________________
सुधा टीका स्था०४ उ०३ ०२ पक्षिष्टान्तेन चतुर्विधपुरुषजातनिरूपणम् ७ पन्नोऽपि ३, एको नो रुतसम्पन्नो नो रूपसम्पन्न. ४ । एवमेव चत्वारि पुरुष जातानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा - रुतसम्पन्नो नामैको नो रूपसम्पन्नः ४ | १ ||
चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा- प्रीतिकं करोमीत्येकः प्रीतिकं करोति १, प्रीतिकं करोमीत्येकोऽमीतिकं करोति २, अमीतिकं करोमीत्येकः प्रीतिकं करोति ३, अमीतिकं करोमीत्येकोऽमीतिकं करोति ४ | |२|
चत्वारि पुरुषजातानि प्रज्ञप्तानि तद्यथा- आत्मनो नामैकोऽमीतिकं करोति नो परस्य १, परस्य नामैकः प्रीतिकं करोति नो आत्मनः ४, | ३ |
शब्द भी उसका आनन्द दायक होता है -३ और कोई एक पक्षी ऐसा होता है. जो-तो बोलने में और न देखने में सुन्दर होता है - ४ इसी प्रकार पुरुष जात चार हैं कोई एक ऐसा होता है जिसका शब्द आनन्द दायक होता है किन्तु आकार सुन्दर नहीं होता है - १ कोई पुरुष ऐसा होता है जो रूप में तो सुन्दर, पर- बोलने में नहीं - २ कोई एक ऐसा होता है जो बोलने में भी और आकार में भी सुन्दर होता है - ३ कोई एक न तो बोलने में-न देखने में सुन्दर होता है -४ फिर भी - चार प्रकार के पुरुष होता हैं, जैसे कोई एक ऐसा होता है जो - " मैं प्रोति करूं " - ऐसा निश्चय करके प्रीति करता है - १ कोई एक मैं प्रीति करूं ऐसा निश्चय करके भी प्रीति नहीं करता है - २ कोई एक पुरुष ""मैं अनीति करूं " ऐसा निश्रय करके भी अप्रीति नहीं करता है - ३
પણ સુંદર હોય છે અને તેના અવાજ પણ આનદદાયક હોય છે. (૪) કેાઈ એક પક્ષી એવું હાય છે કે જેના અવાજ પણ મધુર હેતેા નથી અને દેખાવ પણ સુંદર હાતા નથી.
એ જ પ્રમાણે પુરુષ પણ ચાર પ્રકારના હોય છે. (૧) કાઇ એક પુરુ ષની વાણી આનંદદાયક હાય છે, પણ દેખાવ સુંદર હાતા નથી . (૨) કાઇના દેખાવ સુંદર હાંય છે પણ વાણી મધુર હાતી નથી. (૩) કેાઇની વાણી પણ મધુર હોય છે અને દેખાવ પણ સુદર હોય છે. (૪) કેાઈની વાણી પણ મીઠી હાતી નથી અને દેખાવ પણ સુદર હતેા નથી પુરુષના આ પ્રમાણે પણ ચાર પ્રકાર પડે છે—–(૧) કાઇ એક પુરુષ એવા હાય છે કે જે પ્રીતિ કરવાને નિશ્ચય કરીને પ્રીતિ કરી શકે છે. (૨) કાઈ પ્રીતિ કરવા છતાં પ્રીતિ કરતા નથી. (૪) કોઈ પુરુષ અપ્રીતિ કરીને અપ્રીતિ જ કરે છે.
કરવાના નિશ્ચય કરવાના નિશ્ચય
