________________
( ૭૪ )
શ્રી ભગવતીપુત્ર
66
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે. હું ગાતમ, તે નારકીએ સન્ની અને અસ’નો એમ બે પ્રકારના કહેલા છે. તેએમાં જે સગી નારકીએ છે, તે મહા વેદના– પીડાવાળા છે, કારણ કે, તેએ મિથ્યાદર્શન છેડીને સમ્યગદર્શનમાં જન્મ લઇ ઉત્પન્ન થયેલા છે, તેથી તેએ પોતે પૂર્વે કરેલા વિપાકને સંભારતાં કહે છે કે, અહા ! અમારી ઉપર મેટુ દુ:ખ અકસ્માત્ આવી પડયું, વિષયરૂપી વિષમ વિષના પરિભાગમાં ચિત્તને લેાભાવી અમેએ સર્વ દુઃખના ક્ષય કરનારા ભગવાન્ અદ્વૈત પ્રભુએ પ્રરૂપેલા ધર્મ કર્યાં નહીં, તેથી અમોને આ માનસિક મહદ્ દુઃખ થાય છે. ” આ પ્રમાણે તે નારકીએ ચિતવ છે, તેથી તેને મહા વેદનાવાળા કહ્યા છે. બીજા જે અસ`જ્ઞી નારકી છે, તે મિથ્યાદષ્ટિ સમજવા. તે ‘પોતે કરેલા કર્મનું ફળ આ નરકાવાસ છે,' એમ જાછતા નથી, એટલે તેમના મનમાં તેને પશ્ચાત્તાપ થતા નથી, તેથી તેને અલ્પ વેદનાવાળા કહ્યા છે.
અહિં ફેટલાએક વિદ્વાનેા એમ કહે છે કે, સન્ની એટલે સંજ્ઞી પચે’દ્રિય જીવા, તેઓ નારકીમાં ગયા પછી તીવ્ર અશુભ અધ્યવસાયથી અતિ અશુભ કર્મ બાંધીને મહા નરકામાં ઉત્પન્ન થવાને લઇને મહાવેદનાવાળા થાય છે અને જે અસઙ્ગી છે, તેમણે પૂર્વે અસંજ્ઞીપણાના ભવને અનુભવ કર્યાં છે, તેથી સજ્ઞીપણાના ભવમાં અત્યંત અશુભ-અધ્યવસાયના અભાવને લઇને રત્નપ્રભાની અંદર અતિ તાત્ર વેદના વગરના નરકામાં ઉત્પન્ન થવાથી તેઓને અપ વેદનાવાળા કહ્યા છે, અથવા જે સજ્ઞી થયેલા નારકી છે, તેઓ પર્યાપ્ત થયેલા હેાય છે, અને જે અસંજ્ઞી થયેલા નારકી છે, તેએ અપર્યાપ્ત થયેલા હાય છે, એટલે અનુક્રમે પર્યાસી-મહાવેદનાવાળા અને અપર્યાપ્તીઅપવેદનાવાળા કહેલા છે.
મહાવેદનાવાળા અને
ગાતમસ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, તે નારકી સર્વે સરખી ક્રિયાવાળા છે કે નહીં ? અર્થાત્ કર્મ બાંધવામાં કારણરૂપ એવી આરભ વગેની ક્રિયા તેમની સરખી છે કે નહીં ?
હે ગૈાતમ, આ કારણથી સજ્ઞી નારકી અસ’જ્ઞી અપ વેદનાવાળા કહેલા છે.
ભગવાન ઉત્તર આપે છે. હું ગાતમ, એ અર્થ ખરાખર ઘટિત નથી. ગાતમસ્વામી પુછે છે. શા કારણથી એ અર્થ ખરાખર ટિત નથી? ભગવાન્ કહે છે. જે ગીતમ, તે નારકી ત્રણ પ્રકારના કહેલા છે. એક સમ્યગ્દષ્ટિ, બીજા મિથ્યાષ્ટિ અને ત્રીજા સભ્યમિથ્યાદષ્ટિ
