________________
રાક૧ લ
T)
wo
હવે સથી અને અવીયના પ્રસગ લઇ ગાતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
ગાતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જીવ સી વીર્યસહિત છે અને અવીય-વીરહિત પણ છે, તે કેવી રીતે હાઇ શકે ?
ભગવાન્ ઊત્તર આપે છે, કે ગાતમ, જીવ એ પ્રકારના કહયા છે, એક સસાર સમાપન્ન અને ખીજ અસંસાર સમાપન જે જીવ ચાર ગતિને વિષે ભમનારા તે સંસાર સમાપન્ન કહેવાય છે અને જે ચાર ગતિને વિષે નહીં ભમનારા તે અસંસારસમાપન કહેવાય છે, તેમાં જે અસંસારસમાપન્ન જીવ છે, તે સિદ્ધ જીવેા સમજવા. તે સિદ્ધ જીવાને કારણે વીર્યના અભાવ છે તેથી તે અવયવી રહિત કહેવાય છે, જેએ સસારસમાપન્ન એટલે ચાર ગતિમાં ભમનારા જીવા છે તે બે પ્રકારના કયા છે. એક શૈલેશી પ્રતિપન્ન અને બીજા અશૈલેશી પ્રતિપન્ન. સ` સંવર ૧૫ ચરણમાં જે પ્રભુ-સમ તે શીલેશ અને તેની જે અવસ્થા તે રશૈલેશી તેને પ્રાસ થયેલા તે શૈલેશી પ્રતિપન્ન કહેવાય છે, અથવા શૈલેશ એટલે મેરૂ પર્વત તેવી જે અવસ્થા એટલે દઢ સ્થિરતા અર્થાત્ મેરૂ પર્વતના જેવી સ્થિરતા તે પ્રાપ્ત થયેલા. આવી સ્થિરતા યાગ નિરોધની અંદર પાંચ દ્રવ્ય અક્ષરના ઊચ્ચાર જેટલા કાળના પ્રમાણવાળી ગણાય છે, તેને પ્રાપ્ત થયેલા જે જીવ તે શૈલેશી સમાપન કહેવાય છે અર્થાત્ તે ચાદમે અયોગી ગુણઠાંણે રહેલા જીવ ગણાય છે અને તેથી ઊલટા જે જીવ તે અશૈલેશી પ્રતિપન્ન કહેવાયછે. તે જીવા પહેલા ગુણુઠાંણાથી લઇને તેરમા ગુણ ઠાંણા સુધી રહેલા હોય છે, તેમાં જે શૈલીશી પ્રતિપન્ન જીવ છે, તે સવીય છે, એટલે વીર્યાતરાયના ક્ષય તથા ક્ષયાપશમથી વીર્યની લબ્ધિ વડે વીવાળા કહેવાય છે, અને લબ્ધિ વીર્યની જે કાર્ય રૂપ ક્રિયા તે કરણ અને તે કરણ રૂપી વી વડે અવી કહેવાય છે; અર્થાત તેઓમાં જે ઊત્થાનાદિ ક્રિયાવાલા સવીય ગણાય છે અને જે ઊત્થાનાદિ ક્રિયાથી રહિત તે અવીય ગણાય છે. તેઓ અપર્યાત્મિ કાળે સમજવા.
ઊપર કહેલા ખને પ્રકારના જીવામાં જે અશૈલેશીતિપન્ન જીવ છે, તેઓ લબ્ધિવીર્ય કરીને સવી છે અને કરણવીર્યે કરી સવી પશુ પણ હોય છે, અવીર્ય પણ હેાય છે, આ રણને લઇને જીવ સનીય અને અવીય એમ એ મકારે કહેવામાં આવ્યા છે.
૨૪
