ave. cAlo to mArga kapAya. na cAlo to mArga na kapAya. puruSArtha karavo, paNa niSkAmabhAvathI karavo. ApaNe to kAmanA sahita puruSArtha karIe chIe. darekano puruSArtha svArthI che. pote jemAM svArtha mAnyo che, e karavAnA. to A vAkya kahe che ke e karo to paNa te niSkAma hovo joIe. emAM svArtha nahIM paNa paramArtha hovo joIe, evo puruSArtha karavo. svArtha ane paramArtha e be samajavA jevA che. prArabdhane samapariNAme vedavuM, bhogavI levuM e moTo puruSArtha che. prArabdhathI azubha karma udayamAM Ave tyAre gamatuM nathI ne mUMjhavaNamAM AkuLa vyAkuLa thaI javAya che. tyAre samajavuM ke e to samapariNAme vedo ema kahyuM che. samapariNAma kone kahevAya ? ke ApaNane na gamatuM hoya tevuM karavuM paDe chatAM aMdara mUMjhavaNa na thAya. For Personal & Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 263 pachI jJAnIne e ja puruSArtha rahe che ke udayamAM Ave e samabhAve bhogavI levuM. e ja eno puruSArtha. lyo, ane bIjo koI puruSArtha karavAno nathI, jJAnInuM jIvana be kAma mATe hoya che. eka to pArakAnuM kalyANa karavuM. kalyANa eTale mokSamArga caDhAvavA ane bIjuM potAno je udaya hoya e samabhAve bhogavI levo. sAmAnya jIva samapariNAme vikalparahitapaNe prArabdha vedI na zake, viSama pariNAma thAya ja. mATe te na thavA devA, ochA thavA udyama sevavo. samapaNuM ane vikalparahitapaNuM satsaMgathI Ave ane vadhe. samapaNuM ane nirvikalpapaNuM Ave paNa satsaMgathI. ane vadhe paNa satsaMgathI u. noM. - 22 'prazamarasanimagnaMdRSTiyugmaM prasannaM, vadanakamalamaMkaH kAminIsaMgazUnyaH karayugamapi yatte zastrasaMbaMdhavaMdhyaM, tadasi jagati devo vItarAgastvameva.' bhagavAnanuM varNana kare che. ApaNuM dhyeya paNa bhagavAna jevA thavAnuM che, ane mokSamAM javuM che. bhagavAna kevA che ? tArAM be cakSu prazamarasamAM DUbelAM che, paramazAMta rasane jhIlI rahyAM che. prazamarasa eTale zAMta rasa. he bhagavAna, tArAM banne netro zAMtarasamAM DUbelAM che. ema dekhAya che tAruM mukhakamaLa prasanna che; temAM prasannatA vyApI rahI che. tAro khoLo strInA saMgathI rahita che. tArA be hAtha zastrasaMbaMdha vinAnA che, tArA hAthamAM zastra nathI. bIjA badhA bhagavAnonA hAthamAM hathiyAro hoya, vItarAga bhagavAnanA hAthamAM hathiyAra nathI. saMgama devatA upasarga kare ke bIjA devatAo kare. gozALAe emanA be ziSyone bALI nAkhyA. mahAvIra bhagavAna pote dhyAnamAM UbhA hatA. bAjumAM ziSyo UbhA hatA. eka tarapha gauzALAe AvIne tejalaDyA mUkI akhataro karyo ke mArI tejalezyA cAle che ke kema ? to be ziSyo baLI gayA. to mahAvIra bhagavAnane kaMI nahIM thayuM hoya ? e dhArata to gozALAne kyAMya mUkI Ave gozALA pAse labdhi hatI to bhagavAna pAse paNa labdhi hoya ja ne ! paNa bhagavAnane to gozALA pratye anukaMpA thAya che. jenA darzana karavAthI karma chUTe, enI hAjarImAM gozALAe keTalAM karma bAMdhyAM ? Ama tuM ja vItarAga jagatamAM deva che. deva koNa ? vItarAga. darzanayogya mudrA kaI ? For Personal & Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zikSAmRta vItarAgatA sUcave che. "svAmI kArtikeyAnuprekSA' verAgyano uttama graMtha che. dravyane, vastune yathAvat lakSamAM rAkhI verAgyanuM emAM nirUpaNa karyuM che. dravyanuM svarUpa batAvanAra cAra zloka adbhuta che. ene mATe A graMthanI rAha jotA hatA. gaI sAla jeTha mAsamAM madrAsa bhaNI javuM thayuM hatuM. kArtikasvAmI e bhUmimAM bahu vicaryA che. e taraphanA nagna, bhavya, UMcA, aDolavRttithI UbhelA pahADa nIrakhI svAmI kArtikeyAdinI aDola, verAgyamaya digambaravRtti yAda AvatI hatI. namaskAra te svAmI kArtikeyAdine. u. noM. - 23 DaoNkTara bhagavAnadAsabhAInA pitAzrI manasukhalAlabhAI kRpALudeva jeTaluM ja morabImAM rahyA che. emaNe A nodha karI hatI ane te chapAvyuM che. 'padrzanasamuccaya', ne "yogadaSTisamuccaya'nAM bhASAMtara gujarAtImAM karavA yogya che. 'padarzanasamuccaya'nuM bhASAMtara thayela che paNa te sudhArI pharI karavA yogya che. dhIme dhIme thaze, karazo. AnaMdaghanajI covIzInA artha paNa vivecana sAthe lakhazo. ApaNe to mAtra zabdArtha nahIM paNa bhAvArtha karyA che. zabdArtha to eTalA mATe ke koI zabda ekadama pakaDIne ema kahe ke Ama thAya ? Ama kema lakhyuM che ? eTalA mATe bhAvArtha upara bhAra mUkyo che. ApaNane kAMI bhASAnuM jJAna nathI, vyAkaraNanuM jJAna nathI, vidvAna nathI. na bhaNelo bhagata hoya, anubhavI hoya ane bhajana karyuM hoya to bhale bhASAnuM ThekANuM na hoya paNa anubhavahita hoya eTale vAMcanArane asara thAya ja. eTale dIvAthI dIvo thAya tevuM thAya. vidvattAthI pAnAMnAM pAnAM bharyA hoya paNa kAMI na thAya. namo durvArarAgAdivairivAranivAriNe, arhate yoginAthAya mahAvIrAya tAyine. zrI hemacaMdrAcArya "yogazAstra"nI racanA karatAM maMgalAcaraNamAM vItarAga sarvajJa arihaMta yogInAtha mahAvIrane stutirUpe namaskAra kare che. kavA vItarAga samajo cho ? aMza paNa rAga na hoya te vItarAga kahevAya. sarvajJa-enuM jJAna kevuM ?kevaLajJAna thayA pachI enuM jJAna jarA paNa UbhuM na hoya. arihaMta eTale aMdaranA badhA duzmano jevA ke krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya ane rati, arati, bhaya, jugupsA vigereno upAya ane rAga, dveSa ane ajJAnane jemaNe haNI nAkhyA che e arihaMta kahevAya. yogInAtha eTale yogIonA paNa nAtha. For Personal & Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 265 vAryA vArI na zakAya, vAravA bahu bahu muzkela evA rAga, dveSa, ajJAnarUpI zatrunA samUhane jeNe vAryA, jItyA; je vItarAga sarvajJa thayA; vItarAga sarvajJa thatAM je arvat pUjavA yogya thayA; ane vItarAga at thatAM mokSa arthe pravartana che jenuM evA judA judA yogIonA je nAtha thayA; netA thayA; ane ema nAtha thatAM je jagatanA nAtha, tAta, trAtA (rakSaNahAra, tAraNahAra) thayA; evA je mahAvIra tene namaskAra ho." ahIM sadaivanA apAyaapagama atizaya, jJAna atizaya, vacana atizaya ane pUjA atizaya, sUcavyA. A maMgala stutimAM samagra "yogazAstra'no sAra samAvI lIdho che. sadaivanuM nirUpaNa karyuM che. samagra vastusvarU5, tattvajJAna samAvI dIdhuM che. ukelanAra khojaka joIe. laukika meLAmAM vRttine caMcaLa kare evA prasaMga vizeSa hoya. sAco meLo satsaMgano. evA meLAmAM vRttinI caMcaLatA ochI thAya, dUra thAya. mATe satsaMga meLAne jJAnIoe vakhANyo che, upadezyo che. u. noM. - 26 kRpALudeva nIce je zloka samajAvyo che te khAsa samajavA jevo ane mATe karavA jevA che. 'devAgamanabhoyAnacAmarAdivibhUtayaH mAyAviSvapi dRzyaMte, nAtastvamasi no mahAn' tArA pAse devonuM AvavuM thAya che, vA AkAzamAM vicaravuM vA cAmara, chatra Adi vibhUti bhogave che mATe tuM amArA manane mahAna ! nA, nA. e mATe tuM amArA manane mahAna nahIM. teTalAthI tAruM mahattva nahIM. evuM mahattva to mAyAvI iMdrajALIyA paNa dekhADI zake, tyAre sardevanuM mahattva vAstavika zuM? to ke vItarAgapaNuM ema AgaLa batAve che. A zrI saMmatabhadrasUri vi.saM.nA bIjA sekAmAM thayA. teo zvetAmbara digambara bannemAM eka sarakhA sanmAnita che. teoe devAgamastotra (upara jaNAvela stuti A stotranuM prathama pada ) athavA AptamImAMsA racela che. tattvArthasUtranA maMgalAcaraNanI TIkA karatAM A devAgamastotra lakhAyuM che. ane te para aSTasahastrI TIkA tathA corAsI hajAra zlokapura "gaMdhahastI mahAbhASya' TikA racAyAM che. AptamImAMsA', "yogabiMdunuM ane upamitibhavaprapaMcakathAnuM gujarAtI bhASAMtara karazo. 'yogabiMdu'nuM bhASAMtara thayela che, 'upamitibhavaprapaMca'nuM thAya che; paNa te baMne pharI karavA yogya che, te karazo, dhIme dhIme thaze. For Personal & Private Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zikSAmRta lokakalyANa hitarUpa che ane te kartavya che. potAnI yogyatAnI nyUnatAthI ane jokhamadArI na samajAI zakavAthI apakAra na thAya e paNa lakSa rAkhavAno che. * upakArane badale apakAra thAya kone ? lokone to thAya, paNa upadeza ApanArane potAne paNa thAya. u. noM. - 21 AsthA tathA zraddhA : dareka jIve jIvanA astitvathI te mokSa sudhInI pUrNapaNe zraddhA rAkhavI. emAM jarApaNa zaMkA rAkhavI nahIM. jIva che, nitya che, kartA che, bhoktA che, mokSa che, mokSano upAya che. A mokSamArga che. emAM pUrNapaNe zraddhA rAkhavI. emAM jarApaNa zaMkA rAkhavI nahIM. A jagyAe azraddhA rAkhavI te jIvane patita thavAnuM kAraNa che, ane te evuM sthAnaka che ke tyAMthI paDavAthI kAMI sthiti rahetI nathI. sittera koTAkoTi sAgaropama sthiti aMtarmuhUrtamAM baMdhAya che; jene laIne jIvane asaMkhyAtA bhava bhramaNa karavA paDe che. kone ? darzanamohanIya ane cAritramohanIyanI khabara nathI ene. darzanamoha zuM kahevAya ane cAritramoha zuM kahevAya ? enI khabara nathI. ane bAhya cAritra upara ja bhAra devAmAM Ave che. ema to ApaNe jJAnanI pUjAomAM ane jJAnanAM stavanomAM vAMcIe chIe ke samajaNa vagaranI koTi bhava sudhI kriyA karanArAo jeTalAM karmono nAza kare eTalAM karmono nAza jJAnI zvAsozvAsamAM kare. eTale kRpALudeva kahe che ke : cAritramohano laTakyo te ThekANe Ave che, paNa darzanamohano paDyo ThekANe Avato nathI. kAraNa, samajavA phera thavAthI karavA phera thAya che. vItarAgarUpa jJAnInAM vacanamAM anyathApaNuM hovAno saMbhava ja nathI. tenA avalaMbane rahI sAsu reDyuM hoya evI rIte zraddhAne othe paNa majabUta karavI. jyAre jyAre zaMkA thavAno prasaMga Ave tyAre jIve vicAravuM ke temAM potAnI bhUla ja thAya che. vItarAga puruSoe jJAna je matithI kahyuM che, te mati A jIvamAM che nahIM ane A jIvanI mati to zAkamAM mIThuM ochuM paDyuM hoya to teTalAmAM ja rokAI jAya che. to pachI vItarAganA jJAnanI matino mukAbalo kyAMthI karI zake? tethI bAramA (kSINa moha) guNasthAnakanA aMta sudhI paNa jIve jJAnInuM avalaMbana levuM ema kahyuM che. For Personal & Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha adhikArI nahIM chatAM paNa UMcA jJAnano upadeza karavAmAM Ave che te mAtra A jIve potAne jJAnI tathA DAhyo mAnI lIdhelo hovAthI tenuM mAna gALavAnA hetuthI ane nIcenA sthAnakethI vAto kahevAmAM Ave che te mAtra tevo prasaMga prApta thaye nIce ne nIce ja rahe. u. noM. - 32 je abuddhA mahAbhAgA vIrA asamattadaMsiNo, asuddhaM tesiM parakkaMtaM saphalaM hoI savvaso. 22 je ya buddhA mahAbhAgA vIrA sammattadaMsiNo, suddhaM tesiM parakkaMteM aphalaM hoI savvaso. 23 mithyASTinI kriyA saphaLa che, phaLe karIne sahita che, arthAt tene puNya pApa rUpa phaLanuM besavApaNuM che, samyagdaSTinI kriyA aphaLa che- phaLa rahita che, tene phaLa besavApaNuM nathI, arthAt nirjarA che. ekanI- mithyAdRSTinI kriyAnuM saMsAra hetuka saphaLapaNuM ane bIjAnI- samyagdaSTinI kriyAnuM saMsAra hetuka aphaLapaNuM ema paramArtha samajavA yogya che. u. noM. 33 jUvA, AmiSa, madirA, dArI, ATaka, corI paranArI ehi saptavyasana duHkhadAI, duritamULa durgatike jAI. e sAta vyasana - jUgaTuM, mAMsa, madirA, vezyAgamana, zikAra, corI ane parastrIgamana te parama du:khane temaja dugartinAM mULa che mATe tene tyAgo. u. noM. - 35 sapuruSa anyAya kare nahIM, puruSa anyAya karaze to A jagatamAM varasAda konA mATe varasaze? sUrya konA mATe prakAzaze ? vAyu konA mATe vAze? AtmA kevI apUrva vastu che ! jyAM sudhI zarIramAM hoya, bhalene hajAro varasa, tyAM sudhI zarIra saDatuM nathI, pArAnI jema AtmA. cetana cAlyuM jAya, zarIra zaba thaI paDe ane saDavA mAMDe ! jIvamAM jAgRti ane puruSArtha joIe. karmabaMdha paDyA pachI paNa temAMthI sattAmAMthI) udaya AvyA pahelAM chUTavuM hoya to abAdhAkALa pUrNa thatAM sudhImAM chUTI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta udayamAM Ave pachI bhogavavuM ja joIe paNa sattAmAM che tyAM sudhI e karmano nAza thaI zake che. 268 puNya, pApa ane AyuSya e koI bIjAne na ApI zake. te dareka pote ja bhogave. svacchaMde, svamatikalpanAe, sadgurunI AjJA vinA dhyAna karavuM e taraMgarUpa che ane upadeza vyAkhyAna karavuM e abhimAnarUpa che. dehadhArI AtmA paMthI che ane deha e jhADa che. A deharUpI jhADamAM (nIce) jIvarUpI paMthI vaTemArgu thAka levA beTho che. te paMthI jhADane ja potAnuM karI mAne e kema cAle ? 'suMdaravilAsa' suMdara, sAro graMtha che. temAM kyAM UNapa bhUla che te ame jANIe chIe, te UNapa bIjAne samajAvI muzkela che. upadezaarthe e graMtha upakArI che. kRpALudeva ahIM cha darzana upara dRSTAMta ApatAM AdhyAtmika vaidyanI vAta kare che. cha darzana upara dRSTAMta H- cha judA judA vaidyonI dukAna che. temAM eka vaidya saMpUrNa sAco che. te tamAma rogone, tenA kAraNane ane te TALavAnA upAyane jANe che. tenA nidAna, cikitsA sAcAM hovAthI rogIno roga nirmULa thAya che. vaidya kamAya che paNa sAruM. A joI bIjA pAMca kUTavegho paNa potapotAnI dukAna khole che. temAM sAcA vaidyanA gharanI davA potA pAse hoya che, teTalA pUrato to rogIno roga dUra kare che, ane bIjI potAnI kalpanAthI potAnA gharanI davA Ape che, tethI UlaTo roga vadhe che; paNa davA sastI Ape che, eTale lobhanA mAryA loka levA bahu lalacAya che. ane UlaTA nukasAna pAme che. Ano upanaya e je, sAco vaidya te vItarAga darzana che; je saMpUrNa satya svarUpa che. te moha, viSayAdine, rAgadveSane, hiMsA Adine saMpUrNa dUra karavA kahe che, je viSayavivaza rogIne moMghA paDe che, bhAvatAM nathI; ane bIjA pAMca kUTavaidyo che te kudarzano che; te jeTalA pUratI vItarAganA gharanI vAto kare che, teTalA pUratI to roga dUra karavAnI vAta che, paNa sAthe sAthe mohanI, saMsAravRddhinI, mithyAtvanI, hiMsA AdinI dharmanA bahAne vAta kare che te potAnI kalpanAnI che, ane te saMsArarUpa roga TALavAne badale vRddhinuM kAraNa thAya che. viSayamAM rAcI rahela pAmara saMsArIne mohanI vAto to mIThI lAge che, arthAt sastI paDe che, eTale kUTavaidya tarapha kheMcAya che, paNa pariNAme vadhAre rogI thAya che. vItarAga darzana trivedya (auSadhamAM traNa guNa) jevuM che, arthAt (1) rogIno roga TaLe che. (2) nIrogIne roga thavA detuM nathI, (3) ArogyanI puSTi kare che. arthAt (1) jIvano samyagdarzana vaDe For Personal & Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 269 mithyAtva roga TALe che, (2) samyAna vaDe jIvane rogano bhoga thatAM bacAve che ane (3) samyaphacAritra vaDe saMpUrNa zuddha cetanArUpa ArogyanI puSTi kare che. u. noM. - 36 sarva vAsanAno kSaya kare te saMnyAsI. kRpALudeve ahIM saMnyAsInI sarasa vyAkhyA ApI. saMnyAsIne koI vAsanA hoya nahIM. indriyone kAbumAM rAkhe te gosAMI. saMsArano pAra pAme te yati (jati). samakitIne ATha madamAMno ekka mada na hoya. (1) avinaya (2) ahaMkAra (3) ardhadagdhapaNuM, potAne jJAna nahIM chatAM potAne jJAnI mAnI besavApaNuM ane (4) rasalubdhapaNuM, e cAramAMthI eka paNa doSa hoya to jIvane samakita na thAya. Ama zrI ThANAMgasUtra'mAM kahyuM che. 'sijhajhaMti', pachI 'bujhaMti', pachI 'muaiti', pachI parisivAyaMti', pachI 'salvadukhANAMtaMkaraMti', e zabdonAM rahasyArtha vicAravA yogya che. " sijhaMti." arthAt siddha thAya, te pachI bujhaMti' bodhasahita, jJAna sahita hoya ema sUcavyuM. siddha thayA pachI zUnya (jJAnarahita) dazA AtmAnI koI mAne che teno niSedha "bujajhaMtithI sUcavyo. jyAM siddhazilAmAM birAjatA hoya tyAM paNa e pote jJAna sahita hoya, bodha sahita hoya. ema siddha thAya, buddha thAya, te pAchA mueNti' eTale sarva karmathI rahita thAya ane tethI pAchA pariNibAyaMti' arthAt nirvANa pAme, karmarahita thayA hovAthI pharI janma, avatAra dhAraNa na kare. mukta jIva kAraNavizeSe avatAra dhAraNa kare te matano "parisivAyaMti' karI niSedha sUcavyo. bhavanuM kAraNa karma, ethI sarvathA je mukAyA che te pharI bhava dhAraNa na kare. kAraNa vinA kArya na nIpaje. Ama nirvANa pAmelA "sabadukhkhANamAM karaMti" arthAt sarva duHkhano aMta kare, temane duHkhano sarvathA abhAva thAya, te sahaja svAbhAvika sukha AnaMda anubhave. Ama kahI mukta AtmAone zUnyatA che e matano niSedha sUcavyo. u. noM. - 37 'mokSamArgasya netAraM bhettAraM karmabhUbhRtAm jJAtAraM vizvatattvAnAM vaMde tdgunnlbdhye.'| 1 For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta mokSamArganA netA, mokSamArge laI janAra, karmarUpa parvatanA bhettA, bhedanAra, samagra tattvanA jJAtA, jANanAra, tene te guNonI prApti arthe huM vaMduM chuM. 270 atre mokSamArganA netA ema kahI AtmAnA astitvathI mAMDI tenA mokSa ane mokSanA upAya sahita badhAM pado tathA mokSa pAmelAno svIkAra karyo, tema ja jIva, ajIva Adi badhAM tattvono svIkAra karyo. mokSa, baMdhanI apekSA rAkhe che, baMdha, baMdhanA kAraNo Asava, puNya pApa karma, ane baMdhAnAra evA nitya avinAzI AtmAnI apekSA rAkhe che. temaja mokSa, mokSanA mArganI, saMvaranI, nirjarAnI, baMdhanAM kAraNo TALavArUpa upAyanI apekSA rAkhe che. jeNe mArga joyo, jANyo, anubhavyo hoya te netA thaI zake. eTale mokSamArganA netA ema kahI tene pAmelA evA sarvajJa sarvadarzI vItarAgano svIkAra karyo. Ama mokSamArganA netA e vizeSaNathI jIvaajIvAdi nave tattva, chaye dravya, AtmAnA hovApaNA Adi chaye pada ane mukta AtmAno svIkAra karyo. mokSamArga upedazavAnuM, te mArge laI javAnuM kArya dehadhArI sAkAra mukta puruSa karI zake, deharahita nirAkAra na karI zake. Ama kahI AtmA pote paramAtmA thaI zake che, mukta thaI zake che. evA dehadhArI mukta puruSa ja bodha karI zake che ema sUcavyuM. deharahita apauruSeya bodhano niSedha karyo. karmarUpa parvatanA bhedanAra ema kahI karmarUpa parvato toDavAthI mokSa thAya ema sUcavyuM; arthAt karmarUpa parvato svavIrye karI dehadhArIpaNe toDyA, ane tethI jIvanmukta thaI mokSamArganA netA, mokSamArganA batAvanAra thayA. pharI pharI deha dhAraNa karavAnuM, janmavA maravArUpa saMsAranuM kAraNa karma che; tene samULAM cheghAthI, nAza karyAthI, temane pharI deha dhAraNa karavApaNuM nathI ema sUcavyuM. mukta AtmA pharI avatAra na le ema sUcavyuM. vizvatattvanA jJAtA, samasta dravyaparyAyAtmaka lokAlokanA, vizvanA jANanAra ema kahI mukta AtmAnuM akhaMDa svaparajJAyakapaNuM sUcavyuM. mukta AtmA sadA jJAnarUpa ja che ema sUcavyuM. AvA je guNavALA tene te guNanI prApti arthe vaMdu chuM; ema kahI parama Apta, mokSamArga arthe vizvAsa karavA yogya, vaMdana karavA yogya, bhakti karavA yogya, jenI AjJAe cAlavAthI niHsaMzaya mokSa prApta thAya, temane pragaTela guNonI prApti thAya, te guNo pragaTe, evA koNa hoya te sUcavyuM. te For Personal & Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza noMdha 271 upara jaNAvelA guNavALA mukta parama Apta, vaMdana yogya hoya, temaNe batAvela te mokSamArga, ane temanI bhaktithI mokSanI prApti hoya, temane pragaTa thayelA guNo temanI AjJAe cAlanAra bhaktimAnane pragaTe ema sUcavyuM. u. noM. - 39 karmanI mULa prakRti ATha. temAM cAra ghAtinI ane cAra aghAtinI kahevAya che. cAra ghAtinIno dharma AtmAnA guNanI ghAta karavAno, arthAt (1) te guNane AvaraNa karavAno athavA (2) te guNanuM baLavIrya rAMdhavAno, athavA (3) tene vikaLa karavAno che ane te mATe ghAtinI evI saMjJA te prakRtine ApI che. AtmAnAM guNonuM AvaraNa kare, guNa, baLa, vIryano rodha kare ane AtmAne vikaLa karI nAMkhe, bhAnamAM rahevA na de, evo guNa ghAti karmano che eTale enuM nAma ghAtakarma che. AtmAnA guNa jJAna, darzana tene AvaraNa kare tene anukrame (1) jJAnAvaraNIya ane (2) darzanAvaraNIya evuM nAma ApyuM, aMtarAya prakRti te guNane AvaratI nathI paNa tenA bhogaupabhoga Adine, tenA vIryabaLane roke che. A ThekANe AtmA bhogAdine samaje che, jANe dekhe che eTale AvaraNa nathI; paNa samajatAM chatAM bhogAdimAM vidana, aMtarAya kare che mATe tene AvaraNa nahIM paNa aMtarAya prakRti kahI. A bhoga vigere sukha AtmAnA anubhavanuM sukha che. paMca viSayAdinA sukhanI vAta nathI. Ama traNa AtmaghAtinI prakRti thaI. cothI ghAtinI prakRti mohanIya che. A prakRti AvaratI nathI, paNa AtmAne mUchita (mUDha banAvI daIne.) karI, mohita karI vikaLa kare che. jJAna, darzana chatAM, aMtarAya nahIM chatAM paNa AtmAne vakhate vikaLa kare che, UMdhA pATA baMdhAve che, muMjhave che mATe tene mohanIya kahI. Ama A cAreya sarvaghAtinI prakRti kahI. bIjI cAra prakRti jo ke AtmAnA pradeza sAthe joDAyelI che tathA tenuM kAma karyA kare che, ane udaya anusAra vedAya che, tathApi te AtmAnA guNane AvaraNa karavA rUpe ke aMtarAya karavA rUpe ke tene vikaLa karavA rUpe ghAtaka nathI mATe tene aghAtinI kahI che. For Personal & Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA u. chA. - 2 pra. :kevaLajJAnIe siddhAMto prarUpyA te 'paraupayoga' ke 'svaupayoga' ? zAstramAM kahyuM che ke kevaLajJAnI svaupayogamAM ja varte. u. :- tIrthaMkara upadeza de, tethI karI kAMI 'paraupayoga' kahevAya nahIM. 'paraupayoga' tene kahevAya ke je upadeza detAM rati, ati, harSa, ahaMkAra thatA hoya. jJAnIpuruSane to tAdAtmyasaMbaMdha hoto nathI. jethI upadeza detAM rita, arita na thAya. rita, arita thAya te 'paraupayoga' kahevAya. ApaNe game tyAM bhASaNa sAMbhaLazuM, TI.vI. para ghaNIvAra joIe chIe to, bolanAra bhAva pramANe zarIrano abhinaya karatAM ja hoya che. jJAnI zarIrano abhinaya kare nahIM. e zarIranI sAthe na joDAya. ene rati, ati hoya nahIM, tIrthaMkara paramAtmAnA moDhAmAMthI je vANI nIkaLe e to pravAhanI jema nIkaLe. ghaDImAM khuzI khuzI thaI jAya, ghaDI dilagIra thaI jAya, vaLI hAthanAM cALA kare, ghaDI Ama kare evuM evuM tIrthaMkara bhagavaMtamAM na hoya. ekadhArI temanI vANI nIkaLatI hoya, kAraNa ke emane rati, ati, rAga-dveSa na hoya. jo ema hoya to kevaLI lokAloka jANe che, dekhe che te paNa paraupayoga kahevAya. paNa tema nathI, kAraNa tene vize ratipaNuM, atipaNuM nathI. siddhAMtanA bAMdhA vize ema samajavuM ke ApaNI buddhi na pahoMce tethI te vacano asat che ema na kahevuM; kAraNa ke jene tame asat kaho cho, te zAstrathI ja prathama to tame, jIva, ajIva, evuM kahetAM zIkhyA cho; arthAt te ja zAstrone AdhAre ja tame je kAMI jANo cho te jANyuM che to pachI tene asat kahevAM te upakArane badale doSa karavA barAbara gaNAya. vaLI zAstranAM lakhanArAo paNa vicAravAna hatA; tethI te siddhAMta vize jANatA hatA. mahAvIra svAmI pachI ghaNe varSe lakhANAM che mATe asat kahevA te doSa gaNAya. prApta = jJAna pAmelo puruSa. Apta = vizvAsa karavA yogya puruSa. For Personal & Private Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 273 u. chA. - 3 traNa prakAranA jJAnI puruSa-prathama, madhyama ane utkRSTa. sapuruSanuM kharekharuM svarUpa jANavuM jarUranuM che. madhyama sapuruSa hoya to vakhate thoDA kALe temanuM oLakhANa thavuM saMbhave, kAraNa ke jIvanI marajI anukULa te varte, sahaja vAtacIta kare ane AvakArabhAva rAkhe tethI jIvane prIti thavAnuM kAraNa bane. paNa utkRSTa puruSane to tevI bhAvanA hoya nahIM arthAt nispRhatA hovAthI tevo bhAva rAkhe nahIM, tethI kAMto jIva aTakI jAya athavA mUMjhAya athavA tenuM thavuM hoya te thAya. jema bane tema savRtti ane sadAcAra sevavAM. jJAnIpuruSa kAMI vrata Ape nahIM arthAt jyAre pragaTa mArga kahe ane vrata ApavAnuM jaNAve tyAre vrata aMgIkAra karavA. paNa tyAM sudhI yathAzakti sadgata ane sadAcAra sevavAM emAM sadAya jJAnI puruSanI AjJA che. deva arihaMta, guru nigraMtha, ane dharma kevaLIno prarUpelo, e traNenI zraddhAne jainamAM samyakatva kahyuM che. arihaMta eTale cAra ghAtI karmano jeNe nAza karyo che. kevaLajJAna jene prApta thayuM che. jenI graMthi chedAI gaI che eTale ke sAta prakRtinI gAMTha jenI chedAI gaI che e nigraMtha guru kahevAya ane kevaLIe prarUpelo dharma e traNanI pAkI zraddhA enuM nAma samakita. mAtra guru asat hovAthI deva ane dharmanuM bhAna nahotuM. sadguru maLavAthI te deva ane dharmanuM bhAna thayuM. tethI sadguru pratye AsthA e ja samyakatva. jeTalI jeTalI AsthA ane apUrvapaNuM teTaluM teTaluM samyakatvanuM nirmaLapaNuM samajavuM. AvuM sAcuM samyakatva pAmavAnI icchA, kAmanA sadAya rAkhavI. AzAtanA karavAnI buddhie AzAtanA karavI nahIM. satsaMga thayo che te satsaMganuM phaLa thavuM joIe. koI paNa ayogya AcaraNa thAya athavA ayogya vrata sevAya te satsaMganuM phaLa nahIM. satsaMga thayelA jIvathI tema vartAya nahIM, tema varte to lokone niMdavAnuM kAraNa thAya, tema tethI sapuruSanI niMdA kare, ane puruSanI niMdA ApaNA nimitte thAya e AzAtanAnuM kAraNa arthAt adhogatinuM kAraNa thAya mATe tema karavuM nahIM. u. chA. - 4 bhakti e sarvotkRSTa mArga che. bhaktithI ahaMkAra maTe, svachaMda TaLe, ane sIdhA mArge cAlyuM javAya; anya vikalpo maTe. Avo e bhaktimArga zreSTha che. For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 pra. :- AtmA koNe anubhavyo kahevAya ? u. :- taravAra myAnamAMthI kADhavAthI jema judI mAlUma paDe che, tema dehathI AtmA spaSTa judo batAve che teNe AtmA anubhavyo kahevAya. zikSAmRta enuM nAma bhedajJAna. bhedajJAna e jJAnIno tejAba che. tejAbathI sonuM ane mela be judAM paDe, ema bhedajJAnathI AtmA ane deha judA paDe. dUdha ne pANI bheLAM che tevI rIte AtmA ane deha rahelA che. dUdha ane pANI kriyA karavAthI judA paDe tyAre judA kahevAya. tevI rIte AtmA ane deha kriyAthI judA paDe tyAre judA kahevAya. dUdha dUdhanA ane pANI pANInA pariNAma pAme tyAM sudhI kriyA kahevI. AtmA jANyo hoya to pachI eka paryAyathI mAMDI AkhA svarUpa sudhInI bhrAMti thAya nahIM. potAnA doSa ghaTe, AvaraNa TaLe, to ja jANavuM ke jJAnInAM vacano sAcAM che. jJAna tenuM nAma ke je harSa, zoka vakhate hAjara thAya; arthAt harSa, zoka thAya nahIM. samyagdaSTi harSa zokAdi prasaMgamAM taddana ekAkAra thAya nahIM. temanA nirdhvasa pariNAma thAya nahIM; ajJAna UbhuM thAya ke jANavAmAM Avye tarata ja dAbI de; bahu ja jAgRti hoya. jema koro kAgaLa vAMcatA hoya tema temane harSazoka thAya nahIM. bhaya ajJAnano che. jema siMhaNane siMha cAlyo Avato hoya ane bhaya lAgato nathI paNa manuSya bhaya pAmI bhAgI jAya che; jANe te kUtaro cAlyo Avato hoya tema siMhaNane lAge che. tevI rIte jJAnI paudgalika saMyoga samaje che. rAjya maLye AnaMda thAya to te ajJAna. jJAnInI dazA bahu ja adbhuta che. yathAtathya kalyANa samajAyuM nathI tenuM kAraNa-vacanane AvaraNa karanAra durAgraha bhAva, kaSAya rahyA che. durAgraha bhAvane lIdhe mithyAtva zuM che te samajAya nahIM; durAgrahane mUke ke mithyAtva dUra khasavA mAMDe. kalyANane akalyANa ane akalyANane kalyANa samaje te mithyAtva, durAgrahAdi bhAvane lIdhe jIvane kalyANanuM svarUpa batAvyA chatAM samajAya nahIM. kaSAya sattApaNe che, nimitta Ave tyAre UbhA thAya che, tyAM sudhI UbhA thAya nahIM. x x x mithyAdaeNSTine vacamAM sAkSI (jJAnarUpI) nathI. deha ne AtmA banne judA che tevo jJAnIne bheda paDyo che. jJAnIne vacamAM sAkSI che. jJAnajAgRti hoya to jJAnanA vege karI, je je nimitta maLe tene pAchuM vALI zake. jIva vibhAva pariNAmamAM varte te vakhate karma bAMdhe; ane svabhAva pariNAmamAM pravarte te vakhate karma bAMdhe nahIM. ema saMkSepamAM paramArtha kahyo. For Personal & Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 275 svachaMda TaLe to ja mokSa thAya. sadgurunI AjJA vinA AtmArthI jIvanA zvAsocchavAsa sivAya bIjuM na cAle evI jinanI AjJA che. codapUrvadhArI agiyAramethI pAcho paDe che tenuM kAraNa pramAda che. pramAdanAM kAraNathI te ema jANe che ke have mane guNa pragaTyo." AvA abhimAnathI pahele guNasthAnake jaI paDe che; ane anaMtakALanuM bhramaNa karavuM paDe che. mATe jIve avazya jAgrata rahevuM, kAraNa ke vRttionuM prAbalya evuM che ke dareka prakAre chetare che. spaSTa prItithI saMsAra karavAnI icchA thatI hoya to samajavuM ke jJAnI puruSane joyA nathI. je prakAre prathama saMsAramAM rasa sahita vartato hoya te prakAre jJAnIno yoga thayA pachI varte nahIM e ja jJAnInuM svarUpa. jJAnIne jJAnadaSTithI, aMtaradaSTithI joyA pachI strI joIne rAga utpanna thAya nahIM; kAraNa ke jJAnInuM svarUpa viSayasukhakalpanAthI juduM che. anaMta sukha jANyuM hoya tene rAga thAya nahIM; ane jene rAga thAya nahIM teNe ja jJAnIne joyA, ane teNe ja jJAnIpuruSanAM darzana karyA, pachI strInuM sajIvana zarIra ajIvanapaNe bhAsyA vinA rahe nahIM, kAraNa ke jJAnInAM vacano yathArtha rIte sAcAM jANyAM che. jJAnInI samIpa deha ane AtmA judA pRthaka pRthaka jANyA che tene deha bAda karI AtmA bhinna bhinna bhAse; ane tethI strInAM zarIra ane AtmA judA bhAse che. teNe strInuM zarIra mAMsa, mATI, hADakAM AdinuM pUtaLuM jANyuM che eTale tyAM rAga utpanna thato nathI. kezIsvAmI moTA hatA, ane pArzvanAthasvAmInA ziSya hatA, to paNa pAMca mahAvrata aMgIkAra karyA hatAM. kezIsvAmI ane gautamasvAmI mahA vicAravAna hatA, paNa kezIsvAmIe ema na kahyuM, "huM dIkSAe moTo chuM mATe tame mArI pAse cAritra lo." vicAravAnI ane saraLa jIva jene tarata kalyANayukta thaI javuM che tene AvI vAtano Agraha hoya nahIM. gautamasvAmI cAra jJAnanA dhartA hatA ane AnaMdazrAvaka pAse gayA hatA. AnaMdazrAvake kahyuM mane jJAna UpasyuM che. tyAre gautama svAmIe kahyuM "nA, nA eTaluM badhuM hoya nahIM, mATe Apa For Personal & Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zikSAmRta kSamApanA lo." tyAre AnaMdazrAvake vicAryuM ke A mArA guru che, kadAca A vakhate bhUla khAya che, to paNa bhUla khAo cho tema kahevuM yogya nathI, guru che mATe zAMtithI kahevuM yogya che ema dhArI AnaMdazrAvake kahyuM 'mahArAja ! sadbhUta vacanano micchA mi dukkaDaM ke asadbhUta vacanano micchA mi dukkaDaM ? 'tyAre gautamasvAmIe kahyuM ke 'asadbhUta vacanano micchA mi dukkaDaM. 'tyAre AnaMdazrAvake kahyuM 'mahArAja ! huM micchA mi dukkaDaM levAne yogya nathI. 'eTale gautamasvAmI cAlyA gayA; ane jaIne mahAvIrasvAmIne pUchyuM, (gautamasvAmI tenuM samAdhAna kare tevA hatA, paNa chate gurue tema kare nahIM jethI mahAvIrasvAmI pAse jaI hakIkata kahI.) mahAvIrasvAmIe kahyuM 'he gautama ! hA, AnaMda dekhe che ema ja che, ane tamArI bhUla che; mATe tame AnaMda pAse jaI kSamApanA lo.' 'tahat' kahI gautamasvAmI kSamAvavA gayA. jo gautamasvAmImAM moha nAmano mahA subhaTa parAbhava pAmyo na hota to tyAM jAta nahIM, ane kadApi gautamasvAmI ema kaheta ke 'mahArAja ! ApanA ATalA badhA ziSya che temanI huM cAkarI (vaiyAvacca) karuM, paNa tyAM to nahIM jAuM;' to vAta kabUla thAta nahIM. gautamasvAmI pote tyAM jaI kSamAvI AvyA ! x x X 'durbaLa dehane mAsa upavAsI, jo che mAyAraMga re; topaNa garbha anaMtA leze, bole bIjuM aMga re.' mAsa mAsanA upavAsa karIne dehane durbaLa karyo che, paNa tenI sAthe moha, mAyA rahelI che, to tene aneka janma maraNa karavA paDaze ema bIjA aMga sUtrakRtAMgamAM kahela che. x X x bIjAne UMcA guNe caDhAvavA, paNa koInI niMdA karavI nahIM. koIne svacchaMde kAMI kahevuM nahIM. kahevA yogya hoya to ahaMkArarahitapaNe kahevuM. paramArthadaSTie rAgadveSa ghaTyA hoya to phaLIbhUta thAya, vyavahArathI to bhoLA jIvone paNa rAgadveSa ghaTyA hoya; paNa paramArthathI rAgadveSa moLA paDe to kalyANano hetu che. moTA puruSonI dRSTie jotAM saghaLAM darzana sarakhAM che. jenamAM vIsa lAkha jIvo matamatAMtaramAM paDyA che ! jJAnInI dRSTie bhedAbheda hoya nahIM. X x X jyAM jAo tyAM kalyANanI vRddhi thAya tevI dRDha mati karavI, kuLagacchano Agraha mukAvo e ja satsaMganuM mahAtmya sAMbhaLavAnuM pramANa che. dharmanA matamatAMtarAdi moTA moTA anaMtAnubaMdhI parvatanI phATanI mAphaka maLe ja nahIM; kadAgraha karavo nahIM, ne kadAgraha karatA hoya tene dhIrajathI samajAvIne For Personal & Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 277. mukAvavA tyAre samasyAnuM phaLa che. anaMtAnubaMdhI mAna, kalyANa thavAmAM ADA staMbharUpa kahela che. jyAM jyAM guNI manuSya hoya tyAM tyAM teno saMga karavAnuM vicAravAna jIva kahe. ajJAnInAM lakSaNo lokika bhAvanAM che. jyAM jyAM durAgraha hoya tyAM tyAMthI chUTavuM, "ene mAre joItA nathI e ja samajavAnuM che. A vyAkhyAnamAM kezIsvAmI ane gautamasvAmI saMbaMdhI ullekha Avyo. ApaNane kAMI vicAra thayo ke AmAM zuM ullekha Avyo ? kezIsvAmI pArzvanAtha bhagavAnanA ziSya hatA ane gautamasvAmI e mahAvIra bhagavAnanA ziSya hatA. have vicAravAnuM e ke pArzvanAthabhagavAnanA sAdhu mahAvIra bhagavAnanA sAdhu kahe ema kare evuM bane ? ApaNe kahIe ke bane. paNa tema nathI banatuM ane jIvo potAnA janama maraNanA pherA vadhArI de che, ene dAkhalo devA mATe lakhyuM che ke juo keTalI saraLatA che. pArzvanAtha bhagavAnanA vakhatamAM to cAra ja vrata hatAM. mahAvIrasvAmInA vakhatamAM pAMca hatAM. cothuM vrata brahmacarya e parigrahamAM samAvI dIdhuM hatuM. kalpasUtramAM ema kahyuM che ke mahAvIrasvAmInA vakhatamAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA vakra ane jaDa thaze. saraLa to nahIM paNa buddhinA jaDa ane pAchA vAMkA. sAmA dalIla kare. doSa para jo koI dhyAna dore to dalIla kare. evuM AgaLanA vakhatamAM hatuM nahIM. gautamasvAmI jevA labdhidhArI pahelA gaNadhara, e AnaMdazrAvakane khamAvavA jAya ? AmAM be vAta AvI. eka to zrAvakane jo AgalA bhavanI ArAdhanA hoya to potAnA guru karatAM vadhAre jJAna thaI zake che. gautamasvAmI jevA gaNadhara karatAM paNa vadhAre jJAna thaI zake che. ane bIjuM jyAre mahAvIra bhagavAne kahyuM ke, "hA gautama ! AnaMda dekhe che e barAbara che, mATe tame jAva ane ene khamAvI Avo' to 'tahat' kahI gautamasvAmI e ja vakhate khamAvavA cAlI nIkaLe che. A uparathI ApaNane dharma karanArAne kyAM kyAM ahaMvRtti ADI Ave che eno vicAra karavo joIe. teo to mahAna AtmA hatA paNa ApaNe A mArge javuM haze to ahaMvRtti, moTAI bilakula gALI nAMkhavI paDaze. to ja AgaLa vadhAze. vaDavA, rALaja mukAme parama kRpALudeva hatA tyAre teonuM vyAkhyAna sAMbhaLavA badhA AvyA hatA, aMbAlAlabhAIe eno A utAro karyo che. u. chA. - 5 pramAdathI yoga utpanna thAya che. ajJAnIne pramAda che. yogathI ajJAna utpanna thatuM hoya to jJAnIne vize paNa saMbhave, mATe jJAnIne yoga (mana, vacana, kAyAnA yogI hoya paNa pramAda hoya nahIM. * * * For Personal & Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 anaMta vRttio anaMta prakAre sphure che, ane anaMta prakAre jIvane baMdhana kare che. ApaNane khabara ja nathI ke ApaNe jAgRta nathI. philma cAlatI hoya, ema ApaNA cittamAMmanamAM anaMta vRttio ema ne ema sphure che. e badhI bAhyavRttio che, eTale jIvane karma baMdhAya che. zikSAmRta bALajIvone A samajAya nahIM tethI jJAnIoe tenA sthUla bhedo samajaNa paDe te rIte kahyA che. vRttiono mULathI kSaya karyo nathI tethI pharI pharI sphure che. vRttione kSaya karavI joIe. ene dabAvIe to dabAyelI rahe paNa pAchI nimitta maLatAM e sphure. dareka padArthane vize skurAyamAna thatI bAhyavRttione aTakAvavI, ane te vRtti-pariNAma aMtarmukha karavA. anaMtakALanAM karma anaMtakALa gALye jAya nahIM paNa puruSArthathI jAya. anaMtakALanAM karmo gALavA anaMtakALa joIe evuM nathI. mATe karmamAM baLa nathI paNa puruSArthamAM baLa che. tethI puruSArtha karI AtmAne UMco lAvavAno lakSa rAkhavo. paramArthanI vAta ekanI eka, eka so vAra pUcho to paNa jJAnIne kaMTALo Ave nahIM; paNa anukaMpA rahe ke A bicArA jIvane A vAta vicAre karI AtmAmAM sthira thAya to sAruM. kSayopazama pramANe zravaNa thAya che. samyaktva evI vastu che ke e Ave tyAre chAnuM nA rahe. vairAgya pAmavo hoya to karmane niMdavAM. karmane pradhAna na karavAM paNa AtmAne mAthe rAkhavo-pradhAna karavo. X X x mithyAdaSTi samakitI pramANe japatapAdi kare che, ema chatAM mithyAdaSTinAM japatapAdi mokSanA hetubhUta thatAM nathI, saMsAranA hetubhUta thAya che. samakitInAM japatapAdi mokSanAM hetubhUta thAya che. be jaNA tapa kare che, emAM eka mithyAdaSTi che ane ekane samakita prApta thayuM che. emAMthI mithyAdRSTi je kare che enAthI ene mokSa na maLe, te mokSanA hetubhUta na thAya, paNa saMsAranAM hetubhUta thAya. samakitInA japatapAdi mokSanA hetubhUta thAya che. samakitI daMbharahita kare che, AtmAne ja niMde che, karmo karavAnAM kAraNothI pAcho haThe che. Ama karavAthI tenA ahaMkArAdi saheje ghaTe che. ajJAnInAM badhAM japatapAdi ahaMkAra vadhAre che, ane saMsAranA hetu thAya che. For Personal & Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 279 ajJAnIe mAsakhamaNa karyuM, cauvihArA upavAsa karyA ane chatAM te saMsAranA hetu thAya che. enuM puNya to maLe, temAM devagati paNa maLe, paNa janama maraNanA pherA na TaLe eTaluM ja che. alabatta, eno artha e ke pApa karatAM te sAruM che. jIvane jJAnI puruSa samIpe temanAM apUrva vacano sAMbhaLavAthI apUrva ullAsa pariNAma Ave che, paNa pachI pramAdI thatAM apUrva ullAsa Avato nathI. jema agninI sagaDI pAse beThA hoIe tyAre TADha vAya nahIM, ane sagaDIthI vegaLA gayA eTale pachI TADha vAya; tema jJAnI puruSa samIpa temanAM apUrva vacano sAMbhaLyA tyAre pramAdAdi jAya, ane ullAsa pariNAma Ave, paNa pachI pramAdAdi utpanna thAya. jo pUrvanA saMskArathI te vacano aMtarpariNAma pAme to dinapratidina ullAsa pariNAma vadhatAM jAya; ane yathArtha rIte bhAna thAya. ajJAna macce badhI bhUla maTe, svarUpa jAgRtamAna thAya. bahArathI vacana sAMbhaLIne aMtarpariNAma thAya nahIM, to jema sagaDIthI vegaLA thayA eTale TADha vAya tenI peThe doSa ghaTe nahIM. pratyeka indriya potapotAno svabhAva karyA kare che, paNa AtmAno upayoga te rUpa thaI, tAdAbhyarUpa thaI temAM harSavivAda kare nahIM to karmabaMdha thAya nahIM. indriyarUpa AtmA thAya to karmabaMdhano hetu che. AtmAno upayoga indriyonA viSayamAM bhaLI jAya to karmabaMdha thAya, thAya ne thAya. Ama ja bane che. upayoga chUTo paDe nahIM tyAM sudhI karmabaMdha AtmAne roga-samAna kahI zakAya. u. chA. - 6 zrI AnaMdaghanajIe zrI anaMtanAtha svAmInA stavanamAM kahyuM che ke : eka kahe sevIe vividha kiriyA karI, phaLa anekAMta locana na dekhe, phaLa anekAMta kiriyA karI bApaDA, raDavaDe cAra gatimAMhI lekhe." koI eka ema kahe che ke ame judI judI kriyA karIne bhagavAnanI sevA bhakti karIe chIe, paraMtu te kriyAnAM phaLa judAM judAM Ave che jene e loko dekhI zakatA nathI. tethI anekAMta phaLa ApanArI judI judI kriyAo karIne bicArA e loko cAra gatimAM rakhaDe che. * * * For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta jJAnIpuruSarUpI sUrya pragaTa thayA pachI kharA adhyAtmIo zuSka rIte pravarte nahIM, bhAva adhyAtmamAM pragaTapaNe varte. 280 enuM vartana ja bhAva adhyAtmavALuM hoya. AtmAmAM kharekharA guNo utpanna thayA pachI mokSa thAya. A kALamAM dravyaadhyAtmIo, jJAnadagdho ghaNA che. dravyaadhyAtmI devaLanA IMDAnA dRSTAMte mULa paramArtha samajatA nathI. dravyaadhyAtmI mATe devaLanA IMDAno dAkhalo kahyo che. devaLanuM IMDuM eTale devaLanA zikhara upara chelle IMDA jevI AkRti hoya che te. devaLanA IMDA saMbaMdhe jUnA samayanI vAta che : eka zeTha hatA. temaNe deha mUkI dIdho. emanA chokarAoe joyuM ke bApAe milakata aMge kAMI vAtacIta to karI nathI. mATe lAvo emanI noMdhano copaDo joIe. noMdhanA copaDAmAM lakheluM ke "devaLanA IMDAmAM saMpatti che." eTale dIkarAoe ghera je derAsara hatuM, enA zikhara uparanuM IMDu laIne jALavIne kaDhAvyuM ane tene Amatema joyuM, pUruM tapAsyuM paNa kyAMyathI kazuM nIkaLyuM nahIM. thoDA vakhata pachI emanA ghare koI sagA mahemAna tarIke AvyA. vAta thaI ke pitA pAse kaMI hatuM to kharuM, emaNe lakhyuM paNa che, badhI mahenata karI joI paNa kaMI hAtha nathI AvatuM. te sagAe kahyuM "lAvo joIe, tamAro noMdhano copaDo." to noMdhano copaDo lIdho to temAM ema lakheluM ke, "devaLanuM IMDuM uttarAyaNa samaya..." mahemAna samajI gayA. emaNe kahyuM "tame jyAM tyAM nahIM khodo. have uttarAyaNa Ave tyAM sudhI rAha juo. uttarAyaNane divase e samaye IMDAno jyAM paDachAyo paDato hoya tyAM khodajo." teoe te pramANe rAha joI. uttarAyaNanA divase e samaye khodyuM to tyAM zeThanI badhI saMpatti maLI. ema loko paramArtha samajatA nathI. paramArtha samajAvanAra hoya to samajAya. bAkI ApaNA potAnA svacchaMdathI samajAtuM nathI. eTale dravya adhyAtmI devaLanA IMDAnA dRSTAMte mULa paramArtha samajatA nathI. jenI pAse samajavA jaIe e paNa samajatA nathI, to te ApaNane zuM samajAve ? x X X zrI mANekadAsajI kahe che ke : "nija chaMdana se nA mile, hero vaikuMTha dhAma; saMtakRpAse pAIe, so hari sabaseM ThAma." potAnA svacchaMda vaDe karIne bhagavAna AtmAne meLavavAno ane mokSe javAno prayatna kare to For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 28 1 paNa te tene prApta thAya nahIM. paNa jo tenA upara saMtanI kRpA, saMtano anugraha thAya to haribhagavAna AtmAnI prApti thAya. u. chA. - 8 karma gaNI gaNIne nAza karAtAM nathI. jJAnIpuruSa to sAmaTo goTo vALI nAza kare che. jJAnI puruSanI zakti che ke e karmano goTo vALIne nAza karI zake che. "vacanAmRta' to ApaNe ghaNI vAra vAMcI gayA chIe paNa AmAM to jyAM jarUra hoya tyAM lakSa doravuM paDe ke jethI sAcI samajaNa paDe. sAcI samajaNa Ave to sAco puruSArtha thAya eTalA mATe jyAM jyAM lakSa doravA jevuM che, e badhA utArA ApaNA "mokSamArga prakAza" pustakamAM karyA che. mATImAM ghaDo thavAnI sattA che; paNa daMDa, cakra kuMbhArAdi maLe to thAya. tema AtmA mATIrUpa che, tene sadguru Adi sAdhana maLe to AtmajJAna thAya. je jJAna thayuM hoya te pUrve thaI gayelA jJAnIoe saMpAdana kareluM che tene pUrvApara maLatuM AvavuM joIe. jJAna mAnI besIe ema nahIM. AgaLanA mahAtmAone zuM anubhava thayo che ? evo ja anubhava ApaNane thAya che ke kema ? ene maLatuM AvavuM joIe. ane vartamAnamAM paNa je jJAnI puruSoe jJAna saMpAdana kareluM che. tenAM vacanone maLatuM AvavuM joIe, nahIM to ajJAnane jJAna mAnyuM che ema kahevAya. x x x sAmAyika kAyAno yoga roke; AtmAne nirmaLa karavA mATe kAyAno yoga rokavo. rokavAthI pariNAme kalyANa thAya. kAyAnI sAmAyika karavA karatAM AtmAnI sAmAyika eka vAra karo. jJAnI puruSanAM vacano sAMbhaLI sAMbhaLIne gAMThe bAMdho to AtmAnI sAmAyika thaze. A kALamAM AtmAnI sAmAyika thAya che. sAmAyika kAyAno yoga roke. AtmAne nirmaLa karavA mATe kAyAno yoga rokavo. kAyAne bAMdhI rAkhe. pelA chokarAnI vahue kahyuM ne ke "sasarAjI DhaMDhavADe gayA che" enI jema puruSArtha zuM karavo ? ApaNA AtmAne nirmaLa karavAno. kyAM gAMThe bAMdhIe chIe ApaNe ? ahIMyA pharI pharIne, ThokI ThokIne kahevAmAM AvyuM che, For Personal & Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 2 zikSAmRta daza varSathI kahevAmAM Ave che. mAre to A eka ja kAma karavuM che. AtmAnI sAmAyika ekavAra karI eTale zuM ? 48 miniTa jo ApaNe AtmAmAM lIna eka vAra thaIe ne to basa AtmA pragaTa thaI jAya pachI ene mATe puruSArtha na karavo paDe. koI ema kahe ke A kALa paMcama kALa che, A thAya nahIM, maphatanI khoTI zuM mahenata karo cho ? to kahe che ke A kALamAM AtmAnI sAmAyika thAya che. dravya sAmAyika besIne karIe chIe tema AtmAnI sAmAyika thAya che. mokSano upAya anubhava gocara che. jema abhyAse abhyAsa karI AgaLa javAya che. tema mokSane mATe paNa che. sapuruSo maLe, jIvane te batAve ke tuM je vicAra karyA vinA karye jAya che te kalyANa nathI, chatAM te karavA mATe durAgraha rAkhe te kaSAya. A anaMtAnubaMdhI kaSAya che te sAcuM samajavAnI ja nA pADe, nathI samajavuM, ame je karatAM hoIzuM te ja karazuM. unmArgane mokSamArga mAne ane mokSamArgane unmArga mAne te 'mithyAtva mohanIya." A gAMTha choDavI che. anaMtAnubaMdhI kaSAya tathA mithyAtva mohanIya, mizramohanIya ane samyakatva mohanIyanI gAMTha che, graMthi che, te choDavI che. unmArgathI mokSa thAya nahIM mATe mArga bIjo hovo joIe evo je bhAva te mizra mohanIya." unmArgathI eTale khoTA mArge cAlavAthI mokSa thAya nahIM. AtmA A haze ?' tevuM jJAna thAya te "samyakatva mohanIya." kaMI kaMI A AtmA haze ema che. pUrepUrI khAtarI nathI e. cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane traNa darzana mohanIyanI prakRti e sAtanI gAMTha che, graMthi che. e gAMTha chUTI jAya to samyakdarzana prApta thayuM kahevAya, to samyakdaSTi jIva kahevAya. Aja sudhI A gAMTha toDavA mATe jIva keTalIya vAra, lagabhaga AvI gayo che, paNa tyAMthI nabaLo thaI pAcho paDI jAya ke ahoho ! A to mArAthI nahIM tUTe evI nibiDa gAMTha che. huM A nahIM karI zakuM ema karIne pAcho vaLyo che. eTalA mATe janama maraNa UbhAM rahyAM che. AtmA A che' evo nizcayabhAva te "samyakatva'. e samakti. For Personal & Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 28 3 u. chA. - 9 pra. mokSa eTale zuM? u. AtmAnuM atyaMta zuddhapaNuM te, ajJAnathI chUTI javuM te, sarva karmathI mukta thavuM te "mokSa." yathAtathya jJAna pragaTya mokSa. bhrAMti rahe tyAM sudhI AtmA jagatamAM che. anAdikALanuM evuM je cetana teno svabhAva jANapaNuM, jJAna che, chatAM bhUlI jAya che te zuM? jANapaNAmAM nyUnatA che, yathAtathya jANapaNuM nathI. te nyUnatA kema maTe ? te jANapaNArUpI svabhAvane bhUlI na jAya; tene vAraMvAra daDha kare to nyUnatA maTe. jJAnIpuruSanAM vacanonuM avalaMbana levAthI jANapaNuM thAya. sAdhana che te upakAranA hetuo che. jevA jevA adhikArI tevuM tevuM tenuM phaLa. sapuruSanI daSTie cAlavAthI jJAna thAya che. puruSonAM vacano AtmAmAM pariNAma pAmya mithyAtva, avrata, pramAda, azubhayoga vigere badhA doSo anukrame moLA paDe. AtmajJAna vicAravAthI doSo nAza thAya che. puruSo pokArI pokArIne kahI gayA che, paNa jIvane lokamArgamAM paDI rahevuM che; ane lokottara kahevarAvavuM che; ne doSa kema jatA nathI ema mAtra kahyA karavuM che. lokano bhaya mUkI puruSonAM vacano AtmAmAM pariNamAve to sarva doSa jAya. jIve mArApaNuM lAvavuM nahIM. moTAI ne mahattA mUkyA vagara samyakatvano mArga AtmAmAM pariNAma pAmavo kaThaNa che. 1 x x x aMtarAtmA niraMtara kaSAyAdi nivAravA puruSArtha kare che. codamA guNasthAnaka sudhI e vicArarUpI kriyA che. kara vicAra to pAma." ApaNane mana maLyuM che. AtmAe baLiyA thaIne e mana meLavyuM che. te zA mATe ? e manano jo sAco upayoga karavAmAM Ave to AtmAne jelamAMthI choDAve. janma maraNanAM duHkhamAMthI choDAve. jene vairAgya upazama vartato hoya tene ja vicAravAnuM kahIe. ekalI vidvattA hoya tene vicAravAna gaNyA nathI, jenAmAM vairAgya upazama vartatA hoya tene ja vicAravAna kahIe. vicAravAnamAM vairAgya ane upazama hovA joIe. AtmAo mukta thayA pachI saMsAramAM AvatA nathI. AtmA svAnubhavagocara che, te cakSuthI dekhAto nathI. paramAtmA A cakSuthI dekhAya ? indriyathI rahita evuM je jJAna te jANe che. AtmAno upayoga manana kare te mana che. AtmAnA upayoga sAthe bhaLI jAya che ane manana kare te mana che. For Personal & Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zikSAmRta vaLagaNA che tethI mana juduM kahevAya. zuM vaLagaNA che ? strI, putra, pati, makAna, moTaro, hIrA, mANeka, AbhUSaNo, saMpatti e badhI vaLagaNA che. saMkalpa vikalpa mUkI devA te "upayoga." jyAM sudhI saMkalpa vikalpa Ave tyAM sudhI upayoga barAbara kAma na karI zake. enI zakti vadhe nahIM. jJAnane AvaraNa karanAruM nikAcita karma na bAMdhyuM hoya tene sapuruSano bodha lAge che. AyuSano baMdha hoya te rokAya nahIM. zreNika mahArAjA bhAvi tIrthakara thaze, paNa te pahelAM nArakIno baMdha paDI gayo hato tethI atyAre narakamAM che. * * * indriyonA nigrahanuM na hovApaNuM, kuLadharmano Agraha, mAnazlAghAnI kAmanA, amadhyasthapaNuM te kadAgraha che. indriyo tophAna kare. tophAnI ghoDAnI jema te kahe e pramANe karavApaNuM. mane badhA moTo mAne evI icchA. madhyasthapaNuM na hoya, mAruM te sAcuM ema dhArIne baiThA hoya. paNa jenAmAM madhyasthapaNuM hoya te ema dhArIne bese ke jyAM jyAM sAcuM te mAruM. te kadAgraha jyAM sudhI jIva na mUke tyAM sudhI kalyANa thAya nahIM. nava pUrva bhaNyo toya rakhaDyo ! cauda rAjaloka jANyo paNa dehamAM rahelo AtmA ne oLakhyo; mATe rakhaDyo ! jJAnIpuruSa badhI zaMkAo TALI zake che; paNa taravAnuM kAraNa puruSanI dRSTie cAlavuM te che; ane to ja duHkha maTe. Aja paNa puruSArtha kare to AtmajJAna thAya. jene AtmajJAna nathI tenAthI kalyANa thAya nahIM. u. chA. - 10 sapuruSa ane sanzAstra e vyavahAra kaMI kalpita nathI. sadgara, sAstrarUpI vyavahArathI svarUpa zuddha thAya, kevaLa varte, (kevaLajJAna thAya) potAnuM svarUpa samaje te samakti. sapuruSanuM vacana sAMbhaLavuM durlabha, zraddhavuM durlabha che, vicAravuM durlabha che, to anubhavavuM durlabha hoya temAM zI navAI ? For Personal & Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 285 upadezajJAna anAdithI cAlyuM Ave che. ekalAM pustakathI jJAna thAya nahIM. pustakathI jJAna thatuM hoya to pustakano mokSa thAya ! sadgurunI AjJA pramANe cAlavuM emAM bhUlI javAya to pustaka avalaMbanabhUta che. caitanyapaNuM gokhe to caitanyapaNuM prApta thAya, caitanyapaNuM anubhavagocara thAya. sadgurunuM vacana zravaNa kare, manana kare, ne AtmAmAM pariNamAve to kalyANa thAya. jJAna ane anubhava hoya to mokSa thAya, vyavahArane niSedhavo nahIM, ekalA vyavahArane vaLagI rahevuM nahIM. AtmajJAnanI vAta sAmAnya thaI jAya evI rIte karavI ghaTe nahIM. AtmajJAnanI vAta ekAMte kahevI. AtmAnuM hovApaNuM vicAravAmAM Ave to anubhavavAmAM Ave; nahIM to temAM zaMkA thAya che. jema eka mANasane vadhAre paDaLathI dekhAtuM nathI tema AvaraNanI vaLagaNAne lIdhe AtmAne thAya che. UMghamAM paNa AtmAne sAmAnyapaNe jAgRti che. AtmA kevaLa UMghe nahIM; tene AvaraNa Ave. AtmA hoya to jJAna thAya. jaDa hoya to jJAna kone thAya ? potAne potAnuM bhAna thavuM, pote potAnuM jJAna pAmavuM, jIvanmukta thavuM. x x x (1) zama = krodhAdi pAtaLAM pADavAM te. kaSAyo pAtaLAM pADavAM te 'zama' eTale krodha, mAna, mAyA, lobhAdine pAtaLAM pADavAM te 'zama' (2) saMvega = mokSamArga sivAya bIjI koI icchA nahIM te.. mokSamArga sivAya bIjI icchA nahIM te saMvega. ghareNAnI icchA thAya ja nahIM. paisAnI, nANAMnI icchA thAya ja nahIM. sukhanI icchA thAya ja nahIM. mAtra eka mokSamArganI ja icchA thAya. (3) nirveda = saMsArathI thAkI javuM te-saMsArathI aTakI javuM te. have A janma-maraNa kyAre maTaze tevo vicArabhAva thavo enuM nAma nirveda. (4) AsthA = sAcA gurunI, sadgurunI AsthA thavI te. eTale satudeva, sadguru ane sadharmanI AsthA thavI te. (5) anukaMpA = sarva prANI para samabhAva rAkhavo te, nirverabuddhi rAkhavI te. badhA AtmA para ApaNA AtmA jevA bhAva rAkhavA te. A guNo samakitI jIvamAM saheje hoya. - X X X For Personal & Private Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zikSAmRta prazna :- vrataniyama karavA ke nahIM? uttara :- vrataniyama karavAnAM che. tenI sAthe kajiyA, kaMkAsa chokarAM cheyAM ane gharamAM mArApaNuM karavuM nahIM. UMcI dazAe javA mATe vrataniyama karavAM. tithine arthe upavAsa karavAnA nathI; paNa AtmAne arthe upavAsa karavAnA che. bAra prakAre tapa kahyuM che. temAM AhAra na karavo te tapa jillAindriya vaza karavAno upAya jANIne kahyo che. jillAindriya vaza karI, to badhI indriyo vaza thavAnuM nimitta che. AtmA ane sadguru eka ja samajavA. A vAta vicArathI grahaNa thAya che. te vicAra e ke deha nahIM athavA dehane lagatA bIjA bhAva nahIM, paNa sadguruno AtmA e sadguru che. jeNe AtmasvarUpa lakSaNathI, guNathI ane vedanathI pragaTa anubhavyuM che ane te ja pariNAma jenA AtmAnuM thayuM che te AtmA ane sadguru eka ja ema samajavAnuM che. pUrve je ajJAna bheLuM karyuM che te khase to jJAnInI apUrva vANI samajAya. X XX sadgurunI AjJAmAM badhAM sAdhano samAI gayAM. je jIvo taravAnA kAmI hoya che tenI badhI vAsanAno nAza thAya che. jema koI so pacAsa gAu vegaLo hoya, to be cAra divase paNa ghara bhego thAya, paNa lAkho gAu vegaLo hoya te ekadama ghara bhego kyAMthI thAya ? tema A jIva kalyANamArgathI thoDo vegaLo hoya, to te koIka divasa kalyANa pAme, paNa jyAM sAva UMdhe raste hoya tyAM kyAMthI pAra pAme? teravAno kAmI hoya te mAthuM kApIne ApatA pAcho haTe nahIM. zithila hoya te saheja paga dhovA jevuM kulaMkSaNa hoya te paNa mUkI zake nahIM; ane vItarAganI vAta meLavavA jAya. vItarAga je vacana kahetAM DaryA che te ajJAnI svacchede karI kahe che, to te kema chUTaze? mahAvIrasvAmInA dIkSAnA varaghoDAnI vAtanuM svarUpa jo vicAre to vairAgya thAya. e vAta adbhuta che. te bhagavAna apramAdI hatA. teone cAritra vartatuM hatuM, paNa jyAre bAhyacAritra lIdhuM tyAre mokSe gayA. For Personal & Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 287 prazna :- sapuruSa kema oLakhAya? uttara :- puruSo temanAM lakSaNothI oLakhAya. puruSonAM lakSaNo :- teonI vANImAM pUrvApara avirodha hoya, teo krodhano je upAya kahe tethI krodha jAya, mAnano je upAya kahe tethI mAna jAya. jJAnInI vANI paramArtharUpa ja hoya che; te apUrva che. jJAnInI vANI bIjA ajJAnInI vANInI upara ne upara ja hoya. jyAM sudhI jJAnInI vANI sAMbhaLI nathI, tyAM sudhI sUtro paNa chAzabAkaLA jevA lAge. sadguru ane asadgurunuM oLakhANa, sonAnI ane pItaLanI kaMThInA oLakhANanI peThe thavuM joIe. taravAnA kAmI hoya, ane saguru maLe, to karma TaLe. saru karma TALavAnuM kAraNa che. karma bAMdhavAnAM kAraNo maLe to karma baMdhAya, ane karma TALavAnAM kAraNo maLe to karma TaLe. taravAnA kAmI hoya te bhavasthiti AdinAM AlaMbana khoTAM kahe che. taravAnA kAmI kone kahevAya? je padArthane jJAnI jhera kahe tene jhera jANI mUke, ane jJAnInI AjJA ArAdhe tene taravAnA kAmI kahevAya. * * * nija svabhAvajJAnamAM kevaLa upayoge, tanmayAkAra, sahajasvabhAve, nirvikalpapaNe AtmA pariName te kevaLajJAna' che. tathArUpa pratItipaNe pariNAme te "samyakatva' che. niraMtara te pratIti varyA kare te "kSAyikasamyakatva' (Asi.gA. 111-112) kahIe chIe. kvacit maMda, kvacit tIvra, kvacit visarjana, kvacit smaraNarUpa. ema pratIti rahe tene "kSayopazama samyakatva' kahIe chIe. te pratItine sattAgata AvaraNa udaya AvyA nathI; tyAM sudhI 'upazama samyakatva' kahIe chIe. AtmAne AvaraNa udaya Ave tyAre te pratItithI paDI jAya che tene sAsvAdana samyakatva kahIe chIe. atyaMta pratIti thavAnA yogamAM sattAgata alpa pudgalanuM vedavuM jyAM rahyuM che, tene 'vedaka samyakatva' kahIe chIe. tathArUpa pratIti thaye anyabhAva saMbaMdhI ahamamatvAdi, harSa, zoka krame karI kSaya thAya. manarUpa yogamAM tAratamyasahita je koI cAritra ArAdhe te siddhi pAme che; ane je svarUpasthiratA bhaje te "svabhAvasthiti pAme che. niraMtara svarUpalAbha, svarUpAkAra upayoganuM pariNamana e Adi svabhAva aMtarAyakarmanA kSaye pragaTe che. kevaLa-svabhAvapariNAmI jJAna te kevaLajJAna" che. ahIM beThA ATaluM thAya to ahIM kevaLajJAna che. u. chA. - 11 kanakavAnI dorI jema hAthamAM che tema samakti dRSTinA hAthamAM tenI vRttirUpI dorI che. samakitadaSTi jIvane sahaja samAdhi che. For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zikSAmRta kanakavAnI dorI eTale pataMganI dorI, e jenA hAthamAM che e pataMgane barAbara kAbumAM rAkhI zake. sattAmAM karma rahyAM hoya, paNa potAne sahajasamAdhi che. bahAranAM kAraNothI tene samAdhi nathI. bahAranAM kAraNo game te hoya, paNa ene AtmAmAM sahaja samAdhi che. sAcA puruSano bodha prApta thavo te amRta prApta thavA barobara che. ajJAnI guruoe bicArA manuSyone lUMTI lIdhA che. koI jIvane gacchano Agraha karAvI, koIne matano Agraha karAvI; na tarAya tevA AlaMbano daIne sAva lUMTI laI mUMjhavI nAMkhyA che; manuSyapaNuM lUMTI lIdhuM che. samavasaraNathI bhagavAnanI oLakhANa thAya e badhI kaDAkUTa mUkI devI. lAkha samovasaraNa hoya, paNa jJAna na hoya to kalyANa thAya nahIM. jJAna hoya to kalyANa thAya. bhagavAna mANasa jevA mANasa hatA. teo khAtA, pItA, besatA, UThatA; evo phera nathI, phera bIjo ja che. samovasaraNAdinA prasaMgo lokika (bahidraSTi jIvone AkarSe evA) bhAvanA che. bhagavAnanuM svarUpa evuM nathI. bhagavAnanuM svarUpa sAva nirmaLa AtmA saMpUrNa jJAna pragaTyo hoya che tevuM che. saMpUrNa jJAna pragaTe te ja bhagavAnanuM svarUpa. vartamAnamAM bhagavAna hota to tame mAnata nahIM. bhagavAnanuM mAhAbhya jJAna che. bhagavAnanA svarUpanuM ciMtavana karavAthI AtmA bhAnamAM Ave; paNa bhagavAnanA dehathI bhAna pragaTe nahIM. jene saMpUrNa ezvarya pragaTe tene bhagavAna kahevAya. jema bhagavAna vartamAnamAM hota, ane tamane batAvata to mAnata nahIM; tema vartamAnamAM jJAnI hoya to manAya nahIM. svadhAma pahoMcyA pachI kahe ke evA jJAnI thavA nathI. pachavADethI jIvo tenI pratimAne pUje, paNa vartamAnamAM pratIta (zraddhA) nA kare. jIvane jJAnInuM oLakhANa pratyakSamAM, vartamAnamAM thatuM nathI. samakitane kharekharuM vicAre to navame samaye kevalajJAna thAya ? samakti AvyA pachI, graMthibheda thayA pachI, nava samayamAM kevaLajJAna thAya, jo kharekharo puruSArtha kare to. nahIM to eka bhavamAM kevaLajJAna thAya? chevaTe paMdarame bhave kevaLajJAna thAya ja. mATe samakita sarvotkRSTa che. judA judA vicArabhedo AtmAmAM lAbha thavA arthe kahyA che; paNa bhedamAM ja AtmAne gUMcavavA kahyA nathI. darekamAM paramArtha hovo joIe. samakitIne kevaLajJAnanI icchA nathI ! celAtIputra koInuM mAthuM kApI lAvyo hato. tyAra bAda jJAnIne maLyo ane kahyuM ke mokSa Apa; For Personal & Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza chAyA 289 nahIM to mAthuM kApI nAkhIza. pachI jJAnIe kahyuM ke barAbara nakkI kahe che ? viveka (sAcAne sAcuM samajavuM), zama (badhA para samabhAva rAkhavo), ane upazama (vRttione bahAra javA devI nahIM ane aMtavRtti rAkhavI) vizeSa vizeSa AtmAmAM pariNamAvavAthI AtmAno mokSa thAya che. pahelAM sAcuM zuM ane khoTuM zuM e samajavuM. vRttione AtmAmAM pariNamAvavAthI AtmAno mokSa thAya che. A cAra vAta kahI pelo celAtIputra to maMDI paDyo. khUna karyuM hatuM to paNa enuM kAma thaI gayuM. jIva to sadAya jIvato ja che. te koI vakhata UMghato nathI ke marato nathI. ApaNe eTale zarIra UMghatuM hoya tyAre jIva to jAgato ja hoya che. jIva UMghato nathI hoto. maravo saMbhavato nathI. svabhAve sarva jIva jIvatA ja che. jema zvAsocchavAsa vinA koI jIva jovAmAM Avato nathI tema jJAnasvarUpa caitanya vinA koI jIva nathI. AtmAnA guNa (1) jANavAvALo-jJAnasvarUpa ane (2) jIvato jAgato-caitanyasvarUpa. x x x anubhavI vedya to davA Ape, paNa daradI jo gaLe utAre to roga maTe; tema sadguru anubhava karIne jJAnarUpa davA Ape, paNa mumukSu grahaNa karavArUpa gaLe utAre tyAre mithyAtvarU5 roga TaLe. sAcA deva ahaMta, sAcA guru nigraMtha, sAcA hari rAgadveSa ne ajJAna jenA gayA che te. bhagavAna koNa ? ke jene rAgadveSa ane ajJAnano kSaya thayo che, jenA rAgadveSa ane ajJAna TaLyAM che te. graMthirahita eTale gAMTharahita, mithyAtva te AMtaru graMthi che; parigraha te bAhyagraMthi che, mULamAM atyaMtaragraMthi na chedAya tyAM sudhI dharmanuM svarUpa samajAya nahIM. jenI graMthi gaI che tevA puruSa maLe to kharekharuM kAma thAya; temAM vaLI tenA samAgamamAM rahe, to vizeSa kalyANa thAya. je mULa gAMTha che davA zAstramAM kahyuM che te sahu bhUlI gayA che; ne bahArathI tapazcaryA kare che. duHkha sahana karavA chatAM mukti thatI nathI to duHkha vedavAnuM kAraNa je verAgya te bhUlI gayA. duHkha ajJAnanuM che. u. chA. - 12 huM kartA', 'huM karuM chuM', 'huM kevuM karuM chuM?" Adi je vibhAva che te ja mithyAtva. For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zikSAmRta savArathI UThIne te rAtre sUI jaIe tyAM sudhI ApaNe 'huM ane huM', 'huM kartA chuM' - AvuM kyAM sudhI thAya che ? rAtre yAda karajo to ema thaze ke Akho divasa te karIe chIe, e ja vibhAva che. e ja mithyAtva che. ane tyAM sudhI navAM karmo baMdhAya che. x x x ahaMkArathI karI saMsAramAM anaMta duHkha prApta thAya; cAre gatimAM rajhaLe. u. chA. - 13 paMdara bhede siddha kahyA tenuM kAraNa rAga, dveSa ane ajJAna jenA gayA tenuM game te veSe, game N te jagoe, game te liMge kalyANa thAya te che. paMdara bhede siddha kahyA che. amuka prakAranAM kapaDAM paheryAM hoya, to ja siddha thAya ema nathI. e paMdara bhedamAM ema kahyuM che ke jaina liMgI, jainanA sAdhu, sAdhvI ane zrAvaka zrAvikA e mokSe jAya ? to kahe, hA, jAya. 'anya liMgI', "bIjA dharmanA sAdhuo mokSe jAya ?' to kahe, hA, jAya. "napuMsaka mokSe jAya ?" to kahe hA, jAya. ema paMdara bheda kahyA che. eTale kRpALudeva ema kahe che ke AvuM ja hoya to ja mokSe jAya evuM kazuM nathI. u. chA. - 14 je jJAnIne AkuLatAvyAkuLatA maTI gaI che tene aMtaraMga paccakhANa che. tene badhAM paccakhANa AvI jAya che. jene rAgadveSa maTI gayA che tene vIza varSano chokaro marI jAya, to paNa kheda thAya nahIM. zarIrane vyAdhi thavAthI jene vyAkuLapaNuM thAya che, ane jenuM kalpanA mAtra jJAna che te poluM adhyAtmajJAna mAnavuM. AvA kalpita jJAnI te polA jJAnane adhyAtmajJAna mAnI anAcAra sevI bahu ja rakhaDe che. jo zAstranuM phaLa ! x X X jJAnI kahe che te kUMcIrUpI jJAna vicAre, to ajJAnarUpI tALuM UghaDI jAya; keTalAMya tALAM UghaDI jAya. kUMcI hoya to tALuM UghaDe; bAkI pahANA mArye to tALuM bhAMgI jAya. X x X je dRDha nizcaya kare ke game tema karuM, jhera pIuM, parvata parathI paDuM, kUvAmAM paDuM paNa kalyANa thAya te ja karuM. enuM jANapaNuM sAcuM. te ja taravAno kAmI (icchuka, abhilASI) kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnamAra-1 1. pahele guNasthAnake graMthi che tenuM bhedana karyA vinA AtmA AgaLanA guNasthAnake jaI zakato nathI. jogAnujoga maLavAthI akAmanirjarA karato jIva AgaLa vadhe che, ne graMthibheda karavAnI najIka Ave che. ahIM AgaLa graMthinuM eTaluM badhuM prabalapaNuM che ke, te graMthibheda karavAmAM moLo paDI jaI asamartha thaI jaI pAcho vaLe che; himmata karI AgaLa vadhavA dhAre che; paNa mohanIyanA kAraNathI rUpAMtara samajAI pote graMthibheda kare che ema samaje che; ane UlaTuM te samajavArUpa mohanA kAraNathI graMthinuM nibiDapaNuM (gAMThanuM vadhAre draDhapaNuM) kare che. temAMthI koIka ja jIva jogAnujoga prApta thaye akAma nirjarA karatAM ati baLavAna thaI te graMthine moLI pADI athavA pocI karI AgaLa vadhI jAya che. je aviratisamyaphadaSTinAmAM cothuM guNasthAnaka che; jyAM mokSamArganI supratIti thAya che. AnuM bIjuM nAma "bodhabIja' che. ahIM AtmAnA anubhavanI zarUAta thAya che arthAt mokSa thavAnuM bIja ahIM ropAya che. 2. A bodhabIja guNasthAnaka' - cothA guNasthAnaka-thI teramA guNasthAnaka sudhI Atmaanubhava eka sarakho che; paraMtu jJAnAvaraNIya karmanI nirAvaraNatAnusAra jJAnanI vizuddhatA ochI adakI hoya che, tenA pramANamAM anubhavanuM prakAzavuM kahI zake che. 5. hAlanA samayamAM jainadarzanane vize aviratisamyaphadaSTinAmAM cothA guNasthAnakathI apramattanAmA sAtamA guNasthAnaka sudhI Atmaanubhava spaSTa svIkArela che. eTale A paMcama kALamAM paNa sAtamA guNasthAnaka sudhI jaI zakAya che. 8. pAMjarAmAM pUrelo siMha pAMjarAthI pratyakSa judo che, A siha karmarUpI pAMjarAmAM purANo che, e AtmA che. pAMjarAthI judo che. topaNa bahAra nIkaLavAnuM sAmarthyarahita che. temaja ochA AyuSyanA kAraNathI athavA saMghayaNAdi anya sAdhanonA abhAve AtmArUpI siMha karmarUpI pAMjarAmAMthI bahAra AvI zakato nathI ema mAnavAmAM Ave to te mAnavuM kAraNa che. 21. samyakajJAna, darzana ane cAritra e traNenI ekyatA te "mokSa." te samyakajJAna, darzana, cAritra eTale vItarAga jJAna, darzana ane cAritra che. tenAthI ja A anaMta saMsArathI muktapaNuM pamAya che. For Personal & Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 2 zikSAmRta 29. vATe cAlatAM eka phALiyuM kAMTAmAM bharAyuM ane rastAnI musApharI haju che, to banI zake to kAMTA dUra karavA, paraMtu kAMTA kADhavAnuM na banI zake to teTalA sAruM tyAM rokAI rAta na rahevuM; paNa phaLiyuM mUkI daI cAlI nIkaLavuM. tevI ja rIte jinamArganuM svarUpa tathA tenuM rahasya zuM che te samajyA vinA, athavA teno vicAra karyA vinA alpa alpa zaMkAo mATe besI rahI AgaLa na vadhavuM te ucita nathI. jinamArga kharI rIte jotAM to jIvane karmakSaya karavAno upAya che, paNa jIva potAnA matathI gUMcAI gayela che. 44. kyAreya paNa bAdara ane bAhyakriyAno niSedha karavAmAM Avyo nathI, kAraNa ke amArA AtmAne vize tevo bhAva koI divasa svapneya paNa utpanna thAya tema che nahIM. 51. hajI paNa zaMkA karavI hoya to karavI; paNa eTaluM to cokkasapaNe zraddhavuM ke jIvathI mAMDI mokSa sudhInAM je pAMca pada (jIva che, te nitya che, te karmano karyA che, te karmano bhoktA che, mokSa che) te che; ane mokSano upAya paNa che. kaka. samyakatva acokta rIte potAnuM dUSaNa batAve che :- samakita bole che. samakitane vAcA hoya ? ene jIbha haze ? pAchuM avaLuM bole che. samakti potAnuM ahaMpaNuM batAve che ema nathI. 'mane grahaNa karavAthI grahaNa karanAranI icchA na thAya to paNa mAre tene parANe mokSe laI javo paDe che; mATe grahaNa karavA pahelAM e vicAra karavo ke mokSe javAnI icchA pheravavI haze to paNa kAma AvavAnI nathI; mane grahaNa karavA pachI navame samaye mAre tene mokSe pahoMcADavo joIe. grahaNa karanAra kadAca zithila thaI jAya to paNa bane to te ja bhave, ane na bane to vadhAremAM vadhAre paMdara bhave mAre tene mokSe pahoMcADavo joIe. kadAca mane choDI daI mArAthI viruddha AcaraNa kare athavA prabaLamAM prabaLa evA mohane dhAraNa kare to paNa ardhapudgalaparAvartananI aMdara mAre tene mokSe pahoMcADavo e mArI pratijJA che ! arthAt ahIM samyakatvanI mahattA batAvI che. 17. samyaktva kevaLajJAnane kahe che :- "huM jIvane mokSe pahoMcADuM eTale sudhI kArya karI zakuM chuM ane tuM paNa e ja kArya kare che; tuM tethI kAMI vizeSa kArya karI zakatuM nathI, to pachI tArA karatAM mArAmAM nyUnatA zAnI? eTaluM ja nahIM, paraMtu tane pAmavAmAM mArI jarUra rahe che." samakita na hoya to kevaLajJAna thAya nahIM e vAta ahIM kRpALudeve viziSTa zailIthI kahI che. 73. jJAnInA mArgane vize cAlanArane karmabaMdha nathI; tema ja te jJAnInI AjJA pramANe cAlanArane paNa karmabaMdha nathI, kAraNa ke krodha, mAna, mAyA, lobhAdino tyAM abhAva che; ane te abhAvanA hetue karI karmabaMdha na thAya. to paNa dariyApatha'ne vize vahetAM iriyApatha'nI kriyA jJAnIne lAge che; ane jJAnInI AjJA pramANe cAlanArane paNa te kriyA lAge che. eTalA mATe pAMca samiti ne traNa gupti che. For Personal & Private Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnasAra-1 293 91. paradravyanuM svarUpa vicAravAthI vRtti bahAra na jatAM aMtaraMgane vize rahe che; ane svarUpa samajyA pachI tenA thayelA jJAnathI te teno viSaya thaI rahetAM amuka aMze samajavAthI teTalo teno viSaya thaI rahetAM, vRtti pAdharI bahAra nIkaLI parapadArtho vize ramaNa karavA doDe che; tyAre pAradravya ke jenuM jJAna thayuM che, tene sUkSmabhAve pharI samajavA mAMDatA vRttine pAchI aMtaraMgamAM lAvavI paDe che; ane tema lAvyA pachI vizeSapaNe svarUpa samajAyAthI jJAne karI teTalo teno viSaya thaI rahetAM vaLI vRtti bahAra doDavA mAMDe che; tyAre jANyuM hoya tethI vizeSa sUkSmabhAve pharI vicAravA mAMDatAM vaLI paNa vRtti pAchI aMtaraMgane vize prerAya che. ema karatAM karatAM vRttine vAraMvAra aMtaraMgabhAvamAM lAvI zAMta karavAmAM Ave che; ane e pramANe vRttine aMtaraMgamAM lAvatAM lAvatAM AtmAno anubhava vakhate thaI jAya che, ane jyAre e pramANe thAya che tyAre vRtti bahAra jatI nathI, paraMtu AtmAne vize zuddha pariNatirUpa thaI pariName che; ane te pramANe pariNamavAthI bAhya padArthanuM darzana sahaja thAya che. A kAraNothI paradravyanuM vivecana kAmanuM athavA heturUpa thAya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kALa, paramANu A paradravyo zA mATe jANavAM ? enAM guNa lakSaNo zA mATe jANavAM ? te kRpALudeve ahIM samajAvyuM che. 94. jIva karmabaMdha je kare che, te dehasthita rahelo je AkAza tene vize rahelAM je sUma pula temAMthI grahIne kare che. bahArathI laI karma bAMdhato nathI. 101. koI jIva kaMI padArtha yojI maraNa pAme, ane te padArthanI yojanA evA prakAranI hoya ke te yojelo padArtha jyAM sudhI rahe, tyAM sudhI tenAthI pApakriyA thayA kare; to tyAM sudhI te jIvane aviratipaNAnI pApakriyA cAlI Ave che; jo ke jIve bIjo paryAya dhAraNa karyAthI (deha badalAyAthI) agAunA paryAya samaye je je padArthanI yojanA karelI che tenI tene khabara nathI to paNa, tathA hAlanA paryAyane samaye te jIva te yojelA padArthanI kriyA nathI karato topaNa, jyAM sudhI teno mohabhAva viratipaNAne nathI pAmyo tyAM sudhI, avyaktapaNe tenI kriyA cAlI Ave che. dA.ta. koI zeThe mila cAlu karI hoya ane pachI te mRtyu pAme to paNa te mila dvArA thatI pApakriyAnAM karma tene cAlyA Ave che. samyakraSTi thAya pachI na Ave. e samyadRSTipaNAnuM mAhAtma che. 105. mithyAtvanI hAjarI hoya tyAM sudhI aviratipaNuM nirmULa thatuM nathI eTale jatuM nathI; paraMtu jo mithyAtvapaNuM khase to aviratipaNAne javuM ja joIe e niHsaMdeha che; kAraNa ke mithyAtvasahita viratipaNuM AdaravAthI mohabhAva jato nathI. mohabhAva kAyama che tyAM sudhI atyaMtara aviratipaNuM rahetuM nathI ane bAhya jo viratipaNuM AdaravAmAM na AvyuM hoya topaNa jo atyaMtara che to saheje bahAra Ave che. 108. jo evI AzaMkA karavAmAM Ave ke pAMca indriya ane chaThuM mana, tathA pAMca sthAvarakAya ane chaThThI trasakAya, ema bAra prakAre virati AdaravAmAM Ave to lokamAM rahelA jIva ane For Personal & Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zikSAmRta ajIvarAzi nAmanA be samUha che temAMthI pAMca sthAvarakAya ane chaThThI trasakAya maLI jIvarAzinI virati thaI; paraMtu lokamAM rakhaDAvanAra (janma-maraNa karAvanAra) eTale ajIvarAzi je jIvathI para che te pratye prIti tenuM nivRttipaNuM AmAM AvatuM nathI, tyAM sudhI virati zI rIte gaNI zakAya ? tenuM samAdhAna :- pAMca indriya ane chaThThA manathI je virati karavI che tenuM je viratipaNuM che temAM ajIvarAzinI virati AvI jAya che. 134. siddhAMta che e pratyakSa che. jJAnanA anubhavagamyanI bAbata che, temAM anumAnapaNuM kAma AvatuM nathI. anumAna e tarkano viSaya che, ane tarka e AgaLa jatAM keTalIka vAra khoTo paNa paDe; paraMtu pratyakSa je anubhavagamya che temAM kAMI paNa khoTApaNuM samAtuM nathI. 137. yathApravRttikaraNa, anivRttikaraNa, apUrvakaraNa uparAMta yujanakaraNa ane guNakaraNa che. yujanakaraNane guNakaraNathI kSaya karI zakAya che. 138. yujanakaraNa eTale prakRtine yojavI te. AtmaguNa je jJAna, ne tenAthI darzana, ne tenAthI cAritra, evA guNakaraNathI yujanakaraNano kSaya karI zakAya che. amuka amuka prakRti je AtmaguNarodhaka che tene guNakaraNe karI kSaya karI zakAya che. 19. AMkha, jIbhAdi indriyonI ekeka AMgaLa jeTalI jago jItavI jene muzkela thaI paDe che, athavA jItavuM asaMbhavita thaI paDe che, tene moTuM parAkrama karavAnuM athavA moTuM kSetra jItavAnuM kAma soMpyuM hoya to te zI rIte banI zake? ekadama tyAga karavAno vakhata Ave tyAranI vAta tyAre, e vicAra tarapha lakSa rAkhI hAla to Aste Aste tyAganI kasarata karavAnI jarUra che. temAM paNa zarIra ane zarIra sAthe saMbaMdha rAkhatAM sagAsaMbaMdhIonA saMbaMdhamAM prathama ajamAyaza karavI; ane zarIramAM paNa AMkha, jIbha ane upastha e traNa indriyonA viSayanA deza deze (aMze aMze) tyAga tarapha prathama joDANa karAvavAnuM che, ane tenA abhyAsathI ekadama tyAga sugamatAvALo thaI paDe che. - 201. ghanaghAtI evA cAra karma mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya, je AtmAnA guNane AvaranArAM che, te eka prakAre kSaya karavA sahelAM paNa che. vedanIyAdi karma je ghanaghAtI nathI to paNa te eka prakAre khapAvavAM AkarAM che. te evI rIte ke vedanIyAdi karmano udaya prApta thAya te khapAvavA sAruM bhogavavAM joIe. te na bhogavavAM tevI icchA thAya to paNa tyAM te kAma AvatI nathI; bhogavavA ja joIe; ane jJAnAvaraNIyano udaya hoya te yatna karavAthI kSaya thAya che. udAharaNa tarIke, eka zloka je jJAnAvaraNIyanA udayathI yAda na raheto hoya te be, cAra, ATha, soLa, batrIsa, cosaTha, so arthAt vadhAre vAra gokhavAthI jJAnAvaraNIyano kSayopazama athavA kSaya thaI, yAda rahe che; arthAt baLavAna thavAthI te te ja bhavamAM amuka aMze khapAvI zakAya che, tema ja darzanAvaraNIya karmanA sabaMdhamAM samajavuM. mohanIyakarma je mahA jorAvara tema bhoLuM paNa che, te For Personal & Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnamAra-1 295 tarata khapAvI zakAya che. jema tenI AvaNI, vega AvavAmAM jabbara che tema te jaladIthI khasI paNa zake che. mohanIyakarmano tIvrabaMdha hoya che, to paNa te pradezabaMdha na hovAthI tarata khapAvI zakAya che. nAma, AyuSyAdi karma, jeno pradezabaMdha hoya che te kevaLajJAna utpanna thAya pachI paNa cheDA sudhI bhogavavA paDe che; jyAre mohanIyAdi cAra karma te pahelAM kSaya thAya che. 205. 'vibhAva" eTale 'viruddhabhAva' nahIM, paraMtu vizeSabhAva." AtmA AtmArUpe pariName te "bhAva" che, athavA "svabhAva' che. jyAre AtmA ane jaDano saMyoga thavAthI AtmA svabhAva karatAM AgaLa jaI vizeSabhAve' pariName te vibhAve che. A rIte jaDane mATe paNa samajavuM. 219. jJAna be prakAre batAvavAmAM AvyuM che. AtmA indriyonI sahAya vinA svataMtrapaNe jANe dekhe te AtmapratyakSa. AtmA indriyonI sahAya vaDe karI eTale AMkha, kAna, jillAdika vaDe jANe dekhe te indriyapratyakSa che. vyAghAta ane AvaraNanA kAraNane laIne indriyapratyakSa na hoya tethI AtmapratyakSane bAdha nathI. jyAre AtmAne pratyakSa thAya che tyAre indriyapratyakSa svayameva thAya che. arthAt indriyapratyakSanuM je AvaraNa te dUra thaye ja AtmapratyakSa che. 222. dharma saMbaMdhI (zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAra) : AtmAne svabhAvamAM dhAre te dharma. AtmAno svabhAva te dharma. svabhAvamAMthI parabhAvamAM na javA de te dharma. parabhAva vaDe karIne AtmAne durgatie javuM paDe te na javA detAM svabhAvamAM dharI rAkhe te dharma. samyaphazraddhAna, jJAna ane svarUpAcaraNa te dharma; tyAM baMdhano abhAva che. samyakajJAna, samyakdarzana, sammacAritra e ratnatrayIne zrI tIrthakaradeva dharma kahe che. padravyanuM zraddhAna, jJAna ane svarUpAcaraNa te dharma. je saMsAraparibhramaNathI choDAvI uttama sukhamAM dharI rAkhe te dharma. Apta eTale sarva padArthone jANI tenA svarUpano satyArtha pragaTa karanAra. Agama eTale Akhe kahelA padArthanI zabda dvArAe karI racanArUpa zAstra. AptanAM prarUpyAM zAstrAnusAra AcaraNa karavAvALA, AptanA darzAvelA mArge cAlanArA te sadguru. samyakdarzana eTale satya Akha, zAstra ane gurunuM zraddhAna. samyaphadarzana traNa mUDhatA karI rahita, niHzaMkAdi ATha aMga sahita, ATha mada ane cha anAyatanathI rahita che. sAta tattva athavA nava padArthanA zraddhAnane zAstramAM samyakdarzana kahyuM che. paraMtu doSarahita zAstranA upadeza vinA sAta tattvanuM zraddhAna kevI rIte thAya ? nirdoSa Akha vinA satyArtha Agama zI rIte pragaTa thAya ? tethI samyakdarzananuM mULa kAraNa satyArtha Apta ja che. AptapuruSa kSudhAtRSAdi aDhAra doSa rahita hoya che. dharmanuM mULa Akha bhagavAna che. Akha bhagavAna nirdoSa, sarvajJa ane hitopadezaka che. For Personal & Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnamAra-2 1. jJAna vairAgya sAthe ane vairAgya jJAna sAthe hoya che; ekalAM na hoya. 2. verAgya zRMgAra sAthe na hoya, ane zRMgAra sAthe verAgya na hoya. . 3. vItarAgavacananI asarathI iMdriyasukha nIrasa na lAgyAM to jJAnInAM vacano kAne paDyAM ja nathI, ema samajavuM. 4. jJAnInAM vacano viSayanuM vamana, virecana karAvanArAM che. 5. chevastha eTale AvaraNayukta. 7. zelezIkaraNa - zaila = parvata + Iza = moTA, eTale parvatomAM moTA meru jevA akaMpa guNavALA. gaMgAsatI temanAM bhajanamAM kahe che ke :- "meru to Dage paNa jenA manaDA Dage nahIM" e ja pramANe A kahyuM che. 7. akaMpa guNavALA = mana, vacana, kAyAnA yoganI sthiratAvALA. 8. mokSamAM AtmAnA anubhavano jo nAza thato hoya to te mokSa zA kAmano ? 9. AtmAno Urdhva svabhAva che. AtmAno svabhAva ja UMce UDavAno che. eTale A khoLiyAmAMthI nIkaLI e sIdho sarerATa pahelAM UMce jAya paNa enI sAthe karma hoya eTale e nIce Ave. te pramANe prathama UMco jAya ane vakhate siddhazilAe bhaTakAya; paNa karmarUpI bojo hovAthI nIce Ave. nIce AvIne jyAM garbha dhAraNa karavo hoya tyAM kare. kevI rIte to kahe che ke - For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnasAra-2 jema DUbelo mANasa uchALAthI eka vakhata upara Ave che tema. taratA na AvaDatuM hoya evo mANasa DUbe to paNa e upara Ave, eka aDadhI miniTa Ave ane pachI DUbI jAya. 10. bharatezvaranI kathA. (bharata ceta, kALa jhapATA deta.) bharata cakravartIne evA nokara rAkhavAnI zI jarU2 ? temaNe evA nokaro rAkhelA ke jenI pharaja e ja ke Akho vakhata kahyA kare ke "bharata, ceta ! kALa jhapATA deta." 11. sagara cakravartInI kathA. (60,000 putronA mRtyunA zravaNathI vairAgya) 12. namirAjarSinI kathA. (mithilA baLatI dekhADI vagere.) mithilA nagarI baLatI dekhADI to kahe ke emAM mAruM kAMI baLatuM nathI. 3 13. Ayu:karma pRthvI samAna che; ane bIjA karmo jhADa samAna che. (jo pRthvI hoya to jhADa hoya.) AyuSya karma upara bIjAM karmo jhADa jema UgyAM hoya che. AyuSyakarma tamAruM jo kSaya thaI jAya to pachI bIjAM jhADa (karma) hoya nahIM. 14. AyuSyanA be prakAra che :- (1) sopakrama ane (2) nirUpakrama. AmAMthI je prakAranuM bAMdhyuM hoya te prakAranuM bhogavAya che. 297 paryAya utpanna thAya ane vyaya paNa thAya. 17. jina ane jaina zabdano artha : 4 9. dravya dhruva, sanAtana che. AtmA ane bIjAM dravyo dhruva sanAtana che. dhruva eTale kAyama rahenArAM, dravya che. je paryAya che e utpanna thAya ane eno nAza thAya. paryAya badalAya toya dravya dhruva ane sanAtana che. 10. paryAya utpAdavyayavaMta che. For Personal & Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zikSAmRta ghaTa ghaTa aMtar jina base, ghaTa ghaTa aMtar jena, mata madirAke pAnase, matavArA samaje na. (samayasAra nATaka) potAnA hRdayamAM jinezvarano vAsa che. paNa jainomAM bheda rahelA che. matarUpI, saMpradAyarUpI madirA-dArU pIne masta thaIne potAne jaina kahevaDAvatA phare che. AvA matavALA jaina dharmane samajI zake tema nathI. 20. jenadharmano Azaya, digaMbara temaja zvetAMbara AcAryono Azaya ne dvAdazAMgIno Azaya mAtra AtmAno sanAtana dharma pamADavAno che ane te ja sArarUpa che. A vAtamAM koI prakAre jJAnIono vikalpa nathI. te ja traNe kALanA jJAnIonuM kahevuM che, hatuM ane thaze; paNa te nathI samajAtuM e ja moTI AMTI che. 30. jIva jJAnInI AjJA pramANe zAMtapaNAmAM vicare to aMtarmuhUrtamAM mukta thAya che. 3. AtmA che. AtmA nitya che. pramANo :AtmA che, AtmA nitya che e ame kevI rIte mAnIe ? (1) bAlakane dhAvatAM khaTakhaTAvavAnuM koI zIkhave che ? te pUrvAbhyAsa che. bALaka janme ane tarata ja khaTakhaTAve che. (2) sarpa ane morane; hAthI ane siMhane; uMdara ane bilADIne svAbhAvika vaira che. te koI zIkhavADatuM nathI. pUrva bhavanA veranI svAbhAvika saMjJA che, pUrvajJAna che. 16. "Azaya AnaMdaghana taNo, ati gaMbhIra udAra; bAlaka bAMya pasArIne, kahe udadhi vistAra, jema bALakane pUchavAmAM Ave ke samudra kevo hoya ? to te teno javAba potAnI bAMya For Personal & Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAnamAra-2 299 pasArIne kahe che ke AvaDo moTo, paNa te sAcuM nathI. tevI ja rIte zrI AnaMdaghanajI dvArA stavano, padomAM je Azaya varNavavAmAM Avela che te ati gaMbhIra ane udArabhAva sAtheno che te ajJAnIthI kema samajI zakAya ? 2. mokSamArga e agamya temaja saraLa che. agamya eTale gama paDe tevo nathI, pahelA to tyAM ja muzkelI che, eTale durghaTa che, tema saraLa paNa che, ema banne kahyuM. have kRpALudeva samajAvaze ke agamya kevI rIte ane saraLa kevI rIte. agamya :- mAtra vibhAva dazAne lIdhe matabhedo paDavAthI koI paNa sthaLe mokSamArga samajAya tevuM rahyuM nathI. koI paNa paMtha ke vADAmAM mokSamArga samajAya tevuM rahyuM nathI. ane tene lIdhe vartamAnamAM agamya che. mANasa marI gayA pachI ajJAna vaDe nADa jhAlIne vedAM karavAnA phaLanI barAbara matabheda paDavAnuM phaLa thayuM che. ane tethI mokSamArga samajAya tema nathI. saraLa :- matabhedanI kaDAkUTa javA daI AtmA ane pugala vacce vaheMcaNI karI zAMtapaNe AtmA anubhavavAmAM Ave to mokSamArga saraLa che; ane dUra nathI. dUra to kyAM che ? ApaNo AtmA ApaNAthI talabhAra dUra nathI, chatAM khabara nathI ke ApaNe koNa chIe! jema ke eka graMtha vAMcatAM keTaloka vakhata jAya ane tene samajatAM vadhAre vakhata javo joIe; te pramANe aneka zAstro che te ekeka vAMcyA pachI teno nirNaya karavA mATe besavAmAM Ave to te hisAbe pUrvAdikanuM jJAna ane kevaLajJAna keme prApta thAya nahIM, arthAt tema bhaNavAmAM AvatAM hoya to koI divasa pAra Ave nahIM; paNa tenI saMkalanA che, ne te zrI gurudeva batAve che ke aMtarmuhUrtamAM mahAtmAo te prApta kare che. zrI kRpALudeva kahe che : 13. amArI AjJAe vartatAM pApa lAge to te ame amAre zIra oDhI laIe chIe; kAraNa ke jema rastA upara kAMTA paDyA hoya te koIne vAgaze ema jANI mArge cAlatAM tyAMthI upADI laI koIne jyAM na lAge tevI bIjI ekAMta jagoe koI mUke to kAMI teNe rAjyano For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zikSAmRta guno karyo kahevAya nahIM; tema rAjA tene daMDa kare nahIM, tema mokSano zAMta mArga batAvatAM pApa kema saMbhave ? 14. jJAnInI AjJAe cAlatAM jJAnagurue kriyAAzrayI yogyatAnusAra koIne kAMI batAvyuM hoya ane koIne kAMI batAvyuM hoya tethI mokSa (zAMti)no mArga aTakato nathI. jJAnI to darekane bhUmikA pramANe batAve. tame bALakane jamyA pachI dUdha pIvaDAvo to ThIka che paNa jamyA pachI tarata ghebara khavarAvo to ? darekanI bhUmikA jJAnI joI rahyA hoya ke A kaI bhUmikA para che, tyAMthI eka pagaluM AgaLa cAle evuM ja batAve eTale badhAnuM sarakhuM hoya nahIM. je pumAna paradhana hare, so aparAdhI ajJa, je apano dhana vivahare, so dhanapati dharmajJa (samayasAra nATaka - zrI banArasIdAsa) je puruSa jaDa, para ghana athavA para samaya grahaNa kare che te aparAdhI ane ajJAnI che paNa je potAnuM dhana athavA svasamaya, caitanyamaya dazAno vyavahAra kare che te dhanapati ane dharmane karavAvALo kahevAya che. te ja potAnI AMtar saMpattino dhaNI che. 23. Naggo vimokkhamaggo, sesA ya ummaggayA savve nAgAno eTale nagna sthitivALAno mokSamArga che, bAkI to unmata mArga che. naggo eTale jeNe AtmA uparanA kaSAyo khaMkherI nAkhyA che, nAza karI nAkhyA che te. AvI sthitivALAne nagna kahevAno bhAvArtha che. 4. nirjarAno asaMkhyAtaguNo uttarottara krama che, samyakdarzana pAmela nathI, (je cothe guNa sthAnake Avela nathI,) evA mithyASTi jIva karatAM samadaSTi asaMkhyAtaguNI nirjarA kare che. For Personal & Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vyAkhyAna sAra-2 301 20 4. dazavaikAlikamAM pahelI gAthA : dhammo maMgalamukkiTuM, ahiMsA saMjamo tavo; devA vi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo. emAM sarva vidhi samAI jAya che. paNa amuka vidhi ema kahevAmAM Avela nathI tethI ema samajavAmAM Ave che ke spaSTapaNe vidhi batAvyo nathI. 6. sarvotkRSTa zAMta svabhAva karavAthI paraspara vairavALA prANIo potAno verabhAva choDI daI zAMta thaI bese che, evo zrI tIrthakarano atizaya che. tIrthakarA ane mahAna AtmAo hoya enI pAse eka bAju siMha hoya ne sAme bakarI baMTI hoya to paNa jJAnanI zAMtinI dazA temanA para evI asara kare che ke potAnuM kudaratI vaira ene kAMI yAda Ava nahIM. 30 'kammadavvehiM saMmaM, saMjogo hoI jo u jIvassa; so bandho nAyavvo, tassa viogo bhave mukkho.' artha :- karmadravyanI eTale pudgaladravyanI sAthe jIvano saMbaMdha thavo te baMdha. teno viyoga thavo te mokSa. saMmam = sArI rIte saMbaMdha thavo, kharekharI rIte saMbaMdha thavo, jema tema kalpanA karI saMbaMdha thayAnuM mAnI levuM tema nahIM. 19. samyagdaSTi puruSane nAkhudAnI mAphaka pavana viruddha hovAthI vahANa maraDI rasto badalavo paDe che. tethI teo pote lIdhelo rasto kharo nathI ema samaje che, tema jJAnI puruSo udayavizeSane laIne vyavahAramAM paNa aMtarAtmadaSTi cUkatA nathI. nAkhudA dariyAmAM vahANane laI jAya che. emAM bhamarI AvI, jo tyAM laI jAya to to vahANa bhamarImAM cakkara khAya ane DUbe, eTale nAkhudA vahANane pahelAM Ama tema ADuM avaLuM laI jAya ane pachI mArge caDhAve. e nAkhudAne (kepTana) khabara che ke huM jANI joIne mArA vahANane thoDuM bIje raste calAvuM chuM. ema jJAnI mahAtmAo hoya ene udaya vizeSa hoya to e loko jANe ke, udaya AtmAnA jora karatAM vadhAre joravALo che, chatAM aMtarmukhapaNAne choDI detAM nathI. tamAM ja rahe che. For Personal & Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyaMtara pariNAma avalokana hAthanoMdha - 1 hAthanoMdhanAM A lakhANo kRpALudeve ekAMtamAM karyAM hatAM. potAnA AtmA sAthe te samaye temaNe je vicAro karyA te utArI lIdhA che. zuddha evA sphaTikane vize anya raMganuM pratibhAsavuM thavAthI tenuM jema mULa svarUpa lakSagata thatuM nathI, tema zuddha nirmaLa evuM A cetana anya saMyoganA tAdAmyavat adhyAse potAnA svarUpano lakSa pAmatuM nathI. anya saMyoga eTale A zarIra. zarIra eTale traNe zarIra-sthULa- dArika zarIra, sUkSmataijas zarIra ane kAzmaNa zarIra, indriyo, mana, buddhi, citta ane ahaMkAra enI sAthe AtmAno saMyoga to thayo che. enI sAthe ekameka thavAthI e potAnA svarUpano lakSa pAmatuM nathI. ahIMyAM sphaTika hoya, dekhanArA tame judA cho. ahIM dhAro ke meM sphaTikanI pAchaLa gulAbI raMganuM kArDa dharyuM hoya to tamane sphaTikano raMga kevo lAgaze? gulAbI lAgaze. pILuM kArDa dharyuM hoya to pILo lAgaze, kALuM dharyuM hoya to kALo lAgaze. tyAre kharekhara sphaTika kevo che ? pAradarzaka (Transparent) sapheda che. to bolo pelAmAM bhUla khAI javAya ne ? e tAdAsya adhyAsa ApaNA zarIra sAtheno che, e choDavo joIe. zarIra sAthe tAdAbhyA adhyAsa eTale 'zarIra ja huM chuM ema mAnavuM che. ane huM koNa chuM e khabara nathI. e zarIra eTale to A kapaDuM, meM paheryuM che te, ene kADhI zakAya, ApaNe roja kADhIe chIe, ema A zarIrane badalavAno vakhata to Ave ja che. tame mAno ke na mAno to paNa Ave ja che. yatkiMcit paryAyAMtarathI e ja prakAre jaina, vedAMta, sAMkhya, yogAdi kahe che. jaina paNa Ama kahe che. vedAMta paNa Ama kahe che. sAMkhya paNa Ama kahe che. yoga sAdhanArA paNa Ama kahe che. badhuM ekanuM eka che. For Personal & Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 303 have AmAM AtmAne oLakhavo hoya to muzkela to che ja kAraNa ke sphaTika raMge ja judo dekhAya che. sahaja je puruSa A graMthamAM sahaja noMdha kare che, te puruSa mATe prathama sahaja te ja puruSa lakhe che. DAyarImAM je noMdha karI che te vize kRpALudeva kahe che ke huM pote mArA mATe lakhuM chuM." eTale e badhuM kAMI ApaNA mATe che nahIM, paNa ApaNe enA pagale cAlIe ane e dazAe pahoMcIe to te ApaNA mATe paNa che. tenI hamaNAM evI dazA aMtaraMgamAM rahI che ke kaMIka vinA sarva saMsArI icchAnI paNa teNe vismRti karI nAkhI che. ' kAMIka icchA te paNa udayamAM hoya che. dAkhalA tarIke vedano udaya eTale gRhasthAzrama. e sivAya kyAreya koIpaNa cIjanI icchA thatI nathI. evI temanI dazA che. te kaMIka pAmyo paNa che, ane pUrNano parama mumukSu che, chellA mArgano nizaMka jijJAsu che. mokSe pahoMcavuM e to niHzaMka, eno jijJAsu che. hamaNAM je AvaraNo tene udaya AvyAM che, te AvaraNothI ene kheda nathI, paraMtu vastubhAvamAM thatI maMdatAno kheda che. A ahIyAM enI parIkSA che, e eno puruSArtha che. ene kheda thAya to kacAza che. mAraga roke che. mAre jaladI moze pahoMcavuM che, ane A roke che. emAM maMda gati thaI jAya che eno kheda che. te dharmanI vidhi, arthanI vidhi, kAmanI vidhi, ane tene AdhAre mokSanI vidhine prakAzI zake tevo che. ghaNA ja thoDA puruSone prApta thayo haze evo e kALano kSayopazamI puruSa che. dharma, artha, kAma ane mokSa, e jo lokone samajAvavuM hoya to samajAvI zakAya evuM che. A kALamAM kSayopazamI eTale anubhava ane buddhi bannenI zaktivALo hoya evo puruSa che. tene potAnI smRti mATe garva nathI, tarka mATe garva nathI, tema te mATe teno pakSapAta paNa nathI; tema chatAM kaMIka bahAra rAkhavuM paDe che, tene mATe kheda che. kAMIpaNa bhUle nahIM. zatAvadhAnI thayA. so cIja yAda rAkhe ane atyAre ne atyAre kahI de, For Personal & Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 koI enI smaraNazakti kevI haze ! to paNa tene mATe tene garva nathI. bolAI javAya che, Avyo ane enI pAse moDhuM UghaDI jAya che eno kheda che. zikSAmRta mumukSu tenuM atyAre eka viSaya vinA bIjA viSayaprati ThekANuM nathI. te puruSa jo ke tIkSNa upayogavALo che. tathApi te tIkSNa upayoga bIjA koIpaNa viSayamAM vAparavA te prIti dharAvato nathI. tIkSNa upayogavALo eTale tIkSNa rIte aMdara jAgRta che, ke kyAMya kaSAya ke nokaSAya ke rAgadveSa UbhA thatA nathI ne, te upayoga potAne kAMI nukasAna karavAmAM vAparavAnI icchA dharAvato nathI. kRpALudeve ahIM nATaka ane saMvAdanI zailIe guNasthAnakanI samaja mArmika rIte ApI che. ekavAra te svabhuvanamAM beTho hato. te eTale koNa ? kRpALudeva pote svabhuvanamAM beThA hatA. aMdara ja jotA hatA. jagatamAM koNa sukhI che, te jouM to kharo, pachI ApaNe ApaNe mATe vicAra. enI e jijJAsA pUrNa karavA athavA pote te saMgrahasthAna jovA ghaNA puruSo (AtmAo), ghaNA padArtho tenI samIpe AvyA. sTeja upara zuM AvyuM ? ghaNA jIvo, puruSo. jIvo ane padArtho paNa AvyA. 'emAM koI jaDa padArtha hato nahIM.' 'koI ekalo AtmA jovAmAM Avyo nahIM.' ekalo eTale jene A pudgala na vaLagyuM hoya. mAtra ekalo AtmA, e koI hatuM nahIM. mAtra keTalAka dehadhArIo hatA. eTale AtmA to kharA paNa eNe dehanuM khokhuM paheryuM hatuM. jeo mArI nivRttine mATe AvyA hoya ema te puruSane zaMkA thaI. mane choDAvavAnA mATe AvyA hoya ema zaMkA thaI. vAyu, agni ke pANI, bhUmi e koI kema AvyuM nathI ? vAyu, pANI, agni, bhUmi eTale pRthvI e kema AvyA nathI to kahe ke bhAI, tamAre to A jagatamAM sukhI koNa che e jovuM che ne to A loko to atyAre ekendriyamAM che. eTale nepathyamAMthI, AkAzamAMthI bolyA ke : (nepathya) teo sukhano vicAra paNa karI zakatA nathI. duHkhathI bicArAM parAdhIna che. For Personal & Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 305 du:kha ! hA eka ja indriya che. bIju kAMI nathI. tyAre be indriya jIvo kema AvyA nathI? (nepaththa) ene mATe paNa e ja kAraNa che. A cakSuthI juo. mAre vAreghaDIe kahevuM enA karatAM A cakSuthI juo. ane pachI divya netro ApyAM, cakSu caTAvyo ke jethI jema hoya tema dekhI zake. A atyAre dekhAya che tema nahIM, paNa kharekharuM zuM svarUpa che e dekhI zakAya. teo bicArAMne keTaluM badhuM duHkha che? teno kaMpa, teno tharatharATa, parAdhInapaNuM ityAdika joI zakAya tevuM nahotuM, te bahu duHkhI hatAM. (nepaththa) e ja cakSuthI have tame AkhuM jagata joI lyo. pachI bIjI vAta karo. kone ? be indriya jIvone. ApaNe A badhAmAMthI pasAra thatA AvyA chIe. joIe ne to tyAM arerATI chUTI jAya ke arara ! ATalAM badhAM duHkhI. avAja Avyo ke have tame A cakSuthI AkhuM jagata joI lyo. koNa sukhI che ? A carmacakSuthI e nahIM dekhAya paNa A ene bIjA cakSu ApyA enAthI joI lyo. pachI bIjI vAta karo. ThIka tyAre, darzana thayuM, AnaMda pAmyo; paNa pAcho kheda janmyo. A jovA maLyuM tethI AnaMda thayo paNa pAchuM joIne potAne kheda thayo. zuM kheda thayo ? (nepaththa) have kheda kAM karo cho? javAba Ape che. mane darzana thayuM te zuM samyapha hatuM? je joyuM e ja pramANe sAcuM hatuM ? "hA." samyapha hoya to pachI cakravaryAdika te duHkhI kema dekhAya? emAM to cakravartI rAjA hato, e paNa duHkhI du:khI hato. koI prazna ema kare ke cakravartIne zuM duHkha ? ene kAMI duHkha hoya ? jene moTA vepAra hoya, moTA kArakhAnAM hoya enA mAlikane pUchI jojo. to pachI A to cakravartI che. ene to keTalIye jAtanA aMdara problemsa (Problems) hoya, ane mUMjhavaNa thAya evuM hoya tyAre 'duHkhI hoya te duHkhI, ane sukhI hoya te sukhI dekhAya." tAla : For Personal & Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zikSAmRta bhAI, tamane je darzana thayuM ne te sAcuM che. cakravartI bahu duHkhI hoya. e duHkhI che mATe duHkhI dekhAyA. sukhI hoya te sukhI dekhAya. cakravartI to duHkhI nahIM hoya? "jema darzana thayuM tema zraddho." vizeSa jovuM hoya to cAlo mArI sAthe. jema tamane A darzana thayuM, tame je sTeja para juo cho te para zraddhA rAkho. tema zraddhAM." atyAre to dalIla karavI nakAmI che. vizeSa jovuM hoya to cAlo mArI sAthe. "ema kahI ene batAvavA nIkaLyA eTale cakravartI beThA che tyAM sTeja upara Ave che." cakravartInA aMtaHkaraNamAM praveza karyo. aMtaHkaraNa joIne peluM darzana samyapha hatuM ema meM mAnyuM. AhAhA ! A to bahu duHkhI che. tenuM aMtaHkaraNa bahu duHkhI hatuM. cakravartIne zeno bhaya hoya ema tamAro prazna hoya to ene paNa bhaya hoya. navA deza jItavAnA hoya, je che e paNa bIjA koI jItI na jAya eno bhaya hoya. enuM rakSaNa karavAnuM hoya che. anaMta bhayanA paryAyathI te tharatharatuM hatuM. kALa AyuSyanI dorIne gaLI jato hato. ene paNa AvaradA roja kapAtI hatI. ene paNa mRtyu AvavAnuM hatuM. hADamAMsamAM enI vRtti hatI, kAMkarAmAM tene prIti hatI, krodha, mAnano te upAsaka hato. enI vRtti, enI je mahArANIo hoya enI sAthe, viSaya, bhoga bhogavavAmAM hatI. te to hADamAMsanAM pUtaLAM hatAM. bIjuM zuM hatuM ? kAMkarA eTale rUpiyA. milakata. eno bhaMDAra paisAthI chalakAvo ja joIe. tijorI ane benka belensa vadhavuM ja joIe. ene krodha thAya tyAre AgalAne capaTImAM coLI nAMkhuM ema thAya. ane mAna evuM Upaje ke cakravartI jevo ahaMkAra koIne hoya nahIM. eTale te krodha, mAnano upAsaka hato. bahu du:kha tamAre majA thaI gaI. Aje tamane nATaka jovA maLaze. nATaka paisA kharacIne jovA jaIe chIe. paNa A nATaka to cauda guNasthAnakanuM che. ApaNuM potAnuM che. vAru, A devonuM darzana paNa samyaka samajavuM? A devonI aMdara dAkhala thayo ane meM je joyuM e zuM barAbara hatuM ? For Personal & Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 307 nizcaya karavA mATe indranA aMtaHkaraNamAM praveza karIe. sAdhAraNa deva nahIM, paNa indranA aMtaHkaraNamAM praveza karIe. cAlo tyAre - (te indranI bhavyatAthI bhUla khAdhI.) praveza karIe. bhavyatA AMjI nAkhe evI hatI. te paNa parama duHkhI hato. bicAro cavIne koI bIbhatsa sthaLamAM janmavAno hato. ene A devanuM AyuSya pUruM thavAnuM hatuM, devone avadhijJAna hoya eTale emAM joyuM to nIce koI bIbhatsa jagyAe eno have pachIno avatAra thavAno hato. mATe kheda karato hato. tenAmAM samyakdaSTi nAmanI devI vasI hatI. te tene khedamAM vizrAMti hatI. samyakdaSTi na hoya, to to hAyavoya kare, paraMtu A devamAM keTalIka samajaNa hatI, eTale vizrAMti hatI. e mahAduHkha sivAya tenA bIjA ghaNAMya avyakta duHkha hatAM. A moTuM du:kha, paNa e sivAya paNa indrane ghaNAM duHkha hatAM. paNa (nepaththa) - A jaDa ekalAM ke AtmA ekalA jagatamAM nathI zuM che? teoe mArA AmaMtraNane sanmAna ApyuM nathI. meM to badhAne AmaMtraNa ApyuM hatuM. A jaDa kema dekhAtAM nathI ? ane siddhanA AtmA kema dekhAtA nathI ? jaDane jJAna nahIM hovAthI tamAruM AmaMtraNa te bicArAM kyAMthI svIkAre ? jaDane jJAna nathI. tame bolo, paNa ene kyAM sAMbhaLavAnuM che ? tame AmaMtraNa ApyuM paraMtu ene kyAM eno khyAla ja che ? e to mAtra jaDa che. siddha (ekAtmabhAvI) tamAruM AmaMtraNa svIkArI zakatA nathI. tenI temane kaMI darakAra nathI." ene AvavAnuM koI kAraNa nathI eTale AvI zake nahIM. tyAM rahyAM rahyAM sukha ane AnaMda bhogave che. eTalI badhI bedarakArI ? AmaMtraNane to mAnya karavuM joIe; tame zuM kaho cho ? ATaluM bhAvathI ApaNe AmaMtraNa ApyuM chatAM ATalI badhI bedarakArI ? For Personal & Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta 'ene AmaMtraNa-anAmaMtraNathI saMbaMdha nathI. teo paripUrNa svarUpasukhamAM bIrAjamAna che.' e mane batAvo. ekadama bahu tvarAthI. 308 koNa ? siddhanA AtmAo. eTale jaDanI khabara paDI temaja siddhanA AtmAnI paNa khabara paDI. mAre jovuM che ema bhagavAnane kahe che. tenuM darzana bahu durlabha che. lo A aMjana AMjI darzana praveza bheLAM karI juo.' aMjana ApyuM. e saMpUrNa joI zake evuM. aho ! A bahu sukhI che. ene bhaya paNa nathI. kone ? cakravartIne bhaya che. indrane che paNa siddhanA jIvone bhaya nathI. zoka paNa nathI. hAsya paNa nathI. vRddhatA nathI. roga nathI. Adhiye nathI, vyAdhiye nathI, upAdhiye nathI. e badhuMya nathI. paNa... anaMta anaMta saccidAnaMda siddhithI teo pUrNa che. ApaNane evA thavuM che. basa jaldI karo. have AvuM thavuM che. krame karIne thaI zakazo. mAre siddha thavuM che, to kahe, hA, e krame karIne thaI zakAze. pagathiye pagathiye caDhI zakAze. krama brama ahIM cAlaze nahIM, ahIM to turata te ja pada joIe. 'jarA zAMta thAo. samatA rAkho; ane kramane aMgIkAra karo. nahIM to te padayukta thavuM nahIM saMbhave.' pagathiyAM to caDavAM ja paDaze ema ne ema uDAze nahIM. nahIM to mokSamAM javAze nahIM. aM sukha bhogavavAnuM banaze nahIM. 'thavuM nahIM saMbhave' e tamArAM vacana tame pAchA lyo. nahIM thaI zake, e tamArAM vacana pAchAM lyo. krama tvarAthI batAvo. ane te padamAM turata mokalo. mokSamArga batAvo. enAM pagathiyAM batAvo. e ThekANe eTale siddhagatimAM turata mokalo. 'ghaNA mANaso AvyA che. temane ahIM bolAvo. temAMthI tamane krama maLI zakaze.' juo have sTeja upara. sAdhaka hoya tene bolAvo. emAMthI tamane enAM krama maLI raheze. ichyuM ke teo AvyA : For Personal & Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abhyatara pariNAma avalokana 309 tame mAruM AmaMtraNa svIkArI AvyA te mATe tamAro upakAra mAnuM chuM. tame sukhI cho, e vAta kharI che zuM ? tamAruM pada zuM sukhavALuM gaNAya che ema ? tamAMthI ekAda javAba de che te badhAne lAgu paDe che. 'tamAruM AmaMtraNa svIkAravuM, na svIkAravuM evuM amane kaMI baMdhana nathI. ame sukhI chIe ke duHkhI tevuM batAvavAne paNa amAruM ahIM Agamana nathI. amArA padanI vyAkhyA karavA mATe paNa Agamana nathI. tamArA kalyANane arthe amAruM Agamana che." eka vRddha puruSe kahyuM. eTalA badhA hatA emAMthI eka jJAnI hatA ne mahAtmA hatA temaNe A javAba Apyo. kRpA karIne tvarAthI kaho, Apa mAruM zuM kalyANa karazo te. ane AvelA puruSonuM oLakhANa pADo. temaNe prathama oLakhANa pADI. A vargamAM 4-5-6-7-8-9-10-12 e aMka vALA manuSyo che. cothA guNasthAnakavALA, pAMcamAM guNasthAnakavALA, ema 6-7-8-9-10- 1ramAM guNasthAnakavALA ama judI judI bhUmikAvALA puruSo che. te saghaLA tame je padane priya gaNyuM tenA ArAdhaka yogIo che. tamAre je mokSa joIe che. jene tame priya gayuM, tame vAlu gayuM che tenA ArAdhaka yogIo che. ahIM beThA che ne te badhA paNa yogIo che. 4thI te pada ja sukharUpa che, bAkInI jagata vyavasthA ame jema mAnIe chIe tema mAne che. te padanI aMtaraMganI tenI abhilASA che. zenI ? siddhagatinI. paNa teo prayatna karI zakatA nathI, kAraNa ke thoDo vakhata sudhI temane aMtarAya che. aMtarAya zo ? karavA mATe taiyAra thAya eTale thayuM. vRddha :- tame tvarA na karo. jJAnI kahe che ke utAvaLa na karo. tenuM samAdhAna hamaNAM ja tamane maLI zakaze, maLI jaze. ThIka, ApanI te vAtane sammata thauM chuM. vRddha :- A "pa'nA aMkavALo e kaMIka prayatna paNa kare che. For Personal & Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 pAMcamA guNasthAnakavALo kAMIka puruSArtha kare che, bAkI '4'nA pramANe che. '6' sarvaprakAre prayatna kare che. paNa pramattadazAthI prayatnamAM maMdatA AvI jAya che. chaThThA guNasthAnakavALA prayatna kare che paNa pramAdathI puruSArtha karavAmAM maMdatA AvI jAya che. '7' sarvaprakAre apramattaprayatnI che. zikSAmRta e pUrepUro puruSArtha kare che. '8-9-10' tenA karatAM krame ujjavaLa, paNa te ja jAtinA che. '11'nA aMkavALA. (eTale 11mA guNasthAnakavALA.) patita thaI jAya che mATe ahIM tenuM Agamana nathI. darzana thavA mATe bArame ja huM-hamaNAM huM te padane saMpUrNa jovAno chuM. koNa ? vRddha mANasa kahe che. jJAnI kahe ke hamaNAM huM kSINamohaguNasthAnake pahoMcavAno chuM. ane mane paNa kevaLajJAna thavAnuM che. paripUrNatA pAmavAno chuM. AyuSyasthiti pUrI thaye tame joyeluM pada, eTale siddhagati temAM eka mane paNa jozo. pitAjI, tame mahAbhAgya cho. jJAnIne kahe che. AvA aMka keTalA che ? vRddha :- traNa aMka prathamanA tamane anukULa na Ave. 1, 2, 3 eTale paheluM, bIjuM, ane trIjuM guNasthAnaka e nakAmuM che. agiyAramAnuM paNa tema ja. tyAMthI paDAya che mATe anukULa nathI. '13-14' tamArI pAse Ave evuM nimitta rahyuM nathI. teramA guNasthAnakavALA ane caudamA guNasthAnakavALA tamArI pAse Ave tevuM koI kAraNa temane rahyuM nathI. '13' yatkiMcit Ave; paNa pUrva karma hoya to teonuM Agamana thAya, nahIM to nahIM. caudamAnuM AgamanakAraNa mAgazo nahIM, kAraNa nathI. 14 eTale to deha paDI jAya ane mokSamAM jAya. eTale ene AvavAnuM kAraNa nathI. For Personal & Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 311 (nepathya) eTale AkAzamAM pAchI vAcA thaI. "tame e saghaLAnA aMtaramAM praveza karo. huM sahAyaka thauM chuM. koNa kahe che ? jJAnI vRddha kahe che ke AMtarika rIte tame enI dazA prApta karatA jAo. cAlo. 4 thI 11 + 12 sudhI krame krame sukhanI uttarottara caDhatI laharIo chUTatI hatI. jema jema upalA guNasthAnake Ave ema ApaNA AtmAno AnaMda vadhato jAya. laharIo chUTatI jAya. vadhuM zuM kahIe? mane te bahu priya lAgyuM ane e ja mAruM potAnuM lAgyuM. priya ane potAnuM lAgyuM. A badho caLakATa che e potAno lAge to A potAnuM na lAge. A to aMdaranI samRddhi che. vRddha mArA manogata bhAva jANIne kahyuM e ja tamAro kalyANamArga. jJAnIe mArA mananA vicAro ane bhAva jANIne kahyuM. tamAre mokSe javuM hoya, kalyANa karavuM hoya to A ja mArga che. jAo to bhale; ane Avo to A samudAya rahyo. tamAre bhAgI javuM hoya to bhAgI jAo, ane amArAmAM bhaLavuM hoya to ahIM AvI jAo. lyo, cauda guNasthAnaka. Ane zuM kahyuM? UThIne bhaLI gayo. (svavicArabhuvana, vAra prathama) aMdaranuM potAnuM. A nATakano pahelo aMka pUro thayo. chellI samajaNa ApaNI AvI hovI joIe. kAyAnuM niyamitapaNuM, kAyAnuM niyamitapaNuM eTale zuM ? cha vAge UThe eTale cha vAge ja UThe. evI ja rIte jamavAno samaya, kAma karavAno samaya, ane sUvAno samaya e niyamita hoya. kAyAnuM niyamitapaNuM kevuM ? e ghaDiyALanA kAMTA pramANe cAle. e vAta puruSo amalamAM mUkI zake. bAkI je strIonuM For Personal & Private Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 2 zikSAmRta jIvana puruSAdhIna che e zuM karI zake ? vaLI jyAM puruSamAM ja ALasa hoya to strIo paNa zuM karI zake ? paNa puruSArtha karIne kAyAnuM niyamitapaNuM lAvavuM jarUrI che. vacananuM syAdvAdapaNuM, vacana sAcAM ja bolavAM joIe, nahIM to mauna dhAraNa karavuM joIe. syAdvAdapaNuM Ave kayAre ? yathArtha syAdvAda samajAya, badhA naya samajAya, ane anubhavamAM Ave to enI vANImAM phera na paDe. enI vANI avirodhavALI hoya che. mananuM odAsInyapaNuM, audAsIpaNuM eTale zuM ? harakha nahIM ane zoka nahIM enuM nAma audAsInyapaNuM. je udaya bhAgavIe chIe emAM harakha paNa nahIM ane zoka paNa nahIM. AtmAnuM muktapaNuM, (A chellI samajaNa) AtmAne mukta rAkhavo, kyAMya ene bheLavavo nahIM. mana, vacana, kAyAnA vyApAra sAthe AtmAne nahIM bheLavavAno. koNa lakhe che A ? kRpALudeva, A emaNe pote potAnI je khAnagI DAyarI che. emAM, potAnI je pariNati pote joyA kare che, enA uparathI, A noMdha karI che. paraMtu ApaNane e upayogI thAya ema che, jo ene yathArthapaNe samajIe to. Atma sAdhana AmAM zuM che ? kRpALudeve A hAtha-noMdha karI che. e kAMI tArIkha vAra kramasara nathI karI. pote beThA hoya ane kAMI yAda AvyuM to bAjumAM DAyarI paDI hoya e ughADe, ane je pAnuM nIkaLe tenA para teo lakhI nAMkhe. eTale kaI hAthanoMdha keTalAme varSe karI e nIkaLI zake nahIM. jyAre emanAM 'vacanAmRta'mAM to varasa vAra patro mUkyA che. vaLI sAdhakanI bhUmikA zuM che ane enA uparano kAgaLa-darekanI bhUmikA judI hoya to judo Ave. ane tArIkhamAM paNa e pote caDhatI dazAe jema Ave ema emanuM lakhANa bahu zaktivALuM, baLavAna asara thAya evuM hoya. ApaNe dhyAna dharIe tyAre ema vicAravuM joIe ke ApaNe dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI koNa chIe ? tenI noMdha AmAM karI che. dravya-huM eka chuM, asaMga chuM. sarva parabhAvathI mukta chuM. For Personal & Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAMtara pariNAma avalokana 31 3 A badhA mArA nahIM ? jene huM mArA karI beTho chuM te mArA nahIM ? to kahe "hA." huM eka chuM, ekalo Avyo chuM ane ekalo javAno chuM. ahIM to saMgamAM mohathI ApaNe badhAne bahu vaLagelA chIe. dhAro ke bAjumAMthI koI eka mANasa cAlyo jato hoya, te cIMtharehAla hoya to kAMI thAya ? ane te ApaNo putra hoya to zuM thAya ? khUba moha Ave. paraMtu AvI asaMgadazA bahu moDI Ave che. eno artha evo nahIM samajatA ke asaMgadazA bahu moDe Ave che to atyArathI ApaNe zuM karavuM ? e to AMtarika dazAnI vAta che. ApaNe karmadhArA ane AtmadhArAne judI pADIe ane amUka bhUmikAe AvIe tyAre e asaMgadazA Ave che. zuM parabhAva ? ke A zarIra chuM, patnI eTale mArI patnI, bhAI eTale mAro bhAI, putra eTale mArI putra, ghara eTale mAruM ghara, moTara eTale mArI moTara, ghareNuM eTale mAruM ghareNuM, beka belansa eTale mArI beMka belensa Ama parabhAvathI bharelA chIe ke parabhAvathI mukta chIe ? parabhAvathI mukta rahevuM ema kahe che. kAMI ApaNuM nathI. eka samaya paNa sAthe AvatI nathI. pachI kSetrathI zuM che ? te kahe che :kSetra-asaMkhyAta nijaavagAhanA pramANa chuM. asaMkhyAta pradezo che ane nijaavagAhanA eTale mArI A aMgUThAthI mastakanI Toca sudhI eTaluM kSatra huM rokIne beTho chuM. enA pramANamAM avagAhanA pAmuM chuM. kALathI zuM che ? te kahe che : kALa-ajara, amara, zAzvata chuM. svaparyAyapariNAmI samayAtmaka chuM. mArAmAMthI kAMI ghaTatuM nathI, huM amara chuM. mAre sadAye rahevAnuM che, maravAnuM nathI, kAyama TakanAro zAzvata chuM. potAnA svabhAvanA paryAya ane enI pariNativALo chuM. emAM ja rahevuM joIe. samaya eTale ApaNA upayoga. e jyAre eka samayavartI thAya, tyAre to kevaLajJAna Ave. saMpUrNa zuddha AtmA samayAtmaka che. (have bhAvathI huM koNa chuM ? te kahe che) bhAva-zuddha caitanyamAtra nirvikalpa draSTA chuM. zuddha eTale jarApaNa DAgha nathI. badhA ja DAgha kADhI nAkhyA tyAra pachInI sthiti. caitanya eTale ? jIvato jAgato, bhAgI zake, cAlI zake evo. A Tebala che te jaDa che. e cAlI zakaze ? ene upADIne mUkavuM paDaze. moTara hoya to paNa tene calAvavI paDaze. ene gerejamAM mukavI hoya to paNa calAvavI paDaze, koNa calAve che ? caitanya je AtmA te, caitanyanI AgaLa zuddha zabda che. eTale ke svaparaprakAzaka sthitimAM zuddhapaNe rahela. jJAnasvarUpI caitanya chuM. For Personal & Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zikSAmRta nirvikalpa eTale saMsAranI paristhitinI koI asara na thAya tevI sthiti, nirvikalpa sthiti sAthe draSTA eTale je kAMI hoya, sAme Ave tene zeyarUpe jovAnI zaktivALo. temAM jarApaNa pheraphAra ke vikAra nahIM karavAvALo phakta udAsInapaNe jovAvALo chuM. mAtra draSTA chuM. draSTA kone kahevAya ke ApaNane kAMI thAya nahIM. jANanAra, jANavAvALo draSTA sAkSI chuM. ApaNe cAlyA jatA hoIe ane akasmAta thAya to badhA "arere" karIe. paNa ApaNaneAtmAne kaMI thAya ? evo A AtmA che. ApaNA badhAnA zarIrane kAMI thAya, kuTuMbamAM kAMI thAya vepAramAM napho thAya ke nukasAna thAya to e kAMI mAruM nathI. huM mAtra eno draSTA chuM. ema thavuM joIe. paNa ApaNe mohamAM paDIne keTalAM badhAM karma bAMdhIe chIe! kAMI bheguM AvavAnuM nathI. chatAM savAre UThIe tyArathI rAtre sUIe tyAM sudhI svArthanI ja vAta che, paramArthanI nahIM. je adhyAtmika dazAmAM che ene to parIkSA tyAM thAya che ke svArthanI DigrI keTalI che, ane paramArthanI keTalI che ? AvuM thAya nahIM tyAM sudhI AgaLa kevI rIte vadhI zakAya? ThIka, ApaNe dravyathI, kSetrathI kALathI ane bhAvathI huM koNa chuM? evI kRpALudeve pote ApaNA mATe noMdha banAvI che, teo to A dazA pAmI gayA chatAM ApaNane upakArabhUta thAya mATe kahI gayA che. 12 mAraga sAcA mila gayA, chUTa gaye saMdeha; hotA so to jala gayA, bhinna kiyA nija deha. samaja, pioM saba sarala che, binU samaja muzakIla; ye muzakIlI kyA kahuM? ... kRpALudevane potAne A noMdha lakhatI vakhate khUba ullAsa Ave che. zuM kAma ? to kahe "mAraga sAcA mila gayA chUTa gaye saMdeha, "saMdeha zuM ? huM koNa chuM ? mane karma kema lAge che ? karma na baMdhAya enI koI rIta haze ? AtmA amara che ke kema ? A badhA saMdeha chUTI gayA. eka paNa saMdeha na maLe. barAbara potAnI oLakhANa thaI gaI. karmasahita je badhI paravastu vaLagelI hatI, e badhuM jalI gayuM, eno nAza thayo. dehane AtmAthI judo pADI dIdho. e judo che. ApaNe roja gAIe chIe paNa jema asi ne myAna. talavAra myAnanI aMdara hoya tyAM sudhI te eka ja lAge. myAna e ja talavAra lAge. paNa aMdarathI jyAre judA kare tyAre myAna juduM ane talavAra judI hoya. evI rIte A deha judo che ane aMdara rahelo AtmA judo che. ema kAyama ApaNane lAgyA kare, tyAre ApaNe e pramANe rahI zakIe. tyAre "bhinna kiyA nija deha" kahevAya. e samajAya tyAre sAva saraLa che kAraNa ke potAnA gharanI vAta che. atyAre to e potAnuM For Personal & Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Abhyatara pariNAma avalokana 315 ghara cUkI gayo che ane paramAM mazagUla thayo che. e yathArtha samajaNa Ave to saraLa che paNa "bina samaje muzkela" samajAya nahIM tyAM sudhI e durghaTa che- muzkela che. ane e muzkela na hota to ApaNe kyAranA mokSe cAlyA gayA hota. "ye muzakIlI kyA kahuM ?" ema praznArtha karIne mUkI dIdho che. A muzkelInI zuM vAta karuM ? ajJAnI mANasone keTalI muzkelI che ema kahIne pachI, nIce batAvyuM che : khoja piMDa brahmAMDakA, pattA to laga jAya; yehi brahmAMDa vAsanA, jaba jAve taba.... Apa ApakuM bhUla gayA, inase kyAM aMdhera ? samara samara aba ha sata he, "nahi bhUleMge phera... A brahmAMDa che. emAM ApaNuM brahmAMDa ApaNuM jagata e ApaNA paganA aMgUThAthI mastaka sudhI ApaNuM jagata che. enI aMdara khoja , gota to patto lAgI jAya ke tuM koNa che ? e tane hAtha Avaze. yehi brahmAMDa vAsanA-paNa A zarIra che, e tuM joIza to e vAsanAthI bhareluM jaNAze, keTalI jAtanI vAsanAo hoya che. koI AgalA bhavanA saMskAro ane atyAre paNa sAcI samajaNa na hoya to mArga kapAya nahIM. jaba jAve taba... A vAsanAno kSaya thAya tyAre mAraga kapAya. kupALudeva kahe che ke : pote potAne bhUlI gayo che e keTaluM moTuM aMdhAruM kahevAya. AnAthI moTuM aMdhAruM hoya ? ApaNe badhuM jANIe chIe. ApaNe jagatamAM DAhyA gaNAIe, moTA kahevAIe chIe. pAMca jaNA pUche che. paraMtu ApaNe pote potAne jANatA nathI. A kevuM moTuM aMdhAruM kahevAya ! pachI kRpALudeva kahe che ke have to e yAda Ave che ke huM pote potAne bhUlI gayo hato to mane hasavuM Ave che. "nahi bhUleMge phera." have to e bhUlavApaNuM kyAM che ? eka phere-ekavAra pragaTa thAya bhagavAna AtmA pachI e jAya nahIM eTale kahe che ke have to kyAreya ene bhUlavo nathI. jahAM kalapanA - jalapanA, tahAM mAnuM duHkha chAMI, miTe kalapanA - jalapanA, taba vasUtina pAI. 5 he jIva ! kyAM icchata have? hai icchA duHkha mUla; jaba icchAkA nAza taba, miTe anAdi bhUla. 7 ApaNA magajamAM phIlma cAlatI hoya che - Akho divasa. tame navarA paDazo eTale zAno vicAra karazo ? Ayojana, Ayojana ane Ayojana. AnuM Ama karavuM che ane AnuM tema karavuM che. A Ama na karavuM. phalANAne maLavuM che. A badhI kalpanA ane jalpanA eTale saMkalpo che. pachI vikalpa e vividha prakAranA cAlatA ja hoya che; ane e jyAM sudhI cAle tyAM sudhI janama-maraNa rahe. zA mATe rahe ? e kalpanAthI. mana je eno vepAra kare che ethI ja karma baMdhAya che. manano vepAra baMdha thAya to ja karmo baMdhAtAM baMdha thAya. to pachI jUnAM karmo ja bAkI rahe. eka For Personal & Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zikSAmRta koThImAM dasa maNa dANA ke cokhA bharyA hoya ane roja kilo, kilo kADhatA hoIe to e baso divase pUrA thAya ke nahIM ? uparathI nAMkhavAnuM to che nahIM. A to eka kilo ochuM thAya tyAre pAchuM pAMca kilo jeTaluM bAMdhIe chIe. e jUnA karmo bhogavatAM, bhAMgavatAM navAM karmo bAMdhIe chIe. sukha hoya tyAM ahaMkAra thAya ke mArA jevo sukhI koI nahIM, moja zokhamAM ja rAce, duHkha hoya to du:khanAM rodaNAM raDe. miTe kalapanA-jalapanA, taba vastu tina pAI." vastu traNa kaI ? samyajJAna, samyagadarzana ane samyakucAritra. e prApta thAya. ane jenA phaLarUpe mokSa maLe te sAcuM sukha maLe. he jIva ! hajI tuM kema icche che ? ApaNe kAMI icchIe chIe ? lAkha hoya, ane pAMca lAkha thAya to sAruM ema icche che. ane pAMca lAkha hoya e paccIsa lAkha icache che. ane paccIsa lAkha hoya e pacAsa lAkha icche che. ane pacAsa lAkha hoya e ema icche che ke eka karoDa thAya to sAruM. paNa kRpALudeva kahe che ke "he icchA duHkha bhUla.' to icchA bilakula na thAya. koI vastu mATe jhAMvA na mArIe evuM thAya kharuM ? to jo evuM thAya to duHkhanAM mULa jAya. jyAre icchAnA nAza thAya tyAre miTe anAdi bhUla. A bhUla kyArathI cAlI Ave che ? anAdithI. ane anAdithI ApaNe janama-maraNa karatAM AvIe chIe. aisI kahaoNse mati bhaI, Apa Apa he nAhi, ApanakuM jaba bhula gaye, avara kahase lAI. Apa Apa e zodhase, Apa Apamila jAya; Apamilana naya bApako, ............ AvI buddhi kAyamathI cAlI Ave che, e ajJAnane lIdhe che. Apa Apa e huM nathI ema nathI kahatA paNa ema kahe che ke huM A zarIra chuM. A zarIra e A bhavanuM bAMdheluM che. enuM nAma, enA sagAsabaMdhI, kuTuMbIo e huM chuM ema mAnIe chIe. ane huM koNa chuM e bhUlI gayA chIe. 'ApanakuM jaba bhUla gayuM, avara kAMse lAI." potAne bhUlI gayo to bIjuM badhuM kyAMthI AvyuM. je potAnuM mAnyuM e AtmA saMbaMdhI RNAnubaMdhavALA che. paNa AtmAne oLakhato nathI AgalAnA kuTuMbIonA) paNa zarIrane oLakhe che ane potAnA paNa zarIrane ja oLakhe che. A adhUruM mUkyuM che. potAnI zodha karo. tame tamArAthI jarAya paNa dUra nathI, paNa A duniyA, duniyAnI cIjavastuo ane temAM tamArA mohane lIdhe A bhavanA badhA saMbaMdhIone ApaNA mAnyA che. e sivAya ApaNe koI bIjA chIe ene goto, ane zodho. to zuM thAya ? 'Apa Apa mila jAya, to cokakasa tame potAne gAtI zakazo. ane eka vakhata gAtyA eTala basa A bhava saphaLa thaI gayo. Apa milana naya bApako...' ema kahIne bAkI rAkhyuM che. pota For Personal & Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akhyatara pariNAma avalokana 317 maLe. nya to ghaNA che paNa bApako eTale nizcaya nayathI potAno AtmA e pakaDAI jaze tyAre bIjA naya badhA chUTI jaze. 14 hota AsavA parisavA, nahi InameM saMdeha; mAtra daSTikI bhUla hai, bhUla gaye gata ehi. Azrava eTale pApa AvavAnAM garanALAM. pAMca indriyo, (hindu dharma pramANe dasa indriyo) kaSAya, yoga vigere badhAM pApanAM garanALAM che. pApa tyAMthI cAlyuM Ave che. kyAM sudhInuM pApa kahyuM? to kahe ke AjathI cAra, pAMca bhava pahelAM eka mila karI hoya. have tyAra pachI cAra bhava cAlyA gayA. atyAre pAMcamo bhava cAle che. e milamAM je pApa thayAM eno hisso ApaNane cAlyo Ave. e kyAM sudhI cAlyo Ave ? ApaNuM ajJAna dUra thAya tyAM sudhI eTale samyagadarzana thAya, graMthibheda thAya tyAre baMdha thaI jAya. eTale pachI navA karma na baMdhAya. e mATe ApaNe jAgRta rahevuM joIe. e AzravanAM kANAM, chidro ApaNe pUrI devA joIe. vahANamAM chidro hoya to temAM pANI bharAya ane pANI bharAya to vahANa DUbe. eTale vahANa na DUbe te mATe kANAM pUrI devAM joIe. e ja AzravanAM dvAra e saMvara thaI jAya che. kRpALudeva ema kahe che ke emAM kAMI zaMkA nathI, mAtra dRSTikI bhUla che. paraMtu dRSTinI bhUla maTADavI ema sahelI che ? daSTinI bhUla zuM ? A dehadRSTi. A deha eTale huM. A dehanAM sagAM eTale mArAM sagAM A dehanI saMpatti eTale mArI saMpatti. A ja mithyAtva che. A ja darzanamoha che. e jyAre cothe guNasthAnake Ave tyAre ene graMthibheda thAya. samyagdarzana pAme. pachI e badhAM garanALAM baMdha thAya. AgalAM karma to khape, paNa navAM paNa karma udaya bhogavatAM chatAM na baMdhAya evI kUMcI hAtha Ave. eTale navAM karma baMdhAya nahIM. ApaNe darzanamoha upara ghA karavAno che. darzanamohane kADhavAno che. e rIta ApaNe zIkhavI joIe. e sahelI vAta nathI. A duniyAnI jeTalI vaLagaNA che e badhI choDI devI joIe. choDI devI eTale jaMgalamAM javuM ema nahIM, paNa aMdarathI jene ApaNAM mAnyAM che - mohathI, mAyAthI, e mArApaNuM choDI devuM joIe. jyAre samyagadarzana thAya tyAre e maTe... A carmacakSuthI kAMI sAcuM jaNAtuM nathI. eTale divyadRSTi, e divya netro meLavavAM joIe. e divya netro Ave eTale dRSTi savaLI thaI jAya. For Personal & Private Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zikSAmRta racanA jina upadezakI, paramottama tina kAla; InameM saba mata rahata hai, karate nija saMbhAla. jinezvara bhagavAne, arihaMta deve je kahyuM che temAM badhA darzano AvI jAya che. arihaMta eTale aMdaranA duzmano jeNe kADhayA che e. emAM kyAM jainanuM nAma Ave che ? arihaMta devaenI racanA kevI che ? ke traNe kALamAM parama uttama, ane bIjAM darzanonI sAthe sarakhAvatAM paNa savagI che. bIjAM darzanoe eka, eka aMga pakaDyA che, eka, eka naya pakaDyA che, paNa jaina darzane badhA nanya pakaDyA che. jaina darzana kahe che ke A hindu dharma kahe che e sAcuM che paNa te eka apekSAe. bauddha darzana kahe che e paNa sAcuM, paNa te eka apekSAe. ane e badhAM aMgone jaina darzana judI judI apekSAe mAne che. eTale sAcI je dRSTi AvavI joIe e Ave che 'InameM saba mata rahita che:- jema AMdhaLA mANaso hAthIne jue to jenA hAthamAM pUMchaDI AvI e kahe ke hAthI doraDA jevo che. jenA hAthamAM paga Avyo te kahe ke hAthI thAMbhalA jevo che. jenA hAthamAM peTa AvyuM te kahe ke hAthI divAla jevo che. jenA hAthamAM kAna AvyA te kahe che ke hAthI sUpaDA jevo che. jenA hAthamAM lUMTa AvI te kahe ke hAthI sAMbelA jevo che. A pramANe badhA mata che. tyAre jaina dharma te badhAthI UMco che. je dekhato mANasa che. je jue che tene to khabara paDe ke hAthI kevo che. te kahe ke tame badhA aMze sAcA cho, paNa sarvAge bIjuM che. enA jevuM che. amArA guru pU. choTAbhAI Ama hasAve ke juone lADacaMdabhAI ekano paga lIdho, Ano kAna lIdho, AnI pUMchaDI lIdhI, AnI sUMDha lIdhI, peTa lIdhuM, e badhuM bheguM karIne "sabase baDe hama." A jaina darzana evuM che. AgaLa kahe che ke "karate nija saMbhAla" - badhA mata enI aMdara AvI jAya che. ane e matanI dRSTie potAnI saMbhALa karI zake che. jina so hI hai AtamA, anya hoI so karma; karma kare so jina vacana, tattvajJAnIko marma. jina eTale sarvAge zuddha saMpUrNa AtmA. e sivAyanuM je kAMI che e karma ja che. eTalA mATe ja ApaNe atyAra sudhI janama maraNa karIe chIe. to karmano nAza koNa kare che? to kahe che ke jinezvara bhagavAnanAM vacana. jinezvara bhagavAnanAM vacana yathArtha ApaNe samajIe to ApaNAM karmono nAza avazya thAya. tattvajJAnIo A jANe che. eno A marma che. je paMDito kAzImAM bhaNyA che, vyAkaraNatIrtho, nyAyavizArado badhA che, emanA hAthamAM zAstro phare che paNa e eno marma yathArtha samajI zakatA nathI. e koNa jANe ? je anubhavI hoya te jANe. jene jJAna thayuM hoya e For Personal & Private Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 319 jANe. jJAna thayuM hoya ethI ja ajJAna nAza pAme. e mArga pakaDe to ajJAnano nAza thAya. ajJAna eTale aMdhAruM. ApaNane be AMkho che, chatAM ApaNe AMdhaLA chIe. jJAna thAya to dekhatA thaIe. jaba jAnyo nijarUpako, taba jAnyo saba loka; nahi jAnyo nijarUpako, saba jAnyo so phoka. jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. A kaDI ema kahe che ke jeNe potAnA AtmAne jANyo, tene AkhA jagatanuM, cauda rAjalokanuM jJAna thayuM. cauda pUrvadhArI hoya paNa aMze nyUna eTale AtmAno anubhava ke jANapaNuM na hoya to ene saba jAnyo te phoka. je je jANyuM te badhuM phoka che nakAmuM che. enuM jJAna enA janma maraNa TALanAruM nathI. ehi dizAkI mUDhatA, huM nahi jinarSe bhAva; jinameM bhAva binu kabU, nahi chUTata duHkhadAva. jenA bhAvamAM dizAmUDhatA che. mohanIya karma e mUDhatA che-dizA bhrama che-darzana moha che. eTale zuM ? to kahe ke pUrva tarapha eka gAma AvyuM che, tyAM javuM che paNa pazcima tarapha cAlavA mAMDyuM che. pazcima dizAne ja pUrva dizA che ema te mAne che, e bhrama che. e bhrama kayo che ? to kahe che ke "A deha ja huM chuM' ema je mAne che te. huM koNa chuM tenI tene khabara nathI. paramAtmA kevA hoya enI ene khabara nathI. jyAM sudhI A dizAnI mUDhatA jaze nahIM ane sAco bhAva pragaTa thaze nahIM tyAM sudhI A janama maraNanAM du:kha maTavAnAM nathI. vyavahArase deva jina, nicese che Apa; ehi bacanameM samaja le, jinapravacanakI chApa. pahelAM bhagavAnane eTale arihaMtadevane oLakhavA paDaze. oLakhavA eTale jANavA paDaze ke enA kayA guNa ane lakSaNa che. eNe kayA guNa prApta karyA che, ane kayA doSa kADhyA che, e barAbara samajavuM joIze. evA ja ApaNA Adarzo hovA joIe. lakSa hovuM joIe. ApaNe jina thavuM che to je thavuM che e kevA hoya e pahelAM jANavuM joIe. e jANyA pachI emaNe je karyuM e pramANe karavuM joIe. eka vakhata e paNa ApaNA jevA ja hatA. emane paNa karma hatAM, janma maraNa hatAM. e kevI rIte mokSe gayA e jANyA pachI, eno mArga jANyA pachI e pramANe cAlavuM joIe. AdhAra kona ? sarvajJa devano- arihaMta devano AdhAra. ' nicaise hai AMpa' - e vyavahArathI jyAre potAno AtmA pragaTa thaI jAya tyAre nizcayathI ApaNe pote ja bhagavAna thaI jaIe. "ehi bacanameM samaja le, jinapravacanakI chApa." A For Personal & Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 20 zikSAmRta vacana evAM che, jeNe nizcayathI yathArtha rIte anubhavathI varNana karyuM che e jinapravacana che. e jinapravacananI chApa che eTale kAMIpaNa saMzaya rAkhyA vagara, tArA manamAM ene avadhAra ane e ja pramANe puruSArtha kara ehi nahIM kalpanA, ehI nahIM vibhaMga; jaba jAgeMge AtamA, taba lAgeMge raMga. A kaMI kalpanA nathI ane A to anubhavanI vAta che. tema A virbhAgajJAna paNa nathI. virbhAgajJAna e ajJAnano bhAMgo che. ajJAna e paNa jJAna ja che, paNa asamyakajJAna che, khoTuM jJAna che, sAcuM nahIM. tamAro AtmA jyAre jAgaze, yathArtha samajaze, manamAM puruSArtha karavAno saMkalpa karaze taba lAgeMge raMga, tyAre tamane eno raMga lAgaze ke ApaNe paramezvara thavuM che, eTale jene raMga lAge te puruSArtha kare to e paNa bhagavAna thaI zake che, bhale ne be, traNa bhave; eTale ke A bhava, eka devano bhava ane trIjo-eTale trIjA bhave to e mokSe jAya, tyAM sudhI A kALamAM pahoMcI zakAya che. atyAre mokSa nathI evAM vAkyo sAMbhaLIne ApaNane doDavuM hatuM ane DhALa maLyo, ema mAnIne besI rahezo nahIM. 19 kRpALudeva pote potAnA mATe kahe che. chatAM A vAta ApaNane badhAne lAgu paDe evI che. mATe tenA para vicAra karo. te dazA zAthI avarAI ? ane te dazA vardhamAna kema na thaI? lokanA prasaMgathI, mAnecchAthI, ajAgRtapaNAthI, strI Adi pariSahano jaya na karavAthI. AtmajAgRti rUpa dazA para AvaraNa kema AvyuM ? lokanA prasaMgathI. tethI e vadhAre avarAI. kuTuMbIono saMga, sagAo, mitrono saMbaMdha thavAthI, mAnanuM poSaNa thAya evI icchAthI, jJAna pratye ajAgRtapaNuM thavAthI temaja puruSavedanA udayane kAraNe strIpariSahano jaya na thavAthI. AtmAnuM baLa-jAgRti rUpI baLa ochuM paDavAthI. je kriyAne vize jIvane raMga lAge che, tene tyAM ja sthiti hoya che, evo je jinano abhiprAya te satya che. jyAM ApaNane raMga lAge tyAM sthiti thAya. emAM pote to ghaNuM lakhyuM che. tyAM sudhI kahyuM che ke mANasa TopIno vyApAra karato hoya ane TopI, TopI karato hoya to ene AtmA TopI jevo For Personal & Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 3 21 dekhAya. jene Akho divasa je raTaNa hoya evI sthiti hoya. je kriyAne vize raMga lAge che evI sthiti hoya. trIsa mahA mohanIyanAM sthAnaka zrI tIrthakare kahyAM che te sAcAM che. saMgamAM rahevuM nahIM, kAraNa ke mohanIyanAM trIsa sthAnaka kahyAM che, e varjavAM joIe. paraMtu ApaNe to emAM ja bharyA paDyA chIe. DULyA chIe. anaMtA jJAnI puruSoe jenuM prAyazcita kahyuM nathI, jenA tyAgano ekAMta abhiprAya Apyo che evo je kAma tethI je muMjhAyA nathI, te ja paramAtmA che. brahmacaryane keTaluM badhuM mahattva ApyuM che ! eTale e pAMca mahAvratamAM e vrata ghaNuM kaThina manAyuM che. ethI devagati to thAya ja, paNa pachI keTalAka mokSa tarapha prayANa kare ane keTalAkane paribhramaNa paNa thAya. samajIne A raste janArA hoya to devagati e vacamAM visAmo levAno che. mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjasAheba ema kahe che ke je Akho divasa cAlyo hoya eNe rAtre visAmo levo joIe. evI rIte AtmAne visAmo levAnuM sthAna devagati che. paNa kevA jIvone-samyakdRSTi jIvone. bIjAne nahIM. saMsAra taraphanuM pAchuM enuM prayANa to cAlu ja hoya. 20 kRpALudeve potAnA AtmAnI, potAnI pariNatithI pote ja je vAto karI che e ApaNane paNa upayogI thAya paNa temAM sAdhakanI dazAno vicAra karavo joIe. darekanI dazA, pariNati, udaya karmo badhuM juduM juduM hoya che. A dazA prApta hoya evA amuka ja jIvo che ke je AnA upara atyAre vicAra karIne pragati karI zake. evA adhikArI jIvo pAse ja te rajU karAya. koI brahmarasanA bhogI, koI brahmarasanA bhogI, jANe koI viralA yogI, koI brahmarasanA bhogI. koI koI viralA A jANe che. badhAne AnI khabara nathI. 21 2-2-3mAM - 1951 poSa vada bIje 1951ne divase A noMdha karI che. (2jI tithi eTale bIja, rajo pakSa eTale zukala ane kRSNa pakSa eTale vada, 3mA eTale trIjo mahino poSa) For Personal & Private Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 22 zikSAmRta dravya - eka lakSa. kRpALudevane keTalA rUpiyA joIe che ? eka lakSa. e konA mATe. emanA pitAzrInuM, AgalA bhavanuM devuM hatuM, e pUruM karavAne mATe joIe che. kSetra - mohamayI. muMbaImAM temano udaya che. kALa - mAM.va. 8 - 1 eka varSa ne ATha mAsa. A tArIkhathI. udayabhAva. rahevAnuM kevI rIte ? vicare udaya prayoga' pramANe. jema udayamAM Ave tema ane pAchuM samabhAvathI, samapariNatie. pachI nIce lakhyuM che. dravya - eka lakSa udAsIna kyAre e eka lakSa bhegA thaze, e bAbatamAM udAsIna che. bhAva - kSetra - mohamayI kALa - icchA mA.-va. 8 - 1 kALa-eka varSa ATha mAsa A icchA che. tyAra pachI choDI devuM che. zuM? vepAra. bAkI vedane to vAra che. bhAva - udayabhAva prArabdha rahevAnuM kevI rIte ? jema prArabdha hoya, jema udaya Ave, tema bhogavavuM. 23 aprApyakArI. mana aprApyakArI. cetananuM bAhya agamana (gamana nahIM te) For Personal & Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 3 23 24 jJAnI puruSone samaye samaye anaMtA saMyamapariNAma vardhamAna thAya che, ema sarvaze kahyuM che te satya che. 'samaya' to eTalo sUkSma kALa che ke ApaNe eka maTakuM mArIe emAM to keTalA badhA 'samaya' cAlyA jAya. have jene jJAna prApta thayuM che evA jJAnIone samaye samaye anaMta saMyama pariNAma vardhamAna thAya che. te saMyama, vicAranI tIkSNa pariNatithI tathA brahmarasa pratye sthirapaNAthI utpanna thAya che. e zAMtarasa pratye sthira thAya che. jeTaluM sthira thavAya eTalo ApaNo saMyama vadhato jAya che. AMtarika saMyama. zrI tIrthakara AtmAne saMkocavikAsanuM bhAjana yogadazAmAM mAne che, te siddhAMta vizeSe karI vicAravA yogya che. jyAM sudhI janma maraNa che tyAM sudhI AtmAnA pradezono saMkoca vikAsa thAya che. kIDImAM kIDI jeTalI avagAhanA rahe ane hAthamAM hAthI jeTalI avagAhanA rahe. janma maraNa maTI gayA. mokSe gayA. tyAre to ene chello bhava hoya te vakhatanA dehanI jeTalI avagAhanA hoya tenA 1 3 aMze UNuM eTalI jagyA e siddhazilAmAM roke. 2 3 eTale RSabhadevane 500 dhanuSanI kAyA hatI, eTale 500 x 2/3 = 1OOO3 dhanuSa. mahAvIra svAmInI 7 hAthanI kAyA hatA to 7 X 2/3 = 14/3 = 5 hAthamAM thoDI pUna eTalI jagyA e siddhazilAmAM roke, have kyAM 500 dhanuSya ane kyAM pAMca hAtha. chatAM baMnenuM sukha sarakhuM hoya to ApaNane prazna thAya ke kevI rIte badhA tyAM samAI zakatA haze ? to kahe ke ahIM atyAre A dIvAno prakAza che, ahIM bIjA pAMca dIvA mUkIe to teno prakAza paNa A prakAzamAM samAI jAya. have temAM kayo prakAza kono che e dekhAya nahIM, chatAM dareka dIvAnA prakAza svataMtra che. ema ja siddhazilAmAM siddhAtmAonI avagAhanA rahelI che. 26 dhyAna rAkho. AmAM je dhyAna kare che emAM zuddha AtmAnuM. zuddha AtmA kevo hoya ? siddhano AtmA kevo hoya ke kevaLajJAna prApta thayA pachI ApaNI zuM dazA hoya e dhyAnamAM vicAravA mATe pote A pramANe dhyAna kare che. For Personal & Private Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 24 zikSAmRta cit dhAtumaya cid mULa svarUpa cit eTale to know eTale jJAnathI saMpUrNa ApaNo AtmA che. paramazAMta, aDaga merUnI peThe Dage nahIM, ekAgra, eka svabhAvamaya asaMkhyAta pradezAtmaka puruSAkAra puruSano AkAra. cidAnaMda ghana cidu ane AnaMda eTale jJAna ane AnaMdano ghana eTale Akho nakkara hoya, ema tenuM dhyAna karo. jJA va dava jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAre ghAti karmono AtyaMtika abhAva. pradeza saMbaMdha pAmelAM have bAkInAM aghAtI karmo pUrva niSpanna, je karma AgaLa bAMdhyAM che te. sattAprApta, atyAre sattAmAM rahelAM che te. udayaprApta, udIraNAprApta cAra evA nA.go.A. vedanIya nAma, gotra, AyuSya, vedanIya, vedavAthI abhAva jene che evuM zuddhasvarUpa jina eTale bhagavAna cikyUrti jJAnanI mUrti sarva lokAlokabhAsaka camatkAranuM dhAma. AvA bhagavAna che. AtmA che. enuM dhyAna karavuM joIe. 32 dhanya re divasa A aho, jAgI re zAMti apUrva re; daza varSe re dhArA UlasI, maTyo udayakarmano garva re. dhanya For Personal & Private Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 325 Ajano divasa mAro dhanya che ema kRpALudeva potAnI DAyarImAM lakhe che kAraNa ke mane apUrva zAMti Aje pragaTa thaI che. apUrva eTale pUrve koI divasa na pragaTI hoya tevI. "daza varSe re dhArA UlasI" - daza varSa thaI gayAM, mahenata karatAM, tyAre A ullAsamaya dhArA prApta thaI che. ane tethI "mo udayakarmano garva re." udayakarma to badhAne Ave; jJAnIne paNa Ave ane ajJAnIne paNa Ave. paNa e bhogavatAM, ajJAnIne navAM karma baMdhAya che. tyAre jJAnIne nirjarA thAya. e udaya karma bhogave paNa ene navAM karma na baMdhAya. eTale eno garva maTI gayo. udayakarmathI Aja sudhI hAratA hatA te eno garva maTI gayo. ogaNIsase ne ekatrIse, Avyo apUrva anusAra re; ogaNIsaseM ne betAlIsa, adbhuta vairAgya dhAra re. dhanya ogaNIsaso ne ekatrIsanI sAlamAM, (emano janma thayo hato ogaNIsasone covIsanI sAlamAM,) eTale jyAre emane sAta varSa pUrAM thayA tyAre emane pUrvabhavanuM jJAna thayuM hatuM. smazAnamAM, bAvaLa uparathI, citAne baLatI jue che ane e sAta varSanA chokarAne ema thAya ke are ! A kAle hAlatA cAlatA hatA, ane Aje, lAkaDAne bALe ema, ene bALI nAMkhe che. A zuM che ? emAM vicAre caDhayA to potAnA pUrvabhavanuM emane jANe tAdaza jotAM hoya tevuM jJAna thayuM. pachI ogaNIsaso ne betAlIsamAM eTale 18 varSanI uMmare khabhA para khesa nAMkhIne beThA che, jAmanagarI pAghaDI bAMdhI che ne lAMbo koTa paheryo che, tyAre ekadama evo vairAgya Avyo; khasyo khase nahIM evo e vairAgya hato. ogaNIsaseM ne suDatAlIse, samakti zuddha prakANyuM re; zruta anubhava vadhatI dazA, nija svarUpa avabhAsyuM re. dhanya trevIsa varSa pUrAM thayAM, tyAra pachI 24muM varSa bese e vacamAM emane zuddha samakti prakAzyagraMthibheda thayo, ane AtmAno anubhava thayo, eTale zuddha samakita prakAzya. AtmasiddhinI 110, 111 ane 112 kaDI lakhI te samakitanI che. ethI zrutajJAna eTale je vAMcyuM hatuM. tenAthI ane dhyAna karavAthI anubhava dazA ema ne ema vadhatI cAlI. "nija svarUpa avabhAsyuM re" potAne AtmAno ughADa thayo. AtmAno sAkSAtkAra thayo. tyAM Avyo re udaya kAramo, parigraha kArya prapaMca re; jema jema te haDaselIe, tema vadhe na ghaTe eka raMca re. dhanya emAM koNa jANe zuM banyuM, evo udaya Avyo ke pravRtti ema ne ema vadhatI jaM cAlI. For Personal & Private Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 26 zikSAmRta parigraha paNa vadhyo ane prapaMca paNa vadhyo. ene jema jema haDaselIe tema tema ocho na thayo paNa e vadhato ja gayo, vadhato ja gayo. ekamaMca paNa ghaTe nahIM, paNa vadhe. vadhatuM ema ja cAliyuM, have dIse kSINa kAMI re; krame karIne je te jaze, ema bhAse manamAMhI re. dhanya pravRtti vadhatI ja gaI paNa have kAMI jANe ochuM thayuM hoya ema dekhAya che. eTale teo kahe che ke "krame karIne e pravRtti sAva ochI thaI jaze ema mArA manamAM have bhAse che-lAge che." yathA hetu je cittano, satya dharmano uddhAra re; thaze avazya A dehathI, ema thayo niradhAra re. dhanya have mArA cittamAM ema lAge che ke satya dharmano, zrI mahAvIra bhagavAnanA sanAtana dharmano, uddhAra mArAthI thaze- avazya A dehathI thaze, ema have mane cokkasa lAge che. AvI apUrva vRtti aho, thaze apramatta yoga re; kevaLa lagabhaga bhUmikA, sparzIne deha viyoga re. dhanya apUrva vRtti eTale aMtaravRttinuM apUrvapaNuM. tethI mAro apramatta yoga eTale apramatta guNasthAnaka-mana, vacana, kAyAnAM sthira yoga e cokkasa mane prApta thaze. ane kevaLa lagabhaganI bhUmikAne sparzIne mAro A deha paDaze, ema mane have lAge che. , avazya karmano bhoga che, bhogavavo avazeSa re; tethI deha eka ja dhArIne, jAzuM svarUpa svadeza re. dhanya aMdara jouM chuM to have karmano bhAga thoDoka ja bAkI rahe che. bahu jhAjhAM karma nathI. eTalA mATe eka deha dhArIne svarUpanAM svadezamAM eTale mArA potAnA dezamAM-svabhAvamAM mokSamAM, siddhAlayamAM huM jaIza, ema kRpALudeva lakhe che. 37 zrImAna mahAvIra svAmI jevAe aprasiddha pada rAkhI gRhavAsa vedyo-gRhavAsathI nivRtta thaye paNa sADAbAra varSa jevA dIrghakALa sudhI mauna AcaryuM. mahAvIra bhagavAna trIsa varSa gharamAM rahyA hatA. 28me varSe emanAM mAtA-pitAno svargavAsa thayo. tyArabAda be varSa emanA moTAbhAInA kahevAthI gharamAM rahyA. paNa tyAre emane koI oLakhatuM haze ke A tIrthaMkara che ? eTale 'aprasiddha pada rAkhI" aMdara to emanI dazA hoya For Personal & Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 3 27 ja chatAM emanA udayamAM gRhavAsa hato. 'aprasiddha pada rAkhI' eTale potAne AtmajJAna che, kSAyika sthiti che e vAta koIne jaNAvA dIdhI nahIM, sAmAnya vyakti tarIke ja rahyA paNa saMpUrNa tyAgInI sthitimAM. rAta ne divasa, sADAbAra varSa sudhI ugra tapazcaryA karatA rahyA. satata mauna rAkhatA. emanAM karma eTalAM badhAM bhAre hatAM ke ema kare nahIM to emanAM karmano kSaya thAya nahIM. nidrA tajI viSama pariSaha sahyA eno hetu zo? ane A jIva Ama varte che, tathA Ama kahe che, eno hetu zo ? banneno hetu eka ja che. emane paNa udaya Ave, e karma samabhAve vedavAnAM che. ane A jIva eTale kRpALudevano jIva, e Ama varte che, bAhya pravRttirUpa vepAra kare che, gRhavAsa bhogave che, e emane paNa udaya samabhAve vecavAno che. ApaNe paNa Ama ja vartIe chIe ne? je puruSa sadgurunI upAsanA vinA nija kalpanAe AtmasvarUpano nirdhAra kare te mAtra potAnA svacchaMdanA udayane vede che, ema vicAravuM ghaTe che. je jIva puruSanA guNano vicAra na kare, ane potAnI kalpanAnA Azraye varte te jIva sahajamAtramAM bhAvavRddhi (saMsAra vadhArI de che.) utpanna kare che. kema ke amara thavA mATe jhera pIe che. keTaluM sacoTa lakhyuM che ! 38 sarvasaMga mahAzravarUpa zrI tIrthakare kahyo che, te satya che. AvI mizraguNasthAnaka jevI sthiti kyAM sudhI rAkhavI? je vAta cittamAM nahIM, te karavI, ane je cittamAM che temAM udAsa rahevuM evo vyavahAra zI rIte thaI zake? vezyaveSe ane nigraMthabhAve vasatA koTi koTi vicAra thayA kare che. veSa to vANiyAno che. pravRtti paNa evI ja kare che. ane gRhasthAvAsamAM che. emanI graMthi chedAI gaI che. emane vepAra sAthe kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. saMsAra sAthe kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. veSa ane te veSa sabaMdhI vyavahAra joI lokadaSTi tevuM mAne e kharuM che, ane nigraMthabhAve vartatuM citta te vyavahAramAM yathArtha na pravartI zake te paNa satya che; je mATe evA be prakAranI sthiti karI vartI zakAtuM nathI, kema ke prathama prakAre vartatA nigraMthabhAvathI udAsa rahevuM paDe to ja yathArtha vyavahAra sAcavI zakAya ema che, ane nigraMthabhAve vasIe to pachI te vyavahAra game tevo thAya tenI upekSA karavI ghaTe, jo upekSA na karavAmAM Ave to nigraMthabhAva hAni pAmyA vinA rahe nahIM. For Personal & Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta te vyavahAra tyAgyA vinA athavA atyaMta alpa karyA vinA nigraMthatA yathArtha rahe nahIM, ane udayarUpa hovAthI vyavahAra tyAgyo jato nathI. A sarva vibhAvayoga maTyA vinA amAruM citta bIjA koI upAye saMtoSa pAme ema lAgatuM nathI. te vibhAvayoga be prakAre che : eka pUrve niSpanna karelo evo udayasvarUpa (pUrvanAM karmano) ane bIjo Atmabuddhie karI raMjanapaNe karavAmAM Avato bhAvasvarUpa. A bIjo jeTalo vakhata thAya eTalo vakhata emAM navAM karma baMdhAya. AtmabhAve vibhAva saMbaMdhI yoga tenI upekSA ja zreyabhUta lAge che. nitya te vicAravAmAM Ave che, te vibhAvapaNe vartato AtmabhAva ghaNo parikSINa karyo che, ane hajI paNa te ja pariNati varte che. 328 te saMpUrNa vibhAvayoga nivRtta karyA vinA citta vizrAMti pAme ema jaNAtuM nathI, ane hAla to te kAraNe karI vizeSa kleza vedana karavo paDe che, kema ke udaya vibhAvakriyAno che ane icchA AtmabhAvamAM sthiti karavAnI che. tathApi ema rahe che ke, udayanuM vizeSakALa sudhI vartavuM rahe to AtmabhAva vizeSa caMcaLa pariNAmane pAmaze; kema ke AtmabhAva vizeSa saMdhAna karavAno avakAza (samaya) udayanI pravRttine lIdhe prApta na thaI zake, ane tethI te AtmabhAva kaMI paNa ajAgRtapaNAne pAme. je AtmabhAva utpanna thayo che, te AtmabhAva para jo vizeSa lakSa karavAmAM Ave to alpakALamAM tenuM vizeSa vardhamAnapaNuM thAya, ane vizeSa jAgRtAvasthA utpanna thAya, ane thoDA kALamAM hitakArI evI ugra AtmadazA pragaTe, ane jo udayanI sthiti pramANe udayano kALa rahevA devAno vicAra karavAmAM Ave to have AtmazithilatA thavAno prasaMga Avaze, ema lAge che, kemake dIrghakALano AtmabhAva hovAthI atyAra sudhI udayabaLa game tevuM chatAM te AtmabhAva haNAyo nathI, tathApi kaMIka kaMIka tenI ajAgRtAvasthA thavA devAno vakhata Avyo che; ema chatAM paNa have kevaLa udaya para dhyAna ApavAmAM Avaze to zithilabhAva utpanna thaze. jJAnIpuruSo udayavaza dehAdi dharma nivarte che. dehAdi eTale e deha vigereno saMsAra, emAM pravRtti karI hoya to e rIte pravRtti karI hoya to AtmabhAva haNAvo na joIe; e mATe e vAta lakSa rAkhI udaya vedavo ghaTe che, ema vicAra paNa hamaNAM ghaTato nathI, kema ke jJAnanA tAratamya karatAM udayabaLa vadhatuM jovAmAM Ave to jarUra tyAM jJAnIe paNa jAgRta dazA karavI ghaTe, ema zrI sarvajJe kahyuM che. atyaMta duSamakALa che tene lIdhe ane hatapuNya (jenuM puNya haNAI gayuM che evA) lokoe bharatakSetra gheryuM che. For Personal & Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 3 29 bharatakSetramAM atyAre ochA puNyavALA loko-jIvo che : tene lIdhe parama satsaMga, satsaMga ke saraLa pariNAmI jIvono samAgama paNa durlabha che, ema jANI jema alpakALamAM sAvadhAna thavAya tema karavuM ghaTe che. 39 mInadazA dhAraNa karavI ? vyavahArano udaya evo che ke te dhAraNa karelI dazA lokone kaSAyanuM nimitta thAya tema vyavahAranI pravRtti bane nahIM. AsapAsanA loko, jenI sAthe pUrvakarmane kAraNe saMga che evA lokone kaSAya bhAva jAgRta thAya, te na thAya tema vyavahAra karavo zakya nathI. to zuM karavuM? tyAre te vyavahAra nivRtta karavo? te paNa vicAratAM banavuM kaThaNa lAge che, kema ke tevI kaMIka sthiti vedavAnuM citta rahyA kare che. pachI te zithilatAthI, udayathI ke parecchAthI ke sarvajJa dRSTithI, ema chatAM paNa alpakALamAM A vyavahArane saMkSepa karavA citta che. te vyavahAra kevA prakAre saMkSepa thaI zakaze? kema ke teno vistAra vizeSapaNe jovAmAM Ave che. vyApArasvarUpe, kuTuMbapratibaMdha, yuvAvasthA-pratibaMdha, dayAsvarUpe, vikArasvarUpe, udayasvarUpe e Adi kAraNe te vyavahAra vistArarUpa jaNAya che. huM ema jANuM chuM ke anaMtakALathI aprAptavat evuM AtmasvarUpa kevaLajJAna-kevaLadarzanasvarUpe aMtarmuhUrtamAM utpanna karyuM che. - parama kRpALudeva ema kahevA mAMge che ke "jemaNe sAdhanA yathArthapaNe karI teoe anaMtakALathI je AtmasvarUpa prApta thayuM na hatuM tene aMtarmuhUrtamAM utpanna karyuM che. eTale ke kevaLajJAnakevaLadarzana svarUpe sthiti karI che." to pachI varSa cha mAsa kALamAM ATalo A vyavahAra kema nivRtta nahIM thaI zake? mAtra jAgRtinA upayogAMtarathI tenI sthiti che, ane te upayoganA baLane nitya vicAryethI alpakALamAM te vyavahAra nivRtta thaI zakavA yogya che. to paNa tenI kevA prakAre nivRtti karavI, e hajI vizeSapaNe mAre vicAravuM ghaTe che, ema mAnuM chuM, kema ke vIryane vize kaMI paNa maMda dazA varte che. te maMda dazAno hetu zo ? ajAgRti ane pramAdane kAraNe vyavahAra che. paNa upayoganA baLa vaDe puruSArtha karavAmAM For Personal & Private Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta Ave to te alpakALamAM nivRtta thaI zake paNa te vize vIrya maMdapaNe pravarte che. tenuM zuM kAraNa hoI zake ? have jaNAve che. 330 udayabaLe prApta thayo evo paricaya, mAtra paricaya, ema kahevAmAM kaMI bAdha che ? te paricayane vize vizeSa aruci rahe che, te chatAM te paricaya karavo rahyo che. te paricayano doSa kahI zakAya nahIM, paNa nijadoSa kahI zakAya. aruci hovAthI icchArUpa doSa nahIM kahetAM udayarUpa doSa kahyo che. 42 avi appaNo vi dehaMmi, nAyaraMti mamAiyaM mane A dehamAM mArApaNuM ke prema ke prIti nathI. 44 he jIva ! asArabhUta lAgatA evA A vyavasAyathI have nivRtta thA, nivRtta ! ApaNane kadI ema thAya che ? nathI lAgato asArabhUta. ApaNane to e mITho lAge che. te vyavasAya karavAne vize game teTalo baLavAna prArabdhodaya dekhAto hoya to paNa tethI nivRtta thA, nivRtta ! jo ke zrI sarvaze ema kahyuM che ke caudame guNaThANe vartato evo jIva paNa prArabdha vedyA vinA mukta thaI zake nahIM, to paNa tuM te udayano AzrayarUpa hovAthI nija doSa jANI tene atyaMta tIvrapaNe vicArI tethI nivRtta thA, nivRtta ! kevaLa mAtra prArabdha hoya, ane anya karmadazA vartatI na hoya to te prArabdha saheje nivRtta thavA devAnuM bane che, ema parama puruSe svIkAryuM che, paNa te kevaLa prArabdha tyAre kahI zakAya ke jyAre prANAMtaparyaMta niSThAbhedaSTi na thAya. mRtyu Ave to paNa niSThAbhedaSTi na thAya tyAre prArabdha nivRtta thavAno yoga thAya che. e kahI gayA che emAM saMpUrNa zraddhA, emAM jarA paNa phera che nahIM. ane tane sarva prasaMgamAM ema bane che, evuM jyAM sudhI kevaLa nizcaya na thAya tyAM sudhI zreya e che ke, tene vize tyAgabuddhi bhajavI, A vAta vicArI te jIva ! have tuM alpakALamAM nivRtta thA, nivRtta ! For Personal & Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyaMtara pariNAma avalokana 45 he jIva ! have tuM saMganivRttirUpa kALanI pratijJA kara, pratijJA kara ! kevaLasaMganivRttirUpa pratijJAno vizeSa avakAza jovAmAM na Ave to aMzasaMganivRttirUpa evo A vyavasAya tene tyAga ! eTale ke dhaMdho baMdha kara. be vastu hatI eka gRhasthAvAsa hato ane bIjuM A dhaMdho hato. to dhaMdho baMdha kara. 331 je jJAnadazAmAM tyAgAtyAga kaMI saMbhave nahIM te jJAnadazAnI siddhi che jene vize evo tuM sarvasaMgatyAgadazA alpakALa vedIza to saMpUrNa jagata prasaMgamAM varte to paNa tane bAdharUpa na thAya. e prakAra varto chate paNa nivRtti ja prazasta sarvajJe kahI che. kema ke RSabhAdi sarva parama puruSe chevaTe emaja karyuM che. teo rAja ane saMsAra mUkIne cAlI nIkaLyA che. 48 "jema nirmaLatA re ratna sphaTika taNI, tema ja jIva svabhAva re; te jina vIre re dharma prakAziyo, prabaLa kaSAya abhAva re." kaSAya jarAya na hoya. 56 traNe kALamAM je vastu jAtyaMtara thAya nahIM tene zrI jina dravya kahe che. `eTale mULa dravya. e pudgala hoya ke AtmA hoya. enA paryAya badalAya paNa mULa dravya na badalAya. koIpaNa dravya parapariNAme pariName nahIM. svapaNAno tyAga karI zake nahIM. koIpaNa dravya parapariNati na kare. svapariNati ja kare. pratyeka dravya (dravya-kSetra-kALa-bhAvathI) svapariNAmI che. chaye dravya potAnI pariNatimAM ja eTale svapariNatimAM dravya kSetra, kALa, bhAvathI rahe che. ajJAnadazAmAM hoya to ajJAnadazAe, e jJAnanI pariNati ja che paNa asamyajJAna che, eTale jJAnanI UMdhI pariNati che. For Personal & Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta niyata anAdi maryAdApaNe varte che. eTale badhAM ja dravyo nitya-traNe kALa rahevAvALAM tathA anAdithI potapotAnI maryAdAmAM rahIne vartI rahyAM che. je cetana che, te koI divasa acetana thAya nahIM; je acetana che, te koI divasa cetana thAya nahIM. ApaNI aMdara beThelo AtmA kyAreya jaDa thAya nahIM ane AtmA vagarano deha kyAreya cetana thAya nahIM. 332 50 je je prakAre AtmAne ciMtana karyo hoya te te prakAre te pratibhAse che. "bhRgI ilikAne caTakAve te bhRgI jaga jue re," evuM che. tema AtmAne je prakAre ciMtana karo te pramANe jaNAya che. viSayArtApaNAthI mUDhatAne pAmelI vicArazaktivALA jIvane AtmAnuM nityapaNuM bhAsatuM nathI. jIva pAMce indriyonA viSayamAM mUDha che, tethI enI buddhi mUDha thaI gaI che, tethI AtmAnuM nityapaNuM bhAsatuM nathI. ApaNe nitya rahevAnA chIe ? AtmA nathI marato, zarIra mare che ema 24 kalAka ApaNane rahe che ? jo rahetuM hoya to to AvAM jhAvAM na mArIe. ema ghaNuM karIne dekhAya che, tema thAya che, te yathArtha che; kema ke anitya evA viSayane vize Atmabuddhi hovAthI, potAnuM paNa anityapaNuM bhAse che. vicAravAnane AtmA vicAravAna lAge che. zUnyapaNe ciMtana karanArane AtmA zUnya lAge che, anityapaNe ciMtana karanArane anitya lAge che, nityapaNe ciMtana karanArane nitya lAge che. cetananI utpattinA kaMI paNa saMyogo dekhAtA nathI, tethI cetana anutpanna che. te cetana vinAza pAmavAno kaMI anubhava thato nathI mATe avinAzI che-nitya anubhavasvarUpa hovAthI nitya che. samaye samaye pariNAmAMtara prApta thavAthI anitya che. svasvarUpano tyAga karavAne ayogya hovAthI mULa dravya che. 64 siddha AtmA lokAlokaprakAzaka che, paNa lokAlokavyApaka nathI, vyApaka to svaavagAhanA pramANa che. je manuSyadehe siddhi pAmyA tenA trIjA bhAga UNe te pradeza ghana che, eTale Atmadravya lokAloka vyApaka nathI paNa lokAloka prakAzaka eTale lokAlokajJAyaka che, lokAloka pratye AtmA For Personal & Private Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyaMtara pariNAma avalokana jato nathI, ane lokAloka kaMI AtmAmAM AvatAM nathI, sarve potapotAnI avagAhanAmAM svasattAmAM rahyA che, tema chatAM AtmAne tenuM jJAnadarzana zI rIte thAya che ? atre jo evuM dRSTAMta kahevAmAM Ave ke jema arIsAmAM vastu pratibiMbita thAya che, tema AtmAmAM paNa lokAloka prakAzita thAya che, pratibiMbita thAya che, to e samAdhAna paNa avirodha dekhAtuM nathI, kema ke arIsAmAM to visrasApariNAmI pudgalarazmithI pratibiMbita thAya che. 333 A to e arIsAno guNa ja evo che ke emAM e pratibiMbita thAya eTale visasApariNAmI pudgalarazmi pudgalanuM pratibiMba paDe. AtmAno agurulaghu dharma che, te dharmane dekhatAM AtmA sarva padArthane jANe che. te sAcuM che. guNa sAthe potAnA A agurulaghu guNano avirbhAva karatAM AtmA sarva padArthane jANe che. kema ke sarva dravyamAM agurulaghu guNa samAna che. ema kahevAmAM Ave che, tyAM agurulaghu dharmano artha zuM samajavo ? 6 sammodayA saTTa dosA na jassa so devo; so hu guru jo nANI AraMbhapariggahA virao. eTale ke dharma e che ke jenA mULamAM dayA hoya. deva e che ke jenA aDhAre doSa gayA hoya. sadguru e ke je jJAnI hoya ane AraMbhaparigrahathI virati pAmelA hoya. 87 akiMcanapaNAthI vicaratAM ekAMta maunathI jinasadeza dhyAnathI tanmayAtmasvarUpa evo kyAre thaIza ? akiMcanapaNAthI eTale eka pAI paNa pAse nahIM ane bahAra jaMgalamAM vicaratA hoya. ekAMta maunathI - mAnasika mauna paNe rahIne koI sAthe bolavAnuM nahIM. jinasadaza dhyAnathI eTale arihaMta bhagavAna hoya emanA jevA dhyAnathI. tanmayAtmasvarUpa = AtmAmAM tana, mana badhuM DUbeluM hoya evo kyAre thaIza ? AtmasvarUpamAM lIna svarUpe rahela. For Personal & Private Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zikSAmRta hAthanoMdha - 2 rAga, dveSa ane ajJAnano AtyaMtika abhAva karI je sahaja zuddha AtmasvarUpamAM sthita thayA te svarUpa amAruM smaraNa, dhyAna ane pAmavA yogya sthAna che. amAruM svarUpa e che; amAruM dhyAna e che ane e sthAna amAre pAmavA yogya che. sarvajJapadanuM dhyAna karo. ema ja karo. sarvajJa kevA hoya e AMtarika rIte jANavuM joIe. arihaMta bhagavAna, sarvajJa, kevaLajJAnI thayA pachI kevA hoya e jANIne enuM dhyAna karo. eTaluM ja. he jIva ! sthira dRSTithI karIne tuM aMtaraMgamAM jo, ApaNe sthiraSTi ja kyAM karIe chIe? to pachI aMtaraMgamAM jovAnI kyAM vAta ja Ave ? to sarva paradravyathI mukta evuM tAruM svarUpa tane parama prasiddha anubhavAze. he jIva ! asaphadarzanane lIdhe te svarUpa tane bhAsatuM nathI. te svarUpamAM tane zaMkA che, vyAmoha ane bhaya che. samyaphadarzanano yoga prApta karavAthI te abhAsanAdinI nivRtti thaze. te samyaphadarzanI ! samyaphacAritra ja samyaphadarzananuM phaLa ghaTe che, mATe temAM apramatta thA. je pramattabhAva utpanna kare che te karmabaMdhanI tane supratItino hetu che. he saccAritrI ! have zithilapaNuM ghaTatuM nathI. ghaNo aMtarAya hato te nivRtta thayo, to have niraMtarAya padamAM zithilatA zA mATe kare che ? duHkhano abhAva karavAne sarva jIva icche che. duHkhano AtyaMtika abhAva kema thAya ? te nahIM jaNAvAthI duHkha utpanna thAya te mArgane duHkhathI mukAvAno upAya jIva samaje che. For Personal & Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 335 janma, jarA, maraNa mukhyapaNe duHkha che. tenuM bIja karma che. karmanuM bIja rAgadveSa che, athavA A pramANe pAMca kAraNa che : - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga. pahelA kAraNano abhAva thaye bIjAno abhAva, pachI trIjAno, pachI cothAno, ane chevaTe pAMcamA kAraNano ema abhAva thavAno krama che. akrama mArga nathI. A to kramavALo mArga che. jyAM sudhI mithyAtva jAya nahIM tyAM sudhI avirati jAya nahIM, virati Ave nahIM, mithyAtva ane avirati jAya nahIM tyAM sudhI pramAda khase nahIM ane mithyAtva, avirati ane pramAda e traNe jAya nahIM tyAM sudhI kaSAya kSaya thAya nahIM ane A cAre jAya nahIM tyAM sudhI A yoga jAya nahIM. mana, vacana, kAyAnA yoga e chellAmAM chellA caudamAM guNasthAnake jAya. mithyAtva mukhya moha che. avirati gauNa moha che. ApaNo moTAmAM moTo moha zuM che ? mithyAtva. mithyAtva eTale zuM? to kahe UMdhI samajaNa ke A deha eTale ja huM. pramAda ane kaSAya aviratimAM aMtarbhAvI zake che. yoga sahacArIpaNe utpanna thAya che. cAre vyatIta thayA pachI paNa pUrvahetuthI yoga hoI zake. arihaMta bhagavAnane yoga hoya che. AyuSya hoya tyAM sudhI mana, vacana, kAyAnA yoga rahe. 13mAM guNasthAnaka sudhI yoga rahe. he munio ! jyAM sudhI kevaLa samavasthAnarUpa sahaja sthiti svAbhAvika na thAya tyAM sudhI tame dhyAna ane svAdhyAyamAM lIna raho. jIva kevaLa svAbhAvika sthitimAM sthita thAya tyAM kaMI karavuM rahyuM nathI. jyAM jIvanAM pariNAma vardhamAna, hIyamAna thayA kare che tyAM dhyAna kartavya che. arthAta dhyAnalInapaNe sarva bAhyadravyanA paricayathI virAma pAmI nijasvarUpanA lakSamAM rahevuM ucita che. udayanA dhakkAthI te dhyAna jyAre jyAre chUTI jAya tyAre tyAre tenuM anusaMdhAna ghaNI tvarAthI karavuM. For Personal & Private Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zikSAmRta vaccenA avakAzamAM svAdhyAyamAM lInatA karavI. sarva paradravyamAM eka samaya paNa upayoga saMga na pAme evI dazAne jIva bhaje tyAre kevaLajJAna utpanna thAya. - 10 ekAMta AtmavRtti. ekAMta AtmA. kevaLa eka AtmA. kevaLa eka AtmA ja. kevaLa mAtra AtmA. kevaLa mAtra AtmA ja. AtmA ja. zuddhAtmA ja. sahajAtmA ja. nirvikalpa, zabdAtIta sahaja svarU5 AtmA ja. ApaNe raTaNa karavA yogya A vacano che. 13 jina caitanya pratimA jinezvara arihaMta bhagavAnanI pratimA kevI hoya ? prazamarasanimagna. sarvAgasaMyama. ekAMta sthira saMyama. ekAMta zuddha saMyama. kevaLa bAhyabhAva nirapekSatA. AtmatattvavicAra. jagatatattvavicAra. jinadarzanatattvavicAra. bIjAM darzanatattvavicAra. samAdhAna jeNe dhyAna karavuM hoya ane AgaLa vadhavuM hoya eNe A badhuM karavuM joIe. 14 svapara paramopakAraka paramArthamaya satyadharma jayavaMta varte. AzcaryakAraka bheda paDI gayA che. jainomAM zvetAMbara, digaMbara, sthAnakavAsI, terApaMthI vagere bheda paDI gayA che. khaMDita che. mokSamArga khaMDita che. saMpUrNa karavAnuM sAdhana durgamya dekhAya che. saMpUrNapaNe A badhuM kADhIne mArga pravartAvavo hoya to te bahu muzkela dekhAya che. durgamya dekhAya che. te prabhAvane vize mahat aMtarAya che. For Personal & Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 AtyaMtara pariNAma avalokana dezakALAdi ghaNA pratikULa che. deza pratikULa che, kALa paNa pratikULa che. vItarAgono mata lokapratikULa thaI paDyo che. rUDhithI je loko tene mAne che tenA lakSamAM paNa te supratIta jaNAto nathI. rUDhithI lokone anukULa Ave ema atyAranI sthiti nathI. ene pUrepUro vizvAsa hoya ke A ja mArga che, evI khAtarI thaI hoya evuM hajI jaNAtuM nathI. athavA anya mata te vItarAgono mata samajI pravarte jAya che. je vItarAgano mata nathI paNa bIjuM che. yathArtha vItarAgono mata samajavAnI temanAmAM yogyatAnI ghaNI khAmI che. daSTirAganuM prabaLa rAjya varte che. dRSTirAga bahu che. jenuM jyAM lAgyuM tyAM dRSTirAga thaI gayo. veSAdi vyavahAramAM moTI viTaMbanA karI mokSamArgano aMtarAya karI beThA che. tuccha pAmara puruSo virAdhaka vRttinA dhaNI agrabhAge varte che. kiMcit satya bahAra AvatAM paNa temane prANaghAtatulya duHkha lAgatuM hoya ema dekhAya che. 17 huM asaMga zuddhacetana chuM. vacanAtIta nirvikalpa ekAMta zuddha anubhavasvarUpa chuM. huM parama zuddha, akhaMDa cidhAtu (jJAnamaya) chuM. acidhAtunA saMyogAsano A AbhAsa to juo ! AzcaryavatuM, AzcaryarUpa, ghaTanA che. kaMI paNa anya vikalpano avakAza nathI. sthiti paNa ema ja che. 18 parAnugraha paramakAruNyavRtti karatAM paNa prathama cetanya jinapratimA thA. cetanya jinapratimA thA. tevo kALa che? kRpALudeva pote potAne prazna kare che. ane eno javAba paNa pote ja Ape che. te vize nirvikalpa thA. eno kaMI vicAra na kara. tevo kSetrayoga che ? gaveSa. eTale enI zodha kara ke kayA kSetramAM enI zarUAta karavI ? For Personal & Private Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zikSAmRta tevuM parAkrama che? apramatta zUravIra thI tArAmAM AtmAnuM eTaluM vIrya che ? emAM kaMI zaMkA na kara ane zUravIra thA. apramatta dazA rAkha. teTaluM AyuSabaLa che? zuM lakhavuM? zuM kahevuM? aMtarmukha upayoga karIne jo. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH 20 he sarvotkRSTa sukhanA hetubhUta samyakdarzana ! tane atyaMta bhaktithI namaskAra ho. ' A anAdi anaMta saMsAramAM anaMta anaMta jIvo tArA Azraya vinA anaMta anaMta duHkhane anubhave che. janama ane maraNa kare che. tArA paramAnugrahathI svasvarUpamAM ruci thaI. parama vItarAga svabhAva pratye parama nizcaya Avyo. kRtakRtya thavAno mArga grahaNa thayo. samyagdarzanane kahe che ke tArI kRpAthI bhAgyazALI thavAno mArga hAthamAM Avyo. che jina vItarAga ! tamane atyaMta bhaktithI namaskAra karuM chuM. tame A pAmara pratye anaMta anaMta upakAra karyo che. he kuMdakuMdAdi AcAryo ! tamArAM vacano paNa svarUpAnusaMdhAnane vize A pAmarane parama upakArabhUta thayAM che. te mATe huM tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. kuMdakuMdAdi eTale kuMdakuMdAcArya kharA paNa temanA uparAMta bIjA AcAryo paNa kharA ! samyakdarzanane namaskAra karyA; vItarAga devone karyA, kuMdakuMdAdi AcAryone karyA ane enI sAthe sobhAgabhAIne besADI dIdhA che. eTale sobhAgabhAInI sthiti kevI samajavI ? he zrI sobhAga ! tArA satsamAgamanA anugrahathI (kRpAthI) AtmadazAnuM smaraNa thayuM te arthe tane namaskAra baMdhavihANa vimukkaM, vaMdia sirivaddhamANajiNacaMdaM sirarivIra jiNaM vaMdia, kamma vivAgaM samAsao vRcchaM, For Personal & Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 339 kIraI jieNa heuhiM, jeNaM to bhaNNae kamma kamma davvehiM sammaM, saMjago hoI jo u jIvassa so baMdho nAyavyo, tassa viogo, bhave mukkho baMdhathI mukta thavA mATe jinezvara zrI mahAvIra svAmIne vaMdana karuM chuM. zrI vIra jinezvarane vaMdana karuM chuM ke jemaNe kArmaNa vargaNAne samULagI ucchedI nAkhI che. jeNe tene heya jANelI che. tevA jinezvara karma vize kahe che ke : karma dravyanI eTale kAzmaNa vargaNArUpI pudgala dravyanI sAthe saMbaMdha thavo te baMdha. teno viyoga thavo te mokSa te pachI baMdhanamAM Avato nathI ane e bhavanA aMte mokSe jAya che. 23 kevaLa samavasthita zuddhacetana mokSa. te svabhAvanuM anusaMdhAna te mokSamArga. pratItirUpe te mArga jyAM zarU thAya che tyAM samyagdarzana. satadeva, sadharma ane sagurumAM dRDha zraddhA thAya tyAre samyagdarzana thAya. deza AcaraNarUpe te paMcama guNasthAnaka. sarvaAcaraNarUpe te chaThuM guNasthAnaka. apramattapaNe te AcaraNamAM sthiti te saptama guNasthAnaka. apUrva AtmajAgRti te aSTama guNasthAnaka. sattAgata chULa kaSAya baLapUrvaka svarUpasthiti te navama guNasthAnaka sattAgata sUkSma kaSAya baLapUrvaka svarUpasthiti te dazama guNasthAnaka sattAgata upazAMta kaSAya baLapUrvaka svarUpasthiti te ekAdazama guNasthAnaka sattAgata kSINa kaSAya baLapUrvaka svarUpasthiti te dvAdazama guNasthAnaka w w w w For Personal & Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 zikSAmRta hAthanoMdha - 3 OM namaH sarva jIva sukhane icche che. duHkha sarvane apriya che. duHkhathI mukta thavA sarva jIva icche che. badhA jIva icche che ke ApaNe A duHkhathI chUTIe. vAstavika tenuM svarUpa na samajAvAthI te duHkha maTatuM nathI. te duHkhanA AtyaMtika abhAvanuM nAma mokSa kahIe chIe. mArga zuM ? enI khabara nahIM hovAthI svarUpa samajAtuM nathI eTale janama maraNanuM duHkha maTatuM. nathI. janama maraNa maTI jAya tyAre mokSa kahevAya. atyaMta vItarAga thayA vinA AtyaMtika mokSa hoya nahIM. mokSe javuM hoya to vItarAga thavuM joIe. eTale rAganuM ATaluM pUmaDuM paNa nahIM joIe. bIlakula rAga nahIM te vItarAga. samyakajJAna vinA vItarAga thaI zakAya nahIM. samyakdarzana vinA jJAna asamyaka kahevAya che. vItarAga thavuM hoya to samyakajJAna joIe. jethI aMdara prakAza thAya. ApaNe ajJAnI chIe eTale ApaNuM jJAna asamyak kahevAya. vastunI je svabhAve sthiti che, te svabhAve te vastunI sthiti samajAvI tene samyakajJAna kahIe chIe. samyajJAnadarzanathI pratIta thayelA AtmabhAve vartavuM te cAritra che. e traNenI ekatAthI mokSa thAya. samyakdarzana, samyakajJAna ane sammacAritra e traNe abheda thaI jAya tyAre pachI mokSa thAya. jIva svAbhAvika che. paramANu svAbhAvika che. jIva anaMta che. paramANu anaMta che. jIva ane pudgalano saMyoga anAdi che. jyAM sudhI jIvane pudgalasaMbaMdha che, tyAM sudhI sakarma jIva kahevAya. karmasahita jIva kahevAya. bhAvakarmano kartA jIva che. bhAvakarmanuM bIjuM nAma vibhAva kahevAya che. bhAvakarmanA hetuthI jIva pudgala graha che. tethI taijasAdi zarIra ane dArikAdi zarIrano yoga thAya che. bhAvakarmathI vimukha thAya to nijabhAvapariNAmI thAya. potAnA svabhAvapariNAmI thAya. samyakdarzana vinA vAstavikapaNe jIva bhAvakarmathI vimukha na thaI zake. samyakdarzana thavAno mukhya hetu jinavacanathI tattvArthapratIti thavI te che. For Personal & Private Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 AtyaMtara pariNAma avalokana tattva jANIne temAM zraddhA thAya te tattvArthapratIti. huM kevaLa zuddha caitanyasvarU5 sahaja nija anubhavasvarU5 chuM. vyavahAradaSTithI mAtra A vacanano vaktA chuM. paramArthathI to mAtra te vacanathI vyaMjita mULa artharUpa chuM. tamArAthI jagata bhinna che, abhinna che, bhinnabhinna che ? bhinna, abhinna, bhinnabhinna, evo avakAza svarUpamAM nathI. vyavahAradRSTithI tenuM nirUpaNa karIe chIe. jagata mArA vize bhAsyamAna hovAthI abhinna che, paNa jagata jagatasvarUpe che, huM svasvarUpe chuM, tethI jagata mArAthI kevaLa bhinna che. te banne dRSTithI jagata mArAthI bhinnabhinna che. 3% zuddha nirvikalpa cetanya. uOM namaH kevaLajJAna. eka jJAna. sarva anya bhAvanA saMsargarahita ekAMta zuddha jJAna. sarvadravya, kSetra, kALa, bhAvanuM sarva prakArathI eka samaye jJAna. te kevaLajJAnanuM ame dhyAna karIe chIe. nijasvabhAvarUpa che. (potAnA svabhAvarUpa che.) svatantabhUta che. potAnA tattvamaya che.) nirAvaraNa che. (AvaraNa rahita che.) abheda che. nirvikalpa che. sarvabhAvanuM utkRSTa prakAzaka che. huM kevaLa jJAnasvarUpa chuM, ema samyapha pratIta thAya che. tema thavAnA hetuo supratIta che. sarva indriyono saMyama karI, sarva padravyathI nijasvarUpa vyAvRta karI, yogane (mana, vacana, kAyAne) acala karI, upayogathI upayoganI ekatA karavAthI kevaLajJAna thAya. 11 huM eka chuM, asaMga chuM, sarva parabhAvathI mukta chuM. asaMkhyAta pradezAtmaka nijaavagAhanA pramANa chuM. For Personal & Private Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 2 zikSAmRta ajanma, ajara, amara, zAzvata chuM. svaparyAyapariNAmI samayAtmaka chuM. zuddha caitanyasvarUpa mAtra nirvikalpa draSTA chuM. sarva parabhAvathI rahita chuM. caitanya lakSaNa jIva. svarUpathI zuddha caitanya saMyoge vibhAvamAM pariNAme pratItie zuddha caitanya sarva 13 ege samaNe bhagavaM mahAvIre imIseNa usappiNIe cauvIsaM titthayarANaM carime tiththayare siddha buddhe mutte parinivvuDe,savvaduHkhappahINe (ThANAMga sUtra) A avasarpiNI kALamAM cauvIsa tIrthakaromAM chellA tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIre ekalA dIkSA lIdhI, ekalA siddha thayA, ekalA buddha-jJAnI thayA, jJAna sahita sarvakarmathI mukta ekalA thayA ane ekalA ja sarva duHkhano aMta karyo- nirvANa pAmyA. 14 AtyaMtara bhAna avadhUta, videhIvat (dehanAM bhAna vagara), jinakalpavit, sarva parabhava ane vibhAvathI vyAvRtta, nijasvabhAvanA bhAnasahita, avadhUtavat videhIvat jinakalpAvat vicaratA puruSa bhagavAnanA svarUpanuM dhyAna karIe chIe. For Personal & Private Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 17 OM namaH sarvajJa-vItarAga deva (sarva dravya, kSetra, kALa, bhAvano sarva prakAre jANanAra, rAgadveSAdi sarva vibhAva jeNe kSINa karyA che te Izvara.) te pada manuSyadehane vize saMprApta thavA yogya che. saMpUrNa vItarAga thAya te saMpUrNa sarvajJa thAya. saMpUrNa vItarAga thaI zakAya evA hetuo supratIta thAya che. 18 pratyakSa nija anubhavasvarUpa chuM, temAM saMzaya zo ? te anubhavamAM je vizeSa vize, vizeSane vize bahirmukha upayogathI krodha, mAna, mAyA, lobha vigere thAya tyAre, nyUnAdhikapaNuM thAya che, te jo maTe to kevaLa akhaMDAkAra svAnubhavasthiti varte. apramatta upayoge tema thaI zake. apramatta upayoga thavAnA hetuo supratIta che. tema varSe javAya che te pratyakSa supratIta che. avicchinna (bhaMga na paDe) tevI dhArA varte to adbhuta anaMta jJAnasvarUpa anubhava suspaSTa samavasthita varte. pragaTa thAya. 343 19 sarva cAritra vazIbhUta karavAne mATe, sarva pramAda TALavAne mATe, AtmAmAM akhaMDa vRtti rahevAne mATe, mokSasaMbaMdhI sarva prakAranA sAdhananA jayane arthe 'brahmacarya' adbhuta anupama sahAyakArI che, athavA mULabhUta che. 22 sarvajJopadiSTa AtmA sadgurukRpAe jANIne niraMtara tenA dhyAnanA arthe vicaravuM, saMyama ane tapa pUrvaka 23 aho ! sarvotkRSTa zAMta rasamaya sanmArga For Personal & Private Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zikSAmRta aho ! te sarvotkRSTa zAMta rasapradhAna mArganA mULa sarvajJadeva :aho ! te sarvotkRSTa zAMta rasa supratIti karAvyo evA paramakRpALu saddagurudevaA vizvamAM sarvakALa tame jayavaMta vartA, jayavaMta varto. 26 svapara upakAranuM mahatkArya have karI le ! tvarAthI karI le! apramatta thA-apramatta thA. zuM kALano kSaNavArano paNa bharUso (bharoso) Arya puruSoe karyo che? he pramAda ! have tuM jA, jA. he brahmacarya ! have tuM prasanna thA, prasanna thA. he vyavahArodaya ! have prabaLathI udaya AvIne paNa tuM zAMta thA, zAMta. he dIrghasUtratA ! suvicAranuM, dhIrajanuM, gaMbhIrapaNAnuM pariNAma tuM zA mATe thavA icche che ? eTale tarata nirNaya nahIM levo. koInA svabhAvamAM evuM hoya ke tarata nirNaya laI levA paNa evuM na hovuM joIe. ahIM to dareka dRSTie vicArIne cAlavuM enuM nAma dIrghasUtratA. he bodhabIja ! tuM atyaMta hastAmalakavat varta, varta. eTale hAthamAM koI vastu hoya ane te jema sahaja paNe dekhI zakAya tema che bodhabIja tuM paNa ema sahaja rUpa thaI jA. tema varta. he jJAna ! tuM durgamyane paNa have sugama svabhAvamAM lAvI mUka. he cAritra! parama anugraha kara, parama anugraha kara. e kyAre thAya ? he yoga ! tame sthira thAo, sthira thAo. he dhyAna ! tuM nijasvabhAvAkAra thA, nijasvabhAvAkAra thA. AtmAnA svabhAvanA AkAravALuM thaI jAya tyAre e dhyAna kahevAya. atyAre to dhyAnamAM kaMIka vicAra AvatA hoya. he vyagratA ! (AkuLatA) tuM jatI rahe, jatI rahe. he alpa ke madhya alpa kaSAya ! koI kaSAya hajI thoDA thoDA rahyA che. kayA ? krodha, mAna, mAyA, lobha. kayA ? pratyAkhyAnI, apratyAkhyAnI, saMjvalana e badhA. For Personal & Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtyaMtara pariNAma avalokana 345 have tame upazama thAo, kSINa thAo, amAre kaMI tamArA pratye ruci rahI nathI. he sarvajJapada ! yathArtha supratItapaNe tuM hRdayAveza kara, hRdayAveza kara. hRdayamAM Aveza kara eTale praveza kara. he asaMga nigraMthapada ! tuM svAbhAvika vyavahArarUpa thA. vyavahAramAM paNa asaMgatA lAvI mUka. he parama karUNAmaya sarva paramahitanA mULa vItarAga dharma ! prasanna thA, prasanna. he AtmA ! tuM nijasvabhAvAkAra vRttimAM ja abhimukha thA ! abhimukha thA. he vacanasamiti! he kAya acapaLatA ! he ekAMtavAsa ane asaMgatA! tame paNa prasanna thAo, prasanna thAo ! kAyAnI acapaLatA eTale kAyAne sthira rAkhavI. vagara kAraNe e cAle nahIM, doDAdoDa kare nahIM, Ama kare nahIM, tema kare nahIM, mananI pachavADe bhame nahIM eTale acapaLatA. kAyAne sthira rAkhavI. ane vacanasamiti eTale jarUra sivAya bole nahIM. ekAMtavAsa eTale emane ekAMtavAsa joIe che. emane jhAjhAno saMga joIto nathI. teo asaMgatA icache che. koI sAthe saMga nahIM. aMdarathI lagavADa nahIM te asaMgatA che. khaLabhaLI rahelI evI je AtyaMtara vargaNA te kAM to AtyaMtara ja vedI levI, kAM to tene svacchapuTa daI upazama karI devI. zenI vargaNA ? karmanI-e UkaLatA pANInI jema khaLabhaLI rahI che. tene aMtarmukha upayoga karI samabhAve vedI levI athavA to upazamAvI devI. jema ni:spRhatA baLavAna tema dhyAna baLavAna thaI zake, kArya baLavAna thaI zake. ni:spRhatA e guNa Avavo joIe. koI icchA nahIM, koI spRhA nahIM. tRSNA e moTI vAta che. tRSNA to na hoya paNa jarA jeTalI paNa spRhA hoya nahIM. ke manane jarA paNa lobha hoya nahIM. ni:spRha AtmA hoya enuM dhyAna baLavAna hoya, enuM kArya baLavAna thaI zake. 27 iNameva niggaMththaM pAvayaNaM saccaM aNutaraM kevaliyaM paDipUNasaMsuddhaM NeyAuyaM sallakattaNaM siddhimaggaM muttimaggaM vijjANamaggaM nivvANamaggaM avitahamasaMdiThaM savvadukhkhapahINamaggaM / eththaM For Personal & Private Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zikSAmRta ThiyA jIvA sijhaMti bujhjhaMti muccaMti pariNivvAyaMti savva dukhkhANamaMtaM karaMti taMmANAe tahA gacchAmo tahA ciThThAmo | tahA NisiyAmo tahA suyaTTAmo tahA bhuMjAmo tahA bhAsAmo tahA abbhuThThAmo tahA uThAe udvemoti pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM saMjamAmotti / / (sU. zru. 2.7.15) salvaduHkhahINamaI - A nigraMtha arahitonI pravacana vANI (dvAdazAMgI paNa prApta thayelI) satya che, anuttara che, kevaLa paripUrNa che, samyak zuddha che, nyAyapUrNa che, traNa zalya (mAyA, niyANuM, mithyAtva)ne kApavA vALI che. je bhavya siddhine meLavavA mAge che, teno mArga che, ATha mukhya karmothI mukta karavAvALI che. (eTale ke karmathI choDAvavAnI zakti dharAvanArI che), cAra gati rU5 paribhramaNamAMthI bahAra kADhavA vALI che, nirvANa-saMpUrNa zAMti meLavavAno mArga che, kyAreya niSphaLa jatI nathI. te saMdeha karavA yogya nathI, saMdehathI para che, sarva prakAranAM zArIrika, mAnasika duHkhone dUra karavA vALI che. A arihaMtanA mArgamAM je jIva ArUDha thayelo che te siddha thAya, bodha sahita-jJAna sahita siddha thAya, sarva karmathI rahita thAya, nirvANane pAme ane sarva prakAranAM duHkhono nAza kare. evA arihaMta devanI AjJAnusAra jayaNApUrvaka cAle, jayaNApUrvaka Ubho rahe, jayaNApUrvaka bese, jayaNApUrvaka sUve, jayaNApUrvaka AhAra kare, jayaNA rAkhIne bhASA bole, enA pAlana mATe tatpara rahe. enA mATe UbhA thatA, UbhA thAya. traNa viksendriya (beindriya, traNa indriya, cAra indriyavALA jIvo) vanaspati, paMcendriya cAra sthaLArano saMyama vaDe saMyama pALe. (eTale ke A jIvonI yatnA rAkhIne saMyamano nirvAha kare, saMyamanuM AcaraNa kare). OM nama: sarva vikalpano, tarkano tyAga karIne manano vacanano kAyAno indriyano AhArano nidrAno jaya karIne For Personal & Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347. AtyaMtara pariNAma avalokana nirvikalpapaNe aMtarmukhavRtti karI AtmadhyAna karavuM. mAtra anAbAdha anubhavasvarUpamAM lInatA thavA devI, bIjI ciMtavanA na karavI. je je tarkadi UThe, te nahIM laMbAvatAM upazamAvI devAM. 30 vItarAgadarzana saMkSepa maMgalAcaraNa :- zuddha padane namaskAra. bhUmikA :- mokSa prayojana. te duHkha maTavA mATe judA judA mato pRthakkaraNa karI jotAM temAM vItarAgadarzana pUrNa ane aviruddha che evuM sAmAnya kathana. te darzananuM (jaina) vizeSa svarUpa. tenI jIvane aprApti ane prAptie anAsthA thavAnAM kAraNo. mokSAbhilASI jIve te darzananI kema upAsanA karavI. AsthA-te AsthAnA prakAra ane hetu. vicAra-te vicAranA prakAra ane hetu. vizuddhi-te vizuddhinA prakAra ane hetu. madhyastha rahevAnAM sthAnaka tenAM kAraNo. dhIrajanAM sthAnaka-tenAM kAraNo. zaMkAnAM sthAnaka - tenAM kAraNo. patita thavAnAM sthAnaka - tenAM kAraNo. upasaMhAra. * * AsthA - padArthanuM aciMtyapaNuM, buddhimAM vyAmoha, kALadoSa. "zrImad rAjacaMdra" graMtha samApta For Personal & Private Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdana tathA praNipAta stuti aho ! aho ! zrI sadguru, karuNAsiMdhu, apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho ! aho ! upakAra. zuM prabhu caraNa kane dharuM, AtmAthI sau hIna; te to prabhue ApIyo, vartu caraNAdhIna. A dehAdi AjathI, varto prabhu AdhIna; dAsa dAsa huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna. SasthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravat, e upakAra amApa. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. parama puruSa prabhu sadguru, parama jJAna sukhadhAma; jeNe ApyuM bhAna nija, tene sadA praNAma. deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInAM caraNamAM, ho vaMdana agaNita. he paramakRpALudeva ! janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro evo vItarAga puruSano mULadharma (mArga) Apa zrImadre anaMta kRpA karI mane Apyo, te anaMta upakArano pratiupakAra vALavA huM sarvathA asamartha chuM. vaLI Apa zrImad kaMI paNa levAne sarvathA niHspRha cho; jethI huM mana, vacana kAyAnI ekAgratAthI ApanA caraNAravidamAM namaskAra karuM chuM. ApanI paramabhakti ane vItarAga puruSanA mULa dharmanI upAsanA mArA hRdayane vize bhavaparyaMta akhaMDa jAgRta raho eTaluM mAguM chuM, te saphaLa thAo. kSamApanA he bhagavAna ! huM bahu bhUlI gayo, meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. tamArA kahelA anupama tattvano meM vicAra karyo nahIM. tamArA praNIta karelA uttama zIlane sevyuM nahIM. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratAne meM oLakhyAM nahIM. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH he bhagavAna ! huM bhUlyo, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. huM pApI chuM. huM bahu madonmatta ane karmarajathI karIne malina chuM. he paramAtmA ! tamArAM kahelAM tattva For Personal & Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 349 vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM, ajJAnathI aMdha thayo chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. nIrAgI paramAtmA ! huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. mArA aparAdha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thavuM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karuM chuM. jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM, tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. tame nIrAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane railokya prakAzaka cho. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM. eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo ! he sarvajJa bhagavAna ! tamane huM vizeSa zuM kahuM ? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM chuM. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH 1. mohanI niMdamAM (pU. zrI kALidAsabhAI kRta) mohanI niMdamAM sUI mata raho sadA, vyatita bahu kALa ema vyartha kIdho; nijarUpa nirakhavA, netra kholyuM nahIM, supananAM sukha taNo lahAvo lIdho. mohanI. 1 he bhavya ! moharUpI nidrAmAM kyAM sudhI sUI rahevuM che ? UTho, puruSArtha karavAno samaya maLyo che. atyAra sudhI rakhaDyA chIe. anaMtA kALa bhamatAM bhamatAM kALane vyartha gumAvI dIdho che. potAnA svarUpanAM darzana karavA mATe divyanetro kholyAM nathI ane svapnanA sukha samAna saMsAranAM sukhomAM ja racyopacyo rahyo che. "bhikhArInA khedanI kathAmAM Ave che tema svapnamAM ja rAcI rahyo che." - 1 vastusthiti samajanuM chANuM vAyu bhaluM, zuddha samakitano bhAnu bhAse, nija para rUpano bheda pragaTe jahAM, moha mithyAtva ahaMkAra nAze. mohanI. 2 - vastusthitinuM samajaNarUpI prabhAta thayuM ane tethI zuddha samyakatvarUpI sUryanI prApti thaI che. pAtAnuM svarUpa ane parasvarUpano bheda jJAnamAM jyAM pragaTI jAya, tyAM pachI mithyAtvamoha ane ahaMkArano nAza thaI jAya che. sva-parano bheda pragaTe eTale mithyAtvarUpI ahaMkAra nAza pAmI jAya che. - 2 For Personal & Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zikSAmRta premathI parakhIe, nirakhIe nAthane, avara adhyAsane alaga kIje, grahaNa kara jJAna guru bodhanA bIjanuM, paramarasapAnathI kAja sIjhe. mohanI. 3 bIjAno adhyAsa thaI gayo che, dehAdhyAsa thaI gayelo che mATe dehane potAnAthI judo samajo. anurAga vaDe potAnA svarUpane oLakhIe. jJAnaguru pAsethI bodhi bIjanuM jJAna meLavavAnI rIta meLava ane te pramANe utkRSTa rasapAna karavAthI potAnuM dhyeya prApta thaI jAya eTale ke Atmaanubhava thaI jAya. - 3 tuM nahIM pugalI, deha pula sadA, pragaTa jaDa dravya nahIM rUpa tAruM, pudgalI prapaMcamAM pote bhUlI gayo, anyathA rUpa mAM mAnya mAruM. mohanI. 4 tuM pudgalI padArtha nathI, deha pudgala padArthamAMthI sadA bane che. je A pragaTa rU5 zarIra dekhAya che te to jaDa che, te tuM nathI. A pugalanA prapaMcamAM racyopacyo rahIne pote koNa che tenuM bhAna tane rahyuM nathI. anya rUpa che tene tuM mAruM mAnI rahyo che. mATe tAruM sAcuM rUpa kayuM che tenI zodha kara. - 4 sarvavyApakapaNe sAkSI tuM sarvadA, jJAnaguNa lakSaNe bhinna bhAse; zuddha upayogI tuM citta caitanyaghana, acala avinAzI guNa kema nAce... mohanI. 5 sAkSI-draSTApaNe te sarvavyApakapaNe rahelo che, paNa jJAnaguNapragaTatAM te badhA ja bhinna bhinna bhAsaze. AtmA ane para bhinna bhAsaze. tuM zuddha upayogavALo caitanyaghanarUpa che. tArI aMdara ja bhagavAna AtmA caitanyarUpe dekhAze. A tAruM acala, avinAzIrUpa che teno nAza kevI rIte thAya ? thAya pratibhAsa e zeyano jJAnamAM, paNa nahIM jJAna tuM ja zeya bhAve, jema jalapAtra ravi dekhiye niramaLo, bhAsa dara5Na vize tema thAva. mohanI. 7 je kAMI yarUpe tArI sAme Ave che, teno jJAnamAM pratibhAsa thAya che, paNa te zeyarUpe tuM nathI. jema pANInAM pAtro bharelAM hoya to temAM sUryanA pratibiMbarUpa bhAsa temAM thAya che, tevI ja rIte darpaNamAM pratibiMba paDe che te joya che. AtmA zeyarUpa nathI te to A badhAne jANavAvALo sarvane jANa te jANa rUpa tAruM, anyamAM jANa guNa jJAna nAve; ema bhinna bhinna guNa lakSaNe anubhavI, alakharUpa ApanuM lakSa lAve. mohanI. 7 badhAne jANavAnI vAta sAcI paNa jANapaNuM thAya tenAthI tane tArA rUpanI-svarUpanI prApti For Personal & Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 351 thavI joIe. anya padArthanuM phakta jJAna karavAthI jJAna guNa pragaTa thato nathI. Ama judA judA guNa lakSaNa vaDe AtmAno anubhava karIne potAnuM je alakSarUpa-svarUpa che; bhagavAna AtmAnuM pakaDAya, lakSa ane alakSano paMtha te matsyendranAtha ane gorakhanAthano calAvelo che. lakSa eTale saMsArI padArtho je dekhAya che te ane alakSa eTale arUpI evo AtmA. - 7 lakSa rahe jyAM sudhI nitya niramaLapaNe, karamano DAgha kaho kema lAge ? koI saMta viralA samajaze sAnamAM, sahaja sthira sthitinuM bhAgya jAge. mohanI. 8 jyAM sudhI potAnA nirmaLa AtmAnuM nitya lakSa rahyA kare tyAM sudhI navA karmanuM baMdhana thatuM nathI; kAraNa A vakhate vibhAva pariNatino abhAva che, tethI baMdha na thAya. tethI karmano DAgha kema lAge ? na ja lAge. A vAtane koI saMta viralA sAnamAM samajI jaze ane potAnuM je sahaja svarUpa che, te sthitinI prApti thaze. 8 2. zrI AnaMdaghana pada jIya jAne merI saphala gharIrI (2) suta, vanitA, yauvana dhana mAto, garbhataNI vedanA visarIrI - 1 A jIva pote potAnuM jIvana dhanya che ema mAne che. koI jIva evo nathI ke je manathI potAne murakha mAnato hoya. A jIva putra, strI, yuvAnI ane dhanamAM masta thaIne mahAlI rahyo che ane janma pahelAM je garbhanI vedanA bhogavI hatI tene bhUlI gayo che. - 1 = supanako rAja sAca karI mAcata, rAcata chAMhade gagana badarIrI; AI acAnaka kAla topacI, gahego jyuM nAhara bakarIrI... 2 je saMsAra prApta thayo che, te svapnanA rAja jevuM che, paNa tene sAcuM mAnIne temAM rAcI rahyo che, emAM ja ramaNatA karI rahyo che. A saMsAranuM sukha to AkAzamAM caDI AvelI vAdaLIthI prApta thatI chAyA jevuM che. vAdaLIno chAyo kAMI kAyama jyAM ne tyAM raheto nathI. mAMDa hAza karIne musAphara bese tyAM to chAMyo haTI jAya che ane taDako lAgavA mAMDe che. jema nAra nAmanuM prANI bakarIne gaLethI pakaDIne kheMcI jAya che tema kALarUpI jama AvIne AtmAne A zarIramAMthI laI jaze. - 2 aja hu ceta kachuM cetata nAhi, pakarI Teka hArila lakarIrI; AnaMdaghana hIro jana chArata; nara mohyo mAyA kakarIrI... 3 mATe he cetana tuM cetI jA. atyAre ja cetI jA. kema cetI jato nathI ? paNa tuM to hArila For Personal & Private Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 2 zikSAmRta pakSInI jema vartI rahyo che. hArila nAmanuM pakSI jhADanI DALIne pakaDIne UMdhA mAthe laTakI jAya che ane pachI ema mAne che ke jhADanI DALe mane pakaDI rAkhyuM che. jo te jhADanI DALI uparanI pakaDa choDI de to te chUTuM ja che. tema jIva ema mAne che ke saMsAre mane pakaDI rAkhyo che, paNa sAcI vAta to e che ke pote ja saMsArane pakaDIne beTho che. zrImad AnaMdaghanajI kahe che ke manuSya A hIrA samAna prApta thayela janmane sArthaka karavAne badale moharUpI mAyA kAMkarI sAthe ramata mAMDIne beTho che ane janma maraNanA pherA vadhe tema vartI rahyo che. 3 3. choTamanuM pada rome rome caDhe, rAmarasa rome rome caDhe (Teka) pItAM pUrNa anubhava pragaTe, anaMta netra ughaDe; dvAdaza aMgula bharI pIe to, navI sRSTine ghaDe. 1 paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe "vacanAmRta "mAM lakhela che ke "choTama jJAnI hatA." tao nAgara gRhastha hatA. teo jJAnI hatA tenI khAtarI temanA pada uparathI thAya che. A mArganA marmarUpa gurugama uparanuM A pada . rAmarasa jo potAnA roma romamAM prasarI jAya to zarIramAM rahela viSayarUpI viSa bahAra nIkaLI jAya. ane A zarIra paNa pavitra thaI jAya. e rasanuM pAna karatAM karatAM ja bhagavAna AtmAno anubhava thAya che; ane divya netrono ughADa thaI jAya. anaMta naMtra zabda mUkyo che teno artha e che ke jJAnInA pradeza pradeza netro UghaDI jAya che eTale jJAnIne anaMta netro che. pU. kALidAsabhAI kahe che ke "dvAdaza aMgula" eTale satata rasanA pAna sAthe bAra varSa sudhI A sAdhanA karyA kare to pote potAnI navI duniyAnuM sarjana kare. eTale ke potAnA svarUpamAM bhagavAna AtmAmAM ja lIna thaI jAya - 1 suMghe tene svarUpa daraze, pAcho bhava nA paDe; Ape nirbhaya saghaLe varate, jo jivAe aDe. 2 ekavAra jo A rAmarasano AsvAda laI le to tene potAnA svarUpanI prApti thAya ane bhavabhramaNa aTakI jAya. jo A sudhArasanuM pAna karyA kare to pachI pote saMpUrNapaNe nirbhaya thaI jAya. pachI tene janmamaraNanA bhayano nAza thaI jAya. - 2 ajara khumArI abhuta bhArI; brahma vize jaI bhaDe; piMDa brahmAMDanI pAra rahyA te, haMsa thaI nivaDe... 3 A sAdhanA karatA jIvanI khumArI ajara-jarI na jAya tevI, nAza na pAme tevI hoya to For Personal & Private Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 353 te brahmarUpa-paramAtmArUpa banI jAya. jo te A zarIrarUpI brahmAMDathI para thAya to "haMsa" thaI jAya eTale paramAtmasvarUpane prApta karI le. evI A rAmarasanI mahattA che. marajIvA te mahArasa mANe, tethI nahIM koI baDe; jana choTama evA jana maLatAM, bhAgya bhalA UghaDe.. 4 je marajIvA hoya, eTale ke sAdhanA karavA mATe jenI adbhuta yogyatA hoya ane puruSArtha karavA mATenI tIvratA hoya te ja A mahArasanuM yathArtha pAna karI zake ane potAnA dhyeyane prApta karI zake. A jagatamAM enAthI koI moTuM nathI. zrI choTama kahe che ke AvA mahAtmAnI prApti thAya to ApaNuM bhAgya khUlI jAya ane saMsArathI pAra UtarI javAya. - 4 4. prItamanuM pada sadgurunA te zabda vicAratAM, mATe mohamAyAne vikAra, harirasa pIjIe (Teka) bALI bhasma kare bIjI vAsanA, ura pragaTe prema apAra - hari 1 sadguru pAsethI prApta thayela vacana upara vicAra karavAmAM Ave to mAyA ane mohanA vikAra je thayA kare che, teno nAza thAya mATe harirasanuM pAna karo. A harirasa evo che ke te badhA ja prakAranI saMsAranI vAsanAone bALI nAkhe che, kSaya karI nAkhe che ane hRdayamAM bhagavAna AtmA mATe apAra prema pragaTAve evo che. - 1 evo ajara amI rasa je pIe, tenAM neNA veNA palaTAya.. hari. lAgI brahma khumArI na Utare, sukha mukhe kahyuM nava jAya.. hari. 2 evo ajara kare tevA amIrasanuM je pAna kare tenI dRSTi ane vacano badalAI jAya. brahmanA-AtmAnA anubhavane kAraNe utpanna thayelI khumArI che te pachI kyAreya jatI rahetI nathI. tenAthI prApta thayela sukhanI vAta mukha vaDe kahI zakAtI nathI. te to phakta anubhavI zakAya... 2 tene saMbhava nahIM re zarIrano, thayo Atama daSTa ughADa. hari. marajIvA thaI harine maLe, gALe jJAna himALe hADe. hari. 3 jene AtmAnA anubhavarUpI sukha prApta thayuM che, tene pachI bhavabhramaNa karavAnuM rahetuM nathI. jema marajIvo sAcA motI prApta karavA samudramAM UMDe sudhI DUbakI mArIne motI laI Ave che tema Avo marajIvA jevo sAdhaka ja harinI prApti - AtmAnI prApti karI zake che ane pachI jJAnarUpI himAlayamAM je potAne kAzmaNa vargaNA rUpe zarIra prApta thayuM che teno nAza karI nAkhe che. - 3 brahmadhyAne gaganavat the rahe, jema kuMbha mahAjaLa mAMya. hari. kRSNa potAmAM pote zrIkRSNamAM, kRSNa vinA na dIse kAMya. hari. 4 For Personal & Private Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 zikSAmRta Avo sAdhaka pachI potAnA AtmasvarUpamAM ja masta thaIne rahe che. jevI rIte ghaDo pANImAM nAkhyo hoya to te mahAjaLa-samudramaya thaI jAya che tema te bhagavAna AtmAmaya thaIne rahe che. have bhagavAna potAnAmAM che ane pote bhagavAnamAM che. tenA sivAya tene have bIjuM kAMI dekhAtuM nathI. jema saritA sAgaramAM jaI bhaLe, tenuM nAma nadI TaLI jAya. hari. kahe prItama sadguru sevatA, TaLe aMtara ekarasa thAya. hari. 5 je nadI sAgaramAM jaIne maLI jAya pachI te nadI tarIke oLakhAtI nathI, tema AtmA paramAtmA thaI jAya, pachI te jIva tarIke oLakhAto nathI. saMta prItama kahe che ke sadgurunA caraNamAM - AzramamAM rahI tenI AjJA pramANe cAlavAmAM Ave to banne vaccenuM aMtara TaLI jAya, eTale sadguru ane ziSya ekarUpa thaI jAya. 5. nIrAMta bhagatanuM pada nAma sudhArasa sAra saravamAM, parakhI premesu pIdho re. (Teka) bhUtaLa patipada tene na bhAve, lahAvo nautama lIdho re. nAma- 1 A nIrAMta bhagata abhaNa hatA. ApaNe ApaNI jAtane bhaNelA mAnIe chIe. paNa A bhagata abhaNa hatA chatAM mokSe kema javuM tenuM jJAna teonI pAse hatuM. te kevI rIte kahe che te sAMbhaLIe . badhI ja vastumAM sArarUpa vastu jo koI hoya to te "sudhArasa" che. tenI barAbara oLakhANa karIne jeNe premathI puruSArtha vaDe tenuM pAna karyuM che, tathA jene A rasanI prApti thaI hoya pachI tene AkhI pRthvIno rAjA banAvavAmAM Ave to paNa temAM gamavApaNuM na thAya. atyAra sudhInI rakhaDapaTTImAM ja nahotuM maLyuM te mane prApta thayuM che. tenI pAse bIjuM badhuM nakAmuM-kiMmata vagaranuM che, evI tene samaja AvI jAya che. A e rasa moghe mUle maLe nahIM, vaikuMTha nAthane vahAlo re; aja umiyApati icchaka enAM, advaita padano pyAlo re. nAma. 2 A rasa aDhaLaka dhana paisA ApIne paNa maLe tevo nathI. tenI koI kiMmata AMkI zakAya tema nathI. A rasa paramAtmA (viSNune) paNa gamavArUpa che. aja-bhagavAna umiyApati zaMkara paNa ene meLavavA icche che. kAraNa ke advaita pada meLavavA mATeno e rasto che. vaitabhAva eTale zarIra ane AtmA banne bhegA hoya te. advaitapaNuM eTale mAtra AtmA-paramAtmAmaya sthiti. -2 puraNa brahma e rasane prIche, nathI samovaDa evo re; jagatanuM jIvana ene re kahIe, mahA viralAno mevo re. nAma, 3 For Personal & Private Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 355 pUrNa brahmadeva paNa e rasane icchI rahyA che. enI sAthe bIjI koI vastune sarakhAvI na zakAya evo A rasa che ane jagatanuM jIvana paNa e ja che ane mahApuruSo-jJAnIo mATe to e evA samAna che. - 3. koTI jaganane japa tapa tIratha, toe tulya na Ave re; pRthvI pAtrane muktA bharIyuM, ethI adhika pAve re. nAma4 koTI yajJo karo, japa karo, tapa karo, tIrthayAtrA karo to paNa enI sarakhAmaNI A 'sudhArasa' sAthe na thaI zake. kAraNa ke e to enAthI paNa mahattAvALI vAta che. AkhI pRthvIne pAtra gaNI tene sAcA motIthI bharavAmAM Ave to paNa A "sudhArasanI kiMmata sAme te nahIMvat che. tenI sarakhAmaNI ja na thaI zake evI A cIja che - 4 nAma samovaDa koI na Ave, amulya vastu evI re; sadguru svAmI kRpA kare to, tyAMthI maLe tevI re. nAma 5 A "sudhArasanI sarakhAmaNI koInI sAthe na thaI zake evI vAta che. A khUba ja amulya vastu che. meLavavI durlabha che paNa jo sadguru svAmInI kRpA thAya to teonI pAsethI ja A prApta thAya tema che. 5 durlabha dIThone mahArasa mITho, svAda kahyo nava jAye re; nIrAMta nAma sudhArasa pItAM, hari sarakho thaI jAve re... nAma 7 A rasane prApta karavo e durlabha vAta che. vaLI tenI mIThAza khUba ja che. paNa teno svAda kahI zakAya tema nathI. teno AsvAda laI zakAya. paNa bolIne batAvI zakAya nahIM. nIrAMta bhagata kahe che ke A amUlya vAta prApta thAya ane e pramANe enuM pAna kare to te hari samAna paramAtmA jevo banI jAya - 6 6. cidAnaMdajI kRta pada pUrava puNya udaya karI cetana, nIkA narabhava pAyA re (2) dInAnAtha dayALa dayAnidhi, durlabha adhika batAyA re; daza daSTAMte dohilA narabhava, uttarAdhyayane gAyA re. pUrava0 1 he cetana ! pUrve ghaNAM ghaNAM puNya bhegAM karyA haze tenA udayarUpe A manuSyabhava prApta thayo che. dInAnAtha, niSkAraNa karuNAsAgara, dayAnA bhaMDAra evA bhagavAne A manuSya janma prApta karavo te bahu ja durlabha batAvyo che. Ane mATe bhagavAne uttarAdhyayana sUtranI aMdara daza daSTAMta For Personal & Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 zikSAmRta ApIne manuSyabhava meLavavo keTalo durlabha che- agharo che tenuM varNana karela che. te daza dRSTAMtanAM nAma A pramANe che. 1. cakravartInuM bhojana 2. ghoMsaru ane kilikA 3. tophAne caDelA devanuM 4. maMtrelA pAsA vaDe jugAranuM 5. anAjanA DhagalAnuM 6. kAcabAnuM 7. ratnanuM daSTAMta 8. svapna eka puruSa ane eka bhuvAnuM 9. cakra-rAdhAvedha 10. dhUta-jugAra - 1 avasara pAya viSaya rasa rAcata, te to mUDha kAyA re; kAga uDAvaNa kAja vipra jima, DAra maNi pachatAyA re. pUrava0 2 manuSyabhava maLyo che ane je pAMca indriyonA viSayamAM rAce che, tene bhagavAne mUDha (mUrkha) kahyA che. buddhi vagaranA kahyA che kAraNa ke te pelA brAhmaNanI jema pAchaLathI pastAze. brAhmaNane rastAmAM cAlatAM maNi prApta thayo, paNa tenI pahecAna nahIM hovAthI, gAya upara beThelA kAgaDAne uDADavA mATe tenA upara pheMkI dIdho, tyAra pachI tene bIjA joDe vAta thatAM jaNAyuM ke te to maNi hato ane te badala tene pastAvo thayo. tema ApaNe paNa jo A manuSyabhavane viSayomAM pheMkI dIdho che to pastAvo thaze paNa pachI hAthanI vAta nahIM rahe. mATe he cetana ! tuM cetI jA - 2 nadI dhola pAsAna nyAya kara, ardha vATa to AyA re; ardha sugama Agala rahI tinakuM, jina kahu moha ghaTAyA re. pUrava0 3 jema parvatamAMthI chUTI paDelI zIlA, pANI sAthe athaDAtI kuTAtI taLeTImAM AvI pahoMce che tyAre te sarasa goLa paththararUpa thaI jAya che ane teno to ardho rasto kapAI gayo che. paNa have samudra tarapha AgaLa vadhavuM lIsApaNAne lIdhe muzkela banI jAya che. tema te cetana ! A manuSyabhava meLavyo che tethI te tAro mokSa taraphano artho rasto to kApI nAkhyo che. paNa have jo tuM mohane ghaTADIza ane sadguru sanmukha thaIza to bAkInI aDadhI vATa-bAkIno artho rasto paNa kapAI jaze - 3 cetana ! cAra gatimAM nicce, mokSa dvAra e kAyA re; karata kAmanA sura paNa yAkI, jinakuM anargala mAyA re. pUrava. 4 he cetana ! saMsAramAM rahelI cAra gatimAMthI nizcayathI eka manuSya deha ja mokSano daravAjo che. tenA vaDe ja AtmasAdhanA karIne mokSe jaI zakAya che. bAkInI gatimAMthI mokSa thato nathI. A manuSya dehane devo paNa icche che ke jenI pAse anargaLa - mApI na zakAya teTalI saMpatti che, kAraNa mokSa javA mATe manuSya deha ja upayogI che - 4 rohaNagirijima ratana khANa tima guNI sahu yAmeM samAyA re; mahimA mukhathI varaNAta jAkI, surapati mana zaMkAyA re. pUrava 5 For Personal & Private Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 357 rohaNagiri parvata che e jema ratnonI khANathI bharapUra che tema A manuSya deha che je A badhA guNo AtmarUpI ratna meLavavAnI khANa che. AvuM mAhAbhya manuSyadehanuM sAMbhaLIne indrane paNa zaMkA thaI ke ATaluM mahattva manuSyadehanuM na hovuM joIe ? paNa sAcI sthiti e che ke A Ama ja che - pa. kalpavRkSa sama saMyama kerI, ati zItala jiMhA chAyA re; caraNa karaNa guNa dharaNa mahAmuni, madhukara mana lobhAyA re. pUrava. 7 kalpavRkSa samAna AMtarika ramaNatArUpa zItaLa chAyA jyAM maLe che evo A manuSya deha che. karmabhUmimAM ja puruSArtha thaI zake che. cAritra ane guNo dhAraNa karavA mATe mahAmuni, jema bhamaro sugaMdhamAM mAhAya che tema mahAmuni-sAdhaka mokSe javA mATe lobhAyamAna thAya che. eTale ke te sthiti prApta karavA taiyAra thAya che - 6 yA tana viNa tihuM kAla kaho kima, sAcA sukha nipajAyA re; avasara pAya na cUka cidAnaMda, saguru yuM darasAyA re. pUrava0 7 A manuSya zarIra vinA traNe kALamAM koNe mokSanuM sukha prApta karyuM che ? koIe paNa nahIM ! mATe he cidAnaMda ! A avasara tane prApta thayo che mATe tuM gumAva nahIM ema sadgurue kahyuM che. 7. zrI vimaLanAtha jinastavana - zrI AnaMdaghanajI kRta duHkha dohaga dUre TaLyAM re, sukha saMpadazuM bheTa; dhiMga dhaNI mAthe kiyA re, kuNa gaMje nara eTa. vimala jina, dIThA loyaNa Aja, mArA sIdhyAM vAMchita kAja. - 1 ha bhagavAna ! mArAM duHkha ane durbhAgya dUra cAlyAM gayAM kAraNa ke Atma-bhagavAnanAM mane darzana thayAM. mane sadeha mokSa sukha bhogavavAnI sakaLa siddhi sAMpaDI kAraNa ke mArA mAthe dhIMga mahAtmA evA Apane dhAraNa karyA che. ane tethI koIthI paNa have bhaya rahyo nathI. bhUta vigerethI paNa bhaya na pAmuM evI sthiti prApta thaI che. te vimaLanAtha bhagavAna ApanA jevI AMtaradRSTi mane prApta thaI che. tethI A jiMdagImAM mArI je kArya siddha karavAnI icchA hatI te pUrNa thaI che - 1 caraNa kamala kamalA vase re, nirmaLa thira pada dekha; samala athira pada pariharI re, paMkaja pAmara pekha. vimala0 2 he bhagavAna ! ApanA caraNakamaLamAM lakSmI AvIne vasela che. kAraNa ke ApanA caraNomAM rahevAnuM sthAna nirmaLa ane sthira che. bAkInA bIjA badhA pada maLavALA - kaSAyathI bharelA ane For Personal & Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zikSAmRta nAzavaMta che mATe te choDavA ja paDe che. jema kAdavamAMthI utpanna thayeluM kamaLa, kAdavathI nirlepa rahe che tema huM paNa have A saMsArarUpI kAdavathI para thaIne rahIza - 2 muja mana tuja pada paMkaje re, lIno guNa makaraMda; raMka gaNe maMdiradharA re, iMda, caMda, nAgiMda. vimala0 3 he bhagavAna ! mAruM mana tArA caraNakamaLamAM rahevA mAge che, kAraNa ke te prApta karelA guNorUpI bhamarAne mAre prApta karavo che. A guNo jene prApta thaI jAya pachI tene mana merU parvatanI suvarNabhUmi prApta thAya ke indranuM pada maLe ke nAgendranuM pada maLe ke caMdranuM pada maLe to paNa te tuccha lAge che. kAraNa ke badhA ja samaya sAthe nAza pAmI jAya che - 3. sAhiba samaratha tuM dhaNI re, pAmyo parama udAra; mana vizarAmI vAlo re, Atamaco AdhAra. vimala0 4 he vahAlA prabhu ! tuM samartha dhaNI che. Avo parama udAra sAheba mane maLyo che ke jeNe mArA upara parama parama upakAra karyo che. he bhagavAna! tuM ja mArA mananA vizrAmanuM sthAna che ane mArA AtmAnA Adha darisaNa dIThe jina taNuM re, saMzaya na rahe vedha; dinakara karabhara pasatA re, aMdhakAra pratiSedha. vimala0 5 he bhagavAna ! sUryanuM eka ja kiraNa pragaTatAM ja rAtrInA aMdhakArano nAza thaI jAya che tema he bhagavAna ! tArAM darzana thatAM ja mArA mananA badhA ja saMzayano nAza thaI gayo che ane ajJAnarUpI aMdhakArano paNa nAza thaI gayo- 5 abhiyabharI mUrati racI re, upamA na ghaTe koya; zAMta sudhArasa jhIlatI re, nirakhata tRpti na hoya. vimala0 3 he paramAtmA ! ApanI mUrti, ApanI mudrA evI amRtarasathI bharelI che ke ene koI paNa upamA ApI zakAya tema nathI, anupama che. ApanI zAMta amRtarasamAM snAna karatI evI te mUrtinAM darzana karatAM tRpti ja thatI nathI - 6. eka araja sevaka taNI re, avadhAro jina deva; kRpA karI muja dIjie re, AnaMdaghana pada seva. vimala0 7 he bhagavAna ! A sevakanI eka araja che ke tene barAbara Apa avadhAro- dhyAnamAM lo, ane kRpA karIne mane AnaMdaghana evA ApanA caraNanI sevA prApta thAya evuM karo. eTale ke ApanA jevA zuddha AnaMdaghanarUpI AtmAnI prApti thAya tevI kRpA karo - 7 For Personal & Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 359 8. zrI dharmanAtha jinastavana - zrI AnaMdaghanajI dharma jinesara gAuM raMga, bhaMga ma paDazo ho prIta; jinesara bIjo manamaMdira ANuM nahIM, e ama kuLavaTa rIta, jinesara dharma1 he bhagavAna ! zrI dharmanAtha jinezvara ! huM tArI bhakti raMgathI karuM chuM. temAM mArI prItianurAga rahelo che temAM bhaMga na paDe tevuM mAguM chuM. huM have mArA manarUpI maMdiramAM bIjA koI devane dhAraNa karIza nahIM, e amArA bhaktonA kuLanI rIta che. bIjA koI have amArA manamAM vasI zake tema nathI. - 1 dharama dharama karato jaga sahu phire, dharama na jANe ho marma, jinesara. dharama jinesara caraNa grahyA pachI, koI na bAMdhe ho karma, jinesara. dharma2 A duniyAnA badhA loko ame dharma karIe chIe ema mAnIne pharyA kare che, paNa dharmano marma rahasya zuM che tenI temane jANa nathI. sAcI vAta to e che ke he bhagavAna ! jo tArA caraNamAM rahyA hoya ane marma jANatA hoya to navA karmanuM baMdhana thAya nahIM ane e ja sAco dharma che. - 2 pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe parama nidhAna; jinesara. hRdaya nayana nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna, jinesara. dharma, 3 jo sadguru anugraha karIne pravacanarUpI aMjanazalAkA vaDe aMjana kare to jIvo potAnA Atma saMpattirUpa utkRSTa bhaMDArane prApta thAya ane potAnA hRdayamAM bhagavAna AtmAne - paramAtmAne nihALe, anubhave, jeno mahimA merU parvata karatAM paNa aneka ghaNo vadhAre che. - 3 doDatA doDatA doDatA doDiyo, jetI mananI re doDa; jinesara . prema pratIta vicAro TuMkaDI, gurugama lejo re joDa, jinesara dharma 4 he bhagavAna ! mananI doDavAnI jeTalI zakti che te badhI ja zakti lagADIne dharma pAmavA mATe AkhA jagatamAM pharI vaLyo, paNa kAMI hAthamAM AvyuM nahIM. paNa he bhAI ! e to tArI pAse ja che. tuM zA mATe bahAra doDyA kare che. tene zodhavA mATe gurugama-gurunI kRpA prApta kare to te tane tArI aMdara ja beThelA dekhAze. AtmA-bhagavAnanAM darzana thaze. 4 eka pachI kema prIti vare paDe, ubhaya milyA have saMdhi, jinesara huM rAgI, huM mohe hRdayo, tuM nirAgI nirabaMdha, jinesara dharma5 eka pakSIya prIti-anurAga ke prema kema ThekANe paDe ! jema eka paiDAthI gADI cAle nahIM tema. For Personal & Private Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSAmRta baMne maLI jaIe to eka samAna thaI javAya. paNa he bhagavAna ! huM to moharUpI phaMdamAM paDyo chuM. mAhamAM phasAyelo chuM. jyAre tuM to vItarAga deva cho ane karmamAM navA baMdha na paDe tevI sthitivALo che. - 5 parama nidhAna pragaTa mukha AgaLa, jagata ullaMghI ho jAya, jinesara jyoti vinA juo jagadIzanI, aMdhoaMdha palAya, jinesara dharma3 bhagavAna AtmA mukha AgaLa ja pragaTa che. potAno bhaMDAra aMdara ja paDela che. mATe tene prApta karo. jo tenI prApti thaI jAya to janmamaraNanA pherA TaLI jAya. jagatane ullaMghI jAya mokSe cAlyo jAya. paNa bhagavAnarUpI AtmAnI jyoti pragaTavI joIe. nahitara pachI AMdhaLAnI pAchaLa AMdhaLo jAya tevI sthiti thAya - 6 nirmala guNa maNi rohaNa bhudharA, munijana mAnasa haMsa, jinesara dhanya te nagarI dhanya veLA ghaDI, mAtapitA kulavaMza jinesara dharma7. he bhudhara ! rohaNAcaLa parvatamAM thatAM nirmaLa maNi jevA Apa guNavAna cho. munione mana to Apa mAna sarovaramAM viharatA haMsa samAna cho. he bhagavAna ! ApanI janmabhUmi-nagarI dhanya che. ApanA janma samayanI e ghaDIne dhanya che. ApanAM mAtA-pitA tathA te vaMzane paNa dhanya che ke jyAM Apa jevA mahAtmAno janma thayo ane jagata divAkara thayA. 7 mana madhukara vara kara joDI kahe, padakaja nikaTa nivAsa; jinesara ghananAmI AnaMdaghana sAMbhaLo, e sevaka aradAsa, jinesara dharma, 8 AnaMdaghanarUpa jenuM ghana svarUpa che evA he bhagavAna ! Apa mArI eka araja sAMbhaLo. mArA manarUpI bhamaro be hAtha joDIne Apane vinaMtI kare che ke mane ApanA caraNakamaLamAM taddana najIkanuM sthAna Apo. 8 9. zrI zAMtinAtha jinastavana - zrI yazovijayajI hama magana bhaye prabhu dhyAnameM (Teka) (2) visara gaI duvidhA tana manakI, acirAsuta guNa gAnameM. hama 1 ame bhagavAnanA dhyAnamAM magna thaIe chIe. ame acirAsuta-acirA devInA putra evA bhagavAna zAMtinAthanA guNonI anumodanA karatAM karatAM amArAM tana, mananI duvidhA - saMsAranA tApa visarI gayA chIe - 1 For Personal & Private Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya po ane stavano : hari hara brahma puraMdarakI riddha, Avata nahIM koI mAnameM, cidAnaMdakI moja macI hai, samatA rasake pAnameM. hama0 2 - hira eTale kRSNa, hara eTale ziva, brahmA ane puraMdara - indranI riddhinI koI kiMmata amArA manamAM nathI kAraNa ke jJAna ane AnaMdanI moja mANI rahyA chIe ane ame samatArasanuM pAna karI rahyA chIe - 2 Itane dina tuM nAMhi pichAnyo, mero janama gamAyo ajAnameM; aba to adhikArI hoI beThe, prabhu guNa akhaya khajAnameM. hama0 3 ATalA samaya sudhI he bhagavAna ! tane oLakhI zakyo nahIM. mAro janma ajJAnamAM ja atyAra sudhI gumAvyA karyo. paNa have to prabhunA guNarUpI akSaya khajAnAne prApta karavA mATenI yogyatA-pAtratA prApta thaI che. gaI dInatA sabahI hamArI, prabhu ! tuja samakita dAnameM; prabhu guNa anubhava ke rasa Age, Avata nahIM kou mAnameM, hama0 4 badhA ja prakAranI dInatA-garIbAIno nAza he bhagavAna ! Ape Apela samakitarUpI dhanathI thaI gayo che. prabhunA gurNAnA anubhavarUpI rasa pAse koInI kAMI kiMmata nathI. te vAta evI che ke tenI sarakhAmaNI koInI sAthe thaI zake tema nathI - 4 361 jinahi pAyA tinahi chipAyA, na kahe kouke kAnameM; tAlI lAgI jaba anubhavakI, taba jAne kou sAnameM, hama pa jeNe A AtmasvarUpanA anubhavane prApta karyo che tene te chupAvIne beThA che, koIne kahetA nathI. paNa jyAre sAdhakane teno anubhava thAya che tyAre te pote paNa sAnamAM jANI jAya chesamajI jAya che ! eTale ke A vAta anubhavanI che. tenA vagara te samajAya tema nathI - pa prabhu guNa anubhava caMdrahAsa jyoM, so to na rahe myAnameM; vAcaka yaza kahe moha mahA ari, jIta liyo he medAnameM, hama0 6 caMdrahAsarUpI khaDga (talavAra jevuM sAdhana) ke je indra pAse hoya che, te jema myAnamAM rahI zakatuM nathI tema prabhuno anubhava che te chupA rahI zakatAM nathI. upAdhyAya yazovijayajI mahArAja kahe che ke moharUpI sauthI moTA zatrune meM sAdhanArUpI medAnamAM tenI sAthe laDAI karIne jItI lIdho che ane prabhunA dhyAnamAM ja magna thaine rahyo chuM. - 6 For Personal & Private Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 2 zikSAmRta 10. zrI naminAtha jinastavana - zrI AnaMdaghanajI Sa darizaNa jinaaMga bhaNIne, nyAsaSaDaMga jo sAdhe re; nami jinavaranA caraNa upAsaka, SaTu darizana ArAdhe re, Sa8 1 chaye darzana zrI jinezvara prabhunA cha aMgarUpe che ema (nyAsa) goThavaNa karIne chaye darzananI ArAdhanA karanArA zrI nami jinezvaranA caraNonI upAsanA karanAra chaye darzanano ArAdhaka banI jAya che. sAMkhya ane vedAMta darzana dravyArthika dRSTine ja mAnya rAkhe che. bauddha darzana mAtra paryAyadRSTine ja mAnya rAkhe che, cArvAka darzane AtmAnA astitvane ja svIkAratuM nathI. naiyAyika vezeSika vi. darzano ekAMta naigama dRSTithI udbhavelAM darzano che. jyAre jaina darzana dravyArthika naya, paryAyArthika naya, naigama naya vigere badhA nayonI mAnyatA sAkSIpaNe mAnya rAkhe che. tethI te sarvAMgika darzana che. sAMkhya darzana, yoga darzana, bauddha darzana, mImAMsaka darzana, cArvAka darzana ane jainadarzana e chaye darzano jinezvara bhagavAnanAM aMgasvarUpe che. tethI jo jinezvara bhagavAnanAM cha aMgomAM chaye darzanono nyAr arthAt sthApanA karavAmAM Ave to chaye darzana jinezvaranA aMgarUpe jaNAze. tethI A chaye darzano jinezvaranA aMgarUpa che mATe nami jinavaranA caraNa upAsakane chaye darzanono ArAdhaka jANavo. - 1 jina sura pAda5 pAya vakhANuM, sAMkhya joga doya bheda re; Atama sattA vivaraNa karatAM, ho duga aMga akhede re, padga 2 jainadarzananA be pAda-paga vakhANavA lAyaka kayA? to kahe che ke eka sAMkhya darzana ane bIju yoga-darzana kAraNa ke AtmasattAnuM vivaraNa A bannemAM jaina darzanane anurUpa karela che. mATe A be aMgane jaina darzananA aMga khedarahitapaNe jANavA. jaina darzana che tenAM sAMkhya ane yoga e banne paga che ema jANo. sAMkhya ane yoga e banne AtmA hovAnuM mAne che temaja pratyeka zarIre bhinna AtmA mAne che. sAMkhyo AtmasattAnuM vivaraNa karatAM AtmAne akartA ane abhoktA mAne che, jyAre jaina darzana zuddha nayanI apekSAe akartA ane vyavahAra naye kartA ane bhoktA mAne che. sAMkhya AtmAne mAtra sAkSIbhAve mAne che. rAgadveSane prakRtinA dharmo mAne che. jyAre jainadarzana rAgadveSAdine AtmAnA vikArI bhAvo mAne che ane AtmAne zuddha apekSAe sAkSI paNa mAne che. banne darzanone jinezvaranA pagarUpa kahyA che. be paga che to UbhA rahI zakAya che, cAlavuM hoya For Personal & Private Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 363 to cAlI zakAya che, tema AtmAnA astitva vinA koI paNa AtmavAdI darzana UbhuM ja na rahI zake. sAMkhya darzananA praNetA zrI kapilamuni hatA. yoganA praNetA pataMjalI hatA. - 2 bheda abheda saugata mImAMsaka, jinavara doya kara bhArI re; lokAloka avalaMbana bhajIe, gurugamathI avadhArI re, Sa0 3 saugata-bauddha darzanavALA ke je AtmAne kSaNika mAne che, mImAMsaka-pUrva ane uttara mImAMsaka - pUrvamImAMsaka-zrI jaiminI ane uttaramImAMsaka vedAMta che. je AtmAne abheda-abhinna mAne che. A be darzano e jinezvaranA be hAtha che. jo gurugamathI samajavAmAM Ave to te loka ane alokanuM avalaMbana che. bauddha darzana bhedagrAhI che ane vedAMtadarzana abhedagrAhI che. jyAre jainadarzana bheda-abheda grAhI che. tethI A be darzana jinezvaranA be moTA hAtha che. A vAtane gurugamathI atyaMta sUkSmatApUrvaka avadhArIne A banne jANe lokAlokanA avalaMbanarUpe che, e svarUpe bhajavA joIe. sanmArgathI nIce paDatA AtmAo mATe jinezvaranA banne hAtha avalaMbanarUpa nIvaDe che. paNa A badhuM gurugamathI jANavuM joIe. gurugama na hoya to dhyAnamArga ke yogamArgamAM gothAM ja khAvAM paDe. bauddha ema mAne che ke AtmA kSaNe kSaNe badalAya che eTale ke kSaNika che. jainadarzana paNa AtmAne dravya nitya mAnIne paryAye palaTAto mAne che eTale ke jenadRSTi dravya paryAya ubhayane mAnya kare che. mATe satya che. bauddha darzana AMzika satya hovAthI jinezvaranA eka hAtharUpa gaNavAmAM virodha nathI. mImAMsaka ema mAne che ke AtmA eka nitya, nirguNI, sarvagata che, te baMdhAto nathI ane mukAto paNa nathI. A dravyArthika naya jainane paNa paryAya dRSTino lopa karyA vinA mAnya che, te paNa AMzika satya hovAthI jinezvaranA bIjA eka hAtharUpe mAnya che. - 3 lokAyatika kUkha jinavaranI, aMza vicArI jo kIje re; tattvavicAra sudhArasa dhArA, gurUgama viNa kema pIje re ? Sa8 4 'jo vicAra karIe to lokAyatika eTale cArvAka darzana che te aMge jainadarzananI kUkha-peTa samAna che ema samajAya che. paNa AvI tattvavicArarUpa sudhArasadhArA gurugama-gurunA anugraha vagara kema pIvAya ? jo AMzika rIte vicAravAmAM Ave to lokAyatika yAne cArvAka darzana che, te jinezvara bhagavAnanI kUkharUpe che. peTamAM jema polaMpola hoya tema nAstika darzanamAMye polaMpola che ke je AtmAne mAnatA ja nathI. teo mAne che ke "A bhava mITho ne parabhava koNe dITho ?" For Personal & Private Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zikSAmRta A badhuM samajavA mATe sAcA sadguruno bheTo thAya to ja kaMIka meLa paDe tema che ke je A padarzanane jinezvaranA aMga tarIke yathArtha samajAvI zake. kAraNa ke tattvarUpI je sudhArasa dhArA che te gurunA anugraha vagara koI rIte pI zakAtI nathI, yathArthapaNe samajAtI nathI. Ama cAvAka darzanane mAnavAvALA nAstika che. nAstika che te pratyakSa pramANane ja mAne che. anumAnAdi pramANone mAnya rAkhato nathI. chatAM pratyakSane mAnato thayo to kyAreka bIjA pramANone paNa mAnato thaze. jyAM sudhI jIvane koIpaNa darzananuM jJAna thayuM nathI, tyAM sudhI jIvane dharma upara AsthA besatI nathI ane te nAstika jevo rahe che. jJAna meLavyA pachI te tattvavicAra karI zake che, mATe nAstikamata - cAvArka darzanane bhagavAnanI kUkha gaNela che - 4 jene jinezvara vara uttama aMga, aMtaraMga bahiraMge re akSara nyAsa dharA ArAdhaka, ArAdha dharI saMge re, 50 5 jinezvara bhagavAna dvArA bhAkhela jainadarzana badhAM darzanamAM, zarIramAM mastakanI jema uttama che. aMtaraMga ane bahiraMgathI badhI rIte badhAM darzanomAM jaina darzana uttama che. e darzanano paricaya karIne, saMga karIne zarIranAM judAM judAM aMgo para akSaronI sthApanA karIne, dhyAna karanArA yAgIpuruSo sAdhanA kare che. AcArya haribhadrasUrI kahe che ke "vacanArAdhanayA khalu dharmasta bAdhayAvadharma." eTale ke "jinezvaranA vacananI ArAdhanA-gurunA vacananI ArAdhanA e ja dharma che ane vacananI virAdhanA ke bAdhA karavI te adharma che." jenadarzana AtmAne nityAnitya, bhinnabhinna, baMdAbheda svarUpe mAne che te ja jainadarzananI maulikatA che. eTalA mATe ja jainadarzanane jinezvaranAM uttama aMgarUpa kahyuM che. - AtmAmAM asti svabhAva ja mAnavAmAM Ave ane nAsti svabhAva na mAnavAmAM Ave to ekAMte sat mAnavAthI yogAbhyAsa nirarthaka puravAra thaze. Ama thatAM vizvamAM badhuM ekAkAra thaI jAya ane saMkara doSa AvIne Ubho rahe che. mATe padArtha mAtra svadravya, svakSetra, svakALa, svabhAvanI apekSAe ati svabhAve che eTale sat che ane paradravya, pakSetra, parakALa ane parabhAvanI apekSAe nAsti svabhAva che eTale asat che. mATe svarUpathI sat ane pararUpathI asatu pariNAma rUpa AtmA mAnavAmAM Ave tyAre ja ArAdhelo mokSamArga saphaLa bane che - 5. jinavaramAM saghaLAM darzana che, darzane jinavara bhajanA re; sAgaramAM saghaLI taTinI sahI, taTinImAM sAgara bhajanA re.. pa86 For Personal & Private Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 365 jainadarzanamAM badhAya darzana samAya che, ane chaye darzanamAM jinavaranAM darzanano aMza che. jema ke samudramAM badhI nadIo samAyelI che. paNa badhI nadIomAM tenA mukha AgaLa sAgarano aMza hoya paNa kharo ane na paNa hoya. jyAM sudhI samyakatva prApta na thayuM hoya, tyAM sudhI koIpaNa saMpradAya ke darzana mAraphata jIva aMzathI jainadharmanI ArAdhanA kare che, tyAra pachI sarvAze jainadarzananI ArAdhanA prApta thAya che. - 6 jina svarUpa thaI jina ArAdhe, te sahI jinavara hove re; mUMgI ilikAne caTakAve, te bhUMgI jaga jove re, Sa0 7. jina thaIne eTale sAMsArika bhAvane vizethI AtmabhAva tyAgIne, je koI jinane eTale kaivalyajJAnIne - vItarAgane ArAdhe che, te nizcaye jinavara eTale kevalyapade yukta hoya che. A vAta bhUMgI ane ilikAnuM daSTAMta ApI samajAvI che. je koI AtmA nijasvarUpane samaje te jinasvarUpa thaI zake che. je koI AtmA mokSamArge puruSArtha kare te paramAtmapada pAmI zake che. "mATImAM IyaLa utpanna thAya che. tene bhamarI DaMkha mAre che. arthAt caTakA mAre che. te caTakAnI mIThAzane lIdhe IyaLa bhamarInA vicAramAM tadAkAra thaI jAya che ane ema 121 divasa pasAra thatAM IyaLa maTIne bhamarI banI jAya che." te ahIM lAgu paDe che. tevI ja rIte AtmA paramAtmAnA svarUpane samajI levA rUpa caTakAne prApta kare to temAM tadAkAra thaIne chevaTe te paramAtmA banI jAya che. - 7 cUrNa, bhASya, sUtra, niryukti, vRti paraMparA anubhava re; samaya puruSanA aMga kahyA che, je chede te durbhavi re, pa8 8 sat zrata (Agama). uparAMta je cUrNa, bhASya, sUtra, niryukti, vRtti ane guru paraMparAe cAlyo Avato anubhava e badhAya samayapuruSa eTale ke Apta puruSanAM aMga che, AmAMthI koI koIne mAne, koIne na mAne to te jIvo durbhavi jANavA. cUrNi - prAkRta bhASAmAM racAyelA hoya te bhASya - niyuktinA rahasyane jarA vistArathI samajAvavAnI paddhati te. sUtra - mULa sUtra - gaNadharo dvArA kahevAyAM hoya te. niryukti - sUtranA zabdone chuTA pADIne samajAvavAnI paddhati che. sUtranI vivecanA. vRti - saMskRta bhASAmAM vistArathI sUtra, niryukita vagerenA rahasyo jemAM samajAvyAM hoya te vRti athavA TIkA. For Personal & Private Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 zikSAmRta paraMparA anubhava - je guru paraMparAthI cAlyuM Ave tene anubhava kahevAya. A cha samaya puruSanAM (AptapuruSanAM) aMgo che. tenAthI ekano paNa cheda karavo (uDADI devuM) te paNa doSanuM kAraNa che eTale te jIva durbhavi banI jAya che. - 8 mudrA, bIja, dhAraNA, akSara nyAsa, aratha viniyoge re, je dhyAve te navi vaMcaje, kriyA avaMcaka bhoge re, pa0 9 yoga sAdhavAmAM mudrA, bIja, dhAraNA, akSara, nyAsa, ane viniyoga yathArtha rIte karIne je dhyAtA dhyAna kare che, te AtmA chetarAto nathI, tenI kriyA paNa chetarAmaNI hotI nathI. jema uparanI AThamI gAthAmAM samaya puruSanAM cha aMga kahyAM tema A gAthAmAM yoganAM athavA dhyAnanAM cha aMgo kahe che. 1. mudrA 2. bIja 3. dhAraNA 4. akSara nyAsa pa. artha 6. viniyoga. je kAMIpaNa bolIe tenA arthanI samyaka vicAraNA karavI jethI kriyAmAM ullAsa pragaTe ane je vastu potAne prApta thAya teno bIjA supAtra jIvomAM viniyoga karavo. Ama mudrA, bIja, dhAraNA, akSara nyAsa, artha ane viniyoga karI je koI sAdhaka . jinezvarane dhyAve te potAnA jIvanane sArthaka kare che. A rIte vidhipUrvaka kriyA karavAthI avaMcaka yoganI prApti thAya che ane tethI AtmAne chetarAvApaNuM rahetuM nathI. avacaMka yoga vaDe karavAmAM AvatI kriyA paNa avaMcaka thAya. kriyA avaMcaka thavAthI tenuM phaLa paNa avaMcaka ja maLe eTale ke mokSa phaLanI prApti thAya. - 9 zruta anusAra vicArI boluM, suguru tathA vidhi na mile re; kriyA karI navi sAvi zakIe, e viSavAda citta saghaLe re, Sa8 10 huM Agama anusAra vicAruM chuM to mane temAM suguru tathA tenI vidhinI prApti thatI nathI. mAtra kriyA karavAthI ja kAMI sAdhya thatuM nathI. A viSavAda-kaleza badhA ThekANe jovAmAM Ave che. jo A mArgamAM anubhavI na maLe to svaccheda kriyA karavAthI kAMI sAdhya thatuM nathI. sadgurunAM lakSaNo. guNo varNavelA che tevA sadguruno yoga maLato nathI ane sadgurunA yoga vagara ekalI kriyAo karavAthI kazuM sAdhya thatuM nathI. - 10 te mATe UbhA kara joDI, jinavara AgaLa kahIe re; samaya caraNa sevA zuddha dejo, jema AnaMdaghana lahIe re, pa0 11 he bhagavAna! te mATe be hAtha joDIne Apa jinavaranI pAse vinaMtI karIe chIe ke samaya eTale AtmA prApta karyo che evA gItArtha jJAnInA caraNanI zuddha sevA amane Apo ke jethI AnaMdaghana eTale mokSanuM sukha ame pAmIe. - 11 For Personal & Private Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 11. zrI udayaratna mahArAja viracita - sajjhAyo (1) krodhanI sajjhAya kaDavAM phaLa che krodhanA, jJAnI ema bole; rIsa taNo rasa jANIne, halAhala tole, kaDavAM 1 A krodha, mAna, mAyA, lobha cAra kaSAyonI sajjhAya, zrI udayaratna mahArAja sAheba banAvela che. teo jJAnI saMtapuruSa hatA. ema emanI sajjhAyo uparathI jANI zakAya che. 367 jJAnI puruSo ema kahe che ke krodha karavAthI jIvane tenAM kaDavA phaLa bhogavavAM paDe che. rIsakrodha thAya che te halAhala jhera samAna che. halAhala jhera jema prANInA prANa turata harI le che tema A krodha jIvane janmamaraNanA pherAmAM pheMkI de che. - 1 krodhe kroDa pUravataNuM, saMjama phaLa jAya; krodha sahita tapa je kare, te to lekhe na thAya, kaDavAM 2 eka vAra krodha karavAthI kroDa pUrva sudhI karelA saMyamatapanuM phaLa nAza pAmI jAya che. je krodharUpI kaSAya sAthe tapa karI rahyA che te to kAMI lekhAmAM AvatuM nathI. eTale ke mokSanI apekSAe niSphaLa tapa kahevAya che. - 2 sAdhu ghaNo tapIyo hato, dharato mana vairAga; ziSyanA krodha thakI thayo, caMDakozIo nAga, kaDavAM0 3 siddhAMta-zAstromAM eka dRSTAMta Ave che ke vairAga sAthe khUba ja tapa eka sAdhu karI rahyA hatA, paNa emAM eka banAvane kAraNe ziSya upara krodha thaI jatAM te krodhamAM ne krodhamAM AyuSya pUrNa karatAM caMDakauzika sarpa tarIke utpanna thavuM paDyuM hatuM. e mATe guru-celAnuM dRSTAMta A pramANe che. rastAmAM cAlatA gurunA paga nIce AvI javAthI deDakI dabAI gaI che ema ziSyanA khyAlamAM AvyuM. ziSya gurune te mATe prAyazcita levA mATe vAraMvAra yAda apAvI. chevaTe pratikramaNa karavA beThA tyAre kSamApanA karatI vakhate paNa deDakI vALI vAta yAda apAvI ane gurunA upara krodha savAra thaI gayo. ziSyane rajoharaNa laI mAravA doDyA ane ema karatAM aMdhArAmAM upAzrayanA thAMbhalA joDe athaDAyA ane e ja samaye AyuSya pUrNa thatA krodha kaSAyanI prabaLatAne lIdhe caMDakauzika sarpa tarIke utpanna thavuM paDyuM. AvuM krodhanuM pariNAma che. - 3 Aga UThe je ghara thakI, te paheluM ghara bALe; jaLano joga na maLe to pAsenuM parajALe, kaDavAM0 4 je gharamAM Aga lAge, te gharane Aga sauthI prathama bALI nAkhe. jo te vakhate tene olavavA mATe pANIno yoga na maLe to pAsenA gharane paNa saLagAve. tevI ja rIte krodharUpI Aga pahelAM potAnA manane bALe che. pachI bIjAnA mananI paNa evI ja sthiti utpanna kare che. - 4 krodha taNI gati ehavI, kahe kevaLa nANI; hANa kare je hetanI, jALavajo e jANI, kaDavAM pa For Personal & Private Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zikSAmRta kevaLajJAnI bhagavaMto kahe che ke "krodha karavAthI AvI sthiti utpanna thAya che. je heta premanI hAnI-nAza kare che mATe tene oLakhIne krodhane choDavo. - 5 - udayaratna kahe krodhane, kADhajo gale sAhIkAyA karajo nirmaLI, upazamarasa nAhI, kaDavAM) 7 zrI udayaratnajI kahe che ke krodhane tamArI aMdarathI pakaDIne bahAra kADhI nAkhajo. jethI upazamarasanA upayogathI potAnI kAyA nirmaLa thaI jaze. - ka (2) mAnanI sakjhAya re jIva ! mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re; vinaya vinA vidyA nahIM, to kima samakti pAve re.. re jIva. 1 : " he jIva! tuM mAna-abhimAna karato nahIM kAraNa ke abhimAna karavAthI vinaya-Avato nathI ane vinaya na hoya to vidyA pariName nahIM, jJAna prApta thAya nahIM. jo jJAnanI samajaNa nahIM Ave to samyakatva kema prApta thaze ? krodha oLakhI zakAya che, paNa mAna jaladI pakaDamAM AvatuM nathI. aMdara ja khaLabhaLATa karAvyA kare che. - 1 samakti viNa cAritra nahIM, cAritraviNa nahIM mukti re; muktinAM sukha che zAzvatAM, te kema lahIe jukti re.... re jIva... 2 jo samyakdarzana prApta nahIM thAya to, cAritra eTale AtmaraNatA prApta nahIM thAya ane jyAM sudhI AtmaraNatArUpa cAritra nahIM prApta thAya tyAM sudhI mukti paNa maLaze nahIM. A muktinuM sukha zAzvatuM che. eTale traNe kALa pachI e ja sthiti rahe che. sAdi anaMtakALa e ja sthiti rahe che. te meLavavA mATenI jukti-yukti (gurugama) kema meLavavI ? te maLe to ja A muktinI sthiti prApta thAya. - 2 vinaya vaDo saMsAramAM, guNamAM adhikArI re; mAne guNa jAye galI, prANI jo jo vicArI re, re jIva.. 3 saMsAramAM vinaya e ja mukhya guNa che. bIjA badhA guNa prApta karavA mATe, pAtratA thavA vinaya jarUrI che. jo aMdaramAM mAna UbhuM thAya to guNa hoya to paNa nAza pAmI jAya. Ano vicAra e prakA tarma karI jo jo. - 3 mAna karyuM jo rAvaNe, te to rAme mAryo re, duryodhana garve karI, aMte savi hAryo re, re jIva. 4 For Personal & Private Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 369 rAvaNe abhimAna - ahaMkAra karyo to te rAmanA hAthe mAryo gayo. temaja duryodhane paNa ahaMkAre karIne potAnuM saghaLuM gumAvyuM. - 4 sukAM lAkaDAM sarIkho, duHkhadAyI e khoTo re; udayaratna kahe mAnane, dejo dezavaTo re, re jIva. 5 mAna che te sUkAM lAkaDAM jevo che. tenAthI khUba ja duHkha bhogavavuM paDe che. mATe udayaratnajI mahArAja kahe che ke he bhavya prANIo! tame tamArAmAMthI mAnane bahAra kADhIne pheMkI dejo. jema sUkuM lAkaDuM vAgavAthI duHkha thAya che tema mAnathI paNa duHkha ja prApta thAya che. - 5 (3) mAyAnI sakjhAya samaktinuM mUla jANIejI, satya vacana sAkSAta; sAcAmAM samakti vasejI, mAyAmAM mithyAta re prANI ma karIza mAyA lagAra - 1 samyaktvanuM mULa kAraNa tame samajavA prayatna karo. jyAM satya hoya tyAM samyakatva thAya che. sAcamAM ja samyaktano vAsa rahe che. jo mAyA-kapaTa karI koIne chetaravAnI vAta kare to te to mithyAtva ja thayuM kahevAya mATe he prANI ! jarA paNa mAyA karato nahIM, kapaTa karato nahIM. - 1 mukha mITho jUTho manejI, kUDa kapaTano re koTa; jIbhe to jIjI kare, cittamAMhe tAke coTa re, prANI- 2 mukhathI to mIThAza bharelAM vacano bole che ane kUDa-kapaTano killo potAnI AsapAsa pharato rAkhe che. moDhethI teM hA, jI ! hA, jI ! kare che ane manamAM to ema ja vicArato hoya che ke kyAre lAga maLe ne tene barAbara mAro hAtha batAvI dauM. - 2 Apa garaje Agho paDeche, paNa na dhare vizvAsa; manasu rAkhe AMtarojI, e mAyAno vAsa re, prANI3 potAne garaja hoya, potA mATe koInI jarUra paDe to tene sASTAMga daMDavat praNAma karavAmAM jarApaNa vAra na lagADe, paNa e vizvAsa to koInI pratye rAkhe ja nahIM, manamAM ekabIjA pratye bhedabhAva rAkhyA ja kare. Ama je kare tenAmAM mAyA kapaTano vAsa thayelo che. - 3 jehazuM bAMdhe prItaDIjI, tehazuM rahe pratikUla; mela na choDe mana taNojI, e mAyAnuM mUla re, prANI, 4 For Personal & Private Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zikSAmRta jenA pratye prema rAkhe, jenI sAthe prema kare, tenI sAthe ja manathI pratikULapaNe varte. manamAM je mela bharyo paDyo che, kUDa kapaTano kacaro bharyo paDyo che tene chAMDato ja nathI. A ja mAyAnuM mULa che. - 4 tapa kIdhuM mAyA karIjI, mitrazuM rAkhyo bheda; malli jinezvara jANajojI, to pAmyA strIveda re, prANIo 5 tapa karatI vakhate kapaTa bhAva vaDe mitro sAthe bheda karavAthI zrI mallinAtha bhagavAnanA jIve strIvedanuM upArjana karyuM hatuM tema zAstramAM ullekha che. bhagavAna zrI mallinAthanA jIve pUrvabhavamAM potAnA ja mitro sAthe dIkSA lIdhI hatI. bhagavAna mallinAthano jIva rAjAnA kuMvara hovAthI sAdhuomAM paNa pramukha hatA. tapa karatI vakhate teone vicAra Avyo ke A bhavamAM to rAjAnA kuMvara tarIke pradhAnapaNuM bhogavI rahyo chuM. paNa jo badhA ja mitro sarakhuM tapa karIzuM to AvatA bhavamAM huM mukhya nahIM rahuM, A vicArathI teoe mitro sAthe kapaTathI vadhAre tapa karavA mAMDyuM. je mitro sAthe kapaTa hatuM, mAyA hatI tenA phaLarUpe tIrthaMkaranA bhavamAM teone strIvedano udaya Avyo hato. - 5 udayaratna kahe sAMbhaLojI, melo mAyAnI buddha; muktipurI jAvA taNojI, e mAraga che zuddha re, prANI6 zrI udayaratna mahArAja sAheba kahe che ke he bhavya jIvo !tame mArI vAta sAMbhaLo, dhyAnamAM lo ke, kapaTa-mAyA karavAnI buddhi che tene mUkI do. jo mAyA-kapaTane choDI dezo to, te ja rasto mukti- mokSa javA mATeno che. ane e ja zuddha mArga-yathArtha mArga che mATe mananI zuddhi karavA mATe mAyA-kapaTano tyAga karo. - 9 (4) lobhanI sajhAya tume lakSaNa jojo lobhanAM re, lobhe munijana pAme kSobhanA re; lobhe DAhyA mana DolyA kare re, lobhe durghaTa paMtha saMcare re, tume1 lobhanAM lakSaNa zuM che tene jANo. lobha kapAyanA udaya vaDe munio paNa kSobha (avahelanA) pAme che. lobha kaSAya vaDe ApaNuM mana caMcaLatAne ja prAdhAnyapaNuM Ape che, eTale mana Ama tema DolyA kare che. lobha karavAthI jIvane durghaTa paMtha prApta thAya che eTale ke ghaNA kALa sudhI nIcalI du:khadAyI gatimAM paribhramaNa karavuM paDe che. - 1 taje lobha tenAM lauM bhAmaNAM re, vaLI pAye namIne karuM khAmaNA re; lobhe maryAdA na rahe kenI re, tame saMgata melo tehanI re, tume, 2 For Personal & Private Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 371 udayaratna mahArAja sAheba kahe che ke :- je prANIo lobhane choDI saMtoSane dhAraNa kare che, tenA huM ovAraNA - mIThaDA lauM ane temanA caraNamAM vaMdanA karIne temane khAmaNA ApuM, bahumAna karyuM kAraNa ke lobhanA udayathI koIpaNa jAtanI maryAdA rahetI nathI, mATe he bhavya prANIo ! tenI saMgata choDI do. - 2 lobhe ghara melI raNamAM mare re, lobhe UMca te nIcuM Acare re; lobha pApa bhaNI pagalAM bhare re, lobhe akArya karatAM na osare re, tumeo 3 kIrtinA lobhamAM jIvo yuddha medAnamAM potAno jIva arpaNa karI de che eTale ke mRtyune vare che. lobhane kAraNe ucca vyakti paNa na karavA jevA nIca kAryo paNa karavA lAgI jAya che. lobha kaSAyanA kAraNe jIvo pApa karma karatAM acakAtA nathI. temaja lobhathI na karavA jevA kAryo karavAmAMthI jIva pAcho pharato nathI mATe tenI saMgata he jIvo ! tame choDo. - 3 lobhe manaDuM na rahe nirmaLuM re, lobhe sagapaNa nAse vegaLuM re; lobha na rahe prIti ne pAvaThuM re, lobhe dhana mele bahu ekaThuM re, tumeo 4 lobhanA kAraNe mana maLathI kharaDAya che, zuddha nirmaLa rahetuM nathI. lobhanA kAraNe sagapaNano paNa nAza thaI jAya che. lobha thavAthI bIjA jIvo pratye premabhAva raheto nathI. lobha vaDe karIne ghaNuM ja dhana bheguM kare che ke jeno bhogavaTo te karI zakato nathI ane mUkIne parabhavamAM saMcarI jAya che-cAlyo jAya che. - 4 lobhe putra pratye pitA haNe re, lobhe hatyA pAtaka navi gaNe re; te to dAtaNe lobhe karI re, upara maNidhara thAye te marI re, tume. 5 lobhane kAraNe pitA putrane haNI nAkhe che, lobha jenAmAM udaya thAya che te hatyA karavAmAM pApa thaze ema gaNato nathI. temaja dhananA lobhane kAraNe te jIva marIne bhegA karelA dhanane sAcavavA mATe te maNidhara sarpa thaIne tyAM ja pAcho utpanna thAya che. - 5 jotAM lobhano thobha dIse nahIM re; evuM sUtra siddhAMte kahyuM sahI re; lobhe cakrI subhama nAme juo re, te to samudramAM DUbI muo re, tuma 3 jotAM-vicAratAM ema jaNAya che ke lobhano kAMI aMta hoto nathI. ema sUtra-siddhAMtamAM bhagavaMto bhAkhI gayA che. dA.ta. suma nAmanA cakravartIne cha khaMDa prApta thayA pachI vicAra Avyo ke cha khaMDa to badhA ja cakravartI jIte che mATe huM badhAthI vadhAre khaMDa jItuM to badhAthI mahAna kahevAu, tevI icchAthI teNe potAnuM carmaratna dariyAmAM mUkyuM ane AkhA sainyane laIne cAlI For Personal & Private Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 2 zikSAmRta nIkaLyo paNa carmaratnanA haMkAranArA devomAM vicAra Avyo ke "huM eka thoDo samaya devalokamAM jaI AvuM to kAMI vAMdho nahIM Ave ema vicArIne eka pachI eka deva cAlyA gayA Ama thatAM carmaratnanA adhiSThAyaka devonI gerahAjarIthI te DUbI gayuM ane sAthe subhUma cakravartI ane tenuM sainya DUbI maryuM. lobhanuM AvuM phaLa che mATe he jIvo ! ceto ! huM ema jANIne lobhane chAMDajo re, eka dharmazu mamatA maMDajo re; kavi udayaratna bhAkhe mudA re, vaMdu lobha to tene re, tume. 7 Ama jANIne lobhane choDajo. ane eka dharma pratye premabhAva rAkhajo. zrI udayaratna mahArAja kahe che ke je lobhane choDI deze tene huM vaMdana karIza. - 7 12. Atmasiddhi zAstra - parama kRpALudeva patita jana pAvanI, sUra saritA samI, adhama uddhAriNI, Atmasiddhi, janma janmAMtaro, jANatA jogIe, Atma anubhava vaDe Aja dIdhI, te patita) 1 bhakta bhagIratha samA, bhAgyazALI mahA, bhavya saubhAgyanI vinatithI, cArutara bhUminA, nagara naDiyAdamAM, pUrNa kRpA prabhu e karI'tI, te patita) 2 A kRti che te saMsAramAM patita thayelA, pApakarmamAM khUMpelA jIvone pavitra karanArI, gaMgAnadI jevI pavitra che. te adhama jIvono saMsAra samudramAMthI uddhAra karanArI che. potAnA pUrvabhavonI jANakArI dharAvanAra evA yogI zrImad rAjacaMdrajI dvArA potAnA Atmaanubhava sAthe racavAmAM AvI che. A racanAnA nimittabhUta pU. zrI saubhAgyabhAI che. cha padano patra mukhapAThe raheto nahIM hovAthI A ja vastu jo padyarUpe ApavAmAM Ave to mukhapATha karIne tenuM raTaNa karI zakAya evI vinaMtI pU. zrI saubhAgyabhAI taraphathI thatAM carotara vistAramAM AvelA naDiyAdamAM paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI dvArA racavAmAM Avela eka savaMga zAstra che. enuM nAma ja AtmAnI siddhi karavA mATe che te sUcave che. e eka svataMtra zAstra che. jenuM yathArtha ciMtana-manana karavAthI mokSamAM laI jAya tevuM che. bhavya zrI saubhAgyabhAIne paramakRpALudeve Atmasiddhi zAstramAM vaNI lIdhA che te darzAvatI kaDIo A pramANe che : evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. 20 For Personal & Private Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : pAMce uttarathI thayuM, samAdhAna sarvAMga; samaju mokSa upAya to, udaya udaya sadbhAgya. 96 zrI sobhAgyane zrI acaLa, Adi mumukSu kAja; tathA bhavyahita kAraNe kahyo bodha sukhasAja. ekavAra sAyalA gAmamAM koI bhAInuM mRtyu thavAthI pU. zrI kALidAsabhAI, tathA pU. bApujI vigere smazAna sAthe gayA hatA te vakhate smazAnathI sIdhA taLAve jaI snAna karI ghera javAno rivAja hato. tethI smazAnamAMthI pU. zrI kALidAsabhAI tathA pU. bApujI vigere taLAve gayA. A taLAva zrI siddharAjanI mAtA minaLadevIe baMdhAvela che. taLAve gayA pachI pU. bApujIne pU. zrI kALidAsabhAIno viveka karavAnuM sUjhI AvatAM teozrIne kahyuM ke "lAvo kALidAsabhAI ApanuM paMciyuM huM chabachabAvI dauM" paNa pU. zrI kALidAsabhAIe nA pADI ane te pacheDI dhovA mAMDI ane paththara upara dhotAM dhotAM bolyA ke - "juo lADakacaMdabhAI karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. 102 karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. 103 373 eTale ke karma anaMta prakAranAM kahyAM che, temAM mukhya ATha prakAra che. te AThamAM paNa mukhyapaNe mohanIya karma raheluM che teno nAza kema thAya te kahuM chuM. mohanIyanA paNa be bheda che. eka darzana mohanIya ane bIjuM cAritra mohanIya. darzanamoha che e satyAtmabodhathI nAza karI zakAya ane cAritra mohanIya vItarAgatAthI" ema kahI pacheDIne paththara upara pachADI te uparathI pU. bApujInA manamAM sacoTa chApa paDI ke prathama darzana mohanIyane ja haNavAno puruSArtha karavo paDaze. teo (pU. bApujI) hamezAM sAdhakone kahe che ke sau prathama darzanamoha(mithyAtva moha)no nAza karavAno puruSArtha karo. e jaze to ja cAritra mohanIyano nAza thaI zakaze. eTale ke prathama darzanamoha u52 ghA ka2vo, pachI cAritranI prakRti dhIme dhIme jaze. samyagdarzana che e cAritra mohanI prakRti sAme laDavA mATe jIvane maLela bakhtara samAna che. tenAthI ja cAritra mohane harAvI zakAya che. pratyakSa satpuruSanuM mAhAtmya zuM che te darzAvatI AtmasiddhinI kaDIo A pramANe che : je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. 1 For Personal & Private Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u74 zikSAmRta pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na Atma vicAra. 11 sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa samajyA vaNa upakAra zo, samajya jinasvarUpa. 12 pratyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. 19 svacchaMda mata Agraha tajI, varte sadguru lakSa; samakti tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa, 17 mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya, 18 pratyakSa sadguru yogamAM, varte dRSTi vimukha; asadgurune daDha kare, nija mAnArthe mukhya, 26 pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra, traNe yoga ekatvathI, varte AjJAdhAra. 35 samyattvanuM tathA kevaLajJAnanuM svarUpa samajAvatI AtmasiddhizAstranI kaDIo A pramANe che. mata darzana Agraha tajI, varte sadguru lakSa; lahe zuddha samakti che, jemAM bheda na pakSa. 110 (upazama samakita) varta nijasvabhAvanuM, anubhava lakSa pratIta; vRti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakti. 111 (layopazama samakita) vardhamAna samakti thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAgapara vAsa. 112 (kSAyika samakita) kevaLa nija svabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. 113 (kevaLajJAna) 13. caityavaMdana traNa khamAsaNA daI, besI DAbo DhIMcaNa Ubho rAkhI jamaNo DhIMcaNa nIce rAkhIne besavuM ane nIce pramANe kahevuM. "icchAkAreNa saMdisaha bhagavan! caityavaMdana karuM ? icche." "zrI sakalakuzalavallI puSparAvartameLo, duritatimirabhAnuH kalpavRkSopamAnaH bhavajalanidhipotaH sarvasaMpattihe tuH sa bhavatu satata va: zreyase zAMtinAtha: zreyase pArzvanAtha:" badhA sukhonI vela samAna, bAre megha khAMgA thAya tevA varasAda rUpa sukho ApanAra. For Personal & Private Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : duritarUpa-saMsAramAM rakhaDAvanAra aMdhakArano nAza karavA mATe sUrya samAna eTale ke ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karavA mATe sUryanA prakAza samAna. vaLI kalpavRkSa samAna - icchita ApavAnI kSamatAvALA, bhava samudrane taravA mATe vahANa samAna, badhI saMpattinA hetu - kAraNa samAna eTale ke AtmAnI saMpUrNa saMpatti prApta karAvavA mATenA nimittabhUta kAraNa, temaja satatapaNe mokSa tarapha AgaLa vadhAravAnA kAraNa evA zrI zAMtinAtha, evA zrI pArzvanAtha bhagavAna prasanna thAo. - namo siddhANaM : namo arihaMtANaM : pUrva AcAryoe paMca parameSThI bhagavaMtanI stuti karI che. temAM yathArtha vAto karI che. AMtarika duzmanorUpa cAra ghanaghAtI karmono nAza karIne kevaLajJAna kevaLadarzana prApta karyuM che tene namaskAra. eTale arihaMta potAnA AMtarika duzmanone haNanAra teo bAra guNanA dhAraNahAra che. ATha pratihArya (1) azokavRkSa, (2) surapuSpavRSTi, (3) divya dhvani, (4) cAmara, (5) Asana, (6) bhAmaMDala, (7) duMdubhi, (8) chatra. cAra mULa atizaya, (9) apAya apagama atizaya, (10) jJAnAtizaya, (11) pUjAtizaya, (12) vacanAtizaya namo AyariyANaM : namo uvajjhAyANaM : namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM ! eso paMca namukkAro, savva pAva paNAsaNo, maMgalANaM ca savvesi paDhamaM havaI maMgala !! 375 ATha karmono kSaya karI je siddhapadamAM birAjI rahyA che teone namaskAra karuM chuM. teo ATha guNanA dhAraNahAra che. 1. anaMtajJAna, 2. anaMtadarzana, 3. avyAbAdha sukha, 4. anaMtacAritra, 5. akSayasthiti, 6. arUpIpaNuM, 7. agurulaghuguNa, 8. anaMtavIrya. pAMca AcAra pote pALe ane bIjAne pALavAno upadeza Ape tathA gaccha(samudAya)nA nAyaka, temane namaskAra. teo 36 guNanA dhAraNahAra che. sat zAstronA siddhAMtanA pAragAmI, ane bIjAne bhaNAve tevA upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra. teo 25 guNanA dhAraka che. namo loe savvasAhUNaM :sarva viratirUpa cAritra aMgIkAra karI mokSamArganI sAdhanA karI rahyA che evA sAdhuone namaskAra ho. teo 27 guNanA dhAraka che. eso paMca namukkAro e paMca parameSThine namaskAra karavArUpa maMtra te. 0:0 For Personal & Private Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 savvapAva paNAsaNo : maMgalANaM ca savvesi : paDhamaM havaI maMgala : sarva pApano nAza karanAra tathA karAvanAra. badhAM ja mAMgalikone vize maMgaLarUpa. prathama maMgaLa che. *kiMci sUtra jaMkiMci nAmatirthaM, sange pAyAle mANuse loe; jAI jiNabiMbAI tAI savvAI vaMdAmi. 1 svarga, pAtALa, manuSyalokamAM je koI nAmarUpa - prasiddha tIrtho hoya temaja je koI jinezvara bhagavAnanI pratimA hoya te sarvane huM vaMdanA karuM chuM. eTale ke traNe lokamAM rahelAM tIrtho tathA tyAM rahelA pratimAjIne vaMdana karuM chuM. zrI namunthuNaM - zakrastavasUtra namuNuM, arihaMtANaM', bhagavaMtANaM AIgarANa, tiyarANaM, sayaMsaMbuddhANaM4 - 1, 2 rAgadveSarUpI zatruone jitanAra arihaMta bhagavaMtone, dharmanI zarUAta karanArA tathA tIrthanA sthApaka ane svayaM pote ja potAnI meLe bodhane prApta thayelA che temane namaskAra karuM chuM. purisattamANaM, purisasiddhANaM; purisavarapuMDarIANaM, purisavaragaMdhahaththIrNa - 3 puruSomAM uttama, puruSomAM siMha samAna, puruSomAM uttama puMDarIka kamaLa jevA, puruSomAM uttama gaMdhahasti samAna je che (temane namaskAra karuM chuM) zikSAmRta loguttamANuM, loganAhANaM', logahiANaM1, logapaivANaM12, loga 5jjoyagarANa3 - 4 - traNe lokamAM uttama che. traNe lokanA nAtha, traNa lokamAM rahelAnuM hita karanA2, traNe lokamAM jJAnarUpI dIvA samAna, lokane vize atizaya udyotanA karanArane (namaskAra karuM chuM) abhayadayANuM4, cakhkhudayANa'pa, magadayANuM, sa2NadayANaM17, jIvadayANaM, bohidayANaM9 - 5 sarva jIvone abhayadAna ApanArane, samyajJAna-darzanarUpI cakSunA ApanArane, For Personal & Private Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya pado ane stavano : 377 mokSamArganA dAtAne, zaraNAgatane zaraNa ApanArane, jIvonI dayA pALanAra bodhibIjanA ApanArane (namaskAra karuM chuM) dhammadayANa, dhammadesiyANuM0, dhammanAyagANuM, dhammasArahaNa, dhammaracArita cakkavaTINa - 7 dIvo tANe saraNa gaI paIThA, appaDihayavaranA daMsaNa dharANa viyachaumANa5 - 7 sadharmanA ApanArane, sadharmanA upadeza ApanArane, dharmanA nAyakane (AcArya), dharmanA sArathine, cAragatino aMta karanAra uttama dharmarUpa cakranA dhAraNa karanArane ane jeo zaraNamAM AvyA che tene zaraNa ApI mArgadarzana ApanArane, koIthI jeno nAza na thaI zake tevA kevaLa jJAnadarzana dhAraNa karanAra che temane tathA cAraghAtikarma rahita che temane namaskAra karuM chuM) 6, 7 jiNANa, jAvayANa7, tinnANa8 tArayANa 29, buddhANaM9, bohayANa", muttAsaMga, moagANuM - 8 karmarUpI zatrune jItanAra, bIjA jIvone paNa karmathI kema jItavuM te samajAvanAra, saMsAra samudrathI taranAra, ane bIjAne saMsAra samudrathI tAranAra pote pAmelA che bodha evA, bIjAne bodha pamADanAra evA, mukti prApta karI che tevA ane bIjAone mukti prApta karAvanArane (namaskAra karuM chuM) - 8 savalUrNa savadarisINaM5, sivamalaMmarua, mahaMta makakhAM mavAbAI mapuNarAvitI siddhigaInAmadheya, ThANe saMpattANa, namo jihANe, jiyabhayANa - 9 sarva jANanAra evA sarvajJa, sarva dekhanAra sarvadarzIne, upadravarahita, acala, roga rahita, anaMta, akSaya avyAbAdha, jyAMthI pharI janma levo paDato nathI evI siddhagati nAmavALA sthAnane pAmelA evA jinezvaro ke jemaNe sarva bhayane jItI lIdhA che temane namaskAra thAo - 9. je A aIA siddhA, je a bhavistRti aNAgae kAle, saMpaI a varTamANA, savva tiviheNa vaMdAmi - 10 jeo bhUtakALamAM siddha thayA che, jeo bhaviSyamAM siddha thavAnA che ane jeo vartamAnakALamAM vicarI rahyA che, te sarva tIrthakarone huM traNa prakAre (mana, vacana, kAyAe) vaMdu chuM - 10 zakra eTale indra, bhagavAnanI stuti karatAM A bole che, zarUAtamAM arihaMta bhagavAnanI judA judA 35 vizeSaNo dvArA stuti karavAmAM AvI che ane pachI traNe kALanA siddha paramAtmAnA mokSanuM svarUpa batAvavApUrvaka stuti karavAmAM AvI che. For Personal & Private Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zikSAmRta jAvaMti ceIAIM sUtra jAvaMti ceiAI, uDhe A ahe a tiriyaloe a; savAi tAI vaMde, Iha saMto tattha saMtAI - 1 jeTalAM caityo svargamAM, pAtALamAM ane manuSyalokamAM AvelA che, tene ahIM rahIne tyAM rahelA sarva caityone huM vaMdanA karuM chuM. (jinacaityo - pratimAone) jAvaMta kevisAhU sUtra jAvaMta kevi sAhU, bharaheravaya mahAvidehe a; savaeNsiM tesiMpaNao, tiviheNatidaMDa virayANa. 1 jeTalA paNa sAdhuo pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvideha kSetramAM che ke jeo mana, vacana, kAyAe karIne traNa daMDathI virAma pAmelA che te sarvane huM praNAma karuM chuM - 1 paMca parameSThi namaskAra sUtra namoDarvat siddhAcAryopAdhyAya sarva sAdhubhya. 1 arihaMta-siddha-AcArya-upAdhyAya ane sarva sAdhuone namaskAra thAo. zrI uvasaggaharaM sUtra uvasaggaharaM pArsa, pAse vaMdAmi kammaghaNamukka; visara visaninnAsa, maMgalakalyANaAvAsaM. 1 upasargane haranAra jemano pArtha nAmano yakSa sevaka che tathA karmanA samUthI mUkAyelA evA pArzvanAthane vaMdu chuM. teo jherano nAza karanAra temaja maMgaLa tathA kalyANanA ghara samAna che - 1 visahara, kuliMgamaMta, kaMThe dhAre I jo sayA maNuo; tassa gaharogamAri, duThajarA jaMti uvasAma. 2 viSahara rUliMga nAmanA maMtrane je manuSya hamezAM kaMThane vize dhAraNa kare che, tenA graha naDatara ke rAMga ane marakI tathA kharAba tAva zAMta pAme che. - 2 | ciThThau dUre mato, tuja paNAmo vi bahuphalo hoI; naratirie suvi jIvA, pAvaMti na duHkhadogacyuM. 3 e maMtra to dUra rahyo paNa temane karelA namaskAra paNa ghaNA phaLane ApanAro thAya che (tethI) te jIvo manuSya ane tiryaMca gatimAM paNa duHkha ane daridratAne pAmatA nathI. - 3 For Personal & Private Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 anya pado ane stavano : tuha sammate laddha, ciMtAmaNI kaupAyavakmaNie; pAvaMti avizthaNa, jIvA ayarAmAM ThANa. 4 tamAruM samyaka darzana pAmavAthI ciMtAmaNi ane kalpavRkSathI paNa adhika evA mokSa sthAnane jIvo vipna vinA pAme che. - 4 ia saMghuo mahAyasa, bhattibbara nimbareNa hiaeNa; tA deva ! diksa bohiM, bhave bhave pAsa jiNacaMda. 5 he moTA yazavALA ! e prakAre ApanI stuti, bhaktinA samUhathI pUrNa bharelA hRdaye karuM chuM te kAraNa mATe he deva ! he pArtha jinacaMdra bhavobhavane vize bodhIbIja Apo. - 5 jayavIyarAya sUtra jayavIyarAya ! jagaguru ! hou mama tuha pabhAvao bhayavaM; bhava niveo magANusAriyA iThaphala siddhi - 1 he vItarAga ! he jagatanA guru ! tame jaya pAmo. he bhagavAna! tamArA prabhAvathI mane (1) bhavanuM udAsIpaNuM - saMsAra paribhramaNathI trAsa thAo ane bhavano niveDo Avo tathA (2) mArgAnusArIpaNuM prApta thAo ke jethI (3) vAMcchita phaLanI siddhi thAo - 1 lokaviruddhaccAo, gurujaNapUo paratthakaraNa ca; suha guru jogo tavaNasevaNA AbhavamakhaMDA - 2 (4) lokanI viruddha kAmono tyAga thAo (5) gurujananI pUjA ane (6) paropakAra mArA vaDe thAo (7) sadguruno joga prApta thAo (8) temanAM vacano pramANe sevA-AjJA pALavAnI zakti - ATalI vastuo A bhava paryata mane akhaMDitapaNe hojo. vAri jjaI jaIvi niyANabaMdhaNuM, viyarAya tuha samae; tahavi mama hujasevA, bhave bhave tuha calaNANa - 3 joke he bhagavAna ! he vItarAga ! tArA zAsanamAM teM niyANuM karavAnI nA pADI che, to paNa huM mAnuM chuM ke "mane tamArA caraNonI sevA bhavobhavane vize prApta hojo, thajo" - 3 dukkambao, kambakhtao, samAhicaraNaM ca bohilAbho a; saMpanjao maha ee, tuha nAha paNAma karaNeNaM - 4 bhagavAnuM tamane praNAma karavAthI duHkhano kSaya, karmano kSaya thAya ane bodhilAbhanI prApti thaI samAdhimaraNano mane lAbha prApta thAo. - 4 For Personal & Private Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 * zikSAmRta sarva maMgalamAMgalya, sarva kalyANakAraNe; pradhAna sarva dharmANAM, jena jayati zAsanam - 5 sarva maMgaLamAM maMgaLarUpa, sarva kalyANanuM kAraNa ane sarva dharmomAM pradhAna evuM jainazAsana te jaya pAmo. (jaya pAme che) 5 arihaMta ceIyANaM sUtra arihaMta ceiyANa karemi kAussagga, - 1 arihaMtanI pratimAone vAMdavA mATe huM kAussaga karuM chuM - 1 vaMdaNavattiyAe, pUaNa vattiyAe, sakkAra vattiyAe, sammANavattiyAe, bodilAbha vatiyAe, nisaggavattiyAe - 2 vaMdanathI thatA phaLa mATe, pUjA karavAthI thatA phaLa mATe, satkAra karavAthI thatA phaLa mATe sanmAna karavAthI thatA phaLa mATe, bodhibIjanA lAbhane mATe, mokSa sthAna pAmavAne mATe (huM kAussaga karuM chuM) saddhAe, mehAe, dhIIe, dhAraNAe, aNupehAe, vaDhamANIe, kAmi kAussagga... 3 zraddhAthI, nirmaLabuddhithI, dhIrajathI, dhAraNAthI ane smRtipUrvaka vAraMvAra saMbhAravA vaDe tattva ciMtanathI e pAMca vRddhi pAmatA thakA huM kAusagna karuM chuM. - 3 zrI kalyANakaMdaM stuti sUtra kalyANa kaMda paDhamaM niNaMda, saMtitao nemijirNa muNidaM; pAsa payAsa sugaNiwThANe, bhatti) vaMde sirivaddhamANa - 1 kalyANanA ja kaMdarUpa evA pahelA zrI RSabha jinendrane, zrI zAMtinAthane ane munionA indra evA zrI neminine temaja traNa bhuvanamAM prakAza karanAra evA zrI pArzvanAthane ane sArA guNovALA zrI vardhamAna svAmIne huM bhaktipUrvaka vaMdu chuM. - 1 "zikSAmRta" graMtha saMpUrNa For Personal & Private Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education international For Personal & Private Use Only