________________
શતક ૧ લુ
( ૧૪ )
ઉત્તરમાં કહેવાનું કે, તે તમારી શંકા તદ્દન અયોગ્ય છે. કારણ કે, આચાર્યાની અંદર જે ઉપદેશ આપવાનું સામર્થ્ય છે, તે અર્હતના ઊપદેશથીજ હેાય છે. આચાર્યોં કદિ પણ સ્વતંલપણે ઊપદેશથી અર્થના॰ જ્ઞાપક થઇ શકતા નથી. તેમની અર્થની જ્ઞાપકતા અર્હુતના ઉપદેશનેજ આધીન છે તે ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, પરમાર્થવડે–સાચી રીતે અર્હંત ભગવંતાજ સર્વઅર્થના જ્ઞાપક છે અને આચાર્ય વિગેરે તો તેમની પર્ષદારૂપે રહેનારા છે, તેથી તેમને નમસ્કાર કર્યાં પછી અહું તને નમસ્કાર કરવા, એ સર્વ રીતે અયેાગ્ય છે. કહ્યું છે કે “કાઇપણ પુરૂષ સભાને નમસ્કાર કર્યા પછી રાજાને નમસ્કાર કરતા નથી. પ્રથમ રાજાને નમસ્કાર કર્યા પછી સભાને નમસ્કાર કરે છે.''
આ પ્રમાણે પંચ પરમેષ્ટીને નમસ્કાર કરી હવે, આધુનિક લેાકેાને અતિ ઉપકારી એવા શ્રુતજ્ઞાનને નમસ્કાર કરે છે. એ શ્રુતજ્ઞાનના દ્રવ્યશ્રુત અને ભાવશ્રુત એવા બે ભેદ છે. તેમાં દ્રવ્યશ્રુત ભાવદ્યુતનું કારણ હોવાથી પ્રથમ સંજ્ઞા તથા અક્ષરરૂપ એવા તે દ્રવ્યમ્રુતને નમસ્કાર કરે છે. " णमो बंभीए लिवीए
;)
66
બ્રાહ્મી લિપિને નમસ્કાર થાઓ. ’’ પુસ્તક વગેરેમાં જે અક્ષરાનો વિન્યાસસ્થાપન તે જિવ કહેવાય છે. તે લિપિ અઢાર પ્રકારની હેાવા છતાં શ્રીઋષભદેવ ભગવંતે પોતાની બ્રાહ્મી નામની પુત્રીને ખતાવેલી હાવાથી તે લિપિનું નામ બ્રાહ્મી લિપિ પડયું છે. કહ્યું છે કે-“ જિનેન્દ્રે ( ઋષભદેવે ) બ્રાહ્મીને જમણે હાથે લખી લિપિવિધાન શીખવ્યુ આ પ્રમાણે હાવાથી ་ બ્રાહ્મી ’ એ પદ લિપિનું સ્વરૂપ વિશેષણ સમજવું.
,,
અહિં વાદી શંકા કરે છે કે, તમે આ આરભેલા શાસ્ત્રનેજ મગળરૂપ ગણે છે, તેા પછી તેમાં મંગળાચરણ કરવાનું શું પ્રયેાજન છે? જે મગળ હાય તેને માઁગળ કરવાની જરૂર પડે તેા પછી અનવસ્થા દોષની પ્રાપ્તિ થશે. વાદીની આ શ’કાના સમાધાનમાં કહે છે કે, તમે કહ્યું તે સત્ય છે. પરંતુ શિષ્યાની બુદ્ધિને મગળ પ્રાપ્તિ થાય તે કારણથી મંગળાચરણ કરવાની જરૂર છે. તેમ વળી પૂર્વે શિષ્ઠપુરૂષાના આચારનું પાલન કરવા માટે પણ મંગળાચરણ કરવું જોઇએ,તે વિષે પ્રથમ કહેવામાં આવ્યું છે.
દરેક ગ્રંથની આદિમાં મંગળ, અભિધેય વગેરે ચાર સંબંધ કહેવામાં ૧ અર્થના જ્ઞાપક-અર્થના જણાવનારા. ૨ મંગલાચરણ, અભિધેય, પ્રયાજન અને હેતુ એમ ચાર સખધ પણ કહેવાય છે.
