________________
( ૧૩૭ )
રાતઃ ૧ યુ.
હવે બીજું અવગાહના દ્વાર કહે છે.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન્, રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ત્રીશ લાખ નરકાવાસમાં પ્રત્યેક નરકાવાસને વિષે નારકીના અવગાહના સ્થાન કૈટલા કથા છે ?
ભગવાન કહે છે-ડે ગાતમ, તે નારકીને અવગાહના સ્થાન અસખ્યાતા કહ્યા છે. તેમાં જે જધન્ય અવગાહના છે, તે સર્વ નરકની અંદર અંગુળના અસંખ્યાતા ભાગ છે. તે જઘન્ય અવગાહના એક પ્રદેશે અધિક અને એ પ્રદેશે અધિક તેમ અસ ંખ્યાતા પ્રદેશ સુધી અધિક હેાય છે. તે જઘન્યા અવગાહેના નારકને યાગ્ય એવી ઊત્કૃષ્ટી અવગાહના જુદી જુદી છે. જેમ તેને પહેલે નરકે ઉત્કૃષ્ટી અવગાહના તે તેને પાંચ કે સાત ધનુષ્ય, ત્રણ હાથ અને છ આંગળ છે.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, એ રત્નપ્રભા પૃથિવીના ત્રીશ લાખ નરકાવાસમાં એક એક નરકાવાસે જન્ય અવગાહનામાં વત્તતા એવા નારકી શું ક્રોધનો ઉપયેાગ કરનારા ઘણાં હેાય છે?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે—કે ગાતમ, તે જઘન્ય અવગાહનાને વિષે એટલે તે એકાદિ સખ્યાતા પ્રદેશથી અધિક એવી જઘન્ય અવગાહનાને વિષે વતા એવા નારકી થોડા હેાય છે, તેથી ક્રાદિકના ઉપયોગ કરનાર એક પણ હોય તેથી તેના એશી ભાંગા થાય છે; અને ચાવત્ સખ્યાતા પ્રદેશથી અધિક જઘન્ય અવગાહનામાં અને અસંખ્યાતા પ્રદેશથી અધિક જઘન્ય અવગાહનાને વિષે અને તેને ચેાગ્ય એવી ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાને વિષે વતા એવા બને નારકીઓ ઘણાં ડાય છે. તેમાં ક્રોધનો ઉપયાગ કરનારા ઘણાં અને માન, માયા, અને લેાભનો ઉપયાગ કરનારા ઘણાં અને એક હાવાના સાઁભવથી સત્યાવીશ ભાંગા થાય છે.
કદિ અહિ શંકા થાય કે, જે જઘન્ય સ્થિતિવાળા અને જઘન્ય અવગાહનાવાળા છે, તેમેને જઘન્ય સ્થિતિપણે સત્યાવીશ ભાંગા પ્રાપ્ત થાય અને જઘન્ય–અવગાહનાને લઇને એશી ભાંગા થાય એ વિરોધ આવે છે? તેના સમાધાનમાં કહેવાનું કે, જઘન્ય સ્થિતિવાળાને પણ જઘન્ય અવગા
૧ જેમાં શરીર અવગાહના કર–રહે તે અવગાહના અર્થાત્ તે શરીરના આધારભૂત ક્ષેત્ર, તેના સ્થાન એટલે પ્રદેશની વૃદ્ધિથી થયેલા વિભાગ તે અવગાહના સ્થાન કહેવાય છે.
૧૮
