________________
શતક ૨ જું.
છે અને જે અમાયાવીપણે સમ્યગદષ્ટિ ઉત્પન્ન થયા છે, તેમને અલ્પવેદના હોય છે એમ જાણવું. જેમને તેજલેશ્યા અને પાલેશ્યા છે, તેમને આશ્રીને
ઘિક દંડની જેમ તેમના દંડક ભણવા. વિશેષ એટલું કે, મનુષ્ય સરાગ ભણવા, વીતરાગ ભણવા નહીં. આ સૂત્રાર્થની સંગ્રહ ગાથા આ પ્રમાણે છેદુઃખ તથા આયુષ્ય ઉદય આવે તે વિદે તે એકવચન બહુવચનવડે ચાર દંડક કહ્યા છે. નારકીઓ સરખા આહારવાળા છે? સરખા કર્મવાળા છે? સરખા વર્ણવાળા છે? સરખી લેશ્યાવાળા છે? સરખી વેદનાવાળા છે? સરખી ક્રિયા વાળા છે? સરખી આયુષ્યવાળા છે કે સરખી રીતે ઉત્પન્ન થયેલા છે?”
પ્રથમ કહ્યું છે કે, “નારકી લેશ્યાવાળા છે.” તે ઉપરથી લેના સ્વરૂપને નિરૂપણ કરવા ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, શ્યાઓ કેટલી કહેલી છે? ભાના પરિણામ રૂ૫ ભાવ લેશ્યાને નહીં, એમ પ્રથમ પણ કહેલું છે, તે દર્શકવાને માટે આ કહેવામાં આવે છે.
૧ જે કંઈ જીવને તેજલેશ્યા અને પાલેશ્યા છે, તે જીવને આશ્રીને જેમ એથિક દંડક છે, તેમ તે બંનેના બે દંડક જાણું લેવા, એટલે નારકીઓને અને વિકલૈંદ્રિય જીવ, તે ઉકાય તથા વાયુકાય જીને ૫હેલી ત્રણ લેશ્યાઓ જાણવી, ભવનપતિ, પૃથ્વીકાય, જલકાય, વનસ્પતિકાય; અને વ્યંતરેને પહેલી ચાર લેશ્યાઓ જાણવી અને પંચૅકિય, તિર્યંચ અને મનુષ્યને છ વેશ્યાઓ જાણવી; તેમજ જયેતિષ્કને તેજલેશ્યા અને માનિકોને ત્રણ શુભ લેશ્યાઓ જાણવી. તેને માટે લખે છે કે, “ભવનપતિ અને વ્યંતરોને કૃષ્ણ. નીલ, કાપોત અને તેજલેશ્યા હોય છે. જતિષ્ક અને સૈધર્મ દેવતાઓને ફકત તેજલેશ્યા હોય છે, સનકુમાર, મહેક અને બ્રહ્મલેકના દેવતાઓને પાલેશ્યા હોય છે અને તે પછી શુકલ લેશ્યા હોય છે. પૃથ્વીકાય, વાયુકાય વનસ્પતિકાય અને બાદરને તેલેશ્યા સુધીની ચાર લેશ્યાઓ હોય છે અને ગર્ભ જ, તિર્યંચ અને મનુષ્યને છ લેશ્યાઓ હોય છે અને બાકીનાને ત્રણ લેશ્યાઓ હોય છે.” કેવળ એંઘિક દંડકમાં ફિયાસૂત્રની અંદર જે મનુષ્યો સરાગ અને વીતરાગવાળા ભણેલા છે, તે આ લેશ્યાપ્રકરણમાં ભણવા નહીં; કારણ કે, વીતરાગપણમાં તેજેલેશ્યા અને પદ્મશ્યા થવાનો સંભવ નથી, શુકલેશ્યામાંજ તે વીતરાગનો સંભવ છે. પ્રમત્ત અને અપ્રમત્ત તે કહેલા છે. આ સર્વ બતાવવાને માટે આ કહેવામાં આવ્યું છે.
