________________
શતક ૧ લું.
( ૧૫ )
જે કે મૂળમાં દર્શાવેલી ગાથાને અર્થ આગળ કહેવામાં આવવાના દસ ઉદેશા ઉપરથી પિતાની મેળે જ જાણું શકાય તેમ છે, તથાપિ બલ બુદ્ધિવાલા પુરૂષોને તે સુખે સમજાય, તેવા હેતુથી તે અર્થે આ સ્થળે કહેવામાં આવ્યું છે. ૨ રાજગૃહ નગરમાં ભગવાન્ શ્રીમહાવીરે આગળ કહેવાના ઉદ્દશાનો અર્થ દેખાડયો એ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરવી. | | પહેલે ઉદેશક જઠળ એટલે ચલન વિષય છે. અર્થાત ચલન અર્થને નિર્ણય કરવાનો છે. ૨ બીજો ઉદેશક દુઃખ વિષયને છે, અર્થાત
હે ભગવન ! જીવ પોતે કરેલા દુઃખને કર્મને વદે છે?' ઇત્યાદિ પ્રશ્નને નિર્ણય છે.
- ૩ ત્રીજો ઉદ્દેશક ક્ષારોને છે. પક્ષા એટલે મિથ્યાત્વમેહનીય કર્મને ઉદય થવાથી જીવને જે જુદા જુદા દર્શનોને ગ્રહણ કરવા રૂપ પરિણામ થાય છે તે રૂપ જે પ્રકૃષ્ટ–ઉત્કૃષ્ટ દોષ-જીવનું દૂષણ તે વાતો કહેવાય છે. તે ઉદેશામાં “હે ભગવન! જીવે કાંક્ષાહનીયકર્મ કર્યું?” ઈત્યાદિ hશ્નનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે.
૪ ચોથો ઉદ્દેશક પ્રશ્નતિ છે. પ્રકૃતિ એટલે કર્મના ભેદ “હે ભગવન! કર્મની કેટલી પ્રકૃતિઓ છે?” ઇત્યાદિ પ્રશ્નનો તેમાં નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે. | ૫ પાંચમે ઉદ્દેશક થી સંબંધી છે. “હે ભગવન! પૃથ્વીઓ કેટલી છે?” ઈત્યાદિ પ્રશ્નને તેમાં નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે.
છઠ ઉદેશક જાત શબ્દ વડે ઉપલક્ષિત છે. “હે ભગવન! જેટલા અવકાશને આંતરે સૂર્ય છે” ઈત્યાદિ પ્રશ્નને નિર્ણય તે ઉદેશામાં કરવામાં આવ્યો છે.
છ સાતમે ઉદેશક ન સબંધી છે. તે ઉદેશામાં “હે ભગવન! રિકને વિષે ઉત્પન્ન થતા નારકી” ઈત્યાદિ સૂત્રને તેમાં નિર્ણય કરવામાં આવ્યું છે.
૮ આઠમો ઉદ્દેશક વાસ સંબંધી છે. “હે ભગવન! મનુષ્ય એકાંત બાળક છે કે કેમ ? ઇત્યાદિ પ્રશ્નનો તેમાં નિર્ણય કરવામાં આવે છે. ' હ આપેહેલા ઉદેશમાં કર્મોના ચલનના વિષયમાં જે નવ પ્રકને કરવામાં આવ્યા છે, તે સંબંધી હકીકત છે.
