________________
(૫)
સતક ૧ લુ.
દૃષ્ટિદ્વાર–પૃથ્વીકાય જીવા મિથ્યાદષ્ટિ છે.
જ્ઞાનદ્વાર–પૃથ્વીકાય જીવા જ્ઞાની કે અજ્ઞાની નથી. નિયમથી
અજ્ઞાની છે.
યેાગદ્વાર-પૃથ્વીકાય જીવા મનાયાગી અને વચનયાગી નથી પણ કાયયેાગી છે.
અપકાય જીવે પણ પૃથ્વીકાય જીવાની જેમ સમજવા. તેએ દશ સ્થાન ( દ્વાર) માં અભ’ગક છે, માત્ર તેજલેશ્યામાં તેમના એંશી ભાંગા થાય છે, કારણ કે, તેમાં દેવતા ઉત્પન્ન થાય છે.
તેઉકાય અને વાયુકાય જીવાને દશ સ્થાનમાં પણ અભ’ગક છે, કારણ કે, ક્રાધાદિકને ઉપયાગ કરનારા એવા તેએ ઘણાં હાય છે, અને તેમાં ૪વતાઓ ઉત્પન્ન થતા નથી. તેમ વળી તેમનામાં તેજલેશ્યા નથી, અને તે પછી તેના સંભવ છે, તેથી એ'શી ભાંગા પણ ન થાય, એટલે તે અલગક છે. તેમાં ખંધા સૂત્રેા પૃથ્વીકાયના સૂત્રની જેમ સમજવા. ફત વાયુકાય સૂત્રેાની અંદર શરીરદ્વારની અંદર એમ જાણવું.
વનસ્પતિકાયના સબંધમાં પૃથ્વીકાયની જેમજ સમજી લેવું. કારણ કે, તેનાં દશે સ્થાનામાં ભાંગા થવાના અભાવ છે, અને તેોલેશ્યામાં તેવીજ રીતે એંશી ભાંગા થઇ શકે તેમ છે.
અહિં શંકા કરે છે કે, પૃથ્વીકાય, અપકાય અને વનસ્પતિકાયવેાના દષ્ટિદ્વારમાં સાસ્વાદાન ભાવ વડે સમ્યકત્વ થાય, એમ કમ ગ્રંથામાં કહેલુ છે, તો તે કારણને લઈનેજ જ્ઞાનદ્વારમાં મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન અને તે જીવા ઘણાં થાડા છે, એમ લઇને તેમના એશી ભાંગા સમ્યગ્દર્શન, આિિનાધિક અને શ્રુતજ્ઞાનની અંદર કેમ ન થાય ?
આ શંકાના સમાધાનમા કહે છે કે, એવી રીતે એશી ભાંગા થઈ શકે નહીં. કારણ કે, પૃથ્વીકાય વગેરેમાં સાસ્વાદનભાવ ઘણેાજ વિરલ છે, તેથી એવી પ્રરૂપણા કરવાની ઇચ્છા નથી, તે કારણથી કહેલુ છે કે, તેમાં ઉભય–બંનેને અભાવ છે.
હે ગાતમ, જે સ્થાનને વિષે નારકીને એંશી ભાગા છે, તે સ્થાનને વિષે એ ઇંદ્રિય, તઇંદ્રિય, અને ચોઇંદ્રિય જીવાને પણ એ’શી ભાંગા સમજવા. એટલે એકાદિ સખ્યાતા સમયથી અધિક એવી જઘન્ય સ્થિતિમાં એક, જઘન્ય અવગાહનામાં બે, સખ્યાતા અત પ્રદેશની વૃદ્ધિમાં ત્રણ અને
૧૯
