________________
સતક ૧ લુ
( ૧૮ )
નથી પણ ગુરૂલઘુત્વ હોય છે; કારણકે, વિક્રય તથા તૈજસ વણાત્મક ગુલઘુજ કહેવાય છે; તેથી જીવની અપેક્ષાએ અને કાણુ શરીરની અપેસાએ તે નારકી અગુરૂલઘુજ છે; કારણ જીવ અરૂપી હાવાથી તેનું અગુરૂલઘુત્વ હાય છે, અને કાણુ શરીર કાણુવાત્મક હોવાથી તેનું અનુરૂલઘુત્વ છે. તે કારણને લઇને હૈ ગૈતમ, નારકી ગુલઘુ છે અને અનુલઘુ પણ છે. એવીરીતે વૈમાનિક દેવતાસુધીના ચાવીશ દંડક સમજી લેવા. તેમાં વિશેષ એટલું કે, શરીરનુ વિવિધપણુ જાણીને તે પ્રમાણે જાણી લેવુ' એટલે જેના જેવાં શરીર હોય તેને તે જાણીને અસુર પ્રમુખના ગુરૂત્યાદિ સમજવા. તેમાં અસુરાદિ દેવા નારકીની જેમ સમજવા. પૃથ્વીકાય વગેરે એદારિક અને તેજસ શરીરને આશ્રીને ગુલઘુ છે અને જીવ તથા કામ્હણુ શરીરને આશ્રીને અગુરુલઘુ છે. વાયુકાય, આદારિક, વૈક્રિય અને તેજસ શરીરને આશ્રીને ગુરૂલઘુ છે. એવી રીતે પચેત્રિય મનુષ્ય આદારિક, વૈક્રિય, તેજસ, અને આહારક શરીરને આશ્રીને ગુરુલઘુ અને કાગુશરીરને અનુરૂલઘુ છે અને ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય અને જીવાસ્તિકાય એ અરૂપીપણાને લઇને અનુરૂલઘુ છે અને બાકીના ત્રણ પદનો એટલે ગુરૂ, લઘુ અને ગુરૂલઘુનો નિષેધ સમા
ગાતમસ્વામી પુછેછે, હે ભગવન, જે પુદ્ગલાસ્તિકાય છે, તે ગુરૂ છે, લઘુ છે, ગુરૂલઘુ છે કે અનુરૂલઘુ છે ?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે, હું ગૈતમ, તે પુદ્ગલાસ્તિકાય ગુરૂ નથી, લઘુ નથી, પણ તે ગુરૂલઘુ પણ છે, અને અગુરૂ લઘુ પણ છે.
ગાતમસ્વામી કહેછે, હે ભગવન, તે શાકારણથી ?
ભગવાન કહે છે, હે ગાતમ, આદારિક, વૈક્રિય, આહારક અને તેજસ દ્રવ્યને આશ્રીને તે પુદ્ગલાસ્તિકાય ગુરૂ નથી, લઘુ નથી પણ ગુલઘુ છે અને અનુરૂલઘુ નથી અને કાણુ, મન તથા ભાષા--એ ત્રણને આશ્રીને તે પુગલાસ્તિકાય ગુરૂ નથી, લઘુ નથી ગુરૂલઘુ નથી પણ અનુરૂલગુ છે. અને જે કાળ અને કમ છે, તેમાં કાળ અમૂ-ત છે અને કર્મ કાણુ વણાત્મક છે, તેથી તે અનુરૂલઘુ છે.
ગાતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે,−હે ભગવન, જે કૃષ્ણવેશ્યા છે, તે ગુરૂ છે, લઘુ છે, ગુરૂવઘુ છે કે અરૂલઘુ છે?
ભગવાન ઉ-તર આપે છે, હે ભગવન, તે કૃષ્ણવેશ્યા ગુરૂ નથી, લઘુ નથી, પણ ગુલઘુ છે અને અગુરૂલઘુ પણ છે.
