________________
હિતર ફફાવ. !
ચલનાદિ ધર્મવાળા કર્મનું વિશેષ નિરૂપણ.
પ્રથમ ઉદેશમાં કર્મ ચલનાદિ ધર્મવાળું છે, એમ કહ્યું છે, તેનું આ બીજા ઉદેશકમાં વિશેષ નિરૂપણ કરે છે.
રાજગૃહ નગરને વિષે શ્રી મહાવીર ભગવાન્ સોસાર્યા હતા. ત્યાં થયેલી પરિષદા, તેમને વાંદીને પિતપોતાને સ્થાને ગયા પછી ગતમ સ્વામીએ પ્રભુને વંદના કરી નીચે પ્રમાણે પ્રશ્ન કર્યો.
ગતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, જીવ બીજાએ કરેલા કર્મના દુઃખને વેદે નહીં એ વાત તો પ્રસિદ્ધ છે, પણ તે પોતે કરેલા કર્મના દુઃખને વેદે છે, એ શી રીતે છે?
આ પ્રશ્ન કરવાને આશય એ છે કે, જે કમ ઉદીર્ણ થયું, તે વેદે છે. જે ઉદીર્ણ થયું ન હોય તે તો વિદવાનું જ ન હોય, તેથી ઉદીર્ણ કર્મજ વેદે, અનુદીર્ણ વિદે નહી અને કર્મ બાંધ્યા પછી તરત જ તે ઉદય આવતું નથી. એથી કરીને અવશ્ય વેદનીય એવું એક કર્મ વેદે છે અને એક કર્મ વિદાતું નથી, એ વ્યપદેશ થાય છે. અને કર્મ તો અવશ્ય વેદવું જ પડે છે. તેને માટે લખ્યું છે કે, “કરેલા કર્મમાંથી કદિ પણ મોક્ષ થતો નથી.” ભગવાન ઉત્તર આપે છે, હે ગીતમ, કેટલાએક જીવ સ્વકૃત–પોતે કરેલા કર્મ વિદે છે અને કેટલાએક નથી વેદતા.'
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન , કેટલાએક જીવ સ્વકર્મ વદે છે અને કેટલાએક નથી વેદતા, તેનું શું કારણ છે? કે
૧ અહીં પણ ચાવીશ દંડકને કમ સૂચવે છે.
