________________
( ૮૬ )
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હે ગૈાતમ, લેશ્યાએ છ પ્રકારની કહેલી છે. તે લેશ્યાના આ બીજ ઉદેશ ઋદ્ધિ સુધી ભણવાના છે. કોઇક એમ માને છે કે, જે પશુ જીવ છે, તે મરીને પાછા પશુજ થાય છે. આવા પુરૂષને એધ થવા માટે ગૈતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
હું ભગવન્ , અમુક નારકાદિ જીવને અતીતકાળે એક ભવમાંથી બીજી ભવમાં સથાર કરવાનો કાળ કેટલા પ્રકારનો છે ? અર્થાત્ અમુક જીવને અતીતકાળમાં કઇ કઇ ગતિમાં રહેવાનુ થાય છે?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હે ગાતમ, તે જીવને એક ભવમાંથી બીજા ભવમાં સંચાર કરવાના કાળ ઉપાધિભેદથી ચાર પ્રકારનો કહેલો છે. એક નારકસંસાર સસ્થાનકાળ, એટલે નારકીના ભવને વિષે જીવ રહે તે કાળ, બીએ તિર્થયોનિસંસાર સંસ્થાનકાળ એટલે તિર્યંચના ભવને વિષે જીવ રહે તે કળ, ત્રીજો મનુષ્યસંસાર સંસ્થાનકાળ એટલે મનુષ્યના ભવને વિષે જીવ રહે તે કાળ અને ચેાથો દેવસસાર સંસ્થાનકાળ એટલે દેવતાના ભવને વિષે જીવ રહે તે કાળ.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન્, નારકીને સંસારમાં રહેવાના કાળ કેટલા પ્રકારના કહેલા છે ?
ભગવાન કહે છે. હું ગાતમ, નારકીને સંસારમાં રહેવાને કાળ ત્રણ પ્રકારના કહ્યો છે, જેમકે, ૧ શૂન્યકાળ, ર અશૂન્યકાળ, અને ૩ મિશ્રકાળ. ગાતમ સ્વામી પુછે છે. હું ભગવન્, તિર્યંચયેાનિવાને સંસારમાં રહેવાનો કાળ કેટલા પ્રકારના છે ? અને મનુષ્ય તથા દેવતાને સંસારમાં રહેવાનો કાળ કેટલા પ્રકારના છે ?
ભગવાન કહે છે. હે ગૈાતમ, તિર્યંચચોનિજીવાને સ’સારમાં રહેવાને કાળ એ પ્રકારને કહ્યો છે. ૧ અશૂન્યકાળ અને ૨ મિત્રકાળ અને મનુષ્ય તથા દેવતાને નારકીની જેમ, શૂન્યકાળ, અશૂન્યકાળ અને ૩ મિશ્રકાળ એમ ત્રણ પ્રકારના કાળ કહ્યો છે.
૧ આત્માને વિષે કર્મોના પુદ્ગલોનું લેશન એટલે મિશ્રણ કરવું તે લેશ્યા કહેવાય છે. તે લેશ્યાએ ચેાગના પરિણામથી ખને છે. જયારે યાગાના નિરોધ કરવામાં આવે ત્યારે લેશ્યાઓને અભાવ થાય છે. શરીર નામકર્મનો કોઇ પરિણામ વિશેષ તે યોગ કહેવાય છે.
૨ પ્રજ્ઞાપના ત્તમાં લેશ્યાપદના ચાથેા ઉદ્દેશ છે, તે અહિં લેશ્યાનુ સ્વરૂપ જાણવા માટે બીજો ઉદ્દેશ સમજવો.
