________________
શતક લુ.
( ૧૮૧ )
કરવામાં એકાંગ્ર ચિત્તવાળા હોય, તે પુરૂષ તે મૃગને વધ કરવાને માટે ઉપર કહેલા પ્રદેશામાં જઇને ‘તેમાં મૃગ છે,' એવું જાણી તે મુને વધ કરવાને તેને પકડવા સારૂ ખાડો અને પાસàા રચે છે. હે ભગવન, તેવા ફૂટપાસ કરવાથી તે પુરૂષને કાયિકી વગેરે કેટલી ક્રિયાઓ લાગે છે ? ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હું ગાતમ, તે પુરૂષને કોઇવાર ત્રણ ક્રિયાઓ લાગે, કાઇવાર ચાર ક્રિયાઓ લાગે અને કેાઇવાર પાંચ ક્રિયાએ લાગે. ગાતમસ્વામી પુòછે, હે ભગવન્ ! તેનું શું કારણ હશે ?
ભગવાન્ ઊત્તર આપે છે, હું ગાતમ, જે ભવ્ય એટલે યેાગ્ય અર્થાંત્ કર્યાં છે, તે મૃગને પકડવા માટે જેટલેા વખત ફૂટપાસ કરનારા હૈય પણ તેને બધન કરનારા કે મારનારા ન હેાય, તેટલેાકાળ તે પુરૂષને ગમનાદિકની ચેષ્ટા કરવા રૂપ કાયિકી ક્રિયા ફુટપાસ કરવાના અધિકરણરૂપે આધિકરણકી ક્રિયા અને તે મૃગ ઉપર દ્વેષ કરવાથી પ્રાક્રેષિકી ક્રિયા–એમ તેને ત્રણ ક્રિયા લાગે છે, જે કાઁ પુરૂષ જેટલા વખત ફુટપાશ કરે અને બંધન કરે પણ મારે નહીં તો તેટલો તેને કાચિકી, આધિકરણુકી પ્રાર્દ્રષિકી અને મૃગને પરિતાપ કરવાને લઇને પારિતાપનિકી–એ ચાર ક્રિયાએ લાગે છે. જે કર્તા પુરૂષ જેટલા કાળ ફુટપાશ રચે, ખધન કરે અને મારે, તેટલે કાળ તેને કાયિકી, આધિકરણી, પ્રાદેષિકી, પારિતાપનિકી અને પ્રાણાતિપાત ક્રિયા–એ પાંચ ક્રિયાએ લાગે છે, હું ગાતમ, તે તે કારણને લઇને કાઇવાર બે, કોઈવાર ત્રણ, કોઇવાર ચાર અને કાઇવાર પાંચ ક્રિયા લાગે, એમ કહ્યું છે.
ગાતમ ભગવાન પુછેછે, હે ભગવન, જે પુરૂષ પ્રથમ કહેલા નદીના જળથી વીંટાએલા વૃક્ષોના પ્રદેશથી તે વિવિધ પ્રકારના વૃક્ષાના સમૂહવાળા પ્રદેશસુધીના સ્થાનોમાં જેટલેા કાળ ઘાસને પ્રસરાવી અને ઊંચા કરી અગ્નિકાયની અંદર ફેકીદે, તેટલા કાળમાં તે પુરૂષને કેટલી ક્રિયા લાગે ?
ભગવાન્ કહે છે, હું ગૈતમ, તે પુરૂષને કેાઈવાર ત્રણ ક્રિયા, કાઈવાર ચાર ક્રિયા અને કેાઇવાર પાંચ ક્રિયા લાગે.
ગાતમ પુછેછે, હું ભગવન, તે શા કારણથી ત્રણ ચાર અને પાંચ ક્રિયાએ લાગે ?
ભગવાન કહે છે, હું ગાતમ, જે પુરૂષ જેટલેાકાળ ઘાસને ઊંચા ફરે તેટલા કાળ ત્રણ ક્રિયા લાગે એટલે પહેલા ફાયિકી લાગે પછી આધિ
