________________
(00)
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
ભગવાન્ હે છે. હું ગાતમ, કેટલાએક જીવ જે આયુ:કર્મ ઉદય આવ્યું, તે વેદે છે અને જે ઉદય આવ્યુ ન હોય તે વેદતા નથી. જેમ દુઃખ વેદવાના સખધમાં બે દંડક કહ્યા છે, તેમ આ આયુષ્ય કર્મીને વિષે પણ એ દડક સમજવા. અહિ એક વચન વડે એક જીવને આશ્રીને વૈમાનિક સુધી અને બહુવચન વડે ઘણાં જીવને આશ્રીને વૈમાનિક સુધી સમજી લેવું.
હવે આહાર વગેરેથી ચાવીશ દઉંડકનું' નિરૂપણ કહે છે.
ગાતમસ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, નારકીના સર્વ જીવે સરખા આહારવાળા, સરખા શરીરવાળા અને સરખા શ્વાસેાાસવાળા હાય છે કે નહીં ? ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે. હું ગાતમ, એ અર્થ સમથ નથી. એટલે ઘટિત નથી.
ગાતમસ્વામી પુછે છે..હે ભગવન્,'શા કારણથી એ અર્થ ઘટિત નથી ? નારકીના સર્વ જીવા સરખા આહારવાળા, સરખા શરીરવાળા અને સરખા શ્વાસેાશ્વાસવાળા નથી, એમ શા કારણથી સમજવું ?
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે, હે ગાતમ, નારકીના વા બે પ્રકારના કથા છે, એક મોટા શરીરવાળા અને બીજા અપ શરીરવાળા. તેમાં જે મેટા શરીરવાળા હાય છે, તેના શરીરના પ્રમાણમાં તે ઘણાં પુદ્ગલાના આહાર કરે છે. લેામાં પણ જે હાથીની જેમ મોટા શરીરવાળે! હાય તે ઘણું ખાય છે અને શશલાની જેમ નાના શરીરવાળા હોય તે થાડુ'
૧ અહિં શરીરનું જે અલ્પપણું અને મેાટાપણું છે, તે બીજાની અપેક્ષાને લઇને છે. ઘનન્યથી અપપણું અંગુલના અસંખ્યાતા ભાગનું છે અને ઉત્કૃષ્ટથી પાંચસેા ધનુષ્યના પ્રમાણનું છે, તે ભવ ધારણીય-એટલે સસારમાં ધરવા યેાગ્ય એવા શરીરની અપેક્ષાએ સમજવુ. ઉત્તર વૈક્રિયની અપેક્ષાયે તેા જઘન્યથી અંગુળના સંખ્યાતા ભાગનું અને ઉત્કૃષ્ટથી એક હજાર ધનુષ્યના પ્રમાણનું સમજવું. આ ઉપરથી નારકાના વા શું સરખા શરીરવાળા છે ? એ પ્રશ્નના ઉત્તર આવી ગયા. જો નારકીના શરીર સરખા નથી પણ વિષમ છે, એમ કહેવામાં આવે તેા પછી તેમના આહાર અને શ્વાસેાશ્વાસમાં વિષમતા સુખે પ્રતિપાદન થાય. શરીરના સંબંધે બીજી પ્રશ્ન કહેવામાં આવ્યુ છે, છતાં તે વિષેનુ વિવેચન પ્રથમ કહીને પછી આહાર તથા શ્વાસનુ' વિવેચન કરેલું છે.
