________________
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
તેમને દીર્ઘકાળની સ્થિતિવાળી કરે છે; જે મંદાનુભાવવાળી હોય, તેમને તીવ્રાનુભાવવાળી કરે છે. જેમના પ્રદેશાગ્ર અ૯પ હોય, તેમના પ્રદેશાગ્ર બહુ કરે છે. તે કોઇવાર આયુર્મને બાંધે છે અને કેઈવાર નથી બાંધત અશાતા વેદનીય કર્મને તો વારંવાર પુષ્ટ કરે છે. અને અનાદિક એટલે આદિ રહિત, અથવા અજ્ઞાતિ એટલે જ્ઞાતિ-સ્વજનથી રહિત, અથવા ઝાણું તીત એટલે ઋણ કરજ વડે થતી જે દુસ્થિતિ, તેનાથી પણ વધારે દુ0િતિથી યુક્ત, અથવા અતીત એટલે અતિશય પા૫ યુક્ત, એવા, અંતરહિત અથવા અવનતાગ્ર એટલે આસન અંતથી રહિત, અથવા પરિચ્છેદ રહિત એવા પરિમાણે યુક્ત, તેથીજ દીર્ઘ માર્ગવાળા અને ચાતુરંત એટલે દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ અને નારકી–એ ચાર ગતિવાળા, અથવા પૂર્વાદિ દિશાના ભેદથી ચાર વિભાગવાળા એવા આ સંસારરૂપી અરયમાં તે વારંવાર ભમે છે.
હે મૈતમ, તે કારણને લઈને જે અનગાર અસંવૃત એટલે સંવર ને નિરોધ કરનાર ન હોય તે સિદ્ધિને પામતો નથી.
આ પ્રમાણે અસંવૃતનું ફળ દર્શાવી હવે સંવૃતનું ફળ કેવું છે, તે વિષે ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
૧ અહિં સ્થિતિ એટલે બાંધેલા કર્મનું રહેવું તે. સ્થિતિ અલ્પ કાળની હેય તેને લાંબા કાળની કરે છે. ૨ અનુભાવ એટલે વિપાક-એક જાતને રસ. સંવરને જે અભાવ તે કેવાયરૂપ હેવાથી અને અનુભાગને બંધ કષાયની પ્રતીતિ કરનાર લેવાથી મંદ વિપાવાળી કર્મની પ્રકૃતિઓ ગાઢ વિપાકવાળી થાય છે. ૩ કમરના દલિયાનું પરિમાણને પ્રદેશાગ્ર કહે છે. જે પ્રદેશને બંધ છે, તે રોગની પ્રતીતિ કરનારે છે અને જે સંવરને અભાવ તે યોગ રૂપ છે. ૪ વિભાગ વગેરે અવશેષ રહેલા આયુષ્યને પરભવનું આયુષ્ય કહે છે. ત્યારે જે ત્રિભાગાદિ આયુષ્ય - હેત તો બાંધે, નહીં તો ન બા. ૫ અશાતા વેદનીય કર્મ એટલે દુઃખે દવા યોગ્ય એવું કર્મ. ૬ અહિં એવી શંકા કરવામાં આવે કે, અશાતા વેદનીય કમ સાત કર્મોની અંદર આવી જાય છે, તે પછી પૂર્વે કહેલા વિશેષણેથીજ તેની પુષ્ટિ આવી જાય, તો પછી અહિં જુદું કહેવાનું શું કારણ? તેના સમાધાનમાં કહેવાનું કે, જે સંવૃત ન હોય તે અત્યંત દુઃખી થાય છે, એવો ભય બતાવવા માટેજ જુદું કહેલું છે. અર્થાત તેથી અસંવૃતપણાને પરિહાર કરે એ તાત્પર્ય છે.
