________________
શતક ૨ જી.
ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે. હે ગતમ, જે કર્મ ઉદય આવ્યું હોય, તે વેદે છે, અને જે કમ ઉદય આવ્યું ન હોય તે વેદતા નથી. તેજ કારણથી એમ કહેવામાં આવ્યું છે. વળી કેટલાએક જીવ સ્વકૃત કર્મના દુઃખ વેદે અને કેટલાએક ન દે, કારણ કે, તે ઉદય, આવેલા ન હોય, આ ક્રમ ચેવીશ દંડકના કમથી વિમાનિક સુધી જાણી લેવો.
ગતમસ્વામી પુછે છે. હે ભગવન, તે જીવો પોતે કરેલા કર્મના દુ:ખ વદે છે.?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે. કેટલાએક જીવો વેદે છે અને કેટલાએકર નથી વેદતા.
ગતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવન તે શા કારણુથી.?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે, ગાતમ, જે ઉદય આવ્યા, તે વૈદે છે, અને જે ઉદય નથી આવ્યા તે વેદતા નથી. એવી રીતે ચાવીશ દંડકના ક્રમથી વૈમાનિક સુધી સમજી લેવું.
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જીવ પોતે કરેલા આયુકમૈને વેદે છે ?
૧ અહિં શંકા થાય કે, ગૌતમસ્વામીએ આ પ્રશ્નમાં “જીવો ” એવું બહુ વચન કહેલું છે, તેનું શું કારણ છે? તેના સમાધાનમાં કહે છે કે, કોઈ વસ્તુમાં એક પણુના અને બહુ પણના અર્થમાં કાંઈ વિશેષતા જોવામાં આવે છે, જેમ કે, સમ્યકત્ત્વ વગેરેનો સ્થિતિકાળ એક જીવને આશ્રીને અધિક એવા સણસઠ સાગરોપમનો કહેલો છે અને વિવિધ પ્રકારના જીવોને આશ્રીને સર્વ કાળનો કહે છે, એવી રીતે અહિં પણ સંભવે, તેથી બહુ વચનને પ્રશ્ન નિર્દોષ છે, અથવા જેની બુદ્ધિ અતિ વ્યુત્પન્ન ન હોય તેવા શિષ્યને વ્યુત્પન્ન થવા માટે પણ એ બહુવચનને પ્રશ્ન હોઈ શકે.
ર અહિં નારકી પ્રમુખને આયુકર્મની પ્રધાનતા છે, તેથી એમ સમજવું કે, જ્યારે સાતમી નારકીએ આયુષ્ય બાંધ્યું હોય, તે ફરી કાલાંતરે કરી કેાઈ પરિણામને લઈને ત્રીજી નારકીને યોગ્ય એવું કર્મ નિવત્તિતા થઈ જાય છે. તેવું વાસુદેવના સંબંધમાં બન્યું હતું, તે ઉદેશને લઇ અહિં કહેવામાં આવ્યું છે કે, કેાઈ જીવ પૂર્વે બાંધેલા કર્મને વિદત નથી, કારણ કે, તે ઉદયે આવ્યું નથી, અને જ્યારે જયાં તે કર્મ બાંધેલું છે, ત્યાં જ ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે તે “વેદે છે,” એમ કહેવાય છે, કારણ કે, ત્યાં તે ઉદય આવેલું છે.
