________________
( ૭૬ ).
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
પહેલે સમયે ઉત્પન્ન થયેલા અને બાકીના પછી બીજે સમયે ઉત્પન્ન થયેલા એ બીજો ભેદ.
કેટલાએક વિષમ આયુષ્યવાળા અને એક સમયે ઉત્પન્ન થયેલા છે. જેવાં કે એકે વિષમ આયુષ્ય બાંધ્યું છે, અર્થાત દશહજાર વર્ષનું આયુષ્ય બાંધ્યું છે, અને બીજાએ પનર હજાર વર્ષનું આયુષ્ય બાંધ્યું છે. પણ તે બનેની ઊત્પત્તિ એકી સાથે છે. તે ત્રીજો ભેદ.
- કેટલાએક વિષમ આયુષ્યવાળા અને વિષમ સમયે ઉત્પન્ન થયેલા છે. જેવાં કે, કેટલાએક સાગરેપમની સ્થિતિવાળા છે, અને કેટલાએક દશહજાર વર્ષની સ્થિતિવાળા છે અને કેટલાએક પહેલે સમયે અને કેટલાએક બીજે સમયે ઉત્પન્ન થયેલા છે, એ ચોથે ભેદ.
હે ગાતમ, આ કારણને લઈને તે ઉપર કહેલો અર્થ બરાબર ઘટતો નથી. અર્થાત્ સર્વ નારકીઓ સરખા આયુષ્યવાળા અને સરખી રીતે ઉપન્ન થનારા હોતા નથી.
ગૌતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, જે અસુરકુમાર દેવતાઓ છે, તે સર્વે સરખા આહારવાળા અને સરખા શરીરવાળા છે ?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે. હે ગૌતમ, તે અસુરકુમાર દેવતાઓ નારકીની જેમ સમજવા. એટલે નારકીના પ્રકરણમાં જેમ આહાર વગેરેના નવ પદ કહેવામાં આવ્યા છે, તે પ્રમાણે અસુર કુમારના સંબંધમાં સમજીલેવું.
૧ અસુરકુમારનું આહારકસૂત્ર નારકીના સૂત્રો પ્રમાણે સમજવાનું છે, તથાપિ તેને માટે વિશેષ ભાવનાથી ટીકાકાર આ પ્રમાણે લખે છે. અસુર કુમાર દેવતાઓ પોતાના ભાવમાં ધારણ કરવા યોગ્ય શરીરની અપેક્ષાએ અ૯પ શરીરવાળા છે, તેનું માન જઘન્યથી અંગુલના અસંખ્યાતા ભાગનું છે અને મહાશરીરનું માન ઉત્કર્ષથી સાત હાથના પ્રમાણુવાળું છે. ઉત્તર વૈકયિની અપેક્ષાએ લઈએ તે તેમના અ૯૫ શરીરનું માન જઘન્યથી અંગુલના અસંખ્યાતા ભાગનું છે અને મહા શરીરનું માન ઉત્કર્ષથી એક લાખ યોજનના પ્રમાણુવાલું છે. તે અસુરકુમારે મહાશરીરવાળા હોય ત્યારે આહારમાં ઘણાં પુગલે ગ્રહે છે, તે આહાર માનસિક ભક્ષણ રૂપ આહારની અપેક્ષાએ સમજવો. દેવતાઓને તે આહાર પ્રધાન ગણાય છે. અને શાસ્ત્રમાં જે વસ્તુ એનો નિર્દેશ કરવામાં આવે છે, તે પ્રધાનની અપેક્ષાએજ કરવામાં આવે છે. તેઓ જે ઘણું વધારે પુગલોને આહાર કરે છે, તે અલ્પ શરીરની સ્થિતિએ ગ્રાહ્ય એવા પુદ્ગલોની અપેક્ષાએ સમજવું, ઈત્યાદિ સર્વ પૂર્વોક્ત પ્રમાણે જવું.
