________________
શતક ૧ લું.
સર્વીધાને માટે એ પ્રશ્ન છે કે, પહેલા અતીત–અદ્ધા એટલે ભૂતકાળ અને પછી અનાગત-અધા એટલે ભવિષ્ય કાળ કે પહેલા અનાગત કાળ અને પછી આગત કાળ? તેમજ પહેલા અનાગત-કાળ અને પછી સર્વકાળ કે પહેલા સર્વ કાળ અને પછી અનાગત ? તે સર્વ પ્રશ્નોનાં સંબંધે ભગવાને એવો જ ઉત્તર આપેલ છે કે, તે આનુપૂર્વાઓ થઈ શકે નહીં એટલે અમુક પહેલા અને અમુક પછી એમ કહી શકાય નહીં.
પછી રેહક મુનિએ કહ્યું, હે ભગવન, આપે જે કહ્યું, તે સત્ય છે; આ પ્રમાણે કહી રેહક મુનિ વિચરી ગયા.
લેક સ્થિતિના સ્વરૂપ વિષે શ્રી ગતમ સ્વામીના પ્રશ્નો અને
શ્રી વીર પ્રભુના ઉત્તરે, જ્ઞાની એવા ગોતમ સ્વામીએ આવી શ્રમણ ભગવાન વીર પ્રભુને વંદના કરી નીચે પ્રમાણે પ્રશ્ન કર્યો.
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, આ લોકની સ્થિતિ કેટલા ભેદે કહે લી છે.?
- ભગવાન ઉત્તર આપે છે. હે ગતમ, તે લેકની સ્થિતિ આઠ પ્રકારની કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે પહેલી લેક સ્થિતિ આકાશ પ્રતિષ્ઠિત વાત એટલે આકાશ ઉપર રહેલ તનુ વાત અને ઘનવાત રૂપ વાયુ. તે તનુવાત અને ઘવાત અવાસના અંતર ઉપર રહેલા છે, અને આકાશ તે પોતાની મેલેજ પ્રતિષ્ઠિત છે, તેથી તે સંબંધી વિચારવાનું રહેતું નથી
બીજી લોક સ્થિતિ વાત પ્રતિષ્ઠિત-ઉદધિ એટલે તનુવાત તથા ઘનવિત ઉપર રહેલ ઘાદધિ.
- ત્રીજી લેક સ્થિતિ-ઉદધિ પ્રતિષ્ઠિત–પૃથ્વી એટલે ઘને દધિ ઉપર રહેલી પૃથ્વી જે કે જરા ભારવાળી પૃથ્વી તો આકાશ ઉપરજ રહી છે, પરંતુ રત્નપ્રભા વગેરે ઘણું પૃથ્વીઓને લઈને તેને ઘનોદધિ ઉપર રહેલી કહેવામાં આવી છે.
૧ રેહક મુનિની દ્વારા જે સૂત્રો કહેવામાં આવ્યા હતા, તે શૂન્યજ્ઞાન પ્રમુખવાદનું ખંડન કરી વિચિત્ર એવી બાહ્ય અને આધ્યાત્મિક વસ્તુની સત્તાને પ્રતિપાદન કરનારા અને ઈશ્વરાદિ કર્તાની માન્યતાને ખંડન કરી જગતનું અનાદિત્ય સિદ્ધ કરનારા છે.
