Book Title: Jain Tattva Vichar
Author(s): Punyavijay, Vajrasenvijay
Publisher: Sha Premji Korshi Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005005/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvavicA loka pU. munirAja zrI puNyaviyA mahArAja a proo. apAka adees' piaraag mldiiaaN - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sa RAR FA ARRAR ARAKARAKARAK ARA AAAAAA AMA MA ETREA MK N RAK zivamastu sarva jagata: jaina tattva vicAra (pAramArthika lekha saMgrahanI sudhArelI AvRtti) lekhaka ane saMgrAhaka pU. munirAja zrI puNya vijayajI ma. EM P KAKAKAKA KAKATA HEME HILIKEALIEXAKARAKERHAELEMEIKIKIKIKISAKAMIAEALIKEA SELEMERAAAAEAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAEAEHEHEE HAKAKA segye KATA KAAH TATA EASE AAAAA AAEAAAEAKAKAHEAKEMEHEAKEMAKIKIMHAEAKIKAKAKAKAKAM AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA A HEIA : les : pU. munirAja zrI vajasena vijayajI ma. : Al2y : zA. premajI kerazI C/o dev TIRIA i naLa bajAra 800003 KA KARA ARRA KARAKAR MMMMMMMA MINI AM NAN gye | Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI AvRtti savata. 2004 bIjI AvRtti saMvata. 2043 ki'mata H- 12-00 prAptisthAnA :- 7 sAmacaMda DI. zAha jIvananivAsa sAme, pAlItANA ( saurASTra ) 7 sevantIlAla vI. na 20, mahAjana galI, jhaverI bajAra, muMbai-2 [] sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapALa, hAthIkhAnA, amadAvAda-1 [] jazavatalAla gIradharalAla dezIvADAnI poLa, amadAvAda-1 ] zaMkhezvara pArzvanAtha pustaka laDAra jana bhAjana zALA pAse, mu. za'khezvara vAcA-hArija (N, G.) prinTasa H hasamukha sI. zAha tejasa prinTasa 1/7, dhvani epArTamenTa, khAnapura, amadAvAda-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prakAzakanu nivedana : parama upakArIzrI tIrthaMkara paramAtmAnuM bhavAdhitAraka zAsana prApta thayuM. vaLI kAI pUrvanA prakhala puNyAe parameApakArI namaskAra mahAmatratA ajoDa ArAdhaka ajAtazatru aNugAra gurUdeva panyAsa pravara zrI bhadraMkara vijayajI mahArAjAnA parama pAvana na thayAM ane e pUjaya mahAtmAnI draSTi mArA jevA pAmara upara paDI. dhIre dhIre paricayamAM AvatAM pUjayazrI pAsethI jIvamatrI, prabhubhakti, navakAra mahAma Mtra vagere viSayeA upara sacAi ane sAttvika ciM'tana jANavAnuM maLatuM gayuM. pachI teA e pUjyeAnAM ciMtanAthI bharapUra pustako, karUNA maitrIbhAveAthI bharapUra vyAkhyAnAnu amIpAna karavA maLyuM. rUci vadhu thatI gai tema tema anya sAhitya paNa vAMcavAnu' sabhAgya prApta thayuM. temAM A tAttvika lakhANeAthI bharapUra pAramArthika lekhasaMgraha' lekhaka-saMgrAhaka munirAja zrI puNyavijayajI ma. nuM pustaka hAthamAM Avyu'. vAra'vAra vAMcyuM tenA upara anuprekSA karatAM judA judA lekhA AgamazAstranAM krIma jevA lAgyA. saraLa bhASAmAM rAcaka zailImAM lekhaka pUjyazrIe tatvanA sAra pustakamAM vahetA mUkayA che. tattvanA khajAnA svarUpa A pustaka aprApya hatu tethI vicAra AvyA ke AAnI bIjI AvRtti chapAvIne tavajIjJAsu caiAnya AtmAone ApavAmAM Ave Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jaina tattva vicAra tA khuba upakAraka ane upayAgI thAya tethI parama pUjaya panyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjAnI ananyabhakti karanAra, sevAbhAvI saraLa svabhAvI munirAja zrI vajrasenavijayajI mahArAjane meM vinaM'tI karI ke Apa A pustakane thADA sudhArA sAthe vyavasthita karIne chapAvI Ape| jethI A pustakanA sadupayeAga thaI zake. saraLa svabhAvI munibhagavaMte mArI vinaMtIne dhyAnamAM laIne kAnA zubhAraMbha karyA ane TuMka samayamAM A kArya pUrNa thayu che. tattvanA lekhe! evA tAttvika ciMtanathI bharelA che ke jIjJA suva`ne amRtasamAna upayegI thaze, te A khajAnA svarUpa jaina tattva vicAra yAne pAramArthika lekhasa'grahane vAMcI-vicArI zakaya jIvanamAM lAvI A dula bha manuSyabhavane saphaLa karI AtmakalyANa sAdhI sazreSThapada evA zAzvatapadanA bhAktA sau kAi banIe e ja magala kAmanA...... lI. zA. premajI kAzI. 10 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika kathana sAmAjika, dhArmika, naitika ane rAjakIya-ema lekheAnA aneka prakAra che. te paikI keTalAka tattvajJAnane lagatAM hAya, kAI naitika ane dhArmika mizra hAya ane keTalAka mAtra AtmaSTie lakhAyelA hoi, cAga athavA adhyAtmanA vicArane sparza karanArAM hAya che. prastuta lekhasaMgraha kathaMcit pAramArthika dRSTine sparza karanArA sujJa vAcakavarga joi zakaze, jethI granthanu nAma 'pAramArthika lekhasaMgraha' rAkhavAmAM Avyu' che. saMkhyAbaMdha yAga adhyAtma Adi granthAnu jema jema vAMcana thatu gayu, tema tema te te mahApuruSonA ne vidvAnonA chUTA chUTA paDelA vAkayaratAne eka yA khIjI rItie mUkI-yathAmati yAgya AkAre taiyAra karI zrI jaina dhama prakAza' ane 'zrI jaina AtmAnaH prakAza' mAsikamAM lekharUpe mUkatA gayeA. mAsikamAM AvatAM lekhAnA sagraha eka pustarUpe bahAra mUkAya teA upaceAgI thavA ceAgya che, tema keTalAka sajjanAnI preraNAthI A grantha zrI jIvaNulAla atrajImAi jaina granthamAlAnA trIjA pustaka tarIke prasiddha karAya che. .. sadara granthamAM cegazAstra, AtmAnuzAsana, adhyAtmatattvAlA, sanmatitarka, tattvArtha sUtra, vizeSAvazyaka, pa'casaMgraDu, jJAnasAra, devadarzana, upadezachAyA, janadarzona Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene tava vicAra samyagadarzana, jana itihAsa, jaina sAhitya saMzodhaka aMka-e granthamAMthI avataraNe laI gya AkAre lekha taiyAra karI mUkavAmAM Avela che, jethI te te granthakAra vidvAno upakAra mAnuM chuM. "paramArthasUcaka vastu vicAra saMgraha e mathALAvALA lekha jUdA jUdA mathALA nIce uparyukta bane mAsikamAM pragaTa thayela, je uparanA eka ja nAmathI badhe saMgraha ekatra karI yathAmati-ogya rIte karI mUkavAmAM Avela che. majakura lekhasaMgraha meM svataMtra lakhela nathI jema temAM mArA vicAro che, tema bIjA granthakartAne paNa vicAro che; chatAM te mane mArA vicArane anukULa lAgavAthI saMkhyAbaMdha granthomAMthI sArarUpe laI yogya AkAre mUkavAmAM Avela che. emAMthI vividha vastuo samajavAne sAdhanabhUta bAbato jijJAsuvargane jANavA yecuM mAnI zakAya. A sarva kAMI eka yA bIjA rUpe zrI jinavANIne ja vibhAga che. sujJa vAcakavarga temAMthI samajavA yogya upAdeya vastune prApta karI sApekSa dRSTie vastune gaSI vicAre. sAhitya najare ke anya rIte TIkA karavA yogya nathI. emAM samajavA lAyaka tatva jaNAya te jIvavA lAyaka che, e dRSTine sanmukha rAkhI lekho vAMcavA vijJapti che. sadara lekhanuM vAMcana tathA prakAranA jijJAsu sujJavargane regya rIte lakSagata thavA saMbhava; jethI tenA adhikArI tathA vidha jIvo samajavA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tattva vicAra prAnta, mArA gAMbhIryAdi guNagaNAla kRta, prazAntamati, paramakRpALu, pU. gurUva` 5.' zrI dharmavijayajI gaNivarazrInuM puNyanAma smaraNa karI viramuM chuM. matidoSathI, lekhadoSathI athavA presa doSathI thayela bhUlacUka mATe hu... mithyAduSkRta dau chu.. gaMbhIra hRdayavALA sajjanA bhUla sudhArIne vAMce, 7 gacchatAM svajanuM vi, mavatyeya pramAtaH | hasanti durjanAstatra, samAdadhati sajjanAH // -muni puNyavijayajI (pahelI AvRttimAMthI TukAvIne) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (bIjI AvRttinI) parama pUjya tatvaciMtaka pU. munirAjazrI puNyavijayajI mahArAje khUba ja saraLa zailImAM jIvanopayegI tavAmRta taiyAra karyuM che, je A pustakamAM raju karavAmAM Ave che. ApaNe AtmA ajJAnatAvaza-mehavaza-pramAdavaza anAdi kALathI paribhramaNa karyA kare che. emAM avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM Ave che. bhavitavyatAnA yoge kALano paripAka thatAM kramazaH kAyamAMthI vikasendriya thaIne paMcendriyapaNAne pAme che. temAM paNanAraka-tiryaMca vagere niemAM bhaTakate mahAna puNyarAzi ekaThI thAya tyAre A durlabha manuSyapaNuM prApta kare che. temAM paNa mahAna puNyadayanA yoge Aryadeza, AryakuLa, jaina dharma, uttama mAtApitAne vega, deva-gurU-dharmanI sAmagrI-A badhI vastu prApta thAya che. alauki ane sarvajJa bhASita jana dharmanI prApti thavI ati durlabha che. ApaNA pUrvAcAryoe A zAsana pAmIne sarvajJanA vacanane anusAra zakya eTalA prayatna karI amUlya evA tatva-siddhAMta-syAdvAdathI paripUrNa sarvajJa vacananA khajAnAne ApaNA sudhI pahoMcADayo che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tatva vicAra carama tIrthAdhipati tAraka bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAe sADA bAra varSanI ghara sAdhanA pachI ghAtakarmano kSaya karI kevaLajJAnane pAmyA. tyAra pachI dharmatIrthanI sthApanA karI ane tArake gaNadhara mahArAjAone "pa vA vinAme vA yuvera vA' A tripadI saMbhaLAvI, e tripadInA vacanAnusAra zrI gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgI, cauda pUrvanI racanA karI, AgaLa vadhatA aneka pUrvAcAryo, - sUripaMgoe tenA upara aMga, upAMga, bhASya, TIkA, cUrNi, zAstro vi.nI racanA karI. jema jema paDate kALa Avate gayo tema tema sopazamanI maMdatA thavA lAgI. tene anulakSIne upakArI AcArya bhagavaMta Adi munimahAtmAe vigeree bALajIne samajAya te pramANe saraLa bhASAmAM - tattvane samajAvatAM lakhANe taiyAra karyA. e mahApune eka ja Azaya hato ke koIpaNa prakAre bhavyajI tattvane samaje. ane jIvanamAM AcaratAM thAya. evA ja AzayathI tattvaciMtaka A sunirAjazrIe paNa saraLa bhASAmAM jana zAstranA gUDha padArthone samajAvIne ApaNuM sau upara mahAna upakAra karyo che. A tasvAmRtanuM pAna karI sau jIvonI Amika tRSA-pipAsA zAMta thAya ane e taravanAM ciMtana dvArA kamene kSaya karI muktipadane sau prApta kare che. e ja zubhabhAvanAthI A pustaka saMgha samakSa mUkatAM ame - AnaMda anubhavIe chIe. prastuta pustakamAM sau prathama jaina darzanamAM yoga e zuM vastu che? enuM sacoTa mArgadarzana ApatA e samajAvyuM che ke jenA vege AtmAnuM mekSa sAthe joDANa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaina tatva vicA thAya te yoga kahevAya che. cothAthI sAtamAM guNasthAnaka sudhI bheda-upAsanAnI mukhyatA che. tyAra pachI abheda- upAsanAno AraMbha thAya che. AtmA ane paramAtmAnA abhedanI sAdhanA AThamAM guNasthAnakathI thAya che, te samajAvIne nirvikalpa samAdhi zuM che? ane tyArapachI ujAgaradazA prApta thAya che ane kevaLajJAnanI jyoti pragaTa thAya che enuM svarUpa samajAvIne chelle nivRtti mArga e ja asaMgAnuSThAna che te paNa samajAvela che. A rIte mokSaparyaMtanI sAdhanAnuM svarUpa suMdara zailImAM samajAvela che. keganA bheda, apunabaMdhakanA lakSaNa, tenuM svarUpa, pUrvasevA yathApravRtakaraNa, apUrvakaraNa vagere padArthone te vividha tava suMdara zailimAM pragaTa karela che. kamane baMdha ane muktinA kAraNe A lekhamAM AtmA karmathI kevI rIte baMdhAya che. karma bAMdhavAnAM mukhya cAra kAraNe mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga che. tenA dvArA karma pudagalone AtmAnI sAthe saMbaMdha thAya che. ajJAnadazAmAM A cAra kAraNothI AtmA sAthe karma baMdhAya che ane AtmA pitAnI zaktino upayoga rAgadveSa. sAthe kare che. te kAraNene dUra karavAthI karma pudgalane saMbaMdha chUTI jAya che jenuM nAma karmabaMdhathI mukti che. AvatA karmone rokavA mATe samyaka darzana virati, kSamA, namratA, saraLatA, AtmasvarUpamAM sthiratA prApta karavI vi. upAyo samajAvyA che. ane tenA dvArA saMvara-nirjarA thAya che. ane uttarottara sarva karmone Ama pradeza sAthe Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jaina tattva vicAra saMbaMdha sarvathA chU thAya che, tenuM nAma ja mekSa che. A rIte karma bAMdhavAnA ane karmathI mukta thavAnA suMdara upAye lekhakazrIe A lekhamAM samajAvyA che. have AgaLa vadhatAM judA judA dravya-kSetra-kALabhAva vigerenI asara AtmA upara kevI rIte thAya che ? adhyavasAyanI taratamatAthI karmabaMdhamAM paNa taratamatA paDe che. jIvane dravya-kSetra-kALAdine anusarI jevA jevA prakAranA saMyoga-nimitta prApta thAya che, tevA tevA prakAre AtmA adhyavasAyane pAmI te anusAra tIvra ke maMda rasa vaDe sthitibaMdha anubhave che. vaLI rasabaMdha te vezyAnA bhinna bhinna pariNAmathI bhinna bhinna rIte bhegavAya che. A rIte sthitibaMdha, rasabaMdha vigere mArmika padArtho samajAvIne "AtmaciMtana lekhamAM anaMtA chavadravya mAMthI potAnA AtmAne judo karI teno vicAra karavo tenuM ciMtana karavuM temAM ja sthira thaI javuM vigere samajAvyuM che. AtmAnA svarUpanI vicAraNAthI ja mokSa pAmI zakAya. che. ciMtanamAM AlaMbana tarIke parameSThi bhagavaMtenuM AlaMbana zarUAtamAM laI zakAya che. pachI AgaLa vadhatAM nirAlaMbana dazA AvI jatA zuddha AtmAnuM ciMtana sulabha bane che. pa2 vastunA ciMtanane tyAga karavA vairAgyanI bhUmikAne majabUta banAvavAnuM kahyuM che. jJAnagarbhita. vairAgyathI ja AtmaciMtanamAM AgaLa vadhI zakAya che "huM" AtmA chuM" zuddha AtmA chuM evo adhyAsa daDha kare jarUrI che. "padravyanA ciMtanane tyAga karI Atma dravyanuM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. jaina tatva vicAra smaraNa karavAmAM Ave te ja muktisukha prApta thAya." vibhAva dazAno tyAga karIe te ja svabhAva dazAmAM te sthira thavAya ane svabhAva dazAmAM AvyA vinA tAtvika - sukha maLatuM nathI. A rIte A padArtho samajAvavA dvArA - AtmaciMtanathI mukti prApta thAya che tenuM digdarzana A lekhamAM che. pachI AgaLa vadhatAM "nigenuM svarUpa samajAvyuM che je svarUpa, jenA darzana syAdavAda zaili ane tIrthakara paramAtmA sivAya anya keI na samajAvI zake. avyavahAravyavahAra rAzi sUkSmanigoda-bAdara nigeda-bhavya-abhavya- jAtibhavya jIne vikAsakrama vigere padArtho.vaLI nigodamAM anaMtA anaMta jIvonuM astitva-A padArthonuM darzana jainadarzana sivAya kaMIpaNa darzana na karAvI zake. nigodanA chone mana na hovA chatAM karmabaMdha vigere kevI rIte thAya -A badhA padArtho suMdara racanAtmaka paddhatithI samajAvela che. sAco mArga e zIrSaka heThaLa "AnaMda e ja AtmAnuM lakSaNa che." svAbhAvika AnaMdanA bhegathI AtmA piotAnuM svarUpa jANI zake che "zuddha jJAnanI sAthe zuddha AnaMdanA anubhavathI, hRdayamAM saraLatA svacchatA sujanatA -zuddha premanAM jharaNuM vahe che pachI samatva bhAvanI prApti karavA mATe rAgadveSathI thatAM karmabaMdhane zI rIte aTakA'vavA vigerenuM svarUpa samajAvela che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tattva vicAra 13. jaina darzanamAM mokSamArga e lekhamAM samya darzana, jJAna ane cAritranuM svarUpa, samyaphadarzananI upatino kama vigere samajAvIne AgaLa vadhatAM adhyAtma zuM che tenuM digdarzana karAvela che. AtmAne uddezIne pAMceya AcAranI sAthanA karavI tenuM nAma "adhyAtma che. te samajAvela che. A rIte jainadarzananI keTalI mahattA che, jena dharma e vItarAgane mArga che ane vItarAganA mArgamAM syAdavAda anekAMta mArgane mukhya sthAna che. te syAdavAda eTale zuM ? AgaLa vadhatAM nayavAdanI vividha paddhatimAM samajAvaTa karI sAta jyanI ghaTanAne khyAla Apyo che. jJAna naya kriyAnaya nAnI vividha apekSAo, sApekSa, nirapekSa daSTi vigere samajAvavA dvArA tane nicoDa A pustakamAM rajU karela che. samyaphatvanuM mULa A lekhamAM samyaktva prAptinuM mULa kAraNa darzana mehane nAza kahyuM che. samyaktva e mekSavRkSanuM bIja che ane tenuM mukhya kAraNa darzana mehano nAza che A vAta samajAvI "jyAM zraddhA tyAM samyakRtva jarUra hoya ja' A padArtha samajAvIne samyapha zraddhAnI prApti atyaMta duSkara che. sADA nava pUrvanA jJAnI paNa azraddhALu saMsAramAM bhaTake ane alpajJAnane dhAraNa karanArA paNa zrI jinavacana pratye niHzaMkapaNe zraddhAvALA ubhayaloka sAdhI jAya-A rIte zraddhAnuM mahattva samajAvyuM che. pachI AgaLa bodhinI prApti kevI rIte thAya? dhinI prApti thaye ja cAritranI saphaLatA che. anyathA. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jena tatva vicAra abhavya paNa cAritra prApta karI navamAM raiveyaka sudhI jAya che paNa tenI saphaLatA nathI e samajAvyuM che. mArgonusArInA guNe. nyAyasaMpannavibhava vigerenuM varNana karela che. "manane vaza karavAnA upAye ekAgratA kevI rIte sAdhI zakAya vicAra zakti kevI rIte khIle, vicAravRttine nivRtta kema karavI, manane zAMti kema thAya? vigere atyaMta Avazyaka padArtha ke karoDo loko kahe che ke mananI zAMti nathI e "zAMti" vastune prApta karavA mATe A lekhamAM saraLa upAya Apyo che. sujJa vAcake jarUra A lekha vAMcI ane tenA dvArA pitAnA jIvanamAM zAMti prApta karI zake ane jIvananI aneka vidha samasyAne - aMta lAvI zake che. zAMti prApta thayA pachI chelle mahAsamAdhi zI rIte prApta thAya, tenA bIja zuM che? vigere tAtvika padArthonuM lekhakazrIe suMdara tasvaracanAtmaka vividha zailimAM rajUAta karIne tattvarasika aneka jIvone A amUlya khajAnAnI bheTa ApI che. - aMte "ciMtanakaNikA suvAkyomAM paNa ciMtanano saMgraha karela che khUba hRdayasparzI tattvaspazI A lakhANa che. jaina darzananA AvA tattvane vAMcI-vicArI sau kaI tatva jijJAsu bane e tattvane jIvanamAM amalI banAvIne so keI muktinI varamALA paridhAna kare e ja maMgaLa kAmanA. muni vajanavijayajI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA krama pRSTha naMbara 3 44 55 73 81 viSaya 1 jaina darzanamAM .......... 2 kamane baMdha ane muktinA kAraNe........ 3 AtmA upara vyAdinI asara...... 4 AtmaciMtana.......... 5 jaina darzanamAM nigodanuM svarUpa.... 6 sAco AnaMda........... 7 jaina darzanamAM mekSa-mArga...... 8 adhyAtma vacana...... 8 jaina darzananI mahattA..... 10 nayavAdanI madhyasthatA...... 11 naya-pramANa ane syAdAda...... 12 sAta nayanI ghaTanA...... 13 sApekSa-nirapekSa daSTi... 14 samyaktvanuM mULa... 15 jyAM zraddhA tyAM samyakatva... 16 samyapha zraddhA. 17 badhi prApti 18 Ama vikAsakrama (1) 19 , , (2) 20 virati-vicAraNuM... 21 vyavahAra-nizcayathI bAra vrata.... 22 aSTa pravacana mAtA... 88 98 111 118 121 123 128 130 142 147 151 158 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Is jaina tatva vicAra viSaya pRSTha naMbara 23 sAdhana sApekSatA... 166 24 prathama pagathIyuM nyAya saMpannavibhava. 25 sAdhaka mATe ekAnta... 178 26 manane vaza karavAne upAya... 188 27 mahAsamAdhinAM bIja... 206 28 3% ahaM namaH maMtranA jApanuM mahAkhya... 29 vyavahAra satya ane paramArtha satya.. 217 30 zrI jJAnasAranA batrIza aSTakane saMkSiptasAra... 31 AtmA sAthe saMbaMdhita sAtanaya.... 232 32 pUrvAcArya viracita saMdhasvarUpakulakama sAthe.. 237 33 ciMtana kaNikA... 21. 220 240 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Kasar RAKANA v ======== parama pUjya, kalikAla kalpatarU, gacchAdhipati AcAryadeva zrImada vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI mahArAjA tathA parama pUjya prazAMtamUrti AcArya deva zrImad vijaya pradyotana sUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM aMtaranA AzIrvAdathI jiji jijijijijijiji IFariyNX. =========== === FxFDKBkass 1: FBK EXE=== ====== == parama pUjya, adhyAtmayogI paMnyAsa pravara zrI bhadraMkara vijayajI gaNivara zrI tathA pa. pUjya gurUvarya zrImada vijaya kuMdakuMda sUrIzvarajI mahArAjanI adazya kRpAthI FAX TAKARA jiji ATA jeojijijijijijijijijijijijijijijiji FAX ATA X ATMEAT MFAFAFAAAAAAAAAAAF MAYAMASTARMATTATTAAAAAAAAAAAAAAAR ATATART ANA EX AKARATATA KAFAR jiji 3 AXATA ====== E E Ev= == ======= = HYAHEREBAkZbHEJF 3 pa. pU. paramapisvI mArA parama upakArI munirAja zrI mahAsena vijayajI mahArAjanA huMphALA vAtsalyathI kawas XXX AvA saMpAdananAM kAryo karI zakuM chuM te badala uparokta pUne huM RNI chuM. AA AAAA AE >> ARAB lI. vajana vijya [ S S E E E S TAR ANANAXATAR ARAKAKATARAK & JKHEALVEHhJxALBLUEBEBEBEA A Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10007 000000 ------ mp zivamastu sarva jaga, paryahatanItA bhavatu bhUtAH{ dazeSAH yAju nA; sarvatra sukhI bhavatu lokA sarva jagatanuM kalyANa thAo, sarvajIvo pIvAno, sarvanAM doSo nAza pAmo, sarvatra sajIvo surkhI thAo, sukhIthAo, sukhI thAo. 000000000 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM coga muLa nAga nA" jenA ge AtmAnuM mukti sAthe barAbara joDANa thAya, te "ga" kahevAya che. e AcArarUpa paNa heAya ane pariNAmarUpa paNa hoya. je AcArarUpa Daga che, te karmaga kahevAya che ane je pari. NAmarUpa eTaga che tene jJAnane kahevAya che. karmavegamAM AcAranI mukhyatA ane pariNAmanI gauNatA che ane jemAM mAtra pariNAmanI ja mukhyatA che, te jJAnAga kahevAya che. karmacAgamAM zubha upaganI dazA hoya che, jene savikalapaka dazA kahevAya che. athavA te pravRttimArga(asathI nivRtti ane samAM pravRtti) yA te bheda pAsanA kahevAya che, ke jemAM jagata mAtrathI pitAne AtmA bhinna rUpe che- evuM dhyAna karAya che. cothA guNasthAnakathI AraMbhI cAvat sAtamA sudhI zubhapaga yA to bhedopAsanAnI mukhyatA hoya che. bAda abhedopAsanAne eTale ke-paramAtmA sAthe AtmAne abheda siddha karavAne AraMbha thAya che. eTale ke-niraMjananirAkAra paramAtmAnuM je dhyAna te AThamA guNasthAnakathI zarU thAya, ene ja abhedopAsanA athavA nivRttimArga kahevAya che ke jemAM bAhA AvazyakAdi kiyAo paNa hotI nathI, mAtra samatA yA te nirvikalpaka samAdhi hoya che. nivikalpaka Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenatattva vicAra eTale mAnasika vRttione saMpUrNa nidhi, jene "zuddha upaga kahevAya che. e dazA AThamAMthI bAramAM guNa sthAnaka sudhI hoya che. jenA aMte "ujAgaradazA athavA te "pratibha" nAmanuM anubhavajJAna thAya che ane jenA pratApe kevaLajJAnarUpa joti pragaTa thAya che. e nivRttimArgane ja dharmamegha samAdhi" yA te asaMgAnuSThAna kahevAya che. ganA bheda ganA bIjA paNa aneka bhede che. sthAna, varNa, artha AlaMbana ane anAlaMbana. prathamanA be karmacaga" che, jyAre bAkInA traNa "jJAnaga" che. A yoganI zuddhi praNidhAna pravRtti, vinaya, siddhi ane viniyogarUpa zuddha Azaya paMcaka dvArA thAya che. e ja prakAre adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSayarUpa AganA pAMca bheda che. emAM vRttisaMkSayanA be bheda che. cittavRttisaMkSaya (je bArame guNasthAnake siddha thAya che.) ane yAgavRttisaMkSaya (je caudame guNasthAnake siddha thAya che, tevI ja rItie IchA, zAstra ane sAmarthyarUpa traNa bhedo che, jemAM Ichoga prAyaH caturthathI, zAstrAga paMcamathI saptama paryata ane sAmarthya roga aSTama guNasthAnakathI zarU thAya che. e sAmarthyanA paNa dharmasaMnyAsa ane saMnyAsarUpa be bheda che. cittavRttinA pUrNa nirodhane dharmasaMnyAsanuM phaLa kahevAya che. dharmasaMnyAsa eTale kSAyopathamika dhamene saMnyAsa-tyAga ane kSAyika dharmonA AThamAM guNasthAnakathI prAdurbhAvArtho prayAsa. gasaMnyAsa eTale saMpUrNa kAyika vRttine niSedha, jene "agi dazA" kahevAya che, je zailezIkaraNanuM phaLa che. e Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM coga 3 ja rItie te te rogamAM praveza karavA mitrA Adi ATha daSTi (zuddha pariNAmajanya vizeSa bedha) e paNa vega ja che. A egonI prAptinuM-kAraNa te te anuSThAna che. jenA prIti, bhakti, vacana ane asaMga- A cAra nAme che. pUrvokta sthAnAdinA IcchA, pravRtti, sthiratA tathA siddhi kArya che ane ene paNa prazama, saMvega, nirveda ane anukaMpA kArya che. gano vAstavika kALa saMyamadazAne kALa che. te pUrve upacArathI pega dazA mAnI zakAya. samyagudarzananA astitvamAM mukhyataya prIti ane bhakti anuSThAna hoI zake tathA zAstrAganI sanmukhatA saMbhavI zake. Ama chatAM apunabaMdhakadazAthI paNa yegane prAraMbhakALa mAnI zakAya, paNa te pUrvamAM asaMbhavita ja gaNAya. jyAM sudhI jIva caramAvatI ane nahi, tyAM sudhI ene ganI dazA prApta ja na thAya, eTaluM ja nahi balake egyatAnI paNa prApti thAya nahi. vadhumAM ganI dRSTie vAstavika gaDhazAnuM zravaNa karavAnI paNa gyatA prApta thAya nahi. viSayiNuM jijJAsA paNa caramAvartAmAM ja thAya. apunabaMdhakanA lakSaNa je jIva caramAvatamAM chellA pudgalaparAvartAmAM hoya, saMsArathI svAbhAvika udvigna hoya, tIvrabhAve pApakartA na hoya, sarvatra ucita pravRttimaMta hoya, abhinivesI na hoya ane zAstraSTie AntaradharmanI apekSAe dharmane jijJAsu tathA athI hoya, te apunabaMdhaka kahevAya. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenatatva vicAra dRSTibheda, dRSTi be prakAranI che. eka oghadRSTi ane bIjI vAstavikaSTi yA gadaSTi. je prakAza gADha mithyAtvanA sahakArathI atyaMta AcchAdita thaela che ane ethI ja jemAM viparyAsane ati saMbhava che, athavA viparyAsa ja che, te oghadaSTi" kahevAya che, ke jemAM jagat muMjhAyuM che. jyAre jemAM carama yathApravRttikaraNanA prabhAve mithyAtvane vega maMda paDyo che, ane ethI alpa paNa vizuddha prakAza patharAya che, te "vAstavika daSTi" kahevAya che. emAMya aMzathI paNa mithyAtvanA saMparkathI rahita prakAza te ritharAdi chellI cAra zuddhadaSTimAM ja kahevAya che. apunabaMdhaka dazAnA vikAsamAM dRSTine paNa vikAsa thAya che. Ama chatAM e daSTi avizuddha hoya che, kAraNamaMda hovA chatAM mithyAtvanA saMparkathI kaluSita thaela che. e dazAmAM mitrAdi pahelI cAra daSTie hoya che. samyagadazananI prApti bAda zuddhadaSTione lAbha thAya che. tene avadhikALa kevaLajJAnanI sImA sudhI che. samyagadarzananI upalabdhi bAda "aparatavanI (sama. vasaraNamAM virAjamAna zrI jinezvaradevanuM rUpa te aparatatva kahevAya che.) jijJAzA, dikSA thAya che. jenI saphaLatA saptama guNasthAnake pUrNarUpe thAya che. e dazAmAM pravRttimArganI yA. te zAstrAgadvArA bhaktimArganI tathA vacanAnuSThAnanI mukhyatA hovAthI vAstavika niraMjananirAkAra svabhAvI paramAtmasvarUpa paratatvanI jijJAsAvaDe dikSA thatI nathI. Ama chatAM zAsa N Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ceAga 5 sApekSAtAe te dhyAnanI pUrvabhUmikA mAnavAmAM harakata nathI, catu thI saptama guNasthAnaka pa``ta sAla bana dazAnuM prAdhAnya hAya che, ethI tyAM sudhI sthAnAdi cAra yAge, tathA prIti bhakti, vacanAnuSThAna, adhyAtmabhAvanA; ane dhyAnayeAga, IcchA, zAstrayeLanu prAbalya ane kSAyeApamika bhAvanuM astitva hoya che. zAsrayAgaDhArA vacanAnuSThAnanI kSAyeApamika bhAve pUrNAhuti thayA bAda AtmA atIva ni`La ane saskArI anI jAya che, tethI ja e jema prAthamika daDaprerita bhramaNa daDajanya chatAM punaH daDanI nirapekSatAe ja ghaTajananamAM svataH vyAdhRta banI ghaTane utpanna kare che, tema zAstrayAganI nirapekSatAe ja vacanAnudhnAnanI upAsanA vinA ja svataH zAstrayAgajanita AtmasAtabhUta saMskAradvArA kSAyeApazamika paNa guNeAnA vizvaMsa karavA prayAsa Adare che; je samaye ene AvazyakAdi bAhya anuSDAnAnI AvazyakatA rahetI ja nathI. mAtra samabhAvamAM ke abhedya upAsanAnA yA te! zuddha nija upayegamAM ja ramatA rahe che, jenA pratApe e asaMga anusAnarUpa banI jAya che. ane ethI zAstramAM je rItie siddha paramAtmAnuM svarUpa vaLyuM hAya, te rItie paratattvamAM sakala cittavRttinA nirodha thaI nirvikalpaka dazA prApta thaI jAya che; jenA pratApe ratnatrayarUpa guNa Atma sAt manI jAya che. e dazAmAM aparatattvanA sAmarthyathI paratattvanI dikSA tIvra hoya che. ene phalibhUta karavA mATe aruNaidaya svarUpa prAtibhajJAnanI anubhavajJAnanI prApti e samaye thaI jAya che. e dazAnA kALane ' dhama sanyAsa ' yA te| 'cittavRttisa'kSaya' rUpa sAmarthya yoga'ne kALa kahevAya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra che. bAda paramAtmAnA svarUpanA AviSkAra kAne phaLa kALa kahevAya che. e kALamAM kaI paNa dhyAna hatuM ja nathI. tyAra bAda pUrNa tisvarUpanA AviSkAra mATe je dhyAna karAya ane sarvathA yoganA nirodharUpa je phaLa Ave. tene "sarva saMnyAsa yA te kAyikavRtti nirodharUpa sAmarthya yuga" kahevAya che. jene "aga" paNa kahevAya che. jenA astitvamAM pAdhika sarvaguNena viMdhvaMsa thAya che ane pUrNa brahma no anaMta guNamaya jatine prAdurbhAva thAya che. jene Itara darzanakAre "nirguNabrahma kahe che ane jyotimAM tino samAveza kahe che-abheda kahe che. vastuta e dazAmAM sAhajika anaMta guNene prAdurbhava thAya che. apunabaMdhakanuM svarUpa cetagaprAptinI mULa bhUmikA apunabaMdhaka dazA che. yadyapi apunakAdine paNa jeo mithyAtvanI utkRSTa sthitine mAtra eka ja vAra baMdha kare, te "sabaMdha" ane na kare. te "apunabaMdhaka" kahevAya che. sakRtabaMdhaka jIva paNa apunabaMdhakanI yogyatAne saMpAdaka che, jene saMsAra deDhapagalaparAvarta hoya che. te je ke caramAvartane pAmele nathI. kintu samIparvata hovAthI bhAvimAM pAmavAnI tenI yogyatA che. anaMtA pudagalaparAvarta khapAvI A sthitie caramAvartanI sAmIpyamAM pahoMcavuM, e paNa virala jemAM saMbhavita che. jo ke enuM anuSThAna te apradhAna ja che, chatAM bhagavAna zrI jinezvaradevanA vyavahAravaDe arthAt sadanuSThAnana. abhyAsarUpa kiyAe karI ane gItArtha gurvAdinI pAratavyatAe bhAvimAM e apavartanazIlane yogya thavAthI kamika Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ga zuddhinuM pAtra banI zake che. e jene dravyasamyakatva ane dravyadIkSAnI prApti karAvI muktimAM mokalyAne zAstramAM ullekha che, tathApi mUkhyatve ganI bhUmikAne prAraMbhakALa apunabaMdhaka dazAthI che ane e ja maunIndra vyavahAramArgane arthAt mArgamAM pravezane cagya che. e apunarbadhajaina paNa hoI zake ane Itara paNa hoI zake. zuddha anuSThAnakArI jInA nirIkSaNathI jeonA mAnasamAM te sadanuSThAnakArI jIva pratye Adara ane bahumAna pragaTa thAya tathA bhavaudvega sahita zuddhAnuSThAnakaraNanI IcchA thAya. te jIve apunabaMdhaka dazAne prApta thAya che. eTale ke-e jIve lakattara dharmanI prApti mATe adhikArI bane che. kAraNa ke-teonA mithyAtvanI atyaMta maMdatA thaI gaI che. eTale emanuM mana aMzamAM zuddha baneluM che, tethI ja dharma bIjanA vapana mATe egya baneluM che. dharmabI ja upara kathita mujaba ja che. "-Ara, 2-4 brIti rU-vitra, ke-saMAma -jJijJAsA (tattvanI jijJAsA), 6-taDAvA suddhAnunAma ." A dharmabIjo kahevAya che. mAM dharma bIjanA upAdAna (grahaNa) samaye jema apramA sarAga yatine vItarAgadazAnI prAptimAM je anubhavasiddha AnaMda athavA atizayane lAbha thAya te thAya che, kAraNa ke-nAvidha viziSTa pazama thayA che. tevI ja rItie abhinna ni jIvane paNa zaramAvartamAM carama yathApravRtti karaNanA sAmarthyathI mithyAtvanI maMdatA ane samyakatvanI sanmukhatA thavAthI tathAvidha kSapazamanA vege gabIjanA upAdAna samaye keI apUrva mAtra svAnubhavasiddha atizayita Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra AnaMda prApta thAya che. dharma saMgrahamAM "dharmavIgayAra vanamavaibhya ItyAdi kathanathI paNa siddha thAya che. eTaluM vizeSa ke-A gabIjenuM zrI jinazvaradevAdi paratve prazasta kuzala citta ItyAdinuM upAdAna jainadarzanAbhimata apunabaMdhaka karI zake che, jyAre itaradarzanAbhimata apunabaMdhakamAM tenI gyatA mAtra hoya che. te jyAre jainadarzanamAM Ave tyAre AnuM upAdAna karI zake che. sivAya bIjA apunabaMdhaka dazAne aprApta jIvamAM te tenI yogyatA ja hatI nathI. apunabaMdhaka dazA prApta thAya, eTale mukti pratye acaramAvartamAM gADha mithyAtvanA sahakArathI je dveSa thaye hato te nAbUda thaI jAya che ane AtmIya dazAne adveSa (saMsAra pratye sahaja udvega ane mekSa pratye sAcI ruci) AvI jAya che. te te zreSAdine saMsAranI IcchAthI seve nahi balake saMsAranA kAryomAM nirasatA hoya ane devatavAdinA kAryamAM vadhu rasa hoya. e jIvane tyAra bAda sAcA tattvanI jijJAsA thAya; tyAra bAda gurunuM zedhana, emanI parIkSA, emane svIkAra emanI upAsanA-A rIte e jIva kamika zuddhi kare che ane vAstavika "gAvaMcaka bane che. eTale ke jijJAsA ane arthivabhAve parIkSApUrvaka saddagurune samAgama sAthe tathA temanI upAsanA Adi kare, tenuM zravaNa kare ane vinegu kurAruM cittanuM zrI jinezvaradevanA viSayamAM nirmaLa citta kare, emane svIkAra kare ane vizuddhabhAve emane praNAmAdi kare. vizuddhi ene kahevAya che ke-A pUjAdi anuSThAna ja saMsAramAM atyaMta upAdeya che paNa Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM yAga anya upAdeya nathI.' ethI ja e anuSThAnanI 'saMjJA vikramAnvitam 'AhArAdi daza prakAranI sajJArahita cA tA rAkavAvarDa ane paudgalika phaLAnI apekSA vinA je AcaraNA karavI, te vizuddhi kahevAya che. 6 pUrva sevA kone kahevAya ? ItaradananI apunakhadhaka dazAne prApta karavA mATe ' pUrva sevA " kAraNa che, je caramAvartInI najadikanA AvamAM saMbhavita che. pUrvasevA eTale cegane prApta karavA mATenI je ceAgyatAprApaka taaAnI upAsanA arthAt leAkattaraguNaprAptinI ceAgyatA sapAdaka gurUdeva Adi pUjyavanuM pUjana, sadAcAra, tapa ane mukti adveSa e badhI dhAmika vRttionA samAveza thAya che. 9 Ittaradaza nAbhimata apunama "dhaka tathAvidha kSayApazamanA abhAve mugdhabhAve anya devAdi pratye adveSapUrvaka sa devAkrine mAne che, jyAre jainadarzanAbhimata apuna dhaka zrI ariha'tAdine devArUipa mAne che ane enI pUrva sevA cara mAvattanI prAptinI lagabhagamAM hAya che. eTaluM vizeSa ke apunama dhakanI pUrvasevA nirUpacarita che, jyAre satkRtmya dha kanI pUrvasevA kAraNamAM kAryanA upacAra karI uparata hAya che. A uparata vastu paNa avastu nathI; kAraNa ke-- caramAva nI samIpamAM che. sivAya khIjA jIvA tA dUravI hAI asadbhUta kAraNa paratve ja hAya che. pUrvokta dRSTiemAM Adya cAra pratipAtinI paNa che ane sApAya paNa che, jyAre a Mtima cAra apratipAtinI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 che. kadAca zreNikAdinI mAphaka mAtra kAcika ja duHkha hAya, nima La ja hAya. jainatattva vicAra sApAya hoI zake, paNa emAM kintu mAnasika bhAvanA te cAge paNa sAzrava ane nirAzrava tathA sApAya ane anapAya hoya che. jemAM pApama dhanI zakayatA hAya tathA ka kha dhajanita duHkhAnI zakayatA heya tene sAzrava ane sApAya kahevAya che. vRttisa kSayayoga to nizcaya ja hoya, kemake-emAM ajJAna ke vikalpajanya vRttionuM astitva hotu nathI. prathamanI cAra daSTiemAM ajJAnamAhulya hAi pratipAta sabhavita che, emAM apAya paNa saMbhavita che, paraMtu ene atha. e na thAya ke--prathamanI cAra pratipAti ja che. anyathA acetana cArane lAbha ja thAya nahi. caramAvatI je jIvA carama yathApravRttikaraNamAM AvI gayA heAya, te jIvA vastugA Adya cAra dRSTinA adhi kArI bane che. te jIvA zAnta udAttAdi prakRtimaya hAya, kintu kSudrAdi prakRtimaya bhavAbhinaMdI jIva Adya cAra sRSTinA vAstavika adhikArI banI zakatA nathI. bhavAbhinaTTI jIvA acaramAva mAM nikhiDa mithyAtvanA udayanA kAraNe vivekaleAcanathI rahita hAya che tathA viparyAsa buddhimata hAya che ane ethI mAtra leAkAdara mATe ja dharmakriyAne Acare che. eTale emanu anuSThAna zuddha hetu nathI, kintu kuta ane tajanita asad abhinivezathI kalaMkita thayelu hAya che. jyAre je jIve! mithyAtvanI maMdatAnA prabhAve kuta kathI ane mithyA abhinivezathI dUra thA hAya, tee . Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ga 11 kamazaH caramAvartanI najadikamAM Ave che ane bhavitavyatAnA yege carama yathApravRttikaraNa paryata pahoMcI zake che. carama yathApravRttikaraNa apUrva karaNanI nikaTamAM hevAnA kAraNe tathA apUrvakaraNarUpa kAryanA utpAdaka hovAnA kAraNe apUrvakaraNa" ja che. apUrvakaraNanA pratApe graMthibheda thayA bAda samyakatvanI prAptimAM pAMcamI sthirAdaSTine lAbha thAya che, je samaye mokSaprApaka sadanuSThAnamAM vAstavika pravRtti thAya che ane audayika karmanA prabhAve viSayAdine upabhoga thavA chatAM te hetayA mAnIne ja nirasabhAve thAya che. A bannene anukame "sata pravRttipadAvaha (zAstrAvirUddha pravRttithI prApya je mekSipada tenuM prApaka) tathA vedasaMvedyapada kahevAmAM Ave che. "ghama zrI kAri sa racA vecate anubhuuyte yatra pade sati-Azaya vizeSe sati tat vedyasaMvedya vma " prathamanI cAra daSTimAM "adyasaMvedyapadanI tathA prakAranI ugratA hovAne kAraNe vAstavika "nirmaLabodha" hati nathI, mAtra "zrutajJAna" mAnI zakAya; jene sakala zAstra-avidhi-arthanirNAyakajJAna tarIke mAnavAmAM Ave che, kinta padArthagrAhi mAtra jJAna to nibiDa mithyAdaSTiene ja hoya. tevuM jJAna apunabaMdhakAdine na hoya; tathA pramANanayanikSepAdithI yukta mahAvAkayArtharUpa sUkSma yuktigamya ciMtAjJAna" paNa na hoya, temaja tAtparyagrAhi ai paryArtharUpa sarvatra hitakArI tathA sadaanuSThAnamAM pravartaka bhAvanAjJAna paNa na hoya. e to samyagadaSTimAM ja hoya. yadyapi mAsatuSAdivaTu samyagadaSTimAM paNa ciMtAjJAnane abhAva anubhUti thAya che, tathApi gItArtha gurvAjJA pAtaMtrya Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :12 jainatatva vicAra " hovAnA kAraNe ane jJAnanA phaLarUpa zraddhA ane virati - hovAnA kAraNe eemAM ciMtAjJAna mAnavAmAM bAdha nathI. muktine vAstavika aSaguNa pragaTa thAya bAda apunabaMdhaka avasthAvALe jIva kathaMcita padugalika sukhanI apekSAe dharmakriyA kare chatAM tenuM anuSThAna viSa ke garala thatuM nathI, paraMtu tahetuanuSThAna rahe che, kAraNa ke-enI apekSA vAstavika jJAna thayA bAda vinAzInI che. arthAtuenAmAM prajJApaka gurUnA cegamAM dhasaMdezanAnA zravaNa bAda prajJApanAnI gyatA AvI gaI che. mAtra viziSTa jJAna nathI, tethI ja ApAtamAM apekSA hovA chatAM bhAvimAM e apekSA nivRtta thaI zake che. ethI ja zAstromAM saubhAgyA. dinI IcchAthI te te yogya chene rehiyAditapanuM vidhAna "paNa karavAmAM AvyuM che. vAstavika aSaguNa pragaTa thayA bAda je anuSThAna muktinA uddezathI karatuM hoya athavA to je paraMparAe muktinuM kAraNa banatuM hoya, te anuSThAnane "tahetu anuSThAna kahevAmAM Ave che. arthAta-AtmAnI siddhine mATe je 'kiyA-sanuSThAna thAya tene taduhetu anuSThAna kahevAya che. jayAre mithyAtva ati maMda thaI jAya, tyAre mitrAdi daSTio paNa apunarnakAdi prakAre mArgAbhimukha karI bhAvanA kAraNarupa "dravyoga bane che ane mekSanuM pejana kare che. caramAvatI hovAthI viziSTa regyatA prApta thaI che, ethI bhadraka pariNatimAna apunabaMdhaka-mithyAdaSTinuM mokSanA uddezathI sevAtuM dravyAnuSThAna paNa bhAvanuM prApaka hoI ziva rAjarSinI jema egya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ga 13. AtmAnuM bAlya ane yauvana kALa acaramAvartamAM anAmege yA te viparyAse je anuSThAnanuM sevana karavAmAM Ave, te anuSThAne mukhyatayA lokAnuSThAna yA to "AghAnuSThAna" kahevAmAM Ave che. emAM paNa bhavAbhinaMdI je kriyA kare, te to coganI vidhinI ja hoya che. A ja kAraNe acaramAvaMtane dharmanI dRSTie bAlyakALa kahevAya che. emAM anaMta vAra paNa karAtI dharma kiyA tuccha ane niSphaLa mAnavAmAM AvI che. je dravyakiyA, turacha ane kAyakalezajanikA mAnI che, te acaramAvatanI. samajavI. jyAre caramAvata e dharma mATe navanItakalpa che. ane yauvanakALa che. emAM AcarAtAM anuSThAne apunabaMdhakAdi karatA vizeSa jJAna nahi hovA chatAM muktinA kAraNa banI jAya che, kAraNa ke e anuSThAne bhAvAnuSThAnanA kAraNa bane che, ethI ja e dravyarUpa chatA tuccha nathI, kintu AdaraNIya che. ethI ja bhAvAjJAnA pAlananI vAstavika yegyatA samyakatva lAbhAnaMtara hovA chatA kAraNarUpe apunabaMdhakAdimAM paNa mAnavAmAM Avela che. dravyAnuSThAnanA pradhAna-apradhAna be bheda che. bhAvanA kAraNane pradhAna dravyAnuSThAna kahevAya che, jyAre aMgAramarda kAdi acaramAvatInuM dravyAnuSThAna bhAvanuM kAraNa nahi hevAthI apradhAna arthamAM dravya che. A pradhAnatA "agvagovazva' e niyamAnusAra samajavI. apunabaMdhaka jIvamAM evI cagyatA pragaTa thaI jAya che ke-teomAM dharmabIjanuM vapana thaI zake che ane kemika zuddhinuM paNa te pAtra banI zake che. ethI ja enI tattva Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jainatattva vicAra jijJAsA tathA zuzraSA tIvra hoya che, eTale ja enAmAM Agamavacana samyagratayA pariNamI jAya evI gyatA pragaTa thaI jAya che. e Asanasiddhika matimAna bhavya hovAne kAraNe IhalekanI sAmagrInI sajAvaTamAM yA te pUrtimAM anAsakta hoya che, jyAre pAralaukika kalyANa sAdhaka sAmagrI pratye enI daSTi kendrita thaI gayelI hoya che. pAralaukika kalyANanuM darzaka yA te jJApaka zAstra ja hoya che, e tene aphara nirdhAra hoya che, kAraNa ke ene evo khyAla hoya che ke-"dharma vinA kalyANa hAya nahi, jyAre dharma jJApakatA e sadAgamamAM ja sthita che, eTale dhamanI ArAdhanA karavI hoya te zAstranI ja upAsanA karavI joIe." zAstranI upAsanA eTale bhagavaMtanI upAsanA. enI ja AjJAnuM pAlana karAya to ja dharma thAya. je zAstranI AjJAnuM virAdhana karavAmAM Ave to adharma ja thAya. jema cakravatInI AjJAne bhaMga mahA anartha janaka bane che athavA to jema auSadhinuM avidhithI sevana hAnikara bane che, tema zAstranuM paNa yatheccha sevana ahitakara bane che. e zAstra atIndriya AtmA ane puNya-pApAdi tattvanuM prakAzaka che. ane dharma-adharmAdinuM vyavasthApaka che. te atIndriya arthanA daTA vItarAganuM pramANabhUta hoI zake. atIndriya arthanA sAkSAtkAramAM rAga, dveSa ane meha AvaraNabhUta che-avarodhaka che. enA sarvathA vilaya vinA atIndriya tane sAkSAtkAra zakya nathI, e sAkSAtkAra vinA enuM prakAzana prAmANika saMbhavita nathI. e sAkSAkara vinA pAralaukika anuSThAnenuM pradarzana saMbhavita nathI, ane enA nirUpaNa vinA tadarthi jIne e anuSThAnA jJAna, rUci ane upAsanAdi zakaya WWW Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ceAga nathI. e nirUpaNamAM asatyanI saMbhAvanA rAgadveSAdvidoSAnA astitvamAM hAI zake. sarvajJanA nirUpaNamAM e doSonu AMzika paNa sa MbhAvana ghaTI zake nahi, kAraNa ke te dASAnA AmUlacUla prava'samAM ja saCjJatAnA prAdurbhAva thAya che. ethI ja mAtra mahAmehanA prAbalya vinA sarvajJanA vacanamAM avizvAsa thAya ja nahi. zAstranI vidhipUrvaka ArAdhanAthI eTale ke zAstradazi ta mApUrvaka ja te te sAnAnu sevana karavAthI vAstavika ArAdhana thAya che, enA dvArA bhagavata pratye AdarabhAva ane ahumAna pragaTa thAya che, ethI ja bhAvAnAnA ArAdhananI yAgyatA prApta thatI jAya che ane eTale ja kramika vikAsa thatA jAya che. paraMtu zAstrapradarzita anuSThAnanuM sevana karavA chatA, jo zAstranI sApekSatA na heAya, pradyuta nirapekSatA hAya ane catheccha anuSThAnAnuM upAsana thatuM hAya, te e anuSThAnanu sevana ajJAnajanita ane vAstavika dRSTie zAstranA dveSapUrvakanuM' hAI mithyAtvajanana karI sa'sAva kamanI Aya che. 15 apunama 'dhakAdi jIvanI dRSTi paraleAkapradhAna hAvAthI, paraleAkahitasAdhaka anuSThAnanu pradazaka mAtra zAstra heAvAthI zAstra pratye ja te jIva Adara-mahumAnavaMta tathA bhaktivaMta hAya che. ethI ja anuSThAna sevanamAM zAstralakSI hAya che, eTale enAmAM leAkeAttara dhamanI prAptinI ane bhAvAnAnA pAlananI paNa ceAnyatA prApta thatI jAya che. e punama dhaka jIva mithyAtvanI ati madatAnA prabhAve asadagrahathI rahita tathA bhagava kathita anuSThAnAmAM dattacitta Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra ' ane upayukata banI gayeleA heAya che. mAtra ene samyagdarzana nahi heAvAnA kAraNe viziSTa medha nathI. Ama chatAM zakayatAnusAra e jIva arthanA paryAlAcaka hoya che, sUtra, artha ane bhagavata pratye AdarazIla haiAya che, gatAnuMgatikathI para hAya che, ane sAcA guNeAnA rAgI hAya che. apAra saMsArasAgaramAM aneka duHkhAne sahuvA vALA evA mane mahApuNye dula bhatama prabhudarzana prApta thayuM che A prakAre apUrva pramAdavALA hAya che, temaja vidhinuM pUrNa pAlana nahi thavA chatAM tene rasika hoya che, vidhipUrvaka anuSThAnanA pAlaka pratye bahumAnavALA hoya che,vidhi bhAMganA atI bhIru hAya che, sAthe ja ka nA niyAjanathI madabhAve pApakriyAkAraka chatAM tIvrabhAve akartA hoya che, tattvanA parama zuzrUSa hAya che, deva-gurvAdinA yathAsamAdhi sevaka ane pUjaka hAya che tathA dharmanA atyaMta rAgI hAya che. ataH enu anuSThAna apradhAna arthAMmAM dravyarupe gaNAtu nathI. kintu bhAvAttAnA kAraNarUpe pradhAna arthamAM dravyarUpe gaNAya che. * 16 jyAre samRdama dhakane paNa zudinA ceAge asadagRhathI nivRtta thavA chatAM dattacitta ane uparyukata nahi hovAnA kAraNe bhAvAjJAnA ceAgyatAvALA gaNI zakAtA nathI. sAtheja tevA jIvAne vAstava anI paryAlAcanA, vAstavika guNAnurAga, pUrvamAM aprApta evA paNa apUrva tattvanI prAptithI janita prameAda, vidhibhagajanita duHkha ane tathAvizva sa"sArabhIti nahi hAvAnA kAraNe emanuM anuSThAna apradhAna arthamAM--tuccharUpa a mAM dravyarUpe samajavu. mAtra anuSThAna pavitra hAI sAMsArika bhAgalajanaka samajavu, je Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ga 17 bhegaphala bhAvimAM saMsAra ane duHkhavardhaka hoya che. zubha anuSThAnanI viSayatAnA pratApe ja abhane anaMtazaH raiveyakamAM utpAda zAstramAM zravaNagocara thAya che. abhavI bhavAbhinaMdIne sukhanI prAptimAM muktiadveSa ja mukhya kAraNa che, paraMtu abhavya karela zubhAnuSThAna mukti apa rUpe hote chate sabhUta (sAcI) muktirUpa nathI, kintu tenI mukti svargathI abhinnapaNe parimita hoya che. ethI ja tenuM anuSThAna sadanuSThAnanAM rAganetIyejaka nathI.ataHabhAnI kadApi paNa mukti hotI nathI, jyAre bhavya zaramAvatI jIvana mukti aSatva sadbhUta muktirUpa hoI sadanuSThAna rAga prayojaka hoya che. arthA-abhane phalanA viSayamAM deSa hete nathI jyAre bhavya zaramAvatIne phala ane phaLanA. sAdhana pratye dveSa hoto nathI. e rIte muktiadveSa nAmakaraNa eka hevA chatAM banemAM taphAvata jANa. pradhAnadravya yadyapi jema prajJApaka saddagurnAdikanA vegamAM prajJApya apunabaMdhakAdine asadgahatyAga paraMparAe ratnatrayIne hetu bane che, mATe apunabaMdhakAdinuM anuSThAna kAraNarUpa dravyAnuSThAna kahevAya che, tema sabaMdhakAdine paNa asaha apavartanazIla che, te e paNa ratnayatrInuM kAraNa banI, te jInA zubhAnuSThAnane bhAvAjJAnA kAraNarUpa kema na banAve? A praznanuM samAdhAna e che ke-apunabaMdhakAdine bhAvANAnI prAptimAM alpakALanuM aMtara che tethI temanuM anuSThAna kAraNarupa mAnI zakAya che. jyAre samRdabaMdhakAdine bhAvA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jainatatva vicAra jJAnI prAptimAM adhika aMtara che, tethI temanA anuSThAnane bhAvAjJAnA kAraNarUpa mAnI zakAya nahi. paraMtu apradhAna ja mAnavuM joIe. gADha mithyAtvanA udayamAM Agamavacana pratye rUci thatI nathI ane ethI ja Agamavacana samyagurItie pariNamatu nathI. e kAraNathI anuSThAnanuM sevana avidhithI thAya che, viSayatRSNAnuM prAbalya hoya che, kaSAyanuM paNa Adhikya hoya che, tAtvika dharma pratye arUci hoya che ane satusamAgama leto nathI, ethI ja viparIta buddhi naSTa thatI nathI ane AdarA, anuSThAna lAbhanA sthAne ja hAnikara banI jAya che. e jInI palaka sAme daSTi hotI nathI, kintu mAtra A lekanA ja viSayasukha pratye daSTi kendrita thayelI hoya che ane ethI ja evA jIvane bhautika sukhamAM ja sukhanI bhramaNa thaelI hoya che. ataH vAstavika AMtarika sukhanA zodhanAthe teone IcchA paNa pragaTatI nathI. eTale AvA-acaramAvatI nuM anuSThAna haragIja bhAvAnuSThAnanA kAraNarUpa banI zake nahi. mATe ja e anuSThAna tuccha hoI anAdaraNIya gaNAya. jyAre apunabaMdhakAdinA (Adi zabda mArgAbhimukha, mArgapatita grahaNa karavA je apanuba. dhakanI ja dazA vizeSa che.) mithyAvanI maMdatAnA pratApe asagrahane tyAga thavAthI, AcarAtA anuSThAne bhAvajJAnA kAraNa5 banatA hevAthI tathA nirmaLa bedhanA abhAvamAM viziSTa upaga nahI hovAnA kAraNe dravyarupa kahevAtA chatAM anamedanIya che tathA kamazaH vikAsaka paNa che. - bhAvAjJA eTale samyagajJAnapUrvaka bhagavatakathita anuSThAnenA AcaraNanI zuddha pariNati. e pariNatipUrvaka ratnatra Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dazanamAM cAga cInu vizuddha pAlana e bhAvAjJAnuM pAlana che. e pAlana yathA zakaya hAI zake, kAraNa ke--mayathAkhala cA tA zaktinA atirekathI karAtuM kArya hAnikara ane che, chatAM zaktinu pramAdathI geApana paNa na heAvu joIe, eTale A rItie zuddha pariNatithI bhAvAjJAnI sanmukhatAe paNa je anuSThAnAnu sevana karAya, te vizuddha upayAga nahi hAvAnA kAraNe dravyAnuSThAnarUpa gaNAvA chatAM avazya anumeAdanIya che. yadyapi sarvAMviratine dravyAnuSThAnanI anumeAdanA kema heAya ?-- AveA prazna thaI zake che kAraNa ke sAdhunA adhikAra mAtra bhAvastavamAM ja paryApta thayelA hoya che, tenuM samAdhAna e che kesAdhune sAkSAt dravyastavakaraNamAM pravRtti karavAnu niSedhavAmAM AvyuM che, paraMtu enA karAvaNa ane anumedavAmAM niSedha karavAmAM Avye nathI. je ceAgya prajJApya hAya tene je viSayanA niSedha karavAmAM na Avyo hAya, te viSayanuM sAdhune paNa anumodana heAi zake che; paraM tu je aceAgya hoya tene bhAvinA lAbhAlAbhanI dRSTie agara jo niSedhavAmAM na AvyuM hAya te te anumodanIya banI zakatu nathI, AthI tevA adhi kArI jIvanuM paNa tathAvidha dravyAnuSThAna paNa anumeAdanIya ja bane che. A ja kAraNe * arihaMtaceIyANa sUtramAM sAdhu ane zrAvaka-mannene uddezI kAryAtsaga karaNamAM vaMdanADhi cha kAraNeA darzAvavAmAM AvyA che, emAM sAdhune pUjA-satkA rAdi, ke je vastrAdidvArA thAya che, tene teA sAkSAtkaraNanA niSedha che, teA pUjA Adi nimitte kAryaMtsaga karaNa kema sa'bhavI zake? ethI ja sAbIta thAya che ke--sAkSAt karaNI niSedha chatAM mIjA cAgya vAdvArA karAvavAmAM ane anumedanamAM sAdhuone niSedhavAmAM Avela nathI. e niSedha ? 19 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jenatattva vicAra nahi hovAnA kAraNe ja dravyastavanI anumodanA hoI zake che ane ethI ja apunabaMdhakAdinA bhAvajJAne kAraNabhUta banatA evA dravyAnuSThAnanI paNa anumadina hoI zake cheH kAraNa ke-e jemAM dharma bIjanA vapananI egyatA pragaTa thaI cUkI hoya che. dharmanuM bIja bhAvANA pratye sadabhAva kiMvA athavA bahumAna je AtmAmAM pragaTa thAya te che, athavA to bhAvAjJAnA kAraNabhUta dravyAjJAnA pAlanamAM paNa bahumAna pragaTa thAya te che. dharmabIja jema zrI jinezvaradeva pratye kuzala cittAdi paNa dharmanA bIjarUpe varNavAmAM AvyA che, athavA te zuddha dharmAnuSThAna ane tenA kartA jI pratye Adara ane bahumAna e paNa dharmanuM bIja che. - jema agya bhUmimAM karAtA bIjanuM vapana niSphaLa che, tema aprazAMta cittavALA pANImAM dharmabIjanuM vapana niSphaLa che. jyAM sudhI mithyAtvane prabaLa udaya hoya tyAM sudhI citta prasanna ke zAMta thatuM nathI, enA manamAM zAstra pratye sadabhAva pragaTa thatuM nathI tathA ethI ja e jIvanA pUjA Adi kA phalibhUta thaI zakatA nathI ane sAthe ja apUrNa rahI jAya che. - aprazAMtamativALA jIvanA cittamAM zAstranA sadabhAva arthe pratipAdana karavA mathavuM, te enA ahita mATe thAya che, kAraNa ke-agya hoI adhikArI che. ethI ja zAstrasadabhAva pratipAdanarUpa "dharmabIja enA cittamAM vAvI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dazanemAM yoga 21 zakAya tema nathI, chatAM parIkSA vinA dharma bIjanuM vapana karavAmAM Ave to e jIva dhamanuSThAnanuM viparItapaNe ja AcaraNa kare. ataH enuM adhaHpatana ane saMsAramAM paryaTana thAya, jenA nimitta tarIke e aparIkSaka jIva ja AlekhAya ane ethI ja e jIva paNa saMsAramAM bhamaNa karanAre bane. jyAre jIvamAM paraloka pradhAnatAne bhAva pragaTa thAya ane ethI paralokasAdhaka zAstra pratye sadabhAva pragaTa thAya, tyAre e jIvamAM praNidhAnAdirUpa pAMca AzAne zubha pariNAma kramaza: pragaTa thAya. e pAMceya Azaye kAMIka bAhA kriyArUpa hovA chatAM aMtaranA zubha pariNAmarUpa che. ataH e bhAvarUpa che ane ethI ja A bhAva vinA jeTalI kriyAo karavAmAM Ave te dravyarUpamAM jAya che eTale tacharUpe gaNAya che, balake hAnikara paNa banI jAya. "zikSitAdi' vizeSaNothI alaMkRta paNa AvazyakAdi anu ThAna uparyuMkata AzayapaMcaka zUnya hoya arthAt e AzayarUpa upaga yA te bhAvathI zUnya hoya te taracha gaNAya, tyAre azuddha to vicAra ja zuM karo ? dharmabIjanI lAyakAtavALA jIvamAM dharmabIjanuM vAve. tara thayA bAda dezanAdi dvArA je enuM siMcana karavAmAM Ave che te aMtamAM saddharmanI eTale kettara dharmanI prApti thaI zake che. e lekottara dhama vAstavika nirmaLa cittarUpa che ane e nirmaLa cittanA zubha pariNAmajanita zubha anuSThAnarUpa che. jyAM sudhI maLano vigama thato nathI, tyAM sudhI vAstavika dharmano prAdurbhAva thato nathI. - rAga, dveSa ane meha e maLarUpa che. temano samyagajJAna ane samyakrakriyA dvArA vigama thAya che. e vigama dvArA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaistattva vicAra jeTalI zubha piraNita thAya eTale ke jeTalA zubha sa kA thAya, teTalA aMzamAM' dharmanI puSTi thAya che. e zubha upayAgane ja savikalpa samAdhi kahevAmAM Ave che. enA dvArA puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana ane daDhIkaraNa thAya che tathA e rAgAdinA vigamathI je cittanI vAstavika zuddhi thAya tA karmInI nirjarA thAya che ane AtmA zuddha dazAmAM sthira thAya che. A zuddha dazAne zuddha upayAga' kahevAya che, je nivikalpaka dArUpa che, jemAM ekatvane AviSkAra thAya che. AvA puSTi ane zuddhi svarUpa dharmAMnI prApti, sthiratA tathA saphaLatA pUrvokta AzayapaMcakadvArA thAya che. A banne (puSTi ane zuddhi) je anukha dhI hAya teA janaka ane che. ene anukha dha praNidhAnAdirUpa bhAvAtmaka zuddha AzayadvArA thAya che ane tethI ene anu madha cAlu ja rahe che, tethI zuddhine paNa praSa thAya che: paraMtu annenI sAnu dhatA na hoya te niSphaLa jAya che, mATe AzayapaMcaka zuddha bhAvarUpa che. A AzayapacakapUrvaka sthAnAdi paMcakanuM yathAvidhi zuddha pAlana te dharma kahevAya che ane ene ja yAga paNa kahevAya che. e Azayapacaka vinA sthAna, ke je mudrAtrikarUpa ane urdhvasana cA tA padmAsanAdika rUpa che: varNa ke je askhalitAdi padApeta ane 'sivilAcArya' payukata sUtranA zuddha uccAraNa rUpa che H artha ke je vAkayA mahAvAkayA ane mada payA, tat citta, tadamana talkezya ane tadhyavasAyarUpa upayegAtmaka cheH AlaMbana, ke je cAra nikSepArUpa zrI jinezvaradeva ane jJAnAdi viSayarUpa che athavA jJAnAcArArUipa viSayAtmaka che ane anAlana, ke je pi'Dastha, padmastha ke rUpasthasvarUpa 22 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM yAga AlaMbanAtmaka nahi heAI rUpAtItasvarUpa niraMjananirAkara paramAtmAnA dhyAnarUpa che, A pAMceyanI sAtha katA praNidhAnAdi bhAvapAMcaka para ni`ra che. A AzayapaMca uttarAttara dharmAMzuddhi ane siddhinA kAraNabhUta che. leAkeAttara dhamanI eTale samyagradaza nanI prApti anaMtakALamAM A AzayapacakanAM lAbhathI kramazaH thAya che. leAkeAttara dharma-pApaudvega, pApaDugupsA ane cittathI pApaakaraNadvArA prApta thAya che. jyAM sudhI akaraNaniyama prApta na thAya, tyAM sudhI leAkeAttara dharma'nI sanmukhatA thatI nathI ane pApakaraNa vinA vAstavikadhama nuM AcaraNa paNa thatuM nathI. jo ke mukhyatAe sarva zubhAnuSThAnane ane tAdhaka zubha pariNAmane tyAga e ja vAstavika akaniyama' che, jyAM sudhI tevI utkaTa dazA prApta na thAya, tyAM sudhI dharma ane adhamanuM zAstradvArA pAramArthika jJAna meLavI ane tevI ja rItee vizvAsa karI, je adhama nu akaraNa ane dharmanu AcaraNa karavu, te paNa 'akaraNaniyama' che, 23 A dazA apunama dhakapaNuM prApta thayA bAda cagyatA athavA prAthamika bhUmikA tarIke prApta thAya che, leAkeAttara dharmanI prApti bAda enA prAraMbha thaI jAya che tathA vAstavika AThamA guNasthAnake prApta thAya che. apunama `dhaka jIva pApabhIrU chatAM ajJAnI hAvAthI vAstavika pApano tyAgI banI zakatA nathI ane temAM paNa anAbhAgAdinA kAraNe keTalIka vAra virUddha AcaraNa paNa thaI javAnA sabhava rahe che; chatAM samyagdarzananA nikaTavatI hAI pApAkaraNanI ceAgyatAvALA thaI gayA che: jyAre mithyAtvanA sava thA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra abhAvamAM a ane ananu tathArUpe samyagradarzananA prabhAvathI prakAzana thaela heAvAthI vivekI sabhyadRSTi jIva nirmaLa edhanA athavA te sadgurUnI parAdhInatAnA prabhAve cittathI pApane karanArA hAte ja nathI; mAtra kanA avazya bhAgya niyeAjananA pratApe kAyAthI ja pApanA kAM hAya che. ethI ja te kAyapAti kahevAya che paNa cittapAti kahevAtA nathI ane sAthe ja ene medhisatva paNa kahevAya che. edhi eTale bhagavadbhASita dharmanuM jJAna, tenI zraddhA, tadanusAra pApanuM akaraNa tathA zubhAnuSThAnanuM karaNa. AvAM AdhipradhAna jIvane 'edhisava' kahevAya che. 24 A rItie prathamakALamAM cittathI ane zarIrathI pApAcaraNa thatuM te krUra thaI, jyAre mAtra kAcAthI ja pApAcaraNa thavA mAMDayuM ane cittathI mukitanI abhilASA tathA pApa pratye dhRNA jArI rahI, tyAre pariNAme kAyAthI paNa pApAkaraNane niyama AvI jAya, eTale citta ane zarIra ubhayathI paNa pApAcaraNa thAya nahi. je samaye duHkhathI udvega hAtA nathI, sukhamAM spRhA hAtI nathI, paNa mAtra karmavipAkanA jJAnapUrvaka satra rAga-dveSarahita yA te! ahaMbhAva ke mamatArahita 'samabhAva vidyamAna haiAya che. AvI sthitivALA jIvane 'sthitaprajJa' ke 'samAhitasattva' paNa kahevAmAM Ave che. ujAgaradA A jIva samatAmAM ane sthiratAmAM dRDha banI eve saMskArathI vAsita thAya che, ke jethI enA prabhAve vairinu vaira nivRtta thAya che, kramazaH enA sava AvaraNAne vilaya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM vega 25 thAya che tathA "paramatattvane sAkSAtkAra thAya che; je samaye ene kevalyamukata yA te videhI kivA "jIvanamukata kahevAya che. e paramatattvane sAkSAtkAra aupAdhika guNanA viSayAnaMtara thAya che. mati, zratAdi guNo paNa aupAdhika guNo che, kAraNa ke-AvaraNanA sarvathA vilayajanya nathI, ataH AtmAnA svabhAvabhUta nathI, paraMtu kSApazamika hoI vibhAvarUpa che. ethI ja evA guNonA viSayAnaMtara ja para tattva kivA jagatane sAkSAt AviSkAra thAya che. e Avi. kAranA astitvakALamAM kaI paNa prakAranuM dhyAna hotuM nathI ane mAtra sAmayika baMdha hoya che tathA jagat prati sarvathA udAsIna valaNa hoya che. AvI utkaTa dazA "phalAvaMcaka jIvane prApta thAya che. jyAre zubha upagapUrvaka zubha kriyAonuM dattacira ArAdhana thAya che, tyAre e kriyAonA phaLane avaMcita karavAnI arthAt saphaLa karavAnI yogya dizA prApta thAya che, jenA vege AmaramaNatA rUpa zuddha kiyAmAM samatA yA te abheda upAsanArUpa nirvikalpa dazAmaya zuddha upagadvArA ramaNatArUpa phaLanI prApti thAya che. phalAvaMcaka jIvane jAgara dazAmAMthI paNa ke je samyagadaSTi saMyamI Adine hoya, tethI AgaLa vadhI mAtra AtmAnubhavarUpa "ujAgaradazA paNa prApta thaI jAya che. je anubhavadazA mAtra svasaMvedya che paNa zabdadvArA vAcya nathI, manadvArA gamya nathI ane cakSudvArA dazya nathI; Ama chatAM niSedhya paNa nathI ja. kAraNa ke-te te jIvane anubhavasiddha che. evuM paNa saMbhavita che kejenuM AMzika paNa Alekhana thaI zake nahi, balake je ka9patenAthI paNa akala hoya te paNa te to anubhavathI gamya thaI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. jainatattva vicAra zake che. ethI ja anubhavasiddha tane alApa karI. zakAya nahi. kiyA avaMcaka banyA vinA phalAvaMcaka banI zakAtuM nathI. kriyA-avaMcakatA eTale ke-zAsAnusArI gurvAdi dvArA zAstrane anusarI darzita tane svIkAra kare ane sUcita anuSThAnenuM yathAkALa ane yathAzakita sevana karavuM te che. e kiyA-avaMcakatAmAM guNasthAnaka bhede ArAdhanAne bheda paNa saMbhavI zake. Ama chatAM te jIva chAyegI to. hoya ja ane ethI ja zakaya anuSThAne ArAdhaka chatAM azakayane Icchaka paNa hoI zake che, chatAM vAstavika te zAstrayegI jIva vacanAnuSThAnanuM pUrNa ArAdhana kare te ja "kriyA-avaMcakatA che. jeTalA jeTalA aMzamAM kriyA avaMcakatA pragaTa thatI jAya, teTalA teTalA aMzamAM jAgRtadazA pragaTa thatI jAya che. e jAgRtidazA eTale mithyASTi jIva je viSayakaSAyajanita sukhasAmagrImAM ke sukhamAM sukhanI kalpanA ane vairAgyajanita Atmika sukhamAM duHkhanI kalpanArUpa suSuptimAM nidrita hoya, tenAthI paramukha banI, viSayakaSAyajanita sukhamAM duHkhanI mAnyatA ane Atmika sukhamAM ja mAtra sukhanI mAnyatArUpa je "anidrita dazA" te che. viSayaSAya janita sAmagrImAM bAhya sukha ane AMtarika duHkha, jyAre vairAgya janita Atmika sukhamAM bahiHkha hoya paraMtu AMtarika te sukha ja hoya. arthAtu mithyAtva aMdha chone mATe je AntaraskUTa: prakAzarUpa jhagajhagate dina hovA chatAM nizArUpa hoya ane Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM ceAga ethI ja e prakAzanA viSayamAM e ajJAnI jIvAnI ajJA narUpa 'nidrA dazA" hAya tyAre tevI sthitimAM ja jIvAnI paripUrNa jAgRti hoya te 'anidrita dazA' che tathA mUDha ajJAnI javAnI viSayakaSAyajanita sAmagrImAM sukhanI kalpanArUpa je jAgRti hAya te ja sthitimAM jeonuM parama. audAsInya hAya, balke jeonI dhRNA kesathA nirapekSatA. hAya, te 'jAgRti dazA' che. 89888. 888 dravyAnuyoganuM phaLa dravyAnuyoga parama gaMbhIra ane sUkma che, nigra -ntha pravacananuM rahasya che, temaja zukaladhyAnanuM kAraNa che; ane zukaladhyAnathI kevaLajJAna utpanna thAya che. danameAhane anubhAga ghaTavAthI athavA nAza pAmavAthI, viSaya pratye udAsInatAthI ane mahapurUSa -nA caraNa kamaLanI upAsanAnA maLathI dravyAnu-- ceAga pariName che. jema jema saMyama vadhu mAna thAya che tema tema dravyAnuyAga yathA pariName che. saya -manI vRddhinuM kAraNa samyagdarzananuM nirmAMlatva che. tenu kAraNa paNa dravyAnuyAga' thAya che, dravyAnu cAMganuM phaLa sava bhAvathI virAma pAmavArUpa saMcama che. 27 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane baMdha ane mukitanA kAraNe Atma pitAnuM bhAna bhUlI, pitAnA svabhAvathI mane vacana ane zarIravaDe rAgadveSavALI pravRtti kare che, te vakhate jema le huM lehacuMbaka tarapha ArkaSAya che, tema A jagatamAM sarvatra bharelA pudagala paramANuomAMthI potAnI lAgaNIne rogya pudgale pitA tarapha AkarSe che. ane tIvra maMda lAgaNInA pramANamAM te pugalanuM Atmapradeza sAthe joDANa - A rAgadveSavALI lAgaNIonA cAra vibhAgo paDe che. eka viparIta pravRttivALI lAgI ke jene mithyAtva kahevAmAM Ave che. tene laIne je vastu AtmA nathI temAM AtmAnI lAgaNuM thAya che? je vastu anitya che, asAra che temAM nityapaNAnI, sArApaNAnI lAgaNI thAya che. : apavitrapaNAmAM pavitrapaNAnI lAgaNI thAya che. A mithyAtvanI lAgaNI AtmabhAna bhUlAve che ane pudgala je jaDa padArtho che, te dehAdimAM satyatAnI, nityatAnI, sArapaNAnI, ane pavitratAnI buddhi dhAraNa karAve che. satya, nitya, sArabhUta ane pavitra AtmAM ja che. tene badale jaDa parthamAM tevI lAgaNI ane pravRtti thavI tene mithyAtva kahe che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kano aMdha ane muktinA kAraNeA pudgaleAnA AtmA sAthe sakha'dha joDanAra bIjI lAgaNI avistRta' nAmanI che. aviratinA phUMke atha IcchAne chUTI mUkavI te. AtmAnI zikata meLavavAnI IcchAne badale pudgale meLavavAnI IcchA karavI, Atmazakitane upayAga AtmAnA AnaMda mATe na karatAM pudgaleA meLavavA ane pudgalenA sukha bhAgavavA mATe karavA ane IndriyeAnA viSayAne ja pASaNa maLe te tarapha AtmazakitanA upayAgane doravA te avirati. tethI pudgalAnA AtmA sAthenA sabadha vadhAre vadhatA jAya che. AtmA sAthe karmAMnA pudgaleAnA saMbaMdha vadhAranAra trIjI lAgaNI 'kaSAyonI che. indriyAne peASaNa ApavA-- viSayA meLavavA mATe krodhanA, mAnanA, mAyAne, ane leAbhanA upacAga karavAmAM Ave che. A cArane kaSAye! kahe che. kei prasa`ge A viSayeA meLavavA mATe teA koI vakhate tenu rakSaNa karavA mATe athavA peAtAnA ke paranA prasaMgamAM A cAra kaSAyAmAMthI koI paNa kaSAyavALI lAgaNInI mukhyatA hAya che. A kaSAyavALI lAgaNIe puddagalAnA AtmA sAge saMbadha vizeSa dRDha karAve che ane TakAvI rAkhe che. 29 ceAthI lAgaNI ka pudgaleAnA saMbaMdha joDanArI manavacana-zarIranI pravRttinI che. te lAgaNI rAga utpanna karAvIne ke dveSa karAvIne, peAtAne mATe ke parane mATe paNa te traNa mana Adiyoga'nI pravRtti pudgaleAne soMcaya karAve che. te pudgaleA zubha paNa hAya ane azuMbha paNa. hoya, chatAM ane baMdhanarUpa te che ja, A cAra prayatnamAM mithyAtvanI lAgaNI sarva karatAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra pudgaleAnA AtmA sAthe vizeSa sa`dha karAve che ane TakAvI paNa rAkhe che. kharI rIte joIe te mAluma paDaze ke-jema ADane TakAvI rAkhanAra ane poSaNa ApanAra tenAM mULa che, tema kAMne TakAvI rAkhanAra ane poSaNa ApanAra -A mithyAtvanI lAgaNI che. mithyAtvanI lAgaNI na hoya te virati-IcchAnI lAgaNI tethI echeka saMgraha karAve che. mithyAtva ane avirati te banne lAgaNI na hAya teA kaSAyanI lAgaNI tethI paNa Adeza saMgraha karAve che ane uparanI traNeya lAgaNI na heAya te prasa ge. mana ADhi traNanI lAgaNI ghaNA ja thoDA kakha dha karAve che. A uparathI e spaSTa jaNAya che ke-AtmabhAna bhUlavu' te mithyAtva IcchAone kAbUmAM rAkhavAne niyama na karavA te 'avirati rAgadveSavALI pravRtti te kaSAya? ane manavacana-zarIranI sAmAnya pravRtti te yoga'. koI vakhate eka koI vakhate e, koI vakhate traNa ane koI prasaMge cAreya jAtanI lAgaNIe ekI sAthe hAya che. 30 A cAra kAraNeA vaDe grahaNa karAyelAM karma pudgaNAnA AtmAnI sAthe saMbaMdha thAya che. te saMbaMdha te te kAraNe vaDe vRddhi pAme che ane nimittanI prakhaLatAthI lAMkhA vakhata sudhI TakI rahe che. prastuta cAra kAraNeAthI AtmA sAthe baMdhAtA kama pud galAne tenA virodhI A cAra kAraNeAthI dUra karI zakAya che. aMdhanamuktatA-ajJAnanuzAmAM AtmA peAtAnI zaktinA upayega rAgadveSa sAthe kare che, e kAraNathI AtmA ane karma pudgalAno sabaMdha TakI rahe che. te kAraNeAne dUra karavAthI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane baMdha ane muktinA kAraNo [31 karma pudgalene saMbaMdha chUTI jAya che, jenuM nAma karmabaMdhathI mukita che. AtmA je vastu che, tene te rUpe jANavI arthAt satane satarUpe jANavuM, te mithyAtvanuM virodhI saggadarzana che. AtmA nitya che, satya che, pavitra che, AnaMdasvarUpa che. ene barobara samajavAthI ane pravRttinA sarva prasaMgamAM te jJAna TakAvI rAkhavAthI mithyAtvathI AvatAM karmapudagale aTakI jAya che. A satyane prakAza prabaLa thatAM vividha prakAranI mAyika IcchAo ochI thaI jAya che. ane je IcchA thAya che te pitAne ane parene AnaMdarUpa thAya tevI thAya che. tema thatAM avirati nAmanI karma saMbaMdha TakAvI rAkhanAra bIjI lAgaNIthI AvatAM karmo paNa aTakI jAya che. AtmA tarapha jema jema prema vadhato jAya che, tema tema IcchAo paNa AtmAne poSaNa maLe tevI ja thAya che. vaLI tene laIne kodha, mAna, mAyA ane lebhanI pravRtti maMda thaI jAya che, kemake-pudagala meLavavAnI IcchA mATe ja kodhAdine upayoga kare paDe che. te icchAo baMdha thatAM krodhAdinI pravRtti paNa aTakI paDe ane kaSAyanI pravRtti maMda thatAM te prasaMge teTalI mana-vacanazarIranI pravRtti hoya chatAM te nirasa hovAthI karma pugalone AkarSavAnuM baLa temAMthI ochuM thaI gayeluM hoya che, tethI AtmAne karmayugale sAtheno saMbaMdha che thato jAya che ane pUrve je ajJAna dazAmAM saMbaMdha bAMdhela hoya che, te AtmasvarUpamAM sthiratA karavAthI tathA vartamAnakALe anubhava karI levAthI sattAmAM rahelA karmo paNa ochAM thatAM jAya che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra A sat kahevA uparathI e nirNaya thayeA ke-(1) mithyAtvavALI ajJAnadazAthI AvatAM kama pudagale samyagada nathI zakAya che, (2) avirati IcchAethI AvatAM karmIpudagalA IcchAne nirodha karavArUpa viratithI zakAya che, (3) krodha, mAna mAyA ane leAbhathI AvatAM kama pudagale kSamA namratA, saraLatA ane sa MtAthI rAkAya che, ane (4) mana--- vacana-zarIrathI AvatAM karma pudgalA, mana, vacana ane kAyAthI para AtmasvarUpamAM sthiratA karavAthI zakAya che. 32 AvatAM kamane rokavA tene sava' kahe che. pUnA sattAmAM je karyAM hatAM. tene zarIrAdivaDe bhAgavI levAthI ane AtmasvarUpamAM sthiratA karavAthI phaLa ApavAnA svabhA vathI vikherI nAkhavAmAM Ave che, tene nirA'kahe che. A pramANe mahenata karavAthI ka puddagalAnA AtmA sAthene sabaMdha toDI zakAya che yA chUTA karI zakAya che. dehamAM ke bhavamAM TakAvI rAkhanAra A sarva karmonA Atmapradeza sAthene sabadha sathA chUTA thave, tenuM nAma maMdhana muktatA arthAt 'mAkSa' che. A karmAMnA AvaraNA dUra thavAthI AtmAnI aMnata zaktie pragaTa thAya che. jema AMkha pAsenA amuka bhAganA AvaraNe khasI javAthI AMkhathI ghaNA dUranA pradeza pata joI zakIe chIe, tema AtmAnA tamAma pradeza uparathI A zakitaone rAMkanAra karma pudagalA nIkaLI jAya te AtmAnI anaMta zakitae pragaTa thAya temAM Azcaya zuM ? A pramANe AtmA sAthenA ka pudagalAnA sabadha tuTI jAya che ane te teADavA mATe ja tyAga, vairAgya, dhama vigerenI jarUrIyAta mahAna sadaguruoe svIkArI che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 AtmA para dravya kSetra-kALa-anubhAgAdi aneka kAra NeAnI asara thAya che, jene lai adhyavasAyanI bhinnatA thAya che. kanA eka sthitibadha thavAmAM asaMkhya adhya vasAyanA sthAne hoya che. te dareka adhyavasAye kaI paNa jIva te samaye te ja sthiti mAMdhI zake che. e rIte ghaNA jIvAe ekasarakhI sthiti mAMdhavA chatAM, te saghaLAM jIvA eka ja kSetramAM, eka ja kALamAM tathA ekaja prakAranA sarakhA sacAgeAmAM anubhavatAM nathI, paraMtu bhinna kSetrakALAdi ane bhinna bhinna saMyAgAmAM anubhave che. Anu kAraNa bhinna bhinna kSetra kALa ane anubhAgAdivaDe (rasavaDe) thayelI adhyavasAyanI vicitratA che. e rIte bhinna kSetra, kALa Adi asaMkhya kAraNe| bhinna bhinna adhyavasAyA thavAmAM kAraNa che. kSetrAdi tathA mehanIyanA sthAnake asakhya hAvAthI adhyavasAya paNa asakhya hAya che. 3 A asakhya adhyavasAyAvarDa ekasarakhI ja sthiti khaMdhAyA chatAM eka sarakhA sa yeAgeAmAM anubhavAtI nathI. kAI paNa eka sthitima dhanu eka adhyavasAyarUpa eka ja kAraNa hAya, te te sthitine eka jIva je sAmagrI pAmI anubhave, te ja sAmagrI pAsI te sthitine khAMdhanAra saghaLA - AtmA upara dravyAdinI asara Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra jIvAe anubhavavI joIe, paraMtu tema thatu nathI. kamanI eka sthiti mAMdhanAra aneka jIvAmAMthI eka jIva je sthitine amuka kSetra ke amuka kALamAM anubhave che, tema bIjo jIva te ja sthitine khIjA kSetra ke bIjA kALamAM anu bhave che. A kAraNathI eka ja sthitibaMdha thavAmAM aneka ayavasAya rUpa aneka kAraNe che. te aneka kAraNeA vaDe sthitima'dha eka jIvane eka samaye eka sarakhA ja thAya che. mAtra temAM bhinna bhinna saMceAgAmAM anubhavavArUpa temaja aneka kAraNeAvaDe pheraphAra thavArUpa vicitratA rahelI che. 34 tAtparya e keghaNA jIvAe samAna sthitivALuM kama AMdhyu hoya. temAM paNa pariNAmanI taratamatAthI anubhava. kALa judA judA dekhAya che ane te pariNAmanI taratamatA draSyAdi pAMca kAraNanI apekSA rAkhe che. vizeSa samaja khAtara pharI vicArIe ke-eka eka sthiti sthAnakanA aMdhamAM hetubhUta nAnA jIvAnI apekSAe asakhyAta leAkAkAza pradezapramANa kaSAyAdayanA sthAne hAya che, eTale ke-sthiti sarakhI ja khAMdhe che, chatAM kaSAyeAcA bhinna bhinna hoya che ane bhinna kaSAyeyarUpa kAraNeAvaDe eka ja sthitisthA nanA madharUpa kArya thAyache. kAraNeA aneka chatAM sAmAnyataH eka sthitisthAnanA a'dharUpa kAya' jo ke eka ja thAya che, chatAM je sthitisthAna baMdhAya che te eka sarakhI ja rIte bhAgavAya--anubhavAya tevuM adhAtuM nathI; paraMtu dravya, kSetra kALa ane bhAvAdi aneka jAtinI vicitratA yukta adhAya che, bhinna bhinna dravyeA rUpa nimitta vaDe bhinna bhinna kSetramAM, bhinna bhinna kALamAM ane judA judA bhavAmAM je eka ja sthitisthAna anubhavAya che. te jo tenA madhamAM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA upara dravyAdinI asara 35 aneka kaSAyadayarUpa kAraNe na hoya te na anubhavAya. baMdhamAM eka ja kAraNa hoya te bAMdhanArA sarve ekasarakhI ja rIte anubhave, paraMtu tema nathI. eka ja sthitisthAna judA judA ja dravyAdi bhinna bhinna sAmagrI pAmIne je anubhave che, te judA judA kaSAyeyarUpa bhinna bhinna kAraNone ja AbhArI che ane te kaSAdayarUpa pariNAmanI taratamatA dravyAdi pAMca kAraNonI apekSA rAkhe che. A uparathI ema barAbara kahI zakAya ke-jIvane dravya-kSetra-kALAdine anusarI jevA jevA prakAranA saMgasAmagrI-nimitta prApta heya, tevA tevA prakAre AtmA adhyavasAyane pAmI dravyAdi sAmagrI anusAra tIvra ke maMda rasavarDa sthitibaMdha anubhave che. kArya temaja kAraNa baneya dravyAdinI apekSA rAkhe che, kAraNa ke-kamane udaya, kSaya kSapazama ane upazama dravya, kSetra, kALa bhava ane bhAva- A pAMcanI apekSA che. sukha-duHkhanA kAraNabhUta punyapApAtmaka karma paNa dravya kSetrAdinI apekSAe ja udaya athavA kSaya pAme che. saMsAranA sarva kAryomAM anubhAgarasarUpa kaSAya eka ke bIjI rIte joDAyelA rahe che. rAgadveSa vagara saMsAranAM kAryo banatA nathI ane tethI guptapaNe ke ughADI rIte kaSAya thaI jAya che. Aja bAbata tyAgI jIvanamAM paNa lAgu paDI zake. . atra kaSAya zabdanI vyAkhyA baMneya (zUla ane sUphama) rIte samajavAnI che. sUmanI gaNatrI saMjvalana kaSAyamAM ane tethI pUrva pUrvamAM anukrame thula, thulatara ane sthalatama mAnI zakAya. sUkSma daSTie-tAtvika dRSTie vicAra Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - 36 jainatattva vicAra 2vAmAM Ave to jIvane kSaNe kSaNe kaSAya jAgRta che. AtmA potAnA karmonusAra dravya-kSetra-kAlAdi sAmagrIne pAmavA chatAM te te dravya-kSetrAdine amuka aMze svAtmAnukuLa kare, ke pratikULa kare te pitAnA hAthamAM che. vicAraka AtmA dhAre te tene (dravya-kSetrAdi-sAmagrIne) svAtmAnuM hita thAya te karI zake che ane e kAraNe pitAne je rIte Atma vikAsa thAya, AtmasthiratA thAya, tathA prakArane mArga zodhavA lalacAya e sahaja che, ke jethI AtmavikAsanuM je mukhya kAraNa adhyavasAyanI zuddhatA rahevAno hetu banyA rahe ane tethI karmane anubhAga - 2sa thavAmAM cikAza na thAya. dhyAnamAM rAkhavuM ke-sthitibaMdha ekasarakhI ja rIte bhegavAya te thAya chatAM rasabaMdha ekasarakhI ja rIte bhagavAya tevo thato nathI. lesthAnA bhinna bhinna pariNAmarUpa nimitta vaDe jUdI jUdI rIte bhegavAya te paNa rasabaMdha thAya, tethI sthitI ekasarakhI bAMdhavA chatAM rasa chevatto baMdhAya che ane te dravya-kSetrAdi sAmagrI pramANe anubhavAya che. sthiti paNa rasAdhIna hovAthI rasanA nAzathI sthitIne nAza avazya thAya che. karmabaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAya sthAnako dravyAdi pAMcamAnA koI paNa kAraNathI utpanna thatAM, kSApazamanI mAphaka vicitra hovAthI sthiti rasane upakama (ghaTADe) karI zake che ane tema thatAM AtmA ucca sthitine pAmavA lAyaka banI zake che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka A ka AtmaciMtana dvitIye vastuni sati ciMtA bhavet , tataH ciMtAyA: sakAzAt karma, tena karmaNA kRtvA janma saMsAra vartate / paciMtana karavuM te karmabaMdhanuM kAraNa che. te karmavaDe janma-saMsAra vate che. e paraciMtanane tyAga karI pavitra mAtmadravyanuM ciMtana karavuM te kevaLa mokSanuM ja kAraNa che. sajIva ane nirjIva bane padArthothI A vizva bhareluM che. sajIva padArthamAM anaMtA chavadravya che. ajIva padArthamAM chavadravya karatA anaMtaguNA jaDadravya che. anaMtA chavadravyamAMthI pitAnA AtmAne judo karIne tene vicAra kare tenuM ciMtana karavuM ane temAM ja sthira thaI rahevuM teja mokSanuM kAraNa che. te sivAya bAkI rahyA te sarve sajIva ane nirjIva dravya che. te paradravya che. tenuM ciMtana karavuM, temAM zubhAzubha upaga devo ane temAM tadAkAre pariNamavuM te paradravyanuM ciMtana kahevAya che, je karmabaMdhanuM kAraNa che. ciMtana be prakAre thAya che. eka to tene svarUpo vicAra karI pariNAme duHkharUpa jANuM tenAthI pAchA haThavApe hoya che. bIjuM ciMtana rAgadveSanI lAgaNIthI thAya che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jainatatva vicAra ahIM je vAta kahevAmAM Ave che, te rAgadveSanI lAgaNIo pedA karanAra ciMtananA tyAga mATe che. jaDa vastunuM ciMtana tenA AkarSaka ane mehaka guNane laIne thAya che ane bIju tenA svabhAvathI AtmAne svabhAva judo che tenI sarakhAmaNI athavA nizcaya karavA mATe thAya che. prathamanuM ciMtana tyAga karavA gya che. bIju ciMtana vastutvanA nirNaya mATe karIne tene nizcaya thayA pachI ja tyAga karavA egya che. AtmavastunA ciMtanamAM paNa anaMtA Atmadravya che. temAMthI jJAtAdRSTApaNuM, sukhaduHkhanA anubhava karavApaNuM pitAnuM pitAne upayogI che ane pitA mATe pitAmAM ja anubhava thAya che. mATe bIjA arihaMtAdi pavitra AtmA sAthe pitAnI sarakhAmaNI ke nizcaya karI lIdhA pachI pitAmAM ja sthiratA karavAnI che ane te sivAyanA bIjA jIvonA ciMtana te avazya tyAga karavA gya che. AgaLa vadhavAmAM AlaMbana mATe zrI arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane munirAja-A pAMca parameSThinI madada levAmAM Ave che. paraMtu mALa upara caDavAmAM jema nisaraNanI sahAya levAmAM Ave che, tema AtmadravyathI judA te arihaMtAdinI madadathI AgaLa vadhavuM ane mALa upara caDI gayA pachI jema nisaraNane tyAga karavAmAM Ave che, tema zuddha AtmadravyanI prApti thayA pachI A madadagAronA ciMtanane tyAga karavAnuM hoya che. je je AtmAo jeTalA jeTalA AgaLa vadhyA hazetemano AtmA jeTalo nirmaLa tha haze, tenA pramANamAM te paravastunA ciMtanane tyAga karI zakaze. AgaLa vadhavAmAM prathama Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma ciMtana 39 vairAgyanI bhUmikA che. doSadarzana vairAgyavALAne duniyAnI ghaNIkharI vastumAM duHkha ja dekhAya che. te dareka vastunI kALI bAju joIne temAM doSa jaNAtAM tene tyAga karaze. AvA tyAganI prathama ghaNuM jarUra che. A tyAga tenA mArgamAM mukhyatAe vinarUpa jaNAtI rAjyavaibhava, strI, putra, dhana, mitro, kuTuMba, saMbaMdhIo, ghara, jamIna Adi tamAma vastuono tyAga karAvaze. A tyAgathI meha utpanna karAvanArAM ane duniyAnA baMdhanamAM bAMdhI rAkhanArA karmabaMdhananAM ghaNAM kAraNe ochA thaze, chatAM zaruAtano A tyAga hovAthI ekane tyAga karAvI bIjI vastuone te saMgraha karAvaze. te tyAgI thaze tyAM mAtApitAnA ThekANe tene gurunI jarUra paDaze, bhAIonA ThekANe gurubhAIe sthAna leze, putra-putrIonA ThekANe ziSyaziSyAo Avaze gharanA ThekANe upAzraya-maTha--dharmazALAdi sthAna grahaNa karavA paDaze, dhananA ThekANe pustake Avaze, tAbAM-pittaLa-sonA-rUpAnA vAsaNenA sthAne lAkaDAnAM upakaraNe goThavaze, vastrone rUpAMtare saMcaya kare paDaze ane nokara-cAkarAdinA sthAne gRhastha ziSyane samudAya hAjarI Apaze. Ama ekanA tyAga pachI bIjAnuM grahaNa karavAnuM Ave che, chatAM prathama karatAM A rUpAMtara ghaNuM sAruM che, AgaLa vadhavAmAM te madadagAra sAdhana che. pApa-AzravanAM sAdhanA ThekANe punya-AzravanAM kAraNe che. azubhanA sthAne e zubha sAdhana che. tAttvika mamatvavALAne badale upara uparanI lAgaNIvALAM che eTale majabUta baMdhana ke pratibaMdharUpa nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. jainatattva vicAra ATaluM chatAM je prathamane vairAgya vairAgya banyuM rahe, te cA na gaye hoya, eTaluM ja nahi paNa temAM dina para dina vadhAre thato rahyo hoya, te AgaLa vadhatAM, satra siddhAMta bhaNatAM, gurnAdikanI sevA karatA ane satsamAgamamAM rahetA tAtvika tyAga jene vaijJAnagabhita vairAgya kahevAmAM Ave che, te pragaTa thAya che. paraMtu jo te vairAgya amuka divasa pUrato ja heya, vyavahAranA kaMTALAthI ja utpanna thayele hAya, athavA amuka vastunA abhAvathI utpanna thayeluM hoya, te A pustakAdi je rUpAMtare grahaNa karelAM che, te ja pratibaMdha ane mamatvanA sthAna thaI paDaze. strIputrAdi je baMdhananA kAraNo hatAM, tenA karatAM A ziSya-ziyAdi vadhAre baMdhananAM nimitte thaze. prathamanA karmabaMdhanA kAraNethI A vizeSa baMdhananAM kAraNe thaI paDaze. prathama jene pratibaMdharUpe prabhunA mArgamAM A jIva mAnato hato, tene have A rUpAMtare grahaNa karelAM sAdhane prabhunA mArgamAM vizeSa prakAre pratibaMdharUpe thaze, AtmabhAna bhUlAvaze, Asakta banAvaze ane chevaTe AgaLa vadhavAmAM asakta banAvI mUkaze. je prathamanA cAlu vairAgyamAM vadhAre thato rahe, AtmA taraphanuM nizAna majabUta thAya, game te bhege AtmasvarUpa pragaTa karavuM ja che, e nizcaya daDha thAya, A zubha baMdhanomAM paNa kayAMI na baMdhAye hoya, mata-matAMtaranA kadAgraha syAdavAda zailInA jJAnathI toDI pADayA hoya, phodha-mAnAdi kaSAne pAtALa karI nAMkhyA hoya ane gurukRpAthI AtmatattvanuM jJAna prApta thayuM hoya, te tene vairAgya tattvajJAnanA rUpamAM badalAI jaze. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma ciMtana 41, have tene karmakAMDathI paDelA matabheda najIvA lAgaze. apekSAe te badhA matamatAMtarenA savaLA artho ane nirNa karI zakaze. tene mana pitAnuM ke pArakuM have raheze nahi, temaja keI pitAnuM ke pArakuM nathI athavA badhA pitAnA che, e divya prema pragaTa thaze. game te gaccha-matane hoya chatAM A guNane dekhIne te matAMtaravALA pratye paNa prema ane pUjyabuddhi pragaTa thaze. tenuM nizAna eka satya AtmA ja raheze. tenI najaramAM hajAre mArgo dekhAI Avaze ane koI paNa mAge prayANa karanArane kAM to tenuM nizAna badalAvIne- kAM te tenI apekSA samajAvIne bIjA mArga tarapha aprIti ke SanI lAgaNI baMdha karAvI prabhumArgane rasika banAvI zakaze. tenA game te karmamArgamAM paNa jJAnanI mukhyatA haze. tenA sahaja vArtAlApamAM paNa AtmajJAna bhareluM haze. tenI dhArmika dezanAmAM paNa AtmamArga ja Dagale ne pagale poSAto raheze. te vyavahArathI badhAne bolAvaze, badhAne cAhaze, chatAM tenuM hadaya nirlepa ja raheze. "huM AtmA chuM, zuddha AtmA chuM" -A nizAna ane hRdayanI bhAvanA tadAkAre pariNamatI raheze. tene koI paraciMtanane adhyavasAya nahi hoya. pahelAM vastunI kALI bAjune te joto hato. have tenI dRSTi badhI bAju jenArI thaze, chatAM tenuM hRdaya ujavaLa bAju tarapha ja pravRtti karatuM raheze ane kALI bAjunI upekSA karazeH athavA kALI bAjunA svabhAvane jANIne amuka bhUmikAmAM ema ja vartana heya, evI ja lAgaNI hoya ema mAnIne pote pitAnA nizAna tarapha lakSya rAkhIne AgaLane AgaLa cAlyA karaze. evI rIte banne vastunA svabhAvane jANanAra te rAga dveSa na -karatAM pitAnA svabhAvamAM ja raheze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jainatatva vicAra jema jema AtmA AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema paravastunA ciMtanane tyAga tenAmAM vadhAre ne vadhAre thayA. kare che. A vairAgya chevaTe samabhAvanA rUpamAM badalAI jAya che. e samabhAvamAM nahi rAga ke nahi Sa, paNa kevaLa madhura. zAMti ja hoya che. A zAMti AvatA paravastunuM-paudagalika vastunuM ciMtana lagabhaga baMdha thAya che. tenI mIThI najarathI bIjAne zAMti maLe che. tene upadeza ghaNebhAge amegha hoya che. eka vAra kahevAthI ja bIjA upara sArI asara thAya che. tenI AjubAju najIka AvelA jInA vera-virodha zAMta thAya che. A tenA samabhAvanI chAyA che. A bhUmikA pachInI bhUmikAmAM mananI UThatI vRttione kSaya thAya che. have tenA manamAM saMkalpa ke vikape bIlakula UThatAM nathI. je che te vastu che, temAM vacanane ke manane praveza karavAne adhikAra nathI. tenuM mana manathI para vastumAM laya pAmI. jAya che. AtmAnA akhaMDa sukhane te bhaktA bane che. A vizva tene hastAmalakavatuM dekhAya che. hAthamAM raheluM AmaLuM jema joI zakAya che, tema te vizvane joI zake che. A sarva pratApa AtmA sivAya anya vastunuM ciMtana na karavAne ja che. A paravastunA ciMtanane tyAga Ama kamasara vairAgyanI vRddhithI ane satya tatvanA jJAnathI bane che. jevI rIte paradravyonuM niraMtara ciMtana karavAmAM Ave che, tevI ja rIte je AtmadravyanuM smaraNa karavAmAM Ave, te mukti hAthamAM ja che. je prayatna lekene raMjana karavAne niraMtara kare che, te prayatna je tamArA AtmAne mATe kare to ekSapada tamArA mATe cheTuM nathI. parane raMjana karavA. te vibhAva pariNAma che. AtmA svabhAvarUpa che. svabhAva. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma ciMtana dazAmAM AvyA vinA tAttvika sukha nathI. sadaguru pAsethI AtmajJAna meLavI anya saMganA tyAga karI, AtmAnu ava lakhana laI temAM sthira thavAthI A paradravyanA avazya viyeAga. thAya che, mATe AtmadravyamAM ja prIti karavA caiAgya che. dRSTivALAne zu tyAga karavA ceAgya nathI ? arthAt sava che. AtmasvarUpanI prApti vinA rAjyathI, strIethI, Indriye nA viSayAthI, kalpavRkSa ane kAmadhenu AdithI paNa koI kRtArtha thaye| nathI ane thaze paNa nahi. jJAnasAramAM vAcakavara pU. upAdhyAyazrIe kahyu che ke-- pudgalaiH pudgalAstRptiM yAntyAtmA punarAtmanA / paratRptisamAropa jJAninastanna yujyate // 1 // " ,, '' 43. arthAt-pudgalathI pudagala tRpta pAme che ane AtmA AtmAthI tRpta pAme che, mATe paratRptine--paricaMtanane samAropa jJAnI-munirAjane ghaTatA nathI. -p COCOCO AtmAthe jinAgama B zrI jinAgama upazamasvarUpa che. upazama svarUpa evA satpurUSAe upazamane athe prarUpyA che. te upazama AtmArtha che, anya kAi pratyeAjana nathI. AtmAmAM jo tenuM ArAdhana karavAmAM na AvyuM te te jinAgamanuM zravaNa-vAMcana niSphaLa che. () s Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F p jaina dunamAM nigeAdanuM svarUpa A sasAramAM sarva thI kaniSTha avasthAne bhAgavanArA jIve nigeAdanA nAmathI oLakhAya che. temane traNa ceAgamAM mAtra zarIra ja hAvAthI teo zarIra saMbadhI anaMtI pIDA bhAgave che, chatAM atyaMta avyaktadazA heAvAthI te pIDA bhogavatAM samabhAva saMpAdana karI kema khapAvI zakatA nathI; mAtra vipAkAya vaDe je kama khape che, te ja khape che. tenA pramANamAM karma baMdhAya paNa che. prANI mAtranA keTalAka dhama pratyeka samaye pradezeAyathI paNa khape che, parantu tenI ahIM vivakSA karavAmAM AvI nathI. nigeAda e prakAranI cheH suma-nigeAda ane mAdaranigeAda. 'sukSma-nigA' te sUkSma vanaspatikAya jIvA samajavA. sUkSma pAMceya prakAranA sthAvarA paikI mAtra vanaspatikAya ja nigeAda che ane te eka ja zarIramAM anaMta jIvapaNe rahela che. bAkInA cAra ( pRthvI, apa, teu ane vAyukAya)sthAvara sUkSmA jo ke adRsyAdika guNAvaDe vanaspatikAya jevA che, parantu teo pratyeka zarIrI che ane tenI gaNanA vyavahArarAzimAM karelI che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzInamAM nigendvanuM svarUpa 45 nigeAdanA bIjo prakAra mAdara-nigeAda' che. te kadA dikanI mAphaka sAdhAraNa vanaspati tarIke oLakhAya che. kada. mULa, lIlakula vigerene tenI aMdara samAveza thAya che. te chadmastha ane ca cakSuvALA jIvAne dazya che, paraMtu tenI aMdara paNa eka zarIramAM anaMtA jIvAnI sthiti che, nigeAda nAma (anne jAtimAM) tenA zarIranu paNa che. tevA zarI asa khyAta che ane dareka zarIramAM jIve anata hovAthI te badhA jIvA anatA che. kagraMthakAranA mate nava prakAranA anaMtA paikI sUkSma Adara-nigeAdanA sarva jIvA temaja eka nigeAdamAM rahelA jIvA paNa AThame madhyama anatAna te varte che. koI paNa kALe jo sajJane prazna karavAmAM Ave, te tee taraphathI uttara e ja maLe ke-khAdara athavA sUkSma eka nigedamAM rahelA jIvAne anaMtamA bhAga siddhipadane pAmele che. Adara-nigeAda karatAM sUkSma-nigeAdamAM jIvanI sakhyA vizeSa che, eTale ke asakhyAtaguNI che, khAdara jIvAmAM eka paryAtAnI nizrAe khIjA asakhyAtA aparyAptA jIve hAya che, jyAre sUkSma-nigeAdamAM tethI viparItapaNuM che. eTale ke-temAM eka aparyaMtAnI nizrAe asa`khyAtA paryAmA jIva hAya che. avyavahAra ane vyavahAra rAzi e prakAranI nigeAda paikI sUma nigeAda te avyavahAra rAzi che. temAM evA paNa anaMtA jIvA che, ke je anatakALathI te ja avasthAe rahelA che ane rahevAnA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jainatatva vicAra che, jeo kadApi sUkama-nigedamAMthI bahAra nIkaLyA ja nathI. teo guphAmAM janmyA ane guphAmAM mRtyu pAmyAnI peThe avyavahArI che. bAdara-nigodane "vyavahArarAzi kahelI che. kAraNa ke-te vyavahAramAM AvyA kare che. eka vAra sUkSma-nigadarUpa avyavahArarAzimAMthI - nIkaLele jIva pharIne sUkSma-nigodamAM jAya te paNa vyavahAra rAzine ja kahevAya che ane te amuka kALa (anaMtI utsarpiNI-avasarpiNue) pAche temAMthI nIkaLIne bIjI - vyavahAranI jIvajAtimAM jarUra Ave che. vyavahArarAzimAM rahelA ja save mokSe javAnA che, e nizcaya nathI, - kAraNa ke-temAM anAdikALathI bAdara-nigoda rahelI che, ke jene anaMta bhAga ja mele gayela che ane javAne che. tema ja vyavahArarAzimAM rahelA anaMtAM abhavya jIve che, ke jeo kadApi mekSe javAnA nathI. (abhavya che ethe jaghanyayukata ane te che) tema ja avyavahArarAzimAM rahelAM sarva jI mekSe javAnA nathI ema paNa nathI, kAraNa ke- - vyavahArarAzimAMthI eka jIva mokSe jAya tyAre avyavahArarAzimAMthI eka jIva vyavahArarAzimAM Ave che-e acaLa kama che. mAtra je cha jAtibhavya che ane tathA prakAranI sAmagrIne abhAve avyavahArarAzimAMthI nIkaLavAnA ja nathI tethI ja tene mokSanI sAmagrI maLavAnI nathI ane tevI sAmagrInA abhAvathI te (jAtibhavya) jIve mokSe paNa javAnA nathI. je sAmagrI maLe te teo mekSe jaI zake tevA svabhAvavALA che. A jIvone abhavyanI keTe vaLagelA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM nimedanuM svarUpa 47 kahevAmAM Ave che. anaMta jIvo evA che, ke jeo trasatva pAmyA nathI ane anaMtAnaMtakALa nigodamAM sabaDyA kare che. sUma-nigoda" cauda rAjalokamAM sarvatra sarva AkAza pradezamAM rahelI che. kAjaLathI bharelI DAbaDInI jema sakaLa loka A jIvothI bhareluM che. jema pudagala vinAne kaI pradeza nathI, tema A jI vinAnuM paNa koI sthAna nathI ane "bAdara-nigada te lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahela che. sUphama-nigada ane bAdara-nigada e te jIvenA zarI2nuM nAma paNa che. eka nigodamAM rahelA anaMta jIvenuM zarIra eka ja hoya che, tethI te jIve paNa nigadanA nAmathI oLakhAya che. samakALe utpanna thayelA te anaMta jIvonI zarIraracanA paNa samakALe (sarva jIvonI ekI sAthe) thAya che, ucchavAsa-niHzvAsaga pudgalanuM grahaNa ane mUkavAnuM paNa sarva jenuM samakALe ekI sAthe che. anaMta jIvonuM dArika zarIra eka ja hovA chatAM taijasa kAmaNa-zarIra te te jIvanA potapotAnA judA judA hoya che. dareka jIva potapotAnI avagAhanAmAM asaMkhya AtmapradezavALo hoya che. ane tenA pradezanI saMkhyA lekAkAzanA pradeza tulya barAbara che. keI paNa jIva jyAre laghumAM laghu avagAhanA kare tyAre paNa asaMkhyAta AkAzapradezane avagAhIne ja rahI zake che. jo ke te te AkAzapradeze bIjA anaMtA jInA dareka asaMkhya asaMkhya Atmapradeza hoya che, te paNa jIne ane pudagalene maLIne rahevAne svabhAva hovAthI ekeka Atmapradeze anaMtA chaTA paramANa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 * jainatattva vicAra bethI mAMDIne yAvat anaMtA paramANunA kaMdhe ane anaMta jInA asaMkhya asaMkhya Atmapradeza parasparane bAdhAryA sivAya rahI zake che. (jema eka dIvAnA prakAzamAM aneka dIvAnA prakAza maLI jAya che tema.) te dareka jIvanA pratyeka Atmapradeze anaMtI anaMtI karmavargaNAo lAgelI hoya che. te vargaNAe anaMta paramANuone kAnI banelI hoya che. A pramANe pratyeka AkAzapradeze jo ke anaMtA jenA asaMkhya asaMkhya Atmapradeze rahelA che, to paNa temAM jadhanyapada ane utkRSTapada heAya che, lokane aMte jyAM khUNA nIkaLelA hoya che ane je niSphaTa kahevAya che tyAM, ke jyAM rahelA jIvene traNa dizine ja AhAra maLI zake che, spanA paNa traNa dizAnI ja temane hoya che, bAkInI traNa dizAe aleka hoya che, tyAM ja "jaghanyapada heAya che.. tyAMnA pratyeka AkApradeza upara jIvapradeze sarvathI thoDA. hoya che, te jaghanyapada kahevAya che. te jaghanyapadanA jIvapradezo. karatAM sarva jI asaMkhyaguNA hoya che ane utkRSTapadavALA ekeka AkAzapradeze te sarva jI karatAM vizeSAdhika jIva pradeza hoya che. bAkI jyAM cAra ke pAMca dizAne Ahara maLe, tyAM "madhyamapada hoya che. A traNa, cAra ke pAMca dizAthI AhAra maLe tevA sthAne khaMDoLA utpanna thAya che. jyAM cha dizAne AhAra maLI zake, tyAM ja pUrNagoLA utpanna thAya che. ane evA. govAmAM ja "utkRSTapadI hoya che. A khaMDagoLA ane pUrNa gaLAne utpanna karanAra nigoda kahevAya che. geLAonuM -DapaNuM ke akhaMDapaNuM te agavAhanAnI apekSAe nathI paNa sparzanAnI apekSAe che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina danamAM nigedanuM svarUpa gALaka (geALA) te AkAzapradezanI racanA che. tenA AkAra geALa lADavA jevA heAvAthI te geALaka kahevAya che. jyAM urdhva, adhe! ane pUrva-pazcimAdika cAra maLI cha dizAe leAka hAya che, tyAM pUrNa gALaka utpanna thAya che. te pratyeka asaMkhya AkAzapradezanA anelA hAya che, te pratyeka gALAnA ekeka madhyakhi du tarIke AkAzapradezane mUkIne khIjA madhyakhi dune AzrIne asaMkhya geALAo chae dizAmAM utpanna thAya che. tethI tevA pUNa geALAe prastuta pU gALaka karatAM paNa asaMkhyAtaguNA thAya che. AvA gALA jyAM eka-etraNa dizAe aleka hAya che tyAM khanI zakatA nathI; tethI te sthAne khaDageALA bane che ane tethI ja tyAM jIvanA pradeza AchA hAya che. te hetuthI ja traNa dizAe aleAkavALA sthAnane 'jaghanya' kahevAmAM Avelu che. AvA ekeka gALAnA sava pradezane avalakhIne asakhya nigAdo rahelI che, ke jenI avagAhanA te pUgeALaka sadRza ja che. paraMtu te prastuta gALAne anusarIne bIjA te geALAnI bahAra asa Mkhya geALAe niSpanna thAya che ane geALAonI saMkhyA karatAM nigeAdanI sa MkhyA asaMkhyAtaguNI thAya che. AvA gALaka prastuta geALakamAM ekeka pradezanI hAni ane ekeka pradezanI anya tarapha vRddhi-ema karatAM jUdA jUdA madhyabiMdu kalpavAthI asaMkhyAtA bane che, te saMbaMdhI vadhAre samajutI 'nigAdaSaTUtri'zikA' prakaraNamAM ApelI che. vyavahAranaye jeTalA pUrNa gALaka che. teTalA ja utkRSTapada che. nizcayanaya A saMm dhamAM eTalu' vizeSa kahe che ke jyAM mAdara-nigeAda kadyAdi rahela hAya te AkAzapradezeA, khAdara 49 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jainatattva vicAra nigadamAMthI ane sUkSma-nigadamAthI nIkaLelA paNa te be prakAranI nigodamAM ja upajavAnA chanA Atmapradeza, temaja te banne prakAranI nigodamAM upajavA AvatA anya pRthvIkAyAdi jenA Atmapradeze jyAM jyAM vadhAre hoya tyAM tyAM utkRSTapada samajavuM: jethI geLaka ane utkRSTapada e be sarakhA nahi thAya paNa utkRSTapada geLA karatAM ochA thaze. bAkI bAdara-nigoda vigerenA Azraya vinA te tenI samAnatA ja thaze. geLA asaMkhyAtA che. ane pratyeka gALAmAM asaMkhya nigoda te teTalI ja avagAhanAvALI rahelI che. bAkI vadhatI-ghaTatI avagAhanAvALA nigede asaMkhyAtAguNI che ane te pratyeka nigodamA anaMtA jI rahelA che. te dareka nigedanA cha siddhanA jIva karatAM anaMtaguNA che. siddhanA ja "pAMcame madhyamayukta ane te che ane A eka nigadamAM rahelA che AThame anaMta che. samakita pAmyA pachI patita thayelA che, ke jeo ardhapudagalaparAvartananI aMdara pharI samakti Adi pAmIne mekSe avazya javAnA ja che, tevA jI abhavya karatAM anaMtaguNa che ane siddhine anaMtame bhAge che. te paNa pAMcame anaMte che. pAMcamAM anaMtAnA anaMtA sthAne hovAthI A saMkhyA abAdhitapaNe ghaTI zake che. siddhanA jImAM niraMtara vRddhi thatI jAya che, chatAM te pAMcame anaMte A kAraNathI ja gaNI zakAya che. pudagalaparAvartanane kALa anaMta hovAthI ardhapudagalaparAvartana jeTalA kALamAM prathamanA Avela che mokSe jAya che ane bIjA lagabhaga teTalA ja navA Ave che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na darzanamAM nigodanuM svarUpa 51 kSetravicAraNAo pratyeka gaLakanI temaja pratyeka nigodanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI ane asaMkhya mAkAza pradezanI ekasarakhI hoya che. bAdara-nigadanI avamahinA paNa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI che ane temAM raNa dareka nigodamAM anaMtA jIve che. dareka jIvanuM tejasa mane kAmaNa-e be zarIra judA jUdA chatAM audArika zarIra (6 jUduM nathI. nigeTamAM duHkha nigodanA che anaMtakALa sudhI atidu:khita kema hoya che?-- A saMbaMdhI vicAra jaNAvavAne kevaLI sivAya koI samartha nathI, te paNa tene Azaya samajavA sAru kiMcit karma prakAra kahevAmAM Ave che. nigadanA jIva skUla kAzava sevavAne samartha nathI. paraMtu te ekekane viMdhIne ekeka zarIra AzrI anaMta rahelA che, te pRthaka pRthak deharUpI hithI rahita che, paraspara dveSanA kAraNabhUta dArika zarIramAM sthita che ane atyaMta saMkIrNa nivAsa maLavAthI anya vadhIne nikAcita vaira bAMdhe che, je pratyekane anaMta jI. the ugrapaNe baMdhAya che. have jyAre eka jIve eka jIva the bAMdheluM vaira atyaMta gADha hAIne, eka jIve anaMta sAthe bAMdheluM vaira anaMtakALe bhegavAya temAM zuM pAzcaya? ane te bhegavavAne kALa anaMta che. kedakhAnAmAM pUrAyelA kedIo jema paraspara saMmardanathI yA chatAM, AmAMthI keI mare athavA jAya te huM sukhe ne bharyA pramANamAM kAMIka vadhAre maLe, evI duSTa bhAva Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 jenatattva vicAra nAthI ekeka jIva prati azubha karma bAMdhe che; tema nigeda janA karmabaMdha viSe paNa samajavuM. ati sAMkaDA pAMjarAmAM pUrAyelA pakSIo ane jALa vigeremAM saMpaDAyelA mAchalAM parasparanI bAdhAthI TreSayukta thayA chatAM ati duHkhI thAya che. paMDita kahe che ke-cArane marAte athavA satIne agnimAM praveza karatI kutUhalathI jenArA dveSa vinA paNa sAmudAyika azubha karma bAMdhe che; je kharekhara aneka jIvane ekI sAthe bhegavavuM paDe che. e pramANe kautukathI baMdhAyelA karmone vipAka atidudakhadAyI thAya che, te pachI nigodanA jIe paraspara bAdhAjanya virodhathI anaMta che sAthe bAMdhelA kamene bhega (paripAka) anaMtakALa vityA chatAM paNa pUre na thAya temAM zuM Azcarya che? nigadanA jIvone mana nathI tema chatAM, paripAka anaMtakALa sudhI pahoce-evA kama zAthI baMdhAya che?-- nigedana jAne mana nathI, te paNa anyanI bAdhAthI duSkarma te utpanna thAya ja. viSa jANatAM khAdhuM hoya athavA ajANanAM khAdhuM hoya, te paNa te mAre ja. je jANavAmAM hoya te pote athavA bIjA upAya kare tethI kadAca bacI jAya, parantu ajANapaNe khAdheluM te mArI ja nAkhe. tevI ja rIte mana vinA utpanna thayeluM paraspara vaira anaMtakALe paNa bhegavatAM pUruM thAya nahi. nigodanA jIvane mana nathI, paNa mithyAtva, avirati, kaSAya ane kAyayAga je karmabaMdhanA hetu che, te heAya che. zAstramAM kahyuM che ke-"vIrya be prakAranA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM nigeAdanuM svarUpa 53 che: eka manaciMtana sahita (abhisa`dhI) ane bIjuM mana cetana rahita ( anabhisa'dhI ). abhisa`dhI vIyathI paNa dareka AtmA samaye samaye `dha kare che. jema AhArAdikanuM pAcana mananA ciMtana venA (anAbhAgathI) thAya che, tema anAbhAgathI kamapaNa noMdhAya che. jIva koi paNa dazAmAM vatatA kema na hAya, chatAM tenAM paryAyo tenA vIya janita hAi pachI te vIya abhisa`dhI, ja hA ke anabhisadhI, paNa tethI kama baMdhAya che. karma baMdhanAM kAraNeAmithyAtvAdika cAra-mithyAtva, avi rita kaSAya ane yoga che." jIva jema jema upara uparanA guNaThANe caDhatA jAya, tema tema tene ka`baMdha ochA thatA jAya che. nigodanA jIvAne zarIrane lagatI saghaLI kriyA samAna Aya che. paraMtu kamanA baMdha, udaya ane AyunuM pramANa "e kAMI saghaLA ekI sAthe utpanna thayelAne sarakhA ja heAya che ema nathI. sarakhAya hAya tema echAvattA paNa hAya. khAdara-nigeAdanA jIveA cama cakSuvaDe pratyakSa dekhI zakAya che mATe pratyakSa che, parantu sUkSma-nigeAdanA jIvAne te| zrI sarvajJa ja dekhatA heAvAthI AgamapramANathI mAnavA lAyaka che, kAraNa ke--sUkSma-nigeAda jIvA cakSunA pamAM AvatA nathI keTalAka padArthAM pratyakSa pramANathI manAya che, ane keTalAka padArthA AgamapramANathI eTale AsapuruSanA vacanapramANathI paNa mAnavA joIe. kevaLa pratyakSa pramANa mAnavavALA nAstika ja kahI zakAya. nigeAdanuM svarUpa eTalu' badhuM sUkSma ane mAtra kevaLI gamya che, ke jene mATe zAstra upara ane paramAtmAnI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jainatatva vicAra vANI upara ja AdhAra rAkhavAthI samajAya tema che. atIndri padArtha mAtra zraddhAvaDe ja grahaNa thaI zake che, te chatAM pUrva puruSoe aneka granthamAM ane sUtromAM temaja tenI TIkAemAM tenuM svarUpa vistArathI vaNavyuM che. A nigodanuM svarUpa nigadaSatrizikA, lokaprakAza tathA prasaMgataH jainatattvasAra vigere grantha vAMcI gurUgamanadvArA samajavuM. GS GAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA nizcaya-vyavahArathI deva ane puruSArtha deva ane purUSAkAra jene leke prArabdha ane purUSArtha kahe che, te deva ane purUSakAra tulya baLavALA che--e nizcaya che. AtmA ane pudgalamAM pariNamana dharmane svIkAra karyA pachI A be vinA avasthA ghaTatI nathI. deva eTale zubhAzubha karma ane purUSakAra eTale jIvano svavyApAra evA bane -ne artha che. e banne paraspara AzrayI che ema vyavahAra-nayAnusAra kahevAya che. nizcaya-nayAnusAra to deva ane purUSakAra potapotAnI pravRttimAM pite ja kAraNa che ane vyavahAra-nayAnusAra te bane che paraspara sApekSa vRttivALA che. AAAAHHHAHAAAAAAAAAAAA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce AnaMda khAvA mATe duniyAmAM jIvavAnuM nathI, paNa AnaMda mATe jIvavAnuM che. AnaMdamaya jIvana gALavA mATe zvAsazvAsa levAnI jarUra paDe che. zeka ane ciMtAnA zvAse zvAsathI mRtyu thAya che, udAsInatAthI duHkha thAya che ane duHkha e AtmAnA svabhAvathI viruddha hovAthI mRtyu samAna che. AnaMda e ja AtmAnuM lakSaNa che. jyAre AnaMdathI zvAsozvAsa cAle che, tyAre AtmA pitAnA dharmane dhAraNa kare che ema jANavuM. zAtAdanIyajanya AnaMdathI bhina e vAstavika AnaMda e ja vastutaH AnaMda che ane te AnaMdarUpa AtmA che. jyAM vAstavika AnaMdanI lahera vahe che, tyAM AtmA jAgRta dazAmAM che, ema jANavuM. AtmAnA svAbhAvika AnaMdanA bhegathI AtmA potAnuM svarUpa jANuM zake che ane tethI te anya padArthothI nivRtta thaIne zuddhAnaMda svarUpamAM akhaMDa upagathI ramyA kare che. AnaMdanuM jIvana anavadhi che. AnaMdanuM jIvana e pitAnuM jIvana che ane vedanIyajanya sukha, duHkha, zeka vigerenuM jIvana te pitAnuM vAstavika vizuddha jIvana nathI paNa pratikULa jIvana che. zuddha jJAnanI sAthe vAstavika AnaMdane anubhava Ave che ane te AnaMda mukhanA caherA para paNa AnaMdanA cihna Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jainatattva vicAra pragaTAvI zake che. jJAnagarbhita vairAgInu jIvana AnaMdanI AMkhIvALu hAya che. tenA hRdayamAM saralatA, svacchatA, ni yatAM, sujanatA ane zuddha premanA jharaNA vahe che ane tethI tenuM AMtarika hRdaya ucca guNeAnI bhUmikAbhUta ane che. jJAnI duHkhanA prasaMgomAM paNa duHkhanA vicArAne haThAvI vAstavika sukhanI laharInA anubhava le che. jJAnI duHkhanA vicArAne sukhanA vicArArUpe pariNamAvI de che ane tenA aMtaramAM sukhI jIvana vahe che. AnaMda jIvana e ja jIvanAra AtmAnuM lakSaNa che. samatvathI sukha priya ane apriya evA cetana-acetana padAtha mAM jenu mana meAha pAmatuM nathI, te samabhAvane prApta thayeleA che ema jANavu. koi peAtAnA hAthe geAzISa candananuM vilepana kare ke kAI vAMsalAthI chedana kare, teA paNa bannemAM samAnavRtti haiAya tyAre sarvottama samabhAva prApta heAya che. koI prasanna thaIne stuti kare ke koI gusse thaIne apamAna kare, te paNa jenu citta te bannemAM sarakhu vate che. te samabhAvamAM magna che. prayatnathI thatA ane kalezajanaka evA rAgAdinI upAsanA zA mATe karavI? tene madale vagara pratyane maLI zake evA samabhAvanA Azraya karavA ceAgya che. khAvAceAgya cATavA cegya ane cUsavAyeAgya padArthothI vimukha cittavALA cegIe samabhAvarUpa amRta vAra vAra pIve che. AmAM kAMi gupta nathI tema koI gupta rahasya nathI, parantu ajJa ane buddhimAnAne mATe eka ja bhavavyAdhine zamana karanArU Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce AnaMda samabhAvarUpa auSadha che. jenAthI pApIo paNa kSaNamAtramAM zAzvata pada pAmI zake che, te A samabhAvane parama prabhAva che, je samabhAva prApta thatAM ratnatraya saphaLa thAya che ane jenA vinA niSphaLatA pAme che, te mahAprabhAvayukta samabhAvane namaskAra karuM chuM. huM (bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI) sarva zAstranA rahasyane jANI pokAra karIne kahuM chuM ke-A loka ane paralekamAM samabhAvathI bIjI koI sukhanI khANa nathI. jyAre upasargo AvI paDe che ane mRtyu sAme ubhuM hoya che, tyAre te kALane ucita samabhAvathI bIjuM kAMI paNa upacegI nathI. rAgadveSAdi zatruone nAza karanArA samabhAvarUpa sAmrAjyanI lakSamI jogavIne prANIo zubha gatine prApta kare che, tethI je A manuSyajanma saphaLa kare hoya te amaryAda sukhathI pUrNa samabhAvane prApta karavAmAM jarA paNa pramAda na karavuM joIe. kaSAyathI saMsAra A saMsArane viSe anaMtA evA jIve vyavahArAdi prasaMge krodhAdi vartaNuMka calAve che. cakavatI rAjA Adi krodhAdi bhAve saMgrAma calAve che ane lAkhe manuSyane ghAta kare che, te paNa temAMnA keI keIne te ja kALamAM mekSa thaye che. kodha, mAna, mAyA ane lebhanI cokaDIne kaSAya evA nAmathI oLakhAvavAmAM Ave che. A kaSAya che. te je anaMta saMsArane hetu hoIne anaMtAnubaMdhI kaSAya thatuM hoya, to te cakavatI Adine anaMta saMsAranI vRddhi thavI joIe ane te hisAbe anaMta saMsAra vyatita thayA pahelAM mela the zI rIte ghaTe? Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 janatatva vicAra e vAta vicAravA lAgyA che. je kodhAdithI anaMta saMsAranI vRddhi thAya te anaMnAnubaMdhI kaSAya kahevAya che. e paNa niHzaMka che. te hisAbe upara batAvelA kodhAdi anaMtAnubaMdhI jyAre saMbhavatA nathI, tyAre anaMtAnubaMdhInI cekaDI bIjI rIte saMbhave che. samyagUjJAna, darzana ane cAritra-e traNeyanI akayatA te "mekSa. te samyagajJAna, darzana ane cAritra eTale vItArAgajJAna darzana ane cAritra che. tenAthI ja anaMta saMsArathI mukti pamAya che. A vItarAgajJAna karmane abaMdha hetu che. vItarAganA mArge cAlavuM athavA temanI AjJA pramANe cAlavuM e paNa abaMdhaka che. te pratye je kodhAdi kaSAya hAya tethI vimukata thavuM, te ja anaMta saMsArathI atyaMtapaNe mukita che arthAt mekSa che. mekSathI viparIta e je anaMta saMsAra tenI vRddhi jenAthI thAya che, tene anaMtAnubaMdhI kahevAmAM Ave che, ane che paNa temaja. vItarAganA mArge ane temanI AjJAe cAlanArAonuM kalyANa avazyameva thAya che. Ave je ghaNA jIne kalyANakArI mArga, te pratye krodhAdi bhAva ke je mahA viparItanA karanArA che, te ja anaMtAnu baMdhI kaSAya che. je ke kodhAdi bhAva laukike paNa aphaLa nathI, paraMtu vItarAge prarUpela vItarAgajJAna athavA mekSamArga athavA to sadharma, tenuM khaMDana athavA te pratye krodhAdi bhAva tIvra-maMdAdi jevA bhAvathI heAya tevA bhAvathI anaMtAnubaMdhI kaSAyathI baMdha thaI anaMta evA saMsAranI vRddhi thAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce! Anada rAga-dveSathI ka adha jagatnI kAi paNa vastune apanAvavI athavA peAtAnA tarapha kheMcavI tene AvRtti kahe che tathA kAI paNa vastune dUra karavI athavA tethI dUra haThAvu. tene parAvRtti kahe che. prathamanA prakArane rAga kahe che, ane bIjA prakArane dveSa kahe che. A banne prakAranA rAgadveSa samyak prakAre jyAM sudhI chUTatA nathI, tyAM sudhI vastuonA grahaNa karavAthI tathA tenA tyAga karavAthI ema banne prakAre kamAMnA madha tathA tenA yathAkALe udaya thayA ja kare cheH kAraNa ke--ajJAna ane buddhinA vibhrama ceAge vastuonA grahaNa ane tyAga annemAM rAga-dveSa jAjvalyamAna anele pravatI rahyo che. 59 veSTana eTale aMdhAvuM ane uddepTana eTale chUTavu. e anne vAte tyAM sudhI banI rahe che, ke jyAM sudhI cittamAM rAgadveSa vA ISTAniSTa bhAvanApUrvaka vastuone grahaNa-tyAga thayA kare : ane ene ja jJAnIpuruSA sa'sAraparibhramaNa kahe che. pratyeka vastuonA cheDavA-dharavAnI ciMtAmAM nimagna rahevu', mUDha anI karmAMkha dhanathI jakaDAvuM, udayakALa prApta thatA atyaMta mehamugdha-unmatta banI duHkhI thavu' ane ItastataH bhavanA prakAre vahyA karavuM arthAt janma-maraNAdi karyAM karavAM enuM ja nAma bhavaparibhramaNa che. jema dahIM mAMthana karavAnI geALImAM rahelA vAMsanI rasInA banne cheDAmAMthI ekane pAtA bhaNI kheMce che. tyAre bIjAne DhIleA mUke che. jyAM sudhI e pramANe karavAmAM AvyA kare tyAM sudhI cakkare caDhelA vAMsa kadI paNa sthira Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatatva vicAra thatuM nathI. ene kheMcavAmAM tema DhIla karavAmAM banne prakAre baLa kharcavuM paDe che. chatAM vAMsa to sthira thata ja nathI. tema ajJAna ane mUDhatApUrvaka vastune grahaNa karavAmAM tema tene tyAga karavAmAM-ema banne prakAre AtmavIya kharcavuM paDe che, chatAM AtmapariNAma kadI sthira ke zAMta thatA nathI. kharI vAta e che ke je te vAMsane sthira karavo hoya te tene bAMdhelI bane cheDAvALI rasIne choDI dUra karavAmAM Ave ane te ja te vAMsa sthira thAya, tema jIva jeTalI e paravastunA grahaNa-tyAganI sAvadhAnatA rAkhe che, teTalI pote rasapUrvaka grahaNa karI rAkhelA rAgadveSamaya vikalonA tyAganI sAvadhAnatA rAkhe to saheje AtmapariNAma sthira ane zAMta thAya. rAga-dveSanI mAtrA AtmAmAM jayAM sudhI banI rahe che, tyAM sudhI karmabaMdhana chUTavAnA avasare paNa rAgadveSa vazIbhUta thaI te baMdhAyA ja kare che arthAt karmabaMdhana chUTavA mAtramAM vAstavika kalyANa nathI, kAraNa ke-baMdhanuM mULa kAraNa rAga, cheSa mejUda che. eka baMdhananI nivRti TANe bIjA citravicitra baMdhane turata tene jakaDI le che, tethI baMdhananI cirazRMkhalA kadI tUTatI ja nathI. ema chUTavuM e karmabaMdhathI vAstavika chUTakAro nathI. je karmabaMdhanathI vAstavika chuTavuM hoya, te ItastataH AtmapariNAmanuM bhramaNa vA tenA kAraNarUpa rAgadveSane samyaka prakAre rokavAmAM Ave te ja karmabaMdhana sarvathA rekAI jAya, ane tene sarvathI prabaLa ane samyaka upAya yathArtha jJAnapUrvaka samapariNatimAM sthira thaI niHsarva karavAmAM Ave, ene ja Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce AnaMda 61 sAcI nirja bhagavAne kahI che. te sivAyanI baMdha sahabhAvinI nirjarA te jagat AkhuM karI ja rahyuM che gALIne vAMsa jyAre eka taraphathI chUTe tyAre bIjI taraphathI baMdhAya che. tenuM chUTavuM te paNa baMdhAvA mATe ja che, paNa je te vAMsane rasIthI sarvathA choDavAmAM Ave te pharI baMdhAtuM nathI. tema mahAsakta jIva eka taraphathI prabaLa yama-niyamAdi AcarI chUTavA mATe pravRtti kare che, tyAre vyakata ke avyakata rAgadveSAdi pariNAme karI bIjI taraphathI baMdhAto jAya che. baMdhananI nivRttinA eka nimitta kAraNa rUpa evA yama-niyamAdikapUrvaka pravartanakALe paNa rAgadveSanI mAtrA jIvane kayA prakAre unmAde caDhAvI rahI che, tenuM ene bhAna nathI. e rAgadveSa tajavAnA bahAne jIva kare che zuM? eka khUNethI nIkaLI mAtra bIjA khUNAmAM bharAya che. bIje paNa pahelAnA jevuM ja hoya che. anAdikALathI jIva samyak prakAre nirAvalaMba udAsIna rahI zake nathI ke udAsIna rahevA tathA prakAre teNe prayatna karyo nathI, evI sthitine prApta thavAyegya samyapha sAdhane sevyA nathI, lokeSaNa, lekaherIne leAkasaMjJAmA chuMdAI rahyo che ane tethI udAsInatAjanya sukhane anubhava paNa tene nathI. e sukhane anubhava ke vAstavika zraddhA vinA tene gya prayatna paNa kayAMthI hoya? eTalA ja mATe kahevAmAM AvyuM che ke-mUDha ane ajJAnI jIvane grahaNa ane tyAga ane baMdhanarUpe pravarte che arthAt tene tyAga e paNa grahaNane arthe che, ane tenuM grahaNa te paNa pratyakSa grahaNa ja che. karmabaMdhanathI chUTavAne sarvathI pradhAna ane vAstavika upAya rAgadveSanI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. janatatva vicAra samyapha prakAre nivRtti karavI e che. nahi te gajajJAnavat jIva niraMtara duHkhI ane karmaparataMtra banyA rahe che. mehanA udayathI rAgadveSarUpe pariNAma jIvane thayA kare che, jethI koI vakhata azubha kAryonI pravRtti tathA zubha kAryonI apravRtti (nivRtti) AtmAne te che. ane kadAcita zubha kAryonI pravRtti tathA azubha kAryonI apravRtti (nivRtti) jIva kare che, paNa evI mehagarbhita pravRtinivRnivaDe zubhAzubha baMdhananI vRddhi-hAni jIva anaMtakALathI karatuM AvyuM che. mehadaya kSINa thavAthI vA atyaMta maMda thavAthI tattvajJAna nirmaLapaNAne pAme che tathA e sabhya tattvajJAnanA prasAdathI Atma upaga mehadaya pratye nirasapaNAne bhaje che, jethI vijJAnarUpa zuddha paganI pravRtti tathA zubhAzubha bhAvanI apravRtti arthAt nivRtti saheje thAya che, ane evI pravRtti-apravRtti vaDe sarva karma saMskAranA AtyaMtika kSayarUpa nirvANadazAne jIva pAme che. prathama baMdha ane AtmA ubhayamAM anAdikALathI tenA svarUpanI vAstavika pratItipUrvaka jIvane bheda ja paDaye nathI, chatAM mAtra anupaga pariNAme baMdha ane AtmA jUdA che, ema kathana mAtra jIva gAyA kare che ane evI ajJAna mane dazAyukta paNe karelI pravRtti-apravRttivaDe baMdha. nanI vAstavika nivRtti kayAMthI hoya? baMdha, baMdhahetu, aMdhaphaLa ane baMdhasvAmI enA vAstavika svarUpane samajyA vagara tathA baMdha ane baMdhaphaLathI virakta citta thaI svasvarupane viSe apUrva prema ulasyA vagara anAdi baMdhananI AtyaMtika nivRtti heAya ja nahi. AthI ja kahevAmAM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA AnaMda 63 AvyuM che ke--ajJAna ane rAgadveSayukata pariNAme karelI pravRtti tA aMdhanuM kAraNa thAya e tA nizcita che, paNa tevA pariNAme karelI nivRtti paNa madhanuM kAraNa thAya che: jyAre AtmapariNatiyukata sabhyajJAna pariNAme karelI pravRtti tathA nivRtti ane meAkSanu kAraNa thAya che. e eka tattvajJAnapUrvaka AtmadazAnuM apUrva mahAtmya che. jI siddhipadane sAcA upAya jIvanA pUrva kALanA badhA mAThA sAdhana, kalpita sAdhana dUra karavA mATe apUrva jJAna sivAya bIjo keI upAya nathI; ane te apUva vicAra vinA utpanna thavA saMbhava nathI : ane te apUrva vicAra apUrva purUSanA ArAdhana vinA bIjA kayA prakAre prApta thAya ? e vicAratAM ema ja siddhAMta thAya che ke 'jJAnIpurUSanI AjJAnuM ArAdhana e siddhipadane sarvazreSTha upAya che. SA 888 8: Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KS jainadarzanamAM mokSamArga HzvanajJAnajAritraLi mekSamA" | samyagadarzana samyagajJAna ane samyaphacAritra-e traNeyathI mokSanuM sAdhana thAya che. mekSanuM svarUpa-baMdhanA kAraNone abhAva thavAthI je Atmika vikAsa paripUrNa thAya te mokSa che arthAt jJAna ane vItarAgabhAvanI parAkASThA e ja mokSa che. sAdhananuM svarUpa-je guNa eTale zaktinA vikAsathI tatvanI arthAta satyanI pratIti thAya ane jenAthI heyacheDI devA gya ane upAdeya-svIkAravA egya tatvanA yathArtha vivekanI abhirUci thAya, te "samyagadarzana. naya ane pramANathI thanAru jIvAdi tattvanuM yathArtha jJAna te samyagRjJAna." samyagajJAnapUrvaka kASAyika bhAvanI eTale rAga-dveSanI ane ganI nivRtti thavAthI je svarUparamaNa thAya che, e ja "sammacAritra. sAdhananuM sAhacArya-upara jaNAvelA traNeya sAdhane jyAre paripUrNa rUpamAM prApta thAya tyAre saMpUrNa mekSane saMbhava che, anyathA nahi. eka paNa sAdhana jyAM sudhI apUrNa Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzanamAM mekSamArga - 65 hoya che tyAM sudhI paripUrNa mekSa thaI zakato nathI. udAharaNa tarIke-samyagadarzana ane samyagajJAna paripUrNa rUpamAM prApta thayA che, chatAM samyaphacAritranI apUrNatAne lIdhe teramA guNasthAnakamAM pUrNa mekSa arthAt azarIra, siddhi athavA videhamukita thatI nathI ane caudamAM guNasthAnamAM zailezI avasthArUpa paripUrNa cAritra prApta thatAM ja traNeya sAdhananI paripUrNatAne baLathI pUrNa mekSa thAya che. sAhacarya niyama-uparanA traNeya sAdhanemAMthI pahelA be eTale samyagadarzana ane samyagajJAna avazya sahacArI hoya che. jema sUryane tApa ane prakAza ekabIjAne cheDIne rahI zakatA nathI tema samyagadarzana ane samyagajJAna eka bIjA sivAya rahI zakatA nathI, paraMtu samyaphacAritranI sAthe emanuM sAhacarya avasthaMbhAvI nathI; kAraNa ke samyaphacAritra sivAya paNa keTalAka samaya sudhI samyagudarzana ane samya jJAna jevAmAM Ave che. Ama hovA chatAM paNa utkAtinA kama pramANe samyaphacAritra mATe e niyama che ke-jyAM te hoya tyAM enI pUrvenA samyaggadarzana Adi bane sAdhana avazya hoya ja. - samyagadarzananuM lakSaNa-taravAIzraddhA sacIna yathArtha rUpathI padAthe-mukhyatAe Atmatatvane nizcaya karavAnI ruci tathA te cetana-Atmatattvane nizcaya thavAmAM kAraNabhUta achavAdi-jaDa padArthone nizcaya karavAnI je ruci, te "samyagadarzana Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 janatava vicAra samyagadarzananI utpattinA nimitto-samyagdaza"na nirsagathI eTale svabhAvika pariNAma mAtrathI athavA adhigamathI eTale bAhya nimittathI utpanna thAya che. jaganA padArthone yarthAtha rUpathI jANavAnI ruci sAMsArika ane adhyAtmika ane prakAranA abhilASothI thAya che dhana-pratiSThA Adi koI sAMsarika vAsanA mATe je tattvajijJAsA thAya te te samyagudarzana nathI, kemake-enuM pariNAma saMsAravRddhi che. paraMtu AdhyAtmika vikAsane mATe tattvanizcayanI je ruci phakata AtmAnI tRpti mATe thAya che te samyaggadarzana che. nizcaya ane vyavahAradraSTithI pRthakkaraNa-AdhyAtmika vikAsathI utpanna thayela eka prakArane AtmAne pariNAma te "nizcaya samyakatva che. te zeya mAtrane tAvika rUpamAM jANavAnI, heyane choDI devAnI ane upAdeyane grahaNa karavAnI rucirUpa che ane e rucinA baLathI utpanna thatI dharmata tvaniSThA e "vyavahAra samyaktva che. samyaphavanA lakSaNa-samyagudarzananI pratitI karAve evA pAMca lakSaNo mAnavAmAM Ave che-te prazama (zAMti), saMvega (vairAgya), nirveda (saMsAra para kaMTALe), anukaMpA (sarva prANI para dayA) ane Astikaya (AsthA) che. pAMca lakSaNenI saMkSipta vyAkhyA-1-tatvanA mithyA pakSapAtathI utpanna thatAM kadAgraha Adi deSone upazama e prazama che, -mokSane abhilASa te. "saMvega" che, 3-viSamAM Asakita ochI thavI te "nirveda che, 4- Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 jaina darzanamAM mokSamArga duHkhI prANIonuM duHkha dUra karavAnI irachA te "anukaMpA che, ane pa-AtmA Adi pakSa kintu yukitapramANathI siddhi padArthane svIkAra te "Astika che. hetubheda-samyagadarzanane yogya AdhyAtmika ukAnti thatAM ja samyagadarzana pragaTa thAya che, paNa AmAM kaI AtmAne ene AvirbhAva (pragaTa thavA) mATe bAhA nimiranI apekSA rahe che, jyAre keIne rahetI nathI. e to prasiddha che ke-keI vyakita zikSaka AdinI madadathI zilpa Adi keTalIka kaLAo zIkhe che, jyAre keTalAka bIjAnI madada sivAya potAnI jAte ja zIkhI le che. AMtarika kArazenI samAnatA hovA chatAM paNa bAhya nimittanI apekSA ane anapekSAne laIne samyagadarzananA 'nisarga samyagudana" ane "adhigama samyagadarzana" evA be bheda kayAM che. bAhya nimitte paNa aneka prakAranA heya che. kaI pratimA Adi dhArmika vastuonA mAtra avalokanathI, koI gune upadeza sAMbhaLIne, keI zAstro bhaNune ane koI satsaMgathI paNa samyaggadarzana prApta kare che. utpattikama-anAdikALanA saMsArapravAhamAM tareha tare. hanA ne anubhava karatAM karatAM AtmAmAM kaI vAra evI pariNAmazuddhi thaI jAya che, je e AtmAne te kSaNa mATe apUrva ja che. e pariNAmazuddhine apUrva karaNa kahe che. apUrvakaraNathI tAtvika pakSapAtanI bAdhaka rAgadveSanI tIvratA maTI jAya che. evI rAga-dveSanI tIvratA maTI jatAM AtmA satyane mATe jAgaruka banI jAya che. A AdhyAtmika jAgaraNa e ja "samyakatva che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68. janatatva vicAra -- -- samyagajJAna-tenA pAMca bheda che. mati, zrata, avadhi, maH paryAya ane kevaLa e pAMca jJAna che. sUtramAM jema samyagadarzananuM lakSaNa batAvyuM che tema samyagUjJAnanuM lakSaNa batAvyuM nathI. te eTalA mATe ke-samyaggadarzananuM lakSaNa jANI lIdhA pachI samyagUjJAnanuM lasaNa vinA prayAse-anAyAse jANI zakAya che. te A rIte-jIva keIka vAra samyagadarzanarahita hoya che paNa jJAnarahita hete nathI. keIne kaI prakAranuM jJAna enAmAM avazya hoya che. e ja jJAna samyagudarzanane AvirbhAva thatAM ja samyagUjJAna kahevAya che. samyagUjJAna ane asamyaga jJAnane taphAvata e che ke paheluM samyakatva sahacarita che. jyAre bIjuM sa tva2hita mithyAtva sahacarita che. pra.-samyaktvano e zuM prabhAva che ke-tenA abhAvamAM cAhe teTaluM vizALa jJAna hoya to paNa te asamyaga jJAna yA mithyAjJAna kahevAya che? ane thoDuM ne aspaSTa jJAna hoya te paNa samyakatva pragaTa thaye chate samyagUjJAna kahevAya u-A (tattvArthasUtra) adhyAtmazAstra che, eTalA mATe emAM samyagUjJAna ke asamyagUjJAnano viveka adhyAtmika dRSTithI karavAmAM Ave che. paraMtu nyAya yA zAstranI mAphaka viSayanI dRSTithI karavAmAM AvatuM nathI. nyAyazAstramAM je jJAnane viSaya yathArtha hoya te ja samyagUjJAna pramANa ane jene viSaya ayathArtha hoya te ja asagUjJAnapramANAbhAsa kahevAya che : kintu A AdhyAmika zAstramAM nyAya zAstrane sammata samyagU-asamyagUjJAnane vibhAga mAnya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzInamAM meAkSamAga hAvA chatAM paNa gauNa che. ahIyA je jJAnathI AdhyAtmika utkrAnti thAya te sabhyazUjJAna, e dRSTi mukhya che. ane jenAthI saMsAra vRddhi athavA AdhyAtmika patana thAya te asamyagnajJAna che. A rIte samyagraMdana, samyagUjJAna ane samyakcAritra --e traNeya meAkSanA sAdhana che. e sAdhanAnI jeTale jeTale aMze prApti, teTale teTale aMze AtmAnA ucca vikAsa che. 53% J 69 guNusalanA guNunI hakIkta evI che ke eka guNane sarvAze jI grahaNa karyAM ke tenI pAchaLa aneka guNA svataH cAlyA Ave che, jemake kSamAguNa Ave tyAre abhimAna, daMbha, mUrchA, matsara, nidA vagere doSa tatkALa nAza pAme che. ApaNe pAMca-sAta khAkhatAne na vaLagatAM eka guNane game te bhAge vikasAvavA che aDaga prayAsa karIe te paNa kArya saphaLa thAya che, jIvana dhanya ane che ane sAdhya samIpa Ave che. meM hiyastiyaya 90 se888 68 88. 8-88 ) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAma vacana adhyAtmanI vyAkhtA karatAM zAstrakAra mahArAjAe kahyuM che ke- AtmAnamathilya vaMcAvAra vArimA | AtmAne udde zIne pAMceya (jJAnAcArAdi AcAranI sAdhanA karAvI tenuM nAma "adhyAtma kahevAya che. A adhyAtmazAstrane upadeza amRta samAna kahyo che, tethI pragaTa AtmAmAM parama zAMti anubhavAya che ane anukrame mokSasukhanI prApti thaI zake che. adhyAtmamArga batAve te "adhyAtmavacana che. je vacana ekAMta Atmahitane ja athe pravarte che, je vacana rAga-dveSAdika vikAravarjita zrI vItarAgadevanI amRtamaya vANInA anuvAdaka hoya che, je vacana jJAna ke kiyAne ekAMta pakSa kheMcatA nathI, je vacanathI jJAna ane kriyAne sAthe ja puSTi maLe che ane je vacanavaDe zuddha samajapUrvaka zuddha kriyA sevavA ja pravartAya che, tenuM nAma "adhyAtmavacana kahI zakAya che. jema paMkhI be pAMkhavaDe ja UDI zake che ane ratha be cakavaDe ja cAlI zake che, tema "adhyAma" paNa zuddha jJAnakiyAnA saMmelanathI ja pravarte che, te vinA adhyAtma kahI zakAya ja nahi. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma vacana vastutatvanI samaja meLavI, hitAhitane yathArtha viveka karI, je svahitasAdhanamAM pravRtta thAya che ane ahita kAryathI nivRtta thAya che, te ja aMte sva-ISTa-siddha karI zake che. te vinA ekAMta jJAna ke kiyAnA pakSamAM paDI sva-parane bhAre nukazAnImAM utAravAnuM bane che. adhyAtmamArga AtmakalyANane amegha upAya che. jethI temAM je kAMI kartavya karavAmAM Ave che. te lokadekhAva mATe nahi, paNa kevaLa potAnA ja AtmAne lakSI tenI zuddhi ane tenI ja unnati arthe karavAmAM Ave che. AvI aMtaradRSTi jene jAgI che, te adhyAtmadaSTi vA "adhyAtmI kahevAya che. evA adhyAmadaSTi mahApuruSa sattaramA ne ogaNIsamA saukAmAM zrI AnaMdaghanajI ane zrI cidAnaMdajI thaI gayA. vartamAnamAM paNa kaI kaI virala AtmA ene AMzika anubhava anubhavatA haze. anAdikALathI parapugalanA abhyAsage jIvane adhyAtmanuM AcaraNa te dUra rahyuM, paNa e vArtA pratye prema Ave eya kaThInatama che. evA jI pU. u. mahArAje ATha dRSTi paikI bIjI tArAdaSTinA vartatAne jaNAvyA che. eha daSTi hoya vartatA manamohana mere, ga kathA bahu prema manamohana mere A adhyAtma vinA pU. upAdhyAyajI mahArAjanA zabdomAM kahIe te- adhyAtma viNa je kyiA, te te tanamala tele; mamakArAdika yugathI, Ima zAnI bele." Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *888 88 jainatattva vicAra bAkI nAma-adhyAtmathI kAMI di' vaLAvAnA nathI. jenuM bhAva-adhyAtma sAcuM che, agara tenI suruci che. sanmukhabhAva che, te ja AtmAnA adhyAtmanA traNa nikSepA (nAma, sthApanA ne dravya) sAcA che. AvA adhyAtmane sau keI lekhaka-vAcaka pAmI sva-para AtmAnuM hita sAdhe! e ja samIhA. 88 8888888888 72 as sAdhya-sAdhana sarva sAdhanA che te sAdhya mATe che, paNa sAdhanA kAMI sAdhya nathI. dayA, satya, asteya, brahmacarya vinaya, viveka sevA, bhakti vrata, niyama, Asana, prANA cAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi,-e paNa sAdhana che, mATe sAdhaneAnI bhinnatA ane upacAgitA (6) jANI sAdhanAvaDe AtmAnI vizuddhi karavI, zuddhAtma OM svarUpa prApta karavu', e ja mukhya dhyeya che. paraMtu sAdhanAmAM sAdhyabuddhithI Avu nahi. sAthyane lakSamAM rAkhI sAdhyanI siddhi thAya tevI sthitipUrvaka sAdhananuM sevana thAya teA sAdhana sAka che ane temAM sadRzyavahAra kAraNa rUpe rahe che. AtmajJAna OM thatAM sarva sAdhanAnA ekAMta kaTThAgraha chUTI jAya che. 9) 666 #88 888 8 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jaina darzananI mahattA jainadharma e vastutaH vItarAga mArga che, ane vitarAga mArgamAM syAdvAda-anekAnta mArgane mukhya sthAna che. syAdavAda eka ja vastune judI judI apekSAe aneka rIte avelekavAnuM kahe che arthAt eka ja vastu amuka apekSAe asti" che-e nizcita vAta che ane amuka apekSAe nAsti" che-e paNa nizcita vAta che. temaja eka vastu eka dRSTie nityarUpe paNa nizcita che ane bIjI daSTie anityarUpe paNa nizcita che. AvI rIte eka ja padArthamAM bhinna bhinna dharmone bhinna bhinna apekSA-daSTie abAdhita paNe samanvaya karavo enuM nAma "syAdavAda" che. jainadarzana arthAt kaho ke ane ekAnta darzana sivAya koI paNa darzana nakAra A vAdavAdane sIdhI rIte svIkAra karato nathI. je ke ADakatarI rIte te te darzanakArene paNa sthAvAda svIkAryA vinA cAlatuM nathI, tathApi je syAdvAdasiddhatA, je dRSTivizALatA, je sarvathA avisaMvAditA ane tethI je jainadazananI sarvoccatA nirvivAda siddhi che. te dareka buddhimAnasajana niSpakSapAtapaNe jaina siddhAMta ane jaina nyAyanuM sAMgopAMga nirIkSaNa karaze tene lAgyA vagara nahi ja rahe. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 janatattva vicAra syAvAda-nayavAda manuSya-prajAnI dRSTine vizALa ane hRdayane udAra banAvI maitrIbhAvane raste saraLa karI Ape che. jIvananA kalaha zamAvavAmAM ane jIvanavikAsane mArga saraLa karI ApavAmAM nayavAda e saMskArI jIvananuM samartha aMga che. potapotAnI hadamAM sthita rahIne anya daSTibiMdune teDI na pADavAmAM nanI sArthakatA che. madhyasthapurUSa sarva none judI judI dRSTie cacita mAna ApI tattvakSetranI vizALa sImA aveloke che, ane ethI ja ene rAgadveSanI naDatara UbhI nahi thavAthI AtmasAdhananA prayAsamAM saphaLatA. meLave che. nayavAda e svAvAdane ja peTA vibhAga che. eTale syAdavAda ke nayavAda e vastutaH eka ja che. vicAronI athaDAmaNane lIdhe jyAre prajAnA mAnasa kSubdha bane che ane vAtAvaraNa azAnta bane che, tyAre tattvadazIe prajAnI sAme svAvAdane prakAza dhare che ane vastusthitine judI judI daSTie aneka rIte tapAsI samanvaya karavAne mArga samajAve che. sthAvAda siddhAnta A rIte avalokana daSTine vizALa banAve che ane saMkucita dRSTithI utpanna thanArA keTalAlone zamAve che. Ama rAgadveSa zamAvI janatAnA jIvanamAM maitrIbhAvane madhura rasa reDavAmAM syAduvAdanI upayogitA che. A sthAvAdane "saMzayavAda kahevo e prakAzane ja aMdhakAra kahevA barAbara che. jenA upadezanuM aMtima pariNAma rAgadveSanI nivRttimAM che. e eka ja mAtra jaina vANanuM mukhya dhyeya che. atre syAdvAdane carcAno viSaya nathI, kintu jena dazananI mahattA dazava vAne kicita pacAsa che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 jaina darzananI mahattA jaina dharmanA siddhAntone skuTa karavA mahAna AcAryoe mahAna graMtha nirmANa karyA che, jemAM mahAna puruSoe madhyasthapaNe tattvanirUpaNa karatAM prajAnA kalyANa tarapha mukhya daSTi rAkhI che. koI paNa darzananA siddhAnone teDI pADavAnI saMkucitta vRtti temanA vacanamAM nahi dekhAya. bake anyAnya siddhAntone samanvaya karavA tarapha prayAsa sevavAnI temanI udAravRtti ane vizALa daSTi temanA graMthomAM spaSTa jovAmAM Ave che. dAkhalA tarIke-bhagavAna haribhadrAcAryane zAstravArtA samuccaya' graMtha temAM eka sthaLe jainadarzana- sammata "Izvara jagatkartA nathI" e siddhAta yuktipuraspara siddha karyA pachI teozrI jaNAve che ke IzvarakatRtvane mata paNa nIce mujabanI yuktithI ghaTAvI paNa zakAya che ke-paramAtmA-Izvare pharamAvelA mArganuM anusaraNa karavAthI mukti prApta thAya che, mATe muktinA denAra Izvara che-ema upacArathI kahI zakAya che. Izvaradazita mArganuM ArAdhana nahi karavAthI bhavacakamAM je paribhramaNa karavuM paDe che. te paNa Izvarane upadeza nahi mAnyAnI sajA che, ema kahI zakAya che.' 1 "tataccezvaraka tvavAdo'yaM yujyate param // samyaganyAyAvirodhena yathA''huH shuddhbuddhyH|| Izvara; paramAtmaiva taduktavratasevanAt / yato muktistatastasyAH kartA syAd guNabhAvataH / / tadanAsevanAdeva yatsaMsAro'pi tatvataH / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76. jenatattva vicAra je ene "Izvara jagatane kartA che evA vAkya upara Adara baMdhANe che, teone mATe pUrvokta prakAranI kalpanA karavAmAM AvI che. ema AcAryazrI AgaLa jaNAve che-ke "A Izvara jagatano kartA che evA vAkaya upara jeone Adara baMdhANe che, teonA guNane mATe upara kathita IzvaranA jagakartApaNAnI dezAnA che. have bIjI rIte upacAra vagara Izvarane jagatakata AcAryazrI batAve che ke kharI rIte A AtmA ja Izvara che, kemake- dareka AtmasattAmAM Izvarazakti saMpUrNa rahelI che. e rIte AtmAjIva to jokhI rIte karyAM che ja. AvI rIte katRtvavAda- jagakartRtvavAda vyavasthita thaI zake che." AgaLa vadhIne AcArya mahArAja kahe che ke "jyAM jyAM Izvarane kartA kahevAmAM AvyA hoya, tyAM tyAM pUrvo. kata abhiprAyathI kartA samaja. te sivAya paramArtha daSTie Izvarane sRSTikartA kaI zAstrakAra batAvI zake ja nahi, kAraNa ke-zAstra banAvanAra RSimahAtmAo prAyaH niHspRha, paramArtha daSTivALA ane leke pakAranI vRttivALA hoya che, mATe ayukta, pramANabAdhita upadeza kema kare? ataH teonA 2 "kartA'yamiti tadvAkye yataH keSAMzcidAdaraH / atastadAnuguSyena tasya kartatvazadezanA / / 3 "paramaizvaryayuktatvAd bhata Atmaiva ghezvaraH / saca karttati nirdeSiH kata vAdo vyavasthitaH // " Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzananI mahattA kathananuM rahastha barAbara zedhavuM joIe ke-amuka vAta teo kayA AzayathI kahe che. e pachI kapilanA prakRtivAdanI samIkSA Ave che. sAMkhya matAnusArI vidvAnee prakRtivAdanI je vivecanA karI che, temAM doSa jAhera karIne prakRtivAdamAM kapilanuM zuM rahasya samAyeluM che. e vAtanuM pratipAdana karatAM chevaTe AcAryazrI e pramANe (prakRtivAdanuM je kharuM rahasya batAvyuM te pramANe) prakRtivAda yathArtha jANave. vaLI te kapilane upadeza che, mATe satya che, kAraNa ke teo divya jJAnI mahAmuni hatA.' AgaLa jaIne kSaNikavAda, vijJAnavAda aneka zunyavAdanI khUba AlocanA karIne ane te vAdamAM aneka UbhA thatA deze batAvI chevaTe AcArya mahArAja vastusthiti jAhera madhyastha purUSonA mata mujaba kSaNikavAda budhe para mAthe daSTie arthAt vastu sthitie kahyo nathI, kintu ka "zAtrA mahAtmA gA vataNU ma savArthasampravRttAzca kathaM te'yuktabhASiNaH ? abhiprAyastatasteSA samyaga mRgyo hitaiSiNA / nyAyazAstrAvirodhena yathA''ha manurapyadaH // " 5 "evaM prakRtivAdeo'pi vijheyaH satya eva hi / kapilAktatvata zcaiva divyo hi sa mhaamniH|| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 janatatva vicAra mehavAsanAne dUra karavAnA uddezathI kahyo che. vijJAnavAda paNa tevA prakAranA yogya ziSyane Azrayine athavA viSaya saMgane dUra karavAnA uddezathI batAvavAmAM AvyA che. zUnyavAda paNa yogya ziSyane Azrayine vairAgyanI puSTi karavAnA AzayathI tattvajJAnI budhe kahyo jaNAya che. vedAntanA advaitavAdanI vedAntAnuyAyI vidvAnoe je vivecanA karI che, te para prApta thatA deze batAvI chevaTe AcAryazrI kahe che ke - | madhyastha mahaSio ema nirUpe che ke-"advaitavAda tAtvikadaSTie nathI kahyo, paNa samabhAvanI prApti mATe batAvavAmAM AvyuM che. kharekhara! "samyagadaSTine mithyAdaSTinA zo paNa samyagurUpe pariName che-e zAstrakathita bhAva paNa ItyAdi rIte samajavA cogya che. 6 anye tvabhidadhatyevametadAsthAnivRttaye / kSaNikaM sarvameveti buddhenokta na tatvataH // vijJAnamAtramapyeva bAhyasa ganivRttaye / vineyAn kAMzcidAzritya yaddhA taddezanArhataH / / evaM ca zUnyabAdApi sadvineyAnugUNyataH / abhiprAyata ityukto lakSyate tacavedinA // " 7 anye vyAkhyAnayantyeva samabhAvaprasiddhaye tezanA zAhe nirvidA na tu tAragata " Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. jaina darzananI mahattA AvI rIte jaina mahAtmAe anya dazananA siddhAtonI taTastha daSTie parIkSA karavAnI sAthe zuddha dRSTithI tene samanvaya karavA paNa prayatna kare, e jainadaSTinI keTalI vizALatA haze? anya dazanenA dhuraMdharene "maharSi', mahAmati ane evA bIjA UMcA zabdothI sanmAnapUrvaka pitAnA granthomAM ullekhavA ane dUSita siddhAMtavALAonA matanuM khaMDana karatAM paNa temane halakA zabdothI vyavahAra na kara ane saMpUrNa sabhyatA tathA ziSTatA sAthe sAmAne prabuddha karavAnI potAnI mAyALu lAgaNI vahetI rAkhavI, e jena maharSionuM keTaluM audArya haze? dhArmika ke dArzanikavAdayuddha calAvatAM paNa viruddha darzanavALAo tarapha Atmapremane rasa UbharAtuM rahe e keTaluM sAtvika hRdaya ! jaina maharSionAM madhyasthabhAvane jaNAvanArA cheDA vAka joIe. saMsArabIja-aMkura utpana karanAra rAgadveSa Adi samagra doSo jenA kSaya pAmyA che, te cAhe brahmA, viSNu, zaMkara athavA jina hoya tene mArA namaskAra che." 8 "digambara avasthAmAM mekSa nathI, vetAmbara dazAmAM mekSa nathI, tarkavAdamAM mekSa nathI ane pakSasevA karavAmAM mekSa nathI, kitu kaSAye-(kaidha-mAna-mAyA-lobhathI 8 bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // (bha. zrI hemacaMdrAcArya) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra mukta thavAmAM ja mukti che." 8 "mahAvIra upara mAre pakSapAta nathI ane kapila vigere para mAre dveSa nathI, kintu jenuM vacana yathArtha hoya tene svIkAra karavo joIe. 10 ArIte jaina darzananI mahattA, jena maharSionI dRSTi vizALatA ane teozrInI madhyasthatAne kiMcata paricaya graMthAdhAre mUkavA prayAsa karyo che, temAM kaI bhUlacUka yA viparItatAne sthAna hoya te viddhajane saMtavya lekhavA kRpA karaze. 9 nAzAmbaratve na sitAmbaratve na tarkavAde na ca tattvAvAde / na pakSasevA''zrayaNena muktiH kaSAyamuktiH kila muktireva // (zrI upadezataraMgiNI) 10 pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu / yuktimada vacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH // " (bha. zrI haribhadrasUri) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KOS nayavAdanI madhyasthatA pramANathI dareka vastu aneka dharmAtmaka siddha che. tenuM kaI paNa eka vivakSita aMzarUpe pratipAdana karavAne abhi prAya te nayavAda che. je e abhiprAya ekazaspazI hovA chatAM te vastunA bIjA avikSita aMza para mAtra udAsIna hAya arthAta te aMzanuM nirasana karavAno Agraha na dharAvatA hoya ane pitAnA vaktavya pradezamAM ja pravartate hoya, to te "parizuddha nayavAda che tethI ulaTuM je abhiprAya pitAnA vaktavya eka aMzane ja saMpUrNa mAnI tenuM pratipAdana karavA sAthe ja bIjA aMzenuM nirasana kare, te aparizuddha nayavAda che, parizuddha nayavAda eka aMzane pratipAdaka chatAM Itara aMzene nirAza na karate hovAthI tene bIjA nayavAdo sAthe virodha nathI kaheto eTale chevaTe te zrata pramANanA akhaMDa viSayane ja sAdhaka bane che, arthAta nayavAda je ke heya che aMzagAmI paNa je te parizuddha eTale Itara sApekSa heya te tenAvaDe chevaTe zrata pramANasiddha aneka dharmAtmaka AkhI vastunuM ja samarthana thAya che. sArAMza e che ke-badhA ja parizuddha nayavAde pita. potAnA aMzabhUta vaktavya dvArA ekaMdara samagra vastunuM ja Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 08 jenatava vicAra pratipAdana kare che, e ja parizuddha nayavAdanuM phaLa che. tethI ulaTuM aparizuddha nayavAda mAtra pitAthI judA paDatA bIjA pakSanuM ja nahi paNa svapakSa suddhAMnuM nirasana kare che, kAraNa ke te je bIja aMzane avagaNI pitAnA vaktavyane kahevA mAge che te bIjA aMza sivAya tenuM vaktavya saMbhavI ja nathI zakatuM, eTale bIjA aMzanuM paNa nirasana karI ja bese che. vastunuM samagra svarUpa aneka sApekSa aMzothI ghaDAyeluM che, eTale jyAre e sApekSa aMzene ekabIjAthI taddana chUTA pADI devAmAM Ave tyAre temAMthI eke raheto ke siddha thata nathI. tethI ja ema kahyuM che ke-aparizuddha eTale bIjAnI paravA na karate nayavAda pitAnA ane bIjAnA ema bane pakSanAM mULa ukhADe che. vacanane AdhAra vaktAnA abhiprAya upara che, tethI keI paNa eka vastu para jeTalA vacana prakAre maLI Ave agara to saMbhavI zake teTalA ja te vastu paratve baMdhAyelA judA judA abhiprAyo che, ema samajavuM joIe. abhiprAya eTale nayavAdo. vacananA prakAre jeTalA ja nayavAde samajavA. e badhA ja nayavAde aMdaroaMdara ekabIjAthI nirapekSa rahe to te ja parasamaye eTale jainetara daSTio che. tethI paraspara virodha karatAM ke aMdara aMdara pakSapratipakSapaNuM dhAraNa karatA jeTalA na hoya te vAstavika rIte teTalA ja parasama che arthAt ekabIjAnuM nirasana karatI jeTalI vicArasaraNIo maLe agara saMbhave teTalAM ja te vastu paratve dazane ane e ajaina. jainadarzana to aneka te vidhI darzananA samanvayathI udbhavatuM hovAthI eka ja che. ane ane jaina dazanenuM niyAmaka tattva virodha ane samanvaya Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAdanI madhyasthatA 83 pitAnA vaktavyanA pratipAdanamAM jeno uddeza paravirodhane ya te ajaina darzana ane jene uddeza samanvayano heya te nadarzana. ahIM prazna thAya che ke-eka ja vastu paratve nityatvakanityatva Adi virodhI dharmonA samanvayamAM ja je jainadaSTi ya te vaizeSikadarzanane paNa jainadarzana kahevuM paDaze, kAraNa -e darzana paNa mAtra nityatva ke mAtra-anityatva na vikAratAM nityatva-anityatva ane svIkAre che. tene uttara me che ke-vaizeSikadarzanamAM nityatva ane anityatva e virodhI aMgenuM pratipAdana hovAthI emAM dravyAstika ane paryAyAstaka bane nAnuM sthAna che kharuM, paNa e banne pota ttAnA viSayanuM svataMtra paNeja pratipAdana kare che. eTale ke ne na potapotAnA viSayanI pradhAnatAne lIdhe aMdara aMdara ekabIjAthI nirapekSa che, jethI e jainadarzana nathI. eka eka chUTo vAda game teTalo prabaLa dekhAto hoya, chatAM | ekadezIya mAnyatA upara baMdhAyele hAI yathArtha jJAna 2 pADI zakato nathI ane teTalI khAmIne lIdhe paraMparAe ke potAnAmAM baddha thanArane kalezamukta karI zakatuM nathI. tyAre samanvaya e dRSTinI vizALatA upara racAyela hoI thArtha jJAna pUruM pADe che. e ja pramANe sAmAnya viSayanI pAbatamAM paNa che. dravyAstikanuM vaktavya sAmAnya ane paryAyastikanuM vaktavya vizeSa che. e banne nirapekSa paNe TA chUTA yojavAmAM Ave to ekAntavAdane viziSTa banAve che arthAt ubhuM kare che. jainadarzana kaI paNa eka vastu para e virodhI dekhAtA dharmone samanvaya apekSAvizeSathI kare che ane vaizeSika darzana vastubheTe virodhI dharmone bheda thI kare che A temAM tAvata che Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 jainatattva vicAra keTalAka leke jainadarzana ane ajainadarzanane sarakhA mAnavAne bhrama phelAve che. teo bAlane unmArge daravAne prayAsa karI rahyA che. te mahAnubhAvoe samajavuM joIe ke badhA dharmo pitapotAnA sthAne apekSAe sAcA che ema mAnavuM, paNa tethI "badhA dharmo sarakhA che ema siddha thatuM nathI. badhA dharmonA caDhatA-utaratA darajajA. avazya che sAdhake pitAnI AtmAnanatine egya ucca keTine dharma ? tenI svayaM zedha karavI joIe ane madhyastha duthviI-pakSapAtarahitapaNe je zedhAya tene svIkAravA tatpara rahevuM joIe. tatvavAdamAM meTI viSamatA dharAvatA vedAdi anya zAstromAM je paraspara ane aviruddha avisaM. vAdI upadeza maLI Ave che, te zrI jinAgamarUpI mahAsA-- garamAMthI uchaLelA vacanarUpI biMdue che. jainadarzana ke jemAM keIne paNa pakSapAta nathI ane sarvathA aviruddhane. avisaMvAdI che, te te eka zrI jainadharma ja che, mATe AtmazreyanA Ichuke AvA bhrAmaka vicAra phelAvavA ane tenuM pravartana karatAM aTakavuM joIe. svayaM satyavAdI - banavuM e jeTalo gunho che, enA karatAM paNa jeo satyavAdI che, emanA pratye abhAva dhAraNa kare-e mATe gunho che, ane asadbhAva thAya evuM prarvatana karavuM e ethI paNa meTa gunho che. - AcAryabhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI kahe che ke"jeo madhyasthapaNAne Azraya karI-dhAraNa karIne tasvA- tane vicAra nahi karatAM jainadarzana ane ajainadarzana beune sarakhA mAne che, teo maNi ene kAcane sarakhA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yavAdanI madhyasthatA mAnavA jevu kare che." madhyasthatA e gALa ane kheALane sarakhA mAnavA mATe nahi, paNa apekSAbheda samajI saMmazIla rahevA mATe che. madhyasthatA e mahAna guNa che, parantu tene mAzraya kayAM ? zA mATe ? ane kevI rIte parita hAvA joIe ? e lakSagata karavu joIe. vizALadeSTi jaina mahA puruSoe A bAbatamAM kevA ucca prakAranI mAdhyasthatA rAkhI che, te nIcenI u. bhagavAna zrI yazeAvijayajI ma. AdinI uktiothI samajI zakAya tevuM che. pAtAtAnA abhiprAye sAcA ane bIjA nayanI yukti calAve tyAre niSphaLa evA nayAmAM jenuM mana pakSapAtarahita samAna bhAvane dhAraNa kare che, te mahAmuni madhyastha che. sava nayA sapratipakSa che. je eka nayapakSapAtI te adRSTa siddhAnta kahyo che." 85 sanmati ta mAM kahyuM che ke-- savanace peAMtapeAtAnA vaktavyamAM sAcA che ane khIjAnA vaktavyanu nirAkaraNa karavAmAM khATA che, parantu anekAnta siddhAntanA jJAtA te naryAne 'A sAcA che ane A khATA che' evA vibhAga karatA nathI.' peAtAnA siddhAntanA vicAra kevaLa rAgathI ame svIkAra karatA nathI ane para siddhAntanA vicAra kevaLa dveSathI tyAga karatA nathI, paNa madhyastha dRSTithI vicAra karIne svasiddhAntane Adara athavA parisiddhAntanA tyAga karIe chIe. "" bhagavAna zrI hemaca'drasUrijI kahe che ke-- Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 jainatattva vicA he varaprabhu! amane kevaLa zraddhAthI tamArA upa pakSapAta nathI, tema kevaLa dveSathI anya upara aruci nathI paNa yathArtha AptapaNAnI parIkSAthI ame tamAre Azra karIe chIe." judA judA sarva ne paraspara vAda ane prativAdathI kadarthanA pAmelA che, paraMtu samavRttinA sukhane anubha karanAra jJAnI sarva ne Azrita hoya che." paraspara pakSa ane pratipakSa bhAvathI anya pravAda dveSathI bharelA che, paraMtu sarva ne samAnapaNe IcchanA he bhagavan! tamAre siddhAnta pakSapAtI nathI." "badhAya vacana vizeSa rahita hoya te te ekAnta apramANa nathI ane ekAnta pramANa paNa nathI, jethI anya siddhAntamAM raheluM sadvavacana paNa viSayanA parizeSanartha pramANa che. upalakSaNathI svasiddhAntanuM vacana paNa anuge karI vizeSita na hoya te te apramANa che. e prakAre sava svAvAdayejanAthI sarva nAnuM jANapaNuM heya." bhagavAna zrI haribhadrasUrijI kahe che ke - anya zAstrane viSe paNa dveSa karavA egya nathI, paraMtu tenA viSayane prayatnathI vicAra. je pravacanathI bhinna che tenuM paNa badhuM avacana nathI, paraMtu je prava canAnusArI che te sarvacana ja che." je mahApuruSa cAritraguNamAM lIna che te sarva nayanA dhAraka hoya che, te sarva nayane saMmata vizuddha tatvane grahaNa kare che. samavRttivALA sarva nayanA AzritajJAnI sukhane Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayavAdanI madhyasthatA 87 AsvAda kare che, sarva nayanA jANanArA-anubhavanArAonuM taTasthapaNuM lekane viSe upakArarUpa thAya che, paraMtu judA judA nayamAM mUha-brAnta thayelAne ahaMkAranI pIDA ane ghaNuM kaleza hoya che." - "nizcayanayamAM ane vyavahAranayamAM tathA jJAnapakSamAM ane kriyApakSamAM eka pakSagata bhrAntinA rasthAnane tajIne jJAnanA paripAkarUpa zuddha bhUmikA upara ArUDha thayelA, lakSa na bhUle evA, sarva bhUmikAmAM pakSapAta-kadAgraha rahita, parama AnaMdathI bharapUra sarva nAnA AzrayarUpa jJAnI sarvotkarSathI varte che. tevA jJAnane namaskAra ho!" je mahApuruSa lokene sarva na karIne Azrita eTale syAdvAdagarbhita pravacana prakAzita karyuM che ane jeonA cittane viSe sarvanayAzrita pravacana pariNameluM che, teone vAraMvAra namaskAra che!" ( IIIIIIIIIIIIIIIIII) tArAdaSTi prApta jIvanA vicAra samyaktva aprApta A daSTivALe mAganusArI jIva vicAra kare che ke-A saMsAra duHkharUpa che. Ane uchera kayA kAraNathI ane kevI rIte kare? A jagatamAM mahAtmAonI pravRtti vividha prakAranI hoya che. A tamAma pravRttio kevI rIte jANa zakAya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 naya-pramANa ane syAdvAda anekAntAtmaka vastu, gocaraH sarvasaMvitAm / ekadezaviziSTo'rtho, nayasya viSayo mata // 29 // (nyAyAvatAra) arthAt "aneka dharmAtmaka vastu e sava savedanano pramANanA viSaya manAya che. ane eka deza-aMza sahita vastu e nayanA viSaya manAya che, " pra--pramANanA viSaya thanArI vastue karatAM nayanA viSaya thanArI vastuo zuM taddana judI hAya che, ke jethI pramANa ane nayanA viSayane taddana judA judA batAvI zakAya? u~nA, eka-khIjAthI judA evA vastuonA kai be vibhAga nathI, ke jenAthI eka vibhAga pramANane viSaya ane ane bIjo vibhAga nayanA viSaya ane. pra--jo pramANa ane nayanA viSaya thanAra vastu eka ja hAya tA pachI annenA viSayabheda kevI rIte ? Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya-pramANa ane syAdvAda 89 u0-vastu bhale eka ja hoya, paNa jyAre te vastu amuka vizeSatA dvArA arthAt amuka vizeSa dharmonI pradhAnanA chatAM akhaMDitapaNe bhAse che, tyAre te aneka dharmAtmaka viSaya kahevAya che. paraMtu jyAre te ja vastumAMthI kaI eka aMza chuTo paDI pradhAnapaNe bhAse che, tyAre te eka aMza--viziSTa viSaya kahevAya che. A vAta dAkhalAthI spaSTa karIe. AMkha sAme kaI eka gheDo Ave tyAre amuka AkAra, amuka kada ane amuka raMga e enI vizeSatAo pradhAnapaNe bhAse che. paNa te vakhate e vizeSatAonI pradhAnatA chatAM abhinna rUpe anya vizeSatAo sahita samagra ghoDo ja cAkSuSa jJAna viSaya bane che. te vakhate kAMI tenI amuka vizeSatAo karatAM chuTI paDI bhAsatI nathI ke ghoDA rUpa akhaMDa padArthamAMthI AkArAdi tenI vizeSatAo paNa taddana bhinnapaNe bhAsatI nathI. mAtra amuka vizeSatAo dvArA te Akho gheDe ja akhaMDapaNe AMkhano viSaya bane che e ja pramANano viSaya thavAnI rIta che. pramANanA viSayamAM thayela e ghaDAnuM jJAna jyAre bIjAne zabdadvArA karAvavuM hoya, tyAre te ghoDAnI amuka vizeSatAo bIjI vizeSatAo karatAM buddhidvArA chuTI pADI vakatA kahe che ke-A zeDo lAla che, UMcA che ke amuka AkArane che. te vakhate vakatAnA bauddhika vyApAramAM ke zetAnI jJAnakriyAmAM ghoDe bhAsamAna chatAM te mAtra gauNa hoya che ane tenI vizeSatAo je bIjI vizeSatAo karatAM judI pADI kahevAmAM Ave che te ja mukhya hoya che. tethI ja e vakhate jJAnane viSaya banato ghoDe amuka aMza viziSTa viSaya bane che. e ja viSayane naya thavAnI rIta che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra A vakatavyane bIjA zabdomAM-TUMkamAM e rIte paNa kahI zakAya ke-bhAnamAM amuka vizetAo chatAM, pradhAnatA chatAM jyAre uddezya ane vidheyanA vibhAga sivAya ja vastu bhAsamAna thAya tyAre te pramANane viSaya ane jyAre vastu uddezya-vidheyanA vibhAgapUrvaka bhAsamAna thAya tyAre te nayane viSaya. A rIte vastu eka ja chatAM tenA bhAnanI rIta judI judI hovAthI pramANa ane nayamAM tene viSayabheda spaSTa che. pra-pramANanI peThe naya paNa je jJAna ja hoya to bemAM taphAvata che? u-IndrinI madadathI ke madadasivAya ja utpanna thayeluM jJAna jyAre koI vastune yathArtha paNe prakAzita kare che, tyAre te pramANu kahevAya che ane pramANadvArA prakAzita thayelI vastune zabdadvArA bIjAne jaNAvavA mATe te vastunA viSayamAM je mAnasika vicArakiyA thAya che te naya. arthAt zabdamAM utArAtI ke utAravA lAyaka je (vacana) kiyA te naya ane ene puragAmI (jJAna)-vyApAra te pramANa. A uparAMta naya ane pramANanuM aMtara eka e che ke-naya jJAna te pramANajJAnanA aMzape che ane pramANajJAna te nayajJAnanA aMzI ke samUharUpe che, kAraNa ke-pramANa vyApAramAMthI ja nayavyApAranI dhArAo pragaTe che. pra-pramANa ane naya zabdanI vyutpatti batAvI tene arthabheda spaSTa kare. . u -pra+mAna = (je jJAnavaDe pra-abrAntapaNe vastunuM mAna-prakAzana (nirNaya) thAya te pramANa. nI + a (nI -- Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya-pramANa ane syAdvAda pramANadvArA jANelI vastune bIjAnI arthAt zrotAnI buddhimAM pahoMcADavAnI kriyA. a-karanAra vakatAne mAnasika vyApAra te) naya. pra- jaina nyAya granthanI jenetara nyAya granthamAM naya viSe mImAMsA che ke nahi? u-nathI. je ke jaina ane jainetara bannenA takagranthamAM mImAMsA che, chatAM nayane pramANathI chUTo pADI tenA upara spaSTa ane vistRta mImAMsA te mAtra jainae ja karI che. A rIte naya ane pramANanA viSaya upara prakAza pADanAra 29 mA padyanuM spaSTIkaraNa che. nayAnAmekaniSTAnAM, pravRtteH zrutavama'ni / sampUrNArthavinizcAyi, syAdvAda zrutamucyate // 30 // (nyAyAvatAra) arthAta-eka-niSTa eka eka dharmane grahaNa karavAmAM lIna evA nAnI pravRtti zrutamArgamAM hovAthI saMpUrNa vastune nizcita karanAra arthAt vastune samagrapaNe pratipAdana karanAra te syAdvAdazrata kahevAya che. 30 A naya ane syAdvAdanA saMbaMdhane sUcavanArA padyanuM nIce mujaba spaSTIkaraNa ApavAmAM AvyuM che - pra-zrata eTale zuM? u-AgamajJAna te zruta. pra-zuM badhuM kRta eka ja jAtanuM che ke temAM jANavA je khAsa bheda che? Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA vicAra uo-bheda che. pra--te karyo? u0-zrutanA mukhya be bhAga pADI zakAya. eka te aMzagrAhI. vastune eka aMzathI sparza karanAra ane bIje samagragrAhI vastune samagrapaNe grahaNa karanAra. aMzagrAhI te nayakRta ane samagragrAhI te syAdvAdazata. - A kathanane vadhAre spaSTa karIe. keI eka tatva pratipAdana karanAra eka AkhuM zAstra, AkhuM prakaraNa ke A vicAra, te te tatva pUratuM syAdvAdazrata ane temAMnA te tattvane lagatA judA judA aMze uparanA khaMDa vicAre te nayazrata. A vicAro eka eka chUTA chUTA laIe tyAre nayazrata ane badhAnuM prastuta tattva paratve ekIkaraNa te syAdvAdazrata. koI eka tatva para naya ane syAdvAdazratane je A bheda te ja saMpUrNa jagat paratve ghaTAvI zakAya. pra.-dAkhala ApI samajAve. u-samagra cikitsAzAstra e ArogyatattvanuM syAdvAdazrata che, paNa Aregyatattvane lagatAM AdAna, nidAna, cikitsA Adi judA judA aMze upara vicAra karanAra e zAstranA te te aMze, e cikitsAzAstrarUpa syAdvAdazatanA aMza hovAthI te tattva paratve nayazrata che. A rIte nayazrata te aMze che. pravanaya ane syAdvAdane jenazratamAM ghaTAvavA hoya te kevI rIte? Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya-pramANa ane syAdvAda 93 u-jainakRtamAMnA keI ekAda zratane jo ke je eka ja abhiprAyanuM sUcaka hoya. te nayazrata ane evAM aneka abhiprAyenAM sUcaka aneka sUtra (pachI bhale te parasparavirodhI bhAsatA hoya) te syAdvAdazuta. dAkhalA tarIke vahune tenA vioor e sUtra tye ene abhiprAya e che ke-nArakI jIva utpanna thatAM veMta ja nAza pAme che. A abhiprAya kSaNabhaMgasUcaka che, eTale nArakI javane utpAda ane vyaya sUcave che. tevI ja rIte nArakI jIvanI sthiratAnuM varNana karanAra bIjA sUtre . pra--zA mate ! veva ri pad? uo_myamA! ga sa vAsasAruM vase tettIsa sAgarAvamAIThiI pannattA / (mAvatI chuM. dharU, . 2, 3. 2) e badhA ja sUtre judA judA nArakI para nayavAkaya che ane eka sAthe maLe tyAre syAdvAdazrata bane che. prave-tyAre ema thayuM ke vAkya e naya ane vAkayasamUha te syAdvAdaH ane jo ema hoya te prazna thAya che kee ekaja vAkya syAdvAdAtmaka-anekAntadyotaka hoI zake ? u -oI zake. pra-kevI rIte? kAraNa ke-eka vAkaya e kaI eka vastu paratve eka abhiprAyanuM sUcaka hovAthI tenA koI eka aMzane sparza karI zake, bIjA aMzene sparza na karI onal Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvavicAra zake. te pachI te eka vAkaya samagragrAhI na thaI zakavAthI syAdvAdazrata kevI rIte kahI zakAya? 94 u-alabatta, dekhItI rIte eka vAkaya vastunA amuka eka aMzanuM pratipAdana kare che, paNa jyAre vakatA te vAkayavaDe eka aMzanuM pratipAdana karavA chatAM pratipAdana karAtAM te aMza sivAyanA khIjA azeAne paNa eka ja sAthe pratipA dana karavA Icche, tyAre te Itara a MzeAne pratipAdananA sUcaka syAt zabdane vAkayamAM prayAga kare che athavA teA yAt zabdanA uccAra karyAM sivAya paNa jyAre vaktA te zabdanA bhAvane manamAM rAkhI vAkayane uccAre che, tyAre te vAkaya sAkSAt aMza mAtragrAhI dekhAvA chatAM paNa t zabda sAthe athavA syAt zabda sivAya ja Itara samagra zAnA pratipAdananA bhAvathI uccArAyelu hAvAne lIdhe syAdvAdazrata kahevAya che. pravakatA syAt zabdanA prayAga na kare temaja tene bhAva paNa manamAM na rAkhe, te te ja vAkaya kyI keTamAM Ave uo-nayazratanI keTimAM Ave. prajayAre vaktA peAtAne iSTa evA eka aMzanu nirAkaraNa ja karatA hoya tyAre te vAkaya kayA zrutanI keDiTamAM Ave ujju ya athavA mithyAzrutanI TimAM Ave. pra-kAraNa zuM? Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 naya-pramANa ane syAdvAda u-vastunA pramANasiddha aneka aMzemAMthI eka ja aMzane sAce TharAvavA te vaktA AvezamAM AvI jaI bIjA sAcA aMzane apalApa kare che, tethI te vAkaya eka aMza pUratu sAcuM hovA chatAM itara aMzenA saMbaMdhamAM viccheda pUratuM khoTuM hovAthI dukRta kahevAya che. pra- AvA aneka durnaya vAkaye maLe te syAdvAdazrata ane kharUM? uo-nA, kAraNa ke-AvA vAkaye paraspara ekabIjAne virodha karatA hovAthI vyAghAta-athaDAmaNa pAme che, te pitapotAnI kakSAmAM rahelA vastunA aMza mAtranuM pratipAdana karavAne badale bIjAnI kakSAmAM dAkhala thaI tenuM mithyApaNuM batAvavAnI megha kiyA kare che, tethI te mithyAzrata che ane tethI jema paraspara athaDAtA virodhI aneka mANaso eka samUhabaddha thaI koI eka kArya sAdhI nathI zaktA, UlaTuM te ekabIjAnA kAryane bAdhaka bane che, temAM aneka durnaya vAkaye eka sAthe maLI koI eka vastune saMpUrNa jaNAvavAnI vAta to bAjue rahI, te ekabIjAnA AMzika arthane satya pratipAdanane paNa satyapaNe pragaTa thatAM aTakAve che. pra-keI eka ja vastunuM varNana karavAne prasaMge durnaya, naya ane syAdvAda-e traNe zrata ghaTAvavA hoya te ghaTI zake kharAM? ane ghaTI zake te zI rIte ? uo-keIe jagatanA nityapaNuM ke anityapaNA viSe prazna karyo ke-jagat nitya che, anitya che, ubhayarUpa che ke ethI vilakSaNa eTale anubhayarUpa che? Ane uttara Apa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 jainatattva vicAra nAra vaktAne jo pramANathI evA nizcaya thayA hoya kejagata nitya-anityarUpa ubhayarUpa che, ane te pachI te uttaramAM jaNAve che ke jagat nityarUpeya che ane anityarUpeya che. te e uttaramAM eka ja vastu paratve paraspara virodhI evA e zeAnA pratipAdana e vAkayeA hAvA chatAM te mane maLI syAdvAdazrata che, kAraNa ke-e pratyeka vAkaya eka ja vastunA vAstavika aMzane pAtapeAtAnI dRSTie pratipAdana kare che arthAt peAtAnI maryAdAmAM rahI maryAdita satya pragaTa kare che, chatAM pratipakSInI maryAdAno tiraskAra ke svIkAra karatA nathI. ukta ane vAkacAmAMthI keAI ekAda ja vAya laie te te nayazruta hoI zake, paNa e tyAre ja ke je vaktAe e vAkayane prastuta vastunA ISTa aMzanuM pratipAdana karavA mATe ceAjelu' hAvA chatAM virodhI bIjA aMza paratve te mAtra taTastha ke udAsIna heAya. AthI UlaTu' e e vAkacAmAMthI koI eka vAkaya duna yazruta hoI zake, paNa te tyAre ke jo vaktA e vAkaya vaDe iSTa aMzanuM pratipAdana karavA sAthe ja khInta pramANika aMzane niSedha kare. jemake-jagat nitya ja che athAt anitya nathI. pra-vicAro anata heAvAthI vicArAtmaka nace paNa anata hAya te! ene samajavA e kaThaNa nathI zuM? u--che ja, chatAM samajI zakAya. pra0-kevI rIte ? urdUkamAM samajAvavA mATe e badhA vicArIne e bhAgamAM vaheMcI zakAya. keTalAka vastunA sAmAnya aMzane Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya-pramANa ane syAdvAda sparza karanArA hoya che, kAraNa ke-vastunuM vicAramAM AvatuM kaI paNa svarUpa laIe, te kAM te te sAmAnya haze ane kAM to te vizeSa haze. A kAraNathI game teTalA vicAronA TUMkamAM sAmAnyagrAhI ane vizeSagrAhI e be bhAga paDI zake ene zAstramAM anukame dravyArthika ane paryAyArthika evA nAma ApavAmAM AvyA che. pra - A sivAya bIjuM TUMkuM vagIkaraNa thaI zake? uo- hA. jemake-arthanaya ane zabdanaya, vicAre game te ane game teTalA hoya paNa kAM to te mukhyapaNe arthane spazI cAlatA haze ane kAM to te mukhyapaNe zabdane sparzI pravRtta thatAM haze. artha spazI te badhA arthanaya ane zabdaspazI te badhA zabdanaya. A sivAya kiyAnaya, jJAnanaya vyavahAranaya, paramArthanaya-evAM aneka yaMgya vagIkaraNa thaI zake. pra- Ane jarA vistAra karavo hoya te zakaya che? uhA, madhyama paddhatie sAta vibhAga karavAmAM Ave che, jemAM prathamanA traNa dravyArthika ane pAchaLanA. cAra paryAyArthika che. prathamanA cAra arthanaya ane pAchaLanA traNa zabdanAya che. e sAtanAM nAma A pramANe che. (1) nagama, (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) trAju sUtra (5) zabda, (6) samabhirUDha, ane (7) evaMbhUta. AnI vigata AgaLanAM lekhamAM joIe. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI ghaTanA kaI paNa vastunI yathArtha parIkSA karavAmAM nayaghaTanA karI zakAya che. Itara aMzane apalApa ke pratikSepa karyo vinA vastunA keI eka saMdazanuM grahaNa kare, te apekSA vizeSanuM nAma "naya" ema tenI zAstrIya vyAkhyA che, athavA vyutpattithI joIe te "nI dhAtu dorI javuM-laI javuM, te parathI naya eTale AgaLa ne AgaLa vastasvarUpa bhaNI derI jAya-laI jAya te naya athavA naya eTale nIti-nyAya ema sAmAnya paribhASA che. arthAt pramANapurassara sanAyasaMpanna kathana te naya ane zrI jinapraNIta naya paNa sanyAyasaMpanna nyAyAdhIzanI jema madhyastha parIkSA karanAre hAI tene naya nAma yathArthapaNe ghaTe che. eTale nayane prAga paramArtha samajavA mATe ane pAmavA mATe jarUra karI zakAya. arthAt AtmazraddhAnA anumApanamAM, paramArthaprAptinA upakamamAM, bhaktiviSayamAM ke caraNasevA Adi viSayamAM tenI yathArtha arthaghaTanA karI zakAya ane te pramANe zrI devacaMdrajI Adi mahAtmAoe karela che, mATe ema karavAmAM kAMI dUSaNa ke virodha jevuM nathI eTaluM ja nahi paNa AmAthI mumukSune paramArtha Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta vayanI ghaTanA 99 samajavA mATe ane pAmavA mATe te parama upakArI hAI parama prazasta ane rasaprada che. sAta namAMthI prathamanA traNa nA bAhya (nimitta) sAdhana che ane pachInA cAra nA aMtara (upAdAna) sAdhana che. daSTAMta-jema eka senIne kaMThI ghaDavAnI IcchA thaI. jo te prabaLa pariNAmI na hoya te sonAne abhAve yA saMgenA abhAve kaMThInuM kArya thaI zakatuM naNI, paNa jyAre prabaLa IcchA thAya che, tyAre tanatoDa prayatna karIne kAryo karavA utsuka bane che. AthI kArya karavAnI daDha IcchA saMkalpa te "naigama naya." nigama zabdane artha saMkalpa paNa thAya che. saMkalpa mAtrano viSaya karavAvALe naigama naya kahevAya che. kArya kema karavuM tenuM saMpUrNa jJAna nathI (gama nathI), chatAM prabaLa ane sArI IcchA ja ene kArya tarapha dore che-prere che- laI jAya che. sArI prabaLa IcchA te gama naya.' te IcchAnI preraNAthI vA pAvarathI sAdhanasAmagrI (eraNa hatheDI, agni vagere) ne saMgraha karatA jAya te "saMgraha naya" pahele naya bIjA naya sudhI kAryane sAdhaka sahAyaka thAya te te naya. tema na thAya te pahelA naya te nayAbhAsa ane che. ema bIje trIjAne, trIje cothAne paraMparAe sahAyaka ane, AgaLa laI janAra preraka bane, tyAre preraka bananAra pAchaLane naya, naya kahevAya paraMtu jyAre jyAre ane jayArathI preraka banato aTakI jAya, tyAre tyAre te te naya nayAbhAsI (niSphaLa pariNAmI) bana jAya. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 , jainatatva vicAra sAdhana sAmagrI taiyAra thaI jAya tyAre vyavahAra naya kahevAya. A traNa naya vyavahAranA vA nimittakAraNanA naye. kahevAya che. vyavahAranA cha bheda che-zuddha, azuddha, zubha, azubha, upacarita ane anupacarita. A chamAMthI je vyavahAra (sAdhana sAmagrI) pitAnI prabaLa preraNAthI upAdAnane jAgrata karIne sahAyaka bane te ja zuddha vyavahAra kahevAya, nahitara azuddha vyavahAranA nAmamAM AvIne vyavahAranayAbhAsa bane che. zuddha vyavahAra eTale. upAdAnane sarva prakAre sahAyaka bane che. vyavahAranI pUrNatA thatAM upAdAnaravarUpa survaNanI hAjarI thaI te "ajusUtra naya." rAju eTale saraLa ane sUtra eTale kArya. - kuzaLa kArIgara suMdara sAdhanothI hajAro varSa paryata prayatna kare paNa survaNa vinA kaMThI thAya nahIM, temaja zuddha survaNa hajAra varSa eraNa upara paDI rahe chatAM kuzaLa kArIgara vinA kadi paNa kaMThI thAya ja nahi. arthAt nimitta kAraNa ane upAdAnakaraNa-e bannenuM samanvayapaNuM yA. sahakArIpaNuM thAya tyAre ja kAryanI siddhi thAya che. tenuM gALI, DhALa pADI jhINA tAra karI nAnA AMkaDA banAve, tyAre je kArya thavAnuM, te zabdamAM AvI jAya arthAt A kaMThI thAya che, ema kAryanI pratyakSatA thAya te "zabda naya. kArya samyaka prakAre abhiruDha (pariNita pAme) arthAt kAryanI saMpUNatA pahelA thoDuMka ApavA vigere bAkI rahe tyAre samarUiDha naya thAya ane kArya, saMpUrNapaNe pilIza thaI kaMThI taiyAra thAya tyAre evaMbhUta ya thAya. kAryanI pUrNatAne "evaMbhUtanaya" kahevAya. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI chUTanA 101 A sAte nayanuM svarUpa dRSTAMta upara ghaTAvIne have mULa rUpamAM tene khyAla karIe. AMtara svarUpa-1. anAdikALanA saMsAra paribhramaNa karatAM avyaktapaNe vA eghaSTie paNa sadgurunI upAsanA karatA ane akAmanirjarA karatA karatA AtmA jyAre 70 koDAkoDI sAgaropama mehanIya karmInI utkRSTa sthitimAMthI eka kaDAkoDImAM AvI yathApravRttikaraNa sudhI paheAMcyA pachI pUrva aneka bhavamAM anyaktapaNe paNa sevelA sadgurUnI upAsanAthI aMtaramAM je je saMskArA paDayA hoya te dRDhIbhUta thaine paramA mA pamAvAnI sAcI-pramaLa icchA--jijJAsA thAya. saMsAranA anaMta mehavadha ka sAdhanAmAM zarIra, dhana, strI, kuTuMba-e cAra satkRSTa mukhya sAdhanA che. tene meLavavAmAM, sAcavavAmAM ane bhAgavavAmAM je prIti che, tenA karatAM prabaLa prIti paramAne pAmavAmAM thAya. AvI paramA pAmavAnI sAcI ane prabaLa jijJAsA thAya, te saraLatA, sajjanatA pramANikatA ane niHsvArthatAdi guNA pragaTe. AvI nirmALa jijJAsA arthAt pUrva saMskAranI prabaLa jAgRti thavAthI paramAnI tIvra IcchA (mumukSa dazA) te naigama naya"nI dRSTi kahI zakAya. < 2. paramA mA pAmavAnI tIvra jijJAsA thayA pachI kaSAyanI maMdatA thatAM paulika bhAveA tarapha udAsInatA thavAthI, aMtarAtmAnI nimaLatA thatAM sadgurunI zeAdha karatAM AMtaradRSTi jAgRta thavAthI satpuruSane aMtaradRSTithI vAstavikapaNe eLakhIne, zraddhAthI tenI upAsanA karatAM nyAya, pramANikatA, udAsInatA, sahiSNutA, sevAbhakti, saraLatA, niSpa Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102, jainatatva vicAra kSapAtavRtti, satazAstravAMcana--vicAra vigere Atmika guNene. saMgraha karato jAya te "saMgraha nayanI dRSTi kahI zakAya. 3. matAgrahathI mukta thaI ne saguNapremI banI sadgurUnI AjJAe sat sAdhane dvArA sanmArganI upAsanA karavAthI aMtaratyAga, aMtaravairAgya, aDaga zraddhA, ananya. bhakita, abhigrAhika mithyAtvatyAga, kaSAyanI upazAMti ane AtmAne svAnubhava karavAmAM parama sahAyaka suvicArazreNI vigere samyaktvasthitine prApta karAvanAra Atmika guNonI. prApti thAya te "vyavahAra nayanI dRSTi kahI zakAya. A sidvyavahArathI ja samyaktvanI prApti thAya che. - 4. uparokta savyavahArathI anaMtAnubaMdhI kaSAya tathA. traNa mehanIya-e sAta prakRtiene kSaya vA kSapazama. karI AtmAnI vizuddhi thavAthI svasvarupanI prApti thAya, AtmadarzananI jhAMkhI thAya arthAta AtmAne AtmAne anubhava thAya, te zuddha samakita vA "bAjusUtra' nayanI dRSTi kahI zakAya. - pa. AtmanI vizuddhi thavAthI uttarottara AtmazreNIe caDhatAM ghAtikarmane kSaya karavAnI ati vizuddha dazArupa kSapakazreNae caDatAM, kevalajJAnasvarupanI prApti zabdagamya thavAthI, te "zabda nayanI dRSTi kahI zakAya. 6. ghAtikane kSaya karavAnI aMtima zakita bAramA guNasthAne thAya, te "samabhiruDha nayanI daSTi kahI zakAya. che. ane jema che tema AtmAnI pUrNa nivAraNa dazA, te "evabhUta nayanI daSTi. te ane Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI ghaTanA 103 - - -- -- -- TUMkAmAM aMtaraMga kAryarUci te naigama, tat kAraNa saMgrahasamyakragrahaNa, te saMgraha tene samyaga vyavahAraprayAga te vyavahAra-Ama sakAraNone samyagavyavahAra karatAM kArya thavAnI sanmukhatA-hAjarapaNuM thAya te trAjusUtra, kAryane aMza pragaTa thAya te zabda, ke jethI kArya thavA mAMDayuM; ema yathArtha arthamAM zabdaprayoga karI zakAya. kAryane uttarottara adhikAdhika aMza pragaTa thatAM thatAM cAvat pUrNa kAryamAM eka aMza nyUnatA-uNApaNuM rahe tyAM sudhI samabhirUDha ane saMpUrNa kAryanuM pragaTapaNuM te evaMbhUta. - A sAta namAMthI jusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta-e cAra na anukrame thoDA aMza vyakta, bahu aMza vyakata, bahutara aMza vyakata ane sarva aMza vyakatane mAnanArA bhAva naya kahevAya che. bAkInA traNa naya vyakata svabhAve nathI tethI dravya naya kahevAya che. keTalAke kAjusUtrane dravyamAM gaNe che, paraMtu te apekSAkRta hoI virodhane sthAna nathI. duSamakALamAM divAkara, samAna prakhara, tArkika zrI siddhasena divAkarajI bAjusUtrane bhAvanayamAM gaNe che. nayanuM svarUpa aneka draSTie vicArI zakAya che. ekabIjAne vidha zamAvavAmAM paNa Ane ja upayoga thaI zake che. te viSe jinAgamamAM ghaNuM kathana che. zrI jina bhagavAne naya-syAdvAdanuM svarUpa eTalA ja mATe-rAgadveSanA upazama mATe ja upadezya che. vAcaka sajajane haMsacaMcu nyAye AmAMthI sAra-paramArthane grahaNa karaze. zAstramAM parakRta Azaya-apekSA samajavA mATe je mApa bharavAnI pAlI AdinuM draSTAMta Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jainatattva vicAra : ApeluM che tathAprakAre A nathI, kintu AtmazraddhAnuM anumApana samajavA draSTAMtarUpe A nayaghaTanA che ane e rIte mahAmunizvara zrI devacaMdrajIe zrI caMdraprabha jinasta vanamAM prabhunI utsarga-apavAda sevAmAM nayaghaTanA karI atAvI che. jJAnanaya ane kriyAnaya jJAnanaya-A naya kahe che-samyagUdazanacAritrAdi grAhya che, mithyAtva, ajJAna, avirati vigere agrAhya che ane svavibhUti vigere upekSA karavA ceAgya che. uparokata grAhya, agrAhya ane upekSA karavA cAgya padArtha jANyA chatAM, tenA prApti, parihAra ane upekSA karavAnI icchAvALAe temAM pravRttirUpa yatna karavA joIe. e pramANe sarve vyavahAranu kAraNa jJAna che. aihika ke pAralaukika phaLanA athI e sArI rIte jANelA arthAMmAM ja pravRtti karavI joIe, anyathA pravRtti karavAmAM phaLanA visa'vAda jaNAya che. pApathI nivRtti, kuzaLapakSamAM pravRtti ane vinayanI prAptie traNeya jJAna Ape che tathA dIkSA prApta karelA, utkRSTa tapa ane cAritravALA sAdhu chatAM paNa teone jyAM sudhI samasta jIvAdi vastusamUhane sAkSAtkAra karAvanAruM. kevaLajJAna utpanna nathI thatu', 'tyAM sudhI temane meAkSaprApti nathI thatI. : " je jenA vinA na bane te tenu kAraNa che. '' arthAt kriyA jJAna vinA na heAya tethI kriyA e jJAnanu kAraNa che. jema bIjAdi vinA aMkura nathI thatAM, tethI te tenuM kAraNa che, tema sakala puruSArthInI siddhi paNa jJAna vinA thatI nathI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI ghaTanA 105 mATe te tenuM mukhya kAraNa che. A naya cAra prakAranA sAmAyikamAMthI samyakatvasAmAyika ane zrutasAmAyika-e bene ja mAne che, kemake-te banne jJAnAtmaka hovAthI te ja mukhyatve karIne mekSanuM kAraNa che. dezavirati ane sarvavirati sAmAyika A naya nathI mAnato, kemake-te jJAnanuM kArya hevAthI gauNabhUta che. kriyAnaya-A naya kahe che-grAhya, agrAhyAdi artha jANyA chatAM puruSArthanI siddhi IcchanArAe pravRtyAdirUpa kriyA karavI joIe. matalaba ke padArtha jANyA chatAM paNa kriyA ja sAdhya-sAdhaka che. jJAna te kriyAnuM upakaraNa hovAthI gauNa. che. kevaLajJAna utpana thayA chatAM paNa, bhagavaMta zrI arihaMtadevane jyAM sudhI sarva karmarUpa Injanane bALI nAMkhavAne agninI javALAnA samUha samAna zailezI avasthArUpa kiyA prApta thatI nathI, tyAM sudhI mukti prApta nathI thatI. je jenI pachI tarata ja thanAra hoya te tenuM kAraNa che." jema anya avasthA pAmela pRthvI Adi sAmagrI pachI tarata ja thanAra aMkura tenuM kAraNa che, tema sarva puru pArthasiddhi paNa kiyAnI anaMtara ja thAya che, mATe kiyA ja sarve puruSArthasiddhinuM pradhAna kAraNa che. A naya cAra prakAranA sAmAcikamAMthI dezavirati ane sarvaviratine ja mAne che, kemake-kriyArUpe te muktinuM pradhAna kAraNa che. samyakatva ane zrata sAmAyika te tenA upakArI mAtra hovAthI gauNabhUta hovAne lIdhe nathI mAnato. ziSya-bhagavad ! A banne pakSamAM yukita jaNAya che, te pachI bemAMthI satya tattva kayuM? Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jenatattva vicAra. ~ ~- ~ ~-~gurU-svataMtra sAmAnya-vizeSavAdI badhAe nayenI para spara viruddha vaktavyatA sAMbhaLIne sarva nene saMmata je tattvarUpe grAhya hoya te mukitanuM sAdhana che. arthAt cAritrarUpa kiyA ane jJAnAdi guNa e ubhaya (jJAna-kiyA) vaDe je sAdhya hoya te mokSasAdhaka che, paNa bemAMthI eka koI pakSa mekSasAdhaka nathI. jJAnanayavAdI kahe che ke- "je jenA vinA na thAya te tenuM kAraNa che." AmAM tadavinAbhAvitvarUpa hetu asiddha che, kema ke jJAna mAtrathI ja puruSArtha. siddhi che, evuM kayAMI paNa jaNAtuM nathI. dAha-pAka Adi karavAnA athane dahanAdinA jJAna mAtrathI ja dAhadika kAryasiddhi thatI nathI, paraMtu agni lAva, tene kuM ke, saLagAva vigere kriyA paNa karavAmAM Ave te ja te dAhAdi kAryanI siddhi thAya che, zrI tIrthakara bhagavaMte paNa mAtra kevaLajJAnathI ja mokSa sAdhe che ema nahi, sAthe yathA. khyAtacAritrarUpa kriyA paNa hoya che. mATe sarvatra puruSArtha siddhinuM kAraNa jema jJAnasiddha thAya che, tema kriyA paNa tenuM kAraNa siddha thAya che, kemake tenA vinA puruSArtha siddhi thatI nathI, mATe e hetu ane kAntika che. e ja pramANe kriyAnayavAdIe je jenA pachI thanAru hoya te tenuM kAraNa che, ItyAdi prayAgamAM je jenA pachI thanAra rUpa hetu kahela che, te paNa asiddha ane ekA- ntika che; kAraNa ke strI bhaThya-bhega Adina kriyAkALamAM jJAna hoya che. tenA jJAna sivAya temAM pravRtti ja thaI zake nahi. e ja pramANe zailezI avasthAmAM sarva saMvararUpa kriyAkALe paNa kevalajJAna hoya che. tenA sivAya tenI prApti nathI hotI mATe e hetu asiddha che. vaLI jema uparokta. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI ghaTanA 107 hetu mukti Adi puruSArthanA kAraNarUpe kriyAne siddha kare. che tema jJAnane paNa kAraNarUpe siddha kare che, kAraNa ke-tenA vinA puruSArthanI siddhi kyAMI thatI nathI, mATe e hetu anekAtika che. vastutaH "jJAna-kiyA" ubhayathI ja mukti. sAdhya che, paNa bhinna bhinna eka ekathI sAtha nathI. "kriyA binA jJAna nahi kahakriyA jJAna binu nAhi; kiyA jJAna deu milata rahetu he, kyuM jalarasa jalamAMhi.' ziSya-bhagavana ! je jJAna-kriyA pratyekamAM prApta karAvavAnI zakti nathI, te tenA samudAyamAM kayAMthI hoya? jema retInA pratyeka kaNamAM tela nathI hatuM tema tenA samudAyamAM paNa nathI rahetuM, tevI rIte ahIM paNa pratyeka jJAnane kiyAmAM paNa muktiprApaka zakti je nathI, to bannenA samudAyamAM paNa na hovI joIe. guru-je sarvathA prakAre e pratyekanI muktimAM anupa.. kAritA kahevAmAM Ave te tuM kahe che tema thAya, paratu: tema nathI, ahIM pratyekanI mukitamAM deza-upakAritA che ane. samudAya thatAM saMpUrNa upakAritA thAya che, mATe samudita jJAnakriyA ja muktinuM kAraNa che. nayanI vividha apekSAo gamanayanI apekSAe jainadharmane ogha zraddhAe mAnate. hoya te jaina kahevAya. gADarIyA pravAhe navakAra gaNate. heya, prabhunI pUjA karate heya, deva-gurU-dharmanI bhakita. karavAne bhAva hoya temaja tithie navakArasInuM pratyAkhyAna Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra karatA hoya, te te jaina kahevAya che. jenanA guNa peAtAnAmAM na pragaTayA hAya chatAM upacArathI tene sthApana karatA hoya, te naigamanayanI apekSAe jaina kahevAya che. .108 zrAvakanA ekavIza guNNA, sattara guNe! ane khAra trata vigere peAtAnAmAM na heAya te paNa tenA aMzarUpa pariNAma vaDe te guNene peAtAnAmAM upacAra karatA hAya ane vastutaH te te guNe! peAtAnAmAM pragaTatyA na hoya, te paNa naigananayanI apekSAe jaina kahevAya che. sAdhunA vrate ane sAdhunA guNemAM ekAMza pariNAme pravRtti karanAra dravyasAdhune naigamanayanI apekSAe sAdhu kahevAmAM Ave che. nagamanaya ekAMzarUpa vastune dhavA te vastunA pariNAmane utpanna thayele jANI saMpUrNa vastu utpanna thaI ema mAne che. vastunA eka aMza pragaTayA DeAya te te vastu utpanna thaI ema mAnavuM, e naigemanayanI mAnyatA che. AkhI duniyAmAM je je manuSyA jaina thavAnA piraNAma dhAraNa karIne aza thakI paNa dhamAM pravRtti kare che, te te manuSye! kula thakI jaine che. ataramAM mithyAtvI chatAM jee jainadhamanI upara uparanI kriyAo kare che, te sarve Aghe gaNAtA naigamanayanI ape kSAe jainA che, jainadharmAMnA eka aMzathI pariNAma dhAraNa karIne ekAMtathI jainadhama mAM pravRtta thanAra sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA, e nAgamanayanI apekSAe caturvidha saMgha gaNAya che. saMgrahanayanI apekSAe sattAe jainapaNuM rahyu che, evA sarvAM jIvA jaina kahevAya che. sattAe sAdhutva -sAdhvItva, zrAvakatva ane zrAvikAtva rahyuM che, evA sarva jIve * Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nayanI ghaTanA 109 saMgrahanayanI apekSAe caturvidha saMgha gaNAya che, temaja jene gaNAya che, vyavahAnayanI apekSAe jainanA AcAre jeo pALatA hoya teo jaina kahevAya che. saMgrahanaya sAmAnya grAhaka che, tethI sarva jIvamAM sattAe jainatva mAnIne sarva jIvone te jene kahe che. vyavahAranaya vizeSa dharmagrAhI che, tethI AcAra arthAt jenadharmanI kriyAone jeo karatA hoya, teone jena kahe che. vyavahAranayamAM anekagaccha-phirakAvAlA, kiyAone karanArA jeno gaNAya che. "jusUtra mata pramANe je jenanA pariNAmane dhAraNa karanAra hoya te jaina kahevAya che. jusUtranaya phakta eka vartamAnakALane grahaNa kare che, paNa bhUtakALa tathA bhaviSyakALane. grahaNa karatuM nathI. vartamAnamAM jevA pariNAma vartatA hoya tene trAjasUtranaya kahe che. jaina dharmanI kriyAo karate hoya paNa tenA pariNAma jainanA nathI, to tene jusUtranaya jena kahetA nathI. vartamAnamAM je jainanA pariNAma vartatA hoya to tene "rAjasUtranaya jaina kahe che. "zabdana" pitAnI mAnyatA AgaLa karIne kahe che ke-jenAmAM samyaktva pragaTayuM hoya che te jaina kahevAya che. vAstavika samyaktvavA nizcaya samyaktvanI. prAptivaDe, manuSya jaina kahevAya che. "samabhirUDhanaya"nI ape. kSAe samyapaNe jena evA zabdane bhAvArtha je grahaNa karAya. che, temAM je ArUDha thAya che. te jaina kahevAya che. jenapaNAmAM, ekAMza nyUna hoya tene samabhirUDhanaya jaina kahe che. "evaMbhUtanaya - jaina evA zabdavaDe saMpUrNa artha kriyAkAritva jenAmAM hoya, - paripUrNa jenapaNuM, samyakatva, jJAna ane cAritrAdi guNo. jenAmAM hoya, tene evaM bhUtanaya jena kahe che. e rIte seva nonI apekSAe jena mAnI zakAya. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ** *^^^^^ ^^ hAla 110. jainatattva vicAra naigamanayanI apekSAe duniyAmAM ghaNA jaine heI zake, sattAe jenapaNuM mAnanAra saMgrahanayanI apekSAe duniyAmAM ghaNa jene heI zake, vyavahAranayanI apekSAe duniyAmAM ghaNuM jene hoI zake, paNa naigama ane saMgrahanaya karatAM vyavahAranayavaDe pahelA be nayanI apekSAe thoDA jene hAI zake. pUrvAcA sAmAnya jIva AgaLa traNa naya utAravAnI bhalAmaNa kare che. vartamAnamAM nigama tathA vyavahAranayanI apekSAe caturvidha saMghanI mAnyatA vA jainanI mAnyatA svIkArIne jainazAsananI sevAmAM pravRtta thaI zakAya. naigamanaya tathA vyavahAranayathI jenene oLakhI zakAya ane jaina tarIke sthApI zakAya. jusUtra vigere upara uparanA nayenI apekSAe nyUnatara ane nyUnatama jene heI zake tevA ane tevA jenene kevaLajJAnI vigere viziSTa jJAnI oLakhI zake, chadmastha anumAnathI oLakhI zake. zrI tIrthaMkaradeve vyavahAranayanI mukhyatAe caturvidha saMghanI sthApanA kare che, mATe vyavahAranaya jena tarIke karAtAM vyavahAramAM baLavAna che. sarvananI mAnyatAthI apekSAe jaine mAnavA gya che. nigamanayavaDe sarvane AghamAM jenapaNuM hoya che. ninI sevAo para 004a3aaABHOGA-H60000 upAdAna-sAdhana jema mATImAM ghaDo thavAnI sattA che, paNa daMDa, teo 6) caka, kuMbhArAdi sAdhane maLe te ghaDe thAya, tema che. AtmA mATIrUpa che tene saddagurU Adi sAdhane maLe che. te AtmajJAna thAya. SaaaaaaaaaaaaAAAAAAAAA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApekSa-nirapekSadaSTi ekAnta daSTithI kaI paNa padArthanuM svarUpa avalokavAthI tenI badhI bAjue dekhI zakAtI nathI. koI vastunuM saMpUrNa svarUpa jevuM hoya te sarva nI apekSAvaDe jevuM joIe. nAnI apekSA vinA kaI paNa vastunuM saMpUrNa svarUpa kathI zakAtuM nathI ane samajI zakatuM paNa nathI keI paNa lekhaka keI graMtha banAve che, temAMthI tene Azaya te ghaNekhare tenAM hRdayamAM rahe che, temaja te graMthomAM lakhavAnI ghaNIkharI apekSAo paNa tenA hRdayamAM rahe che. amerikA vigerenA keTalAka vidvAne paNa kahe che ke-vaktAnuM athavA lekhakanuM vAkaya keI paNa jAtanI tenA hRdayamAM rahelI apekSA vinA zUnya hetuM nathI. keI vidvAna anyane samajAvatAM kahe che ke-mArA kahevAnI athavA lakhavAnI A apekSA che, meM amuka AzayathI kahyuM che athavA lakhyuM che. lekhakanA Azaya vA vicAranI apekSA jANyA vinA abhiprAya ApatAM ghaNI vAra bhUla thavA saMbhava che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jainatattva vicAra vicArene mahAsAgara mahAna che ane tenA taraMgathI paNa adhika apekSA che. teonA saMpUrNa rahasyane jANa vAne mATe ane koI paNa vicArane anyAya na maLe te mATe nayavAdanuM jJAna Avazyaka che. sAta nonuM paripUrNa jJAna karavAthI ane sApekSavAdane samyaphaprakAre jANavAthI koI paNa vicArane ekAnta anyAya maLatuM nathI ane sarva prakAranA vicArene darzAvavAmAM anya nAnI apekSA pUrvaka belavAthI kaI paNa nayane tiraskAra thato nathI. ekAnta. bhinna bhinna nathI utpanna thayelA paraspara virUddha evA dharmomAMthI paNa sAta nAnI apekSAe samyagUjJAnIne samyaphapaNe sarve bAbatonuM jJAna thAya che. ekAnta nathI mithyAtvadharmane svIkAra karI mithyAtvamatinA jorathI ekAntavAdIo dharmayuddha karIne karmanI vRddhi kare che. sAta nonI apekSAe ekeka nayakathita sarva dharma aMgeno jemAM samAveza thAya che, evuM zrI jainadarzana jagatamAM sarva dharmanA aMgenuM sApekSatAe pratipAdana karatuM vijyavaMta vate che. sApekSadaSTi eka zreSTha mArga dareka bAbatanuM paripUrNa jJAna thavAthI vastu dharmanA anaMta bheda avadhavAne samyagUjJAnanI najIkamAM AvI zakAya che. vastu dharmane paripUrNa avabodhyA vinA zraddhA ane vicAromAM ghaNI bAbatamAM saMkucitatA rahe e banavA yogya che. pratyeka manuSya dareka vastunA amuka aMzane jANIne pitAne jJAnI mAnI le tathA vastunA amuka rUpathI vA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApekSa nirapekSASTi bhAgathI peAtAne AnaMda bhAktA mAnI le, temAM te vAstavika dRSTithI jotAM bhUla kare che ane peAtAnI uttarAttara vijJA nAvasthAmAM te te bhUlene te dekhatA jAya che. zrI vIra prabhunI sajJadaSTithI paripUrNa padArthAne dekhyA che, tevI dRSTi jyAM sudhI prApta na thAya tyAM sudhI pratyeka manuSya chadmastha hAvAthI sarvajJa na kahevAya ane tethI te vastunA anaMta dharmInA jJAnanA abhAve jANavAmAM tathA kathavAmAM bhUla kare e svabhAvika che. AvI sthiti jyAM sudhI hoya tyAM sudhI sApekSadaSTie elavu, jANyu', vicAravu e bhaviSyanI jIMdagI arthe uttamettama mAga che. pratyeka manuSyanA AcAre| ane vicAromAM paripUrNa satyatA hAya ema mAnI levuM ema te vacana mAtrathI kathI zakAya che. zrI sarvaijJa--vItarAgadeva sivAya pratyeka manuSyanA vicAramAM ane AcArAmAM satyatA na heAI zake, paraMtu dravya-kSetra-kAla-bhAvanI apekSAe amukAMze satyatA hAI zake e anavA ceAgya che. zrI vItarAganAM vacanAnI apekSAe A bAbatane vicAra karatAM pratyeka manuSyanI dRSTibhede satya ane asatya evA AcAraza ane vicAra manAya che, temAMthI ghaNu satya tAravI zakAya che. amuka bAbata amuka dravyakSetra kAla-bhAvathI satya haiAya che ane te ja khakhata amuka dravya kSetra-kAla bhAvathI asatya hAya che. 113 vyavahA2 nayathI amuka khAkhata amukarUpe gaNAya che ane te ja mAkhata nizcaya dRSTithI vicArIe te amukarUpe lAge che, dareka vastune aneka dRSTithI aneka apekSAoe 8 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jenatattva vicAra tapAsavAnI jarUra che. pratyeka manuSyanA vicAre ane AcArone bhinna bhinna apekSAe jANavA joIe ane bhinna bhinna dRSTithI dekhIne ya, heya ane upAdeya buddhithI tene viveka karavo joIe. AvI rIte vivekadaSTithI je dekhe che te kaI bAbata para amukaze vicAra bAMdhavAne zaktimAna thAya che. manuSyanI jIMdagImAM uttarottara jJAnAvasthA vRddhigata thatAM pUrvanA vicAre karatAM uttaranAM vicAromAM vizeSa satyatA anubhavAya che, paNa vAstavika dravya-kSetra-kAla-bhAvanI apekSAe kahIe te je kALe jeTalA jJAne jeTalo nirNaya thAya che, teTale te kALe nirNaya mATe satyarUpe te kALanI apekSA hoya che, ema apekSAthI vicArIe to AkhA jagamAM manuSyanA AcAre ane vicAramAM dravya-kSetra-kAla ane bhAvanI apekSAe ghaNuM avabodhavAnuM maLe che ane ghaNI rIte aneka prakAranuM vyavahArika tathA pAramArthika jJAna thAya che. ane kAntathI vizAla daSTi AtmAnA zuddha dharmanuM jyAre smaraNa karavAmAM Ave che, tyAre bAhyAcArathI vadhI paDelA matabhedathI mahattava jaNAtuM nathI. sarva prakAranAM matabhedovAnI buddhi jenAmAM utpana thAya che, evA AtmAnA guNonI zuddhi karavAmAM Ave te pitAnA AtmAnuM hita sAdhI zakAya che. pitAnA AtmAnI zuddhi karavAmAM anyamAM rahelA matabhedanuM naDatara pitAne thatuM nathI. jene potAnA AtmAne zuddhatArUpa sAcane samyam upayoga nathI, tene ekeka nathI uThelA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana - ~ ~ ~- ~ da sApekSa nirapekSadraSTi 115 ekAnta matabhedonI asara thAya che. jema samudramAM zRMgImasya rahe che ane khArA jalamAM vahetI evI mIThI velanuM pANI pIve che, tema samyaga jJAnI AtmA A saMsAramAM ekeka nathI uThelA evA aneka paMtharUpa khAre sAgara chatAM anekAnta nayanA vicArarUpa mIThA jalanuM pAna kare che. dravyAnuyegavaDe jyAre AtmAnuM samyaka svarUpa vicAravAmAM Ave che, tyAre anya paze ane anya matavAdIo para maitrIbhAvanA rahe che ane masahiSNutA nAmane guNa pragaTavAthI anya dharma pALanArAo upara paNa kArUNyabhAvanA khIlI uThe che. AtmadharmasAdhaka baMdhuoe samajavuM joIe ke amAre janma jagatamAM uttama kAryo karavAne mATe thaye che, mATe sarva jIne pitAnA AtmA samAna mAnIne pitAnA AtmAnI peThe anyAnA AtmAnuM zreya karavA prayatna karavo joIe. vItarAgadharmathI dUra rahelA manuSya para kadi paNa zatrutA dhAraNa karavI nahi, temaja jainadharmane nahi pALanArA manu nI jAtiniMdA karavI nahi. vizALa daSTimAM lohacuMbakanA jevI zakti rahI che. jemAM anekAnta-vizALa daSTine dhAraNa kare che ane tene samyapha upayoga kare che, teo anya manuSyane pitAnA vicAranuM dAna ApI zake che. jaina zAstro ane jainetara dharmazAstronA rahasyane jeo sArI peThe jANI zake che ane vizALa dRSTithI AtmAnA satya dharmane avadhe che, teo jainadharmanI unnati karavAne samartha thAya che. aneka paMthenA vacce UbhA rahIne tevA jene kharekhara aneka matavAdIone paNa "anekAnta'. dharmanuM amRtapAna karAvavA samartha thAya che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jainatattva vicAra Sadarzanane dRSTAMtathI samajIe cha judA judA vaidyonI dukAne che. temAM eka vaidya saMpUrNa sAce che. te tamAma regone, tenA kAraNane ane te TALa vAnA upAyane jANe che. tenAM nidAna-cikitsA sAcA hovAthI. rogIne roga nirmULa thAya che. vaidya kamAya che paNa sAruM. A joI bIjA pAMca kUTavaidyo paNa potapotAnI dukAna khele che temAM te sAcA vaidyanA gharanI davA pitA pAse hoya che. teTalA pUrate te regIno roga dUra kare che ane bIjI pitAnI kalpanAthI potAnA gharanI davA Ape che tethI UlaTo rega vadhe che. paraMtu davA sastI Ape che eTale lebhanA mAryA leka levA mATe bahu lalacAya che ane ulaTA nukazAna pAme che. Ane upanaya e che ke-sA. vaidya te jainadarzanavItarAgadarzana che, je saMpUrNa satyasvarUpa che. te mehaviSayAdine, rAga-dveSane, hiMsA Adine saMpUrNa dUra karavA kahe che, je viSayavivaza regIne meMghA paDe che, bhAvatAM nathI ane bIjA pAMca kUdyo che te kudarzane che. te jeTalA pUratI vItarAganA gharanI vAto kare che teTalA pUratI te rega dUra karavAnI vAta che, paNa sAthe sAthe mehanI, saMsAravRddhinI, mithyAtvanI, hiMsA AdinI dharmanA nhAne vAta kare che te pitAnI kalpanAnI che ane te saMsArarUpa roga TALavAne badale vRddhinuM kAraNa thAya che. viSayamAM rAcI rahela pAmara saMsArIne mehanI vAto mIThI lAge che arthAta sastI paDe che, eTale kUTavaidyo tarapha kheMcAya che, paraMtu pariNAme vadhAre rogI thAya che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApekSa nirapekSadaSTi 117 vItarAgadarzana trivaidya jevuM che. arthAtu-1-rogIne roga TALe che, 2- nigIne rega rahevA detuM nathI. ane 3-ArogyanI puSTi kare che. arthAta-1-jIvane samyagUdazanavaDe mithyAtvarega TALe che. ra-samyagUjJAnavaDe jIvane rogano bhaMga thatAM bacAve che, ane 3-sammacAritravaDe saMpUrNa zuddha cetanArupa ArogyanI puSTi kare che. 000amGmahAhHAHAGDAWAO AtmAnAM astitvamAM sAdhanA AdinI siddhi AtmAnuM astitva siddha thavAthI dharma adharma, punya, pApa vigerenuM astitva paNa siddha thAya che. je AtmAnuM astitva na samajAya te dharma-adharmAdinI hayAti buddhigamya thatI nathI, ane tema thavAthI nAstikabhAvanI prApti thavAne saMbhava rahe che, dharma - adharmAdinI hayAti chatAM te na samajAyAthI nAstikabhAva thAya te AtmA IdriyAsakta banI aneka dukRtyane AdhIna thaI nirvasa pariNAmI thAya che. tema thavAthI kalyANa sAdhavAne cogya thaI zakato nathI mATe AtmAnuM astitva siddha thavAthI sAdhanAnuM astitva siddha thAya che, sAdhanonuM astitva siddha thavAthI satkAryo tarapha prIti ane asatkartA tarapha upekSA rahe che, dharma vA Amazreya sAdhavAnI daDha jijJAsA thatAM dayA, zAMti, tyAga, vairAgyAdi guNe utpanna thAya che ane AtmA -samAga samukha bane che, jene mumukSudazA kahe che. sAcI mumukSubhAvanA utpanna thavAthI AtmazraddhA thAya che ane tene -zuddha vyavahAra samiti kahe che. AAAAAAAAAAAAAAAA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakRtvanuM mULa samyaktvanI prApti mATe jJAnAvaraNIya kamanA kSayApa zama pratyakSa kAraNa heAteA nathI. samyaktvavALAne jJAnA varaNIyakamanA kSApazama jeTalA pramANamAM hAya che, teTalA pramANanA kSayApazama mithyAdaSTiemAM paNa heAya che. mATe samyaktvaprAptinuM mULa kAraNa darzInamAnA nAza che. ' khAsa kAraNa AtmA vigere padArthAMmAM bhrAnti TaLI javI e danamAhanA nirAsa upara AdhAra rAkhe che ane enAthI samyaktvanA AvirbhAva thAya che. ( AvI rIte samyaktvanI prAptimAM sAdhAraNa rIte sa'nI paMcendriyeAmAM jJAnAvaraNanA jeTalA kSayApazama hAya che, te karatAM vadhu AvazyaktA heAtI nathI, kintu upara kahyu tema bhrAntinAM nAzanI ja agatyatA che. jo ke sava thA bhrAntinA nAza kaivalya dazAmAM thAya che, paNa keTaleka aMze muddAnI AmatAmAM brAnti TaLI gaI hAya teA kramazaH sarva brAnti rahita evI ucca sthiti upara AvavuM saheluM thaI paDe che. jema vastrane eka cheDo saLagatAM kramazaH te Akhu vastra maLI jAya che, tema AtmabhrAntinu AvaraNa eka dezathI khassu eTale te sarvathA naSTa thavAne cegya thaI jAya che.. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatvanuM mULa jema khIjanA caMdra kramazaH pUrNatA upara bhrAntinA AvaraNanA aMza naSTa thatAM je che, te kramazaH pUrNatA upara AvI jAya che. 119 Ave che, tema khIjajJAna pragaTe e kAraNe samyaktva e kharekhara meAkSavRkSanuM khIja che ane tenuM mUkhya kAraNa danamohanA nAza che. abhA pra.--samyaktvanA evA zu' prabhAva che ke tenA vamAM game teTaluM vizALa jJAna Aya, te paNa te mithyAjJAna kahevAya che ? ane thADu' ne aspaSTa jJAna haiAya te paNa samyaktva pragaTa thaye chate samyagajJAna kahevAya che? u.-bhagavAn tattvArtha sUtrakAre jaNAvyuM che ke--tattvArtha zraddhAnuM sucava nam 'yathA rUpathI padArthAnA nizcaya karavAnI je rUci te samyagdarzana che. jagatanA padArthane yathArtha rUpathI jANavAnI ruci sAMsArika ane AdhyAtmika ane prakAranA abhilASAthI thAya che. dhana, pratiSThA Adi keI sAMsArika vAsanA mATe je tattvajijJAsA thAya che, te samyagdana nathI, kemake enu pariNAma meAkSaprApti na heAvAthI enAthI saMsAra ja vadhe che, parantu AdhaiyAtmika vikAsane mATe je tattvanizcayanI rUci phakta AtmAnI tRpti mATe thAya che te samyagdarzana che. tattvA sUtra e adhyAtmazAstra che, eTalA mATe emAM samyajJAna ke asamyagajJAnanA viveka AdhyAtmika dRSTithI karavAmAM Ave che, paNa nyAya yA pramANuzAstranI mAphaka viSayanI dRSTithI karavAmAM AvatA nathI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jenatattva vicAra nyAyazAstramAM je jJAnane viSaya yathArtha hoya te ja samyagUjJAna pramANa ane jene viSaya ayathArtha hoya te ja asamyagrajJAna pramANAbhAsa kahevAya che. paraMtu AdhyAtmika zAstramAM nyAyazAstrane saMmata samyagu-asamyagUjJAnane vibhAga mAnya hovA chatAM paNa gauNa che. ahiM A je jJAnathI AvyAtmika utkrAnti thAya te samyagRjJAna ane jenAthI saMsAravRddhi athavA AdhyAtmika patana thAya te asamyagajJAna. e paNa saMbhava che ke-sAmagrI ochI hovAne kAraNe samyakatvI jIvane kaI vAra kaI viSayamAM zaMkA, bramaNA, aspaSTa jJAna paNa thAya, chatAM te satyagaSaka ane kadAgraharahita hovAthI potAnAthI mahAna, yathArtha jJAnavALA ane vizeSadazI puruSanA AzrayathI pitAnI bhUla sudhArI levA haMmezA utsuka hoya che ane sudhArI paNa le che. te potAnA jJAnane upaga mUkhyatayA vAsanAnAM piSaNamAM na karatAM AdhyAtmika vikAsamAM ja kare che, jethI samyakttvaprAptinuM mUkhya kAraNa jJAnAvaraNanA kSapazama upara nahi, paraMtu darzAnamehanA nAza upara che. vyavahAru ane Atmika jIdagI jeo pitAnI vyavahAru jIMdagIne cAhe che teo Atmika jIdagI kheve che ane jeo vyavahAru jIMdagI tyAge che teo AtmAnA anaMta che. jIvanamAM aMdagInuM sthAna pAme che. waaaaaaaaaaaaaaaaSANUS jajalajallajja Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM zraddhA tyAM sabhya tva zraddhA e uttama adhyavasAyarUpa che. tasvArtha zraddhA e samyaktvanuM kArya che. jyAM jayAM zraddhA hoya tyAM tyAM samyaktva jarUra hoya. daSTAMta e ke-jeNe mana:paryApti pUrI karI che evA karaNa paryApta ane daze prANane dhAraNa karanAra zraddhAvALA zrI tIrthaMkaradeva Adi mahApuruSane samyakatva jarUra hoya che. A bAbatamAM nyAya paNa ema ja spaSTa jAhera kare che ke-rasoDAnA dRSTAMte jyAM dhUmADe hoya tyAM agni jarUra heya ja; paraMtu jema tapAvelA leDhAnA geLA AdimAM dhUmADA vinA paNa agni dekhAya che ane raDA AdimAM dhUma sahita agni dekhAya che, tema jyAM samyaktva hoya tyAM te jIvane zraddhA hoya athavA na paNa hoya. jeo pAchalA bhavanuM samyakRtva laIne mAtAnA garbhamAM Upaje che, evA zrI tIrthakara Adi mahApurUSane mana 5ryApti pUrI thayA pahelA ekaluM samyaktva hoya che. ane te paryApti pUrI thayA pachI baMne samRtva ane zraddhA hoya che. AthI sAbIta thayuM ke-kharI rIte samyaktva ane zraddhA e baMne Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jainatattva vicAra alaga che, chatAM aupacArika bhAvathI samyaktvarUpa (zraddhAnA) kAraNamAM zraddhArUpa (kA')nA upacAra karIe te banne eka paNa kahI zakAya, ema 'dhama sa'graha'mAM pU. upAdhyAyajI ma. nA vacaneAthI jANI zakAya che. tAtparya e ke zraddhAna e uttama mAnasika adhyavasAya rUpa che, tethI ekAMte zraddhA ane samyaktva eka ja mAnavAmAM upara jaNAvelA aparyAptA jIvAmAM ane siddha paramAtmA vigeremAM paNa samyaktvanuM lakSaNa ghaTI zake nahi; kAraNa ke teone mana nathI mATe zraddhArupa samyaktva paNa hAI zake nahi. zrI tIrthaMkaradevAe te! temane samyaktva hAya ema kahyu` che, jethI A guMcavaNa dUra karavA mATe zrI bhadrabAhusvAmIe ' AtmapariNAmarUpa samyakRtva" ema pharamAvyuM. A lakSaNa satra vyApaka che ema samajavu, 8 dhyAna ane ceAganA svataMtra mAryAM ApaNI vicArazaktinA sadgurvyaya ane nirodhane mATe ja ceAjAyelA che. cittanI vRttione nirodha karavA te IMceAga che. vicArazakita e mahAn zakti che. vizvamAM e tamAma mAyika sukha duHkhanI utpati A vicAra vicArazaktinA sadupayogathI ane durupayogathI ja thAya che ane mananI nivikalpa dazAmAMthI AtmAnI anata zaktie pragaTa thAya che. je zAzvata hAI parama zAMti ApanAra che. 8 8 8 AAAAAAAAAAA vicArazakti Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyak zradhdhA i zraddhanI prApti e sauthI duSkara che. jJAnaprApti e. dunyavI lebhathI paNa thaI zake che. jyAre dunyavI lebha e. samyapha zraddhAnI prAptimAM kAma AvI zakato nathI, UlaTo. aMtarAyarUpa thaI paDe che. sADA nava pUrvanA jJAnI paNa a8 ddhALu rahI gayA ane alabhya jJAnane dharanArA paNa zrI jina vacana pratye niHzaMkapaNe zraddhALu AtmAo ubhaya leka sAdhI gayA. zraddhAnI prApti duSkara eTalA mATe che ke- amuka aMze. paNa dunyavI svArthathI niHspRha banyA vagara te pragaTa thaI zakatI nathI, jyAre jJAnanI prApti sarva prakAranA dunyavI. svArthathI bharelA AtmAomAM paNa dunyavI daSTie UMcAmAM UMcI kedinI lAge tevI paNa thaI zake che. e kAraNe uttama. agara adhama manuSyanI sAcI parIkSA "tenAmAM keTaluM jJAna che?" enI tapAsa e dvArA thaI zakatI nathI, paraMtu te kevI jAtinI zraddhA dharAve che?" "tenI zraddhA, vizvAsa ane rUci kayA padArtha upara che?" temAMthI thAya che. UMcI koTinuM jJAna dharAvanAra AtmA paNa je adhama keTinI rUcivALa hoya, to te duniyAmAM paNa uttama gaNAto nathI. manuSyanI parIkSA tenI rUci upara che mAtra jJAna upara Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jainatattva vicAra nathI. dhananI rucivALe jJAnI paNa pApI bane che ane dharmanI rUcivALo ajJAnI paNa niSpApa jIvana gALI zake che. jIvanamAM pApI banavuM ke niSpApa banavuM tene mUkhya AdhAra jJAna upara nathI paNa rUci upara che. e rUcine sudhAranAra jJAna tAraka che ane bagADanAra jJAna DubADanAra che. adhama rUcivALA AtmAe pitAnI te rUcine choDI nahi zakavAthI uttama rUcivALA AtmAo pratye temane virodha cAlu hoya che. e virodhanuM mULa rUcine bheda che. jyAM sudhI be viruddha prakAranI rUcI rahevAnI che. tyAM sudhI e virodha paNa kAyama rahevAnuM che. e virodhane jee. TALavA IcchatA hoya, teoe rUcine bheda TALavAnI prathama AvazyakatA che. paraspara viruddha rucivALA ja pitAnI te rucine samAna banAvyA vagara ekamati banAvavA mAgatA hAya agara teone je kaI ekamati banAvavA IcchatuM hoya, te teonI te IcchA kevI rIte phalibhUta thavAnI che? ekamati banavA mATe rUcinI ekatA karavI e prathama Avazyaka che. te sacine ene ja ke kevI rIte te rUcinI ekatA karavAne prayAsa karyA vagara ja jagatane eka abhiprAyavALuM banAvI devAnI ceSTA karavI. e eka bAliza ceSTA ja che. sarvadharma samabhAva, sarvadarzana samabhAva, sarva zAstrasamabhAva, AdinI vAto karanArA e dharmaruci samAjane dharmarucithI bhraSTa karI adhama rUcI banAvavA mATe prayAsa karanArA che. jyAM sudhI rUcibheda rahevAne che tyAM sudhI dharmabheda paNa rahevAne che, dharmabheda rahevAne che tyAM sudhI darzana bheda paNa rahevAnuM che, dazanabheda Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyak zraddhA rahevAnA che tyAM sudhI zAsrabheda paNa rahevAne ja che ane. zAstrabheda rahevAnA che tyAM sudhI jJAnabheda paNa rahevAnA che. e ja rIte sajAtisamabhAva, sa`saMpradAyasamabhAva, naranArIsamabhAva AdinI vAttA paNa teTalI ja unmArge doranArI che. jyAM sudhI AcArabheda rahevAnA che tyAM sudhI vicArabheda paNa rahevAnA che. jyAM sudhI vicArabheda rahevAnA che tyAM sudhI ceAgyatAbheda paNa rahevAne che ane jyAM sudhI ceAgyatAbheda rahevAnA che tyAM sudhI soMpradAyabheda ane naranArIne bheda paNa rahevAnA ja che. zraddhA vinA jJAnanI prApti zakaya nathI ane zraddhAthI zruta thanArAnA nAza sunizcita che. zraddhA e sava guNAnu mULa che, paramArthanA ke vyavahAranA mArgamAM zraddhAbhraSTa AtmAe sadA ayeAgya manAyA che. jo koI paNa AtmAne tenA kalyANamArgamAMthI bhraSTa karavA hAya, te tene saraLamAM saraLa upAya e ke--sauthI prathama tenA kalyANamA nI zraddhAthI bhraSTa karavA. mAnasazAstrIonu paNa kahevu che ke-vicAra e AcArane ghaDanAra che. jo koI mANasane sudhAravA yA bagADavA hAya, teA sauthI pahelAM tenA vicAre pheravavA prayatna karavA joie. jyAM sudhI te peAtAnA vicArAmAM makkama haze tyAM sudhI tene tenA AcAramA`thI khaseDavA duHzakaya che. 125 savicArAnI makkamatAnu nAma ja zraddhA che. sAcI zraddhA AtmapariNAmarUpa heAya che. e zraddhA jJAnathI ghaDAya che e vAta sAcI che, teA paNa sarva prakAranuM jJAna zraddhAne ghaDanAra ke dRDha karanAra ja thAya che ema kahevu e sAcu` nathI.. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126 jainatattva vicAra jJAnathI jema vicAre ane zraddhA makkama bane che, tema jJAnathI ja vicAro ane zraddhA naSTa thAya che yA zithila bane che. zraddhAne ghaDanAra, sthira karanAra ke vadhAranAra jJAna jema sahA- caka ane AdaraNaya che, tema zraddhAne bagADanAra, ukheDanAra ke nAza karanAra jJAna teTaluM ja anarthakAraka ane anAdaragya che. badhAne sAra e ja che ke-je mAnavIne caDhAva ke pADa heya, to sauthI prathama enI vicAraNAne palaTAvavAnI ja moTAmAM meTI AvazyakatA rahe che ane eTalA mATe koI paNa kSetranA nAyako sauthI prathama prayatna tene mATe ja kare che. A uparathI vastusthiti jANanArA bahu sahelAIthI samajI zakaze ke-zrI jainazAsane viparIta zraddhArUpa mithyAtvane parama zatru tarIke svIkAryo che, te soe so TakA vyAjabI che. mithyAtva e vicArene viparIta mAge palaTA-vanAra che ane eTalA mATe zrI jainazAsanathI vyuta karavAne IrAdo dharAvanAra koIpaNa AtmA zrI jainazAsanane anusaranAra AtmAonI samyapha zraddhA upara prathama ghA kare che. zraddhA " upara ghA karyA vinA kevaLa AcArene khoTA varNavavAne prayatana karanAra zrI jainazAsanane parAjita karavA mATe kadI paNa saphaLa thaI zakatA nathI. jeTalI saphaLatA teo zraddhAne nabaLI pADavAmAM meLavI zake che, teTalI ja saphaLatA teone tyAra pachI bIjA kAryomAM maLI zake che. A vastu dhyAnamAM rAkhIne ja keTalAka bahulakamI AtmAo zrI jinamatanA anuyAyIonI zraddhAnA pAyA hicamacAvavA bhAre prayatna karI rahyA hoya tema joI zakAya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaka kathA 127 che. zAsanane pAye zraddhA che ane e zraddhAne ja uDAvavAno prayatna karanArA zAsananA pAyAne ja ukhADavAne prayatna karanAra che. zraddhA yAne sanmArga pratyenI rUci, e mAnava samAjanuM ane jaina samAjanuM amUlya dhana che. e dhana jeTaluM amUlya che, teTaluM ja tenuM rakSaNa karavuM kaThina che. amUlya vastuone paDAvI lenArA, paDAvI levA mATe tAkI rahenArA ane e cAlyuM jAya che te rAjI thanArA duniyAmAM ekAhAtA nathI. viparIta zraddhArUpa mithyAtvanA nAzane parama upAya jagatane ekanA eka sanmAgarUpa zrI arihaMtAdi sudeva, sugurU ane sudharmatattvanI yathArtha zraddhApUrvaka ArAdhanA ja che. sva-para vicArakartavya jyAM sudhI AtmasvarUpa jANavAmAM na Ave, . tyAM sudhI paramAtmatattvane sAce khyAla kadI thata nathI, kAraNa ke-AtmAnuM svarUpa na jANanAra manu dhya AtmAmAM sthiti karI zakatuM nathI. jyAM sudhI deha e para che ane dehI AtmA tenAthI jude che, ke te bheda yathArtha samajavAmAM na Ave tyAM sudhI ke jIvane muMjhavaNane pAra rahetuM nathI, mATe AtmA. zi A thIMe Ane vicAra prathama kartavya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhi prApti rAjya, cakavatipaNuM ke IndrapaNuM prApta thavuM durlabha nathI, paNa bedhinI prApti atyanta durlabha che ema zrI jinapravacanamAM kahyuM che. sarva jIvoe badhA bhAva pUrve anaMta vAra prApta karyA che, paraMtu tene kadApi badhinI prApti thaI nathI, tethI ja saMsAramAM paribhramaNa kare che. sarva jIvone anaMta pudgalaparAvarta vyatIta thayA, paratu jyAre kAMIka nyunA ardhapugalaparAvarta saMsAra bAkI rahetAM. Ayu sivAyanA sAta karmanI sthiti aMtaHkeTakeTI sAgarepamanI bAkI rahe, tyAre koIka jIva granthibhedathI uttama edhirana pAme che ane bIjA ja yathApravRtti karaNathI graMthinI maryAdAmAM AvelA chatAM pAchA vaLe che ane punaH saMsAramAM bhame che. kuzAstrazravaNa, mithyASTine saMga, kuvAsanA ane pramAdazIlatA-e badhA bAdhinA virodhI che. jo ke cAritranI prApti durlabha che, te paNa bedhi prApta thaye cAritranI saphaLatA che, anyathA niSphaLatA che. abhavya paNa cAritra prApta karI utkRSTa dravyakriyAnA baLe navamAM theyaka sudhI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meSa prApti 129 jAya che, paNa edhi na heAvAthI nirvANa prApta karI zakatA nathI. jene dhiratna prApta thayuM nathI te cakravati` hAvA chatAM paNa raMka jevA che, parantu jeNe edhiratna prApta karyuM" che te raMka paNa cakravati karatAM adhika che, jemane edhiratna prApta thayela che, te jIvA saMsAramAM kayAMya Asakta thatAM nathI, paraMtu mamatvarahita thaine eka mAtra muktimArganI ja upAsanA kare che. jeA paramapada pAmyA che. pAmaze ane pAme che, te badhA meAdhi pAmIne ja te pAmI zake che, mATe edhinI ja upAsanA kare. sAcI zraddhA je jaDa zraddhA zAstraprAmANya para avala e che ane AtmaniSThA anavAnA parizrama veThayA vinA dhamanAM AzvAsana anubhavavA Icche che, te zraddhA athavA sadbhUta arthAMnuM tathAvidha AtmapariNati vinAnuM zraddhAna ane svAnubhavanA pAyA para sthira ane dRDhamUla thayelI zraddhA, e emAM jamIna--Asa mAnane kka che. zraddhA eTale koi eka athavA aneka matamatAMtara nahi. pachI bhalene te game teTalAM sAcAM kA na heAya ? zraddhA e AtmAnI AMkha che. jema bhautika indriyA dvArA bhautika vastuonu Akalana thAya che, tema je zaktivarDa atIndriya AdhyAtmika vastuonu Akalana thAya che te zaktinuM nAma zraddhA che ane e ja sAcI zraddhA che. *******UUUUUU******* Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 Atma vikAsakrama (1) AtmAnI zaktienA kramika vikAsane guNasthAna kahe che, jainazAstramAM guNasthAna e pAribhASika zabda che. te Atmika zaktinA AvirbhAva arthAt enu zuddha kA rUpamAM pariNata rahevAnI taratama bhAvavALI avasthAe che. AtmAnu vAstavika svarUpa zuddha cetanA yA pUrNAnaMdamaya che. jyAM sudhI AtmA upara ghana vAdaLAnI jema tIvra AvaraNanI ghaTAchavAelI hAya che, tyAM sudhI enu asalI svarUpa pragaTa thatuM nathI, kintu AvaraNA kramazaH zithila yA naSTa thaye ja enu asalI svarUpa pragaTa thAya che. AvaraNAnI tIvratA jyAM sudhI AkharI hadanI hAya che. tyAM sudhI AtmA prAthamika avikasita avasthAmAM DAya che. ane jyAre AvaraNa saCthA naSTa thAya che tyAre AtmA carama avasthA-zuddha svarUpanI pUrNatAmAM vartamAna hAya che. jema jema AvaraNAnI tIvratA ochI hAya che, tema tema AtmA prAthamika avasthAne cheDIne dhIme dhIme zuddha svarUpano lAbha prApta karatA carama avasthA tarapha prasthAna kare che. prasthAna vakhate A be avasthAnI * vacamAM ane Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakama (1) 131 aneka nIcI_UMcI avasthAone anubhava karavo paDe che. prathama avasthAne avikAsanI avasthA athavA adha:patananI parAkASThA ane chellI avasthAne vikAsa yA utkAtinI parAkASThA samajavI joIe. A vikAsakamanI madhyavartAinI badhI avasthAone apekSAe ucca yA nIca kahI zakAya che. arthAt madhyavatinI koI paNa avasthA uparavALI avasthAnI apekSAe nIca ane nIcevALI avasthAnI apekSAe ucca kahI zakAya che. vikAsa tarapha prasthAna karate AtmA vastutaH ukta prakAranI saMkhyAtIta AdhyAtmika bhUmikAone anubhava kare che, paraMtu jainazAstramAM saMkSepamAM enuM vargIkaraNa karIne tenA cauda vibhAga karyA che, je "cauda guNasthAna" kahevAya che. rAga-dveSanA adhyavasAyathI manane nigraha karanArI temaja ehika-pAralaukika abhilASAone tyAga karanArI vyakti karma rekI zake che. karmanA upAdAnamAM heturUpa evA pariNAmane abhAva te "saMvara' kahevAya che. AdhyAtmika vikAsane krama saMvaranA kama upara avalaMbita che. ethI jema jema saMvaranI mAtrA vadhatI jAya, tema tema ucca ucca guNasthAna prApta thatuM jAya che. tamAma AvaraNemAM mehanuM AvaraNa pradhAna che jenAthI rAga-dveSanI utpatti che. jyAM sudhI meha balavAnuM ane tIvra hoya tyAM sudhI anya tamAma AvaraNe balavAna ane tIvra banelA rahe che. enAthI viparIta maha nirbala thaye ja anya AvaraNanI evI ja dazA thaI jAya che. arthAt meha nirmala thaze te anya AvaraNe paNa nirbala banI jAya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jainatattva vicAra ethI AtmAne vikAsa karavAmAM mukhya bAdhaka mehanI pramalatA ane mukhya sahAyaka meAhanI nikha latA samajavI joIe guNasthAnAnI vikAsakramagata avasthAe mehazaktinI utkaTatA, mandatA tathA abhAva para avalakhita che. meAhanI pradhAna zaktio e che. emAMthI pahelI zakti AtmAne da"na svarUpa-pararUpanA nirNaya athavA jaDacaMtananA vibhAga yA viveka karavA detI nathI. khIjI zakti AtmA vivekane prApta karyo chate paNa tadanusAra pravRtti arthAt parapariNatithI chUTI svarUpalAbha karavA detI nathI. vyavahAramAM paNa sthAna sthAna para e dekhAya che ke koI vastunuM yathA dana cA odha karavAthI ja te te vastu meLavavAnI yA tyAgavAnI ceSTA thaI zake che ane saphaLa paNa ane che. AdhyAtmika vikAsagAI AtmA mATe mukhya e ja kAya che. pahelA svarUpa tathA pararUpanuM yathA dAna eTale bhedajJAna karavu N ane bIjuM svarUpamAM sthita rahevuM. emAMthI pahelA kAya ne rokavAvALI mehazaktine jainazAstramAM darzIna mAhu' ane bIjA kAne rokavAvALI mehazaktine cAritra mAhu' kahevAya che. mIjI zakti pahelI zaktinI anugAminI che. arthAt pahelI zakita prakhala hAya che. tyAM sudhI bIjI zakti kadi paNa nikhala hAtI nathI, ane pahelI zakti mantra, mandatara ane mantratama hAce chate ja bIjI zakti paNa kramazaH e ja pramANe thAya che. athavA ekavAra AtmA svarUpadaza na pAme, teA pharI svarUpalAbha karavAne mAga prApta thAya che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakama (1) | 133 prathama guNasthAna sarvathA adhaH patita AtmAnI avasthA prathama -guNasthAna che. emAM mohanI ukta bane zaktio prabala hovAnA kAraNe AtmAnI AdhyAtmika sthiti bIlakula nIcI hoya che. A bhUmikAmAM AtmA cAhe Adhibhautika utkarSa game teTalo karI le, paNa enI pravRtti tAtvika lakSyathI sarvathA zUnya hoya che. jevI rIte dizAbhramavALe manuSya pUrvane pazcima mAnI gati kare che ane pitAnA ISTa sthAnane nahi pAmatA ene badhe zrama vRthA bane che, tevI rIte prathama bhUmikAvALe AtmA pararUpane svarUpa samajI ene meLavavAne pratikSaNa anurakata rahe che ane viparIta darzana yA mithyAdRSTinuM kAraNa rAga-dveSanI prabaLatAne zikAra banIne tAtvika sukhathI vaMcita rahe che. A bhUmikAne zrI jainazAsanamAM "bahirAtmabhAva athavA "micchAdane kahevAya che. A bhUmikAmAM jeTalA AtmA hoya che e badhAnI AdhyAmika sthiti eka ja sarakhI hatI nathI, arthAt badhA upara sAmAnyataH mehanI bane zakitanuM Adhipatya hovA chatAM paNa Do-ghaNe taratamabhAva avazya hiAya che. keI para mehane prabhAva gADhatama, keI para gADhatara ane kaI para enAthI paNa ocho hoya che. vikAsa kare e AtmAne prAyaH svabhAva che. ethI jyAre jANatA ke ajANatAM AmA uparathI mehano prabhAva kama thato Ave che, tyAre kaMIka vikAsa tarapha agresara thAya che. ane tIvratama rAgadveSane kaMI ka manda karIne mehanI prathama zaktine chinnabhinna karI AtmabaLa pragaTa karI le che. AvI sthitine jainazAstramAM grathibheda kahevAya che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jainatattva vicAra ranthibheda mATe baLa granthibhedanuM kArya ati viSama che. rAgadveSarupa tIvratama. viSagraMthi eka vAra zithila yA chinnabhinna thaI jAya che. beDo pAra thaye samaja, kAraNa ke-tyAra bAda mehanI pradhAna zakita darzana mehane zithila thavAmAM vAra lAgatI nathIH ane darzanamoha zithila thaye eTale cAritramehanI zithila tAne mArga khUllI javAmAM vAra lAgatI nathI. eka tarapha rAgadveSa pitAnA pUrNa baLane prayoga kare che. ane bIjI tarapha vikAsonmukha AtmA paNa rAgadveSanA prabhAvane kama. karavAne mATe potAnA vIrya-baLane prayoga kare che. A. AdhyAtmika yuddhamAM mAnasika vikAra ane AtmAnI prati dvandratAmAM keI eka te kaI bIjo jaya prApta kare che. aneka AtmAo evA paNa hoya che kepranthibheda karavA gya baLa pragaTa karIne paNa chevaTe rAga-dveSanA tIvra. prahArathI hAra khAIne pitAnI mULa sthitimAM AvI jAya che ane anekavAra prayatna karavA chatAM paNa rAgadveSa para jaya prApta karI zakatA nathI, ghaNA AtmAo evA paNa hoya che ke-teo na te hAra khAIne pAchA phare ane na te. jaya prApta kare, kintu cirakALa sudhI AdhyAtmika yuddhanA medAnamAM paDI rahelA hoya che. kaI kaI AtmA evA paNa hoya che, ke je pitAnI zaktine yathocita prayoga karIne A AdhyAtmika yuddhamAM rAgadveSa 5ra jaya prApta karI le che. kaI paNa mAnasika vikA2nI pratikatAnI A traNe avasthAmAM kadi hAra khAIne pAchA pharavuM, kadi pratispardhAmAM rithara rahevuM ane kadi jyA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAtma vikAsakrama (1) 135 prApta karavo, A anubhava darekane hoya che. A ja saMgharSa kahevAya che, saMgharSa vikAsanuM kAraNa che. cAhe vidyA, dhana, kIti Adi kaI paNa ISTavastu prApta karatI vakhate acAnaka aneka vidane upasthita thAya che ane enI pratikradratAmAM ukata prakAranI traNe avasthAone anubhava prAyaH badhAne hoya che. ke vidyAthI dhanAthI yA kItikAMkSI jyAre potAnI ISTanI prApti arthe prayatna kare che, tyAre ke te vacce aneka kaThinatAo joIne prayatnane choDI de che yA te kaThinatAne pAra karIne ISTaprAptinA mArga para asara thAya che. je agresara thAya che, te mATe vidvAna, dhanavAna yA kIrtizALI bane che. je kaThinatAethI DarIne pAchA bhAge che, te pAmara, ajJAnI ane kIrtihIna banI rahe che. ane je kaThinatAone jItI zakate ke hAra khAI pAcho pharatuM nathI, te sAdhAraNa sthitimAM ja paDI rahI koI dhyAna kheMcavA gya utkarSa yA lAbha prApta karI zakato nathI. grathibheda-draSTAMtathI A bhAvane samajAvavAne zAstramAM eka dRSTAMta ApeluM che. te e che ke-ke traNa pravAsI amuka nagara tarapha nIka nyA che. cAlatAM cAlatAM teo upadravayukata bhayaMkara aTavImAM AvI caDe che. temanA AgamananI rAha joIne ja besI rahyA hoya ema be cAre temane paDakavA deDI Ave che. A banene AvatA joI bhayabhIta thayele eka manuSya te satvara pobArA gaNI jAya che, bIje mANaNa te ceranA paMjAmAM sapaDAya che; jyAre trIjo purUSa te asAdhAraNa puruSArtha Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jainatattva vicAra pheravIne becarane haMphAvI-harAvI aTavI oLaMgI ISTanagare . jaI pahoMce che. A dRSTAntane upanaya e che ke-traNa manuSya te saMsArI jI, bhayaMkara aTavI te saMsAra, be cera te rAgadveSa, cerenuM nivAsasthAna te granthideza, cerethI bIje bhAgI janAre manuSya te malina adhyavasAyanA cAge pAcho dIrdha sthitivALA karmo bAMdhanAre jIva, cAranA paMjAmAM sapaDAyele manuSya te granthidezamAM rahele jIva, ke je vizeSa zuddha pariNAmanA abhAve granthi bhedate nathI temaja avasthita pariNAmI hovAthI pAcho paNa vaLatuM nathI, tathA pitAnuM zUrAtana vAparI Idanagare jaI pahoMcanAra manuSya te kuhADAnI tikSaNa dhAra jevA AgaLa kahevAmAM AvanAra apUrvakaraNarUpI adhyavasAya dvArA rAgadveSanI granthine cIranAra samyakatva saMpAdana karanAre bhavya jIva. A rIte mAnasika vikArenI sAthe AdhyAtmika yuddha karavAmAM je jaya-parAjaya thAya che, tene suMdara khyAla A dRSTAtathI AvI zake tema che. prathama guNasthAne rahevAvALA vikAsagAmI evA paNa AtmAo hoya che, ke jeNe rAgadveSanA tIvratama vegane thoDA paNa dabAvelA hoya che, paNa mehanI pradhAna zakti arthAt darzanamohane zithila karelI hetI nathI. ethI tevA Atmao. jo ke AdhyAtmika lakSya viSe sarvathA anukulagAmI nathI hatA, te paNa ene bodha tathA cAritra anya avikasita AtmAnI apekSAe suMdara hoya che. A jIvene IrSA-dveSa Adi doSe bahu ja zeDo prabhAva pADI zake che arthAt ghaNA maMda paDI gayelA hoya Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakrama (1) che, kemake A jIvAne AtmakalyANa karavAnI tIvra abhilASA hAya che. ethI tee saMsAranA prapaMcathI dura rahevA mathe che. AthI teo nItinA mArge cAle, satpurUSone pakSapAta kare tathA sudevAdinuM bahumAna jALavavA athAga parizrama Adare temAM navAI nathI. AvA jIvo adhyAtmanI prathama bhUmikAvALA mitrAdRSTivAn 'apuna ndhaka' hAya che, eTale ke--je avasthA daramiyAna mithyAtvanA utkRSTa adha aTakI jAya evI avasthAe te paheAMcelA hAya che, jo ke evA AtmAnI AdhyAtmika dRSTi sarvathA AtmAnmukha na hAvAnA kAraNe vastuta: mithyAdaSTi, viparItaSTi vA asatadRSTi kahevAya che, te paNa te sadRSTinI samIpa laI javAvALI hovAnA kAraNe zAstrakAre upAdeya mAnelI che. 137 A meSa, vIya ane cAritranI taratamabhAvanI apekSAe asat dRSTinA paNa cAra bheda karIne mithyAdRSTi guNasthAnanI antima avasthAne zAstramAM vizada ullekha karelA che. A cAra dRSTimAM je vamAna heAya che, tene sadRdRSTinA lAbha prApta karavAmAM vAra lAgatI nathI. dha, sarvIya ane saccAritranI taratamabhAvanI apekSAe sadRdRSTinA paNa cAra vibhAga karelAM che, jemAM mithyAdaSTine tyAga karI athavA mehanI eka yA be zaktione jItI AgaLa vadhelA vikasita AtmAenA samAveza thaI jAya che : athavA khIjI rIte kahIe te! jemAM AtmAnu svarUpa bhASita hoya ane enI prApti mATe mukhya pravRtti Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jainatattva vicAra hAya te sadraSTi. enAthI viparita jemAM AtmAnuM svarUpa na teA yathAvat bhAsita haiAya ane na te tenI prApti mATe pravRtti hAya, te asaSTi. meSa, vIya ane cAritranA taratamabhAvane lakSyamAM rAkhI zAstramAM ane dRSTinA cAra cAra vibhAga pADelA che. jemAM sarva vikAsagAmI AtmAonA samAveza thaI jAya che ane jenuM vaNa na jANavAthI AdhyAtmika vikAsanu citra AMkhA sAme khaDuM thaI jAya che. e jANavAne mATe bha. zrI haribhadrasUrikRta ceAgaDhaSTisamuccaya tathA pU. 60 zrI yaze:vijayajI kRta 21 thI 24 sudhI cAradvAtrizikA jovI joie. granthibhedane krama AtmA anAdikALathI janma-maraNanA pravAhamAM paDele temaja aneka zArIrika tathA mAnasika duHkhAne anubhavatA ajJAnapaNe--anAbhAgathI, giri-nadI pASANanA nyAyathI jyAre AtmAnuM AvaraNa kaMIka zithila thAya che ane enu kAraNa te AtmAne anubhava tathA vIyeUllAsanI mAtrA kaMIka vadhe che, tyAre te vikAsagAmI AtmAnA pariNAmeAnI zuddhi tathA maLatA kaMika vadhe che, jethI rAga-dveSanI tIvratama durbheda granthine teDavAnI ceAgyatA ghaNe aMze prApta karI le che. A ajJAnapUrvaka duHkha saMvedanAjanita ati alpa Atmazuddhine jainazAstramAM yathApravRttika'kahevAya che. tyAra bAda jayAre adhika Atmazuddhi tathA vIcAMllAsanI mAtrA vadhe che, tyAre rAga-dveSanI durbheda viSagranthine bheda. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakrama karI zake che. A granthibhedakAraka Atmazuddhine 'apUrvakaraNa' kahe che, kAraNa ke--evuM karaNa--pariNAma vikAsagAmI AtmAne mATe apUrva-prathama ja prApta thAya che. tyAra khAda ethI paNa Atmazuddhi tathA vIlliAsanI mAtrA kaIka adhika vadhe che, tyAre AtmA mAhanI pradhAnabhUta zakti-daza na mAhapara avazya vijayalAbha prApta kare che. A vijayakAraka Atma zuddhine jainazAstramAM 'anivRttikarNa' kahevAya che, kAraNa ke--Atmazuddhi prApta karyAM bAda AtmA daza nameAhu para vijaya lAbha prApta karyAM sivAya rahetA nathI arthAt te pAche haDatA nathI. ukta traNa prakAranI AtmazuddhimAM bIjI arthAt 'apUrva karaNa" nAmanI zuddhi ja atyaMta durlabha che, kAraNa ke rAga dveSanA tIvratama vegane rokavAnuM atyaMta kaThina kArya enA dvArA thaI zake che, je sahaja nathI. jo eka vAra A kAryamAM saphalatA prApta thaI jAya, pachI vikAsagAmI AtmA uparanI koI bhUmikAthI gabaDI paDe te paNa pharI koIne koI vAra peAtAnA lakSyane--AdhyAtmika pUrNa svarUpane prApta karI le che. A AdhyAtmika paristhinu svarUpa anubhavagata vyavahArika dRSTAnta dvArA kahevAya che. 139> jema keI eka evuM vastra che, ke jemAM mela uparAMta cIkAza paNa lAgelI che. te vastranA mela upara uparathI dUra karaveA eTaleA kaThina ane zramasAdhya nathI, teTale cikAza dUra karavAmAM che. arthAt mela karatAM cikAza dUra karavI e kaSTasAdhya che. jo eka vAra cikAza dUra thai jAya teA khAkIne mela dUra karavAmAM athavA kAraNavaza pharI lAgelA melane dUra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 janatattva vicAra karavAmAM vizeSa zrama paDato nathI ane vastrane asalI svarUpamAM sahajamAM lAvI zakAya che. upara uparane mela dUra karavAmAM je baLa vaparAya che enI saTaza "yathApravRttikaraNa che, cikAza dUra karavAmAM vizeSa baLa tathA zramanI samAna "apUrvakaraNa che, ke je cikAzanI sarakhI rAgadveSanI tIvratama granthine zithila kare che. bAkI bacelA mela athavA cikAza dUra thayA bAda pharIne lAgelA melane dUra karavAvALA baLa--prayoganI samAna "anivRttikaraNa che, ukta traNeya prakAranA baLa-prayAgamAM cikAza dUra karavA- vALo baLa-pravega ja viziSTa che. e prakAre apUrvakaraNarUpa pariNAmadvArA rAgadveSanI ati tIvratA maTI gayA pachI darzanameha para vijaya prApta karavo sahaja che. darzanamoha chatA eTale pahelA guNa sthAnanI samApti thaI. vikAsakamanI ceAthI bhUmikA A pramANe thavAthI ja vikAsagAmI AtmA svarUpanuM darzana karI zake che arthAt Aja sudhI te AtmAnI je chIpamAM rUpAnI bhrAntinI jema pararUpamAM svarUpanI brAti hatI te dUra thaI jAya che. ethI ja tenA prayatnanI gati UlaTI nahi thatAM sIdhI banI rahe chearthAt te vivekI banIne kartavya-akartavyane vAstavika vibhAga karI le che. A dazAne jainazAstramAM "antarAtmabhAva" kahevAya che. kAraNa ke-A sthiti prApta karIne vikAsagAmI AtmA petAnI aMdara vartamAna sUkSma ane sahaja evA zuddha Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakama (1) 141 paramAtmabhAvane dekhAvA lAge che, arthAt atarAtmabhAva e. AtmamaMdiranuM garbhadvAra che, jemAM praveza karIne te maMdiramAM vartamAna paramAtmabhAvarUpa nizcaya devanuM darzana karI zake che. A dazA vikAsakamanI catuthI bhUmikA athavA caturtha guNasthAnaka che, jene pAmIne AtmA prathama vAra ja AdhyA tmika zAMtino anubhava kare che. A bhUmikAmAM AdhyAtmika daSTi yathArtha (AtmasvarUpomukha) hovAnA kAraNe viparyAsarahita hoya che, jene jainazAstramAM samyagadaSTi athavA "samyakatva kahe che. atra cauda bhUmikAne-guNasthAnane vicAra nahi karatAM caturtha samyagadaSTi guNasthAna sudhInuM kathana karyuM che. AtmavikAsanI zarUAta A bhumikA prApta thayA pachI ja gaNata rImAM lekhAya che. A caturtha bhUmikA pAmele AtmA ulkAtikramamAM AgaLa vadhatA paMcama Adi guNasthAnanI prApti thatAM uttarottara vikAsa ane daSTinI zuddhatA adhikAdhika hoya che, e rIte vikAsakramamAM AgaLa vadhatA AdhyAtmika zAntinA anubhavathI vizeSa baLavAna thaI, cAritra, mohane naSTa karI, chevaTe aghAti karmano nAza karI pUrNa sthiratAsvarUpa chellI-carama avasthA arthAt caudamAM guNa sthAnane pAmI pUrNa zuddha svarUpI paramAtma avasthAne prApta. karI kRtakRtya bane che. (sadara lekha hindIna gUrjaranuvAdarUpe keTaleka pheraphAra tathA vadhAro karI mUkavAmAM Avela che.) En is EF Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 Atma vikAsakrama (2) [aviratisamyagdRSTi ane dezavirati guNasthAnamAM kevA 'ucca guNeAnA samAveza thAya che, te bahu TUMkAmAM jaNAvavAna A lekhanA hetu che. te zuNA hAya teA ja ceAthuM ane pAMcamuM guNasthAna kahI zakAya che, je pUrva pUrvanA guNasthAnamAM guNA heAya, te uttarauttara guNasthAnAmAM hAya ja ema dareka sthAne samajI levu.] ceAthuM aviratisamyagdaSTi guNasthAna sapUrNa paNe pApavyApArathI jee viramyA hoya te vita kahevAya che. ane jee pApavyApArathI khIlkula viramyA nathI te avirata kahevAya che. pApavyApArathI sarvathA nahi viramelA samyagraSTi AtmAe avirati samyagadRSTi' kahevAya che. A samyagradRSTi AtmAo avirati nimitte thatAM duraMta narakAdiduHkha jevu phaLa che, evA kama kha dhane jANatAM chatAM ane parama munizvarAe prarUpela siddhirUpa mahelamAM caDavAnI nisaraNI samAna virati che. ema paNa jANatAM chatAM, viratinA svIkAra karI zakatA nathI tema Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakrama (2) 143 pAlana mATe prayatna paNa karI zakatA nathI; kAraNa ke--tee apratyAkhyAnAvaraNa khAyanA udayathI kramAelA hAya che. te kaSAyA alpa paNa paccakhkhANane zake che (chatAM ahI' cama-niyamanA svIkAranA khAdha nathI, kAraNa ke-avirati samyagadaSTi AtmAne pU. upAdhyAyajIkRta ATha dRSTinI sajjhAyamAM temaja ceAgadaSTisamuccayamAM tene svIkAra mAnelA che. mithyAddaSTi tathA abhavI jIvAne paNa yama-niyama hAya . che, te pachI samyagadaSTine te hAya temAM zuM kahevu ? kaIka ja zreNikAdika jevA AtmAne te na paNa hoya.) tathA aviratinimittaka karmabaMdhane ane rAgadveSajanya du:khane jANatAM chatAM, temaja viratithI thatAM sukhane IcchatA chatAM paNa virati dhAraNa karavA mATe asamartha thAya che. peAtAnA pApakane niMdatA evA jeNe jIva ajIvanuM, jaDa-cetananu svarUpa jANyu che, jenI zraddhA acaLa che ane jeNe meADune calita karyAM che, evA A aviratisamyagdaSTi AtmA haiAya che. A avirati AtmAne aMtarakaraNanA kALamAM jene saMbhava che te 'upazamasamyaktva' athavA vizuddha daza na mehanIya---saskRtvamAhanIya udayamAM chatAM jenA sa'bhava che, te 'kSAyeApazamika samyaktva athavA daza namAhanIyanA sarvathA kSaya thavAthI utpanna thatuM kSAyika samyaktva'-A traNa samyaktvamAMthI kApapaNa samyaktva hoya che. A guNanA prabhAvathI AtmA svaparanI vaheMcaNI karI zake che arthAt deha ane AtmAnA bhedajJAnane prApta kare che. A bhedajJAnanI kula bhatA viSe pU. u. zrI. yazeAvijyakRta 'jJAnasAra' nA vivekASTakamAM kahyu che ke-- Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra sa'sAramAM zarIra, AtmA Adi zabdathI vacana ane cittanA aviveka-abheda e sadA sulabha che, paraMtu te dehAMtmAkrinuM bhedaparijJAna--AtmAnI ekatAne nizcaya keTi janmAvaDe paNa atyaMta dula bha che. saMsAramAM badhAca bhavastha jIve! zarIra ane AtmAnI abhedya vAsanAthI vAsita ja hAya che. bhedajJAnI koika ja hoya che. samayaprAkRtamAM kahyuM che ke 144 2sa jIvAne kAmabhogAdianyanI kathA sAMbhaLavAmAM AvI che, paricayamAM AvI che ane anubhavamAMAvelI che tethI sulabha che, paraMtu vibhakata-zarIrAdithI bhinna evA AtmAnI ekatA sAMbhaLavAmAM AvI nathI, paricayamAM AvI. nathI ane anubhavamAM AvI nathI tethI sulabha nathI.' samyagdaSTine AvuM bhedajJAna heAya che. tene sasAra taraphanA tIvra AsakitabhAva e thaI gayelA hAya che, te pUnA azubha karmInA uddayathI kadAca pApakriyAmAM pravate te paNa pazcAttApapUrNa hRdaye pravarte che. ane AtmAne hitakArI pravRttimAM ullAsapUrNa hRdaya pravarte che. tenA guNNAnA sva rUpalene aviratisamyagdaSTi guNasthAna kahe che. nIcenA guNasthAnanI apekSAe ahIM ana taguNahIna vizuddhi hoya che. ? "TrehAmAvavivegaDaya, sarvavA purume mane bhavakeTaghA'pitadbhedavivekastvatidurlabhaH // " 2 " sadaparicidANubhUtA savvassa vi kAmabhogava dhakahA / egantasulabha vari Na sulabho vibhattassa || "" Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma vikAsakama 145 ka pAMcamuM dezavirati guNasthAna je samyagadaSTi AtmA sarvaviratinI IcchA chatAM pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayathI hiMsAdi pApavALI kriyAone sarvathA tyAga karI zakatA nathI, paraMtu dezathI-azataH tyAga karI zake che, te dezavirati kahevAya che. temAM keI eka vrataviSayaka sthUla sAvadya cenane tyAga kare che, keI be vrata saMbaMdhI cAvatu keI sarvatrataviSayaka anumati vajIne sAvadya yogane tyAga kare che. anumati traNa prakAre che. 1-pratisevAnumati, 2-prati. zravaNanumati, ane 3-saMvAsAnumati. temAM je koI pite karelA ke bIjAe karelA pApakAryanI prazaMsA kare tathA sAvadyAraMbhathI taiyAra karelA bhejanane khAya tyAre prati nAnumati deSa lAge che, putrAdie karelA hiMsAdi sAvadya kAryane sAMbhaLe-tene saMmata thAya paNa tene niSedha na kare tyAre pratizataLAjati deSa lAge che ane hiMsAdi sAvadya kAryamAM pravRtta thayelA putrAdikamAM mAtra mamatva rAkhe, paraMtu tenA pApakarmane sAMbhaLe nahi, vakhANe paNa nahi tyAre tene saMvananumati doSa lAge che. - temAM je "saMvAsAnumati sivAya sarva pApavyApArane tyAga kare che, te utkRSTa dezavirati zrAvaka kahevAya che ane saMvAsAnumatina paNa jyAre tyAga kare tyAre te yati- sarvathA pApavyApArathI viramela sAdhu kahevAya che. kahyuM che ke "samyagradarzana sahita potAnI zaktinA pramANamAM viratine grahaNa karato eka vratathI mAMDI chevaTa saMvAsAnumati sivAya sarvathA pApavyApArane tyAgI dezavirati kahevAya che. te . 10 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jainatattva vicAra dezavirati AtmA parimita vastune tyAga upaga karato ane aparimita anaMta vastune tyAga karato paralekane viSe aparimita anaMta sukha pAme che." A dezaviratipaNuM apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane kSapazama thavAthI prApta thAya che. A guNasthAnake aviratisamya PdaSTi guNasthAnakanI apekSAe anaMtagaNa vizuddhi hoya che ane tenA jaghanyathI mAMDI kamazaH caDatA caDatA asaMkhyAtA sthAnake kahyA che. kahyuM che ke-te avirati samyagadaSTi, guNasthAnakathI AraMbhI uttarettara vadhatI vizuddhane prApti karate pUrvakame vizuddhinA aneka sthAne para ArUDha thAya che caDhe che ane apratyAkhyAnAvaraNaya kaSAyane pazama kare che, tethI tene alpa alpa pA5vyApArane tyAga karavAnI buddhi thAya che. ahIM pratyAkhyAnAvaraNaya kaSAyane udaya hovAthI sarvathA pApa vyApArane tyAga hetuM nathI. kahyuM che ke-sarvathA pApa vyApArane tyAga karavAnI IcchA chatAM paNa tene dabAve che tethI pratyAkhyAnAvaraNIya kahevAya che. e rIte dezaviratinA svarUpavizeSane dezavirati guNasthAna kahe che. GSASAMA SHABAAAAAAAAAA AtmAthI che. je AtmAthI hoya te jyAM jyAM je je karavuM che ghaTe te te kare ane jyAM jyAM je je samajavuM ghaTe che te te samaje athavA je je jyAM samajavuM ghaTe te che te tyAM samajavAnI kAmanA jene che ane je je jyAM che. AcaravuM ghaTe te te tyAM AcaravAnI jene kAmanA mi che, te paNa AtmAthI kahevAya che. @ 0000000000000000 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 virati-vicAraNA 'virati' eTale ' viramavu " athavA ratithI viruddha, eTale rita nahi te. aviratimAM traNa zabdanA e sakha dha che. ke avirati. a-nahi+vi--virUddha+rati-prIti-meha, meha viruddha nahi te 'avirati' che. te aviratipaNuM pAMca IMdriya, chaTThaM mana, pAMca sthAvara jIva ane eka trasa jIva AzrayIne mAra prakAre che. evA siddhAMta che ke-kRti vinA jIvanane pApa lAgatu' nathI. te kRtinI jyAM sudhI virati karI nathI, tyAM sudhI aviratipaNAnuM pApa lAge che. samasta evA cauda rAjalokamAMthI tenI pApakriyA cAlI Ave che. avyakta paNa doSa koI jIva koI padArtha yojI maraNa pAme ane te padArthanI ceAjanA evA prakAranI hAya ke te ceAjelA padAtha Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jenatattva vicAra jyAM sudhI rahe tyAM sudhI tenAthI pAkiyA thayA kare, te tyAM sudhI te jIvane aviratipaNAnI pAkiyA cAlI Ave, che. jo ke jIve bIjo paryAya dhAraNa karyAthI agAunA paryAya samaye je je padArthonI cejanA karelI che, tenI tene khabara nathI, te paNa hAlanA paryAyanA samaye jIva te cojelA padArthanI kiyA nathI karate, to paNa jyAM sudhI tene mehabhAva viratipaNAne nathI pAmyA, tyAM sudhI avyaktapaNe tenI kriyA cAlI Ave che. hAlanA paryAyanA samaye tenA ajANapaNAne lAbha tene maLI zakatuM nathI. te jIve samajavuM joItuM hatuM ke A padArthathI thato prAga jyAM sudhI kAyama raheze tyAM sudhI tenI pAkiyA cAlu raheze. te jelA padArthathI avyaktapaNe paNa thatI-lAgatI kriyAthI mukata thavuM hoya te mehabhAvane mUkave. meha mUkavAthI eTale viratipaNuM karavAthI pApakiyA baMdha thAya che. te viratipaNuM te ja paryAyane viSe AdaravAmAM Ave, eTale jelA padArthanA ja bhavane viSe AdaravAmAM Ave, te te pAkiyA jyArathI viratipaNuM Adare tyArathI AvatI baMdha thAya che. ahIM je pApakiyA lAge che. te cAritramehanIyanA kAraNathI Ave che. te mehabhAvanA kSaya thavAthI baMdha thAya che. kiyA be prakAre thAya che. eka vyakata eTale pragaTapaNe ane bIjI avyaktaeTale apragaTapaNe. avyakatapaNe thatI. kriyA che ke tamAmathI jANuM nathI zakAtI, paraMtu tethI te thatI nathI ema nathI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virati-vicAraNA 149 pANIne viSe lahera athavA hilleALa te vyakatapaNe jaNAya che, paraMtu te pANImAM gaMdhaka athavA kasturI nAMkhI hAya ane pANI zAMta hAya, te paNa tene viSe gaMdhaka athavA kasturInI je kriyA che, te jo ke dekhAtI nathI, tathApi temAM acakatapaNe rahelI che. AvI rIte avyaktapaNe thatI kriyAne zraddhavAmAM na Ave ane mAtra yukta kriyAne zraddhavAmAM Ave, teA eka jJAnI ke jene viSe aviratirUpa kriyA thatI nathI, te bhAva ane khIjo uMghI gayelA mAsa ke je kAMi kriyA vyakatapaNe karatA nathI, te bhAva samAna ane che; para'tu vAstavika rIte tema nathI. uMghI gayela mANasaje jIva cAritrameAhanIya nAmanI nidrAmAM sUtA che, tene avyakata kriyA lAgatI nathI ema nathI, jo meAhabhAva kSaya thAya te ja aviratirUpa cAritramehanIyanI kriyA baMdha paDe che, te pahelAM te baMdha paDatI nathI. kriyAthI thate adha mUkhya pAMca prakAre che. (1) mithyAtva pAMca, (2) avirati khAra, (3) kaSAya pacIza, (4) pramAda, ane (5) ceAga paMdara. A viSaya ka graMthArdikamAMthI samajavA yAgya che. jyAM sudhI mithyAtvanI hAjarI hAya tyAM sudhI avira tepaNu nimU La thatuM nathI paraMtu jo mithyAtvapaNu khase te aviratipaNAne javuM ja joIe - e niHsaMdeha che kAraNa ke methyAtvasahita viratipaNuM AdaravAthI mAhabhAva jatA nathI. jyAM sudhI mehabhAva kAyama che tyAM abhyaMtara viratipaNu tu' nathI ane bhUkhyapaNe rahelA evA je mehabhAva, te nAza premavAthI abhyaMtara aviratipaNu rahetuM nathI ane jo Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jainatattva vicAra bAhA aviratipaNuM AdaravAmAM na AvyuM hoya te paNa atyaMtara che te saheje bahAra Ave che. atyaMtara viratipaNuM prApta thayA pachI paNa karmanA udaya AdhIna jIva bAhyathI viratipaNuM na AdarI zake te paNa, jyAre udayakALa saMpUrNa thaI rahe tyAre saheje vira tipaNuM rahe che, kAraNa ke atyaMtara viratipaNuM pahelethI prApta thayeluM che, jethI have aviratipaNuM che nahi, kete avirati paNAthI kiyA karI zake. mehabhAvavaDe ja mithyAtva che. mehabhAvane kSaya thavAthI mithyAtvane pratipakSa je samyakatvabhAva te pragaTe che. mATe tyAM AgaLa mohabhAva kema hoya? arthAt hete nathI. je evI AzaMkA karavAmAM Ave ke-pAMca Idriya, chaTUThuM mana, pAMca sthAvarakAya ane chaThI trasakAya-ema bAra prakAre virati AdaravAmAM Ave, te lekamAM rahelA jIva ane ajIva rAzi nAmanA be samUha che; temAMthI pAMca sthAvara kAya ane chaThI trasakAya maLI jIvarAzinI virati thaI. paraMtu lokamAM 2khaDAvanAra ajIvarAzithI tenuM nivRttipaNuM AmAM AvatuM nathI, tyAM sudhI virati zI rIti gaNI zakAya? tenuM samAdhAna pAMca Idriya ane chaThA manathI je virati karavI che, tenuM je viratipaNuM che, temAM ajIvarAzinI virati AvI jAya che. A rIte je jIva mehabhAvane kSaya copazama ke upazama kare che teTalA pramANamAM te viratipAmavA gya bane che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vyavahAra-nizcayathI mAra vrata [ zrI vItarAgazAsanamAM vyavahAra ane nizcaya-e banneya nayapramANa che. jevI rIte sujJa zrAvakA vyavahArathI vratasvarUpane jANe che, tevI rIte nizcayathI--paramA thI paNa vratasvarUpane jANavuM joIe. jyAM sudhI paramA thI vastusvarUpanuM jJeyapaNuM nathI hAtu tyAM sudhI tenA upAdeyane Icchuka bhavyAtmA paNa peAtAnA ajJapaNAnA aMge temAM pravRtti karavA zaktimAna thaI zakatA nathI. eka vastu upAdeyamAM mUkI zakAya ke nahi te eka jUdI vAta che, kAraNa ke--e sau saunA kSayApazama upara AdhAra rAkhe che; kintu jJeyapaNuM e koI ne koI vakhate tathAprakAranA viziSTa kSaceApazama thatAM upAdeyatvamAM upayegI thai zake che: anyathA tema anI zakatu nathI. atre ajJeyanuM TraeNka svarUpa ApavAmAM AveluM che. ] " veda vratamaLyeSu, trikrimathuna sAdhitam / tadvijJAya sudhIzrAddhaiH rUciH kAryA vratAdare ||1|| " Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra " khAra trate mAMhelA ekeka vrata nizcaya ane vyavahAraevA khabbe bhedathI kahelA che. te kharAbara jANIne sadabuddhi vALA zrAvakoe te trAne AdaravA ruci karavI. " 152 paheluM vrata " je bIjAnA jIvane peAtAnA jIvanI jema kSudhAdi vedanAthI peAtA samAna jANI tenI hiMsA kare nahi, e * vyavahAranayanI apekSAe pahelu vrata che. ' ane A peAtAnA jIva (AtmA) anya jIvanI hiMsA karavAvaDe kama khAMdhI du:kha pAme che, tethI peAtAnA AtmAne karmAdikanA vicAga pamADavA ceAgya che. vaLI A AtmA aneka svAbhAvika guNavALA che, tethI hiMsAdivaDe ka grahaNa karavAnA tenA dhama nathI, evI jJAnabuddhithI hi'sAnA tyAgarUpa AtmaguNane grahaNa karavA, e 'nizcayanayanI apekSAe pahela' ahiMsAvrata che.' mInuM vrata > lAkaniti evA asatya bhASaNathI nivRtta thavuM e 'vyavahArathI khIjuM vrata che. ' ane trikALajJAnI bhagavate kahela jIva ajIva ( cetana-jaDa )nuM svarUpa ajJAnavaDe viparIta kahevu' ane paravastu je pudgalAdika che tene peAtAnI kahevI, te ja kharekhara * mRSAvAda ' che, tenAthI viramavu te nizcayathI khIjuM vrata che. ' A vrata sivAya khIjA tratAnI virAdhanA kare tenuM cAritra jAya che, paNa jJAna tathA daIna rahe che, paraMtu nizcaya tRSAvAdathI nirAdhita thatAM jJAna, dana ne cAritra-traNeya jAya che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra-nizcayathI khAra trata trIjI ta je anutta evI paravastu dhanAdika le nahi--tenuM pacca kUSmANa kare, te 'vyavahArathI trIjuM adattAdAnaviramaNa vrata che. ' ane je dravyathI adatta vastu na levA uparAMta puNya tattvanA khetAlIza bheda prApta karavAnI IcchAe dhamakA karatA nathI ane pAMca indriyeAnA trevIza viSayA, jJAnAvaraNI cAdi ATha ka nI vaNA vigerene paravastu grahaNa karavAnI IcchA karatA nathI--tene niyama kare che, te nizcayathI trIjuM mata che. ' 6 " 153 ceAthuM vrata zrAvakene svadArAsataSa ane parastrIne tyAga tathA sAdhune sava strIone tyAga, e 'vyavahArathI ceAthu vrata che' ane viSayanI abhilASA, mamatva ane tRSNAnA tyAga e '* nizcayathI ceAthuM vrata che. ' ahI' eTalu' samajavuM ke AhvathI srIno tyAga karyA chatAM aMtaramAM tenI leAlupatA hAya che, te tene viSaya saMbaMdhI karmanA baMdha thayA kare che. pAMcamuM mata zrAvakone nava prakAranA parigrahanuM parimANa karavu ema munie,ne sava prarigrahanA tyAga karavA, te ' vyavahArathI pAMcamu vrata che.' ane bhAvakama je rAga, dveSa ne ajJAna tathA dravyaka, ATha prakAranA kama tathA deha ane iMdriyanA viSayeAnA tyAga, e 'nizcayathI pAMcamu vrata che.' karmAdi paravastu para mUrchAnA tyAga karavAthI ja bhAvathI pAMcamu` vrata Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jainatatva vicAra thAya che, kAraNa ke-zAstrakAre mUccha (Asakti-mamatva) ne ja parigraha kahe che. mucha para kutto - chaThuM vrata cha dizAe javA AvavAnuM pariNAma karavuM, 'te vyava hArathI chaThuM vrata che." ane nArakAdi gatirUpa karmanA guNane jANa te pratye udAsInabhAva rAkho ane siddha avasthA pratye upAdeyabhAva rAkhave e nizcayathI chaThuM vrata che. sAtamuM vrata bhogapabhoga vratamAM sarva bhagya vastunuM pariNAma karavuM e "vyavahArathI sAtamuM vrata che." tathA vyavahAranayanA mate karmane kartA ane bhakatA jIva ja che ane nizcayanayane mate kamanuM kartApaNuM karmane ja che, paNa AtmAne nathI. "pudagala karmAdika taNe rtA vyavahAre, kartA cetana karmano nizcaya suvicAre.' (pU. upAdhyAjI) kAraNa ke-mana-vacana-kAyAnA ega ja karmanA kartA che, tema bhokatApaNuM paNa yogamAM ja raheluM che. ajJAne karIne jIvane upaga mithyAtvAdi karma grahaNa karavAnA sAdhanamAM maLe che. paramArthavRttie to jIva karmanA pudgalethI bhina tathA jJAnAdi guNone kartA ane bhakatA che. pudgalo jaDa, cala ane tuccha che. jagatunA aneka jIe te bhogavI bhogavIne ucchiSTa (eThA) thayelA bhejananI jema mUkI dIdhelA che. tevA pudgalene bhoga-upabhega-paNe grahaNa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra-nizcayathI bAra vrata 155. karavAne jIvano dharma nathI. A pramANe ciMtana karI tethI viramavuM, te "nizcayathI sAtamuM vrata che." AThamuM vrata prayajana vinAnA pApakArI AraMbhathI virAma pAmavuM.. te "vyavahArane AzrI AThamuM anarthadaMDaviramaNa vrata che." ane mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega enA uttarabheda sattAvana je karmabaMdhanA hetu che tenuM nivAraNa karavuM, te nizcayathI anarthadaMDaviramaNa nAme AThamuM vrata che." navamuM vata AraMbhanA kAryane cheDI, sAmAyika karavuM, te "vyava hArathI navamuM sAmAyika vrata che. ane jJAnAdi mULa sattA . dharma vaDe sarva jIvone sarakhA jANI sarvane viSe samatA pariNAma rAkhavA, te "nizcanathI navamuM sAmAyika vrata che." dazamuM vrata niyamita kSetramAM sthiti karavI, te vyavahArathI dazamuM dezAvagAzika vrata che." ane zrutajJAnavaDe jIvAstikAya Adi padravyanuM svarUpa oLakhI dhamastikAyAdi pAMca dravyamAM tyAjya buddhi rAkhI jJAnamaya jIvanuM dhyAna karavuM-temAM sthiti karavI, te "nizcayathI dazamuM dezAvagAzika vrata che." agyAramuM vrata ahorAtra sAvadya vyApArane chaDI svAdhyAya-dhyAnamAM pravRtti karavI, te vyavahArathI agiyAramuM pauSadha vrata" che. ane AtmAnA guNanuM jJAna dhyAnavaDe piSaNa karavuM, te "nizcayathI agiyAramuM vrata che." Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra bAramuM vrata pauSadhanA pAraNe athavA hu MmezA sAdhu ane zrAvakone atithisa vibhAga karI (dAna daI) bhojana karavuM, te 'vyavahArathI khAramu' atithisa vibhAga vrata che." ane peAtAnA AtmAne temaja bIjAne jJAnAdikanuM dAna karavuM, paDhanapAThana zravaNa vigere karavuM, te 'nizcayathI atithisa vibhAga vrata' che. 156 A pramANe nizcaya ane vyavahAra-mane bhede karI sahita Ara vrata pAMcame guNaThANe rahelA zrAvakeAne nizcayanI-sAdhya sApekSa buddhipUrvakanA hAya te sva sukhane ane para parAe meAkSasukhane ApanArA thAya che. vyavahArarUpa kAraNa vinA nizcayarUpa kAnI niSpati thatI nathI, arthAt nimittakAraNa vinA upAdAnakAraNanI siddhi thatI nathI, temaja nizcayanI sAthyabuddhi vinAnA ekalA vyavahAra sAcA kAraNabhAvane ceAgya kahI paNa zakAtA nathI; jethI kAI kAIna apalApa karavA te meAkSanA ja apalApa karavA barAbara che. maneya naya pramANa che ane te pAtapeAtAnA guNaThANAne viSe ceAgya ja che. A viSe . bhagavAna zrI ze.vijayajI kahe che ke-- tasa sAdhana tuM je je dekhe, nija nija guNahANAne lekhe; teha dharma vyavahAre jANeA, kAraja kAraNa eka pramANeA. a--te nizcayadhamanAM je je sAdhana tu dekhe jANe che, te te sAdhane pAtapeAtAnA guNaThANAne viSe ceAgya ja che ane te ja vyavahArathI dhama kahevAya che. kAya ane kAraNa annaya pramANa che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra-nizcayathI mAra vrata anyatra mahaSi ee upadezyu che ke-" varlDa vyavahAra tuM, aitti naghoSagAmivat / sadAtsarge'pyagacchedAd, RjugAmIva nA mata // 1 // " yathaivA'chindatA vRkSa, gRhyate tasya tat phalam / vyavahAramanulaGgaya, dhyAtavyo nizcayastathA // 2 // " "nizcayastavasAnA'Si, vyavahAreLa nirvacait| sakalasyA'pi devasya, rakSA prAharikairbhavet // 3 // akevaLa ekaleA vyavahAra nadInA pANInA samUhanA vahananI jema meAkSanA aMtane pamADatA nathI, tema ekalA utsaga - nizcaya paNa sarala-sIdhI rIte aMtapaNAne pamADe che--ema mAnyA nathI. tAtparya e ke-vyavahAra ane nizcaya ane sAthe heAya te ja meAkSanA aMtane pamADe che. 1. 157 "jema vRkSane nahi cheDhatAM-kApatAM evA puruSavaDe vRkSanu phaLa grahaNa karAya che, tema vyavahAranuM ullaMdhana nahi karIne nizcayane dhyAvavA joIe-avala'mana levu joIe. 2. "nizcayanaya e tattvanA sArarUpa heAvA chatAM vyavahAra vaDe tenA nirvAha thAya che. jema mAlikanI rakSA nAkarAthI thAya che tema vyavahAra vinA nizcayanuM rakSaNa thai zakatu nathI. 3." Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa pravacana mAtA 1. IryAsamiti-saMyama pALavAne mATe khAsa karIne -sUryane prakAza thayA bAda-sUrya ugyA pachI (ane te Athame te pUrve) cAreya bAju yugapramANa eTale cAra hAtha jeTaluM barAbara jevApUrvaka kAcI mATI, vanaspati, jaLa, bIja-e sthAvara ane kuMthavA, kIDI vigere trasa jaMtunI rakSA mATe lokanA avara-javaravALA mAge pagale pagale sArI rIte jaIne cAlavuM samyaka prakAre jinapravacanane anusAre AtmAnI pravRttirUpa ceSTA karavI, te pahelI IrSA samiti kahevAya che. gati karavI te paNa AlaMbana, kALa, mAga ane yatanA e cAra kAraNe karIne niyamita karavAnI kahI che. (1) AlabaMna-te jJAnAdika jANavuM. jJAna eTale sUtra ane tene artha e banne rUpa Agama, darzana ane cAritra, te pratyeka jJAnAdikano Azraya karIne athavA be benA saMge karIne gamana karavAnI anujJA ApI che, paraMtu jJAnAdikanA AlaMbana vinA javuM-AvavuM thaI zake nahi. (be benA saMge eTale jJAna ne darzana athavA jJAna ne cAritra athavA darzana ne cAritra, A AlaMbana vinA gati-vihAra, javA AvavAne niSedha che.) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa pravacana mAtA, 159 (2) kALa-gamananA viSayane mATe divasa ja zrI jine. dharadeve kahe che, paNa rAtri nahi. (3) mArga-unmArgane tyAga karIne loko puSkaLa cAlatAM hoya tevo mArga. (4) catanA-dravya, kSetra, kALa ne bhAva-e cAra bheda che. te nIce pramANe- 1. dravyathI yatanA eTale yugapramANa pRthvIne AzrIne rahelA jIvAdika dravyane netravaDe jevA. 2. kSetrathI yatanA eTale sacittAdi pRthvIne tyAga karIne tathA AtmavirAdhanA thAya tevuM sthAna vajIne cAlavuM. 3. kALathI yatanA eTale jeTalo kALa gati karavI teTale kALa upaga rAkha. 4. bhAvathI yatanA eTale upagapUrvaka cAlavu te. arthAt zabdAdika IdriyonA viSayane tathA pAMca prakAranA svAdhyAyane (vAcanA-pRcchanAdine) tajI daIne cAlavuM te. kemake-tene tyAga nahi karavAthI gatinA upagane ghAta thAya che. gati vakhate bIje kaI paNa vyApAra yogya nathI. gati vakhate ja Isamiti rAkhavI ema nahi, paNa beThA beThA, hAlatA-cAlatA ceSTA thAya che, tyAM paNa Iya. samitinI jarUra che. 2. bhASAsamiti-sarva jIvone hitakArI ane doSarahita parimita vacana hoya te dharmane mATe bolavuM. krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, mukharatA ane vikathA-e ATha sthAna vajIne bhASA bolavAnuM sAdhune mATe kaheluM che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jainatattva vicAra 3. eSaNasamiti-anna, pAna, rajoharaNa, vastra, pAtra vigere dharma sAdhanonI temaja upAzrayanI uddagama, utpAdana ane eSaNA-e trividha deSanA nivAraNapUrvaka gaveSaNa karavI, te "eSaNAsamiti" che. TUMkamAM kahIe to jIvanayAtrAmAM khAsa jarUrI hoya tevA nirdoSa sAdhane meLavavA mATe upagapUrvaka pravRtti karavI, te "eSaNasamiti che." 4. AdAnanikSepa samiti-dharmanA upagaraNa rajoharaNa, vastra, pAtra, pITha, phalaka, daMDa vigerenuM barAbara nirIkSaNa ane pramAjana karyA bAda levA-mUkavA, te "AdAnanikSepa samiti che. pa. pAripanikA samiti-jIvajaMtu vinAnI eTale ke-nirjIva sthAna barAbara joI-pramAIne tyAM maLa, mUtra vigerene tyAga kare, te pAriSThApanikA samiti arthAt busarga samiti" kahevAya che. daSTAMta-kaI gacchamAM dharmarUci nAmanA sAdhu hatA. te eka vakhata parepakAranA kAryamAM vyagra rahevAthI spaMDilanI pratilekhanA karavI cUkI gayA. rAtre mAgu karavAnI zaMkA thavAthI pIDA thavA lAgI, te pIDAthI prANa javAnI taiyArI hatI. tevAmAM kaI devatAe prakAza dekhADaze tethI temaNe zuddha thaMDila (jIvAkula vinAnI zuddha bhUmi) joI lIdhuM. ane laghuzaMkA TALI. tyAra pachI aMdhakAra thaye. tenuM mithyAdukRtya ApyuM. e pramANe dharmarUci sAdhunI jema pAMcamI samitinuM pAlana dravya-kSetra-kALAnusAre karavuM joIe. | guprinuM sAmAnya lakSaNa-samyagadarzana ane samyagujJAnapUrvaka traNa prakAranA rogone zAstramAM kahelI vidhi anusAra Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa pravacana mAtA 161 pitA potAnA mArgamAM sthApana karavA, te guptinuM sAmAnya lakSaNa che. A guptinA mane gupti, vacanagupti ane kAyagupti-ema traNa bhede paDe che. tenAM lakSaNo nIce mujaba che. mane guptinuM lakSaNa-sarva prakAranI kalpanAjALane tyAga karI manane supratiSThita karyA bAda je AtmaramaNatA karAya, te "mane gupti che. athavA kuzaLa ane akuzaLa saMkaTanA nidhane mane gupti kahevAmAM Ave che. temAM kuzaLa saMkalpanuM anuSThAna te sarAga saMyamadirUpa che, jyAre akuzaLa ethI viparIta svabhAvanuM che. kuzaLamAM arthAt sarAga saMyamAdimAM pravRttine sadbhAva hovA chatAM, saMsAranA heturUpa akuzaLane je abhAva hoya to te mane gupti che. emanA nirodhanI avasthAmAM to sarvathA abhAvane ja managupti kahevAmAM Ave che ane te samayamAM sarva karmane kSaya karavAne ja AtmAne pariNAma hoya che. vacanaguptinuM lakSaNa-vAcanA, pRcchanA, praznottara vigere kAryone uddezIne paNa sarvathA vANIne nirodha kare, te "vacanagupti jANavI. anya zabdomAM kahIe te bhASAne sarva prakAre nirAdha yAne eka paNa akSara na uccAro te vacanagupti che. kAyaguptinA lakSaNa-sutAM, besatAM kaI vastu mUkatAM, jatAM, AvatAM vigere kriyAomAM zarIranI ceSTAne samya prakAre kAbUmAM rAkhavI, te kAyamurti che. manominA traNa prakAre-ArIdra cAnAnubaMdhI 11 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvavicAra kalpanAjALanA tyAga, e akuzala nivRttirUpa prathama prakAranI mane gupta che. zAstrAnusArI, paraleAkasAdhaka, dhama dhyAnAnubaMdhI ane mAdhyasthya pariNAmarUpa gupti, e enA bIjo prakAra che. eTale ke-dharma ane zukala dhyAnamAM manane parAvavuM te kuzala pravRttirUpa khIjA prakAranI manAgupti che ane kuzalaakuzala manevRttinA nirodhrupUrvaka tamAma ceAganA nirodhanI avasthA daramiyAna AtmaramaNatA, e cenirodharUpa trIjA prakAranI manAgupti che. 162 vacanaguptinA be prakAro-mukha, mastaka, AMkha, hAtha vigerenI asUcaka ceSTArUpa sa'jJA vigerenA tyAgapU kanu mauna, te maunAvala kharUpa prathama prakAranI vacanagupti che ane vAcanA, pRcchanA vigerene viSe - mukhavastikAthI AcchAdita karI vAcAnuM niyaMtraNa karavuM, te vAniyamarUpa bIjA prakAranI vacanagupti che. A e bhedo dvArA vacanaguptithI vANInA savathA nirodha temaja samyag bhASaNa-e mane svarUpanuM pratipAdana karAya che. bhASAsamitimAM te yathA rIte vacanapravRtti mATe ja avakAza che. ethI vacanagupti ane bhASAsamitinu aMtara spaSTa thAya che. kAyaguptinA e prakAro-devAhikRta upasagemAM ke pariSaheAnA prasaMgamAM paNa kAyAtsaga sevatA muninA zarIranI sthiratA athavA sarva caiAganA nirodha samayanI kevalajJAnInI kAcika nizcalatA, te 'kAyika ceSTAnivRttirUpa' prakAranI kAyagupti che; temaja zAstramAM sUcavyA mujakha zayana, Asana, nikSepa (mUkavu), grahaNa ane caMkramaNa viSe kAyAnI ceSTAne niyamamAM rAkhavI, te 'ceSTA niyamarUpa' khIjA prakAranI kAyagupti che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa pravacana mAtA dRSTAMta-keAI eka sAdhue sAthe sAthe vihAra karyAM. eka araNyamAM mukAma thayeA. te araNyamAM bhUmi bahu jIvavyAkula hAvAthI zuddha stha MDila maLyuM nahi, tethI te sAdhu rAtrie eka paga pRthvI para rAkhI ubhA rahyA. te joIne IM dra sabhAmAM te sAdhunI prazaMsA karI. te sAMbhaLIne mithyAdaSTi devatAe siharUpe AvI capeTAthI prahAra karyAM. te capeTAthI paDI jatAM sAdhue vAra vAra prANInI virAdhanAnA saMbhava jANIne mithyAduSkRta ApyuM. devatA pragaTa thayA ane sAdhunI praza'sA karI khamAvyA. AvI rIte sAdhue kAyagupti dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI zakti anusAra dhAraNa karavI joIe. 163 upara kahelI yuktithI traNeya guptinuM munie pAlana karavu joIe te viSe dRSTAMta koI nagaramAM eka sAdhu zrAvakane ghera bhikSA levA gayA. temane te zrAvake namana karIne pUchyuM ke he pUjya ! tame traNa guptie gupta che? tenA javAmamAM munie kahyuM ketu' traNa guptie gupta nathI. zrAvake kAraNa pUchyuM, eTale munie kahyu ke eka divasa huM kAine ghera bhikSAe gayA. tyAM tenI strInI veNI joI mane mArI skrInu smaraNa thayuM, mATe mAre manAgupti nathI. ekadA zrIdatta nAmanA gRhasthane ghera bhikSA mATe gayA. teNe mane ceAgya jANI keLAM vaheArAvyA. tyAMthI huM Aje ghera gaye.. te khIjA gharavALAe, tamane A keLAM koNe ApyA ?-ema pUchyuM, eTale meM satya vAta jaNAvI. te zrAvaka pelA keLAM ApanAra zrAvakanA dveSI hatA. para parAe dveSa vacceA. zrIdattane rAjAe zikSA karI tethI mAre vAgagupti nathI, kemake zreSThine daMDa karAvavAmAM huM... kAraNabhUta Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jainatattva vicAra . ekadA vihAra karatAM araNyamAM gaye. tyAM thAkI javAthI nidrA pAmyuM. te ThekANe sArtha AvIne rahyo. rAtrie sArthapatie kahyuM ke-he manuSya ! prAta:kALe ahIMthI vahelA cAlavuM che, mATe velAsara bhejanasAmagrI taiyAra karI le. te sAMbhaLI sau rasoI karavA lAgyA. te vakhate aMdhakAra hovAthI eka mANase mArA mastaka pAse patthara mUkIne cu karyo ane agni saLagAvyuM. te agni garamI lAgavAthI meM mAruM mastaka laI lIdhuM, tethI mAre kAyagupti paNa nathI, mATe huM bhikSAne cogya muni nathI. A pramANe te muninA satya bhASaNathI zreSThi bahu harSa pAmyu ane munine pratilAlyA. A rIte bIjA sAdhue paNa jevuM pitAmAM hoya tevuM satya jaNAvavuM joIe. je samitithI yukta che te nizcaye guptithI paNa yukta ja che, paraMtu je gutithI yukta che te samitithI yukta heya paNa khare ane na paNa hoya. kemake-kuzaLa vANI vadanAra e vAgaguptithI yukta hoI bhASAsamitithI paNa yukta che. bhASAsamitine vacanaguptine viSe, eNAsamitine mane gujitane viSe ane bAkInI samitine kAyaguptine viSe samAveza karI zakAya. eTale ke-guptine viSe samitine aMtarbhAva che, ema upadezaprAsAdanA kathanathI jANI zakAya che. - A ATheya pravacananI mAtAo kahevAya che. cAritra e munionuM gAtra (zarIra) che. tenI utpatti pAMca samiti ane traNa guptine AbhArI che. vaLI e utpanna thayelA cAritrarUpa gAtranuM sarva upadravathI nivAraNa ane piSaNa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa pravacana mAtA 165 pUrvaka e ATha pAlana kare che, temaja e cAritragAtra melathI malina bane che tyAre ATha tenu sa MzAdhana kare che. A pramANe mAtAnI peThe janana, paripAlana ane saMzAdhanarUpa kriyAe A ATha kare che ethI ene 'AThe pravacana mAtA' tarIke oLakhAvAya che. pAMca samiti ane traNa guptithI pavitra evu je cAritra, te ja samyakUcAritra che. AThe pravacana mAtAmAM dvAdazAMgInA samAveza IyyasamitimAM prAthamika ahiMsAvratane aMtarbhAva thAya che. bIjA khadhA te A vratarUpa sarovaranI pALa samAna hAvAthI tene paNa AmAM ja aMtarbhAva zakaya che. bhASAsamiti e niravadya vacanarUpa che, eTale samagra vacana paryAyane ane ethI karIne sapUrNa dvAdazAMgIne emAM aMtarbhAva thAya che, kemake-dvAdazAMgI kAMi vacanaparyaMcathI bhinna nathI. e pramANe eSaNAsamiti vigere mATe vicArI levuM. athavA A ATheya pravacana mAtA sabhyacAritrarUpa che. cAritra e jJAna ane dana vinA heAya ja nahi ane samyagdana, jJAna ane cAritrathI dvAdazAMgI arthanI dRSTie bhinna nathI, eTale ke dvAdazAMgI emAM aMtarbhAva thAya che, mATe cAritradhArI muni Ae pramAdanA tyAga karIne A ATheya pravacana mAtAnI upAsanA karavI joie; kemake temAM sava pravacananuM rahasya samAyela che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana sApekSatA dAnanI apekSAe dAna mahAna che. ziyalanI apekSAe ziyala mahAna che. tapanI apekSAe tapa mahAna che. bhAvanI apekSAe bhAMva mahAna che. kiyAnAM sthAnamAM kiyA mahAna che. jJAnanA sthAnamAM jJAna mahAna che. dAna, zIla Adi ekeka dharmaparyAya grAhiNI jJAnApekSAne naya kahe che. saMpUrNa dharma vastunA ekeka dharmaparyAya grahanArI vANIne 'naya kahe che. anya sApekSa "nane suna kahe che. dAnAdika dharmo anya sApekSatAe muktiprada thAya che. nayenI apekSAne dhyAnamAM rAkhIne sApekSa dRSTithI muktinA asaMkhya gemAM ekeka vegane ArAdhanAra ekeka cepage anantA je bhAvadharmane lakSyagata rAkhI muktie gayA che. anya raMgane tiraskAra nahi karatAM ane je vegamAM pitAnI sahaja rUci thatI hoya evA ekeka roganI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana sApekSatA 167 ArAdhanA karatAM ekeka vege anaMtA ja siddhipadane pAmyA che. AvuM avagata thayA pachI AtmAthI jJAnI aneka sAdhano paikI koI paNa sAdhanAganuM khaMDana karato nathI. dareka jIvane mAnyatAmAM sarva nAnI ekasarakhI sApekSatA rahI che, paraMtu sAdhanapravRtti eka vakhate AdarI zakAtI nathI, tethI adhikArabhede sAdhanapravRttimAM koI ne koI yoganI mukhyatA vate che. tethI dharmazraddhAnamAM ane sApekSa nayadhamAM virodha na AvavAthI ekeka ge anaMta jI mukti pAme ema samyapha avadhavuM. bhAvarUpa zubha adhyavasAyathI dareka cegamAM mukti che AtmAne je yogamAM zubha pariNAma vRddhi pAme ane zukala lezyAnI vRddhi thAya te vega vaDe mukti thAya che. mATe ja adhyAtmasAramAM kahyuM che ke" apunarbandhakasyApi, yA kriyA shmsNyutaa| citrA darzanabhedena, dharbhavighnakSayAya sA // " bhAvArtha--"apunabaMdhaka jIvanA zubha adhyavasAyathI janya zamapariNAme karI yukta je kiyA, te judA judA darzanabhedavaDe vicitra prakAranI hovA chatAM dharmamAM AvatAM vinA kSaya karI muktiprada thAya che. AtmAnI ujavala pariNatI vRddhi pAme evuM khAsa lakSya hovuM joIe. AtmAnI zuddha pariNati kharekhara je yogamAM pravRtta thavAthI vadhatI jAya ane je vegamAM saheje rUci tathA pravRti thAya te cagavaDe AtmAnI savara mukti thAya che. koI paNa manuSya game te dharmakiyAmAM pravRtti karate Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jainatattva vicAra hoya ane temAM tenA AtmAnA pariNAmanI ujajavalatA vadhatI hoya, te temAthI tene pAcho pADe nahi paNa temAM tene uttejana ApavuM joIe. Aghe paNa koI bAlajIvana pariNAma ke dharmapravRttithI athavA dharmakiyAthI vadhatA hoya temAM vina nAMkhavuM nahi, paNa tenA pariNAmanI zuddhatA thAya che tema tenA adhikAra pramANe karavuM joIe. |||||| |||||||||||||||||||||||I|||||Le mekSane eka ja mArga mokSanA mArga be nathI. je je puruSo mekSarUpa parama zAMtine bhUtakALe pAmyAM, te te saghaLAM puruSe ekaja mArgathI pAmyA che. vartamAnakALe paNa tethI ja pAme che ane bhaviSyakALe paNa tethI ja pAmaze te mArgamAM matabheda nathI. asaraLatA nathI, bhedabheda nathI, mAnya amAnya nathI, tenuM nAma samAdhimArga che tathA te sthira ane svAbhAvika zAMtisvarUpa che. sarva kALe te mArga che. e mArganA marmane pAmyA vinA koI bhUtakALe mokSa pAmyA nathI, vartamAna kALe pAmatA nathI, ane bhaviSyakALe pAmaze nahi. zrI bhagavAna jine sahagame kiyAo ane sahastragame upadeze e eka ja mAga pAmavA mATe kahyAM che, te mArgane athe te kiyAo ane upadeze grahaNa thAya to saphaLa che ane e mArga bhUlI jaI te kriyAo ane upadeze grahaNa thAya te sau ID) niSphaLa che. ||||||||||||||||||||||laldhyathithaa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pagathIyuM nyAyasaMpannavibhava nIti-anItinA dravyano prabhAva ApaNA jainazAstramAM mArganusArIne pAMtrIza guNe pikI prathama guNa "vAcasaMpannavimA Ave chenyAya eTale zuddha vyavahAra, tethI A loka ane paralekanuM hita thAya che. dravya prAptine utkRSTa ane rahasyabhUta upAya nyAya ja che, ema siddhAMtavAdIo kahe che. nyAyathI upArjana karelA dravyanI prAptimAM tenA aMtarAya karanArA karmane avazya nAza thAya che. te lAbhAMtarAya kamane nAza thavAthI AgAmI kALe ichita vaibhavanI prApti thAya che. anyAyathI vyavahAranI pravRtti karavAmAM dravyalAbha thAya ane na paNa thAya, paraMtu pariNAme hAni te niHsaMdeha avazya thAya che. anyAyathI vyavahAra- pravRtti karanAra keI pApA nuM baMdhI puNyanA udayavAyA jIvane dravyalAbha thAya che, paNa tevI anyAyI pravRttithI bAMdhelA pApa niyatapaNe potAnuM phaLa ApyA sivAya upazama pAmatAM ja nathI. anyAyopAjita dravya te A leka ne paralokamAM ahitanuM ja kAraNa che, emAM zaMkAne sthAna nathI. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jainatatva vicAra sau koI potAnA aMtarAtmAne pUchI juo ke tame je dhana pedA karyuM che athavA karI rahyA che, te nyAyathI ke anyAyathI ? yAda rAkhaze ke-anyAyathI utpanna karelo paise. jIvanane bhraSTa kare che. Aje sAdhue, gRhaze ane rAjAe saunI buddhimAM parivartana dekhAya che, tenuM khAsa kAraNa keI hoya te anItinA dravyanuM anna peTamAM jAya che, te che. eka daSTAMta ApI samajAvIzuM ke-nIti ane anItinuM dravya ze prabhAva pADI zake che? nItinA dravyano prabhAva eka rAjAne mahela baMdhAvo hate. khAtamuhurtanA divase rAjAe sabhA bharI. A sabhAmAM rAjA uparAMta - tiSI, pratiSThita zaherIe tathA amaladAre beThA hatA. rAjAe jyotiSIne pUchayuM ke-mahArAja! khAtamuhUrtAne keTalI vAra che? tiSIe kahyuM ke- pAMca senAmahera joIe che. rAjAe kahyuM ke ApanI pAse ghaNe khajAne che. khajAnacI pAsethI joIe teTalI sonAmahore laI le. jyotiSIe kahyuM ke-pAyAmAM mUkavA mATe to nyAyanuM dravya joIe, anyAyanuM-anItinuM dravya mUkIe te enI asara evI thaze ke-A mahela lAMbA samaye TakI nahi zake. rAjAe vicAryuM ke-AvaDI moTI sabhA beThI che temAMthI keIne keInI pAsethI pAMca gInIo te maLI Avaze, ema dhArI hukama karyo ke-jenA gharamAM nItinuM dravya hoya te laI Ave. ApaNAmAM kahevata che ke-"pApa jANe A5 ane mA jANe Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pagathIyu nyAya sa`pannavibhava 171 khApa.' athAt che.karAnA sAcA khApa kANu che te tenI mA jANe che ane me' zA pApa karyAM che te pote ja jANe. sau nIcuM mastaka karIne besI rahyA. A joine rAjA kholyA ke- zuM mArI AkhI prajA anyAyI che? jevA hu tevI mArI prajA ! ' koIe rAjAne kahyu ke-amuka gRhastha pAse nItinu dravya che paNa te AvyA nathI. rAjAe gADI mAkalIne tene kholAvI maMgAyeA. te gRhastha gADImAM na meThI, paNa page cAlatA rAjA pAse hAjara thayeA. hAtha joDIne teNe rAjAne prAthanA karI ke-zA hukama che? ' rAjAe kahyu ke--'pAMca seAnAmaheAra joIe che.'te gRhasthe kahyuM ke mArI pAse nItinu' drazya che, paNa mahelanA pAyAmAM nAMkhavA huM te na ApI zakuM; kAraNa ke--mahela viSayAnu sthAna manaze moTI moTI vezyAnA nAca-mujarA thaze, madirA-mAMsanI mahephIle uDaze ane bInagunhegArAne paNa pIDavAnu kendra thaze, mATe A mahelanA pAyAmAM mArU dravya na vaparAya. mane mApha karaze !' peAtAnI sAme peAtAnA prajAjana AvI. rIte kholavAnI hiMmata kare tethI rAjA sheja Azcaya pAmyA ane AMkha lAla karIne kholI UThayA ke-tuM. sAnAmaheAra Ape che ke nahi?' joSI mahArAja kholI uThayA ke-'rAjAjIhave te A paise paNa anyAyanA thai gayA, kAraNake tame anItithI levA mAMgeA che. have khAtamuhUtta vItI gayuM che. mATe te vAtane javA de.' rAjAne manamAM thayuM ke--jozImahArAja nIti anItinA dravyanI asaranI je vAta kare che te sAcI che ke khATI, tenI mAre parIkSA karavI joIe. e pramANe vicAra karIne temaNe peAtAnI eka maheAra ene pelA gRhasthanI eka Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172, jainatattva vicAra mahAra-ema bane mahore divAnanA hAthamAM mUkI. divAne vicAra karyo ke-zeThanI gInI ke je nItithI meLavela che, te huM pApI mANasanA hAthamAM mUke to tenI asaranI mane khabara paDe. evo khyAla karIne pareDhiyAnA pAMca vAge eka mAchImAra mAchalAM mAravA jatA hatA, tenA hAthamAM divAne pelI zeThanI gInI mUkI dIdhI. AkhA divasamAM mAchalAM vecavA chatAM phakta cAra-cha AnA kamAnAra macchImArane Ama anAyAse gInI maLatAM te rAjI rAjI thaI gaye. tenA manamAM thayuM ke Aje mane vepAra karavAnI jarUra nathI. sIdhA bajAramAM jaIne teNe eka rUpIAnuM anAja meLa, ghI vigere lIdhuM ane cauda rUpIA rekaDA lIdhA. tene vicAra AvyuM ke--huM zA mATe pApa karuM? huM game te dhaMdhe karIza, paNa have mAre pApI baMdha to na ja kare. AvI rIte te pApI dhaMdhe choDI de che. e rUpIyAthI lAveluM anAja khAtAMnI sAthe ene kuTuMbane paNa e ja vicAra thAya che ke-ATalA rUpIyAmAM te ApaNA be-traNa mahinA nIkaLI jaze. tyAM sudhI keI ne kaI majurI zodhI laIzuM zA mATe have A pApI baMdha kare? A pratApa hato e nItinA dravyane. - have tyAMthI divAna gaMgA nadInA kinArA tarapha gayo. -tyAM jaIne jue che to eka girAja Asana lagAvIne samAdhimAM masta banyA che. tenuM kapALa tejasvI che. A cagInI sAme AstethI pele divAna rAjAnI gInI mUkI de che. thoDI vAra pachI gI samAdhimAMthI jAgrata thAya che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pagathIyu nyAyasa patttavibhava 173 sUryanA prakAza gInI upara paDe che. AthI gInI khUba cakacakti mane che. A gInInA prakAza ceAgInI najare paDatAM tenA vicAramAM parivartana thavA mAMDayu. teNe svataH elavA mAMDayu.. ke-gAmanA leAke gAMjo pIvA mATe be paisA nathI ApatAM tyAM A sonAmaheAra kayAMthI ? kharekhara, Aje izvare mArA upabhoga mATe gInI meAkalI che. mArI AkhI jIMdagImAM me tene joI nathI.' evA vicAra karatAMnI sAthe te vezyAne tyAM jAya che ane cAlIza varSanAM joga upara pANI pherave che. A pariNAma che anItinI gInInuM, anitinAM dravyathI caMcaLatA khIjuM eka dRSTAMta kathAnuyeAga graMthamAM AveluM cAda Ave che ke-eka khAra vratadhArI zeTha hatA. peAte vyApArana nItithI ja karatAM. anItinI leza paNa vastu temanA gharamAM sadharAtI naheAtI. zeTha pAte dharmiSTha hAi ekavAra sAmAyika laIne beThAM hatA. sAmAyika pUruM thaye strIe jamavA mATe elAvyA. zeTha jamavA beThA. jamatAM pahelAM sa'kalpa vikalpa thavA mAMDayAM. rasAI bhAvI niha. zaMkA vyakata thaI ke--Aje game tema hA paNa rasAimAM kAMi paNa anItinu drazya vaparAyu' lAge che, peAtAnI srIne pUchyuM ke Aje rasAI kAnA dravyathI anAvI che ? zeThANI vicAramAM paDI gaI ke-badhI vastuo ApaNA gharanI ja vaparAya che, chatAM svAmI Ama kema pUche che ! UhApeAha karatAM yAda AvyuM ke--pADozInA ghara pAsethI pAte agni pragaTAvavA mATe chANuM lAvI hatI. zeThane vAta karI ke--AvI rIte huM devatA pADavA eka chANu lAvelI tenAthI A raseAI manI che. zeThanI zakA kharI paDI. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jainatattva vicAra ane peAtAnI strIne zikhAmaNa ApI ke AvI tuccha vastu paNa anItimaya hAI AhAra azuddha bane che ane tethI mane AhAra upara ruci thaI nahi, ahiM zeThanI strIe koIpaNa jAtInA cArInA adhyavasAya vinA chANA jevI ka`mata rahita dravyathI anAvelI rasAI jyAre azuddha nivaDI, tyAre je anItimAM ja jIvana pasAra karI rahyA che. teonA mATe te pUchyuM ja zuM ? A pramANe nIti-anItinu dravya buddhimAM parivartana kare che, je anItinu dravya hamezAM peAtAnA peTamAM nAMkhe che, temane khakhara nathI paDatI ke temanI buddhi bhraSTa thAya che. have nyAyasa'panna kAne kahevAya? te TUMkAmAM judI jUdI rIte vigatathI vicArIthI vicArI joIe, ke jethI khyAlamAM rahe ke zu karavAthI nyAya ane anyAya gaNAya? nyAya anyAya kAne kahevAya sarva prakAranA vyApAramAM nyAyapUrvaka vartavu, anyAyathI cAlavuM nahi. eka bhAva kahI bIjo bhAva kahevA, ucita rIte naphA nahIM letAM vadhu naphA levA, saTTAnA vepAra karaveza, nAkara yA majurane mahenatANA pramANe pagAra-purI majurI nahi ApatAM tenI garaja joi ochuM ApavuM; e sava anyAya tarIke gaNAya che. nAkarI karatAM dhaNInA soMpelA kAyamAMthI paisA khAvA nahiM, lAMca khAvI nahi, echI samajavALA manuSyane chetaravA prayatna karavA nahi, vyAjavadyutara karanAre sAmA dhaNIne chetarIne vyAjanA paisA vadhAre levA nahi, mAla seLabheLa karIne vecave nahi, sarakArI nAkarI karanAra manuSye vahAlA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pagathIyuM nyAyasaMpanavibhava 175 thavA mATe loke upara kAyadA viruddha julama gujAre nahi, majurI yA kArIgarIne dhaMdhe karatAM raja laI kAma barAbara karavuM-khATuM dIla karavuM nahi, nAta athavA mahAjanamAM zeThAI karato hoya to potAthI viruddha matavALAne dveSa buddhithI geravyAjabI gunhegAra TharAva nahi, koI mANase ApaNuM bagADayuM hoya te dveSathI tenA upara khoTo Aropa mUka nahi athavA nukazAna karavuM nahi. keIne beTuM kalaMka devuM nahi, dharma ane gurune bahAne pisA levA mATe dharmamAM na hoya te vAta samajAvavI nahi, nokaranI strI sAthe agya karmamAM vartavuM nahi, dharma nimitta pisA kaDhAvI potAnA kAryamAM vAparavA nahi, dharma saMbaMdhI kAryamAM vAparavA mATe paNa khATI sAkSI pUrI paisA levA nahi, dharmakAryamAM phAyado thato hoya te badala manamAM vicAravuM ke ApaNe dharmane vAte ja juTha bolIe chIe ApaNA kAma mATe juTha bolatA nathI, tethI temAM doSa nathI ema samajI UMdhuMcatta karavuM, te paNa anyAya ja che. derAsara athavA upAzrayanA kArabhAra karanArAoe te khAtAnA makAne pitAnA khAnagI kAryamAM vAparavA nahi, koI mANasa nAta jamADate hoya tenI sAthe kAMI bigADa hoya tethI tene vare bagADavA kAMI laDAI UbhI karavI, pakavAna vigere joIe tethI vizeSa laI bagADa kara, saMpa karI vadhAre khAI javuM ane tene tUTa paDe tevI yukitao karavI, te paNa anyAya ja che. parastrIgamana karavuM nahi, strI agara puruSa kAMI salAha pUche to jANyA chatAM khaTI salAha ApavI nahi, pitAnA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jainatattva vicAra dhaNInA hukama sivAya tenA paisA levA nahi, ekabIjAne laDAI thAya tevI salAha ApavI nahi, peAtAnI mAnapratiSThA vadhAravA mATe asatya dharmAMpadeza devA nahi, anya matavALA dhama sabaMdhI kharI vAta kahetA heAya, ema chatAM 'e dhama vadhI jaze' --ema jANI te vArtA juTThI pADavAnI kuyukita karavI, te anyAya che. peAte avidhie prava hAya ane khIjA puruSane vidhithI vata te joi tenA upara dveSa dhAraNa karavA, te anyAya che. dANacArI karavI, TAMpanI cArI karavI, temaja kharI pedAza chupAvavI gheADI pedAza upara sarakArane kara Apave, te paNa anyAya ja che. khAtara pADavuM, kUMcI lAgu karavI athavA lUMTa pADavI, te paNa anyAya che. guNavatA sAmunirAja, deva, gurumahArAja, temaja zuddha dharmonAM avarNavAda melavA nahi tathA kanyAnA paisA laI peAte vivAha karavA nahi. A sivAya ahu prakAre anyAya thaI zake che. te sarva tyAga karIne vyApAra karavA arthAt zuddha vyavahAra calAvave, te mAryAM nusArInu' prathama lakSaNa che. A ekaja lakSaNlR samucita rIte Ave te mArgAnusArInA bIjA lakSaNA paNa sAMkaLanA maMkoDAnI mAphaka prApta thAya che. A satya haiMmezAM yAda rAkhavAnuM ke A duniyAmAM ApaNe eka guNa sarvAMze grahaNa karIe athavA grahaNa karavA prayatna karIe, teA khIjA sadguNA paNa tenI pachavADe cAlyA Ave che, A vAta khaDuM dhyAna rAkhI mana upara ThasAvavA jevI che. dAkhalA tarIke kAi mANasa sarvAMge pramANikapaNuM grahaNa kare tevA thavA mahenata kare, te te kadI hiMsA kare nahi, asatya khele nahi-e sava mahApApe aTakI jAya che; kAraNa ke--jo tenI UDI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pagathIyuM nyAyasaMpanavibhava 177 vicAraNA cAle te tene jaNAI jAya che ke-A sarva kRtyane paNa apramANikapaNAmAM ja samAveza thAya che, manuSya pAMcasAta bAbatone na vaLagatAM A eka ja guNane game te bhoge vikasAvavA pAchaLa je AkhI jIMdagI arpaNa kare, to te sarva prakAranA ahika ane pAralaukika lAbha meLavI zake che. gRhasthane A (mArgAnusArI) sAmAnya dharma che. A guNe AvyA pachI ja vizeSa dharma samyakatvAdinI prApti thAya che. arthAt samakita paNa mArgAnusArInA guNe AvyA hoya te ja Ave, anyathA zuddha deva-gurU-dharmane mAna chato mithyAtvI samaja, kAraNa ke-jene deva-guru-dharma mAne che, te deva, gurU ke dhame mArgAnusArIthI virUddha vartavAnI AjJA ja karI nathI. to pachI je te deva-gurU-dharmane mAnato chatAM temanI AjJAne, kAyadAne, niyamane na aMgIkAra kare, to te purUSa vastutaH deva-guru-dharmane mAnato kema kahI zakAya? jarA UMDI buddhithI vicAra karavAthI A samajI zakAya tevuM che. A sAmAnya guNe AvyA vinA samyakatvanI prApti thatI nathI. |||||||||||||||||||||||||||||||||l|l|l| kamasattA ane AtmasattA karmanA acaLa niyamanI ameghatA joIne ghaNA DarI jAya che, paNa temAM DaravA jevuM kAMI nathI. jema karmanI sattA baLavAna che, AtmAnI sattA tenA karatAM anaMtaguNI baLavAna che. gya paNa sAdhana ekaThA karI purUSArtha karatAM AtmAnI sattA R AgaLa karmo dhrujI uThe che. |i||||||||l|ll|ll|ll| l l|||||||||| 12 |i |ll|||||||||| Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka mATe ekAnta ekAnta nirjana sthAna ja sAdhakane mATe adhika upagI che. sahu koI zreyasAdhaka janane zarIrabaLa, mana baLa ane hRdayabaLanuM piSaNa ApanAra ekAntavAsa che. jyAM citta-samAdhimAM khalela paDe, jyAM aneka prakAranA saMkalpa vikalpa UbhA thAya ane jayAM vasavAthI saMyamayegamAM hAni pahoMce, evA sthaLamAM nivAsa karaevA upAdhimaya sthaLa samIpe vAsa kare-e sAdhaka jane. mATe hitakara nathI. samAdhizatakamAM vAcakavara pU. 9. zrI yazavijyajI kahe che ke hAta vacana mana capaLatA, jane ke saMga nimitta; jana saMgI have nahi, tAte muni jagamitta. manuSyanA saMsargathI vANInI pravRtti thAya che, ane tethI mananI capalatA thAya che ane tethI cittavibhrama thAya che-nAnA prakAranA vikalpanI pravRtti thAya che, mATe munie Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka mATe ekAnta ceAgIe ajJAnI manuSyeAnA saMsaga tajavA. je ceAgIna manuScAnA saMsaga mAM Ave che, te mAyAnA prapa McamAM phasAya che, ane mAyAnA prapa`camAM phasAyAthI rAgadveSanI utpatti thAya cheH ane rAgadveSa bhavanuM mULa che. mATe manuSyAne saMsa` tajaveA. je munirAja manuSyasaMsa rahita che, te suni jagatanA mitra che ane te muni peAtAnuM hita sAdhI zake che. prAyaH manuSyanA soMsargathI upAdhinI prApti thAya che, mATe munirAja manuSyane! saMsaga tyAgI ekAMta sthAnamA vase che. kAraNa vinA vizeSa prakAre koInI sAthe bhASaNa paNa karatA nathI. je manuSyAnA paricayathI AtmAnu hita nathI thatuM temaneA paricaya kema kare? vyAkhyAna-zikSAdI kAraNe manuSyeAnA saMbaMdhamAM Ave, to paNa aMtarathI nyArA varte che. munirAja upAdhirahita haiAya te anupama Ana MdanA bhogI bane che. lokaparicaya-gRhastha loko sAthe nikaTa sabaMdha joDI rAkhatA svahitasAdhaka sAdhujanone saMyamamAga mAM ghaNI ADa- khIlI UbhI thAya che. gRhasthajane nA-srIpurUSo adhika paricaya karavAnI sAcegya samabhAva-samatA TakI zakatI nathI, eTale rAga-dveSa-meAhAdi doSA Upaje che, viSayavAsanA paNa kavacita jAge che ane jJAna, dhyAna, brahmacaya vigere aneka amUlya guNaratnanA lopa thAya che. eTale sAdhu saheje sattva hIna--zithilAcArI thaI jAya che. 179 "mULa muni je AtmagaveSI, na kare gRhasthanA saMga, chaThTho paricaya tihuAM avajJA, thAye samakita bhaga' (kumArapALa rAsa--RSabhadAsa kavi) Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicA brahmAcaya vaMta sAdhujanAne bhagavaMte je nava vADA brahma ca nI rakSA mATe pALavA pharamAvyuM che, te nava vADAmAM mura vADa e che ke--niravadya-nirdeSa-nirUpASika (sI, pazu, paMDa napuMsaka vigere viSayavAsanAne jagADanArA kAraNeA vagaranA) sthaLamAM ja vivekasara nivAsa karavA, jene vivikata zayyA kahevAmAM Ave che. 180 pUrva kALanA mahApuruSo evA ja sthaLane pasaMda karI tyAM ja jJAna-dhyAnamAM peAtAne samaya pasAra karatAM. va. mAnamAM meTA bhAganI sthiti gRhasthanA gADha paricayavALI upAdhi sadaza heAI ghaNAM sudhArAnI vicAraNA mAgI le che. sacamavaMta sAdhujanoe prathama Atmasa camanI rakSA tathA puSTi nimitte kahelA doSa vagaranI-nirdoSa ane nirupAzvika ekAnta vasati-nivAsasthAna pasaMda karavA ceAgya che. ethI zAnta cittathI jJAna, dhyAna vigere saMyamakaraNImAM ghaNI anukULatA thAya che. tenAthI viparIta vavAthI, tevA prakAranAM deASavALA sthAnamAM vasavAthI mana-vacanAki yAganI skhalanA thaI Ave che. eTale ke gRhasthaleAkeAnA gADha paricayathI temanI sAthe nakAmI aneka prakAranI vAtacItamAM bhAga levAthI Atmahita nahi thatAM sAdhujane nesa MyamamAga nI rakSA thatI nathI. sayama mAnI rakSA ane puSTi karavAnI prabaLa icchAnA cAge vivakti-ekAnta sthAnamAM vasavAthI te aTakI zake che. A badhI sAdhakadazAnI vAta thaI. bAkI jemaNe mana, vacana ane kAyAnuM samyaga niyaMtraNa karI dIdhuM che, ane jemane svarUparamaNatA ja thaI rahI che evA sthiraceAgI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka mATe ekAnta 181 adhikArInI vAta judI che. temane te vana ane ghara sarvatra samabhAvaja pravarte che. kahyuM che ke fthAtA vAmanaH jAgaeN-ceMmAjita jatA. yoginaH samazIlAste grAme'raNye divA nizi // " (jJAnasAra aSTaka) avA sthira gine ja grAma ane araNya sarakhuM che. have ApaNe nirjana-anijana sthAnasevananA guNa doSanA vivecanamAM daSTAMtapUrvaka jarA joI laIe. sAdhaka mATe nirjana sthAna zA mATe ? buddhimAna sAdhaka puruSa sukhadAyI nirjana sthAnane seve che. te dhyAnamAM ane saMyamAbhyAsamAM sAdhanarUpa che tathA rAga, dveSa ane mahine zAnta karanAra che. jene AtmAnuM sAdhana karavAnuM che, dharmazAstrone abhyAsa karavAnuM che tathA dhyAna karavAnuM che, teone manudhyAdi saMsarga vinAnuM sthAna ghaNuM upayogI che. saMsAraparibhramaNa karavAthI jeo thAkayA che, kaMTALyA che, AtmAnuM bhAna gurukRpAthI meLavyuM che, manane nirmaLa tathA sthira karavAnA sAdhane jANI lIdhA che ane te pramANe vartana karavA taiyAra thayela che, tevA AtmAone manuSya, pazu, strI, napuMsakAdi vinAnuM sthAna sukhadAyI che. manuSya uparathI badhI vastune tyAga karyo hoya che, brahmacarya pALavAno tathA kedhAdi kaSA na karavAno niyama lIdhe hoya che, chatAM sattAmAM te te karmo rahelAM te hoya Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jainatattva vicAra che. kAMI niyama levAthI karmo cAlyA jatAM nathI, paNa niyama pramANe vartana karavAthI dhIme dhIme te te kamane thato udaya niSphala karavAmAM Ave che ane te dvArA karmane kSaya thAya che. paraMtu nimitta baLavAna che. nimittane laIne sattAmAM paDelA karmo udIraNArUpe thaIne je meDA udaya AvavAnA hoya te vahelA bahAra Ave che. A vakhate sAdhakanI je pUrepUrI taiyArI na hoya-udaya Avela karmane niSphaLa karavA jeTaluM baLa tenI pAse na hoya, to udaya AvelA karmo jIvane tenA mArgathI bhraSTa kare che. eTalA khAtara AvAM nimittAthI dUra rahevAnI jarUra che. jema ghAsa vinAnAM sthAnamAM paDele agni bALavAnuM kAMI na hovAthI potAnI meLe bUjhAI jAya che, tema nimittonA abhAve sattAmAM raheluM karma dabAI rahe che ane dhIme dhIme AtmabaLa vadhatAM jIvane tenA mArgathI patita karavAnuM baLa ochuM thaI jAya che ane AtmajAgRti vakhate udaya Avela karma AtmasattA sAme pitAnuM je vAparI zakAtuM nathI. jema keI baLavAna chatAM gaphalatamAM rahelA rAjAnA zahera upara bIjo rAjA caDhI Ave, e vakhate rAjAnI pAse laDavAnI sAmagrInI taiyArI na hovAthI, potAne bacAva karavA khAtara te rAjA pitAnA zaheranA daravAjA baMdha kare che ane aMdarakhAnethI teTalA vakhatamAM badhI taiyArI kare che ane zatrune haThAvavAnI zakti meLavIne pachI te rAjA pitAnA zatru upara ekI vakhate hale kare che ane zatrune harAve che, tema AtmAnI AgaLa upazamabhAvanuM ke karmakSaya karavAnuM baLa nathI hotuM, tevA prasaMge mehazatru tenA para caDhAI kare Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka mATe ekAnta 183 che, te vakhate A jIva amuka amuka jAtanA vrata, japa, tapa, niyama, jJAna, dayAnAdinA vrato grahaNa karIne ekAMta sthAnamAM jAya che ke jyAM rAga-dveSa-mehAdine pragaTa thavAnA kAraNe hatAM nathI. A nimittonA abhAve sattAmAM paDelA kamene upazama ke pazama thAya che ane teTalA vakhatamAM nirmaLatArUpa AtmabaLa vadhAre che. vratAdi levAM te mehazatrunI sAme kille baMdha karavA jevuM che. kille baMdha karyAthI kAMI zatru cAlyA ja nathI ke zatruno nAza thatuM nathI. tenI sAme khUllI laDAI te karavI ja paDavAnI che : paNa teTalA vakhatamAM azubha nimi. ronA abhAve mehano upadrava jIvane ocho hoya che ane te vakhatamAM rAjA jema laDAInI sAmagrI meLavI le che, tema A jIva upazamabhAvanuM baLa vrata, tapa, japa, dayAnAdithI meLave che. A ekaThuM kareluM baLa jyAre jyAre sattAmAM paDela karma udayamAM Ave che, tyAre tyAre tenA upara vApare che ane tethI karmane udaya niSphaLa karIne kamanI nirjara kare che. navA karmo na bAMdhavA ane junA sattAgata udaya Avela karmo samabhAve jogavI levAM, te karmanA udayane niSphaLa karavA barAbara che. bhagavAna zrI mahAvIradevanI mAphaka keI AtmA vizeSa baLavAna hoya te te udaya AvelA karmone bhogavI niSphaLa kare, paNa te sAthe sattAmAM paDelA karmonI udIraNA karIne je meDA udaya AvavAnA hoya tene te te nimittAvaDe bahAra lAvI samabhAve nirjarI nAMkhe che. AvA samartha Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jainatattva vicAra AtmAo mATe nirjara pradezamAM rahevAno hetu karmathI Dara vAne ke te haThavavAnA sAdhane potAnI pAse ochAM che, te meLavavA mATe nathI, paNa pitAnA karmakSaya karavAnA AtmadhyAnAdi sAdhAnAmAM manuSya vizvarUpa na thAya-vikSepa karanAra na thAya te hoya che, ane teTalA mATe paNa nirjanasthAna tevA mahAtmAone vizeSa upayogI che. pitAnA kAryanI siddhi mATe zrI zatruMjya parvatanI guphAmAM zuka rAjA cha mahinA sudhI paramAtmAnA jApa ane dhyAnamAM nirjana sthAnamAM rahyA hatA. zrI neminAtha, prabhu AtmadhyAna mATe gIranArajInA pradezamAM rahyA hatA. prabhu zrI mahAvIradeva AtmadhyAna mATe zUnya ghare, smazAne, pahADa, guphAo ane nijana pradezavALA vanAdimAM 2hyA hatA. - mahAtmA anAthI muni vRkSonI gIca jhADImAM dhyAna ratha rahyA hatA. kSatriya muni ane gadaMbhAlI muni paNa vananA zAnta pradezamAM dhyAnastha rahyA hatA. A zAta pradezanA abhAve mahAtmA prasannacaMdra rAjaSie zreNika rAjAnA sumukha ane durmukha nAmanA dUtAnA mukhathI pitAnI prazaMzA ane niMdAnA vacane sAMbhaLIne dradhyAne sAtamI narakanAM dalIyAM ekaThAM karyA hatAM. emanA dhyAnanI dhArA dharma ane zukala dhyAnane badale Atta ane Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka mATe ekAnta 185 raudra dhyAnanA rUpamAM badalAI gaI hatI. pAchI anya nimi ttonA ceAge temanI dhyAnanI dhArA badalAI tyAre ja te kevaLajJAna pAmyA hatA. gIranArajInI guphrAmAM dhyAna dharatAM zrI rahenemi muninA dhyAnanI dhArA paNa zrI rAjImatInI nimittathI badalAI hatI, paraMtu zrI rAjImatInI AtmajAgRtie pAchA temane sthira karyA hatA. mahAtmA zrI nadISeNanI dharmadhyAnanI dhArA vezyAnA nimitta badalAI hatI. mahAtmA kramasAra muninI AtmadhArA brAhmaNe gAmanAM gharanI bhIMtAvALA pAaA tapelA mAga batAvavAthI krodhanA rUpamAM badalAi hatI. sArA nimittothI AtmakhaLa jAgRta thavAnA ane kharAba nimittothI AtmamArgamAMthI patita thavAnA AvA seMkaDe dRSTAMtA zAstromAMthI maLI Ave che, temaja ApaNe paNa pratyakSa anubhavIe chIe; mATe sAdhaka Atmane AtmaciMtana karanArane nija nasthAnanI bahu jarUra che e nivivAda vAta che. nimitta-kAraNeA sadguddhi, samabhAva, tavAnuM grahaNa, mana-vacanakAcAnA nirAdha, virodhI nimittonA abhAva, sArA nimi ttonI hayAti, rAgadveSAdina tyAga ane AtmajAgRti, e sarva AtmAnI vizuddhinA jema prabaLa nimittakAraNeA che, tema AtmaciMtana mATe nirjanasthAna--e paNa eka uttama nimittakAraNa che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra jema caMdrane dekhIne samudramAM veLAvRddhi pAme che, medhanI vRSTithI nadIomAM pANInA vadhArA thAya che, mAhathI kamamAM vadhArA thAya che, aniyamita bhejana karanAramAM rAga vadhe che ane indriyAnA viSaceAmAM vizeSa pravRtti karanAramAM duHkhanA vadhAro thAya che, tema manuSyeAnA sasathI vikalpAnA, AzravavALA vacanAnA tathA pravRttine vadhAro thAya che. jema lAkaDAMthI agni vadhe che. tApathI tRSA ane ukaLATa vadhe che, rogathI pIDA vadhe che, tema manuSyAnI seAkhatathI vicAra ane citA vadhe che. 186 viSayAnA tyAga, nijanasthAna, tattvajJAna, ciMtArahita mana, nirAgI zarIra ane mana-vacana-kAyAnA nirodha e sava munione meAkSane arthe dhyAnanA prabaLa nimitto che. vikalpA dUra karavA saMgatyAganI jarUra che. manuSyAnI sakhata kAMI ne kAMI smaraNa karAvyA vagara rahetI nathI. ekI sAthe vaLagelA vIMchIe jema manuScAne pIDA utpanna kare che, tema vikalpe! AtmAne pIDA karanArA che. A vikalpo jyAM sudhI hAya tyAM sudhI AtmAne zAMti kayAMthI hAya? jo bAhya saMganA tyAgathI A jIvane ATalu sukha thAya che, teA pachI AtmAnA soMgathI kharu'sukha teNe zA mATe na bhogavavuM ? ajJAnI jIvA khAdya vastunA saMgathI sukha mAne che, tyAre jJAnIo tenA tyAgamAM ja sukha anubhave che. amRtamaya ArAdhanAnAM ArAdhakA je nirjana pradezanA sevanathI vizeSa prakAre sAdhya thatA adhyayana ane sadyAnarUpa abhyaMtara ane khAdya tapa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sAdhaka mATe ekAnta" 187 kare che te mumukSuone dhanya che ! teo guNI che, vaMdanIya che ane vidvAnomAM mukhya che, ke jeo niraMtara zuddha AtmajJAnamAM magna thaI nirjanapradeza seve che. jJAnadhyAnamAM vidana rUpa na hoya evA nijasthAnane purUSa amRta kahe che. te mahAtmAone dhanya che, ke jeo bheMyarAmAM, guphAomAM, samudra yA saritAnA kinAre, smazAnamAM vanamAM ane tevA ja zAMta pradezamAM zuddha AtmadhyAnanI siddhine mATe vase che. AvA zAMta pradezanA abhAve yogIone manuSyone samAgama thAya che. temane jevAthI ane vacanathI belavA vaDe mananuM halanacalana thAya che. temAMthI rAgadveSAdi pragaTe che, kaleza thAya che ane chevaTe vizuddhine nAza thAya che. vizuddhi vinA zuddha cipanuM ciMtana barAbara thatuM nathI ane tenA vinA karmonA nAzathI pragaTa thatI AtmAnI anaMta zaktio bahAra AvatI nathI. mATe ja leka vagaranuM sthAna kalezanuM nAza karanAra ane mumukSu bhegIone parama zAMtinuM kAraNa che, ema mahAtmAoe svIkAreluM che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KS manane vaza karavAnA upAya [ ga sarve AdhAra mana upara che. mananI avasthAe jANyA sivAya ane tene ucca sthitimAM mUkayA sivAya gamAM praveza thaI zakatuM nathI, jethI prathama mananI sthitinA bheda batAvI, tyAra bAda mananI ekAgratA karavAmAM je je bAbate uparogI jaNAI che, te te bAbatene saMgraha ega. zAstra vigere mAMthI laIne jaNAvavAmAM Avela che.] mananA bheda mananAM bhedo cAra prakAranAM che. 1vikSipta, ra. yAtAyAta, 3. zliSTa, ane 4. sulIna, "vikSipta manane capaLatA ISTa che ane yAtAyAta mana kAMIka paNa AnaMdavALuM che. prathama abhyAsamAM A baMne jAtinAM mane heAya che ane temane viSaya vikalpane grahaNa karavAne che." vivecana-prathama abhyAsI jyAre abhyAsa zarU kare che, tyAre tenA manamAM aneka jAtinA vikSepe AvyA kare che ane tenuM mana TharatuM nathI ane capaLatA karyA ja kare che. prathama abhyAsI mananI AvI capaLatA ane vikSepatA joI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAne upAya 189 'nirAza thaI jAya ane potAne abhyAsa mUkI de, te mana chUTI jaze, pachI kadI svAdhIna nahIM thAya, paNa hiMmata rAkhIne te pitAne abhyAsa AgaLa vadhAraze, te ghaNI apaLatA ane vikSepatAvALuM mana zAMta thaI svAdhIna thaI jaze. pahelI "vikSipta) dazA oLaMgyA pachI yAtAyAta dazA che. yAtAyAta eTale javuM ane AvavuM. jarA vAra mana sthira rahe, vaLI cAlyuM jAya athar vikalpa AvI jAya, vaLI samajAvIne yA upagathI sthira karAya, vaLI cAlyuM jAya, A "yAtAyAta avasthA che. pahelI karatAM bIjI zreSTha che ane temAM kAMIka paNa AnaMdane leza rahe che, kAraNa ke jeTalI vAra sthira rahe teTalI vAra to AnaMdabhegave che. zliSTa nAmanI mananI trIjI avasthA sthiratA ane AnaMdavALI che tathA "sulIna' nAmanI ethI avasthA nizcala ane paramAnaMdavALI che. jevAM nAma tevA ja tenA guNe che ane te ja be manane grahaNa karavAne viSaya che, ema jJAnI purUe kahyuM che." vivecana-jeTalI mananI sthiratA teTale AnaMda. trIjI mananI avasthAmAM bIjI karatAM sthiratA vizeSa hovAthI AnaMda paNa vizeSa hoya che, tethI paNa adhika sthiratA cothI avasthAmAM che. temAM mana nizcala thAya che ane tethI AnaMda paNa alaukika thAya che. te manane viSaya AnaMda ane paramAnaMda che. A pramANe manane uccatA prApta karavAnA kemavaDe abhyAsanI prabaLatAthI sAlaMbana ane nirAlaMbana dhyAnanI yogyatA prApta thAya che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jenatattva vicAra cegIe mana, vacana ane kAyAnI caMcaLatAne ghaNA prayatnapUrvaka tyAga kara ane rasanA bharelA vAsaNanI mAphaka AtmAne zAMta tathA nizcala ghaNe vakhata dhArI rAkha." rasanA vAsaNanI mAphaka (vAsaNamAM rahelA rasanI mAphake) AtmAne nizcala dhArI rAkho. rasane nizcala dhArI rAkhavA mATe te rasanA AdhArabhUta vAsaNane sthira rAkhavuM ja joIe vAsaNamAM jeTalI asthiratA teTalI asthiratAnI asara Adheya upara thAya che. A ja hetuthI AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjAe jaNAvyuM che ke-mana-vacanakAyAne jarA paNa kSebha na thAya e mATe bahu ja prayatna kare, kemake-mana-vacana-kAyA AdhArarUpa che ane AtmA temAM AdheyarUpe rahela che. AdhAranI vikaLatA yA asthiratAnI asara Adheya upara thAya che. A asthiratA "ekAgratA ryA sivAya baMdha thaI zakatI nathI ane ekAgratA karavAmAM paNa kamasara abhyAsa karavAnI jarUra che. ekAgratA thatAM laya ane "tattvajJAnanI sthiti paNa prApta karI zakAya che, mATe AtmAne nizcala dhArI rAkhave ane manavacana-kAyAmAM kSebha na thAya te mATe ekAgratA avazya karavI. ekAgratA mananI vAraMvAra parAvartana pAmatI sthitine zAMta karavI ane manane koI eka ja AkRti ke vicAra upara daDhatAthI joDI rAkhavuM, tene ekAgratA kahe che prathama abhyAsIone zarUAtamAM ekAgratA karavAmAM jeTalI mahenata paDe che, teTalI mahenata bIjI koIpaNa jAtinI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 manane vaza karavAne upAya kiyAmAM paDatI nathI. A kriyA ghaNI mahenata ApanAra ane duHkharUpa lAge che, paraMtu Atmavizuddhi mATe ekAgratA prApta karyA vinA bIje kaI upAya ja nathI. te sivAya AgaLa vadhI zakAya ja nahi, mATe prabaLa prayatna karIne paNa ekAgratA siddha karavI ja joIe. ekAgratA karavAnI rIti ane upayogI sUcanA mananI aMdara utpanna thatAM vikalpanI avagaNanA karavI nahIM ane tene manathI kAMI uttara vALave nahIM. A be vAte buddhi tiNa karI vAraMvAra smaraNamAM rAkhavI." abhyAsa cAlatI vakhate to eka kSaNa paNa bhUlavuM na joIe. jyAre kAMI paNa uttara vALavAmAM nathI Avato ane abhyAsa daDha thAya che, tyAre vicArane pratyuttara vALavAnI vRttio zAMta thAya che. ekAgratAmAM pUrNa sAmya avasthAnI jarUra che, arthAt vikalpa utpanna na thavA devA, tema tene haDaselavAne prayatna paNa na kare arthAt sthira zAMtatA rAkhavI. te zAMtatA eTalI prabaLa thavI joIe ke-bAhyanA keI paNa nimittathI cAlatA viSaya sivAya mananuM pariNAmAMtara yA. viSayAMtara na ja thAya. ekAgratAmAM dhyeyanI eka AkRti upara ja (eka vicAra upara ja) mana sthira thAya che. vastugate tapAsatAM ekAgratAmAM mananI pravRtti zAMta thatI nathI, paNa pitAnI samagra zakti eka ja mArge vahana karAvAya che. nadInA aneka judA judA vahana thatAM pravAha pravAhanA mULa baLane judA judA bhAgamAM vaheMcI nAkhe che ane tethI pravAhanA mULa baLanA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 jenatattva vicAra jesathI je prabaLa kArya thAya che, te pravAhanI judA judA bhAgamAM vaheMcAI gayelI zaktithI thatuM nathI. temaja ekAgratAthI eka ja pravAha vahana thatuM ane tethI majabUta thayeluM prabaLa mana theDA vakhatamAM je kArya karI zakaze, te astavyasta jUdA jUdA vahana thatA mananA pravAha nahi ja karI zake. A mATe ja ekAgratAnA mahAna upayogIpaNA viSe dareka mahApuruSoe vizeSa Agraha karyo che. A pramANe koI eka padArtha upara ekAgratA karavAmAM mana pUrNa pharaha meLave. arthAt"muhUrtA sudhI pUrNa ekAgratAmAM mana rahI zake. tyAra pachI te padArthanA vicArane mUkI de ene kaI paNa padArthanA ciMtana tarapha manane preryA vinA dhArI rAkhavuM." A avasthAmAM mana keIpaNa AkA25Ne pariNameluM hotuM nathI, paNa taraMga vinAnA sarovaranI mAphaka zAMta avarathAmAM rahe che. A avasthA svalapakALa rahe che. A avasare mana zAMta thAya che. arthAta manapaNe pariNamela AtmA manathI chUTo paDI potApaNe (paNe) svasvarUpe rahe che. A svalpa vakhatanI paNa uttama avasthAne "laya" avasthA kahevAmAM Ave che. A "laya" avasthAmAM vadhAre vakhata sthiti thatAM "tattvajJAna-AtmajJAna prApta thAya che. A ja bAbata AcArya bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA kahe che ke " yAvat prayatnalezo, yAvatsakalpanA kApi / tAvanna layasya prAptistatvajJAnasya tu kA kathA // " Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAnA upAya 'jyAM sudhI mana-vacana-kAyAnA leza mAtra paNa prayatna che ane jyAM sudhI kAMI paNa saMkalpavALI kalpanA che, tyAM sudhI layanI prApti thatI nathI to tattvajJAnanI vAta ja zI karavI ?' (arthAt jyAM sudhI sakalpavikalpanI sthiti hAya tyAM sudhI AtmajJAna na ja thAya.) A pramANe ekAgratAnuM aMtima phaLa khatAvI, kevI rIte ekAgratA karavI te vAta sahelAIthI samajI zakAya, te mATe A ja vAta pharI jaza vistArathI kahevAmAM Ave che. 193 AkRti upara ekAgratA koIpaNa pUjyapuruSa upara bhaktivALA mAsA sahelA IthI ekAgratA karI zake che. dhArI ke tamArI kharI bhaktinI lAgaNI bhagavAna zrI mahAvIradeva upara che. teo temanI chadmastha avasthAmAM rAjagRhI pAse AvelA vaibhAragiri paDA. DanI gIca jhADIvALA pradezamAM AtmadhyAnamAM nimagna thaI UbhelA che. A sthale vaibhAragiri, gIca jhADI, saritAnA pravAheAnA dhodha ane temanI AjubAjune harIALIvALA zAMta ane ramaNIya pradeza,-A sava tamArA mAnasika vicArathI kalpe. A kalpanA manane zarUAtamAM khUza rAkhanAra che. pachI zrI mahAvIra prabhunAM pagathI te mastaka sudhI sava AkRti citarA. jema citArA citarato hAya tema haLave haLave te AkRtinu' citra tamArA hRdayapaTa para citarA, AlekhA ane anubhavo. A AkRti spaSTapaNe tame dekhatA aa teTalI prabaLa kalpanAthI manamAM AlekhI tenA upara tamArA manane 13 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 jai natattva vicAra sthira karI rAkho. mutta paMta te upara sthira thatAM kharekhara ekAgratA thaze. A pUjya bhagavAnanA zarIrane tame nahIM dekhelu hAvAthI tame kalpI na zakatA hA, teA temanI pratimA--mUrti upara ekAgratA karo. A to eka dRSTAMta che, A ja rItie temanA samavasaraNanA citAra khaDA karI te upara ekAgratA karaze. temane thayelA upasarga ane te vakhatanI sthiti yAda karI temanA zarIra upara ekAgratA karo. A ja pramANe cAvIzeya zrI tIthaMkaradeve ane tamArA parama upakArI kAI paNa guru ceAgI mahAtmA heAya temanA zarIra upara paNa ekAgratA kare, game tevAM uttama avala ane laIne ekAgratA karavI emAM kAMI Agraha ke vAdavivAda karavAnu che ja nahi. sadguNa upara ekAgratA sadguNa upara ekAgratA thaI zake che. koI eka sardUguNa laI te upara ekAgratA karavI. guNanI prItidvArA tenu mana jAgRta thaI tadAkAra thaze. UMcAmAM UMce sadguNa pAte kalpI zakAya tevA kalpavA. tenI sAmAnya rIte asara jyAre mana upara thAya tyAre tenA tAttvika svarUpa upara manane sthira karavu'. chevaTe A sadguNanI ekAgratA svAbhAvika tenA peAtAnA upara thAya che arthAt Ate te te guNarUpa banI rahe che. A bhaktivALuM ke saguNavALuM avalakhana manamAMthI jatu raheze athavA temAMthI mana nIkaLI jaze. eka vAra Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAnA upAya 195 nahi paNa vAraMvAra tema thaze. te avasare nahi gabharAtAM, te avalakhana vAravAra manamAM ThasAvavu pharI pharI te vastu sAthe joDI devuM. AraMbhamAM te vAra vAra mana lakSyathI khasI jaze, paNa e vAta thADA vakhata to lakSamAM paNa nahi Ave. pachI ekAeka te vAta pAchI yAda Avaze ke--tu jenA upara ekAgratA karavAnA vicAra karatA hatA tene mUkI kevaLa koI judI ja vastunA vicAra karuM chuM. Ama vAraMvAra thaze, paNa kauya tAthI manane pAchu te dhyeya-ekAgratA mATenA avalaMbana uparacAMTADavu". A kriyA mahenata ApanAra lAgaze, paNa tema karyA sivAya chUTako ja nathI; kAraNa ke-ekAgratA sivAya AtmamAga mAM AgaLa vadhAraze ja nahi. A vAta zarUAtamAM ja jaNAvI che. jyAre mana ApaNI vismRtine laI keI anya vicAra upara bhramaNa karatuM heAya tyAre te je mAge thaIne gayu. hAya arthAt je krame eka pachI eka vicAra karatu ADe raste gayuM hAya, te ja raste utkrame arthAta chevaTanA vicArathI pakaDI zarUAtanA vicAra upara lAvI pAchu cAlatA avalaanamAM cAMTADavu. A kriyA ghaNI upayeAgI ane manane medha tathA parizrama ApanAra che, temaja A kriyAthI vAra vAra cAlyA jatA maneazvane kAbUmAM rAkhavAnI zaktimAM vadhAre thAya che. aneka vicArakrama * ekAgratAnA abhyAsa jeone kaThIna paDe teoe jUdI jUdI jAtanA aneka vicAra karavA.' A paNa ekAgra tAnuM eka sAdhana che, paNa te ekAgratA nathI; kemake--jUdA jUdA vicAre karavAmAM manane aneka AkAra dhAraNa karavA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jainatattva vicA paDe che. arthAt aneka AkAre pariNamavuM paDe che ane tethI eka AkRti ke eka jAtinA vicAra upara mana sthira rahetuM nathI. tathApi eka AkRti upara manane TharAvavuM te karata A rIte ghaNuM saraLa che. A pachInA duSkara kArya ekAgratA upara haLave haLave sAdhaka pahoMcI zake che, mATe zarUAtamAM sAdhakee A rasto levo. vicAra karanArane sUcanA manane suzikSita karanAra manuSyae manamAM je vicAre. Ave tenA saMbaMdhamAM daDha sAvadhAnatA rAkhavI joIe. niraMtara e daDha nirNaya kare ke-"mAre asadda vicAre bIlakula manamAM dAkhala thavA devA nathI." kadAca te pisI jAya to tatkALa kADhI nAMkhavA, temaja te kharAba vicAronAM sthAne tenAthI viparIta sArA vicArene tarata ja sthApana karavA. A abhyAsathI mana eTaluM badhuM vaza thaze ke thoDA vakhata pachI potAnI meLe ja sArA vicAra karaze ane asadu vicAre dUra thaze, mATe zarUAtamAM upara jaNAvela daDha saMkalpa kare, ApaNA manamAM AvatA vicArenI je ApaNe pite tapAsa karIzuM, to khAtrI thaze ke-je vicArone ApaNe vAraMvAra uttejana ApIe chIe, te ja prakAranA te vicAre che. pitAnI sAmAnya pravRttine anukuLa je vicAre hoya tenuM mana AkarSaNa kare che, mATe ja ApaNe nirNaya karavuM joIe ke AvA ja vicAre mAre karavA ane Avo vicAre na ja karavA." Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAne upAya | 197 ekAgratAnA jorathI mana pitAnI meLe baLavAna thAya che, tethI "A vicAra karavA ane A vicAra na karavA" te kAma mana pitAnI meLe karI leze, paNa ekAgratAnI zarUAtamAM tene AvI Teva paDAvavI ja paDaze. azuddha vicAro sAthe yuddha karavAmAM prAyaH manuSyane aneka varSo vyatIta karavA paDe che, paraMtu zuddha vicArene manamAM zAMta prakAre sthApavAthI tenA pratipakSI azuddha vicArene avakAza raheto nathI. temaja azuddha vicArene pratyuttara nahi ApanAra mana jema jema potA tarapha AkarSAtuM jAya che tema tema manuSya kharAba vicArone nahi svIkAravAne cagya banato jAya che. sArA vicAre karavAne abhyAsa rAkhavAthI, kharAba vicAre na karavAnI daDhatAvALA ane sArA vicAro svIkAra karavAnA sAmarthyavALA ApaNe banIe chIe. asad vicArane sthAne vicAre A pramANe sthApana karavA. dhAre che-tamane ke manuSyanA saMbaMdhI apriyavicAra Abe, to te ThekANe sAmA manuSyamAM je kAMI tamArA karatAM kaMI judo ja sadguNa hoya athavA teNe kAMI sAruM kArya karyuM hoya tene vicAra kare, eTale apriyatA dUra thaze. kadAca tamAruM mana ciMtAthI vyagra hoya, to te ThekANe te ciMtAnuM mULa kAraNa ane tenAthI jene geraphAyadA thayA hoya tevA manuSyanI sthiti tamArA mana AgaLa sthApana kare, athavA AvI ciMtAthI mukta thayela mahAvIryavAna mahAtmAnA vicAre sthApana kare, jethI ciMtAmAM avazya pheraphAra thaI kAMIka zAMti maLaze. kadAca tamane zarIrAdi upara rAga-neha thatuM hoya, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 jainatattva vicAra to te vastunI utpattinuM muLa ane tenuM aMtima pariNAma A e vicAre-tapAse te vicAra sthApana karatAM rAgane male virAga thaze, kadAca koI amuka prakAranA kharAma vicAra jorathI manamAM praveza karavAnA durAgraha karatA hAya, tyAre tenAthI viparIta bhAva dekhADanAra eka sUtra ke pada mAMDha karI rAkhavuM ane te pada ke sUtranu vAraMvAra manamAM punarAvartana karavuM gaNavuM-kholavuM. Ama niraMtara karavAthI thoDA ja divase pachI te kharAba vicAra AvatA khaMdha paDaze. prAtaHkALamAM nidrAnA tyAga karI ke tarata ja sArAmAM sArA vicArothI manane puSTa kare. je rIte tamAre vana karavAnuM hAya tevI ja tene zikSA Ape. uttama zikSAvALA padA ke bhajanAnu dhIme dhIme paThana kare. paThana karatI vakhate mananA tamAma pravAha prakhaLatAthI temAM vahana karAve arthAt vikSepa vinA ekarUpa thai te pado khole. tenAthI a Mta:ka raNane dRDha vAsita kare ane tyAra pachI ja bIjuM koI paNa kAma kare. Ama karavAthI divasanA koI paNa bhAgamAM jyAre tamArUM mana koi kAmamAM rAkAyeluM hAya, tyAre te padonu punarAvata na tamArUM mana karyAM karaze. Ama thavAthI tame zubha bhAvanAthI divasanA meTA bhAgamAM paNa vAsita thaI rahezeA. vicArazakti khIlavavAnI kriyA vicAra karavAnI Teva na heAvAthI ghaNAM mANasA taraphathI AvI phariyAda Ave che ke ame sArA vicAra karavA besIe chIe. paNa kAMi sArA vicAra AvatA nathI, athavA kharAkha vicAra vagara teDavA AvI pahoMce che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 manane vaza karavAne upAya teoe samajavuM joIe kendaDha AgrahapUrvaka niraMtara abhyAsathI ja vicArazakti vRddhi pAme che. A vicAre pachI sArA hoya ke naThArA hoya, paNa sArA vicArathI sArA vicAranI ane kharAba vicArathI kharAba vicAranI zakti vRddhi pAme che. vicAranI adhikatA upara mananA pravAhanI vRddhine AdhAra che ane vicAranA guNa upara te guNanI datAne AdhAra rahe che. manane sudhAravAnI ane tene vikasita karavAnI jemanI IcchA hoya, temaNe niraMtara niyamita rIte manana karavAno abhyAsa karavo ane pitAnI mAnasika zaktio sudhAravAne nizcaya lakSamAM rAkha. A abhyAsa pUrNa phaLadAyaka thAya te mATe pitAne AdhyAtmika Adi je viSaya priya hoya, evA koI viSayanA saMbaMdhamAM keI uttama puruSe lakheluM ane temAM navIna prabaLa vicAre dAkhala thayA hoya tevuM pustaka levuM. temAMthI DAM vAye haLave haLave vAMcavAM. pachI vAMcela vAkyo upara daDhatAthI-Asakta cittathI vicAra kara. jeTalA vakhatamAM te vAkaye vAMcyAM hoya tethI bamaNuM vakhata sudhI vicAra kare. vAMcavAnuM kAraNa navA vicAre meLavavAnuM nathI, paNa vicArazakti prabaLa karavAnuM che. zarUAtamAM adhI" ghaDI (bAra mInITa) vAMcavAnuM basa che, kAraNa ke-vadhAre vakhata vAMcavAthI daDhatAthI dhyAna ApavAnuM kArya AraMbhamAM jarA vizeSa parizrama ApanAra thAya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jainatatva vicAra * keTalAka mahinA sudhI A niyamita abhyAsa karanArane mAnasika baLamAM spaSTa vadhAre thayele mAluma paDe che ane prathama karatAM ghaNI sArI rIte te navIna vicAre karI zake che. A sarva vicArenI utpattinuM mULa ApaNo AtmA che. sattAmAM rahelI zaktio AvA vicAre dvArA bahAra Ave che. ATalI vAta yAda rAkhavI ke-aneka vicAre karanAramAM paraspara je viSamatA ke nyunAdhikatA dekhAya che, te sattAzaktinI nayUnatAne lIdhe nahi, paNa sAdhananI agyatAne lIdhe thAya che; mATe pUrNa sAdhane meLavI prayatna karanAra vijayI nivaDaze." potAnA manane pratikULa thaI paDe tevAM-kSobha thAya tevAM nimittene paNa dUra karavAM arthAt sArAM nimitto UbhAM karI devAM. vaLI abhyAsIoe A vAta vAraMvAra maraNamAM rAkhavI ke-avicchinna unnati mATe abhyAsanI niyamitatA jarUranI che. eka divasane abhyAsa khalita thatAM cAra divasanA abhyAsa jeTalI khoTa khamavI paDe che-teTalI hAni pahoMce che. vicAranI sthiratA thayA pachI A niyamitatAnI eTalI badhI jarUra rahetI nathI. mananI astavyasta sthiti ane tenA nAzano upAya je mANase vicArazaktine khIlavatA nathI teonA manamAM ghaNuM astavyasta vicAre hoya che. kAMI paNa phaLaprAptinA Azaya vinA vAraMvAra teo jema-tema vinA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAne ulaya 201 prajane jevA-tevA vicAre karyA kare che ane prerya--preraka bhAvanI bhinnatA teomAM rahetI nathI. eka jaMgalI mANasa ke ajJAna pazu ADuMavaLuM vinA prajane jema-tema pharyA karatuM hoya, tema teonA manamAM vagara kiMmatanA vicAre Amatema ghUmyA kare che ane tenA pariNAmanuM paNa teone bhAna nathI. AvI sthitivALA manuSyanA mana vikaLa ke astavyasta kahevAya che. parizrama karatAM paNa AvI vikaLatAthI manuSya ghaNuM jIrNa thAya che. parizrama adhika lAgato na hoya te jema yaMtrane hAni thatI nathI paNa UlaTuM prabaLa rahe che, tema A vikaLatArUpa mAnasika kriyAthI mAnasika yaMtrane meTI hAni pahoMce che. AvI vikatAvALA vicArenuM kAraNa tapAsatAM jaNAze ke-teo nAnA prakAranI IcchA, tRSNA, bhaya, zeka ke tevA ja koI kAraNathI pIDAtA hoya che. AvA manuSyae A vikaLatAvALI sthitimAMthI mukta thavA mATe karmanA uttama niyama upara AdhAra rAkhavAnuM manane zikSaNa ApavuM joIe. teoe A pramANe saMtoSavRtti hadayamAM sthApana karavI ke-"karmanA niyamane anusarIne sarva vRttAte bane che," akasamAt kAMI paNa thatuM nathI. je kAMI karma prApta karAve che, te ja ApaNane prApta thAya che. pachI te game te rastethI Ave. jevI hAni ApaNuM bhAgyamAM nathI-karmamAM nathI, tevI hAni ApaNane keI karI zake nahi. je duHkha ke pIDA pUrvakRta kamathI ApaNI sanmukha Ave te bhegavavAne sajaja thavuM, zAMtithI tene svIkAra kare tathA tene anukULa thavuM. A ja niyamane AdhIna thavAthI tenI tevI vedanA ke vikaLatA ghaNe aMze ochI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jainatatva vicAra thaI jaze. AvA vicArone nitya abhyAsa rAkhIe te. mananI vikaLatA dUra thaI jAya che, kemake-saMtoSa ke vicAranI prabaLa zAMtimAM vikaLatA sukhanA AkAramAM badalAI jAya che. manathI thatI kriyA ane virati AbhecchAe manana karavuM ane tema karatAM AbhecchAe viramavuM. A ubhaya zikSAthI mAnasika baLanI adhika prApti thAya che. jyAre ApaNe manana karatAM hoIe tyAre ApaNuM saMpUrNa mana temAM sthApana karavuM joIe, temaja sArAmAM sArA vicAre karavA joIe. jyAre manana karavAnuM kAma samApta thAya. tyAre saMpUrNa rIte virAma kare, paNa meTA khaDakanI sAthe athaDAtAM nAvanI mAphaka eka vAra manane sparza kare ane bIjI vAra tene tyAga kare, vaLI game te jAtine vicAra karyo tene tyAga karI trIjo vicAra karyo, AvI anizcita sthitimAM manane bhaTakavA devuM nahi. ' "jyAre kAma na karavuM hoya tyAre yaMtrane gatimAna rAkhavAthI ghasAI jAya che, tema ja mananI amUlya yaMtraracanAne niSNajana vAraMvAra bhramaNa karatI rAkhavAmAM Ave to tethI kAMI paNa upayogI pariNAma utpanna karyA sivAya te jarjarita thaI jAya che ane akasmAta nAza pAme che." vicAravRttine nivRtta kema karavI? vicAravRttine nivRtta karavAnuM A kArya saraLa nathI. vicArakiyA karatAM te adhika kaThina che. jyAM sudhI tene Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAnA upAya 203 abhyAsa sapUrNa daDha na thAya tyAM sudhI ceDA thoDA vakhata te abhyAsa cAlu rAkhavA. prAraMbhamAM manane zAMta rAkhavAmAM paNa zaktinA vyaya thAya che. jayAre abhyAsI pUrve kahI AvyA tevA sthira manana karavAnA kA mAM viTAyelA hoya tyAre anya vicArane mUkI deve ane jo manamAM anya vicAra utpanna thAya to tarata ja temAMthI peAtAnuM mana nivRtta karI khe cI levu. koI paNa vicAra khalAkAre manamAM Ave to tenAthI Agrahasahita pAchuM pharavu', arthAt pratyuttara nahi vALatAM te vicArane mUkI devA-kADhI nAMkhavA. jarUra jaNAya to zAMti prApta karavAnA kAraNarUpa zUnyanI (AkAzanI) kalpanA karavI. kevaLa zAMtatA tathA aMdhakAranA anubhava karavAnA yatna karavA. A pramANe jo Agrahasahita abhyAsa karavAmAM Avaze, to nivRtti adhikAdhika sugama thaze ane svasthatA tathA zAMti maLaze. khAhya bhAvanI pravRttiomAMthI manane vyAvRtta karavu', e uttama bhUmikAnA prArabhanI nizAnI cA prastAvanA karavA jevu che. manane zAMti ApavAno saraLa mArga manane athavA magajane vizrAMti ApavAnA ananya mA ane te vaLI cittavRttinI nivRtti karatAM ghaNA sahelA mA vicAratu' parAvartana karavAnA che. eka ja zreNine anusarIne je manuSya niraMtara Agrahasahita vicAra karato hAya, teNe ane teTalI tenAthI kevaLa bhinna prakAranI eka anya vicArazreNi rAkhavI joIe, ke je zreNi upara te potAnuM mana vizrAMti mATe parAvartana karI zake, jemake dravyAnu ceAganA vicAra karanAre magaja athavA mananI vizrAMti mATe Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jainatattva vicAra te vicArazreNi mUkI daI thaDe vakhata kathAnuga (mahApurUSanAM caritro)nA vicAranI zreNine aMgIkAra karavI : athavA dhyAnasamApti karyA pachI jema bAra bhAvanA saMbaMdhI zreNi sAdhake aMgIkAra kare che, tevI ja rIte te viSayathI kaI jUdA ja prakAranI zreNi levI. AthI thAkelA ke kaMTALelA manane sahelA viSayamAM vicAra karavAnuM gamatuM hovAthI te vicAra zreNimAM vizrAMti pAmI zakaze. laya ane tatvajJAna jema ati parizrama karyA pachI zarIrane vizrAMtinI jarUra paDe che, tema vicArane vyAyAmamAM paNa manuSyane vizrAMtinI jarUra paDe che. je tevI vizrAMti levAmAM na Ave to zarIra jema pakSavAtAdikathI pIDA pAme che, tema magajamAM paNa pakSaghAta ane vicAramAM ghelachA thAya che, mATe vicArakamanA abhyAsIoe manane, magajane ane zarIrane vizrAMti ApavI ane chevaTe ekAgratA prApta karI ekAgratA dvArA "laya" ane "tatvajJAna suprApta karavAM. mananI ekAgratA ane tattvajJAna prApta karavAmAM je je bAbato upagI jaNAI che, te te bAbatonI sAmAnya sUcanArUpa saMgraha ahIM karavAmAM AvyuM che. sAdhakane ekAgratA ane tattvajJAna sulabha thAya, te mATe teoe mananI vikaLa sthitine sudhAravI, vicArazakti khIlavavI, aneka sArA vicAre karavAne abhyAsa rAkhave. AkRti upara ke saguNa upara ekAgratA karI eka vicAramAM sthira thavAnI Teva pADavI ane pachI nirvicAra thavuM. chevaTe manane Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane vaza karavAne upAya 205 zAMta (upazama) "laya" ane "tavajJAna prApta karAvavAM. A prasaMge je je sUcanAo batAvavAmAM AvI che te te sUcanAo upara pUratuM lakSa ApavuM. sAdhake je ATalI hadanI dazA prApta karaze, te AgaLa zuM karavuM te teone pitAnI meLe samajAze. DAHAHAHAHAHAHAHAHAHAHA kArya-kAraNanA niyamo karmano sAmAnya artha-karAya te karma. A ja apekSAe kArya che. A kArya mAtrane kAraNa hovuM joIe. dareka kArya bhUtakALamAM thayelA kAranuM kArya che ane te ja kArya bhaviSyamAM thavAnA kAryanuM che pAchuM kAraNa thAya che. A pramANe jotAM dareka karma che. eka rIte kArya che ane bIjI rIte jotAM kAraNa che. A rIte kArya mAtrane kArya-kAraNa saMbaMdha che. AHAAHHAHHAHAAAAHHHHHH Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsamAdhinAM bIja devavaMdana, caityavaMdana ane pratikramaNAdi kriyAmAM belavAmAM AvatA "arihaMtaIANaM" nA kAusagnamAM "saddhA, meda, dhI, dhAra, ajudAI' -e pAMca guNo je Ave che, tenuM vivecana "devadarzana' nAmaka grantha ratnanI karela phUTanoTamAMthI samajavA gya upagI dhArI A nIce ApavAmAM Ave che. 1. saddharg- (zraddhAvaDe.) zraddhA e mithyAtvamehanIyakarmanA kSapazamAdithI janya cittanI nija abhilASArUpa eka prakAranI prasannatA che. A zraddhA jIvAdi tAtvika padArthane anusaranArI, bhrAMtine nAza karanArI tathA karmaphaLa, karma, saMbaMdha ane karmanA astitvanI samyapha pratIti karAvanArI che. zAstramAM ene "udakaprasAdanamaNi'nI upamA ApavAmAM AvI che. sarovaramAM nAkhela "udakaprasAdamaNi jema paMkAdi kAluSyane dUra karI svacchatAne pamADe che, tema zraddhAmaNi paNa cittarUpI sarovaramAM rahela saMzaya-viparyayAdi kAluSyane dara karI bhagavAna zrI arihaMtapraNita mArga upara samyagabhAva utpanna kare che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 mahAsamAdhinAM bIja 2. medANa-(medhAvaDe) medhA e jJAnAvaraNIyakarmanA kSapazamathI utpanna thate granthagrahaNa paTu pariNAma-eka prakArane sadgasthamAM pravRtti karAvanAre pariNAma che ane pApakRtanI avajJA karAvanAra tathA guruvinayAdi vidhimAM joDanAro cittano dharma che. zAstramAM ene "Atura auSadhAti-upAdeyatAnI upamA ApavAmAM AvI che. jema keI buddhimAna rogIne uttama auSadhanI prApti thAya ane tenA viziSTa phalane anubhava thAya, tyAre anya sarva vastune dura karI tenA upara ja tene mahAna upAyabhAva ane grahaNa karavAne Adara rahe che, tema meghAvI puruSane pitAnI meghA (buddhi)nA sAmarthyathI sagranthane viSe ja atyaMta upAyabhAva ane grahaNAdara rahe che, paNa bIjA upara raheto nathI, kAraNa ke sagranthane teo bhAva auSadharUpa mAne che. 3. thI- (dhRtivaDe. dhRti e mohanIya karmanA kSapazamAdithI utpanna thatI viziSTa prIti che. avaLe kalyA. NanA kAraNabhUta vastunI prAptinA dRSTAMtavaDe A prIti dInatA ane utsukatAthI rahita tathA dhIra ane gaMbhIra Azaya rUpa hoya che. zAstramAM ene daridrane cintAmaNInI prAptinI upamA ApavAmAM AvI che. jema daridratAthI haNAelAne cintAmaNiratnanI prApti thAya ane tenA guNanI khabara paDe tyAre "mino tya" "have daridrapaNuM gayuM"--e prakArane mAnasika-saMtoSa thAya che, tema jinadharmarUpI cintAmaNiratnanI prApti thavAthI ane tenA mahimAnI khabara paDavAthI "vaphAnI sAra-"have saMsAra keNa mAtra che?" e jAtinI duHkhanI cintAthI rahita mAnasika lAgaNI utpanna thAya che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra 4. dhAranAC-(dhAraNAvaDe.) dhAraNA e jJAnAvaraNIya . kamanA kSayApazamathI utpanna thanArI, prastuta eka vastune viSaya karanArI tathA avicyuti, smRti ane vAsanArUpa bhedavALI cittapariNati che. zAstramAM ane ' sAcA metInI mAlAne parAvavA 'nA dRSTAMtanI sAthe sarakhAvI che. tevA prakAranA upaceganI daDhatAthI tathA cathAyAgya avikSiptapaNe sthAnAdi yAgamAM pravRtta thavAthI ceAgarUpI guNanI mALA taiyAra thAya che. 208 5. anuvRMdAtta (anuprekSAvaDe.) anuprekSA e jJAnAvaraNIyaka nA kSaceApazamathI utpanna thayelA anubhUta anA abhyAsanA eka prakAra, parama saMveganA hetu, uttarAttara vizeSa ne vizeSa pratIti karAvanAra kevalajJAnanI sanmukha laI janAra cittanA dhama che. zAstramAM ene 'ratnazeAdhaka anala'nI upamA ApamA AvI che ratnane prApta thayelA ratnazeAdhaka agni jema ratnanA malane bALI nAMkhI zudhdhi pedA kare che, tema Atmaranane prApta thayeleA anuprekSArUpI anala kamalane bALI nAMkhI kaivalyane pedA kare che; kAraNa ke tene tevA svabhAva ja che. " * arihaMtaceIANuM tu saLaMga sUtrapada nIce pramANe che: ' ariha taceIyANa karemi kAussagga-vaM daNavattiyAe pUaNavattiyAe sakArakhattiyAe sammANavatciyAe bohilAbhabattiyA niruvasaggavattiyAe, saddhAe mehAe dhIie dhAratre aNuppehA bar3aDhamANIe ThAmi kAussaggaM ! ' ', Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsamAdhinAM bIja 209 artha-arihaMtanA pratimAlakSaNa zaityone vandanAdi karavA mATe kAryotsarga karuM chuM. vandana nimitte-vandana eTale mana-vacana-kAyAnI prazasta pravRtti, (kAyetsargathI ja mane vandananuM phaLa maLe-ema sarvatra samajI levuM.) pUjana nimitta, satkAra nimi, sanmAna nimitta, badhilAbha nimite, nirUpasarga-mekSa nimitta, vadhatI evI zradhdhAvaDe, medhAvaDe, pRtivaDe, dhAraNAvaDe ane anuprekSAvaDe kAryotsargamAM sthita rahuM chuM." vadhatI zradhdhA, vadhatI medhA, vadhatI dhRti, vadhatI dhAraNA ane vadhatI anuprekSA. zradhdhA rahita AmA kAtsarga karavA chatAM icchita arthanI siddhi pAmato nathI, mATe "sadhAe ItyAdi pade kahelAM che. mahAsamAdhinAM bIja pAMca - A rIte bhagavAna zrI arihaMtanI pratimAne vandanAdi nimitte kAyotsarga karavAmAM Ave che. A zraddhAdi pAMca guNe apUrvakaraNa nAmanI mahAsamAdhinA bIja che. tenA paripAka ane atizayathI "apUrvakaraNanI prApti thAya che. kutarkothI utpanna thatA mithyA vikalpone dura karI zravaNa, paThana, pratipatti, IcchA ane pravRttimAM joDAvuM-e ene paripAka che tathA vairya ane siddhi prApta karavI e ene atizaya che. zraddhAdi guNenA paripAka ane atizayathI pradhAna parepakAranA hetubhUta "apUrvakaraNa" nAmanA guNa sthAnakanI prApti thAya che. 14 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jainatatva vicAra lAbhane kama paNa e rIte ja che. zraddhAthI medhA. medhAthI vRti. dhRtithI dhAraNa dhAraNAthI anuprekSA tathA vRddhine kama paNa e rIte ja che, zraddhAnI vRddhithI medhAnI vRddhi ane medhAnI vRddhithI dhRtinI vRddhi. dhRtinI vRddhithI dhAraNAnI vRddhi dhAraNanI vRddhithI anuprekSAnI vRddhi thAya che. HABADAHAHDAHAHAHHAHAH dravyAnuyoganuM phaLa dravyAnuyoga parama gaMbhIra ane sUkSama che, ninya che pravacananuM rahasya che, temaja zukaladhyAnanuM kAraNa che; ane zukaladhyAnathI kevaLajJAna utpana thAya che. darzanamehane anubhAga ghaTavAthI athavA nAza pAmavAthI, viSaya pratye udAsInatAthI ane mahapurUSanA caraNa kamaLanI upAsanAnA baLathI dravyAnuga pariName che. jema jema saMyama vardhamAna thAya che tema tema dravyAnuga yathArtha pariName che. saMyamanI vRddhinuM kAraNa samyagadarzananuM nirmalatva che. te tenuM kAraNa paNa dravyAnuga" thAya che. dravyAnuM yAganuM phaLa sarva bhAvathI virAma pAmavArUpa saMyama che. AAAA*#HADHAAAA 9chajaja849494949bhuja Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> e fma: maMtranA jApanuM mAhAsya eka rAjA ane eka raMka, eka sukhI ane eka duHkhI eka regI ane eka nirogI-AvI vividhatAo vizvamAM ApaNI najare paDe che, tenuM kharuM kAraNa punya ane pApa che. punyathI ja sukhI thAya che ane pApathI ja duHkhI thAya che. vizvamAM kAryakAraNanA niyama acaLa che. kAraNa vinA kArya thatuM nathI. sukha-duHkha utpanna thavAnAM kAryo tenA kAraNanI apekSA rAkhe che. kAraNa paheluM ane kArya pachI. A niyamAnusAra atyAranI manuSyanI sthita pUrvanAM karmAnusAra banelI che. dhanAdi anukULa sAdhananI prAptimAM puruSArthanI sAthe punyaprakRti hoya te ja manuSya saphaLatA pAme che. paramArtha ane paropakAranAM kAryothI jIvo punya upArjana kare che. mana vacana-zarIra ane dhanAdine sadupayoga karavAthI punya baMdhAya che ane tethI ja sukhI thAya che. paramAtmAnuM smaraNa karavAthI AtmA nirmaLa thAya che ane vizeSa prakAre punya baMdhAya che jIva uttarottara AgaLa vadhe che. ' ** Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 janatattva vicAra paramAtmAnA nAmanuM smaraNa garIba ane dhanADhaya, bALa yuvAna ane vRddha, sukha ane duHkhI-dareka jI karI zake che. jene vakhata ochA maLatuM hoya tevA hAlatAM, cAlatAM sUtAM, besatAM ane kAma kAja karatAM paNa prabhusmaraNa karI zake che. vastra ke zarIranI zuddhi na hoya to paNa heTha na cAle tema manamAM jApa karavAmAM vAMdho nathI. cAlavAnuM kAma paganuM che, te vakhate paNa manane jApanA kAmamAM joDavAmAM Ave te jApa thaI zake che. jyAre relvemAM ke vAhanamAM musApharI karatA ho tyAre paNa tame tyAM beThA beThA manamAM jApa karI zake che. pathArImAM sutA sutAM paNa jyAM sudhI nidrA na Ave tyAM sudhI jApa karI zakAya che ane te jApa karatAM nidrA AvI jAya te svapna paNa sArAM Ave che. matalaba ke-game te vakhate ane game te sthAne azucirasthAna vajIne jApa karavAmAM vAMdho nathI. manuSyanuM AyuSya game te prakAre pUruM thavAnuM che, paNa pitAnA jIvanamAM ekAda mahattvanuM kArya karyuM hoya to bhAvI jIdagI sukhI bane che. vyavahAranA koI paNa kArya karatAM paramAtmAnuM nAma na bhUlAya, kArya pUruM thAya ke tarata prabhunuM nAma yAda Ave ane svapnadazAmAM paNa paramAtmAnuM smaraNa cAlu rahe, ATalI sthiti manuSya A jIvanamAM prApta kare, te teNe manuSyajIvanamAM sArI kamANI karI gaNAya ane tene janma saphala thI kahevAya. jApa aneka prakAranA che, paNa je jApa karavAmAM pitAnuM sApya smaraNamAM rahe, meremAM pitAnuM lakSa pariNamI rahe, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> ahaM namaH maMtranA jApanuM mAhAmya 213 te jApa uttama che. A jApa ">> a namaH--A pAMca akSarane che. Ane artha A pramANe che - boMkAramAM paMcarameSThine samAveza thAya che. paMcaparameSThi e AtmAne zuddha svarUpanI prAptinI bhUmikA che. te darekane prathama akSara laIne kAra banela che. arihaMta, azarIrI, AcArya, upAdhyAya ane muni, -A pAMca bhUmikA che. AtmAnuM zuddha pUrNa svarUpa te azarIrI siddha paramAtmA che. tene dehAtIta, pUrNa brahma, brahmasvarUpa, siddha, ajara, amara, avinAzI ItyAdi aneka nAmathI bolAvAya che. AnI aMdara nirvANa pAmelA-mokSe gayelA dareka AtmAne samAveza thAya che. 1. arihaMta e dehamAM rahela pUrNa svarUpa paramAtmAnuM nAma che ane dehane tyAga karatAM te siddha paramAtmA gaNAya che. AnI aMdara dareka pUrNajJAnI kevaLajJAnI zrI tIrthakara Adine samAveza thAya che. 2. AcAryanI aMdara prabhumArganA rakSaka, piSaka, saMdezavAhaka, satya vastunA pratipAdaka, samudAyanA svAmI ane pUrNatA meLavavA prayatna karanArane samAveza thAya che. 3. upAdhyAyanI aMdara mULa vastutatvanA pratipAdaka, aneka ine jAgRti ApanAra ucca keTinA sAdhakane samAveza thAya che. 4. munionI aMdara jeone bodhibIjanI prApti thaI che, te pachInA sarvasvatyAgI, vairAgI tathA svarUpamAM ramaNatA karanArA svapara upakArI sarva sAdhuvargane samAveza thAya che. 5. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jainatanava vicAra - A savanA prathama akSara , 3, , 3 , thI boMkAra bane che. vyAkaraNanA niyama pramANe pAMceya akSara maLIne bho thAya che. "ba" e akSaro paramezvara svarUpa parameSipadanA vAcaka che, zrI siddhacakanuM Adi bIja che. sarva zAstranuM rahasya bhUta che. sarva vidanasamUhone nAza karanAra che ane sarva daSTa evAM je rAjyasukhAdi tathA adaSTaevAM je svargasukhAdI phaLane ApavA mATe tene jApa karanArane kalpavRkSa samAna che, " e sarva maMtrapadomAM Adya pada che ane sarva varNone Adijanaka che. enuM svarUpa anAdyanaMta guNayukta che. zabdasRSTinuM e mULa bIja che, jJAnarUpa tinuM e kendra che, anAhata nAdane e pratighoSa che, parabahmane e ghAtaka che ane parameSThine e vAcaka che. sarva dazane ane sarva taMtromAM e samAnabhAve vyApaka che ane gIjanene e ArAdhyavibhu che. sakAma upAsakene e kAmita phaLa Ape che ane niSkAma upAsakene AdhyAtmika phaLa Ape che. hRdayanA dhabakArAonI mAphaka e niraMtara yegIonA hRdayamAM ryA kare che. nIcene leka enA bhUla svarUpanuM yathArtha varNana kare che. "ravinyu, nityaM zAnti ninaH | kAmadaM mokSadaM caiva, OMkArAya namo namaH // " bindu saMyukata >> che te sarva Icchitane tathA mokSane ApanAre che, tethI cagIo nitya enuM ja dhyAna kare che ane ene ja namaskAra karyA kare che." Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ahaM namaH maMtranA jApanuM mAhAsya 215 ja zabda e paramAtmAnuM nAma che. eTale lAyaka vizvamAM je lAyakamAM lAyaka tatva che te gaI che. jenI AgaLa vizeSa lAyakAta bIjA keInI na hoya tene sUcavanAre zabda kahuM che, temaja ahaM zabda e siddha cakrane bIjamaMtra che. siddha samudAya te siddhacaka che, jemAM vizvanA tattvarUpadeva, guru ane dharma- e traNeya tane samAveza thAya che. arihaMta ane siddhae benI aMdara devane samAveza thAya che. AcArya upAdhyAya ane munione guruvargamAM samAveza thAya che ane darzana, jJAna, cAritra tathA tapa-e cArane dharmamAM samAveza thAya che. AtmAnuM zuddha svarUpe pragaTa thavAnA sAdhane te dharma che. AtmAdi vastuno bodha te jJAna che. tenI daDha zraddhA te darzana che. jJAna ane zraddhA pramANe vartana karavuM te cAritra che. sarva IcchAone niSedha kare te tapa che. A cArane dharma kahevAmAM Ave che. uparanA pAMca parameSThi sAthe e cArane meLavatAM nava thAya che. e navanA samudAyane siddhacakra kahe che. te navane vAcaka zabda ja zabda bIjarUpa hovAthI temAM zrI siddhacakano samAveza thAya che. A deva, guru ane dharma e AtmAnI caDatI bhUmikAmAM che. tenuM lakSa rAkhI jApa kare te AtmAne zabdarUpe jApa karavA barAbara che. te namaH A jApa che. A jApa gaMbhIra zabdavALe che. A maMtranA koDe jApa karavA joIe. jApa karavAthI halakA vicAre ApaNI AgaLa AvatA nathI ane mana bIje bhaTakI pApa Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jainatava vicAra baMdhatuM baMdha thAya che, kAranA jApathI ApaNI tarapha pavitra paramANuo kheMcAI Ave che. ApaNI AjubAjunuM vAtA. varaNa pavitra thAya che. mana-zarIrAdinA paramANuo pavitra bane che. saMkalpa zuddha thAya che. pApa ghaTe che. prabhunA mArgamAM AgaLa vadhavAnA adhikArI thaIe chIe, lokapriya thavAya che. vyavahAranI muMjavaNa ochI thAya che. temaja lAMbA vakhate vacanasiddhi paNa prApta thAya che. A sarva paramAtmAnA nAma maraNathI thAya che. TUMkAmAM kahIe te manane pavitra karI zraddhA, bhakti ane sthiratApUrvaka A jApa japavAthI kamarane kSaya thAya che tathA dareka manaHkAmanA siddha thAya che. avadhijJAna jevA vizuddha jJAna paNa A jApathI pragaTe che. A jApa sarva guNene banele che. kaI paNa dharmane bAdha na Ave, te A jApa che, kemake-kaI paNa dharmanuM AmAM vizeSa nAma nathI. paNa sAmAnya nAma che ke-vizvamAM koIpaNa lAyakamAM lAyaka tatva heya tene huM namaskAra karuM chuM. eTale mahAphaLadAyaka A jApa dareka manuSyae karavA yegya che. AgaLa vadhavA icchanArane A jApa-e prathama bhUmikA che. AMkha baMdha karI bhRkuTinI aMdara upaga ApI UghADI AMkhe jema joIe tema baMdha AMkhe aMdara jevuM ane tyAM che ja namaH A maMtrano jApa kare. je manuSya saMyama ane zraddhApUrvaka A maMtrapadane cogya rItie jApa kare che. tenA sarva mane ratha saphala thAya che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haas vyavahArasatya ane paramArtha satya vastunuM yathArtha svarUpa jevuM jANavuM, anubhavavuM tevuM ja kahevuM, te satya "vyavahAra satya ane paramArtha satya" ema be prakAre che. paramArtha satya eTale AtmA sivAya bI je kaI padArtha AtmAne thaI zakato nathI, ema nizcaya jANI bhASA bolavAmAM deha, strI, putra, mitra, dhana, dhAnya, gRha Adi vastuonA prasaMgamAM bolatAM pahelAM eka AtmA sivAya bIjuM kaI mArUM nathI, e upaga rahevo joIe. anya AtmA saMbaMdhI bolatAM AtmAmAM jAti, liMga ane tevA aupacArika bhedabhAva, te AtmA na chatAM mAtra vyavahAra nayathI kAryane mATe bolavAmAM Ave che, evA upayogapUrvaka bolAya che te pAramArthika bhASA che, ema samajavAnuM che. daSTAMta tarIke eka mANasa pitAnA Arepita dehanI, gharanI, strInI, putranI ke anya padArthanI vAta karate hoya te vakhate vaktA spaSTapaNe te padArthathI huM bhinna chuM ane te mArA nathI, ema spaSTapaNe bolanArane bhAna hoya te te satya kahevAya. jema koI graMthakAra zreNika rAjA ane celaNA rANInuM varNana karatAM hoya teo baMne AtmA hatA ane Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jainatattva vicAra mAtra zreNikanA bhava AzrayI temanA saMbaMdha agara strI, putra, dhana, rAjya vigerenA saMbaMdha hatA, te vAta lakSyamAM rAkhyA pachI kholavAnI pravRtti kare e ja paramAtya'. vyavahArasatya AvyA vinA paramACsatya kholavAnu ane tema na heAvAthI vyavahArasahya nIce pramANe jANavAnu che. jevA prakAre vastunuM svarUpa jovAthI, anubhavavAthI, zravathI athavA vAMcanathI ApaNane anubhavavAmAM Avyu hAya tevA ja prakAre cathA paNe vastunuM svarUpa kahevuM ane te prasa Mge je vacana elavu' tenuM nAma vyavahArasatya.' jemake-amuka mAsane lAla azva ja galamAM vise mAra vAge dITho hAya ane koInA pUchavAthI te ja pramANe satya vacana belavuM te vyavahArasatya. AmAM paNa koI prANInA prANane nAza thatA hAya agara unmattatAthI vacana beAlAyu hAya, te kharU hoya te paNa asatya tulya ja che ema jANI pravartavuM. satyathI viparIta tene asatya kahevAya che. meAhanIya baLavAna che! krodha, mAna, mAyA, leAbha, hAsya, rati, arati, zeka, bhaya ane ducchA ane ajJAnAdithI asatya kholAya che. krAdhAdi meAhanIyanA aMgabhUta che. tenI sthiti bIjA badhA kamathI vadhAre eTale sIttera kADAkoDI sAgaregamanI che. A kama kSaya vinA jJAnAvaraNIyAdi kama` saMpUrNa paNe kSaya thaI zakatA nathI. jo ke gaNatrImAM prathama jJAnAvaraNIyAdi karmAM kahyAM che, paNa A kamanI ghaNI mahattvatA che; kemake--saMsAranA mULabhUta rAgadveSanuM A mULa sthAna heAvAthI bhavabhramaNa kara vAmAM A karmanI bhUkhyatA che. AvuM * mAhanIyakama Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra satya ane paramArtha satya 219 vicAra karelA kAcA ane sattAnA nirAzA thAya baLavAna che, chatAM paNa tene kSaya kare muzkelabharyo nathI. eTale ke-jema vedanIyakarma vedyA vinA niSphaLa thatuM nathI, tema A karmane mATe nathI. vipakSa bhAvanAthI mehanIyakarmanI prakRtirupa kodha, mAna, mAyA ane lebhAdi kaSAya. tathA nekaSAyanA anukame kSamA, namratA, nirAbhimAnapaNuM saralapaNuM, nirdabhatA ane saMtoSAdinI vipakSa bhAvanAthI upara darzAvelA kakSAe niSphaLa karI zakAya che. nekaSAya paNa vicArathI kSaya pamADI zakAya che. eTale ke- tene mATe bAhya kAMI karavuM paDatuM nathI. - "muni e nAma paNa pUta rIte vicArIne vacana bolavAthI satya che. ghaNuM karIne prayajana vinA bolavuM ja nahitenuM nAma munipaNuM. rAgadveSane ajJAna vinA yathAsthita vastunuM svarUpa kahetAM -bolatAM chatAM paNa munipaNuM-maunapaNuM jANavuM. pUrve tIrtha karAdi mahAtmAoe Ama ja vicAra karIne maunapaNuM kAraNa kareluM ane sADA bAra varSa lagabhaga maunapaNuM dhAraNa karanAra bhagavAna zrI mahAvIra prabhue AvA utkRSTa vicAre karI AtmAmAMthI pheravI pheravIne mehanIya. karmane saMbaMdha kADhI nAMkhI kevaLajJAnadarzana pragaTa karyu hatu. AtmA dhAre te satya bolavuM kAMI kaThina nathI. vyavahAra satyabhASA ghaNI vAra bolAvAmAM Ave che, paNa paramArtha satya bolavAmAM AvyuM nathI, mATe A jIvanuM saMsArapari. bhramaNa maTatuM nathI. samyaktva thayA bAda abhyAsathI paramArtha satya bolavAnuM thaI zake che. ane pachI vizeSa abhyAse sahaja upayoga rahyA kare che. asatya bolyA vinA mAyA thaI zakatI nathI. vizvAsaghAta kare tene paNa asatyamAM samAveza thAya che. khoTA dastAvejo karavAM te paNa asatya. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jenatattva vicAra jANavuM. pachI tapa vigere mAnAdinI bhAvanAthI karI AtmahitArtha karavA je dekhAva kare te asatya jANavuM. zuddhaakhaMDa samyagadarzana Ave te ja saMpUrNapaNe paramArtha satya vacana bolI zakAya. eTale ke-to ja AtmAmAMthI anyapaNe padArtha bhinnapaNe upaga laI vacananI pravRtti thaI zake. keI pUche ke leka zAzvata kema kahevAmAM AvyuM tenuM kAraNa dhyAnamAM rAkhI te bele te te satya gaNAya, vyavahArasatyanA paNa be vibhAga thaI zake che. eka sarva prakAre ane bIje dezathI. nizcayasatya para upaga rAkhI, priya eTale je vacana anyanA athavA jenA saMbaMdhamAM bolAyuM hoya tene prItikArI hoya ane pazca-guNakArI hoya, evuM ja satya vacana bolanAra sarvavirati munirAja (tyAgI) prAyaH hAI zake che. saMsAra upara abhAva rAkhanAra hovA chatAM, pUrvakarmathI athavA bIjA kAraNathI saMsAramAM rahenAra gRhasathe dezathI satya vacana bolavAno niyama rAkhavA gya che. te mUkhya A pramANe che-manuSya saMbaMdhI (kanyAlika), pazu saMbaMdhI (gevA lika), bhUmi saMbaMdhI (mAlika), beTI sAkSI ane thApaNa temaja vizvAsathI rAkhavA gya ApelA dravyAdi padArtha, te saMbaMdhI InakAra javuM che. A pAMca sthUla prakAra che. A vacana bolatAM paramArtha satya upara dhyAna rAkhI yathAsthita eTale jevA prakAre samyapha vastuonAM svarUpa hoya tevA prakAre ja karavAne niyama tene dezathI vrata dhAraNa karanAre avazya karavA rogya che. A kahelA satya viSe upadeza vicArI te karmamAM AvavuM e ja A loka ane paralokamAM hitakArI che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA batrIza aSTakano saMkSipta sAra 1, pUrNatA-pagalika upAdhithI rahita svabhAva janita pUrNatA e ja pUrNatA. je vastuothI kRpaNa pitAne pUrNa mAne che, tene tyAga te ja sAcI pUrNatA che. vivekI purUSanI dRSTi pUrNAnaMdarUpI amRtathI nigdha thayelI hoya che. 2. magnatA-pAMca Indriyone pitAnA vyApArathI para banAvIne ane manane ekAgra karIne jJAnasvarUpa evA para brahmane viSe vizrAtine dhAraNa kare che, te magnatA kahevAya che, arthAt sva-svabhAvamAM sthiratA karavAthI magnatA prApta thAya che. parabhAvane viSe AtmAnuM kartApaNuM nathI, paraMtu jJAnarUpa mAtra kriyA che. jJAnanuM sukha svAdhIna che, svabhAvika che, kaSTarahita che ane bIjuM sukha tethI viparIta che. bhautika samRddhithI pitAne sukhI mAnanAra cakravatI jevA paNa eka kSaNamAM raMka thaI jAya che, jethI te sukha asthira che. 3. sthiratA-cittanI asthiratA-caMcalatano nAza thavAthI sthiratA pragaTe che, arthAt saMkalpa-vikalpane tyAga thavAthI sthiratA pragaTe che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2i22 jainatattava vicAra 4. mehatyAga-"huM ane mArUM" te ja meha che ane huM ane mAruM jenAmAM nathI te ja meharahita che. meha eTale Anmabhinna padArthone viSe Atmiyatvabuddhi utpanna karanAra mehanIyakarma-mUDhatA. 5. jJAna-te ja uttama jJAna che, ke jethI AtmA vAraMvAra eka parabrahma-nirvANapadane viSe tanmaya thAya che. meTA zAstrapAThane kAMI Agraha nathI. rAgAdikavALuM jJAna te ajJAna samajavuM. te ja jJAna kahevAya, ke je sva-svabhAva-lAbhanA saMskAranuM kAraNa che, ane tethI anya buddhi arthAt bIjuM rAgAdikavALuM jJAna mAtra aMdha karanAra che, ema mahAtmAoe kahyuM che. 6. zama-vikalpanA viSayane pAra utarela sadA svabhAva grahaNavALe e jJAnane je paripAka, te "zama kahevAya che. cagArUDha thavAne Icchate muni bAhya kriyAne paNa seve che, paraMtu antargatakiya e gArUDha muni zame karIne ja siddhine pAme che. 7. Indriyajaya-je saMsArathI bItA ho ane mokSa prAptinI AkAMkSA rAkhatA he, te indri para jaya meLa vavA mATe ghaNuM parAkamaphere. hajAre saritAthI nahi pUrAya evA samudranA udara samAna Indriyone samUha tRpta thata nathI, mATe aMtarAtmAthI tRpta thA! 8 tyAga-mamatAne tyAga ane samatAne svIkAra, temaja bAhya-AtmabhAvane tyAga ane aMtara-AtmabhAvane svIkAra, te ja tyAga che. jyAM sudhI AtmatattvanA prakAzathI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA batrIsa aSTakane saMkSipta sAra 223 pite pitAne zikSA Ape evA gurutvane pAmate nathI tyAM sudhI uttama gurunI sevA karavI. 9. kliA-bhagavAna zrI jinezvaradevanA mukhAraviMdamAMthI nIkaLelA vacana5 jinAgamane anusarIne kriyAnuM karavuM, te kriyA samajavI. Ane "vacanAnuSThAna" kahevAya che. 10, tRpri-pudgalathI pugala tRpta pAme che ane AtmA AtmAthI tRpta pAme che, mATe paravRtine samArepa jJAnIne ghaTato nathI. pudgalanI bhega-tRSNAthI Atura jIvanI vidugAra jevI durgati thAya che ane jJAnanA svAdathI tRpta jIvane dhyAnarUpI amRtanA udgAra jevI paraMparA thAya che. jJAnarUpI amRtanuM pAna karIne kiyArUpI kalpa latAnA phaLanuM bhejana karIne ane zAmya tAMbulanuM AsvAdana karIne muni utkRSTa tRptine pAme che. 11. nirlepatA-pudgalabhAvano huM kartA nathI, karAvanAra nathI ane tadguNa anuyAyI nathI. AvA jJAnavALe AtmA lepAtuM nathI. tapa ane kRtajJAnAdie matta e kiyAvAna AtmA lepAya che, paraMtu bhAvanA jJAna karIne pUrNa e kiyArahita AtmA lapAto nathI. moTA deSanI nivRtti kiyAnA ane sUkSama doSanI nivRtti jJAnanA baLathI ja thAya che. dezavirati-sarvaviratine te sthAnanI kiyAnI mukhyatA che, jyAre sAtamA, AThamA ane navamA guNasthAne vartatA jIvane jJAnanI mukhyatA che. 14 ni:spRhatA-pRhAvAna muni tRNa athavA rUnI jema halake dekhAya che ane bhavasamudramAM DUbe che, temAM kAMI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jainatattva vicAra Azcarya nathI. paraspRhA e ja mahAduHkha ane niHspRhatva e ja mahAsukha che. 13. mauna-(pugalane viSe apravRtti e ja mauna) samyaktva te ja mauna ane mauna te ja samyatva che. zuddha zraddhAthI nirdhAra karela AtmasvabhAvanI upAdeyatAne viSe ja upagapariNatinuM avasthAna te ja samyaktva che ane samya. gadarzanathI hapAdeyatA vibhakta karI upAdeyane viSe ramaNuM svabhAva e ja mauna che. e bannenuM aikaya che. AtmA AtmAthI AtmAne viSe zuddhatA jANe che, mATe muninI jJAna avasthA ratnatrayImAM-jJAna, darzana ane cAritranI ekatA kare che. AtmAnA jJAnamAM ramaNa karanAra je purUSanI kriyA jJAnamacI che tenuM mauna sarvottama che. jema viparItagrAhI maNinuM jJAna ane maNinI zraddhA zuddha maNimAM pravRtti karatuM nathI, temaja je jJAna ane zraddhAthI zuddha AtmasvabhAvane viSe AcaraNa thatuM nathI athavA doSa nivRtti thatI nathI, te jJAna nathI ane te darzana nathI. jema pradIpanI sarva kriyA prakAza zaktivALI che, tema AtmasvarUpathI bhinna jenA pariNAma nathI evA ananya svabhAvavALAnI sarva kiyA jJAnamaya che, tenuM mana sarvottama che. 14. vidyA-tatvane viSe je buddhi tene gAcAryo. e vidyA kahI che. AtmA pariNAmI nitya che. pudgalasaMga anitya ema je jANe che, te vidyAvAna jANa. samatAnA kuMDamAM snAna karIne karmamaLane dUra karIne je malinatAne pAmato nathI, te aMtarAtmA utkRSTa pavitra che. huM ane mArApaNAnI buddhi te avidyA che. sarvadA kSIra-nIranI jema ekarUpa thaI rahelA karma ane jIvane je vibhinna kare Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA batrIsa aSTakane saMkSipta sAra 225 che ane jaDa-cetana lakSathI tenI vyavasthA karIne pRthapha kare che te bhedajJAnI munirAja vidyAvAna che. 15. viveka- AtmA AtmAne, AtmAe karIne AtmAne mATe AtmAthI AtmAne viSe jANe, te cha kAraka che. e cha kAraka jene sAdhakapaNe pariNamyA che, te mahAbhAgane jaDa-viSama evA avivekarUpI javaranI sAthe Asakata thavAnuM kayAMthI hoya? saMsAramAM zarIra, AtmA ane Adi zabdathI vacana, citta, caitanyAdino aviveka-abheda e sadA sulabha che, te dehAtmAdinuM bheda parijJAna-AtmAnI ekatAne nizcaya keTi janmAvaDe durlabha che. saMsAramAM badhAya bhavastha jIvo zarIra ane AtmAnI abhedavAsanAthI vAsita ja che. bhedajJAnI keIka ja hoya che. evA bhedajJAnI te ja vivekavAna kahevAya che. 16. mAdhyazya-svapakSamAM satya ane parapakSamAM niSphaLa evA namAM jenuM mana tulya svabhAvavALuM che, te mahAmunine madhyastha jANavA. te apakSapAtapaNAe karIne tattvanI parIkSA karanAra che ema samajavuM, paraMtu eka nayapakSI madhyastha thaI zake nahi. sarva prANIo potAnA karmakRta AvezavALA che ane pitAnA karma bhogave che. temanI pratye madhyastha purUSa rAgadveSa nahi dharatAM samavRttithI rahe che. paraciMtA rAgAdine hetu che ane AtmaciMtA parama sukha ApanAra che. madhyastha purUSane manarUpI vADa yuktirUpI gAyanI pAchaLa jAya che, jyAre kadAgrahIne manarUpI markaTa tene pUMchaDAthI 3 . kheMce che. 15 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra 17. ni yatA--- AtmAthI bhinna padArthAM, ke je deDa viSayAdimAM sukha AdinI AkAMkSA AlokAdi sAta prakArane bhaya, viSayAdimAM sukhaprApti Adi bhrama ane sAMsArika pravRtti vigere pApapravRttine nAza karavAthI nirbhaya thavAya che. je mahAmunine kAMI geApya nathI, ApyuM nathI, heya nathI, deya nathI ane jJAne karIne royane jANe che, temane kaI ThekANe bhaya nathI. 226 18. anAtmaza'sA--svaguNarUpI doraDAnuM khIjo puruSa AlaMbana kare teA tenA hitanA mATe thAya che, paraMtu peAte ja stuti karatA bhavasamudramAM paDe che; mATe AtmaguNapraza'sA tyAga karavA cAgya che. pUrvanA puruSAthI atyaMta nIcatva bhAvavuM. pratyeka AtmAne viSe tulya dRSTithI zuddha paryAya jeNe jANyA che, evAM mahA munine utkRSa` nathI hAte! kAraNa ke e azuddha paryAya che. 19. tattvadaSTi-jenI diSTa rUpavatI che, te rUpane joIne rUpane viSe mAha pAme che ane jenI arUpI tattvaSTi che, te nirUpa evA AtmAmAM magna che. bAhyaSTi te atattvaSTi ane AMtaradRSTi te tattvaSTi jANavI, tattvadaSTithI joIe tyAre ja vastunA satya svarUpanuM bhAna thAya che, mAhyaSTi jIva bhasme karIne, kezaleAce karIne ane zarIra upara rAkhelA malina vastroe karIne peAtAne meATA mAne che, jyAre tattvadRSTi jJAnasAmrAjye karIne peAtAne gariSTa jANe che- mAne che. 20, sarva samRddhi bAhya dRSTinA pracAra nirUddha karyo chate mahAtmA munine sarva samRddhie AtmAne viSe pratyakSa dekhAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA batrIsa aTakano saMkSipta sAra 227 bAhira daSTi dekhatAM, bAhira mana dhAve; aMtara daSTi dekhatAM. akSayapada pAve. 21. karmavipAka cintana-sarva jagat karmavaza che. ema jANI muni sukhathI harSa pAmatAM nathI temaja duHkhathI bhaya pAmatAM nathI. prazamaNi para ArUDha thayelA zrutakevalI paNa azubha karmanA udayathI bahalasaMsArI thAya che, te bIjAnI zI vAta? udayamAM AvelA sarva karmo kSaya thavAnI che ema samajI tulyadaSTi dhAraNa kare che, te ja yogi sahajAnaMda prApta kare che. karmavipAka chellA pudgalaparAvatenI hadamAM pahoMcyA vinAnA jIvone ArakSaNa karavA chatAM, eTale chellAthI anya pugalaparAvartAmAM dekhatAM chatAM dharmane hare che ane carama pudgalaparAtavALA sAdhunuM te pramAdAdirUpa chidro joIne dharmane ati malina kare che, jethI pramAdAdine avakAza ApavA na de. je pramAda vigerethI mRtakevalI jevA mahApuruSa paNa anaMtasaMsArI thAya che. 22, bhavauga-A saMsArane pAra pAmavA mATe, muni maraNanI bIke rAjAnA bhayathI telanuM vAsaNa grahaNa karanAra ane rAdhAvedhane sAdhavAnI jema udyamavaMta thavAya che, tema muni dharmakiyAne viSe ekAgra hoya che, jema jheranuM osaDa jhera che, tema bhayanuM osaDa bhaya che. upasargAdi bhaya jyAre prApta thAya, tyAre saMsArathI bItA evA sAdhu te. upasarga samyaka prakAre sahana kare che ane nirbhaya rahe che. vyavahAramAM sthita sAdhu A saMsAranI bhIti dhyAve, paraMtu nijabhAvamAM ramaNa karanArane bhavabhayane avakAza raheto nathI. - ra3. lokasaMjJAtyAgabhavarUpI durgama parvatanuM ulaM. ghana karI zake evA chaThThA guNasthAnakane prApta karIne lokottara Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jainatattva vicAra jenI sthiti che, evA muni leAkasaMjJAne viSe rakta thAya nahi. ghaNA mAsA leAkasaMjJAne anusaranArA che, paNa tethI pratiphaLa janAra eka munirAja che, tema zuddha mAne anusaranAra bahu ja virala hAya che. leAkasa jJAnA tyAgI ane masara-mamatA vigere jenA nAza thaI gayA che te sAdhu sukhamAM rahe che. leAkanuM avalaMbana karIne bahu jaNA kare te bya hoya teA mithyASTinA dhamakI tajavA ceAgya thAya nahi. leAkasa jJAthI haNNAelA evA peAtAnA satyavratarUpa aMgamAM thayelI mama prahAranI mahA vyathAne nIcu' gamana karavA dvArA darzAve che. AtmasAkSika dhama mAM leAkayAtrAthI zuM kAma che? leAkamAM zreyanI IcchAvALA mahu che, paNa leAkeAttaramAM hu nathI. jema ratnanAM vyApArIo huMmezAM gheADA che, tema svAtmasAdhaka paNa mahu thADA che. ra4. zAstra daSTi - jJAnIpuruSa zAstrarUpI netrathI sarva bhAvane jUe che. jee zAstrAjJAmAM svecchAcArI che. teonI zuddha khetAlIza doSarahita bhikSA Adi paNa tene hitakArI thatAM nathI, jJAnAdi guNanI vRddhi karanAra nathI, kAraNa ke--mithyAtva tathA ajJAnAdi doSothI tenuM hRdaya dUSita che. zAstramAM kahelA AcArane je muni pALe che ane zAstra e ja jenAM cakSu che, evA ja muni paramapadmane pAme che. 25. parigrahatyAga-parigrahanuM jora eTalu badhu` che ke -tene vaza thayelA munivaronI paNa saMgadoSathI mati naSTa thAya che. parigraharUpI grahanA AvezathI dUSita vacanArUpI dhULa pheMkanAra liMgiAnA-muniveSa dhAraNa karanArAonA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA khatrIsa aSTakanA sakSipta sAra 229 vikRta pralApe zuM saMbhaLAtA nathI ? arthAt ghelachAnA pralApA sabhaLAya che. putrakalatranA jeNe tyAga karyAM che, mUrchAthI je rahita che tathA jJAna mAtramAM je pratibaddha che evA ceAgIne pudgala nitam dhanathI zuM ? bAhya tathA anya tara parigrahane tRNavat tajI daIne je udAsInabhAvane bhaje che, te ja sAcA muni jANavA. mUrchAe karIne jenI buddhi AcchAdita che tene sarva jagat parigraha che ane mUrchAthI je rahita che. tene sarva jagat aparigraha che. mAtra 26, anubhavajJAna-sarva zAstranA vyApAra digaDha na--dizA mAtra dekhADanAra che, paNa eka anubhava ja bhavasamudrane pAra pamADe che, vizuddha anubhava vinA se'kaDA zAstrayuktiothI paNa atIndriya parabrahmanuM jJAna thatuM nathI ema pati kahe che. kSudhA ane tRSA, zAka ane meha, kAma, kaSAya vigerenA abhAve karIne paNa niHkaleza che, evA zuddha Adha vinA lIpImaya, akSaramaya, vANImaya athavA hRdayane viSe jalpAkArarUpa ciMtana-e pramANe traNa rUpavALI dRSTithI joi zake nahi, paNa ISTAniSTa vikalpanA viraha thavAthI (mithyAtva, ajJAna ne mehanA abhAvathI) ja anubhavajJAna prApta thAya che. anubhave karIne ja svasa vedya parabrahmane prApta kare che. 27. yAga AtmAne meAkSanI sAthe joDavAthI sa AcAra paNa ceAga kahevAya che. tenA bheda karIne sthAna, varNa atha, Alakhana ane nirAla'khana jenA viSaya che, te ceAga kahevAya che. pahelA e kriyAyeAga che ane pachInA traNa jJAnayeAga che. te sthAnAdinA pratyeka IcchA, pravRtti, - Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jainatattva vicAra sthiratA ane siddhie cAra bhede che. e pramANe vIsa cega paNa prIti, bhakti, vacana ane asaMga anuSThAnanA bhede cAra prakAre che. A badhA maLIne cAganA e'sI prakAra thAya che. te sakala yeAgathI zailIthI ceAganI prApti thavAthI anukrame meAyeAga sidhdha thAya che. sthAnAdi cegathI je rahita che, tene tI ucchedAdinu AlaMbana karIne paNa sUtra bhaNAvavAmAM mahAdoSa che, ema pUrvAcAryAM kahe che. 28. niyAga-caitanyanA svabhAvamAM AtmAne jeNe arpaNa karyAM che, vikAranA jeNe tyAga karyAM che, sAdhunA zudhdha AcArane je pALe che ane paramezvaranI aSTaprakAre bhAvapUjA kare che, e ja muninuM kanya che ema je yathArtha samaje che, evA brahmavedI pApathI lepAtA nathI. 28. pUjA-dayArUpI jaLathI snAna, saMtASarUpI ujjavaLa vastro, vivekarUpI tilaka, bhAvanAe rUpa pavitra Azaya, bhakti ane zraddhArUpI kesaramizrita ca MdanarasavarDa navivadha brahmacarya rUpa aMgathI zudhdha AtmA rUpa devanI pUjA karavAthI * 'bhAvapUjA' thAya che. gRhasthAne bheTapUrvaka upAsanA karavArUpa drazyapUjA' ucita che ane abheda upAsanArUpa bhAvapUjA sAdhune ceAgya che. 30. dhyAna-dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanuM trika jenu ekatAne pAmyuM che, evA ananyacitta munine kAMI duHkha hAtu nathI. aMtarAtmA dhyAtA che, paramAtmA dhyeya che ane ekAgrabuddhi e dhyAna che. e traNeyanI samapatti te ekata che. jema dhyAnathI vRttinA abhAva thavAthI maNine viSe Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAranA batrIsa aSTakane saMkSipta sAra 231 pratibiMba paDe che, tema nirmaLa aMtarAtmAmAM paramAtmAnI samApatti thAya che ema dhyAnanA trividha phaLathI vIsasthAnaka tapa vigere ghaTe che. ukta trividha dhyAnaphaLarahita tapAdi kaSTa te abhavya Adine paNa saMsAramAM durlabha nathI. 31, tapa-karmonuM javalana karavAthI jJAna e ja tapa che, ema tatva kahe che. te AtyaMtara tapa ISTa che. bAhya tapa tene vadhAranAra che. ajJAnInI saMsAranA pravAhane anusaranArI "huM lokenI sAthe hoIza" ItyAdi lakSaNavALI AnubrotasikI pravRtti hoya che ane jJAnavaMtanI pratizrotasAme pUre cAlavArUpa dharmasaMsAmUlaka ugra mAsakSapaNAdi pravRtti hoya che. ethI ja caturNAnI pite taddabhavasiddhigAmI che, ema jANatAM chatAM tapa Adare che. bhavathI virakata thayelA tattvajJAnanA athane dhananA athInI jema sIta-tApAdi duHsaha nathI. te ja tapa kara. ke jene viSe durthAna nathI, gahIna thatAM nathI ane indriyane nAza thato nathI. 3ra, sarvanaya Azraya-je cAritraguNamAM lIna che, te sarva nayanA dhAraka hoya che. samavRttivALA sarva nayAzcita jJAnI Atmasukhane AsvAda kare che. sarva nayanA jANanArAonuM taTasthapaNuM lekane viSe upakArarUpa thAya che. pRthaka naya karIne je mUDha che, tene ahaMkAranI pIDA ane kalahaphaLanI prApti thAya che. lokanA hitane mATe sarva nayAzrita mata jeNe prakAzita karyo che ane jenA cittamAM te pariNata thaye che tene vAraMvAra namaskAra che ! Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. AtmA sAthe saMbaMdhita sAtanaya [ AtmAnA saMbadhamAM sAta naye nIce InveTeDa komAmAM mUkAyela cauda khelamAM utArelA, je 'tattvajJAna' nAmaka pustikAmAM vAMcavAmAM Avela, jene Asaya parama gabhIra heAI, sAdhakajanAne upayAgI dhArI atra lekhAkAre ApavAmAM Ave che. ] 1. 'eva'bhUtadaSTithI RjusUtra sthiti kara.' jevA prakAre zuddha nizcayathI AtmAnI evabhUta zuddha svarUpasthiti che, te dRSTi lakSamAM rAkhI RjusUtrapaNe vata mAna paryAyamAM tathAprakAre sthiti kara ! eTale ke vartamAnamAM zuddha svarUpamAM vavuM. 2. RjutradRSTithI evabhUta sthiti kara.' ane vamAna paryAyanI RjusUtranI dRSTie paNa jevA prakAre AtmAnu eva'bhUta zuddha nizcayasvarUpa che, tevA prakAre sthiti kara ! athavA vartamAna vyavahArarUpa AcaraNanI dRSTie paNa jevu zuddha AtmasvarUpa che tevI sthiti kara ! zuddha svarUpa thA ! Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA sAthe saMbaMdhita sAtanaya 233 3. "gamadaSTithI evaMbhUta prApti kara." nigamadaSTithI eTale ke-jevA prakAre jaitanyalakSaNathI AtmA kaprasiddha vyavahArathI vyavahArAya che, te dRSTi lakSamAM rAkhI evaMbhUta zuddha caitanyasvarUpe sthiti kara! athavA nagama eTale jevA prakAre vItarAgabhakti, vairAgya AdimekSasAdhaka vyavahAra lokaprasiddha che, te daSTithI-tathArUpa vyavahAra AcaraNanI dRSTithI evaMbhUta eTale ke-jevA prakAre AtmasvarUpa che tevA prakAre thA! A leAkaprasiddha vyavahAra AcarIne paNa niraMtara evaMbhUta- kta AtmasvarUpa pAmavAne ja lakSa rAkha ! 4. "evabhUtadaSTithI baeNgama vizuddha kara." ane evaMbhUtadaSTithI eTale sAdhya evA zuddha Atma svarUpane niraMtara lakSamAM rAkhI naigamathI maitanyalakSaNa AtmAne vizuddha kara ! athavA lokaprasiddha mokSasAdhaka vyavahArane vizuddha kara ! pa. " saMgrahadaSTithI evabhUta thA." sAmAnyagrAhi evA saMgrahanayanI dRSTithI evaMbhUta thA! saMgrahanayanI dRSTinI apekSAe sarva jIva sattAthI siddha samAna che. A dRSTi lakSamAM rAkhI evaM bhUta thA! arthAt jevuM AtmasvarUpa che, tevI sthitine pAmela thA e svarUpastha thA ! 6. "evaMbhUtadaSTithIsaMgraha vizuddha kara." evaMbhUta arthAt jevuM yathAsthita zuddha sahaja AtmasvarUpa che, tevI daSTithI te apekSA daSTisanmukha rAkhI saMgraha Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 renatatva vicAra, arthAt je potAnI svarUpa sattA che te vizuddha kara ! eTale -zuddha nizcayasvarUpa lakSamAM rAkhI tene anukULa zuddha vyavahAranuM evuM anuSThAna kara, ke jethI je sAdhana vaDe te evaMbhUta AtmarUpa sAdhya siddha thAya. 7. "vyavahAradaSTithI evaMbhUta pratye jA." vyavahAradaSTithI eTale paramArtha sAdhaka vyavahAradaSTithI evaMbhUta pratye jA! zuddha svarUpa pratye jA ! kAraNa ke-sarva vyavahAra-sAdhananuM eka ja sAdhya svarUpasiddhi che. 8. "evabhUta daSTithI vyavahAra vinivRtti kara." evaMbhUta-nizcayarUpa zuddha svarUpadaSTi lakSamAM rAkhI vyavahAra vinivRtti kara! evI uttarottara caDhatI AtmadazA. utpanna karato jA, ke jethI pachI vyavahAra-sAdhananI vinivRtti thAya, apekSA na rahe. (kAraNa ke- samasta vyavarAra, nizcayanI siddhi mATe che. tenI siddhi thatI jAya che, temAM tema vyavahAranI nivRtti thAya che.) 9. "zabdadaSTithI evabhUta pratye jA." | zabdaSTithI eTale AtmA zabdanA kharekharA arthamAM evaMbhUta-zuddha svarUpa pratye jA! dAkhalA tarIke-jJAna-darzana cAritra pratye gamana kare te AtmA. ema "AtmA zabdane artha che. A zabdanA yathartha artharUpa daSTi lakSamAM rAkhI evaMbhUta pratye jA! zuddha AtmasvarUpane pAma ! 10. evabhUtadaSTithI zabda nirvikapa kara evabhUta-zuddha svarUpalakSI dRSTithI zabdane-yathArtha artha Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA sAthe saMbaMdhita sAtanaya 235 rUpa "AtmA nAmadhArI zabdane nirvikalpa kara ! arthAt "AtmA sivAya kyAM bIje kAMI paNa vikalpa vartate nathI evo kara! nirvikalpa AtmadhyAna-zukladhyAnane pAma! 11. "samabhirUDhadaSTithI evaMbhUta avaloka." samabhirUDha-nizcayasvarUpanI sAdhanAmAM samyapaNe abhi rUDha-ati uMce caDhela ucca guNasthAna sthitine pAmela evI daSTithI, evaMbhUta eTale jevA prakAre mULa zuddha AtmasvarUpa che, te avalekaje! kAraNa ke-samabhirUDha sthitivALAne pratyakSa pragaTa evaMbhUta Atmadarzana-kevaladarzana thAya che. 12. "evabhUtadaSTithI samabhirUra sthiti kara. evaMbhUta-zuddha AtmasvarUpa sthitinI dRSTithI samabhi rUDha-AtmasvarUpamAM samyapaNe atyaMta ArUDha, evI parama gadazAsaMpanna sthiti kara ! svarUpArUDha thA ! gArUDha. sthiti kara ! 13. "evabhUtadaSTithI evaMbhUta thA." evabhutadaSTithI-zuddha AtmasvarUpa sthitinI dRSTithI lakSamAM rAkhI evaMbhUta thA ! arthAta zuddha AtmasvarUpamAM jeNe sthiti karI che e svarUpasthita thaI jA. 14. "evabhUtasthitithI evabhUtadaSTi zamAva. ane AvA prakAre evaMbhUtasthitithI yathAsthita zuddha AtmasvarUmAM sthitithI evaMbhUta arthAt AtmasvarUpa sthitinI dRSTi zamAva! arthAt zuddha AtmasvarUpa je tArUM sAdhya, dhyeya, lakSa hatuM, te zuddha sahajAnmasvarUpamAM to tuM have. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jainatattva vicAra sthita thaI cUkyuM che, eTale have jUdI evI evaMbhUtadaSTi rahI nathI. dRSTi ane sthiti bane ekarUpa-ekAkAra thaI gayA che, ekamekamAM samAI gayA che, tanmaya thaI gayA che; eTale have enuM alaga-juduM grahaNa karavApaNuM rahyuM nathI. daSTi pramANe sRSTi" te utpanna karI dIdhI che, mATe he parabrahma! have te evaMbhUtadaSTine paNa samAvI de, kAraNa kete tuM ja che. daSTi ane sthitinI ekarUpatArUpa parama siddha abhedarUpa, parama nizcayarUpa temaja parama gadazAne tuM pAmyA che. |_| | | | Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 pUrvAcAya viracita saMgharavarUpakulakam - sArtha 4 keI ummaggaThiya, ummaggaparuvayaM bahu - lAyauM / vadhu maLati sahava, sathasava avALatA / / 2 / / 'muhasIlAo sacchadacAriNo veriNo sivapahassa | ANAbhaTThAo bahujaNAo, mA bhaNaha sughuti ||2|| * saMghanA sparUpathI ajJAta loko unmAga mAM sthira rahelA tathA unmAnI prarUpaNA karatA ghaNA manuScAne joine sagha kahe che. 1. paraMtu te sa Mgha kahevAto nathI, kAraNa ke--sukha zIlIA svaccha dAcArI, meAkSamAnA vairI ane zrI jinezvaranI AjJAthI bAhya-evA samUhane saMgha na kahevAya. 2' ammApayasAritthA sivadharathambho ya hoI susNdhaa| ANAvajjho sA, sappuvva bhayakaro ihi // 3 // susaMgha mAtApitAnI sarakhA che, meAkSarUpI gharanA sthaMbhabhUta che ane zrI jinezvaranI AjJAthI mAhyA sadha A saMsAramAM bhayakara sarpa jevA che. 3.' Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra asaMdha saMgha je, bhaNati rAgeNa ahava dAseNa / cheo vA mUlaM vA, pacchittaM jAyae tesiM // 4 // 238 rAga athavA dveSathI asa`ghane saMdha kahenArane cheda athavA mUla prAyazcitta Ave che. (daza prakAranA prAyazcittamAMthI A sAtamu ne AThamu prAyazcitta che.) 4.' ' kAuNa saMghasa - avavahAraM kuNaMti je kesvi / pappADiyasaNIaMDagaM va te hRti nissArA // 5 // sagha zabdane vApare che ane sa Mghane pratikULa vyApAra kare che arthAt azuddha vyavahAra calAve che, te jIvA kuTI gayelA pakSInA IMDAnI jevA nakAmA che--sAra vagaranA che.pa. 'saMghasamAgamamiliyA je samaNA gAravehi kajjAI / sAhijjeNa karitIM, saMghAo na so saMgha // 6 // * saMghanI aMdara maLelA sAdhue rasa tathA Rddhi Adi gAravanA kAraNavaDe saMghane svAdhIna kare to te saMghAta che, paraMtu saMgha nathI. 6.' ' jo sAhijje vaTTai, ANAbhaMge pavaTTamANANa | nA mAdhnei maNavAyAkAehi, samANa dosaM tayaM biti // 7 // AjJAbhagamAM pravatA evA sAdhunI sahAyamAM manavacana-kAyAnA ceAgavaDe je sAdhu vate che, te ba Mnene AjJA bhuMga-samAna doSavALA kathA che. .' ANAbhaMgaM daTTha, majjhatthA No uTuMti jaM tusiNI / avihiaNumAyaNA, tesipi ya hoi vayalovA // 8 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAcAya viracita 239 * AjJAbhaMganA prasaMgane joIne je madhyastha puruSa tenu nivAraNa karavA UThatA nathI ane mauna dhAraNa kare che, teone paNa avidhinI anumAdanAvaDevratanA lepa thAya che.8.' 'tesipi ya sAmana, bhaTThamaggavayA ya te huti / ne samaLA jgAruM. citta-vAdyuti | o || ; 'je sAdhu cittanI anukULatA mATe saghane svAdhIna kAryA kare che arthAtvaccha darpaNe kAryo kare che, te sAdhunu zrAmaNyapaNuM bhraSTa thayuM che-te bhagnatratavALA thayA che. 9. tA titthayarArAhaNapareNa, suyasa gharbhAttama teNa / ANA bhaTTajaNammi ya, aNusaTTI savvahA deyA // 10 // * zrI tIrthaMkaranI ArAdhanAmAM tatpara, temaja zrutasaMghanI bhaktimAM tapara-evA saMghe AjJA bhraSTa evA janane haMmezA zikSA ApavI joIe. 10. 4 ' savvo'vi nANadaMsaNacaraNaguNavibhUsiyANa samaNANaM / samudrago horna saMdho, muLasaMpatti AkaLa // // ' * sa` evA jJAna--dana--cAritraguNathI vibhUSita sAdhuenA samudAya ja saMgha thAya che, kAraNa ke--saMgha te guNathI ja yukta levAnA che. 11.' 'iko'pi nAyavAI, avalaMbato vizuddhavavahAraM / sau hor mAvadho, naLALamAAM gato // 2 // ' * eka paNa nyAyavAdI vizuddha vyavahArane avala bana karatA ane zrI jinezvaranI AjJAne nahi ullaghana karate hAya, te bhAvasa'gha thAya che. ( kahevAya che.) 12. ' Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jainatattva vicAra " ikko sAhU ikkA sAhUNI, sAvao ya saDDho ya / ANAjutto saMgho, seso puNa ahisaMghAo // 13 // ' eka sAdhu, eka sAdhvI, eka zrAvaka ane eka zrAvikA zrI jinezvaradevanI AjJAthI yukta hoya te te saMgha che, sivAyanA-jinAjJAthI rahita hADakAMne Dhagalo che. 13 'nimmalanANapahANo, dasaNasuddho crittgunnvNto| titthayarANa vi pujjo, buccai eyAriso saMdho // 14 // nirmaLa jJAnathI pradhAna, darzanathI zuddha, cAritraguNavALo zrI tIrthakarane paNa pUjya-evA prakAranA saMghane saMgha kahevAya che. 14. 'AgamabhaNiyaM jo pannavei, saddahai kuNaI jahasatti / tathajuvaMgi, samAvi so raMdho che ?" AgamamAM je kahyuM hoya te kahe, tenI zraddhA dhAraNa kare ane zakti mujaba AcaraNamAM mUke-e saMgha dRSamakALamAM paNa traNeya lekane vaMdana karavA gya che. 15.", IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII dharma rUpa AtmabhAva je je prakAre AtmA AtmabhAva pAme, te te prakAra dharmanA che. AtmA je prakAre anya bhAva che pAme, te prakAra anyarUpa che paNa dharmarUpa nathI. SUNGGULIUOKSNIUOMUSKUMUMLOS. SMMMMMG EDHHH Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 ciMtana kaNikA | 1 Atmika unnati karavAne, AtmAnI zakti khIlavavAne ane AtmAnA sAmAnya ane vizeSa guNA khIlavavAne zabdA pUrva ka dhArmika jJAnanI atyaMta jarUra che. [ 2 ] zabda ane artha upara vicAra karyAM vinA bhAvarUpa prakAza bahAra AvatA nathI ane bhAvarUpa prakAza mahAra AvyA vinA manuSyane yathA jJAna thatu nathI. [ 3 ] navatattvanA sthAsthita abhyAsa sivAya tavazraddhA thavI muzkela che. samyak zradhdhA sivAya . samyagajJAna thaI zake nahi, samyagajJAna sivAyanI zradhdhA adhazradhdhAmAM jAya che ane adhazradhdhAthI athavA mithyA zradhdhAthI AtmA zudhdha tattva prApta karI zakatA nathI. 16 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jainatara vicAra [4] jJAna jJAna tarIke sAdhya nathI, paNa kiyAnA sAdhana tarIke sAdhya che. jainadarzana jJAnane jJAna tarIke mAnatuM nathI, paNa jJAna AcaraNamAM mUkavA mATe mAnavAmAM Ave che. jJAnanuM-jANavAnuM phaLa e ja ke-anarthathI bacavuM ane ISTanuM saMrakSaNa karavuM. AthI ja kahyuM che ke-jainadarzanamAM jJAna jJAna mATe nathI. zAstrAdinuM paThana e dravyajJAna che ane AtmasvarUpanuM jANavuM te bhAvajJAna che. samyakatva vinA bhAvajJAna thatuM nathI. vAcanA (vAMcavuM), pRcchanA (pUchavuM), parAvartana (pharI pharI vicAravuM) ane dharmakathA (dharmaviSayanI kathA) karavIe cAra drazya che ane pAMcamI anuprekSA e bhAva che. prathamanA cAra pachI anuprekSA (mananarUpa upAga) na Ave te dravyarUpa samajavA. jIva-ajIva Adi tenuM jJAna paNa AtmajJAna mATe ja che, eTale te jANavuM e AtmajJAnanuM prajana che. [7] - kiyAM vagaranuM jJAna ane jJAna vagaranI kiyA saphaLa nathI, eTale kiyA hoya te ja jJAna kahevAya che ane jJAna hoya te ja kriyA kahevAya che. bannemAM gaNa-pradhAnabhAvathI dazAne bheda che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ci'tana kaNikA 243 jJAna ane kriyA ekalA keAI paNa vakhata rahI zakatAM nathI. koI vakhata jJAnanI mUkhyatA te kriyAnI gauNatA ane koI vakhata kriyAnI mukhyatA teA jJAnanI gauNatA, paNa mane--joDuM kAyama sAthe ja rahe che, chatAM jJAnamArga ane kriyAmA kahevAnA Azaya jemAM jJAnanI mUkhyatA te 'jJAnamAga' ane jemAM kriyAnI mukhyanA te 'kriyAmAga' e ja che. jJAna ane kriyAthI meAkSa thAya che. te bannemAMthI ekane paNa niSedha karanArA mokSanA sAdhakathaI zakateA nathI, kAraNa ke-kriyA e vIaenI vizudhirUpa che ane jJAna e cetanAnI vizudhdhirUpa che. jyAre cetanA ane vIyanI vizudhdhi thAya che tyAre ja sava saMvararUpa meAkSa thAya che. kevaLajJAnI bhagavaMtA paNa sava savarUpa cAritra cA kriyAne pAmyA vagara paramapada-meAkSane pAmI zakatA nathI, teA pachI khIjAnI te! zI vAta? matalakha ke-samyaga jJAna saMvaranA sAdhanarUpa samitigupti Adi samyak kriyA ema ubhayathI meAkSa che, paNa beumAMthI ekanA abhAvamAM meAkSa nathI. [ 8 ] AtmAnI zaktione ekasarakhe vikAsa sAdhyA vagara koi paNa phaLa prApta karI zakAya nahi. enI zakti mUkhya e che--eka cetanA ane bIjuM vI. e mane zaktie arasaparasa evI sa'kaLAyelI che ke- eka vinA khIjAnA vikAsa adhUro ja rahI jAya che, jethI mane zakti sAthe ja Avazyaka che. cetanAnA vikAsa eTale jJAna meLa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jainatattva vicAra vavu' ane vIyanA vikAsa eTale jJAna pramANe jIvana ghaDavu. jJAna ane kriyA-e mane jIvananA chUTA chUTA cheDAe che. e banne cheDAe geAThavAya tA ja phaLasAdhaka ane anyathA nahi. A khAkhatamAM aMdha-pazu nyAya prasidhdha che. [ 9 ] jJAna game teTaluM meLavyuM hAya, paNa samyak cAritra sivAyanuM jJAna pAMgaLu che. jema pAMgaLo mANasa bhale dekhate hAya, paraMtu paga vinA maLatA agni pAsethI te ISTasthAne jai zakatA nathI, tema jJAnIe jJAnabaLe bhale dekhatAM hAya paNa te sa saMvara (cAritra) kriyArUpa paga vagara dAvA naLathI khacI kadI mukti mukAme jaI zakatA nathI. [ 10 ] zrI jainazAsanarUpI rathane nizcayanaya ane vyavahAra naya ema e cakro che. jeo e be cakromAMthI eka paNa cakranA InkAra karanArA hAya agara tema nahi te ekamAM ja rAcatA hAya tee ane e ubhayane yathAsthita svakArI ane amala nahi karanArAo-banneya rathane bhAMgI nAMkhavAnu pApa karanArA che. [ 11 ] jema e netrA vinA vastunuM avaleAkana kharAkhara thatu nathI, tema e naya vinA drabyAnu avaleAkana yathArtha thatu nathI. keTalAka jIvo vyavahAranaya vinA kevaLa nizcayanayathI nAza pAmyA che, jyAre keTalAka vA nizcayanaya vinA ekalA vyavahAranayathI mArga patita thayAM che--ema zrI tIrtha"karadevAe kahyu che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 245 [12] sidhdhAntamAM jyAM nizcayadharmanuM varNana che, tyAM nizcayadharmane Adara karavA mATe che paNa vyavahAradharmane khaMDana mATe nathI, tema vyavahAradharmanuM varNana che, tyAM vyavahAradharmanA Adara mATe che paNa nizcayadharmanA khaMDana arthe nathI. vyavahAra ane nizcayadharmanI gaNatA-mUkhyatA pratyeka jIvanA adhikAra pramANe jANavI. sApekSabuddhie sarva satya che. [ 13 ] vyavahAra ane nizcaya-e bane nayane gau-mUkhya rAkhI pravRtti karatAM vastune yathArtha bedha thAya che. je vakhate vyavahAranI mUkhyatA hoya te vakhate nizcayanI gauNatA hoya ane je vakhate nizcayanI mUkhyatA hoya te vakhate vyavahAranI gaNatA heya H Ama banne nayadaSTiemAM jyAre jenI jarUrIyAta hoya tyAre teno upaga bIjI daSTine tiraskAra na karatAM samabhAvanI daSTie karavAmAM Ave te vastutattvane yathArtha anubhava thAya che. | [ 14 ] pitAnA zudhdha AtmAne mUkIne keI sthaLe kaI kALe koI paNa prakAre zudadha nizcayanaya bIjAne sparza karato nathI, chatAM vyavahAranuM AlaMbana laI nizcayamAM pahoMce che, Ama vyavahAranA AlaMbanane laI nizcaya vartate hovAthI te zuddha AtmasvarUpanI prApti kare che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jainatattva vicAra ( 15 ] bahArathI je vastu AvelI hoya te tarapha najara rAkhIne vyavahAra bele che, tyAre nizcaya aMdaramAM pitAnI je vastu che te tarapha najara rAkhIne vAta kare che. [ 16 ] nizcayamAM ja lIna thayelA mahAtmAone je kriyAo ati prajanavALI nathI, te ja kiyAo vyavahAramAM rahelAne ati guNakArI che. pAMcamAM ane chaTThA guNasthAnake vyavahAranI mUkhyatA ane nizcayanI gaNatA hoya che, jyAre apramatta Adi guNasthAnakathI mAMDI nizcayanI mUkhyatA hoya che. [ 17 ] vyavahAranayane jANuM AdaryA vinA nizcayanaya AdaravAnI IcchA karavI e anupAgI che. zuddha vyavahAra vinA nizcayanI prApti kadI paNa thatI nathI. [ 18 ] sthUla malinatAvALAne vyavahAra-kiyA upayogI che. vRttiomAM rahelI skUla malinatA uttama vyavahAravALA dAna, tapa, japa, vaMdana, pUjana, dayA Adi kiyAethI dUra karI zakAya che, jyAre manamAM rahelI sUkama malinatA vivekadaSTivALA vicArathI vizuddha karI zakAya che. [ 19 ] kiyAmArgamAM praveza karanAra manuSya potAnA mana-vacanazarIrane vrata-tapa-japAdi yama-niyamamAM aharniza pravartAvavA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 247 paDe che ane jJAnamAga mAM praveza karanAra manuSye kriyAmAga mAM dRDhatA thayA pachI aheAniza AtmApayeAgamAM tatpara rahevu paDe che. [ 20 ] je bhUmikAmAM je ghaTe nahi te jIva kare, te te bhUmi kAnA saheje tyAga thAya che. [ 21 ] jJAnapakSIsathI ArAdhaka che ane dezathI virAdhaka che, jyAre kriyApakSI dezathI ArAdhaka che ane sathI virA dhaka che. jJAna ane kriyA-bannene mAnanAra tathA AcaranAra anekAntavAdI hovAthI sarvathI ArAdhaka che. [ 22 ] sa nayane Azraya karanArA mahAtmAe nizcayamAM kheMcAtA nathI, vyavahArane tajI detAM nathI, jJAnane sarvotkRSTa mAnIne svIkAre che paNa kriyAnA anAdara karatAM nathI, utsane Adare che paNa apavAdane bhUlI jatAM nathI, bhAvamAM tatpara rahe che paNa dravyanuM nimittapaNuM yAda rAkhe che,-evI rItie sApekSapaNe ahina za vana kare che. [ 23 ] kSayeApazamathI sarva manuSyAnI bhinna vRtti hAvAthI peAtAnu anyane sava" pasaMda na Ave ane satranu peAtAne sarvathA prakAre pasaMda na Ave, AvI sthiti savatra thADAghaNA aMze jyAM-tyAM dekhAya che; temAM jJAnI sApekSabuddhi Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jainatattva vicAra dhAraNa karIne sApekSabhAve vyavahAra ane nizcayathI madhyastha vRttie Atma kalyANamAM pravarte che. [ 24 ] sApekSa eTale vastusvarUpanI apekSA rAkhIne utsarga tathA nizcayane pAmavA mATe apavAda ke vyavahAranuM sevana karavuM te : ane tenAthI rahita ekAMta vyavahAra avivekathI Acare te nirapekSa-juThe vyavahAra cheH ane jyAM judra vyavahAra che tyAM dharma hete nathI. [ 25 ] je vyavahAra nizcaya tarapha laI jatuM nathI, nizcayanA anubhavamAM madadagAra thato nathI, te vyavahAra zuddha nathIH athavA nizcayanA lakSa vagarane vyavahAra te asaddabhUta vyavahAra che. vyavahAra hetu vyavahAra ane paramArtha hetu vyavahAra eTale vyavahAranA mATe sevAte vyavahAra ane paramArthanI prApti athe sevAte vyavahAra-e bemAM bheda che. bhagavAnanI AjJAne AtmasAt karI samyaggadazanapUrvaka AcAramAM mUkAte vyavahAra e zuddha vyavahAra hAI paramArthanuM kAraNa che. pahelo sAdhyazUnya hAI tyAjya che, jyAre bIjo Adaragya che. [ 17 ] jeo mekSane pAmyA che pAme che, ane pAmaze, te sarva prathama zuddha vyavahAranuM AlaMbana laIne pachI nizcayanA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240. ciMtana kaNikA AzrayavaDe pAmyA che. zuddha vyavahAra vinA nizcayanI utpatti hotI nathI. [28] vyavahAraratnatrayathI nizcayaratnatraya pragaTa thAya che. A ratnatraya (jJAna-dazana-cAritra) vinA koIne kaI paNa kALe pitAnA parama zuddha cidrapanI prApti thatI nathI, evo jJAnIone daDha nizciya che. [ 29 ] saMyama-AcaraNa cAritra e vyavahArarUpa che ane svarUpAcaraNa cAritra e nizcayarUpa che. saMyama-AcaraNa cAritra vinA kevaLa svarUpAcaraNa cAritrathI siddhi thatI nathI. svarUpAcaraNa cAritra kevaLa apramattAdi guNaThANe ja ghaTe che. saMyama-AcaraNa cAritrarUpa yama-niyamAdi je sAdhane zAstramAM kahyAM che. te nijasvarUpanI prApti artha che kAraNa ke-e sAdhane paNa kAraNane arthe che. te kAraNe A pramANe che-AtmajJAna rahI zake evI pAtratA prApta thavI tathA temAM sthiti thAya tevI yogyatA thavI, AthI e kAraNe upadezyA che. tatvajJAnIe ethI evA hetuthI A sAdhane kahyAM che, paNa jIvanI samajaNamAM sAmaTo phera hovAthI te sAdhanamAM ja aTakI rahyo athavA te sAdhana paNa abhiniveza-pariNAme grahyA. AMgaLIthI jema bALakane caMdra dekhADavAmAM Ave che, tema tatvajJAnIoe e tattvanuM tattava kahyuM che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 jainatattva vicAra [ 30 ]. jJAnIe jeTalI dharmakriyAo-AcaraNAo batAvI che, te sarva eka AtmasvarUpanI prApti arthe ja batAvI che; chatAM adhikArabhede sAdhanAo paNa bhinna bhinna hoya che. [ 31 ] AtmA amuka hetuthI zudadha thAya ane amuka hetuthI zudhdha na thAya, e kadAgraha che. zrI jinezvara bhagavAne AtmAne vizuddha thavAnA asaMkhya mArgo potAnA jJAnamAM dekhyAM che-batAvyAM che, temAMthI tamArA dardIne je davA (upAya) lAgu paDe te pADe. [32] jJAnanI AjJA pramANe-jJAnIe batAvyA pramANe game te kriyAmAM va, te paNa te mokSamArgamAM ja che. 33 ] jJAnInI AjJAe cAlatA jJAnI gurue kriyAonI yegyatAnusAra keIne eka rIte batAvyuM hoya ane koIne bIjI rIte batAvyuM hoya, tethI mekSane mArga aTakatuM nathI. [34]. jIvanI jyAM sudhI ekAnta vyavahArika daSTi hoya, tyAM sudhI pAramArthika khyAla Ave bahu duSkara che. [ 35 ] jyAM sudhI vyavahArane paramArtha mAnya hoya ane sAdhanane sAdhya mAnyuM hoya athavA sAdhanane sAdhya mAnI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 251 temAM ja aTakI rahyo hoya, tyAM sudhI tevA jIvanuM kalyANa, thavuM duSkara che. nizcaya tane samajanAra jIva kAraNamAM kAryane mAnI levAnI bhUla karavAthI bacI jAya che ane kAryasiddhinA kharAM kAraNe samajI asat vyavahArathI dUra rahevA prayatna karI zake che, jethI vyavahAra sAthe nizcayatattvane paNa samajavuM jarUrI che. 37 ] nijakalpanAe jJAna-darzana-cAritrAdinuM svarUpa game tema samajIne athavA nizcayAtmaka bolo zIkhI laIne sadvyavahAra lopavAmAM je pravate, tethI AtmAnuM kalyANa thavuM saMbhavatuM nathIathavA kalpita vyavahAranA durAgrahamAM rekAI rahIne pravartatA paNa jIvane kalyANa thavuM saMbhavatuM nathI. [ 38 ] bAhya sAdhane manane sthira karavAne mATe avalaMbanarupa che-e vAta pAchaLathI bhUlI javAya che ane bAhya sAdhanamAM ja sarvasva manAI javAya che. sAdhanone uddeza e ja kemanane sthira karI kame vRttizUnya karavuM. [ 39 ] bAhya kiyA e sadAcAra nathI; paNa sadAcAra utpanna thavAnuM sAdhana che. sAdhya siddha thatuM hoya to temAM sAdha Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 jainatattva vicAra nane samAveza thaI jAya che, paNa sAdhana hoya tyAM sAdhya he ja ema banatuM nathI. - sAdhyane lakSyamAM rAkhI sAdhyanI siddhi thAya, tevI sthitipUrvaka sAdhananuM sevana thAya te sAdhana sArthaka che. [ 40 ] je kAraNa kAryane pahoMcADe te ja kAraNa kahevAya che. kArya tarapha lakSa rAkhI nirAgraharUpe kAraNa seve te kAryanI siddhi thAya che, paraMtu kAraNamAM ja-sAdhanamAM ja Agraha rAkhI tene kAryabhAve mAnI kAraNane seve te te kAraNabhAsa thAya che. [ 41 ] sAdhyane lakSamAM nahi lIdhelA dhanurdharanI bANa pheMkavAnI ceSTA jema niSphaLa jAya che, tema sAdhyane sthira karyA vagara karAtI kriyAo nirarthaka jAya che. [ 42 ] lakSa vinAnuM bANa pheMkavuM te jema nakAmuM che, tema AtmanirNaya karyA vinA tene baMdhanamukta karavA kiyA karavI te paNa nirUpayegI nivaDe che. [ 43 ] sAdhyanI siddhi paNa pratikULa sAdhanathI thaI zakatI nathI. sAdhyane anukULa sAdhana hoya te ja sAdhyasiddhi thaI zake che. AtmAne doSamukta karavA nirdoSa sAdhanAnI AvazyaktA che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 44 ] sAdhyu te meAkSa, sAdhana te samitigupti ane sAdhaka te AtmA jANavA; eTale samitiguptirUpa sAdhanavaDe sAdhya je meAkSa tenI siddhi thAya che. samitiguptimAM caraNakaraNasitterI Adi badhuM AvI jAya che. [ 45 ] sadhaLA dhArmika anuSThAnAnA uddeza AtmAne vikAsamAM mUkavA e che. AtmasvarUpanI jAgRti-bIjA zabdomAM AtmadRSTinA prakAza e ja che. 253 [ 46 ] samyagUDha nAdi guNAnI prApti ane prApta thaelA e AtmaguNeAnI nimaLatA A uddeza AMkha sAme rahevA joIe. e uddezane sArthaka karavA mATe ja dareka dha kriyAnA hetu hAvA joIe, [ 47 ] : kanA ceAgathI anAdi kALathI jakaDAyelA AtmAne peAtAnuM nimaLa svarupa pragaTAvavAmAM je vastu agara je sadguru Adi vyakti sahAyaka thavAnI lAyakAta dharAvatI hAya, te te sAdhanA sevavA yAgya che H arthAta-je je sAdhanA AtmAnA sabhyagUdanAdi guNe! pedA karavAmAM sahAyaka manavAnI lAyakAta dharAve che, te te sevavAne ceAgya che. [ 48 ] AtmajJAna prApta karavAne IcchatA jIjJAsuoe sAdhunAdi karmAM karavA, paNa tenA phaLAphaLamAM lezamAtra Asakita Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainatattva vicAra rAkhavI nahI. matalakhake kriyAnuSThAna Adi sAdhanA sAdhake cittazuddhi mATe bahu jarUranA che. jo kriyAnuSThAnanA phaLa rUpe Atmadarzana thatuM heAta, te karmAMnA phaLaneA tyAga karavA mATe zAstro kadApi upadeza karata nahi. [ 49 ] bhagavAnanI sevAnuM phaLa nirvANa athavA muktatA prApta thavArupa hovuM joIe. jo cittazudhdhi karavA mATe athavA mananA ane IndriyAnA nirAdha karavA mATe kriyA thatI hAya to tethI viparIta pariNAma AvatuM nathI paNa mAtra kriyAkAMDamAM ja aTakanArane muktatA prApta thatI nathI. [ 50 ] dravyapUjA e mananA azudhdha vAtAvaraNane haThAvavAnu sAdhana che. e ja kAraNathI gRhasthAne mATe te bhAvapUjAnu sAdhana mAnavAmAM AvyuM che. paraMtu yAda rAkhavuM ke--sAdhanane sAcca mAnI levAnI gaMbhIra bhUlathI sAvaceta rahevu. sAdhananI bhumikA ucita rIte mAMdhyA pachI sAdhyavastumAM ( bhAvapUjAmAM ) adhika udhama rAkhavA. [ 51 ] kriyA e manane niyamita karanAra sAdhana che, paNa dhama nathI : upacArathI tene dhama kahevAya che. [ para ] kriyA karavAmAM peAtAnuM ke bIjAnuM jJAna jo ke mA daaeka ane che, paraMtu kiyAtmaka phAyado meLavavA mATe kriyA to pAte ja karavI paDe che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 53 ] jainadhama mAM je ATalA badhA paryAM tathA utsave kahyAM che. tenA hetu mAtra e ja kedhamanI mahAna bhAvanA lokeA samajI zake ane tene kriyAmAM mUkI krame krame nija svarUpanI prApti karI zake. 255 [ 54 ] aneka lAko dhama nI yathArtha bhAvanAne nahi samajI zakavAthI tene sthUla rIte vaLagI rahe che ane utsava-amAda pUrA thayA eTale bhAvanAo bhUlI jAya che. eTalA mATe dhanu bAhya AvaraNa yathArtha dharmane tathA AtmajJAnane DhAMkI de che ema je kahevAya che, te eka apekSAe kharuM paDe che. [ 55 ] durlobha evuM samyakatva rAga-dveSanI graMthinA bheda thavAthI prApta thAya che te rAga-dveSanI graMthinA bheda amuka hada sudhI kamaLanA hAsa thaye apUrva adhyavasAya dvArA prApta thAya che. jema keAI jaLAzayamAM kaI kAco tadAsakta thaIne rahetA hAya che ane jaLAzayanu jaLa sevALa tathA kamaLanA patrAthI chavAyelu hAvAthI pelA kAcamAne pANI upara Ava vAnuM chidra maLI zakevuM ghaNuM muzkela hAya che, tema saMsAra rUpI jaNAzayamAM jIvarUpI kAcabAne samyaktvarUpa chidra hAtha lAgavu eTalu' ja muzkela che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jainatattva vicAra [ 56 ] kalikAlamAM bodhibIja (samakti)nI prApti thavI, tema marUdezamAM kalpavRkSanI utpatti, nirdhana sthitimAM nidhAna ane duSkALamAM dudhapAkanuM bhojana samajavuM. [57] tame savaM nirad = vie rU - zrI jinezvaradeve kahyuM te ja sAcuM ane zaMkA vinAnuM che. AtmAnA AvA pariNAmanuM nAma samyaktva kahevAya che. A guNa anaMtAnubaMdhI kaSAya vigere sAta prakRtionA kSapazama, upazama athavA kSayathI pragaTa thAya che. ema thayA vinA vastutaH A guNa pragaTato nathI. sAta padArtho upara zraddhArUpa AtmapariNatinI vyApti te tatvArtha zraddhAna." te jyAre samyakatva heAya tyAre ja pragaTe che, jethI vastutaH zraddhAna e samyaktvanuM kArya che, te paNa tene samyaktvarUpa kAraNane upacAra karIne samyakRtva kahevAmAM AvyuM che. [ 59 ] . samyagadarzananA lakSaNamAM mUkAyela "tatva' zabdathI kevaLa arthathI "arthazraddhAne e samyagadarzananI vyAkhyA nathI, paraMtu "ttAvArtha zraddhAne tattvarUpa athenI-padArthonI. zraddhAH eTale je je padArtho tasvarUpa che, vAstavika rIte pitAnA svarUpamAM rahela che, te te jIva, ajIva, puNya, pApa, Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 257 vigere ane svIkAravArUpa zraddhA. A samyagadarzananuM ladarzaka lakSaNa che, eTale ke-samyagadarzananA phaLane dekhADavAvALuM-pamADavAvALuM che. [ 60 ] tasvarUpa arthonI zraddhA e paNa svayaM samyagadarzanarUpa nathI ke samyagadaza nanuM svataMtra svarUpa nathI, kintu anAdi kALathI je suSupta AtmasvarUpa pariNAma, mithyAtvamehanIya karmanA kSaya, pazama yA upazamathI tevA prakAranI jAgRtine pAme che, tene "samyagadarzana' kahevAya che. tenuM bAhya cinDa-kAryarU5 liMga tattvArtha zraddhA che. [ 61 ] mAnyatA ane zraddhAnamAM pharaka samajavAno che. mAnyatA e nIcI keTinI vastu che, jyAre zraddhAna e mAnyatAne paripAka hevAthI uMcI koTinI vastu che. mAnyatA e manu dhyanA amuka prakAranA manano bhAva sUcave che, jyAre zraddhAna manuSyanA otmA upara ajavALuM pADanAra divya prakAza che. zraddhAnane udaya thatAM jIva ane dehanuM AtmaspazI vivekajJAna khurI bhedajJAna thAya che. e bhedajJAnanuM thavuM e ja samyagadarzana' kahevAya che. . 62 ] jevI AsaktipUrvakanI mAnyatA pitAnA zarIra upara ane mAtA, pitA tathA sAMsarika vastuo upara hoya che, tevI aDaga mAnyatA AtmA ane zarIranI bhinnatA upara 17 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jainatatva vicAra baMdhAya tyAre tene zradhdhAna thayuM kahevAmAM Ave che. caturtha guNasthAnakanuM je gIrava zAstromAM batAvyuM che, te AvI zradhdhAne avalaMbe che. [ 63 ] jyAre tattvArtha zradhdhAnarUpa samyakatva upaje, tyAre tene mokSanI abhilASA-sAce mumukSubhAva hoya che. cothA ane caudamAM guNasthAnakanI zraddhA eka ja che. mAtra temAM jJAna ane vartanamAM phera che. [ 64 ] sarva kAryanI prathama bhUmikA vikaTa hoya che. sAce mumukSubhAva AvA duSkara che, to anaMtakALathI abhyasta mumukSatA mATe tema hoya emAM kAMI Azcarya nathI. [ 65] samyagadarzananA zama-saMvegAdi je pAMca lakSaNane nirdeza karavAmAM AvyuM che, te pAMceya (zama, saMveda, nirveda, anukaMpA ane Astikaya) lakSaNe yadyapi samakitavaMta AtmAmAM hevA ja joIe, tathApi zama-saMvegAdi prathamanA cAra lakSaNe kadAca koI tevA karmodayajanya nirUpAyanA prasaMga gomAM nyUnapaNe dRSTigocara thAya, teTalA mAtrathI samyagadarza namAM kSati mAnavAnuM sAhasa karavuM ucita nathI. zama, saMvega, nirveda ane anukaMpA-e cAreya lakSaNe pUrNa kaTie ke AtmAmAM dRSTigocara thatAM hoya, paraMtu "Astika" lakSaNamAM khAmI hoya, te zama-sarvegAdi ucca Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 259 kakSAnA hovA chatAM te AtmAmAM samyagadarzanane prAyaH abhAva che. je Astikaya nAmanA paMcama lakSaNamAM eka akSara mAtra paNa arUci-azraddhAna thAya, to te AtmA samyagadarzanathI bhraSTa thaI jAya che. keI apekSAe ema kahevAmAM Ave che. ke-Astikaya vinAnA zama-soMgAdi lakSaNe Atmika vikAsa mATe nirarthaka che to te kathana asaMgata nathI." saddharmaviMzikAmAM Astikane ja pradhAnapaNe apekSI A pramANe pratipAdana karyuM che maanirvenuISsettarI lakSaNAnAM samyaktvaguNAnAM pazcAnupUryeva lAbhakramaH prAdhAnyaccetthamupanyAsa iti / ' samyagadarzanaguNa je AtmAmAM pragaTa thayo hoya, te AtmAmAM "Astikaya lakSaNa avazya hoya che. samyagadarzana ne Astika-e bannene avaya vyatireka saMbaMdha che, eTale Astikya hoya tyAM avazya samyagadarzana hoya ane jyAM Astiya nathI tyAM samyaktvano abhAva hoya che. [ 67 ] AtmA che, Atma nitya che, kartA che, jokatA che, mekSa che ane mokSane upAya che.-A AstiyanA cha lakSaNe jyAre AtmapariNatipUrvaka-AtmasAt thayA hoya, tyAre ja AstikayaguNa sArthaka gaNAya che. 68 ] . kevaLa AtmA-paraleka vigereno svIkAra karanAra AtmA samyagadaSTi nathI thaI zakato, paNa vAstavika rIte te jIva Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jainatatva vicAra ajIva Adi tattvo, ke je pitAnA svarUpamAM rahelA che. tene te te rIte svIkAranAra, sahanAra AtmA samyagadarzana guNane pAmele kahI zakAya. tAtparya e che ke-AtmAnA astitvane svIkAryA pachI AtmAnA svarUpane saMpUrNa paNe vaphAdAra rahenArI kartA, katA, nityAnityAdi dareka prakAranI mAnyatAone svIkArI AtmasAt karavI joIe-parimANavI joIe. AtmAnI astitAne svIkArA darzanakAre paNa ekAtavAdathI satyanI eka ja bAju nirapekSa daSTithI pakaDI le che ane bIjI bAjuo ke je satyanI aMgabhUta che tene nizcayAmaka InakAra karavAnI gaMbhIra bhUla kare che. AthI satya vAta paNa asatyarUpa bane che, kAraNa ke-je satyanuM saMpUrNa svarUpa nathI, satyane aMza che, satyanI eka bAju che, tene te rUpe eTale ke-satyanA ekAda aMzarUpa nahi svIkAratA kaI paNa prakAranI apekSA vagara tene jyAre saMpUrNa satya mAnI levAno durAgraha thAya, tyAre te satya satya tarIke nahi rahetAM asatya-mithyArUpa bane che. [ 70 ] jainadarzana svAvAdane anulakSIne pratyeka padArthane te je svarUpamAM che, te ja svarUpe svIkAravAne sadAgraha seve che ane Itara Astika dazanakAre pote svIkArela rIti mujaba jagatanA padArthone svIkAravAne - mAnavAno durAgraha cAlu rAkhe che. jo ke Aritaka tarIke jainadarzana ane Itara sAkhyAdi Astika dazane sAmAnya rIte eka samAna havA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 ciMtana kaNikA chatAMe, jainadarzanamAM kevaLa svAvAdanI daSTi hovAne aMge A baMne (jaina-ajena) darzananI tattvavyavasthAmAM meLa rahe zakaya nathI, mATe ja tattvane tattvarUpe nahi svIkAranAra azraddhAnarUpa hoI mizyArUpa bane che. [ 71 ] viparIta tattvArtha pratIti-AtmapratIti e ja mithyAtva che. jIva anAdi saMsAradazAmAM jagatanA saghaLA banAve, bhAve ane pravRttiono nirNaya karyA karato chato paNa mAtra potAnA vAstavya svarUpa saMbaMdhI anirNaya arthAt viparIta zraddhAnavaDe ja duHkhI thaI rahyo che ane e ja anaMta saMsAradazAnuM bIja che. [ 73 ] je manuSya jaDa-cetananA vAstavika svarUpane samaye che, te AtmazraddhAnA apUrva baLavaDe potAnI Atmapari Nati ane bAhya zarIrAdi cogane avaMcakabhAve pariNAvI zake che. [ 73 ] samakitI jIvarAga-dveSathI paravatumAM-pAdugalika vastumAM rAcata-mAcato nathI, aMtarathI nyAre varte che. jema jaLamAM utpanna thayela kamaLa jaLathI nirlepa rahe che, tema bhavyajIva samakitanI prApti thatAM saMsAranA paravastunA saMbaMdhathI nyAre varte che : saMsAramAM rahyA chatAM te sarva sAMsArika padArtho parathI mamatA tyAge che. te paravastumAM thatI ITa-aniSNa buddhine tyAga kare che eTale pagalAnaMdI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvavicAra kahevAto nathI, paNa caturtha guNasthAnakavALA samikatIjIva ja aMtarAtmA kahevAya che. 262 [ 74 ] samyagadaSTine sarva prakAranA bhAgeAmAM pratyakSa rAgAnI mAphaka arUci thAya che, kAraNa ke-je samaye samyagadRSTinI cetanA samyaktva hovAne lIdhe zuddha avasthAne prApta thAya che, te samaye tenI viSayeAmAM arUci heAvI ravAbhAvika che, { 75 ] samyagadaSTi heyane heya samajI cheDI de che, para tu heya padmAnA tyAgamAM kevaLa samyaktva ja kAraNa nathI, kintu satvanA sadbhAvanI sAthe caritramAhanIya Adine kSayA pAma paNa kAraNa che. arthAt-samyakRtvanA sadbhAvamAM viSaye pratye aruci thAya che, paNa viSacA tyAga to samyaktva sAthe cAritramehane ye;pathama hAye chate ja thAya che. { 76 ] avirati samyagadaSTi pApasevanane aniSTa mAnavA chatAM ane bIjAne tenA tyAganA upadeza ApavA chatAM pote parityAga karI zakatA nathI tenuM kAraNa cAritrAvaraNIya kama nA udaya che. [ 77 ] guNa, doSa ane tenAM kAraNeAne samyag viveka thaI AtmAmAM tathArupa dazApUrvaka nizcaya vartavA e ja samyagdarzana sahita samyaglRjJAna che tathA deSanA kAraNeAne cheDI guNanA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 263 kAraNeAne haiyApAdeya vivekapUrvaka parama AdarabhAve grahaNa karavA e ja sabhyaritra che. e traNeyanI aikayatArupa AtmadazA vartAvI te meAkSamAga che, [ 78 ] samyagUdananA sadbhAvathI ja gRhasthadhamane athavA munidha ne dhama kahevAya che. e vinA banne prakAranA dhane vastutaH dhama kahevAtA nathI. [ 79 ] jaDa tathA caitanyane bhinna samajIne jyAre AtmAnI sanmukha valaNa thAya che, tyAre ja jainamArgImAM praveza karI zakAya che. ane temAM a:gaLa vadhyA pachI ja zrAvaka ane zramaNa AdinIbhUmikAo-adhikAro zarU thAya che. [ 80 ] AtmahetubhUta evA saMga vinA sasaMga mumukSu jIve saMkSepa karavA ghaTe che, kemake--te vinA paramAtha Avi bhUta thavA kaThaNa cheane te kAraNe vyavahAra-drabyasa'yamarUpa sAdhutva zrI jine upadezyu che. [ 81 ] samyaktvaguNa hoya te ja paramAthI mananI zuddhi kahevAya che--thAya che, jyAre samyaktva vinA mananI zuddhi mehubhi ta hAI ulaTI aMdhana karanArI thAya che. [ 82 | samakitathI saddaguNanI prApti thAya che ane sadguNanI prAptithI samadaSTipaNu" prApta thAya che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jainatattva vicAra [ 87 ] kIkI vagaranuM netra ane sugaMdha vagaranuM puSpa jema nakAmu che, tema samyakatva vagaranI dharmakiyA nakAmI mAnI che. [ 84 ] - dAnAdi kriyAo karavAthI mokSaphaLa maLe che, paNa temAM samyaktva ja sahAyaka che. [ 85 ] samyagUjJAna kahe ke aMtmajJAna kahe, te AtmAnuM kharUM hita sAdhI zake che. jyAre evI sAcI karaNa AtmA sAthe eka rasa thAya che. tyAre te jaladI jIvane janma-maraNanA duHkhathI mukata karAvI zake che. jema jaLamAM jaLane rasa sAthe ja maLI rahe che, tema jJAnamAM sAcI karaNuM paNa sAthe ja maLI rahe che. pU. u. ma. kahe che kekiyA binA jJAna nAhiM kabahu jJAna kriyA binu nAhi, kriyA jJAna deu milata rahetuM hai, jalarasa jalamAMhIM." [ 86 ] mokSAbhimukha AtmAo pitAnA jJAnane upayoga samabhAvanI puSTimAM kare che paNa sAMsArika vAsanAnI puSTimAM karatAM nathI, jethI temanuM jJAna alpa hoya te paNa samyagu. dazana pUrvakanuM hovAthI satya jJAna che. tethI ulaTuM saMsArAbhimukha AtmAnuM jJAna game teTaluM vizALa ane spaSTa hovA chatAM sAMsArika vAsanAnuM pASANa karanAra hovAthI mithyAjJAna-ajJAna kahevAya che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 265 [ 87 ] * cauda pUrvanuM jJAna, munipaNuM, hajAre jAtinA sadAcaraNa, tapazcaryA Adi je je sAdhanoje je mahenata-je je purUSArtha kahyAM che, te eka AtmAne oLakhavA mATe-dhI kADhavA mATe AtmAne arthe thAya to saphaLa che, nahi te niSphaLa che. jo ke tethI bAhya phaLa thAya, paNa cAra gatine cheda thAya nahi. [ 88 ] samyagadaSTi athavA tathA prakAranI daSTibhedane tyAgI je anyadarzanIyana vedAMtAdi keI paNa graMne vAMce to samyaka rUpe pariName che, kAraNa ke te purUSa te te graMthamAMthI heya 3ya ne upAdeyanA vibhAga svarUpane samaje che ane zrI jinezvaranA athavA game tenA graMtha kudaSTithI vAMce te miththArUpe pariName che. [ 89 ] daSTiviSa gayA pachI game te zAstra, game te akSara, game te kathana tathA game te vacana prAyaH ahitanuM kAraNa thatuM nathI. [ 0 ] AtmazraddhAne sthira rAkhanAra dravyAnuga arthAta tatva jJAna-tatvabodha ja che. aneka upayegI viSe carcavA uparAMta zraddhAne sthira rAkhanAra dravyAnuga ugI che. [ 91 ] dravyAnuyogamAM bAhya vastu ane Atmika vastuone Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jainatatva vicAra arasaparasa saMbaMdha, ekabIjA upara thatI tenI asara ane teonuM vAstavika svarUpa batAvavAmAM AveluM hoya che. [ 92 ] AtmazraddhA sudaDha thavAne sahele ane sarvottama upAya AtmajJAnI-sallurUmukhe samyagajJAnanA bhaMDAra samA zrI jinAganuM zravaNa karavuM e ja che. A ja kAraNe buddhinA ATha guNe paikI zuzraSAguNane vadhu vajana ApavAmAM AvyuM che. [93 ] zraddhAnI sAthe je zuzraSAdi buddhinA guNe bhaLe te ja zraddhAnI sthiratA ane dRDhatA rahe che, paraMtu ekalI budidha kAryakara nivaDatI nathI. zraddhAnI mUkhyatA ane buddhinI gauNatA samajavI. [ 94 ] jyAM sudhI bhagavAna zrI jinezvaradevanI AjJA mAnavAmAM na Ave, tyAM sudhI samakitanI prApti thatI nathI. prabhu atyAre vidyamAna nathI, paraMtu temanA bhAkhelAM sUtro mojuda che. te sUtromAM prabhue kahyuM che, te mujaba jo ApaNe mAnIe-zraddhA rAkhIe te ja prabhunI AjJA mAnI kahevAya ane te ja samakitaprAptine egya banI zakAya. [ 95 ] mAnavuM ane pALavuM-e be vastu eka nathI. mAnavuM eTale pALavAnI hArdika bhAvanA ane pALavuM eTale akhalita jIvana gALavuM. A bhAvanA tyAre ja TakI zake kejyAre zradadhAbhAvita hadaya hAya. mAnIe emAM prabhue te temanA bhAtI nathI. paNa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 6 ] duniyAnA tamAma dha zAstromAM pAradarzitA meLavavAmAM Ave, paNa jo peAtAnA kattayaiA samajavAmAM na Ave, peAtAnu kharU dhyeya dhyAnamAM levAmAM na Ave, peAtAnI dRSTi Atma svarUpane abhimukha karavAmAM na Ave, te te game teTalI vidvatA game teTalI zAsrapAradarzitA paNa pheAgata che. [ 97 ] jyAre eka vidvAna gaNAtA manuSyane azudhdha vyavahAramAM pravato dekhavAmAM Ave, tyAre samajavuM ke-tenuM jJAna haju prathama paMkti upara ja che. pravRttimAM AtmAne lAbha-alAbhanA sadbhAva jyAM sudhI tenA jJAnane viSaya thAya nahi, tyAM sudhI jJAna ADaMbara mAtra rahe che ane tevA jJAnane zAstrakAra aneka prasaMge ajJAna ja kahe che. 267 [ 8 ] padArthAMnuM jJAna sArAmAM sArU hAya, pustakone abhyAsa vizALa hAya, paNa jyAM sudhI tatvane tattva tarIke svIkAravA jeTalI RjutA jeenA aMtaramAM janmI nathI, tyAM sudhI teonu jJAna jJAna tarIke jagatanA vyavahArAmAM samedhAvA chatAM vAstatika rItie e jJAna ajJAna manI rahe che; eTale ke--vastuparicchedaka banI zakatuM nathI. [ 99 ] je vAMcavAthI, je samajavAthI tathA je vicAravAthI AtmA vibhAvathI, vibhAvanA kAryAMthI ane vibhAvanA pari NAmathI udAsa na thayA, vibhAvanA tyAgI na thayeA,vibhAvanA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jainatattva vicAra kAryone ane vibhAvanA phaLane tyAga na thaye; te vAMcavuM, te vicAravuM ane te samajavuM ajJAna che. vicAravRtti sAthe tyAgavRtti utpanna kare te ja vicAra saphaLa che. [100] je vidyAthI jIva karma bAMdhe che, te ja vidyAthI jIva karma cheDe che. te ja vidyA saMsArI hetanA prage vicAra karavAthI kamabaMdha kare che ane te ja vidyA dravyanuM svarUpa samajavAnA prayogathI vicAra kare te karma choDe che. [11 game tevI vizALa buddhi hoya paNa je AtmatatvanI zraddhA na hoya, to tevI lukhI buddhithI satya sukha prApta thatuM nathI. [102] mana je AtmAbhimukha na thayuM to bhaNavuM-gaNavuM sarva vyartha che. AtmA sAthe prIti thayA vinA parathI-pudgalabhAvathI prIti chUTatI nathI, arthAt AtmadharmamAM rUci thayA vinA pudagala upara thatI mamatA tyAgI zakAtI nathI. [103] pitAnA AtmAnI sthiti A jagatamAM kevI che tenuM pahelI take jJAna meLavavAnI jarUra che. [104] vairAgyapUrvaka karavAmAM Avela vicAra ja saphaLa thAya che. rAgavALAe karelo vicAra saphaLa thato nathI. je subuddhi Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 269 vALA purUSane divase divase saMsAranA sukhAnI lAlasA pAtaLI thatI hAya, te purUSanA vicAra phaLadAyaka thAya che. [ 105 ] jyAM sudhI vairAgyavAsita citta karavAnA vAra vAra abhyAsa pADavAmAM AvatA nathI, tyAM sudhI te asthira avasthAmAM rahI AdhyAtmika mArga tarapha valaNa pakaDatu nathI ane tethI jIva ahirAtmabhAvamAM varyAM kare che. [ 106 ] vairAgya ane abhyAsathI cittavRttino nirodha thaI zake che. viSayamAM Asakti nahi rAkhavI tenu nAma vairAgya ane viSaya tarapha jatAM manane vAravAra zakavu' tenu' nAma abhyAsa. [ 107 ] tattvamedhanA vikalpa thavAmAM hetubhUta evI ciMtA karavAnA jenAmAM svabhAva nathI, te gatAnugatika pAmara prANIne prazasta vairAgya prApta thaI zakatA nathI ane ethI ja meAkSanA sAdhanabhUta mAga mAM praveza thaI zakatA nathI. [ 108 ] vairAgyaviSayane mukhya uddeza svavastu oLakhAvavAno, tenA upara prema utpanna karAvavAnA ane paravastu kacI che? tene zeAdhI tenI sAthenA samadha eTeA karAvI dhIme dhIme te teADI nAMkhavAnA hAya che. [ 109 ] vairAgya vinAnuM jJAna AtmAnI paramAtmadrezA pragaTAvI Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jainatattva vicAra zakatuM nathI. prathama sAdhanadazAmAM vairAgyathI bhedajJAnanI puSTi thAya che ane bhedajJAnathI sva-parane bheda bhAse che ane tethI AtmA savarabhAvamAM rame che. [ 110 ] viveka tathA vairAgya Adi sAdhanAthI tiNa karelI ane sukha-duHkhAkrika sahana karavAmAM dhIrajavALI buddhithI AtmAnA tattvane sArI peThe vicAra karanAra purUSa nijasvarUpane prApta kare che. [ 111 ] paryAyaSTi viraktabhAva utpanna karavAne upayAgI che, jyAre dravyadRSTi svasvarUpamAM sthiratA karavAne advitIya kAraNa che. [ 112 ] adhyAtmazAstra peAte keNa che? tenu svarUpa zu?, tenA viSaya-kaSAyAdi sAthe saMbaMdha kevA che?, zA kAraNathI che?, keTalA vakhata sudhInA che?, AtmAnuM sAdhya zuM che ?" te kema ane kayAre prApta thAya ?, vigere viSaye carce che. adhyAtma zAstranA uddeza vairAgya utpanna karAvavAnA ja che, jethI enI jijJAsAvRtti sa mumukSuone hAvI joie. [ 113 ] je pustakA-graMthA ApaNane sauthI vizeSa utsAha Ape, je AtmAne unnata thavAne sauthI vizeSa nizcayavALA anAve tathA jemAM pAramArthika ciMtana ane AcaraNamAM joDavAne preraka hAya, te ja uttama graMtha che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 271 [114] je tamArA jJAna ane cAritryane vikAsa karavo hoya to jJAnavardhaka graMtha ane uttama cAritre dhyAnapUrvaka vAMce tathA temAMthI nIti ane AdhyAtmikatAne vartanamAM utArI jIvanamAM meLavI letAM zIkho. [ 115 ] je vAMcanaparicaya, nididhyAsana hoya, to temAMthI kAMI ne kAMI samajavAnuM vicAravAnuM, AdaravAnuM ane manana karavAnuM jarUra maLI Ave che. [ 116 ] jyAre manananI Teva paDe che, tyAre ja vasturahasya samajAya che. manana karyA vagara vastusthiti samajAtI nathI, Atma jAgRti skurAyamAna thatI nathI ane vAMcelo viSaya aMtaraMgamAM jarA paNa asara karyA vagara upara uparathI cAle jAya che. eka aMgreja vidvAne kharUM kahyuM che ke-pAMca mInITa vAMce ane tenA upara paMdara mInITa vicAra kare," AvI rIte jyAre manana karavAnI Teva paDaze, tyAre ja kharekhara sAra zeAdhI zakAze. [ 117 ] pitAnI rUcivaDe pitAnI buddhithI ja vicAra karIne jyAM sudhI jANavAyegya vastu jANuM na hoya, tyAM sudhI te vastu samajAtI nathI. [ 118 ] kaI paNa dharmanI mahattvatA samajavA mATe tenA dvavyA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 jainatattva vicAra nuyAganI mahattvatA samajavAnI jarUra paDe che ane kaM mata paNa tenAthI ja thAya che. [ 119 ] bhASA game te hAya, paraMtu jemAM adhyAtmanirUpaNanA viSaya hoya ane anubhavanA rasa bharelA hAya, te tene sa MskRta karatAM paNa gaMbhIra samajavI joie. [ 120 ] jema bhejananI eka ja vastu bhinna bhinna pAtromAM mUkavAthI tenA svAdamAM pharaka paDatA nathI, tema bhASAnA bhedo hAvA chatAM tethI karIne amAM kaze| pharaka paDatA nathI. [ 121 ] peAte samajavA karatAM bIjAne samajAvavAmAM vANIne vizeSa krama geAThavavA paDe che. je dRSTAMtanA ekAda azathI sAdazyane laIne je samajavAnu hAya ne samajAtu hAya, tA te dRSTAMtane svIkAra karI zAstronA mahA vAkayAnA anA nizcaya karavA; paNa kutAki kapaNu rAkhIne jeethI anubhavanu khaMDana ja thAya evAM apavitra vicArathI parama purUSArthane dhakko pahAMcADavA nahi. [ 122 ] ekI vakhate lakhavA ke kholavAmAM badhI khAjunI pUrNa hakIkato AvI zakatI nathI. eka lakhAtI ke kholAtI khAbatamAM bIjuM kahevAnI ke lakhavAnI khAkhatA ghaNI rahI jAya che, paNa mUkhya-gauNapaNe jyAre je prasaMga cAlata hAya, ke je adhikArAne uddezI vAta cAlatI hAya, te ja Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 ciMtana kaNikA rIte molAya che. AthI tenA hRdayamAM bIjI khAkhatA kahevAnI nahAtI ke A ja kahevAnI hatI ane bIjI niSedhavAnI hatI, evuM dhAraNa kadI nakkI karI na nAMkhavuM. samyagadRSTi AtmAo apekSAne samajI gauNa-mUkhya ane adhikArI-anadhikArI khAkhatanuM mAdhyastha dRSTie samaja nArA hAya che. [ 123 ] zAstranI je je prakAre jIve sve te sarva zAstrIya abhiniveza che. [ 124 ] jeo zAstrakAroe goThavelA anukrame nahi cAlatAM game te rIte svaccha de vavA mAMDe che, te jarUra niSphaLa ane ubhayabhraSTa thAya che. AtmA sivAya cchAe mAnyatA karI che, [ 125 } eka mANasanA hAthamAM ciMtAmaNI Avye hAya, paNa jo tenI oLakhANa na paDe teA niSphaLa che ane jo ALakhANa paDe teA saphaLa che, tema jIvane kharA jJAnInI oLakhANa paDe tA saphaLa che. [ 126 ] kAraNa jIve ajJAna grahyu che. tethI upadeza piraName nahi, ketenA AvaraNane lIdhe pariNamavAnA rasto nathI. jyAM sudhI leAkanA abhinivezanI kalpanA karyAM karo, tyAM sudhI AtmA uMcA Ave nahi ane tyAM sudhI kalyANa paNa thAya nahi. ghaNA purUSA jJAnIonA bodha sAMbhaLe che paNa vicA ravAne cAgya banatA nathI. 18 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jainatatva vicAra [ 127 ] jo jIva laukika bhayathI bhaya pAmyA che tenAthI koI paramArtha ke saMbhava nathI. leka game tema bole tenI dara kAra na karatAM, Atmahita jenAthI thAya tevA sadAcaraNa sevavAM joIe. [ 128 } jyAM sudhI jIva laukika dRSTine vame nahi tathA temAMthI aMtavRtti chUTI na paDe, tyAM sudhI jJAnInI daSTinuM vAstavika mAhAtmya lakSagata na thAya emAM saMzaya nathI. leke jJAnIne lokadaSTie dekhe te oLakhe nahi [ 129 ] laukika daSTi ane jJAnInI dRSTimAM mahad aMtara che. jIvane anAdikALathI pramAdamAM rati hovAthI jJAnInI daSTi lokane (jIvane rUcikara thatI nathI. [ 130 ] A kSaNabhaMgura duniyAmAM jJAnI-sapurUSone samAgama e ja amUlya ane anupama lAbha che. [ 131 ] je jJAnInI ane jJAnInA vacanonI parIkSA sarva jIne sulabha heta, te nirvANa paNa sulabha ja hota. [ 132 ] zAstramAM kahelI AjJAe parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che. mekSa prApta karavA mATe pratyakSa jJAnInI AjJA ArAdhavI joIe. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 275 [ 133 ] jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che ane anubhavasahitapaNuM hevAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. [ 134 ] - jyAM sudhI bane tyAM sudhI jJAnI purUSanA vacanane laukika AzayamAM na utAravA athavA lakattara daSTie vicAravA gya che ane jyAM sudhI bane tyAM sudhI laukika praznottaramAM paNa vizeSa upakAra vinA paDavuM na ghaTe. tevA prasaMgothI keTalIka vAra paramArtha daSTine bha pamADavA jevuM pariNAma Ave che. [ 135 ] AtmAne unnati kama hadayanI ucca vRttionA pravartana vaDe ja sAdhI zakAya che. [ 136 ] adhyavasAyanI vizuddhithI ane galika dazAnA tyAgathI jIva ucca sthAnamAM caDhI zake che. [ 17 ] ISTa varatumAM manAtuM sukha jema kSaNika che, tema aniSTa saMgathI thayeluM dukha paNa kSaNika che. [ 138 ] kaI paNa padArthane viSe IcchAnI pravRtti ane kaI paNa parapadArthanA viroganI ciMtA, tene zrI jinadeva Arya vyAna kahe che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jainatattva vicAra [ 139 ] bAhya saMgenA nimitte chAnI vRtti jyAM jevA saMgo maLe che, tyAM tevA prakAranI thaI jAya che. [ 140 ] vastutaH joIe to bahirmukhavRtti e ja saMsAra che. bahirmukhavRttimAM rAga ane dveSane rasa hoya che, tethI AtmAne karma paNa cIkaNA baMdhAya che. [ 141 ] jyAM sudhI saMsAramAM Asakti hoya che, tyAM sudhI bahirmukhavRttinuM vizeSa prAbalya hoya che. AtmajJAna-samyagadRSTinI prApti thatAM AtmA potAnA zuddha svarUpane oLakhe che ane tethI aMtarmukhavRttinI sAthe ramaNatA kare che. [ 14ra ] jyAM sudhI bahirmukhavRtti hoya che tyAM sudhI sarva prakAranI vidyAno abhyAsa paNa paribhramaNahetu che, kAraNa ketatvane tattvasvarUpe jANyA sivAya saMsArane pAra Avato nathI [ 143 ] aMtarmapravRttine sAdhavA mATe je je nimittakAraNene avalaMbavA paDe ane je je vrato-bAhya kriyAo karavI paDe, tene vyavahArathI aMtarmukhavRtti kahevAya che. [ 144 ] rAgadveSanA pariNAmanI maMdatA ane AtmAmAM mananI sthiratAvaDe je je aMze AtmaramaNatA thAya ane manane Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 277 amuka sAdhana vaDe ekAgratA thAya, tene aMtarmukhavRtti kahevAya che. AtmAbhimukhavRttine aMtamukhavRtti kahevAmAM Ave che. [ 145 ] saMyamanA bAhya hetuonuM avalaMbana paNa aMtamuM pravRtti mATe ja che. prabhupUjA-bhakti, gurUnuM avalaMbana, pratikramaNa, pratilekhanA, tIrthayAtrA vigere mukhya uddeza aMtarmukhavRtti prApta karavAnuM che. dhArmika kriyAnA rahasyane avabedhyA vinA aMtarmukhavRttine prayatna siddha thato nathI. [ 146 ] sAdhuone agara zrAvakone sadA aMtarmukhavRtti rahevI durlabha che, kintu satata abhyAsabaLathI aMtarmukhavRttine amuka kALAdena prApta karI zakAya che. dhiya guNane khIlavyA vinA aMtarmukhavRttinA sAdhaka banI zakAtuM nathI. 147 ] zAstronuM vAMcana ane manana jema jema vizeSa karavAmAM Ave, tema tema aMtamukhavRtti vizeSa prakAre khIlatI jAya che. [ 148 ] bahirmukhavRttithI bAhya sAdhanomAM paDelA bhedanI laDA. Io ane tenAM vivAdomAM jeo samaya vyatIta kare che. teo aMtarmukhavRttine sparza paNa karI zakatA nathI. [ 149 ] gacchAdi bhedane nirvahavA-nAnA prakAranA vikalpo siddha karavA, te AtmAne AvaraNa karavA barAbara che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jainatattva vicAra [ 150 ] sAdhanadharmomAM takarAra karavI, e mULa muddAne kSati karanAra che. sAdhyanI spaSTatA hoya to, jene je sAdhana egya lAge te dvArA potAnI mukti sAdhe A dRSTi sahiSNubhAva, vizALa zAstrajJAna ane uMDA rahasyanI AlocanA vagara Ave nahi. [ 151 ] jainadarzanamAM anaMtajJAnI paramAtmAe AtmAne taravAnA aneka sAdhano batAvyAM che. temAMnAM je sAdhanathI sAdhyanuM sAmIpya thAya, sAdhyanuM darzana thAya ane sva-adhi kAra mujaba samyamunirvahana thaI zake, te sAdhana sAdhakane upakAraka che. [152 ] upAyo keTalAka vidhirUpe to keTalAka niSedharUpe-ema be prakAranA hoya che, paraMtu udezane eka bAju mUkI daI kevaLa upAya saMbaMdhI jhagaDA karavAthI kAMI kalyANa thaI zakatuM nathI. [ 153 ] jeonA hadaya upara mehanI asara thaI hoya-maMdatA pAmI na hoya teonuM zAstrajJAna vAdavivAdane mATe thaI paDe che ? ane moha vinAnA vidvAnoe saMpAdana karela zAstrajJAna tenA AtmAnA uddhAra mATe thAya che. [ 154 ] jJAnI purUe tithionI maryAdA AtmAthe karI che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 279 jo cAkkasa divasa nizcita na karyAM heta tA Avazyaka vidhi enA niyama raheta nahi; mATe AtmArthe tithinI maryAdAnA lAbha levA. bAkI rAga-dveSanI kalpanA karI bha'gajALamAM paDatA AtmAne te te AvaraNarUpa thAya che. [ 155 ] pUrvAcAya e vAnA svabhAva pramAdI ANIne ambe divasane AMtare niyama pALavAnI AjJA karI che. tithine mATe upavAsa nathI, paNa AtmAne arthe upavAsa che. hita kArI zuM te samajavu joie. AThama vigere tithinI takarAra tithi arthe karavI nahi, paNa lIleAtarI AdinA rakSaNa artha karavI. [ 156 ] adhyAtmanI vyAkhyA jaNAvatAM zAstrakAre kahyuM che ke' AtmAnamAMdhAtyapAramiAM 'AtmAne uddezIne je pAMceya AcAranI sAdhanA karavI tenu nAma adhyAtma kahe. vAya che. A vyAkhyA ja jaNAve che ke--bhAvacAritra TakAvavAne dravyacAritranI jarUrIyAta che, mATe dravyane bhAvanu kAraNa mAnIne uttama nimitteAne sevavApUva ka pAMceya AcArane pALe, te badhA aghyAtmI kahevA cAgya che. [ 157 ] je AtmA jevA che tevA prakAro eTale pAte jANe, anubhave ane leAkeAne samajAve, te ja mAtra kharA aghyAtmI che. [ 158 ] mAhya ane abhyaMtara ekasarakhI pravRtti hAya tathA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jainatattva vicAra svarUpanI mukhyatA sahita kriyAmAM jenI pravRtti hoya (jemAM AtmAnI adhikatA sivAya bIjuM kAMI na hoya), tene adhyAtma kahevAya che. [ 159 ] adhyAtmarUpI ratha zuddha jJAna ane zubha kriyArUpI be paiDAthI cAle che. zuddhajJAna ane zuddhakiyA-e be aMze sivAya adhyAtmano nirvAha thaI zakato nathI. [ 160 ] - kriyA upara saMpUrNa abhilASa ane adhyAtmabhAvanAvaDe ujavaLa evI manovRttine yogya hitakArI kArya, e be AtmAne zuddhi karanArA upAya che. [ 161], AtmasvarUpa jANyA vinA ane zubha kiyA karyA vinA adhyAtma-AdhyAtma pikAravAthI kAMI lAbha maLatuM nathI, paNa gyatA mujaba zrI jinezvaradeve kahela zrAddhadharma ane yatidharmane anusarIne zuddha vyavahAramArgamAM vartavAthI AtmasvarUpa pAmavAne yogya banI zakAya che. zuddha vyavahAradrArA ja nizcayamAM pahoMcI zakAya che. te banneya arasaparasa saMbaMdhayukta che. [ 162 ] dhyAna, mauna, tapa ane anuSThAna-e badhuM adhyAtma mArganI sanmukha hevuM joIe je ema na hoya te kalyANanA sAdhaka thaI zakAya nahi. haMmezAM dareka pravRttimAM lakSa bAMdhavAnI jarUra che. je lakSane-sAcane sthira karI tadanukULa pravRtti karavAmAM Ave, te ja pravRtti saphaLa thaI zake che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 281 [ 163 ] jyAM-tyAM bhaTakatI cirAnI vRttione AtmAnA svarUpamAM joDI rAkhavI, ene "ga"--bIjA zabdamAM "adhyAtma" kahevAmAM Ave che. eTaluM ja nahi paraMtu evI hida upara AvavAnA je sAdhanabhUta vyApAre che, tene paNa ceganA bIjA zabdamAM adhyAtmanA kAraNa hovAthI upacArathI yega yA adhyAtma kahevAya che. [ 164 ] sagajJAna-AtmajJAna thavAthI AtmA ja priya lAge che ane tenuM jyAM sudhI jJAna thayuM nathI, tyAM sudhI jaDa padlika vastu priya lAge che. [ 16pa ] mehadRSTinA tyAgathI ane aMtaradaSTinA pragaTIkaraNathI AtmAnuM yathArtha sparUpa bhAse che. [ 166 ] zarIrathI AtmA bhina che- ema vadavA chatAM, jyAM sudhI AtmAne dehathI bhinnarUpe jANo-anubhavato nathI. tyAM sudhI mela pamAne nathI. [ 167 ] AtmAnI jJAnAdika gaddhine je tibhAva anAdikALathI che, tene AvirbhAva thavo te ja paramAtmapada che. | [ 18 ] paramAtmadazA sAdhya che, aMtarAtmA sAdhaka che ane bahirAtmabhAva tyAga karavA cagya che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282, jainatattva vicAra [ 169 ] bahirAmapaNuM TaLI aMtarAmapaNuM prApta thavuM, te khare kharuM kaThaNa che. je prANa zarIrathI AmA bhina mAne che ane ema mAnIne nizcayapUrvaka pitAne zarIranI kriyAne sAkSIrUpa mAne che, tene aMtarAtmA jANa. jyAre aMtarAtmA thAya che, tyAre ja zarIra uparathI mamatvabuddhi dUra thAya che. evI budhi thayA bAda samyagU daSTijJAnI jIva aMtarathI bhinnapaNe varte che. ajJAnI jIva zarIranA dharmane ja pitAnA kape che, te uparAMta duniyAnA padArthomAM mamatvabudhi kalpI lemamAM mAkhInI jema saMsAramAM lapaTAya che. [ 171 ] mithyAtvane nAza thAya che, tyAre samyakatva prApta thAya che, samyaphavanI prApti thavAthI AtmAnI zuddhi thAya che ane AtmAnI zuddhithI yega siddha thAya che. [ 172 ] samyakRtvanI prApti thayA pachI zudhdha evI jJAnadhArA hoya che, je prApta thayA pachI ganI dhArA pravarte che. coganI IcchA rAkhanArAne AvazyAdika kriyA yoganA kAraNarUpa thAya che. [ 173 ] sapurUSoe jijJAsA rAkhavI e nyAya che. je puruSa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 283 yegane zAtA na hoya paraMtu veganI jijJAsAvALo hoya, te paNa kALAMtare AtmajJAnane pAme che. [ 17 ] jyAM sudhI AtmajJAna na thayuM hoya tyAM sudhI saMnyAsa -tyAga kahevAto nathI, kAraNa ke-AtamajJAna vinA vastutaH tenuM svarUpa sAvadya che. | [ 175] AtmajJAna na thayuM hoya, paraMtu je AtmajJAna pAma vAnI sanmukhatApUrvaka AtmajJAnane pAmavAnA sAdhane sevAtAM hoya, to upacArathI saMnyAsa-tyAga kahI zakAya che. [ 176 ] AtmA ane paramAtmA viSe je vivAda che, te bhedabudhithI karela che. jJAnI dhyAnarUpI saMdhithI e vivAdane dUra karI AtmA ane paramAtmAne meLa karI batAve che. [ 177 ] aikyatA ane bhinnatAthI (nizcaya ane vyavahArathI) AtmAnuM dhyAna hitakArI che ane tethI judI rIte Agraha. rAkhanArA purUSonI je buddhi te vRthA viDaMbanArUpa che. [ 178 ] AtmasvarUpane anubhava nizcayanayathI thAya che ane vyavahAranaya bhedadvArA AtmAthI para evA zarIra vigerene anubhava karAve che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 jainatattva vicAra [ 179 ) vizvamAM je badhe jIvasamUha jUdA jUdA svarUpe che, te nAmakanI prakRtithI thayelo che. AtmAnA esvabhAva nathI. [ 180 ] AtmAne ajJAna ane viSayA aMdhana Ape che. ane samyagrajJAna mukita Ape che. jJAna vinA jo kevaLa zAsranA abhyAsa kare to te zAstranA pudgalothI mukita thatI nathI. [ 181 ] saghaLA sazAstro AtmAne! anubhava thavAmAM kAraNa che ane zuddha anubhavajJAna kAya che. [ 182 ] A jagatamAM jIvane baMdhana karanAra viSayA ane duHkhe che, je cAra kaSAyAmAMthI utpanna thAya che. dhyAnI puruSa tevA viSayAthI ane duHkhAthI badhAto nathI, kAraNa ke tene AtmAne viSe ja prIti-TvInatA che. [ 183 ] jema kuvAnA jaLanI sidhdhi AvakanA araNAM upara rahelI che, tema karmonA phaLanI sidhdhi uMcA prakAranAM dhyAnamAM rahelI che. evuM dhyAna ja paramArthAMnuM kAraNa che. [ 184 ] jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya-e cAra bhAvanAthI purUSa dhyAnanI ceAgyatAne prApta kare che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 285 [ 185 ] bhagavaMtanI AjJA pramANe dhyAnane zuddha kama mAnI, je puruSa tene abhyAsa kare che te AtmAne jANanAre thAya che- AtmajJAnane pAme che. [ 186 ] haMmezAM dhyAna karavAne abhyAsa hoya to manane. nigraha thaI zake che. [ 187 ] anaMtIvAra cAritra prApta karavAthI je nijara thaI che te upalakabhAve thaI che, ke je bhAva abaMdhaka nathI. vaLI karmakSaya thAya tevI nirjarA thaI nathI. je tevI thaI hota, te A pramANe saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM banata nahi. [ 188 ] jJAnanI sAthe aikaya pAmela tapa AtmAne nirjarA karAve che. te sivAyane tapa vastutaH kyAre paNa nirjarA karatuM nathI. jema jema cittanuM zuddhipaNuM ane sthiratva hoya che, tema tema jJAnInA vacanene vicAra yathAyogya thaI zake che. sarva jJAnanuM phaLa paNa AtmasthiratA thavI e ja che. 10 ] je hRdayamAM mamatA jAgRta hoya to viSayone tyAga nakAme che, kAraNa ke-jyAM sudhI mamatA hoya tyAM sudhI viSayeno tyAga sthira rahI zakato nathI. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 [ 191 ] jyAM mamatA hAya che tyAM avidyA (ajJAna) rahela che, jethI jIva mamatAnI sahacAri avidyAnA baLathI aneka jAtanI azubha ceSTA kare che. [ 192 ] jeNe cegane dhAraNa karyA nathI, mamatA huNI nathI, samatAne Adara karyAM nathI ane tattva jANavAnI IcchA karI nathI, te puruSane janma zAstrakAra niraka kahe che, [ 193 } samatAnA sAmAnya artha e ja ke game tevA anukULapratiphaLa saMjoge prApta thAya, te paNa manane ekasarakhI rIte pravartAvavuM ane sa` jIva-ajIva vastuo tarapha rAga dveSanA abhAva hAvA te. jainatattva vicAra [ 194 ] jijJAsA ane tAttvika viveka-e anne mamatAnA nAza karanArA che. [ 195 ] koI paNa vastu ke vyakti priya ane apriya lAgavAnA AdhAra peAtAnI buddhi upara che, [ 196 ] vastutaH joIe te mamatAnA vazathI ja aDhAra pApa sevavAmAM Ave che. [ 197 ] koI paNa vastumAM jo ahtvanI sUkSma kalpanA paNa na uThe teA kharekhara AtmA samatAne paripUrNa dhAraNa karI zake. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 287 ' 198] manamAMthI paravastuo pratye mamatAnI vAsanAo dUra karyA vinA bAhya padArtho sAthe saMbaMdha chUTato nathI. bahimukhavRttine je je aMze nAza thAya che, te te aMze aMtamukhavRtti pragaTa thatI jAya che. dravya, kSetra, kALa, bhAva ane pitAnA adhikAra pramANe aMtarmukhavRttine Adara kare joIe. [ 18 ] dezamamatva, kuLa-jAtimamatva, kuLadharmamamatva, ga7- mamatva, ziSyamamatva, putramamatva, vastramamatva, sthAnamamatva, ane bhakatamamatva, ItyAdi mamamAM baMdhAyele jIva karma pAsathI chUTI zakatuM nathI. [ 200 ] huM tyAgI chuM -evuM ahaMbhAvarUpa mamatva paNa jyAM sudhI AtmAmAM ApavAmAM Ave che, tyAM sudhI kharekharUM tyAgIpaNuM pragaTatuM nathI. gratAdimAM paNa mamatvabhAva rAkhavAthI nizcayathI AtmA chUTI zakatuM nathI. veSAdikamAM paNa mamatvabhAva rAkhavAthI AtmA parigrahanA baMdhanamAMthI chUTI zakatuM nathI. | [ 201 ] huM ane mAruM -e adhyAsa jyAM sudhI che, tyAM sudhI mananI sthiratA thatI nathI. bAhya padArthonI vAsanA jyAM sudhI che, tyAM sudhI manamAM saMkalpa-vikalpa thayA ja kare che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jainatattva vicAra [ 202 ] prANIonA manarUpI gADha vanamAM zubha tathA azubharUpI meTA kAMThAovALI vAsanArUpI nadI sarvadA prabaLa vegathI cAlI jAya che. [ ra03 ] vAsanAthI gherAyeluM citta saMsAramAM raheluM che ane te ja jo vAsanAothI rahita thAya, te jIvanamukata kahevAya che. je dehAbhimAnarUpI ahaMkAra che, te ja anaMta janmarUpI vRkSane kAMTo che, ke je vRkSenI "A mAruM-A mAruM evA prakAranI mamatAeArUpa hajAre zAkhAo phelAyelI che. [ 205 ] AtmAne baMdhanarUpa A saMsArarUpI vRkSa, ke je AzAerUpI mAMjavALuM che, dArUNa duHkhAdirUpI phaLavALuM che. bhegarUpI pallovALuM che, jarArUpI puSpavALuM che ane tRSNa rUpI latAothI zobhI rahyuM che, tene jJAnI purUSo vivekarUpI kharzathI kApI nAMkhe che. [206 ]. anaMta viSayomAM anaMta saMkalpanI kalpanAne karanArI avidyAne lIdhe jyAM sudhI A jagarUpa meTI IndrajALane vistIrNa karatA mUDha che pitAnA svarUpane jotA nathI, tyAM sudhI pANImAM cakarIonI peThe saMsAramAM bhamyA kare che. [ 207 ] A saMsArane ADaMbara mAtra dekhavAmAM ja ramaNIya che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA te mithyA chatAM grahaNa karavAmAM Ave che ane AzArUpI nAgaNIonA rAphaDArUpa che, ema jANIne tattvajJAnI purUSa emAM lepAtAM nathI. [ 208 ] jyAM sudhI AtmAnuM avaleAkana karavAnI IcchAneA udaya thayeA nathI, tyAM sudhI duHkharUpI kAMTAthI yukata saMsArarUpI patanA bhAgamAM dehAbhimAnI ahaMkArane bheAga tathA AzAnA rUpane pAmelI avidyA bhamAvyA kare che. [ 209 ] nira Mtara saMsArarUpa pravAhamAM paDele tathA avidyArUpI nadImAM taNAtA mANasa zAstra tathA sajjananA samAgama vinA taravAne samartha thaI zakatA nathI. satsaMga ane zAstranA samAgamathI vivekane lIdhe 'amuka vastuno tyAga karavA joIe tathA amuka vastunuM grahaNa karavu joIe'-evA purUSane viveka thAya che. 289 [ 210 ] manuSyAne sa MteSa, sAdhuonA saMga, savicAra ane zama--e ja saMsArarUpI samudramAMthI taravAnA upAye che. saMtASa parama lAbharUpa che, satsaMga parama gatirUpa che, sadvicAra parama jJAnarUpa che ane zama parama sukharUpa che. saMsA rane bhedavAnA e cAra upAyAne jeAe abhyAsa karyAM hAya teo meAharUpI jaLavALA sasArarUpI samudramAMthI tarI gayA samajavA. 19 1 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 [ 211 ] jenA manamAM savega thayeA hAya che, te anAsaktithI katta vya karmone karatA chatAM nile pa rahI zake che. savega thayA vinA dehAdhyAsa taLatA nathI tathA nAmarUpamAMthI ahaMtA mamatAghyAsa TaLatA nathI : ane tema sAMvega prApta thayA vinA sAtmika sukhanA nizcaya thatA nathI. jainatattva vicAra [ 212 ] savega e kaMI ajAramAM maLatI cIja nathI, paNa AtmapariNAma vizeSa ja chaeN. saMsAra upara niveda ( sAcA kaMTALo) thavo ane mekSa upara kharekhara anurAga thavo te ja savega che. [ 213 ] AtmajIvanamAM joDAyeleA AtmA gheADA cA ghaNA bhave saMpUrNa AtmajIvana meLavyA vagara raheteA nathI. [ 214 ] jJAna vinA mAkSa nathI, vairAgya vinA jJAna nathI, vicAra (AtmavicAra) vinA vairAgya nathI ane sthiratA vinA vicAra nathI. [ 215 ] jIvane jyAM sudhI meAhanA Aveza haiAya che, tyAM sudhI AtmavicAra AvatA nathI. [ 216 ] jyAM sudhI jIvane varAgya sphuratA nathI, tyAM sudhI tene Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 291 tatvajJAna prApta thatuM nathI. siddhAntabedhanuM zravaNa, vAMcana ke paThana te jIva kare, paNa tenA aMtaramAM praveza pAmI zakatA nathI. [ 217 ] bodha be prakArathI jJAnI purUSoe karyo che. eka te siddhAMto ane bIje te siddhAMtabodha thavAne kAraNabhUta evo upadezabodha. je upadezabodha jIvane aMtaHkaraNamAM sthitimAna thaye na hoya, te siddhAMtabodhanuM mAtra zravaNa thAya te bhale, paNa pariNamana thaI zake nahi. siddhAMtabodha eTale padArthanuM je siddha thayeluM svarUpa che ane jJAnI puruSoe niSkarSa karI je prakAre chevaTe padArtha jAmyo che, te je prakArathI vANa dvArA jaNAvAya tema jaNAvyuM che, e je bedha te siddhAMtabodha che. paNa padArthanA nirNayane pAmavA jIvane aMtarAyarUpa tenI anAdi viparyAsabhAvane pAmelI evI buddha, ke je vyaktapaNe ke avyaktapaNe, viparyAsapaNe padArtha svarUpa nirdhArI le che, te viparyAsa buddhinuM baLa ghaTavA yathAvat vastusvarUpa jANavAne viSe praveza thavA jIvane vairAgya ane "upazama sAdhana kahyA che. ane evA je je sAdhane jIvane saMsArabhaya daDha karAve che, te te sAdhane saMbaMdhI je upadeza kahyo te "upadezabodha che. [ 218 ] saMsAranA sarva pApe kevaLa ajJAnatAthI pragaTe che. e ajJAnatA-e aMdhakAra AtmAnA avikAsanI avasthA che. jyAM sudhI ajJAnatAnA pApanuM damana karavAmAM nahi Ave, tyAM sudhI Atmika AnaMdanI prApti kaI vakhata nahi ja thAya. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 [ 219 ] pAtratA vinA jJAna prApta thatuM nathI, pariNAma ApatuM nathI. tattvajJAnanI prApti mATe jIvane vairAgya pAtratA Ape che. Ama A saMsArathI chUTavA IcchatA jIvAne-mumukSuone vairAgya parama sAdhana che. jainatattva vicA [ 220 ] jenA cittamAM leza mAtra tyAga-vairAgya nathI tene tattvajJAna na thAya, ema satpurUSo kahe che te kevaLa satya che. A kALa enA pratyakSa pUrAvArUpe che. A kALane parama jJAnIoe duHSama kahyo che te vAstavika che, je kALamAM jIvAne AtmahitanA sAdhanA duSkara thaI paDayA hAya, tattva jJAna--AtmajJAnanI prApti parama dulabha hAya, te kALa kevaLa duHSama-viSama kahevA ceAgya che. [ 221 ] A saMsArarUpI raNabhUmikAmAM (duHSamakALamAM) kALarUpI grISma udayane na vede, evI sthitinA te! koIka ja jIva haze. 5 222 ] sa'sArasvarUpanuM jJAna ane saMsAra upara dveSa-e ane kAraNeAthI vairAgya utpanna thAya che. [ 223 ] samakitavaMta jJAtApurUSo sasAranI nirguNatA jUe che. eTale tene vairAgyanI prApti saheje thAya che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMtana kaNikA 293 [ 224 ] jyAM hRdaya viSayAta hoya tyAM vairAgya TakI zakato nathI. [ 225 ] jyAre ajJAnane nAza thAya. tyAre viyenuM sAcuM svarUpa tathA lokanuM svarUpa samajavAmAM Ave che. [226 ] saMsAranA bhoge padgalika che, paravastu che ane viraktabhAve rahevuM e svastu che. evA satat vicArathI bhedajJAna thatAM AtmasvarUpa oLakhAya che. [ 227 ] jJAnanuM phaLa udAsInatA che. eTale jyAre jJAna prApta thAya che, tyAre manuSyane saMsArathI udAsInabhAva varte che. [ 228] vastune vastugate joIne AtmabhAva rahevAnI samavRttine audAsInyabhAva kahevAya che. rara9 ] - jemane pAmavA gya AtmasvarUpa prApta thayuM che, eTale jagatanA anya padArtho parathI jemanI Asakti naSTa thaI che, tethI hAnAdAna-tyAgavAnuM ane grahaNa karavAnuM kaMI rahetuM nathI. AvI rIte ISTa-aniSTa vastunA abhAve mahAtmA munione udAsInatA hoya che. [ 230 ] samyaphavane oLakhavAthI, svAduvAda matane mAnavAthI, Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 jainatattva vicAra mokSanA upAyane ciMtavavAthI ane tatvadarzana thavAthI A cAra prakAre utpanna thayelA jJAna dvArA uttama prakArane jJAna garbhita vairAgya uddabhave che. [ 231 ] jyAre potAnA ane pArakA siddhAMtemAM buddhi pravarte, eTale bane siddhAMtanuM svarUpa yathArtha jANavAmAM Ave ane jyAre sarva naya upara mAdhyasthabhAva hoya, tyAre ja jJAnagarbhita vairAgya prApta thAya che. jJAnagarbhita vairAgya parama durlabha che. jJAnagarbhita vairAgya vALA nigraMthanI nizrAmAM vasatA munio paNa jJAnagarbhita vairAgyavALA kahevA gya che. - jJAnagarbhita vairAgyavAna purUSanI sUma daSTi hoya che. te sarvamAM madhyasthabhAve varte che. te sarvatra hitanuM ciMtavana kare che. tene satakiyA upara mahAna Adara hoya che ane te lokene dharmamAM joDe che. [234] dharmajJo dharmakartA ca, sadA dharmaparAyaNaH sattvebhyo dhrmzAstrArtha zo Tcate " arthAt jene AtmasvabhAvarUpa naizcayika dharma tathA tene pragaTa karavAnA sAdhanabhUta aneka prakAranA anuSThAneru5 vyavahAradharmanI jANa hoya, je vyavahAra ane nizcaya-banne prakAranA dharmane sevanAra hoya, je dharmamAM sadA tatpara hoya ane haMmezAM prANIone dharmatane upadeza karanArA hoya,-A sadgurunuM lakSaNa che." Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 235 ] zrI jinezvara bhagavAne kahelA zAstrone jANanAra, zuddha deva-gurU-dharmanI zraddhAvALA, jemanI kriyA kevaLa navAM karmAMnAM baMdhane rAkavArUpa che tevA, gurUparaMparA pramANe prApta thayelI zuddha pravRtti pramANe pravanAra, humezAM khIjAne na ThaganAra, svasa Mvedana jJAnane dhAraNa karanAra, gItA --Agamadhara ne samyaktvavAna gurU hAya, te ja saMsArasamudrathI tAranAra sadguru che, 295 [ 236 ] Agamadhara ane samyaktvavAn gurUnuM lakSaNa e che ketemanI saghaLI kriyAe dasInabhAve hAya, temaja te siddhAMtane satya mAnI pravRtti karanAra hAya. tene mata- mamatvanA svapne paNa khyAla na hoya. tevA zuddha gurUne meLApa thave te ati kaThaNa che. mahAsamudrane taravAne jema vahANa samatha che ane tene Azraye rahenArane tAre che, tema Agamadhara ane AtmajJAnI-samyaktvavAna gurU peAte tarI peAtAnA Azraya karanAra ziSyavagane paNa tAranAra hAya che. [ 237 ] viSayeAmAM rAga vagaranA, jeonA saMdeha kapAI gayA hAya evA ane dehArdikanA adhyAsathI rahita evA ja sAdhupurUSanA satsaMga saMsArarUpI samudramAM taravAnA sAdhana 25 che. [ 238 ] pratrajyA mAtra grahaNa karavAthI ja saMtASa mAnI beThelA, eDe! pAra thaI gayA tevuM samajI beThelA, cAgya karaNIthI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 jainatattva vicAra parArmukha banelA, zithilAcArI thai gayelA, vividha kathA ke chApAM vAMcavAmAM ja samayanA durvyaya karanArA, kevaLa zArIrika zuzrUSAmAM ja layalIna, Avazyaka kriyAmAM paNa zithila bananArA, bhavya jIvezane upadezavA chatAMya AtmAnI sAme draSTipAta nahi karanArA ane jinAjJAthI virUddha AcArane sevanArA vAstavika sAdhu tarIke gaNI zakAtAM nathI. [ 239 ] sAdhu tarIke te ja gaNI zakAya, ke je yathAzakya draSyakSetra-kALa-bhAvAnusAre pAMceya AcArapAlanamAM tatpara, pAMceya samitithI samita, jemanI iiMdriye viSayajanya vikArathI mukta che, jemaNe thADA paNa manAnigraha karyAM che, je svAdhyAyAdi AtmaciMtanamAM tatpara che, je leAkeSaNA, lAkaherI ane leAkasaMjJAthI mukta che ane je sadgurUnI AjJAne AdhIna che, te ja sAdhu tarIke gaNI zakAya che. [ 240 ] munimAga mahA kaSTakArI che, veLunA kALIyAM cAvavA jevA che ane talavAranI dhAra para cAlavA jevA che e zaMkA vinAnI vAta cheH : paraMtu eka vakhata e mAga nI pharajo mAthe lIdhA pachI tene anusAre vana karavAne A jIva pratijJAthI kha MdhAya che, eTaluM ja nahi paNa te dheAraNathI jo jarA paNa pAcho paDe te mahA kAMdha kare che. [ 241 ] AtmAnA A bhava ne parabhavanA sukha mATe veSa ane vatananI akacatA karavAnI khAsa jarUra che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 242 ] je purUSo anAcArAdika peAtAnA doSIne Atmapraza sAdi svAnA rakSaNa mATe apalApa karanArA peAtAnA manamAM ema dhAre che ke--da bhavaDe tene DhAMkavAthI mArI guNI tarIke khyAti thaze ane bhaktajanA pAtra-AhArAdike karIne mAre satkAra karaze, kemake--lAke guNavAnanI pUjA-satkAra kare che tethI mArU paNa leAkeAmAM gaurava thaze. athavA mahApurUSAnI paMktimAM mArI pratiSThA thaze." ATalA ja mAtra lAbhathI saMtuSTa thayelA teo da bhavaDe peAtAnA AtmAne ulaTI viDa anA pamADe che. [ 243 ] jema asatI (kulaTA) strIonuM zIla azIlanI ja vRddhine mATe thAya che, tema dAMbhika janIne vrata avratanI vRddhine mATe thAya che. 297 [ 244 ] e ja kAraNa mATe je sAdhu mUlAttara guNeAne dhAraNa karavA samartha na hAya tene sat zrAvakapaNuM ja yukta che, paNa dabhavaDe jIvavu cukta nathI. arthAt-bhraSTapaNe cAritra pALavA karatAM zrAvakadhama zreSTha che. [ 245 ] mUla ane uttara guNa saMbaMdhI kRSA sevavAnI dina para dina vRddhi thatAM, jo koI paNa prakAranI sAdhyadRSTi na rahe ne tethI virUddha AcaraNa thAya, te sarvathA manuSyabhavane eLe gumAvavA karatAM zAstrokta prakAre veSa cheDI daI, uttama zrAvakapaNu aMgIkAra karI laI janmanuM sAphalya karavuM hitakArI che--ema zAstrakAra spaSTa kahe che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 jainatattva vicAra [ 246 ] doSayukta uMcI padavI karatAM nIcI padavI zreSTha che, paNa deSayukta thaI sarvotkRSTa padane malina karavuM egya nathI. sAdhu nAma dharAvI-AkAra phera karI enA e ja AraMbhaparigrahAdikamAM phasAyA hoya, tyAgane nAme IDhiyArtha, mAnArtha ane saMsArArtha sAdhI rahyA hoya, te e sarvotkRSTa padane malina kare che. tenA karatAM mayadArUpa-AjJAnA sApekSapaNA yukta nIcI padavI zreSTha che. [247 ] zrI jinazAsanane viSe atyaMta rAgavALa muni je. liMga (veSa)ne tyAga na karI zake, to teNe daMbharahita sadgurU-susAdhune sevaka thaI saMvijhapAkSika thavuM yukta che. [ 248 ] je veSa cheDavAthI AtmAnuM bagaDI jaze tema lAge agara veSane Agraha chUTe nahi, te saMvegapakSa dhAraNa karIne paNa AtmahitanI daSTi cUkavI nahi ane niHzUka ke ati pramAdI thaI sAdhyadaSTirahitapaNe anaMta saMsAra upArjana karavo nahi. [ 249 ] jeo paMca mahAvatenuM dravya, kSetra kALa ane bhAvane anusAre aticAra rahita pAlana karavAmAM pitAnA asamartha paNane je kaI purUSo pragaTapaNe jANatAM chatAM paNa daMbhamAyAne Azraya karIne potAmAM munipaNuM kahe che, eTale"ame sAdhuo ja chIe -ema kahe che, te daMbhIonuM nAma Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 299 paNa pApane mATe thAya che, to pachI temane vaMdanA, stuti ke sevA karavAthI pApa thAya temAM zuM kahevuM? [ 250 ] je sAdhu-veSadhArI dAMbhika sArI ane pAMcamA ArAne ucita-evI saMyamakriyAne eTale vratanA rakSaNa karatAM nathI, te ahe ! meTuM Azcarya che. A rAjA vinAnuM rAjya jUe, ke jethI te dAMbhiko mAtra sAdhunA nAme karIne ja A jagatanA bhavya jInI vaMcanA kare che, eTale ke-teone chetarIne anna, vastra, pAtra, vyAdikanuM haraNa karI lUMTe che. [ 251 ] zrI jina bhagavAne koI paNa ahiMsAdika kAryanI sarva prakAre ekAMtapaNe amuka kArya ja karavuM -ema anujJA ApI nathI athavA kaI paNa AdhAkamadika kAryane ekAMtapaNe niSedha paNa karyo nathI eTale ke-amuka sarvathA na ja karavuM"--ema kahyuM nathI. paraMtu kArya prApta thaye chate niSedha athavA anumati ApeluM kArya karatI vakhate daMbharahita thavuM, e pramANe bhagavAna zrI jinezvaradevanI AgamavANI che. [2para ] samakita, dezavirati ke sarvaviratinA guNa pitAne dina para dina vizeSa lAvavA mATe sarva bhavyajIe te sarva guNone utsarga mArga joI vicAra karavo joIe. utsarga. mArgamAM ghaNA bhAge pitAnA hRdayanI sthiti kevI che e ja vicAra hoya che ane bIjA ja samakitavaMta, dezavirativaMta, sarvavirativaMta ke cAritravaMta che ke nahi, tenI parIkSA tenA bAhya AcaraNa uparathI karavAnI hoya che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva vicAra jo ema na thAya to alpa jJAnadazAne lIdhe peAtAnA mATe apavAdamArge vicAra karatAM sa` peAtAnA AtmAne guNaniSpanna mAnI le ane bIjAne mATe utsarga mAge parIkSA karavA jatAM bIjAnuM hRdaya viziSTa jJAna sivAya chadmasthAne gamya na heAvAne lIdhe koi paNa khIjo guNa mAluma paDe nahi. [ 253 ] 300 peAtAmAM ceAgyatA che ke nahi, enA vicAramAM AtmA rahe e ceAgya ja che. dhama pAmelAe dhama ApavAnI IcchA hAvI ja joIe, emAM vivAda ja nathI. peAtAmAM jeTalu hAya eTaluM ja ApavAnuM che'-A khyAla jo rahe ane evA ja prayatna thAya, te I bhane AvavAnA avakAza Aza rahe che. [ 254 ] bhagavAna zrI jinezvaradevanA dhama cAle che e kharAkhara che, emAM zaMkA ja nathI. mAtra jJAnamArgane dUra karI kArI dhAmadhuma jyAM-jyAM cAlatI hAya tenA vinAza mATe zakaya karyA karavuM ane prabhumA nuM satya zakitanA pramANamAM jAhera karavuM. [ 255 ] jo dhama pradAnanA samaya Avye che, ema lAge to ApaNI ane lenAranI lAyakAta Adi zAstrAjJA sAme rAkhI kevaLa anugrahabuddhithI vata vuM. ethI sva-paranA ahitanI sabhAvanA nahi rahe. [ 256 ] rAganA upacAra jema manuSya manuSya pratye jUdI jUdI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 301 rIte hAya che, tema dharmonI ceAgyatA paNa manuSya manuSyanI judI judI hAya che. [ 257 ] zrI jinezvaradeve kahelA sarva padArthonA bhAvA eka AtmA pragaTa karavA arthe ja che ane meAkSamAga mAM pravRtti enI ja ghaTe che. eka AtmajJAnInI ane bIjI AtmajJAnInA AzrayavALAnI. [ 258 ] leAkeSaNA, leAkaherIne leAkasa jJAmAM rakta sAdhu paramAne svapne paNa vicArI zakateA nathI, vicAravAnA avakAzane pAmato nathI ane tene sAdhI zakato nathI. [ 259 ] cittanI jyAM sudhI nyAkSipta sthiti rahe che, tyAM sudhI eka paNa kAryAM enI parama sAdhyadRSTie siddha thaI zakatu nathI. [ 260 ] vastusvarUpa keTalAka sthAnake AjJAe karI ane keTa lAka sthAnake sadvicArapUrvaka pratiSThita che, paraMtu duHSamakALanuM prakhaLapaNu eTalu* madhu che ke have pachInA kSaNe vicArapUrvaka pratiSThitane mATe te kema pravaze te jANavAnI A kALane viSe zakti jaNAtI nathI, mATe tyAM AgaLa jJAnInI AjJApUrvakanI pravRttimAM rahevu e ja ceAgya che. [ 261 ] jainazAstra mumukSuene AtmaciMtana sivAya anya Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jainatattva vicAra kAryAmAM pravRtti karavAnI saMmati ja nathI Apatu ane na chUTake pravRtti karavAnI AvazyakatA hoya to te mAtra nivRttimaya pravRtti karavAnuM kahela che. e ja nivRttimaya pravRttinuM khIjuM' nAma 'aSTa pravacana mAtA" che. [ 262 ] siddhAMtane abhyAsa temaja svAdhyAya vigerenA adhi kAra ATha pravacana mAtA viSe anupayukta munine niSedhyA che, kAraNa ke-siddhAMtanA abhyAsathI je kalyANa saMdhAlu joIe, te kalyANa anupayukta muni siddhAMtanA abhyAsa karavA chatAM paNa sAdhavA asamartha bane che. [ 263 ] sApavAda pravRtti tene ja kahevAya, ke jenAthI cAritranA AtmakalyANanA mArgamAM skhalana na thAya ane utsa mAnI ekAntataH puSTi ja kare to ja sAcA apavAda che. [ 264 ] nimittAvala khI sevA te apavAda sevA ane te sevA karatAM sAdhya nipajAvavu te 'utsaga sevA' kahevAya che. [ 265 ] sacamanA nirvAha mATe kAma lAgatAM vastra-pAtrAdikane 'upakaraNa' kahevAmAM Ave che : ane je nakAmAM mamatAbuddhithI ekaThAM karelAM heAya tevA upakaraNA 'adhikaraNa' kahevAya che. guNaniSpannagItA adhipati sivAya anya vyaktie zAsramAM gaNAvelA upakaraNathI adhika rAkhavA e paNa parigraha ja che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 303 [266 ] zAstrane Adeza dUra karI utsarga-apavAdanA nimitta vagara vadhAre vastra-pautrAdi rAkhavA, e paNa saMsAra vadhAranAra ja che. [ 267 ] jyAM sudhI koI paNa vastu upara dharmane nAme paNa rahadayamAM mArApaNAnI buddhine tyAga thaze nahi, tyAM sudhI tame parigrahathI mukta che ema kahI zakAze nahi. [ 268] dharmane nimitte karavAmAM Avato parigraha to jarA paNa khoTo che-ema keTalIka vAra vicAra karyA vagara samaja vAmAM paNa AvatuM nathI, chatAM paNa yatijIvanarUpa vahANamAM e bahArathI suMdara dekhAtAM parigraharUpa suvarNano je ati bhAra bharavAmAM Ave to cAritranaukA saMsArasamudramAM nAza pAme che ane ene Azraya karanAra mUDha jIva paNa DUbe che. nivRttinuM kharuM svarUpa jo dhyAnamAM hoya to ja ciMtavanamAM paNa karavuM, karAvavuM, anamedavuM nahi-e sAvaghane. tyAga thaI zake che. [ 270 ] mamatva ane mahatvane aMge saMgha mATe paNa thatuM sAvadya ciMtavana AtmarUpa udaramAM nAMkhavAthI saMyamaprANane harI le che. [ ra71 ] je zAstranA dareka vacana supariNAme-anekAntapaNe Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jenatatva vicAra pariNamavAmAM na Ave, to te zAstra zastrarupe pariNAma pAmIne, prANIne pitAmAM guNapaNuM manAvI ane bIjA guNIemAM avaguNIpaNuM manAvI, teonI avajJA ane pitAnA utkarSa dvArA anaMta kALacaka sudhI saMsAramAM rajhaLAve che. [ ra72 ] svagacha ke paraga7mAM je saMvijJa eTale tIvra vairAgya. vAna bhavabhIrU bahuzruta gItArtha munijane heya, temane guNAnurAga karavA matsara ke ga7 mamatvabhAvathI tuM cUkIza nahi. [ 73 ] guNAnurAgIne "A mArA gurU ane mArA gachanA e vicAra hAya nahi. veSa mAnya che. jyAM sudhI avaguNe na mAluma paDe tyAM sudhI temane dUrathI sAmAnya rIte namana karavA rogya che. pUjA to guNanI ja che ane aMtara-rAga paNa te para ja have joIe ane gurU thavA gya sAdhune te "A mArA zrAvaka che" evI vRtti svArtha sAdhavAnI buddhie na ja hovI joIe. [ 74 ] guNapUjA che te yathArtha vivekamAge che, paNa vyaktipUjA te mArga nathI-yathArtha viveka nathI. jyAM yathArtha guNa dekhAya tyAM Adara karavA egya che. amuka ja vyaktine mAnavI te pakSapAta che, evuM jainadarzanamAM che ja nahi. jainadarzanamAM guNapUjA che paNa vyaktipUjA che nahi. [ ra75 ] amuka jJAna, guNa, pada ke sthitine dhAraNa karanArA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA. 305 sAdhuone vaMdana ane namana karanArA, pote kapelA jJAnAdi guNonuM aMze ArAdhanA karavA chatAM, sAdhutAnA bIjA guNonuM virAdhana karanArA thaI jAya che. [ ra76 ] sarva guNone Adara, eka guNIne anAdara ke avajJA thatAM nAza pAme che. sarva guNo ane trevIsa tIrthakarone mAnanAre gozALa eka ja guNI bhagavAna zrI mahAvIradevanI virAdhanA karavAthI anaMta saMsAra upArjana karanAre. thayo. [77] guNanI ArAdhanA kabUla kare, paNa guNavAnanI ArAdhanAthI vimukha rahe ke guNavALA ekanI paNa virAdhanA kare, te paNa te saMsAracakamAM rakhaDI paDe. [ ra78]. kAraNa e ja ke-guNavAnonI ArAdhanA eTale jJAnadarzana-cAritra (ratnatrayI)nI ArAdhanA ane e ratnatrayIrUpa guNavAnanI je virAdhanA kare, te saMsAracakramAM rakhaDI paDe temAM navAI nathI. | [ 279 ] vIsa sthAnakAdi tapa zaktinA abhAve nahi karavAthI aticAra lAge nahi. AtmajJAna prApta gudhikanI prazaMsA pharajIyAta hovAthI te nahi karanArane avazya aticAra lAge. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 jainatattva vicAra [ 280 ] vaiyAvacca Adi jema padasthanA karavAnA che, tema sAmAnya sAdhuonA paNa karavAnA che. bharata, bAhubalI ane vasudevajI vigerenAM pUrvabhavanAM vaiyAvacca-vizrAmaNa sevA sAdhu mAtranA aMge hatAM. nAnA, meTA, padastha, apadastha, kuTuMbI, akuTuMbI vigere bheda sivAya vinaya-vaiyAvacce karavA joIe. [ 281 ] sAdhune mATe mAMdAnI mAvajata jema pharajIyAta che, tema ratnatraya mATenI sahAya tathA pravRtti paNa pharajIyAta che. [282 ] eka sAdhu anya sAdhunI sahAyanI darakAra na kare, paNa anya sAdhue te sAdhune sahAya karavA tatpara rahevuM joIe. samitie-guptie gupta ane AcAramAM rahelA sadAcArI munivare jagatupUjya che. cAhe te ga7-samudAyanA hoya ane tevA ja sAdhu sAdhu tarIke vaiyAvacAdi sarvamAM apekSita che. [ 283 ] aMge paganI suMdaratA e ja aMganI suMdaratAnI jaDa che, e vAtane samajanAra mULa guNanA pAlananI mAphaka ja 'uttara guNanA pAlanamAM kaTibaddha thAya. uttara guNenuM durlakSya mULa guNanA durlakSyamAMthI ja janme che athavA uttara guNenuM durlakSya mULa guNanA durlakSyamAM pariName che. anya bIjA paNa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 307 nAnA guNonI virAdhanAnA paraMparAe moTA pApa, tenA prasaMgo ane pArAyaNe gaNAvyA che, te A dRSTie vAsta. vika che. eka aMgreja vidvAne kharUM ja kahyuM che ke je mANasa nAnI vastuone dhikkAre che te dhIme dhIme patita ja thaze." [ 284] . yathArtha brahmacArI banavA mATe sau pahelAM saMyama saMbaMdhI kaThera vrataniyama pALatAM zIkhavuM joIe, strIonA nAma ane gaMdhathI to dUra rahevuM joIe; eTaluM ja nahi paNa strIonI sAthe saMsaMge rAkhanArA gRhasthanA sahavAsathI paNa tyAgI-brahmacArIoe dUra rahevuM joIe. [ 285 ] anaMtAjJAnIoe niyata karelA veSanI sAthe samyagadarzanAdi guNe paNa joIe. te sivAyane sAdhue tAtvika daSTie sAdhu nathI, mATe kevaLa veSadhArIne joIne paNa muMjhAvAnuM nathI. [ 286 ] jema jagatamAM-vyavahAramAM zuddha cAMdI ane mahera sAcI hoya to te nANuM cAle, anyathA nahi; tema zrI jinazAsananA vyavahAramAM je guNa ane veSa e ubhaya hoya to te vaMdanIya--pUjanIya mAnya che. [287] guNa pUjanIya che. paNa veSa nahi-ema mAnI veSane uDAvanArA agara to bhagavAna zrI mahAvIradevane veSa pUjya Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jainatattva vicAra che ema mAnI kevaLa veSamAM ja mujhAI janArA zrI jaina zAsananA mane samajyA nathI. guNanI parIkSA budhajanA ja karI zake che. [ 288 ] khAla-ajJAnI jIva liMga (ve) jUe che, madhyama buddhivALA jIva AcaraNAnA vicAra kare che ane budhajIva sarva prayatnavaDe AgamatattvanI parIkSA kare che. [ 289 ] uttama purUSa je pramANe AcaraNa kare che te pramANe ja bIjA prAkRta janA paNa vase che ane te sAdhupurUSa je vastune pramANa mAne che tene ja sAmAnya loko anusare che, jethI dharmAdhikArI uttama purUSoe peAtAnA AcAramAM jarA paNa kSati na AvavA devI joIe. [ 290 ] ' 9 dRDha pratijJaH deDha pratijJA vagaranA AtmAe dhamane mATe lAyaka gaNyA nathI. A uparathI cAkkasa Thare che kedhama dAtA gurUoe dhaciMtAmaNi detAM, lenAra cAgya che ke nahi-e zAstravidhi mujaba jovAnI anivAya kaja che. [ 291 ] uttama bhojana karavu' te zreSTha che, paNa tenA abhAve tana bhUkhe maravu-tenA karatAM sAmAnya bhAjanathI paNa peTa bharavu te ceAgya che. A nyAye jyAM sudhI nivRttinA ke parama zAMtinA uttama mAga mAM AvavAne peAtAnI ceAgyatA na thAya, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 309 tyAM sudhI gRhastha dharma aMgIkAra kare te paNa zreSTha checogyatA vadhAravAnuM te parama kAraNa che. cegyatA sivAya ucca padArahaNa karyA pachI guNonI vRddhi karavI e muzkelIbharyuM kAma che. tevAone te padathI pAchuM paDavuM paDe che, mATe cegyatA na hoya to te pada saMpAdana karavAnI gyatA jyAM sudhI na meLavI zakAya, tyAM sudhI zeDI paNa cagyatAvALe ke potAnI lAyaka gyatAvALe gRhastha dharma svIkAra karavo egya che. [22] siddhAMta jANIne paNa, jeo te siddhAMtanI virUddha artha kahenArA che, teo ISTa karatAM hoya to paNa temanuM ISTa thavuM duSkara che. [293 ] vidhinuM kathana, vidhi upara rAga, vidhimArganuM sthApana vidhinI IcchA ane avidhino niSedha-e zAstranI bhakti ane utkRSTa siddhAMta che. [ ra94] sUtra zailIe rahita, gatAnagatikapaNe, oghasaMjJAthI athavA lokasaMjJAthI je anuSThAna karavAmAM Ave, te anuSThAna (anuSThAna nahi) kahevAya che, je tyAga karavA egya che. paramArtha zunya dharmazAstrathI avirodha nahi pAmatI ane sAmAnya janee apekSArahita lokahie karela anuSThAna-pravRtti, e lokasaMjJAnuM lakSaNa che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 jenatattva vicAra [26] keI jIva ema samaje ke--huM kriyA karuM chuM ethI mekSa maLaze. te mANasa kriyA kare che e sArI vAta che, paNa je lekasaMjJAe kare to tenuM phaLa tuccha maLe che. [27] jainazAstramAM bhAvanI abhilASI evI dravyakiyA ja prazasta kahI che ane e ja pAMca anuSThAna paikI cothA tahetu anuSThAnamAM AvI zake che. e sivAya bIjA anuThAne dvArA karAtI kriyA tuccha hoI tyAjyamAM gaNI che. [298] uttamottama janmane lAbha thayA chatAM paNa pAchuM halakI enimAM AvavuM paDe che, mATe uttama lekanI (devale kAdikanI) AzA tajavI joIe, arthAt mAtra mokSanI IcchA rAkhavI e ja uttama che. jenadarzanamAM uttama le kAdinI AzAe karavAmAM AvatAM anuSThAnane garalAnuSThAna kahe che, tyAjya mAnyuM che. [ ra9] dAnAdi dharmothI viruddha vastu AcaravAnA bhAvane zAstrakAroe kadI paNa bhAva kahyuM nathI, paraMtu dAnAdi dharmone anukULa pravRtti AcaravAnA bhAvane ja zAstrakAroe zubha bhAva tarIke pratipAdita karela che. [300 ]. bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karIne thatI bhakti e Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 31 bhakti ja kahevAtI nathI. bhagavAnanI AjJAne lakSyamAM rAkhI kALAnusAra denA parihArapUrvaka thatI bhakti e ja sAcI. bhakti kahevAya che. [301] saMyamanI rakSA karatAM rahIne jIvanayAtrA nirvahavI. svAdhyAya, pUjana, dAnAdika kriyAmAM paNa eja hetu rahele. che. je saMyamanI rakSA thatI na hoya-saMyama na ja jaLavAtuM hAya ane bAkInA kiyAkAMDe cAlatAM hoya, te e badhuM ekaDA vinAnA mIMDA jevuM che. [ 302] jaDa padArthane levA-mUkavAmAM unmAdathI vate, te tene asaMyama kahyo che. tenuM kAraNa e che ke-utAvaLathI levA-mUkavAmAM AtmAne upaga cUkI jaI tAdAbhyapaNuM na thAya. e hetuthI upaga cUkI jo tene asaMyama kahyo che. [303] vastutaH upayoga cUkI che e ja cittanI kilaSTatA che ane enAthI karmabaMdha thAya che. [304] jIvane sagI bhAvamAM tAdAmyapaNuM hovAthI te janma maraNAdi duone anubhave che. [305] vivekaguNane laIne AtmA sarva prakAranA saMgathI Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jenatattva vicAra bhinna che ema mAne che ane vyutsarga-tyAganA guNane laIne deha tathA sarva upakaraNamAM Asakti vagarane rahe che. [ 306]. svAdhyAya eTale svane adhyAya-AtmAnA svarUpanuM ciMtavana. "huM keNa chuM?, mAruM svarUpa zuM ?, mArUM kartavya zuM ?, mArUM sAdhya zuM?-AvA vicAro karavA ke AtmAnA svarUpane lagatuM vAMcana karavuM te svAdhyAya che. [37] potAnA jJAna ane zakti bahAra hoya tevA anuSThAnamAM pravRtta thavuM, te kharekhara potAnA adhikArathI bhraSTa thavA arebara che. eTalA ja mATe pUrvAcArya bhagavaMte kahe che ke zakaya kArya AraMbha karo ane zuddha pakSane svIkAra karavo. tenAthI ulaTa azakaya kArya AraMbha ane azuddha pakSane svIkAra kara,e AtmaviDaMbanArUpa hoI ahitakara che. [38] je kArya karavuM zakaya na hoya athavA te te karavA pUratuM ApaNuM vIrya-utthAna kahe ke sAmarthya paNa na hoya, te tene AraMbha ja na karo e buddhinuM prathama lakSaNa che ane AraMbhelA kAryane nirvAha karavo e buddhinuM bIju lakSaNa che. [30] jeo cunAnA kaNIAnI peThe pArakAne raMgavAnI yogyatA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 ciMtana kaNikA dharAve che arthAt svayaM Atmadharmavimukha hoI anyane dhamI banAvavAne DoLa kare che, teo kugurUnI kakSAmAM gaNAya che. [31 ] sva-AtmAmAM pratyeka dharmasthAne prApta thayA pahelAM, cagyatA AvyA pahelAM, barAbara pariNamavA pUrve vidhijJAna ane svarUpa samajyA vinA anyane upadezavA prayatna kare, e vinA rasavatIe bhejanane Agraha karavA barAbara che. [311 ] jyAM manuSyanA hadayamAM adhikAranI prabhutA AvI jAya che, tyAM nyAyanI IcchA rAkhavI te veLamAMthI tela kADhavA barAbara che. [312] jeo Atmasega ApavAnI taiyArI batAvyA sivAya ane adhikAranI prApti vagara adhipatipaNAnuM pada dhAraNa kare che, te potAnI jAtane mahA nukazAna kare che. [313] pakSapAtayukta buddhivALe mANasa aMdhazraddhAthI vastu tattvane yathAsthita vicAra karI zakato nathI, te pachI guNane. Adara ne doSane tyAga to zI rIte ja karI zake ? [314] pakSapAta vinAne je vizeSajJa hoya te ja vizeSajJa jANa. pakSapAtI vastunI barAbara parIkSA karI zakato Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jainatattva vicAra nathI ane pite je vAta mAnI lIdhI hoya tenuM ja samarthana kare che. [315] jema jema rAga-dveSane upazamabhAva thAya che, tema tema nyAyapriyatA khIlatI jAya che. nyAyapriya manuSya satya dharmane grahI zake che ane asatyane tyAga karI zake che. je manuSya nyAyapriya hetuM nathI te rAga-dveSanA pakSapAtamAM paDe che. [316] satyanI khAtara satya che, nahi ke mane priya che athavA mArUM che mATe satya che. e amegha cAvI je dhyAnamAM hoya, te daSTirAga, lokeSaNA, gADarIo pravAha, darzanamoha-e badhAM jhapATAmAM dUra thaI AtmA pitAnA sanAtana-anAdinidhana sat bhaNuM saheje vaLe. [317] jyAM sudhI sAcI vAta kahevAnI tathA sAcI rIte vartavAnI ApaNAmAM hiMmata AvI nathI, tyAM sudhI ApaNe utkarSa thave kadI paNa saMbhavita nathI. zuddha AzayathI svaparahitanI cagya tulanA karatAM je lAge te kahevAmAM tathA karavAmAM ja purUSArtha che. [318] vicakSaNa buddhizALIe mANasanA vacanathI tenA guNaavaguNane tola niHsaMzaya karI zake che. amuka vacane kRtrima che ane amuka tene zuddha aMtaHkaraNanA satya che, e tAravaNI-e pArakhuM teo potAnI buddhivaDe karI zake che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNiyA 315 [319 ] mahaMtatAnA abhimAnI evA vAcALa manuSya ane ghaTATopa vAdabha phelAvato khAlI garjanA karato e megha te ThAma ThAma che, paraMtu jenuM hadaya kevaLa dharmabuddhithI bhIMjAyuM che, AtmajJAne karI sahita che tathA saMsArapariNAmI AtmAone saMsAraduHkhathI mukta karavAnI sAcI IcchA mAtra che, evA uttama manuSyo ane varSA karavAvALe meghae be jagatamAM bahu durlabha che. [320 ] je loke mAtra zabdagauravapUrvaka bIjAone badhA devAmAM kuzala hoya che, paNa pite pitAne e upadezathI vinAkAraNa ja mukta samaje che, evA lokone upadeza nirarthaka siddha thAya che ane tenAthI vastutaH kAMI lAbha thatuM nathI. AjanA. moTA bhAganA upadezaka, zikSaka, adhikArIo ane netA omAM A deSa sAMbhaLavAmAM Ave che, tethI ja teo pitAnA. upadezadvArA sudhAre karavAmAM janatAne kumAgathI haDAvI sanmArga para lAvavAmAM niSphaLa nivaDe che. [321] mUkhyatve karIne upadeTAnA aMtaramAM samatA ramI rahI hoya, mAdhyasthabhAva jAgRta hoya, mata-mamatvanA pakSavalane tyAga karyo hoya, te jarura madhura vacanothI zrotAnA mana upara tevI ja sArI asara karI zake che; paraMtu je tenA manamAM ja keI bIjI vAta vasI hoya to garbhita ke agarbhita, sIdhI ke ADakatarI TIkAo karI ubhayanA. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jainatattva vicAra hitane nukazAna kare che. mATe ja vaktAe mAdhyasthatA, pakSatyAga, vinaya ane vacanazuddhi rAkhavAnI AvazyakatA mAnI che. [3rara ] tattvajJAnI mahAtmAoe Apele upadeza je vAraMvAra vicAravAmAM Ave, te ja uttama phaLa Ape che. je purUSa anAdarathI upadezanA arthane dhAre nahi, tene te upadeza kAMI paNa phaLa ApatuM nathI. [3ra3] khAnapAna, raheThANa vigeremAM jema mANasonI ruci bhinna bhinna hoya che, tema vAMcana ke jJAnanA saMbaMdhamAM paNa mANasanI ruci alaga alaga jovAmAM Ave che. 3ra4] kaI paNa vastu vAMcI ane sAMbhaLI eTale jJAnI banI javAtuM nathI. te te vastuonA svarUpane anubhava karavAthI ja jJAnI thavAya che. [ 325 ] AtmAnI vAta karI kaMThe besADavAmAM Ave, paNa jyAM sudhI AtmAnA samyagdarzanAdi guNa prApta karavA yathAzakti mArga pakaDavAmAM na Ave, tyAM sudhI zuSka jJAnIpaNuM che. [ 326 ] madhyastha daSTi rAkhI mahAtmAone satsaMga karatAM, temaNe ApelA divya vicArarUpa jJAnacakSuthI bhagavAnane mArga Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 317 jonAra ja kharekhara mArga pAmI zake che. bAkI jAti, kuLa veSa vigere para mamatva rAkhanAra kadI paNa bhagavAnane mArga jANavAne samartha thaI zakato nathI. [ 3ra7] rAga-dveSathI jemanAM citta dUSita che ane matanA AgraharUpa grAhathI grasAyelA che, temanI pAsethI zAsazravaNa karI bhagavAnane mArga pAma te sarpanI pAsethI-amRta ane markaTanI pAsethI zAntatA meLavavA jevuM che. [ 328] eka tarapha mata athavA gacchane mamatva ane bIjI tarapha nirmaLa AtmatattvanI vAta karavI, e banatuM nathI. jyAM matane mamatva hoya, tyAM AtmatattvanuM jANapaNuM hetuM nathI. [ 329 ] jema vRkSanA mULamAM agni baLato chatAM vRkSa lIluM rahe te saMbhavita nathI, tema mamatva ane tattvanI vAta tene visaMvAda che. eTale mamatvIo yathArtha tattva jANe ane kahe te upara kahelA vRkSanA dRSTAMta jevuM che. r 330 ] je ekAMtapakSI, dayApakSI, bhaktipakSI vA kiyA pakSI hoya, te paNa nirapekSa vacana belanAra cAreya gatiomAM bhramaNa kare che. [ 331 ] je matavAdI athavA gacchavAdI heya tenAthI prAya: Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 jainatattva vicAra tamAma vacane sApekSa bolAya ja nahi, kAraNa ke-matane Agrahane laI tevA mamatane kAraNe nirapekSa vacana bele ane tethI game tevI kriyA karato hoya paNa tenuM phaLa saMsAranI vRddhi ja che, mATe nirapekSa vacanavALA vyavahAra ja kahyo che. [332 ] je paramArthane sAdhaka thAya te ja sadvyavahAra che. ane je paramArthane bAdhaka thAya te asavyavahAra che. samasta jinavANuM paNa paramArtha sAdhaka vyavahAranA vivaraNarUpa che. eTale paramArthamULa jinavacana sApekSa je vyavahAra che te sAro vyavahAra che, bAkI badhuM vacananirapekSa vyavahAra ja vyavahAra che. [ 333] jyAre koI paNa vAtane pakSa thAya che, tyAre te pakSane majabUta karavA bolavuM paDe che. AvA pakSagrahaNa karelAothI kharekharUM bolAtuM nathI, tethI je pakSamAM pate heya te pakSanI paraMparAmAM je deva, guru ane dharmanuM svarUpa kahyuM hoya te ja te kahe che ane tema na karanAra athavA na mAnanAra upara AkSepa paNa kare che. AvA pakSapAtInA vacanathI kharekharA deva, guru ane dharmanI oLakhANa thatI nathI ane sadeva, sadguru ane saddharmanI zuddhatA na thaI eTale zuddha zraddhA paNa rahetI nathI. [ 334 ] jyAre zuddha zraddhA na rahI tyAre samyakatva na rahyuM. ane samakti vinAnI sarva kiyA dhULa upara lIMpaNa karavA samAna niSphaLa mAnI che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 335 ] nirdhArI devatattva, gurutattva ane dharmatattvane yathA jyAre te zuddha deva, guru ane dhama upara AtmapariNati pUrvakanI zraddhA hoya, tyAre ja samakita thAya che. devADhi traNeya tattve navatattvamAM ja aMtagata che. [ 336 ] 319 jIvAdi padArthAMnA cathAya-AtmapariNatipUrvaka nizcaya vinA jaganA sthAvara-jaMgamAdi sacara--acara padArthA iSTa--aniSTarUpa bhAsyA kare che. para-padArthA pratyenI iSTAniSTa bhAvanA e ja rAga-dveSa che. te vAstavika padArthAMzraddhAna vinA TaLatu nathI. [ 337 ] zarIra ane jIva--e annamAM jyAM sudhI bheddabuddhi thaIne zarIrathI AtmA bhinna yathAvat AtmasvarUpa pratItimAM na Ave, tyAM sudhI jJAna ajJAnarUpa che. eka kSetrAvagAhapaNe pariNamelA anAdi saMbaMdhavALA e anne padArthonA bheda bhAsaveA, e ja jJAnanA mahimA che. [ 338 ] bhedajJAna thayA pachI jIvane ane pudgalane kartA ka bhAva che evI buddhi rahetI nathI; kAraNa ke jyAM sudhI bhedajJAna thatu nathI, tyAM sudhI ajJAnathI kAM-ka bhAvanI buddhi thAya che. [ 339 ] jyAre A AtmA, AtmA ane AzravAnA bheda jANe Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jainata vicAra che tyAre kaSAyAdi AzrothI nivRtta thAya che, kAraNa ke tenAthI je nivartate na hoya tene AtmA ane AzAnA pAramArthika (sAcA) bhedajJAnI siddhi ja thaI nathI. [ 340 ], sa pratyenI arUci e anaMtAnubaMdhI kaSAya samAna che. 341 ] anAdikALanA paribhramaNamAM jIvane anaMta vAra zAstrazravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA ane anaMta vAra AcAryapaNuM prApta thayuM; mAtra sat suryuM nathI ane sat zraddhayuM nathI. e maLe, e suNe ane e zraddhaye ja chUTavAnI vArtAne AtmAthI bhaNakAra thaze. [ 342] paramArthe jIva-pugalanI pravRtti bhinna hovA chatAM, jyAM sudhI bhedajJAna na hAya-thAya, tyAM sudhI bahArathI temanI pravRtti eka jevI dekhAya che. ajJAnIne jIva-puduMgalanuM, jaDa-cetananuM bhedajJAna nahi hevAthI upalaka dRSTie jevuM dekhAya tevuM mAnI le che. [343 ] be dravyanI kriyA bhinna ja che. jaDanI kriyA cetana karatuM nathI ane cetananI kriyA jaDa karatuM nathI, je puruSa eka dravyane be kriyA karatuM mAne te ajJAnI che, kAraNa ke- e dravyanI kriyA eka dravya kare che ema mAnavuM, te zrI jinane mata nathI. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 344 ] AtmA peAtAnA ja pariNAmane kare che, pudgalapiraNAmane kadI karatA nathI. AtmAnI ane pudgalanI-ajJeyanI kriyA eka AtmA ja kare che--ema mAnanArA ajJAnI che. jo jaDa-cetananI eka kriyA haiAya, te sava dravye palaTI javAthI sane lepa thaI jAya e mATe doSa upaje. samyag dRSTi AtmAne bhedajJAna heAI jaDa-pudgalane AtmAthI bhinna dRSTie nihALe che arthAt eka jJAtA tarIkeja rahe che. [ 345 ] 321 "huM kartA parabhAvanA, Ima jima jima jANe, tima tima ajJAnI paDe, nija kane ghANe, '', utpatti, sthita ane vyaya e padArthAnuM sAmAnya lakSaNa che. sarva padArtha AMtaryaMta jIva paNa eka dravya vA tattva che, tenA sAmAnya svabhAva upayeAgalakSaNa e ja che. vaLI dayA, dAna, tyAga e sakalyANathI jIvA sAdhI rahyA che, e paNa eka sAmAnya pravRtti che; paraMtu e savathI nirALI eLakha jIvatattva-AtmatattvanI je jIvane thAya, teA vAstavika ekaniSThapaNe samyaka prakArepravatI zake, [ 346 ] soMsAranuM mULa kAraNa Atma-ajJAna che ane te sa sArI jIvane anAdikALathI vatI rahyu che ; tethI ja vata mAna dehamAM Atmabuddhi karI navA navA zarIra dhAraNa karI rahyo che. [ 347 ] jIva ane dehanI bhedabuddhirUpe supratIti koi tathA 21 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jainatattva vicAra rapadazAvAna mahApuruSanA jega ane saMga vinA tathA jaDathI eAsarI kaMIka jIva sanmukha daSTi thayA vinA AvatI nathI. [348 ] manuSyajanmanI sArthakatA be vastuo upara AdhAra rAkhe che, te buddhi ane kartAvyapAlana che. buddhithI kartavyanI zeAdha karavAmAM Ave che. buddhinA ajamAvyA vagara kartA para prakAza paDatuM nathI ane kartavya samajyA vagara kartavyapAlana banI zakatuM nathI. [ 349 ] pitAmAM game teTalI mahAna zakti, buddhi ane uttama zikSaNa hoya, chatAM AtmazraddhAnA pramANamAM ja manuSya kArya kArya karI zake che. [ 350 ] anaMta janmathI karmalezavALA gADha thayelA A AtmAne te karma kalezathI je rIte chUTakAro thAya, tevA prakArano prayatna te paramArtha arthAt te ja svArtha-AtmArtha che. 3pa1 ] anAdikALanA ajJAnane lIdhe jeTale kALa gaco teTale kALa mekSa prApta karavA mATe joIe nahi, kAraNa ke-puruSArthanuM baLa karmanA prAbalya karatAM vadhu che. keTalAka jI be ghaDImAM kalyANa karI gayA che. samyagRdRSTi jIva game te rIte AtmAne uMce lAve arthAt samyaktva prApta thaye jIvanI daSTi pharI jAya che. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA [ 352 ] anAdikALathI ApaNI dRSTi azubha nimittonI prabaLa tAne laIne parAdhInatA tarapha dhasI rahI che. para-padArthonA nimittapaNAne lIdhe iSTAniSTa kalpanAe ApaNA upara svArI karIne besI jAya che. tene nAza karavA ane tevA nimittone dUra karI AtmadravyanI zuddha dRSTi vikasAvavI, e ja sAcA meAkSamAga che. 323 [ 353 ] " AtmAe AtmAnA (peAtAnA) sanmukha thavu, peAte peAtAne jANavA e ja ' dharmanA cauvanakALa che. jyAre chellA pudgalaparAvartanakALanI aMdara jIva praveza kare che, tyAre ja puruSArtha kharekhara vijayI nivaDe che, sivAya dareka manuSyanA puruSArtha saphaLa thato nathI, [ 354 ] puruSA vaDe zubhAzubha kamanA parAjaya karavA mATe tattvajJAna jANavu joIe. AtmA ane tenA virAdhI padArtha jaDabhAva-A bannenuM jJAna jANavAthI ja svabhAva tarapha puruSArtha karavA sugama paDe che. [ 355 ] mehanA vinAza tattvaciMtana karavAthI thAya che. tattvaciMtana e ja kesa sArasamudranI nirgu NutA (vicitratA, niHsAratA, duHkharUpatA) ane jagat tathA A sukha-duHkha zu che?--e saMbaMdhI vicAraNA karavI, temaja AtmA ane jaDa--paudgalika padArthonuM pRthakkapaNuM vicAravuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jainatattva vicAra [ 356 ] AtmA zI vastu che ?' AtmAne sukha-duHkhanA anubhava kema thAya che ?' AtmA pAte ja sukha-duHkhanA anubhavanuM kAraNa che ke kaI anyanA saMsathI AtmAne sukha-du:khane anubhava thAya che?' karmonA saMsaga AtmAne kema thaI zake che ?" te saMsaga anAdi che ke AdimAna ?' anAdi hoya te tene ucchedya kevI rItie thaI zake ? karmonuM svarUpa kevA prakAranuM che?' kanA bhedAnubheda kevI rItie che ?"kamanA aMdha, udaya ane sattA kevI rItie niyamabaddha che ?--A adhI Amato adhyAtmarUpI bagIcAmAM viharavAnA abhilA pIee jANavAnI hAya che, temaja saMsAranI ni MtAnu asAratAnuM avaleAkana karavAnI jarUrIyAta rahe che. [ 357 ] duniyAnA jIve je je vastuthI vastutaH sukhanI prApti thavAnI ja nathI paNa duHkhanI ja prApti thavAnI che. te te vastuenI prApti mATenA prayatno karI rahyA che. ane ethI mahenata sukha mATenI chatAM pariNAma duHkhamAM Ave che. jo duHkhane TALavu hAya ane sAcA sukhane prApta karavuM" hAya, to paravastune paravastu tarIke yathAsthita samajI svavastune AtmasAt karavI joie, arthAt AtmasvabhAva tarapha dRSTi karavI joIe. [ 358 ] zarIra e paNa paravastu che. paravastuone sAcA sukhanI sAdhanAmAM sahAyaka banAvI zakAya che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 325 [ 359 ] deha jene dharmopaga mATe che, te deha rAkhavA je prayatna kare che te paNa dharmane mATe ja che. anaMtavAra dehane arthe AtmA gALe che. je deha AtmAne arthe gaLAze, te dehe AtmavicAra pAmavA gya jANu-sarva dehAthanI kalpanA cheDI daI, eka mAtra AtmArthamAM ja tene upaga, mumukSu jIvane avazya nizcaya have joIe. | [ 361 ] sAcI mumukSutA-sAce mumukSubhAva ApyA vagara paravastune paravastu tarIke oLakhI zakAtI nathI ane tene tyAga thaI zakato nathI. [ 362 ] eka AtmA sivAya-AtmAnA guNo sivAya jagatamAM jeTalI dazyamAna vastuo che, te te badhI paravastuo che. [363 ] jagamAM che (dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, kALa ane jIva) ja dravya che. temAM eka jIvAstikAya arthAt AtmAne ja oLakhavAnI prathama jarUra che. cetana-AtmAne oLakhavA mATe jaDanA svarUpane paNa jANavuM joIe, kAraNa ke-eka vastuthI virodhI vastu jANyA vinA vAstavika jJAna thatuM nathI. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jenatatva vicAra [ 364 ] cha dravyomAM jIva-AtmA sivAya saghaLAM dravye jaDa che ane je jaDa che te paravatu-paugalika vastu che. [ 365 ] cetana phakta AtmA ja che, te svarUpa AtmAne oLakhyA vagara, AtmAnuM pariNati jJAna thayA vagara ane tene oLakhavAnA samyapha sAdhane sevyA vinA AtmAmAM AtmAnA guNe meLavavA pravRtti thaI zakatI nathI. jIvane jyAM sudhI vastusvarUpano yathAsthita baMdha thata nathI, tyAM sudhI te asapariNatimAM rahI kALa nirgamana kare che. [367 ] jIva potAnuM svarUpa ja jANI zakato nathI, te pachI paranuM svarUpa jANavA iche te tenAthI zI rItie jANIsamajI zakAya? ane jyAM sudhI te na samajavAmAM Ave, tyAM sudhI tyAM rahI guMcavAI DoLAyA kare che. zreyakArI evuM nijasvarUpanuM jJAna teNe jyAM sudhI pragaTa nathI karyuM, tyAM sudhI paradravyanuM game teTaluM jJAna meLave te kazAya kAmanuM nathI, mATe uttama raste e che ke bIjI badhI vAte mUkI daI pitAnA AtmAne oLakhavA prayatna kare. [ 368 ] pitAne zAnI jarUrIyAta che ane zuM meLavavuM che? Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 327 e jyAM sudhI nakkI na karyu hoya, tyAM sudhI nizAna vinAnA phekelA khANAnI mAphaka temanA prayAsa saphaLa thato nathI. eTale prathama potAne meLavavA yeAgya zuddha AtmAnA eva karavA joIe ane pachI tene pragaTa karavAmAM sahAyaka kriyAe karavI jAIe. samyagUdRSTi AtmAne zuddha AtmAnA khodha hAya che ane tyAra pachI ja kriyA phaLadAyaka thAya che. [ 369 ] peAtAnu zu che ane zu nathI e jo spaSTa samajAI jAya, to potAnu je heAya te pragaTa karavA ane jALavavA prayAsa thAya. ema karatAM sAdhya paNa spaSTa thAya. potAnuM ane pArakuM samajavAnA jJAnane jaina paribhASAmAM bhedajJAna kahevAmAM Ave che ane e bhedajJAna thAya tyAre sa jaDa-paradravya uparathI vairAgya utpanna thAya che. [ 370 ] anAdikALathI A jIva parabhAvamAM-paravastuomAM ramaNa karato AnyA che. peAtAnuM zuM che ? peAtAnu zreya zuM karavAmAM che? peAtAnA AtmavikAsa karavA yukta che ke nahi ? ane hAya to te kevI rItie thAya ?-e saMbaMdhI ene vicAra ja AvatA nathI. [ 371 ] anAdikALanA atathya vicArIe AtmAne evA chudI nAMkhyA che ke have tene peAtAnI tarapha mhAM pheravavAnI zudha- budha rahI nathI. parakIya padArthonI pariNatimAMthI chUTA thavuM e ja ata ratattva prApta karavA kharAkhara che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 jainatattva vicAra [ 372 ] AtmAnuM ajJAna-AtmabhAna bhUlavuM te ja kRSNapakSa che, te ja pudgalaparAvartana che, te ja duHSamakALa che, te ja duga. tine mArga che, azAMtinI utpatti paNa te ja che ane rAga-dveSa, vera-virodha, viSaya-kaSAya sarva temAMthI ja pragaTe che. [ 373 ] IndriyanA nigrahanuM na hovApaNuM, kuladharmane Agraha mAnazlAghAnI kAmanA, amadhyasthapaNuM-e sarva kadAgraharUpa che. te kadAgraha jyAM sudhI jIva na mUke, tyAM sudhI tenuM kalyANa thAya nahi. nava pUrva bhaNe toya rakhaDyo ! cauda rAjalakanuM svarUpa jANyuM paNa dehamAM rahelA AtmAne na oLakhe ! [ 374] jyAM sudhI jIvanuM-AtmAnuM svarUpa jANavAmAM na Ave, tyAM sudhI anaMtA janma-maraNa karavAvaDe jIvanI zuM bhUla che. te dhyAnamAM AvatuM nathI. zAstrane saghaLe prapaMca-vistAra e jANavAne mATe ja che. [ 375 ] svabhAvamAM rahevuM ane vibhAvathI mUkAvuM e ja mUkhya samajavAnuM che. bAlajIvone samajavA mATe sidhdhAMtenA moTA bhAganuM varNana jJAnI purUSoe upakAradaSTithI karyuM che. [ 376] AtmavicAranA abhAve A jIva aneka prakAranA sAMsArika vRttinA vamaLamAM aTavAyA kare che ane jIvanane hetu Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 329 zuM che ? sAdhya zuM che ?-tene spaSTa khyAla karyA vagara durlabha manuSyabhava pUrNa karI nAkhe che. [ 377 ] " jeTalo vakhata AyuSyane teTalo ja vakhata upAdhine jIva rAkhe, te manuSyapaNAnuM saphaLa thavuM kyAre saMbhave? manuSyatvanA saphaLapaNA mATe jIvavuM e ja kalyANakAraka che-e nizcaya karavo joIe ane tenA saphaLapaNA mATe je je sAdhananI prApti karavA yogya hoya te te prApta karavA nitya prati nivRtti meLavavI joIe. nivRttinA abhyAsa vinA jIvanI pravRtti na ja TaLe. [ 378 ] laukikabhAva ADe jyAM AtmAne nivRtti nathI AvatI, tyAM hitavicAraNA bIjI rItie saMbhavatI nathI. ekanI nivRtti te bIjAnuM pariNAma thavuM saMbhave che. ahita hetu e saMsAra saMbaMdhI prasaMga, laukika bhAva, lokaceSTA-e saunI saMbhALa jema bane tema jatI karIne-saMkSepIne Atmahitane avakAza ApavAmAM Ave, te ja hitavicAraNA saMbhave che. [ 379 ] lokanI daSTine jyAM sudhI jIva vame nahi tathA temAMthI aMtardhvatti chUTI jAya nahi, tyAM sudhI jJAnInI daSTinuM vAstavika mahAmya lakSagata thaI zake nahi. [ 380 ] AtmAnubhava meLavavAnA jijJAsu evA tyAgIo, pitAnA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 jainatattva vicAra manamAM niraMtara ekAMta sthAnamAM jai, AtmA kayAM che?, tenu mULa svarUpa kema pragaTa thAya? e ja ciMtA karyAM kare che teo lAkasajJA, lekaherI ne lokeSaNAnA tyAgI hAya che ane jarUra pUratA ja upakAra karavA mATe lokaparicaya rAkhI avakAzanA vakhatamAM AtmA sAthe AtmAnI ja-AtmAnA hita saMbadhI ja vAta karyA kare che. [ 381 ] je jJAnIyAnI AtmA che, te nirIhapaNe bAjIgaranI mAjI jevI duniyAmAM svAdhikAre karyAM kare che, evI Atma dazA pAkayA vinA jyAM-tyAM pApakAra karavA pravRtti karavI te vastutaH baMdhana che, tethI AtmAnI vAstavika zudhdhi thatI nathI; mATe AtmAnnatinA upacega pragaTe tevI dazA prathama prApta karavI e satya ka trya che. pazcAt sevAdhama thI AtmAnI zuddhi thayA kare che. [ 382 ] nigraMtha mahAtmAne vedanAne! udaya prAyaH prArabdha-nivR ttirUpa hoya che, paNa navIna kA~baMdha heturUpa hAtA nathI. dehamAM Atmabuddhi ane AtmAne viSe dehabuddhi nahi hAvAthI, teo tIvra rAganA uddayakALe paNa bhaya ke kSeAbhane pAmatAM nathI. [ 383 ] jee pAtAnA svAtha-AtmA paNa pUrA sAdhI zakatA nathI, teo pArakAnuM kalyANazI rItie karI zakavAnA hatA ? [ 384 ] mana je je sthitione vaza varte che, te tenA pUrva - gAmI kAraNeAne lIdhe hAI AtmA te prakAre varte che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 331 [ 385 ] jagamAM zarIra ane mana saMbaMdhI duHkhe prApta thavAnuM kAraNa zarIra ane mana ja che. mana svataMtra nathI, paNa AmAM svataMtra che. [ 386 ] ApaNA badhA vicAre ane bhAvanAo tenA pUrvagAmI vicAre bhAvanAonA pariNAmarUpe ane avalaMbanabhUta che. [ 387 ] pUrvajanmanA saMsakAra ane A janmanA AjubAjunA saMge-e bannene laIne atyAranI ApaNI sthitinuM svarUpa baneluM hoya che. [ 388 ] jevI jevI lAgaNIthI je je kALe karmabaMdha karyo hoya tevA tevA prabaLa ke nirbaLa, tIvra ke maMda rase te karma udayamAM Ave che ane te pramANe sukha-duHkhane anubhava thAya che. [ 389 ]. A saMsAranI saghaLI pravRttio karmanI preraNA pramANe vate che, eTale jevuM karma tevI pravRtti thAya che. [ 30 ] hadayanA zubhAzubha vicAramAM prathama rasa, pachI nizcayabaLa, pachI prayatna ane pachI phaLa-ema anukrama udbhave che. [ 391 ] jema rasane ghAta thAya che, tema sthitine paNa ghAta thAya che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jainatattva vicAra [ 392 ] vyavahAranayathI dareka jIva pitapotAnA zubhAzubha karmane kartA ane te ja tene jotA che. [ 393 ] Izcara A lekamAM koInA paNa kartApaNAne athavA karmone sarjato nathI, tema ja karmonAM phaLonAM saMcAgane paNa utpana karato nathI. mAtra manuSya svabhAva-prakRtithI ja zubhAzubha karmo kare che ane tenA phaLone bhegave che. [ 394 ] sarakAranuM evuM sAmarthya che ke-parabhavamAM paNa tevA ja prakAranI buddhi utpanna thAya che. arthA-A bhavanA saMskAre jevI buddhimAM daDha thayelA hoya che, tevA prakAranAM parabhavamAM janma thatAM pragaTa thAya che. [ 35 ] gata bhavamAM ApaNe je kRtya karyA haze, te Aje A bhavamAM ApaNe jogavI rahyA chIe ane AvatA bhava mATenI paNa Aje ja taiyArI karI rahyA chIe. [ 396 ] AjanuM jIvana e pUrve bAMdhelA karmonI prasAdIrUpa che, AjanA ApaNA sukha-duHkha ke taDakA-chAMyaDA-e badhuMya bhUtakALanI ApaNI karaNanuM ja pariNAma che ane bhUtakALanI karaNI te ja AjanA anubhavAtAM karmo che. [ 37 ] rAjA, raMka vigerenI vizvamAM je vicitratA che, te jIve Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA karelA karmothI thayelI che. jo ema na heAya te| sukha-duHkha vigerenuM vedana na thAya. [ 398 ] A saMsArasamudra jIvanAM karmothI utpanna thayele che. eTale kama bhAgavavAne jIvane saMsAramAM Avavu paDe che. [ 39 ] jema vAdaLAM vigerenA cihnA uparathI varasAdanuM anu mAna thAya che, tema A jIvanI A bhavanI ceSTA uparathI tenA pUrva ane pazcAt bhavA kevA heAvA joIe te paNa thoDeghaNe aMze samajI zakAya che. 333 [ 400 ] koI paNa vastunA savathA nAza thatA nathI paNa tenA paryAya badalAya che, puddagalAnI AkRti badalAya che paNa tenA paramANu te jagatamAM kAyama ja rahe che. A rUpAMtara thavuM te ja dareka vastunA 'punarjanma' samajavA. [ 401 ] sukha-duHkha e pUrva kama ne anusAre prApta thAya che, e vAta svAnubhavasiddha che. te garbha mAM AvyA te kayA kramathI ? te karmonA kALa garbhamAM AvyA pahelAMnA mAnavA ja paDaze, eTale garbhamAM AvyA pahelAnA janma te ja AtmAnA 'punarjanma.' [ 402 ] kArya-kAraNanA vicAra karatAM kAraNa pahela sabhave che, te mAnavadeharUpa kA tenu kAraNa A dehAtpattinI pahelA ja mAnavu paDaze. e ja punarjanmanI siddhi Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 jainatattva vicAra [ 403 ] dareka kArya bhUtakALamAM thayelA kAraNanuM kAya che ane te ja kAya bhaviSyamAM thavAnA kArya nuM pAchu kAraNa thAya che. A pramANe jotAM dareka kama eka rIte kArya che ane bIjI rIte jotAM kAraNa che. A rIte kArya mAtrane kArya-kAraNa sabaMdha che. [ 404 ] jo punarjanma na heAya te A bhavamAM nItinA niyamAne anusaravAnI kAi paNa lAlaca rahetI nathI. phakta vyavahAramAM kamAI khAvA khAtara nItinA dekhAva karavAnI jarUra jaNAya che. [ 405 ] je jIvanabhAvanAmAM paraleAka saMbadhInI javAdArI bhUkhyapaNe hAya ane manuSya Adi AtmAnuM anatapaNu svIkArAtu hAya, tyAM ja hRdayapUrvakanI nIti, nyAya, sadbhUta na prema ane uttama vyavahAranI AzA rAkhI zakAya. [ 406 ] A bhava sivAya bIjo bhava che-evI nIti je svIkAratI nathI, te nItivaDe peASAyelI bhAvanAe deha ane tenAM thamAM sivAya kAM najara ja nAMkhI zake? [ 407 ] bhavitavyatAthI prerAelo jaMtu, pariNAmane anusAre puNya tathA pApane AMdhatA te pramANe varte che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 ciMtana kaNikA [ 408 ] roganI sthitine anusAre jema rogInI pravRtti hAya che, tema saMsAranI sthitine anusAre baMdhanI pravRtti varNavI che. [ 409 ] manuSya pariNAma bhaNI jue che, kAraNa bhaNI jovAne prasaMga tattva ja meLavI zake che. [410 ] du:khamAM prasannatAne anubhava karavo ane sukhane samAna daSTie-madhyasthapaNe vedavuM, e ja jJAnIone prabodhelo mArga che. [ 411 ] jyAM jyAM parAdhInatA tyAM tyAM alpajJatA ane jyAM jyAM alpajJatA tyAM tyAM parAdhInatA. [ 412 ] jyAre IcchA thAya che, tyAre te IcchA paripUrNa karavA mATe pravRtti paNa thAya che. [413 ]. - dareka kAryanI utpatti te te vastunA kALa, svabhAva, niyati, udyama ane karma-e pAMca kAraNene AbhArI che. [414] pAMca kAraNe maLe tyAre kArya thAya. te pAMca kAraNomAM mUkhya puruSArtha che. anaMtA cothA ArA maLe paNa pote je puruSArtha kare, te ja mukita prApta thAya. jIve anaMtakALathI Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jainatattva vicAra purUSArtha karyo nathI, paNa badhA kheTA AlaMbane laI ADA vidane nAMkhyA che. e puruSArtha manuSyaparyAyamAM ja sAdhI zakAya che. jIvane jyAre sAcI kalyANavRtti jAge, tyAre bhavasthiti pAkI che ema samajavuM. [ 415 ] jagatumAM javAnI anaMtAnaMta rAzi che, emAM manuSya saMkhyA to ati Ape che. te nAnI hovA chatAM sarva paryA yamAM mUkhya che. A ja paryAyamAM jIva potAnI zaktine vikAsa sAdhIne anAdi saMsAranA baMdhanajanya-marmabhedI duHkhane samULo nAza karI anaMta sukhonA AdhArarUpa parama padane meLavI zake che. saMyama guNanI pUrNatA paNa A ja paryAyamAM sadhAya che, je paramapadanA heturUpa che. [ 416 ] saMsArarUpa samudrane taravAnA upAyarUpa cAritrarUpI vahANa che, paNa temAM karmonA AzravarUpa chidro na paDe tenI satata sAvadhAnI rAkhavI paDe che. [ 17 ] majabUta nAva ane mAhitagAra nAvikathI jema sAgarano tarIne pAra pamAya che. tema saMsArasAgara saddharmarUpI nAva ane sagurUrUpI nAvikathI pAra pAmI zakAya che. [ 18 ] sonAnA grAhake sonuM lIdhA pahelAM cAra prakAre tenI parIkSA kare che. prathama kaseTI upara ghase che, tethI nizcaya na thAya to tene kApa mAre che, tethI paNa nizcaya na thAya te Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 337 agnimAM tapAve che. ane hathoDIthI TIpe che. tevI rIte dharmanA jijJAsuoe dharmanI cAra prakAre parIkSA karavI joIe. [419 ] prathama dharmanA upadezake kevA cAritravALA che te jovuM ane pachI dharmanA zAstro kevA saMgata che arthAt pUrvApara avireAdha che ke nahi te jovuM. eTalethI je nizcaya na thAya te dharmane syAdvAda siddhAMta ane AcAra-vartana kevA prakAra ranuM che te jovuM ane temAM AtmAnubhava, zAMti-samAdhine ArvibhAva keTalA aMze che te jovuM. A cAra bAbato jemAM barAbara hoya, te ja dharma mAnanIya thaI zake. [420 ] eka-be paisAnI hAMDalI levI hoya to paNa cAraya tarapha kerA mArI tenI parIkSA-tapAsa karavAmAM Ave che, to A leka-paralokanA sukhanuM advitIya sAdhana evA dharmanI pichAna mATe pUrI tapAsa kema na karavI? [21] je vastu sakalasiddhi, divyasiddhi ane Atmasiddhine ApanAra che, te dharmanuM zuM svarUpa che tene vicAra kare joIe. te vicAra keI paNa jAtine pakSapAta rAkhIne upalaka buddhithI karavAne hete nathI, paNa niSpakSapAtapaNe tAtvika buddhivaDe karavAne heAya che. [42] kaI paNa bAbatamAM ekAMta Agraha je thaI jAya, te 22 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 jainatatva vicAra prazcAt kharA satyane nizcaya karavAnI zakita prApta thatI nathI. daSTirAgathI vA mUDhatAthI manuSya deva-guru-dharmanI parIkSA karI zakatuM nathI. [43] - dharma, e Ihalaukika ane pAralaukika athavA vyavahAra rika ane pAramArthika-e banne prakAranI unnati meLavavAnuM sAdhana che, paraMtu dharmanuM yathArtha svarUpa jyAM sudhI samaja. vAmAM Ave nahi, tyAM sudhI dharmanI ArAdhanA ArAdhanArUpa thaI zakatI nathI. [424] vastunuM phaLa samaje, paNa je svarUpa na samaje te ISTanI siddhi thaI zakatI nathI : hIrA, motI ke pannAnI kiMmata samaje, paNa jo svarUpa na samaje to ThagAyA vagara rahe nahi; tevI ja rIte dharmanA svarUpanuM yathArtha jJAna meLavavuM joIe ane e meLave te ja yathArtha dharmanI prApti thAya, anyathA ThagAvAnuM thAya. [ kara5] nAnA prakAranAM duHkhene anubhavatA prANIne traNeya lokamAM ke zaraNa nathI. dharmane zaraNa mAnIe te te vyAjabI che, paraMtu ema mAnavA chatAM je dharmanI ArAdhanA karavAmAM na Ave te duHkhane naSTa karavAnuM kyAMthI banI zake? [426 ] dhama mAnanAra-karanAra keI Akhe samudAya mese Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ci'tana kaNikA jaze, evuM zAstrakAranuM kahevu dhatva dhAraNa karI tavA tema kahevu che. 339 nathI, paraMtu jenA AtmA pAmaze. te siddhipada pAmaze [ 427 ] AtmazreyakArI-leAkeAttara upakArI dhama sAdhanAne lagatAM kAryAnI siddhi samyakzraddhA-AtmazraddhA vinA thavI azakaya che. e ja kAraNe muktimArganA varNanamAM jJAna ane cAri tranI paNa pahelAM dana cA zraddhAnI jarUrIyAta upara bhAra mUkyA che. [ 428 ] kRSi kriyAne vikasAvavAmAM mUkhya hetu jema pANI che, tema jJAna, cAritra ke dhama nimittaka anuSThAnAne zeAbhA vanAra, dIpAvanAra ke vikasAvanAra mUkhya hetu AtmazraddhA che. zraddhA jJAnane zeAbhAve che, cAritrane dIpAve che ane kriyAne vikasAve che athavA te te sanI saphaLatA mATe AtmazraddhA e eka anivAya vastu che. [ 429 ] dharmAMnnati ane pariNAme thatI vizvonnati jo meLavavI hAya, teA bIjA prayatnone gauNa khanAvI AtmazraddhAsabhyazraddhAne sudRDha banAvavAnA prayatnAne ja agatya Apa vAnI jarUra che. [ 430 ] jainadharma pratye sAmAnya zraddhA thayA pachI samyakUzraddhAsAMcI zraddhA prApta thavAnI jarUra che. zraddhA e eka zukala AtmapariNati che. samyaglRdarzana heA ke zraddhA kahyA e eka Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jainatattva vicAra ja che. jainadharmInA jIva--ajIvAdi tattvajJAnanA yathAsthita abhyAsa-parizIlana sivAya samyakUzraddhA thavI ati duSkara che. e thayA pachI ja dhamane lAyaka manI zakAya che. [ 431 ] saMkSepamAM je vicArA, je vacanA ane je AcaraNe AtmAne svabhAva bhaNI Ape athavA ravabhAvamAM joDe, te dha. [ 432 ] kevalajJAnI bhagavAneAnA avirAdhI evA vacanonA anusAra maitrI Adi sAttvika cAra bhAvanAovALu je pravartana thAya te dhama che, ane e vacanAnA anusAre maitrI Adi cAra bhAvanAvALu jIvana jee jIve te yathArtha dhamI che. [ 433 ] jainadhama no TUMkI vyAkhyA eTalI ja, kejemAM syAdvAda-- anekAntavAda rahelA che, kAInA paNa pakSapAta nathI ane savathA aviruddha--avisavAdI che; te dhama zrI jainadhama che. [ 434 ] vedAdi anya zAstrAmAM je keTalAka maLI Ave che, te zrI jinAgamarupa uchaLelA vacanarUpI bindue mAtra che. avisa vAdI upadeze mahAsAgaramAMthI [ 435 ] ' dareka dharma pAtapeAtAnA sthAne apekSAe ` sAcA che ema mAnavuM, paNa tethI badhA dharmo sarakhA che-ema siddha Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 341 thatu nathI, badhA dharmAMnA caDhatA-utaratA darajjA avazya che. sAdhake peAtAne AtmAnnatine ceAgya ucca kATinA dhama kace!?--tenI svayaM zeAdha karavI joIe ane madhyastha STithIpakSapAtarahitapaNe je zeAdhAya te svIkAravA tatpara rahevuM joIe. [ 436 ] saghaLAM danakAre zabdathI syAdvAdane nahiM mAnavA chatAM, a thI jaina syAdvAda cakravartinI AjJAneA sIdhI ke ADakatarI rIte svIkAra karyAM vinA cAlatuM nathI. [ 437 ] savanaca sApekSa jJAna prApta thavAthI dhamazAstromAM pragaTatAM aneka vidheA zame che ane mithyAjJAna tathA rAgadveSanA paNa upazama thAya che. sadguru sarvAM nayAnI apekSAe sa` dhama daIne samajAvIne ziSyane samape che, tyAre ziSyamAM ceAgyatA pragaTe che. [ 438 ] vizvamAM pravartita sa dharmanA mULa sidhdhAMtAnu svarUpa anubhavyAthI tathA sarva dharmonI vRdhdhimAM hetuone anubhava karyAMthI, sa dharma pravata ka vicAra-AcAreAnI kuzalatA prApta karI zakAya che. [ 439 ] sarva dharmonA sidhdhAMtAnI mAnyatAone sApekSapaNe samajanAra tathA vamAnakALamAM dharma pravaka mAnyatAone tathA pravRttiene sApekSapaNe samajanAra, dhamanI ane dhamIenI vRdhdhi karI zake che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jainatattva vicAra [ 440 ] vizvavatI sava dhama mAM je satya sAra che, te sarvajJa vIraprabhu pratipAdita vedavacane che ema jANI, sa dhana satya sArane je grahaNa kare che te satya jJAnI khanI zake che. samyagraSTi AtmAnI A STi hoya che. [ 441 jo syAdvAdaSTi cAne anekAntadRSTi prApta thAya, te aneka naceAnI sApekSatAe sarva dharmAMmAMthI satya grahI zakAya che. [ 442 ] A vizvamAM jyAM-tyAM satya ghaNuM che--ema zrI vIta rAga-sanadeva prarUpe che. satyanA aza vinA kAI dha vizvamAM jIvI zakatA nathI. hiMsA, mithyA mAnyatA vigere asatya paNa hAya che, paraMtu samyagdaSTi-jJAnIpuruSa haMsanI dRSTi dhAraNa karI asatya dharmane mUkI satyane grahe che. [ 443 ] duniyAmAM jo koI nIti mAsanA cApaDA zaMkAzIla ke khATA che ema kAI kahe te gunhegAra gaNAya che, te satta bhagavAna jevA parama vItarAga paramAtmAnA vacanamAM zakA dhAraNa karanArA, tene khATA kahenArA gunhegAra kema na gaNAya ? [ 444 ] svayaM satyavAdI na banavu e jeTalA gunhA che, enA karatAM paNa je satyavAdI che emanA pratye asadbhAva Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 343 dhAraNa karavA e meTA gunhA che ane e asadbhAva thAya evuM pravata na karavuM e tethI paNa meTA gunhA che. [ 445 ] ' asatyavAdI jIva satyavAdI thaI zake che, paNa satya vAdI pratye asadbhAva dhAraNa karanArA kadI paNa satyavAdI anI zakatA nathI. [ 446 ] je manuSya tattvajJAnamAM kAMi samajatA nathI-ene zudhdha deva, guru ane dharmanuM jJAna nathI, tee paramAtmAnA sAcA sevaka banI zakatA nathI. jeone muktinI icchA nathI ane je paramAtmAnI AjJA yathArtha pALatA nathI, teo paNa paramAtmAnA sevaka manI zakatA nathI. [ 447 ] judA judA manuSyA, jUdA jUdA saMpradAyA ane jUdA judA dA`nika vicArA dharAvatA hoya teya, jo te sad vicAra ane sadAcaraNa, sahiSNutA, udAratA, suzIlatA ane sabhyatA, temaja pavitra vartana-pravata nathI peAtAnA jIvanavikAsa sAdhI rahyA hoya, te te madhA bhinna bhinna saMpradAyanA chatAM dhamamAM eka che. [ 448 ] jeoe indriyAneA jaya karI krodhaneA jaya karyAM che, krodhanA jaya karI mananA jaya karyAM che ane mananA ja karI jemanA Azaya zubha thai gayA che arthAt jemanAM hRdaya pUNa pavitra che, evA mahAnubhAva puruSA jUdA jUdA dharmImAge paNa paramAtmagati prApta karI zake che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jainatattva vicAra [ 449 ] kharekhara sarva mumukSuo paramezvararUpI sevyanA sevaka che ane koI dura ane koI pAsenA sevake evA bheda maTADI zakAtA nathI. [ 450 ] jeo paramAtmAnA nAme karI garviSTa banI gayA che ane jJAnamArgathI vimukha che. teo ghuvaDe jema sUryane joI zakatA nathI tema paramAtmAne joI zakatA nathI. [ 451 ] dharmanA vibhAgo paDI zakatA nathI, paNa dharmanA sAdhanenA vibhAge paDI zake che. paramAtmadazAmAM koIne paNa matabheda nathI. paraMtu paramAtmadazA prApta karavAnA dharmanA sAdhanamAM-vyApAramAM matabheda che. [ para ] sarva Astikadarzana pAriNAmika bhAve muktine upadeza kare che e nisaMzaya che, paNa yathArthadaSTi-samyak daSTi thayA vinA sarva dazananuM tAtparyajJAna hRdayagata thatuM nathI. [ 453 ] - jainadharmane Azaya, digaMbara temaja vetAMbara AcAene Azaya ne dvAdazAMgIne Azaya mAtra sanAtana dharma pamADavAne che ane te ja sArarUpa che. A vAtamAM koI prakAre jJAnIone vikalpa nathI ane te ja traNeya kALamAM jJAnIonuM kahevuM che, hatuM ane haze. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 345 [ 454 ] mULa tattvamAM kayAMya bheda na hoya-mAtra daSTimAM ja bheda jaNAya, te Azaya samajI pavitra dharmamAM pravRtti kara! [ 4pa6] . vartamAnakALa duSamakALa varte che. manuSyanA mana paNa duHSama ja jovAmAM Ave che. ghaNuM karI paramArthathI zuSka aMtaHkaraNavALA paramArthane dekhAva karI rachAe varte che. evA vakhatamAM tene saMga karI , tenI sAthe keTaluM kAma pADavuM ?, kenI sAthe keTaluM belavuM?, kenI sAthe pitAnA keTalA kArya-vyavahAranuM svarUpa vidita karI zakAya?- e badhuM lakSamAM rAkhavAne vakhata che, nahi te saduvRttivAna jIvane e badhA kAraNe hAnikartA thavAno saMbhava che. [4pa6 ] vAtAvaraNa tathA sthAnanA parivartathI manuSyonA manebhAva tathA vicAranuM keTaleka aMze parivartana thaI jAya che. je sthalamAM rahevAthI AtmA zubha bhAvamAM na rahI zake te sthalane turata ja tyAga karavo. [457 ] nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zeka thAya che, nimite karIne jene Indrijanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene Indriyane pratikULa evA prakArene viSe dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitta karIne jene kaSAya udbhave che, evA jIvane bane teTalA te te nimittavAsI jIvane saMga tyAga ghaTe che ane nitya pratye satsaMga kare ghaTe che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jainatattva vicAra satsaMganA age tathA prakAranA nimittathI dUra rahevuM ghaTe che. [ 458 ] je satsaMgati, dharma zAstronuM vAMcana ane tattvamananae tripuTIne aharniza samAgama rAkhavAmAM Ave, to game tevA viSamakALamAM paNa manuSya potAnI jIMdagIne pavitra banAvI zake che. [459 ]. sAMbhaLavA gya tattva sAMbhaLavAnI utkaTa IcchA, pari. hArane gyane parivAra, sazAsanuM zravaNa ane Atmadharmane viSe sthita evA puruSane oLakhI temanI hadayathI prazaMsA karavI-e cAra AtmAne parama hitakArI che. [ 460 ] sapuruSonI prazaMsA e che ke-guNavAna mahAtmAonI guNavAna tarIkenI oLakhANapUrvaka temane yathAyogya praNAma namaskAra karavA ane aMtaHkaraNamAM pUjyabuddhi dhAraNa karavI. [ 461 ] daridya manuSya jema dhanavAnane tyAM raheluM suvarNa jUe tathA sparza kare to paNa bhAgyahinane te dravyanI prApti thaI zakatI nathI, tema saccidAnaMda svarUpavALA AtmAnuM zravaNa tathA manana karyA chatAM paNa vairAgyarUpa bhAgya vinA viSayIjanane te AtmAnI prApti thaI zakatI nathI. [ 462 ] zAstra, gurUne vinaya, kriyA ane Avazyaka-e sarva Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 347 vyavahArane viSe nipuNa purUSAe savaranA aMgarUpa eTale sAdhanapaNe kahyA che, paNa savarapa kahyA nathI. [ 463 ] vANI, zarIra ane mananA pudgaleA eTale paramANusamUhA (skA) prANInA saMbaMdhamAM svabhAvathI vilakSaNa hAya che. tee eTale upara kahelI mAhya kriyAmAM pariNAma pAmelA pudagalA kanirodharUpa phaLane vahana karanArA-prApta karanAra thatAM nathI, paNa AtmAnA svabhAvarUpa jJAnAdika jJAna, darzana, nivRtti kSamA vigere bhAvA eTale cetananA piraNAmA savarapaNAne arthAt kama nA nirodhamAM kAraNapaNAne pAme che. [ 464 ] ziSyanI je khAmIe hAya che te je upadezakanA dhyAnamAM AvatI nathI, te sAcA upadezaka na samajavA. AcAryAdi evA hAvA joie ke ziSyanA alpa paNa doSa jANe ane tene yathA samaye edha ApI zake. [ 465 ] bhulane vaza anelAnA tiraskAra karavA yogya nathI, kemake tyAM temanA doSa nathI. pUrvanA prakhaLa saMskAra tenI veganI dizAmAM jhaDapathI gati karatA heAvAthI te sAme Takkara jhIlI UbhA rahevuM, e game tevA puruSAthI AtmAne mATe azaya ane asaMbhavita prAyaH che. [ 466 ] kAInA ekAda sAmAnya nimaLa bhAgane dekhI tenA AkhA cAritranuM mApa kADhavu ceAgya nathI. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jainatattva vicAra [ 467 ] ApaNe bIntanA AzayeAthI tulanA karavAmAM ghaNI vAra bhUla karIe chIe. ApaNe amuka kAya joIe chIe, paNa te kArya karavAnA Azaya jotAM nathI. [ 468 ] jevI jenI manovRtti hAya, tadanukULa maneAvRtti pramANe vavAthI yA pravRttithI manamAM AnaMda pragaTe che ane tevI maneAvRttithI pratikULa vadavAthI yA tevA AcaraNathI manamAM aruci utpanna thAya che. [ 469 ] asamyak bAbatamAM sAmAne anukULa thavuM, te ahitakArI hAI tajavA ceAgya che. [ 470 ] amukanA upakAra karIza te! tenAthI amuka jAtinA mane lAbha thaze evI buddhi rAkhIne je upakAra kare che, te upakAra nadhI paNa eka jAtinA levaDa-devaDanA vyApAra che. [ 809 ] keTalIka vAra ApaNe bIjAnI dAkSiNyatA rAkhavI paDe che ane tethI karIne ApaNA manane aNagamatuM kAma karavAnI pharaja paDe che. jo dhArmika ane sAMsArika uttama kAryoMmAM preraNA hAya, teA ja dAkSiNyatA sAcavavI ane tenu ja nAma dAkSiNyatA kahevAya che. [ 472 ] mAsa bhAvarahita ane pApakA prati tiraskArasahita Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana kaNikA 349 gAMbhIyatA ne dautA- e ane pavitra Azayayukta jemAM dAkSiNyapaNuM hAya, teA ja tenuM satya dAkSiNyapaNu kahevAya. anyathA, e ane Azaya vinAnuM dAkSiNyapaNu bhadrika AtmAne mAranAruM kAtila zastra jANavu. [ 473 ] pANImAM mIThu jema mananuM aikaya thavu tenuM eka rasa thaI jAya che, tema AtmAmAM nAma samAdhi che. [ 474 ] kahevu te rUpu ane karavuM te sAtu, temaja tenA anubhava levA te ratnasamAna che. [ 475 ] AtmaprasannatA 'sattvaguNa'nuM cihna che, paritApa upa jAvavA e 'rajoguNa'nuM cihna che ane dInatA krodhapramukha 'tamArguNa'nuM cihna che. [ 476 ] adhamAdhama purUSanA lakSaNa A pramANe heAya che. sAcA --satpuruSane dekhI dveSa utpanna thAya, tenAM sAcA vacana sAMbhaLI niMdA kare, sAcI buddhivALAne dekhI rASa kare, saraLane mUrkha kahe, vinaya karanArane khuzAmatI kahe, pAMca indriyA vaza karI heAya tene bhAgyahIna kahe, sAcA guNavALAne dekhI rASaIrSA kare, viSayAsaktimAM layalIna thAya ane nitya vikathA kare, AvA jIvA azubha gatine prApta kare che. [ 477 ] pAzavIya-1, dharmAMdha--ra, vivekazUnya-3, zArIrika-4, Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jainatattva vicAra svAtha-pa, vaikA-i6, anAya-7, IndrajAla-8, viSayaprema-- 9, aviveka-10, cala-11, vyaktiprema-12, sAdhyazUnya13, naitika-14, kSayika-15, niHsAra-16, dha bIja 17, pUrvasa'skAra-18, guNagresa-19, ane Atmika prema-2, A vIsa jAtinA prema che. prathamanA sela saMsAravRddhinA hetu che, jyAre dharma bIja Adi chellA cAra prema muktinA uttarAttara kAraNarUpa che. dha bIja premanI sAmAnyathI mArgAnusArIpaNAthI zarUAta thAya che ane vizeSathI samya kRtvathI zarUAta samajavI. A prema sivAya dhamanI zarUAta thatI ja nathI. { 478 ] mekSa ApaNuM parama sAdhya hevu joIe. ApaNe zubha kArca karIe chIe tenA tathA dAna, jJAna, kriyA, indriyAnuM damavuM vigerenA hetu thA? kaI kaheze ke janahita.janahita karavAnA hetu ze ? A pramANe savAlA pUchatAM pUchatAM chevaTe mAkSa prApta karavAnA hetu ja Avaze. [ 47 ] AtmA sarve vyavahArika upAdhiAthI mUkAI sthira tAmAM rahe, e sthiti prApta karavAnuM savanuM matima sAdhya che, ane 'mezane mATe avinAzI evA meAkSasukhane prApta vu e parama sAdhyu che, tathA tene mATe ja prayAsa che ane hAvA jeIe. [ 480 ] je leAkanA vyavahAramAM pravarte te ja vyavahArAgya kahevAya. lAka upAdeya padArthomAM pravRtti ane hesa padmAthAMthI Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 ciMtana kaNikA nivRtti zratajJAna dvArA ja kare che. mATe vyavahArazya zratajJAna hovAthI te ja atyaMta lokapakArI che. [481 ] zratajJAnanI bhAvanAthI AtmajAgRti, vivekadaSTino vikAsa ane buddhi sUkSma padArtho samajavAne lAyaka bane che, utsarga- apavAda samajAya che. vastunI badhI dizAo jANI zakAya che ane sApekSavRttie vastutatvane vicAra karavAnuM baLa Ave che. syAdvAda daSTi te ja kahevAya che. tene laIne dareka vastu tathA darzananA bhedone apekSAe sadUbhAva samajI zakAya che. [482 ] sava jinamatanuM cihna syAdvAda che. "syA " padane artha "kathaMcit' che, mATe je upadeza hoya tene sarvathArUpa jANI na le, paNa upadezanA arthane jANI tyAM ATalo vicAra karo ke A upadeza kayA prakAre che?, kayA projana sahita che? ane kyA jIvane kAryakArI che? ItyAdi vicAra karIne atha grahaNa karaze. [ 483 ]. te vividha daSTibinduo dvArA nirIkSaNa karyA vagara kaI varata saMpUrNa svarUpe samajavAmAM Ave nahi. A mATe sthAdvAda upacegI ane sArthaka che. vastusvarUpa jevA prakAranuM hoya tevI rItie tenI vivecanA karavI joIe. jyAre keI paNa prakArate pUrvagraha baMdhAI jAya che, tyAre vicAraka gaNAtA samartha AtmAo paNa syAdvAda pradhAna Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jainatatva vicAra jainadarzananI tattvavyavasthAne samajI zakatA nathI ane pariNAme vijAtIya bhramaNAomAM aTavAI mithyAtvanA gADha aMdhakAramAM DUbI jAya che [ 485 ] syAdvAda siddhAMtane uddeza e ja ke-kaI paNa samajadAra vyakti kaI vastunA viSayamAM siddhAMta nizcita karatI vakhate potAnI pramANasiddha thatI prAmANika mAnyatAone na choDe, paraMtu anyanI pramANika mAnyatAone paNa Adara kare. { 486 ] syAdvAda siddhAMta hadayanI udAratA, daSTinI vizALatA prAmANika matabhedanI jijJAsA ane vastunA vividhapaNAna khyAla para ja che. | [487 ] syAdvAdI eTale "A paNa sAcuM ne te paNa sAcuM" Ameya kharUM ne temeya kharUM'-ema avyavasthina vicAra vALA nathI hotA. syAdvAda tema mAnavA ke manAvavA kahe paNa nathI, ulaTuM te te daSTine sthira karIne aneka daSTie vastune jovAnuM kahe che. [ 488 ] bhagavAna mahAvIrane syAdvAdane pATha jaganI bhinna bhinna jaNAtI vicArasaraNIone bhinna bhinna apekSAdaSTie samanvayanA dheraNa para vicAravAnuM zIkhave che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa-00 zuM mokSamArgamAM AgaLa vadhavAnI tIvra jhaMkhanA che? je hA, te... adhyAtma ane yoganA ciMtanathI sabhara, pUjyapAda adhyAtmAgI namaskAra saMniSTha paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInuM aNamela sAhitya vAcavuM ja rahyuM. [1] ciMtana dhArA 7-00 [2] pratimA pUjana 16-00 [3] anuprekSAnuM amRta pa-00 [4] nita sAme navakAra [5] anuprekSA 8-00 [6] namasakAra mImAMsA 7-00 [7] jena mArganI pichANa pa-00 [8] AstikatAne Adarza 1o-oo [9] tava dehUna 10-00 [10] tava prabhA [11] kalyANa vizeSAMka 20-00 [12] mahAmaMtranA ajavALA 3-00 [13] anuprekSAnA ajavALA 3-oo [14] ajIta zatrunI amaravANI pa-00 - mAhitI mATe pUchavo - zrI phakIracaMdabhAI C/0. sarasvatI pustaka bhaMDAra ratanapaLa, hAthIkhAnA, amadAvAda-1, 9-00 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C6 * = = = ) (6mIthI lional Instolle for RECEk .. (IST) (lAla) PD DATA/DA) ANSN9Q See til fkE , , , (T F S SE) PildTO GITION) TO jaksaparasa 277. daq6Y e hATasaeNnTa, nAThApuraamadAvAda