________________
શતક ૧ .
(૧૨૧)
" ભગવાને કહે છે, હે ગતમ, તે જીવ મેહનીય કર્મને વેદતો પોતાના આત્માથી અપક્રમે છે, પરથી એપક્રમ કરતાં નથી, એટલે પોતાની જાતે નીચે ફરે છે, બીજાથી નીચે ફેર નથી. : : :
- આ કહેવાનો આશય એવો છે કે, તે જીવ મિથ્યાત્વમેહનીય અથવા ચારિત્રમેહનીય કર્મને વેદતો અર્થાત ઉદીર્ણ મોહવાળો થતા પ્રથમ પંડિતપણામાં રૂચિ કરનારે અથવા મિશ્રણ રૂચિ કરનારે અથવા મિથ્યા રૂચિવાળો થાય છે. - તે જીવનું અપક્રમણું–નીચે ફરવું, કે પ્રકારે થાય? તે વિષે ગૌતમસ્વામી પુછે છે.
" તમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, તે જીવ કે પ્રકારે અપક્રમણ કરે છે? એટલે મોહનીય કર્મને વેદતો કેવી રીતે પાછા ન ફરે છે, ?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે, હે ગૌતમ, તે જીવ પૂર્વે એટલે અપક્રમણ કર્યા પહેલા શ્રી જિનભગવાને પ્રરૂપેલ જીવાદિ અથવા અહિસાદિ વસ્તુ ઉપર રૂચિ કરે છે, શ્રદ્ધા રાખે છે, અને પછી જ્યારે મેહનીય કર્મને ઉદય થવાનો કાળ આવે ત્યારે તેજ શ્રીજિનભગવાને પ્રરૂપેલી જીવાદિ અથવા અહિંસાદિ વસ્તુ ઉપર રૂચિ કરતો-શ્રદ્ધા રાખતો નથી, એ રીતે તે મેહનીયકમને વેદતો અપક્રમણ કરે છે.
એ પ્રમાણે મેહનીય કમને દવાનો અર્થ કહી હવે મેહનીયકર્મના અધિકારથી સામાન્યકર્મ વિષે વિચાર કરવામાટે ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે, હે ભગવનું, એવીરીતે નારકી, તિર્યંચયોનિ, મનુષ્ય અથવા દેવતાના જીવે જે મોક્ષનો વ્યાઘાત કરવાના હેતુરૂપ એવું પાપકર્મ કરેલું હોય તે જીવને તે કર્મ વિઘા શિવાય તે કર્મમાંથી મિક્ષ થતો નહીં હોય...? અર્થાત તે કર્મ ભેગવ્યા વિના તેમનો છુટકારો થતો નહીં હોય?
ભગવાન કહે છે. હે ગૌતમ, તે નારકી, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવતાને તે પાપકર્મ ભેગવ્યા વિના તેમાંથી છુટકારો થતો નથી.
* તમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, તે નારકી, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવતાને તે કમ ભેગવ્યા વિના છુટકારો થતો નથી, તે શા માટે કહેવામાં આવ્યું હશે?
ભગવાન કહે છે, હે ગેતમ.? અમેએ બે પ્રકારના કર્મ કહેલ
૧ “અમેએ” એમ કહી ભગવાને સર્વગ્રપણાથી પોતાનું સ્વતંત્રપણું દર્શાવ્યું છે.
