________________
શતક ૨ છું.
( ૮૩ )
તેમના સંબંધે અસુરકુમારની જેમ જાણું લેવું. વિશેષમાં એટલું કે, તેમને વેદનામાં નાનાત્ર એટલે વિવિધપણું છે, તેમાં જે માયા મિથ્યાદષ્ટિ ઉત્પન્ન છે, એટલે માયીપણે મિથ્યાદષ્ટિએ ઉપજેલા તે શુભ વેદના-સાતવેદનીયને આશ્રીને અાવેદનાવાળા હોય છે અને જે અનાયી સમ્યગદષ્ટિ ઉત્પન્ન છે, એટલે અમાયીપણે સમ્યગદષ્ટિએ ઉપજેલા છે, તેઓ વધારે શાતા વેદનીયને લઈને મહાદનાવાળા હોય છે. એટલું જતિષ્ક અને વૈમાનિક દેવતામાં વિશેષ સમજવું. હવે એવીશ દંડકને લાભેદમાં વિશેષ બતાવાને
આહારાદિ દેવડે સાત દડક કહે છે. ૌતમસ્વામી કહે છે, હે ભગવન, લેફ્સાસહિત નારકીઓ સવે સરખા આહારવાળા છે, તેઓના જીન જે સમુચ્ચય લેશ્યા સહિત અને શુકલ લેશ્યાવાળો છે, તે બંનેનો એક સરખો પાઠ કહે અને કૃષ્ણલેશ્યા અને શુકલેશ્યાવાળાનો પણ એક પાઠ કહેવા અને કૃષ્ણલેશ્યાવાળા તથા નીલ સંજ્ઞીભૂત છે, તે મહાદનાવાળા અને જે અસંસીભૂત છે, તે અપવેદનાવાળા કહ્યા છે, તેવી રીતે વ્યંતર દેવતાઓ જાણવા, કારણ કે, અસુરકુમારથી લઈને વ્યંતર દેવતાઓ સુધીના દેવોમાં અસંસીભૂત થાય છે, તે વિષે આ ઉદ્દેશમાંજ આગળ કહેવામાં આવશે. અસુરકુમારના પ્રકરણમાં કહેલી યુક્તિથી તેઓ અલ્પ વેદનાવાળા થાય છે, એમ સમજવું અને જે પ્રથમ કહ્યું છે કે, સંસી જીવો સમ્યગદષ્ટિ હોય છે, તે વૃદ્ધ પુરૂષોની વ્યાખ્યાને અનુસાર કહેલું છે, જયોતિષ્ક અને વૈમાનિક દેવતાઓમાં તો અસંસી ઉત્પન્ન થતાજ નથી, તેથી વેદના પદમાં તેઓ કહેલા છે.
૧ “સ નારકીઓ સરખા આહારવાળા છે' આ પદ ઉપરથી આહાર, શરીર, ઉશ્વાસ, કર્મ, વર્ણ, વેશ્યા, વેદના, ક્રિયા અને ઉપપાત નામના પૂર્વોક્ત નવ પદવાળા નારકી પ્રમુખનો ચોવીશ પદનો દંડક લેશ્યા પદથી વિશેષ કરીને સૂચવ્યા છે, અને તે સિવાયના કૃષ્ણલેશ્યાદિકથી વિશેષ એવા પૂર્વોક્ત નવ પદવાળા જ યથાસંભવ પ્રમાણે નારકાદિ પદરૂપ છ દંડક સૂચવેલા છે. એવી રીતે એ સાત દંડકના સૂત્રને સંક્ષેપ કરવા જેવી રીતે જે દંડક ભણવાનું છે તેને દર્શાવવા માટે ઓધિક–જીવ સમુચ્ચય વિષે અહિં કહેવામાં આવ્યું છે. તેમાં જે પૂર્વે કહેલા એથિક સમુચ્ચય રૂપ નારકીઓ, વેશ્યાહત નારકીઓ, અને સાતમા દડકમાં લીધેલા શુકલેશ્યા
