________________
('૧૪૪') '
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
ભગવાન કહે છે, હે ગૈાત્તમ, તે પૃથ્વીકાય જીવેાના અસંખ્યાતા સ્થિતિ સ્થાન કહેલા છે. તે જઘન્ય સ્થિતિથી તે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સ્થાન સુધીના જાણવા.
ગોતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે, હે ભગવન, તે પૃથ્વીકાયના અસંખ્યાતા લાખ આવાસો છે, તે પ્રત્યેક આવાસમાં જઘન્ય સ્થિતિમાં રહેનારા પૃથ્વીકાય જીવે શુ ક્રોધના ઉપયાગ કરનારા ઘણાં છે, કે માનના ઉપયોગ કરનારા ઘણાં છે, કે માયાના ઉપયાગ કરનારા ઘણાં છે કે, લોભના ઉપયોગ કરનારા ઘણાં છે?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હું ગાતમ, તે પૃથ્વીકાય જીવા ક્રાધ, માન, માયા અને લાભ-એ બધાના ઉપયાગ કરનારા ઘણાં છે. તેથી તે પૃથ્વીકાય જીવે એક એક કષાયના ઉપયાગ કરનારા ઘણાં મળી, તેથી તે સ સ્થાનામાં એટલે દશે સ્થાનેામાં અભ’ગ છે. વિશેષમાં માત્ર તે લેશ્યામાં તેમના એશી ભાંગા થાય છે.
પૃથ્વીકાય જીવાતે લેશ્યાદ્વારમાં માત્ર તેજાલેશ્યાજ હૈાય છે. તે આ પ્રમાણેઃ—જ્યારે દેવલોકમાંથી ચ્યવીને કાઇ દેવતા એક અથવા અનેક પૃથ્વીકાય જીવાની અંદર ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે તે એકપણે રહેવાથી તેના એંશી ભાંગા થઇ શકે છે.
આ પૃથ્વીકાય જીવાના દશ દ્વારમાંથી અહિં માત્ર એકજ દ્વાર લખેલુ છે, તેા પછી ખાકીના નવ દ્વાર નારકીની જેમ સમજી લેવા. તેમાં એટલું વિશેષ કે, તેમનું નાનાત્વ એટલે વિવિધપણું પણ પ્રશ્ન તથા ઉત્તરથી જાણી લેવું. તે પૃથ્વીકાય જીવેાના શરીર વગેરે સાત દ્વારા પણ સમજી લેવા. તે આ પ્રમાણે—
શરીરદ્વાર-તે પૃથ્વીકાય જીવાને આદારિક, તેજસ અને કાણુ–એ ત્રણે શરીર હેાય છે. ક્રોધ તથા માનના ઉપયોગ વગેરે કહેવાનું છે. તેમના પુદગળા શરીર રૂપે પરિણામ પામવાનું પણ પૂર્વવત્ છે.
સંસ્થા દ્વાર–પૃથ્વીકાય જીવાને ભવધારણીય પ્રમુખ બે પ્રકારના શરીરના અભાવ છે. તેથી તેમાં હુંડસડિયા એટલુજ કહેવાનુ છે.
લેશ્યાદ્વાર–પૃથ્વીકાય જીવાનેકૃષ્ણ લેશ્યાથી તેજલેશ્યા સુધીની લૈયાએ કહેલી છે; અને ત્યાં સુધી અલગ છે, અને તેોલેશ્યામાં એશી ભાંગા થાય છે,
