Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktvazalyoddhAra kartA tapagacchAcArya zrI 1008 zrImadvijayAnandasUri (zrI AtmArAmajI) mahArAja // -~NORCASgujarAtIse hiMdustAnI prasiddha kartA NIWHAANANASIANAMAMAllahabaleshArnalaisakableARMANAMANAVARATRA zrIAtmAnanda jaina sabhA pNjaab| serons zrIvIra saMvat 2429 // AtmasaMvat 7 vikramasaMvata1960 // san1903 ___lAhaura pamjAba ekAnomIkala yantrAlayameM priNTara lAtA lAlamaNi nainIke prabandhase chpvaayaa| WWE
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ * upodaghAta ke nityAnaMdapadaprayANasaraNI zreyoviniH saarinnii| saMsArANavatAraNekanaraNI vizvaddhivistAriNI // puNyAMkarabharaparohadharaNI vyaamohsNhaarinnii| prItyaistAjjinate'khilArtiharaNI matirmanohAriNA // 1 // anaMta jJAnadarzanamaya zrIsiddha paramAtmA ko tathA cAra rakSepAyukta zrIarihaMta bhagavaMtako aura zAzvatI azAzvatI asaMkhya gnapratimAko trikaraNa zuddhise namaskAra karake isa graMthake prAraMbha mAlUma kiyA jAtA hai ki prathama praznottarameM likhe mUjiva DhUMDhaka aDhAIsau varSa se nikalA hai jisameM ayApi paryaMta koI bhI pakjJAnavAn sAdhu athavA zrAvaka hoyA hove aise mAlUma nahIM tA hai, kahAMse hove ? jainazAstrase viruddha matameM samyakajJAna kA saMbhavahI nahIMhai,utpatti samayameM isa matakI kadApi kitaneka taka acchI sthiti calI ho to Azcarya nahIM paraMtu jaise iMdra lakI vastughanekAla taka nahIM rahatI hai taise isa kalpita matakA : varSase dina pratidina kSaya hotA dekhane meM AtA hai, kyoMki jAnapanase isa matameM sAdhu athavA zrAvaka bane hue ghane prANI na zAstrake sacce rahasya ke jJAsA hote haiM to jaise sarpa kuMjako calA jAtAhai aiseisa matako tyAga dete haiM aura jainamata jo chameM zuddharIti dezakAlAnasAra pravartatAhai usako aMgIkAra
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatehaiM, isI prakAra isa graMthake kartA mahAmunirAja 1008 zrI madvijayAnaMdasUri(AtmArAmajI)mahArAjabhIjainasiddhAMtako vAMcakara DhUMDhakamatako asatya jAnakara kitanehI sAdhuoMke sAtha DhUMDhakapaMthako tyAgakara pUrvokta zuddha jainamatake anuyAyI bane, jinake sadupadeza se paMjAba mAravAr3a gujarAta Adi dezoM meM ghane DhuMDhiyoMne DhUMDhaka mata ko chor3akara tapAgaccha zuddha jainamata aMgIkAra kiyA hai / tapAgaccha yaha banAvaTI nAma nahIM hai paraMtu guNaniSpanna hai kyoMki zrIsudharmAsvAmIse paraMparAgata jainamatake jodhanAma paDe. haiM unameMse yaha 6 chaThA nAmahai jina 6 nAmoMkI savistara hakIkata tapAgacchakI padAvalimeM hai * jisase mAlUma hotA hai ki tapAgaccha nAma mUlazuddha paraMparAgata hai aura dUMDakamata vinAguruke nikalA huA paraMparA se viruddha hai // isa DhUMDhaka matameM jeThamala nAmA eka rikha sAdhu huA hai usane mahA kumatike prabhAvase tathAgADha mithyAtvake udayasaM svapara ko arthAt racanevAle aura usapara zraddhA karanevAle donoMko bhava samudra meM DabonevAlA samakitasAra (zalya) nAmA graMtha 1865 meM banAyA thA paraMtu vohagraMtha aura graMthakA kartA donoMhI apramANaka honese kitaneka varSataka voha graMtha jaisAkA taisAhI par3A rahA, saMvat 1938 meM goMDala (kAThiyAvAr3a) nivAsI koThArI nAmacaMda harIcaMdane apanI dargatikI prAptimeM anyako sAthI banAneke vAste rAjakoTa (kAThiyAvAr3a) meM chapAkara prasiddha kiyaa| . pUrvoktaM graMthako dekhakara zuddha jainamatAbhilASI bhavyajAvoMke uddhArake nimitta pUrvokta graMthake khaMDana rUpa samyaktvazalyoddhAra '* dekho jaina tasyAdarzakA bAravAM pariccheda /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmA yaha grantha zrItapagacchAcArya zrI 1008 zrImadvijayAnaMdasari prasiddha nAma AtmArAma jI mahArAjane saMvat 1940 meM banAyA jisako saMvat 1941 meM bhAvanagara (kAThiyAvAr3a) kI zrIjainadharma prasAraka sabhAne ahamadAbAdameM gujarAtI bolImeM aura gujarAtI hI akSaroMmeM chapavAkara prasiddha kiyA, paraMtu paMjAba mAravAr3Adi anya dezoMmeM usakA pracAra na honese baMDaudAsTeTanivAsI paramadharmI zeTha gokala bhAIne prayAsa lekara zAstrI akSaroM meM saMvat 1943meM chapAkara jaisAkA vaisAhI prasiddha kiyA, tathApi bolIkA pharaka honese anya dezoMke premI bhAiyoMko yathAyogya lAma nahIM milA isavAste zeTha gokalabhAIkI khAsa preraNAse zrIAtmAnaMda jainasabhA paMjAbakI AjJAnusAra apane premo zuddhajainamatAbhilASI bhAiyoMke liye yathAzakti yathAmati isa graMthako sarala bhASAmeM chapavAnekA sAhasa uThAyA hai, aura isase nizcaya hotA hai ki Apa loga isa graMthako saMpUrNa par3hakara mere utsAhakI vRddhi jarUra hI kreNge| . yadyapi pUrve bahuta buddhimAna AcAryoMne isa DhUMDhakamatakA savistara khaMDana pRthak 2 graMthoMmeM likhA hai| zrIsamyaktvaparIkSA nAmaka gratha anumAna dazahajAra zloka pramANa hai usameM DhUMDhakamatI kI banAI 58 bolakI huMDIkA savistara uttara diyA hai| zrIpracanaparIkSA nAmA graMtha anumAna vIsa hajAra zloka hai usameM DhUMDhakamata kI utpatti sahita unake kiye praznoMke uttara diye haiN| zrImada yazo vijayopAdhyAyajIne lIMbar3I (kAThIyAvAr3a) nivAsI meghajI dosI jo daMDhiye the unake pratibodha nimitta zrIvIrastutirUpa huMDIstavana banAyA hai| jisakA bAlAvabodha sUtrapATha sahita savistara paMDita ziromaNi zrIpapravijayajI mahArAjane banAyA hai| jisakI iloka
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) saMkhyA anumAna tIna hajAra hai usameM bhI saMpUrNa prakAra DhUMDhakamata kAhI khaMDana hai / DhUMDhakamatakhaMDananATaka 'isa nAmakA graMtha gujarAtI meM chapA prasiddha hai jisameMbhI 32 sUtroM ke pAThoMse DhUMDhakapakSakA hAsya rasa yukta khaMDana kiyA hai // ityAdi aneka graMtha DhUMDha kamatake khaMDana viSayika vidyamAn haiM to usI matalaba ke anya graMtha banAnekA vRthA prayAsa karanA yogya nahIM hai aisA vicArake kevala samakitasArake karttA jeThamalakI svamati kalpanAkA kuyuktiyoM ke uttara likhane vAstehI graMthakArane isa graMtha ke banAne kA prayAsa kiyA hai // DhUMDhiyoM ke sAtha kaI bAra carcA huI aura DhUMDhiyoM ko hI parAjaya hotI rahI paMDitavarya zrIvIravijayajI ke samaya meM zrIrAjanagara ( ahamadAbAda) meM sarakArI adAlatameM vivAda huA thA jisameM DhUMDhiye hAra gaye the isa vivAdakA savistara vRttAMta "DhUMDhiyAnorAsar3o" isa nAmase kitAba chapI hai usameM hai / pUrvoktacacake samaya samakita - sArakA karttA jeThamala bhI hAjara thA paraMtu parAjaya koTi meM Akara vaha bhI palAyana kara gayA thA, isataraha vAraMvAra nigraha koTi meM Akara apane hRdaya meM apanI asatyatAko jAnakara bhI nija durmatikalpanA se kuyuktiyoM kA saMgraha karake samakitasAra jaisA graMtha banAnA yaha kevala apanI mUrkhatAhI prakaTa karanI hai // Adhunika samaya meM bhI kitanehI ThikAne jainI aura DhUMDhiyoMkI carcA hotI hai vahAM bhI DhUMDhiye nigrahakoTimeM Akara parAjayako hI prApta hote haiM * tathApi apane haThako nahIM chor3ate haiM, yahI inakI * amRtasara, hozyArapura, phanavADA, bagIyAM, jekoM pramukha sthAnoM meM jojo kArya - bAI huI yo prAyaH paMjAba ke sarva jainI aura DhUMDhiye jAnate hai kaI kSatrI brAhmaNa vagaira bhI jAnate haiM ki sabhA maMjUra karake saMbhAke samaya DhUMDhiye hAra nahIM hue.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ hotA hai ki pratyeka jainI jinapratimAko mAnate aura vaMdanA namaskAra pUjA.sevA bhakti karate the| to phera tuma loka kisavAste haTha pakar3ake jinapratimAkA niSedha karate ho? isavAste haThako chor3akara zrAvakoMkozrIjinapratimA pUjane kA niSedha matakaro jisase tumArA aura tumAre zrAvakoMkA kalyANa hove // * yadyapi satyake vAsta merejImeM Ave vaisA likhanemeM koI harakata nahIM hai tathApi isa pustakameM jo koI kaThina zabda likhA gayA hove to usameM samakitasAra hI kAraNabhUta hai kyoMki 'yAze tAdRzamA caret' isa nyAyase samakitasArameM likhI bAtoMkA yathAyogya hI uttara diyA gayA hogA, na kisIke sAtha dveSa haiaurana kaThina zabdoM se koI adhika lAbha hai yahI vicArake samakitasArakI apekSA isa granthameM koI kaThina zabda rahanenahIM diyA hai,yadi koI hovegA bhI,to vohaphakta samakitasArake mAnane vAloMko hita zikSArUpa hiihogaa| isa pathake chapAnekA uddezya mAtra yahIhai ki jo ajJAnatAkeprasaMga se unmArgagAmI hue hoM voha bhavyajIva isako par3hakara heyopAdeyako samajha kara sUtrAnusAra zrItIrthaMkara gaNadhara pUrvAcAryapradarzita satya mArgako grahaNa kareM aura ajJAnI pradarzita unmArgakA tyAga kara deveM, paraMtu kisIkI vRthA niMdA karanekA abhiprAya nahIM hai isavAste isa pustakako vAMcane vAloMne sajjanatA dhArana karake aura dveSa bhAvako tyAgake Adile aMta paryaMta vAMcake haMsacaMcU hokarasAramAtra grahaNa karanA, manuSyajanma prAptikA yahI phala hai jo satya ko aMgIkAra karanA paraMtu pakSapAta karake jhUThAhaTha nahIM karanA yahI aMtima prArthanA hai|
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aphasosa hai ki granthakartAke hAthakI likhI isa grandhakIkhAsa saMpUrNa prati hamako talAyaza karanese bhI nahIM milI tathApi jitanI milI usake anusAra jo prathamAvRtimeM azuddhatA raha gaI thI isameM prAyaH zuddhakI gaI hai aura bAkIkA hissA jaisAkA vaisA gujarAtI pratike Uparase yathAzakti ulathA kiyA gayA hai isa bAta meM khAsa karake munizrIvallabhavijayajIkI madada lIgaI hai isaliye isa jagaha munizrIkA upakAra mAnA jAtA hai sAthameM zrIbhAvanagara kI zrIjainadharmaprasAraka sabhAkA bhI upakAra mAnA jAtA hai ki jisa ne gujarAtI meM chapAkara isa granthako hayAta banA rakhA jisase Aja yaha dinabhI AgayA jo nijabhASAmeM chapAkara anya premI bhAiyoM ko isakA lAbha diyA gyaa| dRSTidoSAnmatemAdyA, dAdazuddhaM bhavediha / tanmithyAduSkRtaM mestu, zodhyamA rnuprhaat|| zrIvIra saMvat 2429 / vikrama saMvat 1959 / Isavisana 1903 Atma saMvat / 7 zrIsaMghakAdAsa jasavaMtarAyajainI, lAhaura zrIAtmAnaMda jainasabhA paMjAbake hukmse|
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zrIsamyaktvazalyoddhAra graMthasya vissyaanukrmnnikaa| naM0 viSayAH pRSTAMkAH maMgalAcaraNam hUMDhakamatakI utpatti vagairaha 3 DhUMDhakamatakI paTTAvalI DhUMDhiyoMke 52 praznoMke uttara .... dvaMDhiyoMke prati 128 prazna - battIsasUtroM ke bAhirake 204 bola DhUMDhiye mAnate haiM 28 battIsasUtroM se kitaneka bolaDhUMDhiye nahIM mAnate haiM 37 8 niyukti vagairaha mAnanA zAstroMmeM kahA hai .... 40 9 AryakSetrakI maryAdA ... ... .... 45 10 pratimAkI sthitikA adhikAra .... .... 46 AdhAkarmI AhArakI bAbata ... .... 49 12 muhapattI bAMdhanese sanmUchima jIvakI hiMsA hotI hai 52 13 yAtrA tIrtha kahe haiM isabAbata.... 14 zrIzatrujaya zAzvatA hai ... .... 15 kayabalikammA zabdakA artha .... siddhAyatana zabdakA artha ... gautamasvAmI aSTApadapara caDhe namuththuNaMke pAThakI bAbata 19 cAroM nikSepe arihaMta vaMdanIka haiM .... 16 saya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ naH .. viSayAH pRSTAMkAH 20 namUnA dekhake nAma yAda AtA hai ... ... 89 21 namo baMbhIe livIe isapAThakA artha' . .... 94. jaMghAcAraNavidyAcAraNa sAdhuoMnejinapratimAvAMdI hai 97 23 AnaMda zrAvakane jinapratimA vAMdI hai ... 106 24 aMbaDa zrAvakane jinapratimA vAMdI hai .. 116 25 sAMtakSetrameM dhana kharacanA kahA hai .... ... 120 26, draupadIne jinapratimA pUjI hai ... ... 128 27 sUryAbhane tathA vijayapolIene jinapratimA pUjI hai 148 28 devatA jinezvarakI dADhA pUjate haiM ... ..... 171 29 - 'citrAmakI mUrti nahIM dekhanI cAhiye isabAbata' 13 . 30 jinamaMdira karAnese tAjinapratimA.bharAnese 12veM / devaloka jAve ..... ... ... ... 186 31 zrInaMdisUtrameM sarva sUtroMkI noMdha hai 194 sAdhu yA zrAvaka zrIjinamaMdira na jAve to daMDa Ave "isabAbata zrImahAkalpasUtrake pATha sahitavarNana, 197 33 jeThamallake likhe 85 praznoMke uttara .... 203 34 "dUDhiyoMkoM kitaneka prazna ..... ....' 222 "sUtroMmeM zrAvakoMne jinapUjAkarI kahA~ hai isabAbata 225 36 sAvadha karaNI bAbata ... ... ... 230 37 dravyanikSepA vaMdanIka hai ... .... 235, 38 sthApanA nikSepA vaMdanIka hai . .... .... 236 39 zAsanake pratyanIkako zikSAdenI ........ 238
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 40 41 42 43 44 45 T 17 48 42 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 1 viSayAH vIsa. viharamAna ke nAma ..: caityazabdakA artha sAdhu tathA jJAna nahIM jinapratimA pUjane ke phala sUtroM meM kahe haiM mahiyA zabdakA artha chIkAyAke AraMbha bAbata ( ga ) 2004 CIDE 8008 ... zrAvaka sUtra na par3he isabAbata DhUMDhiye hiMsA dharmI haiM isabAbata graMtha kI pUrNAhuti / DhUMDaka pacavizI savaiyye samatiprakAza bAraha mAsa jIvadayA ke nimitta sAdhuke vacana AjJA so dharma hai isabAbata pUjA so dayA hai isabAvata pravacanake pratyanIkako zikSA karane bAbata.... devagurukI yathAyogya bhakti karane bAbata .... jinapratimA jinasarIkhI hai isabAbata DhUMDhakamatikA gozAlAmatI tathA musalamAnoMke sAtha 010 008 ... *** ... *** *** *** mukAbalA 272 muMhapara muhapattI baMdhI rakhanI so kuliMga hai 278 devatA jinapratimA pUjate haiM so mokSake vAste hai 281 282 *** *** 07.0 .... *** .... ... 412 450 444 ... **** **** .ins 1000 14.0 pRSThakAH ... 241 242 248 251 253 256 258 261 ... 266 267 269 , 289 294 297 299 301
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uom // samyaktva zalyoddhAra Desco || zrI jainadharmojayati // mUrti nidhAya jaineMdrI sayuktizAstrako TibhiH / bhavyAnAM hRdvihAreSu lumpaDhuNDhakakilviSam // 1 // samyaktva gAtrazalyAnAM vyApyAnAM vizvadurgateH / kaGkurvaka uddhAraM natvA syAdvAda Izvaram // 2 // yugmam // // OM // zrI vItarAgAyanamaH // ( 1 ) DhuMDhaka mata kI utpatti vagairaha // prathama prazna meM DhuMDhakamatI kahate haiM ''bhasmagraha utarA aura dayA dharma prasarA" arthAt bhasmagraha utare bAda hamArA dayA dharma prakaTa huA, isa kathana para prazna paidA hotA hai ki kyA pahile dayA dharma nahIM thA ? uttara- thA hI paraMtu zrIkalpasUtra meM kahA hai ki zrI mahAvIra svAmI ke nirvANa bAda do hajAra varSa kI sthiti vAlA tIsamA bhasmagraha prabhu ke janma nakSatra para baiThegA jisase do hajAra varSa taka sAdhu sAdhvI kI udaya udaya pUjA nahIM hogI, aura bhasmagraha utare bAda sAdhu sAdhvI kI udaya udaya pUjA hogI / bhasmagraha ke prabhAva se jinakI pUjA maMda hogI unakI hI pUjA prabhAvanA ,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhasmagraha ke utare bAda vizeSa hogI, isI mujiba zrI AnaMda vimala sUri,zrIhemavimalasUri,zrIvijayadAnasUri,zrIhIravijayasUri aura kharatara gacchIya zrIcinacaMdrasUri vagairahane kriyAuddhAra kiyA taba se leke Aja taka tyAgI saMvegI sAdhu sAdhvI kI pUjA prabhAvanA dina prati dina adhika adhikatara hotI jAtI hai aura pAkhaMDiyoM kI mahimA dina prati dina ghaTatI jAtI hai yaha bAta isa vakta pratyakSa dikhAidetI hai,isavAste zrIkalpasUtra kA pATha akSara akSara satya hai, paraMtu jeThamalla DhuMDhaka ke kathanAnusAra zrIkalpasUtra meM aise nahIM likhA hai ki guru binA kA eka mukha baMdhoM kA paMthaM nikalegA jisakA AcAra vyavahAra zrIjainamata ke siddhAMtoM se viparIta hogA usa paMtha vAle kI pUjA hogI aura tisakA calAyA dayomArga dIpegA ! isavAste jeThamalla kA kathana satyakA prati pakSI hai| laukika dRSTAMta bhI dekho (1) jisa AdamI ko roga hoyA ho usa rogakI sthiti ke paripakka hue roga ke nAza hone para vohI AdamI nirogI hove yA dUsarA ? (2) jisa strI ko garbha rahA ho garbha kI sthiti paripUrNa hue vohI strI putra prasUta kare yA dUsarI? (3)jisa bAlaka kI kur3amAI (mAMganI) huI ho vivAha ke vakta vohI bAlaka pANigrahaNa kare yA dUsarA? ina haSTAtoM maMjiba bhasmagraha ke prabhAva seM jina sAdhu sAdhvI kI udaya udaya pUjA nahIMhotI thI,bhasmagraha ke utare bAda tinakI hI udaya udaya pUjA hotI hai, paraMtu DhuMDhaka pahile nahIM the ki, bhasmagraha ke utare bAda tinakI udaya udaya pUjA hove isa vAste jeThamalla kA likhanA satya nahIM hai // .. .. tathA zrIvaggacUliyA sUtrameM kahA he kibAIsa(22) goThille puruSa kAla karake saMsAra meM nIca gati meM aura bahuta nIca kula meM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimA ke tor3ane vAle, hIlanA karate hue, khIMsanA karate hue, niMdA karate hue, garahA karate hue, parAbhava karate hue, caitya (jina pratimA) tIrtha, aura sAdhu sAdhvA ko utthaapeNge|| hai tathA isI sUtra meM kahA hai ki zrIsaMgha kI rAzi Upara 333 varSa kI sthiti vAlA dhUmaketu nAmA graha baiThegA,oratisake prabhAva se kumata paMtha prakaTa hogA,isa mUjiba DhuMDhakoM kA kumata paMtha prakaTa huA hai.aura tisa grahakI sthiti aba pUrI ho gaI hai, jisase dina 'prati dina isa paMtha kA nikaMdana hotA jAtA hai ! AtmArthI puruSoM ne yaha vAta vagga cUliyA sUtra meM dekha lenii|| samAkatasAra (zalya) nAmA pustaka ke dUsare pRSTa kI 19mI 'paMkti meM jeThamalla ne likhA hai ki "siddhAMta dekhake saMbat (1531) meM dayAdharma pravRta huA" yaha bilakula jhUTha hai kyoMki zrIbhagavatI sUtra ke 20 me zataka ke Tame uddeze meM kahA hai kibhagavAna mahAvIra svAmI kA zAsana eka bIsa hajAra (21000) varSa taka rahegA so pATha yaha hai // goyamA jaMbuddIva dIve bhArahevAse imIse ussappiNIe mama ekavIsaM vAsasahassAiM tiththe aNusijjissatti ||bh za020 u08 bhAvArtha:-he gautama ! isa jaMbUdvIpa ke viSe bharatakSetra ke viSe isa utsarpiNI meM merAtIrthaekabIsahajAra(21000)varSatakapravartegA . isa se siddha hotA hai ki kumatiyoM ne dayA mArga nAma rakha ke mukha vaMdhoM kA jo paMtha calAyA hai, so vezyA putra ke samAna hai, jaise vezyA putra ke pitA kA nizcaya nahIM hotA hai, aise hI isa paMtha ke deva guru kA bhI nizcaya nahIM hai, isa se siddha hotA hai ki yaha sanmUrchima-paMtha huMDA avasappiNI kA putra hai //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra ke 25meM zataka ke 6 chaThe uddeze meM kahA hai ki vyAvahArika chedopasthApanIya cAritra vinA guru ke diye AtA nahIM hai aura isa paMtha kA cAritra dene vAlA Adi guru koI hai nahIM kyoMki DhuMDhaka paMtha sUrata ke rahane vAle lavajI jIvA jI tathA dharmadAsa chIMbe kA calAyA huA hai tathA isa kA AcAra aura veSa vatIsa sUtra ke kathana se bhI viparIta hai, kyoMki zrI prazna vyAkaraNa sUtra ke pAMca meM saMvara dvAra meM jaina sAdhake yaha upakaraNa likhe haiM, tathA ca tatpAThaH-paDiggaho pAyabaMdhaNa pAya kesariyA pAyaThavaNaM ca paDalAiMtinniva rayattANaM gocchao tinniya pacchAgA raoharaNa cola pahaka muhaNaMtagamAiyaM eyaM piya saMjamassa ubvuuhttttyaae|| bhAvArtha-pAtra 1 pAtra baMdhana 2 pAtra ke zarikA 3 pAtresthApana 4 paDale tIna 5 rajastrANa 6 gocchA 7 tIna pracchAdaka 10 rajoharaNa 11 colapaTTA 12 mukhavastrikA 13 vagairaha upakaraNa saMjama kI vRddhi ke vAste jaanne|| Upara likhe upakaraNoM meM Una ke kitane, sUtake kitane, laMbAI vagairaha kA pramANa kitanA, kisa kisa prayojana ke vAste aura kisa rIti se varttane, vagairaha koI bhI DhuMDhaka jAnatA nahIM hai, aura na yaha sarva upakaraNa ina ke pAsa hai, tathA. sAmAyika, pratikramaNa dIkSA, zrAvaka vrata, loca karaNa, chedopasthApanIya cAritra, vagairaha jisa vidhi se karate haiM, so bhI svakapola kalpita hai, laMbA rajoharaNa, vinA pramANa kA colapaTTA, aura kuliMga kI nizAnI rUpa dina rAta mukha vAMdhanA bhIjenazAstrAnusAra nahIM hai, matalaba prAyaH koI bhI kriyA isa paMtha kI jaina zAstrAnusAra nahIM hai, isa vAste
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ yeha dAsI putra tulya haiM,ina meM leThAikA koI bhI cinha nahIM hai, anaMte tIrthaMkaroM ke anaMte zAstroM kI AjJA se viruddha inakA paMtha hai isa vAste kisI bhI jainamatAnuyAyI ko mAnanA na caahiye| aura jo saMghapaTTe kA tIsarA kAvya likhA hai, tisa meM terAM (13) khoTa haiM, aura tisake artha meM jo likhA hai"navA navA kumata pragaTa thAze'so satya hai vo navIna kumatapaMtha tumArA hI hai,kyoMki jaina siddhAnta se viruddha hai,aura jo isa kAvya ke artha meM likhA hai "chakAyanA jIva haNIne dharma prarUpase" ityAdi yaha sarva mahA mithyA hai kyoMki kAvyAkSaroM meM se yaha artha nahIM nikalatA hai isa vAste jeThA DhuMDhaka mahAmRSA vAdI thA,aura tisako jhUTha likhane kA bilakula bhaya nahIM thA,isa vAste isa kA likhA pratIti karaNe yogya nahIM hai // - tathA cauthA kAvya likhA tila meM tevIsa (23) khoTa hai, isa kAvya ke artha meM jo likhA hai "hiMsA dharma.ko rAja sUra maMtradhArInI dIpatI"ityAdi sampUrNa kAvyakA jo artha likhA hai so mahA mithyA aura kisI kI samajha meM na Ave aisAhai,kyoMki kAvyAkSaroM meM se yaha artha nikalatA nahIM hai,isI vAste muMhabaMdhe mahA mRSAvAdI ajJAnI pazu tulya haiM,buddhimAnoM ko inakA likhanA kadApi mAnanA na cAhiye // - satAravAM kAvya likhA tisameM (17) khoTa haiM aura isake artha meM jo likhA hai "cha kAya jIva haNInehIMsthAyeM dharma kahe che sUtra vANI DhAMkIne kupaMtha prakaraNa dekhI kAraNa thApI cetya posAla karAvI adho mArge ghAle che kIhAi sUtra madhye deharA karAvyA nathI kahyA" yaha artha mahA mithyA hai kyoMki kAvyAkSaroM meM hai nahIM isa vAste
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMhabaMdhoM kI paMtha ni kevala mRSAvAdiyoM kA.calAyA huA hai| __ tathA vIsameM kAvya meM sAta 7 khoTa hai aura isakA jo artha likhA hai so sarva hI mahA mithyA likhA hai eka akSara bhI saccA nahIM aise mRSAvAdIyoM ke dharma ko dayA, dharma kahate haiM ? aisA jhUTha to mlecha (anArya ) bhaMgI bhI likhate bolate nahIM haiN| tathA ikkIsameM ( 21) kAvya meM bArAM (12) khoTa hai tisa meM aisA adhikAra hai,veSa dhArI jina pratimA kA caDhAvAkhAne vAste sAvadha kAma kA Adeza dete haiM,yaha to ThIka hai paraMtu jeThe DhuMDhaka ne jo artha isa kAvya kA likhA hai, so jhUThA niHkevala svakapola kalpita hai| tathA tIsamA kAvya likhA hai tisa meM ( 13) terAM khoTa haiM isakA artha jeTha ne sarva jhUTha hI likhA hai saMzaya hove to vaiyAkaraNa paMDitoM ko dikhA ke nizcaya kara lenaa| pUrvokta chI kAvya ke likhe arthoM ko dekhane se siddha hotA hai ki samakita sAra ( zalya) ke kartA ne apanA nAma jeTha malla nahI kiMtu jhUTha malla aisA sArthaka nAma siddha kara diyA hai aba vicAra karanA cAhiyeki jisa ko pada padase jhUTha bolane kA,ulaTe raste ca lanekA,jhUThe arthakarane kA,aura jhUThe artha likhane kA,bhaya nahIM tisa ke calAe paMtha ko dayA dharma kahanA auratisadharma ko saccAmAnanA yaha vinA bhArI karmI jIvoMke anya kisI kA kAma hai ? // jo DhuMDhaka paMtha kI utpati jeThamalla ne likhI hai so sarva jhUThI mithyA buddhi ke prabhAva se likhI hai,aura bhole bhavya jIvoM ko phasAne vAste vinA prayojana,tisa meM sUtra kI gAthA likha mArI hai paraMtu isa DhuMDhaka paMtha kI kharI utpatti zrI hIrakalaza muni viracita
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) kumati vidhvaMsana caupaI tathA amarasiMha DhuMDhaka ke paDadAde amolaka caMda ke hAtha kI likhI huI DhuMDhaka paTTAvali ke anusAra nIce mUjiba hai // DhuMDhakamata kI paTTAvalI gujarAta deza ke ahamadAvAda nagara meM eka luMkA nAmaka li khArI jJAna jI yati ke upAzraya meM pustaka likhake AjIvikA karatA thA eka dina usa ke mana meM beimAnI Ane se eka pustaka ke sAta patre bIca mese likhane choDa dIye, jaba pustaka ke mAlaka ne pustaka adhUrA dekhA, tava luMke likhArI kI bahuta bhaMDI karake upAzraya meM se nikAla diyA, aura saba ko kaha diyA ki isa beimAna se koi bhI pustaka na likhavAveM, isataraha luMkAAjIvikA bhaMga hone se bahuta duHkhI hogayA aura isse vo jainamata kA dveSI bana gayA, jaba ahamadAvAda meM luMke kA jora na calA taba vo vahAM se cala ke lIMbaDI gAma meM gayA, tahAM lukekA saMbaMdhI lakhamazI vANIyA rAjya kA kArabhArI thA, tisa ko jAke kahA, bhagavaMta kA dharma lupta ho gayA hai, maine ahamadAvAda meM saccA upadeza karA paraMtu merA kahanA namAna ke ulaTA mujha ko mAra pITa ke tahAM se nikAla dIyA, taba maiM tere tarapha se sahAyatA milegI aise dhAra ke yahAM AyA hUM, isa vAste jekara tUM mujha ko sahAyatA kare to maiM sacce dayA dharma kI prarUpaNA karU isa taraha halAhala viSaprAyaH asatya bhASaNa kara ke bicAre kalejAvinAke mUDhamati lakhamazI ko samajhAyA, taba usa ne usakI bAta saccI mAna ke luMke koM kahA ki tU lIMbaDI rAjya meM bedhaDaka prarUpaNA kara, maiM tere khAna pAnakI khabararakhuMgA, isataraha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ) sahAyatA milane se luMke ne saMvata 1508 meM jaina mArga kI niMdyA karanI zurU karI,paraMtu anumAna chabbIsa varSa taka to usakA unmArga kisI ne aMgI kAra nahI karA, saMvata 1534 meM eka akala kA aMdhA bhUNA nAnaka vANIyA luMke ko milA,tisane mahA mithyAtva ke udaya se luMke kA mRSA upadeza mAnA aura luMke ke kahane se vinA guru ke bheSa pahanake mUDha ajJAnI jIvoM ko jaina mArga se bhraSTa karanA zurU kiiyaa|| lukene ikatIsa sUtra sacce mAne aura vyavahAra sUtra saccA nahIM mAnA,aura jahAM jahAM mUla sUtrakA pATha jina pratimA ke adhikAra kA thA,tahAM tahAM manaHkalita arthalagAke logoMko samajhAne lgaa| bhUNe (bhANajI ) kA ziSya rUpajI saMvata 1568 meM huA tila kA ziSya saMvat 1578 mahA sudi paMcamI ke dina jIvAjI nAmaka huA,tisakA ziSya saMvata 1587 caitravadi cautha ko vRddhavara siMhajI huA, tisakA zivya saMvata 1606 meM varasiMhajI huA, tisakA ziSya saMvata 1649 meM jasavaMta huA, isake pIche savata 1709 meM vajaraMgajI nAmaka lupakAcArya huA, usa vajaragajI ke pAsa sarata ke vAsI voharA vIrajI kI beTI phUlAM bAi ke goda liye beTe lavajI nAmaka ne dIkSA lInI dIkSA liye pIche jaba do varSa hue taba dazavakAlika sUtra kA TavA vAMcA vAMcakara guru ko kahane lagA ki tuma to sAdhu ke AcAra se bhraSTa ho isa taraha kahane se jaba guru ke sAtha laDAI huI taba lavajI ne luMpakamata aura guru ko tyAga ke thobhaNarikha vagairaha ko sAtha lekara svayameva dIkSAlInI aura muMha ke pATI bA~dhI,usa lavajI kA ziSya somajI * isa kA dUsarA nAma bhUgNA hai|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA kAnajI huA, kAnajI ke pAsa gujarAta kA rahane vAlA dharmadAsa chIMbA dIkSA lene ko AyA paraMtu vo kAnajI kA AcAra bhraSTa jAna kara svayameva sAdhu bana gayA, aura muMha ke poTI bAMdha lI, ina ke (DhUMDhakoM ke) rahane kA makAna DhUMDha arthAt phUTA huAthA isa vAste lokoM ne DhUMDhaka nAma dIyA, aura luMpakamati kuMvara jI ke cele dharmasI, zrIpAla aura amIpAla ne bhI guru ko chor3a ke svayameva. dIkSA lInI tina meM dharmasI ne ATha koTI paMccakkhANa kA paMtha calAyA so gujarAta deza meM prasiddha hai| dharmadAsa chIpI kA celA dhanAjI huA,tisa kAcelA bhudarajI huA, aura tisa ke cele raghunAtha, jaimalajI aura gumAnajI hue inakA parivAra mAravADa deza meM vicaratA hai,tathA gujarAta mAlave meM bhI hai // raghunAtha ke cele bhIkhama ne terApaMthI muMha baMdhoM kA paMtha claayaa| lavajI DhUMDhakamata kA Adi guru (1) tisakA celA somajI (2) tisakA haridAsa (3) tisa kA vRMdAvana (8) tisakA bhugAnIdAsa (5) tisakA malUkacaMda(6)tisakA mahAsiMha(7)tisakA kuzAlarAya (8)tisakA chajamalla (9) tisakA rAmalAla (10) tisakA celA amarasiMha (11) mI pIDhI meM huA, amarasiMha ke cele paMjAba deza meM muMhabAMdhe phirate haiN| kAnajI ke cele mAlavA auragujarAta deza meM haiN| samakitasAra jisa ke javAba meM yaha pustaka likhA jAtA hai tisakA kartA jeTha malla dharmadAsa chIMke ke celoM meM se thA aura vo DhUMDhakake AcaraNa se bhI bhraSTa thA isabAstatisake cele devIcaMda aura motIcaMdadonoM tisako chor3ake dillI meM jogarAjake cele hajArImallake pAsa A rahe the dillI ke zrAvaka kesaramalla joki hajArImalla kA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1 ) sevaka thA. tisake muMha se hamane devIcaMda motIcaMda ke kathanAnusAra sunA hai ki jeThamalla ko jhUTha bolane kA vicAra nahIM thA itanAhI nahIM kiMtu tisake brahmacarya kA bhI ThikAnA nahIM thA isavAste jeTha malla ne jo laMpakamata kI utpatti likhI hai bilakula jhUThI aura svakapola kalpita hai, aura hamane jo utpatti likhA hai so pUrvokta graMthoM ke anusAra likhIhai isameM jo kisI DhUMDhaka yA laMpakako asat mAluma hove to usane hamAre pAsa se pUrvokta graMtha dekha lene 11meM paSTameM jeThamalla ne (52) prazna... - likhe haiM tinake uttara.. . pahile oradUsare prazna meM likhA hai ki celA mola lete ho(1) choTe lar3akoMko vinA AcAra vyavahAra sikhAe dIkSA dete ho (2), javAba-hamAre jainazAstroM meM yaha donoM kAma karanekI manAI likhI hai aura hama karate bhI nahIM haiM,pUjya- (DeredArayati) karate haiM to ce apane Apa meM sAdhupanekA abhimAna bhI nahIM rakhate haiM paraMtu DhUMDhaka ke guru lukAgaccha meM to prAyaH hara eka pATa mola ke cele se hI calo AyA hai aura DhUMDhaka bhI yaha donoM kAma karate haiM tinake dRSTAMtajeThamalla ke Tole ke rAmacaMda ne tIna lar3ake isa rIti se liye (1) manoharadAsa ke Tole ke caturbhuja ne bhartAnAmA lar3akA liyA hai (2) dhanIrAma ne goradhana nAmA laDakA liyA hai (3) saMgalasena ne do lar3ake liye haiM (4) amarasiha ke cele ne amIcaMda nAmA lar3akA liyA hai (5) rUpAMDhUMDhakaNI ne pAMca varSa kI durgI nAmA lar3akI lA hai (6) rAjA DhuMDhaNIne tIna varSa kA jIyA nAmA * isa DhUMDhaka mata ko paTAvatI kA vistAra pUrvaka varNana graMthakartA ne zrIjainatattvArtha meM karA savArate yahAM saMpa se matalaba jitanAhI liyaa|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) lar3akI (7) yazodA DhuMDhaNIneM mohanI aura suMdarI lar3akI sAta varSa kI (8) hIrA DhuMDhaNI ne chI varSa kI pArvatI nAmA lar3akI (9) amarasiMhakesAdhune rAmacaMdanAmAlar3akAphIrojapurameM liyAjisa ke badale meM usake bApa ko 250) rupaye diye (10) bAlakarAma ne ATha varSa kA lAlacaMda nAmA lar3akA (11) baladeva ne pAMca varSa kA lar3akA (12) rUpacaMda ne ATha varSa kA pAlInAmA Dakauta kA lar3akA (13) bhAvanagara meM bhImajI rikhake ziSya cUnIlAla tisa ke ziSya umedacaMda ne eka darajI kA laDakA liyAthA jisakI mAtA ne zrIjinamaMdira meM Ake apanA duHkha jAhira kiyA thA AkhIra meM adAlata kI mAraphata vo lar3akA tisakI mAtAko sapUrda kiyA gayA thA (14) ityAdi saiMkar3oM DhUMDhiyoM ne aise kAma kiye haiM bhora saiMkar3oM karate haiN| isa vAste saMvegI jaina muniyoMko kalaMka dene vAstejeThamalla ne jo asatya lekha likhA hai so apane hAtha se apanA mukha syAhI se ujvala kiyA hai ! tIsare praznakA uttara-paMcavastuka nAmA zAstra meM likhAhai ki dIkSA vakta mula kA nAma phirAke dUsarA acchA nAma rkhnaa| *saMvat 1951 caitravadi 11 sahaspativAra ke roja jaba somalAla ko yavarAja padavI dI taba savat 1952 caitra sadi 1 ko roja ladhihAnA nagara meM DhUMDhiyoM ne 62 vola banAye haiM una meM 35 meM vonta meM likhA hai ki "mAjhA binA cennA celI karanA nahI vArasI ko khabara kara denI binA khabara mahanA nahIM tathA dAma divA ke tathA beparatIte ko karanA nahIM dIkSA mahotsava meM salAha denI nahIM dIkSA vAle ko UTha, baiTha, khAnA dAnA denA, divAnA zAstrI irapha sikhAne nhiiN"| . zrIuttarAdhyayana sUtra ke navame adhyayana meM likhA hai ki namirAjarSi pratyeka dara kI mAtA madanarekhA ne jaba dIkSA dhAraNa karI taba usakA nAma suvratA sthApana karA so pATha yaha hai "tIevi tAsiM sAhaNauNaM samauve gahiyA dikkhAkaya suvvayanAmA tava saMjamakAmANI biharaDU" ityAdi /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) (4) cauthe prazna meM likhA hai ki "kAna par3avAte ho" uttarayaha lekha mithyA hai kyoMki hama kAna par3avAte nahIM haiM kAna to kAna phaTe yogI par3avAte haiN| (5) khamAsamaNe vahorate ho (6) ghoDA ratha baihalI DolI meM baiThate ho (7) gRhastha ke ghara meM baiThake vahorate ho (8) gharoM meM jAke kalpasUtra bAMcate ho (9) nityaprati usa hI ghara vaherate ho (10) aMghola karate ho (11) jyotiSa nimitta prayuMjate ho (12) kalavANI karake dete ho (13)maMtra,yaMtra,jhADo,davAI karate ho ina nava praznoMke uttara meM likhane kA ki jaina muniyoM ko yaha sarva prazna kalaMka rUpa haiM kyoMki jaina saMvegI sAdhu aise karate nahIM haiM,paraMtu aMtake praznameM likhe mUjiva maMtra,yaMtra,jhAr3A,davAI vagairaha DhUMDhaka sAdhu karate haiM,yathA (1) bhAvanagara meM bhImajI rikha tathA cUnIlAla (2) baravAlA meM rAmajI rikha (3) boTAda meM amarazI rikha (4) dhrAMgadharA meM zAma jI rikha vagairaha maMtra yaMtra karate haiM yaMtra likha ke dhulAke pilAte haiM kacce pANIkI gar3avIyAM maMtrakara dete haiM apane pAsoM davAI kI puDIyAM dete haiM baccoM ke zira para rajoharaNa phirAte haiM vagairaha saba kAma karate haiM isa vAste yaha kalaMka to DhUMDhakoM ke hI mastakoM para hai (14) meM praznameM jo likhA hai so satya hai kyoMki vyavahArabhASya zrAddhavidhikaumudI Adi graMthoM meM guruko samelA karake lAnA likhAhai aura DhUMDhaka lokabhIlAne vakta aura pahuMcAne vakta varjitara bajavAte haiM bhAvanagara meM gobara rikha ke padhArane meM aura rAmajI RSa ke vi. hAra meM varjitara bajavAye the aura isa tarAM anyatra bhI hotA hai * // * rAvalapiMDI zaharameM pArvatIDhUMDhanIke caumAse meM darzanArtha Ae bAirale bhAiyoM ko
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) me prazna meM "laDDupratiSThAte ho"likhA hai so asatya hai (16) sAta kSetroM nimitta dhana kaDhAte ho (17) pustaka pUjAte ho (18) saMgha pUjA karAte ho aura saMgha kaDhAte ho (19) maMdira kI pratiSThA karAte ho (20) paryuSaNA meM pustaka deke rAtri jAgA karAte ho yaha pAMca prazna satya haiM kyoMki hamAre zAstroM meM isa rIti se karanA likhA hai jaise DhUMDhaka dIkSA DhUMDhaka maraNa meM tuma mahotsava karate ho aise hI hamAre zrAvaka devaguru . saMgha zruta kI bhakti karate haiM aura isa karane se tIrthaMkara gotra bAMdhatA hai yaha kathana zrAjJAtA sUtra bagairaha zAstroM meM hai isako dekha ke tumAre peTa meM kyoM zUla uThatA hai ? ina kAmoM meM muni kA to upadeza hai, Adeza nahIM // . . (21) meM prazna meM likhA hai"pustaka pAtra vecate ho"isakAuttara- hamArA koI bhI sAdhu yaha kAma nahIM karatA hai, kare to vo sAdhu nahIM; paraMtu muMha baMdhe DhUMDhaka aura DhUMDhakanIyAM karatI haiM, dRSTAMta (1) ajamera meM DhUMDhanIyAM roTIyAM vecatI haiM (2) jayapura meM carakhA 'kAMtatI haiM (3) baladeva gulAba naMdarAma aura uttamacaMda pramukha rikha kapar3e vecate haiM (4) bhiyANI meM navanidha DhUMDhaka dukAna karatA hai (5) dillI meM gopAla DhUMDhaka huke kA tamAku banAke vecatA hai (6) bIkAnera aura dillI meM DhUMDhanIyAM akArya karatI haiM (7) kanIrAma ke cele rAjamala ne kitane hI akArya kiye sune haiM (8)kanIrAma kA celA jayacaMda do DhUMDhaka zrAvikAyoM ko leke bhAga gayA ora kukarma karatA rahA (1) boTAda meM kezavajI rikha pachama mahotsava pUrvaka nagarameM zaharavAle lAyethe tathA eziyArapura meM sohanalAla DhUMTaka ke caumA se meM monI ke parivAra meM putrotpatti ke harSa meM mahotsava pUrvaka svAmI jI ke darzanArtha bhAe ye putra ko caraNoM para lagA ke sabU vAMTake baDI pusI manAI thii|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAma kI banIyANI ko leke bhAga gayA hai * yaha tumAre (DhuMDhakake) dayA dharma kI udaya udaya pUjA ho rahI hai ? / (22) mAla ugaTAvate ho (23) AdhAkarmI posAla meM rahate ho (24) mAMDavI (vimAna) karAte ho (25) TIpaNI (caMdA) karAke rupaiye lete ho (26)gautama paDhaghA karAte ho yaha pAMcoM prazna asatya haiM, kyoMki saMvegI muni aise nahIM karate haiM, paraMtu 23 meM tathA 24 meM prazna mUjaba DhuMDhakoM ke rikha karate haiM / (27) saMsAra tAraNa telA karAte ho (28) caMdana bAlA kA tapa karate ho, yaha donoM prazna ThIka hai; jaise zAstroM meM muktAvali kanakAvali, siMhaniH krIDitAdi tapa likhe haiM; taise yaha bhI tapa hai, aura isa se karma kA kSaya, aura AtmA kA kalyANa hotA hai| (29)tapasyA karAke paisA lene ho(30)sonA rUpAkI nizreNI (sIDhI) lete ho(31)lAkhA par3avA karAte ho,yaha tInoM hI prazna mithyA haiN| (32) ujamaNAM karAte ho likhA hai,so satya hai, yaha kArya uttama hai, kyoMki yaha.zrAvaka kA dharma hai,aura isa se zAsana kI unnati hotI hai,tathA zrAddhavidhi,saMdehadolAvali vagairaha graMthoM meM likhA hai // (33) pUja DhovarAte ho-so zrAvaka kI karaNI hai,aura zrIjina maMdira kI bhakti nimitta karate haiN| (34) zrAvaka ke pAsa muMDakA dilAke DuMgara para caDhate ho| yaha asatya hai, kyoMki adyApa paryaMta kisI bhI jainatIrtha para sAdhu kA muMDakA nahIM liyA gayA hai / * jagagavA jimmA ladhiyAnA meM rUpacada ke do sAdhu aura amarasiMha kI sAdhvI kA saMyoga epA aura pAdhAna raha gayA munA hai, tathA banaDa meM eka sAdhu meM apanA pakAyeM gopane ke vAste chappara ko pAga nagAdo aise manA hai aura samANe meM eka TuMTa ka sAdha ko akArya kI zakA se zrAvakoM ne bArI meM baiThane se roka diyA paTTI meM eka paramAnaMda ke cele ke prakArya se TuMdaka zrAvaka rAtri ke vakta thAnaka ko tAmA sagAte the|
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) mAlA ropaNa karAte ho| yaha satya hai mAlAropaNa karAnI zrI mahA nizItha sUtra meM kahI hai| (36) azoka vRkSa banAte ho, yaha zrAvaka kA dharma hai| (37) aSTottarA snAtra karAte ho| yaha zrAvaka kI karaNI hai, aura isa seM arihaMta padakA ArAdhana hotA hai, yAvat mokSa sukha kI prApti hotIhai, zrIrAyapaseNI sUtra pramukha siddhAMtoMmeM satarAM bheda . seM yAvat aSTottarazata bheda taka pUjA karanI kahI hai| (38) pratimA ke Age naivedya dharAte ho yaha uttama hai, isa seM anAhAra pada kI prApti hotI hai| zrIharibhadrasUri kRta pUjApaMcAzaka, tathA zrAddha dina kRtya bagairaha graMthoM meM yaha kathana hai / (39) zrAvaka aura sAdhu ke mastakopari vAsakSepa karate ho, yaha satyahe kalpasUtravRtti vagairaha zAstroM meM kahAhai paraMtu tuma(DhaMDhaka) dIkSA ke samaya meM rAkha DAlane ho so ThIka nahIM hai, kyoMki jaina zAstroM meM rAkha DAlanI nahIM kahI hai| (10) nAMda maMDAte ho likhA hai, so ThIka hai, nAMda mAMDanI zAstroM meM likhI hai / zrI aMgacUliyA sUtra meM kahA hai ki vrata tathA dIkSA zrIjinamandira meM denI-- yataH tihi nakhatta mahatta ravijogAiya pasanna divase appA vosiraami| jiNabhavaNAipahANakhitte gurU vaMdittA aNaDU icchakAri tumhe amhapaMca mahatvayAI rAibhoyaNaveramaNa chaTThAI ArovAvaNiyA //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha-tithi, nakSatra, muhUrta, ravijoga Adi joga, aise pra. zasta dinameM,AtmAko pApase vosirAve,so jinabhavana Adi pradhAna kSetrameM guruko vaMdanA karake kahe-prasAda karake Apa hama ko pAMca mahA vrata aura chaThA rAtri bhojana viramaNa AropaNa karo (deo)|| (41) padIkacAka vAMdhate ho likhA hai, so mithyA hai| (42) vaMdanA karavAte ho,vaMdanA karanIsobhAvakoMkA mukhyadharma hai| (43) logoMke zira para rajoharaNa phirAte ho, yaha kAma hamAre saMvegI muni nahIM karate haiM, paraMtu tumAre rikha yaha kAma karate haiM, so prathama likha Ae haiN| (14)gAMThameM garatha rakhate ho arthAt dhana rakhateho,yaha mahA asatya hai, isa taraha likhane se jeThene terakheM pApasthAnaka kA baMdhana kiyA hai| (45) DaMDAsaNa rakhate ho likhA, so ThIka hai, zrImahAnizItha sUtra meM kahA hai * ___ (16) strI kA saMghaTA karate ho likhA hai, so,mithyA hai // " (47) pagoM taka nIcI pachebar3I oDhate ho likhA hai,somithyA hai,kyoMki saMvegI muni aise nahIM oDhate haiM,parantu tamArerikha pagakI pAnI (aDDiyoM) taka laMbA ghaghare jaisA colapaTTA pahirate haiN| (48) sarimaMtra lete ho likhA hai,so gaNadhara mahArAja kI paraMparAya se hai, isa vAste satya hai| , (49) kapar3e dhulavAte ho likhA hai, so asatya hai / / (50) AMbila kA oli karAte ho likhA hai,so satya hai,mahA uttama hai, zrIpAlacaritrAdi zAstroM meM kahA hai, aura isa se nava par3a kA ArAdhana hotA hai, yAvat mokSa sukha kI prApti hotI hai / "zrIvyavahAra sUtra bhASyAdikAmeM bhI DaMDAsa e rakhanA likhA hai|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 (51) yati mare bAda laDDu, lAhate ho likhA hai, so asatya hai, hamane to aisA sunA bhI nahIM hai, kadApi tumAre DhUMDhaka karate hoM, aura se yAda AgayA ho aise bhAsatA hai * isa (52) yati ke marebAda thUbha karAneho - yaha zrAvaka kI karaNIha, guru bhakti nimitta karanA yaha zrAvaka kA dharma hai; zrIAvazyaka, AcAra dinakarAdi sUtroM meM likhA hai aura isameM sAdhukA upadeza hai, Adeza nahIM // Upara mUjiba (52) prazna jeThamalaneM likhe haiM, so mahA mithyAtva ke udayase likhe haiM, paraMtu hamane inake yathArtha uttara zAstrAnusAra dIye haiM, so sujJa puruSoM ne dhyAna dekara vAMca lene // aba ajJAnI DhUMDhiye zAstroM ke AdhAra binA kitaneka mithyA AcAra sevate haiM tinakAvarNana praznoM kI rIti se karate haiM / (1) sArAdina muMha bAMdhe phirate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (2) baiThakI pUMcha jaisA laMbA rajoharaNa laTakA kara calate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (3) bhIloM ke samAna gilatI bAMdhate ho, so kisa zA0 ? (4) celA celI mola kA lete ho, so kisa zA0 ? (5) jUThe varatanoM kA dhovaNa samUcchima manuSyotpatti yukta lete ho aura pIte ho, so kisa zAstrAnusAra ? (6) pUjya padavI kI cAdara oDhate ho, so kisa zA 0 ? // (7) pezAba se gudA dhote ho, so kisa zA0 ? #sunane meM AyA hai ki amRtasara meM eka DhUMDhanI ke mare bAda sevakoM ne piMDa bharAye the tathA paMjAba meM jaba kisI DhUMDhIye yA DhUMDhanI ke marane para loka ekatra hote haiM to khUba miThAIyoM para hAtha pherate haiM //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 22 ) (40) dayA pAle to darza bratakA phala batAte ho, so kisa ? (41) samyaka dete ho taba (25) vrata karAte ho,so kisa ? (42)bar3I samyaka dete ho taba(180)vrata karAte ho,so ki.? (43) brata belA ityAdi ke pAraNe porasI kare to dUnA phala kahate ho,so kisa zAstrAnusAra ? (44) vele se lekara Age pAMca gune vrata phalakI saMkhyA kahate ho, so kisa zAstrAnusAra?* (45) cAra cAra mahIne AloyaNA karate ho, so kisa ? (46) posaha kare to 11 gyAravAM bar3A brata kahake uccarAte ho, so kisa zAstrAnusAra ? . .(47) 11 gyAravAM choTA brata kahake posaha pAranA kahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (48) sAmAyika kare to navamA brata kahake uccAranA kahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (19) sAmAyika karane vakta eka do muhUrta tathA do cAra 'ghar3IyAM aise kahanA, kisa zAstrAnusAra? . (50) sAmAyika pArane vakta navamA sAmAyika vrata kahake pAranA, so kisa zAstrAnusAra? ..... . (51) vrata karake pAnI pInA hove to posaha na kare, saMvara kare, kahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? ' * isa prazna kA matalaba yaha hai ki lagAtAra do vrata kareto pAMcavratakA phasahove, tIna kare to paccIsa, cAra kare to savAsI, pAMca kare to sapAIso, cha brata kare to mavA ikatIsa sau 3125 bratakA phanta hove ityAdi / gujarAta mAravAr3a ke kitaneka TidvaMyoM meM yaha rivAla hai|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) (52) jaba koI dIkSA lene vAlA hove taba usake nAma se pustaka tathA vastra pAtra lete ho, so kisa zAstrAnusAra ? (53) jaba AhAra karateho taba pAtroMke nIce kapar3A bichAte ho, jisakA nAma mAMDalA kahate ho, so kisa zAstrAnusAra? (54) sAmAyika jisa vidhi se karate ho,so kisa? (55) sAmAyika pArane kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (56) posaha karane kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (17) posaha pArane kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (58) dIkSA dene kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (59) saMthArA karane kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (60) zrAvaka ko vrata dene kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (61) devasI paDikamaNekA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (62) rAi paDikamaNekA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (63) pakkhI paDikamaNekA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (64) caumAsI par3ikamaNekA vidhi kisa zAstrAnusAra? (65) saMvaccharI par3ikamaNe kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (66) caumAse pahile eka mahInA Age AnA kahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? __(67) sAMjhako paMcamI lagyAM saMvaccharI karanI, so kisa01 (68) pUjya padavI dene kA vidhi kisa zAstrAnusAra ? (69) ananta caubIsI par3ikamaNe meM paDhanI kisa ? (70) DhAlAM tathA caupaiyAM bAMcanIyAM aura theiyA 2 mAnanA, so kisa zAstrAnusAra ? - (71) zrAvaNa do hoveM to daje zrAvaNameM paYSaNa karane kisa0?
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 , (72) bhAdoM do ho| to pahile bhAdoM meM paryuSaNa karane,kisa0? (73) nAvA meM baiThake Utare telekA daNDa kahate ho,so kisa.? (74) lassI (chAsa) aura zarabata (mIThApAnI) pIkara eka do mAsa taka rahanA aura kahanA ki mahine do mahine ke brata kiye hai,so kisa zAstrAnusAra ? (75) eka sAdhuko mahine se jyAdA tapasyA karAke sava sAdha eka ThikAne kalpase jyAdA rahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (76) jaba loca karate ho, taba gRhasthI ko vrata vagairaha karAke car3hAvA lete ho, so loca Apa karanA aura daMDa gRhasthI ko denA,so kisa zAstrAnusAra ? (77) rajoharaNa kI DaMDIpara kapaDA lapeTanA so jIva rakSA ke nimitta kahate ho, so kisa zAstrAnusAra ? (78) sapheda navIna kapar3e pahanane kisa zAstrAnusAra ? (79) hamezAM sUrya udaya hove taba AjJA lete ho, aura paccakkhANa karAte ho so kisa zAstrAnusAra ? . (80) buDheko DaMDArakhanA,aura ko nahIM rakhanA kahateho,so kisa0? (81) muhapattI bAMdhanese vAyukAya kI rakSA hotI hai aise kahate ho so kisa zAstrAnusAra ? (82) hAthameM laTakAke gaucarI lAte ho, so kisa zA0? (83) anyatIrthI ke vAste bhojana karA hove usako kahanA ki tumako zaMkA na hove to de do, so kisa zAstrAnusAra ? (84) rAtri ko sUI rakhe to eka bratakA daMDa kahate ho, so? (85) sUI TUTa jAve to bele (do vrata)kA daMDa kahateho, sokisa? (86)saI khoI jAve to tele (3vrata)kA daMDa kahateho, so kisa?
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (87) pAMca padakI tathA ATha padakI khamAvaNA kahate ho so kisa zAstrAnusAra ? (88) zAstroMmeM sAdhuoMke samUhako kula gaNa saMgha kahe haiM aura tuma TolA kahate ho so kisa zAstrAnusAra ? (89) muhapattImeM DorA DAlanA aura muhake sAtha bAMdhanA so kisa zAstrAnusAra ? (90) oghekI DaNDI maryAdA vinAkI laMbI rakhanI so kisa0 (91) bar3e vArAM vrata baiThaka bolane so kisa zAstrAnusAra ? (92) choTe pArAM vrata khar3e hoke bolane so kisa zAstrAnusAra ? (13) jaba namutthuNaM kahanA taMba pahile thai thui tathA namaskAra namutthuNaM kahanA so kisa zAstrAnusAra ? (94)nadI utarake bele telekA daMDa lenA so kisa zAstrAnusAra ? (95) rastemeM nadI AtI hove to do cAra kosake pherameM jaanaa| paraMtu nadI nahIM utaranI so kisa zAstrAnusAra ? - (96) jaMgala jAnA taba khaMDIye ( kapar3a ke TukaDe ) se gudA pochanI so kisa zAstrAnusAra ? (97) sAmAyikameM sohAgaNa strI paMcaraMgI muspattI bAMdhe, aura vidhavA eka raMgI vAMdhe, so kisa zAstrAnusAra ? (98) dIvAlIke dinoMmeM uttarAdhyayana sunAnA so kisa? (99) bhagavAna mahAvIra svAmIne dIvAlIke dina uttarAdhyayana kahA kahate ho so kisa zAstrAnusAra ?.. (1.2) ogheke Upara Doreke tIna baMdhana dene so kisA? (1.1)oghekI daziyoMmeM jaMjIrI pAvanA so kisA? (1.2)rajoharaNa moMDhe(kaMdhe)para DAlake vihAra karanA so kita.?
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) (13) prathama bar3A sAdhu- pAMcapadakI khamAvanA kare pIche choTe sAdhu kare so kisa zAstrAnusAra ? (164) kaMDarIkane eka hajAra varSataka bele bele pAraNA kiyA kahate ho so kisa zAstrAnusAra ? (101) gozAleke 11 lAkha zrAvaka kahateho so kisA? (106) sAdhu colIsamAna aura gRhasthI dAvana samAna so kisa 0? (100) paMDikamaNA AyA pIche bar3I dIkSA denI sau kisI (108) solo dinakI athavA tero dinakI pAkhI nahIM karanI so kisa zAstrAnusAra ? (109) pAMcaveM Arake aMtameM cAra adhyayana. dazavakAlikake raheMge aise kahate ho so kisa zAstrAnusAra.?. (110) pUnIyA zrAvakakI sAmAyika kahate ho.so kisa0 (111) belese uparAMta pArihAvanIyA AhAra nahIM denA so kisa zAstrAnusAra ?. (112) sUtroMkA tyAga kara denA, apanI nizrAya nahIM rakhane, so.kisa zAstrAnusAra ? (113) choTI pUMjaNI rakhanI so kisa zAstrAnusAra? (114) pothIpara raMgadAra DorA nahIM rakhanA kahate ho so kisa01 (115). Apa ciTThI nahIM likhanI, gRhasthI se likhAnA so kisa zAstrAnusAra ? (1.16) kapar3e, sajjIse nahIM dhone,pAnIse dhone,so kisa0? (115) dhyAna pAra kara manacalA, vacanaM calA, kAyA calI, kahate ho so kisa zAstrAnasAra ? 1Arrr. - - -
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (27 ) (118) pazamakA kapar3A nahIM lenA so kisa zAstrAnusAra *? (119) kaI jagaha zrAvaka paDikamaNemeM zramaNasUtra kahate haiM so kisa zAstrAnusAra, kyoMki zramaNasUtra meM to sAdhuke pAMca mahAvrata aura gaucarI vagairaha kI AloyaNA hai // (120) kaI jagaha DhuMDhaka zrAvaka sAmAyika bA~dhu aise kahate haiM-so kisa zAstrAnusAra ? (121) vihAra karaneke badale uTha kahate ho sau kisA ? (122) eka janA logassa paDhaleve aura sabakI kAusaMga ho jAveM so kisa zAstrAnusAra ? (123 paryaMSaNAparva meM aMtagaDadazAMga sUtra vAcanA kisa / (124) kaI jagaha kalpasUtra vAMcate ho aura mAnate nahIM ho "so kisa zAstrAnusAra? (125) kaI jagaha paryaSaNAmeM gozAleko adhyayana vAcate ho so kisa zAstrAnusAra ? (126) koI rikha marajAve to pustakaM vagairaha gRhasthIkI taraha hisle karake vATalete ho sokisa zAstrAnusAra ? dRSTAnta lopar3I meM devajI rikhake bahuta jhagaDe ke bAda bArAM hisse meM bAMTA gayA hai| (125) dholerA tathA lIMbar3I vagairaha meM paisAvagairaha DAlane ke bhaMDAre banAye haiM so kisa zAstrAnusAra ? ___*ludhIhAnA nagara meM nikAle daMTiyoM ke nUtana ra yontoM meM likhA hai ki "pama kA kapar3A dinameM nahIM poTanA rAtakI bAta nyaarii'| paMjAba deza zahara huziyArapurameM saMvat 1858 ke mAgha mahIne meM pustakoM ke bhaMDAra ke nAmase kyaiye ekatra kiye the jima meM kitane ka bAhira nagarake loga pIchese bhejane ko kara gae ye,litanekane usI vakta de diye the, aba sunate haiM ki de jAne vAle pazcAtApakarate haiM, paura bhename vAlemaunakara beThe aura lene vAle mAI pAra bhAradInAkArajama kara gaye /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8,28 ) (128) dholerA meM vor3I banAI hai so ? Upara ke prazna DhUMDhakoMke AcAra vagairaha ke saMbaMdha meM likhe haiM ina para vicAra karane se pragaTapaNe mAlUma hogA ki inakA AcAra vyavahAra jaina zAstroMseM viruddha hai| . - sujJajano ! saMvegI jaina muni deza videzameM vicarate haiM, tina ke upakaraNa aura kriyA vagairaha prAyaH eka sadRza hI hotI hai aura DhUMDhakoMke mAravAr3a, mevAr3a, paMjAba, mAlavA, gujarAta, tathA kAThiyAvAr3a vagairaha dezoM meM rahane vAle rikhoM (DhUMDhaka sAdhaoM) ke upakaraNa, posaha, pratikramaNa vagairahakA vidhi aura kriyA vagairaha prAyaHpRthak pRthaka-hI hote haiM,isase siddha hotA hai ki inakI kriyA vagairaha svakapola kalpita hai, parantu zAstrAnusAra nahIM hai| DhUMDhaka loka mithyAtvake udayase battIsa hI sUtra mAna ke zeSa sUtra paMcAMgI tathA dharma dhuraMdhara pUrvadhArI pUrvAcAryoM ke banAye grantha prakaraNa vagairaha mAnate nahIM haiM to hama una ( DhUMDhakoM) ko pUchate haiM ki nIce likhe adhikAroM ko tuma mAnate ho, aura tumAre mAne battIsa sUtroM ke mUla pAThameM to kisI bhI ThikAne nahIM hai to tuma kisake AdhArase yaha adhikAra mAnate ho ? battIsa sUtroM ke bAhirake jo jo bola diye mAnate haiM ve bola yaha haiM (1) jaMbU svAmI kI ATha strii||. . (2) pAMcasau sattAIsa kI diikssaa| / (3). mahAvIra svAmIke sattAIsa bhava / (4) caMdanavAlAne ur3adake bAkule viharAe /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ((28) (5) caMdanabAlA dadhivAhana rAjAkI beTI, (6).caMdanabAlI dhanno zeTha ke ghara rhii| (7) caMdanabAlAne cha mahInekA pAraNA karAyA // ... (8) saMgama devatAkA upsrg| (9) zrImahAvIrasvAmI ke kAnameM kIle Thoke / (10) zrImahAvIrasvAmI ne(14)caumAse nAlaMde ke pAr3e kIe / (11).zrImahAvIrasvAmIko pUraNa zeThane ur3adake baakulediine| - (12) zrImahAvIrasvAmIse gautamane vAda kiyaa| (23) zrImahAvIrasvAmIne caMDakosIyA smjhaayaa| (14) zrImahAvIrasvAmIne meruparvata kNpaayaa| (15) cer3A rAjAkI sAtoM beTI stii| (16) abhayakumArane mahila jlaae| (17) zreNika rAjA cAra vola kare to narakaMmeM na jaave| (18) zreNika ke samajhAne ko agaDabaMba bnaayaa|| (19) prasannacaMda rAjAkA adhikAra / (20) dIvAlI ke dina aThAraha dezake rAjAoM ne posaMha kiyaa| (21) zrImahAvIrasvAmIkA kula t| (22) zrImahAvIrasvAmI kA-jamAlI bhaannejaa| (23) zrImahAvIrasvAmIkA jamAlI jvaaii| (24) trizalA rANI cer3A rAjA kI bahinaM // (25) karakaMDu padamAvatIkA bettaa| (26) namirAjA madanarekhA aura jugavAhakA caritra / (27) brahmadatta cakravarti kI kthaa| (28) sagara cakravarti kI kthaa|
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 30 ) (29) subhUma cakravatti sAtavA khaMDa sAdhane gayA / (30) megharatha rAjAne parevar3A (kabUtara ) bacAyA // (31) zrI neminAtha rAjematIke navaM bhava / (32) rAjematIke bApakA nAma: ugrasena / (33) zrIpArzvanAthasvAmIne nAga nAganI bacAye / (34) zrI pArzvanAthasvAmIko kamaTha ne upasarga kiyA 1, (35) zrI pAzrvanAtha svAmIke daza bhava / (36) zrI RSabhadeva ke jIvane dhannAzeTha ke bhava meM ghatakI dAna diyA (37) zrIDhaMDhaNa munikA adhikAra 1 (38) zrIvalabhadra munine vana meM mRgako pratibodha kiyaa| (39) zrImetAraja munikA adhikAra | (40) subhadrA satIkA adhikAra / (41) solAM satiyoM ke nAma / (42), zrIdhannA, zAlibhadrakA adhikAraH / (43) zrIthUlabhadrakA adhikAra / ' (44) niramohI - rAjA kA adhikAra ! (45) guNaThANA dvAra (46) udayAdhikAra : 122 prakRtikA ta (47) baMdhAdhikAra 120 prakRtikA / (48) sattAdhikAra 148 prakRtikA / (49) daza prANa / (50) jIvake - 563 bhedakI baDI gatAgatI / (51) bAsaThIye kI racanA | (52) bhRgupurohitAdike pUrva janma kA vRttAnta
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) bhRgupurohitane apane beToMko bhkaayaa| (54) rAmAyaNakA adhikaar| (55) zrIgautamasvAmI deva zarmA ko prati bodhane vAste gye| (56) paiMtIsa vANI nyArI nyaarii| (57) arihaMtake yArAM gunn| (58) AcArya ke chattIsa guNa / (59) upAdhyAya ke paccIsa guNa / (60) sAmAyikake 32 doss| (61) kAusaggake 19 doSa / (62) zrAvakake 21 gunn|" . (63) loka 14 rajju prmaann| (64) pahalI naraka.1 rajju kii| (65) dUsarI narakase eka eka rajjuko vRddhi (66) samyaktvake 67col| (67) pAkhI paDikamaNemeM bAraha logassa kA kAusagga krnaa| (68) caumAsI paDikamaNemeM bIsa loMgassako kAusaMgga krnaa| (69) saMvaccharIko 40 logassakA kAusagga krnaa| (70) saMvaccharIko paiMThakA telaa| (71) pAtare lAla kAle dhaule raMgane / (72) roja paDikamaNemeM cAra logassakA kAusaga krnaa| (73) marudevI mAtA hAthIke hauda meM mokSa gii| (74) brAhmI suMdarI kumaariirhii| (75) bharata bAhubalakA yuddha / (76) daza cakravarti mokSa gye|
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) (77) naMdiSaNakA adhikAra / (78) sanatakumAra cakravartikA rUpa dekhane ko devate aaye| (79) chaTe mahIne loca krnii| (80) bharatajIke daza lAkha maNa lUNa nitya lge| (81)bAhubalikobrAhmIsuMdarIne kahA"vIrAmorA gajayakI utaro" (82) bAhubali 1 varSa kAusagga rhaa| (83) sagara cakravarttike sATha hajAra bette| (84) bhagIratha gaMgA laayaa| (85) bArAM cakravartikI sthiti| (86) bArAMcakravartikI avgaahnaa| . (87) nava vAsudeva baladevoMkI sthiti| (88) nava vAsudeva baladevoMkI avgaahnaa| (89) nava prativAsudevoMkI sthiti| (90) nava prativAsudevoMkI avgaahnaa| (91) nava nArada ke nAma: (12) cauvIsa tIrthakarake aMtare (93) ekAdaza.rudra (94) skaMdaka munikI khAla utArI (95) skaMdaka munike 499 cele pANI meM pIDe (64) araNika munikA adhikAra (97) ASADhabhUti munikA adhikAra (98) ASADhabhUti naTaNI vAle kA adhikAra (99) sudarzanazeTha abhayA rANIkA adhikAra (100) AThadina ke paryaSaNA karane
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 33 ) (101) celaNA rANI chala karake zreNikane vyAhI | (102) chappanakor3a yAdava | (103) dvArakA meM 72 kor3a ghara / (104) dvArakA ke bAhira 60 kor3a ghara / (105) revatIne kolApAka bhraayaa| (106) zrIpArzvanAthakI strIkA nAma prabhAvatI / (107) zrImahAvIrasvAmI kI beTIkoDhaMka nAmAzrAvakane samajhAyA (108) bhagavAnakI janmarAzi Upara do hajAra varSakA bhasmagraha (109) bhagavAna ke nirvANase dIvAlI calI / (110) hastapAla rAjA vInatI kare carama caumAsA yahAM karo * (111) zAlibhadra ne pUrva janma meM khIrakA dAna diyA (112) kayavannA kumArakI kathA (113) abhayakumArakI kathA (114) jaMbUsvAmI kI ATha striyoMke nAma (115) jaMbUkumArakA pUrvabhavameM bhavadeva nAma aura strIkA nAgIlA nAma (116) jaMbUkumArake mAtA pitAkA nAma dhAraNI tathA RSabhadatta (117) aThAraha nAte eka bhava meM hue tisakI kathA | ( 118) jaMbUkumArakI striyoMne ATha kathA kahIM // (119) jaMbUkumArane ATha kathA kahIM / (120) prabhavA pAMcasau coroM sahita AyA / (121) jaMbUkumArake dAyaje meM 99 kror3a sunaiye Aye / (122) sItA satIko rAvaNa harake legayA / (223) rAvaNa ke bhAiyoM kA nAma kuMbhakaraNa vibhISaNa thA /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) rAvaNakI bahinakA nAma surpnkhaa| (125) rAvaNakA bahanoI kharadUSaNa / (126) rAvaNakI rANIkA nAma mNdodrii| (127) rAvaNake putrakA nAma iMdrajIta / (128) rAvaNakI laMkA sonekii| (129) pavanaMjaya tathA aMjanA satIkA putra hanumAna aura .:. inakA critr|| (130) lakSmaNajIkI mAtAkA nAma sumitraa| (131) sItAne dhIja krii| (132) jarAsaMdhakI beTI jiivjsaa| (133) jarAvidyA neminAtha carNa jalase bhAga gii| (134) kuMtIkA beTA krnn|| (135) pAMDavoMne jUemeM draupadI haarii| (136) vasadevakI 72000 strii| (137) vasudeva pUrvabhavameM naMdiSaNa thA aura tisane sAdhukI vaiyAvacca krii| (138) harakezI munikA pUrvabhava / (139) pAMcaveM AremeM sau sau varSe 6 mahIne Ayu ghtte| (140) pAMcaveM ArekA java (jauM) kA AkAra ! (141) pAMcaveM Are lagate 120 varSakA Aya / (142) saMpUrNa padavI dvAra / (143) bharatajIkI ArIse bhavanameM aMgaThI girii| (144) bharatajIko devaMtAne sAdhukA bheSa diyaa| (145) sAdhukA bheSa dekhakara rANIyAM hasane lgii|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 35 ) (146) zrI RSabhadevajIne pAraNemeM 108ghar3e ikSurasake pIe / (147) marudevI mAtAne 65000 pIr3IyAM dekhIM / (148) marudevI mAtAko rote rote AMkhoM meM par3ala Agae / (149) zrI RSabhadeva tathA zreyAMsa kumArakA pUrvabhava | ( 150) bharatajIne pUrvabhavameM pAMcasau muniyoMkoM AhAra lAkara diyA / (151) bAhubaline pUrvabhava meM pAMcaso muniyoMkI vaiyAvacca karI (152) zrI RSabhadevajIne pUrvabhavameM bailoMko aMtarAya dInA isa vAste eka varSa taka bhUkhe rahe / (153) pradyumna kumAra harA gayA / (151) zAMva kumArakA caritra | (155) jarAsaMdha kAlI kumArAdi pAMcasau beTe yAdavoM ke pIche Ae // (156) yAdavoMkI kuladevIne kAlI kumAra chalA (150) rAvaNa cauthI narakameM gayA / ( 158) kuMbhakarNa tathA iMdrajIta mokSa gae / (159) kaurava pAMDavoMkA yuddha / (160) rahanemine 50 striyAM tyAgI * / .. - (161) cer3ArAjAkI putrI celaNAne jogiyoMko jattIyAM katara ke khilAI (162) zAlibhadrakI 32 striyAM / (163) zAlibhadrakI nAtAkA nAma bhadrA / (164) zAlibhadra ke pitAkA nAma gobhadra tineMka 500 bhI kahate hai
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) (165) zAlibhadrakI bahina subhadrA / (166) zAlibhadra kA bahanoI dhnnaa| (167) zAlibhadra roja eka eka strI chor3atA thaa| (968) dhannAjIkI ATha striyAM / (169) dhannAjIne ekahI dinameM ATha striyAM tyAgI (170) dhannA aura zAlibhadrane saMthArA kiyaa| (171) saMthArekI jagaha para zAlibhadrakI mAtA gii| (172) dhannAjIne AMkha nahIM TamakAI so mokSa gyaa| (173) zAlibhadra ne AMkha TamakAI so mokSa nahIM gyaa| (174) evaMtI sukumAlakA caritra / (175) vijaya zeTha aura vijayA zeThANIkA adhikaar| (176) prabhuke nirvANa bAda 980 varSe sUtra likhe gye| (177) bArAM varasI kAla pdd'aa| (178) caMdraguptarAjAko solA svapna aae| (179) pAMcaveM Areke chehaDe. duppasaha sAdhu / (180) pAMcaveM Arake chehaDe. phalguzrI sAdhvI / (181) pAMcaveM Areke chehaDe. nAgIla zrAvaka / (182) pAMcaveM Arake chehaDe. satyazrI shraavikaa| (183) eka AryA (sAdhvI) mahAvidehase muhapattI leaaii| (184) thUlibhadra vezyAke ghara rhaa| (185) siMha guphA vAsI sAdhu nepAla dezase ratnakaMbala lAyA / (186) digaMbara mata niklaa| (187) viSNu kumArakA sNbNdh| (188) salAkA, pratisalAkA, mahAsalAkA aura anavasthita
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ina cAra pyAloMkA adhikAra / (189) vIsa viharamAnakA adhikaar| (190) daza prakArakA klp| (191) jaMbUsvAmIke nirvANa pIche daza bola vyavaccheda hue| (192) gautamasvAmI tathA anya gaNadharoMkA parivAra / (193) aThAvIsa labdhiyoMke nAma tathA gunn| (194) asajhAiyoMkA kAla pramANa / - (195)vAraha cakrI, nava baladeva, nava vAsudeva, nava prativasu. deva,kisa kisa prabhuke vakta meM aura kisa kisa prabhu ke aMtara meM hue // (196) sarva nArakiyoM ke pAthaDe,aMtare,avagAhanA tathAsthiti (197) sIjhanA dvAra bdd'aa| (198) narakakI 99 par3atalA (pratara) / (199) jaMvUsvAmIkI aayu| (200) devalokakI 62 par3atalAM / (201) pakkhIko paiMThakA vrt| (202) loca karAke saba sAdhuoMko vaMdanA krnii| (203) dIkSA detAM coTI ukhAr3anA / (204) adhika mAsa hove to pAMca mahInekA caumAsA karanA aba battIsa sUtroMmeM jo jo bola kahe haiM aura DhUMDhaka mAnatenahIMhaiM,tinameMse thor3e bola niSpakSapAtI, nyAya vAna,bhagavAnkI vANI satya mAnane vAle,aura sugati meM jAnevAle bhavya jIvoMke jJAnake vAste likhate haiN| (1) zrIpraznavyAkaraNa sUtrake pAMcaveM saMvaradvArapameM sAdhuke upa
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) (14) zrInaMdIsUtrameM 14000sUtra kahe haiM,DhUMDhiye nahIM mAnate haiM, Upara likhe mUjiba adhikAra sUtroMmeM kahe haiM, inakI bhI DhUMDhakoMko khabara nahIM mAlUma detI hai, to phera inako zAstroMke jANakAra kaise mAnIe ? __ aba kitaneka ajJAnI DhUMDhaka aise kahate haiM, ki hamato sUtra mAnate haiM niyukti, bhASya, cUrNi, TIkA nahIM manate haiN| isakA uttara (1)sUtra meM kahA hai kiH-"atthaM bhAsei arahA suttaM gutthaMti gaNaharA niuNA" / ___ artha-sUtra to gaNadharoMke race haiM aura artha arihaMtake kahe haiM to sUtra mAnanA, aura artha batAne vAlI niyukti,bhASya, cUrNi,TIkA nahIM mAnanI yaha pratyakSa jinAjJA viruddha nahIM haiM ?:jarUra hai ___ (2) zrIpraznavyAkaraNa sUtra meM kahA hai ki vyAkaraNa paDhe binA sUtra vAMce tisako mRSA bolane vAlA jANanA so pATha yaha hai, nAmakkhAya nibAya uvasagga taDiya samAsa saMdhi paya heu jogiya uNAi jiriyA vihANa dhAusara vibhittivannajattatikAlaMdasavihaM pi saccajaha bhaNiyaMtaha kammuNA hoi duvA lasa vihAya hoi bhAsA vayaNaMpiyahoi solasavihaM evaM arihaMta maNunnAyaM samikkhiyaM saMjaeNaM kAlaMmiya vttvvN||
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ), artha-nAma, AkhyAta, nipAta, upasarga, taddhita, samAsa, saMdhi pada, hetu, yaugika, uNAdi, kriyA, nidhAna, dhAtu, svara, vibhakti, varNa yukta, tIna kAla,daza prakAra kA satya, vAroM prakAra kI bhASA, solAM prakArakA vacana jANanA, isa prakAra arihaMtane AjJA karI hai, aise samyak prakArase jAnake, buddhi dvArA vicAra ke sAdhune avasara anusAra bolanA // isa prakAra sUtrameM kahA hai, tobhI DhUMDhIye vyAkaraNa paDhe.binA sUtra bAMcate haiM,to aba vicAraNAcAhiye,ki pUrvokta vastuoMkA jJAna vinA vyAkaraNa ke paDhe kadApi nahIM ho saktA hai, aura vyAkaraNakA paDhanA daMDIye acchA nahIM samajhate haiM,to pUrvokta pAThakA anAdara karanese jinAjJAke utthApaka inako samajhanA cAhiye ki nahIM ? jarUra samajhanA caahiye| (3) zrIsamavAyAMga sUtra tathA naMdisUtrameM kahA hai ki:AyA reNaM parittA vAyaNA saMkkhijjA aNa ogadArA saMkkhijjA veDhA saMkkhijjA silogA saMkkhijjAo nijjattio saMkkhijjAo paDivattio saMkkhijjAo saMghayagoo ityaadi| yadyapi sUtroMmeM kahA hai tobhI DhUMDhaka niyukti pramukhako nahIM mAnate haiM, isa vAste yeha sUtroM ke virAdhaka haiM // - (4) zrIThANAMga sUtrake tIsare ThANeke cauthe uddeze meM sUtra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) pratyanIka,artha pratyanIka aura tadubhayapratyanIka evaM tIna prakAra ke pratyanIka kahe haiM-yataHsayaM paDucca to paDiNIyA paNNatA sutta paDiNIe atthapaDiNIe tadubhayapaDiNIe / DhUMDhaka isa prakAra nahIM mAnate haiM isavAste yeha jina zAsana ke pratyanIka haiN| . (5) zrIbhagavatI sUtrameM kahA hai ki jo niyukti na mAne, tisako. artha pratyanIka jANanA DhUMDhaka nahIM mAnate haiM, isavAste yeha artha pratyanIka haiN| . (6) zrIanuyoga dvAra sUtrameM doprakArakA anugama kahA hai yataHsuttANugame nijjatti aNugameya-tathA-nijjutti aNugametivihe paNatta uvaghAyanijjatti aNugame ityAdi-tathA-use ni seniggamekhittakAla puurisey|ityaadidogaath haiM . .. DhUMDhiye paMcAMgIko nahIM mAnate haiM to isasUtra pAThakA artha kyA kreNge| (7 zrIbhagavatIsUtrake25 meM zatakake tIsare uddezemeM kahAhai-kiHsuttattho khalu paDhamo bIpI nijjatti missio bhnninii| taioya nirvisesii|es vihI hoi aNu ogo * // 1 // *zrInaM disUtrameM bhI yaha pATha haiN| - -
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 43 ) artha- prathama nizcaya sUtrArtha denA, dUsarA niryukti sahita denA aura tIsarA nirvizeSa (saMpUrNa) denA yaha vidhi anuyoga arthAt artha kathanakI hai - isa sUtra pAThaseM tIsare prakAra kI vyAkhyA meM bhASya cUrNi aura TIkA inakA samAveza hotA hai aura DhUMDhiye nahIM mAnate haiM to pUrvokta pAThako kaise satya kara dikhAveMge ? (8) zrIsUyagaDAMga sUtrake 21 meM adhyayana meM kahA hai ki: ahAgaDAI bhujaMti aNNa maNe sakammugNA uvalitte viyANijjA aNuvalitteti vA // 1 / puNo eehiM dohiM ThANehiM vavahAro na vijjai eehiM dohiM ThANehiM aNAyAraM tu jAMga // 2 // DhUMDhiye TIkAko nahIM mAnate haiM to ina donoM gAthAoMkA artha kyA kareMge ? kitaneka kahate haiM ki TIkAmeM paraspara virodha hai isa vAste hama nahIM mAnate haiM isakA uttara- yadi zuddha paraM parAgata gurukI sevA kara ke tinake samIpa adhyayana kareM to koi bhI virodha na par3e, aura jekara virodhake kAraNa se hI nahIM mAnanA kahate ho, to battIsa sUtroM ke mUla pATha meM bhI paraspara bahuta virodha paDate haiM-jaise ki:: (1) zrIjaMbUdvIpa pannati sUtrameM RSabha kUTakA vistAra mUla meM ATha yojana, madhya meM chI yojana, aura Upara cAra yojana kahA hai, phera usImeM hI kahA hai ki RSabha kUTakA vistAra mUlameM bArI yojana madhya meM ATha yojana, aura Upara cAra yojana hai batAiye eka hI sUtra meM do bAteM kyoM ?
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) . (2) zrIsamavAyAMga sUtrameM zrImallinAtha prabhuke (5700) mana paryavajJAnI kahe haiM, aura zrIjJAtAsUtrameM (800) kahe haiM,yaha kyA ? - (3) zrIsamavayAMga sUtrameM zrImallinAthajIke (5900) avadhi jJAnI kahe haiM aura zrIjJAtAsUtra meM (2000) kahe haiM so kyA ? - (4) zrIjJAtAsUtra meM zrImallinAthajIkI dIkSAke pIche 6 mitroM kI dIkSA likhI hai, aura zrI ThANAMgasUtrameM zrImallinAthajI ke sAtha hI likhI hai so kyA ? (5) zrIuttarAdhyayana sUtrake 33 meM adhyayanameM vedanIya karmakI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtakI kahI hai,aura zrI pannavaNA sUtrake 33 meM pada meM bArAM muhUrtakI kahI haiM, so kyA ? . isa taraha aneka pharaka haiM, jinameM se anumAna (90) zrImadyazovijayajI kRta vIrastutirUpa huMDoMke stavana ke bAlAvabodha meM paMDita zrIpadamavijayajIne dikhalAe haiM, paraMtu yaha pharaka to alpa buddhivAle jIvoMke vAste haiM,kyoMki koI pAThAMtara, koI apekSA, koI utsarga, koI apavAda, koI nayavAda, koI vidhivAda, koI caritAnuvAda, aura koI vAcanAbheda haiM,so gItArtha hI jAnate haiM, jinameMse bahutase pharaka to niyukti,TIkA pramukhase miTajAte haiM kyoMki niyuktike kartA caturdaza pUrvadhara samudra sarikhI buddhike dhanI the, DhUMDakoM jaise mUDhamati nahIM the ? . . - aise pUrvokta prakAra keanAcArI,bhraSTa, durAcArI,kuliMgIyoMko, jainamatake, caturvidha saMdhake tathA deva guru zAstra ke niMdakoM ko, tathA daitya sarikhe rUpa dhAranevAle svacchaMdamatiyoMko,sAdhu mAnaneko aura inake dharmakI uddhayara pUjAkahanI tathA likhanI mahAmithyA dRSTiyoM kA kAma hai ?
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) aura jo sUyagaDAMga sUtrakI gAthA likhake jeThene apanI paraMparAya bAMdhI hai so asatya hai, kyoMki ina gAthAyoMmeM siddhAMtakArane aisA nahIM likhA hai ki paMcama kAlameM muhabaMdhe DhUMDhaka merI paraMparAyameM hoveMge, isavAste ina gAthAyoMke likhanese DhUMDhaka paMtha saccA nahIM siddha hotA hai, paraMtu DhUMDhaka paMtha vezyAputra tulya hai yaha to isa graMthameM prathama hI sAvita karacuke haiM ? // iti prathama praznottara khaMDanam // (2) AryakSetra kI maryAdA vissy| dUsare praznottara meM jeThA rikha likhatA hai ki " tArA taMbola meM jainI jainamatake maMdira mAnate haiM" usapara zrIbRhatkalpa sUtra kA pATha likhake AryakSetrakI maryAdA vatAke pUrvokta kathanakA khaMDana kiyA hai; parantu jeThe kA yaha pUrvokta likhanA mahA mithyA hai, kyoMki jainazAstroM meM tArAtaMvola meM jainamata, vA jainamandira likhe nahIM haiM, aura hama isa taraha mAnate bhI nahIM haiM yaha to jeThe ke zira meM vinAhI prayojana khujalI utpanna huI hai, isavAste yaha prazno tara hI jhUThAhai aura zrIbRhatkalpasUtrakA pATha tathA arthalikhAhai so bhI jhUThA hai, kyoMki prathama to jo pATha likhA hai so khoToM se bharA huA hai, aura usakA jo artha likhA hai so mahA bhraSTa svakapola - kalpita jhUThA likhA hai,usane likhA hai ki " dakSiNa meM kosaMbI nagarI taka so to dakSiNa dizA meM samudra najadIka hai Age samudra jagatI taka hai to samudra kA kyA kAraNa rahA," aba dekhiye jeThekI mUrkhatA ! ki kozAMbI nagarI prayAgake pAsa thI, jisa jage aba
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kosama grAma basatA hai aura Avazyaka sUtrameM likhA hai ki kozAMbI nagarI yamunA nadI ke kanAre para hai jeThA mUDhamati likhatA hai ki kozAMbI dakSiNa deza meM samudra ke kanAre para hai, yaha kozAMbI kauna se DhuMDhaka ne vasAi hai ? isase to aMgreja sarakAra kI hI samajha ThIka hai ki jinhoMne bhI kozAMbI prayAga ke pAsa hI likhI hai; isa vAste jeTe kA likhanA sarva jhUTha hai zeSa artha bhI isI taraha jhUThe he ||iti // (3) pratimA kI sthiti kA adhikaar| tIsare praznottarameM jeThene " pratimA asaMkhyAte kAla taka nahIM raha saktI hai" tisa para zrIbhagavatI sUtrakA pATha likhA hai, parantu tisa pATha tathA artha meM bahuta khoTa haiM ; tathA-isa lekhase mAlUma hotA hai ki jeThA mahA ajJAnI thA, aura- dahI ke bhulAve kapAsa khAtA thA kyoMki hamato pratimA kA asaMkhyAte kAla taka rahanA deva sAhAyyase mAnate haiM, aura zrIbhagavatI sUtra meM jo sthiti likhI hai so deva sAhAyya binA svAbhAvika sthiti kahI hai, aura deva zakti to agAdha hai| ___ aura DhuMDhiyebhI kahate haiM ki cakravartI chI khaMDa sAdhake ahaMkAra yukta hoke RSabhakUTa parvata Upara nAma likhaneke vAste jAtA hai, vahAMtisaparvata para bahutase nAma dRSTigocara honeseM apanA ahaMkAra utara jAtA hai;pIche eka nAma miTAke apanA nAmAlakhatA hai aba vicAra karo,ki bharata cakrI huA taba aThArI koTAkoTi sAgaro 'pamakA to bharatakSetra meM dharma viraha thA, to itane asaMkhyAte kAla pahile hue cakravartiyoMke kRtrima nAma asaMkhyAte kAla taka rahe to
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4 ) deva sAnidhyaseM zrIzaMkhezvara pAzrvanAtha kI pratimA tathA zrIaSTApada tIrtha vagairaha rahe isameM kucha bhI asaMbhava nahIM hai, tathA zrI jaMbUdvIpa pannattisUtrameM prathama Are bharatakSetrakA varNana nIce mUjiba hai, :tIseNaM samae bhArahavAse tattha 2 bahave ba zArAio paNaNattAo kirAhAo kiyahAbhAsAo jAbamaNoharAorayamattachappaya koraga bhiMgAraga koDalaga jIva jIvagadimahakavila piMgala lakhaga kAraMDaka cakkavAya kalahaMsa sArasa aNega sauNagaNa mihugA viriyAosaGNa Nattie mahura saraNAdi tAu saMpiDiya gANAvihA gacchavAvI purakariNI dIhiyAsu ityaadi| artha-tisa samaya bharatakSetra meM tahAM tahAM vahuta banarAja haiM, kRSNa kRSNavarNazobhAvat yAvat manoharahai mada karake rakta aise bhramara, koraka. bhIMgAraka, koDalaka, jIva jIvaka, naMdimukha, kapila,piMgala, lakhaga, kAraMDaka,cakravAka, kalahaMsa,sArasa aneka pakSiyoMke mithuna (joDe) tinoM karake sahita hai vRkSa madhura svara karake ikaThe hue haiM, nAnAprakArake gucche voDIyAM puSkariNI, dIrghikA vagairaha meM pakSI vicarate haiM, Upara likhe sUtrapAThameM prathama Are bharatakSetrameM bauDI, puSkariNI pramukhakA varNana kiyA hai to vicAro ki vaur3I kisane karAI ? zAzvatI to hai nahIM, kyoMki sUtroMmeM ve bauDIyAM zAzvatI kahI nahIM haiM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 48 ) aura tisa kAlameM to yugaliye nava koTAkoTi sAgaropamase bharata kSetrameM the, unako to yaha bauDI pramukhakA karanA hai nahIM, to tisa se pahile kI arthAt nava koTAkoTI sAgaropama jitane asaMkhyAtekAla kI ve voDIyAM rahI, to zrIzaMkhezvara pArzvanAtha kI pratimA tathA aSTApada tIrthopari zrIjinamaMdira deva sAnidhyaseM asaMkhyAte kAlataka rahe isameM kyA Azcarya hai ? prazna ke aMtameM jeThA likhatA hai ki "pRthivIkAyakI sthiti to bAisahajAra (22000)varSakI utkRSTI hai, aura devatAyoM kI zakti koI AyuSya badhAnekI nahIM" isatarAM likhanese likhane vAlene niHkevala apanI mUrkhatA dikhalAIhai kyoMki pratimA koI pRthivIkAyake jIvayukta nahIM hai, kiMtu pRthvIkAyakA dala hai tathA jeThA likha . tA hai ki "pahADato pRthvIke sAtha lage rahate haiM isavAste adhikavarSa rahate haiM, paraMtu usameMse pattharakA TukaDA alaga kiyA hove to bAisa hajAravarSa uparAMta rahe nahIM" isa lekhaseto-vo patthara nAza hojAve arthAt pudagala bhI rahe nahIM aisA siddha hotA hai, aura isase jeThe kI zraddhA aisImAlUma hotIhai ki kisI DhUMDhakakA sau (100)varSa kA AyuSya hove to vo pUrNa hoe tisakA pudagalebhI svamevahI nAza hoM jAtAhai, usako agnidAha karanA hI nahIM par3atA ! aise ajJAnI ke lekhapara bharosA rakhanA yaha saMsAra bhramaNakA hI hetu hai // iti // iti tRtiyA praznotara khaMDanam //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) (4) AdhAkarmo AhAra viSayika cauthe praznottarameM likhA hai ki"devaguru dharmake vAste bhAdhAkarmI AhAra denemeM lAbha hai" jeThe DhUMDhakakA yaha likhanA niHkevala jhUTha hai, kyoMki hamAre jainazAstroMseM aisA ekAMta kisIbhI ThikAne likhA nahIM hai,aura na hama isataraha mAnate haiN|' ___ aura jeThene likhA hai ki "zrIbhagavatI sUtrake pAMcameM zataka ke chaThe uddezemeM kahA hai ki jIva haNe,jhUTha bole, sAdhu ko aneSaNIya AhAra deve,to alpa AyuSya bAMdhe" yaha pATha satya hai, paraMtu isa pAThameM jIva haNe, jhaTha bole, yaha likhA hai,so AhAra nimitta samajhanA,arthAt sAdhu nimitta AhAra banAtejo hiMsA hovesohiMsAaura sAdhu nimitta banAke apane nimitta kahanAso asatya samajhanA,tathA . isahI uddezake isase agale AlAvemeM likhA hai ki jIvadayApAle, asatya na bole,sAdhuko zuddha AhAra deve,to dIrgha AyuSya bAMdhe,isa AlAvekI apekSA alpa AyuSyabhI zubhabAMdhe, azubha nahIM, kyoMki isahI sUtrake AThameM zatakake chaThe uddezameM likhA hai ki samaNovAsagassaNaM maMtetahAruvaM samaNaMvA mAhaNaMvA aphAsugaNaM arNasaNijjeNaM asaNaM pANaM jAvapaDilAbhamANa kiM kajjai ? goyamA ! bahutariyAse nijjarA kajjai appatarAese pAve kamme kajjar3a * artha-hebhagavan ! tathArUpa zramaNa mAhanako aprAzUka aneSaNIya azana pAna vagairaha denese znamaNopAsakako kyA hove?
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 50 ) he gautama! pUrvokta kAma karanese usako bahutara nirjarA hove, aura alpatara pApakarma hove, ava vicAroki sAdhu ko aprAzUka aneSaNIya AhArAdi denesealpatara arthAt bahutahI thoDA pApa, aura bahutara arthAt bahuta jyAdA nirjarA hove to bahunirjarAvAlA aisA azubha AyuSya jIva kaise bAMdhe ? kadApi na bAMdhe, paraMtu jJAnAvaraNIya karma ke prabhAvase yaha pATha jeTheko dikhAI diyA mAlUma nahIM hotA hai, kyoMki utsUtra prarUpaka ziromaNi, kumatisaradAra jeThA isa praznotara ke aMta meM "mAMsake bhogI aura mAMsake dAtA, donoMhI narakagAmI hote haiM, taisehI AdhAkarmIkA bhI jAna lenA" isa tarAM likhatA hai, paraMtu pUrvokta pATha meM to aprAzUka aneSaNIyaM dAtAko bahuta nijarA karane vAlA likhA hai, pRSTa (18) paMkti (13) meM jeThene aprAzaka aneSaNIyakA artha AdhAkarmI likhA hai, paraMtu AdhAkarmIMto aneSaNIya AhArake (42) dUSaNoM meM se eka dUSaNa hai, kyAkare ? akala ThikAne na hone se yaha bAta jeThekI samajha meM AI nahIM mAlUma detI hai // tathA DhUMDhiye pATa, pAtare, thAnaka vagairaha prAyaH hamezAM AdhAkarmI hI baratate haiM; kyoMki inake thAnaka prAyaH rikhoM ke vAste hI hote haiM, zrAvaka unameM rahate nahIM haiM, pATabhI rikhoM ke vAste hI hote haiM, zrAvaka unapara sote nahIM haiM aura pAtare bhI rikhoMke vAste hI banAnemeM Ate haiM, kyoMki zrAvaka unameM khAte nahIM hai, tathA DhUMDhiye ahIra, chIMbe, kalAla, kuMbhAra, nAI, vagairaha jAtiyoM kA prAyaH AhAra lyAke khAte haiM, so bhI doSa yukta AhArakA hI bhakSaNa karate haiM kyoMki zrAvaka lokato prasaMgase daSaNoM ke jANakAra prAyaH hote haiM, paraMtu ve ajJAnI to isa bAtako prAyaH svapnameMbhI nahIM jAnate haiM, isa vAste jeThe ke dIye mAMsake dRSTAMta mUjiba DhUMDhiyoM ke rikhoMko
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura unako AhAra pAnI vagairaha dene vAloMko anaMtA saMsAra paribhramaNa karanA par3egA,hAya !aphazosa! vicAre anajAna loka tumAre jaise kupAtrako AhAra pAnI vagairaha deveM, aura usameM puNya samajheM, unakI sthitito ulaTI anaMta saMsAra paribhramaNakI hotI hai, to usase to behatara hai ki una rikhoM ko apane gharameM AnehI na deveM ki jisase anaMta saMsAra paribhramaNa karanA na pdde.|| ___ aura zrIsUyagaDAMgasUtra ke adhyayana (21) meM tathA zrIbhagavatI sUtrake zataka (8) meM rogAdi kAraNameM AdhAkarmI AhArakI AjJA hai, korama vinA nahIM, so pATha prathama likha Ae haiM, jeThe DhUMDhakane yaha pATha kyoM nahIM dekhA ? bhAva netra to nahIM the, paraMtu kyA dravya bhI nahIM the ? tathA zrIbhagavatI sUtrameM kahA hai ki revatI zrAvikAne prabhukA dAhajvara miTAne nimitta bIjorApAka karAyA, aura ghoDe ke vAste kolApAka karAyA,prabhu kevalajJAnake dhanIne to apane vAste banAyA bIjorApAka lenA niSedha kiyA aura kolApaka lAnekI siMhA aNagArako AjJAkarI, vo le AyA, aura prabhune rAgadveSa rahita paNe aMgIkAra kara liyA,paraMtu bIjorApAka prabhu nimitta banAke revatI zrAvikA bhAve to "karemANe kare" kI apekSA viharAya cukI thI,to tisane koI alpa AyuSya vAMdhA mAlUma nahIM hotA hai, kiMtu tIrthakara gotra bAMdhA mAlUma hotA hai * isavAste zrIjainadharmakI syAhAdazaili samajhe vinA ekAMta pakSa kheMcanA yaha samyagdRSTi jIvakA lakSaNa nahIM hai // iti // *dekho ThApAMgasUca tathA samavAyAga sUtra / - - -
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 52 ) (5) muhapattI bAMdhane se sammUrcchima jIvakI hiMsA hotI hai isa bAbata ! pAMcaveM praznottara meM jeThene "vAyukAyake jIvakI rakSA vAste muha pattI muMhako bAMdhanI " aise likhA hai, paraMtu yaha likhanA ThIka nahIM hai kyoMki muMha se nikalate bhASA ke pudgalase to vAyukAyake jIva haNe nahIM jAte haiM, aura yadi mukha se nikale pavanase ve haNe jAte haiM, to tuma DhUMDhiye kASTakI, pASANakI, yA lohekI, cAhe kaisI muhapattI bAMdhoM, tobhI vAyukAyake jIva hane vinA raheMge nahIM, kyoMki mukhakA pavana bAhira nikale binA rahatA nahIM hai, yadi mukhakA pavana bAhira na nikale, pIchA mukhameM hI jAve to AdamI marajAve, isa vAste yaha nizcaya samajhanA, ki muMhapattI jo hai sotrasa jIvakI yatnA vAste hai, so jaba kAma par3e taba mukhavastrikA mukha Age dekaM bolanA zrIoghaniryukti meM kahA hai yataH saMpAimarayareNupamajjagaTThAvayaMti muhapottiM ityAdi artha- saMpAtima arthAt mAMkhI macharAdi trasa jIvoMkI rakSAvAste jaba bole, taba mukhavastrikA sukha Age dekara bole ityAdi / * tathA jeThene pUrvokta apane lekhako siddha karane vAste zrIbhagatI sUtrakA pATha tathA TIkA likhI hai, so niHkevala jhUTha hai, kyoMki zrIbhagavatI sUtrake pATha tathA TIkAmeM vAyukAyakA nAma bhI nahIM hai, to phera jeThamala mRSAvAdIne vAyukAyakA nAma kahAM se nikAlA ? tathA yaha adhikAra to zakeMdrakA hai, aura tuma DhUMDhiye to devatAko adharmI mAnateho, to phera usakI niravadyabhASA dharmarUpa kyoMkara mAnI ?
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ). jaba devatAko tumane dharma karane vAlA samajhA, to zrIjina pratimA pUjanese devatAko mokSaphala jo zrIrAyapaseNA sUtra meM kahA hai, so kyoM nahIM mAnate ? tathA DhUMDhakoMkI tarAM muhapattI sArAdina muMhako bAMdha chor3anI kisI bhI jainazAstrameM likhI nahIM hai, prathama to sArAdina muhapATI bAM dhanI kuliMga hai, dekhane meM daityakA rUpa dIkhatA hai, gauyAM, bhaisA, bAlaka,striyAM prAya dekhake Darate haiM,kutte bhauMkate haiM,loka mazkarI karate haiM, aisA veDhaMgA bheSa dekhake kaI hiMdu, musalamAna, phiraMgI, bar3e bar3e vaddhimAnA herAna hote, aura socate haiM ki yaha kyA sAMga hai ? tAtparya jitanI jainadharmakI nidhAjagatameM loka prAyaH AjakAla karate haiM, so DhUMDhakoMne mukhapATI bAMdhake hI karAI hai,tathA daMDhakoMne muMhake to pATIbAMdhI,paraMtu nAka,kAna,gudA,inake Upara pATI kyoM nahIM bAMdhI? ina dvArAbhI to vAyukAyake jIva bhAphase sarate hoMge ? tathA zAstra meM likhA hai ki jo strI hiMsA karatI hove,tisake hAthase sAdhubhikSA leve nahIM; taba to DhUMDhakoMkI jina zrAvikAyoM ne mukha, nAka, kAna gudAke pATIvAMdhI hove,tinake hI hAthase daMDhiyoMko bhikSA lenI cAhiye, kyoMki nA cAMdhanese. DhUMDhiye hiMsA mAnate haiM aura mukhase nikale thUkake sparzase dA ghar3AbAda sanmUcchima jIvakI utpatti zAstra meM kahI hai, tabato mahA ajJAnI DhUMDhaka muhapattI bAMdhake asaMkhyAte sanmUcchima jIvoMkI hiMsA karate haiM; so pratyakSa hai // ___ tathA zrIAcArAMgasUtrake dUsare zrutaskaMdhake dUsare adhyayanake tIsare uddeza meM kahA hai yataH se bhikkhu vA bhikkhuNI vA UsAsa mANevA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) nisAsamANe vA kAsamANa vA chIyamANe vA jaMbhAyamANevA uDDuvAevA vAyaNisagge vA karemANevA puvAmeva AsayaMvA posayaM vApANiNA paripehittAtato saMjayAmeva osA sejjAjAva vAyaNisaggevA karejjA // bhAvArtha-ucchvAsa nizvAsa lete,khAMsI lete,chIMka lete,uvAsI lete,DakAra lete, hue sAdhune hasta karake muMha DhAMkanA-aba vicAro ki muMha bAMdhA huA hove to DhAMkanA kyA 2 tathA jaThene likhA hai, ki "nAka DhAMkanA kisIbhI jagaha kahA nahIM hai to mukha bAMdhanAbhI kahAM kahA hai,so btaao| - tathA zAstrameM muMhapattI aura rajoharaNa trasa jIvakI yatnAvAste kahe haiM, aura tuma to muhapatti vAyukAyakI rakSA vAste kahateho to kyA rajoharaNa vAyukAyakI hiMsA vAste rakhate ho ? kyoMki rajo haraNato prAyaH sArAdina vAraMvAra phirAnAhI par3atA haiM,prazna ke aMta meM jeThA likhatA hai ki "pustakakI AzAtanA TAlane vAste muMhapattI kahate haiM,ve jhUTha kahate hai'jeThekA yaha pUrvokta likhanA asatya hai, kyoMki khule muMha bolanese pustakoMpara thUka par3anese AzAtanA hotI hai, yaha pratyakSa siddha hai * tathA jeThene likhA hai ki "pu ___ *pArvatI DhUMDhakanI bhI apanI banAI jJAnadIpikAmeM likhatI hai ki "pAThaka tokIko vidita ho ki isa paramopakArI graMthako mukha ke pAge vastra rakhakara arthAt mukha DhAMpakara paTanA cAhiye kyoMki khule mukhase bolane meM sUkSma jIvoMko hiMsA hojAtI hai aura pAraNa para (pustakapara) thUka par3ajAtI hai|
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ staka to mahAvIrasvAmI ke nirvANavAda likhe gae haiM to pahileto kucha pustakakI AzAtanA honI nahIM thI" yaha likhanAbhI jaThekA ajJAnayukta hai,kyoMki aThArAM lipi tozrIRSabhadevake samayase pragaTa huI huI hai tathA tumAre kisa zAstrameM likhA hai ki mahAvIrake nivINa vAda amuka saMvatmeM pustaka likhe gae haiM, aura isase pahile koI bhI pustaka likhe hue nahIM the ? aura yadi isase pahile bila kula likhata hI nahIM thI,to zrIThANAMgasUtrameM pAMcaprakArake pustaka lenekI sAdhuko manAkarI hai, so kyA bAta hai ? jarA AMkheM mIdake soca kro|| ||iti // (6) yAtrAtIrtha kahe haiM tadviSayika chaThe praznottarameM jeThene bhagavatIsUtrameMse sAdhukI yAtrA jo likhI hai,so ThIka hai, kyoMki sAdhu jaba zatrujaya giranAra Adi tIrtho kI yAtrA karatA hai, taba tIrthabhUmike dekhane se tapa, niyama, saMyama svAdhyAya, dhyAnAdi adhika vRddhimAna hote haiM, zrIjJAtAsUtra tathA aMtagaDadazAMgasUtra meM kahA hai ki-jAva sittuMje siddhA-isa pATha se siddha hai ki tIrtha bhUmikA zubha dharmakA nimitta hai, nahIM to kyA anya jagaha muniyoMko anazana karaneke vAste nahI milatI thI ? tathA zrIAcArAMgasUtrakI niyuktimeM ghaNe tIrthokI yAtrA karanI likhI hai * aura niyukti mAnanI zrIsamavAyAMgasUtra tathA zrInaMdi * zrIAcArAMga sUtrakI niyuktikA pATha yaha hai yataHdasaNa NANa caritte tava veraggeya hoi pstthaa| jAya jahA tAya tahA lakkhaNa vocchaM slkkhnno|| 46 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrake mUlapAThameM kahI hai, paraMtu DhUMDhiye niyukti mAnate nahIM haiN| isa vAste yaha mahA mithyA dRSTi anaMta saMsArI haiN| titthagarANa bhagavao pavayaNa pAvayaNi aisaDhINaM ahigamaNa NamaNa darisaNa kittaNao pUyaNA thuNaNA // 47 // jammAbhiseya NikkhamaNa caraNa NANuppattIya nnivvaanne| diyaloya bhavaNamaMdara gaMdIsara bhoma Nagaresu // 48 // aTThAvaya mujjate gayaggapaeya dhammacakkeya / pAsa rahAvantaNayaM camarupyAyaM ca vaMdAmi // 19 // gaNiyaM Nimitta juttI saMdiThI avitaha imaM gaannN| iya egata muvagayA guNapaccaiyA ime atthA // 50 // guNamAhappaM isiNAma kittaNaM suraNariMda pyaay| porANa ceiyANiyaii esA dasaNe hoi // 51 / / bhAvArtha-bhAvanA do prakAra kI hai,prazasta bhAvanA aura aprazasta bhAvanA; tinameM prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna,madhuna aura parigraha tathA krodha,mAna,mAyA aura lobha meM praprazasta bhAvanA jaannii| yaduktaM-"pANavaha musAvAe adattamehuNa pariggahe cev| kohemANe mAyA lobheya havaMti apstthaa||" paura darzana, dhAna, cArica, tapa, vairAgyAdiko prazastabhAvanA jAnanI tiname prathama darzanabhAvanA jisase darzana (samyakttva)kIzuddhihotI hai,usakA varNana yAstrakAra karate hai| titthagarANa bhagavao ityAdi:tIrthaMkara bhagavaMta, pravacana, prAcAryATi yugapradhAna, atizaya Rvi mata-kevalajJAnI manaH paryavajJAnI, avadhijJAnI, caudahapUrvadhArI, tathA AmarpoSadhyAdi RddhivAle, inake sanmukha jAnA, namaskAra karanA, darzana vAranA guNetkIrtana karanA, gaMdhAdikase pUjana karanA,stovAdikase stavana karanA ityAdi darzanabhAvanAjAnanI; niraMtara isadarzanabhAvanA ke bhAvanese darzanazuddhi hotI hai,tathA tIrthaMkaroMkI janmabhamimeM tathA niHkramaNa, dIkSA, bhAmotpatti, paura nirvANa bhUmimeM, tathA devaloka bhavanoM meM maMdira (meruparvata) Upara, tathA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ do prakArake tIrtha zAstrameM kahe haiM (1) jaMgamatIrtha aura (2) sthAvaratIrtha,jaMgamatIrtha sAdhu,sAdhvI,zrAvaka aura zrAvikA caturvidha saMghako kahate haiM aura sthAvaratIrtha zrIzanujaya, giranAra, Abu, apTApada, sammedazikhara, meruparvata, mAnuSottaraparvata, naMdIzvaradvIpa, rucakadvIpa vagairaha haiM,aura tinakI yAtrAjaMghAcAraNa vidyAcAraNamuni bhI karate haiM, aura tIrthayAtrA kA phala zrImahA kalpAdi zAstroM meM likhA hai; paraMtu jisake hRdayakI AMkha nahove usako kahAMse dikhe aura kauna dikhalAve ? jeThA likhatA hai ki "parvata to haTTIsamAna hai vahAM huMDI zIkArane vAlA koI nahIM hai" vAha ! isa lekhase to mAlUma hotA hai ki anya matAvalaMbI mithyApTiyoM kI tarAM jeThAbhI apane mAne bhagavAnko phala pradAtA mAnatA hogA ! anyathA esA lekha kadApi na nadIzvara bhAdi doSoma, pAtAla bhavano meM jo gAsvate caitya he, tina ko meM badanA karatA , tathA isI taraha praSTApada ujjayatagiri (zatrujaya tayA giranAra) jAgrapada (dagArNakUTa) dharmacaka takSazilA nagarI meM, tathA pahicchatrA nagarI jahAM dharaNeMdrane zrIpArzvanAtha svAmI kI mahimA pArI thI, rathAvarta parvata jahA zrIvajasvAmIne pAdapopagamana anazana karA thA, aura jahA zrImahAvIrasvAmIkA zaraNa le kara camareMdrane ityatana karA thA,ityAdi sthAnomeM yathA saMbhava abhigamana, badama, pajana, gaNotkIrtanAdi kriyA kAranese darzana zuri hotI hai tathA yaha gaNita viSaya meM bIjagaNitAdi (gaNitAna yoga) kA pAragAmI hai,paSTAMge nimitta kA pAragAmI hai, dRSTipAtomA nAnA vidha yukti dravya saMyogakA jAnakAra hai, tathA imako samyakavase devatA bhI calAyamAna nahI kara makate hai,isakA jAna yathArtha hai jaise kathana kare haiM taise hI hotA hai ityAdi prakAra prAvacanika arthAt prAcAryAdika kI prazasA karane se darzana zudhihotI hai isa taraha aurabhI bhAcAryAdike gappa mahAtmyake varNana karane se, tathA pUrva mArSiyoM ke nAmotkIrtana karanese, tathA saranareMdrAdikI karI tigakI pUjAkA varNana karane se,tathA ciraMtana caityAko pUjA karane se ityAdi pAtA kriyA karane vAle jIvakI tathA pUrvokta kriyA kI vAsanAse vAsita hai ataHkaraNa jimakA usa prANI kI samyak zuSiotI hai yaha prazasta dazana (samyakva) sabaMdhI bhAvanA jAganI, iti,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 58 ) likhatA,jainazAstrameM to likhA hai kijahAMjahAM tIrthaMkaroMke janmAdi kalpANaka hue haiM so so bhUmi zrAvakako praNAma zuddhikA kAraNa honese pharasanI caahiye-yduktN|| nikkhAmaNa nANa nivvANa jammabhUmIo vaMdaDU jinnaannN| Naya vasai sAhujaNavirahiyammidese bahagaNevi // 25 // . artha-zrAvaka jinezvara saMbaMdhI dIkSA, jJAna, nirvANa aura janma kalyANaka kI bhUmiko vaMdana kare; tathA sAdhuke vihAra rahita dezameM anya bahuta guNoke hoe bhI vase nahIM,yaha gAthA zrImahAvIrasvAmI ke hasta dIkSita ziSya zrIdharmadAsa gaNikI kahI huI hai| . . __aura jeThA likhatA hai ki "saMgha kAr3hanemeM kucha lAbha nahIM hai, aura saMgha kAr3hanA kisI jagaha kahA nahIM hai"isake uttarameM likhate hai, ki jainazAstroMmeM to saMgha nikAlanA bahuta ThikAne kahA hai, pUrvakAlameM zrIbharatacakravarti, DaMDavIryarAjA,sagaracakravati,zrIzAMti jinaputra cakrAyudha, rAmacandratathA pAMDavoM vagairahane aura pAMcaveM Are meM bhI jAvaDazAha, kumArapAla, vastupAla,tejapAla,bAhaDamaMtri vagairahane baDe ADabarase saMghanikAlaketIrthayAtrA karI hai,aura so kalyANakAriNI zuddhaparaMparA aba taka pravartatI hai,tIrthayAtrA nimitta saMgha nikalate haiM, zrIjainazAsanakI prabhAvanA hotI hai, zIzA AMkhoM vAleko upayogI hotA hai, AMdhako nahIM, pAlaNapura aura pAlI meM dahI,chAcha, khA pIke tapasvI nAmadhArana karana hAre RkhoMkIyAtrA karane vAste hajAroM AdamI caumAseke dino meM hari sabajI nigoda vagairahake anaMte jIvoMkI hAni karate gaye the, aura adyapi paryaMta
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 58 ) ghaNe ThikAne loka DhUMDhiye aura DhUMDhaniyoMke darzanArtha jAte haiM, tathA aasti devajI rikhako vaMdanA karane vAste kaccha mAMDavIse jAnakI bAI saMgha nikAlake AI thI, usa vakta usako chaiNe bajAte hue, gulAla uDAte hue, baDI dhUmadhAma se sAmelA karake nagara meM le Aye the, isa tarAM kitane hI DhUMDhIye zrAvaka saMgha nikAla nikAlake jAte hai, isameM to tuma puNya mAnate ho ki jisakI gatikA bhI kucha ThikAnA nahIM (prAyaH to durgati hI honI cAhiye) aura zrIvItarAga bhagavAn to nizcaya mokSa hI gaye haiM jinakA adhikAra zAstroM meM ThikAne ThikAne hai, tinakA sagha vagairaha nikAlake yAtrA karanemeM pApa kahate ho so tumArA pApa karmakA hI udaya mAlUma hotA hai // iti // (7) zrI zatru jaya zAzvatA hai / sAtaveM praznottara meM jeThene likhA hai ki "jambUdvIpa pannati sUtra meM kahA hai ki bharatakhaMDa meM vaitADhya parvata aura gaMgA sindhu nadI varjake sarva chaTTe Are meM viralA jAyeMge, to zatruMjaya tIrtha zAzvatA kisa tarAM rahegA" isa kA uttara - yaha pAMTha to upalakSaNa mAtra hai kyoMki gaMgAsindhuke kuMDa, RSabhakUTa parvata, (72) bila, gaMgAsiMdhu kI vedikA pramukha raheMge taise zatruMjaya bhI rahegA ! jeThA likhatA hai ki "ki parvata nahIM rahegA, RSabhakUTa rahegA vAhare dinameM AMdhe jeThe ! sUtra meM to likhA hai usa bhakUDa pavvaya arthAt RSabhakUTa parvata ! aura jeThAlikhatA hai, RSabhakUTa parvata nahIM ! vAha ! dhanya hai duDhiyo tumArI buddhi ko ! aura jo jeThene likhA hai " zAzvatI vastu ghaTatI bar3hatI nahIM hai so bhI jhUTha hai kyoMki gaMgA siMdhukA pATa, bharatakhaMDakI bhUmikA,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 60 ) gaMgA siMdhu kI vedikA, lavaNa samudrakA jala vagairaha baMdhate ghaTate haiM; parantu jJAzvate haiM taise zatruMjaya bhI zAzvatA hai jarA mithyAtva kI nIMda chor3ake jAgo aura dekho !. phera jeThA likhatA hai " saba jagaha siddha hue haiM to zatruMjaya kI kyA vizeSatA hai " isakA uttaraH tuma guru ke caraNoM kI raja mastaka ko lagAte ho aura sarva jagat kI dhUr3a (rAkha) tumAre guru ke caraNoM karake raja hoke laga cukI hai, isa vAste tumAre mAnane sUjiba sarva dhUr3a khAka TokarI bhara bharake tumako apane zira meM DAlanI cAhiye; kyoM nahIM DAlate ho ? hamato jisa jagaha siddha hue haiM, aura jinake nAma ThAma jAnate haiM, tinako tIrtha rUpa mAnate haiM, aura zrIzatruMjaya Upara siddha hone ke adhikAra zrI jJAtAsUtra tathA antagaDa dazAMga sUtrAdi aneka jaina zAstroM meM haiM // tathA zrIjJAMtAsUtra meM giranAra aura sammedazikhara Upara siddha hone ke adhikAra haiM / isa caubIsI ke bIsa tIrthaMkara sammedazikharaUpara mokSa pada ko prApta hue haiM; zrIjambUdvIpapannanti meM zrI RSabha devajI kA aSTApada Upara siddha honekA adhikAra hai ; zrI bAsupUjya svAmI caMpAnagarI meM aura zrImahAvIra svAmI pAtrAparI meM mokSa padhAre haiM ityAdi sarva bhUmikA ko hama tIrtha rUpa mAnate haiM / P tathA tumabhI jisa jagaha jo muni siddha hue hoveM unake nAma vagairahakA kathana batAo, hama usa jagahako tIrtha rUpa mAneMge kyoMki hamato tIrtha mAnate haiM, nahIM mAnane vAleko mithyAtva lagatA hai iti // * vicAre kahA batAveM jina caubIsa tIrthaMkaro ko mAnate haiM, unakA hI sAra varNana inake mAne vattasa zAstroM meM nahIM hai to anyakA to kyADI kahanA, u.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) kayabalikammA zabda kA artha AThaveM praznottarameM jeThemUDhamati ne 'kayabalikammA'zabda jo devapUjAkA vAcaka hai,tisakAarthaphirAneke vAstejaise koI AdamI samudrameMgire bAda nikalaneko hAtha paira mAratA hai taise niSphala hAtha paira mAre haiM aura anajAna jIvoko apane phadekheM phaMsAneke vAste vinA prayojana sUtroMke pATha likha likha kara kAgaja kAle kiye hai, tathApi isase isakI kuchabhI siddhi hotI nahIM hai, kyoMki tisake likhe (11) praznoM ke uttara nIce mUjiva haiN| prathama praznameM likhA hai ki "bhadrA sArthavAhI ne baur3ImeM kisa kI pratimA pUjI" isakA uttara-bauDI meM tAka AlA gokha vagairahameM anyadeva kI mUrtiyAM hoMgI,tisakI pUjA karI hai, aura bAhira nikala ke nAga bhUtAdi kI pUjA karI hai; isa meM kucha bhI virodha nahIM hai, Aja kAlabhI aneka vauDiyoM meM tAka vagairahameM anyadevoM kI mUrtiyAM vagairaha hotI haiM tathA vaiznava brAhmaNa bagairaha anya matAvalaMbI snAna karake usI ThikAne khaDe. hoke aMjali karake devako jala arpaNa karate haiM, so bAta prasiddha hai, aura yaha bhI bali karma hai dUsare tIsare praznameM likhA hai ki "arihaMtane kisakI pratimA pUjI" are mUDha TuDhako ! netra khola ke dekhoge, to dikhegA, ki sUtroM meM arihaMta ne siddhako namaskAra kiye kA adhikAra hai, aura gRhasthAvasthA meM tIrthaMkara siddha kI pratimA pUjate hai isI taraha yahAM bhI zrImallinAtha svAmIne kaya balikrammA zabda karake siddha kI pratimA kI pUjA karI hai| 4-5-6-7 meM prazna ke adhikAra meM likhA hai ki "majjana ghara meM kisakI pUjA karI" isakA uttara-jahAM majjana ghara hai tahAM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) hI deva gRha hai, aura tisameM rahI devakI pratimA pUjI hai, deharAsara (maMdira) do prakAra ke hote haiM, ghara deharAsara (ghara caityAlaya) aura bar3A maMdira, tinameM dropadI ne prathama ghara caityAlaya kI pUjA karake pIche baDe mandira meM vizeSa rIti se satArAM prakAra kI pUjA karI hai Aja kAla bhI yahI rIti pracalita hai bahuta zrAvaka apane ghara deharAsara meM pUjA karake pIche baDe maMdira meM bandanA pUjA karane ko jAte haiM dropadI ke adhikAra meM vastra pahinane kI bAbata jo pIche se likhAhai so bar3e maMdirameM jAne yogya vizeSa sundara vastra pahine haiM parantu "prathama vastra pahine hI nahIM the, nagnapaNe hI snAna karane ko baiThI thI" aisA jeThene kalpanA karake siddha kiyA hai, so aisI mahA vivekavatI rAjaputrI ko saMbhavehI nahIM hai, yaha rUDhI to prAyaH Aja kalakI nirvikekinI striyoM meM vizeSataH hai / / * - 8 meM prazna meM likhA hai ki "lakar3ahArene kisakI pUjA karI". isakA uttara sApha hai ki banameM apanAmAnanIya jo deva hogAtisa kI usane pUjA karI // . 9 meM prazna meM likhA hai ki " kezI gaNadhara ne paradezI rAjA ko snAna karake balikarma karake deva pUjA karane ko jAve,isataraha kahA,to tahAM prathama kisakIpUjA karI" isakA uttara-prathama apane ghara meM (jaise bahute vaiznava loka -ababhI deva sevA rakhate haiM taise ) _* kaI vivekavatI striyA gAja kAlabhI nagnapaNeM snAna nahIM karatI haiM, vizeSa karake pUjA karanevAlI striyoM ko to isa bAta kA prAyaH jarUra hI khyAla rakhanA par3atA hai| aura zrAddha vidhi viveka bilAsAdi zAstroMme nagnapaNe snAna karane kI manAI bhI likhI hai dakSiNI lokoM kI aurateM prAyaH kapaDe mAhita hI snAna karatI haiM, adhika vepaDada honA to prAyaH paMjAba deza meM hI mAlUma hotA hai|
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ rakhe hue deva kI pUjA karake pIche bAhira nikalekara baDe. devasthAna meM pUjA karane kA kahA hai // 10-11 meM prazna meM "koNika rAjA aura bharata cakracarti ke adhikAra meM kayabalikammA zabda nahIM hai to unhoMne deva pUjA kyoM nahIM karI" isakA uttara-are devAnAM priyo ! itanA to samajho ki bandanA nimitta jAne kI ati utsukatA ke liye unhoMne deva pUjA usa vakta na karI hove to usa meM kyA Azcarya hai ? tathA isa tumAre kathana sehI kayavalikammA zabdakA artha deva pUjA siddha hotA hai, kyoMki kayavalikammA zabda kA artha tuma DhuDhiye pANI kI karaliyAM karI' aisA karate ho to kyA snAna karate hue unhoM ne kuraliyAM na karI hogI?nahIM karaliyAMto jarUra karI hoMgI,parantu pUrvokta kAraNameM deva pUjA na karI hogI; isIvAste pUrvokta adhikAra meM kayavalikammA zabda zAstrakAra ne nahIM likhA hai isataraha haraeka praznameM kayabalikammA zabda kA artha deva pUjA aisA siddha hotA hai tathA TIkA meM aura prAcIna likhata ke Tavve meM bhI kayabalikammA zabda kA artha deva pUjA hI likhA hai tathA anyadRSTAntoM se bhI yahI artha siddha hotA hai-yathAH-- (1) zrIrAyapaseNI sUtra meM sUryAbha ke adhikAra meM jaba sUryAbha devatA pUjA karake pIche haTA taba badhA huA pUjAkA sAmAna usa ne balipITha Upara rakkhA, aisA sUtra pATha hai, tisa jagaha bhI pUjo pahAra kI pIThi kA, aisA artha hotA hai / . ...(2)yati prati kramaNasUtra(pagAma siSjhAya)meM maMDi pAhuDiyAe vali pAhuDiyAe ya hapAThahai,isakA arthabhikhAriyoMke vAste capappaNI vagairahameM rakhA huA anna sAdhuko nahIM lenA;tathA devakaiAgedharAyA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ naivedya, athavA tisake nimitta nikalA anna sAdhu ko nahIM lenA aise hotA hai| (3) nAmamAlA vagairaha koza grantho meM bhI bali zabda kA artha pUjA kahA hai-yataH- pUjAhaNAsapAMcoM upahAra balI smau| ' (4) nizItha cUrNi tathA Avazyaka niyukti meM bhI,bali zabda se deva ke Age dharane kA naivedya kahA hai // , (5) vAstuka zAstra meM tathA jyotiHzAstra meM bhI ghara devatA kI pUjA karake bhUtabali deke gharameM praveza karanA kahA hai-yataH gRha pravezaM suvinIta veSaH saumyeyane vAsara pUrva aage| kuryAd vidhA Alaya devatAcI kalyANadhirbhata balikriyAM ca / 1 // isa pATha meM bhI bali zabda karake naivedya pUjA hotI hai| Upara likhe dRSTAntoM se 'kayabalikammA' (kRta bali karmA) zabda kA artha deva pUjA siddha hotA hai , parantu murkha ziromaNi jeThe ne kaya balikammA arthAt 'pANI kI karaliyAM karI' aisA artha karo hai so mahA mithyA hai,tathA kaya ko uya maMgala arthAt "kautukamaMgalIka pANI kI aMjali bharake kuraliyAM karI"aisA artha karA . hai, so bhI mahA mithyA hai, kisI bhI koSa meM aisA artha karA nahIM hai aura na koI paMDita aisA artha karatAbhI hai parantu mahA mithyA dRSTi DhUMDhiye vyAkaraNa, koSa, kAvya,alaMkAra,nyAya, pramukhake jJAne binA artha kA anartha karake utsUtra prarUpa ke ananta saMsArI hote haiN|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA nAmamAlAmeM kauyeko balibhuka kahA hai, to kyA DhUMDhiyoM ke kahane mUjiva koye pANI kI kuraliyAM khAte haiM ? yA pIThI khAte haiM ? nahIM, aise nahIM hai, kintu ve devake Age dharI huI vastuke khAne vAle haiM; isa vAste isakA nAma balibhuka hai,aura isa se bhI balikammA zabda kA artha deva pUjA siddha hotA hai tathA jeThene draupadIke adhikAra meM likhA hai ki "snAna karake pIche vaTaNA malA" dekho kitanI mUrkhatA! snAna karake vaTaNA malanA, yaha to ucita hI nahIM,aisI kalpanA to ajJa bAlaka bhI nahIM kara sakatA hai; parantu jaise koI AdamI eka vAra jhUTha bolatA hai, usako tisa jhUThake lopane vAste bAraMbAra jhUTha bolanA par3atA hai, taisekevala eka artha ke phirAne vAste jaise maname AyA taise likhate hue jeThe ne saMsAra vanekA jarAsA bhI Dara nahIM rakhA // tathA jeThene likhA hai ki "samyagdRSTi anya devako pUjate haiM" so mithyA hai, kyoMki anya devako zrAvaka pUjate nahIM haiM, mithyA dRSTi pUjate haiM aura jisa zrAvakane gurumahArAjake mukhase SaT AgAra sahita samyaktva uccAraNa karA hove, so zAsana devatA pramukha samyag dRSTikI bhakti karatA hai, cohasAdharmIke saMbaMdha karake karatA hai; aura vo anya deva nahIM kahAtA hai, aura jo koI samyagdRSTi kisI anya devako mAnegA to vo yAtosamyagdRSTihI devatA hogA. yA koI upadrava karane vAlA devatA hogA, aura usa upadrava karane vAle devatA nimitta zrAvakakoM 'devAbhiogaNaM' yaha AgAra hai, paraMtu tuMgIyAnagarIke zrAvakoMvoccA kasTa Anapar3AthA,jo unhoMne anya devakI pUjAkarI ? jeThA vahatA hai "gAMtra devatAkI pUjAkarI" se kisa pAThakA artha hai ? gotra devatAkI kisI bhI zrAvakane
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) pajAkarI hove,to sUtrapATha dikhAo,matalaba yaha ki jeThene tugIyA. nagarIke zrAvakane gharake devakI pUjAkarI, isa viSayameM jo kutakeM karI haiM, so sarva tisa kI mUDhatA kI nizAnI hai; tuMgIyA nagarI ke zrAvakane apane gharameM rahe jinabhavanameM arihaMtadevakI pUjAkarI yaha to niHsaMdeha hai, zrIupAsaka dazAMgasUtra meM AnaMda zrAvakake a. dhikArameM jaisApATha hai, taisA sarva zrAvakoke vAste jAnalenA isa vAste mUDhamati jeThane jo gotradevatAkI pUjA to zrAvakake vAste siddhakarI, aura jinapratimAkI pUjA niSedhakarI, so usakA mahA mithyAdRSTi paNekA cinha hai| iti|| (e) siddhAyatana zabdakA artha navameM praznottara meM jeThe mUDhamati ne 'siddhAyatana' zabdake arthako phirAne vAste aneka yuktiyAM karI haiM, paraMtu ve sarva jhUThI haiM kyoMki 'siddhAyatana' yaha guNa niSpanna nAma hai, siddha kahiye zA. zvatI arihaMtakI pratimA, tisakA Ayatana kahiye ghara,sosiddhAya tana / yaha isakAyathArtha artha hai jeThene siddhAyatana nAmaguNa niSpanna nahIM hai, isakI siddhike vAste RSabhadatta aura saMjati rAjA pramukha kA dRSTAMta diyA hai, kijaise yaha nAmaguNa niSyannamAlUma nahIM hote haiM, taise siddhAyatana bhI guNa niSpanna nAma nahIM hai, yaha usakA likhanA asatya hai, kyoMki zAstrakArIne siddhAMtoM meM vastu nirUpaNa jo nAma kahe haiM ve sarva nAma guNa niSpanna hI haiM, yathAH-- (1) arihaMta, (2) siddha, (3) AcArya, (4) upAdhyAya, (5) sAdhu, (6) sAmAyikacAritra, (7) chedoM sthApanIyacAritra, (8) pari hAra vizuddhicAritra, (9) sUkSmasaMparAyacAritra, (10) yathAkhyAtacA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ritra, (11) jaMbUdvIpa, (12) lavaNasamudra, (13) dhAtukIkhaMDa, (14) kAlodadhisamudra,(15) ghRtavarasamudra, (16) dadhivarasamudra,(17) kSIra varasamudra, (18) vArugIsamudra,(19)zrAvakake bArahavata, (31) zrAva' kakI ekAdaza paDimA, (42) ekAdaza aMgake nAma, (53) bAraha upAMgake nAma, (65) cullahimavAn parvata, (66) mahAhimavAn parvata, (67) rUpIparvata, (68) niSadhaparvata, (69) nIlavaMta parvata, (70) nammukkAra sahiyaM ityAdi daza paJcakkhANa,(80)chailezyA,(86) ATha karma ityAdi vastuyoM ke nAma jaise guNaniSpanna haiM, taise siddhAyatana bhI guNaniSpanna hI nAma hai // . dUsare laukika nAma kathA nirUpaNa RSabhadatta,saMjatirAjA pramukha kahe haiM, ve guNaniSpanna hove bhI aura nA bhIhove, kyoMki ve nAma to tina ke mAtA pitAke sthApana kiye hue hote haiN| mahApuruSa bAvata likhA hai, so ve mahA pApake karanezale the, isavAste mahA puruSa kahe haiM,tisameM kucha bAdhA nahIM hai,paraMtu isabAta kA jJAna jo jainazailike jAnakAra hoveM aura apekSA ko samajhane vAle hoveM,unako hotA hai, jeThamala sarikhe mRSAvAdI aura svamati kalpanAse likhane vAleko nahIM hotA hai| anuttara vimAna ke nAma guNa niSpanna hI haiM, aura tinakA dvIpa samudra ke nAmoM sAtha saMbaMdha honekA koI kAraNa nahIM hai| zrIanuyoga dvAra sUtrameM kahe guNaniSpanna nAmake bhedameM siddhA. yatana nAmakA samAveza hotA hai| ___ bharatAdi vijayoM meM mAgadha1 varadAmara aura prabhAsa 3 yaha tIrtha kahe haiM, so to laukika tIrtha haiM; inako mAnanekA samyag dRSTi ko kyA kAraNa hai ? are mUDha DhUMDhIyo ! kucha to vicAra karo ki jasaM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) anyadarzaniyoM meM AcArya, upAdhyAya, sAdha, brahmacArI Adi kahate hai; aura zAstrakArabhI tinako sAdhu kahakara bulAtA hai, to kyA isa se ve jaina darzana ke sAdhu kahAveMge? aura ve vaMdanA karane yogya hoMge? nahIM, taise hI mAgadhAdi tIrtha jAna lene| __ zrIRSabhAnana, (1) caMdrAnana, (2) vAriSeNa, (3) aura varddhamAna . (4) yaha cAra hI nAma zAzvatI jina pratimAke haiM, kyoMki pratyeka cauvIsI meM paMdaraha kSetroMmeM milAke yaha cAra nAma jarUra hI pAye jAte haiM, isa vAste isa bAbata kA jeThekA likhANa jhUThA hai| ___ tathA jeThA likhatA hai ki "dropadIke maMdirameM pratimA thI to tisako siddhAyatana na kahA aura jina ghara kyoM kahA" uttara-are mUDha ! jinagRha to arihaMta AzrI nAma hai, aura siddhAyatana siddha AzrI nAma hai| isameM bAdhA kyA hai ? / phira jeThA likhatA hai "dharmAsti adharmAsti vagairaha anAdi siddhake nAma kahakara tinako siddha ThaharAke tuma vaMdanA kyoM nahIM karate ho" uttara-siddhAyatana zabdake artha ke sAtha inakA kucha bhI saMbaMdha nahIM hai to tinako baMdanA kyoM kara hove ? kadApi nA hove; paraMtu tuma DhUMDhiye namosiddhANa'kahataho tabato tuma dharmAsti adharmA stikohI namaskArakaratehoge! aisA tumAremata mUjiva siddha hotAhai / phira jeThene likhAhai ki "anaMte kAlakI sthiti hai, aura svayaM siddha,vinAkarahue,isa vAstasiddhAyatana kahiye"uttara-anAdikAla kI sthitivAlI aura svayaMsiddha aisI to aneka vastu yathA vimAna, narakAvAsa, parvata, dvIpa, samudra, kSetra, inako to kisI jagaha bhI siddhAyatana nahIM kahA hai| isa vAste jaThekA likhA artha sarvathA hI mAravatI amAravatI.lina pratimA bhAtrI mAmAMtara bheda paratu prayojana ekahI hai| - - -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) jhUThA hai / yadi DhUMDhIya hRdaya cakSuko khola ke dekheMge, to mAlUma ho jAvegA, ki kevala zAzvatI jina pratimAke bhuvanako hI zAstroM meM siddhAyatana kahA huA hai,aura isIvAste siddhAyatana zabdakAjoartha TIkAkAroMne karA hai,so satya hai aura jeThekAkarA arthasatya nahIM hai| aura jeThe ne likhA hai ki "vaitADhaya parvatake Uparake nava kUToM meM seekako hI siddhAyatana kahAhai,zeSa AThako nahIM;tisakA kAraNa yaha hai ki zeSa kTa deva devI adhiSThita haiM,isa liye unake nAma aura aura kahe haiM aura isa kUTa Upara kucha nahIM hai, isavAste isako siddhAyatana kUTa kahA hai"isakA uttara-are kumatio ! batAo to sahI, kahAM kahAhai ki dUsare kUToM para deva deviyAM haiM, aura isakUTa Upara nahIM haiM, manaH kalpita bAte banAke asatya sthApana karanA cA hate ho soto kabhI bhI honA nahIM hai, paraMtu Uparake lekhase to siDAyatana nAmako puSTi milatI hai| kyoMki jisa kUTake Upara siddhAyatana hotA hai, usahI kUTako zAstrakArane siddhAyatana kuTa kahA hai| tathA zrIjIvAbhigama sUtrameM siddhAyatanako vistArapUrvaka adhikAra hai, so jarA dhyAna lagAke vAMcoMge to spaSTa mAlUma hojAvegA ki usameM(108) zAzvate jinabiMbahai, aura anyabhI chatradhAra cAmaradhAra vagairaha bahuta devatAoM kI mUrtiyAM haiM isase yahI nizcita hotA hai ki siddha pratimAke bhurvanako hI siddhAyatana kahA hai // . __tathA kaI DhUMDhIye siddhAyatanameM zAzvatI jina pratimA mAnate haiM, aura tisako siddhAyatana hI kahate haiM, paraMtu jeThene to isabAta kA bhI sarvathA niSedha karA hai, isase yahI mAlUma hotA hai ki bezaka jeThamalla mahA bhArI karmI thaa|| iti //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) gautama svAmI aSTApada para caDhe. dazave praznameM jeThA kumati likhatA hai ki 'bhagavaMtane gautamasvAmIko kahAki tuma aSTApada kI yAtrA karo to tumako kevalajJAna hove " yaha likhanA mahA asatya hai zAstroM meM to aise likhA hai ki "ekadA zrIgautamasvAmIbhagavaMtase jude kisI sthAna meM gaye the, vahAM se jaba bhagavaMtake pAsa Ae taba devatA paraspara bAteM karate the ki bhagavaMtane Aja vyAkhyAnAvasare aise kahA hai ki jo bhUcara apanI labdhise zrIaSTApada parvatakI yAtrAkare so usI bhavameM muktigAmI hove,yaha bAta sunakara zrIgautamasvAmIne apTApada jAnekI bhagavaMtake pAsa AjJA mAMgI taba bhagavaMtane bahuta lAbhakA kAraNa jAnakara AjJA dInI; jaba yAtrA karake tApasoMko pratibodha ke bhagavaMtake samIpa Ae taba( 1500 ) tApasoMko kevalajJAna prApta huA jAnakara zrIgautamasvAmI udAsa hue ki mujhe kevalajJAna kaba hogA ? taba zrIbhagavaMtane drUmapatrikA adhyayana tathAzrIbhagavatIsUtra meM cirasaMsiTosi me goyamA ityAdi pAThokta kahake gautamako svastha kiyA" yaha adhikAra zrIAvazyaka, uttarAdhyayana niyukti, tathA bhagavatIvRttimeM kahA hai,paraMtu bhAgyahIna jeTheko kaise dikhe?kauekA svabhAvahI hotA hai ki drAkSAko chor3akara gaMdakImeM cuMjadenI, jeThA likhatAhai ki bhagavaMtane pAMca mahAvataaura paMcavIsa bhAvanArUpa dharma zreNika,koNika, zAlibhadra,pramukhake Age kahAhai paraMtu jinamaMdira banavAnekA upadeza diyA nahIM hai" yaha likhanA murkhatAIkA hai kyA inake pAsase maMdira banavAnekA inakohIupadeza denA bhagavaMtakAkoI jarUrI kAma thA ? tathApi unake banAye jinamaMdiroMkA adhikAra sUtromeM bahuta jagaha hai tathA hi :
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIAvazyakasUtra tathA yogazAstra meM zreNikarAjAke banAye jinamaMdiroMkA adhikAra hai / / zrImahAnizItha sUtra meM kahA hai ki jinamaMdira banavAne vAlA vAraveM devaloka taka jAtA hai yata: kAuMpijiNAyayaNahiM, maMDiyasavvameyaNIva / dANAicaukkega, saTThIgacchejjaaccuyaMjAvanaparaM // bhAvArtha-jinamaMdiroM karake pRthivI paTTako maMDita karake aura dAnAdika cAroM (dAna, zIla, tapa, bhAvanA) karake zrAvaka acyuta (vAra) devaloka taka jAve isase uparAMta na jAve / / zrIAvazyakasUtrameM varaMgura zrAvakane zrIpurimatAlanagarameM zrI mallinAthajIkA jinamaMdira banavAke ghane parivAra sahita jinapUjA karI aisA adhikAra hai,ytHtttoyprimtaale,vggrsaannaccepddimN| mallijiNAyayaNapaDimA,annAevaM sibhugotthtthii| zrIAvazyakameM bharatacakravarttike banavAye jinamaMdirakA adhi kAra hai, yataHthabhasayabhAugANaM, caubIsaM ceva jinnghrekaasi| samvajiNANaM pddimaa|vrnn pamANe hiMniyaehiM bhAvArtha-ekasau bhAIke ekasau stUpa aura cauvIsa tIrthakarake jinamadira usameM sarva tIrthakarakI pratimA apane apane varNa tathA zarIrake pramANasahitabharatacakravartinazrIaSTApadaparvata UparabanAI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ isI sUtra meM udAyanarAjAkI prabhAvatI rANIne jinamaMdira bana vAyA aura nATakAdi jinapUjA karI aisA adhikAra hai, yataHaMteuracayaharaM kAriyaM pabhAvatiegahAtAtisaMbhaMacceiannayAdevINaccarAyAvINaMvAyei bhAvArtha-prabhAvatI rANIne aMteura (apane rahane ke mahala) meM caityaghara arthAt jina maMdira karAyA, prabhAvatI rANI snAna karake prabhAta madhyAnha sAyaMkAla tIna vakta tisa maMdira meM arcA (pUjA) karatI hai ekadA rANI nRtya karatI hai aura rAjA ApavINA vajAtAhai, prathamAnuyogameM aneka zrAvaka zrAvikAyoMkA jina maMdira banAne kA tathA pUjA karanekA adhikAra hai / / isI sUtra meM dvArikA nagarI meM zrIjinapratimA pUjane kA bhI adhikAra hai| zAlibhadra ke gharameM jinamaMdira tathA ratnoMkI pratimA thIM aura vo maMdira zAlibhadra ke pitAne aneka dvAroM karake suzobhita deva vi. mAna karake sadRzya banAyA thaa| "yataH zAlibhadra caritre" pradhAnAnekadhAratna myaaiivimbhetve| devAlayaM ca cakrasau nijacaitya gRhopmm||50 Upara mujiba kathana hai to kyA jeThemUDhamatine zAlibhadrakA caritra nahIM dekhA hogA ? kadApi dUDhiye kaheM ki hama zAlibhadra kaa|critr nahIM mAnate haiM * to battIsa sUtrameM zAlibhadrakA adhikAra * batse TUDhiyazAnti TramA adhikAra mAnate haiN|
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivAra kahA hai so to dIkSA lene samayakA hai paraMtu graMthoM meM50000 kevalI kI kula saMpadA gautamasvAmIkI varNana karI hai| (11) namatthaNaM ke pIchale pAThakI bAbata jeThA mUDhamati 11 veM praznameM likhatA hai ki "namutthuNaMmeM adhika pada DAle haiM yaha likhanA jeThamalakA asatya hai, kyoMki hamane namutthuNaM meM koI bhI pada vadhAyA nahIM hai, namutthuNaMto bhAva arihaMta vidyamAnoM kI stuti hai,aura jo aMtakI gAthA hai so dravya arihaMtakI stuti hai DhUMDhiye dravya arihaMtako baMdanA karanI niSedha karate haiM, kyoMki duDhiye unako asaMjatI samajhate haiM isase mAlUma hotA hai ki DhUMDhiyoMkI buddhihI bhraSTa hoI huI hai| - zrInaMdisUtrameM 26 AcArya jinameM 24 svargameM devatA hue haiM tinako namaskAra karA hai to namutthuNake pichale pAThameM kyA mithyA hai ? jekara DhUMDhiye isIkAraNase naMdisUtrako bhI jhUThA kaheMge,to jarUra unhoMne mithyAtva rUpa madirApAna karake jhUThA bakavAda karanA zuru kiyA hai aise mAlUpna hovegA, tathA apane guru ko jo marabhae haiM aura jo jinAjJAke utthApakaninhavahonese hamArI samajha mujiba to naraka tiryaMcAdi gatimeM gaye hoveMge, mUrkha daDhiye una ko devagati meM gaye samajha kara unako vaMdanA kyoM karate haiM ? kyoMki vo to asaMyatI, avirati, apaJcaravANI haiM ! kadApi DhUMDhiye kaheM, ki hamato gurupadako namaskAra karate haiM, to are mUDhoM hamArI baMdanA bhI to tIrthaMkara padako hI hai aura so satya hai tathA isIse dravya nikSepAbhI baMdanIka siddha hotA hai / / zrIAvazyakasUtrameM namutthuNaMkI pichalI gAthA sahita pATha
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai,aura usI mUjiba hama kahate haiM,isavAste jeThe kumatikA likhanA vilakula mithyA hai // praznake aMtane namutthuNaM iMdrane kahA hai,isa bAbata niHprayojana lekha likhakara jeThamalane apanI mUDhatA jAhira karI hai| praznake aMtargata dravya nikSepA baMdanIka nahIM hai aise jeThene ThaharAyA hai so pratyakSa mithyA hai kyoMki zrIThANAMgasUtrake cauthe ThANemeM cAra prakArake satya kaha haiM yataHcauThivaha sacce praanntte|naamscce, ThavaNA sacce, davvasacce, aavscce| artha-cAra prakArake satya kahe haiM (1) nAmasatya, (2)sthApanA satya, (3) dravyasatya (4) bhAvasatya isa sUtrapAThameM dravya satyakahA hai aura isase dravya nikSepA satya hai aise siddha hotA hai| jeThamala ne likhA hai ki "AgAmI kAla ke tIrthaMkara aba taka avirati,apaccakkhANo cAroM gatimeM hoveM unako baMdanA kaise hove ?"uttara-zrImadevajIka samaya meM Avazyaka meM cauvisasthA thA yA nahIM ? jekara thA,to usameM anya 23 tIrthakaroMko zrIRSabha deva jI ke samaya ke sAdhu zrAvaka namaskAra karate the ki nahIM? DhUMDhiyoM ke kathanAnusAra to vo anya 23 tIrthakara baMdanIka nahIM haiM aise ThaharatA hai aura zrIabhadeva bhagavAn ke samaya ke sAdhu zrAvaka to cauvisatthA kahate the aura honevAle 23 tIrthakaroMko namaskAra karatethe,yaha pratyakSa hai, isavAste are maDhadaMDiyoM! zAstrakArane dravya nikSepA baMdanIka kahA hai isa meM koI zaka nahIM hai, jarA aMtAna ho kara vicAra karo aura kumata jAla ko tjo||
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12)cAroMnikSepearihaMta baMdanIka haiM isbaabt| bAraveM prazna kI Adi meM mUDhamati jeThamalane arihaMta AcArya aura dharma ke Upara cAra nikSepe utAre haiM so bilakula jhUThe haiM,isa taraha zAstroM meM kisI jagaha bhI nahIM utAre haiN| aura nAma arihaMtakI bAbata RSabhozAMto nemovIro" ityAdi nAma likha kara jeThe ne zrIvItarAga bhagavaMta kI mahA avajJA karI hai so usakI mahA mUr3hatAkI nizAnI hai aura isI vAste hamane usako madamati kA upanAma diyA hai / / . jeThamala ne likhA hai, ki "kevala bhAva nikSepA hI baMdanIka hai anya tIna nikSepe baMdanIka nahIM haiM paraMtu yaha usakA likhanA siddhAMtoM se viparIta hai,kyoMki siddhAMtoM meM cAroM nikSepe baMdanIka jeThe ninhavane likhA hai ki "tIrthaMkaroMke jo nAma haiM so nAma / saMjJA hai nAma nikSepA nahIM,nAma nikSepA to tIrthaMkaroMke nAma jisa anya vastu meM hove so hai" isa lekha se yahI nizcaya hotA hai ki jeThe ajJAnIko jainazAstroMkAkiMcitamAtrabhI bodha nahIM thA,kyoMki zrIanuyogadvAra sUtra meM kahA hai, yataH:_jattha ya ja jANajjA, nikkhevaM nikkhive nirvsesN| jatthaviya na jANejjA, caukkayaM nikkhive tattha // 6 // artha-jahAM jisa vastumeM jitane nikSepe jAne vahAM usa vastu meM utane nikSepe kare, aura jisa vastumeM adhika nikSepa nahIM jAna
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( e) sake to usa vastumeM cAra nikSepe to avazya kre|| aba vicAranA cAhiye ki zAstrakArane to vastumeM nAma nikSepA kahA hai aura jeThA mUDhamati likhatA hai ki jo vastukA nAma hai so nAma nikSepA nahIM, nAma saMjJA hai to isa maMdamatiko itanI bhI samajha nahIM thI,ki nAma saMjJAmeM aura nAma nikSepemeM kucha pharaka nahIM hai ? zrIThANAMgasatrake cauthe ThANemeM nAma, sthApanA, dravya aura bhAva yaha cAra prakArakI satyabhASA kahI hai jo prathama likha Ae hai __zrIThANAMgasUtrake dazameM ThANemeM dazaprakArakA satya kahA hai tathA zrI pannavaNAjIsUtrake bhASA padameM bhI daza prakArake satya kahe haiM unameM sthApanA sacca kahA hai so pATha yaha hai // dasaviI sacce paNNatte taMjahA / jaNavaya sammaya ThavaNA, nAme ruve paDuccasacceyA vava hAra bhAva joe, dasame uvmmsccey| artha-daza prakArake satya kahe haiM, tadyathA / (1) janapadasatya (2) sammatasatya, (3) sthApanAsatya, (4) nAmasatya, (5) rUpasatya, (6) pratItasatya, (7) vyavahArasatya, (8) bhAvasatya, (9) yogasatya aura (10) dazamA upamAsatya // isa satra pAThase sthApanA nikSepAsatya aura baMdanIka ThaharatA hai, tathA cauvIsa jinakI stavanA rUpa logassakA pATha uccAraNa karate hue RSabhAdi cauvIsa prabhuke nAma prakaTapane kahate haiM aura baMdanA karate haiM so baMdanA nAma nikSepeko hai / tathA zrIRSabhadeva bhagavAnke samayameM cauvIsatyA par3hate hue anya 23 jinako dravya
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa baMdanA hotIthI aura kAusaga karaneke AlAvemeM "arihaMtaH ceiyANaM karemikAusaggaM baMdaNavattiAe" ityAdi pATha paDhate hue sthApanA nikSepA baMdanIka siddha hotA hai aura yaha pATha zrIAvazyaka sUtrameM hai, isa AlAve ko DhUDiye nahIM mAnate haiM isa vAste una ke mastaka para AjJAbhaMga rUpa vajradaMDakA prahAra hotA hai // zrIbhagavatIsUtrakI AdimeM zrIgaNadharadevane brAhmI lIpiko namaskAra karA hai so jaise jJAnakA sthApanA nikSepAbaMdanIka hai taise hIzrItIrthaMkaradevakA sthApanAnikSepAbhIbaMdanA karane yogya hai| tathA are daDhiyo ! tuma jaba "logassaujjoagare" paDhate ho taba "arihaMte kittaissaM isa pAThase cauvIsa arihaMtakI kIrtaH nA karateho,so cauvIsa arihaMta to isa vartamAnakAlameM nahIM haiM to tuma baMdanA kinako karataho ? jekara tuma kahoge ki jo cauvIsa prabhu mokSameM haiM unakI hama kIrtanA karate haiM to vo arihaMta to aba siddha hai isavAste "siddhe kittaislaM" kahanA cAhiye paraMtu tuma aise kahate nahIM ho ? kadApi kahoge ki atIta kAlameM jo cauvIsa tIrthaMkara the unako baMdanA karate haiM to atIta kAlameM jo vastu ho gaI so dravya nikSepA hai aura dravyanikSepe ko to tuma baMdanIka nahIM mAnate ho, to batAvo tuma baMdanA kinako karate ho ? jekara aise kahoge ki atIta kAlameM jaise arihaMta the taise apane manameM kalpanA karake baMdanA karate hai, to vo sthApanA nikSepA hai, aura sthApanA nikSepA to tuma mAnate nahIM ho, to batAo tuma baMdanA kina ko karate ho ? aMtameM isa bAta kA tAtparya itanA hI hai ki DhUMDhiye ajJAnake udayaseaura dveSa buddhise bhAva nikSepe binA anya nikSepe baMdanIka nahIM mAnate haiM paraMtu unako baMdanA jarUra karanI par3atI hai ..
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (a) aura sthApanA arihaMta ko AnaMda zrAvaka, aMbaDa tApasa, mahAsatI draupadI, vaggura zrAvaka, tathA prabhAvatI pramukha aneka zrAvaka zrAvikAoM ne ora zrIgautamasvAmI, jaMghAcAraNa, vidyAcAraNAdi aneka muniyoMne, tathA sUryAbha, vijayAdi aneka devatAoMne vaMdanA karI hai, tinake adhikAra sUtroM meM prasiddha haiM, zrImahAnizItha sUtrameM kahA hai ki sAdhu pratimAko vaMdanA na kare to prAyazcitta Ave, isa taraha nAma aura sthApanA vaMdanIka haiM, to dravya aura bhAva vaMdanIka haiM isa meM kyA Azcarya ! jeThamala likhatA hai ki "kRSNa tathA zreNika ko AgAmI cauvIsI meM tIrthaMkara hone kA jaba bhagavaMtane kahA taba tinako dravya jina jAnakara kisIne vaMdanA kyoM nahIM karI ?" - yaha likhanA bilakula viparIta hai kyoMki usa ThikAne vaMdanA karane vA na karane kA adhikAra nahIM hai, tathApi jeThe ne svamati kalpanA se likhA hai, ki kisI ne vaMdanA nahIM karI hai to batAo aise kahAM likhA hai ?* aura mallikumArI strI veSameM thI isa vAste vaMdanIka nahIM, taise hI tisakI strIveSa kI pratimA bhI vaMdanIka nahIM tathA strI tIrthaMkarI kA honA achere meM ginA jAtA hai, isa vAste so vidhyanuvAda meM nahIM AtA hai // tathA jeThe ne bhadrika jIvoM ko bhUlAne vAste likhA hai, ki * " zrIprathamAnuyoga" zAstra jisameM itanI bAtoM kA honA "zrIsamavAyAMgasUtra" tathA "zrInaMdisUtra" maiM pharamAyA hai / tathA hi sekita mUlaDhamANuoge patthaNa arahaMtANaM bhagavaMtANaM pUvva bhavA devalo gagamaNANi AucavaNANi jammaNANia abhiseya rAyavarasirIosIAo pavvajjAotavoyabhattA kevalaNANupAotitthapavattaNA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) upakaraNAdi bheSa rakhate ho, paraMtu zuddha paraMparAya vAle samyagdRSTi zrAvaka tumako mAnate nahIM haiM;taise hI jamAlI gozAlA pramukha kA bhI jAna lenA,tathA tumAre kupaMtha meM bhIjo phaMse hue hai,jaba unako yathArtha zuddha jainadharmakA jJAna hotAhai,usI samaya jamAlIke ziSyoM kitarAMtumako choDake zuddha jaina mArga ko aMgIkAra kara lete haiM, aura phera voha tumAre sanmukha dekhanA bhI pasaMda nahIM karate haiN| phera jeThA likhatA hai ki "jaise mare bharatAra kI pratimA se strI kI kucha bhI garaja nahIM saratI hai,taise jina pratimA se bhI kucha garaja nahIM saratI hai,isavAste sthApanA nikSepA vaMdanIka nahIM hai" isa kA uttara-jisa strI kA bharatAra maragayA hove,voha strI jekara Asana bichA kara apane pati kA nAma leveto kyA usakI bhogavA putrotpatti Adi kI garaja sare? kadApi nahIM, tabato tuma DhUMDhakoM ko cauvIsa tIrthaMkaroM kA jApa bhI nahIM karanA cAhiye,kyoMki isa se tumAre mata mUjiba tumArI kucha bhI garaja nahIM saregI, vAhare jeThe mUDhamate ! taiMne to apane hI Apa apane pagameM kuhAr3A mArA itanA hI nahIM,paraMtu terA diyA haSTAMta jina pratimA ko lagatAhI nahIM hai| phera jeThamalajI kahate haiM ki " ajIva rUpa sthApanA se kyA phAyadA hove?" uttara-jaise saMyama ke sAdhana vastra pAtrAdika ajIva haiM, paraMtu tisase cAritra sAdhyA jAtA hai, taise hI jina pratimA kI sthApanA jJAna zuddhi tathA darzana zuddhi pramukhakA hetu hai jisakA anu. bhava samyag dRSTi jIvoM ko pratyakSahai, tathA jaina zAstroM meM kahA hai ki lar3ake raste meM lakar3IkA ghor3A banAke khelate hoveM, tahAM sAdhu jA nikaleM, to "terA ghor3A haTA le" aise usako ghor3A kahe,paraMtu lakar3I nA kahe,yadi lakar3I kahe to sAdhuko asatya lage, isa bAta
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) ko prAyaH DhUMDhiye bhI mAnate haiM to vicAranA cAhiye ki isa meM ghor3A pana kyA hai ? parantu ghor3e kI sthApanA karI hai to usa ko ghor3A hI kahanA cAhiye, isavAste sthApanA satya samajhanI / tathA tuma DhUMDhiye khaMDa ke kutte, gau, bhaiMsa, baila, hAthI, ghoDe., suara, AdamI, vagairaha khilaune khAte nahIM ho, tina meM jIva panA to kucha bhI nahIM hai, paraMtu jIvapane kI sthApanA hai, isa vAste khAne yogya nahIM hai, * kyoMki isa se paMceMdrI jIva kI ghAta jitanA pApa lagatA hai, aise tuma kahate ho to isa kathanAnusAra tumAre mAnane mUjiba hI sthApanA nikSepA siddha hotA hai| tathA zrI samavAyAMga sUtra, dazAzrutaskaMdha sUtra, dazavaikAlikAdi aneka sUtroM meM tetIsa AzAtanA meM guru sabaMdhI pATa, pITha, saMthArA pramukhako pairalaga jAve,to gurukI AzAtanA hove,aise kahA hai, isa pATha se bhI sthApanA nikSepA vaMdanIka siddha hotA hai, kyoMki yaha vastu bhI to ajIva haiM,jaise parvokta vastuoM meM gurukI sthApanA hone se avinaya karane se ziSya ko AzAtanA lagatI hai, aura vinaya karanese ziSyako zubhaphala hotAhai;esehI zrIjina pratimAkI sthApanA se bhI jAnalenA // tathA devatAoMne prabhu kI vaMdanA pUjA karI usa ko jIta AcAra meM ginake usa se devatA ko kuchabhI puNya baMdha nahIM hotAhai aisA siddha kiyA hai, paraMtu are mUrkha ziromaNi DhUMDhako! jIta AcAra kisako kahatehai?so bhI tuma samajhate nahIM ho, ___kitaneka ajJAnI ha~Dhiye jina pratimA ke heSa se Aja kAla isa bAta ko bhI mAnane se inakArI hote haiM, yathA jilA lAhaura mukAma mAjhA paTTI meM sirIcada nAmA DhUMDhaka sAdhuko eka mugala ne pUchA ki Apa kutte, go, bhaisa; vaita, vagairaha khaDa ke khilaune khAte haiM ? javAba milA ki bar3I khuzI se vAha ! aphasosa !!!
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 80 ) aura kucha bhI na bana Ave, to itanA to avazyameva karanA tisakA nAma "jIta AcAra" jaise zrAvakoM kA jIta AcAra hai ki madirA kA pAna nahIM karanA, do vaktapratikramaNa karanA vagairaha avazyakaraNIya hai, to usa se puNya baMdha nahI hotA hai, aise kisa zAstra meM hai ? isa seto adhika puNyakA baMdha hotA hai, yaha bAta niHsaMzaya hai| tathA zrI jaMbUdvIpapannatti meM tIrthakarake janma mahotsava karane ko iMdrAdika devate Ae haiM, tahAM ekalA jIta zabda nahIM hai, kiMtu vaMdanA, pUjanA bhakti, dharmAdiko jAnake Ae likhA hai; aura uvavAi sUtrameM jaba bhagavAn capAnagarI meM padhAre the tahAM bhI isI tare kA pATha hai paraMtu jeThemUr3ha matiko dRSTi doSa se yaha pATha dikhA mAlUma nahIM hotA hai // tathA mUrkha ziromaNi jeThA likhatA hai ki " banIye loga apanA kulAcAra samajha ke mAMsa bhakSaNa nahIM karate haiM, isavAste tinako puNya baMdha nahIM hotA hai" isa lekhase jeThene apanI kaisI mUrkhatAdikhalAI hai so thoDe se thor3I buddhi vAle ko bhI samajha meM AjA ve aisI hai / are DhUMDhiyo ! tumAre mana se tumako tisa vastu ke tyAgane se puNya kA baMdha nahIM hotA hogA. paraMtu hamato aise samajhate haiM ki jitane sumArga aura puNya ke raste haiM ve sarva dharma zAstrAnusArahI haiM, isavAste dharma zAstrAnusArahI mAMsa madirA ke bhakSaNamaiM pApahai, yaha spaSTa mAlUma hotA hai, aura isa vAste sarva zrAvaka tinakA tyAga karate haiM, aura pUrvokta abhakSya vastuke tyAgane se mahA puNya bAMdhate haiN| tathA namuththuNaM kahane se iMdra tathA devatAoMne puNyakA baMdha kiyA hai yaha bAta bhI niHsaMzaya hai tathA iMdra ne bhI zubha karAke mahA puNya upArjana karA hai, aura
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (da ) anya zrAvakoMne tathA rAjAoM ne bhI jinamaMdira karAye haiM, aura usa se sugatiprApta karI hai; jisakA varNana prathama likha cuke haiM, phera jeThA likhatAhai ki jina pratimA dekhake zubha dhyAna paidA hotA hai, to mallinAthajI ko tathA tinakI strIrUpakI pratimA ko dekha ke rAje kAmatura kyoM hoe ? isa vAste sthApanA nikSepA vaMdanIka nahIM " uttara- mahAsatI rUpavaMtI sAdhvI ko dekhake kitane hI duSTa puruSoM ke hRdaya meM kAma vikAra utpanna hotA hai, to isa karake jeThe kI zraddhA ke anusAra tosAdhvI bhI vaMdanIka na ThaharegI ? tathA rUpavAn sAdhu ko dekha ke kitanIka striyoM kA mana Asakta ho jAtA hai balabhadrAdimuni vat, to phera jeThe ke mAne mUjiba to sAdhu bhI vaMdanIka na ThaharegA? aura bhagavAn ne to sAdhu sAdhvI ko vaMdanA namaskAra karanA zrAvaka zrAvikAoM ko pharamAyA hai; isa vAste pUrvokta lekhaseMjeThA jinAjAkA utthApaka siddha hotA hai paraMtu isavAta meM samajhane kA to itanAhI hai ki jina duSTa puruSoM ko sAdhvI ko dekhake tathA jina duSTa striyoM ko sAdhu ko dekhake kAma utpanna hotAhai,so tina ko mohanI karma kA udaya aura khoTI gatikA baMdhana hai; paraMtu isase kucha sAdhu, sAdhvI adanIka siddha nahIM hote haiM, taisehImallinAthajIko tathAtinakI strIrUpakI pratimA ko dekhake 6 rAje kAmAtura hoe, so tina ko mohanI karma kA udaya hai; paraMtu isase kucha dravya nikSepA tathA sthApanA nikSepo avaM danIka siddha nahIM hotA hai,tathA anArya lokoMko pratimA dekhake zubha dhyAna kyoM nahIM hotAhai? aise jaThene likhA hai,paraMtu tisakA kAraNa to yaha hai ki tisane pratimAko apane zuddha devarUpa karake jAnI nahIM hai, yadi jAnaleveto tinako zubha dhyAna paidA hove,aura ve AzAtanA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) bhI kare nahIM sAdhuvat // tathA zrIuvavAi sUtra meM kahA hai kitaM mahAphalaM khalu arihaMtANaM bhagavaMtANaM nAma goyassavi savaNyAe // artha - arihaMta bhagavaMta ke nAma gotra ke bhI sunane se nizcaya mahAphala hotA hai ityAdi sUtra pATha se bhI nAma nikhepA mahAphala dAyaka siddha hotA hai | areDhUMDho ! Upara likhI bAtoMko dhyAna dekara vAMcoge, aura vicAra karoge to spaSTa mAlUma hojAvegA ki cAroM hI nikSepe vaMdanIka haiM; isa vAste jeThamala jaise kumatiyoM ke phaMde meM na phaMsake zuddha mArga ko pichAna ke aMgIkAra karo, jisase tumAre AtmAkA kalyANa hove // // iti // 10 (13) namunA dekhake nAma yAda AtA hai / jeThA mUDhamati tekheM praznottara meM likhatA hai ki "bhagavaMtakI pratimA ko dekhake bhagavAn yAda Ate haiM, isavAste tuma jinapratimA ko pUjate ho to karakaDu Adika baila pramukha ko dekhake pratibodha hoe hai, to una baila pramukhako vaMdanIka kyoM nahIM mAnate ho ? tisakA uttaraare DhUMDhako ! hama jisake bhAva nikSepe ko vAMdate pUjate haiM, tisake hI nAmAdi ko pUjate haiM; aura zAstrakAroM ne bhI aise hI kahA hai, hama bhAva bailAdi ko pUjate nahIM haiM; aura na pUjane yogya mAnate haiM, isI vAste tinake nAmAdiko bhI nahIM pUjate haiM paraMtu tumAre mAne battIsa sUtroM meM to karakaMDu, dumukha, namirAjA, aura nagai rAjA, kyA kyA * zrI rAyapa seSI sUtra tathA zrI bhagavatI sUtra meM bhI aise hI kahA hai|
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2 ) dekhake pratibodha hAya; so hai nahIM aura anya sUtra tathA graMthoM ko to tuma mAnate nahIM ho to yaha adhikAra kahAMse lAke jeThene likhA hai so,dikhAo? tathA jeThA likhatA hai ki " sUtroMmeM caMpA pramukha nagariyoM kI sarva vastuyoM kA varNana karA, paraMtu jina maMdira kA varNana kyoM nahIM karA? yadi hotA to karate,isavAste usavakta jinamaMdirathehI nahIM" tisakAuttara-zrIuvavAi sUtrameM likhA hai ki caMpAnagarI meM "bahulA arihaMta ceiAI" arthAt caMpAnagarImeM bahuta arihaMta ke maMdira haiN| tathA zrIsamavAyAMga sUtra meM AnaMdAdika dazazrAvakoMke jina maMdira kahe haiM,aura AnaMdAdikoM ne vAMde pUje haiM ityAdi aneka sUtrapATha haiM; tathApi mithyAtvake udayase jeThako dIkhA nahIM hai to hama kyA kareM? phera jeTho likhatA hai "Aja kAla pratimAko vaMdane vAste saMgha nikAlate ho tosAkSAta bhagavaMtako vaMdane vAste kisIzrAvakane saMgha kyoM nahIM nikAlA"? tisakA uttara-bhagavaMtako vaMdanA karane pUjA karane ko ikaThe hokara jAnA usakA nAma saMgha hai,so jaba bhagavaMta vicarate the taba jahAM jahAM samavasare the tahAM tahAM tisa tisa nagarake rAjA,rAjaputra, seTha,sArthavAha pramukha bar3e.ADaMbarase caturaMgiNI senA sajake prabhuko vaMdanA karane vAste Ayethe; so bhI saMghahI hai jinake aneka dRSTAMta siddhAMtoM meM prasiddha haiM tathAbhagavaMta zrImahAvIrasvAmI pAvAparImeM padhAre taba nava malecchI jAtike aura navalecchI jAtike evaM aThArAM dezake rAje ikaThe hokara prabhu ko vaMdanA karane vAste Aye haiM tinako bhI saMghahI kahate haiM, paraMtu jeTheko saMghazabda ke artha kI bhI khabara nahIM mAlUma detI hai, tathA prabhu jaMgama tIrtha the grAmAnugrAma vihAra karate the, eka ThikAne sthAyI rahanA nahIM thaa| isase tinako
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ NegameSIkI pratimAkI ArAdhanA karane se hariNaigameSIdeva arAdhya huA, taisehI jinapratimAko vaMdana pUjanAdikase ArAdhaneseso bhI samyagdRSTi jIvoM ko ArAdhya hotA hai| tathA jeThamala likhatA hai ki "pratimAko vadanA karane vAste saMgha nikAlanA kisI jagaha bhI nahIM kahA hai" tisa kA uttara to hama prathama likha cuke haiM paraMtu jaba tumAre sAdhu sAdhvI Ate haiM taba tuma ikaThe hoke leneko jAte ho aura jaba jAte haiM taba chor3ane ko jAte ho, tathA marate haiM taba vimAna vagairaha banA ke ghaNe AdamI ikaThe hokara dusAle DAlate ho, jalAne jAte ho tathA kaI jagaha pUjya kI tithi para ikaThe hokara posaha karate ho, isa tarAM AnaMda kAmadevAdi zrAvakoMne, siddhAMtoM meM kisI jagaha karA kahA hove to batAo ? aura hamAre zrAvakajo karate haiM,so to sUtra paMcAMgI tathA suvihitAcArya kRta graMthoM ke anusAra karate haiN| ||iti // (14)namo baMbhIe livIe isa pATha kA arth| . caudahameM praznottara meM jeThe mUDhamati ne likhA hai ki "bhagavatI sUtra kI Adi meM (namo baMbhIe livIe) isa pATha karake gaNadharadeva ne brAhmIlipIke jANanahAra zrIRSabhadeva ko namaskAra karA hai, paraMtu akSaroMko namaskAra nahIM karA hai| isa bAta Upara anuyogadvAra sUtrakI sAkha dI hai ki jaise anuyogadvArameM pAthekA jANanahAra puruSa sohI pAthA,aise kahA hai; taise hI isa ThikAne bhI lipI kA jANanahAra puruSa, so lipI kahiye,aura tisako namaskAra karA hai" uttara-jo lipI ke jANanahAra ko namaskAra karA hove taba tobhaMgI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ camAra,pharaMgI,musalamAnAdika sarva DhuMDhakoMke baMdanIkaThahareMge,kyoMki voha sarva brAhmIlipIko jAnate haiM, yadi naigamanayakI apekSAkahoge ki brAhmIlipI ke banAnevAloM ko namaskAra karA hai to zuddha naigama nayake matase sarva likhArI tumako vaMdanIka hoMge,jekara kahoge isa avasarpiNI meM brAhmIlipI ke Adi kartA ko namaskAra karA hai, taba to jisa vakta zrIRSabhadeva jI ne brAhmIlipI banAI thI,usa vakta to vo asaMyatI the aura asaMyatipane meM to tuma vaMdanIka mAnate nahIM ho to phera 'namo baMbhIe livIe' isa pAThakA tuma kyA artha karoge so vatAo? aura hama to akSara rUpa brAhmIlipI ko namaskAra karate haiM, jisa se kucha bhI hamako bAdhaka nahIM hai, tathA tuma brAhmIlipI ke Adi kartA ko namaskAra hai aise kahate ho so to mithyA hI hai, kyoMki 'baMbhIe livIe' isa pada kA aisA artha nahIM hai, yaha to upacAra kara ke khIMca ke artha nIkAlIe to hote, paraMtu vinA prayojana upacAra karane se sUtradoSa hotA hai, tathA tumAre kathanAnusAra brAhmAlipI ke kartAko isa ThikAne namaskAra karA hai to prabhu kevala eka brAhmIlipI ke hI kartA nahIM hai, kiMtu kula zilpake Adi kartA haiM, aura yaha adhikAra zrIsamavAyAMgasUtra meM hai to vahAM namoM 'sippasayassa' arthAt zilpake karttAko namaskAra hove aisA bhrAnti rahita pada gaNadhara mahArAja ne kyoM na kahA ? isa vAste isa se yahI nizcaya hotA hai ki tuma jo kahate ho, so sUtra viruddha hI hai, tathA 'namo arihaMtANaM' isa pada meM kyA RSavadeva na Aye jo phera se 'baMbhIe livIe'yaha pada kahake pRthak dikhalAe ? kadApi tuma kahoge ki brAhmIlipI kI kriyA inhoMne hI dikhalAI hai, isa vAste kriyA guNa karake vaMdanIka hai| taba to RSabhadeva jI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ __(e ) ko baMdanA karane se brAhmIlipI ko to vaMdanA avazyameva ho gaI, kyoMki kriyAkA kartA vaMdya to kriyA bhI vaMdya huii| phera jeThA likhatA hai ki "akSara chApanA to sadharmAsvAmI ke vakta meM nahIM, thA so to zrIvIra nirvANa ke navaso assI (980) varSa pIche pustaka likhe gae taba huA hai"|| uttara-are mUDha ! sudharmAsvAmIke vakta meM akSarasthApanA hI nahIM thI to kyA zrI RSabhadeva jI ne aThArAM lipI dikhalAI thI tinakA vyavaccheda hI hogayA thA ? aura taisethA,to gRhasthoMkA laina, dena, huNDI, patrI, ugarAhI, patra lekhana, vyAja vagairaha laukika vyavahAra kaise calatA hogA ? jarA vicAra karake bolo ! paraMtu isa se hamako to aise hI mAlUma hotA hai ki jeThamala ko aura tisa ke DhuMDhakoM ko sUtrArtha kA jJAna hI nahIM hai, kyoMki zrI anuyogadvAra sUtra meM kahA hai ki-davvasuaMjaM pattaya pauththayalihiyaM artha-dravya zruta so jo patra pustaka meM likhA huA ho, to are kumatiyo ! yadi una dinoM meM jJAna likhA huA,aura likhA jAtA na hotA to gaNadhara mahArAja aise kyoM kahate ? isa vAste matalaba yahI samajhanekA hai ki una dinoM meM pustaka the; aThArAM lipI thI; paraMtu phakata samagra sUtra likhe hue nahIM the, so vIra nirvANa ke 980 varSe pIche likhe gae; AkhIra meM hama tumako itanA hI pUchate haiM ki tuma jo kahate ho ki zrI vIra nirvANa ke bAda (980) varSe sUtra pustakArUr3ha hue haiM, so kisa AdhAra se kahate ho ? kyoMki tumAre mAne battIsa sUtroM meM to yaha bAta hI nahIM hai| tathA jeThamala likhatA hai ki "aThArAM lipI akSara rUpa baMdanIka mAnoge to tumako purANa kurAna vagairaha sarva zAstra vaMdanIka
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoNge"| uttara-zrInaMdisUtra meM akSara ko zrutaM jJAna kahA hai, aura jJAna namaskAra karane yogya hai;paraMtu tisa meM khaa|bhaavaarth-vNdniik nahIM hai zrInaMdi sUtra meM kahA hai ki anya darzaniyoM ke kula zAstra jo mithyA zruta kahAte haiM, ve yadi samyagdRSTi ke hAtha meM haiM to samyak ' zAstrahI haiM,aura jainadarzanazAstra yadi mithyAdRSTike hAthameM to ve mithyA zruta hI haiM isa vAste akSara vaMdanA karane meM kucha bhI vAdhaka nahIM hai; aura jeThamala ne likhA hai ki-"jinavANI bhAvazruta hai" paraMtu yaha likhanA mithyA hai, kyoMki jina vANI ko zrInaMdi sUtra meM dravyazruta kahA hai aura zrIbhagavatI sUtra meM "namosua deva. yAe" isa pATha karake gaNadharadevane jinavANI ko namaskAra kiyA hai, taise hI brAhmIlIpi namaskAra karane yogya hai, jaise jinavANI bhASA vargaNA ke pudgala rUpa karake dravya hai, taise brAhmIlIpi bhI akSara rUpa karake dravya hai / are DhUMDhako ! jaba tuma AdikartA ko namaskAra karane kI rIti svIkAra karate ho, to tIrthaMkaroM ke Adi karttA tina ke mAtA pitA haiM, tinako namaskAra kyoM nahIM karate ho? are bhAiyo! jarA dhyAna de kara dekho to Upara kula dRSTAMtoM se "namo baMbhIe lIvIe" kA artha brAhmIlIpi ko namaskAra ho aisA hI hotA hai isavAste jarA netra kholake dekho jisase tIrthaMkara gaNadhara kI AjJA ke lopaka na bno|| iti // (15) jaMghAcAraNa vidyAcAraNa sAdhaoM ne jina pratimA vAMdI hai| paMdarameM praznottara meM jeThamala likhatA hai ki "jaMghAcAraNa tathA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( da ) vidyAcaraNa muniyoMne jinapratimA nahIM bAMdI hai" yaha likhanA sarvathA asatya hai, kyoMki zrIbhagavatI sUtra zataka 20 uddeze 9 meM jaMghAcAraNa tathA vidyAcAraNamuniyoMkA adhikAra hai, jisameM unhoMne jinapratimA bAMdI hai, aise pratyakSarItise kahA hai tisameM se thor3AsA sUtrapATha isa ThikAne likhate haiM / yataH jaMghAcArastraNaM bhaMte tiriyaM kevaie gati bisae pannattA goyamA seNaM ittI egeNaM uppA eNarucagavare dIve samosaraNaM kareDa karaittA tahiM ceiAI vaMda vaMdaittA tao paDiniyatta mANe bIiraNaM uppAraNaM gaMdIsare dIve samosa raNa karedra tahiM ceiAI vaMdai baMdattA iha mAgachai iha ceiyAiM vaMdai jaMghAcArassacaM goyamA tiriyaM evaie gativisae pannattA / jaMghAcArassaNaM bhaMte uddhaM kevaie gaI visae pannattA goyamA seNaM itto egeNaM uppAegaM paMDagavaNe samosaraNaM karei karaittA tahiM cehna AiMvaMdai vaMdaittA tapaDiniyattamANe bi tieAM uppAragaM gaMdaNavaNe samosaraNaM karai karaittAtahiMceiAiM vaMdai vaMdaittAiha mAga
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ cchaDU iha mAgacchaitA iha cehaAI vaMda jaMghAcArassaNaM govamAudaMevaie gativisae pnnttaa| __artha-he bhagavan ! jaMghAcAraNa munikA tirachI gatikA viSaya kitanA hai? gautama ! so eka Digale rucakavara jo teramAdvIpa hai tisameM samavasaraNa kare,karake tahAMke cetya arthAt-zAzvate jinamaMdira(si. ddhAyatana ) meM zAzvatI jinapratimA ko vAMde, vAMdake tahAM se pIche nivartatA huAdUsare Digale naMdIzvaradvIpa meM samavasaraNa kare, karake tahAMke caityoMko vAMde vAMdake yahAM arthAt bharatakSetra meM Ave,Akarake yahAMka caitya arthAt azAzvatI jinapratimAko vAMde; jaMghAcAraNakA tirachI gatikA viSaya itanA hai to he bhagavan !jaMghAcAraNa muni kA Urdhva gatikA viSaya kitanA hai ? gautama ! so eka DigalameM pAMDuka vana meM samavasaraNa kare, karake tahAM ke caityoM ko bAMde; vAMda ke vahAM se pIche phiratA huA dUsare Digala meM naMdana vana meM samavasaraNa kare, karake tahAMke caitya vAMde vAMdake yahAM Ave, Akara ke yahAM ke caitya vAMde; he gautama! jaMbAcAraNa kI Urdhva gatikA viSaya itanA hai| jaise jaMghAcAraNakI gatikA viSaya pUrvokta pATha meM kahAM hai taise vidyAcAraNa muni kI gati kA viSaya bhI isI uddeza meM kahA hai vidyAcAraNa yahAMse eka DigalameM mAnuSottara parvata parajAke tahAMke caitya vAMdate hai,aura dUsare Digalane naMdIzvara dvIpameM jAke tahAMke caitya vAMdate haiM;pIche phirate hue eka hI Digala meM yh| Akarake yahAM ke caitya vAMdate haiM isa sUjina vidyAcAraNa kI tirachI / gatikA viSaya hai,Urdhvagati meM eka DigalameM naMdanavana meM jAke tahAM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 100 ) ke caitya vAMde haiM; aura dUsare Digala meM pAMDukavanameM jAke vahAMke caita bAMde haiM, pIche phirate hue eka hI Digala meM yahAM Akara ke yahAM ke caitya vAMde haiM, isa mUjiva vidyAcAraNa kI Urdhva gatikA viSaya hai, so pATha yaha hai : vidyAcAraNassaNaM bhantetirayaM ke vai e gaivisaepannattegoyamAse ittoe geNa uppAeM mANusuttare pavvae samosaraNaM karei karaittA tahiM cedraAI vaMda vaMdaittA bIeNaM uppANaM gaMdisaravaradIve samosaraNaM karei karaittA tahiM ce AI vaMdana vaMdaittAta paDini yatta iha mAgacchai iha mAgacchattA iha ceiAI vaMdai vidyAcAraNassagaM goyamAtiriyaM eva ie gai visae pannate / vidyAcAraNassaNaM bhaMte uTTaM ke vahue gai visaepannatte goyamA seNaM ittI egeNaM uppAeNaM gaMdaNavaNe samosaraNaM karei karaittA tahiM cei AiM vaMda dattA bitiegaM uppAraNaM paMDagavaNe samosaraNaM kareikaraittA tahiM ceiAI vaMdaI vaMdaittA tao paDiniyatta iha mAgaccha
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 101 ) ihamAgacchattA iha ceiAI vaMdai vidyA cAraNassaNaM goyamA uDha evaiegai visae pannatte // iti // jeThamala, likhatA hai ki "jaMghAcAraNa tathA vidyAcAraNamuniyoMne zrIrucakadvIpa tathA mAnuSottara parvata para siddhAyatana vAMde kahate ho paraMtu donoM ThikAne to siddhAyatana bilakula hai nahIM to kahAMse vAMde ? uttara- zrImAnuSottara parvata para cAra siddhAyatana haiM aise zrIdvIpa sAgara pannattisUtra meM kahA hai tathA zrIratna zekharasUri jo ki mahA dhuraMdhara paMDitathe unhoMne zrIkSetrasamAsa nAmA graMtha meM aise kahA hai - yataH suvi isuyAre ikkIkvaM naranagaMmi cattAri / kUDovari jiNabhavaNA kulagiri jiNabhavaNa parimANA / / 257 / / artha - cAra iSukAra meM eka eka aura mAnuSottara parvata meM cAra kUTa para cAra jinabhavana haiM so kulagiri ke jina bhavana pramANa hai // tatto duguNapamANA caudArAtta vaNiya suruvA | naMdIsara bAvaNNAca kuMDalikayagi cattAri // 258 // 11 artha - pUrvokta jinabhavana se dugune pramANa ke cAra dvAra vAle aura pUrvAcAryoM ne varNana kiyA hai svarUpa jina kA aise naMdIzvara meM (52) kuMDalagiri meM cAra (4) aura rucaka parvata para cAra ( 4 ) evaM kula sATha (60) jinabhavana haiN| ityAdi aneka jaina zAstroM meM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathana hai,isa vAste mAnuSottara tathA rucakadvIpa para jinabhavana nahIM hai aisA jeThamala kA lekha bilakula asatya hai / punaH jeThA likhatA ha ki-"naMdIzvaradvIpa meM saMbhUtalA Upara to jinabhavana kahe, nahIM haiM, aura aMjanagiri to caurAsI (84) hajAra yojana UMcA hai, tisa para cAra siddhAyatana haiM, tahAM to jaMghAcAraNa vidyAcAraNa gaye nahIM hai| isa kA uttara-siddhAyatana ko vaMdanA karane vAste hI cAraNa muni tahAM gaye haiM to jisa kArya ke vAste tahAM gaye haiM, so kArya nahIM kiyA aise kahAhI nahIM jAtA hai,kyoMki zrIbhagavatI sUtra meMtahAM ke caitya vAMde aise kahA hai; tathA tina kI Urdhvagati pAMDukavana jo samabhUtalA se ninAnave (99) hajAra yojana UMcA hai tahAM taka jAne kI hai, aise bhI tisa hI sUtra meM kahA hai, aura yaha aMjanagiri to caurAsI (84) hajAra yojana UMcA hai to tahAM gaye haiM usa meM koI bhI bAdhaka nahIM hai aura jeThamala ne naMdIzvaradvIpameM cAra siddhA. yatana likhe haiM,paraMtu aMjanagiri cArake Upara cAra haiM,aura dadhimukha tathA ratikara Upara milAke 52 haiM,aura pUrvokta pAThameM bhI 52 hI kahe haiM, isa vAste jeThamala kA likhanA bilakula asatya hai| tathA jeThamala ne likhA hai- "pratimA vAdI hai tahAM (cei AI vaMdittae) aisA pATha hai paraMtu (namassai)aisAzabda nahIM hai isavAste pratimA ko pratyakSa dekhI hove to namassai zabda kyoM nahIM kahA ?" tisa kA uttara-vaMdA aura namassai donoM zabdoMkA bhAvArtha-eka hI hai isa vAste kevala vaMdai zabda kahA hai tisameM koI virodha nahIM haiM paraMtu vaMdai eka zabda hai vAstetahAM pratimAvAMdIhI nahIM hai,aise kathana se jeThamala zrIbhagavatI sUtrake pAThako virAdhane vAlA siddha hotA hai| : punaH jeThamala likhatA hai ki-" tahAM ceiAI' zabdakarake
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) cAraNamunine pratimA vAdI nahIM hai, kiMtu iriyA vahI paDikamane vakta logassa kahakara arihaMtako vAMdA hai so caityavaMdanA karI hai" - uttaraare bhAI caitya zabdakA artha arihaMta aisA kisIbhI zAstrameM kahA nahIM hai, caitya zabdakA to jinamaMdira, jinabiMba aura cotarA banddha vRkSa yahatIna artha anekArthasaMgrahAdi graMthoM meM kare hai aura iriyAvahI paDikamane meM logassa kahA so caitya baMdanA karI aise tuma kahate ho to sUtroM meM jahAM jahAM iriyAvahI paDikamanekA adhikAra hai tahAM tahAM iriyA vahI paDika meM aiseM to kahA hai, paraMtu kisI jagahabhI caityavaMdanA kare aise nahIM kahA hai; to isa ThikAne artha phirAne ke vAste mana meM Ave taise kutarka karate ho so tumArA mithyAtva kA udaya hai | phera " ce AI vaMditae " isa zabda kA artha phirAne vAste jeThamala ne likhA hai ki " tisa vAkyakA artha jo pratimA vAMdI aisA hai to naMdIzvaradvIpa meM to yaha artha milegA paraMtu mAnuSottara parvata para aura rucakadvIpa meM pratimA nahIM hai tahAM kaise milegA" ? tisakA uttara- hamane prathama tahAM jinabhavana aura jinapratimA haiM aisA siddha kara diyA hai, isa vAste cAraNa muniyoM ne pratimAhI vAMdI hai aise siddha hotA hai, aura isase DhUMDhakoM kI dhArI kuyuktiyAM nirarthaka hai / tathA jeThamala ne likhA hai ki "jaMghA cAraNa vidyAcaraNa muni pratimA vAMdane ko bilakula gaye nahIM haiM kyoMki jo pratimA vAMdane ko gaye ho to pIche Ate hue mAnuSottara parvata para siddhAyatana haiM tinako vaMdanA kyoM nahIM karI" ? isakA uttara - cAraNamuni pratimA vAdaneko hI gaye haiM, paraMtu pIche Ate hue jo mAnuSottara ke caitya " - kisI ThikAne caitya zabda kA pratimA mAtra partha bhI hotA hai, anya kaI koSa meM devasthAna devAvAsAdi partha bhI likhe haiM, parantu caizya zabda kA artha paritto kahIM bhI nahIM mAlUma hotA hai|
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) nahIM vAda hai so tinakI gatikA svabhAva hai| kyoMki bIcameM dasarA visAmA le nahIM sakta haiM, yaha bAta zrIbhagavatI sUtra meM prasiddha hai, paraMtu pUrvokta lekhase jeThamala mahAmRSAvAdI utsUtra prarUpaka thA aise pratyakSa siddha hotA hai, kyoMki pUrvokta praznottara meM vo ApahI likhatA hai ki mAnuSottara parvata para caityanahIM haiM aura isa prazna meM likhatA hai ki mAnuSottara parvata para caitya kyoM nahIM vAMde ? isase siddha hotA hai ki mAnuSottara parvatapara caityajarUra haiM paraMtu jahAM jaisAapane ApakoacchAlagA vaisAjeThamalane likhadiyA hai, kiMtu sUtraviruddha likhane kA bhaya bilakula rakkhAmAlUma nahIM hotA hai,punaH jeThamala ne likhA hai ki "cAraNamuniyoM ko cAritramohanIkA udaya hai isa vAste unakojAnA par3A hai" paraMtu aremUDha ! yaha to pratyakSa hai ki unako to isakArya se ulaTI darzanazuddhi hai,paraMtu cAritra mohanIkA udaya to tuma DhUMDhakoM ko hai,aise pratyakSa mAlUma hotA hai // phera jeThamala likhatA hai ki "cAraNamuniyoM ne apane sthAna meM Anake kaunase caitya vAMde" uttara-sUtrapATha meM cAraNamuni"iha mAgacchai"arthAt yahAM Ave aise kahA hai,tisakA bhAvArtha-yaha hai ki jisa kSetrase gayehove tisa kSetra meM Ave, Anake " iha cei AI vaMdai " arthAt isa kSetrake caitya arthAt azAzvatI jina pratimA tinako vAMde aisekahAhai,paraMtu apane upAzraye Aveaise nahIM kahAhai, isa bAbata meM jeThamala kuyukti karake likhatA hai ki "upAzrayameM to caityahove nahIM isavAste tahAM kaunase caityavAMde?yaha kevala jeThamala kI buddhikA ajIrNa hai, anya nahIM,aura zrIbhagavatI sUtra ke pATha se to zAzvatI azAzvatI jina pratimA sarIkhI hI hai, aura ina donoM meM aMzamAtra bhI phera nahIM hai,aise siddha hotA hai|
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (. 105 ) . . jeThamala ne likhA hai ki "cAraNamuni vo kArya karake Anake Aloye paDikame vinA kAla kare to virAdhaka hove aise kahA hai,so cakSu iMdriya ke viSaya kI preraNA se dvIpa samudra dekhaneko gaye haiM isa vAstesamajhanA" yaha likhanA jeThamalakA bilakula mithyA haikyoMki tina ko joAlocanA pratikramaNA karanA hai so jinavaMdanAkA nahIM hai, kiMtu usa meM hoe pramAda kA hai; jaise sAdhu gocarI karake Anake AlocanA karatA hai so gocarIkI nahIM, kiMtu usameM pramAda vaza se lage dRSaNoM kI AlocanA karatA hai, taise hI cAramuniyoM ko bhI labdhyupajIvana pramAda gati hai / aura dUsarA pramAdakA sthAnaka yaha hai ki jo labdhike bala se tIrake vegakI tareMzIghragatisecalatehae raste meM tIrthayAtrApramukha zAzvate azAzvate jinamaMdira vinA vAMde raha jAte haiM, tatsaMbaMdhI citta meM bahuta kheda utpanna hotA hai; isa taraha tIrake vegakI tareM gaye sobhA AlocanA sthAnaka kahiye // phera jeThamala ne arihaMta ko caitya ThaharAne vAste sUtrapAThalikhA hai tisa meM"devayaM ceiyaM" isa zabda kA artha "dharma deva ke samAna jJAnavaMta kI" aise kiyA hai sojhUThA hai kyoMki devayaM ceiya-daivataM caityaM iva-artha-devarUpa caitya arthAta jina pratimA kI jaise pajju vAsAmi-sevA karatA hUM,yaha artha kharA hai,jeThA aura tisa ke DhUMDhaka ina donoM zabdoM ko dvitIyAvibhakti kA vacana mAtra hI samajhate haiM, paraMtu vyAkaraNa jJAna vinA zuddha vibhakti,aura tisake artha kA bhAna / kahAM se hove ? kevala apanI asatya bAta ko siddha karaneke vAste jo artha ThIka lageso lagA denA aisA tinakA durAzaya hai,aisA isa bAta se pratyakSa siddha hotA hai| . phira samavAyAMga sUtra kA caitya vRkSa saMbaMdhI pATha likhA hai so
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 106 ) isa ThikAne vinA prasaMga hai, taise hI tisa pAThake likhanekA prayojana bhI nahIM hai, paraMtu phakta pothI bar3I karanI, aura hamane bahuta sUtra pATha likhe haiM, aise dikhA ke bhadrika jIvoM ko apane phaMde meM phaMsAnA yahI mukhya hetu mAlUma hotA hai, aura usa jagaha caityavRkSa kahe haiM so jJAna kI nizrAya nahIM kahe hai, kiMtu cautarAbaMdha vRkSa kA nAma hI caityavRkSa hai, aura so hama isI adhikAra meM prathama likhaAye haiM / bhagavAn jisa vRkSa nIce kevala jJAna pAye haiM, so vRkSa cautarA sahita the, aura isI vAste una ko caityavRkSa kahA hai, aise samajhanA, paraMtu 'caitya zabda kA artha jJAna nahIM samajhanA / tathA tuma DhUMDhaka battIsasUtroM 'kevinA anya koI sUtra to mAnate nahIM ho to artha karate hoso kisa 'ke AdhAra se karate ho ? so batAo, kyoMki kula koSoM meM prAyaH 'hamAre kahe mUjiba hI caitya zabda kA artha kathana kiyA hai, paraMtu tuma caitya zabda kA artha sAdhu tathA jJAna vagairaha karate ho so kevala svakapolakalpita hai; aura isa se spaSTa mAlUma hotA hai ki niH kevala asatya bolake tathA asatya prarUpaNA karake bicAre bhole logoM ko apane kupaMtha meM phaMsAte ho // iti (16) AnaMda zrAvaka ne jinapratimA vAMdI hai | solaveM praznottara meM AnaMda zrAvaka ne jinapratimA vAMdI nahIM hai, aise ThaharAne ke vAste jeThamala ne upAsaka dazAMga sUtra kA pATha likha ke tisa kA artha phirAyA hai isa vAste sohI sUtra pATha sacce yathArtha artha sahita nIce likhate haiM, zrIupAsaka dazAMga sUtra prathamAdhyayane, yataH no khalu me bhaMte kappai ajjappabhicaNaM COOR
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ :( 190) annauththiyA vA annauththiyadevayANi vA annauththiya pariggahiyAI arihaMtaceiyAI vA vaMdittae vA namaMsittae vA pugviM aNA latteNaMbAlavittae vA saMlavittae vA tesiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaMvA dAuMvA aNuppadAuM vA NaNNathya rAyAbhiogeNaM gaNAbhiogeNaMbalAbhitrogeNaMdevayAbhiogeNaM garuniggaheNaM vittikatAraNaM kappar3a me samaNe niggaMthe phAsueNaM esaNijjeNa asaNa pANa khAima sAimeNa vadhyapaDiggaha kaMbala. pAya pachaNaNaM pADihAriya pIDhaphalaga sejjAsaMthAraeNaM osahabhesajjeNaya paDilAmemANassa viharittaetti kaTuimaMeyANurUvaM abhiggahaM abhigiraha // artha--he bhagavan ! mujhako na kalpe kyA na kalpeso kahate haiM, Ajase leke anya tIrthI carakAdi,anyatIrthI ke deva hari harAdika, aura anya tIrthIke grahaNa kiye arihaMtake caitya-jinapratimA inako badanA karanA, namaskAra karanA,tathA prathamase vinA bulAye bulAnA,vAraM vAra bulAnA,yahasarvana kalpe,tathA tinako azana,pAna,khAdima,aura
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10 ) svAdima,yaha cAraprakArakA AhAra denA,vAraMvAra denA,na kalpe paraMtu itane kAraNavinAso kahate haiM,rAjAkI AjJAse,loka ke samudAya kI AjJAse, balavAn ke Agrahase, kSudradevatAke Agrahase, guru-mAtA pitA kalAcArya vagairaha ke Agrahase, ina 6 chiMDI (AgAra ) se pUrva kahe tinako vaMdanAdi karane se doSa na lAge; yaha na kalpe so kahA, aba kalpe so kahate haiM, mujhako kalpe, jaina zramaNa nigraMtha ko phAsu arthAta jIva rahita, aura eSaNIya arthAt doSa rahita, azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa, aura varata ke pIche dene aise bAjoTha (cokI ) paTTAdi paTaDA vasatI vRNAdika saMthArA tathA auSadha bheSaja se pratilAbhatA thakA vicaranA aise kahake etadrUpa abhigraha grahaNa kare * // Upara likhesUtrapAThake artha meM jeThamala DhUMDhaka likhatA hai ki "AnaMdazrAvakane na kalpe meM anya tIrthI ke grahaNa kiye caitya - * TIkAkara zro prabhaya devasUri mahArAjage yahI artha karA hai-tathAhi- . nokhalu ityAdi nokhalu mama bhadaMta bhagavan kalpate yujyate aya prabhRti itaH samyakttvapratipattidinAdArabhya niraticArasamyakttvaparipAlanArthaM tadyatanAmAzritya annauthietti jainayUthAyadanyathUthaM saMghA ntaratIrthAntara mityarthastadastiyeSAMtenyavRthikAzcarakAdikutIrthikA stAnaanyayUthikadaivatAnivAharIharAdIni anyayathikaMparigRhItAni vAahaMccaityAni arhatpratimAlakSaNAni yathAbhautaparigRhItAnivIrabhadra mahAkAlAdIni vandituM vA abhivAdanaM kartuM namasyatuMbApraNAma pUrvaka 'prazastadhvanibhirguNotkIrtanaM kartuM tadbhaktAnAM mithyAtva sthirI karaNA didoSa prasaGgAdityabhiprAyaH tathA pUrva prathama manAlaptena satA anya tIrthikastAnevAlapituMvAsakRtsambhASitusaMlapituvA punaHpunaHsaMlApaM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) arthAt bhraSTAcArI sAdhuko vosarAyA hai| paraMtu anya tIrthI kI grahaNa karIjinapratimA nahIM vosarAI hai,kyoMki anya tIrthIkI grahaNa karI pratimA vosarAI hotI to svamategRhIta jina pratimA vAMdanI rahI sokalpeke pAThameM kahatA" isakA uttara-are bhAI ! kalpeke pATha meM to arihaMta deva aura sAdhuko vaMdanA namaskAra karanA bhI nahIM kahA hai,kevala sAdhuko hI AhAra denA kahA hai, to vobhI kyA tisa katyatastataptatarAyogolakakalpA:khalvAsanAdikriyAyAMniyuktAbha vantitatpratyayazcakarmabandhaHsyAttathAlApAdessakAzAtparicayena tasyaivatatparijanasya vA mithyAtvaprAptiritiprathamAlaptenatvasaMbhramalo kApavAdarbhayAkIhazastvamityAdivAcyamititathAtebhyonyayathikebhyo zanAdi dAtuMvAsakRtanupradAtuMvApunaH punarityarthaH,ayaMcaniSedhodharma 'buddhegava karuNayAtudadyAdapikiMsarvathA na kalpate ityAha nannaththa rAyA bhiogeNaM titRtIyAyAHpaJcamyarthatvAt rAjAbhiyoga varjayitvetyarthaH rAjAbhiyogastu rAjaparatantratA gaNaH samudAyastada bhiyogo vazyatA gaNAbhiyogaH tasmAt balAbhiyogo nAma rAjagaNa vyatiriktasya bala vataH pArataMtryaM devatAbhiyogo devaparataMtratA guruniggahomAtApitR pAra vazyaM gurUNAM vA caityasAdhunAMnigrahaH pratyanIkakRtopadravo gurunigraha statropasthite tadrakSArthamanyayUthikAdibhyo dadadapinAtikAmati samya kamiti vittIkatAreNaMti vRtti vikAtasyAH kAntAramaraNyaM tadiva kAntAra kSetra kAlo vA vRttikAntAraM nirvAhAbhAva ityarthaH tasmAdanya tanniSedho dAnapraNAmAde ritiprakRtamiti paDigAhaMtipAtraM pIDhaMti paTTA dikaM phalagaMti avaSTaMbhAdikaM phalakaM bhesajjati pthymityaadi| tathA baMgAlekI raoNyala esIyATika susAiTIke sekreTrI DAkTara
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko dine yogya nahIM the? paraMtu jaba anyatIrthI ko vaMdanA karane kA niSedha kiyA, taba muniko vaMdanA karanI yaha bhAvArtha nikale hI haiM, tathA anya tIrthI ke devakI pratimA ko vaMdanAkA niSedha kiyA taba jina pratimA ko vaMdanA karanI aisA nizcaya hotA hai, aura aMbaDa ke AlAve anya tIrthIkA niSedha, aura svatIrthI ko vaMdanA vagairaha karanI aisA Dabala AlAvA kahA hai,tathA jo muni paratIrthIne grahaNa e,epha, ruDaoNlpha hArnalasAhibane bhI yahI artha likhA hai tathAhi : ____58. : Then the householder Ananda, in the presence of the Samana, the blessed Mahavira, took on himself the twelvefold dare of a householder, consisting of the five lesser rows and the seven disciplinary vows; and having done so, he praised and worshipped the Samana, the blessed Mahavira, and then spake to Tim thus: "Truly, Reverend Sir, it does not befi.t-me, from this day forward, to praise and worship, any man of a heterodox community, * or any of the devas tot a heterodos community, or any of the objects of reverence of a heterodox community; or without being first addressed by them, to address them or converse with them; or to give them or supply them with food:or drurik;or delicacnes or relishes except it be by the command of the king, or by the command of the priesthood, or by the command of any. powerful man, or by the command of a deva, or by the order of one's- elders, or by the exigencies of living. On the other hand it behoves me, to devote myself to providing the Samanas of the Niggantha faith with pure and acceptable food, drink, delicacies and relishes, with clothes, blankets, alms-bowls, and brooms, with stool, plank and bedding, and with spices and medicines. ** Sach as the churaka (Charbadi-Kutirthikah, comm.); Bea Bhag, pp. 163,214. - ' t such as Hari (Vishnu) and,Hara (Shiva), (comm)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ((. ) kiyA arthAt anya tIrthI meM gayA so munito paratIrthI hI kahiye isa vAste anyatIrthI ko vaMdanA na karUM isameM so AgayA, phera kahanekI koIjarUrata na thI, aura caitya zabdakAarthasAdhu karate hoso niHkevala khoTA hai, kyoMki zrIbhagavatI sUtrameM asura kumAra devatA saudharma deva loka meM jAte haiM, taba eka arihaMta, dUsarA caitya arthAt jina pratimA, aura tIsarA anagAra arthAt sAdhu, ina tInoMkA zaraNa karate haiM; aise kahA hai, yataHnannathya arahita vA arihaMta ceDUyANi vA bhAvIappaNo aNaMgArassa vANissAe uDhaM uppayaMti jAva sohammo kppo| isa pAThameM (1) arahita, (2) caitya, aura (3) anagAra,yaha tIna kahe haiM, yadi caitya zabda kA artha sAdhu hove to anagAra pRthak kyoM kahA, jarA dhyAnadeke vicAra dekho! isavAste caitya zabdakA artha muni karate ho so khoTA hai, zrIupAsaka dazAMgake pAThakA saccA artha pUrvAcArya jo ki mahAdhuraMdhara kevalI nahIM paraMtu kevalI sarikhe the, ve kara gaye haiM,so prathama hamane likha diyA hai; paraMtu jeThamala bhAgya hIna thA, jisa se saccA artha usako nahIM bhAna huA, aura caitya sAdhukA nAma kahate ho so to jaineMdra vyAkaraNa, haimIkoSa, anya vyAkaraNa,koSa, tathA siddhAMta vagairaha kisI bhI graMthameM caitya zabda kA artha sAdhu nahIM hai, aisA dhAtu bhI koI nahIM hai ki jisase caitya zabda sAdhu vAcaka hove,to jeThamalane yaha arthakisa AdhArase karA? paraMtu isa se kyA ! jaise koI kuMbhAra,athavA hajAma (nAI) jvAhira ke parIkSaka jauharI ko jhUThA kahe,to kyA buddhimAna puruSa usa kuMbhAra,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5,192) vA hajAma ko jauharI mAna leMge ? kadApi nahIM, taise hI jJAna vAn pUrvAcAryoM ke kare artha asatya ThaharAka akSara jJAnase bhI bhraSTa jeThamala ke kare artha ko samyaka dRSTi puruSa satya nahIM mAneMge * isavAste bhole lokoMko apana phaMde meM phaMsAneke vAste jitanA udyama karate ho usa se anya to kucha nahIM paraMtu anaMta saMsAra rulane kA phala milegA tathA DhUMDhakoM ko hama pUchate haiM ki AnaMda zrAvakane *pUrvAcArgAne jaina siddhAtoMmeM caitya zabdakA artha aise pratipAdana kiyA hai-tathAhiH arihaMtaceiyANati azokAdyaSTamahAprAtihAryarUpAM pUjA mahantItyarhantastIrthakarAsteSAM caityAni pratimAlakSaNAni ahaMcaityAni iyamatra bhAvanA cittamantaHkaraNaM tasyabhAve karmaNi vA varNadRDhAdilakSaNe ghani kRte caityaMbhavati tatrArhatA pratimAH prazastasamAdhicittotpAdanAdarhaca tyAni bhaNyaMte ityavazakasUtrapaMcamakAyotsargAdhyayane // ... tathA arihaMtacejhyANiM tesiMcava paDimAo tathA citi sajJAne saMjJAnamutpAdyate kASThakarmAdiSu pratikRti dRSTvA jahA arihaMta paDimA esA ityAvazyakasUtracUrNau // citerlepyAdicayanasya bhAvaH karmavAcaityaMtaccasaMjJAzabdatvAt devatApratibimba prAsaddhaM tatastadAzrayabhUtaM yaddevatAyAgRhaM tadapyupacArAcatya miti sUryaprajJapti vRttau dvitiiydle|| cittasya bhAvAH karmANivA varNadRDhAdibhyaH SyaNveti SyaGi caityAni jinapratimAstA hi candrakAnta sUryakAnta marakata muktA zailAdi dalanirmitA api cittasya bhAvena karmaNA vA sAkSAttIrthakarabuddhi janayantIti caityA nyabhidhIyante iti pravacanasAroddhAravRttau //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 113 ) anyatIrthIke devake cAroM nikSepe ko baMdanA tyAgI hai ki kevala bhAva nikSepA hI tyAMgA hai ? yadi kahoge ki anya tIrthI ke deva ke cAroM nikSepe ko vaMdanA karanI tyAgI hai to arihaMta devake cAroM nikSepe vaMdanI Thehare, yadi kahoge ki anyatIrthI ke deva ke bhAvanikSepako hI vaMdane kA tyAga kiyA hai to tinake anya tIna nikSepa arthAt anya tIrthI devakI mUrtti vagairaha AnaMda zrAvaka ko vaMdanIka ThahareMge, isa vAste soca vicAra ke kAma karanA, jeThamala likhatA hai "jina pratimA kA AkAra judI tarahakA hai isa vAste anyatIrthI tisako apanA deva kisa taraha mAne ? " uttara - zrIpArzvanAtha kI pratimAko anya darzanI badrInAtha karake mAnate haiM, zAMtinAtha kI pratimA ko anya darzanI jagannAtha karake mAnate haiM, kAMgaDe ke kilemeM RSabhadevakI pratimAko kitane loka bhairava karake mAnate haiM; tathA pahile kI pratimA hove jo ki kAlAnusAra kisI kAraNa se kisI ThikAne jamIna meM bhaMDArI hove voha jagaha koI anya darzanI mola leve aura jaba voha pratimA usa jagaha meM se usa ko milatI hai to apane ghara meM se pratimA ke nikAlane se vo apane hI deva kI samajha kara Apa anya darzanI huA huA bhI tisapratimA kI arcA-pUjA karatA hai, aura apane deva tarIke mAnatA hai, isa vAste jeThamala kA likhanA ki anya darzanI jina pratimAko apanA deva karake nahIM mAna sakte haiM so bilakula asatya hai // phera likhA hai ki " caityakA artha pratimA karoge to tisa pATha meM AnaMda zrAvakane kahA ki anyatIrthI ko, anyatIrthI ke devako aura anyatIrthI kI grahaNakarI jina pratimAko bAMdU nahIM, bulAUM nahIM, dAna deUM nahIM, so kaise milegA ? kyoMki jina pratimAko bulAnA
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura dAna denA hI kyA ?" uttara-are DhUMDhako ! siddhAMtakI zaili aisI hai ki jisakojo saMbhave tisake sAtha so jor3anA, anyathA bahuta ThikAne artha kA anartha hojAve,isavAste vaMdanA namaskArato anyatIrthI Adi sabake sAtha jor3anA, aura dAnAdika anyatIrthI ke sAtha jor3anA, paraMtu pratimAke sAtha nahIM jor3anA, jaise zrIprazna vyAkaraNa sUtra meM tIsare mahAvratake ArAdhane nimitta AcArya,upAdhyAya pramukha kI vastra, pAtra, AhArAdika sevaiyAvRtya karanekA kahA hai so jaise sarva kI eka sarikhI rItise nahIM paraMtu jaise jisakI ucita hove aura jaisA saMbhava hovetaise tisakI veyAvacca samajhane kI hai; taise isa pAThameM bhI bulAUM nahIM, annAdika deU nahIM, yaha pATha anyatIrthI ke gurukehI vAste hai,yadi tInoM pATha kI apekSAmAnoge to zrImahAvIra svAmI samayameM anyatIrthI ke deva hari, hara,brahmA vagairaha koI sAkSAt nahIM the, tinakI mUrtiyAM hI thI; to tumAre kare arthAnusAra AnaMda zrAvaka kA kahanA kaise milegA ? so vicAra . lenA! kadApi tuma kahoge ki kitanIka devIyAM annAdika letI haiM tinakI apekSA yaha pATha hai to yaha bhI ThIka nahIM hai, kyoMki devIkI bhI sthApanA arthAt mUrti ke pAsahI annAdika car3hAte haiM, tobhI kadAcit sAkSAt devI devatAko kisI DhUMDhaka zrAvaka zrAvikAyAjeThamala vagairaha DhUMDhakoMkemAtApitAneannAdika car3hAyA hove athavA sAkSAt bulAyA hove to batAo? phera jeThamala likhatAhai ki "jinapratimA ko anyamatine apane maMdira meM sthApanakara liyA, to tisase jina pratimA kAkyA bigar3a gayA ki jisase tuma tisako mAnane yogya nahIM kahate ho" uttarayadi koI DhUMDhakanI yA kisI DhUMDhaka kI beTI yA koI DhUMDhaka kA sAdhu
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ madirA pInevAlI, mAMsa khAnevAlI, kuzIla sevane vAlI vezyA ke ghara meM athavA mAMsAdi vecane vAle kasAI ke ghara meM jArahe, to tuma DhUMDhaka tisako jAke vaMdanA karo ki nahIM? athavA nyAtameM levo ke nahIM ? yadi kahoge ki na vaMdanA kareMge aura na nyAta meM leMge to aise hI jina pratimA saMbaMdhi samajha lenA / pherajeThamalane likhA hai ki "tumAre sAdhu anya tIrthIke maTha meM utare hove to tumAre guru khare yA nahIM? "-uttara-are, buddhi ke duzmano! aise dRSTAMta likhake bicAre bhole bhadrika jIvoM ko phasAne kA kyoM karate ho ? anyatIrthoM ke Azrama meM utarane se voha sAdhu avaMdanIka nahIM ho jAte haiM, kyoMki voha svecchAle vahAM utare haiM,aura svecchA se hI vahAMse vihAra karane haiM,aura unasAdhuoM ko anya darzaniyoM ne apane guru karake nahIM mAnA hai, taile hI anya tIrthIyoM kI grahaNa karI jinapratimA se jinapratimA paNA calA nahIM jAtA hai, paraMtu usa sthAna meM voha vaMdane pUjane yogya nahIM hai aise smjhnaa|| punaH jeThamalane likhA hai ki "dravya liMgI pAsaththA veSadhArI ninhava pramukha ko kisa bola meM AnaMdane vosarAyA hai?" uttara sAdhu dIkSAletA hai taba karomi bhaMte' kahatA hai, aura pAMca mahAvrata ucaratA hai tisako bhI pAsaththA, veSadhArI,ninhava pramukhako vaMdanA namaskAra karane kA tyAga honA cAhiye, so pAMca sahAvata lene samaya tisane tinakA tyAga kila bolameM kiyA hai so batAo ? paraMtu are akalake duzmano! samyagahaSTi zrAvakoM ko jinAjJA se vAhira aise pAsaththe, veSadhArI,ninhava pramukha ko vaMdanA namaskAra karane kA tyAgato hai hI,isa bAbata pAThameM nahIM kahA to isameM kyA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ virodha hai? prazna ke aMta meM jeThamalane likhA hai ki AnaMda zrAvaka ne arihaMta ke caitya tathApratimAkovaMdanAkarI hove to batAo"isa kA uttara-prathama to pUrvokta pAThasehI tisane arihaMtakI pratimAkIvaMdanA pUjAkarI haiaise siddha hotA hai tathAzrIsamavAyAMga sUtrameMsUtroMkI huMDI hai tisameM zrIupAsaka dazAMga sUtrakI huMDI meM kahA hai ki - se kitaM uvAsagadasAu uvAsagadasAsaNaM uvAsayANaM nagarAI ujjANAIceiyAivaNakhaMDArAyANo ammApiyarosamosaraNAiMdhammA yariyA // artha-upAsaka dazAMgameM kyAkathana hai? uttara-upAsaka dazAMgameM zrAvakoM ke nagara, udyAna, 'ceiAI'caitya arthAt maMdira, vanakhaMDa, rAjA, mAtA, pitA, samosaraNa,dharmAcAryAdikoM kA kathana hai| isale samajhanA ki AnaMdAdi daza zrAvakoMke gharameM jinamaMdira the aura unhoMne jinamaMdira karAye bhI the,aura voha pUjA vaMdanA pramukha karate the, yadyapi upAsaka dazAMga meM yaha pATha nahIM hai, kyoMki pUrvAcAryone sUtroM ko saMkSipta karadiyA hai, tathApi samavA yAMgajI meM to yaha bAta pratyakSa hai; isa vAstejarA dhyAna dekara zuddha aMtaHkaraNa se tapAsa karoge to mAlUma hojAvegA ki AnaMdAdi aneka zrAvakoMne jina pratimA pUjI hai so satya hai // iti // (17) aMbaDa zrAvaka ne jina pratimA vAMdI hai| (17) veM praznottara meM jeThamalane aMbaDa tApasa ke adhikArakA pATha AnaMda zrAvaka ke pAThake sahaza ThaharAyA hai so asatya hai isaliye zrI uvavAisUtra kA pATha arthasahita likhate haiM -tathAhi - /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) aMbaDassaNaM parivAyagassa no kappaDU aNNa uthievAaNNauththiya devayANi vAaNNaudhyiyapariggahiyAI arihaMta cehayAI vA vaMdittae vAnamaMsittaevA gaNNathya arihaMte vA arihaMtaceiANivA // artha-aMbaDa parivrAjaka ko na kalpeanyatIrthI,anyatIrthI ke deva aura anyatIrthI ke grahaNa kiye arihaMta caitya jinapratimA ko vaMdanA namaskAra karanA, paraMtu arihaMta aura arihaMta kI pratimAko vaMdanA namaskAra karanA klpesh|| isa pUrvokta pATha ko AnaMda ke pATha ke sadRza jeThamala ThaharAtA haiparaMtuAnaMda gRhasthI thA aura aMbaDa saMnyAsIarthAt parivrAjakathA, isavAste ina donoMkA pATha ekasarikhAnahIM ho sakatA,tathA AnaMdakA pATha hamane pUrva likhadiyA hai tisakesAtha isapATha ko milAnese mAlUma hojavegA ki AnaMda ke pAThameM anya darzanIko azana, pAna, khAdama, svAdama denA nahIM,vAraMvAra denA nahIM, vinA bulAye bulAnA nahIM,vAraMvAra bulAnA nahIM,yaha pATha hai aura isameM voha pATha nahIM hai TIkA-annauthievatti anyayUthikA arhatsaMghApekSayA anye zAkyAdayaH ceiyAiMti arhaccaityAni jinapratimA ityarthaH NaNaNa ththa arihaMtevatti na kalpate iha yoyaM neti pratiSedhaH sonyatrAhagAH ahaMto varjayitvetyarthaH sahi kila parivrAjaka veSadhAra kotonyayathika devatAvandanAdiniSedhearhatAmapivandanAdi niSedho mAbhUditikRtvA NaNNaththe tyAdyadhItam //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 121 ) jeThamala likhatAhai ki"AnaMdAdika zrAvakoMne vrata ArAdhe,paDimA aMgIkAra karI, saMthArA kiyA, yaha sarva sUtroM meM kathana hai, paraMtu kitanA dhana kharacA aura kisa kSetra meM kharacA so nahIM kahA hai // uttara-are bhAI ! sUtra meM jitanI bAta kI prasaMgopAta jarUrata thI, utanI kahI hai, aura dUsarA nahIM kahI hai, aura jo tuma vinA kahI kula vAtoMkA anAdara karateho to AnaMdAdika daza hI zrAvakoM ne kisa muniko dAna diyA, vo kisa muniko lene ke vAste sAmane gaye, kisa muniko chor3ane vAste gaye, kisa rIti se unhoMne prati kramaNa kiyA ityAdi bahuta bAteM joki zrAvakoMka vAste sabhavitahaiM kahInahIM haiM,to kyA vo unhoMne nahI karI hai ? nahI jarUra karI haiM, taise hI dhana kharacane saMbaMdhI bAtabhI usameM nahIM kahIhai, paraMtu kharacA to jarUra hA hai, aura hama pUchate haiM ki AnaMdAdi zrAvakoM ne kitane upAzraya karAye so bAta sUtroM meM kahI nahIM hai, tathApi tuma DhUMDhaka tathA zroThANAgamUtrake caudhe ThANeke cauthe uddezemeM zrAvaka zabda kA artha TIkAkAra mahArAja ne kiyA hai, usameM bhI sAta kSetrameM dhana lagAne se zrAvaka banatA hai, anyathA nahI tathAhi: zrAnti pacanti tattvArtha zraddhAnaM niSThAM nayantIti zrAstAthAvapanti guNavatsaptakSatreSu dhanabIjAni nikSipantIti vAstathA kiranti kliSTakarmarajo vikSipantIti kAstataHkarmadhAraye zrAvakA itibhvti|| yadAha ! zraddhAlutAM zrAti padArtha cintanaddhAnAni pAtreSu vapatyanArataM / kiratyaguNyAni susAdhu saMbanAdathApi taM zrAvaka mAhuraMjasA / tathA thIdAnakulajhame mAtakSetra meM bIjA dhana yAvat mokSaphalakA denevAnnA kahAhai tathAdhiHjiNabhavaNabiMba putthaya saMghasarUvesu satta khittesu| vaviaMdhaNapi jAyai sivaphalayamaho aNaMtagaNaM // 20 // ityAdi panezamAnoM meM saptakSetra viSayika varNana,paraMtu bhAnaSTivinA kaise dikhe !
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 123 ) loga upAzraya karAte ho so kila zAstrAnusAra karAte hoM sodikhAo *! aura jeThamala likhatA hai ki "AnaMdAdika zrAvakoM ne saMgha nikAlA, tIrtha yAtrA karI, maMdira banavAye, pratimA pratiSThI vagairaha bAteM sUtra meM hove to dikhAo " uttara - AnaMdAdika zrAvakoM ke jinamaMdiroM kA adhikAra zrIsamavAyAMga sUtra meM hai, Avazyaka sUtra meM tathA yoga zAstrameM zreNika rAjAke banavAye jinamaMdira kA adhikAra hai, vaggura zrAvaka ne zrI mallinAthajI kA maMdira baMdhAyA so adhikAra zrI Avazyaka sUtra meM hai, tathAM usI sUtra meM bharata cakra vartI ke aSTApada parvata para cauvIsa jinabiMbasthApana karAne kA adhikAra hai, ityAdi aneka jainazAstroM meM kathana hai, tathApi jaise netra vinA ke AdamI ko kucha nahIM dikhatA hai, vaise hI jJAnacakSu vinA ke jeThamala aura usake DhUMDhakoM ko bhI sUtra pATha nahIM dikhatA hai, tathA jeThamala ne kuyuktiyoM karake sAta kSetra uthApe haiM tinaM kA anukrama se uttara- 1-2 kSetra jinabiMba tathA jina bhavana - isakI bAbata jeThamala ne likhA hai ki " maMdira pratimA to pahalethe hI nahIM, aura jo the aise kahoge to kisane karAye vagairaha adhikAra sUtra meM dikhAo" isakA uttara prathama hamane likha diyA hai, aura usa se donoM kSetrasiddha hote haiM // 3 kSetra zAstra - isakI bAbata jeThamala likhatA hai ki " pustaka to mahAvIra svAmI ke pIche (980) varSe likhe gaye haiM isase pahile to pustaka hI nahIM the, to pustaka ke nimitta dravya nikAlane kA kyA kAraNa ?" uttara- isa bAta kA nirNaya prathama hama kara Ae haiM, tathA * paMjAba dezameM thAnavA, jainasabhA vagairaha nAma se makAna banAye jAte haiM; jinake nimitta dhAnaka yA jainasabhA, yA dharma ke nAma se car3hAvA bhI logoM se liyA jAtA hai //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( . 123.) zrI anuyogadvAra sUtra meM kahA hai ki "davvasuyaM jaM pattaya puththaya lihiyaM " dravya zruta so jo pAne pustaka meM likhA huA hai, isase sUtrakAra ke samaya meM pustaka likhe hue siddha hote haiM, tathA tumAre kahe mUjiba usa samaya bilakula pustaka likhe hue the hI nahIM to zrIRSabhadeva svAmI kI sikhalAI aThArAM prakAra kI lipI kA vyavaccheda hogayA thA aise siddha hogA aura so bilakula jhUTha hai, aura jo akSara jJAna usa samaya hove hI nahIM to laukika vyavahAra kaise cale ? are DhUMDhako ! isase samajho ki usa samaya meM pustaka to the, phakta sUtrahI likhe hue nahI the aura so devaDhI gaNi kSamAzramaNa ne likhe haiM paraMtu (980) varSe pustaka likhegaye haiM, aise tumAre jeThamala ne likhA hai so kisa zAstrAnusAra likhA hai ? kyoMki tumAre mAne (32) sUtroM meM to yaha bAta hai hI nahIM // 4-5 mA kSetra sAdhu, aura sAdhvI isa kI bAbata jeThamala ne likhA hai ki "sAdhu ke nimitta dravya nikAla ke tisakA AhAra, anuyogadvAra sUtra ke pATha kI TIkA - tRtIyabheda parijJAnArthamAha sekiMtamityAdi atra nirvacanaM jANagasarIra bhaviyasarIra vairitaM davvasutamityAdi yatra jJazarIra bhavyazarIrayAH sarvadhi anantarokta svarUpaM na ghaTata tattAbhyA vyatiriktaM bhinna dravyazrutaM kiM punastadityAha pattayayudhthaya lihiyaMti patra kANi talatAlyAdisaMbaMdhIni tatsaMghAtaniSpannAstu pustakAstatazca patrakANi ca pustakAzca teSu likhataM patrakapustaka likhataM athavA pothyayaMti potaM vastraM patrakANica potaMca teSu likhataM patrakapota likhitaM jJazarIra bhavyazarIra vyatiriktaM dravyazrutaM atraca patrakAdi likhitazrutasya bhAvazruta kAraNatvAt dravyatvamavaseyamiti //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) upadhi, upAzraya, karAve to so sAdhuko kalpe nahIM, to usa nimitta dhana nikAlane kA kyA kAraNa ? isa bAta para zrI dazavakAlika, AcArAMga, nizItha vagairaha sUtroM kA pramANa diyA hai" tisakA uttara-sAdhusAdhvI ke nimitta kiyA AhAra, upadhi, upAzraya pramukha tinako kalpatA nahIM hai, so bAta hamabhI mAnya karate haiM; sAdhu apane nimitta vanA nahIM lete haiM aura sujJa zrAvaka detebhInahIMhai, paraMtuzrAvaka apanI zuddha kamAI ke dravya meM se sAdhu,sAdhvA ko AhAra, upadhi, vastra, pAtra pramakha se pratilAbhate haiM, paraMtu sAdhu sAdhvI ke nimitta nikAle dravya meM se pratilAbhate nahIM haiM, aura sAdhu lete bhI nahIM haiM, ina dokSetrake nimitta nikAlA dravya to kisI muniko mahAbhArata vyAdhi hogayA hove usake haTAne vAste kisI hakIma Adiko denA par3e,athavA kisI sAdhune kAla kiyA hovetisa meM dravya khrcnaa| par3e ityAdi aneka kAryoM meM kharacA jAtA hai tathA pUrvokta kAma meM bhI jo dhanADhaya zrAvaka hote haiM to vo apane pAsa saM hI kharacate haiM, paraMtu kisI gAmameM zakti rahita nirdhana zrAvaka rahate hoveM aura vahAM aisA kArya Anapar3e to usameM se kharacA jAtA hai / 6-7 mA kSetra zrAvaka, aura zrAvikA inakI bAbata jeThamala likhatA hai ki 'puNyavAn hove so khairAta kA dAna leve nahIM" paraMtu akala ke bAradAna DhUMDhaka bhAI! samajho to sahI saba jIva eka sarIkhe puNyavAn nahIM hote haiM,koI garIba kaMgAlabhI hote haiM ki jina ko khAne pIne kI bhI taMgI par3atI hai to taise garIba sadharmIko dravya dekara madada karanI tinako AjIvikAmeM sahAyatA denIyaha dhanADhA zrAvakoM kA pharaja hai isa vAste dhanI gRhasthI apane saha dhammiyoM ko madada karate haiM, aura jo apane meM zakti na hove to tisa kSetra
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (1 ) nimitta nikAle dhana meM se sahAyatA karate haiM aura sahadharmI ko sahAyatA kare, yaha kathana zrI uttarAdhyayana sUtra ke aThAIsameM adhyayana meM hai * jeThapala likhatA hai ki zrAvaka dIna anAtha ko aMtarAya deve nahIM" yaha vAta satya hai, paraMtu pUrvokta lekhako vicAra ke dekhoge to mAlUma ho jAvegA ki isase dIna anAtha ko koI aMtarAya nahI hotI hai, tathA isa rIti se zrAvakoM ko diyA dravya khairAyatakA bhI nahIM kahAtA hai Uparake lekhase zAstroMmeM sAta kSetra kahe haiM, tinameM dravya lagAne se acche phala kI prApti hotI hai, aura suzrAvakoM kA dravya una kSetroM meM kharaca hotA thA,aura ho rahA hai,aise siddha hotA hai / *zrIuttarAdhyayana sUtrakA pATha yaha hai :nistaMkiya nikkaMkhiya nivitigicchA amUDha diThThIya / uvavaha thirI karaNe vacchalla pabhAvaNe akR||31|| TIkA-niHzaMkita dezataHsarvatazcakArahitatvaMpunarniHkakSitatvaM zAkyAdyanyadarzanagrahaNavAJchArahitatvaM nirvicikitsya phalaM prati sandehakaraNaM vicikitsA nirgatA vicikitsA nirvicikitsA tasya bhAvonirvicikitsyaM kimetasya tapaHprabhUniklezasya phalaM varttate naveti lakSaNaM athavA vidantIti vidaH sAdhavasteSAM vijugupsA kimate mala malinadehAH acittapAnIyena dehaM prakSAlayatAMko doSaH syAdityAdi nindA tadabhAvo nirvijugupsaMprAkRtArSatvAtsUtre nirvicikitsyaM iti pAThaH amUTA dRSTi ramUDhadRSTiH RddhimatkutIthikAnAM parivrAjakAdI nAmRddhiM dRSTA amUDhA kimasmAkaM darzanaM yatsarvathAdaridrAbhibhUtaM ityAdi moharahitA dRSTirbuddhiramUTahaSTiH yatparatIrthinAMbhUyasImRddhiM dRSTrApisvakIye'kiJcane dharmamateH sthiriibhaavH|ayNcturvidhopyaacaar
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa prasaMga meM jeThamala ne zrIdazavaikAlikasUtraH kI yaha gAthA likhI hai-tathAhiHpiMDa sijjaMca vazyaM ca cauththaM paaymevy| akappiyana icchejjApaDigAhiMcakappiyaMAMThA - isa ilokakA artha prakaTa paNe itanA hI hai ki AhAra,zacyA vastraaura cauthA pAtra yaha akalpanika lene kI icchA na kare, aura kalpanika leleve tathApi jeThamala ne daMDe ko akalpanika ThaharAne vAste pUrvokta zloka ke arthameM 'daMDA' yaha zabda likha diyA hai aura tisase bhI jeThamala daDe ko akalpanika siddha nahIM kara sakA hai, balaki jeThamala ke likhane se hI akalpanika daMDe kA niSedha kAne se kalpanika daMDA sAdhuko grahaNa karanA siddha hogayA,AhAra, zayyA, vastra, pAtravat / to bhI sAdhuko daMDA rakhanA sUtra anusAra hai, so hI likhate haiM:' zrI bhagavatIsUtra meM vidhivAde daMDA rakhanA kahA hai so pATha prathama praznottara meM likhA hai| .. 'zrI oghaniyukti sUtra meM daMDe kI zuddhatA nimitta tIna gAthA kahI haiN| antaraMga ukto'thavAhyAcAramAha / upabRMhaNA darzanAdiguNavatAMprazaMsA punaH sthirIkaraNaM dharmAnuSThAnaM prati sIdatAM dharmavatAM puruSANAM sAhAyyakaraNenadharmesthirIkaraNaM punarvAtsalyaM sAdharmikANAM bhaktapAnAyebhaktikaraNaM punaH prabhAvanAca svatIrthonnatikaraNamete'STau AcArAH samyakasya jJeyA ityarthaH // 31 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) " zrI dazavakAlika sUtra meM vidhivAde 'daMDagaMsivA' isazabda karake daMDA paDilehanA kahA hai| . . - zrIprazna vyAkaraNa sUtra meM pITha, phalaka, zayyA, saMthArA, vastra, pAtra, kaMbala, daMDA, rajoharaNa, niSadyA, colapaTTA, mukhavastrikA, pAda proMchana ityAdi mAlika ke diye vinA adattA dAna, sAdhu grahaNa na kare aise likhA hai| isase bhI sAdhu ko daMDA grahaNa karanA siddha hotA hai, anyathA vinA diye daMDe kA niSedha zAstrakAra kyoM karate ? zrI prazna vyAkaraNa sUtrakA pATha yaha hai / aviyatta pIDha phalaga sejjA saMthAragavattha pAya kaMbala daMDagara oharaNa nisajja colapaTTaga mahapottiya pAdapaMchaNAdi bhAyaNaMbhaMDovahiuvagaraNaM // . ... ityAdi aneka jaina zAstroM meM daMDekA kathana hai,to bhI ajJAnI DhUMDhaka vinA samajhe vilakula asatya kalpanA karake isa bAtakA khaMDana karate haiM, (jo ki kisI prakAra bhI ho nahIM sakatA hai ) so kevala unakI mUrkhatA kA hI sUcaka hai / praznake aMtameM jeThamala DhUMDhakane "sAta kSetroM meM dhana kharacAte ho usase cahuTTeke cora hoteho" aisA mahA mithyAtvake udayase likhAhai parantu usakA yaha likhanA Uparake dRSTAMtoM se asatya siddha hogayA hai kyoMki sUtroM meM sAta kSetroM meM dravya kharacanA kahA hai, aura isI mUjiva prasiddha rIte zrAvakalogadravya kharacate haiM, aura usase vo puNyAnubaMdhi puNya vAMdhate haiM, itanA hI nahIM, balaki bahuta prazaMsAke pAtra hote haiM yaha bAta koI chipI huI nahIM hai parantu asalItahakIkAta karanese
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12 ) mAlUma hotA hai ki cahudde ke cora to vohI haiM jo sUtroM meM kahI huI bAtoM ko utthApate haiM,sUtroM ko utthapAte haiM,artha phirA lete haiMzAtrokta bheSako chor3ake viparIta bheSa meM phirate haiM itanAhInahIM, parantu zAsana ke adhipati zrIjinarAja ke bhI cora haiM aura isa se inako nizcaya rAjyadaMDa (anaMta saMsAra)prAptahonevAlA hai| ----*ORNON(19) draupadI ne jina pratimA pUjI hai| 19 meM praznottara meM draupadIke jinapratimA pUjane kA niSedha karane vAste jeThamala ne bahuta kutarke karI haiM, parantu ve sarva jhUTha haiM isa vAste krama se tinake uttara likhate haiN| zrIjJAtA sUtrameM draupadI ne jina maMdira meM jAkara jina pratimA kI 17 satare bhede pUjA karI, namoththuNaM kahA, aisA khulAsA pATha hai-yataH taeNaMsA dovaDrAyavara kannA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgaccha majjaNaghara maNuppavisad rAhAyA kayabali kammA kayakouya maMgala pAyaMcchittA suddha pAvasAiMvatthAI parihiyAI majjaNa gharAtrI paDiNikkhamaijeNava jinaghare teNeva uvAgacchadda jinadharamaNu pavisaha pavisaittA Aloe jiNapaDimANaM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) paNAmaM karei lomahatthayaM parAmusai evaM jahA suriyAbho jiNapaDimAo acce taheva bhANiyavvaM jAvadhuvaM Dahai dhuvaM DahaittA vAma jANu aMcei aMcaittA dAhiNa jANu dharaNI talaMsinihaTTa tikhatto muddhANaM dharaNItalaMsi nivesei nivesadvattA isiM paccuNamai karayala jAva kaTTa evaM vayAsi namodhthaNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM vaMdaha namaMsa jina gharAno paDiNikkhamai // artha-taba so draupadI rAjavarakanyA jahAM snAna majjana karane kA ghara (makAna ) hai tahAM Ave, majjana ghara meM praveza kare, snAna karake kiyA hai valikarma pUjAkArya arthAt gharadehare meM pUjA karake kautuka tilakAdi maMgala dadhi dUrvA akSatAdika so hI prAyazcitta duHsvapnAdi ke ghAtaka kiye haiM jisane zuddha aura ujjvala bar3e jina maMdira meM jAne yogya aise vastra pahira ke majjana ghara meM se nikale,jahAM jinaghara hai vahAM Ave, jina ghara meM praveza kare, karake dekhate hI jinapratimA ko praNAma kare pIche morapIchI le, lekara jaise sUryAbha devatA jina pratimAko pUje taise sarva vidhi jANanA, so sUryAbhakA adhikAra yAvat dhUpadene taka khnaa|piiche dhUpa deke bAmajAnu (khabbA gor3A ) UMcA rakhe, jimaNA jAnu (sajjA gor3A)dharatI para sthApana kare, karake tIna verI mastaka pRthvI para sthApe, sthApake thor3IsI nIce
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (130 jhuka ke, hAtha jor3ake,dazoM nakhoM ko milAke mastaka para aMjalI karake aise kahe, namaskAra hove arihaMta bhagavaMta prati yAvat siddhigatiko prApta hue haiM, yahA~ yAvat zabdase saMpUrNa zakrastava kahanA, pIche vaMdanA namaskAra karake jina gharase nikle| pUrvokta prakArake sUtroMmeM kathana haiM to bhI mithyAdRSTi DhUMDhiye jina pratimA kI pUjA nahIM mAnate haiM so tinako mithyAtvakA udaya hai| - jeThamala ne likhAhai ki kisIne vItarAgakI pratimA pUjI nahIM hai aura kisI nagarI meM jinacaitya kahe nahIM hai " isakA uttara-zrI ukvAi sUtra meM caMpA nagarI meM "bahulA arihaMta ceiyAI " arthAt bahute arihaMtake caitya haiM ese kahA hai, aura anya saba nagarIyoM ke varNana meM caMganagarI kI bhalAvaNA sUtrakAra ne dI hai, to isase aise nirNaya hotA hai ki saba nagarIyoM meM mahalle mahalle caMpAna garI kI taraha jina maMdira the, tathA AnaMda, kAmadeva,zaMkha, puSkalI pramukha zrAvakoM tathA zreNika, mahAbala pramukha rAjAoM kI karI pUjAkA adhikAra sUtroMmeM bahuta jagaha hai isavAste jisa jagaha pUjA kA adhikAra hai 'usa jagaha jinamaMdira to hai hI isa meM koI zaka nahIM tathA tina zrAvakoM ke pUjA ke adhikAra meM " kayabali kammA" zabda khalAsA hai jisakA arthasvapara saba darzana meM 'devapUjA' hI hotA hai, isavAste bahuta zrAvakoM ne jina pratimA pUjI hai aura bahuta ThikAne jina maMdira the aise khulAsA siddha hotA hai| - jeThamala ne likhAhaiki" phakata draupadI ne hI pUjA karI hai aura sobhI sArI umara meM eka hIvAra karI hai" uttara-isa kumati ke kathana * kA sAra yaha hai ki pUjA ke adhikAra meM strI kahI to koI zrAvaka kyoM nahIM kahA ? are mUryo ke bhAI ! revatI, zrAvikAne auSadha
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ viharAyA to kisI zrAvaka ne viharAyA kyoM nahIM kahA.! tathA isa avasarpiNI meM prathama siddha marudevI mAtA huI, zrI vIra prabhukA abhigraha pAMca dina kama 6 mahIne caMdana bAlAne pUrNa kiyA, saMgama ke upasarga se 6 mahIne vatsapAlI buDhiyA kSIra se prabhu ko pratilAbhatI bhaI, tathA isa cauvIsI meM zrImallinAtha jI anaMtI cauvIsIyAM pIche strI paNetIrthaMkara hue,ityAdika bahuta bar3e 2 kAma isa cauvIsI meM striyoMne kiye he prAyaH puruSa to zubha kArya kare usameM kyA Azcarya hai ! paraMtu striyoM ko karanA durlabha hotA hai,puruSa ko to pUjAkI sAmagrI milanI sugama hai, paraMtu strI ko muzkala hai, isavAste draupadI kA adhikAra vistAra se kahA hai, yadi strIne aise pUjA karI to puruSoM ne bahuta karI haiM isa meM kyA saMdeha hai ? kucha bhI nahIM / aura jo kahA hai ki eka hI vAra pUjAkarI kahI hai pIche pUjA karI kahIM bhI nahIM kahI hai isa kA uttara-pratimA pUjanI to eka vAra bhI kahI hai, paratu draupadI ne bhojana kiyA aise to eka vAra bhI nahIM kahA hai to tumAre kahe majaba to tisane gvAyA bhI nahIM hovegA! tathAtuMgIyA nagarIka zrAvakoM nesAdhuko eka hI samaya vaMdanA karI kahI hai, to kyA dUsare samaya caMdanA nahIM karI hogI ? jarA vicAra karo ki lagna (vivAha) lamaya mohakI prabalatA meM bhI aise pUrNollAsase jina pUjA karI hai to dUsare samaya avazya pUjA karIhI hovegI isameM kyA saMdeha hai? paraMtu sUtrakAra ko aise adhikAra vAravAra kahane kI jarUrata nahIM hai, kyoki AgamakI zelI esI hI hai, aura usa ko jAnakAra puruSa hA samajhate haiM; paraMtu tumAre jaise buddhihIna mUrkha nahIM samajhate hai, so tumArAmithyAva kA udaya hai| .. jeThamalane likhA hai ki "payottara rAjA ke vahAM draupadIne bele
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) leke pAraNe AyaMbilakA tapa kiyAparaMtu pUjAto nahIM karI" uttaraarebhAI! itanA to samajho ki tapasyA karanI ho to svAdhIna bAta hai aura pUjA karane meM jinamaMdira tathA pUjAkI sAmagrI Adi kA yoga milanA cAhiye, so parAdhIna tathA saMkaTa meM par3I huI draupadI usaH sthala meM pUjA kaise kara saktI ? so vicAra ke dekho ! jeThamala ne likhA hai ki "draupadI ne pUrva janma meM sAta kAma ayogya kare,isavAste tisakI karI pUjA pramANa nahIM"uttara-isase to DhUMDhaka aura buddhihIna DhUMDhaka ziromaNi jeThamala zrImahAvIra svAmIko bhI saJcetIrthakara nahIM mAnata hoveMge ! kyoMki zrI mahAvIrasvAmI ke jIvane bhI pUrva janma meM kitaneka ayogya kAma kare dhe-jaise ki (1) marIcike bhavameM dIkSA virAdhI so ayogy| (2)tridaMDIkA bheSa banAyA so ayogya / (3) utsUtra kI prarUpaNA karI so ayogya / (4) niyANA kiyA so ayogy| (5) kitanehI bhavoM meM saMnyAsI hoke mithyAtva kI prarUpaNA ___ karI so ayogy| (6) kitanehI bhavoM meM brAhmaNa hoke yajJa kare so ayogya / (7) tIrthaMkara hoke brAhmaNake kulameM utpanna hue so ayogy| ityAdi aneka ayogya kAma karato kyA pUrvAdi janma meM ina kAmoM ke karanese zrImanmahAvIra arihaMta bhagavaMta ko tIrthaMkara na mAnanA cAhiye ? mAnanA hI cAhiye, kyoMki karmavazavartI jIva aneka prakAra ke nATaka nAcatA hai, paraMtu usase vartamAna meM tisake uttamapaNe ko kuchabhI bAdhA nahIM AtI hai ; taise hI draupadI kI karI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) jinapratimA kI pUjA zrAvaka dharmakI rItike anusAra hai, isavAste sobhI mAnanA hI cAhiye, na mAne so sUtravirAdhaka hai| jeThamala ne likhA hai ki"draupadIkI pUjA meM bhalAmaNabhI sUryAbha kRta jinapratimA kI pUjAkI dI hai paraMtu anya kisI kI nahIM dI hai " uttara-sUryAbha kI bhalAmaNa dene kA kAraNa to pratyakSa hai ki jina pratimAkI pUjAkA vistAra zrIdevardhigaNi kSamAzramaNajI ne rAyapaseNI sUtrameM sUryAbha ke adhikArameM hI likhA hai,soeka jagaha likhAsaba jagaha jAna lenA,kyoMki jagaha jagaha vistArapUrvaka likhane se zAstrabhArI ho jAte haiM, aura AnaMda kAmadevAdi kI bhalAmaNa nahIM dI, tisa kA kAraNa yaha hai ki tinake adhikAra meM pUjA kA pUrA vistAra nahIM likhA hai to phera tinakI bhalAmaNa kaise dekheM ? tathA yaha bhalAmaNA tIrthaMkara gaNadharoM ne nahIM dI hai, kiMtu zAstra likhane vAle AcAryane dI hai, tIrthaMkara mahArAjaneto sarva ThikAne vistAra pUrvaka hI kahA hogA paraMtu sUtra likhane vAlene sUtra bhArI ho jAne ke vicAra se eka jagaha vistAra se likha kara aura jagaha tisa kI bhalAmaNA dI hai * / tathA AnaMda zrAvaka ko sUtra meM pUrNa bAla tapasvI kI bhalA *jaise jJAtAsUtra meM zrImallinAtha svAmI ke janma mahotsavakI bhalAmaNa jaMbUdIpa pannati sUtrakI dI hai so pATha yaha hai teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahologavatthavvAoahadisAkamAriya mahattariyAo jahA jaMbUddIvapaNNattie savvaM jammaNaM bhANiyavvaM NavaraM mihiliyAe gayarIe kuMbharAyassa bhavaNaMsi pabhAvaie devIe abhilAvo joeyavo jAva gaMdIsaravara dIve mhimaa|| ityAdi aneka pApoM meM bhaneka zAstroM kI manamAyA dI hai| "
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNA dI hai, to isase kyA AnaMda mithyA dRSTi ho gayA ? nahIM aise koI bhI nahIM kahegA, aisehI yahAM bhI samajhanA * // , jeThamalane likhA hai ki"draupadIsamyaga dRSTinI nahIM thI tathA zrAvikA bhI nahIM thI kyoMki tisane zrAvaka vrata liye hote to pAMca bhartAra (pati) kyoM karatI?" uttara- draupadIne pUrvakRta karma ke udaya se paMcakI zAkSAse pAMca pati aMgIkAra kare haiM paraMtu tisakI koI pAMca pati karanekI icchA nahIM thI aura isa taraha pAMca pati karanese bhI tisake zIla bratako koI prakArakI bhI bAdhA nahIM huI hai,aura zAstrakAroMne tisakomahAsatI kahA hai,tathA bahutase DhUMDhIyebhItisakosatI mAnate haiM, paraMtu akalake duzmana jeThamala kI hI mati viparIta huI hai jo tisane mahAsatIko kalaMka diyA hai, aura usase mahA pApa kA baMdhana kiyA hai, kahAhai ki "vinAzakAle viparIta buddhiH" zrIbhagavatI sUtra meM kahAhai ki jaghanyase cAhe koI eka vrata kare tobhI vo zrAvaka kahAtA hai, punaH tisahI sUtra meM uttara guNa paJcakkhANa bhA likhe haiM tathA zrIdazAzrutaskaMdha sUtra meM "dasaNa sAvae" arthAta samyaktva dhArI ko bhI zrAvaka kahA hai zrIpraznavyAkaraNa sUtravRtti meM bhI draupadI ko zrAvikA kahA hai, zrIjJAtA sUtrameMkahAhaiki taeNaM sA dovaDU devI kacchallaNArayaM asaMjaya aviraya appaDiya appaccakkhAya pAva. . *zrImAtAsUtrameM zrImallinAyasvAmI ke dokSAnirgamana ko jamAli ko bhalAmaNA dI hai to kyA promazinAthasvAmI jamAli sarIkheho gaye ? kadApi nahI,tathA imI prAtAsabhake pAThase sUmi mantAmaNA, likhane vAle pAcArya ne do yaha pratyakSa siddha hotA nahIM to jamAlijI zrImahAvIrasvAmI ke samaya me humA usake nirgamanakImalA. malA zrImazinAthasvAmIke padhikAra meM kaiseho sakegI? zrIjJAtA sabakA pATha yA "evaM viNiggamo jahA jamAlIssa"
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kammati kaTu No ADhAi NopariyANAiNI abhuDhei // artha- jaba nArada AyA taba draupadI devI kacchulanAmA navameM nAradako asaMjatI, aviratI, nahIM haNe,nahIM paccakhe pApakarma jisane aise jAnake na Adara kare, AyAbhI najAne,aura khar3IbhI na hove|| aba vicAra karoki draupadIne nArada jaise ko asaMjatI jAnake paMdanA nahIM karI hai to isase nizcaya hotA hai ki vozrAvikA thI, aura tisakA samyaktvavata AnaMdazrAvaka sarIkhAthA,tathA amarakaMkA nagarI meM padmottararAjA draupadIko harake legayA usa adhikAra meM zrI jJAtAsUtra meM kahA hai kiH taeNaM sA dovadevI chaThaM cha?NaM aNikhitteNaM AyaMbila pariggahieNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANo viharaDU // artha- panottara rAjAne draupadI ko kanyAke aMteurameM rakhA,taba vo draupadI devI chaTha chaThake pAraNe niraMtara AyaMbila parigRhIta tapa karma karake arthAt bale beleke pAraNe AyaMbila karatI haI AtmAko - bhAvatI huI vicaratI hai,isase bhI siddha hotA hai ki aise jinAjJAyukta tapakI karane vAlI draupadI zrAvikAhI thii|| - "draupadIko pAMca patikA niyANAthA soniyANA pUrA honese pahile draupadIne pUjA karI hai isavAste mithyAdRSTi paNemeM pUjAkarI hai" aise jeThamalane likhA hai tisakA uttara- zrIdazAzrutaskaMdha meM navaprakArake niyANe kahe haiM, tinameM prathamake sAta niyANe kAma bhoga ke haiM, so utkRSTa rasase niyANA kiyA hove to samyaktva prApti na
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ hove, aura maMda rasale niyANA kiyA hove to samyaktvakI prApti ho jAve,jaise kRSNavAsudeva niyANA karake hoye haiM tinakobhI samyaktva kIprApti huI hai, jekara kahoge ki" vAsudeva kI padavI prApta hone para niyANA pUra hogayA isavAste vAsudevakI padavI prAptihue pIche samyaktva kI prApti huI hai, taise draupadI kobhI pAMca pati kI prApti se niyANA pUrA hogayA pIche vivAha (pANigrahaNa)honeke pIche draupadI ne samyaktva kI prApti karI" to soasatya hai; kyoMki niyANAto sArebhavataka pahuMcatAhai,zrIdazAzrutaskaMdha meM hInavamAniyANA dIkSA kA kahA hai,so dIkSA lenase niyANA pUrAhogayA aise hoveto tisa hI bhavameM kevalajJAna honA cAhiye,paraMtu niyANevAleko kevalajJAna honekI zAstrakArane nA kahI hai| isavAste niyANA bhavapUrA hove vahAM taka pahuMce aise samajhanA aura maMda rasa se niyANA kiyA hove to samyaktva Adi guNa prApta ho sakate haiM, eka kevalajJAna prApta na hove, aise kahA hai; to draupadI kA niyANA maMda rasa se hI hai isa vAste bAlyAvasthA meM samyaktva pAI saMbhave hai // ' jaise zrIkRSNajIne pUrva bhavameM niyANA kiyA thA to vAsudeva kA padavI sAre bhava paryaMta bhoge vinA chuTakA nahIM, paraMtu samyaktva ko vAdhA nahIM; taise hI draupadI ne pAMca patikA niyANA kiyA thA tisase pAMcapati hoe vinA chUTakA nahIM, paraMtusoniyANA samyaktva ko.bAdhA nahIM karatA hai // .. isa prasaMgameM jeThamalane niyANeke do prakAra (1) dravyapratyaya (2) bhavapratyaya kahe haiM,so jhUTha hai,kyoMki dazAzrutaskaMdhasUtrameM aisA kathana nahIM hai, dazAzrutaskaMdhake niyANe mUjiva to draupadI ko sAre janmameM kevalI prarUpyA dharma bhI sunanA na cAhiye aura draupadI ne to
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (117) saMyama liyA hai, isavAste draupadI kA niyANA dharmakA ghAtaka nahIM thA aura cakravartI tathA vasudevako bhavapratyaya niyANA jeThamala ne kahA hai aura jaba taka niyANekA udaya hove tabataka samyaktvakI prApti na hove aise bhI kahA hai, to kRSNa vAsudeva ko samyaktvakI prApti kaise huI so jarA vicAra kara dekhA ! isale siddha hotA hai ki jeThamala kA likhanA svakapola kalpita hai, yadi AmnAya vinA aura gurugama vinA kevala sUtrAkSara mAtra ko hI dekha ke aise artha karoge to isahI dazAzrutaskaMdhameM tIsasthAnake mahAmohanI karma vAMdhe aisekahAhai aura mahAmohanI karmakIutkRSTI sthiti(70 koTA koTI sAgaropamakIhai to paradezI rAjAne ghane paMceMdrIjIvoMkI hiMsA karI, aise zrIrAyapaseNI sUtra meM kahA hai to tisako aNuvrata kI prApti na honIcAhiye tathA mahAmohanI karma bAMdhake saMsAra meM rulanA cAhiye, paraMtu so to ekAvatArI hai, to sUtrakI yaha bAta kaise milegI? isavAste sUtra vAMcanA aura tisakA artha karanA so garugama se hI karanA cAhiye,paraMtu tuma DhUMDhakoM ko to gurugama hai hI nahIM, jisase aneka jagA ulaTA artha karake mahA pApa bAMdhate ho aura sUtrameM draupadIne pUjA karI vahAM sUryAbha kI bhalAmaNA dI hai, isase bhI draupadI avazyameva samyaktvavaMtI siddha hai ; tathA vivAha kI mahAmohakA giradI dhUma dhAma meM jinapratimA kI pUjA yAda AI, sopakIzraddhAvaMtI zrAvikA hI kA lakSaNa hai isavAste draupadI sulabha bodhinI hI thI aise siddha hotA hai| jeThamala ne likhA hai ki "draupadI ke mAtA pitA bhI samyaga dRSTi nahIM the kyoMki unoMne mAMsa madirA kA AhAra banavAyA thA" tisakA uttara-jeThamalakA yaha likhanA bilakula behudA hai, kyoMki
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ (( 116 ) -kRSNa vAsudeva pramukha ghane rAje usameM zAmilathe, pAMDava bhI tina ke bIca meM the, isase to kRSNa pAMDavAdi koI bhI samyagdRSTi na hue cAharejeThamala ! tumane itanA bhI nahIM samajhA ki naukara cAkara jokAma karate haiM so rAjAhIkA karA kahA jAtA hai, isa vAste draupadIke pitA mAMsa nahIM dIyA, jekara usakA pATha mAnoge to kRSNa vAsudeva, pAMDava vagairaha sarva rAjAyoM ne mAMsa khAyA tumako mAnanA par3egA ? tathA zrIugrasena rAjAke ghara meM kRSNa vAsudeva, pramukha bahuta rAjAoM ke vAste mAMsamadirAkA AhAra banavAyA gayA thA tisameM pAMDavabhIthe, to kyA tisase tinakA samyaktva nAza ho jAvegA ? nahIM, zreNika rAjA, kRSNa vAsudeva pramukha samyaktvadRSTi the, paraMtu tinako ekabhI aNuvrata nahIM thA to tisase kyA tina ko samyaktva vinA kahanA cAhiye ? nahIM kadApi nahIM, isavAste isameM samajhane kA itanA hI hai ki usa samaya vivAhAdi mahotsava gaurI AdimeM usa vastu ke banAne kA prAyaH kitaneka kSatriyoMke kulakA rivAja thA, isa vAste yaha kahanA mithyA hai, ki draupadI ke mAtA pitA samyagdRSTi nahIM the tathA isa ThikAne jeThamalane likhA hai ki " 6 prakAra kA AhAra banAyA " paraMtu jJAtA sUtrameM 6 AhAra kA sUtrapATha hai nahIM; tisa - sUtrapATha meM cAra AhArase atirikta jo kathana hai so cAra AhAra kA vizeSaNa hai, paraMtu 6 AhAra nahIM kahe haiM, isase yahI siddha hotA hai ki jeThamala ko sUtrakA upayoga hI nahIM thA, aura usane jo jo bAteM likhI haiM so sarva svamati kalpita likhI hai| - jeThamala likhatA hai ki " draupadIne pratimA pUjI so tIrthaMkara kI pratimA nahIM thI kyoMki tisane to pratimAko vastra pahinAe the aura tuma hAlakI jinapratimAko vastra nahIM pahinAte ho" tisakA uttara
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) jisa samaya draupadIne jinapratimA kI pUjA karI tisa samaya meM jina pratimAko vastra yugala pahirAnekA rivAja thA so hama maMjUra karate haiM paraMtu vastra pahirAne kA rivAja anyadarzaniyoM meM dina pratidina adhika hone se jinapratimA bhI vastra yukta hogI to pichAnameM na AvegI aise samajha ke sUta pramukha ke vastra pahirAne kA rivAja bahuta varSo se baMda ho gayA hai, paraMtu hAla meM vastra ke badale jinapratimAko sonA, cAMdI hIrA, mANaka pramukha kI aMgIyAM pahirAI jAtI haiM, tathA jAmA aura kabajA - phatui kamIja - pramukha ke AkAra kI aMgIyAM hotI haiM, jina ko dekhake samyagdRSTi jIva jinako ki jinadarzanakI prApti hotI hai, tinako sAkSAt vastra pahirAye hI pratIta hote haiM, paraMtu mahA mithyAdRSTi DhUMDhiye jinako ki pUrva karma ke AvaraNa se jina darzana honA mahA durlabha hai tinako isa bAtakI kyA khabara hove !! tinako khoTe dUSaNa nikAlane kI hI samajha hai, tathA hAlameM satarAMbhedrIpUjA meM bhI vastra yugala prabhuke samIpa rakhane meM Ate haiM, hamezAM zuddhavastra se prabhukA aMga pUMjA jAtA hai, ityAdi kAryoM meM jina pratimAke upabhoga meM vastra bhI Ate haiM, tathA isa prasaMga meM jeThamala ne likhA hai ki "jisa rIti se sUryAbhane pUjA karI hai tisahI rItise draupadIne karI" to isase siddha hotA hai ki jaise sUryAbhane siddhAyatana meM zAzvatI jinapratimA pUjI hai taise isa ThikAne draupadI kI karI pUjA bhI jina pratimA kI hI hai / - " aura jeThamala ne bhadrA sArthavAhI kI karI anyadeva kI pUjA ko draupadIkI karI pUjAke sadRza hone se draupadI kI pUjAbhI anyadeva kI ThaharAI hai, paraMtu vo mUrkha saradAra itanA bhA nahIM samajhatA hai qi kitanIka bAtoM meM eka sarIkhI pUjA hove to bhI tisameM kucha bAMdhA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (. 14.). nahIM hai jaise hAlameM bhI anya darzanI, zrAvaka kI kitanIka rIti anusAra apane devakI pUjA karate haiM taise isa ThikAne bhadrA sArthavAhI ne bhI draupadIkI tarAM pUjA karI hai tobhI pratyakSa mAlUma hotA hai kiM draupadIne 'namuththuNaM 'kahA hai. isavAste tisakI karI pUjA jina pratimA kI hI hai, aura bhadrA sArthavAhI ne 'namuththuNaM' nahIM kahA hai isavAste tinakI karI pUjA anya devakI hai| .. - * tathA.draupadIne 'namuththuNaM' jinapratimAke sanmukha kahA hai yaha bAta sUtra meM hai, aura jeThamala yaha bAta maMjUra karatA hai, paraMtu yaha . pratimA arihaMtakI nahIM aisA apanA kumata sthApana karaneke vAste likhatAhai ki "arihaMtake sivAya dUsaroMke pAsabhI namuththuNaM' kahA jAtA hai,gozAleke ziSya gozAleko namuththuNaM kahate the; tathA gozAle ke zrAvaka SaDAvazyaka karate the taba gozAle ko namuththuNaM kahatethe" yaha saba jhUTha hai, kyoMki namuththaNaM ke guNa kisI bhI anyadeva meM nahIM hai, aura na kisI anyadevake Age namuththuNaM kahA jAtA hai| tathA na kisI ne anyadeva ke Age namuththuNaM kahA hai| tobhI jeThamala nelikhA hai ki "arihaMta ke sivAya dusare (anyadevoM) ke pAsa bhI namuththuNaM kahA jAtAhai " to isa lekha se jeThamalane vItarAga devakI avajJA karI hai, kyoMki isa likhane se jeThamalane anyadeva aura vIta. rAga deva ko eka sarIkhe ThaharAyA hai,hA kaisI mUrkhatA!anyadeva aura, vItarAgajinameM akathanIya pharaka hai,apanAmata sthApana karane ke vAste tinakoeka sarIkhe ThaharAtA haiaura likhatAhai ki 'namuththaNa' arihaMta kesivAya anyadevoMke pAsabhI kahA jAtA hai, so yaha lekha jainazailI se sarvathA viparIta hai, jainamata ke kisI bhI zAstra meM arihaMta aura arihaMtakI pratimA sivAya anya devake Age namuththuNaM kahanA, yA
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5) kisIne kahA likhA nahIM hai| jeThamalane isa saMbaMdha jo joM dRSTAMta likhe haiM aura jo jo pATha likhe, tinameM arihaMta yA arihaMtakI pratimA ke sivAya kisI anyadeva ke Age kisIne namuththuNaM kahA hove aisA gaTha to hai hI nahI, paraMtu bhole lokoM ko phaMsAne aura apane kumata ko sthApana karana ke liye vinA hI prayojana sUtrapATha likhake pothI bar3I karI hai, isa se mAlUma hotA hai ki jeThamala mahAmithyA dRSTi aura mRSAvAdI thA aura usane draupadI kRta-arihaMta kI pratimAkI pUjAlopane ke vAste jitanIkuyuktiyAM likhI haiM so sarva ayukta aura mithyA hai // . . ... * tathA jeThamala jinapratimA ko avadhijinakI pratimA ThaharAne vAste kahatA hai ki "sUtra meM avadhijJAnI ko bhI jina kahA hai. isavAste -yaha pratimA avadhi jinakI saMbhava hotI hai" uttarasatra meM avadhi jina kahA hai so satya hai paraMtu 'namuthuNaM' kevalI arihaMta yA arihaMtakI pratimA sivAya anyakisI devatAke Agekahe kA kathana sUtrameM kisI jagA bhI nahIM hai, aura draupadI ne to 'namu. ththuNaM' kahA hai isavAste vo pratimA kevalI arihaMtakI hI thI, aura tisakI hI pUjA mahAsatI draupadI zrAvikA ne karI hai // . * phera jeThamala kahatA hai ki " arihaMtane dIkSA lI taba ghara kA tyAga kiyA hai isaliye tisakA ghara hove nahI" uttara-mAlUma hotA hai ki mUkhoM kA saradAra jeThamala itanA bhI nahIM samajhatA hai ki bhAvatIrthaMkara kA ghara nahIM hotA hai, paraMtu yaha to sthApanA tIrthakara kI bhakti nimitta niSpanna kiyA huA ghara hai, jaise satroM meM siddha pratimA kA Ayatana. yAni ghara arthAt siddhAyatana kahA hai taise hI yahabhI jina ghara hai,tathA sUtroMmeM devachaMdA-kahAhai, isavAste
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 ( v ) jeThamalakI saba kuyuktiyAM jhUThI haiN| tathA isa prasaMgameM jeThamalane vijaya cora kA adhikAra likha ke batAyA hai ki vijaya cora rAjagRhI nagarI meM praveza karane ke mArga, nikalane ke mArga, madyapAna karane kemakAna,vezyA ke makAna, coroM ke ThikAne,doM tIna tathA cAra rAste milane vAle makAna, nAga devatA ke, bhUta ke tathA yakSa ke maMdira itane ThikAne jAnatA hai aise satra meM kahA hai to rAjagRhI meM tIrthaMkara ke maMdira hoveM to kyoM na jAna"? uttara-prathama to yaha dRSTIta hI nirupayogI hai, paraMtu jaise mUrkha apanI murkhatAI dikhAye vinA nA rahe, taise jeThamalane bhI nirupayogI lekhase apanI pUrNa mUrkhatAI dikhAI hai| kyoMki yaha dRSTAMta bilakula tisake mata ko lagatA nahIM hai ,eka alpamatibAlA bhI samajha saktA hai, ki isa adhikAra meM cora ke rahane ke, chipaneke, praveza karane ke nikalane ke, jo jo ThikAne tathA raste haiM so savai vijayacoraM jAnatAthA aise kahA hai| satya hai kyoMki aise ThikAneM jAnatI na hove to corI karanI muzkila ho jAve, so jaise seTha zAhuMkAroM kI havelIyA, rAjyamaMdira, hastizAlA, azvazAlA, aura poSadhazAlA(upAzraya) vagairaha nahIM kahe haiM, aise hI jina mandirabhI nahIM kaheM haiM kyoMki aise ThikAne prAyaHcoroM ke rahane lAyaka nahIM hote haiN| isase ina ke jAnane kI usako koI prayojana nahIM thA; paraMtu isase yaha nahIM samajhanA ki usanagarI meM usa samaya jinamadira, upAzraya vagairaha nahIM the,paraMtu isa nagarI meM rahane vAle zrAvaka hamezA jina pratimAkI pUjA karate the, isavAste bahata jinamaMdira the aisA siddha hotA hai| kozika rojAne bhagavata ko vaMdanA karI tisakA pramANa
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ deke jeThamala aise. ThaharAtA hai ki" tisane, draupadI kI.taraha pUjA kyoM nahIM karI- ? :kyoMki pratimAse to bhagavAn adhika the" uttara-bhagavAn bhAva tIrthaMkara the, isavAste tinakI vaMdanA stuti vagairaha hI hotI hai, aura tinake samIpa satarAM prakArI pUjAmeM se vAjiMtrapUjA, gItapUjA, tathA nRtyapUjA vagairaha bhI hotI hai, cAmara hote haiM, ityAdi jitane prakAra kI bhakti bhAvatIrthaMkara kI karanI u. cita hai utanIhI hotI hai, aura jinapratimA sthApanA tIrthaMkara hai isa vAste tinakI satarAM prakAra Adi pUjA hotI hai,tathA bhAvatIrthakara ko namuththuNaM kahA jAtA hai tisa meM " ThANaM saMpAviuM kAme" aisA pATha hai arthAt siddhagati nAma sthAnakI prApti ke kAmI ho aise kahA jAtA hai aura sthApanA tIrthaMkara arthAt jinapratimA ke Age draupadI vagairahane jahAM jahAM.namuththuNaM kahA hai vahAM vahAM sUtra meM "ThANaM saMpattANAM" arthAt siddhagati nAma sthAnako prApta hue ho aise jinapratimA ko siddha ginA hai, isa apekSA se bhAvatIrthaMkara se bhI jina pratimA kI adhikatA hai,durmati DhUMr3hiye tisako utthApate haiM tisa se voha mahAmithyAtvI haiM aise siddha hotA hai| .... .., tathA 'jina' kisa kisa ko kahate haiM isa bAbata jeThamala ne zrIhemacaMdrAcArya kRta anekArthIya haimI nAmamAlA kA pramANa diyA hai,paraMtu yadi vaha graMtha tuma DhUMr3hiye mAnya karateho to usI graMthameM kahA hai ki-" caityaM jinauka stabimba caityo jinasabhAtaruH" so kyoM nahIM mAnate ho? tathA vali zabda kA artha bhI tisa hI nAmamAlI meM 'devaHpUjA' karA hai to voha bhI kyoM nahIM mAnate ho yadi ThIka ThIka mAnya karoMge to kisI bhI zabda ke artha meM koI bhI bAdhAna AvegI, daMdriye sArA graMtha mAnanA chor3a ke phakata eka zabda
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki jisa ke bahuta se arthahote hoveM tinameM se apane mana mAnA eka hI artha nikAla ke jahAM tahAM lagAnA cAhate haiM paraMtu aise hAtha paira mArane se khoTAmata sAcA hone kA nahIM hai| . : . tathA jeThamala aura tisake kumati DhUMDhiye kahate haiM, ki dropadIne vivAhake samaya niyANeke tIvra udayase patikI vAMchAse viSayArtha pUjA karI hai " uttara--are mUDho ! yadi patikI vAMchAse pUjA karIhotI,to pUjA karane samaya acchAkhUbasUrata patimAMganA cAhiye thA, paraMtu tisaneso to mAMgAhInahIM hai, usane to zakrastavana par3hA hai jisa meM " tinnANaM tArayANaM" arthAt Apatareho mujha ko tAro ityAdi padoM karake zuddha bhAvanA se mokSa mAMgA hai; paraMtu jaise mithyAtvI yogya pati pAUMgI,to tuma Age yAga bhoga karUMgI ityAdi stutimeM kahatI haiM, taise usane nahIM kahA hai, isavAste phakata apane kumata ko sthApana karane vAste aisI samyagdRSTinI zrAvikA ke zirakhoTA kalaMka car3hAte ho so tumako saMsAra vadhAnekA hetu hai; aura isatarAM mahAsati draupadIke zira aNahoyA kalaMka car3hAne se tathA usa samyaktavati zrAvikAke avarNavAda bolaneseM tuma bar3ebhArI duHkha ke bhAgA hoge, jaise tisa mahAsati draupadI ko ati duHkha diyA, bharI sabhA ke bIca nirlajja hoke tisa kI lajjA lene kI manasA karI, ityAdianeka prakArakA tisake Upara julama karA jisase kauravoM kA saha kuTuMba nAza huA; kaiyAzcika bhI usa mUjaba karanese apane eka so bhAiyoM ke mRtyukA hetu huA; padmottara rAjAne tisa ko kudRSTise haraNa kiyA jisase AkhIra tisako tisake zaraNe jAnA par3A aura tabahI vo baMdhanase mukta huA,taise tumabhI usa mahAsatI ke avarNavAda bolane se isa bhavameM to. jainabAhya hueho, itanAhI nahIM
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu parabhava meM anaMta bhava rulane rUpa zikSAke pAtra hovoge isameM kucha hI saMdeha nahIM hai, isavAste kucha samajho aura pApake kuyemeM na DUba maro, kiMtu kumatako tyAgake sumatakoM aMgIkAra kro| : "arihaMtakA saMghadyA strI nahIM karatI hai to pratimAkA saMghadyA. strI kaise kare" tisakA uttara-pratimA jo hai so sthApanArUpa hai isa vAste tisake strI saMgha meM kuchabhI doSa nahIM hai, kyoMki vo koI bhAva arihaMta nahIM hai kiMtu arihaMtakI pratimA hai, yadi jeThamala sthApanA aura bhAva donoMko eka sarIkhehI mAnatA hai to sUtroM meM sonA; rUyA, strI, napuMsakAdi aneka vastu likhI haiM; aura sUtroM meM jo akSara haiM ve sarva sonA rUpA strI. napuMsakAdi qI sthApanA hai; isaliye inake vAMcane se to kisI bhI DhUMDhaka DhUMDhakanI kaoN. zIla mahAvata rahegA nahIM, tathA devaloka kI mUrtiyAM; aura naraka ke citra, vagairaha DhUMDhakoM ke sAdhu,tathA sAdhvI, apane pAsa rakhate haiM aura DhUMDhakoM ko pratibodha karana vAste dikhAte haiM, una.. citroM meM devAMganAoM ke svarUpa, zAlibhadrakA, dhannekA tathA tina kI striyoM vagairaha ke citrAma bhI hote haiM ; isa vAste jaise una citroM meM strI tathA puruSapaNe kI sthApanA hai taise hI jinapratimA bhI arihaMtakI sthApanA hai, sthApanA ko strIkA saMghaTTA honA na cAhiye aise jo jeThamala aura tisake kumati DhUMDhaka mAnate haiM to pUrvokta kAryoM se. DhUMDhakoM ke sAdhu sAdhvIyoM kA zIlavata (brahmacarya ) kaise rahegA.? so vicAra karanA hai| aura jeThamalane likhA hai ki gautamAdika muni tathA aanN| sohanalAla, gaiMDerAya, pArvatI, vagairaha kA phoTo paMjAba ke DhUMDhiye apane pAsarakhata *sase to . sohanatA pArvatI vagairahake brahmacarya kA phakA bhI na rahA hogA !!!
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAdaka zrAvaka prabhuse dUra baiThe paraMtu prabhuko sparza karanA na pAye", uttara-murkha jeThamala itanA bhI nahIM samajhatA ki bahuta logoMke samakSa dharma dezanAzravaNa karane ko baiThanA maryAdA pUrvaka hI hotA hai, paraMtu so isameM jeThamala kI bhUla nahIM hai, kyoMki DhUMDhiye maryAdA ke bAhira hI haiM; isavAste yaha nahIM kahA jA sakatA hai ki gautamAdiprabhu ko sparza nahIM karate the aura tinako sparza karane kI AjJAhI nahIM thI kyoMki zrIupAsakadazAMga sUtra meM AnaMda zrAvakane gautamasvAmIke caraNa kamalako sparza kiyekA adhikAra hai, aura tama DhUMDhiye puruSoMkA saMghaTTA bhI karanA varjate ho to usakAzAstrokta kAraNa dikhAo? tathA tuma jo puruSoM kA saMghaTTA karate ho sotyAga do, / tathA jeThamalane likhA hai ki "pAMca abhigama meM sacittavasta tyAgake jAnA likhA hai" so satya hai, paraMtu yaha sacitta vastu apane zarIra ke bhogakI tyAganIkahI hai, pUjAkI sAmagrI tyAganI nahIM likhI hai kyoMki zrInaMdisUtra, anuyoga dvArasUtra, tathA upAsakadazAMga sUtra meM kahA hai ki tInalokavAsI jIva " mahiya pUiya" arthAt phUloMse bhagavAnkI pUjA karate haiN,| jeThamala likhatA hai ki "abhogI devakI pUjA bhogIdevakI taraha karate haiM" uttara-bhagavAn abhogI the to kyA AhAra nahIM karate the ? pAnI nahIM pIte the ? baiThate nahIM the ?ityAdi kArya karate the,yA nahIM ? karate hI the.paraMtu tinakA yaha karanA nirjarAkA hetu hai, aura dUsare ajJAnIyoM kA karanA karma baMdhanakA hetu hai, tathA prabhu jaba - * DhUMDhiye zrAvaka, zrAvikA, apane guru guraNI ke caraNoM kohAtha lagAke vadanA karate sobhI jeThamalakI akala majiva prAjJA bAhira aura beprakala mAlUma hote haiN|
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ (147) sAkSAt vicarate the taba tinakI sevA, pUjA, devatA AdikoMne karI hai so bhogIkI taraha yA abhogIkI taraha so vicAra lenA ? prabhu ko cAmara hotethe, prabhu ratna jaDita siMhAsanoM para birAjane the, prabhu ke samavasaraNa meM jalathalake paidA bhaye phuloM kI gor3e pramANa devate vRSTi karate the, devate tathA devAMganA bhagavaMta ke samIpa aneka prakAra ke nATaka tathA gIta gAna karate the; isavAste pyAre DhUMDhiyoM ! vicAra karo ki yaha bhakti bhogI devakI nahIM thI kiMtu vItarAgadeva kI thI aura usa bhakti ke karane vAle mahApuNyarAzi baMdhanake vAste hI isa rIti se bhakti karate the aura vaisehI Aja bhI hotI hai pyAre DhUMDhiyo ! tuma bhogI abhogI kI bhakti judI judI ThaharAte ho paraMtu jisa rIti se abhogI kI bhakti, vaMdanA, namaskArAdi hotI hai tisa hI rIti se bhogI rAjA pramukha kI bhI karane meM AtI hai, jaba rAjA Ave taba khar3A honA paDatA hai, Adara satkAra diyA jAtA hai ityAdi bahuta prakAra kI bhakti abhogIkI taraha hI honI hai aura tisahI rIti se tumabhI apane RSi-sAdhuoM kI bhakti karate ho to ve tumAre rikha bhogI haiM ki abhogI ? se vicAra lenA ! phera jeThamala likhanA hai ki "jaise pitA ko bhUla lagane se putrakA bhakSaNa kare yaha ayukta karma hai taisa tIrthaMkara ke putra samAne SaT kAya ke jIvoM ko tIthakara kI bhakti nimitta haNate ho sAbhI ayukta hai " uttara - tIrthaMkara bhagavana apane mukhase aise nahIM kahate haiM ki mujhako vaMdanA, namaskAra karo, snAna karAo, aura merI pUjA karo, isaMvAste ve to SaT kAyA ke rakSaka hI haiM, paraMtu gaNadhara mahArAjA kI batAI zAstrokta vidhi mUjiva sevakajana tinakI bhakti karate haiM to AjJAyukta kArya meM jo hiMsA hai so svarUpase hiMsA hai, paraMtu anubaMdha se
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayA hai. aise sUtroMmeM kahA hai, isaMvAMste so kArya kadApi ayukta nahIM kahAjAtA hai tathA hama tumako pUchate haiM ki tumAre rikha-sAdhu,tathA sAdhvI,trividha trividhajIva hiMsAkA paJcakkhANa karake nadIyAM utarate hai, gocarI karake leAte haiM, AhAra, nihAra, vihArAdi aneka kArya karate haiM jinameM prAyaH SaTakAyA kI hiMsA hotI hai to ve tumAre sAdhu sAdhvI SarTa kAyA ke rakSaka haiM ki bhakSaka haiM ? so vicArake dekho! jeThamalake likhane mUjiva aura zAstrokta rIti anusAra vicAra karane se tumAre sAdhu sAdhvI jinAjJA ke utthApaka honese paTa kAyAkai rakSaka to nahIM hai paraMtu bhakSaka hI haiM aise mAlUma hotA hai aura usase ve saMsAra meM salanevAle haiM aisA bhI nizcaya hotA hai| praznake aMtameM murkha ziromaNi jeThamala ne oghaniyukti kI TIkAkA pATha likhA hai so bilakula jhUThA hai, kyoMki jeThamala ke likhe pATha meM se eka bhI vAkya audhaniyukti kI TIkA meM nahIM, hai jeThamalako yaha likhanA aisA hai ki jaise koI svecchA se likhadeve ki "jeThamala DhUMDhaka kisAnIca kula meM paidA huA thA isaMvAste jina pratimA kA nidakathA aisA prAcIna DhUMDhaka niyukti meM likhA hai" ||iti // (20) sUryAbhane tathA vijayapolIe ne jinapratimA pUjI hai vIzameM praznottara meM jeThamalane sUryAbha devatA aura vijaya .... * svarUpase jinameM hiMsA, aura anubadha se dayA, aise aneka kArya karane kIsAdhu sAdhvIyoMko zAstrI meM prAjJA dI hai, dekho zrI pAcArAMga, ThANAMga, uttarAdhyayana, dezavaikAlika pramukha jaina zAstra tathA pATha prakArakI dayAkAsvarUpa bhASA meM dekhanA hove to dekho zrI jaina tatvAdarzakA saptama pricched| '
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ove) polIekI karI jina pratimAkI pUjAkA niSedha karane vAste aneka kayuktiyAM karI haiM tina sarvakA pratyuttara anukrama se likhate haiN| (1) AdimeM sUryAbha devatAne zrImahAvIra svAmI ko Amala kelpA nagarI ke bAhira aMvasAla vana' meM dekhA taba saMnmukha jAke namuththuNaM kahA tisameM sUtrakArane " ThANasaMpattANaM" taka pATha likhA hai isavAste jeThamala pichale pada kalpita ThaharAtA hai,paraMtuyahajeThamala kA likhanA mithyAhai, kyoMki veda kalpita nahIM hai kiMtu zAstrokta hai isa bAbata 11 meM praznottara meM khulAsA likha Ae haiN| ... , (2) pIche sUryAbhane kahA ki prabhuko vaMdanA namaskAra karanekA mahAphala hai, isa prasaMgameM jeThamalane josUtrapAThalikhA hai so saMpUrNa nahIM hai, kyoMki tisa sUtrapATha ke pichale padoM meM devatA saMbaMdhI caityakI taraha bhagavaMtakI paryupAsanA karUMgA aise suryAbhane kahA hai, satyAsatya ke nirNaya vAste vo sUtrapATha, zrIrAyapaseNI sUtra.se. artha sahita likhate haiM,- yataH shriiraajprshniiysuutre-|| .. .. - : taM mahAphalaM khala tahAruvANaM arahaMtANaM bhaga: vaMtANaM nAmagoyassavisavaNayAe ki maMga paNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaMDipacchaNapajjavAsaNayAe egassavi Ayariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe taM gacchAmiNaM samaNaM bhagavaM mahAvoraMvaMdAmi namasAmi sakkAramisammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceyaM pajjuvA na . . . . 1C
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmi eyaM me peccA hiyAeM suhAe khamAe nissesAe aNugAmiyattAe bhvissi|| .. artha--nizcaya tisakA mahAphala hai, kisakA so kahate haiM, tathArUpa arihaMta bhagavaMta ke nAma gotrake bhI sunane kA paraMtu tisakA to kyAhI kahanA?-jo sanmukha jAnA vaMdanA karanI namaskAra karanA, pratipRcchA karanI, paryupAsanAsevA karanI, ekabhI Arya (zreSTha) dhArmika vacana kA sunanA isakA to mahAphala hovehI aura vipula arthakAgrahaNa karanA tisake phalakA to kyAhI kahanA isa vAste meM jAU, zramaNa bhagavaMta mahAvIrako vaMdanA karUM namaskAra karU,satkAra karUM,sanmAnakarUM,kalyANakArI maMgalakArI devasaMbaMdhi caitya (jina pratimA) tisakI taraha sevAkarUM,yaha mujhako parabhavameM hitakArI, sukhaMke vAste, kSemake vAste, niH zreyas jo mokSa tisake vAste,aura anugamana karanevAlA arthAt paraMparAse zubhAnubaMdhi-bhava bhaMva meM sAtha jAne vAlA hogA // pUrvokta pATha meM devake caityakI taraha sevA karU aise kahA isa se 'sthApanA jina aura bhAvajina' ina donoM kI pUjA pramukha kA samAna phala sUtrakArane batalAyA hai| jeThamala kahatA hai ki " vaMdanA vagairaha kA moTA lAbha kahA paraMtu nATaka kA moTA (bar3A)lAbha suryAbhaneciMtavana nahIM kiyA, isa bAste nATaka bhagavaMtakI AjJAkA kartavya mAluma nahIM hotA hai" uttara-jeThamalakA yaha likhanA asatya hai, kyoMki nATaka karanA arihaMta bhagavaMta kI bhAvapUjAmeM hai aura tisakA to zAstrakAroM ne anaMta phala kahA hai, isavAste so jinAjJAkA hI kartavya hai, .
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15); mamadomAlAmA zrInaMdisUtrameM bhI aise hI kahA hai, aura suryAbhane bhI bar3A lAbha citavana karake hI prabhuke pAsa nATaka kiyA hai| (3) "pecA" zabdakA artha parabhava hai aisA jeThamalane siddha kiyA hai so ThIka hai isa vAste isameM koI vivAda nahIM hai| (4) saryAbhane apane sevaka devatA ko kahA yaha bAta jeThamala ne, adhUrI likhI hai, isavAste zrIrAyapaseNI sUtrAnusAra yahAM vistAra se likhate haiN| suryAbha devatAne apane sevaka devatA ko bulA kara kahA ki he devAnu priya ! tuma AmalakalpA nagarImeM aMbasAla vanameM jahAM zrI mahAvIra bhagavaMta samavasare haiM tahAM jAo jAke bhagavaMta ko vaMdanA namaskAra karo, tumArA nAma gotra kaha ke sunAo, pIche bhagavaMta ke samIpa eka yojana pramANa jagaha pavana karake tRNa, patra, kASTha, kaMDe, kAMkare (ror3e ) aura azuci vagairaha se rahita (sApha) karo, karake gaMdhodaka kI vRSTi karo, jisa se sarva raja zAMta hojAce arthAt baiTha jAve, uDe. nahIM ; pIche jala thala ke paidA bhaye phUloM kI vRSTi, daMDI nIce aura pAMkhaDI Upara rahe taise jAnu (gor3e)pramANa karo karake aneka prakArakI sugaMdhI vastuoM se dhUpa karo yAvat devatAoMke abhigamana karane yogya (Ane lAyaka) kro|| - suryAbha devatAkA aisA Adeza aMgIkAra karake Abhiyogika devatA vaikriyasamudghAta kare, karake bhagavaMtake samIpa Ave, Ayake vaMdanA namaskAra karake kahe ki hama suryAbha ke sevaka haiM aura tisake. Adezase devake caityakI taraha ApakI paryupAsanA kareMge aise vacana sunake bhagavaMta ne kahA yataH zrIrAjapraznIyasUtreporANameyaM devA jIyameyaM devA kiyameyaM devA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( * 152 ) J 'kara NijjameyaM devA AcInnameyaM devA ambha gunnAya meyaM devA // # } artha - ciraMtana devatAyoMne yaha kArya kiyA hai hai devatAoM ke pyAre ! tumArA yaha AcAra hai tumArA yaha karttavya hai, tumArI yaha karaNI hai, tuma ko yaha AcArane, yogya hai aura maiMne tathA sarva: tIrthaMkaroM ne bhI AjJA dI hai| isa mUjiba bhagavaMtA ke kaha pIche ve Abhiyogika devate prabhuko vaMdanA namaskAra karake pUrvokta, sarva kArya karate bhaye,isa pATha meM jeThamala kahatA hai ki" suryAbhane devatA ke abhi gamana karane yogya karo aise kahA paraMtu aise nahIM kahAki bhagavaMta ke rahane yogya karo" tisakA uttara- devatAka Ane yogya karo aise kahA tisakA kAraNa yaha hai ki devatAke abhigamana karane kI jagaha ati suMdarahotI hai manuSyaloka meM taisI bhUmi nahIM hotI hai isavAste suryAbha kA vacanato bhUmi kA vizeSaNa rUpa hai aura tisa meM bhagavaMta kA hI bahumAna aura bhakti hai aise samajhanA * // ise Ha -- 1 (5) " jalaya thalaya " ina donoM zabdo kA artha jalake paidA bhaye aura thala ke paidA bhaye aisA hai jisako phirAne ke vAste - jeThamala kahatA hai ki "suryAbhaka sevakane puSpakI vRSTi karI vahAM (puraphavaddalaM viubvai) arthAt phUlakA bAdala vikurve aise kahA hai isavAste ve phala vaikiya Thaharate haiM aura usase acitabhI haiM " yaha kahanA jeThamalakA mithyA hai, kyoMki phuloMkI vRSTi yogya vAdala vikurvana: yahAM to devatAke yogya kahA, paraMtu cautIsa atizaya meM, jo sugaMdha jaladRSTi, puSpa Ti F pAdika likhI hai so kisa ke vAste likhI hai ? jaga hRdaya netra kholake samavAyAMga sUtrake cautIsa meM samavAya meM cautIsa pratiyoM kA varNana dekho|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 153) karA hai paraMtu phUla vikurve nahIM haiM, isavAste ve phUla sacita hI haiM tathA jeThamala likhatA hai ki "devakRta vaikriya phUla hove to ve sacitta nahIM" sobhI jhUTha hai kyoMki devakRta vaikriya vastu devatA ke Atma pradeza saMyukta hotI hai isa vAste sacitahI hai, acita nahIM, tathA cautIsa atizaya meM puSpavRSTi kA atizaya hai so jeThamala "devakRta nahIM prabhu ke puNya ke prabhAva se hai " aise kahatA hai so jhUTha hai, kyoMki (34) atizaya meM ( 4 ) janma se (11) ghAtikarma ke kSayase aura (19) devakRta hai tisa meM puSpavRSTi kA atizaya devakRta meM kahA hai isamUjiba atizayakI bAta zrIsamavAyAMga sUtra meM prasiddha hai kitaneka DhUMDhIye isa jagaha 'jalayathalaya, inadonoM zabdoM kA artha 'jalathalake jaise phUla' kahate haiM paraMtu ina donoM zabdoMkA artha sarvazAstroMke tathA vyAkaraNa kI vyutpatti ke anusAra jala aura thala meM paidA hue hue aisA hI hotA hai jaise ' paMkaya ' paMka nAma kIcaDa tisameM jo utpanna huA hove so paMkaya (paMkaja) arthAt kamala aura ' tanaya ' tana nAma zarIra tisase utpanna huA hove so tanaya arthAt putra aise artha hote haiM; aise (tanuja, Atmaja aMDaya, poyaya, jarAuya ityAdi) bahuta zabda bhASA meM (aura zAstroM meM) Ate haiM tathA ' ja ' zabdakA arthabhI utpannahonA yahI hai, to bhI ajJAna DhUMDhIye apanA kumata sthApana karane vAste mana ghar3ata artha karate haiM paraMtu ve sarva mithyA haiM // , (6) jeThamala kahatA hai ki " bhagavaMtake samavasaraNa meM yadi sacita phUla hoveto seTha, zAhukAra, rAjA, senApati pramukhako pAMca abhigama kahe haiM tinameM sacinta bAhira rakhanA aura acitta aMdara lejAnA kahA hai so kaise milegA ?" tisakA uttara- sacitta vasta bAhira rakhanI kahA hai soapane upabhAgakI samajhanI, paraMtu pUjA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmaMtraNa karaneko jAve aura AmaMtraNa kare taba vodhanI nA na kahe arthAt mauna rahe to so AmaMtraNa maMjara kiyA ginA jAtA hai, taisehI prabhune nATaka karanekA niSedha nahIM kiyA maunarahe,to sobhI AjJA hI hai tathA nATaka karanAsoprabhukI sevAbhaktihai,yataH zrIrAyapaseNI sUtre ahaNNamaMte devANuppiyANaM bhattipuvvayaMgoya mAiNaM samaNANaM niggaMthANaM battisaibaI naTTa vihiM uvdNsmi|| artha-suryAbha ne kahA ki he bhagavan ! maiM ApakI bhakti pUrvaka gautamAdika zramaNa nigraMthoMko battIsa prakArakAnATaka dikhAU? isa mUjaba zrIrAyapaseNI sUtrake mUlapATha meM kahA hai, isavAste mAlUma hotA hai ki suryAbhako bhakti pradhAna hai aura bhaktikA phala zrIuttarAdhyayana sUtrake 29, meM adhyayana meM yAvat mokSapada prApti kahA hai, tathA nATaka ko jinarAjakI bhakti jaba cauthe guNaThANevAle suryAbha na mAnI hai to jeThamala kI kalpanA se kyA hosaktA hai ? kyoMki cauthe guNaThANase leke caudameM guNaThANe vAle takakI ekahI zraddhA hai jaba sarvasamyaktva dhAriyoMkI nATakameM bhaktikI zraddhAhai taba tosiddha hotA hai ki nATaka meM bhakti nahIM mAnane vAle DhUMDhaka jainamata se bAhira hai, tathA isa ThikAne sUtrapATha meM prabhukI bhakti pUrvaka aisekahA huA hai tobhI jeThamalane tisapAThako lopadiyA hai isase jeThamalakA kapaTa jAhira hotA hai| (13) jeThamala likhatA hai ki " nATaka karane meM prabhune nA na kahI tisakA kAraNa yaha hai ki suryAbha ke sAtha bahutase devatA haiM, tinake nija nija sthAna meM nATaka jude jude hote haiM isavAste
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15 ) sUryAbhake nATaka ko yadi bhagavaMta niSedha kareMto sarva ThikAne judejude nATaka hoveM aura tisase hiMsA vadha jAve" tisakA uttara-jeThamala kI yaha kalpanA bilakula jhUThI hai, jaba suryAbha prabhuke pAsa AyA taba kyA devaloka meM zUnyakAra thA ? aura samavasaraNa meM bAra meM devaloka takake devatA aura iMdrathe kyA unhoMne suryAbha jaisA nATaka nahIM dekhA thA ? jo vo dekhane vAste baiThe rahe, isavAste yahAM itanAhI samajhanekA hai ki iMdrAdika devate baiThate haiM so phakata bhagavaMtakI bhakti samajha ke hI baiThate haiM, tathA suryAbha devaloka meM nATayAraMbha baMda karake AyA hai aise bhI nahIM kahA hai isavAste jeThamalakA pUrvokta likhanA vyartha hai, aura isa para prazna bhI utpanna hotA hai ki jaba DhUMDhika rikha-sAdhu-vyAkhyAna vAMcate haiM tavaM vinA samajhe 'hAjIhA' 'tahata vacana'karane vAleDhUMDhiyetinake Age AbaiThate haiM,jabataka vovyAkhyAna 'vAMcate raheMge tabataka to ve sAre baiThe raheMge paraMtu jaba vo vyAkhyAna baMdakareMge taba striyeM jAke culhemeM Aga pAveMgI,rasoIpakAne lageMgI, pAnI bharane lagajAveMgI, aura AdamI jAke aneka prakAra ke chalakapaTa kareMge,jhUThaboleMge,harI sabajI leneko cale jAveMge, SaTakAya kA AraMbha kareMge, ityAdi aneka prakArake pApa karma kareMge, to vo sarva pApa vyAkhyAna baMda karane vAle rikhoM (sAdhuoM) ke zira ThahareM yA anyake ? jeThamalajI ke kathana mUjiba to vyAkhyAna baMda karane vAle rikhiyoM kehI zira ThaharatA hai! . (14) jeThamala likhatA hai ki "AnaMda kAmadeva pramukha zrAvakoM ne bhagavaMtake Age nATaka kyoM nahIM kiyA?" uttara-tinameM suryAbha jaisI nATaka karane kI adbhuta zakti nahIM thii| . (15) jeThamala likhatA hai ki "rAvaNane aSTApadaparvata Upara
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 158 ) jinapratimAke sanmukha nATaka karake tIrthaMkaragotra bAMdhA kahateho paraMtu zrIjJAtAsUtra meM bIsa sthAnaka ArAdhane se hI jIva tIrthaMkaragotra bAMdhatA hai aise kahA hai tisa meM nATaka karanese tIrthaMkaragotra bAMdhanekA to nahIM kathana hai"uttara-isalekhase mAlUma hotA hai ki jeThe ninhava ko jainadharma kI zaili kI aura sUtrArtha kI vilakula khabara nahIM thI, kyoMki vIsa sthAnaka meM prathama arihaMta pada hai aura rAvaNane nATaka kiyA so arihaMta kI pratimA ke Age hI kiyA hai, isavAste ___ rAvaNane arihaMtapada ArAdhake tIrthakaragotra upArjana kiyA hai| (16) jeThamala likhatA hai ki "suryAbha ke vimAnameM bAraha bolake devatA utpanna hote haiM aise suryAbhane prabhuko kiye 6 praznoM se ThaharatAhai isavAste jitane suryAbhavimAnameM devatehue tina sarvane jina pratimAkI pUjAkarI hai" uttara-jeThamala kA yaha lekha svamaMti kalpanA kA hai,kyoMki vo karaNIsamyagdRSTi devatA kI hai mithyAtvIkI nahIM zrIrAyapaseNIsUtra meM suryAbha ke sAmAnika devatA ne suryAbha ko pUrva aura pazcAt hitakArI vastu kahI hai vahAM kahA hai yataH annesiMcabahuNaM vaimANiyANaM devANaya devINaya accnnijjaao| arthAt anya dUsare bahuta devatA aura deviyoMke pUjA karane lAyaka hai, isase siddha hotA hai ki samyagdRSTikI yaha karaNI hai;yadi aise na hove to "savvesivemANiyANa" aise pATha hotA isavAste vicArake dekho|| (17) jeThamala kahatA hai ki "anaMte vijaya devatA hue tina meM samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoM hI prakArake the aura tina sarva ne siddhAyatana meM jinapUjA karI hai, paratu pratimA pUMjane se bhavya :
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya sarva jIva samyagdRSTi hue nahIM aura siddhi bhI nahIM paaye|" uttara-apanA matasatya ThaharAne vAlene sUtrameM kisIbhI mithyA dRSTi devatAne siddhAyatanameM jinapratimAkI pUjA karI aisA adhi. kAra hove to so likhake apanA pakSa dRr3ha karanA cAhiye / jeThamala ne aisA koI bhI sUtrapATha nahIM likhA hai kiMtu manaH kalpita bAteM likha ke pothI bharI hai,isavAstatisakA likhanA bilakula asatya hai, kyoMki kisI bhI sUtra meM isa matalabakA sUtrapATha nahIM hai| aura jeThamalane likhA hai ki " pratimA pUjane se koIabhavya samyagdRSTi na huA isavAste jinapratimA pUjanese phAyadA nahIM hai" uttara-abhavya ke jIva zuddha zraddhAyukta aMtaHkaraNa vinA anaMtIvAra gautamasvAmI sadRza cAritra pAlate haiM aura navameM greveyaka taka jAte haiM,,paraMtu samyagdRSTi nahIM hote haiM; aise sUtrakAroMkA kathana hai, isa vAste jeThamalake likhe mujiba to cAritra pAlane se bhI kisI DhUMDhaka ko kucha bhI phAyadA nahIM hogA // (18) pRSTha (102) meM jeThamalane siddhAyatana meM pratimA kI pUjA sarva devate karate haiM aise siddha karaneke vAste kitanIka kuyuktiyAM likhI haiM so sarva tisake prathamake lekhake sAtha milatI haiM to bhI bhole logoMko phaMsAne vAste vAraMvAra ekakI eka hI bAta likha ke nikamme patre kAle kare haiN| (19) jeThamala likhatA hai ki "sarva jIva anaMtIvAra vijaya polIe paNe upaje haiM tinhoMne pratimAkI pUjAkarI tathApianaMtebhava kyoM karane par3e ? kyoMki samyakttvavAn ko anaMte bhava hove nahIM aisA sUtrakA pramANa hai" uttara-samyaktvavAn ko anaMte bhava hove nahIM aise jeThamala mUDhamati likhatA hai so bilakula jaina zailise
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ viparIta aura asatya hai, aura " aisA sUtrakA pramANa hai" aise jo likhA hai so bhI jaise macchImArake pAsa machaliyAM phasAne vAste jAla, hotAhe taise bhole logoM ko kumArgameM DAlane kA yaha jAla hai kyoMki sUtroM meM to cArajJAnI, caudapUrvI, yathAkhyAtacAritrI, ekA'dazamaguNaThANevAle ko bhI anate bhava hove aise likhA hai to samyag dRSTiko hove isameM kyA Azcarya hai ? tathA samyakttva prAptike pIche utkRSTa arddhapudgala parAvartta saMsAra rahatA hai aura so anaMtAkAla hone se tisameM anaMte bhava ho sakate haiM * // . . .. (20) jeThamala likhatA hai ki "eka vakta rAjyAbhiSeka ke samaya pratimA pUjate haiM paraMtu pIche bhava paryata pratimA.nahIM pUjate haiM" uttara-suryAbhane pUrva aura pIche hitakArI kyA hai ? aise pUchA tathA pUrva aura pIche karane yogya kyA hai? aise bhI pUchA,jisake javAbameM tisa ke sAmAnika devatAne jinapratimAkI pUjA pUrva aura pIche.. hita: kArI aura karane yogya kahI jopATha zrIrAyapaseNI sUtra meM prasiddha hai| isavAste suryAbha devatAne jinapratimA kI pUjA nityakaraNI tathA sadA hitakArI jAnake hamezAM karI aise siddha hotA hai| . zrIjIvAbhigama sUtra meM likhA hai yata - sammadihissa aMtaraM sAtiyassa apajjavasiyassa Nasthi aMtaraM sAtiyassa sapajjavasiyasta jahaNNeNaM ato muhattaM ukkoseNaM aNaMta kAlaM jAva avaThThapognalapariyaha desUNaM // " zrI rAya pattaNI sUtra kA pATha yaha hai:* "taeMNaM tassa sariyAbhassa paMcavihAe pajjattie pajjattibhAvaM gayassasamANassaImayArUveabhasthieciMtie pathie maNogae saMkappe samuppajjitthA kiM me puvviM karaNijja kiM me pacchA karaNijjaM ki me
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) jeThA likhatA hai ki "saryAbhane dharma zAstra vAMce aise sUtroMmeM kahA hai so kuladharmake zAstra samajhane kyoMki jo dharmazAstra hove to mithyAtvI aura abhavya kyoM vAMce ? kaise saddahe ? aura jinavacana sacce kaise jAne ?" uttara-suryAbhane vAMce so pustaka dharmazAstra ke hI haiM aise sUtrakArake kathana se nirNaya hotA hai 'kula' zabda jeThene apane gharakA pAyA hai sUtra meM nahIM hai aura laukika meM bhI kulAcAra ke pustakoM ko dharmazAstra nahIM kahate haiM, dharmazAstra vAMcane kA adhikAra samyagdRSTi kA hI hai, kyoMki sarva devatA puvi seyaM kiMme pacchA seyaM kiMme puTviM pacchAvi hiyAe suhAe khamAe NissAe aNugAmittAe bhavissai taeNaM tassa sUriyAbhassa devasta sAmANiyaparisovavaNNagA devA sariyAbhasta devassa imeyArUva mapbhatthiyaMjAva samuppaNNaM samabhijANittAjeNeva sUriyAbhe devateNeva uvAgacchai uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayala pariggahiyaM sirasAvattaM matthaeaMjaliM kaha jaeNavijaeNaMbaddhAveMtirattA evaMvayAsI evaMkhalu devANuppiyANaM sUriyAbhe vimANa siddhAyayaNe asayaMjiNapaDimANaM jiNusseha pamANamettANaM sapiNakhittaM ciThati sabhAeNaM suhammAe mANavae ceie khaMbhevairAmae golavadR samuggaebahUojiNa sakahAo saNikhittAo citi tAoNaM devANuppiyANaM aNNesiMca vahaNaM vemANiyANaM devANaya devINaya accaNijjAo jAva vaMdaNijjAo NamaMsaNijjAo pUyaNijjAo sammANaNijjAo kallANaM maMgalaM devayaMceiyaM pajjuvAsaNijjAo taM eyaNaM devANappiyANaM puvviM karaNijja eyaNaM devANappiyANaM pacchAkaraNijjaM eyaNaM devANuppiyANaM pubbiM seyaM eyaNaM devaNuppiyANaM pacchA seyaM eyaNaM devANuppiyANaM puviM pacchAvi hiyAe suhAe-khamAe NissesAe aNugAmittAebhavissaI"
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1) isameM jeThamalane "sAdhuko pAMca prakArake rajoharaNa rakhane zAstra meM kahe haiM tinameM morapIchI kA rajoharaNa nahIM kahA hai" aise likhA hai, paraMtu tisakA isake sAtha koI bhI saMbaMdha nahIM hai| kyoMki morapIchI prabhukA koI upagaraNa nahIM hai, soto jinapratimA ke Uparase bArIka jIvoMkI rakSAke nimitta tathA raja pramukha pramArjane ke vAste bhakti kAraka zrAvakoM ko rakhane kI hai // (5) saryAbhane pratimAko vastra pahirAye isa bAbata jeThamala likhatA hai ki "bhagavaMta to acela haiM isavAste tina ko vastra hone nahIM cAhiye" yaha likhanA bilakula mithyA hai kyoMki sUtra meM vAvIsa tIrthaMkaroM ko yAvat nirvANa prAptahue tahAMtaka sacela kahA hai aura vastra pahirAnekA khulAsA draupadIke adhikArameM likhA gayA hai| (6) prabhuko gehane na hove isa bAvata "AbharaNa pahirAye so jude aura car3hAye so jude" aise jeThamala kahatA hai, paraMtu so asatya hai; kyoMki sUtra meM "AbharaNArohaNaM " aisA eka hI pATha hai, aura AbharaNa pahirAne to prabhukI bhakti nimitta hI hai| . (7) strIke saMgha bAbatakA, pratyuttara draupadIke adhikAra meM likha Ae haiN| (8) "siddhAyatana meM jinapratimAke Age dhUpa dhukhAyA aura sAkSAt bhagavaMtake Age na dhukhAyA" aise jeThamala likhatA hai paraMtu so jhUTha hai; kyoMki prabhuke sanmukha bhI suryAbha kI AjJA se tisa ke Abhiyogika devatAoM ne aneka sugaMdhI dravyoM karI saMyukta dhUpa dhukhAyA hai aise zrIrAyapaseNI sUtra meM kahA hai| ...(25) jeThamala kahatA hai ki "sarva bhogameM strI pradhAna hai, isavAste strI kyoM prabhuko nahIM car3hAte ho?" maMdamati jeThamala
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (us")' kA yaha likhanA mahA aviveka kA hai, kyoMki jinapratimA kIbhakti jaise ucita hove taise hotI hai, anucita nahIM hotI hai ; paraMtu sarva bhogameM strI pradhAna hai aisAjo DhUMDhiye mAnate haiM to tinake beakala zrAvaka azana,pAna,khAdima, svAdima pramukha padArthoM se apane guruoM kI bhakti karate haiM paraMtu tinameM se kitaneka DhUMDhiyoM ne apanI kanyA apane rikha-sAdhuoM ke Age dharI haiM aura viharAI haiM to dikhAnA cAhiye ! jeThamalake likhe mUjivatoM aise jarUra honA cAhiye !!! tathA murkha ziromaNi jeThe ke pUrvokta lekhase aise bhI nizcaya hotA hai ki tisajeTheke hRdayase strI kI lAlasA miTI nahIM thI isIvAste usane sarva bhogameM strI ko pradhAna mAnA hai isabAta kA sabUta DhUMDhaka paTTAvalimeM likhAgayA hai| " (26) jeThamala likhatA hai ki "caitya, devatA ke parigraha meM ginA hai to parigrahako pUje kyA lAbhahove ?" uttara-sUtrakArane sAdhuke zarIra kobhI parigraha meM ginA hai to gaNadhara mahArAjako tathA muniyoMko vaMdanA namaskAra karanese tathA tinakI sevA bhakti karane se jeThamalake kahane mUjibato kucha bhIlAbha na honA cAhiye aura sUtra meM to bar3AbhArI lAbha batAyA hai, isavAste tisakA likhanA mithyA hai,kyoMki jisako apekSA kA jJAna na hove tisako jainazAstra samajhane vahuta muzakila haiM, aura isIvAste caityako devatA ke parigraha meM ginA hai tisakI apekSA jeThamalake samajhane meM nahIM AI hai isa taraha apekSA samajhe vinA sUtrapAThake viparIta artha karake bhole logoM ko phaMsAte haiM isIvAste tinako zAstrakAra ninhava kahate haiM / (27) namuththuNaM kI bAbata jeThamalane jo kuyukti likhIha aura tIna bheda dikhAye haiM so bilakula khoTahaiM,kyoMki isa prakArake tIna
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ (. 168 ) bheda kisI jagaha nahIM kaha haiM, tathA kisI bhI mithyAdRSTine kisI bhI anya devake Age namuththuNaM par3hA aisebhI sUtrameM nahIM kahA hai, kyoMki namuththuNaM meM kahe guNa sivAya tIrthaMkara mahArAja ke anya kisI meM nahIM haiM, isavAste namuththuNaM kahanA so samyagdRSTikI hI karaNI hai aise mAlUma hotA hai| 7 (28) jeThamala kahatA hai ki-"kisI devatAne sAkSAt kevalI bhagavaMtako namuththuNaM nahIM kahA hai." so asatya hai, suryAbha devatAne vIra prabhuko namuththuNaM kahA hai aise zrIrAyapaseNIsUtrameM prakaTa pATha hai| ... - (29)jeThamala jIta AcAra ThaharAke devato kI karaNI nikAla detA hai paraMtu areDhUMDhiye ! kyA devatA kI karaNI se puNya pApakA baMdha nahIM hotA hai ? jo kahoge hotA hai to suryAbhane pUrvokta rItise zrIvIra prabhu kI bhakti karI usase tisako puNyakA baMdha huA yA pApa kA? jo kahoge ki puNya yA pApa kisI kA bhI baMdha nahIM hotA hai to jIva samayamAtra yAvat sAtakarma bAMdhe vinAnahIM rahe aise sUtrameM kahA hai so kaise milAoge ? paraMtu samajhanekA to itanAhI hai,ki suryAbha tathA anyadevatejo pUrvokta prakAra jinezvara bhagavaMta kIbhakti karate haiM,so mahApuNya rAzi saMpAdana karate haiM, kyoMki tIrthaMkara bhagavaMtakI isa kArya meM AjJA hai| (30) jeThamala "pubbiM pacchA" kA artha isa loka saMbaMdhI ThaharAtA hai aura "peccA"zabdakA artha paraloka ThaharAtA hai so jeThamala kI mUr3hatA hai, kyoMki 'pubdhi pacchA'kA artha pUrva janma' aura 'agalA janma' aisA hotA hai; 'peccA' aura 'pacchA' paryAyI zabda hai, ina donoMkA ekahI artha hai jeThe ne khoTA artha likhA hai isase nizcaya hotA hai ki jeThamalako zabdArtha kI samajha hI nahIM thI, zrI AcA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ( 6 ) rAMga sUtra meM kahA hai ki " jasla nathi puTviM pacchA majjhe tassa kausiyA" arthAt jisako pUrva bhava aura pazcAt arthAt agale bhavameM kucha nahIM hai tisako madhyameM bhI kahAMse hove? tAtparya jisa ko pUrva tathA pazcAt hai tisako madhyameM bhI avazya hai, isavAste suryAbha kI karI jinapUjA tisako trikAla hitakAriNI hai, aise zrIrAyapasaNI sUtrake pAThakA artha hotA hai| aura zrI uttarAdhyayana sUtra meM mRgAputrake saMbaMdha meM kahA hai ki:ammattAya mae bhogA bhattA visaphalovamA // pacchA kaDuavivAgA aNubaMdha duhAvahA // 1 // artha-he mAtA pitA ? maiMne viSa phala kI upamA vAle bhoga bhoge haiM, jo bhoga kaise haiM ? 'pacchA' arthAt agale janma meM kar3avA hai phala jinakA aura paraMparAse duHkha ke denevAle aise haiN| isa sUtra pAThameM bhI 'pacchA' zabda kA artha parabhava hI hotA hai| kiM bahunA // (31) jeThamala suryAbhake pAThameM batAye jina pUjAke phala kI vAvata "nissesAe"arthAt mokSake vAste aisA zabda hai tisa zabda kA artha phirAne vAste bhagavatIsUtrameM se jalate gharase dhana nikAlane kA tathA varamI phoMDake dravya nikAlanekA adhikAra dikhAtA hai, aura kahatA hai ki "isa saMbaMdha bhI" (nissesAe ) aisA pada hai isavAste jo isapadakA artha 'mokSArthe' aisA hove to dhana nikAlane se mokSa kaise hove ? tisakA uttara-dhanase supAtrameM dAnadeve, jina, maMdira, jinapratimA banavAve, sAtoM kSetroM meM, tIrthayAtrA meM, dayAmeM tathA dAnameM dhana kharace to usase yAvat mokSaprApta hove isavAste sUtra meM jahA~ jahAM "nissesAe " zabda hai tahAM tahAM tisa zabdakA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha mokSa ke vAste aisA hI hotA hai aura so zabda jina pratimA ke pUjane ke phala meM bhI hai to phakata eka mUDhamatijeThamalake kahane se mahAbuddhimAn pUrvAcArya kRta zAstrArtha kadApi phira nahIM sakatA hai* . (32) jeThamala ninhavane oghaniyukti kI TIkA kA pATha likhA hai so bhI asatya hai,kyoMki aisA pATha oghaniyuktimeM tathA tisakI TIkAmeM kisI jagaha bhI nahIM hai| yaha likhanA jeThamalakA aisA hai ki jaise koI svecchAse likha deve ki "muMha baMdhoM kA paMtha kisI camAra kA calAyA huAhai kyoMki inakAkitanAka AMcAra vyavahAra camAroMse bhI burA hai aisA kathana prAcIna DhUMDhakaniyuktimeM hai" (33) isa praznottara meM Adi se aMta taka jeThamala ne saryAbha jaise samyagdRSTi devatAkI aura tisa kI zubha kriyA kI niMdA karI hai,paraMtu zrIThANAMga sUtrake pAMcameM ThANe meM kahA hai ki pAMca prakAra se jIva durlabha bodhi hove arthAt pAMca kAma karane se jIvoM ko janmAMtara meM dharmakI prApti durlabha hove yataHpaMcahiM ThANe hiM jIvA TullahabohiyattAe kmmNpkreNtiaatNjhaa|arihNtaannNavgnnN vaya ___*jo DhUMDhiye "nisse sAe" zabda kA artha mokSake vAste aisA nahIM mAnate haiM to zrIrAyapaseNIsatrame parihaMta bhagavaMtako vaMdanA namaskAra karane kA phala suryAbhane ciMtana kiyA vahAM bhI "nissesAe" zabda hai jo pATha isI praznottara kI AdimeM likhA bhI hai, aura anya zAstroM meM bhI hai to dadiyoM ke mAne majiba to parista bhagavaMtako vaMdanA namaskArakA phala bhI mokSa na hogaa| kyoMki vahA bhI nissesAe' phala likhA hai| isa bhArate siddha hotA hai ki jinapratimAke sAtha hI daDhiyo kA reSa hai aura isIse partha kA panartha karate haiM,paraMtu yaha inakA udyama apane hAthoM se apanA muMha kAlA karane sarIkhA hai|
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) mANe 1 arihaMtapaNNattassa dhammassa avagaNaM vayamANe2 Ayariya uvajhAyANaM avagaNaM vaya mANe 3 cAuvaraNassa saMghassa avagaNaM vayamANe 4 vivikkatavabaMbhacerANaM devANaM avagaNaM vayamANe 5 // Uparake sUtrapATha ke pAMca meM bolameM samyagdRSTi devatAke ava. rNavAda bolane se durlabha bodhi hove aise kahA hai isavAste are TraeNDiyo ! yAda rakhanA ki samyagdRSTi devatA ke avarNavAda bolane se mahA nIcagati ke pAtra hovoge aura janmAMtara meM dharma prApti durlabha hogii|| iti // (21) devatAjinezvara kI dADhA pUjate haiN| ekavIsameM praznottara meM suryAbha devatA tathA vijaya poliyA pramukhoM ne jinadAr3hA pUjI haiM tisakA niSedha karane vAste jeThamala ne kitanIka kuyuktiyAM likhI haiM, paraMtu tinameM se bahuta kuyuktiyoM ke pratyuttara vIsameM praznottara meM likhe gaye haiM,bAkI zeSa kuyuktiyoM ke uttara likhate haiM / zrIbhagavatI sUtrake dazameM zataka ke pAMca meM uddeze meM kahA hai ki :pabhUNamaMte camare asuriMde asurakumArarAyA camara caMcAe rAyahANie sabhAe suhammAe camaraMsi siMhAsaNaMsi tuDiyaNaM saddhiM divAI bhoga
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17 ) "cAra iMdra cAra dAdA leve, pIche kitaneka devate aMgopAMgake asthi pramukha lete haiM,tinameM kitaneka jinabhakti jAnake lete haiM, aura kitaH neka dharma jAnake lete haiM" isavAste jeThamalakA likhanA mithyA hai, zrIjaMbUdvIpa pannattI kA pATha yaha hai : keI jiNabhattie keI jIyamayaMtikaTTa kaI dhammottikaTTa girahaMti // jeThamala likhatA hai,ki"dAdA lenekA adhikAra to cAra iMdroMkA he aura dAr3hAkI pUjAtobahuta devate karate haiM aise kahA hai, isavAste zAzvate pudgala dAr3hA ke AkAra pariNamate haiM" tisakA uttara-eka palyopama kAlameM asaMkhyAte tIrthaMkaroM kA nirvANa hotA hai isavAste sarva sudharmA sabhAoM meM jina dAr3hA hosaktI haiM, aura mahA videha ke tIrthaMkaroM kI dAr3hA sarva iMdra aura vimAna,bhuvana, nagarAdhipatyAdika lete haiM, paraMtu bharatakhaMDa kI tareM cAra hI iMdra leveM yaha maryAdA nahIM hai tathA zrI jaMbUdvIpapannatti sUtra kI vRtti meM zrI zAMticaMdro pAdhyAyajI ne " jinasakkAhA" zabda karake " jinAsthIni" arthAt jinezvara ke asthi kahe haiM tathA tisahI sUtra meM cAraiMdroM ke sivAya anya bahute devatA jinezvara ke dAMta, hADa pramukha asthi lete haiM aisA adhikAra hai, isavAste jeThamala kI karI kuyaktiyAM khoTI haiM aura jeThamala dAdAkoM zAzvate pudgala ThaharAtA hai paraMtu satroM meM to khulAsA jinezvara kI dADhA kahI haiM, zAzvatI dAr3hA to kisIjagaha bhI nahIM kahI hai isavAstejeThamalakA likhanAmithyA hai| jeThamala likhatA hai ki "jo dharma jAnake lete hoveM to anya iMdra leve aura acyuteMdra kyoM na leve ?"
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ / uttara-vIrabhagavAn dIkSA paryAya meM vicarate the usa avasara meM tinako aneka prakAra ke upasarga hue taba bhagavaMtakI bhakti jAnake dharma nimitta saudharmeMdrane vAraMvAra Anake upasarga nivAraNa kiye taise acyuteMdra ne kyoM nahIM kiye ? kyA vo jinezvara kI bhakti meM dharma nahIM samajhate the ? samajhate to the tathApi pUrvokta kArya saudharmeMdrane hI kiyA hai taisehI bharatAdi kSetrake tIrthaMkaroM kI dAr3hA cAra iMdra lete haiM, aura mahA videha ke tIrthaMkaroM kI sarva lete haiM isavAste isame kucha bhI bAdhaka nahIM hai, jeThamala likhatA hai ki "dADhA sadA kAla nahIM rahasaktI haiM isavAste zAzvate pudgala samajhane"isataraha asatya lekha likhane meM tisa ko kucha bhI vicAra nahIM huA hai so tisakI mRDhatA kI nizAnI hai, kyoMki dADhA sadAkAla rahatI haiM aise hama nahIM kahate haiM, paraMtu vAraMvAra tIrthaMkaroM ke nirvANa samaya dAr3hA tathA anya asthi devatA lete haiM isavAste tinako dAr3hAkI pUjA meM bilakula viraha nahI par3atA hai // . - jeThamala kahatA hai ki "jamAli tathA megha kumArakI mAtAne tinake keza mohanI karma ke udaya se liye haiM, taise dAr3hA lene meM mohanI karma kA udaya hai" uttara prabhukI dAr3hA devatA lete haiM so dharma buddhi se lete haiM tisameM tinako koI mohanIkarma kA udaya nahIM hai jamAli pramukhake keza. lene vAlI to tinakI mAtA thIM tisameM tinako to moha bhI hosaktA hai paraMtu iMdrAdi devate dAr3hA pramukha lete haiM ve koI bhagavaMtake sakke saMbaMdhI nahIM the joki jamAli pramukhakI mAtAqI taraha mohanI karma ke udayase dAr3hA leve, ve to prabhuke sevaka haiM aura dharma buddhi se hI prabhukI dAdA pramukha lete haiM aise spaSTa mAlUma hotA hai|
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeThamala likhatA hai ki "devatA jo dAr3hA pramukha dharma buddhise lete hoveM to zrAvaka rakSAbhI kyoM nahIM leve ?" uttara- . . jisavakta tIrthaMkarakA nirvANa hotA hai usavakta nirvANa mahotsava karanevAste agaNidevatA Ate haiM aura agnidAha kiye pIche ve dAr3hA pramukha samagra lejAte haiM zeSa kucha bhI nahIM rahatA hai to itane sAre devatAoM ke bIca manuSya kisa ginatI meM haiM jo tinake bIca jAke rakSA pramukha kucha bhI le sakeM? // jeThamala kahanA hai, ki "kuladharma jAnake dAr3hA pUjate haiM " so bhI asatya hai kyoMki sUtroM meM kisI jagaha bhI kuladharma nahIM kahA hai,jeThAisako laukika jItavyavahAra kI karaNI ThaharAtA hai,paraMtu yaha karaNI to lokottara mArgakI hai "jinadAr3hA kIAzAtanA TAlane vAste iMdrAdika sudharmA sabhAmeM bhoga nahIM bhogate haiM tathA maithuna saMjJAse strIke zabdakA bhI sevana nahIM karate haiM " aise pUrvokta sUtra pATha meM kahA hai tathApivinA akala ke bevakUpha AdamI kI taraha jeTha mala ne kitanIka kuyuktiyAM likhI haiM so mithyA hai, isa prasaMga meM jeThe ne kRSNakI sabhA kI bAta likhI hai ki " kRSNakI bhI sudharmA sabhA hai to tisa meM kyA bhoga nahIM bhogate hoMge?" uttara-satroM meM aise nahIM kahA hai ki kRSNakI sabhA meM viSaya sevana nahIM hotA hai isa prakAra likhane se jeThe kA yaha abhiprAya mAlUma hotA hai ki aisI aisI kuyuktiyAM likhake dAdA kI mahatvatA ghaTA de paraMtu pUrvokta pAThameM siddhAMtakArane khulAsA kahAhai ki dAr3hAkI AzAtanATAlane ke nimitta hI iMdrAdika devatesudharmA sabhA meM bhoga nahIM bhogate haiM,tAmali tApasa IzAneMdra hoke pahale prathama jinapratimA kI pUjA karatAhuA samyaktva ko prAptahuA hai isa bAbatameM jeThA
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1908 ) kumati tisakI karI pUjA ko mithyAdRSTipaNe meM ThaharAtA hai so mithyA hai kyoMki tisane iMdrapaNe paidA hoke jinapratimA kI pUjA karake tatkAlahI bhagavaMta mahAvIra svAmI ke samIpa jAke prazna kiyA aura bhagavaMtane ArAdhaka kahA, pUrva bhavameM to vo tApasaM thA isavAste isa bhava utpanna hoke tatkAla karI jinapratimA kI ke kAraNa se hI ArAdhaka kahA hai aise samajhanA - pUjA abhavyakulaka meM kahA hai ki abhavyaMkA jIva iMdra na hove isa bAbata jeThamala kahatA hai ki "iMdrase navagraiveyaka vAle adhika Rddhi vAle haiM ahamiMdra haiM aura vahAM taka to abhavya jAtA hai to iMdra na hove tisakA kyA kAraNa?" uttara - yathA koI zAhukAra bahuta dhanADhya arthAt gAmake rAjAse bhI adhika dhanavAn hove rAjAse ko nahIM milatA hai, tathaiva abhavyakA jIva iMdra na hove aura graiveyaka meM -devatA hove tisameM koI bAdhaka nahIM, aisA spaSTa samajhA jAtA hai, jaise devatA cayake ekeMdriya hotA hai paraMtu vikaleMdriya nahIM hotA - hai ( joki vikaleMdriya ekeMdriya se adhika puNya vAle haiM) tathA ekedviyase nikalake ekAvatArI hoke mokSa jAte haiM paraMtu vikaleMdriya ki jisakI puNyAI ekeMdriyase adhika ginI jAtI hai, tisa meM se fresh koIbhI jIva ekAvatArI nahIM hotA hai, isavAste jaisI jisakI sthiti baMdhI huI hai taisI tisakI gati Agati hotI hai | abhavyakulaka meM iMdrakA sAmAnika devatA abhavya na hove aise kahA hai to saMgama abhavya kA jIva iMdrakA sAmAnika kyoM huA?" aise jeThamala likhatA hai tisakA uttara- jaina zAstrakI racanA vicitra 66 " * "yaha jinapUjA thI ArAdhaka IzAna indrakAyAjI " aisA pUrva mahAtmAoM kA vacana bhI hai|
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( e) prakArakI hai,zrIbhagavatI sUtrake prathamazatakake dUsare uddeze meM virAdhita saMyamI utkRSTa sudharma devaloka meM jAve aise kahA hai aura jJAtA sUtrake solameM adhyayana meM virAdhita saMyamI sukumAlikA IzAna devaloka meM gaI aise kahAhai,tathA zrIuvavAi sUtrameM tApasa utkRSTa jyotiSi taka jAte haiM aise kahA hai aura bhagavatI sUtra meM tAmali tApasa IzAneMdra huA aise kahA hai, ityAdika bahuta carcA hai paraMtu graMtha baMdha jAneke kAraNa yahAM nahIM likhI hai, jaba sUtroMmeM isa taraha hai to graMthoM meM hove isameM kucha Azcarya nahIM hai, suryAbhane prabhuko 6 vola pUche isase bAraha volavAle suryAbha vimAna meM jAte haiM aise jeTha malane ThaharAyA hai paraMtu so jhUTha hai,kyoMki chadmastha jIva ajJAnatA athavA zaMkAse cAho jaisA prazna karato tisameM koI Azcarya nahIM hai, tathA " devatA saMbaMdhI bAraha volakI pRcchA sUtra meM hai paraMtu manuSya saMbaMdhI nahIM hai isavAste bAraha bolake devatA hote haiM "aise jeThene siddha kiyA hai to manuSya saMbaMdhI bAraha bolakI pRcchA na hone se jaTheke likhe mRjiba kyA manuSya bAraha bAlake nahIM hote haiM ? paratu jeThamalane phakata jinapratimAke utthApana karane vAste tathA maMdamati jIvoM ko apane phaMdemeM phaMsAneke nimittahI aisI mithyA kuyuktiyAM karI haiN| aura devatAkI karaNIko jIta AcAra ThaharAke jeThamala tisa karaNI ko ginatImeM se nikAla detA hai arthAt tisakA kuchabhA phala nahIM aise-ThaharAtA hai, paraMtu isameM itanI bhI samajha nahIM; ki iMdrapramukha samyagdRSTi devatAoM kA AcAra vyavahAra kaisA hai ? vo prabhuke pAMcoM kalyANakoM meM mahotsava karate haiM, jinapratimA aura jinadADhAkI pUjA karate haiM, aThame naMdIzvaradIpameM ahAI mahotsava
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ karate haiM muMni mahArAjA ko vaMdanA karane vAste Ate haiM, ityAdi samyagdRSTikI samagra karaNI karate haiM paraMtu kisI jagaha anya hariharAdika devoM ko tathA mithyAtriyoM ko namaskAra karane vAste gaye, pUjane vAste gaye, tinake guruoM ko vaMdanA karI, tinakA mahotsava kiyA ityAdi kucha bhI nahIM kahA hai, isavAste tinakI-karI sarva karaNI samyagdRSTi kI hai, aura mahApuNya prAptikA kAraNa hai, aura jIta AcAra se puNyabaMdha nahIM hotA hai aise kahAM kahA hai ? // - jeThamala kevalakalyANaka kA mahotsava jItaM AcAra meM nahIM likhatA hai,isase mAlUma hotA hai ki tisameM to jeThamalaM puNya baMdha samajhatA hai, paraMta zrIjaMbUdvIpapannattI sUtra meM to pAMcoM hI kalyANakoM ke mahotsava karane vAste dharma aura jinabhakti jAnake Ate haiMaise kahA hai, isavAste jeThene jo apane mana pasaMda ke lekha likhe haiM sosarva mithyA hai, zrIjaMbUdvIpapannattI sUtrake tIsare adhikAra meM kahA hai ki: appegaiyA vaMdaNavattiyaMevaMpyaNavattiyaM sakkAra sammANa daMsaNa kouhalla appe sakkassa vayaNuyattamANA appe aNNa maNNamaNu. yattamANA appejIyametaM evamAdi // . artha-kitaneka devatAvaMdanA karane vAste,kitaneka pUjA vAste, satkAra vAste, sanmAna vAste, darzana vAste, katuhala vAste,kitaneka zakeMdra ke kahane se, koI koI paraspara eka dUsare ke kahane se aura kitaneka hamArA yaha ucita kAma hai aisA jAnake Ate haiM / jeThamala likhatA hai ki "zrIaSTApada jA Upara RSabha deva
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ) cittabhittiMNa NijjAe nArauM vAsualaMkiyaM bhakkharaMpiva daLuNaM diThiMpaDi smaahre||1|| . artha-citrAmakI bhIta nahIM dekhanI tisa para strI Adi hove so vikAra paidA karane kA hetu hai isavAste jaise sUrya sanmukha dekhake dRSTi pIchemor3a lete haiM taise hI citrAma dekhake dRSTi mor3a lenI,jisa taraha citrAmakI mUrti dekhane se vikAra utpanna hotA hai isI taraha jinapratimA ke darzanakarane se vairAgya utpanna hotA hai kyoMki jina biMba nirvikAra kA hetu hai,isa Upara jeThamala DhUMDhaka, zrIpraznavyAkaraNa kA pATha likhake tisake artha meM likhatA hai ki "jina mUrtibhI dekhanI nahIM kahI hai" paraMtu yaha tisakA likhanA mithyA hai,kyoMki zrIpraznavyAkaraNa meM jinapratimA dekhane kA niSedha nahIM hai, kiMtu jisa martike dekhane sevikAra utpanna hove tisake dekhanekA niSedha hai, pUrvokta sUtrArtha meM jeThamala caitya zabdakA artha jinapratimA kahatA hai aura prathama usane likhA hai "caitya zabdakA artha jinapratimA nahIM hotA hI hai paraMtu sAdhu athavA jJAna artha hotA hai " are DhUMDhiyo ! vicAra karo ki caityazabda kA artha jo sAdhu kahoge to tumhAre kahane mujiba sAdhu ke sanmukha nahIM dekhanA,aura jJAna kahoge to jJAna arthAt pustaka athavA jJAnI ke sanmukha nahIM dekhanA aise siddha hovegA! aura pUrvokta pATha meM ghara, toraNa,strI pramukha ke dekhane kI nA kahI hai to DhUMDhiye gaucarI karane ko jAte ho vahAM ghara toraNa, strI pramukha sarva hote haiM tinako na dekhane vAste jaise muMhako paTTI bAMdhate ho taise AkhoM ko paTTI kyoM nahIM bAMdhate ho ? jeThamala ne pratyekabuddhi pramukhakI hakIkata likhI hai tisakA pratyuttara 13meM praznottara meM likhA gayA hai, vahAM se dekhalenA //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 185 ) - jeThamala likhatA hai ki "jinapratimA ko dekhake koI prati bodha nahIM pAyA" uttara-zrI RSabhadeva kI pratimAko dekhake Ardra kumAra pratibodha huA aura zrIdazavakAlika sUtrake kartA zrIzayyaMbhavasUri zAMtinAthajIkI pratimAko dekhake pratibodha hue| yata:sijabhavaM gaNaharaMjiNapaDimAdaMsaNaNapaDibuddhaM jekara mUr3hamati DhUMDhiye aise kaheM ki "yaha pATha to niyukti kA hai aura niyukti hama nahIM mAnate haiM"tinako kahanA cAhiye ki zrI samavAyAMgasUtra, zrIvivAhaprajJaptI (bhagavatI) sUtra, zrInaMdisUtra tathA zrIanuyogadvAra sUtrake mUlapAThameM niyukti mAnanI kahI hai aura tuma nahIM mAnate ho tilakA kyA kAraNa ? jekara jainamatake zAstroM ko nahIM mAnate ho to phera nIca lokoM ke paMthako bhAnoM! kyoMki tumArA kitanAka AcAra vyavahAra unake sAtha milatA aavegaa|| ||iti // bhyaduktaM zrIsUtrakRtAMge dvitIyazrutaskaMdhe SaSThAdhyayane / pItIya doNha dUo pucchaNamabhayassa pacchavesou / teNAvi sammadihitti hojjpddimaarhmigyaa| daTuM saMbuddho rakkhioya // vyAkhyA-anyadAkapitrA janahastena rAjagRhe zreNikarAjJaH prAbhRtaM preSitaM ArdrakakumAreNa zreNikasutAyAbhayakumArAya sneha karaNArtha prAbhRtaM tasvaiva hastena preSitaM jano rAjagRhegatvA aNika rAjJaH prAbhRtAni niveditavAn saMmAnitazca rAjJA Ardraka prahitAni prAbhRtAni cAbhayakumArAya dattavAn kathitAni snehotpAdakAni vacaH nAni abhayenAciMti nUnamasau bhavyaHsyAdAsannasiddhiko yo mayA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186) (23)jinamaMdira karAnese tathA jinapratimAbharAne se bArameM devaloka jAve isa baabt| zrImahAnizItha sUtrameM kahA hai ki jinamaMdira banavAne se samyagdRSTi zrAvaka yAvat bArameM devaloka taka jAve-yataH sAI prIti micchatIti tato'bhayena prathama jinapratimA vahuprAmRta yutA''kakumArAya prahitA idaM prAbhRtamekAMte nirUpaNIyamityuktaM janasya sopyAkapuraM gatvA yathoktaM kathayitvA prAbhUtamArpayat pratimA nirUpayataH kumArasya jAtismaraNamutpannaM dharme pratibuddhaM manaH abhayaM smaran vairAgyAtkAmabhogeSvanAsaktastiSThati pitrA jJAtaM mA kvacidasau yAyAditi paMcazata subhaTainityaM rakSyate ityaadi|| . bhASArthaH-eka dina prArdrakumAraka pitAne dUtake hAtha rAnagRha nagarImeM zreNika rAjAko prAbhata (najara-tosA) bhejA, pArdrakumArane zreNika rAjA ke putra abhayakumAra ke tAI sneha karane vAste usI dUta ke sAtha prAbhUta bhejA, itane rAjagRha meM jAkara zreNika rAjAko prAbhata diye, rAjAne bhI dUtakA yathAyogya sanmAna kiyA, aura pAI kumArake bheje prAbhata abhayakumArako diye tathA sneha paidA karana ke vacana kahe, taba abhayakumArane socA ki nizcaya yaha bhavya hai, nikaTa mokSagAmI hai, jo mere sAtha prIti icchatA hai| taba abhayakumAra ne bahuta prAbhata sahita prathamajina zrIRSabhadeva svAmI kI pratimA pArdrakumAra ke tAI bhejI aura dUtako kahA ki yaha prAbhata bhAI kumArako ekAMtame dikhAnA, dUtane bhI prArdrakapura meM jAke yathola kathana karake prAbhUta de diyaa| pratimAko dekhate hue pArdra kumArako jAtismaraNa jJAna utpanna hubhA, dharma meM mana pratibodha huA; abhaya kumArako yAda karatA huA vairAgya se kAma bhogoM meM pAsala nahIM hotA hA pArdakumAra rahatA hai, pitAne jAnA mata kadhI yA kahIM calA jAve isavAste pAMca sau subhaToM karake pitA hamezA usakI rakSA karatA ityAdi // . yaha kathana zrImayagaDAMga sabake dasare ataskaMdha ke chaThe adhyayana meM hai| TraMTiye isa ThikAne karate haiM ki abhayakumArane pArdrakumAra ko pratimI nahIM bhejI hai, muIpattI bhejI hai to hama pUchate haiM ki yaha pATha kisa-TraMDhaka purAe meM kyoMki jainamata ki kisI bhI zAstra meM aisA.kathana nahIM hai| janamatake zAstroM meM to pUrvota zrIRSabhadeva svAmI kI matirmA bhejane kA bhI dhikAra hai|
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 180 ) kAuMpiM jiNAyayaNehiM maMDiyaM savvameyaNIvaTTa' dAgAica ukkeNaM saDhDho gacchejjaaccuaMjAva isako asatya ThaharAne vAste jeThamalane likhA hai ki "jina maMdira jinapratimA karAve so maMdabuddhiyA dakSiNa dizAkA nArakI hove " uttara - yaha likhanA mahAmithyA hai| kyoMki aisA pATha jainamata ke kisI bhI zAstrameM nahIM hai, tathApi jeThamalane utsUtra likhatehue jarA bhI vicAra nahIM karA hai jekara jeThamala DhUMDhaka varttamAna samaya meM hotA to paMDitoM kI sabhA meM carcA karake usakA muMhakAlA karAke usake mukhameM jarUra zakkara dete ! kyoMki jhUTha likhane vAle ko yahI daMDa honA cAhiye // jeThamala likhatA hai ki "zreNika rAjAko mahAvIra svAmI ne kahA ki kAlakasUriyA bhaiMse na mAre, kapilAdAsI dAna deve, punIyA zrAvakakI sAmAyika mUla leve athavA tU navakArasImAtra paccakkhANa kare to tU narakameM na jAve, yaha cAra bAteM kahIM paraMtu jinapUjA kare to naraka meM na jAve aise nahIM kahA " uttara - DhUMDhiye jitane zAstra mAnate haiM tinameM yaha kathana bilakula nahIM hai to bhI isa bAtakA saMpUrNa khalAsA dazameM praznottara meM hamane likha diyA hai // jeThamalane zrI praznavyAkaraNa kA pATha likhA hai jisa se to jitane DhUMDhiye, DhUMDhaniyAM, aura unake sevaka haiM ve sarva naraka meM jAveMge aise siddha hotA hai / kyoMki zrIpraznavyAkaraNa ke pUrvokta pATha meM likhA hai ki jo ghara, hATa, havelI, cautarA, pramukha banAve so maMda buddhiyA aura marake naraka meM jAve / so DhUMDhiye aise bahuta kAma karate haiN| tathA DhUMDhaka sAdhu, sAdhvI, dharmake vAste vihAra karate haiM,
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ rastemeM nadI utarate hue trasa sthAvara kI hiMsA karate haiM, paDilahaNa meM vAyukAya haNate haiM, nAka ke tathA gudA ke pavanase vAya kAya mArate haiM,sadA muMha bAMdhane se asaMkhyAte sanmarchima jIva mArate haiM, megha varasate meM saJcitta pAnImeM laghu nIti tathA bar3I nIti paraThavate haiM, tisase asaMkhyAte apakAyako mArate haiM, ityAdi saiMkar3oM prakAra se hiMsA karate haiM, isavAste so maMdabuddhi yahI haiM, aura jeThe ke likhe mUjiba marake naraka meM hI jAne vAle haiM, isa apekSA to kyA jAne jeThe kA yaha likhanA satya bhI ho jAve ! kyoMki DhUMDhakamata durgati kA kAraNa to pratyakSa hI dakhAI detA hai| aura jeThamalane "dakSiNa dizA kA nArakI hove" aise likhA hai, paraMtu sUtrapATha meM dakSiNa dizA kA nAma bhI nahIM hai, to usane yaha kahAM se likhA ? mAlUma hotA hai ki kadApi apane hI utsUtra bhASaNa rUpa doSa se apanI vaisI gati honekA saMbhava usako mAlUma huA hogA aura isIvAste aisA likhA hogA !! aura zuddha mArga gaveSaka AtmArthI jIvoM ko to isa bAta meM itanA hIsamajhane kA hai ki zrIpraznavyAkaraNa sUtra kA pUrvokta pATha mithyAdRSTi anAryoM kI apekSA hai, kyoMki isa pATha ke sAthahI isa kArya ke adhikArI mAchI, dhIvara, kolI, bhIla,taskara,pramukhahI kahe haiM, aura vicAra karoki jo aise na hove to koI bhI jIva narakavinA anya gati meM na jAve, kyoMki prAyaH gRhasthI sarva jIvoM ko ghara, dukAna vagairaha karanA par3atA hai, zrI upAsakadazAMga sUtrameM AnaMda pramukha zrAvakoMke ghara,hATa,kheta,gaDDa', jahAja, gokula,bhaSThiyAMpramukha AraMbha *kitaneka jUM lIya pramukha ko kapar3e kI TAMkI meM bAMdha ke saMthArA paccalAte paryAt mArate haiM tathA kitaneka gUgakoIToM se pIsase haiM, timameM cUraNIye mArate haiN|
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (e) kA.adhikAra varNana kiyA hai,tathApi vo kAla karake devaloka meM gaye haiM, isavAste are mUrkha Dhiyo! jina maMdira karAne se naraka meM jAve aise kahate ho so tumArI duSTavuddhikA prabhAva hai aura isIvAste sUtrakArakA gaMbhIra Azaya tuma begurenahIM samajha sakte ho| jeThamalane likhA hai ki "jainadharmI AraMbhameM dharma mAnate haiN"| uttara-jainadharmI AraMbha ko dharma nahIM mAnate haiM, paraMtu jinAjJA tathA jinabhakti meM dharma aura usa se mahApuNya prApti yAvat mokSa phala zrIrAyapaseNIsUtra ke kathanAnusAra mAnate haiN| . .. . jeThamala jinamaMdira aura jinapratimA karAne bAbata isa praznottara meM likhatA hai,paraMtu tisakApratyuttara prathama do tInavAralikhacuke haiN| . jeThamalane "devakula" zabda.kA artha siddhAyata karA hai, paraMtu devakula zabda anya tIthidevake maMdira meM bolA jAtA hai, jinamadira ke badale devakula zabda laukika meM nahIM bolA jAtA hai / aura sUtrakArane kisI sthala meM bhI nahIM kahA hai, sUtrakArane to sUtroM meM jinamaMdira ke badale siddhAyatana, jinaghara,athavA caitya kahA hai, tobhI jeThene khoTI khoTI kuyaktiyAM likhake svamati kalpanAse jo manameM AyA so likha mArA hai so usake mizvAtvake udayakA prabhAva hai,siddhAyatana zabda siddha pratimAke ghara AzrI hai, aura jina ghara zabda arihaMtake maMdira AnI dropadIke AlAve meM kahA hai, isa vAste ina donoM zabdoM meM kuchabhI pratikUlabhAva nahIM hai,bhAvArtha meM to donoM ekahI artha ko prakAzate haiM / iti / / . . . (24) sAdhajinapratimA kI veyAvacca kre| zrIprazna vyAkaraNa sUtrake tIsare saMvara dvArameM sAdhu paMdarAM bola
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ) kI vaiyAvacca kare aisA kathana hai tinameM paMdaramA bola jinapratimA kA hai tathApi jeThe ninhavane caudAM bola ThaharAka paMdarameM bolakAartha viparIta kiyAhai isavAste so sUtrapATha arthasahita likhate haiN|ytH aha karisae puNa ArAhae kyamiNaM jese uvahI bhattapANe saMgahadANa kusale accaMta bAla,1,dumbala,2, gilANa,3,buDhDha, 4,khavage, 5,pavatta,6,Ayariya,7, uvajhAe, 8, sehe, sAhammie,10,tavassI,11, kula,12, gaNa, 13, saMgha,14, ceiyaDhe,15,nijjarI veyAvacce aNissiyaM dasavihaM bahuvihaM pakare // - artha-ziSya pUchatA hai " he bhagavan ! kaisA sAdhu tIsarA bata ArAdhe ?" guru kahate haiM "jo sAdhu vastra tathA bhAtapANI yathokta vidhise lenA aura yathokta vidhise AcAryAdikako denA tinameM kuzala hove so sAdhu tIsarA vrata ArAdhe / atyaMta bAla (1) zakti hIna (2) rogI (3) vRddha (4) mAsa kSapaNAdi karane vAlA(5)pravartaka (6) AcArya (7) upAdhyAya (8) nava dIkSita ziSya (9) sArmika (10) tapasvI(11)kulacAMdrAdika (12)gaNa kulakA samudAya kauTikAdika (13) saMgha kulagaNakA samudAya caturvidha saMgha (14) aura caitya jinapratimA inakA jo arthatinameM nirjarAkA arthI sAdhu karma kSaya vAMchatA huA yaza mAnAdikakI apekSA vinA daza prakArase tathA baha vidhase veyAvacca kare so sAdhu tIsarA vrata aaraadhe| isa
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM to bhAtapANA zrAvikArUpa vAvacca nahIM; (15) bAbata jeThamala bhAtapANI tathA upadhi denI tisako hI veyAvacca kahatA hai so mithyA hai| kyoMki bAla, durbala, vRddha, tapasvI pramukha meM to bhAtapANI kA veyAvacca saMbhava ho saktA hai paraMtu kula, gaNa, aura sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidha saMgha, tathA caitya jo arihaMta kI pratimA inako bhAtapANI denese hI veyAvacca nahIM; kiMtu veyAvacca ke anya bahu prakAra haiN| jaise kula, gaNa, saMgha tathA arihaMta kI pratimA inakA koI avarNavAda bole, inakI hIlanA tathA virAdhanA kare tisako upadezAdika deke kula gaNa pramukha kI virAdhanA TAle aura inake (kula gaNa pramukha ke) pratyanIkakA aneka prakArase nivAraNa kare so bhI veyAvaccameM hI zAmila hai taise anya bhI veyAvaccake bahuta prakAra haiM* // zrIuttarAdhyayanasUtrameM harikezI munike adhyayanameM likhA hai ki "jakkhAhu veyAvaDiyaM kareti" matalaba zrIharikezImuni kI veyAvacca karane vAle yakSa devatAne muniko upasarga karane vAle brAhmaNoMke putroM ko jaba mArA aura brAhmaNa harikezI muni ke samIpa Akara kSamA mAMgane lagA taba zrIharikezI munine kahA ki "maiMne kucha nahIM kiyA hai paraMtu yakSamerI veyAvacca karatA hai usase tumAre putra mAre gaye haiN|" dekho ki yakSa ne harikezI munikI veyAvacca kisa rItise karI hai ? DhUMDhiyo ! jo, anna pANI se hI veyAvacca hotI hai aise kahoge to devapiMDa. to sarvathA sAdhuko akalpanika hai aura isa ThikAne to pratyakSa rIti,se. hari *mUnasUtrakArane bhI-"dasavihaM bahuvihaM pakarei- dasa prakAra se tathA DA vidhame. veyAvaccha kare, aise pharamAyA hai| isavAste veyAvacca kucha pannAzI varaNa pAcAdike dene kA hI nAma nahIM hai, pratyanIka kA nivAracA bhI veyAvaca kii|
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (193); kezImunike pratyanIka brAhmaNake putroM ko yakSane mArA tisa bAbata harikezImunine kahA ki merI veyAvacca karane vAle yakSane kiyA hai to yakSane to brAhmaNake putroM kI hiMsA karI aura munine to veyAvacca kahI; aura munikA vacana asatya hove nhiiN| tathA zAstrakAra bhI asatya na likhe / isavAste annapANI upadhi pramukha denA hI veyAvacca aise ekAMta kahate ho so mithyA hai / pUrvokta pATha meM khulAsA paMdarAM bola haiM aura paMdarAM hI boloM ke sAtha jor3ane kA 'arthe' zabda paMdarameM bola ke aMta meM hai, tathApi jeThamalane caudaha bola ThaharAe haiM aura "ceiya?" arthAt jJAnake arthe veyAvacca kare aise likhA hai so donoM hI mithyA haiM, kyoMki jJAnakA nAma caitya kisIbhI zAstrameM yA kisIbhI koSa meM nahIM hai / tathA sUtroM meM jahAM jahAM jJAnakA adhikAra hai vahAM vahAM sarvatra "nANa" zabda likhA hai paraMtu "ceiya" zabda nahIM likhA hai isavAste jeThamala kA; kiyA artha khoTA hai, aura dharmazI nAmA DhUMDhakane praznavyAkaraNake TabbemeM isI caitya zabdakA artha sAdhu likhAhai, isase mAlUma hotA hai ki ina mUDhamati DhUMDhakoM kA ApasameM bhI mela nahIM hai paraMtu isa meM kucha Azcarya nahIM, mithyAdRSTiyoM kA yahI lakSaNa hai / aura "ceiya?" tathA "nijjaraThThI" 'ina donoM zabdoM kA eka sarIkhA arthAt jJAnake arthe aura nirjarAke arthe aisA artha jeThene likhA hai, paraMtusUtrAkSara dekhaneseM mAlUma hogA ki pAThake akSara aura lagamAtra alaga alaga aura taraha ke haiM, ekake aMtameM "ache" arthAt arthe ' hai so. caturthI vibhakti ke artha meM nipAta hai,tisakA atyaMta bAlake arthe, durbala ke arthe, glAnake arthe, yAvata jina pratimA ke arthe aisA artha hotA hai dUsare padake aMtameM "aThThI" arthAt arthI'
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) haiso prathamA vibhakti hai tisakA artha "nirjarAkA arthI"jo sAdhe so veyAvacca kara aisA hotA hai,paraMtujeThene satya artha chor3ake donoM zabdoM kA eka sarIkhA artha likhA hai isaliye mAlUma hotA hai ki jeTheko vyAkaraNakA jJAna bilakula nahIM thA, tathA jaisA sUtrapATha hai vaisA usako nahIM dikhA hai,isase yaha bhI mAlUma hotA hai ki usake netroMke bhI kuchaka AvaraNa thA / ___ zrIThANAMgasUtra tathA vyavahArasUtrapramukha sUtroMmeM daza prakArakI veyAvaccakahI hai, jisakA samAveza pUrvoktapaMdaraha bolomeM ho gayA hai, isavAste tina daza bhedoMkI bAbata jeThekI likhI kuyukti khoTI hai| praznake aMtameM jeThe ninhavane likhAhai ki "upadhi aura anna pANIse hI veyAvacca karanI" yaha samajhajeThe DhUMDhakakI akala vinA kI hai, kyoMki jo ina tIna bhedase hI veyAvacca karanI hove to caturvidha saMghakI veyAvacca karanekA bhI pUrvokta pAThameM kahA hai, aura saMghameM to zrAvaka zrAvikA bhI zAmila haiM to tinakI veyAvacca sAdhu kisa taraha kare ? jo AhAra tathA upadhise kare aise DhUMTaka kahate haiM to kyA Apa bhikSA lAkara zrAvaka zrAvikAko deveMge ? nahIM,kyoMki aise karanA tinakA AcAra nahIM hai| tathA zrAvaka zrAvikAto dene vAle haiM, lenA unakA AcAra hI nahIM hai; isa. vAste are DhUMDhako ! jabAba do ki tIsare vratakoArAdhane ke utsAha vAle sAdhune caturvidha saMghakI veyAvacca kisa rItisekaranI? AkhIra likhane kA yaha hai ki veyAvaccake aneka prakAra haiM jisakI jaisI saMbhavahotesItisakI veyAvacca jAnanI / isaliye sAdhu jinapratimA kI veyAvacca kare so bAta saMpUrNa rItise siddha hotI hai / dUDhiye isa
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (164 ) majiba nahIM mAnate haiM isase tinako niviDa mithyAtvakA udaya mAlame hotA hai| . ||iti // (25)zrInaMdisatra meM sarva sUtroMkI nodha hai|| bAraha aMgake naam| (1) AcArAMga, (2) sUyagaDAMga,(3) ThANAMga,(4)samavAyAMga, (5) bhagavaMtI, (6) jJAtA, (7) upAsakadazAMga, (8) aMtagaDa, (9) anuttarovAi, (10) praznavyAkaraNa, (11) vipAka, (12) dRSTivAda (1) aaavshykaasn| (29) utkAlika sUtrake nAma / (1) dazavekAlika,(2) kapiNyAkappiya,(3)cullakalpa (1)mahA kalpa, (5) uvavAi, (6) rAyapaseNI, (7) jIvAbhigama, (8) pannavaNA, (9) mahApannavaNA, (10) pamAyaNamAya, (11) naMdi,(12)anu. yogadvAra, (13) deveMdrastava, (14) taMdulakyAliya, (15) caMdravijaya (16) sUryaprajJapti,(17) pauruSI maMDala, (18) leDala praveza, (19) vidyAcAraNa vinizcaya, (20) gaNividyA, (21)dhyAnavibhakti,(22) maraNadibhakti, (23) AyavisohI, (24) vItarAgazruta, (25) sale. khanAzruta, (26) vihArakalpa, (27) caraNavidhi, (28) AuparaccakkhANa, (29) mahApaccadakhANa // . evamAi zabdase zrIca usaraNasUtra tathA zrIbhaktaparijJAsUtra pramukha caudAM hajArameM se kitaneka utkAlikasUtra samajhane // - (31) kAlika sUtrake nAma --- (1) uttarAdhyayana, (2) dazAzrutaskaMdha, (3) kalpasUtra,(4)vyavahArasUtra (5) nizItha, (6) mahAnizItha, (7) RSibhASita, (8)jaMbU
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) dvIpapannatti, (9) dvIpasAgarapannatti, (10) caMdapannatti, (11) khuDDiyAvimANapavibhatti, (12) mahalliyAvimANapavibhatti, (13) aMgacUliyA, (14) vaggacUliyA, (15) vivAhacUliyA,(16)aruNobAi, (17) varuNovavAi, (18) garuDovavAi,(19) dharaNokvAi,(20) vesamaNovavAi, (21) velaMdharavavAi, (22) deviMdoSavAi, (23) utthAna zruta, (24) samutthAnazruta, (25) nAgapariyAvaliyA, (26) niryAva liyA, (27) kappiyA, (28) kappavaDaMsiyA, (29) puphiyA, (30) pupphacUliyA, (31) vanhIdazA // ___ evamAi zabdase jyotiSkaraMDasUtra pramukha caudahahajAra meM se kitaneka kAlikasUtra smjhne| ___ kula 73 ke nAma likhake ekamAi zabdale Adi leke 14000 prakIrNakasUtra kahe haiM,tinameM le jo vyavaccheda hogaya hai so to bharata khaMDa meM nahIM haiN| aura zeSa jo haiM lo sarva Agama nAmase kahe jAte haiN| tinameMse kitaneka pATaNa,khaMbAyata (Cambay) jaisalamera pramukha nagaroMke prAcIna bhaMDAroM meM tADapatroM Upara likhe hue vidyamAna haiN| jeThamala likhatA hai ki "vattIla uparAMta sarva sUtra vyavaccheda ho gae aura hAla meM jo haiM so naye banAye hai"uttara-jeThamalakA yaha likhanA jhUTha hai| yadi yaha naye banAye gaye hoMge to battIsasUtra bhI naye vanAye siddha hoMge kyoMki battIsasUtra vohI rahe aura dUsare naye banAye gaye isameM koI pramANa nahIM hai,aura jeThene isa bAbata koI bhI pramANa nahIM diyA hai isavAste usakA likhanA mithyA hai // battIsa uparAMta (45) sUtrAMtargata (13) sUtroMmeM se AThasUtroMke nAma pUrvokta naMdisUtrake pAThameM haiM tathApi jeThA tinako AcAryake banAye kahatA hai so mithyA hai / /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) tathA zrImahAnizIthasUtra ATha AcArgAne milake racA kahatA hai,so bhI mithyA hai,kyoMki AcAryoMne ekatra hokara yahasUtra likhA hai paraMtu nayA racA nahIM hai / 45 vicale pAMcasUtroMke nAma pUrvokta pAThameM nahIM haiM paraMtu so Adi zabdase jAnaneke haiM isavAste isameM kucha bhI bAdhaka nahIM hai| aura kitaneka sUtra, jinameM se kitaneka DhUMDhiye nahIM mAnate haiM aura kitaneka mAnate haiM tinameM bhI AcAryoke nAma haiM, so "sUtra kartAke nAma haiM aise jeThamala ThaharAtA hai, paraMtu so mithyA hai, kyoMki vo nAma banAne vAlekA nahIM hai;jekara kisImeM nAma hogA to vo vIrabhadravat zrImahAvIrasvAmIke ziSyakA hogA jaise laghu nizIthameM vizAkhagaNikA nAma hai aura zrIpannavaNAsUtrameM zyAmAcAryakA nAma hai| jeThamala likhatA hai ki "naMdisUtra cauthe ArekA banA huA hai" so mithyA hai, kyoMki zrInaMdisUtra tozrIdevaddhigaNikSamAzramaNa kA banAyA huA hai aura tisake mUlapAThameM vajrasvAmI, sthUlabhadra cANAkyAdika pAMcoM AremeM hue puruSoMke nAma haiN| zrIAvazyaka tathA naMdisUtra meM kahA hai, ki dvAdazAMgI gaNadhara mahArAjAne racI so racanA ati kaThina mAlUma honese bhavya jIvoM ke bodha prAptike nimitta zrIAryarakSitasari tathA skaMdilAcAryane hAla pravartana haiM, isamUjiba sugama racanA yukta guMthana kiyA isavAste kula sUtra dvAdazAMgI ke AdhArase AcAryoMne guMthana kiye haiM aise samajhanA / / mUDhamati DhUMDhiye mithyAtvake udayase vattIsasUtrahI mAnakara anya sUtra gaNadhara kRta nahIM hai aise ThaharAke tinakA niSedha karate haiM,paraMtu
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 180 ) isamUjiva niSedha karanekA tinakA asalI sababa yaha hai ki anya sUtroM meM jina pratimA saMbaMdhI aise aise khulAsA pAThahaiM ki jisase DhUMDhaka matakA jar3amUlase nikaMdana hojAtA hai jisakI siddhimeM dRSTAMta tarIke zrImahAkalpasUtrakA pATha likhate haiM-yata: se bhayavaM tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA cedraya ghare gacchejjA ? haMtA goyamA ! di diNe gacchejjA se bhayavaM jattha diye gaNa gacchejjA tao kiM pAyacchittaM havejjA ? goyamA!pamAyaM par3acca tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA. jo jiNagharaM na gacchejjAtao ka ahavA duvAlasamaM pAyacchittaM havejjA se bhayavaM samaNo vAsagassa posahasAlAe posahie posaha baMbhayArI kiM jiNaharaM gacchejjA' haMtA goyamA ! gacchejjA | se bhayavaM keAgAM gacchenjA' goyamA ! gANa daMsaNa caraNaiyAe gacchejjA / je kei posahasAlAe posaha baMbhayArI jazrI jiNaharena gacchejjA tao pAyacchittaM havejjA ? goyamA ! jahA sAhU tahA bhANiyanvaM chaThThe ahavA duvAlasamaM pAyacchitaM havejjA /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) - artha-"atha he bhagavan ! tathArUpa zramaNa athavA mAhaNatapasvI caityaghara yAni jinamaMdira jAve?"bhagavaMta kahate haiM "he gautama roja roja arthAt hamezAM jAve" gautamasvAmI pUchate haiM "he bhagavan ! jisa dina na jAve to usa dina kyA prAyazcitta hove ?" bhagavaMta kahate haiM "he gautama pramAdake vazase tathArUpa sAdhu athavA tapasvI jo jinagRhe na jAve to chaTha arthAt belA do upavAsa,athavAduvAlasa arthAt pAMca upavAsa (vrata)kA prAyazcitta hove" gautamasvAmI pUchate haiM "he bhagavan ! zramaNopAsaka zrAvaka poSadhazAlAmeM poSadha meM rahA huA poSadhabrahmacArI kyA jinamaMdirameM jAve ?" bhagavaMta kahate haiM "hAM he gautama ! jAve" gautamasvAmI pUchate haiM "he bhagavan kisavAste nAve?" bhagavaMta kahate haiM "he gautama! jJAladarzanacAritrArthe jAve ?" gautamasvAmI pUchate haiM "jokoI poSadhazAlA meM rahA huA poSadha brahmacArI zrAvaka jinamaMdirameM na jAve to kyA prAyazcitta hove ?" bhagavaMta kahate haiM "he gautama ! jaise sAdhuko prAyazcitta taise zrAvakako prAyazcitta jAnanA, chacha athavA duvAlasakA prAyazcitta hove" pUrvokta pATha zrImahAkalpasUtrameM haiM,* aura mahA kalpasUtrakA nAma pUrvokta naMdisUtrake pAThameM hai| jeThe ninhavane yaha pATha jItakalpasUtrakA hai aise likhA hai paraMtu jeThekA yaha likhanA mithyA hai, kyoMki jItakalpasUtrameM aisA pATha nahIM hai / . . , " tathA tuMgIyA, sAvatdhI, AlaMbhikA pramukha nagariyoMke jo zaMkhajI, zatakajI, puSkalIjI, pAnaMda aura kAmadevAdika jainI zrAvaka the ve sarva pratidina tIna vA zrI jinapratimAkI pUjA karate the| tathA jo jinapUjA kare so samyakttvI aura jo na kare so mithyAtvI jAganA ityAdi kathanabhI isI sUtrameM hai-tathAca tatpAThaH- . . " , "taNaM kAleNaM teNaMsamaeNaM jAva tuMgIyA nayarIe bahave sama
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 191 ) jeThamala likhatA hai ki "zrAvaka pramAdake vazase bhagavaMtako aura sAdhuko vaMdanA na kara sake to tisakA pazcAttApa kare paraMta zrAvakako prAyazcitta na hove" uttara-posahavAle zrAvakakI kriyA prAyaH sAdhu sadRza hai isavAste jaise sAdhuko prAyazcitta hove- taise zrAvakako bhI hove|| jeThamala likhatA hai ki "bRhatkalpa, vyavahAra, nizItha ,tathA AcArAMgameM prAyazcittake adhikArameM maMdira na jAnekA prAyazcitta nahIM kahA hai" uttara-koI adhikAra ekasUtrameM hotA hai, aura koI adhikAra anya sUtrameM hotAhai,sarva adhikAra ekahI sUtrameMnahIM hote haiN| jaise nizItha, mahAnizItha, bRhatkalpa, vyavahAra, jItakalpa pramukha sUtroMmeM prAyazcittakA adhikAra hai, taise zrImahAkalpasUtrameM bhI prAyazcittakA adhikAra hai / sarvasUtroM meM judA judA adhikAra NovAsagA parivasaMti saMkhe sayae siyappavAle risIdatte darmage pukkhalI nivaddhe suppaiche bhANudatte somile naravamme ANaMda kAmadevAiNo annatthaMgAme parivasati aDhA dittA vicchinna vipula vAhaNA jAva laTTA gahiyA cAuddasamudiTha puNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha pAlemANA niggaMthANa niggaMthiNaya phAsu esaNijjeNaM asaNAdi 4 paDilAbhe mANA ceiyAlaesu tisaMjhaM caMdaNapuryaphadhUvavatthAihiM aJcaNaM kuNamANAjAva jiNahare viharaMti se teNaTheNaM goyamA jo jiNa paDimaM pUei so naro sammadichi jANiyavvo jo jiNapaDimaM na pUei so micchAdihi jANiyavyo micchedihissa nANaM na habai caraNaM na havai mukkhaM na havai sammadihissa nANaM caraNaM mukkhaM ca habai se teNaTheNaM goyamA sammadihi saDhehiM jiNapaDimANaM sugaMdha pupphacaMdaNa vilevaNehiM payA kaayvaa"|| iti
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai, isavAste maMdira na jAneke prAyazcittakA adhikAra zrImahA kalpasUtrameM hai aura anyameM nahIM hai itanemAtrasejeThekI karI kuyukti kucha saccI nahIM ho saktI hai / zrIharibhadrasUri joki jinazAsana ko dIpAnevAle mahAdhuraMdhara paMDita 1444 graMthake kartA the tinakI jeThamalane vyartha niMdyAkarI hai so jeThamalakI mUrkhatAkI nizAnI hai| ___abhavyakulakameM abhavyajIva jisa jisa ThikAne paidA nahIM hosaktA hai so dikhAyA hai isabAbata jeThamala likhatA hai ki "bhavya abhavya sarva jIva kula ThikAne paidA hocuke aise sUtrameM kahA hai isa vAste abhavyakulaka sUtroMse viruddha hai" jeThe DhUMDhakakA yaha likhanA mahAmithyAdRSTi paNekA sUcakahe yadyapi zAstroMmeM aisAthakanahai ki na sA jAdU na sA joNI nataM ThANaM nataM kulaM / najAyAna muyA jattha save jIvA aNaMtaso? paraMtu yaha sAmAnya vacana hai / vicAra karoki marudevImAtAne kitane daMDaka bhoge haiM? so to nigodameMse nikalake pratyekameM Akara manuSya janma pAkara mokSameM calI gaI haiM, aura zAstrakArato sarva jIva sarva ThikANe sarva jAtipaNe anaMtIvAra utpanna hue kahate haiM |jekr jeTha mala DhUMDhaka isa pAThako ekAMta mAnatA hai to koI bhI jIva sarvArtha siddha vimAna taka sarvajAti sarvakala bhoge vinA mokSa meM nahIM jAnA cAhiye aura sUtroMmeM to aise bahuta jIvoMkA adhikAra hai jo ki anuttaravimAnameM gaye vinA siddhapadako prApta hue haimatalaba yaha kiTUMDhaka sarIkhe ajJAnI jIva vinA gurugamake sUtrakArakI zailiko kaise jAne ? sUtrakI zaili aura apekSA samajhanI so to gurugamameM hI rahI huI hai,isavAste abhavyakulaka sUtrake sAtha mukAbalA karane
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 201. ) meM kuchabhI virodha nahIM hai aura isIvAste yaha mAnya karane yogya hai* jo jo graMtha adyApi paryanta pUrva zAstrAnusAra bane hue haiM so satya hai, kyoMki jainamatake pramANika AcAryoMne koIbhI graMtha pUrva graMthoM kI chAyA vinA nahIM banAyA hai, isavAste jinako pUrvAcAryoMke vacana meM zaMkA hove unhoMne vartamAna samayake jainamuniyoM ko pUcha lenA voha tisakA yathAmati nirAkaraNa karadeveMge, kyoMki jo paMDita ora gurugamaka jAnakAra haiM voha hI sUtrakI zailiko aura apekSAko ThIka ThIka samajhate haiN| jeThamala likhatA hai ki "jo kisI vakta bhI upayoga na cUkA hove tisake kiye zAstra pramANa haiM "jeTheke isa kathana mujiba to gaNadhara mahArAjAke vacana bhI satya nahIM Thahare ! kyoMki jaba zrIgautamasvAmI AnaMda zrAvaka ke Age upayoga cuke to sudharmA svAmI kyoM nahIM cUke hoveMge ? * yadi DhUMDhiye abhavyakukala kA anAdara karake "nasAjAi" ityAdi pAThako hI maMjara karate haiM to unake prati hama pUchate haiM ki Apa batAe ki-pAMca anataravimAna meM devatA tIrtha kara, cakravatI,vAsudeva,prativAmadeva baladeva, nArada, kevala jJAnI aura gaNadhara ke hAyase dInA tIrtha kara kA vArSika dAna, lokAntika devatA, ityAdi avasthAbhI kI prApti prabhavya ke jIvako hotI hai ? kyoMki tuma to bhavya abhavya sarva ko sthAna jAti kunta yoni meM utpanna hae mAnate ho to tu sAre mAne mUjiva to pUrvokta sarva avasthA prabhanyajIva kI pronI cAhiye paranta hotI kabhI bhI nahIM haiM, aura yahI varNana prabhavya kulakame hai, tathA prabhavyakulaka kI varNana karI kaI bAteM DhUMDhiye lokA mAnate bhI haiM to bhI pabhavyakunnaka kA anAdara karate haiM jisakA asalI matalaba yaha hai ki prabhavyakulaka meM likhA hai ki tIrthaMkara kI pratimA kI pUjAdi sAmagrImeM jo pRthivI pANI dhUpa cadana puSpAdi kAma pAte haiM unameM bhI abhavya ke jIva utpanna nahIM hosakta hai arthAt jima cIna meM prabhadhyakA jIva hogA vo cIja jinapratimArka nimitta yA jinapratimA ko pUjAke nimita kAma meM na pAyegI,so yahI pATha ranako duHkhadAI horahA hai ullU ko sUryavat /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ (. 202 ) tathA jeThamala ke likhe mUjiba jaba devarddhi gaNikSamAzramaNa ke likhe zAstroMkI pratIti nahIM karanI cAhiye aise siddha hotA hai to phira jeThe ninhava sarIkhe mUrkha nirakSara muhabaMdheke kahe kI pratIti kaise karanI cAhiye ? isavAste jeThamala kA likhanA beakala, nirvivekI, to maMjUra kara leveMge, paraMtu buddhimAna vivekI aura sujJa puruSato kadApi maMjUra nahIM kareMge // jeThamala likhatA hai ki " pUrvaghara dharmaghoSamuni, avadhijJAnI sumaMgala sAdhu, cArajJAnI kezIkumAra tathA gautamasvAmI pramukha zruta kevalI bhI bhUle haiM" uttara- jinhoMne tIrthakara kI AjJA se kAma karA jeThA unakI bhI jaba bhUla batAtA hai to tIrthaMkara kevalI bhI bhUla gaye hoMge aisA siddha hogA ! kyoMki mRgAloDhIyeko dekhane vAste gautamasvAmIne bhagavaMtase AjJA mAMgI aura bhagavaMtane AjJA dI usa mUjiba karane meM jeThamala gautamasvAmI kI bhUla huI kahatA hai, to sAre jagat meM mUr3ha aura mithyAdRSTi, jeThAhI eka satyavAdI bana gayA mAlUma hotA hai; paraMtu tisakA lekha dekhane se hI so mahAdurbhavI bahulasaMsArI aura asatyavAdI thA aise siddha hotA hai, kyoMki apane kumata ko sthApana karane vAste usane tIrthaMkara tathA gaNadhara mahArAjA ko bhI bhUlagae likhA hai isavAste aise mithyAdRSTi kA eka bhIvacana satya mAnanA so narakagati kA kAraNa hai // zrIkAlika sUtrakI gAthA likhake tisakA jo bhAvArtha jeThamalane likhA hai so mithyA hai, kyoMki usa gAthA meM to aise kahA hai ki jekara dRSTivAda kA pAThI bhI koI pATha bhUlajAve to anya sAdhu tisakI hAMsI na kare, yaha upadeza vacana hai, paraMtu isase usa gAthA kA yaha bhAvArtha nahIM samajhanA ki dRSTivAda kA pAThI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ cukajAtA hai, jeThamala ko isakA satyArtha bhAsana nahIM huA hai, vinA pAThake TIkA hai isa bAbata jeThamalane jo kuyukti likhIhai so khoTI hai, kyoMki TIkA meM sUtrapATha kI sUcanAkA hI adhikAra hai arihaMtane prathama artha prarUpyAusa Upara se gaNadharane sUtra race,tinameM guptapaNe rahe Azayako jAnanevAle pUrvAcArya jo mahAbuddhimAn the unhoMne usameM se kitanAka Azaya bhavyajIvoMke upakArake vAste paMcAMgI karake prakaTa kara dikhalAyA hai; paraMtu kuMbhakAra javAhara kI kImata kyA jAne,javAhara kI kImata to jauharI hI jAne, mUlapATha ke akSarArtha se pAThakI sUcanA kA artha anaMta guNa hai aura TIkA kAroMne jo artha karA hai so niyukti, cUrNi, bhASya aura gurumahArAjA ke batalAe arthAnusAra likhA hai aura prAcIna TIkA ke anusArahI hai isavAste sarva satya hai, aura cUrNi, bhASya tathA niyukti caudaha pUrvI aura dazapUrvIyoMkI karI huI haiM, isavAste sarva mAnane yogya hai; isavAvata prathama praznottarameM dRSTAMta pUrvaka savistara likhA gyaahai| jeThamalAnayukti, bhASya,cUrNi,TIkA,graMtha tathA prakaraNAdiko sUtra viruddha ThaharAtA hai so usakI mUDhatAkI nizAnI hai isa bAvataM usane 85pacAsI prazna likhe haiM tinake uttara kramase likhate haiN| (1) "zrIThANAMga sUtrameM sanatakumAra cakrI aMtakriyA karake mokSa gayA aise likhAhai,aura tisakI TIkA tIsaredevalokagayA, aise likhA hai" uttara-zrIThANAMga sUtrameM sanatakumAra mokSa gayA nahIMkahAhe paraMtu usameM usakA dRSTAMta dIyA hai ki jIva bhArI karmake udayase parisahavedanA bhoga ke dIrghAyu pAlake siddha hove,jaise sanata kumAra,yahAM karma parisaha vedanAaura Ayuke dRSTAMtameM sanatakumArakA prahaNa kiyAhai,kyoMki dRSTAMta eka dezI bhI hotA hai,isavAste sanataM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra tIsare devaloka gayA, TIkAkArakA kahanA satya hai // (2) "bhagavatI sUtra meM pAMcasau dhanuSyase adhika avagAhanA vAlA siddha na hove aisA kahA hai aura Avazyaka niyukti meM marudevI 525 savApAMca sau dhanuSya kI avagAhanA vAlI siddha huI aise kahA hai" uttara-yaha jeThekA likhanA mithyA hai, kyoMki Avazyaka niryuktameM marudevIkI savApAMcalau dhanuSyakIavagAhanA nahIMkahI hai| (3) "samavAyAMga sUtrameM RSabhadevakA tathA bAhubalikA eka sarIkhA AyuSya kahA hai, auraAvazyaka niyukti meM aSTApada parvata Upara zrIRSabhadevakesAtha ekahI samaya meM bAhubali bhI siddha huA aisekahA hai" uttara-bAhubalikA AyuSya 6 lAkha pUrva TUTa gyaa| isa AyukA TUTanA soaccherA hai| paMcavastu zAstra likhAhai kidaza acchere to upalakSaNa mAtra haiM, paraMtu acchere bahutaha 1 __*yadi DhUMDhiye bAhubalikA zrIRSadevake sAtha ekahI samaya meM siddha honAna mAnate hai to unako cAhiye ki apane mAne battIsa sUtroM meM se dikhA deveM ki zrIbAhubasine amukasamayadIkSA lI aura amuka vajA kevala jJAna huA aura amuka vakta siddhAbhA tathA zrIThANAMga sUtrakedaza meM ThANa meM dasa acchare likhe hai una kA svarUpa,tathA kisa kimatIrthaMkara ke tIrtha meM kaunasAra accherA hA isakA varNana,vinA niyukti,bhASya,cUrNi,TIkApaura pra. karaNAdi graMthoM ke apane mAne batIsa zAstroM ke manna pAThameM dikhAnAcAhiye,jabatakAnakA pUrA 2 svarUpa nahIM dikhAyoge vahAM taka tumArI koI bhI kuyakti kAma na pAvegI dama paccharoM kA pATha yaha hai // "dasa accheragA paNNattA tNjhaa|| uvasaMgga gambhaharaNaM itthI tItthaM abhAviyA parisA / kaNhassa avarakakA uttaraNaM caMda suuraann||1|| harivaMsakuluppatti camarupyAoya asaya siddhA / assaMjaesa pUyA dasavi aNaMteNa kAleNaM // 2 // "
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 211 ) karake karanIjisase bahute phalakI prApti hove jaise zrIThANAMgasUtrake dazameM ThANemeM kahA hai ki daza nakSatroM meM jJAna par3he to vRddhi hove "dasa NakkhattA NANassa baDhaDhIkarA paNNattA" yahAMbhI aisehI smjhnaa| isavAste jeThamalakI karI kuyukti khoTI hai| jinavacana syAdvAda hai ekAMta nahIMjoekAMtamAne unako zAstrakArane mithyAtvI kahAhai // (32-33) "zrIjaMbUdvIpa pannattimeM pA~came Are 6 saMghayaNa aura 6 saMsthAna kahe aura bhItaMdulaviyAliya payannemeM sAMpratakAle sevArta saMghayaNa aura huMDaka saMsthAna kahA hai "uttara-zrIjabUdvIpa pannatti meM pAMca meM Are mukti kahI hai, tathApi sAMpratakAle jaise kisI ko kevalajJAna nahIM hotA hai, taise pAMcameM Areke prAraMbhameM 6 saMghayaNa aura 6 saMsthAna the paraMtu hAla eka chevaThA saMghayaNa aura huMDaka saMsthAna hai| jekara hI saMghayaNa aura dahI saMsthAna hAla haiM aise kahoge to jaMbUdvIpapannattimeM kahe mujiva hAla muktibhI prApta honI cAhiye, jekara isameM apekSA mAnoge to anyavAtoMmeM apekSA nahIM mAnate ho aura mithyA prarUpaNA karate ho tisakA kyA kAraNa ? // (34) "zrIbhagavatIsUtra meM ArAdhanAke adhikArameM utkRSTa paMdaraha bhava kahe aura caMdravijayapayannemeM tIna bhava kahauttaracaMdravijayapayannemeM jo ArAdhanA likhI hai tisake to tIna hI bhava haiM aura jo paMdare bhava haiM so anya ArAdhanAke haiN| (35) "sUtrameM jIva cakravartIpaNA utkRSTA do vakta pAtA hai, * yI samavAyAga cUtrameM bhI yahI kAdhana hai / / - -
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 212 ) aise kahA aura zrImahApaccarakhANa payannemeM anaMtIvAra cakravartI hove aise kahA" uttara-zrImahApaccarakhANa payanlemeM to aise kahA hai ki jIvane iMdrapaNA pAyA,cakravartIpaNA pAyA,aura uttama bhoga anaMtavAra pAye tobhI jIva tRpta nahIM huA, paraMtu tisa pAThameM cakravartIpaNA anaMtavAra pAyA aise nahIM kahA hai| isase mAlUma hotA hai ki jeThamalako zAstrArthakA bodha hI nahIM thaa| (36) "zrIbhagavatIsUtra meM kahA hai ki kevalIko haMsanA,ramanA, sonA, nAcanA ityAdi mohanIkarmakA udaya na hove aura prakaraNameM kapila kevalIne coroMke Age nATaka kiyA aise kahA" uttara-kapila kevalIne dhrupada chaMdapramukha kahake cora pratibodhe aura tAlasaMyukta chaMda kahe tisakA nAma nATaka hai, paraMtu kapilakevalI nAce nahIM haiN| (37) "zrIdazabaikAlikAsUtra meM sAdhuko vezyAka pAr3e (mahalle) jAnA niSedhakiyAaura prakaraNa meM sthUlabhadrane vezyAke gharameM caumAsA karA ese kahA" uttara-sthUlabhadrake guru caudahapUrvI the isavAstesthUlabhadra AgamavyavahArI gurukI AjJA lekara vezyAke gharameM caumAsA rahe the, aura dazavakAlikasUtra to sUtravyavahAriyoMke vAste haiM, isavAste pUrvoktabAnameM koI bhI virodha nahIM hai // (38) "zrIAcArAMgasUtrameM mahAvIra svAmI 'saMharijjamANe jANaI' aise kahA aura zrIkalpasUtrameM 'na jANaI' aise kahA"uttara jeThAmUDhamati kalpasUtrakA virodha batAtA hai paraMtu zrIkalpasUtratozrI isase yahabhI mAlUma hotA hai ki TUDhiye sthUlabhadra kA adhikAra mAnate nahIM 10veMge ! vezaka inake mAne battIsa zAstroM meM zrIsthUlabhadrakA varNanahI nahIM hai to phira yaha bhole koko sthUlabhadrakA varNana zIlake Upara sunAra kara kyoM dhokhe meM DAlate haiN| tathA jhUThA bakavAda karake apanA galA kyoM sUvAte haiM ?
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) dazAzrutaskaMdhakA AThamA adhyayana hai isavAste jakara dazAzrutaskaMdhako DhUMDhiye mAnate haiM to kalpasUtrabhI unako mAnanA cAhiye, tathApi kalpasUtra meM kahe vacanakI satyatA vAste mAlUma ho ki kalpasUtrameM prabhu na jAne aise kahA hai so hariNagameSIdevatAkI caturAI mAlUma karane vAste aura prabhuko kisI prakArakI bAdhA pIr3A nahIM huI isavAste kahA hai; jaise kisI AdamIke pagameM kAMTA lagA hove usako koI nipuNa puruSa caturAIse nikAla deve tava jisako kAMTA lagA thA vo kahe ki bhAI ! tumane mere pairameM se aise kAMTA nikAlAjoki mujhako khavarabhI na huii| aise TIkAkAroMne khulAsA kiyA hai tobhI veakala DhUMDhiye nahIM samajhate haiM so unakIbhUla hai| (39) "sUtra meM mAMsakA AhAra tyAganA kahA hai aura bhagavatI kI TIkAmeM mAMsa artha karate ho" uttara-zrIbhagatIsUtrakI TIkAmeMjo artha karA hai so mAMsakA nahIM hai, paraMtu kadApi jeThA abhakSya vastu khAtA hove aura isavAste aise likhA hove to bana sakatA hai,kyoMki jainamatake to kisI bhI zAstrameM mAMsa khAne kI AjJA nahIM hai| (40) "zrIAcArAMgasUtrameM "maMsakhalaMbA aura macchakhalaMvA" isa zabdakA 'mAMsa' artha karate ho" uttara-jainamatake sAdhu kisI bhI jagaha mAMsa bhakSaNa karanekA artha nahIM karate haiM, tathApi jeThene isamUjiva likhA hai so usane apanI matikalpanAsa likhA hai aise mAlUma hotA hai| yIThAyAgasUtrake dayame ThANe meM dazAzrutaskaMdhake dazya adhyayana kahe tinameM panjomavaNAkappe arthAtkalpasUpakA nAma likhA hai tathApi DhUMDhiye nahIM mAnate hai jisa kA kAraNa yahI ki kalpasUtrame pUjA vagairahakA varNana pAtA hai||| . ___ Dhiyo ! tuma TIkAko mAnate nahI ho to zrIbhagavatI tathA pAcArAgasatrake ina pAThIkA bhayaM kaise karate ho? kyoki tumato mUla pakSaramAtrako hI mAnate //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 214 ) (41) "sabase jaise mAMsakA niSedha hai taise madirAkAbhI niSedha hai aura zrIjJAtAsUtrameM zelakarAjaRSine madyapAna kiyA aise kahate ho" uttara-jainamatake muni pUrvokta artha karate haiM so satyahI hai, kyoMki zelakarAjarSike tIna vakta madyapAna karanekA adhikAra sUtra pAThameM hai to tisa arthameMkuchabhI bAdhaka nahIM hai kyoMki sUtrakAranebhI usavaktazelakarAjarSiko pAsaththA,usannA aura saMsakta kahA hai,isa vAste sacce arthako jhUThA artha kahanA so mithyAtvIkA lakSaNa hai // (42) "zrIbhagavatIsUtra meM kahA ki manuSyakA janma ekasAtha ekayoniseutkRSTA pRthakttva jIvakA hove aura prakaraNameM sagara cakravartIke sAThahajAra putra ekasAtha janme kahe haiM" uttara-zrIbhagavatIsUtrameM jo kathana hai so svabhAvika hai sagaracakravartI ke putra jo ekasAtha janme haiM so devakAraNase janme haiN|| / .. (43) "sUtrameM kahA hai ki zAzvatI pRthivIkA dala utare nahIM aura prakaraNameM kahA ki sagaracakravartIkeputroMne zAzvatAdala toDA" uttara-sagaracakravartIke putra zrIaSTApada parvatopari yAtrA nimitte gaye the, unhoMne tIrtharakSA nimitte cAroM tarpha khAI khodane vAste vicAra karA, isase tinake pitA sagaracakravartI ke diye daMDaratnase khAI khodI aura zAzvatA dala toDA; paraMtu daMDaratnake adhiSTAyaka eka hajAra devate haiM / ora devazakti agAdha hai isavAste prakaraNameM kahI bAta satya hai // . . / (44) "sUtra meM tIrthaMkarakI tetIsa AzAtanATAlanIkahI aura prakaraNameM jinapratimAkI caurAsI AzAtanA kahI ha" uttaratIrthakarakI tetIsa AzAtanA jainamatake kisIbhI zAstrameM nahIM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahI hai, jainazAstroMmeM to tIrthaMkarakI caurAsI AzAtanA kahI hai| aura usI mUjiva jinapratimA kI caurAsI AzAtanA hai // , (15) "upavAsa (bata) meM pAnI vinA anya vyake khAnekA niSedhahe aura prakaraNameM aNAhAra vastu khAnI kahI hai|" uttarajeThamala AhAra aNAhArake svarUpakA jAnakAra mAlUma nahIM hotA hai kyoMki vratameM to AhArakA tyAga hai, aNAhAra kA nahIM tathA kyA kyA vastu aNAhAra hai, kisa rIti se aura kisa kAraNa se vartanI cAhiye, isakIbhI jeThamala ko khabara nahIM thI aise mAlUma hotA hai daMDiye vratameM pAnI vinAanya dravyake khAnekI manAI samajhate haiM to kitaneka DhUMDhiye sAdhu tapasyA nAma dharAyake adhariDakA tathA gohar3I maThe sarIkhI chAsa (lassI)pramukha azanAhArakA bhakSaNa karate haiM so kisazAstrAnusAra? / ... (46) "siddhAMtameM bhagavaMtako "sayaMsaMbaddhANaM" kahA aura kalpasUtrameM pAThazAlameM par3hane vAste bheje aise kahAhai" uttarabhagavaMta to "sayaMsaMbuddhANaM arthAt svayaMbuddha hI haiM,vo kisIke pAsa par3he nahIM haiM, paraMtu prabhuke mAtA pitAne moha karake pAThAzAlAmeM bheja to vahAMbhI ulaTe pAThazAlAke ustAda ke saMzaya miTAke usako par3hA Ae haiM aise zastroMmeM khulAsA kathana hai tathApi jeThamalane aise khoTe virodha likhake apanI mUrvatA jAhira kriihai| (47)"sUtrameM hADakI asajhAI kahIMhai aura prakaraNameM hADake sthApanAcArya sthApane kahe" uttara-asajhAI paMceMdrIke hADakI hai anyakI nahIM,jaisezaMkha hADahai tobhIvAjiMtroMmeM mukhya ginA jAtAhai, aura sUtrameM bahuta jagaha yaha bAta hai,tathA jekara DhUMDhiye sarva hADakI
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) asajhAi ginate haiM to unakI zrAvikA hAthameM cUr3A pahirake DhUMr3hiye sAdhuoMke pAsa kathA vArtA sunaneko AtI haiM sovo cUr3A bhI hAthI dAMta hAthIke hAr3akA hI hotA hai isavAste DhUMDhaka sAdhuko cAhiye ki apane DhaMDhaka zrAvakoMkI auratoMko hAthameM se cUr3A utAre bAdahI apane pAsa Ane deveM! (48)"zrIpannavaNAjImeM AThasau yojanakI polameM vANavyaMtara rahate haiM aise kahA aura prakaraNameM assI(80)yojanakI pola anya kahI" uttara-zrIpannavaNAsUtrameM samuccaya vyaMtarakA sthAna kahA hai aura graMthoM meM vizeza khulAsA karA hai| (49) "jainamArgI jIva narakameM jAne ke nAmase bhI DaratA hai, aise sUtrameM kahA hai,aura prakaraNameM koNika rAjAne sAtamI narakameM jAne vAste mahApApake kArya kiye aise kaho'uttara-jainamArgI jIva narakameM jAneke nAmase bhI DaratA hai so bAta sAmAnya hai ekAMtanahIM aura koNikake prazna karanese bhagavaMtane tisako chaThI narakameM jAvegA aise kahA taba chaThI narakameM to cakravartIkA strIratna jAtA hai aise samajhake chaThI se sAtamImeM jAnA apane mana meM acchA mAnake tisa * yaha hAsyarasa sayukta lekha gujarAta kAThIyAvAr3a mAravADAdi dezoM ke TUTiMyoM pAzrI hai, kyoMki usa dezameM raMDI vidhavA do sivAya koI bhI aurata kabIbhI hAtha caDe. se khAlI nahIM rakhatI hai, kitanAhI soga hove paraMtu sohAgakA cUDA to jarUra hI hAthame rahatA hai, auratoM ke hAtha se cUDA to pati ke paraloko sadhAye vAdahI utaratA hai to daMDhiye sAdhako sohAgana auratoM ko apane vyAkhyAnAdimeM kanIbhI nahIM pAne denA cAhiye ! aura pajAbadezakI auratoM ke bho nAthA kAna vagairaha ke kitanehI gahane hAr3ake hote haiM, ha~Dhiya zrAvaka zrAvikAyoMke koTa kamIja phatujhyA vagairaha ko gudA bhI prAyaH hADake hI lage hue hote haiM, isavAste unako bhI pAsa nahIM baiThane denA cAhiye ! vAre bhAI DhUMr3hiyo !! satya hai / vinAgurugamake yathArtha bodha kahAM se hove !
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 217 ) ne vahuta AraMbhake kArya kare haiN| tathA DhUMDhiye bhI jainamArgI nAma dharAke arihaMtake kahe vacanoM ko utthApate haiM, jina pratimAko niMdate haiM, sUtravirAdhate haiM; bhagavaMtane to eka vacanake bhI utthApaka ko anaMta saMsArI kahA hai, yaha bAta dUDhiye jAnate haiM tathApi pUrvokta kArya karate haiM aura narakameM jAnese nahIM Darate haiM,nigodameM jAne se bhI nahIM Darate haiM, kyoMki zAstrAnusAra dekhanese mAlUma hotA hai ki inakI prAyaH naraka nigodake sivAya anyagati nahIM hai| (50) "kUrmAputra kevalajJAna pAne pIche 6 mahIne gharameM rahe kahA hai" uttara-jo gRhasthAvAsameM kisI jIvako kevalajJAna hove to usako devatA sAdhukA bheSa dete haiM aura usake pIche vo vicarate tathA upadeza dete haiN| paraMtu kurmAputrako 6 mahIne taka devattAne ' sAdhukA bheSa nahIM diyA aura kevalajJAnI jaile jJAna meM dekhe taise kare paraMtu isa vAtase jeThamalake peTameM kyoM zUla huA ? so kucha samajhameM nahIM AtA he|| . (51) "sUtrameM sarvadAnameM sAdhuko dAna denA uttama kahA hai aura prakaraNameM vijayaseTha tathA vijayAseThAnI ko jImAvane se 84000 sAdhuko dAna diye jitanA phala kahA" uttara-vijayaseTha aura vijayAseThAnI gRhasthAvAsameM the, unakI yuvA avasthA thI, tatkAlakA vivAha huA huAthA, aura kAma bhoga to unhoMne dRSTi se bhI dekhe nahIM the aise daMpatIne mana vacana kAyA trikaraNa zuddhise eka zayyAmeM zayana karake pherabhI akhaMDa dhArAse zIla (brahmacarya) bata pAlana kiyA hai,isavAste zolakI mahimA nimitta pUrvokta prakAra / kathana karA hai| aura unakI taraha zIla pAlanA so ati duSkara .
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ( 216 ) (52) "bharatezvarane RSabhadeva aura 99 bhAiyoMke milAkara sau sthUbha karAye aise prakaraNameM kahA hai aura sUtrameM yaha bAta nahIM hai"uttara-bharatezvarake sthUbha karAnekA adhikAra zrI Avazyaka sUtrameM hai yataHthabhasaya bhAuyANaM cauvisaM ceva jiNaghare kaasii| samvajiNANaM paDhimA varaNapamANahiM niyaehiM // 8 // aura isI mUjiba zrIzatrujayamahAtmyameM bhI kathana hai * (53) "pAMDavoMne zrIzajaya Upara saMthArA karA aise sUtrameM kahA hai paraMtu pAMDavoMne uddhAra karAyA yaha bAta sUtra meM nahIM hai"uttarasUtra meM pAMDavoMne saMthArA karA yaha adhikAra hai aura uddhAra karAyA yaha nahIM hai isase yaha samajhanA ki itanI bAta sUtrakArane kamatI varNana karI hai paraMtu unhoMne uddhAra nahIM karAyA aise sUtrakArane nahIM kahA hai isavAste unhoMne uddhAra karAyA yaha varNana zrIzatrujayAnahAmyAdi graMthoM meM kathana karA hai so satya hI hai| (54) "paMcamI chor3ake cauthako saMvatsarI karate ho" uttarahama jo cauthakI saMvatsarI karate haiM so pUrvAcAryoMkI tathAyugapradhAna kI paraMparAyase karate haiM, zrInizIthacUrNimeM cauthakI saMvatsarI karanI kahI hai| aura paMcamIkI saMvatsarI karane kA kathana sUtrameM kisI jagaha jekara DhUMDhiye kaheM ki yaha niyukti prAdikA pATha hai, hama nahIM maMjUra karate haiM to ina devAnAM priyoM ko hama yaha pUchate haiM ki tumAre mAne sUtroM meM to bharatezvarakA saMpUrNa varNana kI nahIM hai to tuma kaise kaha sakate ho ki bharatezvara ke sthUbha karAye kA padhikAra sUbameM nahIM hai?
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 219 ) bhI nahIM hai| sUtra meM to ASADha caumAseke AraMbhase eka mahInA aura vIsa dina saMvatsarI karanI, auraekamahInA vIsadina ke aMdara saMvatsarI paDikamanI kalpatI hai paraMtu uparAMta nahIM kalpatI hai,aMdara paDikamanevAle ArAdhaka hai, uparAMta paDikamanevAle virAdhaka haiM aise kahA hai to vicAra karo ki jainapaMcAMga vyavaccheda hue haiM jisase paMcamIke sAryakAlako saMvatsarI pratikramaNa karane samaya paMcamI hai ki chaTha hogaI hai tisakI yathAsthita khabara nahIM par3atI hai,aura jo chaThameM pratikramaNa karIye to pUrvokta jinAjJAkA lopa hotA hai is| vAste usa kArya meM bAdhakako saMbhava hai| paraMtu cauthakI sAyaM ko prati kramaNake samaya paMcamI ho jAve to kisI prakArakA bhI bAdhaka nahIM . hai| isavAste pUrvAcAryoMne pUrvokta cauthakI saMvatsarI karanekI zuddha rIti pravartana karI hai so satya hI hai| paraMtu DhUMDhiye jo cothake dina saMdhyAko paMcamI lagatI hove to usI dina arthAt cauthako saMvatsarI karate haiM so na to kisI sUtrake pAThase karate haiM aura na yugapradhAna kI AjJAse karate haiM kiMtu kevala svamatikalpanAse karate haiN| (55) "sUtrameM cauvIsahI tIrthakara vaMdanIka kahe haiM aura viveka vilAsameM kahA hai ki ghara deharemeM 21 ikkIsa tIrthaMkarakI pratimA sthApanI" uttara-jainadharmIko to cauvIsahI tIrthakara eka sarIkhe haiM, aura cauvIsahI tIrthaMkaroMko vaMdana pUjana karanese yAvata mokSaphalakI prApti hotI hai| paraMtu ghara deharemeM 21 tIrthakarakI pratimA sthApanI aise jo vivekavilAsagraMthameM kahA hai so apekSA vacana hai,jaise sarva zAstra eka sarIkhe haiM tobhI kitaneka prathama paharameM hI paDhe jAte haiM, dUsare paharameM nahIM / taise yaha bhI smjhnaa| tathA gharadeharAaura bar3A maMdira kaisA karanA, kitane pramANake UMce jinabiMba sthApana karane,
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 330 ) kaise varNa sthApane, kisa rIti se pratiSThA karanI, kisa kisa tIrthakarakI pratimA sthApana karanI ityAdi jo adhikAra hai so jo jinAjJAmeM varttate haiM tathA jinapratimA ke guNagrAhaka haiM unake samajhane kA hai, paraMtu DhUMDhako sarIkhe mithyAdRSTi, jinAjJAse parAGmukha aura 'zrIjinapratimAke niMdakoMke samajhanekA nahIM hai| (56) "zrIAcArAMga sUtra ke mUlapATha meM pAMca mahAvratakI 25 bhAvanA kahI haiM aura TIkAmeM pAMcabhAvanA samyaktvakI adhika kahI" uttara - zrIAcArAMgasUtra ke mUlapATha meM cAritrakI 25 bhAvanA kahI haiM aura niyukti meM pAMca bhAvanA samyaktvakI adhika kahI haiM so satya hai, aura niyukti mAnanI naMdisUtra ke mUlapAThameM kahI hai, aura samyak sarva vratoM kA mUla hai| jaise mUla vinA vRkSa nahIM raha . sakatA hai taise samyaktva vinA vrata nahIM raha sakate haiN| DhUMDhiye vrata kI paccIsa bhAvanA mAnya karate haiM aura samyaktvakI pAMca bhAvanA mAnya nahIM karate haiM isase nirNaya hotA hai ki unako samyaktvakI prApti hI nahIM hai | (57) "karmagraMtha meM navameM guNaThANe taka mohanI karmakA jo udaya likhA hai so sUtrake sAtha nahIM milatA hai" uttara - karmagrantha meM kahI bAta satya hai / jeThamalane yaha bAta sUtrake sAtha nahIM milatI hai aise likhA hai, paraMtu battIsasUtroM meM kisIbhI ThikAne caudaha guNaThANe Upara kisIbhI karma prakRtikA baMdha, udaya, udIraNA, sattA pramukha guNaThANekA nAma lekara kahA hI nahIM hai, isavAste jeThamalakA likhanA mithyA hai // -: (58) "zrIAcArAMgakI cUrNi meM- kaNerakI kAMbI (chaTI) phirAi f
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) aise likhA hai" uttara-jeThamalakA yaha likhanA mithyA hai| kyoMki AcArAMgakI cUrNimeM aisA lekha nahIM hai // ( 59 se 79.paryata ) ikkIsa bola jeThamalane nizIthacUrNikA nAma lekara likhe haiM vo sarva vola mithyA hai, kyoMki jeThamalake likhe mUjiva nizIthacUrNimeM nahIM haiM / / (80) zrIAvazyakasUtrake bhASyameM zrImahAvIrasvAmIke 27 bhava kahe tinameM manuSyase kAlakarake cakravartI hue aise kahA haiM' uttara-manuSya kAlakarake cakravartI na hove aisA zAstrakA kathana hai tathApi prabhu hue isase aise samajhanAki jinavANI anekAMta hai, isavAste jinamArgameM ekAMta khIMcanA so mithyAdRSTikA kAma hai| aura DhUMDhiyoMke mAne vattIsasUtromeM to vIrabhagavaMtake 27 bhavoM kA varNana hI nahIM hai to phera jeThamalako isabAtake likhanekA kyA prayojana thA ? (81) siddhAMtameM ariSTanemike aThArAM gaNadhara kahe aura bhASya meM gyAraha kahe so matAMtara hai / (82) sUtra meM pArzvanAthake (28) gaNadhara kahe aura niyuktimeM (10) kahe aise jeThamalane likhA hai, paraMtu kisIbhI sUtra yA niyukti pramukhameM zrIpArzvanAthake (28) gaNadhara nahIM kahe haiM, isavAste jeThamalane korI gappa ThokI hai // (83) "gRhasthapaNemeM rahe tIrthaMkarako sAdhu vaMdanA kare so sUtra / viruddha hai"uttara-jabataka tIrthakara gRhasthapaNemeM hove tabataka sAdhukA unake sAtha milApa hotAhI nahIM hai aisI anAdi sthiti hai| paraMta sAdhu dravya tIrthaMkarako vaMdanA kare yaha to satya hai| jaise zrIRSabha devake sAdhu cauvisaththA (logasta) kahate hue zrImahAvIra paryaMtako bhAjana thA?
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 251) dravyanikSepe vaMdanA karate the| tathA hAlameM bhI logassa kahate hue usI taraha dravya jinako vaMdanA hotI hai / * (84-85) "zrIsaMthArApayannAmeM tathA .caMdravijayapayannAmeM evaMtI sukumAlakA nAma hai aura evaMtI sukumAla to pAMcoM AremeM huA hai isavAste vo payanne cauthe Arake nahIM" uttara-zrIThANAMga sUtra tathA naMdisUtrameM bhI pAMcoM Arake jIvoMkA kathana hai to yaha sUtrabhI cauthe Areke bane nahIM mAnane cAhiye // Upara bhUjiba jeThamala DhUMDhakake likhe(85)praznoMke uttara hamane zAstrAnusAra yathAsthita likhe haiM, aura isase sarva sUtra, paMcAMgI graMtha,prakaraNa pramukha mAnya karane yogya haiM aise siddha hotA hai| kyoMki samadRSTikarake dekhanese inameM paraspara kucha bhI virodha mAlUma nahIM hotA hai,paraMtu jekara jeThamala pramukha DhUMDhiye zAstroM meM paraspara apekSA pUrvaka virodha honese mAnane lAyaka nahIM ginate haiM to tinake mAne vattIsasUtra joki gaNadhara mahArAjAne Apa gUthe haiM aise vo kahate haiM, unameM bhI paraspara kitanAka virodha hai / jisameM se kitaneka praznoM ke taurapara likhate haiN| (1) zrIsamavAyAMgasUtra meM zrImallinAthajIke (5900) avadhi jJAnI kahe haiM, aura zrIjJAtAsUtrameM (2000) kahe haiM yaha kisa taraha? (2) zrIjJAtAsUtrake pAMcameM adhyayanameM kRSNakI (32000) striyAM kahI haiM,aura aMtagaDadazAMgake prathamAdhyayanameM (16000) kahI haiM yaha kaise ? *pagAmasajhAya (sAdhupratikramaNa) meM bhI dravyajinako vadanA hotI hai| . . "namo cauvIsAe tiththayarANaM usabhAi mahAvIra pajjavasANANa" itivacanAt // - -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 223 ) (3) zrIrAyapaseNIsUtrameM zrIkezIkumArako cAra jJAna kahe haiM, aura zrIuttarAdhyayanasUtra meM avadhijJAnI kahAso kaise? (4) zrIbhagavatIsUtra meM zrAvaka hove so trividha trividha kamA dAnakA paJcakvANa kare aise kahA, aura zrIupAsakadazAMgasUtrameM AnaMdazrAvakane hala calAne khule rakhe yaha kyA ? | (5) tathA kumhAra zrAvakane Ave caDhAne khule rkhe| (6) zrIpannavaNAsUtrameM vedanIkarmakI jaghanya sthiti bAraha muhartakI kahI,aura uttarAdhyayanameM aMtamuhUrttakI khii| (7) zrIuttarAdhyayanameM 'lasana' anaMtakAya kahA, aura zrIpannavaNAjImeM pratyeka khaa|| (8) zrIpannavaNAsUtrameM cAroM bhASA bolane vAleko ArAdhaka kahA, aura zrIdazavaikAlikasUtrameM do hI bhASA bolanI khiiN|| (9) zrIuttarAdhyayanameM rogake hoye sAdhu davAI na kare aise kahA, aura zrIbhagavatIsUtra meM prabhune bIjorApAka davAI ke nimitta liyA aise khaa|| (10) zrIpannavaNAjImeM aThAraveM kAyasthiti padameM strIvedakI kAyasthiti pAMca prakAre kahI to sarvajJake matameM pAMca bAteM kyA ? (11) zrIThANAMgasUtra meM sAdhuko rAjapiMDa na kalpe aise kahA, aura aMtagaDasUtra meM zrIgautamasvAmIne zrIdevIke gharameM AhAra liyA aise kahA // (12) zrIThAgAMgasUtra meM pAMca mahAnadI utaranI nA kahI,aura dUsare lagate hI sUtrameM hAM kahI yaha kyA ? . (13) zrIdazavekAlika tathA AcArAMgasUtrameM sAdhu trividha
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 224 ) trividha prANAtipAtakA paccakkhANa kareM aise kahA,aura samavAyAMga tathA dazAzrutaskaMdhameM nadI utaranI kahI yaha kyA ? (14) zrIdazavaikAlikameM sAdhuko lUNa pramukha anAcIrNa kahA, aura AcArAMgasUtrake dvitIya zrutaskaMdhake pahile adhyayanake dazameM uddesameM sAdhuko luNa kisIne viharAyA hove to vo lUNa sAdhu Apa khAleve, athavA sAMbhogikako bAMTake dekheM aise kahA, yaha kyA ? (15) zrIbhagavatIsUtra meM nIMva tIkhA kahA, aura uttarAdhyayana sUtrameM kauDA kahA yaha kyA ? . (16) zrIjJAtAsatrameM zrImallinAthajIne(608)ke sAtha dIkSA lI aise kahA, aura zrIThANAMgasUtrameM 6 puruSa sAtha dIkSA lI aise kahA yaha kyA ? // (17) zrIThANAMgasUtrameM zrImallinAthajIke sAtha 6 mitroMna dIkSA lI aise kahA,aura zrIjJAtAsUtrameM zrImallinAthajI ko kevala jJAna hoe bAda 6 mitroMne dIkSA lI aise kahA yaha kyA (18) zrIsUyagaDAMgasUtrameM kahA hai ki sAdhu AdhArmi AhAra letA.huA karmoM se lipAyamAna hove bhI, aura nahIM bhI hove, isa taraha ekahI gAthAmeM eka dUsarekA pratipakSI aise do prakArakA kathana hai, yaha kyA ? Upara mUjiba sUtroMmeM bhI bahuta virodha haiM paraMtu graMtha adhika ho jAne kebhayase nahIM likhe haiM tobhI jinako vizeSa dekhane kI icchA hove unhoMne zrImadyazovijayopAdhyAyakRta vIrastuti rUpa huMDIke stavanakA paMDita zrIpadmavijayajI kA karA bAlAvabodha dekha lenaa| ... jekara DhUMDhiye battIsasUtroMko paraspara avirodhI jAnake mAnya
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 335 ) karate haiM, aura anya sUtra tathA graMthoMko virodhI mAnake nahIM mAnya karate haiM to upara likhe birodha joki battIsa sUtroMke mUla pATha meM hI haiM tinakA niyukti tathA TIkA pramukhakI madada ke binA nirAkaraNa kara denA cAhiye, hamako to nizcaya hI hai ki DhUMDhIye joki jinAjJAse prAGmukha haiM ve inakA nirAkaraNa bilakula nahIM kara sakateha, kyoMki inameM koIto pAThAMtara, koI apekSA, koI utsarga, koI apavAda, koI naya, koI vidhivAda, aura koI caritAnuvAda ityAdi sUtroM ke gaMbhIra Azaya haiM, unako to samudra sarIkhI buddhike dhanI TIkAkAra pramukhahI jAneM aura kula virodhoMkA nirAkaraNa karasakeM, paraMtu DhuMDhIyoMne to phakata jinapratimA ke dveSase sarva zAstra utthApe haiM to inakA nirAkaraNa kaise karasakeM ? // iti // (26) sUcI meM zrAvakoM ne jinapUjA karI kahI hai isa bAbata 26 meM praznottarameM jeThamala likhatA hai ki " sUtrameM kisI zrAvakane pUjAkarI nahIM kahI hai " uttara- jeThamalane AMkheM kholake dekhA hotA to dIkha par3atA ki sUtroM meM to ThikAne2 pUjAkA aura zrI jinapratimAkA adhikAra hai jinameM se kitaneka adhikAroMkI zuci (phairista) dRSTAMta tarIke bhavya jIvoMke upakAra nimitta ihAM likhate haiM / zrI AcArAMga sUtra meM siddhArtha rAjAko zrIpArzvanAthakA satAnIya zrAvaka kahA hai, unhoMne jinapUjA ke vAste lAkha rUpaiye dIyaM tathA aneka jinapratimA kI pUjAkarI aise kahA hai isa adhikArameM sUtrake aMdara "jAyea" aisA zabda hai jisakA artha yAga (yajJa) hotA hai aura yAga zabda devapUjA vAcI hai "yaja- devapUjAyAmiti vacanAt " tathA unako
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 229 ) unakI ArAdhanA nimitta sAdhu tathA zrAvaka kAyotsarga kre| (27) zrIvyavahArasUtra meM prathama uddeze jinapratimAke Age AloyaNA karanI kahI hai| (28) zrImahAnizIthasUtrameM jinamaMdira banavAve to zrAvaka utkRSTA ghArameM devaloka paryata jAve aise kahA hai / (29) zrImahAkalpasUtrameM jinamaMdirameM sAdhu zrAvaka vaMdanA karaneko na jAve to prAyazcitta likhA hai| (30) zrIjItakalpasUtra meM bhI prAyazcitta likhA hai| (31) zrIprathamAnuyogameM aneka zrAvaka zrAvikAyoMne jinamaMdira banavAe tathA pUjA karI aisA adhikAra hai| ityAdi saikar3o ThikAne jinapratimAkI pUjA karanekA tathA jinamaMdira banavAne vagairaha kA khulAsA adhikAra hai / aura sarva sUtra dekhake sAmAnyapaNe vicAra karane se bhImAlUma hotA hai ki cauthe AremeM jitane jinamaMdira the utane Ajakala nahIM haiM, kyoMki sUtroM meM jahAM jahAM zrAvakoMkA adhikAra hai vahAM vahAM "pahAyAkayabalikammA" arthAt snAna karake devapUjA karI aisA pratyakSa pATha hai| isase sarva zrAvakoMke ghara jinamaMdira the aura ve niraMtara pUjA karate the aise siddha hotA hai| tathA dazapUrvadhArIke zrAvaka saMpratirAjAne savAlAkha jinamaMdira aura savAkoDa jinabiMba banavAe haiM jinameM se hajAroM jinamaMdira aura jinapratimA adyApi paryaMta vidyamAna haiM ratalAma,nADola Adi nagaroMmeM tathA zatrujaya giranArAdi tioM meM bahuta ThikAne saMpratirAjAke banavAe jinamaMdira dRSTigocara hote haiM, aura bhI aneka jinamaMdira hajAroM varSoM ke bane hue dIkhalAi dete haiM, tathA AbujI Upara vimalacaMdra tathA vastupAlatejapAlake banavAe
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2301) kror3oM rupaiyekI lAgatake jinamaMdira jinakI zobhA avarNanIya hai yadyapi vidyamAna haiM / tobhI maMdamati jeThamala DhUMDhakane likhA hai ki "kisI zrAvakane jinapratimA pUjI nahIM hai to isase yahI mAlUma hotA hai ki usake hRdaya cakSuto nahIM the paraMtu dravyakA bhI abhAva hI thA ! kyoMki isI kAraNa se usane pUrvokta sUtrapATha apanI dRSTi se dekhe nahIM hoveNge||| // iti // (27) sAvadhakaraNI bAbata - sattAisameM praznottarameM jeThamala likhatA hai ki "sAvadhakaraNI meM jinAjJA nahIM hai" yaha likhANa ekAMta honese jeThamalane ajJAnatAke kAraNa kiyA hove aise mAlUma hotA hai, kyoMki sAvadha nira vadyakI usako khabara hI nahIM thI aise usake isa praznottarameM likhe 24 boloMse siddha hotA hai / jeThamala jisa 2 kAryameM hiMsA hotI hove una sarva kAryoM ko sAvadhakaraNImeM ginatA hai paraMtu so jhUTha hai| kyoMki jinapUjAdi kitaneka kAryoM meM svarUpase to hiMsA hai paratu jinAjJAnusAra honese anubaMdhe dayA hI hai paraMtu abhavya, jama limatI auradiye pramukha jo dayA pAlate hai,so svarUpe dayA hai paraMtu jinAjJA bAhira honese anubaMdhe to hiMsA hI hai isavAste kitaneka dharma kAryoM meM svarUpe hiMsA aura anubaMdhe dayA hai aura tisakA phalabhI dayAkA hI hotA hai tathA aise kArya meM jinezvara bhagavaMtane AjJAbhI dI haiM, jinameMse kitaneka bola dRSTAMta tarIke likhate haiN| 5 (1) zrIAcArAMgasUtrake dUsare zrutaskaMdhake IryA adhyayanameM likhA hai ki sAdhu khADemeM par3ajAveto ghAMsa velaDI tathA vRkSako pakaDa kara bAhiranikala Ave // .. . . . . . ..
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (2) isI sUtrameM likhA hai ki sAdhu khaMDa zarkarAke badale lUNa le AyA hove to vo khAjAve,apane Apa na khAyA jAve to sAMbhogika ko bAMTe deve|| (3) isI sUtra meM likhA hai ki mArgameM nadI Ave to sAdhu isa taraha utre|| () isI sUtrameM kahA hai ki sAdhu mRgapRcchAmeM jhUTha bole| (5) zrIsUyagaDAMgasUtrake navameM adhyayanameM kahAhai ki mRgapRcchA ke vinA sAdhu jhUTha na bole, arthAt mRgapRcchAmeM bole // (6) zrIThANAMgasUtrake pAMcau ThANe meM pAMcakAraNe sAdhu sAdhvI ko pakaDaleve aise kahA hai, tinameM nadI meM bahatI sAdhvI ko sAdhu bAhira nikAle aise kahA hai // (7) zrIbhagavatIsUtrameM kahA hai ki zrAvaka sAdhuko asujhatA aura sacitta cAra prakArakA AhAra deve to alya pApa aura bahuta nirjarA kre|| (8) zrIuvAisUtra meM kahA hai ki sAdhu ziSyakI parIkSAvAste doSa lagAve // (9) zrIuttarAdhyayanasUtra meM kahA hai ki sAdhu paDilehaNA kare usameM avazya vAyukAyakI hiMsA hotI hai| (10) zrIbRhatkalpasUtra meM carabIkA lepa karanA kahA hai| (11) isI sUtrameM kAraNe sAdhvIko pakaDanA kahA hai| ' ityAdi kitanehI kArya jinako ekAMta pakSI honese jeThamala DhUMDhaka sAvadha ginatA hai paraMtu inameM bhagavaMtakI AjJA hai, isa vAste karmakA vaMdhana nahIM hai| zrIAcArAMgasUtrake cauthe adhyayanake dusare uddeza meM kahA hai ki dekhane meM AzravakA kAraNa hai paraMtu, zuddha
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 232. ) . praNAmale nirjarA hotI hai, aura dekhane meM saMvarakA kAraNa hai paraMtu azuddha praNAmase karmakA baMdhana hotA hai| tathA samyagdRSTi zrAvakoMne puNya prAptike nimitta kitaneka kArya kare haiM, jinameM svarUpa hiMsA hai paraMtu anubaMdhe dayA hai, aura unako phala bhI dayAkA hI prApta huA hai, aise adhikAra satroMmeM bahuta haiM jinameM se kuchaka adhikAra likhate haiN| (1) zrIjJAtAsUtraneM kahA hai ki subuddhi pradhAnane rAjAke samajhAne vAste gaMdI khAikA pANI zuddha kraa|| (2) zrImallinAthajIne 6 rAjAke pratibodhanevAste mohanaghara karAyA // (3) unhoMne hI 6 rAjAoMkA apane UparakA moha haTAnevAste apane svarUpa jaisI pUtalI meM pratidina AhArake grAsa gera jisase unameM hajAroM trasa jIvoMkI utpatti aura vinAza huaa|| (4) uvavAisUtrameM koNika rAjAne bhagavAnkI bhakti vAste bahuta ADaMbara kraa|| (5) koNikarAjAne roja bhagavaMtakI khavara maMgavAnevAste AdamiyoMkI DAka bAMdhI // (6) pradezI rAjAne dAnazAlA maMDAi jisameM kaI prakArakA AraMbha thA, paraMtu kezIkumArane usakA niSedha nahIM karA, kiMtu kahA ki rAjan ! pUrva manojJa hoke aba amanojJa nahIM honA // (7) pradezIrAjAne kezIgaNadharako kahA ki he svAmin ! kala ko maiM samaya apanI Rddhi aura ADaMbarake sAtha Akara Apako vaMdanAkaruMgA,aura vaisehI karA,paraMtu kezIgaNadharane niSedha nahIM kraa||
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) ' (8) citrasArathI ne pradezI rAjAko pratibodha karAne vAste zrI kezIgaNadharake pAsa lejAne vAste ratha ghoDe, daudd'aaye| . . (9) sUryAbha devatAne jinabhakti ke vAste bhagavaMtake samIpa nATaka kraa|| (10) draupadIne jinapratimAkI satare bhedI pUjA krii|| maMdamati jeThamalane isa praznottarameM jo jo bola likhe haiM una meM 'apanI icchA' aisA zabda una kAryoMko jinAjJA vinAke siddha karane vAste likhA hai; paraMtu unameM se bahute kRtya to punya prAptike nimitta hI kare haiM jinameMse kitaneka kAraNa sahita nIce likhe jAte haiN| (1) koNikarAjAne prabhuko vadhAI meM nityaprati sADhe. bAraha hajAra rupaiye dIye so jinabhaktike vAste // (2) aneka rAjAoM ne tathA zrAvakoMne dIkSA, mahotsava kIye so jainazAsanakI prabhAvanA vaaste|| (3) zrIkRznamahArAjAne dIkSAkI dalAlI vAste dvArikAmeM paDaha phereyA so dharmakI vRddhivaaste|| (4) iMdra tathA devatAdikoMne jinajanmamahotsava kare so dharma prAptike vAste aisA zrI jaMbudvIpapannattIsUtrakA kathana hai / . (5) devate naMdIzvaradvIpameM aThAI mahotsava karate haiM so dharma prAptike vaaste|| (6) jaMghAcAraNa tathA vidyAcAraNa labdhi phorate haiM so jina pratimAke vAMdane vaaste|| (7) zaMkha zrAvakane sadharmIvAtsalya kiyA so samyaktvakI. zuddhike vAste / isa mUjiba adyApi paryaMtasadharmIvAtsalyakA rivAja
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 488 ) calatA hai, bahute puNyavaMta zrAvaka satharmokI bhakti aneka prakArase karate haiM / jekara jeThamala isakA arthAtaH sadharmIvAtsalya karanekA niSedha karatA hai aura likhatA hai ki isa kArya meM usakI icchA hai, jinAjJA nahIM hai to DhUMDhiye apane sadharmIko jImAte haiM, saMvatsarIkA pAraNA karAte haiM, pUjyakI tithimeM posaha karake apane sadharmIko jImAte haiM inameM jeThamala aura DhUMDhiye sAdhu pApa mAnate hoveMge, kyoMki ina kAryoM meM hiMsA jarUra hotI hai| jaba aise kArya meM pApa mAnate haiM to DhUMDhiye terApaMthI bhIkhamake bhAI banake yaha kArya kisavAMste karate haiM ? kyA naraka meM jAne vAste karate haiM ? 1 (8) tetalI pradhAnako poTTIladevatAne samajhAyA so dharma ke vAste // (9) tIrthaMkara bhagavaMtane varSodAna dIyA so puNyadAna dharma prakaTa karane vAste // (10) devatA jinapratimA tathA jinadAr3hA pU~jate haiM so mokSa phala vAste // (11) udayanarAjA vaDe. ADaMbarase bhagavaMtako vaMdanA karane vAste gayA so puNya prApti vAste // Q ityAdika aneka kArya samyagdRSTiyoMne kare haiM jinameM mahApuNya prApti aura tIrthaMkarakI AjJAbhI hai / jekara jeThamala ekAMta dayAse hI dharma mAnatA hai to zrIbhagavatIsUtra ke navameM zataka meM kahA hai ki jamAline zuddha cAritra pAlA hai, eka makkhI kI pAMkha bhI nahIM dukhAI hai, paraMtu prabhukA ekahI vacana utthApanase usako ahiMsA ke phalakI prApti nahIM huI kiMtu hiMsA ke phalakI prApti huii| isa vAste yaha samajhanA, ki jinAjJAvinAkI dayA to svarUpe dayA hai; paraMtu anubaMdhato hiMsA hI hai, aura isIvAste jamAlikI dayA sAphalyatA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko prApta nahIM huI to are iMDhiyo ! usa sarIkhI yA tumhAre se palatI nahIM hai mAtra dayA dayA mukhe se pukArate ho paraMtu dayAkyA hai so nahIM jAnate ho, aura bhagavaMtake vacana to aneka hI lopate ho isavAste tumArA nistArA kaise hovegA so vicAra lenaa?|| iti // (28)dravyanikSapA vaMdanIka hai isabAbata / aThThAisameM praznottarameM "dravyanikSepA vaMdanIka nahIM hai| aise siddha karanevAste jeThamala likhatA hai ki "cauvIsaththemeM jo dravya jinako vaMdanA hotI ho to voha to cAroM gatiyoM meM aviratIapaucakkhANI haiM unako vedanA kaise hove?" uttara-zrARSabhadevake samayameM sAdhu cauvIsaththA karate the usameM dravyatIrthakara teisa ko tIrthakarakI bhAvAvasthAkA Aropa karake vaMdanA karate the,paraMtu cAroM gatimeM jisa avasthAmeM the usa avasthAko vaMdanA nahIM karate the| jeThamala likhatA hai ki "pahile ho cuke tIrthaMkaroMke samaya meM : cauvIsaththA kahane vakta jitane tIrthakara hogaye aura jo vidyamAna the utane tIrthaMkaroMkI stuti vaMdanA karate the"jeThamalakA yaha likhanA mithyA hai| kyoMki caubIsaththemeM vartamAna cauvIsIke caubIsa tIrthakarake badale kama tIrthakarako vaMdanA kare aisA kathana kisIbhI jaina zAstrameM nahIM hai| ........: __. jeThamala likhatA hai, ki zrIanuyogadvArasUtrameM Avazyaka ke 6 adhyayana kahe haiM unameM dUsarA adhyayana utkIrtanA nAmA hai to utkIrtanA nAma stuti vaMdanA karanekA hai so kiMsakA utkIrtana karanA ? isake uttarameM cauvIsaththAarthAt cauvIsa tIrthaMkarakA karanA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( m) aise samajhanA, paraMtu jeThe ajJAnI ke likhe mUjiva cauvIsakA mela nahIM hai aise nahIM samajhanA; kyoMki cauvIsa na hove to cauvIsathyA na kahA jaave| Upara likhI bAtameM dRSTAMta tarIke jeThamala likhatA hai ki "zrImahAvidehameM eka tIrthakarakI stuti kare cauvIsaththA hotA hai" yaha likhano jeThamalakA bilakula hI akala vinAkA hai, kyoMki isa mUjiva kisI bhI jainasiddhAMtameM nahIM kahA hai| aura mahAvideha meM cauvIsaththA bhI nahIM hai / kyoMki vahAM to jaba sAdhuko doSa lage taba paDikkamate haiN| isase jeThamalakA lekha svamatikalpanA kA hai paraMtu zAstrokta nahIM aise siddha hotA hai| isa bAvata bArameM praznottara meM khulAsA likhake dravyanikSepA baMdanIka siddha karA hai / ||iti // (26) sthApanA nikSepA vaMdanIka hai isa baabt| 29meM praznottarameM jeThamalane sthApanA nikSepA vaMdanIka nahIM, aise siddha karanevAste kitanIka mithyA kuyuktiyAM likhI haiM / ___ . AdyameM zrAdazavakAlikasUtrakI gAthA likhI hai paraMtu usa gAthAse to sthApanA nikSepA acchI taraha siddha hotA hai yataHsaMghaTTaittA kAraNaM ahavA uvhinnaamvi| khameha avarAhaM meM vaejjana punnottiyaa18|| artha-kAyAkarake saMghahA hove, tathA upadhikA saMghadyA hove to ziSyaM kahe-merA aparAdha kSamo aura dUsarIvAra saMghaTAdiaparAdha nahIM karUMgA aise khe|| -
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ RBE - - (20) * isa gAthAke arthase prakaTa siddha hotA hai ki guruke vastrAdi tathA pATAdikake saMghaTa karanese pApa hai| yahAM yadyapi pATAdika ajIva hai tobhI yaha AcAryake haiM isavAstai inakI AzotanA TAlanI isase sthApanA nikSepA siddha hotA hai, isavAste jeThamala kI karI kalpanA mithyA hai| kyoMki jinapratimA jinavara arthAt tIrthakarakI kahAtI hai, aura vastrAdi upAdhi guru mahArAjakI kahI jAtI hai, isavAste ina donoMkI jo bhakti karanI so devagurukI hI bhakti hai, aura inakI jo AzAtanA karanI so devagurukI AzAtanA hai| isase sthApanA mAnanI tathA pUjanI satya siddha hotI hai| ___ jeThamala likhatA hai ki "upakaraNa prayoga pariNamyA dravya hai" so mahAmithyA hai| upakaraNakA prayoga pariNamyA yugala kisIbhI jainazAstrameM nahIM kahA hai, paraMtu usako to mIsA pugala kahA hai| isavAste mAlUma hotA hai ki jeThamalako jainazAstrakI kuchabhI khabara nahIM thii| aura jeThamala likhatA hai ki "jisa pRthvI zilApaTTa Upara baiThake bhagavaMtane upadeza karA hai usI zilApaTTa Upara baiTha ke gautama sudharmAsvAmIpramukhane upadeza karA hai"uttara-aisA kathana kisIbhI jainasiddhAMtameM nahIM hai, isavAste jeThamala DhUMDhaka mahAmRSA vAdI siddha hotA hai // jeThamala guruke caraNa bAbata kuyukti likhake apanA mata siddha * karanA cAhatA hai, paraMtu so mithyA hai / kyoMki guruke caraNakI rajabhI pUjane yogya hai to dharatI Upara paDe. guruke caraNoMkA to kyA hI kahanA ? kitaneka DhUMDhiye apane guruke caraNoMkI raja mastakoM para car3hAte haiM, aura jeThAto unake sAthabhI nahIM milatA hai to isa se yahI siddha hotA hai ki yaha koI mahAdurbhavI thaa|
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa praznottarake aMtameM kitaneka anucita vacana likhake jeThe ne gurumahArAjakI AzAtanA karI hai, so usane saMsAra samudrameM halanekA eka adhika sAdhana paidA kasa hai bArameM praznottarameM isa vAvata vizeSa khulAsA karake sthApanA nikSepA vaMdanIka-siddha karA hai isavAste yahAM adhika nahIM likhate haiM // iti // (30) zAsanake pratyanIkako zikSA denI isabAbata ! .. tIsameM praznottarameM jeThamalane likhA hai ki "dharma aparAdhIko mAranese lAbha hai aisA jainadharmI kahate haiM"jeThekA yaha lekha mithyA hai| kyoMki jainamatake kisIbhI zAstrameM aise nahIM likhA hai ki dharma aparAdhIko mAranese lAbha hai| paraMtu jainazAstrameM aiseto likhA hai ki jo duSTapuruSa jinazAsanakA uccheda karanevAste, jinapratimA tathA jinamaMdirake khaMDana karane vAste munimahArAjake ghAta karane vAste tathA sAdhvIke zIla bhaMga karanevAste udyata hove, usa 'anu. cita kAma karane vAleko prathama to sAdhu upadeza dekara zAMta kare jekaravoM puruSa lobhI hove to usako zrAvakajanadhana dekara haTAve,jaba kisI tarahabhI na mAne to jisa taraha usakA nivAraNa hove usI taraha kreN| jo kahA hai zrIvIrajinahastadIkSita dharma dAsagaNikRta graMthama-tathAhisAhUNa ceiyANaya paDiNIya taha avaraNavAyaM ca jiNa pakyaNassa ahiyaM samvadhyAmeNa vAre 241
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . mam . (ife ) aura gurvAdika aparAdhikA nivAraNa karanA so vaiyAvacca hai; soI zrIuttarAdhyayanasUtrameM zrIharikezI munine kahA hai tathAhi-- pavviM ca irihaM ca aNAgayaM ca maNappadoso. na meM asthi koiAjakkhA huveyAvaDiyaM kareMti tamhA hu ee nihayA kumaaraa|| 31 // ... isa kAvyake tIsare tathA cauthe pAdameM harikezImunine kahAhai ki yakSa merI veyAvacca karatA hai, usane merI veyAvacca ke vAste . kumAroM ko haNA hai // . -. . : : : * isa bAbata jeThamala likhatA hai ki "harikezImuni chaprastha cArabhASAkA bolane vAlAthA usakA vacana pramANa nahIM aise vacana puNyahIna miyAdRSTike vinAanya kauna likhe. yA bole ? bar3A Azcarya hai ki sUtrakAra jisakI mahimA aura guNa varNana-karatehaiM, jisako pAMca samiti aura tIna gupti sahita likhate haiM, aise mahAmunikA vacana pramANa nahIM aise jeThA likhatAhai ! paraMtu aise lekhase jeThamalakumatikA vacana kisI bhI mArgAnusArIko mAnyaH karane yogya nahIMhai aise siddha hotA hai| . : " . - jeThamala likhatA hai ki "guruko vAdhAkArI jU,lIkhe,mAMgaNa Adi bahuta sukSma jIvabhI hotehai to unakA bhI nirAkaraNa karanA cohiye" uttara-akala jeThe kA yaha likhanA mithyA hai, kyoMki vo jIva kucha dveSabuddhise sAdhuko asAMtA paidA nahIM karate haiM, paraMta unakA jAti svabhAvahI aisA hai, aura isase guru mahArAjako kachaM i. vizeSa asAtA honekA bhI saMbhava nahIMhai / isavAste inakanivAraNa
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ / (14.) kI bhI kucha jarUrata nahIM hai| paraMtu pUrvokta duSTa puruSoM ke nivAraNakI to avazya jruurthai| jeThamala sarIkhe beakala rikhoMke aise lekha tathA upadezase yaha to nizcaya hotAhai ki unakI AryA arthAt DhUMDhinI sAdhvI kA koI zIla khaMDana kare athavA DhUMDhiye sAdhuoM ko koI prahAra kare yAvat maraNAMtakaSTa deve to bhI akalake duzmana DhaMDhiyezrAvaka usa kArya karane vAle ko aparAdhI na gineM, zikSA na kareM,aura usakA kisI prakAra nivAraNabhI na kareM, isase DhUMDhiye terApaMthI bhIkhamake bhAI haiM aisA jeThamalahI siddha kara detA hai kyoMki usakI zraddhA una jaisI hI hai| yahAM satyake khAtara mAlUma karanA cAhate haiM ki kitaneka DhUMDhiyoM kI zraddhA pUrvokta jeThe sahaza nahIM hai, kyoMki vo to dharmake pratyanIkakA nivAraNa karanA cAhiye aise samajhate haiN| isavAste jeThekI zraddhA samasta jainazAstroMse viparItahai itanA hI nahIM balaki DhUMDhiyoM se bhI viparIta hai , isa bAbata jeThene likhA hai "jo aisI bhakti karanekA jina zAsanameM kahA hove to do sAdhuoMko jAlane vAlA gozAlA jItA kyoM jAveM?" uttara-yaha mUDha itanAbhI nahIM samajhatA ki usa samaya vIra bhagavAn pratyakSa virAjate the, aura unhoMne bhAvI bhAva aisAhI dekhA thaa|isvaaste aisIaisI katakeM karanA so mahA mithyAdRSTi anaMta saMsArI kA kAma hai| isa praznottarake aMtameM jeThene zrIAcArAMgasUtrakA pAThAlakhAha jisakA bhAvArtha yahahai ki sAdhuko koI upasarga kare to sAdhu usa kA ghAta na ciMte / so yaha bAta to hamabhI maMjUra karate haiM / kyoMki pUrvokta pAThameM kahe mUjiba harikezI manine apane manameM brAhmaNoM
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ (241) ke putrakI thor3I bhI ghAMta citavana nahIM karI thii| aura sAdhuko apane vAste parisaha sahane kA to dharmahI hai,paraMtu jo koI zAsana ko upadravakare to sAdhu tathA zrAvaka jinAjJA pUrvaka yathAzakti usa ke nivAraNa karane meM hI udyukta hove // iti|| SIRAVEENAaNews.- -. (31) bIsa viharamAna ke nAma baabt| DhUMDhiyoM ke mAne battIsa sUtroMmeM bIsa virahamAnake nAma kisI ThikAnebhI nahIM haiM paraMtu DhUMDhiye mAnate haiM so kisa zAstrAnusAra ? isa prazna ke uttarameM jeThamala DhUMDhaka likhatA hai ki tuma kahate ho vohI bIsa nAma hai aisA nizcaya mAlUma nahIM hotA hai, kyoMki zrI vipAka sUtrameM kahA hai ki bhadranaMdI kumArane pUrvabhavameM mahAvideha kSetrameM puNDaragiNI nagarImeM jugabAhujinako pratilAbhA, aura tumato puMDaragiNI nagarImeM zrIsImaMdharasvAmI kahate ho so kaise milegA ?" uttara-zrIsImaMdharasvAmI puSkalAvatI vijayameM puMDaragiNI nagarImeM janme haiM so satya hai, paraMtu jisa vijayameM jugabAhu jina vicarate haiM, usa vijayameM kyA puMDaragiNI nAmA nagarI nahIM hovegI ? ekanAmakI bahuta nagariyAM eka dezameM hotI haiM jaise kAThiyAvAr3a sarIkhe choTese prAMta(sUbA)meM bhI eka nAmake bahutazahara vidyamAna haiM to vaise dezameM judIravijayameM eka nAmakI kaI nagariyAM hoveM to isameM kucha Azcarya nahIM hai,isavAste jeThamalajI kI karI kuyukti jhUThI hai, aura jaina zAstrAnusAra bIsa viharamAnake nAma kahalAte haiM so sacce haiM, jekara jeThA hAlameM kahalAte vIsa na ma sacce nahIM mAnatA hai to kaunase bIsa nAma sacce haiM ? aura vo kyoM nahIM likhe ? bicArA kahAM se likhe ? phakata jinapratimA ke -
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (242) dveSase hI sarva zAstra utthApe unameM virahamAnakI bAtabhI gaI to aba likhe kahAM se ? jaba bolane kA koI ThikAnA na rahA to sacce nAma ko khoTe ThaharAne ke vAste dhuyeM kI muThiyAM bharI haiM; paraMtu isa se usake jhUThe paMthakIkucha siddhi nahIM huIhai,aura honekIbhI nahIM hai| tathADhUMDhiye battIsa sUtroMmeM jo bAta nahIM hai so to mAnatehInahIM haiM to yaha bAtabhI unako mAnanI na cAhiye,matalaba yaha ki vIsa virahamAna bhInahIM mAnane cAhiye;paraMtu ulaTe kitaneka DhUMDhiye bIsa virahamAnAnakI stuti karate haiM, joDakalA banAte haiM, paraMta kisake AdhArase banAte haiM isake jabAvameM unakepAsa kuchabhI sAdhana nahIM hai| aMtameM jeThamalane likhA hai ki "isa bAtameM hamArA kuchabhI pakSapAta nahIM hai" yaha lekha usane aisA likhA hai ki jaba koI hathiyAra hAthameM nahIM rahA donoM hAtha nIce par3agaye taba zaraNa Ane vAste jIjI karatA hai paraMtu yaha usane mAyAjAlakA phaMda racAhai / (32) caityazabdakA artha sAdhu tathA jJAna nahIM isa baabt| battIsameM praznottarakI AdimeM caityazabdakA artha sAdhu ThaharAne vAstejeThamalane cauvIsabola likhe haiM so sarva jhUThe haiN| kyoMki caitya zabdakA artha sUtroMmeM kisI ThikAne bhI sAdhu nahIM kahA hai| cauvIsa hI boloMmeM jeThene caityazabdakA artha "devayaM ceiyaM" isapAThake artha meM sAdhu aura arihaMta aisA karA hai, paraMtu yaha donoM hI artha khoTe haiN| kisIbhI sUtrakI TIkAmeM athavA TabbemeM aisA artha nahIM karA hai|| usako arthatI iSTadevajo arihata tisakI pratimAkI teraha "pajju
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsAmi" arthAt sevA karUM aisA karA hai, paraMtu kitaneka DhUMDhiyoM ne haDatAlase meTake navIna kitaneka pustakoM meM jo mana mAnAso artha likha diyA hai, isavAste vo mAnane yogya nahIM hai| - kisI koSameM bhI caityazabdakA artha sAdhu nahIM karA hai aura tIrthaMkarabhInahIM karA hai; koSameM to "caityaM jinaukastadivaM caityo jinasabhAtaruH" arthAt jinamaMdira aura jinapratimAko 'caityaM' kahA hai aura cautarevandha vRkSakA nAma 'caitya' kahA hai inake uparAMta aura kisI vastukA nAma cetya nahIM kahA hai| tathA teisameM aura cauvIsameM volameM AnaMda tathA aMbaDakA adhikAra phirAkara likhA hai, usa vAvata solaveM tathA satAraveM praznameM hama likha Ae haiM / DhUMDhiye caityazabdakA artha sAdhu kahate haiM paraMtu sUtrameM to kisI ThikAne bhI sAdhuko caitya kahakara nahIM bulAyA hai / "niggaMthANavA niggaMthiNakA" aise kahA hai, "sAhuvA sAhuNIvA" aise kahA hai, aura "bhikkhuvA bhikkhuNIvA" aise bhI kahA hai, paraMtu "caityaMvA caityAnivA" aise to eka ThikAne bhI nahIM likhA hai / tathA jekara caityazabdakA artha sAdhu hove to so caityazabda strIliMgameM to bolAhI nahIM jAtA hai to sAdhvIko kyA kahanA ? . ' tathA zrImahAvIrasvAmIke caudaha hajAra sAdhu sUtrameM kahehaiM paraMta caudaha hajAra caitya nahIM kahe, zrIRSabhadevasvAmIke caurAsI hajAra -sAdhu kahe paraMtu caurAsIhajAra caitya nahIM kahe, kezIgaNadharakA - pAMcasau sAdhukA parivAra kahA-paraMtu caityakA parivAra nahIM kahA isI taraha sUtroMmeM aneka ThikAne AcAryake sAtha itane sAdhu vicarate haiM, aiseto kahA hai paraMtu kisI ThikAne itane caitya vicarate haiM aise nahIM
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahA hai / phakata DhUMDhiye svamatikalpanAse hI caitya zabdakA artha sAdhu karate haiM paraMtu so jhUThA hai // aura jeThene jisa jisa bolameM caityazabdakA artha sAdhu karA hai so artha phakata zabdake yathArtha artha jAnane vAle puruSa dekheMge to mAlUma hojAvegA ki usakA karA artha vibhakti sahita vAkya yojanAmeM kisI rItise bhI nahIM milatA hai| tathA jaba sarvatra devayaM ceiyaM" kA artha sAdhuathavA tIrthaMkara ThaharAtA hai to zrIbhagavatI sUtrameM dAr3hAke adhikArameM bhagavaMtane gautamasvAmIko kahA ki jina dAr3hA devatAko pUjane yogya haiM yAvat "devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi" aisA pATha hai usa ThikAne DhUMDhiye "ceiyaM"zabdakA kyA artha kareMge; yadi 'sAdhu' artha kareMge to yaha upamA dADhAke sAtha aghaTita ha.aura yadi tIrthaMkara' aisA artha kareMge to dAr3hA tIrthakara samAna sevA karane yogya hoveNgii| jo ki dAr3hA tIrthaMkarakI honese unake samAna sevAke lAyaka hai tathApi usa ThikAne to dAr3hA jina pratimAke samAna sevA karane yogya' kahI haiM isavAste 'ceiyaM' zabda kA artha pUrvokta hamAre kathana mUjiba satya hai / kyoMki pUrvAcAryoM ne yahI artha karA hai // - 25se 29 taka pAMcaboloMmeM caityazabdakA artha jJAna ThaharAnaM vAste jeThamalane kuyuktiyAM karI haiM paraMtu so mithyA haiM, kyoMki sUtrameM jJAnako caityanahIM kahA hai| zrInaMdisUtrAdi jisajisa sUtrameM jJAnakA adhikAra hai vahAM sarvatra jJAnArtha vAcaka "nANa" zabda likhA hai jaise "nANaM paMcavihaM paNNatta" aise kahA hai paraMtu "ceiyaM paMcavihaM paNNattaM" aise nahIM kahA hai| tathA sUtroMmeM jahAM jahAM jJAnI manimahArAjA kA adhikAra hai vahAM vahAM "mainANI, suanANI,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ohInANI; maMNapajjavaNANI,kevalanANI" aise kahA hai paraMtu eka ThikAne bhI "maicaityI, suacaityI, ohIcaityI, maNapajjavacaityI, kevalacaityI" aise nahIM kahA hai| " tathA jahAM jahAM bhagavaMtako tathA sAdhuoMko avadhijJAna,manaparyavajJAna, paramAvadhijJAna, tathA kevalajJAna utpanna honekA adhikAra hai, vahAM vahAM jJAna utpanna huA aise to kahA hai, paraMtu avadhi cetya utpanna huA, manaparyava caitya utpanna huA, yA kevala caitya utpanna huA,ityAdi kisI ThikAne bhI nahIM kahA hai| aura samyag dRSTi zrAvaka pramukhako jAtismaraNajJAna tathA avadhijJAna utpanna honekA adhikAra sUtra meM jahAM jahAM hai vahAM vahAM bhI amuka jJAna utpanna huA aise to kahA hai, paraMtu jAtismaraNa caitya paidA bhayA,avadhicaitya paidAbhayA aise nahIM kahA hai / ityAdi aneka prakAra se yahI siddha hotA hai ki sUtroMmeM kisI ThikAnebhI jJAnako caitya nahIM kahA hai, isavAste jeThekA kathana mithyA hai ! caitya zabdakA artha jJAna ThaharAnevAste jo bola likhe haiMunako punaH vistAra pUrvaka likhane se mAlUma hotA hai ki 26 meM bolameM jaMghAcAraNa munike adhikArameM 'ceiyAI vaMdittae aisA zabda hai usakA artha jeThamalane vItarAgako vaMdanA karI aisA karA hai so khoTA hai,vItarAgakI pratimA ko jaMghAcAraNane vaMdanA karI yaha artha saccA hai isabAbata paMdaraveM praznottarameM khulAsA likhA gayA hai / . 27 meM bolameM jeThamalane camareMdra ke alAve meM "arihaMte vA arihaMta cejhyANivA" aura "aNagArevA" aisA pATha hai aise likhA hai isa pAThase to pratyakSa "ceiye" zabdakA artha 'pratimA siddhahotA hai, kyoMki isa pAThameM sAdhubhI jude kahe haiM, aura arihaMta bhI jude
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 246 ) kahe haiM, tathA 'i' arthAt jinapratimAbhI judI kahI hai, isabAte isa adhikAra meM anya koI bhI artha nahIM ho saktA hai, tathApi jeThene tInoM hI boloMkA artha akele arihaMtahI jAnanA aisA karA hai, so usakI mUrkhatAkI nizAnI hai, koI sAmAnya manuSya phakata zabdArtha ke jAnane vAlAbhI kaha saktA hai ki ina tInoM boloMkA artha akele arihaMta aisA karanevAlA koI mUrkha ziromaNihIhovegA / jeThamalajI likhate haiM ki "pUrvoktapATha meM caitya zabdase jinapratimA hove aura usakA zaraNa lekara camareMdra sudharmA devaloka taka jA saktA hove to tIrache loka meM dvIpasamudra meM zAzvatI pratimA thIM; Urdhvaloka meM meruparvata Upara tathA sudharmA vimAna meM siddhAyatanameM najadIka zAzvatI pratimA thIM to jaba zakreMdrane tisake (camareMdra ke Upara vajra choDA taba vo jinapratimA zaraNe nahIM gayA aura mahAvIrasvAmI ke zaraNe kyoM AyA ?" isakA uttara- jeThamalane bhadrika jIvoMko phaMsAne vAste yaha prazna jAla rUpagUMthA hai, paraMtu isakA jabAba ' to pratyakSa ki jisakA zaraNa lekara gayA hove usIkIzaraNa pIchA Ave / camareMdra zrI mahAvasvAmIkA zaraNa lekara gayA thA, isavAste pIchA unake zaraNa AyA hai / jeThamalake kathanakA Azaya aisA hai ki "usake Ate hue rastemeM bahuta zAzvatI pratimA aura siddhAyatana the tobhIcamareMdraunakezaraNa nahIM gayA isavAste caitya zabdakAarthajinapratimA nahIM aura usakA zaraNa bhI nahIM" | vAha re mUrkhaziromaNi! raste meM jina pratimA thIM unake zaraNa camareMdra nahIM gayA paraMtu raste meM zrIsImaMdhara svAmI tathA anya virahamAnajina vicarate the unake zaraNabhI camakeMdra nahIM gayA, taba to jeTheke aura anya DhUMDhiyoMke kahe mUjiba vira hamAna tIrthaMkarabhI usako zaraNa karane yogya nahIM hoveMge ! samajhane 4
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI to bAta yaha hai ki arihaMtakA zaraNa lekara gayA hauve to arihaMtake samIpa pIchA AjAve,arihaMtakI pratimAkA zaraNa lekara gayA hove to arihaMtakI pratimAke samIpa AjAve,aura bhAvitAtmA aNagArakA zaraNa lekara gayA hove to usake samIpa AjAve, isa vAste siddha hotA hai ki jeThene jinapratimAke niSedha karane vAste jhaThe artha karane kAhI vyApAra calAyA hai / tathA jeThekI akalakA namUnA dekho ki isa adhikArameM to bahuta ThikAne siddhAyatana haiM, aura unameM zAzvatI jinapratimA hai, aise kabUla karatA hai; aura pUrvokta navameM praznottarameM to siddhAyatana hI nahIM haiM aise kahatA hai| aphasosa ! 28meM volameM "vanako bhI caitya kahA hai ' aise jeThamala likhatA hai,uttara-jisa vanameM yakSAdikakA maMdira hotA hai,usI vanako sUtroM meM cetya kahA hai,anya vanako sUtroMmeM kisI ThikAne bhI caitya nahIM kahA hai| isase bhI caityazabdakA jJAna artha nahIM hotA hai| .29meM volameM jeThamala jI likhate haiM ki "yakSako bhI caitya kahA hai"uttara-yaha lekha bhI mithyA hai,kyoMki sUtra meM kisI ThikAne bhI yakSako caitya nahIM kahA hai| jekara kahA hove to apane matakI sthApanA karane kI icchA vAle puruSako sUtrapATha likhakara usa kA sthApana karanA cAhiye,paraMtu jeThamalajI ne sUtrapATha likhe vinA jo manameM AyA so likha diyA hai| - 30 tathA 31meM volameM durmati jeThA likhatA hai,ki "AraMbha ke ThikAne to caitya zabdakA artha pratimA bhI hotA hai " uttaraAhA ! kaisI dveSabuddhi !! ki jisa jisa ThikAne jinapratimAkI bhakti, vaMdanA tathA stuti vagairahake adhikAra sUtroMmeM pratyakSa haiM usa
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 248 ) usa ThikAne to caitya zabdako artha pratimA nahIM aise kahatA hai, aura AraMbhake sthAnameM caitya arthAt pratimA ThaharAtA hai, yaha to niHkevala jinapratimA prati dveSa darzAne vAste hI usakI jabAna Upara kharja (khujalI) huI hovegI aise mAlUma hotA hai / kyoMki jina tIna bAtoMmeM caityazabdakA artha pratimA ThaharAtA hai una tInoM bAtoMkA pratyuttara prathama vistAra se likhA gayA hai| 32meM bolameM caitya zabdakA artha pratimA hai aise jeThamalane maMjUra karA hai / so isa bAtameM bhI usane kapaTa karA hai / isaliye aisI bAtoMmeM likhAna karake nikammA graMtha vadhAnA ayogya jAna kara kucha bhI nahIM likhate haiM / pUrvokta sarva hakIkata dhyAnameM lekara niSpakSapAtI hokara jo vicAra karegA usako nizcaya hojAvegA ki DhUMDhiye caitya zabdakA artha sAdhu aura jJAna ThaharAte haiM somithyA hai| ||iti // . .. -~ -- (33)jinapratimA pUjanake phala sUtroM meM kahe haiM isa baabt| 33mai praznottarameM jeThamala likhatA hai ki "sUtroMmeM daza sAmAcArI, tapa, saMyama, veyAvacca vagairaha dharmakaraNIke to phala kahe haiM;paraMtu jinapratimAko vaMdana pUjana karane kA phala sUtroMmeM nahIM kahA hai" uttara-jeThamalakA yaha likhanA bilakula asatya hai, sUtroM meM jinapratimAko vaMdana pUjana karanekA phala bahuta ThikAne kahA hai| tIrthakara bhagavaMtako vaMdana pUjana karanese jisa-phalakA prApti hotI hai usI phalakI prApti jinapratimA ke vaMdana pUjanase hotI hai|
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyoMki jinapratimA jinavara tulya hai, tathA pratimAdvArA tIrthakara bhagavaMtakI hI pUjA hotiihai| isa taraha jinapratimAkIbhakti karane se phalaprAptikadRSTAMtasUtroMmeM bahutahaiM,jinameMse kitaneka yahAM likhataha? . (1) zrIjinapratimAkI bhaktise zrIzAMtinAtha jI ke jIvane tIrthakara gotra bAMdhA, yaha kathana prathamAnuyogameM hai.|| .. .. (2) zrIjinapratimAkI pUjA karanese samyaktva zuddhahotI hai, yaha kathana zrIAcArAMga kI niyukti meM hai| (3) "thaya thUiya maMgala" arthAt sthApanAkI stuti karane se jIva sulabhabodhI hotA hai / yaha kathana zrIuttarAdhyayanasUtrameM hai| (4) jinabhakti karanese jIva tIrthakaragotra bAMdhatA hai| yaha kathana zrIjJAtAsUtra meM haiN| jinapratimAkA jo pUjA hai so tIrthakarakI hI hai, aura isase vIsa sthAnakameM se prathamasthAnakI ArAdhanA hotI hai / (5) tIrthakarake nAma gotrake sunane kA mahAphala hai aise zrI bhagavatI satrameM kahA hai,aura pratimAmeM to nAma aura sthApanA donoM haiN| isavAste tisake darzanase tathA pUjAse atyaMta phala hai // . (6) jinapratimAkI pUjAse saMsArakA kSaya hotA hai,aise zrI AvazyakasUtrameM kahA hai // (7) sarva lokameM jo arihaMtakI pratimAha tinakA kAyotsarga bodhibIjake lAbha vAste sAdhu tathA zrAvaka kare, aise zrIAvazyaka sUtra meM kahA hai|| (8) jinapratimAke pUjanese mokSa phalakI prApti hotI hai, aise zrIrAyapaseNIsUtra meM kahA hai // (9) jinamaMdira banavAne vAlA bArameM devaloka taka jAve, aise zrImahAnizItha sUtrameM kahA hai // .
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) zreNika rAjAne jinapratimAke dhyAnase tIrthakaragotra bAMdhA hai| yaha kathana zrIyogazAstra meM hai| (12) zrIguNavarmA mahArAjAke satArAM putroMne satarAM bhedameM se eka eka prakArase jinapUjAkarI hai, aura usase usI bhavameM mokSa gaye haiN| yaha adhikAra zrIsatarAM bhedI pUjAke caritroMmeM hai, aura satarA bhedI pUjA zrIrAyapaseNI sUtrameM kahI hai| ityAdi aneka ThikAne jinapratimA pUjanekA mahAphala kahA hai, isavAste jeThe kI likhI sarva bAteM svamatikalpanAkI haiN| / jeThene draupadI kI karI jinapratimAkI pUjA bAbata yahAM kitanIka kuyuktiyAM likhI haiM,paraMtu tina sarvakA pratyuttara prathama(12)veM praznottarameM khulAsA likha Aye haiN| 1. 'jeThA likhatA hai ki pAnI, phala, phUla, dhUpa, dIpa vagairahake bhagavaMta bhogI nahIM haiM, jeThe ke sahaza zraddhA vAle DhUMDhiyoM ko hama pUchate haiM ki tuma bhagavaMtako vaMdanA namaskAra karate ho to kyA prabhu vaMdanA namaskAra ke bhogI haiM ? kyA prabhu aise kahate haiM ki mujhaM vaMdanA namaskAra karo? jaise bhagavaMta vaMdanAnamaskArake bhogI nahIM haiM aura Apa kahate bhI nahIM hai ki tuma mujhe vaMdanA namaskAra karoM; taise hI pAnI, phala,phUla, dhUpa, dIpa bagairahake prabhu bhogInahIM hai, Apa kahate nahIM hai ki merI pUjA karo, paraMtu usa kAryameM to karane vAlekI bhaktihe,mahAlAbhakA kAraNa hai,samyaktva kI prApti hotIhai, aura usase bahuta jIva bhavasamudrase pAra hogae haiM, aise zAstroMmeM kahA hai / isaliye isameM jinezvarakI AjJA bhI hai| // iti // -deas
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) mahiyA zabda kA arth| :: " zrIlogassameM "kittiya vaidiya mahiyA" aisA pAThazrIAvazyaka satrakA hai,inameM prathamake do zabdoMkA artha"kIrtitAH-kIrtanAkarI aura vaMditAH-vaMdanAkarI"aisA hai arthAt yaha donoM zabda bhAvapUjA vAcIha, aura tIsare zabdakA artha-'mahiyAH puSpAdibhiH'-puSpAdika se pUjA karI hai, arthAt mahiyA zabda dravya pUjA vAcI hai, TIkAkAroMne tathA prathama TambA banAne vAloMne bhI aisAhI artha likhA hai paraMtu kitanIka pratiyoMmeM DhUMDhiyoMne saccA artha phirAkara manaH kalpita artha likha diyA hai, usa mUjiba jeThamala bhI isa praznameM 'mahiyA' zabda kA artha "bhAvapUjA" ThaharAtA hai so mithyA hai| ___ jeThamala phUloMse zrAvaka pUjA karate haiM usameM hiMsA ThaharAtA hai so asatya hai, kyoMki puSpadhUjAse to zrAvakoMne una puSpoM kI dayApAlI hai, vicAro ki mAlI phUloMkI caMgera lekara becaneko baiThA hai, itane meM koI zrAvaka Anikale aura vicAre ki puSpoMko vezyA le jAvegI to apanI zayyAmeM vichAke usapara zayana karegI, aura usameM kitanIka kadarthanA bhI hogI,koI vyasanIle jAvegA to phUla ke gucche gajare banAkara sUMghegA, hAra banAkara gale meM DAlegA, yA unakA mardana karegA,koI dhanI gRhasthI lejAvegA to vobhI unakA yathecchabhoga karegA, aura striyoMke zirameM gUthe jAveMge, jo atara ke vyApArI lejAveMge to culhepara car3hAke unakA atara nikAleMge telake vyApArI lejAveMge to phulela vagairaha banAnemeM unakI bahuta viTaMbanA kareMge, ityAdianeka viTaMbanAkA saMbhava honese prApta hone vAlI viTaMbanAke dUra karane vAste aura arihaMtakI bhaktirUpa zuddha
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 252 ) bhAvanA nimitta voha puSpa zrAvaka kharIda karake jinapratimAko car3hAve to usase arihaMtadevakI bhakti hotI hai, aura phUloMkI bhI dayA palatI hai hiMsA kyA huI? . .. jeThamala likhatA hai ki "gaNadharadeva sAvadha karaNImeM AjJA na dekheM" uttara-sAvayakaraNI kisako kahanA ? aura nirvadyakaraNI kisako kahanA ? isakA jeThako aura anya TUDhiyoM ko jJAna hove aisA mAlUma nahIM hotA hai, jina pUjAdi karaNIko vesAvaya ginate haiM, paraMtu yaha unakI mUrkhatA hai, kyoMki muniyoM ko AhAra,vihAra nihArAdika kriyA aura zrAvakoMko jinapUjA sAdharmivAtsalya pramukha kitanIka dharma karaNIyoMmeM tIrthaMkaradevanebhI AjJA dI hai,aura jisameM AjJA hove so karaNI sAvadha nahIM kahalAtI hai / isabAbata 27meM praznottarameM khulAsA likhA gayA hai| tathA gaNadharamahArAjAoM ne bhI upadeza meM sarva sAdhu zrAvakoMko apanA apanA dharma karanekI AjJA dI hai| DhUMDhiyoMke kahe mujiba gaNadharadeva aisI karaNImeM AjJA na dete hove to sAdhuko nadI utaranekI AjJA kyoM dete? varasate varasAdameM laghunIti var3InItipariThavanekI AjJA kyoM dete? sAdhvI nadImeM ruDatI jAtI hove to usako nikAla lenekI sAdhu ko AjJA kyoM dete ? isI taraha kitanI hI AjJA dI hai; isa vAste yaha samajhanA ki jisa jisa kAryameM unhoMne AjJA dI hai, hiMsA jAnakara nahIM dI haiM / isavAste isabAbata jeThe mUDhamatikA lekha bilakula mithyA siddha hotA hai / - ___"sAmAyikameM sAdhu tathA zrAvaka pUrvokta mahiyA zabdase puSpAdika dravyapUjAkI anumodanA karate haiN| sAdhuko dravyapUjA karanekA
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) jIvadayAke nimitta sAdhuke vacana bAbata - 36meM praznottarameM jeThamalane zrIAcArAMga sUtrakA pATha aura artha phirAkara khoTA likhakara pratyakSa utsUtrakI prarUpaNA karI hai, isavAste vo sUtrapATha yathArtha artha sahita tathA pUrNa hakIkata sahita likhate haiN| ... zrIAcArAMga sUtrake dUsare zrutaskaMdhameM aise kahA hai ki sAdhu grAmAnugrAma vihAra karatA jAtA hai, raste meM sAdhuke Age hokara mRgAMkI DAra nikala gaI hove, aura pIche se una hiraNoMke pIche vadhaka (aher3I) AjAve, aura vo sAdhuko pUche ki he sAdho ! tene yahAM se jAte hue mRga dekhe haiM ? taba sAdhu jo kaheso pATha yaha hai"jANaM vA no jANaM vadejjA"-artha-sAdhu jANatA hove to bhI kaha deve ki maiM nahIM jAnatA hUM,arthAt maiMne nahIM dekhe haiM tathAzrIsUyagaDAMga sUtrake navameM adhyayana meM kahA hai ki-"sAdiyaM na musaM. bUyA esa dhamme cusimao"-artha-mRga pRcchAdi vinA mRSA na bole,yaha dharma saMyamavaMtakA hai, tathA zrIbhagavatIsUtrake AThameM zatakake pahile uddeze meM likhA hai ki-"maNasacca joga pariNayA vayamosa joga pariNayA"-artha-mRga pRcchAdikameM manameM to satya hai, aura vacanameM mRSA hai, ina tInoM pAThoM kA artha har3atAlase miTAke DhUMDhakoMne manaH kalpita aurakA aura hI likha chor3A hai,isavAste DhUMDhiye mahAmithyA dRSTi anaMtasaMsArI hai, tathA jeThamala DhUMDhakane jo jo sUtrapATha mRSAvAda bolaneke niSedha vAste likhe haiM, una sarvameM utsarga mArgameM mRSA bolane kA niSedha karA hai,paraMtu apavAdameM nahIM, apavAdameM to mRSA bolanekI AjJA,bhI hai,sopATha Upara likha Ae haiN|
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 250 ) jeThA mUDhamati likhatA hai ki pAMcoMhI AzravakA phala sarIkhA hai" taba to jeThA pramukha sarva DhUMDhaka jaise kAraNase nadI utarate haiM, megha varSate meM laghunIti pariThavate haiM, aura sthaMDila jAte haiM, pratilekhanApratikramaNa karate vAyukAyakI hiMsA karate haiM, aisehI kAraNa se maithuna bhI sevate hoMge, parigraha bhI rakhate hoMge, mUlI gAjarabhI khAlete hoMge, tathA jaisA DhUMDhakoMkA zraddhAna hai, aisAhI inake zrAvakoMkA bhI hogA, tavato tinake zrAvaka DhUMDhiye bhI jaisA -pApa apanI strIse maithuna sevanese mAnate hoveMge, vaisAhI pApa apanI mAtA, bahina, beTIse maithuna sevanese mAnate hoveMge ? "strItvAvizeSAt". strI paNemeM vizeSa na hone se, mUrkha jeThekA "pAMcoM hI AzravakA phala sarIkhA hai"yaha likhanA ajJAnatAkA aura ekAMta pakSakA hai,kyoMki vaha jinamArgakI syAdvAdazailiko samajhAhI nahIM hai jeThA likhatA hai, ki "tIrthakara bhI jhUTha bolate haiM aisA jaina dharmI kahate hai" uttara-yaha likhanA vilakula asatya hai, kyoki .tIrthakara asatya bole aisA koI bhI jainadharmI nahIM kahatA hai,tIrthaMkara kabhI bhI asatya na bole aisA nizcaya hai, tobhI isataraha jeThA tIrthakara bhagavaMtake vAste bhI kalaMkita vacana likhitA hai to isase yahI nizcaya hotA hai ki vaha mhaamithyaasstti'thaa|| ___ zrIpannavaNAsUtrameM gyArameM pade-satya, asatya,satyAmRSA aura asatyAmRSA yaha cAroM bhASA upayogayukta bolateko ArAdhaka kahA hai isa bAbata jeThA likhatA hai ki "zAsanakA uDDAha hotA hove, cauthA Azrava sevyA hove to jhUTha bole aise jainadharmI kahate haiM" uttara-yaha lekha asatya hai, kyoMki zAsanakA uDDAha hotA hove taba to muni mahArAjA bhI asatya bole, aisA pannavaNA sUtra ke
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 258 ) pUrvokta pAThakI TIkAmeM khulAsA kahA hai,paraMtu 'cauthA Azraya sevyA hove to jhUTha bole' isa kathanarUpa khoTA kalaMka jeThA ninhava jaina dharmiyoM ke sira para car3hAtA hai so asatya hai, kyoMki isataraha hama nahIM kahate haiM / paraMtu kadApi jeTheko aisA prasaMga AbanAhove aura usase aisA likhA gayA hove to vo jAne aura usake karma ? isa praznottarake aMtameM jeThA likhatA hai ki " samyag dRSTiko cAra bhASA bolanekI bhagavaMtakI AjJA nahIM hai aura vaha ApahI samakitasAra(zalya)ke pRSTha165kI tIsarI paMkti meM samyaga dRSTi cAra bhASA bolate ArAdhaka hai aisA pannavaNAjIke gyArameM padameM kahA hai" aise likhatA hai| isataraha eka dUsarese viruddha vacana jeThene vAraMvAra likhe haiM / isaliye mAlUma hotA hai ki jeThe ne naze meM aise paraspara virodhI vacana likhe haiN| zrIpannavaNAjIkA pUrvokta sUtrapATha sAdhu AzrI hai, aise TIkA kAroMne kahA hai, jaba sAdhuko upayogayukta cAra bhASA bolate ArAdhaka kahA, taba samyagdRSTi zrAvaka usI taraha cArabhASA . bolate ArAdhaka hoveM usameM kyA Azcarya hai ? isavAste jeThekI kalpanA mithyA hai| iti // . (37)AjJA yaha dharma hai isa bAbata / seMtIsameM praznottarake prAraMbha meM hI jeThene likhAhai ki "AjJA yaha dharma, dayA yaha nahIM aise kahate haiM" yaha mithyA hai, kyoMki dayA yaha dharma nahIM aisA koI bhI jainadharmI nahIM kahatA hai,
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25 ) paraMtu jinAjJA yukta jo dayA hai usameM hI dharmahai, aisA zAstrakAra likhate haiM / jeThA likhatA hai ki "dayAmeM hI dharma hai, aura bhagavaMtakI AjJA bhI dayAmeM hI hai, hiMsAmeM nahIM" uttara-jekara ekAMta dayAhI meM dharma hai to kitaneka abhavyajIva anaMtIvAra tInakaraNa tInayoga se dayA pAlake ikIsameM devaloka taka utpanna hue paraMtu mithyA dRSTi kyoM rahe? aura jamAline zuddha rIti dayApAlA tobhI ninhava kyoM kahAyA? aura saMsArameM paryaTana kyoM kiyA? isavAste DhUMDhiyo ! samajho ki abhavya tathA ninhavoMne dayA to pUrI pAlI paraMtu bhagavaMtakI AjJA nahIM ArAdhI isase unakI anaMtasaMsAra rulane kI gati huI isavAste AjJAhImeM dharma hai aise samajhanA / (1) jekara bhagavaMtakI AjJA dayAhImeM hai to zrIAcArAMga sUtrake dvitIya zrutaskaMdhake IryAdhyayanameM likhA hai ki sAdhu grAmAnugrAma vihAra karatA rastemeM nadI AjAye taba eka paga jalameM aura eka paga thala meM karatA huA utare so pATha yaha hai : "bhikkha gAmANagAmaM dRijjamANe aMtarA se naI Agacchejja egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA evaehaM saMtara"] yahAM bhagavaMtane hiMsA karanekI AjJA kyoM dInI ? (2) zrIThANAMgasUtrameM pAMcameM ThANe meM kahA hai / yataHNiggaMthe NiggaMthiM seyaMsivA paMkasivA paNagaMsivA udagaMsivA ukkassamANiM vA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujjamANiM vA girahamANe avalaMbamANe NAtikkamati // artha-kAThAcIkar3a,patalA cIkar3a paMcavaraNI phUlana aura pANI inameM sAdhvI khUca jAve, athavA pANImeM bahI jAtI hove, usako sAdhu kADha leve to bhagavaMtakI AjJA na atikrameM // . isa pAThameM bhagavaMtane hiMsAkI AjJA kyoM dI? . (3) DhUMDhiye bhI dharmAnuSThAnakI kriyA karate haiM, magha varSatemeM sthaMDila jAte haiM, ziSyoMke kezoMkA lauca karate haiM, AhAra vihAra nihArAdika kArya karate haiM, ina sarva kAryoM meM jIva virAdhanA hotI hai, aura inasarva kAryoM meM bhagavaMtane AjJA dI hai| paraMtu jeThA tathA anya iMDhiyoM ko AjJA, anAjJA, dayA, hiMsA, dharma, adharmakI kucha bhI khabara nahIM hai; phakata mukhase dayA dayA pukAranI jAnate haiM, isa vAste hama pUchate haiM ki pUrvokta kArya jinameM hiMsAhone kA saMbhava hai DhUMDhiye kyoM karate haiM ? . . . . (2) dharmaruci aNagArane jinAjJAmeM dharma jAnake aura nira-, vadya sthaMDila kA abhAva dekhake kar3ave sUbe kA AhAra kiyA hai, isa bAbata jeThene jo likhA hai so mithyA hai, dharmaruci aNagArane to usa kAryake karanese tIrthaMkara bhagavaMtakI tathA gurumahArAjakI AjJA ArAdhI hai, aura isasehI sarvArthasiddha vimAnameM gayAhe // (5) zrIAcArAMgasatrake pAMcameM adhyayanameM kahA hai // yataHaNANAe ege sovaThThANe ANAe ege niruvahANe evaM te mA hou // . .
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-jinAjJAse vAhira udyama,aura jinAjJAmeM Alasa,yaha donoM hI karmabaMdhake kAraNa haiM, he ziSya! yaha donoMhI tujhako na hoveN| isa pAThase jo mUDhamati jinAjJAse vAhira dharma mAnate haiM,vo mahAmithyA dRSTi haiM, aise siddha hotA hai| (6) jeThA likhanAhai ki "sAdhu nadI utarate haiM soto azakya parihAra hai" yaha likhanA usakA svamatikalpanAkA hai, kyoMki sUtrakArane to kisI ThikAne bhI azakya parihAra nahIM kahA hai; nadI utaranI so to vidhimArga hai, isavAste jeThe kA likhanA svayameva mithyA siddha hotA hai| (7) jeThA likhatA hai ki "sAdhu nadI na utare to pazcAttApa nahIM karate haiM, aura jainadharmI zrAvaka to jina pUjA na hove to pazcAtApa karate haiM" uttara-jaise kisI sAdhuko rogAdi kAraNase eka kSetra meM jyAdaha dina rahanA par3atA hai to usake dilameM mere se vihAra nahIM ho sakA, jude jude kSetroM meM vicarake bhavyajIvoMko upadeza nahIM diyA gayA, aisA pazcAttApa hotA hai;paraMtu vihAra karate hiMsA hotI hai so na huI usakA kucha pazcAttApa nahIM hotA hai| taise hI zrAvakoM ko bhI jinabhakti na hove to pazcAttApa hotA hai, paraMtu snAnAdi na honekA pazcAttApa nahIM hotA hai, isavAste jeThekI kuyukti mithyA hai| iti // (38) pUjA so dayAhai isa bAbatA 38 meM praznottarameM pUjA zabda dayAvAcI hai, aura jinapUjA anubaMdhe dayArUpahI hai, isakA niSedha karane vAste jeThene kitanIka kuyuktiyAM likhI haiM so mithyA hai, kyoMki jinarAjakI
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ so jainamuni mAnane, maMgala so dharma ginanA, occhava so dharmake aThAI mahotsavAdi mahotsava samajhane; paraMtu isa bAbata nikammI kutakeM nahIMkaranI,jekara pUjAmeM hiMsA hove aura pUjA aisA hiMsAkA nAma hove to usI sUtrameM hiMsAke nAma haiM,unameM pUjA aisA zabda kyoM nahIM hai? so AMkha kholakara dekhanA cAhiye // .. __zrImahAnizIthasUtrakA jo pATha navAnagarake beakala DhUMDhakoM kI taphale AyA huA thA samakitasAra (zalya) ke chaganevAle buddhihIna nemacaMda koThArIne jaisA thA vaisAhIisa praznottarake aMtameM pRSTha 169meM likhA hai, paraMtu usameM itanI vicAra bhI nahIM karI hai ki yaha pATha zuddha hai yA azuddha ? kharA hai ki khoTA ? aura bhAvArtha isakA kyA hai ? prathama to voha pAThahI mahA azuddha hai,aura jo artha likhA hai so bhI khoTA likhA hai, tathA usakA bhAvArtha to sAdhune dravyapUjA nahIM karanI aisA hai, paraMtu so to usakI samajha meM vilakula AyAhI nahI hai; isIvAste usane yaha sUtrapATha zrAvakake saMvebameM likha mArA hai / jaba DhUMDhiya zrImahAnizIthasUtra ko mAnate nahIM haiM to usane pUrvokta sUtrapATha kyoM likhA hai ? jekara mAnate haiM toisI sUtrake tIsare adhyayanameM kahA hai ki- "jinamaMdira vanavAne vAle zrAvaka yAvat cArameM devaloka jAveM"yaha pATha kyoM nahIM likhA hai ? isabAste nizcaya hotA hai ki DhUMDhiyoMne phakata bhadrika jIvoMke phaMsAne vAste sanikatasAra (zalya) pothIrUpa jAla gUMthAhai, paraMtu usa jAlameM na phaMsane vAste aura phaMse hueke uddhAra vAste hamane yaha udyama kiyAhe,so bAMcakara yadi DhUMDhikapakSI,niSpakSa nyAyase vicAra kareMge to unakobhI satyamArgakI pichAna hojaavegii| // iti // . . . . .
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3)pravacanake pratyanIkako zikSA karane bAbata "jainadharmI kahate haiM ki pravacanake pratyanIkako hananameM doSanahIM" aisA 39meM praznottarameM mUDhamati jeThene likhAhai, paraMtu hama isa taraha ekAMta nahIM kahate haiM isavAste jeThekA likhanA mithyA hai, jainazAstroM meM utsargamArgameM to kisIjIvako hananA nahIM aise kahA hai, aura apavAda mArgameM dravya,kSetra, kAla, bhAva dekhake mahAlandhivaMta viznukumArakAtaraha zikSAbhI karanI par3ajAtI hai kyoMki jaina zAstroMmeM jinazAsana ke uccheda karanevAleko zikSA denI likhI hai zrIdazAzrutaskaMdha sUtrake cautheuddeza meM kahA hai ki "avaNNavAiNaM paDihaNittA bhavai" jaba DhUMDhiye pravacanake pratyanIkako bhI zikSA nahIM karanI aisA kahakara dayAvAn bananA cAhate haiM to DhUMDhiye sAdhu reca(julAba)lekarahajArAMkRmiyoMko apane zarIrake sukhavAste mAradete haiM to usa vakta dayA kahAM calI jAtI hai ? jeThane zrI nizIthacUrNikA tIna siMhake maranekA adhikAra likhA hai paraMtu usa munine siMhako mArane ke bhAvase lAThI nahIM mArI thI, usane to siMhako haTAne vAste yaSThiprahAra kiyAthA, isataraha karate hue yadi siMha maragaye to usameM muni kyA kare ? aura garumahArAjAnebhI siMhako jAnase mAranekA nahIM kahAthA, unhoMne kahA thA ki jo sahajameM na haTe to lAThI se haTAdenA; isataraha cUrNimeM khulAsA kathana hai tathApi jeThe sarIkhe DhUMDhiye kuyuktiyAM karake tathA jhaThe lekha likhake satyadharmakI niMdA karate haiM so unakI murkhatA hai / , isakI puSTi vAste jeThene,gozAleke do sAdhu jAlanekA dRSTAMta likhA hai, paraMta so milatA nahIM hai, kyoMki una muniyoMne to kAla
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) kiyA thA, aura pUrvokta dRSTAMta meM aise nahIM thA, tathA parvo dRSTAMta meM sAdhune gurumahArAjAkI AjJAse yaSThiprahAra kiyA hai, aura gozAlekI bAbata prabhune AjJA nahIM dI hai, isavAste gozA leke zikSA karanekA dRSTAMta pUrvokta dRSTAMta ke sAtha nahIM milatA hai | phira jeThene gajasukamAlakA dRSTAMta diyA hai paraMtu jaba gajasukumAla kAla kara gayAtopIche usane upasarga karane vAlekA nivAraNahI kyA karanA thA ? agara kRSNa mahArAjAko pahale mAlUma hotAki somila isataraha upasarga karegA to jarUra usakA nivAraNa karatA, tathA gajasukumAla ke kAla karane pIche kRSNajIke hRdayameM usako zikSA karanekA bhAva thA, paraMtu upasarga karane vAle ko to svayameva zikSAho cukI thI, kyoMki usa somilane kRSNajIko dekhatehI kAla karA hai, to bhI dekho ki kRSNajIne usake mRtaka (murade ) ko jamIna Upara ghasITA hai, aura usakI bahuta niMdA karI haiM aura usa mRtaka ko jitanI bhUmipara ghasITA utanI jamIna usa mahAduSTa ke sparzase azuddha hoI mAnake usapara pANI chiDakAyA hai aisA zrIaMtagaDadazAMga sUtra meM kahA hai, isavAste vicAra karoki mRtyu hue bAda bhI isa tarahakI viTaMbanA karI hai to jItA hotA to kRSNajI usakI kitanI viTaMbanA karate ! isavAste pravacana ke pratyanIkako zikSA karanI zAstroktarItise siddha haiM vizeSa karake tIsameM praznottara meM likhA hai | // iti // (40) devagurukI yathAyogya bhakti karane bAbata cAlIsaveM praznottara meM jeThA likhatA hai ki " jainadharmI guru mahAvratI aura deva atratI, mAnate haiM" uttara - yaha lekha likhake
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ (), jeThene jainadharmiyoko jhUThA kalaMka dIyA hai, kyoMki aisI zraddhA kisI bhI jainIkI nahIM hai jeThA isa bAtameM bhaktikI bhinnatAko kAraNa batAtA hai paraMtu jainI jisarItise jisakI bhakti karanI ucita hai usarItise usakI bhakti karate haiM,devakI bhakti jala,kusuma se karanI ucita hai, aura gurukI bhakti baMdanA namaskArase karanI ucita hai, so usIrItise zrAvakajana karate haiN| - akSakI sthApanA kA niSedha karane vAste jeThene akSako hADa likhake sthApanAcAryakI avajJA,niMdA tathA AzAtanAkarI hai, so usakI mUrkhatA hai; kyoMki Avazyaka karane samaya akSake sthApanAcAryakI sthApanA karanI zrIanuyogadvArasUtrake mUla pATha meM kahI hai ki "akkhevA" ityAdi "ThavaNa Thavijjai" arthAt akSAdikI sthApanA sthApanI; so usa mujiba akSakI sthApanA karate haiM, tathA zrI vizeSAvazyaka satra meM likhA hai ki "guru virahammiya ThavaNA" arthAt guru pratyakSa na hove to gurukI sthApanA karanI aura tisako dvAdazAvarta vaMdanA karanI, jeThene sthApanAcAryako hADa kaha kara azAtanA karI hai, hama pUchate bhI hai ki DhUMDhiye apane guruko vaMdanA namaskAra karate haiM usakA zarIra to hADa, mAsa, rudhira,tathA viSTA se bharA huA hotA hai to usako vaMdanA namaskAra kyoM karate haiM.? isavAste pyAre TraeNDiyo ! vicAra karo, aura aise kumatiyoM ke jAlameM phaMsanA chor3ake satyamArgako aMgIkAra kro|| iMDhiye zAstrokta vidhi anusAra sthAnAcArya sthApe vinApratikramaNAdi kriyA karate haiM unako hama pUchate haiM ki jaba unako pratyakSa guru kA viraha hotA hai, taba voha paDikamaNemeM vaMdanA kisako karate haiM? tathA "ahokAyaM kArya saMphAsaM" isa pAThase gurukI adhokAyA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ae ) caraNarUpako pharasanA hai, so jaba guruhI nahIM to adhokAyA kahIMse AI ? tathA jaba guru nahIM to DhUMDhiye vaMdanA karate haiM / taba kisake sAtha mastakapAta karate haiM ? aura guruke avagrahase bAhira nikalate hue "AvazyahI" kahate haiM to java guruhI nahIM to avagraha kaise hove ? isase siddha hotA hai ki sthApanAcArya vinA jitanI kriyA DhUMDhiye zrAvaka tathA sAdhu karate haiM, so sarva zAstra viruddha aura niSphala hai| zrAvakajana dravya aura bhAva donoM pUjA karate haiM, unameM jinezvara bhagavaMtakI jala, caMdana, kusuma, dhUpa, dIpa, akSata, phala aura naivedya pramukhale dravyapUjA jisa rItise karate haiM usIrItise sthApanAcAryakI bhI jala, caMdana, varAsa, vAsakSepa pramukhase pUjA karate haiM; isabAste jeThe DhUMDhaka kA likhanA ki " sthApanAcAryako jala,caMdana dhUpa, dIra kuchabhI nahI karate haiM" so jhUTha hai, aura sAdhu munirAja jaise arihata bhagavaMtakI bhAvapUjA hI karatehaiM,taise sthApanAcAryakI bhI bhAvapUjAhI karate haiM;ilavAste jeThe kI karI kuyukti vRthA hai / isa praznottarake aMtameM jeThA likhatA hai " sacittakA saMghaddA deva jo tIrthaMkara unako kaise ghaTegA ?" uttara-jo bhAvatIrthakara haiM unako sacitakA saMghaTTAnahIM hai aura sthApanAtIrthaMkarako sacita saMghaTTA kuchabhI vAdhaka nahIM hai,aise praznoMke likhanese siddha hotA hai ki jeThe ko cAra nikSepekA jJAna bilakula nahIM thaa|| iti // (41)jinapratimA jinasarIkhI hai isa baabt| 4. ikatAlIsaveM praznottarameMjaThe-hInapuNyIne jinapratimA z2ina
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7. ) sarIkhI nahIM" aise siddha karane vAste kitanIka kuyuktiyAM likhI hai paraMtu so sarva mithyA haiM kyoMkisUtroMmeM bahuta ThikAne jinapratimA ko jinasarIkhI kahAhai,jahAMrabhAva tIrthaMkarako vaMdanA namaskArakarane pAste AnekA adhikAra hai vahAM vahAM "devayaM ceiyaM pajjuvAsAmi" arthAt deva saMbaMdhI caitya jo jinapratimA usakI taraha paryupAsanA karUMgA aise kahA hai, tathA zrIrAyapaseNI sUtrameM kahAhai "dhUvaMdAUNa jiNavarANaM" yahapATha sUryAbha devatAne jinapratimApUjI taba dhUpakarA usa vaktakA hai, aura isameM kahA hai ki jinezvarako dhUpa karA 'aura isapAThameM jinapratimAko jinavara kahA isase tathA pUrvokta dRSTAMtase jinapratimA jinasarIkhI siddha hotI hai, isavAste isabAtaka niSedhaneko jeThe maDhamatine jo Ala jAla likhA hai so sarva jhUTha aura svakapolakalpita hai| _jeThA likhatA hai ki "prabhu jala, puSpa, dhUpa, dIpa, vastra, bhUSaNa vagairahake bhogI nahIMthe aura tuma bhogI ThaharAte ho"uttara-yaha lekha ajJAnatAkAhai,kyoMki prabhu gRhasthAvasthA to sarva vastu ke bhogI the,isa mujiva zrAvakavarga janmAvasthAkA aropa karakesnAna karAte haiM, puSpacar3hAte haiM,yauvanAvasthA kA Aropake alaMkArapahanAte haiM,aura dIkSAvasthAkA Aropa karake namaskAra karatehaiM, isavAstearihaMtadeva bhogAavasthAmabhogI haiM,aura tyAgIavasthAmeM tyAgI, bhogI nahIM, paraMtabhogI tathAsyAgI donoMavasthAoMmeM tIrthaMkarapamA to hai hI,aura usase tIrthaMkaradevagarbhase lekara nirvANa paryaMta pUjanIka hI haiM, isa vAste jeTheke likhe dUSaNa jinapratimAko nahIM lagate haiM tathA DhaMdiyoMko hama pUchate haiM kisamavasaraNameM jaba tIrthaMkara bhagavaMta virAjate the taba ratna jar3ita siMhAsana Upara baiThate the, cAmara hote the,
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ sira Upara tIna chatrathe, ityAdi kitanIka saMpadA thI, to vo avasthA tyAgIkI haiM ki bhogIkI ? jo tyAgIhai to camarAdi kyoM ? aura bhogI hai to tyAgI kyoM kahate ho ? isameM samajhanekA to yahI hai ki bhagavaMta to tyAgI hI haiM, paraMtu bhaktibhAvase cAmarAdi karate haiM, aise hI jinapratimAkI bhI bhaktajana pUjA karate haiM to usako dekhe ke DhUMDhiyoMke hRdayameM tyAgI bhogIkA zUla kyoM uThatA ? jeThA likhatA hai ki "bhagavaMtako tyAgI huI vastukA tuma bhoga karAte ho to usameM pApa lagatAhai tathA isabAbata anAthI munikA dRSTAMta likhA hai, paraMtu usadRSTAMtakA jinapratimAke sAtha kuchabhI saMbaMdha nahIM hai, kyoMki jinapratimA hai so sthApanAtIrthakara hai usako bhogane na bhogane se kucha bhI nahIM haiM, phakta karane vAlekI bhakti hai, tyAgI huI vastu nahIM bhoganI so to bhAvatIrthakara AzrI bAta hai, isavAste yaha bAta vahA~ likhanekI kuchabhI jarUrata nahIM thI,tobhI jeThe ne likhI hai so vRthA hai, vastra bAbata jeThane isa praznottarameM phira likhA hai,so isakA pratyuttara draupadIke adhikArameM likhA gayA hai isavAste yahAM nahIM likhate haiN| jeThene likhA hai ki "jinapratimA jina sarIkhI hai, to bharata airAvatameM pAMcaveM Are tIrthakarakA viraha kyoM kahAhai ?"uttara yaha lekhabhIjeThekI besamajhIkA hai,kyoMki viraha jo kahAtA hai so bhAvatIrthaMkara AzrI hai jeThA DhUMDhaka likhatA hai ki "eka kSetrameM do ikaThe nahIM hoveM, hoveM to accherA kahAjAve, aura tumato bahuta tIthaMkaroMkI pratimA ekatra karate ho" uttara-mUrkha jeThako itanI bhI samajha nahIM thI ki do tIrthakara ekaTe nahIM honekI bAta to bhAva tIrthaMkara AzrI hai aura hama jo jina pratimA ekahI sthApata haiM so
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ (302 ) sthApanA tIrthaMkara hai, jaise sarva tIrthaMkara nirvANapadako pAkara siddha hota e haiM taba ve dravya tIrthaMkara hoe hue anaMta ikaTThe hota e haiM ta se sthApanAtIrthaMkara bhI ikaTThe sthApe jAte haiM, tathA siddhAyatanakA vistArase adhikAra zrIjAvAbhigama sUtrameM kahA hai, vahAM bhI eka siddhAyatanameM eka sau ATha jinapratimA prakaTatayA kahI haiM, isa vAste jeThekA likhA yaha prazna bilakula asatya hai, jekara sthApanAse bhI ikA honA hove to jaMbUdvIpa meM (269) parvata nyAre nyAre (jude jude) ThikAna haiM, una sabako mAMDalemeM ekatra karakeareDhUMDhiyoM ! pothI meM kyoM bAMdhI phirata ho ? tathA vo citrAma logoMko dikhAte ho, samajhAte ho, aura loga samajhata e bhI haiM, to ve parvata jude 2 haiM aura zAzvatI vastuoM ke ekatra hone kA abhAva hai to tuma ikaTThe kyoM karate ho so batAo ? jeThA likhatA hai ki "tIrthaMkara yahAM vicare vahAM marI aura svacaka paracakrakA bhaya na hove to jina pratimAke hote hue bhaya kyoM hotA hai ? " - isatarahake kuvacanoM karake jeThA aura anya DhUMDhiye jinapratimAkA mahatva ghaTAnA cAhate haiM, paraMtu mUrkha DhUMDhiye itanA bhI nahIM samajhate haiM ki ve atizaya to siddhAMtakAra ne bhAvatIrthaMkara ke kahe haiM, aura pratimAto sthApanA tIrthaMkara hai; isa vAste isa bAbata tumArI koI bhI kuyukti cala nahIM saktI hai // iti // 42-DhUMDhaka matikA gozAlAmatI tathA musalamAnoMke sAtha mukAbalA / 42 meM praznottara meM jeThe ninhavane jaina saMvegI muniyoM ko gozAle samAna ThaharAne vAste ( 11 ) bola likhe haiM paraMtu unameM se eka
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ vola bhI jaina saMvegI muniyoMko nahIM lagAtA hai, ve sarva bola to DhUMDhiyoMke Upara lagate ha aura isase ve gozAlAmati samAna haiM aise nizcaya hotA hai| (1) pahile bolameM jeThene mUrkhavat asaMbaddha pralApa karA hai, paraMtu usakA tAtparya kucha likhA nahIM hai, isabAste usake pratyuttara likhanekI kucha jarUrata nahIM hai| ... (2) dUsare bolameM jeThA likhatA hai ki-"DhUMDhiyoMko jainamuni tathA-zrAvaka satAte haiM"uttara-jele sUrya ko dekhake ullUkI AMkheM baMda ho jAtI haiM,aura usake manako duHkha utpanna hotA hai taisehI zuddha sAdhuko dekhake gozAlAmati samAna DhUMDhiyoMke netra milajAte haiM, aura unake hRdaya meM svameva satApa utpannahotA hai, munimahArAjA kisIko saMtApa karanekA nahIM icchate haiM,paraMtu satyake Age asatya kA svayameva nAza hojAtA hai| (3) tIsare bolameM "jainarmiyoMne naye graMtha banAye haiN| aise , jeThA likhatA hai, paraMtu jo jo graMtha bane haiM, vo sarva graMtha gaNadhara mahArAjA,pUrvadhAro tathA pUrvAcAryoMkI nizrAyase bane haiM,aura unameM koI bhI bAta zAstraviruddha nahIM hai; paraMtu iMDhiyoMko graMtha vAcane hI nahIM Ate haiM to naye banAne kI zakti kahAM se lAveM ? phakata graMthakartAoMkI kIrti sahana nahIM honese jeThene isataraha likhake pUrvAcAryoM kI avajJA karI hai| (1)cauthebolameM"maMtrajaMtrajyotiSa vedaka karake ajIvikA karate ho" aise jeThene likhA hai, o asatya hai kyoMki saMvegI muni to maMtra jaMtrAdi karate hI nahIM hai DhUMDhiyesAdhu maMtra,jatra,jyotiSa,vaidyaka
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 274 ) vagairaha karate haiM nAma lekara vistArase prathama praznottarameM likhA gayA hai isavAste DhUMDhiyoMkA mata AjIvikamata tthhrtaahai| . (5) pAMcaveM bolameM "1444-bauddhoMko jalAdiyA" aise jeThA likhatA hai, paraMtu kisIbhI jainamunine aisA kArya nahIM karA hai aura kisI graMthameM jalAdiye aise bhI nahIM likhA hai, 'isavAste jeThekA likhanA jhUTha hai, jeThA isataraha gozAleke sAtha jainamatikI sAdRzyatA karanI cAhatA hai, paraMtu so nahIM hosaktA hai, kiMtu DhUMDhiye vAsI sar3A huA AcAra, vidala vagairaha abhakSya vastu khAte haiM,jisase beiMdriya jIvoMkA bhakSaNa karate haiM isase inakIto gozAlA matike sAtha sAdRzyatA hosaktI hai| (6) chaThe bolameM "gozAleko dAha jvarahuA taba miTTI pANI chiTakAke sAtA mAnI" ese jeThA likhatA hai| uttara-yaha dRSTAMta jainamuniyoMko nahIM lagatA hai, paraMtu DhUMDhiyoM se saMbaMdha rakhatA hai / kyoMki DhUMDhiye laghunIti (pizAba) se gudA pramukha dhote haiM aura khuzIyAM manAte haiM // (7) sAtaveM bolameM jeThA likhatAhai ki gozAlene apanA nAma tIrthaMkara ThaharAyA arthAt teIsa hogaye aura caubIsavAM maiM aise kaha isItaraha jainadharmIbhI gautama, sudharmA, jaMbU vagairaha anukramasaM pATa batAte haiM" uttara-jeThekA yaha lekhasvayameva skhalanAko prApta hotA hai, kyoMki gozAlA to khuda vIra paramAtmAkA niSedha karake tIrthaMkara bana baiThA thA, aura hama to anukramase paraparAya pATAnupATa ...yaha to prakaTa hI hai ki jaba rAtriko pAnI nahIM rakhate to kabhI bar3I nIti (pAkhAnA) ho to jakara piyAba se hI gadA dhokara azuci TAlate hoMge / balihAra isItaraha harAyA arthAt tasA likhanAhai ki golI isa shucike|
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26 ) vatAke ziSyapaNo dhAraNa karate haiM, isavAste hamArI bAtato pratyakSa satya hai; paraMtu DhUMDhakamatI jinAjJA rahita navIna paMthake nikAlanese gozAle sadRza siddha hote haiN| (8) AThameM bolameM jeThA likhatA hai ki "gozAlene marane samaya kahA ki merA maraNotsava karIyo aura mujhe zibikAmeM rakhakara nikAliyo, isItaraha jainamuni bhI kahate haiM" uttara-jeThekA yaha likhanA bilakula jhUTha hai, kyoMki jainamuni aisA kabhI bhI nahIM kahate haiM; paraMtu DhUMDhiyesAdhu mara jAte haiM taba isataraha karanekA kaha jAte hoMge ki merA vimAna banAke mujhe nikAlIyo,pAMca iMDe rakhIyo isavAstehI jeThe Adi DhUMDhiyoMko isataraha likhanekA yAda AgayA hogA aise mAlUma hotA hai, iMdrane jisa taraha prabhukA nirvANa maho tsava karA hai jainamati zrAvaka to usItaraha apane gurukI bhaktike nimitta svecchAse yathAzakti nirvANamahotsava karate haiM / (9) navameM bolameM sthApanA asatya ThaharAne vAste jeThene ku. yukti likhI hai, paraMtu zrIThANAMgasUtra vagairahameM sthApanA satya kahI hai / tobhI sUtroMke kathanako DhUMDhiye utthApate haiM isaliye vaha gozAlematI samAna haiM aise mAlUma hotA hai // (10) dazameM bolameM jeThA likhatA hai ki "kriyA karane se mukti nahIM milatI hai, bhavasthiti pakegI taba mukti milegI, aise jainadharmI kahate haiM" yaha lekha mithyA hai, kyoMki jainamuni isataraha nahIM kahate hai / jainamuniyoMkA kahanA to jainasiddhAMtAnusAra yaha hai ki jJAna sahita kriyA karanese mokSa prApta hotA hai, eranu jo ekAMta khoTI kriyAsahI mokSamAnate haiM vo jainasiddhAMtakI syAdvAda
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 276 ) zailise viparIta prarUpaNA karane vAle haiM, aura isIvAste DhUMDhiye gozAlAmatIsaha siddha hote haiM | (11) gyAraha meM bola meM jeThA likhatA hai ki "jainadharmI jinapratimAko jinavara sarIkhI mAnate haiM isase aise siddha hotA hai ki ajinako jinatarIke mAnate haiM" uttara - puNyahIna jeThekA yaha lekha mahAmurkhatA yukta hai, kyoMki sUtrameM jinapratimA jinavara sarIkhI kahI hai, aura hama prathama isabAbata vistArase likha Ae haiM; jaba iMDhiye devIdevalAkI mUrttiyoM ko tathA bhUtapretako mAnate haiM, to mAlUma hotA hai ki phakata jinapratimAke sAtha hI dveSa rakhate haiM, isase ve to gozAlAmatike zarIka siddha hote haiM // Upara mUjiba jeTheke likhe (11) boboM ke pratyuttara haiM / aMba DhUMDhiye jarUrahI gozAle samAna haiM yaha darzAne vAste yahAM aura (11) bola likhate haiM | (1) jaise gozAlA bhagavaMtakA niMdaka thA, taise DhUMDhiyebhI jina pratimAke niMdaka haiM | (2) jaise gozAlA jinavANIkA niMdaka thA, taise DhUMDhiyebhI jinazAstroMke niMdaka haiM // (3) jaise gozAlA caturvidhasaMghakA niMdaka thA, taise DhUMDhiye bhI jainasaMgha niMdaka haiM // (4) jaise gozAlA kuliMgI thA, taise DhUMDhiye bhI kuliMgI haiN| kyoMki inakA veSa jainazAstroMse viparIta hai // (5) jaise gozAlA jhUThA tIrthaMkara bana baiThA thA, taise DhUMDhiyebhI khoTe sAdhu bana baiThe haiM // -(6) jaise gozAlakA paMtha sanmUcchima thA baise DhUMDhiyoMkA paMtha
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 200 ) bhI sanmUchima hai kyoMki inakI paraMparAya zuddha jainamuniyoM ke sAtha nahIM milatI hai| (7): jaise gozAlA-svakapolakalpita vacana bolatA thA, taise iMDhiye bhI svakapolakalpita zAstrArtha karate haiN|-- " .. (8) jaise gozAlA dhUrta thA, taise DhUMDhiye bhI dhUrta haiN| kyoMki yaha bhadrika jIvoMko apane phaMdemeM phaMsAte haiN| . . . . .... . (9)jaise gozAlA apane mana meM apane Apako jhUThA jAnatA thA paraMtu bAhira se apanI rUDhI tAnatA thA, taise kitaneka daMDhiyebhI apane manameM apane matako jhUThA jAnate haiM paraMtu apanI rUDhIko nahIM chodd'te|| - (10) jaise gozAleke devaguru nahIM the, taise DhUMDhiyoMkebhI devaguru nahIM haiM / kyoMki inakA paMthato gRhasthIkA nikAlA huA hai| -- (11) jaise gozAlA mahA avinIta thA,taise DhUMDhiyebhI jainamata meM mahA avinIta haiM / ityAdi aneka bAtoMse DhUMDhiye gozAle sulya siddha hote haiM / tathA DhUMDhiye kitaneka kAraNoMse musalamAnoM sarIkhe bhI hosakte haiM, so vaha likhate haiN| ____(1) jaise musalamAna nIlA tahamata pahanate haiM, taise kitaneka DhUMDhiye bhI kAlI dhotI pahanate haiM / / (2) jaise musalamAnoMke bhakSyAbhakSya khAnekA viveka nahIM hai, taise DhUMDhiyeke bhI vAsI, saMdhAna (AcAra) vagairaha abhakSya vastuke. bhakSaNakA viveka nahIM hai // (3) jaise musalamAna mUrtiko nahIM mAnate haiM, taise DhUMDhiyabhI jinapratimAko nahIM mAnate haiM /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( zabda ) (4) jaise musalamAna pairoMtaka dhotI karate haiM, taise DhUMDhiye bhI pairoMtaka dhotI (colapaTTA) karate haiM // (5) jaise musalamAna hAjIko acchA mAnate haiM, taise DhUMDhiye bhI vaMdanA karane vAleko 'hAjI' kahate haiM // (6) jaise musalamAna lasaNa DuMgalI arthAt pyAja kAMdA gaMDe khAte haiM, taise DhUMDhiye bhI khAte haiM // (7) jaise musalamAnoMkA cAlacalana hiMduoMse viparyaya hai, taise DhUMDhiyoM kA cAlacalana bhI jainamuniyoM se tathA jainazAstroM se viparIta hai // (8) jaise musalamAna sarva jAtike gharakA khA lete haiM, taise DhUMDhiye bhI kolI, bhAravAr3a, chIMbe, nAI, kumhAra vagairaha sarva varNakA | khAte haiM / 4 -ityAdi bahuta boloM karake DhUMDhiye musalamAnoM ke samAna siddha hote haiM / aura DhUMDhiyezrAvaka to strIke Rtuke dina na pAlane se una se bhI niSiddha siddha hote haiM* // // iti // (43) muMha para muhapattI baMdhI rakhanI so kuliMga hai isabAbata / 43 meM praznottara meM muMhapara muhapattI bAMdha rakhanI siddha karane vAste jeThane kitanI yuktiyAM likhI haiM, paraMtu unhIM yuktiyoMse vo jhUThA hotA hai, aura muhapattI muMhako nahIM bAMdhanI aise hotA hai / kyoMki jeThene isabAbata mRgArANIke putra mRgAloDhIeko dekhane * DhUMDhaniyAM arthAt DhUMDhaka sAdhvIyAM- dhAranA bhI Rtuke dina nahIM pAlatI haiM !
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308 ) vAste zrIgautamasvAmI ko jAnekA dRSTAMta diyA hai, to usa saMbaMdha meM zrIvipAkasUtrameM khulAsA pATha hai ki mRgArANIne zrIgautamasvAmI ko kahA ki : "tugAM bhaMte muhapattiyAe muhaM baMdhaha" - artha- tuma he bhagavAn! mukha vastrikA karake mukha bAMdha levo isa pAThase siddha hai ki gautamasvAmIkA mukha mukhavastrikA karake bAMdhA huA nahIM thA, isase viparIta DhUMDhiye mukha bAMdhate haiM auravaha viruddhAcaraNake sevana karane vAle siddha hote haiN| jeThA likhatA hai " jo gotamasvAmIne usa vaktahI muhapatI vAMdhI to pahile kyA khule mukhase bolate the ? " uttara - akalake duina DhUMDhiyo meM itanI bhI samajha nahIM hai ki ughADe (khule ) mukhase bolatathe aise hama nahIM kahate haiM, paraMtu hama to muhapattI mukhake Age hastameM rakha kara yatnoM se volate the aise kahate haiM zrIaMgacUliyA sUtrameM dIkSAke samaya muhapattI hAthameM denI kahI hai yataH tao sUrihaM tadAnuNaehiM piTTovari pari viThThiehiM raharaNaM ThAvittA vAmakarAnAmiyAe muhapattilavaMdharittu // artha-tatra AcAryakI AjJA ke hoye hue kUNI Upara rajoharaNa rakhe, rajo haraNa kI dazIyAM dakSiNa dizI (sajje pAse) rakhe, aura vAmeM hAthameM anAmikA aMgulI Upara lAke suhapattI dhAraNa kare / pUrvokta sUtrameM sUtrakArane, muhapattI hAtha meM rakhanI kahI hai, paraMtu muMhako bAMdhanI nahIM kahI hai, DhUMDhiye muMhapattI muMha ko bAMdhate haiM W
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 281 ) paraMtu " lai suttA gahiya suttA?" aise nahIM kahA hai tathA zrI vyavahArasUtra ke dazameM uddeze meM kahA hai yataH tivAsa pariyAgassa niggaMthassa kappai AyArakappe nAmaMabhyaNe uddisittaevAcauvAsa pariyAgassa niggaMdhassa kappati sUyagaDe nAmaM aMge uddittie paMcavAsapariyAgassa samaNassa kappati dasAkappavavahArA nAmakayaNe uddisittae aTThavAsa pariyAgassa samaNassa kampati ThANa samavAe nAmaM aMge uhisitara dasavAsa pariyAgassa kaMppati vivAhenAma aMge uddisittae ekkArasa vAsa pariyAgassa kappati khuDDiyAvimANapavibhatti mahalliyA vimANapavibhatti aMgacUliyA vaggacUliyA vivAhacUliyA nAmaM uhisittae bArasavAsa pariyAgassa kampati aruNovavAe varuNovavAe garulovavAe dharaNovavAe vesamaNovavAe velaMdharovavAe abhyarNa uddittie terasavAsa pariyAe kappati uTThANa sue samuTThANa sue devidoaare nAgapariyAvaliyA nAma abhyaNe
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 284 ) uddisittaecaudasavAsa kappatisuvaraNa bhAvaNA nAmaM ajhayaNaM uddisittae pannarasavAsa0 kappati cAraNabhAvaNAnAma ajhayaNe uddisittae solasavAsa kappati teyaNisaggaM nAmaM ajhayaNa uddisittae sattarasavAsa kappati AsIvisa nAmaMajhayaNe uddisittae aTThArasa vAsa kappati diThivisabhAvaNAnAma ajhayaNa uddisittae eguNa vIsaivAsa pariyAgassa kappati diThivAe nAma aMgeuddisittae vIsa vAsa pariyAe samaNe niggaMthe savvasUANa vAi bhvti|| ' artha-tIna varSakI dIkSAparyAyavAle sAdhuko AcAraprakalpa arthAt AcArAMgasUtra par3hanA kalpa hai,cAravarSakI dIkSAvAleko zrIsUyagaDAMga sUtra par3hanA kalpe hai,pAMca varSake dIkSitako dazA kalpa tathA vyavahAra adhyayana par3hanekalpa haiM,ATha varSakI paryAyavAlekoThANAMgasamavAyAMga par3hanA kalpe haiM,dazavarSakI paryAyavAleko zrIbhagavatIsUtra par3hanA kalpe hai,igyAraha varSakI paryAyavAlAsAdhukhuDDiyAvimAna pravibhakti,mahalliyA vimAnapravibhakti, aMgacUliyA, vaggacUliyA aura vivAhacUliyA paDhe bAraha varSakI paryAyavAlA aruNopapAta,varuNopapAta,garuDopapAta, dharaNopapAta,vaizramaNopapAta aura velaMdharopapAta paDhe,tarAMvarSakIparyAya vAlA uvahANabhUta samuTThANazruta deveMdropapAtaauranAgapariyAvaliyA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) adhyayana par3he caudaha varSakI paryAyavAlA suvarNabhAvanA adhyayana par3e, paMdaraha varSakI paryAyavAlAcAraNabhAvanA adhyayana paDhe,solaha varSakI paryAyavAlA teyanisaga adhyayana paDhe, sataraha varSakIparyAyavAlA AzIviSa adhyayana paDhe, aThAraha varSakI paryAyavAlA dRSTiviSa bhAvanA adhyayana paDhe, unnIsa varSakI paryAya vAlA dRSTivAda paDhe. aura vIsa varSakI, paryAyavAlA sarva sUtroM kA vAdI hove| - mUDhamati DhUMDhiye kahate haiM ki zrAvaka sUtra paDha to una zrAvakoMke cAritrakI paryAya kitane kitane varSakI haiso kaho ? are mUDhamatiyo! itanAbhI vicAra nahIM karate ho ki sUtrameM sAdhukobhI tInavarSa dIkSA paryAya pIche AcArAMga par3hanA kalpe aise khulAsA kahA hai to zrAvaka sarvathAhI na paDhe. aisA pratyakSa siddha hotA hai| - - - - .... zrIpraznavyAkaraNa sUtrake dUsare saMvaradvArameM kahA hai ki-." taMsaccaM bhagavaMta titthagara subhAsiyaM dasavihaM caudasa punvIhiM pAhuDatthaveiyaM maharisi gaya samayappa dinnaM deviMda nariMde bhaasiytthN| bhAvArtha yaha hai ki bhagavaMta vItarAgane sAdhu satya vacana jAne aura bole isavAste sidvAMta unako diye,aura deveMdra tathA nareMdra ko siddhAMtakA artha sunake satya vacana boleM isavAste artha diyA isa pAThameMbhI khulAsA sAdhuko sUtrapar3hanA aura zrAvakako arthasunanA ese bhagavaMtane kahAhe jeThA-likhanAhai ki zrAvaka sUtra vAMce to anaMta saMsArI ho| aisA pATha kisa satrameM hai ?" uttara- zrIdazakAlika sUtrake SaTjIvanikA nAmA cauthe adhyayana taka zrAvaka paDhe, Age nahIM; aise zrI AvazyakasUtra meM kahAhai isake uparAMta AcArAMgAdi
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtroMke par3hanekIAjJAbhagavaMtane nahIM dI hai, tobhI jozrAvaka par3hate haiM ve bhagavaMtakI AjJAkA bhaMga karate haiM, aura AjJA bhaMga karanevAlA yAvat anaMta saMsArI hove aise sUtroMmeM bahuta ThikAne kahA hai, aura DhUMDhiye bhI isa bAtakoM mAnya karate haiM; jeThA likhanAhai ki"zrIuttarAdhyayanasUtrameM zrAvakako 'kovida' , kahA hai,to sUtra paDhe. vinA kovida kase kahA jAve ?" - uttara-kovida kA artha 'catura-samajhavAlA' aisA hotA hai to zrAvaka jinapravacana meM catura hotA hai, paraMtu isase kucha sUtra paDhe hue nahIM siddha hote haiM jekara sUtra paDhe hove to adhita" kyoM nahIM kahA ? jeThA maMdamati likhatA hai ki "zrIbhagavatI sUtrameM kevalI pramukha dazake samIpa kevalI prarUpyA dharma sunake kevalajJAna prApta kare unako 'succA kevalI' kevalI kahIye aise kahA hai una daza boloMmeM zrAvaka zrAvikA bhI kahe haiM tounake mukhase kevalI prarUpyA dharma sane so siddhAMta yA anya kuchahogA?isavAstasiddhAMta paDhanekI AjJAsabako mAlUmahotI hai"uttara-siddhAMta vAMcake sunAnA usakA nAmahI phakata kevalA prarUpyA dharma nahIM hai paraMtu jo bhAvArtha kevalI bhagavaMtane prarUpyA hai so bhAvArtha kahanA usakA nAma bhI kevalI prarUpyA dharmahI kahalAtA hai isavAste jeThekI karI kalpanA asatya hai tathA zrInizItha sUtra meM kahA hai kise bhikkhuaNNautthiyaMvA gAratthiyaMvAvAe vAyaMtaMvA sAijajaDU tassaNaM caumAsiyaM // - artha-jo koI sAdhu anya tIrtha ko vAMcanA deve,tathA gRhasthI ko vAMcanA deve athavA vAMcanA detAM sAhAyya deve,usako caumAsI prAyazcita Ave //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ (280 ) isa bAbata jeThA likhatA hai ki isa pAThameM anya tIrthI tathA anya tIrthIke gRhastha kA niSedha hai, paraMtu vo mUrkha itanA bhI nahIM samajhA hai ki anya tIrthIke gRhastha to anya tIrthImeM Agaye to phera usake kahane kA kyA prayojana ? isavAste gRhastha zabdase isa . pAThameM zrAvakahI smjhne|| jekarazrAvaka sUtrapar3hate hoveM to zrIThANAMga sUtrake tIsare ThANemeM sAdhuke tathA zrAvakake tIna tIna manoratha kahe haiM, unameM sAdhu zruta paDhnekA manoratha kare aise likhA hai, zrAvaka zrutapar3haneko manoratha nahIM likhA hai, aba vicAranA cAhiye ki zrAvaka sUtra par3hate ho| to manoratha kyoM na kareM ? so sUtrapATha yaha hai.-yata: tihiM ThANe hiM samaNe niggaMthe mahANijjare mahApajjavasANe bhavaDU kayANaM ahaM appaMvA bahuM vA suaMahijjissAmi kayANaM ahaM ekallavihAraM paDimaM uvasaMpajjittANaM viharissAmi kayANaM ahaM. apacchimamAraNaMtiyaM saMlehaNA jhasaNA jhasie bhattapANa paDiyAikkhie pAovagamaM kAlamaNavakkakhemANe viharissAmi evaM samaNasA savayasA sakAyasA paDijAgaramANe niggaMthe mahANi jjare pajjavasANe bhv|| artha-tInasthAnake zramaNanigraMtha mahAnirjarA aura mahAparyavasAna
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2 ) kare (veM tIna sthAna kahate haiM) kaba maiM alpa (thor3A) aura bahuta zrRMta siddhAMtapaDhUMgA? 1, kaba maiM ekallavihArI pratimA agIkAra karake vicarUMgA?2,aura kaba maiM aMtimamAraNAMtika saMleSaNA jotapa usa kAsevana karake rukSahokarabhAtapANIkA paJcakkhANa karake pAdopagamaanazana karake mRtyukI vAMcchA nahIM karatAhuA vicarUMgA?- 3,isa. taraha sAdhu mana vacana kAyA tInoM karaNa karake. pratijAgaraNa karatA huA mahA nirjarA paryavasAna kre|| aba zrAvaka ke tIna manorathoM kA pATha kahate haiN| tihiM ThANehiM samaNovAsae mahANijjare mahApajjavasANe bhavaI taMjahA kayANaM ahaM appaMvA bahuMvA pariggahaM caissAmi kayANaM ahaM muMDebhavittA AgArAo aNagAriyaM pavva issAmi kayANaM ahaM apacchimamAraNaMtiyaM saMlahaNA jhasiya bhattapANapaDiyA ikkhie pAovagamaM kAlamaNa vakkaMkhemANe viharissA mi evaM samaNasA savayasA sakAyasA paDijAgara mANa samanovAsae mahANijjare mahApajjava sANe bhavaI // ... artha-tIna sthAna ke zrAvaka mahA nirjarAmahA paryavasAna kareM tadyathA kaba maiM dhana dhAnyAdika nava prakAra kA parigraha thor3A aura bahutA.tyAgana karUgA? 1, kaba meM muMDa hokara AgAra jo gRhavAsa
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 288 ) usako tyAgake aNagAravAsa sAdhupaNA aMgIkAra karUMgA? 2, tIsarI saMleSaNAkAmanoratha pUrvavat jaannaa| .. isasebhI aise hI siddha hotA hai ki zrAvaka sUtra vAMce nahIM ityAdi aneka dRSTAMtoM se khulAsA siddha hotA hai ki muni siddhAMta paDheM aura muniyoM ko hI par3hAveM,zrAvakoM ko to Avazyaka, dazakAlikake cAra adhyayana aura prakaraNAdi aneka graMtha par3hane,paraMtu zrAvakako siddhAMta paDhanekI bhagavaMtane AjJA nahIM dI hai // iti // o casokacaco.. - (46) daMDhiye hiMsA dharmoM haiM isa baavt| isa graMthako pUrNa karate hue mAlUma hotA haiki jeThe DhUMDhakako banAyAM samakitasAra nAmA graMtha goMDala (sUvA kAThIyAvADa) vAle koThArI nemacaMda hIrAcaMdane chapavAyA hai usameM Adise aMtataka jaina zAstrAnusAra 'aura jinAjJA mUjiva varttane vAle paraMparAgata jaina muni tathAzrAvakoMko(hiMsA dharmI)aisAupanAma diyAhai auraopa deyA dharmIvanagaye haiM,paraMtuzAstrAnusAradekhanele tathA inaDhUMDhIyoMkA AcAra vyavahAra,rItibhAMti aura cAlacalana dekhanese khulAsA mAlUmahotA hai ki yaha DhUMDhIyehI hiMsAdharmI haiM aura dayAkA yathArtha svarUpa nahIM samajhate haiN| . sAmAnyadRSTise bhI vicAra kareM to jaise gozAle jamAli pramukha kitaneka ninhavoMne tathA kitaneka abhavya jIvoMne jitanI svarUpadayA pAlI hai / utanI to kisI DhUMDhekase bhI nahIM pala saktI hai; phakata muMha se dayA dayA pukAranA hI jAnate haiM, aura jitanI thaha svarUpadayA pAlate haiM utanI bhI inako ninhavoMkI taraha jinAjJAke virAdhaka hone se hiMsAkA hI phala denevAlI hai|
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26. ) . ninhavoM ne to bhagavatakA eka ekahI vacana utthApyA hai aura una ko zAstrakArane mithyAdRSTi kahA hai yata :* payamakkharaMpi ekkaMpi jo naroei suttnidditthN| sesaM royaMtI vihu micchadiThI jamAlivva // 1 // ___ mUDhamati DhUMDhiyoMne to bhagavaMtake aneka vacana utthApe ha, stra virAdhe haiM,sUtrapATha pheradiye haiM, sUtrapATha lope haiM,viparIta artha likhe haiM, aura viparIta hI karate haiM; isavAste yaha to sarva ninhavoMmeM ziromaNi bhUta haiN| ___ aba DhUMDhiye dayAdharmI banate haiM paraMtu ve kaisI dayA, pAlate haiM, garaja dayAkA nAma lekara kisa kisa tarahakI hiMsA karate haiM, so dikhAnevAste kitaneka dRSTAMta likhake ve hiMsAdharmI haiM, aise satyAsatya ke nirNaya karane vAle sujJapuruSoMke samakSa mAlUma karate haiN| (1) sUtroMmeM uSNapANIkA syAlameM tathA caumAsemeM judAjudA kAla kahA hai,usa kAla ke uparAMta uSNa pANI bhI sacittapaNekA saMbhava hai,to bhIDhUMDhIye kAlake pramANa vinA pANIpAte haiM isavAste kAla ullaMghana karA pANI kaccAhI samajhanA * // - (2) rAtriko culhe para dharA pANI prAtaH ko lekara pIte haiM, jo pANI rAtri ko culhA khulA na rakhane vAste dharane meM AtA hai (prAyaH yaha rivAjagujarAta mAravAr3a kAThIyAvAr3a meM hai)joki garama to kyA paraMtu kavoSNa arthAt thoDAsA garama honA bhI asaMbhava hai isa vAste vo pANI bhI kaccA hI samajhanA // ' .. * TUDhIye dhovaNakA pANI zAstrokta maryAdArahita kaccAhI pIte haiN| ' - -
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) " (3) kumhAra ke ghara se miTTI sahita pANI lAkara pIte haiM jisameM miTTI bhI sacitta aura pANI bhI sacitta honese acitta to kyA honA hai paraMtu jekara adhika samaya jaisekA vaisA par3A rahe to usameM veiMdri jIvakI utpatti hone kA saMbhava hai| (1) pAthIyAM thApanekA pANI lAkara pIte haiM joki acitta to nahIM hotA hai paraMtu usameM beiMdri jIvakI utpatti huI dRSTi gocara hotI hai| __ (5) striyoMke kaMcukI (colI) vagairaha kapar3oMkA dhovaNa lAkara pIte haiM jisameM prAyaH jUvAM athavA marI huI jUbAMke kalevara hone kA saMbhava hai aisA pANI pInese hI kaI rikhoM ko jalodara hone kA samAcAra suNane meM AyA hai| * (6) pUrvokta pANImeM phakata ekeMdri kA hI bhakSaNa nahIM hai,paraMtu beiMdrikA bhI bhakSaNa hai kyoMki aise pANI meM prAyaH pUre nikalate haiM tathApi DhUMDhiyoMko isa vAtakA kuchabhI vicAra nahIM hai / dekhoinakA dayA dharma !!! (7) gata dinakI athavA rAtrikIrakhI arthAta vAsI,roTI,dAla, khIcar3I vagairaha lAte haiM aura khAte haiN| zAstrakAroMne usameM beiMdri jIvoMkI utpatti kahI hai| (8) maryAdA uparAMtakA sar3A huA AcAra lAkara khAte haiM, usameM bhI beiMdri jIvoMkI utpatti kahI hai| 'jhUThe vartanoM kA dhova'pa,antavArDa kI kaDAyoMkA pANI jisamese kaI daphA kutte bhI pInAte haiM jisameM marI huI mamiyA bhI hotI haiM,munA ke kuMDoM kA pANI jisameM gahane pAdi dhoye nAte pratAro ke parakanikAlane kA pAnI ityAdi aneka prakArakA gadA pApI bhI lete| ___ aThavartanoM ke dhoSaNa meM annAdikI lAga hone se tathA bATI pAdike pApI meM pAyapAdike maila pAdi pazudhi honese sanmUrchima paMceMdri kI bhI khUba dayA patatI hai|
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) (9) vidala arthAta kaccIchAsa, kaccAdUdha, tathA kaccIdahI meM kaThola *khAte haiM, jisako zAstrakArale abhakSya kahA hai aura usameM beiMdri jIvakI utpatti kahI hai / DhUMDhakoMko to vidalakA svAda adhika AtAhai kyoMki kitaneka to phakata muphatakI khIcar3I aura chAsa vagairaha khAneke lobhasehI prAyaH RSajI banate haiM,paraMtu isase 'apane mahAvratoMkA bhaMga hotA hai usakA vicAra nahIM karate haiN| (10) pUrvokta boloMmeM darzAye mujiba DhUMDhIye veiMdri jIvoMkA 'bhakSaNa karate haiM dekhIye inake dayAdharma kI khUbI! . . (11) sUtroM meM bAIsa abhakSya khAne varje haiM to bhI DhUMDhiyesAdhu tathA zrAvaka prAyaH sarva khAte haiM zrIaMgacUliyA sUtrake mUlapAThameM kahA hai yataH evaM khalu jaMbu mahANubhAvahiM rivarehiM micchattakulAo ussaggovavAeNaM paDibohiuNa jiNamae ThAviyA battIsa aNaMtakAya bhakkhaNAo vAriyA mahu majja maMsAIbAvIsa 'abhakkhaNAo NisehiyA // . . - artha-aise nizcaya he jaMbu ! mahAnubhAva pradhAnAcAryoMne mithyAtvIyoM ke kulase utsapivAda karake pratibodhake jinamatameM sthApana kare, batIsa anaMtakAya khAnese haTAye, aura sahata, zarAba mAMsa vagairaha bAIsa abhakSya khAnekA niSedha kiyA, zAstrakAroMne * jisa anAjake do phoDa hojAveM aura jisake pIDanese tenta na nikAle, aisA ko kaThola; mAha, mugI, moTha, cane, paraveM,maithe, masara, harara prAdi missA anAja, usako vidala' sNcaahai| . . . . ..
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 265 ) vAIsa abhakSyameM ekeMdri, beiMdri teiMdri aura nigoMdiye jIvoMkI utpattikahI hai tobhI DhUMDhIye inako bhakSaNa karate haiN| - (12) DhUMDhIye apane zarIrase athavA vastrameMse nikalI jUoMko apane pahane hue vastramehI rakhate haiM jinakA nAza zarIrakI dAbase prAyaHtatkAlahI hojAtA hai yahabhI dayAkA pratyakSa namUnAhai!! (13) DhUMDhIye sAdhu sAdhvI sadA muMhake mukhapATIbAMdhIrakhate haiM usameM vAraMvAra bolanese thUkake sparzase sanmUrchima jIvakI utpatti hotI hai aura nigodiye jIvoMkI utpatti bhI zAstrakAroMne kahI hai nirvivekI DhUMDhIye isavAtako samajhate haiM tobhI apanI viparIta rUDhikA tyAganahIM karate haiM isase ve sanmUrchima jIvakIhiMsA karane vAle nizcaya hote hai||.. (14) kitaneka DhUMDhIye jaMgala jAte haiM tava azuciko rAkhameM milA dete haiM jisameM cUrNiye jIvoMkI hiMsA karate haiM aise jAnanemeM AyA hai yahI inake dayA dharmakI prazaMsAke kAraNa mAlUma hote haiM! ... - (15) DhUMDhIye jaba gaucarI jAte haiM taba kitanIka jagaha ke zrAvaka unako caukase dUra khar3e rakhate haiM mAlUma hotAhai ki caukameM Anase ve loka bhraSTa honA mAnate hoMge,*.dUra khar3A hokara rikharjA * sujhate ho ? aise pUchakara jo deve so le letA hai isase mAlUma ho ___ hai ki DhUMDhIye asUjhatA AhAra le Ate haiM . . . - bezaka una matoM kI kI bilakanta nAdAnI mAlUma hotI hai jo ina ko papane cauke 'meM pAne dete haiM kyoki prathama to ina TUTIroM meM prAyaH jAti bhAtikA kucha bhI parareja nahI hai, nAI, kumhAra, choye, jhIvara vagairaha pareka jAtiko sAdhu banA lete haiM, dUsare rApi pAnI na homese gudA na dhote ho to azuci ! .....
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 264 ) (16)kheMDhIye zahata khA lete haiM,paraMtu zAstrakArane usameM tadvarNa vAle sanmUchima jIvoM kI utpati kahI hai| ___(17) DhUMDhIye makkhaNa khAte haiM usameM bhI zAstrakAra ne tavaNe jIvoM kI utpati kahI hai| . . (18) DhUMDhIye lasaNa kI caTanI bhAvanagara Adi zaharoMmeM dukAna dukAnase lete haiM dekho inake dayA dharmakI prazaMsA? ityAdi aneka kAryoM meM DhUMDhIye pratyakSa hiMsA karate mAlUma hotehai isavAste dayAdharmI aisA nAma dharAnA bilakula jhUThA hai thoDe. hI dRSTAMtoMse buddhimAna aura niSpakSapAtI nyAyavAn puruSa samajha jAveMge aura DhUMDhIyoMke kuphaMde ko tyAga deveMge aise samajhakara isaviSayako saMpUrNa karA hai // iti // graMthakI pUrNAhuti / zArdUla vikrIDita vRttam svAMtaM dhvAMtamayaM mukhaM viSamayaM haga dhUmadhArAmayI teSAMyananatA statA nabhagavanmatinavAprekSitA devazcAraNapuMgavaiH sahRdayai raanNditvNditaa| yetvetAM samupAsate kRtadhiyasteSAM pvitrjnuH||1 bhAvArtha-samyagdRSTi devatAoMne aura jaMghAcAraNa vidyAcAra. NAdi muni puMgavoMne zuddha hRdaya aura AnaMdakarake vaMdanA karI hai jisako, aisI zrIjinezvara bhagavaMtakI mRttiko jinhoMne namaskAra nahIM karA hai, unakA svAMta jo hRdaya so aMdhakAramaya hai, jinhoMne usakI stuti nahIM karI hai, unakA mukha viSamaya hai, aura jinhoMne
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 285 ) - mUrttikA darzana nahIM karA hai, unake netra dhUyeMkI zikhA samAna hai; arthAt jinapratimAse vimukha rahane vAloMke hRdaya, mukha aura netra nirarthaka haiM; aura jo buddhimAn bhagavaMtakI pratimAkI upAsanAarthAt bhakti pUjA pramukha karate haiM unakA manuSyajanma pavitraarthAt saphala hai / isa pUrvokta kAvya ke sArako svahRdayameM AMkata karake aura isa graMthako AdyaMta paryaMta ekAgracitta se par3hakara DhUMDhakamatI athavA jo koI zuddhamArga gavezaka bhavyaprANI samyak prakArase niSpakSapAta dRSTise vicAra kareMge to unako bhrAMtise rahita jainamArga jo saMvega pakSa meM nirmalapaNe pravarttamAna hai so satya aura DhUMDhaka vagairaha jinAjJA se viparItamata asatya hai aisA nizcaya ho jAvegA; aura grantha banAne kA hamArA prayatna bhI tabahI sAphalyatAko prApta hogA // zuddhamArga gavezaka aura samyaktvAbhilASI prANiyoMkA mukhya lakSaNa yahI hai ki zuddha deva guru aura dharmako pichAnake unakA aMgIkAra karanA aura azuddha deva guru dharmakA tyAga karanA, paraMtu cittameM daMbha rakhake apanA kakkA kharA mAna baiThake satyAsatyakA vicAra nahI karanA, athavA vicAra karanese satyakI pichAna honese apanA grahaNa kiyA mArga asatya mAlUma honese bhI usako nahIM chor3anA, aura satyamArgako grahaNa nahI karanA, yaha lakSaNa samyaktva prAptikI utkaMThAvAle jIvoMkA nahIM hai, aura jo aise hove, to hamArA yaha prayatnabhI niSphala ginAjAce isavAste pratyeka bhavya prANIko haTha chor3ake satyamArgake dhAraNa karanemeM udyata honA cAhiye // yaha grantha hamane phakta zuddhabuddhise samyakadRSTijIvoM ke satyAsatya ke nirNaya vAste racA hai, hamako koI pakSapAta nahIM hai, aura kisI para dveSabuddhi bhI nahIM hai isavAste samasta bhavyajIvoM The 0
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 296 ) ne yaha graMtha niSpakSapaNe lakSameM lekara isakA sadupayoga karanA, jisa sevAMcanevAlekI aura racanA karane vAlekI dhAraNA sAphalyatAko prApta hove // tathAstu // iti nyAyAMbhonidhitapagacchAcArya zrImadvijayAnaMdasUri (AtmArAmajI) viracitaH samyaktvazalyoddhAra graMthaH samAptaH / / ---CAOENS Last
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ ((287 :) ..: . . DhUMDhaka pcvishii| zrIjinapratimA syuM nahIM raMga,teno kavu na kIjeM saMga; e AMkaNI. .. sarasvatI devI praNabhI kahesyuM,jinapratimA adhikAra; navI mAne tasa vadana capeTA, mAne tasa zaNagAra / zrI jina. 1 kevala nANI nahiM.caunANI, eNe same bharata mojhAra; jinapratimA jina pravacana jinano, e moTo AdhAra / zrI jina0 21 eNe muDhe jinapratimA uthApI, kumati haiyA phuTa; te binA kiriyA hAtha na lAge; te to thothA kuTa / zrI jina0 31 jinapratimA darzanathI desaNa, lahIye vrata- mUla; tehIja mUlakAraNa uthApe, zuM thayu e jagazUla / zrI jina0 4 / abhayakumAre mukI pratimA, dekhI ArdrakumAra; prati bujhyA saMjama lai sIdhyA,te sAco adhikAra / zrIjina05 pratimA AkAre maccha nihAlI, avara maccha savI bujhesamakita pAme jAti smaraNI, tasa paravabhava sUjhe / zrI jin06| chaThe aMge jJAtA sUtre draupadie jina pUjyA; evA akSara dekhe topiNa,mUDhamati navI bujhyaa| zrI jina0 7|caarnnmunie cetyaja vAMdyA,bhagavati aMge raMge, marar3I artha kare teNe sthAnaka,kumatitaNe prsNge| zrIjina081bhagavatiaMge zrIgaNadharajI, brAhmIlipi vaMde;evA akSara dekhe topiNa,kumati kaho kema niMde / zrI jina0 91 caitya vinA anyatIrthI mujane, vaMdana pUjA niSedhe; sAtameM age zAha ANaMde, samakita kIdhu zuddhe / zrIjinaka 10 suryAbhadeve vIrajina Agala, nATaka kI raMge; samakitadraSTI teha vakhANe, rAyapazeNI upaaNge| zrI jina0 11 samakitadraSTI zrAvakanI karaNI, jinavara bIMva bharAve; te to bArame devaloka pahoMce mahAnisIthe lAve / zrI jina0 12 // aSTAdagiri uparabharate,maNI
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha sumatiprakAza baarhmaas| .. kuMDalIchaMda-Adi RSabhajina deva thI mahAvIra arihaMta / jinazAsana cauvIsa jina pUjo vAra anaMta / pUjo vAra anaMta saMta bhava bhava sukhkaarii|sNktt baMdhana TUTa gae nirmala smdhaarii| jina paDimA jina sAraSI zrAvakavatanusAdha,mahAvIra cauvIsameM RSabhadevajIAda - savaiyA tetIsA-caita cita nu sudhAra prabhu pUjA kA vicAra samakitakA AcAra vItarAgajo vakhAnI hai| lakhastarakI sAra ThAma ThAmaadhikAra vastu satarAM prakAra aSTadravyase sujAnI hai| dekha sUtara uvAi pATha aMbaDa batAI pUjA aisI karo bhAI ye to mokSa kI nizAnI hai / jeDe. kumati haiM dhITha prabhu mukhar3A nA dITha phireM basate atIta mAre kuguru ajJAnI hai / 1 / ___ kuMDalIchaMda-kAraNa vina kAraja nahIM kAraNa kAraja doi,kAraNa taja kAraja kare mUla gavAve soi, mUla gavAve soI nahIM Avazyaka jAne,khUlA phUloM pUja prabhu ye pATha bakhAne,jo kumatinara dhITha mukhoM nahIM pATha uccAraNa, so rulaMde saMsAra kare kAraja vina kAraNa // ' ___ savaiyA-vaisAkha visaro nA bhAI prItapUjAkI banAI pUjA mokSa kI sagAI saba sUtrakI selI haiM,caMbA motiyA ravelI kuMgu caMdana ghase lI prabhu pUjo manamelI pUjA mokSakI sahelI hai,vItarAgajo vakhAnI prANI bhavya mana mAnI vANI sUtarameM ThAnI pUje dhana so hathelI hai,jaise meghameM papIyA piyA piyA bole jIyA chappe kirale khuDDiyA pUjA duSTa'nuM duhelI hai||
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuMDalIchaMda-mAno AjJA dharma jina AjJAdharmasumIta, jo AjJA hRdaye dhare so sumati kI rIta,so sumatikI rIta nIta uvavAI bhASI, zrAvaka ghaNe pramANa nagarI caMpA jI dASI, jinamaMdira jinacetya ghaNe vidha pUjA ThAno,artha sUtra nita suno dharma jina AjJA maanoN| savaiyA-dekha jeThakI judAI pATha rakhade chipAI kareM kUDakI kamAI rAha ulaTA batAvade, rule pApI so apAra kareM khoTA jo AcAra vagI dharama kImAra sAdha zrAvaka kahAMvade,jhUThe bainakahe jaga sevakAse laiMde Thaga saTha haTha kaTha jhaga prabhu manameM na lAvade,jaise ravikA prakAza nara nArI se hulAsa naina ulla ke vinAza dekha pUjA nasa jAvade / 3 / __kuMDalIchaMda-chAyA jinataru baiThake kATe taru avinIta,pUjAse hiMsA kahe ulaTI. pakaDe rIta, ulaTI pakaDe rIta dhITha. durgati ko jAveM,prabhu mukha se vo cora artha sUtra nahIM pAveM,jinapaDimA svIkAra upAsakadasA batAyA,zrAvaka dekha anaMda baiThake taru jima chaayaa|| savaiyA-hADha bolade havAna nahIM sutara paramANa kareM ulaTA jJAna paMtha ApanAcalAMvade,prabhu AjJA na mAne voha kuliMga rUpa ThAne uta sUtara bakhAne mithyA dRSTikovadhAMvade, mukhoM kaheM hama sAdha kareM aise aparAdha baiThe Dobake jahAja pAradadhikA na pAMvade,jaise misarI miThAI mana gadhe ke nA bhAi prabhu pUjA kI rasAI bina janama gavAMvade / 4 kuMDalIchaMda-mItasu AcAraMgakI niyuktikA jJAna, pUrNa sataguru hama mile timara gae caDhabhAna,timara gae car3ha bhAna artha jaba pUrNa pAye, pUjA yAtrA bheda sabhI ye artha batAye,dUdha baDo rasa jagata meM kumati jvara nA pIta, pIvata vo prANa na hare AcAraMga samIta // . . savaiyA-suna sAvaNa nakArejainasUtaroMse nyArekahe jainIhama bhAre ye pakhaMDa kyA macAyA hai| kaheM vIrake huM sAdha kare sUtarA parAdha vIra
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimA virAdha aisI duradasa chAyA hai| jina sUtara banAye ekaakhara miTAye to narakagatipAye pApa saThane baMdhAyA hai| jinA sUtara haTAye pATha ulaTe sunAye har3atAlase miTAye tAMkA kauna cher3AAyA hai / 5 ____ kuMDalIchaMda-dekha khulAsApATha jo sUtramahAnisItha, jinapaDimA se pUjiye uccI padavI lIdha, uccI padavI lIdha acyutAsura pada pAye, dazavekAlika dekha pATha kyoM naina chapAye,sAdhu usa thAM nahIM rahe nArI mUrata lekha,ye avaguNa paDimA saguNa pATha khulAsA dekh| savaiyA-dekha bhAdarojI bhArI lagI karmakI kaTArI kareM naraka taiyArI khoTe raMgasaMga dIna hai, samakita bana jArI zuddha buddhagaI mArI Tera TaradI na TArI aise jaga meM malIna haiM / aise udaya khoTe bhAga svaya deva se tyAga anna deva kare rAga jina rAja se vo chIna haiM, dekho saTha kI saThAI kAka kAraNa ur3AI hAthe ratanacalAI aise pratimAso hIna hai // 6 // kuMDalIchaMda-dhIra sataguru simariye mAraga dIyo batAya / jJAna karaNa saMzayaharaNa vaMdo te cittalAya / vaMdo te cittalAya uttarAdhya yana anaMde, niyuktikA pATha caita aSTApada vaMde / caramazarIrI kathana karetribhuvanasvAmIvIra gauttamagiragaDhaparacaDhe simariye gurusatadhIra / / ___ savaiyA-assuM pucha tuM asAnuM asI dassIye tusArnu bhrama bhU. liyoM tu kAnuM aise pUjAprabhu paaihai| jeDe suguru haiM pyAre rasa TIkA kA vicAre nirajakti mala sAre bhAsacUraNadikhAihai / dekha paMcaaMga bAnI bItarAga jo vakhAnI gaNadharadeva mAnI bhavyajIva mana bhAI hai| sodha sugurutujAnI guru gyAnakI nizAnI buddhivijaya batAnI prabhu pUjA citta lAi hai // 7 // . kuMDalI chaMda-aisA pATha vkhaaniyaamhaaklpkiisaar| sAdhu nita
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara vaMdanA maMdira jina svIkAra / maMdira jina svIkAra AlasI jo nA jAveM,to belekA daMDa sAdhu zrAvaka se Ave / lakhe na satarasAra jIva tava mAne kaisA,kuguru na dasade bheda vakhAne pATha nA aisaa|| . savaiyA-katte kuguru kamAI mukhapaTI jo baMdhAI kise graMtha na batAI ye kugurukI calAI hai / dekho kumatikI phAI bhole jIva le phasAI rItI dharama gavAI aile nainake adhAI hai| dhAgA kAnameM tanAI rUpa daitakA banAI dekha kUkara bhukAI AgyAvIra nA duhAI hai| pUjA hIrAnaga.sAra jaurI rakhade sudhAra pheke murakha gavAra saTha pUjA so na 'pAI hai||8|| kuMDalI chaMda-dekho naina nihArake artha suno zrutidoya buddhi vijaya munIsajI vijayAnada jagajoya / vijayAnaMdajagajoya pATha kA artha batAyeM,jJAtAjImeM kahA dropadI pUjA pAveM,jinacaityAdi pUja svargameM lIno lekho,ye samadiSTana bhaI nihAraM nayana jaba dekho.|| - savaiyA dekha magara abhimAnI sAra dharmakI na jAnI vhe nAvA vinA prANA dadhi kauna pAra laavegaa| aise prabhukIniMdAI jaba nAsataka AI Dube Apa jo saMgAI tujhe koI na ghddaavegaa| jaise jagameM salArA jaba pRthavImeM DArA taba hotabhAra bhArA phere uDanA na paavegaa| dAla khuzImana bhAI prabhu pUjo citalAI karo khimata khimAI aisA kAraNa bacAvegA 9 // . . .. kuMDalI chaMda-karo sugurukA saMga jo jAnoM sUtara saar| bhagata karI suriyAbhane paDimA pUjAdhAra / paDimA pUjA dhAra rAya prasainI bhASI, devasuMrAsura iMdacaMda prabhu pUjA saakhii| pAvo taba saMmadiSTi bhagata jina dADhA dharo,savI devase kahA sugurukI saMgata karo //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 305 ) savaiyA-poSa pUjA kara pyArI car3ha hAtha kI aMdhArI tyAga gadhekI savArI rAma AtamA milAiye, dekha vijayajI AnaMda car3he jagatameM caMda tere kATe pApaphaMda mila samyak suhAiye, muni saMtake mahaMta hai anaMta guNakata prabhu AjJA suhaMta aise sataguru dhyAiye, ghaTAmegha kI varaSa mana morake haraSa svAna jAne na paraSa kaise sataguru pAiyo10 ___ kuMDalIchaMda-jAno Avazyaka kahe rAya udAyana bhASa rANI tasa parabhAvatInijaghara maMdirasASa,nijagharamaMdira sAvaAyanitapUjAkarade puSpAlaMkRta dhUpa dIpa naiveda sudharade, aisA marama sUtra kyoM kumata nA mAno rAya udAyana pATha kahe Avazyaka jAno savaiyA-mahAM kumati mahaMta hiye jarA bI nA saMta kare pApa so anaMta mukheM dayA dayA Akhade, dayAkA na jAne marama choDa baiThe jaina dharma aise kare duSTa karama marama na caakhde| mukhoM paMDita kahA- pATha choDa choDa jAveM artha vAcanA na Ave so manukta baina aakhde| jaise caMdakI cadAI cAmacir3a naina khAI so cakora mana bhAI pajA suguru prkaasde| kuMDalI chaMda-kamalA ketaka bhramara jima sUtara prIti aadhaar| mUMDa kumati jAne nahIM kamala sUtrakI lAra / kamalasUtrakI sAra cAra nikhepa khAne,ye anuyoga duvAra naya sAgara nahI jAne,bhatta painnA pATha jainamaMdira kara amalA,zrAvaka jo banavAyeM bhramarase jaise kamalA ___ savaiyA-phAgaNa jo phUlI vArI milIbANI sudhA pyArI phalI samyak ujArI jJAna bana sarakAIye, naina jainake jagAvo saMga suguru kA cAvo vAnA marma yuta pAvo naina nIMda kI khulAIye,sAkhI sUtara kI dAkhI kachuniMdiyA na bhAkhI jeDe jaina abhilASI sAkhI bhAkhI
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ / ( 306 ) na bhuulaaiye| karo suguru saMgAi rUpa zikSA varatAI kucha Daro na DarAi dAsa khuzI mana bhAIye // 12 // kuMDalIchaMda-daravadarava saba jaga dise bhAva dise nahIM soya vinA darava thI jJAna kaba jJAna darava thI hoya,jJAna darava thI hoya darakha muni dhAra carittara, darava sAmAyaka ThaveM darava pujA ima mitara, aMta bhAva jina kevalI jAne mana kI sarava, bhAvacinha kachu nahiM dise dise jagata saba drv|| savaiyA-mAsa Aditya AnaMda aise saMvatakA chaMda bhUta vanhI graha caMda kRSNa trodazI vaizAkhakI Adi aMtase vicAra sabI doSa vamaDAra bhavya sUtara AdhAra vAnI sudhArala cASakI / sumata bana sarakI kumatamata harakI yugata jJAna karakI bhalI he shubhbhaasskii| choDa jhUThate jaMjAla dharasUtrameM khyAla zahara gujarAMjovAla dAsakhuzI kahe lApakI ___kuMDalIchaMda-dekha kamati mana khijo mata karo na rosa gumAna jaisAsUtrameM kahA taisA diyo bakhAna, taisA diyA bakhAna jAsa nara marama na bhAse, kare suguru kA saMga naina jaga saMsai nAsai / pakSa pAta taja dekhiye khuzI sUtara kI rekha,z2inaAjJA dhara bhAlapara khijo na kumati dekha // __ soraThA-rAmabakhazakesAtha zerU jAtI bAniyA ludahAnevAsa bAramAsa saTha bhASiyo // ulaTa jJAna kI rIta jaba hama vo avaNe sanIjo sUtrakI rIta taba hama bhASA ye karI // itizrIsumatiprakAzabArahamAsa sampUrNam zubhamastu // .
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikrayArtha pustkeN| zrI manmahAmunirAja zrImadvijayAnaMda sUri(zrIAtmArAmajI) / viracita janamata vRkss| .... kImata ) shriijaingaaynsNgrh| zrIsanAtra pUjA gappa dIpikA samIra .... ... samyaktvazalyochAra gujarAtI bhASA ..... , DhUMDhakamata samIkSA jainavAlopadeza-bahuta upayogI .... paiMtIsa kA thokar3A .... .... .... , , , jainastotra ratnAkara-isameM bhaktAmara, kalyANamaMdira, zAMtiye ekIbhAva, viSApahAra, jinapaMjara, maMtrAdhirAja Adi 16 stotra haiM muMbaIkA chapA huA .... ... -' mUlya / / guladastaha. AtmaprakAza urdU .... .... , / ) jaina itihAsa urdU meM ...... .... .... , 1) rAtrIbhojana niSedha uI ..... .... .... gaNadhara zrIgautamasvAmIkI raMgInamUrti-darzanakelAyaka hai , =) zrI manmahAmunirAja zrIAtmArAmajI kI raMgIna mUrti , ) zrAmuni amaravijaya aura zrImunibAlavijayakI raMgIna mUrti, / / zrImuni vallabhavijayajI kI phoTo ati manohara .... , .) mAsika patra zrIAtmAnaMda jainapatrikA-varSabharakA .... , 1) milane kA patAH-paMjAba saMskRta bukaDipo, laahaur|