________________
( ૧૭૦ )
શ્રી ભગવતીસૂત્ર
( નારકીના જીવો અલ્પ છે, તેથી તેઓ નરકાદિક સ્થાનમાં વાંકી ગતિવાલા હૈાવાને સંભવ નથી અને કદિ સભવ હોયતો તે નારકી નરકમાં એકાદિ ઊપજે છે તો તેમને વાંકી ગતિનો નિષેધ આવે, કારણકે તેઓ ઘણાં હોય છે.)
ભગવાન્ ઊત્તર આપે છે–ડે ગાતમ, કોઇવાર કોઇ જીવ વાંકી ગતિવાલા હોય છે, અનેકવાર કોઇ જીવ સીધી ગતિવાલા હોય છે. એવી રીતે વૈમાનિક દેવ સુધી ચાવીસ દંડક કહેવા.
ભગવાન ઊત્તર આપે છે, હું ગાતમ, જીવ અનંતા છે, તેથી પ્રત્યેક સમયે વાંકી ગતિવાલા પણ ઘણાં છે. અને પ્રત્યેક સમયે સિધી ગતિવાળા પણ ઘણાં છે.
ગાતમસ્વામી પુછે છે, હું ભગવન, તે નારકી જીવ શું વાંકી ગતિવાલા છે અને સીધી ગતિવાલા પણ છે ?
ભગવાન કહે છે, હું ગાતમ, નારકાને વિષે સીધી ગતિવાલા સર્વે હોય છે, કારણકે સીધી ગતિવાલા હુંમેશા ઘણાં હ્રાય છે, તેથી તેમને માટે બહુ વચન છે, અને વાંકી ગતિવાલા થોડા હોય છે, તેથી તેમને માટે એક ચન છે તેથી કહે છે કે, અથવા સીધી ગતિવાલા ઘણાં અને વાંકી ગતિવાલો કે એક હાય છે, અથવા સીધી ગતિવાલા પણ ણાં હોય છે, અને વાંકી ગતિવાલા પણ ઘણાં હોય છે, એમ ત્રણ ભાંગા સમજવા.
એવી રીતે વિશેષ રહિત એવા જીવ અને એકે ત્રિય જીવ-તે બંનેને વિષે વાંકી ગતિવાલા અને સીંધી અતિવાળા જીવ ાં ડાય છે, તેથી તેમના ત્રણ ભાંગા હૈાતા નથી, તેટલા માટે એકત્રિય જીવને વને બીજા સર્વ દડકમાં ત્રણ ભાંગા થાય છે.
હવે ગતિના અધિકારથી ચ્યવવાનું સૂત્ર કહે છે.
ગોતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જે વિમાનના પરિવાર વગેરેની અપેક્ષાએ માટી પદ્મિવાલેા છે, શરીરના આભૂષ્ણ વગેરેની અપેક્ષાએ મોટી કાંતિવાલા છે, શરીર પ્રાણની અપેક્ષાએ મોટા ખળવાલા છે, માટી ખ્યાતિવાલો છે. મહાન્ ઇશ્વર છે–મેટા સુખના સાધનાવાલા છે. અને ૧ જે જીવ એક ભવમાંથી બીજે ભવે વાંકી ગતિએ જાય તે વિગ્રહ તિ અને જે જીવ સીધી ગતિએ જાય તે અવિગ્રહ ગતિ કહેવાય છે.
