________________
શતક ૧ ભુ.
( ૧૦૩ )
ગાતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન; જેવી રીતે તમારે આ પોતાના અને આ પારકા, ' એવી અપેક્ષા રાખ્યા વગર સમાનભાવે જે વસ્તુ પ્રવૃત્તિથી કે ઉપકાર બુદ્ધિથી મારા જેવા નજીક રહેલા શિષ્યની આગળ પ્રકાશવા યાગ્ય છે. તેવી રીતે સમતા પ્રકાર કે ઉપકાર બુદ્ધિએ તે વસ્તુ ગૃહસ્થ પાખંડી માણસની આગળ પ્રકાશવા યોગ્ય છે કે નહીં ? અથવા એવા પણ અ છે કે, જેવી રીતે સુખ પ્રિયત--આદિ વસ્તુ સ્વાત્માને વિષે પ્રકાશ કરવા યોગ્ય છે, તેવી રીતે પરમાત્માને વિષે પ્રકાશ કરવા યાગ્ય છે કે નહી. ?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હું ગાતમ, હા, જેમ અમારા મત પ્રમાણે સારા શિષ્યની આગળ જે વસ્તુ પ્રકાશવા યાગ્ય છે,--તેમ અમારા મત પ્રમાણે પણ તે વસ્તુ પ્રકાશવા.યોગ્ય છે.
પ્રથમ જે કાંક્ષા મોહનીય કર્મ ને વૈદવાનું પ્રસ`ગ સાથે કહેલું છે, હવે તે કર્મનો અધ કહેવા માટે ગૈતમ સ્વામી પુછે છે. ગાતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જીવ કાંક્ષામોહનીય ક` ખાંધે છે? ભગવાન્ કહે છે. હે ગૈાતમ, હા, જીવ કાંક્ષામેાહનીય કર્મ ખાંધે છે. ગાતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન જીવ તે કાંક્ષામહનીય ક શા કારણથી ખાંધે છે ?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે. હું ગાતમ, પ્રમાદ અને મન વગેરેના વ્યવહારના હેતુને લઈને જીવ કાંક્ષામેાહનીય કમ ખાંધે છે.
અહિં પ્રમાદ એટલે મથ પ્રમુખ લેવા, અથવા પ્રમાદના ગ્રહણથી મિથ્યાત્વ, અવિરતિ અને કષાયરૂપ ત્રણ મધના હેતુ ગ્રહણ કરેલા છે, અથવા તે ત્રણ હેતુએ એક પ્રમાદની અંદર આવી જાય છે, જેને માટે કહ્યું છે કે, “મુન્ત્રદ્રોએ આઠ પ્રકારના પ્રમાદ કહેલા છે; તે આ પ્રમાણે ૧ અજ્ઞાન, ૨ સશય, ૩ મિથ્યાત્વ, ૪ રાગ, ૫ દ્વેષ, ૬ મતિભ્રંશ, ૭ ધર્મમાં અનાદર, અને ૮ મન, વચન, કાયાના યાગનું દુ:ણિધાન એ આઠ પ્રકારના પ્રમાદ વવા યોગ્ય છે; યાગને કર્મબ્ધનો ચાથો હેતુ પણ કહ્યા છે.
હવે પ્રમાદ વગેરેના હેતુ ફળ અને ભાવને ખતાવા માટે ગીતમ સ્વામી પુછે છે.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, તે પ્રમાદ કોનાથી પ્રવર્તે છે ? ભગવાન્ કહે છે, હું ગાતમ, તે પ્રમાદ મન વગેરેના વ્યાપાર કૃપ યાગથી પ્રવર્તે છે; કારણ કે, મદ્યાર્દિકનુ સેવન અને મિથ્યાત્વ, અવિરતિ અને કષાયને લઇને મન વગેરેના વ્યાપાર ઉત્પન્ન થાય છે.
