________________
( ૮૦ )
શ્રી ભગવતી સૂત્ર
વાળી વૃત્તિવાળા હોય છે. તેથી તેઓને નિયતપણે આરંભિકી, પા રિગ્રહિકી; માયાપ્રત્યચિકી, અપ્રત્યાખ્યાનકી અને મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી એમ પાંચ ક્રિયાઓ લાગે છે. તે કારણને લઇને તેઓ સર્વ સરખી ક્રિયા
વાળા હોય છે.
ગમત સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન , તે પૃથ્વીકાય છે સ સરખી આયુષ્યવાળા અને સરખી રીતે ઉત્પન્ન થયા છે ?
ભગવાન કહે છે. હે ગૌતમ, તે પૃથ્વીકાય છે નારકીની જેમ સરખી આયુષ્યવાળા અને સરખી રીતે ઉત્પન્ન થયેલા છે. જેવી રીતે પૃથ્વીકાય જીવો કહ્યા, તેવી રીતે ચાઈકિય સુધીના છ સમજવા એટલે અપકાય; તે ઉકાય વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, બેઇંદ્રિય, તેઈદ્રિય અને ચઉદ્રિય સુધીના છે તે પ્રમાણે જાણી લેવા. તેઓનું, મહાશરીરપણું તથા અલ્પશરીરપણું પિોતપોતાની અવગાહનાને અનુસાર સમજી લેવું, અને બે ઇંદ્રિય વગેરેનો આહાર પણું પ્રક્ષેપ લક્ષણવાળો સમજવો.
જે પંચૅકિય તિર્યંચ મેનિના જીવ છે, તેઓને નારકોની જેમ વિવિધ ક્રિયાઓવાળા સમજવા તેમાં એટલું વિશેષ છે કે, તેઓ જે મહાશરીર પણામાં વારંવાર આહાર કરે અને વારંવાર શ્વાસોશ્વાસ લે તે સંખ્યાતા વઉંની આયુષ્યની અપેક્ષાએ સમજવું. પણ અસંખ્યાતા વર્ષની આયુષ્યની અપક્ષાએ નહીં. કારણ કે, તેમનો પ્રક્ષેપ આહાર છઠ ઉપર કહે છે, અને તઓને અ૫ શરીરપણમાં આહાર તથા ઉશ્વાસ કદાચિત થાય છે, તે વિષેના પ્રમાણરૂપ વચન છે. લોમાહારની અપેક્ષાએ તો સર્વેને વારંવાર આહાર તથા શ્વાસોશ્વાસ ઘટે છે. જે તેઓ અ૫ શરીરવાળા હોય તો તેમને આહાર તથા ઉશ્વાસ કદાચિત થવાની બાબત અપર્યાપ્તપણામાં લોમાહાર તથા ઉશ્વાસ ન હોવાથી સમજવી અને પર્યાપ્તપણામાં તે લોમાહાર તથા ઉશ્વાસ હેય એમ સમજી લેવું,
કર્મસત્રના વિષયમાં જે પૂર્વોત્પન્ન છે, તેમને અપકર્મપાડ્યું અને જે પથાત ઉત્પન્ન હોય તેમને મહા કર્મપણું જાણવું. અને આયુષ્ય વગેરે તો તે ભવમાં વેદનીય એવા કર્મની અપેક્ષાએ જાણી લેવા.
વર્ણ તથા લેશ્યાના સૂત્રોના વિષયમાં જે પુત્પન્ન હેય તેમને તારૂણ્ય વયને લઈને શુભવર્ણ વગેરે જાણવા અને જે પાછળથી ઉત્પન્ન હોય તેમને બાળવયને લઇને અશુભવë વગેરે જાણવા. લેકમાં પણ તેમજ દેખાય છે.
૧ નિયતપણે એટલે નિશ્ચયથી પાંચ ક્રિયાઓ લાગે છે ત્રણ વિગેરે નહીં
