________________
શતક ૧ ૩.
(૩)
સત્~ ́ચા પ્રકારના આખ્યાત ક્રિયાપદેાથી યુક્ત છે, જેમ તે વિજયહસ્તી સારા લક્ષણોવાળો છે, તેમ આ પાંચમું અંગ સારા લક્ષણોથી પ્રતિપાદિત છે. જેમ વિજયહસ્તી દેવતાથી અધિષ્ટિત છે, તેમ આ પાંચમું અંગ પણ દેવતાથી અધિષ્ઠિત છે. જેમ તે વિજયહસ્તીના અંગે સુવર્ણથી શાભતા છે, તેમ આ પાંચમા અંગના ઉદ્દેશાઓ સુવર્ણ—સારા અક્ષરોથી શોભતા છે. જેમ તે વિજયહસ્તીનું ચરિત્ર વિવિધ જાતના અદ્ભુતાથી શ્રેષ્ટ છે, તેમ આ પાંચમું અંગ વિવિધ જાતના અદ્ભુત ચિત્રાથી શ્રેષ્ટ છે. છત્રીશ હજાર પ્રમાણુ જે પ્રશ્ન સૂત્રેા તે આ પંચમાંગરૂપી વિજયહસ્તીના દેહ છે. ચાર અનુયાગરૂપી તેના ચાર ચરણો છે. જ્ઞાન અને ચરણુ એ એ તેના નેત્રા છે. દ્રવ્યાસ્તિક અને પર્યાયાસ્તિક એ બને નય તેના બે દતૂશલ છે. નિશ્ચય અને વ્યવહાર નય રૂપ તેના બે ઊન્નત કુંભસ્થળ છે. યાગ અને ક્ષેમરૂપી તેના બે કાન છે. પ્રસ્તાવનાના વચનાની રચના એ તેની મોટી સૂંઢ છે, નિગમનના વચને તેનુ ઉત્તમ પૂછડું છે, કાલ વિગેરે આઠ પ્રકારના પ્રવચનના ઉપચાર તેનેા સુંદર ઉપસ્કર છે, ઉત્સર્ગ અને અપવાદના વાદોરૂપ ઉચ્છળતા તેના મોટા બે ઘંટાના ઘાષ છે, યશઃપરહના પ્રતિધ્વનિથી તેણે દિશાઓના મંડળને પૂરી દીધું છે, સ્યાદ્વાદરૂપી ઉજવળ અંકુશથી તે વશ થયેલા છે, વિવિધ જાતના હેતુરૂપી ખડ્ગોના સમૂહથી તે યુકત છે, અને ખલથી જોડાએલા સમર્થ ગણનાયકા-ગણધરાની ખુદ્ધિથી તે ઉત્કર્ષવડે કલપના કરેલા છે.
આવા પાંચમા અંગરૂપી વિજયહસ્તીને મુનિઓરૂપી ચેષ્ઠાએ નિરાખાધ પણે મેળવી શકે, તે માટે પૂર્વના મુનિરૂપ શિલ્પીઓએ ખનાવેલી અને ઘણાં શ્રેષ્ટ ગુણથીપ ગુંથેલી છતાં પણ ટુંકાપણાને લઇને મોટાઓને વાંછિત વસ્તુને સાધી આપવામાં સમર્થ એવી વૃત્તિ તથા ચૂર્ણીરૂપ બે નાડિકાઓને જીવાભિગમ વગેરે ખીજા વિવિધ જાતના દારડાસ્માના ભાગ સાથે જોડી દઇ ઘણી મોટી ખનાવેલી છે, તેથી સામાન્ય બુદ્ધિવાલા પુરૂષને પણ ઉપકાર કરનારી આ વૃત્તિ રૂપી નાર્ડિકાને તે વિજયહસ્તીના નાયકરૂપ એવા ગુરૂજનના
૧ દ્રવ્યાનુયાગ વગેરે. ૨ ચરણ-ચારિત્ર. ૩ જે વસ્તુ ન હોય તે મેળવવી તે ચેાગ અને જે વસ્તુ મળેલી હોય તેનું રક્ષણ કરવું, તે ક્ષેમ. ૪ પડો– ઢાલ. ૫ એક પક્ષે ગુણના અર્થ દોરી લેવો. ૬ નાડિકા એટલે મોટી મજબૂત દોરી, જેનાથી મેટા ગજેંદ્ર બાંધી શકાય છે. અહીં ટીકાકારે વૃત્તિરૂપી મોટી દેરી પચમાંગરૂપી વિજયહસ્તીને બાંધવા માટે પેલી છે.
